ИПС "Әділет"

Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 365-бабы 3-тармағының 1-тармақшасына және Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Заңына сәйкес Теміртау қалалық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

1. Қарағанды облысы Теміртау қаласының 2025-2029 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарын басқару жөніндегі бағдарламасы осы шешімнің қосымшасына сәйкес бекітілсін.

2. Осы шешім алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Мәслихат төрағасы

А.Ломакин

Теміртау қалалық мәслихатының
2024 жылғы 24 желтоқсандағы
№ 23/7 шешіміне
қосымша

Қарағанды облысы Теміртау қаласының 2025-2029 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарын басқару жөніндегі бағдарламасы

Мазмұны

1. Кіріспе

Аймақтың негізгі сипаттамалары

Жоспарлы кезеңге арналған коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын әзірлеу қажеттілігінің негіздемесі

Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі іс-шаралар енгізілген ұлттық стратегиялық, бағдарламалық құжаттар, аумақты дамыту жоспарлары және басқалар

2. Теміртау қаласындағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайын талдау

Коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайын бағалау

Соңғы 3 жылдағы динамикадағы коммуналдық қалдықтарды басқаруды талдау

Коммуналдық қалдықтардың түзілуі мен жинақталуы, қатты тұрмыстық қалдықтарды (бұдан әрі – ҚТҚ) жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тарифтер бойынша нормативтік базасы бар

Соңғы үш жылдағы динамикада бөлінген қаражатты (жергілікті және республикалық бюджеттер, бюджеттен тыс) сипаттау және талдау

3. Мақсаттар, міндеттер және нысаналы көрсеткіштер

Бағдарламаның мақсаттары мен міндеттері

Қойылған мақсаттар мен міндеттерге неғұрлым тиімді және экономикалық негізделген әдістермен қол жеткізу жолдары

Бағдарламаның нысаналы көрсеткіштері

4. Қойылған мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізудің негізгі бағыттары, жолдары

5. Қажетті ресурстар

6. Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

1. Кіріспе

1. Теміртау қаласының коммуналдық қалдықтарын басқару жөніндегі 2025-2029 жылдарға арналған бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) "Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны әзірлеу жөніндегі жергілікті атқарушы органдарға әдістемелік ұсынымдарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 18 мамырдағы №154 бұйрығы негізінде әзірленеді.

Бағдарлама Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне (бұдан әрі – Кодекс) сәйкес, атап айтқанда Кодекстің 329-бабында белгіленген иерархия қағидатына сай әзірленді.

Бағдарламада, Теміртау қаласында пайда болатын коммуналдық қалдықтардың, коммуналдық қалдықтармен айналысатын қолданымтағы инфрақұрылымның көлемі мен құрамы, түзілу жылдамдығы, жіктелуі, жинақтау, жинау, тасымалдау, сұрыптау, залалсыздандыру, қалпына келтіру және жою тәсілдері туралы мәліметтерді қоса алғанда, сипаттамасы (мінездемесі) ұсынылады.

2. Аймақтың жалпы мәліметтері:

1) Теміртау қаласы Қарағанды қаласынан солтүстік-батысқа қарай 30 км жерде Самарқанд (Нұра) су қоймасының жағасында орналасқан. Қаланың аумағы-296,1 км2. Теміртау қаласының әкімшілік қарамағында Ақтау кенті бар;

2) Теміртау қара металлургия, өнеркәсіптік құрылыс индустриясы, энергетика, химиялық өндіріс кәсіпорындары орналасқан Қазақстан Республикасының ірі индустриялық орталықтарының бірі болып табылады. Қаланың өзіне тән ерекшелігі-өнеркәсіптік және тұрғын аудандарды нақты аймақтарға бөлудің болмауы. Тарихи тұрғыдан алғанда, қаланың тұрғын үй құрылысы екі өндірістік аймақтың арасында дамыды: батыс және шығыс. Шығыс өнеркәсіп аймағында "QARMET" АҚ кәсіпорындары, шағын және орта өнеркәсіптік бизнестің басқа да кәсіпорындары бар. Батыс өнеркәсіп аймағында ҚарГРЭС-1-ден басқа "Теміртау электрометаллургиялық комбинаты" АҚ, мелькомбинат, автокөлік кәсіпорындары және т. б. кәсіпорындар жұмыс істейді;

3) халық санының серпіні ұлттық статистика бюросының деректері бойынша қабылданды. 2023 жылдың қыркүйегінде Теміртау халқының саны 177 285 адамды құрады. Оның ішінде қала халқы - 177 285 адам, ауыл халқы – 0 адам.

2019 – 2023 жылдар кезеңінде Теміртаудағы халықтың орташа жылдық саны 1-кестеде келтірілген.

1-кесте – Теміртау қаласында 2019-2023 жылдар кезеңіндегі халықтың орташа жылдық саны.

Теміртау- дағы халық саны	2019	2020	2021	2022	2023
адам
Қалалық	186 148	185 745	184 760	177 943	177 285
ауылдық	0	0	0	0	0

Осылайша, Теміртауда 2021 жылдан бастап халықтың азаюы байқалады, ол 2023 жылы (қаңтардан қыркүйекке дейін) -0,19% - құрады.

3. Жоспарлы кезеңге арналған коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын әзірлеу қажеттілігінің негіздемесі қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, кәдеге жарату, қайта өңдеу және көму жөніндегі қызметтер кешенінің тиімділігін, сенімділігін, экологиялық және әлеуметтік қолайлылығын арттыру, ҚТҚ қайта өңдеу үлесін ұлғайту, сондай-ақ қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету болып табылады.

Бағдарлама жоспарлы кезеңге кемінде 5 жыл мерзімге әзірленеді.

4. Бағдарлама келесі нормативтік құжаттар негізінде әзірленді:

Қазақстан Республикасының Экологиялық Кодексі;

Қазақстан Республикасы экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м. а. 2021 жылғы 28 желтоқсандағы № 508 "Коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларын бекіту туралы" бұйрығы;

Қазақстан Республикасы Экология, Геология және табиғи ресурстар министрінің м. а. 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 "Техникалық, экономикалық және экологиялық орындылығын ескере отырып, міндетті түрде бөлек жинауға жататын қалдықтарды бөлек жинауға, оның ішінде қалдықтардың түрлеріне немесе топтарына (түрлерінің жиынтығына) қойылатын талаптарды бекіту туралы" бұйрығы;

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2020 жылғы 25 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-331/2020 "Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар "Санитариялық қағидаларын бекіту туралы" бұйрығы.

Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі іс шаралар мынадай ұлттық стратегиялар мен даму жоспарларында қаралады:

Қазақстан Республикасы Президентінің 2023 жылғы 2 ақпандағы "Көміртегі бейтараптығына қол жеткізу стратегиясы" жарлығы.

2. Теміртау қаласындағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайын талдау

5. Өңірдегі коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы ахуалын бағалау:

Теміртаудағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы ахуалы бойынша мәліметтер ресми есептерден, сондай-ақ жергілікті атқарушы органдар мен қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесі (Қарағанды облысы бойынша экология департаменті) және Теміртау қаласы бойынша коммуналдық қалдықтармен айналысатын операторлар ұсынған деректерден алынды.

2022 жылы Теміртаудағы коммуналдық қалдықтарды жинау және шығарумен айналысатын кәсіпорындар мен ұйымдардың саны - 4 бірлік. Оның ішінде жеке компаниялар – 4, екеуі - шағын бизнес субъектілері және екеуі-орта бизнес.

2018 жылдан бастап Теміртауда жиналған және тасымалданған коммуналдық қалдықтардың көлемі 1.1-кестеде келтірілген. Көлемі, қалдықтарды полигондарға өз бетімен шығаратын кәсіпорындардың қалдықтарын ескере отырып ұсынылған.

1.1-кесте – Теміртауда 2018 жылдан 2023 жылға дейінгі аралықта жиналған және тасымалданған коммуналдық қалдықтардың көлемі.

Теміртау	2018	2019	2020	2021	2022	2023
Тонна
Жиналған коммуналдық қалдықтар	42 405	33 906	33 542	51 933	42 728	41 712
Тасымалданған коммуналдық қалдықтар	42 405	33 906	33 542	51 933	42 728	41 712

Қалдықтардың көлемі 41712 (2023 жыл) тонна қалдықтарды полигондарға өз бетімен шығаратын кәсіпорындарды ескере отырып келтірілген.

1.2-кесте – Қоқыс шығаратын компаниялар қызмет көрсететін халық саны

Параметр	2018	2019	2020	2021
Теміртау қаласының халық саны	186109	186148	185745	184760
Қоқыс шығаратын ұйымда үнемі қызмет көрсететін халық саны	125783	156783	154050	133651
% қамту	67,6	84,2	82,9	72,3

Қоқыс шығаратын ұйымдар тұрақты қызмет көрсететін тұрғындар туралы мәліметтер статистика бюросында 2022 жылдан бастап жоқ.

Қазіргі уақытта аудандарға қызмет көрсету туралы жария шарт жасалды.

Қоқыс шығаратын компаниялардың әрқайсысы қызмет көрсететін халық саны ағымдағы жағдайды сипаттау кезінде төменде келтірілген.

2022 жылы Теміртауда ҚТҚ жинауға арналған контейнерлер саны 1565 дананы құрады. Қоқыс шығаратын компаниялардың саны 45 бірлікті құрады, оның ішінде 28 қоқыс таситын көлік, қалған техника – самосвалдар, манипуляторлар мен тиегіштер.

Теміртауда тұрғындардан коммуналдық қалдықтарды жинауға арналған контейнерлік алаңдарда қауіпті қалдықтарды жинауға арналған контейнерлер (батареялар және құрамында сынап бар энергия үнемдейтін шамдар) орнатылды, олардың бір бөлігі жұмыс істемейді. 2023 жылы қауіпті қалдықтарды кәдеге жарату үшін арнайы кәсіпорынға шығарылды: құрамында сынап бар шамдар – 1136 дана, стандартты термометр – 26 дана, батареялар – 26 дана.

Теміртауда 2022 жылы бөлек жиналған қалдықтардың саны мен түрлері 1.3-кестеде келтірілген.

1.3-кесте –Теміртауда түрлері бойынша жиналған және тасымалданған коммуналдық қалдықтардың жалпы көлемі

№пп	Компоненттің (фракцияның) атауы	2022 ж., тонна
1	Жиналған коммуналдық қалдықтардың жалпы көлемі	42 728
2	Тамақ қалдықтары	Сұрыпталған жоқ
3	Макулатура, картон, қағаз қалдықтары	3 710
4	Шыны	90
5	Пластмасса, пластик қалдықтары және т. б.	2 864
6	Электрондық және электр жабдықтары	Сұрыпталған жоқ
7	металлдар	3
8	Шиналар	Сұрыпталған жоқ
9	Киім, тоқыма	Сұрыпталған жоқ
10	көшелерді тазалау қалдықтары	1 267
11	Нарық қалдықтары	2 130
12	Басқа аралас қалдықтар	19 166

Теміртауда коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды және қайта өңдеуді жүзеге асыратын келесі компаниялар орналасқан (1.4-кесте).

