"Радиациялық бақылау" кәсіптік стандартын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2025 жылғы 20 наурыздағы № 132-н/қ бұйрығы

      "Кәсіптік біліктілік туралы" Қазақстан Республикасының Заңы 5-бабының 5-тармағына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

      1. Осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес "Радиациялық бақылау" кәсіптік стандарты бектілсін.

      2. Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Атом энергетикасы және өнеркәсібі департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

      1) осы бұйрыққа қол қойылған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде оның көшірмесін электрондық түрде қазақ және орыс тілдерінде Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне ресми жариялау және енгізу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Қазақстан Республикасының Заңнама және құқықтық ақпарат институты" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

      2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

      3) осы бұйрық Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде жарияланғаннан кейін күнтізбелік он күн ішінде Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалғаны туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

      3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының энергетика вице-министріне жүктелсін.

      4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Қазақстан Республикасы
Энергетика министрі 		Е. Аккенженов

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының

      Денсаулық сақтау министрлігі

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының

      Еңбек және халықты әлеуметтік

      қорғау министрлігі

      "КЕЛІСІЛДІ"

      Қазақстан Республикасының

      Сауда және интеграция министрлігі

  Қазақстан Республикасы
Энергетика министрі
2025 жылғы 20 наурыздағы
№ 132-н/қ бұйрығына
қосымша

"Радиациялық бақылау" кәсіптік стандарты

1-тарау. Жалпы ережелер

      1. Кәсіптік стандарттың қолданылу саласы:

      Кәсіптік стандарт пайдаланушылар үшін: 1) қызметкерлер – саладағы мамандыққа қойылатын талаптарды түсіну, өз біліктілігін арттыруды және мансаптық ілгерілеуді жоспарлау үшін; 2) жұмыс берушілер – пайдаланылатын міндеттерді (еңбек функцияларын), қызметкерлердің біліктілігіне қойылатын талаптарды әзірлеу, персоналды жалдау және аттестаттау кезінде өлшемшарттарды қалыптастыру, сондай-ақ кадрлардың біліктілігін арттыру, дамыту, ілгерілету және ротациялау бағдарламаларын жасау үшін; 3) сертификаттау және біліктілік беру жөніндегі қызметті жүзеге асыратын ұйымдар (органдар) – персоналды сертификаттау кезінде бағалау материалдарын әзірлеу және сәйкестік деңгейі бойынша қызметкерлердің біліктілік өлшемшарттарын әзірлеу үшін қолданылады.

      2. Осы кәсіптік стандартта мынадай терминдер мен анықтамалар қолданылады:

      1) атом энергиясы пайдаланылатын объектілер – иондандырушы сәулелену көздері, радиоактивті қалдықтар және пайдаланылып болған ядролық отын, ядролық, радиациялық, электрофизикалық қондырғылар, сақтау және көму пункттері, көліктік қаптама комплектілері мен ядролық материалдар;

      2) бақыланатын аймақ – бұл радиациялық бақылау, адамдарға жіберу және олардың тұруы жөнінде арнаулы ережелер қолданылатын аумақ;

      3) дозиметриялық бақылау – бұл адамдардың сәулелену дозаларын анықтау бойынша иондаушы сәулеленудің оларға әсер ету әсерін сандық бағалау мақсатында жүргізілетін ұйымдастырушылық және техникалық шаралар кешені;

      4) иондаушы сәулелену көздері – ортамен әрекеттескенде әртүрлі белгілердің иондарын құрайтын зарядталған, зарядталмаған бөлшектер мен фотондардан тұратын сәулелену;

      5) радиациялық бақылау – халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы нормативтік құқықтық актілердің талаптарына сәйкес объектідегі, қоршаған ортадағы радиациялық жағдай туралы және адамдардың сәулелену деңгейлері туралы ақпарат алуы (дозиметриялық және радиометриялық бақылауды қамтиды);

      6) радиациялық қауіпсіздік – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген нормаларға сәйкес персоналға, халыққа және қоршаған ортаға радиациялық әсерді шектейтін іс-шаралар кешенімен қамтамасыз етілген атом энергиясын пайдалану объектісінің қасиеттері мен сипаттамаларының жай-күйі;

      7) радиациялық мониторинг – иондаушы сәулелену көздерiн пайдаланатын объектiлерде де, қоршаған ортада да радиациялық жағдайдың жай-күйiн жүйелi түрде байқап отыру;

      8) радиоактивті заттар – құрамында радионуклидтер бар, кез келген агрегаттық жағдайдағы шығу тегі табиғи немесе техногендік кез келген материалдар;

      9) радиометриялық аппаратура – радиациялық бақылау аспаптары;

      10) радиометриялық бақылау – ауадағы, судағы радиоактивті заттардың иондаушы сәулеленуінің қарқындылығын және техниканың, адамдардың, ауыл шаруашылығы өсімдіктері мен жануарларының, басқа орталар мен беттердің радиоактивті ластану дәрежесін анықтауға бағытталған іс-шаралар кешені;

      11) формалды емес білім беру – оқыту орны, мерзімдері мен нысаны ескерілмей, білім беру қызметтерін ұсынатын ұйымдар жоспарлаған, ұйымдастырған және жүзеге асыратын және оқыту нәтижелерін растаушы құжат беріле отырып жүргізілетін білім беру түрі.

      3. Осы кәсіптік стандартта мынадай қысқартулар қолданылады:

      1) БА – біліктілік анықтамалығы;

      2) БТБА – бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтамалығы;

      3) КС – кәсіптік стандарт;

      4) СБШ – салалық біліктілік шеңбері;

      5) ТжКБ – техникалық және кәсіптік білім беру;

      6) ЭҚЖЖ – экономикалық қызмет түрлерінің жалпы мемлекеттік жіктеуіші.

2-тарау. Кәсіптік стандарттың төлқұжаты

      4. Кәсіптік стандарттың атауы: Радиациялық бақылау.

      5. Кәсіптік стандарт коды: M72194054.

      6. ЭҚЖЖ сәйкес секцияны, бөлімді, топты, сыныпты және кіші сыныпты көрсету:

      M Кәсіби, ғылыми және техникалық қызмет;

      72. Ғылыми зерттеулер және әзірлемелер;

      72.1. Жаратылыстану мен техникалық ғылымдар саласындағы ғылыми зерттеулер мен эксперименттік әзірлемелер;

      72.19. Жаратылыстану мен техникалық ғылымдар саласындағы өзге де ғылыми зерттеулер мен эксперименттік әзірлемелер;

      72.19.4. Атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалану саласындағы зерттеулер және тәжірибелік әзірлемелер.

      7. Кәсіптік стандарттың қысқаша сипаттамасы:

      Осы кәсіби стандарт біліктілік пен құзыреттілік деңгейіне, еңбек мазмұнына, сапасына және жағдайларына қойылатын талаптарды айқындайды, сондай-ақ радиациялық қауіпсіздікпен айналысатын ұйымдарда кең ауқымды міндеттерді шешуге арналған.

      Осы кәсіби стандарттың негізінде ұйымдар өндірісті, еңбек пен басқаруды ұйымдастыру ерекшеліктерін, олардың жауапкершілігін ескере отырып, еңбек функцияларының, білімдерінің, дағдыларының тізбесін нақтылай отырып, қызметкерлерге арналған Корпоративтік кәсіби стандарттарды ішкі қолдану үшін әзірлей алады.

      Кәсіптік стандарттың қысқаша сипаттамасы: "Радиациялық бақылау" кәсіптік стандарты "Кәсіптік біліктілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 5-бабының 5-тармағына және кәсіптік стандарттарды әзірлеу және (немесе) өзектендіру жөніндегі қағидаларға сәйкес әзірленді.

      Осы кәсіби стандартқа туынды лауазымдар енгізілмеген: басшылардың орынбасарлары, аға, жетекші және бас мамандар, олардың міндеттері, білімдері, іскерліктері мен дағдылары базалық лауазымдар негізінде айқындалады және ұйымдағы штаттық нормативтер мен кестелер негізінде белгіленеді. Аға, жетекші және бас мамандардың қажетті жұмыс өтіліне қойылатын талаптар I біліктілік санатындағы мамандар үшін көзделген талаптармен салыстырғанда 2-3 жылға артады. Технологиялық процесті жүргізу кезінде жекелеген кәсіптердің біліктілігі төмен деңгейлеріндегі жұмыстардың сипаттамаларына сәйкес біліктілігі анағұрлым жоғары мамандардың басшылығымен жүргізіледі. Мұндай жағдайларда біліктілігі жоғары деңгейдегі мамандар технологиялық процестерді жүргізуді немесе сол кәсіптің біліктілігі төмен деңгейдегі мамандардың жекелеген жұмыстарды орындауын ұйымдастыра алады. Біліктіліктің неғұрлым төмен деңгейлерінің сипаттамаларында келтірілген жұмыстар біліктіліктің неғұрлым жоғары деңгейлерінің сипаттамаларында көрсетілмеуі мүмкін. "Білім" бөлімінде қамтылған теориялық және практикалық білімге қойылатын талаптармен қатар қызметкерлер: еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі тәртіп пен нормаларды, радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптарды, экологиялық, өнеркәсіптік қауіпсіздік жөніндегі тәртіп пен нормаларды, қышқылға қарсы костюмдерді пайдалану тәртібін, жеке қорғану құралдарын пайдалану тәртібін, құралдарды тапсыруды және радиация деңгейін бақылаудан өтуді, жұмыс орнын ұтымды ұйымдастыру және ұстау тәртібін, ішкі еңбек тәртібін білуге тиіс.

