ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЭКОЛОГИЯ КОДЕКСІ

Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ Кодексі.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      Осы Кодекстің қолданысқа енгізілу тәртібін 416-б. қараңыз.
      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      Қолданушыларға ынғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

      МАЗМҰНЫ

      Ескерту. Мазмұн алып тасталды – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

ЖАЛПЫ БӨЛІК

1-БӨЛІМ. НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕР

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Кодексте реттелетін қатынастар

      1. Осы Кодекс адам мен табиғаттың өзара іс-қимылы (экологиялық қатынастар) саласында жеке және заңды тұлғалардың қоршаған ортаға әсер ететін немесе әсер етуге қабілетті қызметті жүзеге асыруына байланысты туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейді.

      Осы Кодексте реттелетін қатынастарға мемлекеттің, жеке және заңды тұлғалардың экологиялық және гидрометеорологиялық ақпаратқа қажеттіліктерін қамтамасыз етуге бағытталған қоршаған ортаның жай-күйіне мониторинг, метеорологиялық және гидрологиялық мониторинг жүргізу саласындағы қоғамдық қатынастар да жатады.

      2. Табиғи ресурстарды пайдалану саласында, сондай-ақ қолданылу шамасына қарай, оларды сақтау, қалпына келтіру және молықтыру саласында туындайтын қоғамдық қатынастар, табиғи ресурстың түріне қарай тиісінше Қазақстан Республикасының жер, су, орман заңнамасында, Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы, жануарлар дүниесін қорғау, молықтыру және пайдалану саласындағы заңнамасында және Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарды қорғау және пайдалану саласындағы өзге де заңнамасында реттеледі.

      3. Қоршаған ортаны қорғау саласында туындайтын қоғамдық қатынастар, сондай-ақ халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығын қамтамасыз ету үшін қажетті және осы Кодекске қайшы келмейтін шамада Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасында реттеледі.

      4. Техникалық реттеу саласында және стандарттау саласында өнімге, көрсетілетін қызметке, өнімнің өмірлік циклінің процестеріне (бұдан әрі – процестер), сәйкестікті бағалауға және растауға, аккредиттеуге қойылатын міндетті және ерікті талаптарды айқындау, белгілеу, қолдану және орындау кезінде, сондай-ақ осы Кодекске қайшы келмейтін шамада туындайтын қоршаған ортаны қорғау саласындағы қоғамдық қатынастар тиісінше Қазақстан Республикасының техникалық реттеу туралы және стандарттау туралы заңнамасында реттеледі.

      5. Атом энергиясын пайдалану және халықтың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы қоғамдық қатынастар осы Кодекске қайшы келмейтін бөлігінде Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану, радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы арнаулы заңнамасында реттеледі.

      6. Биологиялық қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы қоғамдық қатынастар осы Кодекске қайшы келмейтін бөлігінде Қазақстан Республикасының ветеринария саласындағы арнаулы заңнамасында реттеледі.

      7. Жеке және заңды тұлғалар, мемлекет, мемлекеттік органдар және лауазымды адамдар осы Кодексте реттелетін қатынастардың субъектілері болып табылады.

2-бап. Қазақстан Республикасының экология заңнамасы

      1. Қазақстан Республикасының экология заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Кодекстен және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

      2. Осы Кодекс Қазақстан Республикасының бүкіл аумағында, оның ішінде Қазақстан Республикасының құрлықтық қайраңында және айрықша экономикалық аймағында халықаралық құқық нормаларына сәйкес қолданылады.

      3. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Кодексте қамтылғаннан өзгеше қағидалар белгіленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады. Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттар, халықаралық шарттан оны қолдану үшін Қазақстан Республикасының заңнамалық актісін шығару талап етілетін жағдайларды қоспағанда, экологиялық қатынастарға тікелей қолданылады.

      4. Осы Кодексте көзделген жағдайлардан басқа ретте, экологиялық қатынастарды реттейтін нормаларды Қазақстан Республикасының басқа заңдарына енгізуге тыйым салынады. Осы Кодекс пен Қазақстан Республикасының экологиялық қатынастарды реттейтін нормалар қамтылған өзге де заңдары арасында қайшылық болған жағдайда, осы Кодекстің ережелері қолданылады.

      5. Экологиялық қатынастар осы Кодекстің нормаларында реттелмеген жағдайларда оларға Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасы қолданылады.

3-бап. Қазақстан Республикасының экология заңнамасының мақсаты мен міндеттері

      1. Қазақстан Республикасының экология заңнамасының мақсаты Қазақстан Республикасында бірыңғай мемлекеттік экологиялық саясатты іске асырудың құқықтық негіздерін, міндеттері мен қағидаттарын, сондай-ақ тетіктерін айқындау болып табылады.

      2. Қазақстан Республикасы экология заңнамасының міндеттері:

      1) қоршаған ортаның ластануын болғызбауға, кез келген нысандарда экологиялық залалдың келтірілуіне жол бермеуге және келтірілген экологиялық залалдың салдарларын жоюды қамтамасыз етуге, сондай-ақ қоршаған ортаға жағымсыз антропогендік әсерді біртіндеп азайтуға бағытталған мемлекеттік реттеуді жүзеге асыру арқылы қоршаған ортаны қорғаудың жоғары деңгейін қамтамасыз ету;

      2) адамның өмірі мен денсаулығына қолайлы қоршаған ортаны қамтамасыз ету;

      3) Қазақстан Республикасының орнықты дамуының экологиялық негіздерін қамтамасыз ету;

      4) орнықты даму тұрғысынан климаттың өзгеру қатеріне жаһандық ден қоюды нығайтуға, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау, климаттың өзгеруіне және "жасыл" экономикаға көшуге бейімделу жөніндегі халықаралық, өңірлік және трансшекаралық бағдарламаларды іске асыруға Қазақстан Республикасының үлесін қамтамасыз ету;