Коммуналдық қалдықтарды шығаруды 3 компания жүзеге асырады:

Қоқысты шығаруды үш компания жүзеге асырады:

"Гордорсервис-Т" ЖШС келесі шағымаудандарға қызмет көрсетеді: 7-ықш., 8-ықш., 5-ықш., 2-ықш., 68-квартал, "Горка Дружбы" ықшамауданы, Ескі қала, Әлеуметтік қала тұрғын үй кешендері (кестеге сәйкес қызмет көрсетіледі), жеке сектор (өтінім бойынша қызмет көрсетіледі).

Бұл учаскедегі халық саны – 53 822 адам.

Барлық техника саны – 15 бірлік, оның ішінде 8 қоқыс жинағыш көлік, 5 ГАЗон, 1 DongFeng және 1 ЗИЛ.

"Гордорсервис-Т" ЖШС 456 контейнер орнатылған, коммуналдық қылдықтарды жинауға арналған 120 контейнер алаңына қызмет көрсетеді. 5 тереңдетілген алаң және 165 қоқыс шұңқыры.

"Фирма 777" ЖШС 444 контейнер және 110 қоқыс шұңқыры орнатылған, 115 контейнер алаңынан қоқыс шығарады.

2023 жылы 13 077,75 тонна қоқыс шығарылды, бекітілген учаскедегі халық саны – 49 523 адам.

Кәсіпорында барлығы 10 қоқыс жинағыш көлік бар.

Кәсіпорынның өндірістік алаңында орнатылған өздігінен сұрыптау желісі бар. 2023 жылы қоқысты сұрыптау жүргізілген жоқ.

Қоқыс "Гордорсервис-Т" ЖШС полигонына шығарылады.

"ТТК" ЖШС – 4 бірлік техника.

Кәсіпорынның өндірістік алаңында орнатылған өздігінен сұрыптау желісі бар.

Қоқыс "Гордорсервис-Т" ЖШС полигонына шығарылады.

4 бірлік техника.

1.4-кесте – Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды, сұрыптауды және өңдеуді жүзеге асыратын кәсіпорындар

№ пп	Кәсіпорынның атауы	Қызмет түрі	Қалдықтардың түрі	Өнім қызмет	Кәсіпорын қуаты
1	"EXPERT RECYCLING" ЖШС	Қауіпті емес қалдықтарды жинау, сұрыптау	Қолмен сұрыптау: картон, шыны, пластик, металл	Сұрыпталған қалдықтар қайта өңдеу үшін Теміртау қаласындағы қоқыс сұрыптау зауытына тапсырылады	-
2	"Гордорсервис" ЖШС	Бөлек жинау, сұрыптау, кәдеге жарату	Картон, қағаз, пластик, полиэтилен, металл	Престелген өнім, ҚТҚ полигонында көму	Тәулігіне 28 тонна
3	"777" ЖШС	ҚТҚ жинау, әкету, сұрыптау	Картон, қағаз, пластик, полиэтилен, металл	Сұрыпталған қалдықтар қайта өңдеу үшін Теміртау қаласындағы қоқыс сұрыптау зауытына тапсырылады	Тәулігіне 50 тонна
4	"ТТК" ЖШС	Бөлек жинау, сұрыптау	Картон, қағаз, пластик, полиэтилен, металл	Полимерлі-құмды люктер	Тәулігіне 76 тонна

Теміртау қаласында 2023 жылы қолданыста болған қайталама шикізатты қабылдау пункттері 1.5-кестеде көрсетілген.

1.5-кесте – Теміртау қаласындағы халықтан қайталама шикізатты қабылдау пункттері.

Мекен-жайы	Кәсіпорын	Қабылданатын зат түрі
Амангелді көшесі, 94/2	Теміртау ЦветМет	металлдар
5-ші учетный квартал, 1үй
Складская көшесі, 1/3үй
Заготзерно көшесі, 1/1үй	СпецПромДеталь
Привокзальная көшесі, 1Бүй	Металл сынықтары компаниясы
Мичурина көшесі, 14Б	Center-MS
Республика даңғылы, 65/5үй	Солтан А
Мичурина көшесі, 22/5	Қара және түсті металл сынықтарын қабылдау пункті
5-ші учетный квартал, 1үй	Теміртау ЦветМет
мекен-жайсыз	Aila Steel
Мичурина көшесі, 4/3	Қайталама шикізат қоймасы	қайта өңдеудің әртүрлі түрлері
6 шағын аудан, 14/1үй Жания дүкенінің жанында	Екінші шикізат Қарағанды	Макулатура және өндірістік қалдықтар
Момышұлы даңғылы, 45/2	Гордорсервис-Т	қайта өңдеудің әртүрлі түрлері
Республика даңғылы, 75, 3 шағын аудан, Теміртау	Қабылдау пункті	қайта өңдеудің әртүрлі түрлері

ҚТҚ полигондары туралы мәліметтер. Теміртау қаласының аумағында әсер етуге экологиялық рұқсаты бар 2 ҚТҚ полигоны жұмыс істейді.

"АЛЬ-МАТИН" ЖШС:

Орналасқан жері-050035, Қазақстан Республикасы, Қарағанды облысы, Теміртау қаласы, Сәкен Сейфуллин көшесі, № 20б үй (Теміртау, Ақтау кенті, 110-квартал, 418-учаске).

Рұқсат беру құжаттары-шығарындылар № KZ41VCZ00645091 10.08.2020 ж.; қалдықтарды орналастыру № KZ14VCZ00645092 10.08.2020 ж. әсер етуге экологиялық рұқсаттың қолданылу мерзімі 31.12.2028 ж. дейін.

"Гордорсервис-Т" ЖШС:

Орналасқан жері-Қазақстан Республикасы, Қарағанды облысы, Теміртау қаласы, Бауыржан Момышұлы даңғылы, № 45/2 үй (Теміртау қаласы).

Рұқсат беру құжаттары-шығарындылар № KZ60VCZ00619432 03.07.2020 ж.; қалдықтарды орналастыру № KZ87VCZ00619431 03.07.2020 ж. Әсер етуге экологиялық рұқсаттың қолданылу мерзімі 31.12.2030 ж. дейін.

Полигонның ауданы 3,2 га тең, қазіргі уақытта көму қуаты 709 700,896 тоннаны құрайды. Полигон 2006 жылдан бастап пайдаланылуда.

Қазіргі уақытта полигонда қуаттылығы жылына 500 тонна сұрыптау желісі орнатылған. Сұрыптау әдісі-қолмен. Сұрыпталған фракциялар полигон аумағында арнайы ангарда сақталады. Мамандандырылған кәсіпорындарға қайта өңдеуге беріледі, өз өндірісі жоқ.

Полигонда азық-түлік және органикалық қалдықтарды инсинациялау үшін пеш орнатылған. Инсинератордың жобалық қуаты-жылына 4659,6 тонна.

Полигондарда қалдықтарды орналастыру бойынша жалпы сипаттамалар 1.6-кестеде келтірілген.

1.6-кесте – Теміртау ҚТҚ полигондары туралы мәліметтер

№пп	Параметр	2018	2019	2020	2021	2022
1	Полигон алаңы (қалдықтарды көму орындары), км2	0,05	0,05	Деректер жоқ
2	Кәдеге жаратылған және сақталған қалдықтардың көлемі, тонна	4 44	-	1 348	26 262	13 345

2022 жылы Теміртауда қоқыс өңдеу зауыттарына 97 тонна қалдық берілді.

Теміртауда иесіз үйінділерді анықтау және жою жұмыстары жүргізілуде:

2021 жылы-80 бірлік;

2022 жылы-49 бірлік;

2023 жылы-44 бірлік.

Коммуналдық қалдықтардың морфологиялық құрамы

Қала тұрғындары үшін коммуналдық қалдықтардың морфологиялық құрамы 1.7-кестеде келтірілген.

1.7-кесте – ҚТҚ морфологиялық құрамы

№пп	Фракция атауы	жалпы көлемдегі мазмұнның %
1	Тамақ қалдықтары	34
2	Әр түрлі құрамдағы пластик	27
3	Қағаз, картон және қағаз өнімдері	23
4	Шыны	8
5	Металл	3
6	Тоқыма	3
7	Ағаш және өсімдік қалдықтары	1,9
8	Басқа қалдықтар (медициналық, батареялар мен шамдар, тұрмыстық техниканың қалдықтары және тағы басқа)	0,1

Жыл бойына қалдықтардың морфологиялық құрамы аздап өзгереді. Жазғы-күзгі кезеңде тамақ қалдықтары фракциясының 1-2% - ға ұлғаюы мүмкін. Қыс мезгілінде өсімдік қалдықтар фракциясы жоқ.

6. Соңғы 3 жылдағы динамикадағы коммуналдық қалдықтарды басқаруды талдау:

1) Соңғы 3 жылда Теміртаудың 1 тұрғыны шығаратын қалдықтардың көлемінде болмашы ауытқулар орын алуда;

2) Теміртаудың бірнеше контейнерлік алаңдарында коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жинауға арналған контейнерлер (батареялар және құрамында сынабы бар шамдар) орнатылды – Теміртау қаласында қауіптілігі 1 классты қалдықтарға арналған барлығы 20 контейнер. Контейнерлер қала әкімдігінің меншігінде. Контейнерлерге қызмет көрсету (қалдықтарды шығару және жөндеу) "Қалдықтарды басқару жөніндегі Қазақстандық оператор" ЖШС шарты бойынша жүргізіледі.

Бұл ретте контейнерлік алаңдарды жайластыру Қазақстан Республикасы экология, геология және табиғи ресурстар министрінің міндетін атқарушының 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 "Қалдықтарды бөлек жинауға, оның ішінде техникалық, экономикалық және экологиялық талаптарды ескере отырып, міндетті түрде бөлек жинауға жататын қалдықтардың түрлеріне немесе топтарына (түрлерінің жиынтығына) қойылатын талаптарды бекіту туралы" бұйрығының талаптарына сәйкес келмейді. Атап айтқанда, 2-тараудың, 8-тармағының 4-тармақшасына сәйкес контейнерлік алаңдардың біркелкі құрылысын қамтамасыз ету қажет. 8-тармақтың 2-тармақшасына сәйкес – контейнерлік алаңдар бөлек жинауға арналған контейнерлермен жабдықталуы керек, саны кемінде 2.

Сондай-ақ контейнерлерді таңбалау "құрғақ" және "дымқыл" фракцияларына бөлу бойынша талаптар қамтамасыз етілмеген.

Теміртау қаласында 275 қоқыс құбыры бар.

Қолданыстағы коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау жүйесінде фракциялардың көп бөлігі ластануға ұшырайды және қайталама шикізат ретінде қасиеттерін жоғалтады.

Теміртаудағы тұрмыстық қалдықтар полигондарында барлық рұқсат беру құжаттары және экологиялық әсер ету рұқсаты бар. Соңғы мәліметтер бойынша 2 полигонның жалпы жобалық қуаты 1 млн.тонна қалдықты құрады.

Полигондарда түскен қалдықтарды сұрыптау-қолмен сұрыптау жүзеге асырылады.