      8. Кәсіптер карточкаларының тізбесі:

      1) Техник-дозиметрист - 4 СБШ-нің деңгейі;

      2) Инженер-дозиметрист - 6 СБШ-нің деңгейі;

      3) Қызмет бастығы (функционалды өзге де қызмет салаларында) – 6 СБШ-нің деңгейі.

3-тарау. Кәсіптер карточкалары

9. "Техник-дозиметрист" кәсібінің карточкасы

Топтың коды:

3111-1

Қызмет атауының коды:

3111-1-002

Кәсіптің атауы:

Техник-дозиметрист

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

4

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:

-

БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:

"Денсаулық сақтау саласындағы мамандықтар мен мамандандырулар номенклатурасын, Денсаулық сақтау қызметкерлері лауазымдарының номенклатурасы мен біліктілік сипаттамаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 21 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-305/2020 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21856 болып тіркелді).
5-параграф. Санитариялық-эпидемиологиялық қызмет саласындағы техник-дозиметрист.

Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
ТжКБ (орта деңгейдегі маман)

Мамандық:
Жаратылыстану ғылымдары, математика және статистика немесе инженер-техникалық.

Біліктілік:

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Жұмыс өтіліне талаптар қойылмайды.

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

Жұмыс орнында нұсқама/тағылымдама; білім беру ұйымы базасында біліктілікті арттыру курстары немесе ұйымда (кәсіпорында) оқыту; "skills.enbek.kz" платформада кадрларды даярлау мен қайта даярлаудың қысқа мерзімді курстары.

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:

2133-9-009 - Қоршаған ортаны қорғау және радиациялық қауіпсіздік жөніндегі маман

Қызметтің негізгі мақсаты:

Тиісті дозиметриялық және радиометриялық аспаптардың көмегімен иондаушы сәулеленудің дозалары мен қуатын өлшеу процесін жүзеге асыру.

Еңбек функциялардың сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Кәсіпорындағы дозиметриялық, радиометриялық бақылау;
2. Жұмыс орындарында радиациялық қауіпсіздік бойынша бұзушылықтарды анықтау;
3. Ұйымда ғылыми-зерттеу және эксперименттік жұмыстарды жүргізуді қамтамасыз ету.

Қосымша еңбек функциялары:

-

Еңбек функциясы 1:
Кәсіпорындағы дозиметриялық, радиометриялық бақылау.

Дағды 1:
Радиациялық жағдайды, қоршаған орта объектілерін, халық пен персоналдың сәулеленуін радиациялық бақылау көлемінде радиометриялық және дозиметриялық өлшеулерді қамтамасыз етеді.

Машықтар:
1. Жоғары радиациялық қауіпті жұмыстарды жүргізу кезінде радиациялық жағдайды жедел бақылауды қамтамасыз ету;
2. Радиациялық жағдайды тасымалданатын және стационарлық аспаптармен өлшеу жүргізу;
3. Жабдықты сынақтар жүргізуге дайындауды жүзеге асыру, жабдықты (аспаптарды, аппаратураны) баптау, реттеу және тексеру, оның жарамды жай-күйін бақылауды жүргізу;
4. Дозиметриялық және радиометриялық аспаптарды бақылау көздерінің көмегімен калибрлеуді жүргізу, егер бұл аспаптарға арналған пайдалану құжаттамасын талап етсе;
5. Жүргізілетін жөндеу, техникалық қызмет көрсету және тексеру туралы жазбаларды қоса алғанда, дозиметриялық және радиометриялық бақылау аппаратурасы, спектрометрлер, адамның сәулелену есептегіштері және радиациялық бақылау жүйелері паркінің техникалық жай-күйі туралы құжаттаманы жүргізу;
6. Радиациялық жағдайды есепке алу, талдау және дозиметриялық бақылау аспаптарының жұмысы жөніндегі құжаттаманы жүргізу;
7. Дозиметриялық бақылау аспаптары мен жабдықтарының дұрыс техникалық пайдаланылуын және жұмысын бақылауды қамтамасыз ету;
8. Дозиметриялық бақылау аспаптары мен жабдықтарына қызмет көрсету және олардың жұмысқа қабілеттілігін тексеру;
9. Өндірістік аумақтан тыс әкетілетін материалдарға, жабдықтарға, заттарға, қалдықтардың барлық түрлеріне радиациялық бақылау жүргізу;
10. Дозиметриялық бақылау бойынша есептерді жасау.

Білімдер:
1. "Халықтың радиациялық қауіпсіздігі туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
2. "Атом энергиясын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
3. "Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
4. "Мемлекеттік реттеуге жатқызылатын өлшем тізбесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2019 жылғы 3 сәуірдегі № ҚР ДСМ-18 және Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің міндетін атқарушының 2019 жылғы 4 сәуірдегі № 195 бірлескен бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 18505 болып тіркелген);
5. Дозиметрия мен радиациялық қауіпсіздіктің физикалық негіздері, оның ішінде: радиоактивтілік құбылысы; иондаушы сәулеленудің затпен өзара әрекеттесуі; радиациялық-физикалық шамалар; иондаушы сәулеленудің дозиметриясы; иондаушы сәулелену көздерінің жіктелуі, физикалық-техникалық сипаттамалары; сыртқы сәулелену дозиметриясы (ұжымдық және жеке); инкорпорацияланған радиоактивті заттардың дозиметриясы мен сәулеленуі (экспресс әдістері); радиациялық қорғау негіздері иондаушы сәулеленуден; бөлімшені аспаптық жарақтандыру және жөндеу қызметін көрсетуді ұйымдастыру; радионуклидтердің белсенділігін өлшеу;
6. Күрделі дозиметриялық және радиометриялық аспаптардың құрылысы және олардың сезімталдығын бақылау әдістері;
7. Ішкі еңбек тәртібі, өнеркәсіптік қауіпсіздік және еңбекті қорғау стандарттары, қоршаған ортаны қорғау, өндірістік санитария, өрт қауіпсіздігі талаптары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Радиациялық (дозиметриялық, радиометриялық) бақылау саласындағы біліктілікті арттыру туралы сертификаттар, куәліктер.

Еңбек функциясы 2:
Жұмыс орындарында радиациялық қауіпсіздік бойынша бұзушылықтарды анықтау.

Дағды 1:
Радиациялық сипаттағы төтенше жағдайлар кезіндегі оқу-жаттығуларға және авариялық жұмыстарға қатысу.

Машықтар:
1. Радиациялық сипаттағы төтенше жағдайлар кезіндегі оқу-жаттығуларға және авариялық жұмыстарға қатысу;
2. Ұйымның радиациялық қауіпсіздік қызметінің жеке жұмыс жоспарының жоспар-кестесін орындау;
3. Дәрігерге дейінгі алғашқы медициналық көмек көрсете білу;
4. Жұмыс орындарында радиациялық қауіпсіздік бойынша бұзушылықтарды анықтау;
5. Жаңа өлшеу әдістемелерін, радиациялық қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулықтарды әзірлеуге қатысу.

Білімдер:
1. "Халықтың радиациялық қауіпсіздігі туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
2. "Атом энергиясын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
3. Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 ақпандағы № 58 бұйрығымен бекітілген "Ядролық және радиациялық қауіпсіздік" техникалық регламенті (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15005 болып тіркелген);
4. Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 ақпандағы № 59 бұйрығымен бекітілген "Ядролық зерттеу қондырғыларының ядролық және радиациялық қауіпсіздігі" техникалық регламенті (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15006 болып тіркелген);
5. Радиациялық бақылау бойынша бастапқы ақпаратты өңдеу номенклатурасы мен ережелері.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Радиациялық (дозиметриялық, радиометриялық) бақылау саласындағы біліктілікті арттыру туралы сертификаттар, куәліктер.

Еңбек функциясы 3:
Ұйымда ғылыми-зерттеу және эксперименттік жұмыстарды жүргізуді қамтамасыз ету.

Дағды 1:
Зерттеу жұмыстарына арналған жабдықтарды таңдау

Машықтар:
1. Ұйымның тақырыптық жоспарының тапсырмаларына сәйкес қондырғыны және оның жүйелерін пайдалана отырып, ғылыми-зерттеу және эксперименттік жұмыстарды жүргізуді қамтамасыз ету.
2. Радиациялық қауіпсіздік талаптарын сақтай отырып, ғылыми-зерттеу жұмыстарын техникалық даярлауды және жүргізуді қамтамасыз ету;
3. Эксперименттік зерттеулердің нәтижелері бойынша ғылыми-техникалық есептерге қатысу.

Білімдер:
1. "Ғылым және технологиялық саясат туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
2. Есептік ғылыми-техникалық құжаттаманы әзірлеу тәртібі.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Радиациялық (дозиметриялық, радиометриялық) бақылау саласындағы біліктілікті арттыру туралы сертификаттар, куәліктер.

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Бейімділік
Ұқыптылық
Дербестік және жауапкершілік
Командада жұмыс істей білу
Дәлдік
Ауызекі сөйлеу дағдылары
Парасаттылық

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:

"Ядролық және радиациялық қауіпсіздік" техникалық регламентін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 ақпандағы № 58 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15005 болып тіркелген);
"Ядролық зерттеу қондырғыларының ядролық және радиациялық қауіпсіздігі" техникалық регламентін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 ақпандағы № 59 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15006 болып тіркелген).

СБШ-нің ішіндегі басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

6

"Инженер-дозиметрист"

10. "Инженер-дозиметрист" кәсібінің карточкасы:

Топтың коды:

2143-1

Қызмет атауының коды:

2143-1-012

Кәсіптің атауы:

Инженер-дозиметрист

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

6

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:


БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:

"Денсаулық сақтау саласындағы мамандықтар мен мамандандырулар номенклатурасын, денсаулық сақтау қызметкерлері лауазымдарының номенклатурасы мен біліктілік сипаттамаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 21 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-305/2020 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21856 болып тіркелген).
7-параграф. Санитариялық-эпидемиологиялық қызмет саласындағы инженер-дозиметрист.

Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Жаратылыстану ғылымдары, математика және статистика немесе инженерлік-техникалық білім

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Санаты жоқ инженер: жұмыс өтіліне немесе I санатты техник лауазымындағы жұмыс өтіліне талаптар қойылмай кемінде 3 жыл; II санатты инженер: санаты жоқ инженер лауазымындағы жұмыс өтілі кемінде 3 жыл; I санатты инженер: II санатты инженер лауазымындағы жұмыс өтілі кемінде 2 жыл.

Формалды емес және информалды біліммен байланыс:

Білім беру ұйымы базасында біліктілікті арттыру курстары немесе ұйымда (кәсіпорында) оқыту; "skills.enbek.kz" платформада кадрларды даярлау мен қайта даярлаудың қысқа мерзімді курстары.

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:

2133-9-009 - Қоршаған ортаны қорғау және радиациялық қауіпсіздік жөніндегі маман.

Қызметтің негізгі мақсаты:

Иондаушы сәулелену көздерін пайдаланатын кәсіпорындарды, мекемелерді, зертханаларды салу немесе реконструкциялау үшін алаңдарды таңдау және бөлу кезінде дозиметриялық талдау жүргізеді.

Еңбек функциялардың сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Кәсіпорындағы дозиметриялық, радиометриялық бақылау;
2. Технологиялық учаскелерде радиациялық-қауіпті жұмыстардың жүргізілуін, үй-жайлардағы ауа ортасының жай-күйін бақылау.

Қосымша еңбек функциялары:

-

Еңбек функциясы 1:
Кәсіпорындағы дозиметриялық, радиометриялық бақылау.

Дағды 1:
Кәсіпорындағы радиациялық жағдайды бақылауды қамтамасыз ету.

Машықтар:
1. Нейтрондық сәулеленудің трек дозиметрлерінің, гамма-сәулеленудің дозиметрлерінің көмегімен сәулелену дозаларын өлшеу және оларды градуирлеуді жүргізу;
2. Үй-жайларда технологиялық жабдықтарды ашу жұмыстары кезінде дозиметриялық бақылау жүргізу;
3. Авариялық жағдайларды жою жөніндегі жұмыстарына қатыса алу;
4. Уақытпен шектеле отырып, апталық рұқсат етілген сәулелену нормасынан аса отырып, жұмыстарды жүргізу кезінде дозиметриялық бақылауды жүргізу;
5. Радиациялық қалдықтар түсірілгеннен кейін үй-жайларда, автокөліктерде, контейнерлерде радиациялық бақылауды жүргізу;
6. Жұмыс бөлмелері ауасының радиоактивті газдармен ластануын және ағып кету орындарын іздеуді бақылау;
7. Аса қауіпті учаскелерде авариялық дабыл жүйесінің жұмысын тексеру;
8. Штаттық немесе авариялық жағдайларда қызметкерлердің ағзасына радиоактивті заттардың түсуін анықтау;
9. Дозиметриялық бақылауды жүргізудің жаңа әдістерін меңгеру;
10. Дозиметриялық бақылау қондырғыларында өлшеу жүргізу;
11. Табиғи радиоактивтілікке және жаһандық ядролық түсулерге байланысты сыртқы орта объектілерінің радиоактивтілігін зерделеу, зерттеулер жүргізуде әдістемелік және практикалық көмек көрсету, иондаушы сәулеленудің әртүрлі көздерінен халыққа әсер ету деңгейін бағалау қабілеті;
12. Цифрлық ақпараттық технологияларды қолдану.

Білімдер:
1. "Халықтың радиациялық қауіпсіздігі туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
2. "Атом энергиясын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
3. "Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
4. "Мемлекеттік реттеуге жатқызылатын өлшем тізбесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2019 жылғы 3 сәуірдегі № ҚР ДСМ-18 және Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің міндетін атқарушының 2019 жылғы 4 сәуірдегі № 195 бірлескен бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 18505 болып тіркелген);
5. Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 ақпандағы № 58 бұйрығымен бекітілген "Ядролық және радиациялық қауіпсіздік" техникалық регламенті (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15005 болып тіркелген);
6. Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 ақпандағы № 59 бұйрығымен бекітілген "Ядролық зерттеу қондырғыларының ядролық және радиациялық қауіпсіздігі" техникалық регламенті (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15006 болып тіркелген);
7. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 15 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-275/2020 бұйрығымен бекітілген "Радияциялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалар (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21822 болып тіркелген);
8. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 25 тамыздағы № ҚР ДСМ-90 бұйрығымен бекітілген "Радиациялық қауіпті объектілерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29292 болып тіркелген);
9. Ішкі еңбек тәртібі, өнеркәсіптік қауіпсіздік және еңбекті қорғау стандарттары, қоршаған ортаны қорғау, өндірістік санитария, өрт қауіпсіздігі талаптары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Радиациялық (дозиметриялық, радиометриялық) бақылау саласындағы біліктілікті арттыру туралы сертификаттар, куәліктер.

Еңбек функциясы 2:
Технологиялық учаскелерде радиациялық-қауіпті жұмыстардың жүргізілуін,
үй-жайлардағы ауа ортасының жай-күйін бақылау.

Дағды 1:
Тиісті аспаптардың көмегімен иондаушы сәулеленудің дозасы мен қуатын анықтау.

Машықтар:
1. Тиісті дозиметриялық және радиометриялық аспаптардың көмегімен иондаушы сәулеленудің дозасы мен қуатын анықтау;
2. А тобы персоналының дозиметриялық бақылау;
3. Радиациялық қауіпсіздікті бақылау жүйесіндегі радиациялық жағдайды талдау;
4. Апталық рұқсат етілген сәулелену нормасына дейін жоспарланған әсері бар арнайы рұқсаттар бойынша жұмыстарды бақылау және ұйымдастыру;
5. Тұтынушыларға жөнелтілетін дайын өнімге көлік индексі мен көлік санатын айқындау;
6. Жұмыс орындарын иондаушы сәулеленуден қорғаудың сақталуын бақылау;
9. Биологиялық қорғаудың тиімділігін зерттеу және өлшеу бойынша жұмыстар жүргізу;
10. Негізгі өндірістік ғимараттарда жұмыстарды бастау және жабдықтарды жөндеуге тапсыру алдында картограммалар жасау;
11. Дозиметриялық және радиометриялық өлшеу нәтижелерін статистикалық өңдеу;
12. Дозиметриялық бақылау және радиометриялық өлшеулер нәтижелері бойынша жиынтық құжаттама жасау;
13. Дозиметриялық бақылау бойынша есептер жасау.

Білімдер:
1. "Халықтың радиациялық қауіпсіздігі туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
2. "Атом энергиясын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
3. Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 ақпандағы № 58 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15005 болып тіркелген) бекітілген "Ядролық және радиациялық қауіпсіздік" техникалық регламенті;
4. Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 ақпандағы № 59 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15006 болып тіркелген) бекітілген "Ядролық зерттеу қондырғыларының ядролық және радиациялық қауіпсіздігі" техникалық регламенті;
5. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 15 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-275/2020 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21822 болып тіркелген) бекітілген "Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары;
6. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 25 тамыздағы № ҚР ДСМ-90 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29292 болып тіркелген) бекітілген "Радиациялық қауіпті объектілерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Радиациялық (дозиметриялық, радиометриялық) бақылау саласындағы біліктілікті арттыру туралы сертификаттар, куәліктер, куәліктер.

Дағды 2:
Радиациялық қауіпсіздік бойынша нәтижелерді өңдеу.

Машықтар:
1. Дозиметриялық және радиометриялық өлшеу және жеке дозиметриялық бақылау нәтижелерін бастапқы өңдей білу.
2. Бағдарламалық жасақтаманы қолдана отырып, есептеу техникасында өлшеу нәтижелерін және жеке дозиметриялық бақылауды өңдеу.
3. Дозиметриялық және радиометриялық өлшеулер нәтижелері бойынша статистикалық деректерді жасау.

Білімдер:
1. Ішкі және сыртқы сәулелену кезінде адам ағзасындағы сәулелену дозаларын есептеу әдістемесі;
2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 15 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-275/2020 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21822 болып тіркелген) бекітілген "Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары;
3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 25 тамыздағы № ҚР ДСМ-90 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29292 болып тіркелген) бекітілген "Радиациялық қауіпті объектілерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары;
4. Атом энергиясын пайдалану объектілерінің ішкі регламентіне сәйкес Сәулелену дозасын анықтау үшін сынамаларды іріктеу және сынамаларды дайындау ерекшеліктерінің ережесі.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Радиациялық (дозиметриялық, радиометриялық) бақылау саласындағы біліктілікті арттыру туралы сертификаттар, куәліктер, куәліктер.

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Бейімділік
Ұқыптылық
Дербестік және жауапкершілік
Күйзеліске тұрақтылық
Тез шешім қабылдай білу
Өзгерістерді басқару
Тәртіптілік
Тәлімгерлік (тәлімгерлік, коучинг)

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:

"Ядролық және радиациялық қауіпсіздік" техникалық регламентін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 ақпандағы № 58 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15005 болып тіркелген);
"Ядролық зерттеу қондырғыларының ядролық және радиациялық қауіпсіздігі" техникалық регламентін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 ақпандағы № 59 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15006 болып тіркелді).

СБШ-нің ішіндегі басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

6

Радиациялық қауіпсіздік бөлімінің бастығы.