      5) қоршаған ортаны, оның ішінде ерекше экологиялық, ғылыми, тарихи-мәдени және рекреациялық құндылықты білдіретін аумақтар мен объектілерді қорғау, сақтау және қалпына келтіру;

      6) қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік басқарудың барлық мемлекеттік органның өзара іс-қимыл жасауы мен қызметін үйлестіруді көздейтін тиімді жүйесін қалыптастыру;

      7) мемлекеттің "жасыл" инвестициялар тартуды және ең үздік қолжетімді техникаларды, ресурс үнемдейтін технологиялар мен практикаларды кеңінен қолдануды, түзілетін қалдықтардың көлемін азайтуды және қауіптілік деңгейін төмендетуді және оларды тиімді басқаруды, жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды, суды үнемдеуді, сондай-ақ энергия тиімділігін арттыру, табиғи ресурстарды орнықты пайдалану, қалпына келтіру және молықтыру жөніндегі шараларды жүзеге асыруды көтермелеуі және ынталандыруы;

      8) жұртшылық үшін экологиялық ақпараттың тұрақты және жүйелі жиналуын, жинақталуын, сақталуын, талдануы мен таратылуын, оның ішінде заманауи цифрлық технологияларды пайдалана отырып қамтамасыз ету, сондай-ақ әрбір адамның экологиялық ақпаратқа қол жеткізу құқығын сақтау, осы құқықты іске асырудың негізгі шарттарын, тәртібі мен ерекшеліктерін айқындау;

      9) қоршаған ортаны қорғау және Қазақстан Республикасының орнықты даму мәселелерін шешуде жариялылықты және жұртшылықтың жан-жақты қатысуын қамтамасыз ету;

      10) тиімді экологиялық мониторинг пен экологиялық бақылауды қамтамасыз ету;

      11) қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларды жүргізуге, қоршаған ортаны қорғаудың жоғары деңгейін қамтамасыз ететін қолда бар инфрақұрылымды жаңғыртуға және жаңасын салуға инвестициялар тарту үшін жағдай жасау;

      12) қоршаған ортаны қорғау саласында Қазақстан Республикасының халықаралық шарттық және өзге де міндеттемелерінің орындалуын, халықаралық ынтымақтастықты дамытуды қамтамасыз ету;

      13) қоғамда экологиялық мәдениетті қалыптастыру, барлық білім беру деңгейінде экологиялық білімді насихаттау, орнықты дамуды қамтамасыз ету мақсатында экологиялық білім беру мен ағартуды дамыту;

      14) қоршаған ортаны қорғау және экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы заңдылық пен құқық тәртібін нығайту.

4-бап. Экологиялық қауіпсіздік және Қазақстан Республикасының орнықты дамуының экологиялық негіздері

      1. Қазіргі және болашақ ұрпақтың қажеттіліктерін әділ қанағаттандыру мақсатында экологиялық қауіпсіздік қамтамасыз етілген және табиғи ресурстар экологиялық теңгерімді пайдаланылған кезде экологиялық орнықтылықты бұзбай қол жеткізілетін Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуы орнықты даму деп танылады.

      2. Қазақстан Республикасының орнықты дамуының экологиялық негіздері мыналар болып табылады:

      1) қоршаған ортаға антропогендік әсер барынша азайтылған, жаңартылмайтын табиғи ресурстарды тұтыну қысқартылған, қалдықтардың түзілу және көмілу деңгейі төмендетілген, сондай-ақ оларды қайталама ресурстар ретінде пайдалану ынталандырылған кезде халықтың әл-ауқаты мен өмір сүру сапасының артуымен сипатталатын өндіріс пен тұтынудың орнықты модельдерін қалыптастыру және қолдау;

      2) табиғи экологиялық жүйелердің орнықты жұмыс істеуі, биологиялық әртүрлілікті (бұдан әрі – биоәртүрлілікті) сақтау және орнықты пайдалану, табиғи ортаның тозуына жол бермеу және оны жақсарту жөніндегі шараларды іске асыру, шөлейттенумен күрес;

      3) Қазақстан Республикасының климаттың өзгеруін болғызбау және климаттың өзгеруіне бейімделу жөніндегі, сондай-ақ Жер атмосферасының озон қабатын қорғау жөніндегі шараларды жүзеге асыру арқылы климаттың өзгеру қатеріне жаһандық ден қоюға қатысуы;

      4) Жер экожүйесінің саламатты жай-күйі мен тұтастығын сақтау, қорғау және қалпына келтіру мақсатында Қазақстан Республикасының халықаралық ынтымақтастығы;

      5) Қазақстан Республикасының экология заңнамасын халықаралық құқықтың қағидаттарымен және нормаларымен үйлестіру және халықаралық экологиялық құқықты дамытуға жәрдемдесу;

      6) экологиялық залал немесе адамның өміріне және (немесе) денсаулығына зиян келтіретін кез келген қызметтің түрлерін және заттардың басқа мемлекеттерден Қазақстан Республикасына және Қазақстан Республикасынан басқа мемлекеттерге көшіруді және ауыстыруды тежеу, болғызбау, сондай-ақ сақтық қағидатына сәйкес алдын алу шараларын қабылдау.

      3. Адамның, қоғам мен мемлекеттің құқықтары мен өмірлік маңызды мүдделерінің қоршаған ортаға антропогендік және табиғи әсер ету салдарынан туындайтын қатерлерден қорғалу жағдайы ұлттық қауіпсіздіктің құрамдас бөлігі ретінде экологиялық қауіпсіздік деп түсініледі.