Оң жақтары:

бір қалаға 20 дана батареялар мен шамдарға арналған контейнерлер орнатылды;

полигондарда коммуналдық қалдықтарды қолмен сұрыптау жүйесі жолға қойылған;

қайталама шикізатты қайта өңдеуге беру жүргізіледі;

Теміртауда өндірісте қайта өңделетін шикізатты пайдаланатын кәсіпорындар бар;

алаңдардағы контейнерлер қоқыс шығаратын компаниямен таңбаланады;

ҚТҚ екі полигонының да әсер етуге экологиялық рұқсаты бар;

"Гордорсервис-Т" ЖШС полигонында органикалық қалдықтарды кәдеге жаратуға арналған инсинератор бар.

Теріс жақтары:

контейнерлік алаңдар экологиялық және санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес жабдықталмаған (2023 жылғы 1 шілдедегі ҚР СТ 3780-2022 талаптары "Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру үшін контейнерлерді орналастыру алаңдарына қойылатын жалпы талаптар");

"құрғақ"/"дымқыл" фракциялары бойынша бөлек алым қарастырылмаған;

сұрыптауға және өңдеуге жарамды қалдықтар фракциялары ластануға ұшырайды және қасиеттерін жоғалтады;

ірі габаритті, құрылыс қалдықтары мен көшелерді жинау және абаттандыру қалдықтарын жинаудың жолға қойылған жүйесі жоқ;

қайта шикізатты қабылдау пункттерінің саны жеткіліксіз;

полигондардың пайдаланылған алаңдарын рекультивациялау жүзеге асырылмайды;

құрылыс қалдықтарын қайта пайдалануға дайындау үшін қажетті жабдықтар жоқ, сәйкесінше құрылыс қалдықтарын пайдалану бойынша шешімдер жоқ;

жеке және заңды тұлғалар үшін қалдықтарды сұрыптауға ынталандыру жоқ.

7. Коммуналдық қалдықтарды қалыптастыру және жинақтау жөніндегі нормативтік базасы:

1) Қарағанды облысы Теміртау қаласы әкімдігінің 2022 жылғы 29 қыркүйектегі № 71/7 "Теміртау қаласы бойынша коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын есептеу қағидаларын бекіту туралы" қаулысы;

2) Қарағанды облысы Теміртау қалалық мәслихатының 2023 жылғы 14 сәуірдегі № 2/4 "Теміртау қаласы бойынша коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын бекіту туралы" шешімі;

3) Қарағанды облысы Теміртау қалалық мәслихатының 2023 жылғы 5 мамырдағы № 4/4 "Теміртау қаласы бойынша қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге халық үшін тарифтерді бекіту туралы" шешімі.

8. Соңғы үш жылдық динамикада бөлінген қаражатты (жергілікті және республикалық бюджеттер, бюджеттен тыс) сипаттау және талдау:

қоршаған ортаны қорғау жөніндегі 2022-2024 жылдарға арналған іс – шаралар жоспарына сәйкес-Қарағанды облыстық мәслихатының 2021 жылғы 9 желтоқсандағы №129 шешімі бойынша Қарағанды облысы бойынша қалдықтарды басқару жөніндегі мынадай іс-шаралар және 1.8-кестеге сәйкес қаржыландыру жоспарлары көзделген.

1.8-кесте – Қарағанды облысының қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарында көзделген қалдықтарды басқару жөніндегі қаржыландыру жоспарлары бар іс-шаралар (мың теңге).

№ п/п	Іс-шараның атауы	Орындауға жауаптылар	Орындау мерзімі	2022	2023	2024-2025	Қаржыландыру көзі
1	Қарағанды, Теміртау, Балқаш, Саран, Шахтинск, Абай қалаларында коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін (электрондық және электр жабдықтары, құрамында сынабы бар қалдықтар, батареялар, аккумуляторлар және өзге де қауіпті компоненттер) және контейнерлердің басқа да түрлерін жинауға арналған контейнерлер орнату	УЭИЖКХ, қала әкімдіктері	2022-2024	32 172	75 000	102 828	Облыстық бюджет
Барлығы				32 172	81 800	4 111 393

Теміртаудың 2022-2024 жылдарға арналған бюджетіне сәйкес жергілікті бюджетте коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу саласын жақсартуға қаражат көзделмейді.

Жалпы Қарағанды облысы бойынша табиғатты қорғау іс-шараларының жоспарларына және Қарағанды облысын дамыту жоспарына Теміртау қаласының қалдықтарын жинау проблемаларын қозғайтын іс-шаралар енгізілген.

3. Мақсаттар, міндеттер және нысаналы көрсеткіштер

9. Бағдарламаның мақсаттары мен міндеттері

Бұл бағдарламаның мақсаты-Коммуналдық қалдықтардан пайда болатын қоршаған ортаға жүктемені азайту, қалдықтардың пайда болу мөлшерін азайту, қайталама ресурстардың өндірілуін арттыру, коммуналдық қалдықтарды пайдалану тиімділігін арттыру және полигондарда депозиттелген қалдықтардың үлесін азайту және қалдықтарды депозитке салу мақсатында алып қоюға ұшыраған алаңдарды қалпына келтіру тәсілдерін ұсыну.

Қалдықтарды басқару Қазақстан Республикасы Экологиялық Кодексінің 19-бөлімімен регламенттеледі.

Қалдықтарды басқару саласындағы негізгі қағидаттар Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 328-бабында сипатталған: иерархия қағидаты, көзге жақындық қағидаты, қалдықтарды дайындаушының жауапкершілік қағидаты, қалдықтарды өндірушілердің кеңейтілген міндеттемелері.

Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 329-бабына сәйкес иерархия қағидаты қалдықтармен жұмыс істеу жөніндегі мынадай шараларды білдіреді: қалдықтардың пайда болуын болдырмау, қалдықтарды қайта пайдалануға дайындау, қалдықтарды қайта өңдеу, қалдықтарды кәдеге жарату, қалдықтарды жою.

Бағдарламаның мақсаты мен қалдықтар иерархиясы принципіне сүйене отырып бағдарламаның келесі міндеттері ұсынылады:

тауарларды орау санын азайту, сату жүйелерін оңтайландыру, ұтымды тұтынуды насихаттау есебінен коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін қысқарту;

2023 жылғы 1 шілдедегі ҚР СТ 3780-2022 "Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру үшін контейнерлерді орналастыру алаңдарына қойылатын жалпы талаптар" талаптарына сәйкес контейнерлік алаңдарды ұйымдастыру;

қалдықтарды "көзден" сұрыптау - қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы тиімділікті арттыру және экологиялық заңнамаға сәйкестігі – "құрғақ"/ "дымқыл";

сұрыпталған қалдықтар фракцияларын бөлек шығару;

полигондағы пайдалы компоненттерді барынша алу;

қалдықтардың органикалық бөлігін компост жасау немесе биогаз алу немесе энергетикалық кәдеге жарату үшін пайдалану;

Қазақстан Республикасының экологиялық және санитариялық-эпидемиологиялық заңнамасының талаптарына сәйкес коммуналдық қалдықтардың қалдық бөлігін депозитке салу;

құрылыс қалдықтарын пайдалану;

полигондардың пайдаланылған алаңдарын рекультивациялау.

10. Қойылған мақсаттар мен міндеттерге неғұрлым тиімді және экономикалық негізделген әдістермен қол жеткізу жолдары:

1) коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін қысқарту жөніндегі міндетке халықтың экологиялық жауапкершілігі мен қаржылық сауаттылығын арттыру деңгейінде ғана қол жеткізуге болады. Яғни, бұл мақсатқа сату құрылымы өзгерген кезде қол жеткізуге болады (соның ішінде орауыш материалдар санының айтарлықтай төмендеуі, айналым контейнерлерін енгізу, сатып алушыға кәдеге жарату үшін төлемді енгізу, мысалы, sparklo арқылы пластмасса, салмақ тауарларын сату құрылымының өзгеруі және т. б.) және халықтың экологиялық жауапкершілігін арттыру, стихиялық сатып алу минимумға дейін азайған кезде және халық та қалдықтарды қысқартуға ұмтылады. Бұған экология және жаратылыстану сабақтарында, сондай-ақ қаржылық сауаттылықты арттыру сабақтарында оқушыларды оқыту бағдарламаларын енгізу арқылы қол жеткізуге болады. Сондай ақ халық арасында қалдықтардың пайда болуын және саналы тұтынуды барынша азайтудың экологиялық насихатын арттыру қажет;

2) Ақтау кентінде қайталама шикізатты қабылдау пунктін қосымша жайластыру қажет. Сонымен қатар, коммуналдық қалдықтардың басқа морфологиялық бөліктерін (мысалы, тоқыма) қабылдау және пайдалану мүмкіндіктерін қарастыру қажет. Жер учаскелерін заңды ресімдеуге қойылатын талаптарды азайту үшін автомашиналар базасында мобильді пункттерді ұйымдастыруды көздеуге болады. Ақтауда ҚТҚ жинақтау нормалары және ҚТҚ жинауға, тасымалдауға арналған тарифтер бекітілмеген;

3) "Түзілу көзінде" қалдықтарды сұрыптау міндетіне қол жеткізу үшін коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды енгізу қажет. Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасына сәйкес коммуналдық қалдықтарды қосымша 2 фракцияға – "құрғақ" және "дымқыл" бөлуге арналған контейнерлік алаңдарды, сондай-ақ ірі габаритті қалдықтарды жинауға арналған алаңдарды жайластыру қажет. Қалдықтарды бөлек жинау бойынша халықпен түсіндіру және ақпараттық жұмысты ұйымдастыру қажет;

4) ҚР СТ 3780-2022 "Қалдықтар. Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру үшін контейнер орналастыратын алаңдарға қойылатын жалпы талаптар" стандартына сәйкес контейнер алаңдарын жабдықтау қажет;

5) Бөлек жиналған қалдықтардың фракцияларын бөлек шығару үшін қоқыс жинау техникасын қайта жабдықтауды қарастыру қажет;

6) Коммуналдық алаңдарда физикалық тұлғалардан жиналған ірі габаритті және құрылыс қалдықтарын шығаруды қарастыру қажет (ҚР СТ 3780-2022 "Қалдықтар. Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру үшін контейнер орналастыратын алаңдарға қойылатын жалпы талаптар" стандартына сәйкес);

7) Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасына сәйкес коммуналдық қалдықтар полигондары қалдықтардан пайдалы компоненттерді қосымша алу үшін қосымша сұрыптау кешендерімен, үгіткіш және ұсақтау қондырғыларымен жабдықталуы тиіс, содан кейін оларды қайта өңделген шикізатты мүдделі өндірушілерге беру немесе пайдалану. Бұл жағдайда қалдықтарды қолмен сұрыптау үлесін азайту қажет;

8) Ұсақталған және сұрыпталған құрылыс қалдықтарының фракцияларын өз қажеттіліктері үшін пайдалану немесе сату;

9) Егер қалдықтардың қалдық бөлігін энергетикалық пайдалану қарастырылмаса, ол Қазақстан Республикасының экологиялық және санитариялық-эпидемиологиялық заңнамасының талаптарына сәйкес ТБО полигонында орналастырылуы тиіс (депонирленуі тиіс);

10) Жергілікті атқарушы органдар мен коммуналдық қалдықтарды шығару және жою кәсіпорындары үшін коммуналдық қалдықтарды басқарудың өзекті мәселелері туралы қалалық қоғамдылықтың кездесулерін және ақпараттандыруын қарастыру қажет, бұл болашақта халықтың жеткіліксіз хабардар болуымен байланысты мәселелерден аулақ болуға мүмкіндік береді;

11) Бағдарламаның нысаналы көрсеткіштері.