11. "Қызмет бастығы" (функционалды өзге де қызмет салаларында) кәсібінің карточкасы

Топтың коды:

1329-1

Қызмет атауының коды:

1329-1-040

Кәсіптің атауы:

Қызмет бастығы (функционалды өзге де қызмет салаларында)

СБШ бойынша біліктілік деңгейі:

6

СБШ бойынша біліктілік ішкі деңгейі:

-

БТБА, БА, үлгілік біліктілік сипаттамалары бойынша біліктілік деңгейі:

"Басшылар, мамандар және басқа да қызметшілер лауазымдарының біліктілік анықтамалығын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2020 жылғы 30 желтоқсандағы № 553 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 22003 болып тіркелген).
Бөлім бастығы

Кәсіптік білім деңгейі:

Білім деңгейі:
жоғары білім (бакалавриат, маман дәрежесі, ординатура)

Мамандық:
Жаратылыстану ғылымдары, математика және статистика

Біліктілік:
-

Жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар:

Кадрларды даярлаудың тиісті бағыты бойынша жоғары (немесе жоғары оқу орнынан кейінгі) білім және радиациялық қауіпсіздік бойынша жұмыс өтілі кемінде 5 жыл.

Формалды емес және информалы біліммен байланыс:

Жұмыс орнында нұсқама/тағылымдама; білім беру ұйымы базасында біліктілікті арттыру курстары немесе ұйымда (кәсіпорында) оқыту; "skills.enbek.kz" платформада кадрларды даярлау мен қайта даярлаудың қысқа мерзімді курстары.

Кәсіптің басқа ықтимал атаулары:

1325-4-018 - Қызмет бастығы

Қызметтің негізгі мақсаты:

Ядролық материалдармен, иондаушы сәулелену көздерімен жұмыстар жүргізу кезінде, сондай-ақ атом энергиясын пайдалану объектілерінде зерттеулер (эксперименттер, сынақтар) жүргізу кезінде ядролық және радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету.

Еңбек функциялардың сипаттамасы

Еңбек функцияларының тізбесі:

Міндетті еңбек функциялары:

1. Кәсіпорындағы дозиметриялық, радиометриялық бақылау;
2. Радиациялық қауіпсіздік бойынша персоналды оқытуды және білімін тексеруді ұйымдастыру және жүргізу;
3. Ұйымның тақырыптық жоспарының тапсырмаларына сәйкес қондырғыны және оның жүйелерін пайдалана отырып, ғылыми-зерттеу және эксперименттік жұмыстарды жүргізуді қамтамасыз ету.

Қосымша еңбек функциялары:


Еңбек функциясы 1:
Кәсіпорындағы дозиметриялық, радиометриялық бақылау.

Дағды 1:
Кәсіпорындағы радиациялық жағдайды бақылауды қамтамасыз ету.

Машықтар:
1. Технологиялық процестердің радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуді, ядролық отынның шамадан тыс жүктелуіне байланысты жұмыстарды радиациялық сүйемелдеуді, қондырғыны жоспарлы-алдын алу жөндеуді және реконструкциялауды жүзеге асыруды қамтамасыз ету;
2. Кәсіпорынның құрылымдық бөлімшелерінің Қазақстан Республикасы Нормативтік құқықтық актілерінің және радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі ішкі құжаттаманың талаптарын орындауын бақылау қабілеттігі;
3. Ұйым персоналына радиациялық әсерді төмендету бойынша алдын алу іс-шараларын әзірлеу, ұйымдастыру және жүргізу;
4. Жұмыс орындарындағы радиациялық қауіпсіздіктің жай-күйін бақылау;
5. Радиациялық жағдайдың болжамын және ықтимал радиациялық авариялар кезінде персоналға жеке дозалық жүктемелерді бағалау;
6. Радиациялық қауіптілігі жоғары жұмыстарды, авариялар мен оның зардаптарын жою жөніндегі жұмыстарды жүргізу кезінде персоналдың жеке сәулелену дозаларын есепке алу мен бақылауды жүргізу;
7. Цифрлық ақпараттық технологияларды қолдану.

Білімдер:
1. "Атом энергиясын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
2. "Халықтың радиациялық қауіпсіздігі туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
3. Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі;
4. "Өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
5. "Мемлекеттік реттеуге жатқызылатын өлшем тізбесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2019 жылғы 3 сәуірдегі № ҚР ДСМ-18 және Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің міндетін атқарушының 2019 жылғы 4 сәуірдегі № 195 бірлескен бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 18505 болып тіркелген);
6. Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 ақпандағы № 58 бұйрығымен бекітілген "Ядролық және радиациялық қауіпсіздік" техникалық регламенті (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15005 болып тіркелген);
7. Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 ақпандағы № 59 бұйрығымен бекітілген "Ядролық зерттеу қондырғыларының ядролық және радиациялық қауіпсіздігі" техникалық регламенті (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15006 болып тіркелді);
8. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 15 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-275/2020 бұйрығымен бекітілген "Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21822 болып тіркелген);
9. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 25 тамыздағы № ҚР ДСМ-90 бұйрығымен "Радиациялық қауіпті объектілерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29292 болып тіркелген);
10. Өндірісті, еңбекті және басқаруды ұйымдастыру, іс жүргізуді ұйымдастыру тәртібі;
11. Әр түрлі беттердің бөлшектермен ластануын өлшеу әдістемесі;
12. Гамма-сәулеленудің эквивалентті дозасының қуатын, дозиметрлермен және дозиметрлер-радиометрлермен өлшеу әдістемесі;
13. Ішкі еңбек тәртібі, өнеркәсіптік қауіпсіздік және еңбекті қорғау нормалары, қоршаған ортаны қорғау, өндірістік санитария, өрт қауіпсіздігі талаптары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Атом энергиясын пайдалану объектілерінде жұмыс істейтін персоналды аттестаттау туралы куәлік (3 жылда 1 рет) "Атом энергиясын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 21-бабы, атом энергиясы пайдаланатын объектілерде жұмыс істейтін персоналды аттестаттау қағидалары.

Дағды 2:
Дозиметриялық және радиометриялық өлшеулер жүргізу.

Машықтар:
1. Жоғары қауіптілікпен байланысты жұмыстарды ұйымдастыру және осы жұмыстарға наряд-рұқсаттарды бекіту;
2. Әртүрлі аппаратураның көмегімен сәулеленудің жекелеген түрлері бойынша дозиметриялық және радиометриялық өлшеулерді жасай білу;
3. Радиациялық жағдайды, оның ішінде дозаның қуатын және иондаушы сәулелену ағындарының тығыздығы, беттердің, жабдықтардың радиоактивті ластану деңгейлері бойынша бақылау;
4. Кәсіпорындағы және оған іргелес аумақтардағы ағымдағы санитариялық және радиациялық жағдай, сондай-ақ персоналдың сәулелену деңгейі туралы мәліметтерді дәл алу бойынша жұмыстарды ұйымдастыру;
5. Дозиметриялық және радиометриялық өлшеулер жүргізу жөніндегі жұмыстарды бақылау

Білімдер:
1. Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге арналған гигиеналық нормативтер;
2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 15 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-275/2020 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 21822 болып тіркелген) бекітілген "Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары;
3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 25 тамыздағы № ҚР ДСМ-90 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29292 болып тіркелген) бекітілген "Радиациялық қауіпті объектілерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Атом энергиясын пайдалану объектілерінде жұмыс істейтін персоналды аттестаттау туралы куәлік (3 жылда 1 рет) "Атом энергиясын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 21-бабы, атом энергиясы пайдаланатын объектілерде жұмыс істейтін персоналды аттестаттау қағидалары.

Еңбек функциясы 2:
Радиациялық қауіпсіздік бойынша персоналды оқытуды және білімін тексеруді ұйымдастыру және жүргізу.

Дағды 1:
Радиациялық қауіпсіздік жөніндегі Нормативтік құжаттарды әзірлеу.

Машықтар:
1. Радиациялық қауіпсіздік бойынша персоналды оқытуды және білімін тексеруді ұйымдастыру және жүргізу;
2. Аварияға қарсы және өртке қарсы жаттығулар өткізуге басшылық жасау;
3. Ұйымда радиациялық қауіпсіздік бойынша Нормативтік құжаттарды әзірлеу;
4. Графиктерді, диаграммаларды, карталарды, кестелерді бақылау және бекіту және радиометриялық аппаратураны мерзімді тексеру;
5. Ұйымдағы биологиялық қорғаныстың тиімділігін өлшеу нәтижелерін бақылау және бағалау;
6. Дозиметриялық және радиометриялық өлшеулердің статистикалық деректерін жасау және бекіту;
7. Дозиметриялық бақылау және радиометриялық өлшеулер нәтижелері бойынша жиынтық құжаттаманың жасалуын бақылау;
8. Дозиметриялық бақылау бойынша есептер жасауды бақылау.

Білімдер:
1. Иондаушы сәулеленудің қасиеттері және оларды тіркеу әдістері;
2. Күрделі дозиметриялық және радиометриялық аспаптардың құрылысы және олардың сезімталдығын бақылау әдістері;
3. Дозиметриялық және радиометриялық өлшеу әдістері;
4. Әр түрлі беттердің Альфа және Бета белсенді заттармен ластануын өлшеу әдісі;
5. Дозиметрлер және дозиметрлер-радиометрлердің көмегімен гамма-сәулеленудің эквивалентті дозасының қуатын өлшеу әдісі;
6. Кез келген күрделіліктегі аса күрделі дозиметриялық және радиометриялық аспаптардың құрылғысы, оларды градуирлеу, эталондау, олардың сезімталдығын бақылау әдістемесі.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Атом энергиясын пайдалану объектілерінде жұмыс істейтін персоналды аттестаттау туралы куәлік (3 жылда 1 рет) "Атом энергиясын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 21-бабы, атом энергиясы пайдаланатын объектілерде жұмыс істейтін персоналды аттестаттау қағидалары.