5-бап. Қазақстан Республикасының экология заңнамасының қағидаттары

      Экологиялық қатынастарды құқықтық реттеу мынадай қағидаттарға негізделеді:

      1) болғызбау қағидаты: қоршаған ортаның ластануын, табиғи ортаның тозуын, экологиялық залал және адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына зиян келтірілуін туғызатын немесе туғызуы мүмкін кез келген қызмет осы Кодексте белгіленген шеңберде, қоршаған ортаға әсер ету көзінің өзінде көрсетілген салдарлардың туындауын болғызбау жөніндегі барлық қажетті шаралар қамтамасыз етілген жағдайда ғана жол беріледі;

      2) түзету қағидаты: экологиялық залал толық көлемде жойылуға тиіс. Келтірілген экологиялық залалды толық жою мүмкін болмаған кезде, оның салдарлары ғылыми-техникалық дамудың заманауи деңгейі кезінде қаншалықты мүмкін болғанынша азайтылуға тиіс. Келтірілген экологиялық залалдың салдарын жойылмаған немесе азайтылмаған шамада оларды осы Кодекске сәйкес балама ремедиация жүргізу арқылы ауыстыру қамтамасыз етіледі;

      3) сақтық қағидаты: қандай да бір қызметтің салдарынан табиғи ортаға және (немесе) оның жекелеген құрамдастарына елеулі және орны толмайтын салдарлары бар экологиялық залал немесе адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына зиян келтіру қатері болған кезде, көрсетілген теріс салдарлардың басталу ықтималдығын негіздеу және жеткілікті түрде дәл бағалау мүмкіндігі ғылыми және техникалық білімнің заманауи деңгейінде болмауына қарамастан, экономикалық орынды шығындар кезінде осындай салдарлардың басталуын болғызбау бойынша тиімді және пропорционалды шаралар қабылдануға тиіс;

      4) пропорционалдық қағидаты: қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шаралар Қазақстан Республикасы экология заңнамасының мақсаттары мен міндеттерін іске асыруға жеткілікті болып табылатын дәрежеде қамтамасыз етіледі. Бұл ретте ауыртпалығы барынша аз болатын нұсқаға артықшылық беріледі;

      5) "ластаушы төлейді" қағидаты: қызметі қоршаған ортаның ластануын, табиғи ортаның тозуын, кез келген нысанда экологиялық залал не адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына зиян келтірілуін туғызатын немесе туғызуы мүмкін тұлға Қазақстан Республикасының экология заңнамасында белгіленген, өз қызметінің жағымсыз салдарларын болғызбау және бақылау жөніндегі, оның ішінде келтірілген экологиялық залалды түзету қағидатына сәйкес жою жөніндегі талаптарды орындау бойынша барлық шығыстарды көтереді;

      6) орнықты даму қағидаты: табиғат пен оның ресурстары Қазақстан Республикасының байлығын құрайды және оларды пайдалану орнықты болуға тиіс. Мемлекет табиғи ресурстарды қазіргі және болашақ ұрпақтың мүддесі үшін теңгерімді және ұтымды басқаруды қамтамасыз етеді. Қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша шешімдер қабылдау кезінде табиғи экологиялық жүйелердің сақталуына және олардың орнықты жұмыс істеуін қамтамасыз етуге, судың үнемделуіне, энергияның үнемделуіне және энергияның тиімділігін арттыруға, жаңартылмайтын энергия және шикізат ресурстарын тұтынудың қысқартылуына, жаңартылатын энергия көздерінің пайдаланылуына, қалдықтардың түзілуін барынша азайтуға, сондай-ақ олардың қайталама ресурстар ретінде пайдаланылуына басымдық беріледі;

      7) интеграция қағидаты: Қазақстан Республикасының экономикалық және әлеуметтік қызметтің барлық саласындағы мемлекеттік саясаты Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық даму міндеттері мен орнықты дамуының экологиялық негіздерін қамтамасыз ету қажеттігі, оның ішінде қоршаған ортаны қорғаудың жоғары деңгейі мен оның сапасын жақсарту арасындағы теңгерім сақталған жағдайда қалыптастырылады және іске асырылады;

      8) экологиялық ақпараттың қолжетімділігі қағидаты: мемлекет Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарын негізге ала отырып, заңда белгіленген негіздерде, шарттар мен шектерде жұртшылықтың экологиялық ақпаратқа қол жеткізу құқығының сақталуын қамтамасыз етеді.

      9) қоғамдық қатысу қағидаты: жұртшылықтың осы Кодексте белгіленген шарттарда және тәртіппен қоршаған ортаны қорғау және Қазақстан Республикасының орнықты даму мәселелерін қозғайтын шешімдер қабылдауға қатысуға құқығы бар. Жұртшылықтың қоршаған ортаны қорғау мүдделерін қозғайтын және Қазақстан Республикасының орнықты дамуы мәселелері бойынша шешімдер қабылдауға қатысуы әртүрлі нұсқаларды қарау үшін барлық мүмкіндік ашық болатын және жұртшылықтың тиімді қатысуы қамтамасыз етіле алатын ерте кезеңнен бастап қамтамасыз етіледі. Мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар қабылдануы жоспарланған, қоршаған ортаның жай-күйіне әсер етуге қабілетті шешімдердің жариялылығын жұртшылықтың оларды қабылдау кезінде ескерілетін өз пікірін айтуына мүмкіндік беретін шарттарда қамтамасыз етеді;

      10) экожүйелік ұстаным қағидаты: мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар іске асырылуы нәтижесінде қоршаған ортаның жай-күйіне жағымсыз салдарлар туындайтын немесе туындауы мүмкін шешімдерді жоспарлаған және қабылдаған кезде табиғи экологиялық жүйелердің, тірі организмдердің, табиғи ландшафтардың, өзге де табиғи, табиғи-антропогендік және антропогендік объектілердің тұтастығы мен табиғи өзара байланыстары және табиғи ортаның табиғи теңгерімін сақтау қажеттігі ескерілуге тиіс. Бұл ретте табиғи ландшафтардың, табиғи кешендер мен биоәртүрліліктің сақталуына, табиғи экологиялық жүйелердің сақталуы мен орнықты жұмыс істеуіне, сондай-ақ осындай экологиялық жүйелер ұсынатын көрсетілетін қызметтерге теріс әсер етілуіне жол бермеуге басымдық берілуге тиіс.