Бағдарламаның мақсаттары мен міндеттеріне сүйене отырып, бағдарламаның мынадай нысаналы көрсеткіштерін белгілеу ұсынылады.

№	Көрсеткіштің атауы	Өлшем бірліктері	Бастапқы көрсеткіштері	2025	2026	2027	2028	2029
1	Оқушылар үшін ресурстарды тұрмыстық деңгейде үнемдеудің маңыздылығы туралы іс-шаралар әзірлеу және өткізу	Оқу жылына қаланың 1 оқу орнына арналған іс-шара	0	2	2	2	2	2
2	Контейнерлік алаңдар астында жерге құқық белгілейтін құжаттарды ресімдеу	дана	287	337	362	387	412	437
3	Коммуналдық қалдықтарға сәйкес контейнерлік алаңдарды қайта жабдықтау және / немесе жайластыру ҚР СТ 3780-2022 "Қалдықтар. Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру үшін контейнерлерді орналастыру алаңдарына қойылатын жалпы талаптар"	дана	0	100	150	200	250	300
4	Қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлерді орнату және таңбалау	%	0	15	20	25	30	50
5	Жергілікті және өңірлік БАҚ-та контейнерлік алаңдарда қалдықтарды дұрыс бөлек жинау туралы ақпараттық хабарламалар	Аптасына бір минут эфирлік уақыты	0	20	20	20	20	20
6	Коммуналдық қалдықтардың және олардың құрамдас бөліктерінің стихиялық үйінділерін табу және жою	табылғаннан %	99	100	100	100	100	100
7	Пайдалану және қайта өңдеуге беру арқылы қалдықтарды сақтауды азайту	ағымдағы жылдың көрсеткіштерінен % қайта өңдеу	-	4%	6%	8%	10%	12%
8	Құрылыс қалдықтарын пайдалану	білім беруден %	-	22%	24%	26%	28%	30%

4. Қойылған мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізудің негізгі бағыттары, жолдары

12. Ақтау кентінде қайталама шикізатты қабылдаудың қосымша пунктін жайластыру (немесе автокөлік базасында қайталама шикізатты қабылдаудың мобильді пунктін ұйымдастыру) қажет.

Экологиялық ағарту және насихаттау мақсаттарына қол жеткізу үшін ресурстарды үнемдеу және "саналы тұтыну" қажеттілігін, қосымша қаптамадан бас тартуды және ұзақ мерзімді сапалы тауарлардың пайдасына таңдауды қамтитын әлеуметтік бағыттағы бейнесюжеттер дайындау қажет. Бұл бейнероликтерді аймақтық және жергілікті телеарналарда негізгі хабар тарату, бейнеманиторлар арасында орналастыру қажет: (көлікте, көшелерде, ғимараттарда).

Халықтан қайталама шикізатты қабылдау пункттері туралы ақпарат Қаланың ақпараттық экрандарында, сондай-ақ мемлекеттік органдардың ақпараттық стендтерінде және мемлекеттік қызметтер көрсету орталықтарында (халыққа қызмет көрсету орталықтарында), қоғамдық көлікте қолжетімді болуға тиіс.

Қосымша қалдықтардың пайда болуына жол бермеуді, сұрыптауды, сондай-ақ қоқысты таратуға жол бермеуді "ақылға қонымды тұтынуды" насихаттау міндетті түрде қосымша және мектептен тыс білім беру бағдарламасына енгізілуі тиіс. Осы тақырып бойынша іс-шаралар қаланың білім беру мекемелерінде тұрақты негізде ұйымдастырылуы тиіс.

Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасына сәйкес жүргізілуге тиіс және кемінде 2 фракцияға – "құрғақ" және "дымқыл" сұрыптауды қамтуға тиіс. Көшелерді жинау бойынша қалдықтарға арналған контейнер немесе контейнерлік алаңға орын Орнату және ірі габаритті қалдықтарды жинауға арналған алаңды жайластыру.

Контейнерлік алаңдардың жобалары халық үшін қол жетімділікті және қалдықтарды шығаруға арналған арнайы техниканың ерекшеліктерін ескере отырып, тиеу жұмыстарын жүргізудің ыңғайлылығын ескеруі тиіс. Сонымен қатар, бір контейнер алаңын әртүрлі құрамдас қалдықтарды шығаратын әртүрлі кәсіпорындар пайдалана алады. Бұл жағдайда алаңның және оған тікелей іргелес аумақтың санитарлық жағдайына контейнерлер орнатқан барлық кәсіпорындар жауапты болуы керек.

Көппәтерлі тұрғын үй секторындағы коммуналдық қалдықтарды жинау және уақытша сақтау алаңында жеке тұлғаларда (тұрғындарда) түзілетін Құрылыс және ірі габаритті қалдықтар үшін жабыны мен қоршауы бар ауданы кемінде 12 м орын қамтамасыз етілуге тиіс.

Жеке сектор тұрғындары үшін контейнерлік алаңдарды жайластыру осы білім берушілерден қалдықтарды әкетуді жүзеге асыратын ұйым жұмысының ерекшеліктерін ескере отырып жүргізілуге тиіс. Жеке сектор тұрғындары үшін коммуналдық қалдықтарды жинаудың ыңғайлылығы.

Көппәтерлі тұрғын үй секторы үшін контейнерлік алаңдарды жайластыру жөніндегі жобалар біріздендірілуі және барлық тараптардың мүдделерін ескеруі, сондай-ақ коммуналдық қалдықтарды жинау жөніндегі санитарлық нормативтерге сәйкес келуі тиіс.

Сұрыптау ережелері ақпараттық роликтер мен плакаттарда түсіндіріліп, сипатталуы керек. Бұл ақпарат негізгі бағдарламалар арасында өңірлік және жергілікті телеарналарда жариялануы тиіс. Сондай-ақ жергілікті атқарушы органдардың, қоқыс шығаратын компаниялардың интернет-ресурстарында және әлеуметтік желілерде орналастырылып, мерзімді түрде жаңартылып отырылуы тиіс.

Көп қабатты тұрғын үйлердегі қоқыс шұңқырын жоюға, жұмысын тоқтатуға, қайта жабдықтауға немесе басқаша пайдалануға байланысты көп пәтерлі үй тұрғындарымен кеңесу және Қазақстан Республикасының "Тұрғын үй қатынастары туралы" Заңына сәйкес үй тұрғындарының кем дегенде 2/3 бөлігінің жазбаша келісімін алу қажет.

Егер көп пәтерлі тұрғын үйдегі қоқыс шұңқырын жоюға және/немесе жұмысын тоқтатуға байланысты үй тұрғындарының кем дегенде 2/3 бөлігінің жазбаша келісімі болса, онда әрі қарай контейнер алаңдарын орналастыру үшін орынды таңдап, құжаттарды ресімдеу қажет. Содан кейін ҚР СТ 3780-2022 талаптарын ескере отырып, алаңды салып, оны қалдықтарды бөлек жинау үшін түрлі түсті және әріптік белгілері бар жер үсті немесе жер асты контейнерлерімен жабдықтау қажет.

ҚТҚ полигондарында азық-түлік және басқа да органикалық қалдықтарды (мысалы, көшелерді тазалау қалдықтарын) биокомпасттауды немесе ҚР заңнамасын сақтай отырып, осындай қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды көздеу қажет.

Құрылыс қалдықтарын қабылдау және кәдеге жарату үшін (оларды коммуналдық қалдықтар полигондарында орналастыруға экологиялық заңнамамен тыйым салынғандықтан) қосымша желілерді - немесе қолданыстағы полигондарда немесе жаңа кәсіпорындарда – қабылдау алаңдарымен, фракцияларға және қорытынды өнім қоймаларына бөлу үшін ұсатқыштармен және экрандармен жарақтандырылған, кейіннен алынған материалдарды полигонның өз қажеттіліктеріне пайдалана отырып (қабаттар болған кезде) қосымша желілерді жайластыру қажет пайдаланылған карталарды оқшаулау немесе қалпына келтіру) немесе үшінші тарап тұтынушыларына демалу үшін. Құрылыс қалдықтарын қайта өңдеу міндетті түрде металдарды (мысалы, арматура) өндіруге арналған сұрыптау кешендерін қамтуы керек. Құрылыс қалдықтарын полигондарда сақталған қалдықтарды оқшаулау және кейіннен қалпына келтіру үшін пайдалану табиғи топырақты пайдалануды азайтады.

Қолданыстағы коммуналдық қалдықтар полигондарының жұмыс істеуі мен дамуы қалдықтар денесінің ыдырау процесін және оның қоршаған ортаға әсерін бақылау үшін техникалық рекультивация кезеңдерімен, кейіннен газ мониторингі мен жер асты суларының мониторингін ұйымдастырумен полигонның (немесе алаңдардың) пайдаланылған (толған) карталарын рекультивациялауды қамтуы тиіс. Және биологиялық қалпына келтірудің келесі кезеңі.

Теміртау үшін қоқыс шығаратын компаниялар мен коммуналдық қалдықтар полигондарының қызметі туралы халықты ақпараттандырудың жеткіліксіздігі мәселесі өзекті болып отыр. Мүдделі жұртшылық арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізу қажет, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалар үшін қалдықтарды сұрыптау үшін ынталандыру, сондай-ақ егер бәрі қоқысты сұрыптайтын болса, не болатынын көру қажет;

5. Қажетті ресурстар

13. Бағдарламаны қаржыландыру көздері мыналар болуы мүмкін: жергілікті бюджет, соның ішінде Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің 29-бабына сәйкес, тікелей шетелдік және отандық инвестициялар, өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген жауапкершілігінің операторы (Кодекстің 388-бабының 1-тармағының 10) тармақшасына сәйкес өндірушілер мен импорттаушылардан оның банк шоттарына түскен утилизациялық төлем түріндегі қаражаттар есебінен), отандық, халықаралық қаржылық экономикалық ұйымдар немесе донор мемлекеттердің гранттары, екінші деңгейлі банктердің несиелері және Қазақстан Республикасының заңдарымен тыйым салынбаған басқа да көздер, оларды қалдықтарды жинау және залалсыздандыру кәсіпорындары немесе қоғамдық ұйымдар тарта алады.

Әрбір іс-шараны қаржыландыру көздері "Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспарында"белгіленген.

6. Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

14. 2025-2029 жылдарға арналған Теміртау үшін коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

№ п/п	Іс-шараның атауы	Аяқтау нысаны	Орындауға жауаптылар	Орындау мерзімі	Болжамды шығыстар(мың теңге) / қосымша көздер (мың теңге)	Қаржыландыру көздері	Іс-шарадан күтілетін экологиялық әсер
№ п/п	Іс-шараның атауы	Аяқтау нысаны	Орындауға жауаптылар	Орындау мерзімі	2025-2029жж.	Қаржыландыру көздері	Іс-шарадан күтілетін экологиялық әсер
1	Жергілікті және өңірлік теле-радиоарналар мен әлеуметтік желілерде материалдарды орналастыру	эфирлік анықтама, жарияланым	"Теміртау қаласының ішкі саясат бөлімі" ММ	2025-2029	Бюджеттік өтінімге сәйкес	Жергілікті бюджет	ақылға қонымды тұтынуды насихаттау
2	Контейнерлік алаңдар астында жер учаскелеріне рұқсат құжаттарын ресімдеу	Учаскенің нысаналы мақсатымен жерге акті	"Теміртау қаласының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары бөлімі" ММ "Теміртау қаласының жер қатынастары бөлімі" ММ "Теміртау қаласының экономика және қаржы бөлімі" ММ "Теміртау қаласының сәулет және қала құрылысы бөлімі" ММ	2025 - 2029	Бюджеттік өтінімге сәйкес	Жергілікті бюджет	Контейнер алаңын өздігінен тасымалдау қаупін болдырмау
3	Құрылыс қалдықтарын құрайтын ұсақтау және сұрыптау жабдықтарын сатып алу және оны сенімгерлік басқаруға беру	Пайдалануға беру актісі	"Теміртау қаласының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары бөлімі" ММ "Теміртау қаласының экономика және қаржы бөлімі" ММ "Теміртау қаласының активтерді Мемлекеттік сатып алу және сатып алу бөлімі" ММ	2029	Жобаға сәйкес	Кәсіпорынның меншікті қаражаты және басқа көздер	Құрылыс қалдықтарын пайдалануға дайындық
4	ҚР СТ 3780-2022 сәйкес қолданыстағы контейнерлік алаңдарды жөндеу	Пайдалануға беру актісі	"Теміртау қаласының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары бөлімі" ММ	2025 - 2029	Бюджеттік өтінімге сәйкес	Жергілікті бюджет және басқа көздер	санитарлық-эпидемиологиялық жағдайды жақсарту, органикалық қалдықтарды жою
5	Қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлермен контейнерлік алаңдарды жинақтау немесе қалдықтарды бөлек жинау жөніндегі заңнама талаптарына сәйкес бар контейнерлерді таңбалау	Пайдалануға қабылдау актісі	"Теміртау қаласының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары бөлімі" ММ	2026-2029	Бюджеттік өтінімге сәйкес	Жергілікті бюджет және басқа көздер	Қалдықтарды бөлек жинауды қамтамасыз ету
6	Тұрғындармен келісілгеннен кейін, қазіргі уақытта қоқыс құбырларымен жабдықталған тұрғын аудандар үшін қаланың бас жоспарындағы контейнерлік алаңдар үшін жобаларды келісу және учаскелерді ресімдеу	Алаңдардың жоспары мен жобалары	"Теміртау қаласының сәулет және қала құрылысы бөлімі" ММ "Теміртау қаласының жер қатынастары бөлімі" ММ	2025-2029	Бюджеттік өтінімге сәйкес	Жергілікті бюджет	Көппәтерлі тұрғын үйлерде қалдықтарды бөлек жинау механизмдерін қамтамасыз ету.
7	ҚР СТ 3780-2022 сәйкес контейнерлік алаңдарды орнату	Пайдалануға қабылдау актісі	"Теміртау қаласының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары бөлімі" ММ	2025-2029	Бюджеттік өтінімге сәйкес	Жергілікті бюджет	Көппәтерлі тұрғын үйлерде қалдықтарды бөлек жинау механизмдерін қамтамасыз ету
8	Меншік иелеріне түсіндіру жұмыстары тұрғын үй туралы қоқыс құбырларын жою	Меншік иелері жиналысының хаттамасы	"Теміртау қаласының Тұрғын үй инспекциясы" ММ	2025-2029	-	-	Көппәтерлі тұрғын үйлерде қалдықтарды бөлек жинау механизмдерін қамтамасыз ету
9	Контейнерлік алаңдарды тұрғындардан ірі көлемді және құрылыс қалдықтарын жинауға арналған контейнерлермен немесе орындармен жинақтау	Пайдалануға қабылдау актісі	"Теміртау қаласының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары бөлімі" ММ	2025-2029	Бюджеттік өтінімге сәйкес	Жергілікті бюджет	Ірі көлемді қалдықтарды кәдеге жарату, полигондардың пайда болуын болдырмау
10	ҚТҚ полигондарының толтырылған карталарын рекультивациялау-"Гордорсервис-Т"ЖШС	Қалпына келтіру актісі	Қарағанды облысының экология департаменті	2025 - 2029	Жобалау-сметалық құжаттамаға сәйкес	Полигонның меншікті қаражаты	Экожүйені қалпына келтіру
11	Ақтау кенті үшін ҚТҚ жинау мен тасымалдаудың жинақтау нормалары мен тарифтері бекітілсін	Қалалық мәслихаттың шешімі	"Теміртау қаласының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары бөлімі" ММ	2026-2029	Бюджеттік өтінімге сәйкес	Жергілікті бюджет	Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес келтіру
12	Мектеп оқушылары үшін қалдықтарды бөлек жинау және "ақылға қонымды тұтыну" туралы іс-шараларды әзірлеу және өткізу	Есеп	"Теміртау қаласының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары бөлімі" ММ "Теміртау қаласының ішкі саясат бөлімі" ММ	2025-2029	Бюджеттік өтінімге сәйкес	Жергілікті бюджет	Оқушыларға арналған ақпараттық жұмыс

В соответствии с подпунктом 1) пункта 3 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстан и Законом Республики Казахстан "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан" Темиртауский городской маслихат РЕШИЛ:

1. Утвердить программу по управлению коммунальными отходами города Темиртау Карагандинской области на 2025 –2029 годы согласно приложению к настоящему решению.

2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Председатель маслихата

А. Ломакин

Приложение
к решению Темиртауского
городского маслихата
от 24 декабря 2024 года
№ 23/7

Программа по управлению коммунальными отходами города Темиртау Карагандинской области на 2025 – 2029 годы

Содержание

1. Введение

Основные характеристики региона

Обоснование необходимости разработки программы управления коммунальными отходами на плановый период

Национальные стратегические, программные документы, планы развития территории и другие, в которых заложены мероприятия по управлению коммунальными отходами.

2. Анализ текущего состояния управления коммунальными отходами в городе Темиртау

Оценка текущего состояния управления коммунальными отходами

Анализ управления коммунальными отходами в динамике за последние 3 года

Имеющая нормативная база по образованию и накоплению коммунальных отходов, тарифам на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов (далее – ТБО)

Описание и анализ выделенных средств (местный и республиканский бюджеты, внебюджетные) в динамике за последние три года

3. Цели, задачи и целевые показатели

Цели и задачи Программы

Пути достижения поставленных целей и задач наиболее эффективными и экономически обоснованными методами

Целевые показатели Программы

4. Основные направления, пути достижения поставленных целей и задач

5. Необходимые ресурсы

6. План мероприятий по реализации Программы

1. Введение

1. Программа по управлению коммунальными отходами города Темиртау на период 2025-2029 годы (далее – Программа) разрабатывается на основании приказа Министра экологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 18 мая 2023 года №154 "Об утверждении Методических рекомендаций местным исполнительным органам по разработке программы по управлению коммунальными отходами".

Программа разрабатывается в соответствии с Экологическим Кодексом Республики Казахстан (далее – Кодекс), в частности согласно принципу иерархии, установленному статьей 329 Кодекса.

В Программе представляется описание (характеристика) коммунальных отходов, образующихся в городе Темиртау, включая сведения об объеме и составе, скорости образования, классификации, способах накопления, сбора, транспортировки, сортировки, обезвреживания, восстановления и удаления коммунальных отходов, существующей инфраструктуры по обращению с коммунальными отходами.

2. Общие сведения региона:

1) город Темиртау расположен в 30 км. на северо-запад от города Караганды на берегу Самаркандского (Нуринского) водохранилища. Площадь города составляет 296,1 км2. В административном подчинении города Темиртау значится поселок Актау;

2) Темиртау является одним из крупных индустриальных центров Республики Казахстан, где размещены предприятия черной металлургии, промстройиндустрии, энергетики, химические производства. Характерной особенностью города является отсутствие четкого зонирования промышленных и жилых районов. Исторически селитебная застройка города сложилась между двумя промышленными зонами: западной и восточной. В восточной промзоне находятся предприятия АО "QARMET", другие предприятия малого и среднего промышленного бизнеса. В западной промзоне, кроме КарГРЭС-1 работают такие предприятия, как АО "Темиртауский электрометаллургический комбинат", мелькомбинат, предприятия автотранспорта и другие;

3) динамика численности населения принята по данным Бюро национальной статистики. В сентябре 2023 года численность населения Темиртау составляла 177 285 человек. Из них городское население – 177 285 человек, сельское население – 0 человек.

Среднегодовая численность населения в Темиртау за период 2019 – 2023 гг. представлена в таблице 1.

Таблица 1 – Среднегодовая численность населения в городе Темиртау за период 2019-2023 гг.

Численность населения в Темиртау	2019	2020	2021	2022	2023
человек
Городское	186 148	185 745	184 760	177 943	177 285
Сельское	0	0	0	0	0

Таким образом в Темиртау с 2021 года наблюдается убыль населения, которая за 2023 год (с января по сентябрь) составила -0,19%.

3. Обоснованием необходимости разработки Программы управления коммунальными отходами на плановый период, является повышение эффективности, надежности, экологической и социальной приемлемости комплекса услуг по сбору, транспортировке, утилизации, переработке и захоронению твердых бытовых отходов, увеличение доли переработки ТБО, а также обеспечение безопасного захоронения отходов.

Программа разрабатывается на плановый период на срок не менее 5 лет.

4. Программа разработана на основании следующих нормативных документов:

Экологический Кодекс Республики Казахстан;

приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 28 декабря 2021 года № 508 "Об утверждении правил управления коммунальными отходами";

приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 2 декабря 2021 года № 482 "Об утверждении Требований к раздельному сбору отходов, в том числе к видам или группам (совокупности видов) отходов, подлежащих обязательному раздельному сбору с учетом технической, экономической и экологической целесообразности";

Приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020 "Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления".

Мероприятия по управлению коммунальными отходами рассматриваются в следующих Национальных стратегиях и планах развития:

Указ Президента Республики Казахстан от 2 февраля 2023 года "Стратегия достижения углеродной нейтральности".

2. Анализ текущего состояния управления коммунальными отходами в городе Темиртау

5. Оценка текущего состояния управления коммунальными отходами в регионе:

сведения по текущему состоянию управления коммунальными отходами в Темиртау получены с официальных отчетов, а также данных, предоставленных местными исполнительными органами и территориальным подразделением уполномоченного органа в области охраны окружающей среды (Департамент экологии по Карагандинской области) и операторами по обращению с коммунальными отходами по городу Темиртау.

Число предприятий и организаций, по сбору и вывозу коммунальных отходов в Темиртау в 2024 году - 4 единицы. Из них частных компаний – 4, две являются субъектами малого бизнеса и две - среднего бизнеса.