Еңбек функциясы 3:
Ұйымның тақырыптық жоспарының тапсырмаларына сәйкес қондырғыны және оның жүйелерін пайдалана отырып, ғылыми-зерттеу және эксперименттік жұмыстарды жүргізуді қамтамасыз ету.

Дағды 1:
Алынған тәжірибелік деректерді талдау

Машықтар:
1. Ұйымның тақырыптық жоспарының тапсырмаларына сәйкес қондырғыны және оның жүйелерін пайдалана отырып, ғылыми-зерттеу және эксперименттік жұмыстарды жүргізуді қамтамасыз ету;
2. Радиациялық қауіпсіздік талаптарын сақтай отырып, техникалық даярлықты қамтамасыз ету және ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу, еңбек, материалдық, қаржылық және басқа ресурстарды ұтымды пайдалану;
3. Эксперименттік зерттеулердің нәтижелері бойынша ғылыми-техникалық есептерді әзірлеу;
4. Патенттік-өнертапқыштық қызмет мәселелері бойынша жұмысты үйлестіру.

Білімдер:
1. "Ғылым және технологиялық саясат туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
2. "Атом энергиясын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
3. "Халықтың радиациялық қауіпсіздігі туралы" Қазақстан Республикасының Заңы;
4. Есептік ғылыми-техникалық құжаттаманы әзірлеу тәртібі.

Дағдыны тану мүмкіндігі:

Атом энергиясын пайдалану объектілерінде жұмыс істейтін персоналды аттестаттау туралы куәлік (3 жылда 1 рет) "Атом энергиясын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 21-бабы, атом энергиясы пайдаланатын объектілерде жұмыс істейтін персоналды аттестаттау қағидалары.

Жеке құзыреттерге қойылатын талаптар:

Дербестік және жауапкершілік
Ынтымақтастық және өзара іс-қимыл
Стратегиялық ойлау
Тез шешім қабылдай білу
Өзгерістерді басқару
Тәртіптілік
Жазбаша қарым-қатынас жасау дағдылары
Тәлімгерлік (тәлімгерлік, коучинг)

Техникалық регламенттер мен ұлттық стандарттардың тізімі:

"Ядролық және радиациялық қауіпсіздік" техникалық регламентін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 ақпандағы № 58 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15005 болып тіркелген);
"Ядролық зерттеу қондырғыларының ядролық және радиациялық қауіпсіздігі" техникалық регламентін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2017 жылғы 20 ақпандағы № 59 бұйрығы (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 15006 болып тіркелген).

СБШ-нің ішіндегі басқа кәсіптермен байланыс:

СБШ-нің деңгейі:

Кәсіптің атауы:

6

2133-1-003 Инженер-эколог

4-тарау. Кәсіптік стандарттың техникалық деректері

      12. Мемлекеттік органның атауы: Қазақстан Республикасының

      13. Энергетика министрлігі. Орындаушы: Нұрым Қазыбек Айдарұлы,

      14. +7 (7172) 78 97 64, k.nurym@energo.gov.kz.

      15. Әзірлеуге қатысқан ұйымдар (кәсіпорындар): ҚР ЭМ "Ядролық физика институты" ШЖҚ РМК. Жобаның жетекшісі: Төлегенов Мұрат Шәкенұлы, +7 (777) 246 45 08, m.tulegenov@inp.kz. Орындаушы: Мухортов Михаил Сергеевич, +7 (707) 177 93 19, m.mukhortov@inp.kz.

      16. Кәсіптік біліктілік жөніндегі салалық кеңес: 2024 жылғы 6 қарашадағы атом саласының кәсіптік біліктілік жөніндегі салалық кеңесі отырысының № 17 хаттамасы.

      17. Кәсіптік біліктілік жөніндегі ұлттық орган: 2024 жылғы 19 қарашадағы кәсіптік стандарт жобасын сараптау қорытындысы бойынша кәсіптік біліктілік жөніндегі Ұлттық органның қорытындысы.

      18. "Атамекен" Қазақстан Республикасының Ұлттық Кәсіпкерлер Палатасы: 2025 жылғы 3 ақпандағы № 01120/35 сараптамалық қорытынды.

      19. Нұсқа нөмірі және шығарылған жылы: 2-нұсқа, 2025 жыл.

      20. Болжамды қайта қарау күні: 2028 жыл.

Об утверждении профессионального стандарта "Радиационный контроль"

Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 20 марта 2025 года № 132-н/қ

      В соответствии с пунктом 5 статьи 5 Закона Республики Казахстан "О профессиональных квалификациях", ПРИКАЗЫВАЮ:

      1. Утвердить профессиональный стандарт "Радиационный контроль" согласно приложению к настоящему приказу.

      2. Департаменту атомной энергетики и промышленности Министерства энергетики Республики Казахстан в установленном законодательством порядке обеспечить:

      1) в течение пяти рабочих дней со дня подписания настоящего приказа направление его копии в электронном виде на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Институт законодательства и правовой информации Республики Казахстан" Министерства юстиции Республики Казахстан для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

      2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства энергетики Республики Казахстан после его официального опубликования;

      3) в течение десяти календарных дней после опубликования настоящего приказа в Эталонном контрольном банке нормативных правовых актов Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы Министерства энергетики Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта.

      3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра энергетики Республики Казахстан.

      4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Министр энергетики
Республики Казахстан 		Е. Аккенженов

      "СОГЛАСОВАН"
Министерство здравоохранения
Республики Казахстан

      "СОГЛАСОВАН"
Министерство труда и
социальной защиты населения
Республики Казахстан

      "СОГЛАСОВАН"
Министерство торговли и интеграции
Республики Казахстан

  Приложение к приказу
Министр энергетики
Республики Казахстан
от 20 марта 2025 года № 132-н/қ

Профессиональный стандарт "Радиационный контроль"

Глава 1. Общие положения

      1. Область применения профессионального стандарта:

      Профессиональный стандарт применяется для использования пользователями: 1) работниками – для понимания предъявляемых требований к профессии в отрасли, планирования повышения своей квалификации и карьерного продвижения; 2) работодателями – для разработки используемых обязанностей (трудовых функций), требований к квалификации работников, формирования критериев при найме и аттестации персонала, а также составления программ повышения квалификации, развития, продвижения и ротации кадров; 3) организациями (органами), осуществляющими деятельность по сертификации и присвоению квалификации – для разработки оценочных материалов при сертификации персонала и выработки критериев квалификации работников по уровню соответствия.

      2. В настоящем профессиональном стандарте применяются следующие термины и определения:

      1) объекты использования атомной энергии – источники ионизирующего излучения, радиоактивные отходы и отработавшее ядерное топливо, ядерные, радиационные, электрофизические установки, пункты хранения и захоронения, транспортные упаковочные комплекты и ядерные материалы;

      2) контролируемая зона – это территория, на которой действуют специальные правила по радиационному контролю, допуску и проживанию людей;

      3) дозиметрический контроль – это комплекс организационных и технических мероприятий по определению доз облучения людей, проводимых с целью количественной оценки эффекта воздействия на них ионизирующих излучений;

      4) источники ионизирующего излучения – излучение, состоящее из заряженных, незаряженных частиц и фотонов, которые при взаимодействии со средой образуют ионы разных знаков;

      5) радиационный контроль – получение информации о радиационной обстановке на объекте, в окружающей среде и об уровнях облучения людей, в соответствии с требованиями нормативных правовых актов в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения (включает в себя дозиметрический и радиометрический контроль);

      6) радиационная безопасность – состояние свойств и характеристик объекта использования атомной энергии, обеспеченное комплексом мероприятий, ограничивающих радиационное воздействие на персонал, население и окружающую среду, в соответствии с нормами, установленными законодательством Республики Казахстан;

      7) радиационный мониторинг – систематические наблюдения за состоянием радиационной обстановки как на объектах использования источников ионизирующего излучения, так и в окружающей среде;

      8) радиоактивные вещества – любые материалы природного или техногенного происхождения в любом агрегатном состоянии, содержащие радионуклиды;

      9) радиометрическая аппаратура – приборы радиационного контроля;

      10) радиометрический контроль – комплекс мероприятий, направленный на определение интенсивности ионизирующего излучения радиоактивных веществ в воздухе, воде, и степени радиоактивного загрязнения техники, людей, сельхоз растений и животных, в других средах и поверхностях;

      11) неформальное образование – вид образования, запланированный, организованный и осуществляемый организациями, которые предоставляют образовательные услуги, оказываемые без учета места, сроков и формы обучения, и сопровождаемый выдачей документа, подтверждающего результаты обучения.

      3. В настоящем профессиональном стандарте применяются следующие сокращения:

      1) КС – квалификационный справочник;

      2) ЕТКС – единый тарифно-квалификационный справочник;

      3) ПС – профессиональный стандарт;

      4) ОРК – отраслевая рамка квалификаций;

      5) ТиПО – техническое и профессиональное образование;

      6) ОКЭД – общий государственный классификатор видов экономической деятельности.

Глава 2. Паспорт профессионального стандарта

      4. Название профессионального стандарта: Радиационный контроль.

      5. Код профессионального стандарта: М72194054.