2-тарау. ҚОРШАҒАН ОРТА ЖӘНЕ ОНЫ ҚОРҒАУ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

6-бап. Қоршаған орта

      1. Табиғи орта мен антропогендік ортаны қамтитын, адамды қоршап тұрған жағдайлардың, материалдық дүние заттары мен объектілерінің жиынтығы қоршаған орта деп танылады.

      2. Атмосфералық ауа, жерүсті және жерасты сулары, жер беті және топырақ қабаты, жер қойнауы, өсімдіктер әлемі, жануарлар дүниесі және өзге де организмдер, озон қабатын қоса алғанда, Жер атмосферасының барлық қабаты, сондай-ақ олардың өзара іс-қимылында Жерде өмір сүру үшін қолайлы жағдайларды қамтамасыз ететін климат табиғи ортаның құрамдастары болып табылады.

      Антропогендік объектілер, сондай-ақ адам қолдан қайта өсіретін және табиғи еркіндік жағдайында мекендемейтін тірі организмдер табиғи ортаның құрамдастарына жатпайды.

      3. Табиғи ортаның белгілі бір шекаралары, өмір сүру жағдайлары мен режимі бар, өзара байланысқан жекелеген құрамдастарының жиынтығы табиғи және табиғи-антропогендік объектілерге бөлінеді.

      4. Табиғи экологиялық жүйелер мен табиғи ландшафтар, сондай-ақ оларды құрайтын, өздерінің табиғи қасиеттерін сақтаған элементтер табиғи объектілер деп танылады.

      Географиялық және өзге де тиісті белгілермен біріктірілген, функционалдық және табиғи жағынан өзара байланысқан табиғи объектілер жекелеген табиғи кешендерді құрайды.

      5. Табиғи-антропогендік объектілерге:

      1) адам қызметінің нәтижесінде арнайы өзгертілген, бірақ табиғи объектінің қасиеттерін сақтаған табиғи объектілер;

      2) табиғи объект қасиеттеріне ие, рекреациялық маңызы бар және (немесе) табиғи орта үшін қорғау-сақтау функциясын орындайтын қолдан жасалған объектілер жатады.

      6. Адамның күнделікті мекендеу ортасын білдіретін, қолдан жасалған жағдайлар мен антропогендік объектілердің жиынтығы антропогендік орта деп танылады. Адам өзінің әлеуметтік қажеттіліктерін қамтамасыз ету үшін жасаған немесе өзгерткен және табиғи объектілердің қасиеттеріне ие болмайтын материалдық дүние объектілері антропогендік объектілер деп танылады.

7-бап. Қоршаған ортаның сапасы

      1. Қоршаған ортаның сапасы деп қоршаған ортаның қасиеттері мен сипаттамаларының жиынтығы түсініледі, олар оның құрамдастарының өзара іс-қимылындағы жай-күйін көрсететін физикалық, химиялық, биологиялық және өзге де көрсеткіштер негізінде айқындалады.

      2. Қоршаған орта, егер оның сапасы табиғи ортаның экологиялық қауіпсіздігі мен табиғи теңгерімін, оның ішінде экологиялық жүйелердің, табиғи және табиғи-антропогендік объектілер мен табиғи кешендердің орнықты жұмыс істеуін, сондай-ақ биоәртүрліліктің сақталуын қамтамасыз ететін болса, адамның өмірі мен денсаулығы үшін қолайлы деп есептеледі.

8-бап. Қоршаған ортаны қорғау

      Қоршаған ортаны қорғау мемлекет, жеке және заңды тұлғалар жүзеге асыратын, табиғи ортаны сақтауға және қалпына келтіруге, қоршаған ортаның ластануын және оған кез келген нысандарда залал келтірілуін болғызбауға, қоршаған ортаға жағымсыз антропогендік әсерді барынша азайтуға және оның салдарларын жоюға, Қазақстан Республикасының орнықты дамуының өзге де экологиялық негіздерін қамтамасыз етуге бағытталған шаралар жүйесін білдіреді.

9-бап. Қоршаған ортаны қорғау объектілері

      1. Табиғи ортаның барлық құрамдасы, биоәртүрлілік, генофонд және тірі организмдердің генетикалық ресурстары, табиғи және табиғи-антропогендік объектілер жойылудан, тозудан, сарқылудан, бүлінуден, ластанудан немесе өзге де зиянды әсер етуден қорғалуға жатады.

      2. Жекелеген объектілер Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы заңнамасына сәйкес ерекше қорғалуға жатады.