Объем собранных и транспортированных коммунальных отходов по Темиртау в период с 2018 года представлен в таблице 1.1. Объем представлен с учетом отходов предприятий, осуществляющих самостоятельный вывоз отходов на полигоны.

Таблица 1.1 – Объем собранных и транспортированных коммунальных отходов по Темиртау с 2018 по 2023 гг.

Темиртау	2018	2019	2020	2021	2022	2023
Тонны
Собранные коммунальные отходы	42 405	33 906	33 542	51 933	42 728	41 712
Транспортированные коммунальные отходы	42 405	33 906	33 542	51 933	42 728	41 712

Объем отходов 41712 (в 2023 году) тонн приведен с учетом предприятий, осуществляющих самостоятельный вывоз отходов на полигоны.

Таблица 1.2 – Население, обслуживаемое мусоровывозящими компаниями.

Параметр	2018	2019	2020	2021
численность населения города Темиртау	186109	186148	185745	184760
Население, регулярно обслуживаемое мусоровывозящей организацией	125783	156783	154050	133651
% охвата	67,6	84,2	82,9	72,3

Сведения, по населению, регулярно обслуживаемому мусоровывозящими организациями, в бюро статистики начиная с 2022 года отсутствуют.

В настоящее время заключен публичный договор на обслуживание районов.

Количество населения, обслуживаемое каждой из мусоровывозящих компаний представлено ниже, при описании текущего положения.

В 2022 году в Темиртау количество контейнеров для сбора ТБО составляло 1565 штук. Количество техники у мусоровывозящих компаний составляло 45 единиц, из них 28 мусоровозов, остальная техника – самосвалы, манипуляторы и погрузчики.

В Темиртау на контейнерных площадках для сбора коммунальных отходов от населения установлены контейнеры для сбора опасных отходов (батарейки и ртутьсодержащие энергосберегающие лампы), часть из них не работает. В 2023 году было вывезено на специализированное предприятие для утилизации опасных отходов: ртутьсодержащих ламп – 1136 штук, градусник стандартный – 26 штук, батарейки – 26 штук.

Количество и виды раздельно собранных отходов за 2022 год в Темиртау, представлены в таблице 1.3.

Таблица 1.3 – Общий объем собранных и транспортированных коммунальных отходов по Темиртау по видам.

№пп	Наименование компонента (фракции)	2022 г., тонны
1	Общий объем собранных коммунальных отходов	42 728
2	Пищевые отходы	Не сортировались
3	Макулатура, картон, отходы бумаги	3 710
4	Стеклобой	90
5	Отходы пластмассы, пластика и т.п.	2 864
6	Электронное и электрическое оборудование	Не сортировались
7	металлы	3
8	Шины	Не сортировались
9	Одежда, текстиль	Не сортировались
10	отходы уборки улиц	1 267
11	Отходы рынков	2 130
12	Прочие смешанные отходы	19 166

В Темиртау расположены следующие компании, осуществляющие раздельный сбор и переработку коммунальных отходов (таблица 1.4).

Вывоз коммунальных отходов осуществляют 3 компании:

ТОО "Гордорсервис-Т" обслуживает следующие микрорайоны: 7-й мкр., 8-й мкр., 5-й мкр., 2-й мкр., 68-й квартал, горка дружбы, старый город, соцгород жилые комплексы (обслуживаются согласно графика), частный сектор (обслуживается по заявочной системе).

Количество населения на данный участок – 53 822 человека.

Общее количество техники – 15 единиц, из них 8 мусоровозов, 5 ГАЗонов, 1 DongFeng и 1 ЗИЛ.

ТОО "Гордорсервис-Т" обслуживает 120 контейнерных площадок для сбора коммунальных отходов с установленными на них 456 штук контейнеров. 5 площадок глубинного типа и 165 мусоропроводов.

ТОО "Фирма 777" осуществляет вывоз коммунальных отходов с 115 контейнерных площадок, где установлено 444 контейнера и 110 мусоропроводов.

За 2023 год было вывезено 13 077,75 тонн отходов, количество населения на закрепленном участке – 49 523 человека.

Всего на предприятии 10 мусоровозов.

Предприятие имеет собственную сортировочную линию, установленную на промышленной площадке предприятия. В 2023 году сортировку отходов не производили.

Отходы вывозятся на полигон ТОО "Гордорсервис-Т".

ТОО "ТТК" - 4 единицы техники.

Предприятие имеет собственную сортировочную линию, установленную на промышленной площадке предприятия.

Отходы вывозятся на полигон ТОО "Гордорсервис-Т".

4 единицы техники.

Таблица 1.4 – Предприятия, осуществляющие раздельный сбор, сортировку и переработку коммунальных отходов.

№ пп	Наименование предприятия	Вид деятельности	Вид отходов	Продукция/услуга	Мощность предприятия
1	ТОО "EXPERT RECYCLING"	Сбор неопасных отходов, сортировка	Ручная сортировка: картон, стекло, пластик, металл	Отсортированные отходы сдаются на мусоросортировочный завод в городе Темиртау для переработки	-
2	ТОО "Гордорсервис"	Раздельный сбор, сортировка, утилизация	Картон, бумага, пластик, полиэтилен, металл	Прессованная продукция, захоронение на полигоне ТБО	28 т/сут.
3	ТОО "777"	Сбор, вывоз, сортировка ТБО	Картон, бумага, пластик, полиэтилен, металл	Отсортированные отходы сдаются на мусоросортировочный завод в г. Темиртау для переработки	50 т/сут.
4	"ТТК"	Раздельный сбор, сортировка	Картон, бумага, пластик, полиэтилен, металл	Полимерно-песчаные люки	76 тонн/сутки

Пункты приема вторичного сырья, действующие в 2023 году, в городе Темиртау представлены в таблице 1.5.

Таблица 1.5 – Пункты приема вторичного сырья у населения в городе Темиртау.

Адрес	Предприятие	Что принимают
Улица Амангельды, 94/2	Темиртау ЦветМет	металлы
5-й учетный квартал, ст1
Улица Складская, ст1/3
Улица Заготзерно, 1/1,	СпецПромДеталь
Улица Привокзальная, ст1Б,	Металлоломная компания
Улица Мичурина, 14Б	Center-MS
Проспект Республики, ст65/5	Солтан А
Улица Мичурина, 22/5	Пункт приема черного и цветного металлолома
5-й учетный квартал, ст1	Темиртау ЦветМет
без адреса	Aila Steel
Улица Мичурина, 4/3	Склад вторичного сырья	разные виды вторсырья
6-й микрорайон, ст14/1, рядом с магазином Жания	Вторичное сырье Караганда	Макулатуру и промышленные отходы
Проспект Момышулы, 45/2	Гордорсервис-Т	разные виды вторсырья
Проспект Республики, 75, 3-й м-н, Темиртау,	Пункт приҰма	разные виды вторсырья

Сведения о полигонах ТБО. На территории города Темиртау действует 2 полигона ТБО с экологическими разрешениями на воздействие.

ТОО "АЛЬ-МАТИН":

Адрес местонахождения - 050035, Республика Казахстан, Карагандинская область, город Темиртау, улица Сакена Сейфуллина, дом № 20Б (Темиртау, поселок Актау, 110 квартал, участок 418).

Разрешительные документы – выбросы № KZ41VCZ00645091 от 10.08.2020 г.; размещение отходов № KZ14VCZ00645092 от 10.08.2020 г. Срок действия экологического разрешения на воздействие до 31.12.2028 г.

ТОО "Гордорсервис-Т":

Адрес местонахождения - Республика Казахстан, Карагандинская область, город Темиртау, Проспект Бауыржан Момышұлы, дом № 45/2 (город Темиртау).

Разрешительные документы – выбросы № KZ60VCZ00619432 от 03.07.2020г.; размещение отходов № KZ87VCZ00619431 от 03.07.2020. Срок действия экологического разрешения на воздействие до 31.12.2030 г.

Площадь полигона составляет 3,2 га. Мощность захоронения на текущий момент составляет 709 700,896 тонн. Полигон эксплуатируется с 2006 года.

В настоящее время на полигоне установлена сортировочная линия мощностью 500 тонн/год. Способ сортировки – ручной. Отсортированные фракции хранятся на территории полигона в специальном ангаре. Передаются на переработку специализированным предприятиям, собственного производства не имеется.

На полигоне установлена печь для инсинерации пищевых и органических отходов. Проектная мощность инсинератора – 4659,6 тонн в год.

Общие характеристики по размещению отходов на полигонах представлены в таблице 1.6.

Таблица 1.6 – Сведения о полигонах ТБО Темиртау.

№пп	Параметр	2018	2019	2020	2021	2022
1	Площадь полигона (места захоронения отходов), км2	0,05	0,05	Нет данных
2	Объем утилизированных и депонированных отходов, тонн	4 44	-	1 348	26 262	13 345

В 2022 году в Темиртау – передано мусороперерабатывающим заводам 97 тонн отходов.

В Темиртау проводиться выявление и ликвидация бесхозных свалок:

в 2021 году – 80 единиц;

в 2022 году – 49 единиц;

в 2023 году – 44 единицы.

Морфологический состав коммунальных отходов

Морфологический состав коммунальных отходов для городских жителей представлен в таблице 1.7.

Таблица 1.7 – Морфологический состав ТБО

№ пп	Наименование фракции	% содержания в общем объеме
1	Пищевые отходы	34
2	Пластик разного состава	27
3	Бумага, картон и бумажная продукция	23
4	Стекло	8
5	Металл	3
6	Текстиль	3
7	Древесина и остатки растительности	1,9
8	Прочие отходы (медицинские, батарейки и лампы, остатки бытовых приборов и другое.	0,1

Морфологический состав отходов в течение года варьирует незначительно. В летне-осенний период возможно увеличение фракции пищевых отходов на 1-2%. В зимний период отсутствует фракция остатки растительности.

6. Анализ управления коммунальными отходами в динамике за последние 3 года:

1) количество образуемых отходов 1 жителем Темиртау за последние 3 года испытывает незначительные колебания;

2) на нескольких контейнерных площадках Темиртау установлены контейнеры для сбора опасных составляющих коммунальных отходов (батарейки и ртутьсодержащие лампы) – всего в городе Темиртау 20 контейнеров для отходов 1 класса опасности. Контейнеры находятся в собственности акимата города. Обслуживание контейнеров (вывоз отходов и ремонт) производиться по договору ТОО "Казахстанский оператор по управлению отходами".

При этом обустройство контейнерных площадок не соответствует требованию Приказа и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 2 декабря 2021 года № 482 "Об утверждении Требований к раздельному сбору отходов, в том числе к видам или группам (совокупности видов) отходов, подлежащих обязательному раздельному сбору с учетом технической, экономической и экологической целесообразности". В частности, согласно главе 2, пункта 8, пп.4 необходимо обеспечить единообразное строительство контейнерных площадок. Согласно пп.2 п.8 – контейнерные площадки должны быть оснащены контейнерами для раздельного сбора, в количестве не менее 2-х.

Также не обеспечены требования по маркированию контейнеров и разделению на фракции "сухое"/ "мокрое".

В городе Темиртау имеется 275 мусоропроводов.

При существующей системе раздельного сбора коммунальных отходов большая доля фракций подвергается загрязнению и теряет свои свойства как вторичного сырья.