      6. Указание секции, раздела, группы, класса и подкласса согласно ОКЭД:

      M Профессиональная, научная и техническая деятельность;

      72 Научные исследования и разработки;

      72.1 Научные исследования и экспериментальные разработки в области естественных и технических наук;

      72.19 Прочие научные исследования и экспериментальные разработки в области естественных и технических наук;

      72.19.4 Исследования и экспериментальные разработки в области мирного использования атомной энергии.

      7. Краткое описание профессионального стандарта:

      Настоящий профессиональный стандарт определяет требования к уровню квалификации и компетентности, к содержанию, качеству и условиям труда, а также предназначен для решения широкого круга задач в организациях, осуществляющих деятельность в области радиационной безопасности.

      На основании настоящего профессионального стандарта организации могут разрабатывать для внутреннего применения корпоративные профессиональные стандарты на работников с уточнением перечня трудовых функций, знаний, умений и навыков с учетом особенностей организации производства, труда и управления, их ответственности.

      Краткое описание профессионального стандарта: Профессиональный стандарт "Радиационный контроль" разработан в соответствии с пунктом 5 статьи 5 Закона Республики Казахстан "О профессиональных квалификациях" и правил по разработке и (или) актуализации профессиональных стандартов.

      В настоящий профессиональный стандарт не включены производные должности: заместителей руководителей, старших, ведущих и главных специалистов, их обязанности, знания, умения и навыки определяются на основании базовых должностей и устанавливаются на основании штатных нормативов и расписаний в организации. Требования к необходимому стажу работы старших, ведущих и главных специалистов повышаются на 2-3 года по сравнению с предусмотренными для специалистов I квалификационной категории. Согласно характеристикам работ низших уровней квалификации отдельных профессий при ведении технологического процесса производится под руководством специалистов более высокой квалификации. В таких случаях специалисты более высоких уровней квалификации умеют организовывать ведение технологических процессов или выполнение отдельных работ специалистами более низких уровней квалификации той же профессии. Работы, которые приведены в характеристиках более низких уровней квалификации, в характеристиках более высоких уровней квалификации могут не указываться. Наряду с требованиями к теоретическим и практическим знаниям, содержащимся в разделе "Знания", работники должны знать: порядок и нормы по безопасности и охране труда, санитарно-эпидемиологические требования к обеспечению радиационной безопасности, порядок и нормы по экологической, промышленной безопасности, порядок использования противокислотных костюмов, порядок пользования средствами индивидуальной защиты, сдача средств индивидуальной защиты и спецодежды и прохождение контроля уровня радиации, порядок рациональной организации и содержания рабочего места, порядок внутреннего трудового распорядка.

      8. Перечень карточек профессий:

      1) Техник-дозиметрист - 4 уровень ОРК;

      2) Инженер-дозиметрист - 6 уровень ОРК;

      3) Начальник службы (функциональной в прочих областях деятельности) - 6 уровень ОРК.

Глава 3. Карточки профессий

9. Карточка профессии "Техник-дозиметрист":

Код группы:

3111-1

Код наименования занятия:

3111-1-002

Наименование профессии:

Техник-дозиметрист

Уровень квалификации по ОРК:

4

подуровень квалификации по ОРК:

-

Уровень квалификации по ЕТКС, КС и других типовых квалификационных характеристик:

Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 21 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-305/2020 "Об утверждении номенклатуры специальностей и специализаций в области здравоохранения, номенклатуры и квалификационных характеристик должностей работников здравоохранения" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 21856).
Параграф 5. Техник-дозиметрист в сфере санитарно-эпидемиологической службы.

Уровень профессионального образования:

Уровень образования:
ТиПО (специалист среднего звена)

Специальность:
Естественные наука, математика и статистика или инженерно-технический.

Квалификация:

Требования к опыту работы:

Без предъявления требований к стажу работы.

Связь с неформальным и информальным образованием:

Инструктаж/стажировка на рабочем месте; курсы повышения квалификации на базе организации образования или обучение в организации (на предприятии); краткосрочные курсы подготовки и переподготовки кадров на платформе "skills.enbek.kz".

Другие возможные наименования профессии:

2133-9-009 - Специалист по радиационной безопасности и охране окружающей среды.

Основная цель деятельности:

Осуществление процесса измерения доз и мощности ионизирующих излучений с помощью соответствующих дозиметрических и радиометрических приборов.

Описание трудовых функций

Перечень трудовых функций:

Обязательные трудовые функции:

1. Дозиметрический, радиометрический контроль на предприятии;
2. Выявление нарушений по радиационной безопасности на рабочих местах;
3. Обеспечение проведение научно-исследовательских и экспериментальных работ в организации.

Дополнительные трудовые функции:

-

Трудовая функция 1:
Дозиметрический, радиометрический контроль на предприятии.

Навык 1:
Обеспечивает радиометрические и дозиметрические измерения в объеме радиационного контроля за радиационной обстановкой, объектами окружающей среды, облучением населения и персонала.

Умения:
1. Обеспечивать оперативный контроль радиационной обстановки при проведении работ повышенной радиационной опасности;
2. Проводить измерения радиационной обстановки переносными и стационарными приборами;
3. Осуществлять подготовку оборудования к проведению испытаний, проводить наладку, настройку, регулировку и проверку оборудования (приборов, аппаратуры), контролировать за его исправным состоянием;
4. Проводить калибровку дозиметрических и радиометрических приборов с помощью контрольных источников, если это требует эксплуатационная документация на приборы;
5. Вести документацию о техническом состоянии парка аппаратуры дозиметрического и радиометрического контроля, спектрометров, счетчиков излучения человека и систем радиационного контроля, включая записи о проводимых ремонтах, техническом обслуживании и поверке;
6. Вести документацию по учету и анализу радиационной обстановки и работы приборов дозиметрического контроля;
7. Обеспечивать правильной технической эксплуатации и контроль работы приборов и оборудования дозиметрического контроля;
8. Обслуживать и проверять работоспособности приборов и оборудования дозиметрического контроля;
9. Проводить радиационный контроль вывозимых за пределы производственной территории материалов, оборудования, предметов, всех видов отходов;
10. Составлять отчеты по дозиметрическому контролю.

Знания:
1. Закон Республики Казахстан "О радиационной безопасности населения";
2. Закон Республики Казахстан "Об использовании атомной энергии";
3. Закон Республики Казахстан "Об обеспечении единства измерений";
4. Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 3 апреля 2019 года № ҚР ДСМ-18 и исполняющего обязанности Министра индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан от 4 апреля 2019 года № 195 "Об утверждении перечня измерений, относящихся к государственному регулированию" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 18505);
5. Физические основы дозиметрии и радиационной безопасности, включающие: явление радиоактивности; взаимодействие ионизирующих излучений с веществом; радиационно-физические величины; дозиметрию ионизирующих излучении; классификацию, физико-технические характеристики источников ионизирующего излучения; дозиметрию внешнего облучения (коллективную и индивидуальную); дозиметрию и излучений инкорпорированных радиоактивных веществ (экспресс методы); основы радиационной защиты от ионизирующих излучений; приборное оснащение подразделения и организацию ремонтного обслуживания; измерение активности радионуклидов;
6. Устройство сложных дозиметрических и радиометрических приборов и методы контроля их чувствительности;
7. Внутренний трудовой распорядок, нормы по промышленной безопасности и охране труда, охране окружающей среды, производственной санитарии, требования пожарной безопасности.

Возможность признания навыка:

Сертификаты, свидетельства, удостоверения о повышении квалификации в области радиационного (дозиметрического, радиометрического) контроля.

Трудовая функция 2:
Выявление нарушений по радиационной безопасности на рабочих местах

Навык 1:
Участие в учениях и аварийных работах при чрезвычайных ситуациях радиационного характера.

Умения:
1. Участвовать в учениях и аварийных работах при чрезвычайных ситуациях радиационного характера;
2. Выполнять план-график индивидуального плана работ службы радиационной безопасности организации;
3. Уметь оказывать первую медицинскую доврачебную помощь;
4. Выявлять нарушений по радиационной безопасности на рабочих местах;
5. Принимать участие в разработке новых методик измерений, инструкций по радиационной безопасности.

Знания:
1. Закон Республики Казахстан "О радиационной безопасности населения";
2. Закон Республики Казахстан "Об использовании атомной энергии";
3. Технический регламент "Ядерная и радиационная безопасность", утвержденный приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года № 58 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15005);
4. Технический регламент "Ядерная и радиационная безопасность исследовательских ядерных установок", утвержденный приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года № 59 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15006);
5. Номенклатуру и правила обработки первичной информации по радиационному контролю.

Возможность признания навыка:

Сертификаты, свидетельства, удостоверения о повышении квалификации в области радиационного (дозиметрического, радиометрического) контроля.

Трудовая функция 3:
Обеспечение проведение научно-исследовательских и экспериментальных работ в организации.

Навык 1:
Подбор оборудования для исследовательских работ

Умения:
1. Обеспечивать проведения научно-исследовательских и экспериментальных работ с использованием установки и ее систем в соответствии с заданиями тематического плана организации.
2. Обеспечивать техническую подготовку и проведению научно-исследовательских работ, при соблюдении требований радиационной безопасности;
3. Участвовать научно-технических отчетах по результатам экспериментальных исследований.

Знания:
1. Закон Республики Казахстан "О науке и технологической политике";
2. Порядок разработки отчетной научно-технической документации.

Возможность признания навыка:

Сертификаты, свидетельства, удостоверения о повышении квалификации в области радиационного (дозиметрического, радиометрического) контроля.

Требования к личностным компетенциям:

Адаптивность
Пунктуальность
Самостоятельность и ответственность
Умение работать в команде
Аккуратность
Устные коммуникативные навыки
Добропорядочность

Список технических регламентов и национальных стандартов:

Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года № 58 "Об утверждении Технического регламента "Ядерная и радиационная безопасность" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15005);
Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года № 59 "Об утверждении Технического регламента "Ядерная и радиационная безопасность исследовательских ядерных установок" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15006).