10-бап. Қоршаған ортаға антропогендік әсер ету туралы жалпы ережелер

      1. Қоршаған ортаға антропогендік әсер ету деп адам қызметінің қоршаған ортаға:

      1) антропогендік объектілерден босап шығатын ластағыш заттардың атмосфералық ауаға, суға, жерге немесе оның беткі қабатының астына түсуі деп түсінілетін эмиссиялар;

      2) қоршаған орта құрамдастарының табиғи температуралық, энергетикалық, толқындық, радиациялық және басқа да физикалық қасиеттерінің өзгеруін туғызатын шудың, дірілдің, электромагнит өрістерінің, иондаушы сәулеленудің, температуралық және басқа да физикалық факторлардың әсер етуі деп түсінілетін объектілердің қоршаған ортаға физикалық әсері;

      3) қалдықтарды көму, оларды жер бетінде заңсыз орналастыру немесе олардың су объектілеріне түсуі;

      4) антропогендік объектілерден босап шығатын парниктік газдардың атмосфералық ауаға түсуі;

      5) объектілерді (ғимараттарды, құрылысжайларды, құрылыстарды, коммуникацияларды) салу және пайдалану, сондай-ақ өз ресурсын игеріп біткен объектілерді кейіннен кәдеге жарату (сүріп тастау);

      6) табиғи ортаның табиғи ресурстары мен пайдалы қасиеттерін, оның ішінде оларды уақытша немесе қайтарымсыз алып қою арқылы пайдалану;

      7) жануарлар дүниесі мен өсімдіктер әлемі объектілерін табиғи ортаға жерсіндіру, оның ішінде қоршаған ортаға әдейі жіберу және генетикалық түрлендірілген организмдерді нарықта өткізу (орналастыру);

      8) қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларды өткізу түріндегі тікелей немесе жанама ықпалы түсініледі.

      2. Нәтижесінде адамның денсаулығына және (немесе) өміріне, мүлікке зиян келтірілуі мүмкін және (немесе) қоршаған ортаның ластануына, экологиялық залал келтірілуіне және (немесе) табиғи орта сапасының, оның ішінде:

      1) табиғи орта құрамдастарының сарқылуы немесе тозуы;

      2) табиғи және табиғи-антропогендік объектілер мен олардың кешендерін жою немесе олардың орнықты жұмыс істеуін бұзу;

      3) биоәртүрліліктің жоғалуы немесе азаюы;

      4) табиғи ортаны, оның ресурстары мен қасиеттерін рекреациялық және заңда рұқсат етілген өзге де мақсаттарда пайдалануға кедергілер туындауы;

      5) табиғи ортаның эстетикалық құндылығының төмендеуі нысанындағы өзге де жағымсыз өзгерістеріне алып келетін немесе алып келуі мүмкін қоршаған ортаға антропогендік әсер етудің кез келген нысандары зиянды деп танылады.

11-бап. Қоршаған ортаның ластануы

      1. Қоршаған ортаның ластануы деп атмосфералық ауада, жерүсті және жерасты суларында, топырақта немесе жер бетінде ластағыш заттардың, жылудың, шудың, дірілдің, электрмагнит өрістерінің, радиацияның мемлекет белгілеген қоршаған орта сапасының экологиялық нормативтерінен асатын мөлшерде (концентрацияларда, деңгейлерде) болуы түсініледі.

      2. Ластағыш заттар деп қоршаған ортаға түскен кезде өздерінің сапалық немесе сандық сипаттамаларына орай табиғи ортаның табиғи тепе-теңдігін бұзатын, табиғи орта құрамдастарының сапасын нашарлататын, экологиялық залал не адамның өміріне және (немесе) денсаулығына зиян келтіруге қабілетті қатты, сұйық, газ тәрізді немесе бу тәрізді күйдегі кез келген заттар түсініледі.

      Осы Кодексте заттар деп табиғи ортада өздерінің табиғи күйінде болатын немесе адам қызметінің нәтижесінде түзілетін химиялық элементтер, олардың қосылыстары, қоспалары, ерітінділері мен агрегаттары түсініледі.

      Эмиссиясы экологиялық нормалауға жататын ластағыш заттардың тізбесін (бұдан әрі – ластағыш заттардың тізбесі) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган он жыл мерзімге бекітеді және қоршаған орта және оның сапасына ықпал ететін антропогендік факторлар туралы жаңартылған ғылыми білімдер негізінде, сондай-ақ ластағыш заттардың мониторингі мен бақылау әдістерінің, техникалары мен технологияларының дамуын ескере отырып, қайта қаралуға жатады. Ластағыш заттардың тізбесі, сондай-ақ Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы, сол кезде қолданыстағы тізбеде болмаған ластағыш заттарға қатысты мемлекеттік реттеу шараларын қабылдауды талап ететін халықаралық міндеттемелері күшіне енгеннен кейін бірінші жылдан кешіктірілмей қайта қаралуға жатады.

      3. Ластағыш заттардың тізбесі мына өлшемшарттар негізінде:

      1) заттардың, оның ішінде қоршаған ортада жинақталу үрдісі бар заттардың уыттылық деңгейі, канцерогендік және (немесе) мутагендік қасиеттері, сондай-ақ олардың қоршаған ортада үлкен уыттылығы бар қосылыстарға айналу қабілеті ескеріліп;

      2) табиғи ортаның табиғи қасиеттері және оның өз сапасын белгілі бір аумақта ластануды және басқа да жағымсыз әсер ету нысандарын адамның араласуынсыз сіңіру, тазарту, өзге де жою арқылы ұстап тұру және қалпына келтіру жөніндегі қабілеті ескеріліп;

      3) мемлекеттік экологиялық мониторинг пен санитариялық-эпидемиологиялық мониторинг деректері ескеріліп;

      4) ластағыш заттардың сандық және сапалық сипаттамаларын өлшеудің ғылыми негізделген әдістемелері (әдістері), техникалары және технологиялары болған кезде айқындалады.