Полигоны коммунальных отходов в Темиртау имеют все разрешительные документы и экологическое разрешение на воздействие. Суммарная проектная мощность 2-х полигонов по последним данным составляла 1млн. тонн отходов.

На полигонах осуществляется сортировка поступивших отходов – ручная сортировка.

Положительные стороны:

установлены контейнеры для батареек и ламп в количестве 20 штук на город;

налажена система ручной сортировки коммунальных отходов на полигонах;

производиться передача вторичного сырья на переработку;

в Темиртау есть предприятия, использующие вторсырье в производстве;

контейнеры на площадках имеют маркировку мусоровывозящей компании;

оба полигона ТБО имеют экологическое разрешение на воздействие;

на полигоне ТОО "Гордорсервис-Т" имеется инсинератор для утилизации органических отходов.

Отрицательные стороны:

контейнерные площадки не оборудованы и не обустроены в соответствии с экологическими и санитарно-эпидемиологическими требованиями (требования СТ РК 3780-2022 "Общие требования к площадкам размещения контейнеров для организации раздельного сбора коммунальных отходов" от 1 июля 2023 года);

не предусмотрен раздельный сбор по фракциям "сухое" / "мокрое";

фракции отходов, пригодные к сортировке и переработке подвергаются загрязнению и утрачивают свои свойства;

отсутствует налаженная система сбора крупногабаритных, строительных отходов и отходов уборки улиц и благоустройства;

недостаточное количество пунктов приема вторсырья;

не осуществляется рекультивация отработанных площадей полигонов;

отсутствует оборудование, необходимое для подготовки строительных отходов к повторному использованию, и соответственно, нет решений по использованию строительных отходов;

отсутствует стимул для сортировки отходов для физических и юридических лиц;

7. Имеющая нормативная база по образованию и накоплению коммунальных отходов:

1) Постановление акимата города Темиртау Карагандинской области от 29 сентября 2022 года № 71/7 "Об утверждении Правил расчета норм образования и накопления коммунальных отходов по городу Темиртау";

2) Решение Темиртауского городского маслихата Карагандинской области от 14 апреля 2023 года № 2/4 "Об утверждении норм образования и накопления коммунальных отходов по городу Темиртау";

3) Решение Темиртауского городского маслихата Карагандинской области от 5 мая 2023 года № 4/4 "Об утверждении тарифов для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов по городу Темиртау".

8. Описание и анализ выделенных средств (местный и республиканский бюджеты, внебюджетные) в динамике за последние три года:

согласно Плана мероприятий по охране окружающей среды на 2022-2024 годы – решение Карагандинского областного маслихата от 9 декабря 2021 года №129 предусмотрены следующие мероприятия по управлению отходами по Карагандинской области и планы финансирования согласно таблице 1.8.

Таблица 1.8 – Мероприятия с планами финансирования (тысяч тенге) по управлению отходами, предусмотренные в плане мероприятий по охране окружающей среды Карагандинской области.

№ п/п	Наименование мероприятия	Ответственные за исполнение	Срок исполнения	2022	2023	2024-2025	Источник финансирования
1	Установка контейнеров для сбора опасные составляющие коммунальных отходов (электронное и электрические оборудование, ртутьсодержащие отходы, батарейки, аккумуляторы и прочие опасные компоненты) и других видов контейнеров в городах Караганда, Темиртау, Балхаш, Сарань, Шахтинск, Абай	УЭЖКХ, Акиматы городов	2022-2024	32 172	75 000	102 828	Областной бюджет
Итого				32 172	81 800	4 111 393

Согласно бюджету Темиртау на 2022-2024 годы средства на улучшение сферы обращения с коммунальными отходами в местном бюджете не предусматриваются.

В целом по Карагандинской области в планы природоохранных мероприятий и в Плане развития Карагандинской области, заложены мероприятия затрагивающие проблемы сбора отходов города Темиртау.

3. Цели, задачи и целевые показатели

9. Цели и задачи Программы

Цель данной программы – предложить способы снижения нагрузки на окружающую среду, образуемую коммунальными отходами, уменьшения количества образования отходов, повышение извлекаемости вторичных ресурсов, повышение эффективности использования коммунальных отходов и уменьшение доли депонируемых на полигонах отходов, и восстановление площадей, подвергнутых изъятию для целей депонирования отходов.

Управление отходами регламентируется разделом 19 Экологического Кодекса Республики Казахстан.

Основные принципы в области управления отходами описаны в статье 328 Экологического кодекса Республики Казахстан: принцип иерархии, принцип близости к источнику, принцип ответственности образователя отходов, расширенных обязательств производителей отходов.

Принцип иерархии, согласно статья 329 Экологического кодекса Республики Казахстан, подразумевает следующие меры по обращению с отходами: предотвращение образования отходов, подготовка отходов к повторному использованию, переработку отходов, утилизацию отходов, удаление отходов.

Исходя из цели Программы и принципа иерархии отходов предлагаются следующие задачи программы:

сокращение объемов образования коммунальных отходов, за счет уменьшения количества упаковки товаров, оптимизации систем продаж, пропаганды рационального потребления;

организация контейнерных площадок согласно требованиям СТ РК 3780-2022 "Общие требования к площадкам размещения контейнеров для организации раздельного сбора коммунальных отходов" от 1 июля 2023 года;

сортировка отходов "у источника" - повышение эффективности и соответствие экологическому законодательству в области обращения с отходами – на "сухое"/ "мокрое";

раздельный вывоз фракций сортированных отходов;

максимальное до извлечение полезных компонентов на полигоне;

использование органической части отходов для биокомпостирования или получения биогаза или энергетической утилизации;

депонирование остаточной части коммунальных отходов, согласно требованиям экологического и санитарно-эпидемиологического законодательства Республики Казахстан;

использование строительных отходов;

рекультивация отработанных площадей полигонов.

10. Пути достижения поставленных целей и задач наиболее эффективными и экономически обоснованными методами:

1) достижение задачи по сокращению объемов образования коммунальных отходов возможно только на уровне повышения экологической ответственности и финансовой грамотности населения. То есть достичь данной цели можно при изменении структуры продаж (включая значительное сокращение числа упаковочных материалов, внедрения оборотной тары, введение оплаты покупателю за утилизацию, например пластика через sparklo, через изменения структуры продаж весовых товаров и так далее) и повышения экологической ответственности населения, когда спонтанные покупки сводятся к минимуму и население также стремится к сокращению отходов. Это можно достигнуть при внедрении программ по обучению школьников на уроках экологии и естествознания, а также уроках повышения финансовой грамотности. А также необходимо повысить экологическую пропаганду минимизации образования отходов и осознанного потребления среди населения;

2) в городе Темиртау не достаточное количество пунктов приема вторичного сырья, кроме того, на контейнерных площадках не установлены контейнеры для приема вторсырья по фракциям. Но в поселке Актау необходимо дополнительное обустройство пункта приема вторичного сырья. Кроме того, необходимо рассмотреть возможности приема и использования и других морфологических частей коммунальных отходов (например, текстиля). Для уменьшения требований к юридическому оформлению участков земель, возможна предусмотреть организацию мобильных пунктов на базе автомашин. В Актау не утверждены нормы накопления ТБО и тарифы на сбор, транспортировку ТБО;

3) для достижения задачи сортировки отходов "у источника образования" необходимо внедрение раздельного сбора коммунальных отходов. Согласно, экологического законодательства Республики Казахстан, необходимо обустройство контейнерных площадок контейнеров для разделения коммунальных отходов дополнительно на 2 фракции – "Сухая" и "мокрая", а также площадки для сбора крупногабаритных отходов. Необходимо организация разъяснительной и информационной работы с населением по раздельному сбору отходов;

4) необходимо обустройство контейнерных площадок, согласно СТ РК 3780-2022 – "Отходы. Общие требования к площадкам размещения контейнеров для организации раздельного сбора коммунальных отходов";

5) предусмотреть переоснащение мусоровывозящей техники для раздельного вывоза фракций раздельно собранных отходов;

6) предусмотреть вывоз собранных крупногабаритных и строительных отходов, собранных на коммунальных площадках от физических лиц (согласно СТ РК 3780-2022 "Отходы. Общие требования к площадкам размещения контейнеров для организации раздельного сбора коммунальных отходов");

7) полигоны коммунальных отходов, согласно, экологического законодательства Республики Казахстан, должны быть оснащены дополнительными сортировочными комплексами, шредерами и дробильными установками для дополнительного до извлечения полезных компонентов отходов, с последующим их использованием или передачей вторичного сырья заинтересованным производителям. При этом необходимо снижать долю ручной сортировки отходов;

8) использование на собственные нужды, или реализация фракций строительных отходов после их дробления и сортировки;

9) если не предусматривается энергетическая утилизация остаточной части отходов, она должна быть размещена на полигоне ТБО (депонирована), согласно требованиям экологического и санитарно-эпидемиологического законодательства Республики Казахстан;

10) необходимо для местных исполнительных органов и предприятий по вывозу и утилизации коммунальных отходов предусмотреть встречи и освещение для общественности города текущих проблем управления коммунальными отходами, что позволит в дальнейшем избежать проблем с недостаточной осведомленностью населения;

11) заполненные карты полигона должны быть подвержены рекультивации, согласно разработанных проектов рекультивации.

11. Целевые показатели Программы

Исходя из целей и задач Программы предлагается установление следующих Целевых показателей программы.

№ п/п	Наименование показателя	Единицыизмерения	Исх. значение	2025	2026	2027	2028	2029
1	Разработка и проведение мероприятий для школьников о важности сбережения ресурсов на бытовом уровне	Мероприятие на 1 учебное заведение города в учебный год	0	2	2	2	2	2
2	Оформление правоустанавливающих документов на землю под контейнерными площадками	Шт.	287	337	362	387	412	437
3	Переоборудование и/или Обустройство контейнерных площадок, в соответствии с СТ РК 3780-2022 "Отходы. Общие требования к площадкам размещения контейнеров для организации раздельного сбора коммунальных отходов"	Шт.	0	100	150	200	250	300
4	Установка и маркировка контейнеров для раздельного сбора отходов	%	0	15	20	25	30	50
5	Информационные сообщения о правильном раздельном сборе отходов на контейнерных площадках в местных и региональных СМИ	Минута эфирного времени в неделю	0	20	20	20	20	20
6	Обнаружение и ликвидация стихийных свалок коммунальных отходов и их составляющих	% от обнаруженных	99	100	100	100	100	100
7	Уменьшение депонирования отходов за счет использования и передачи на переработку	% переработки от показателей текущего года	-	4%	6%	8%	10%	12%
8	Использование строительных отходов	% от образования	-	22%	24%	26%	28%	30%

4. Основные направления, пути достижения поставленных целей и задач

12. Необходимо обустройство дополнительного пункта приема вторсырья в поселке Актау (или организация мобильного пункта приема вторичного сырья на базе автотранспорта).