Связь с другими профессиями в рамках ОРК:

Уровень ОРК:

Наименование профессии:

6

Инженер-дозиметрист

10. Карточка профессии "Инженер-дозиметрист":

Код группы:

2143-1

Код наименования занятия:

2143-1-012

Наименование профессии:

Инженер-дозиметрист

Уровень квалификации по ОРК:

6

подуровень квалификации по ОРК:

-

Уровень квалификации по ЕТКС, КС и других типовых квалификационных характеристик:

Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 21 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-305/2020 "Об утверждении номенклатуры специальностей и специализаций в области здравоохранения, номенклатуры и квалификационных характеристик должностей работников здравоохранения" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 21856).
Параграф 7. Инженер-дозиметрист в сфере санитарно-эпидемиологической службы

Уровень профессионального образования:

Уровень образования:
высшее образование (бакалавриат, специалитет, ординатура)

Специальность:
Естественные науки, математика и статистика или высшее инженерно –техническое образование

Квалификация:
-

Требования к опыту работы:

Инженер без категории: без предъявления требований к стажу работы или стаж работы в должности техника I категории не менее 3 лет; инженер II категории: стаж работы в должности инженера без категории не менее 3 лет; инженер I категории: стаж работы в должности инженера II категории не менее 2 лет.

Связь с неформальным и информальным образованием:

Курсы повышения квалификации на базе организации образования или обучение в организации (на предприятии); краткосрочные курсы подготовки и переподготовки кадров на платформе "skills.enbek.kz".

Другие возможные наименования профессии:

2133-9-009 - Специалист по радиационной безопасности и охране окружающей среды.

Основная цель деятельности:

Проводит дозиметрический анализ при выборе и отводе площадок для строительства или реконструкции предприятий, учреждений, лабораторий, использующих источники ионизирующего излучения.

Описание трудовых функций

Перечень трудовых функций:

Обязательные трудовые функции:

1. Дозиметрический, радиометрический контроль на предприятии;
2. Контроль за проведением радиационно-опасных работ на технологических участках, за состоянием воздушной среды в помещениях.

Дополнительные трудовые функции:


Трудовая функция 1:
Дозиметрический, радиометрический контроль на предприятии.

Навык 1:
Обеспечения контроля радиационной обстановки в предприятии.

Умения:
1. Проводить измерения доз облучения с помощью трековых дозиметров нейтронного излучения, дозиметров гамма-излучения и их градуировка;
2. Проводить дозиметрический контроль при работах со вскрытием технологического оборудования в помещениях;
3. Участвовать в работе по ликвидации аварийных ситуаций;
4. Проводить дозиметрический контроль при производстве работ с превышением недельной разрешенной нормы облучения с ограничением во времени;
5. Проводить радиационный контроль в помещениях, автотранспортах, контейнерах после выгрузки;
6. Контролировать загрязнения воздуха рабочих помещений радиоактивными газами и поиск мест утечки;
7. Проверять работы системы аварийной сигнализации на особо опасных участках;
8. Определять поступления радиоактивных веществ в организм работников при штатной или аварийной ситуациях;
9. Осваивать новые методы проведения дозиметрического контроля;
10. Проведения измерения на установках дозиметрического контроля;
11. Умение изучать радиоактивность объектов внешней среды, обусловленной природной радиоактивностью и глобальными ядерными выпадениями, оказывать методическую и практическую помощь в проведении исследований, оценивать уровни воздействия на население от различных источников ионизирующих излучений;
12. Применение цифровых информационных технологий.

Знания:
1. Закон Республики Казахстан "О радиационной безопасности населения";
2. Закон Республики Казахстан "Об использовании атомной энергии";
3. Закон Республики Казахстан "Об обеспечении единства измерений";
4. Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 3 апреля 2019 года № ҚР ДСМ-18 и исполняющего обязанности Министра индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан от 4 апреля 2019 года № 195 "Об утверждении перечня измерений, относящихся к государственному регулированию" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 18505);
5. Технический регламент "Ядерная и радиационная безопасность", утвержденный приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года № 58 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15005);
6. Технический регламент "Ядерная и радиационная безопасность исследовательских ядерных установок", утвержденный приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года № 59 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15006);
7. Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к обеспечению радиационной безопасности", утвержденные приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 15 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-275/2020 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 21822);
8. Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к радиационно-опасным объектам", утвержденные приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 августа 2022 года № ҚР ДСМ-90 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 29292);
9. Внутренний трудовой распорядок, нормы по промышленной безопасности и охране труда, охране окружающей среды, производственной санитарии, требования пожарной безопасности.

Возможность признания навыка:

Сертификаты, свидетельства, удостоверения о повышении квалификации в области радиационного (дозиметрического, радиометрического) контроля.

Трудовая функция 2:
Контроль за проведением радиационно-опасных работ на технологических участках, за состоянием воздушной среды в помещениях.

Навык 1:
Определение дозы и мощности ионизирующих излучений с помощью соответствующих приборов.

Умения:
1. Определять дозы и мощности ионизирующих излучений с помощью соответствующих дозиметрических и радиометрических приборов;
2. Делать дозиметрический контроль персонала группы А;
3. Анализировать радиационную обстановку на системе контроля радиационной безопасности;
4. Организовывать работы по специальным допускам с планируемым воздействием до недельной разрешенной нормы облучения;
5. Определять транспортного индекса и транспортной категории на отправляемую готовую продукцию потребителям;
6. Контролировать соблюдения защиты рабочих мест от ионизирующего излучения;
9. Проводить работы по изучению и измерению эффективности биологической защиты;
10. Составлять картограммы перед началом работ и сдачей оборудования в ремонт в основных производственных зданиях;
11. Проводить статистическую обработку результатов дозиметрических и радиометрических измерений;
12. Составлять сводную документацию по результатам дозиметрического контроля и радиометрических измерений;
13. Составлять отчеты по дозиметрическому контролю.

Знания:
1. Закон Республики Казахстан "О радиационной безопасности населения";
2. Закон Республики Казахстан "Об использовании атомной энергии";
3. Технический регламент "Ядерная и радиационная безопасность", утвержденный приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года № 58 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15005);
4. Технический регламент "Ядерная и радиационная безопасность исследовательских ядерных установок", утвержденный приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года № 59 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15006);
5. Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к обеспечению радиационной безопасности", утвержденные приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 15 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-275/2020 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 21822);
6. Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к радиационно-опасным объектам", утвержденные приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 августа 2022 года № ҚР ДСМ-90 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 29292).

Возможность признания навыка:

Сертификаты, свидетельства, удостоверения о повышении квалификации в области радиационного (дозиметрического, радиометрического) контроля.

Навык 2:
Обработка результатов по радиационной безопасности.

Умения:
1. Умения обрабатывать результаты дозиметрических и радиометрических измерений и индивидуального дозиметрического контроля;
2. Обрабатывать результаты измерений и индивидуального дозиметрического контроля на вычислительной технике с использованием программного обеспечения;
3. Составлять статистические данные по результатам дозиметрических и радиометрических измерений.

Знания:
1. Методика расчета доз облучения в организме человека при внутреннем и внешнем облучении;
2. Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к обеспечению радиационной безопасности", утвержденные приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 15 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-275/2020 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 21822);
3. Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к радиационно-опасным объектам", утвержденные приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 августа 2022 года № ҚР ДСМ-90 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 29292);
4. Правила отбора проб и особенности приготовления проб для определения дозы облучения согласно внутренним регламентам объектов использования атомной энергии.

Возможность признания навыка:

Сертификаты, свидетельства, удостоверения о повышении квалификации в области радиационного (дозиметрического, радиометрического) контроля.

Требования к личностным компетенциям:

Адаптивность
Пунктуальность
Самостоятельность и ответственность
Стрессоустойчивость
Умение быстро принимать решения
Управление изменениями
Дисциплинированность
Наставничество (менторинг, коучинг)

Список технических регламентов и национальных стандартов:

Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года № 58 "Об утверждении Технического регламента "Ядерная и радиационная безопасность" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15005);
Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года № 59 "Об утверждении Технического регламента "Ядерная и радиационная безопасность исследовательских ядерных установок" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15006).

Связь с другими профессиями в рамках ОРК:

Уровень ОРК:

Наименование профессии:

6

Начальник отдела радиационной безопасности.

11. Карточка профессии "Начальник службы (функциональной в прочих областях деятельности)":

Код группы:

1329-1

Код наименования занятия:

1329-1-040

Наименование профессии:

Начальник службы (функциональной в прочих областях деятельности)

Уровень квалификации по ОРК:

6

подуровень квалификации по ОРК:

-

Уровень квалификации по ЕТКС, КС и других типовых квалификационных характеристик:

Приказ Министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан от 30 декабря 2020 года № 553 "Об утверждении Квалификационного справочника должностей руководителей, специалистов и других служащих" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 22003).
Начальник отдела

Уровень профессионального образования:

Уровень образования:
высшее образование (бакалавриат, специалитет, ординатура)

Специальность:
Естественные науки, математика и статистика или высшее инженерно–техническое образование

Квалификация:
-

Требования к опыту работы:

Высшее (или послевузовское) образование по соответствующему направлению подготовки кадров и стаж работы по радиационной безопасности не менее 5 лет.

Связь с неформальным и информальным образованием:

Курсы повышения квалификации на базе организации образования или обучение в организации (на предприятии); краткосрочные курсы подготовки и переподготовки кадров на платформе "skills.enbek.kz".