12-бап. Қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектілердің санаттары

      1. Қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектілер осындай әсер ету деңгейі мен тәуекеліне қарай төрт санатқа бөлінеді:

      1) қоршаған ортаға елеулі жағымсыз әсер ететін объектілер (I санаттағы объектілер);

      2) қоршаған ортаға бірқалыпты жағымсыз әсер ететін объектілер (ІІ санаттағы объектілер);

      3) қоршаған ортаға болмашы жағымсыз әсер ететін объектілер (III санаттағы объектілер);

      4) қоршаған ортаға барынша аз жағымсыз әсер ететін объектілер (IV санаттағы объектілер).

      2. Осы Кодекске 2-қосымшада өздерінің негізінде қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектілерді І, ІІ немесе ІІІ санаттағы объектілерге жатқызу жүзеге асырылатын қызмет түрлері және өзге де өлшемшарттар белгіленеді.

      Осы Кодекске 2-қосымшада көрсетілмеген немесе онда баяндалған өлшемшарттарға сәйкес келмейтін қызмет түрлері IV санаттағы объектілерге жатады.

      3. I және II санаттардағы объектілерге қатысты "объект" термині өзінің шегінде осы Кодекске 2-қосымшаның 1-бөлімінде (I санаттағы объектілер үшін) немесе 2-бөлімінде (II санаттағы объектілер үшін) көрсетілген қызмет түрлерінің біреуі немесе бірнешеуі, сондай-ақ олармен технологиялық тұрғыдан тікелей байланысты болатын, осындай объект орналасатын сол өнеркәсіптік алаң шегінде жүзеге асырылатын кез келген өзге қызмет түрлері жүзеге асырылатын стационарлық технологиялық объектіні (кәсіпорынды, өндірісті) білдіреді.

      III санаттағы объектілерге қатысты "объект" термині өздерінің шегінде осы Кодекске 2-қосымшаның 3-бөлімінде көрсетілген қызмет түрлері жүзеге асырылатын ғимаратты, құрылысжайды, олардың кешенін, алаңды немесе аумақты білдіреді.

      Әртүрлі санаттағы объектілерде жүргізілетін құрылыс-монтаждау жұмыстары мен рекультивациялау және (немесе) жою жөніндегі жұмыстар өздеріне сәйкес I, II, III немесе IV санатқа жатқызылатын өлшемшарттар қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектінің санатын айқындау жөніндегі нұсқаулықта белгіленеді.

      4. Объектіні санаттарға жатқызу осы баптың 2-тармағының талаптарына сәйкес:

      1) осы Кодекске сәйкес қоршаған ортаға әсері міндетті бағалануға жататын, белгіленіп отырған қызметке қатысты – қоршаған ортаға әсеріне міндетті бағалау жүргізу кезінде;

      2) осы Кодекске сәйкес белгіленіп отырған қызмет әсерінің міндетті скринингіне жататын, белгіленіп отырған қызметке қатысты – белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скрининг жүргізу кезінде жүзеге асырылады;

      3) осы тармақтың 1) немесе 2) тармақшаларында көрсетілмеген өзге белгіленіп отырған қызметке қатысты – осы Кодекстің талаптарын ескере отырып, оператор дербес жүзеге асырады.

      Қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектінің санатын айқындау жөніндегі нұсқаулықты қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      5. Объектілерді тиісті санатқа жатқызу кезінде:

      1) қызмет түрлері (сала, саланың бөлігі, өндіріс, объект) бойынша қоршаған ортаға жағымсыз әсер ету деңгейлері;

      2) ластағыш заттардың шығарындыларындағы, төгінділеріндегі ластағыш заттардың уыттылық деңгейі, канцерогендік және мутагендік қасиеттері, сондай-ақ қалдықтардың сыныпталуы ескеріледі.

      6. Осы Кодексте объектінің операторы деп меншігінде немесе өзге де заңды пайдалануында қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объект бар жеке немесе заңды тұлға түсініледі.

      Қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектіні салу, реконструкциялау, пайдалану және (немесе) жою (кейіннен кәдеге жарату) кезінде жекелеген жұмыстарды орындау және (немесе) жекелеген қызметтерді көрсету үшін объектінің операторы тартқан жеке және заңды тұлғалар объект операторлары болып танылмайды.

      Ескерту. 12-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3-тарау. ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ СУБЪЕКТІЛЕРДІҢ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ

13-бап. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы субъектілердің негіз құраушы құқықтары мен міндеттері

      1. Әркімнің қолайлы қоршаған ортаға құқығы бар.

      2. Әрбір адамның, қазіргі және болашақ ұрпақтың қолайлы қоршаған ортада өмір сүру құқығын қамтамасыз ету мақсатында мемлекет жұртшылықтың мынадай:

      1) Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес уақтылы, толық және анық экологиялық ақпаратқа қол жеткізуге;

      2) мемлекеттік органдардың және лауазымды адамдардың қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша шешімдер қабылдау процесіне осы Кодексте белгіленген тәртіппен қатысуға;

      3) "Құқықтық актілер туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілердің жобаларын талқылауға қатысуға және өз ескертпелерін әзірлеушілердің қарауына енгізуге;

      4) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға және өз құзыретіне сәйкес өзге де мемлекеттік органдарға, лауазымды адамдарға экологиялық залал келтірудің, Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын бұзудың кез келген болжамды фактілері немесе осындай салдарлардың туындау қатерін туғызатын өзге де мән-жайлар туралы өтінішпен жүгінуге, сондай-ақ тиісті мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдардың өтініштерін қарау нәтижелері және Қазақстан Республикасының заңдарымен белгіленген тәртіппен қабылданған шешімдер туралы жауаптарын алуға;

      5) мемлекеттік органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, лауазымды адамдардың және мемлекеттік қызметшілердің қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша, оның ішінде келтірілген экологиялық залалды жоюға және Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын бұзушылықтың жолын кесуге байланысты әрекеттері (әрекетсіздігі) мен шешімдерінің заңдылығына дау айту туралы өтінішпен сотқа жүгінуге;

      6) үшінші тұлғалардың Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын бұзуы салдарынан зиян келтірілген мүліктік немесе мүліктік емес игіліктер мен құқықтарды қорғау үшін Қазақстан Республикасының азаматтық және азаматтық процестік заңнамасына сәйкес сотқа жүгінуге;

      7) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қоғамдық экологиялық бақылауға қатысуға арналған құқықтарын таниды және оған кепілдік береді.