Для достижения целей экологического просвещения и пропаганды необходимо изготовление видеосюжетов социальной направленности, освещающих необходимость ресурсосбережения и "осознанного потребления", отказа от дополнительной упаковки и выбора в пользу качественных товаров долгосрочного пользования. Данные ролики необходимо размещать на региональных и местных телеканалах в перерывах между основным вещанием, видеоманиторах: (в транспорте, на улицах, в зданиях)

Информация о пунктах приема вторичного сырья от населения должна быть доступна на информационных экранах города, а также на информационных стендах государственных органов и в центрах оказания государственных услуг (центрах обслуживания населения), в общественном транспорте.

Пропаганда "разумного потребления" недопущения образования дополнительных отходов, сортировки, а также недопустимости разбрасывания мусора должны обязательно входить в программу дополнительного и внешкольного образования. Мероприятия по данной тематике должны организоваться на постоянной основе в образовательных учреждениях города.

Раздельный сбор коммунальных отходов должен производиться согласно, экологического законодательства Республики Казахстан, и должен включать сортировку как минимум на 2 фракции – "сухую" и "мокрую". Установку контейнера или места на контейнерной площадке для отходов по уборке улиц и обустройство площадки для сбора крупногабаритных отходов.

Проекты контейнерных площадок должны учитывать доступность для населения и удобство проведения погрузочных работ, с учетом особенностей специальной техники для вывоза отходов. Кроме того, одна контейнерная площадка может использоваться разными предприятиями по вывозу разных составляющих отходов. В таком случае ответственность за санитарное состояние площадки и территории, непосредственно прилегающей к ней, должны нести все предприятия, которые установили контейнеры.

На площадке сбора и временного хранения коммунальных отходов в многоквартирном жилом секторе должно быть обеспечено место площадью не менее 12 м с покрытием и ограждением для строительных и крупногабаритных отходов, образующихся у физических лиц (жителей).

Обустройство контейнерных площадок для жителей частного сектора должно проводиться с учетом особенностей работы организации, осуществляющей вывоз отхода от данных образователей. И удобство сбора коммунальных отходов для жителей частного сектора.

Проекты по обустройству контейнерных площадок для многоквартирного жилого сектора должны быть унифицированы и учитывать интересы всех сторон, а также соответствовать санитарным нормативам по сбору коммунальных отходов.

Правила сортировки должны быть объяснены и описаны в информационных роликах, и плакатах. Данная информация должна публиковаться на региональных и местных телеканалах, в перерывах между основными программами. А также должна быть размещена на интернет- ресурсах местных исполнительных органов, мусоровывозящих компаний и в социальных сетях и периодически обновляться.

Для возможности ликвидации, приостановления работы, переоборудования или иного использования мусоропроводов и иного общедомового владения в многоквартирных домах необходимо провести обсуждение с жильцами дома и получить письменное согласие не менее 2/3 от всех жителей дома в соответствии с Законом Республики Казахстан "О жилищных отношениях".

В случае наличия согласия на ликвидацию и/или приостановление работы мусоропровода в многоквартирном жилом доме, письменно зафиксированных более 2/3 от всех жителей дома, то далее, необходимо выбрать место и оформить документы под обустройство контейнерных площадок. Далее построить площадку с учетом требований СТ РК 3780-2022, оснастить ее наземными или подземными контейнерами, имеющими цветовую и буквенную маркировку для раздельного сбора отходов.

Необходимо предусмотреть биокомпостирование пищевых и других органических отходов (например, отходов уборки улиц) на полигонах ТБО или энергетическую утилизацию таких отходов с соблюдением законодательства Республики Казахстан.

Для приема и утилизации строительных отходов (так как их размещение на полигонах коммунальных отходов запрещено экологическим законодательством) необходимо обустройство дополнительных линий - или на существующих полигонах или новые предприятия – оснащенные площадками приема, дробилками и грохотами для разделения на фракции и складами итоговой продукции, с последующим использованием полученных материалов на собственные нужды полигона (при послойной изоляции или рекультивации отработанных карт), или для отпуска сторонним потребителям. Переработка строительных отходов обязательно должная включать сортировочные комплексы для доизвлечения металлов (например, арматуры). Использование строительных отходов для изоляции депонированных на полигонах отходов и для последующей рекультивации позволит снизить использование природной почвы и грунта.

Функционирование и развитие действующих полигонов коммунальных отходов должно включать в себя рекультивацию отработанных (заполненных) карт полигона (или площадей), с этапами технической рекультивации, обустройством последующего газового мониторинга и мониторинга грунтовых вод, для отслеживания процесса разложения тела отходов и его влияния на окружающую среду. И последующим этапом биологической рекультивации.

Для Темиртау актуальна проблема недостаточной информированности населения о деятельности мусоровывозящих компаний и полигонов коммунальных отходов. Необходимо проводить разъяснительную работу среди заинтересованной общественности, так же отсутствует стимул для сортировки отходов для физических и юридических лиц, а также видение, что будет, в случае если все будут сортировать мусор;

5. Необходимые ресурсы

13. Источниками финансирования Программы могут быть местный бюджет, в том числе в соответствии со статьей 29 Экологического кодекса Республики Казахстан, прямые иностранные и отечественные инвестиции, оператор расширенных обязательств производителей (импортеров) (со средств, поступивших на его банковский счет от производителей и импортеров в виде утилизационного платежа в соответствии с подпунктом 10) пункта 1 статьи 388 Кодекса), гранты отечественных, международных финансовых экономических организаций или стран-доноров, кредиты банков второго уровня, и другие, незапрещенные законодательством Республики Казахстан источники, которые могут привлекаться предприятиями по сбору и утилизации отходов, или общественными организациями.

Источники финансирования для каждого мероприятия установлены в "Плане мероприятий по реализации программы".

6. План мероприятий по реализации программы

14. План мероприятий по реализации программы управления коммунальными отходами для Темиртау на период 2025-2029 гг.

№ п/п	Наименование мероприятия	Форма завершения	Ответственные за исполнение	Срок исполнения	Предполагаемые расходы (тыс.тенге)/дополнительные источники (тыс.тенге)	Источники финансирования	Ожидаемый экологический эффект от мероприятия
№ п/п	Наименование мероприятия	Форма завершения	Ответственные за исполнение	Срок исполнения	2025-2029гг.	Источники финансирования	Ожидаемый экологический эффект от мероприятия
1	Размещение материалов на местных и региональных теле- радиоканалах и социальных сетях	эфирная справка, публикация	ГУ "Отдел внутренней политики города Темиртау"	2025-2029	Согласно бюджетной заявке	Местный бюджет	пропаганда разумного потребления
2	Оформление разрешительных документов на земельные участки под контейнерными площадками	Акт на землю с целевым назначением участка	ГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта, автомобильных дорог города Темиртау" ГУ "Отдел земельных отношений города Темиртау" ГУ "Отдел экономики и финансов города Темиртау" ГУ "Отдел архитектуры и градостроительства города Темиртау"	2025 - 2029	Согласно бюджетной заявке	Местный бюджет	Исключение риска самопроизвольного переноса контейнерной площадки
3	Приобретение дробильного и сортировочного оборудования для составляющих строительных отходов и передача его в доверительное управление	Акт ввода в эксплуатацию	ГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта, автомобильных дорог города Темиртау" ГУ "Отдел экономики и финансов города Темиртау" ГУ "Отдел государственных закупок активов и закупок г. Темиртау"	2029	Согласно проекту	Собственные средства предприятия и другие источники	Подготовка к использованию строительных отходов
4	Ремонт существующих контейнерных площадок, согласно СТ РК 3780-2022	Акт ввода в эксплуатацию	ГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта, автомобильных дорог города Темиртау"	2025 - 2029	Согласно бюджетной заявке	Местный бюджет и другие источники	улучшение санитарно-эпидемиологической обстановки, удаление органических отходов
5	Комплектация контейнерных площадок контейнерами для раздельного сбора отходов, или маркировка имеющихся контейнеров, согласно требованиям законодательства по раздельному сбору отходов	Акт приема в эксплуатацию	ГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта, автомобильных дорог города Темиртау"	2026-2029	Согласно бюджетной заявке	Местный бюджет и другие источники	Обеспечение раздельного сбора отходов
6	Согласование проектов и оформление участков под контейнерные площадки на генеральном плане города для жилых кварталов, которые в настоящее время оснащены мусоропроводами после согласования с жителями	План и проекты площадок	ГУ "Отдел архитектуры и градостроительства города Темиртау" ГУ "Отдел земельных отношений города Темиртау"	2025-2029	Согласно бюджетной заявке	Местный бюджет	Обеспечение механизмов раздельного сбора отходов в многоквартирных жилых домах
7	Устройство контейнерных площадок согласно СТ РК 3780-2022	Акт приема в эксплуатацию	ГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта, автомобильных дорог города Темиртау"	2025-2029	Согласно бюджетной заявке	Местный бюджет	Обеспечение механизмов раздельного сбора отходов в многоквартирных жилых домах
8	Разъяснительная работа собственникам жилья о ликвидация мусоропроводов	Протокол собрания собственников	ГУ "Жилищная инспекция города Темиртау"	2025-2029	-	-	Обеспечение механизмов раздельного сбора отходов в многоквартирных жилых домах
9	Комплектация контейнерных площадок контейнерами или местами для сбора крупногабаритных и строительных отходов от населения	Акт приема в эксплуатацию	ГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта, автомобильных дорог города Темиртау"	2025-2029	Согласно бюджетной заявке	Местный бюджет	Утилизация крупногабаритных отходов, предотвращения образования свалок
10	Рекультивация заполненных карт полигонов ТБО - ТОО "Гордорсервис-Т"	Акт рекультивации	Департамент экологии Карагандинской области	2025 - 2029	Согласно проектно-сметной документации	Собственные средства полигона	Восстановление экосистемы
11	Утвердить нормы накопления и тарифы на сбор и транспортировку ТБО для пос. Актау	Решение городского маслихата	ГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта, автомобильных дорог города Темиртау"	2026-2029	Согласно бюджетной заявке	Местный бюджет	Приведение в соответствие с законодательством Республики Казахстан
12	Разработка и проведение мероприятий о раздельном сборе отходов и "разумном потреблении" для учащихся школ	Отчет	ГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта, автомобильных дорог города Темиртау" ГУ "Отдел внутренней политики города Темиртау"	2025-2029	Согласно бюджетной заявке	Местный бюджет	Информационная работа для учащихся

Қарағанды облысы Теміртау қаласының 2025-2029 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарын басқару жөніндегі бағдарламасын бекіту туралы

Қарағанды облысы Теміртау қаласының 2025-2029 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарын басқару жөніндегі бағдарламасы

Мазмұны

1. Кіріспе

2. Теміртау қаласындағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайын талдау

3. Мақсаттар, міндеттер және нысаналы көрсеткіштер

4. Қойылған мақсаттар мен міндеттерге қол жеткізудің негізгі бағыттары, жолдары

5. Қажетті ресурстар

6. Бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары

Об утверждении программы по управлению коммунальными отходами города Темиртау Карагандинской области на 2025–2029 годы

Программа по управлению коммунальными отходами города Темиртау Карагандинской области на 2025 – 2029 годы

Содержание

1. Введение

2. Анализ текущего состояния управления коммунальными отходами в городе Темиртау

3. Цели, задачи и целевые показатели

4. Основные направления, пути достижения поставленных целей и задач

5. Необходимые ресурсы