Другие возможные наименования профессии:

1325-4-018 - Начальник службы

Основная цель деятельности:

Обеспечение ядерной и радиационной безопасности при проведении работ с ядерными материалами, источниками ионизирующего излучения, а также при проведении исследований (экспериментов, испытаний) на объектах использования атомной энергии.

Описание трудовых функций

Перечень трудовых функций:

Обязательные трудовые функции:

1. Дозиметрический, радиометрический контроль на предприятии;
2. Организация и проведение обучения и проверки знаний персонала по радиационной безопасности;
3. Обеспечение проведение научно-исследовательских и экспериментальных работ с использованием установки и ее систем в соответствии с заданиями тематического плана организации.

Дополнительные трудовые функции:

-

Трудовая функция 1:
Дозиметрический, радиометрический контроль на предприятии.

Навык 1:
Обеспечения контроля радиационной обстановки в предприятии.

Умения:
1. Обеспечивать радиационную безопасность технологических процессов, осуществлять радиационное сопровождения работ, связанных с перегрузкой ядерного топлива, планово-предупредительного ремонта и реконструкции установки;
2. Умение контролировать выполнения структурными подразделениями предприятия требований нормативно правовых актов Республики Казахстан и внутренней документации по обеспечению радиационной безопасности;
3. Разрабатывать, организовывать и провести профилактические мероприятий по снижению радиационного воздействия на персонал организации;
4. Контролировать состояния радиационной безопасности на рабочих местах;
5. Анализировать прогноз радиационной обстановки и оценки индивидуальных дозовых нагрузок на персонал при возможных радиационных авариях;
6. Вести учет и контролировать индивидуальные дозы облучения персонала, при проведении работ повышенной радиационной опасности, работ по ликвидации аварий и ее последствий;
7. Применение цифровых информационных технологий.

Знания:
1. Закон Республики Казахстан "Об использовании атомной энергии";.
2. Закон Республики Казахстан "О радиационной безопасности населения";
3. Экологический кодекс Республики Казахстан;
4. Закон Республики Казахстан "Об обеспечении единства измерений";
5. Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 3 апреля 2019 года № ҚР ДСМ-18 и исполняющего обязанности Министра индустрии и инфраструктурного развития Республики Казахстан от 4 апреля 2019 года № 195 "Об утверждении перечня измерений, относящихся к государственному регулированию" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 18505);
6. Технический регламент "Ядерная и радиационная безопасность", утвержденный приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года № 58 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15005);
7. Технический регламент "Ядерная и радиационная безопасность исследовательских ядерных установок", утвержденный приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года № 59 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15006);
8. Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к обеспечению радиационной безопасности", утвержденные приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 15 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-275/2020 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 21822);
9. Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к радиационно-опасным объектам", утвержденные приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 августа 2022 года № ҚР ДСМ-90 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 29292);
10. Порядок организации производства, труда и управления, организации делопроизводства;
11. Методика выполнения измерений загрязненности различных поверхностей частицами;
12. Методика выполнения измерений мощности эквивалентной дозы гамма-излучения, дозиметрами и дозиметрами-радиометрами;
13. Внутренний трудовой распорядок, нормы по промышленной безопасности и охране труда, охране окружающей среды, производственной санитарии, требования пожарной безопасности.

Возможность признания навыка:

Свидетельство об аттестации персонала, занятого на объектах использования атомной энергии (1 раз в 3 года) статья 21 Закона Республики Казахстан "Об использовании атомной энергии", правила аттестации персонала, занятого на объектах использования атомной энергии.

Навык 2:
Проведение дозиметрических и радиометрических измерений.

Умения:
1. Организовать работы связанные с повышенной опасностью, и утверждать наряды допусков на эти работы;
2. Уметь с помощью различной аппаратуры делать дозиметрические и радиометрические измерения по отдельным видам излучений;
3. Контролировать радиационную обстановку, в том числе по мощности дозы и плотности потоков ионизирующих излучений, уровням радиоактивного загрязнения поверхностей, оборудования;
4. Организовать работы, по точному получению сведений о текущей санитарной и радиационной обстановке в предприятии и прилегающих к нему территориях, а также уровне облучения персонала;
5. Контролировать работы по проведению дозиметрических и радиометрических измерений;

Знания:
1. Гигиенические нормативы к обеспечению радиационной безопасности;
2. Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к обеспечению радиационной безопасности", утвержденные приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 15 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-275/2020 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 21822);
3. Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к радиационно-опасным объектам", утвержденные приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 августа 2022 года № ҚР ДСМ-90 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 29292).

Возможность признания навыка:

Свидетельство об аттестации персонала, занятого на объектах использования атомной энергии (1 раз в 3 года) статья 21 Закона Республики Казахстан "Об использовании атомной энергии", правила аттестации персонала, занятого на объектах использования атомной энергии.

Трудовая функция 2:
Организация и проведение обучения и проверки знаний персонала по радиационной безопасности.

Навык 1:
Разработка нормативных документов по радиационной безопасности.

Умения:
1. Организовать и провести обучения по проверки знаний персонала по радиационной безопасности;
2. Руководить за проведением противоаварийных и противопожарных тренировок;
3. Разрабатывать нормативные документы по радиационной безопасности в организации;
4. Контролировать и утверждать графики, диаграммы, карты, таблицы по радиационной безопасности организации и периодической поверки радиометрической аппаратуры;
5. Контролировать и оценивать результаты измерения эффективности биологической защиты в организации;
6. Составлять и утверждать статистические данные дозиметрических и радиометрических измерений;
7. Контролировать за составлением сводной документации по результатам дозиметрического контроля и радиометрических измерений;
8. Контролировать за составлением отчетов по дозиметрическому контролю.

Знания:
1. Свойства ионизирующих излучений и методы их регистрации.
2. Устройство сложных дозиметрических и радиометрических приборов и методы контроля их чувствительности.
3. Методы дозиметрических и радиометрических измерений.
4. Методика выполнения измерений загрязненности различных поверхностей Альфа и Бета активными веществами.
5. Методика выполнения измерений мощности эквивалентной дозы Гамма-излучения, дозиметрами и дозиметрами-радиометрами.
6. Устройство особо сложных дозиметрических и радиометрических приборов любой сложности, методику их градуировки, эталонирования, контроля их чувствительности.

Возможность признания навыка:

Свидетельство об аттестации персонала, занятого на объектах использования атомной энергии (1 раз в 3 года) статья 21 Закона Республики Казахстан "Об использовании атомной энергии", правила аттестации персонала, занятого на объектах использования атомной энергии.

Трудовая функция 3:
Обеспечение проведение научно-исследовательских и экспериментальных работ с использованием установки и ее систем в соответствии с заданиями тематического плана организации.

Навык 1:
Анализ полученных экспериментальных данных

Умения:
1. Обеспечивать проведения научно-исследовательских и экспериментальных работ с использованием установки и ее систем в соответствии с заданиями тематического плана организации.
2. Обеспечивать техническую подготовку и проведению научно-исследовательских работ, рациональное использование трудовых, материальных, финансовых и других ресурсов при соблюдении требований радиационной безопасности;
3. Разрабатывать научно-технические отчеты по результатам экспериментальных исследований;
4. Координировать работы по вопросам патентно-изобретательской деятельности.

Знания:
1. Закон Республики Казахстан "О науке и технологической политике";
2. Закон Республики Казахстан "Об использовании атомной энергии";
3. Закон Республики Казахстан "О радиационной безопасности населения";
4. Порядок разработки отчетной научно-технической документации.

Возможность признания навыка:

Свидетельство об аттестации персонала, занятого на объектах использования атомной энергии (1 раз в 3 года) статья 21 Закона Республики Казахстан "Об использовании атомной энергии", правила аттестации персонала, занятого на объектах использования атомной энергии.

Требования к личностным компетенциям:

Самостоятельность и ответственность
Сотрудничество и взаимодействие
Стратегическое мышление
Умение быстро принимать решения
Управление изменениями
Дисциплинированность
Письменные коммуникативные навыки
Наставничество (менторинг, коучинг)

Список технических регламентов и национальных стандартов:

Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года № 58 "Об утверждении Технического регламента "Ядерная и радиационная безопасность" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15005);
Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года № 59 "Об утверждении Технического регламента "Ядерная и радиационная безопасность исследовательских ядерных установок" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 15006).

Связь с другими профессиями в рамках ОРК:

Уровень ОРК:

Наименование профессии:

6

2133-1-003 Инженер-эколог

Глава 4. Технические данные профессионального стандарта

      12. Наименование государственного органа: Министерство энергетики Республики Казахстан. Исполнитель: Нұрым Қазыбек Айдарұлы, +7 (7171) 789764, k.nurym@energo.gov.kz.

      13. Организации (предприятия) участвующие в разработке: РГП на ПХВ "Институт ядерной физики" МЭ РК. Руководитель проекта: Тулегенов Мурат Шакенович, +7 (777) 246 45 08. m.tulegenov@inp.kz. Исполнитель: Мухортов Михаил Сергеевич, +7 (707) 177 93 19, m.mukhortov@inp.kz.

      14. Отраслевой совет по профессиональным квалификациям: Протокол № 17 заседания Отраслевого совета по профессиональным квалификациям атомной отрасли от 6 ноября 2024 года.

      15. Национальный орган по профессиональным квалификациям: Заключение Национального органа по профессиональным квалификациям по итогам экспертизы проекта профессионального стандарта от 19 ноября 2024 года.

      16. Национальная палата предпринимателей Республики Казахстан "Атамекен": Экспертное заключение от 3 февраля 2025 года № 01120/35.

      17. Номер версии и год выпуска: версия 2, 2025 года.

      18. Дата ориентировочного пересмотра: 2028 год.