      3. Осы Кодексте жұртшылық деп бір немесе біреуден көп жеке немесе заңды тұлға, коммерциялық емес ұйымдар, сондай-ақ қауымдастықтар, одақтар немесе өзге де бірлестіктер түсініледі.

      4. Табиғатты сақтау және оның ресурстарына ұқыпты қарау барлық жеке және заңды тұлғаның борышы мен міндеті болып табылады.

      Жеке және заңды тұлғалар Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарын сақтауға міндетті, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау жөніндегі шараларға жәрдемдесуге тиіс.

      5. Заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлер өз есебінен қоршаған ортаны қорғау жөніндегі, оның ішінде қоршаған ортаның ластануын, табиғи ортаның тозуын, кез келген нысанда экологиялық залал келтірілуін және адамның өміріне және (немесе) денсаулығына өздерінің қызметін жүзеге асыру нәтижесінде туындауы мүмкін осыған байланысты қатерлерді болғызбау жөніндегі қажетті шараларды қамтамасыз етеді, сондай-ақ осы Кодексте белгіленген қоршаған ортаны қорғау саласындағы өзге де міндеттерді атқарады.

      6. Жеке және заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген өзге де құқықтары бар және өзге де міндеттерді атқарады.

      Ескерту. 13-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.10.2023 № 31-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

14-бап. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы коммерциялық емес ұйымдардың құқықтары

      Коммерциялық емес ұйымдардың қоршаған ортаны қорғау саласындағы өз қызметін жүзеге асыру кезінде осы Кодекстің 13-бабында көзделген құқықтардан басқа, сондай-ақ:

      1) қоршаған ортаны қорғау саласындағы іс-шараларды өз қаражаты немесе тартылған қаражат есебінен әзірлеуге, насихаттауға және іске асыруға, жеке және заңды тұлғаларды қоршаған ортаны қорғау саласындағы белсенді қызметке ерікті негізде, өтеусіз немесе өтеулі негізде тартуға;

      2) қоршаған ортаны қорғау және оның сапасын жақсарту жөніндегі жұмыстарды орындауға;

      3) жеке және заңды тұлғалардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғау үшін, оның ішінде сотқа жүгінуге, сондай-ақ анықталмаған адамдар тобының мүддесіне орай мемлекеттік органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, лауазымды адамдар мен мемлекеттік қызметшілердің әрекеттерінің (әрекетсіздігінің) және шешімдерінің заңдылығына дау айтуға;

      4) қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарды қорғау, молықтыру және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдармен бірлесіп, табиғи ресурстардың қорғалуын, молықтырылуы мен орнықты пайдаланылуын қамтамасыз етуге, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мен мемлекеттік табиғи-қорық қорының объектілерін қорғауға қатысуға;

      5) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес қоғамдық тыңдаулар, қоғамдық экологиялық бақылау өткізуге бастама жасауға, оларды ұйымдастыруға және соларға қатысуға;

      6) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес экологиялық білім беру және экологиялық ағарту жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруға, қоршаған ортаны қорғау саласында зерттеулер жүргізуге;

      7) қоршаған ортаның жай-күйіне тәуелсіз экологиялық мониторинг жүргізуге, электрондық дерекқорды құруға және жүргізуге құқығы бар.

      Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.10.2023 № 31-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

15-бап. Жұртшылықтың шешімдер қабылдауға қатысуы

      1. Мүдделі жұртшылық осы Кодексте белгіленген шарттарда және тәртіппен, экологиялық бағалау жүргізу процесіне және жұртшылықтың қатысуы көзделген өзге де рәсімдерге, сондай-ақ мемлекеттік органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, лауазымды адамдардың және өзге де тұлғалардың қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша шешімдер қабылдау процесіне қатысуға құқылы.

      2. Осы Кодексте мүдделі жұртшылық деп өз мүдделерін қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша қабылданатын шешімдер қозғайтын немесе қозғауы мүмкін немесе осы шешімдерді қабылдау процесіне қатысуға мүдделі жұртшылық түсініледі.

      Жарғылық мақсаттарының ішінде қоршаған ортаны тұтастай немесе оның жекелеген элементтерін қорғауға жәрдемдесу бар коммерциялық емес ұйымдар мүдделігі бар ұйымдар болып есептеледі.

      3. Осы Кодексте айқындалған рәсімдер шеңберінде мүдделі жұртшылық өкілдері өздері белгіленіп отырған қызметке немесе қабылданатын шешімге қатысы бар деп санайтын кез келген ескертуді, ақпаратты, талдауды немесе пікірді жазбаша немесе электрондық нысанда және ауызша, оның ішінде қоғамдық тыңдауларды өткізу осы Кодексте көзделген кезде оларды өткізу барысында ұсынуға құқылы.

      4. Мемлекеттік орган немесе лауазымды адам қабылдайтын, қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша тиісті шешімдерде жұртшылықтың қатысу нәтижелері көрсетілуге тиіс.

      5. Қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша шешім қабылдаған мемлекеттік органдар немесе лауазымды адамдар бұл туралы мүдделі жұртшылыққа осы Кодексте айқындалған тәртіппен шешімнің мәтінін осы шешімнің негізі болып табылған себептер мен аргументтерді көрсете отырып бірге ұсыну арқылы оған дереу хабарлауға міндетті.

      Ескерту. 15-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.10.2023 № 31-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

16-бап. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы құқықтарды қамтамасыз ету жөніндегі мемлекеттік шаралар жүйесі

      1. Мемлекеттік органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары және лауазымды адамдар жұртшылықтың қоршаған ортаны қорғау саласындағы құқықтарын іске асыруда оған жәрдемдесуге міндетті.

      2. Өз құзыреті шеңберінде жұртшылықтың осы Кодексте көзделген құқықтарын іске асыруды қамтамасыз етпейтін немесе оларды іске асыруға кедергі келтіретін лауазымды адамдар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.

4-тарау. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ АҚПАРАТ

17-бап. Экологиялық ақпарат

      1. Экологиялық ақпарат:

      1) табиғи орта құрамдастарының, табиғи және табиғи-антропогендік объектілердің, табиғи кешендердің, мемлекеттік табиғи-қорық қоры объектілерінің, генетикалық түрлендірілген организмдерді қоса алғанда, биоәртүрліліктің жай-күйі және олардың арасындағы өзара іс-қимыл, сондай-ақ экожүйелік көрсетілетін қызметтер, генофонд және тірі организмдердің генетикалық ресурстары туралы;

      2) осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген элементтерге әсер ететін және (немесе) әсер етуге қабілетті факторлар туралы;

      3) мемлекет қолданатын әкімшілік, заңнамалық, бағдарламалық және өзге де шаралар, оның ішінде қоршаған орта саласындағы әзірленіп жатқан, осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген элементтер мен факторларға әсер ететін және (немесе) әсер етуге қабілетті нормативтік құқықтық актілер, саясаттар, жоспарлар, бағдарламалар мен келісімдер, оның ішінде осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген элементтерді қорғауға бағытталған жоспарланған, іске асырылатын немесе орындалған шаралар мен іс-қимылдар туралы;

      4) мемлекеттік органдардың, жеке және заңды тұлғалардың осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген элементтер мен факторларға әсер ететін және (немесе) әсер етуге қабілетті қызметі, сондай-ақ осындай элементтерді қорғауға бағытталған, жоспарланған, іске асырылатын немесе орындалған шаралар мен іс-қимылдар туралы;

      5) Қазақстан Республикасының экология заңнамасы және оны қолдану жөнінде есептер туралы;

      6) шығындар мен пайданы талдау, осы тармақтың 3) және 4) тармақшаларында көзделген жоспарланған шаралар және қызметті жүзеге асыру шеңберінде мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар шешімдер қабылдаған кезде пайдаланылған экономикалық талдаудың өзге түрлері мен жол берулер туралы;

      7) егер қолдануға болатын болса, ластағыш заттардың тамақ тізбегіндегі концентрацияларды қоса алғанда, адамдар денсаулығының, экологиялық қауіпсіздіктің жай-күйі, адамдардың өмір сүруінің экологиялық жағдайлары, мәдениет объектілерінің, ғимараттар мен құрылысжайлардың өздеріне осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген қоршаған орта элементтерінің жай-күйі немесе осы элементтер, осы тармақтың 2), 3) және 4) тармақшаларында көрсетілген факторлар, қызмет немесе шаралар арқылы әсер ететін немесе әсер ете алатын дәрежедегі жай-күйі туралы;

      8) климаттың өзгеруге осалдығы, климаттың өзгеруінің бұрыннан бар және болжамды әсерлері, сондай-ақ климаттың өзгеруіне бейімдеу жөніндегі шаралар туралы жазбаша, көрнекі, дыбыстық, электрондық немесе кез келген өзге де материалдық нысандардағы кез келген ақпаратты білдіреді.

      2. Экологиялық ақпарат жалпыға бірдей қолжетімді болып табылады және шектелуге және құпияландыруға жатпайды.

18-бап. Экологиялық ақпаратқа қол жеткізу

      1. Жұртшылықтың мемлекеттік органдарда бар, оның ішінде олар шығарған немесе алған не мемлекеттік органның тапсырмасы бойынша әрекет ететін кез келген жеке немесе заңды тұлғаның иелігіндегі толық, анық және уақтылы экологиялық ақпаратқа қол жеткізуге құқығы бар.

      2. Экологиялық ақпарат иелері экологиялық ақпаратты осы Кодекстің 20-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, сұрау салу бойынша беруге міндетті. Экологиялық ақпарат беру туралы сұрау салумен жүгінген өтініш берушіден оның осындай ақпарат алуға өз мүдделілігінің негіздемесін ұсынуды талап етуге ешкім де құқылы емес.

      3. Мыналар:

      1) мемлекеттік биліктің заң шығарушы, атқарушы және сот тармақтарының, жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару органдары мен мекемелері;

      2) қызметінің немесе көрсететін қызметінің қоршаған ортаға қатысы бар, мемлекеттік органдар болып табылмайтын мемлекеттік мекемелер;

      3) қызметінің немесе көрсететін қызметінің қоршаған ортаға қатысы бар квазимемлекеттік сектор субъектілері;

      4) өздері иеленетін экологиялық ақпарат бөлігінде – жеке және заңды тұлғалар экологиялық ақпарат иелері деп танылады.

      4. Жұртшылықтың экологиялық ақпарат қамтылған, жалпыға бірдей қолжетімді мемлекеттік электрондық ақпараттық ресурстарға еркін және тегін қол жеткізуге де құқығы бар.

19-бап. Экологиялық ақпарат беру нысаны

      1. Экологиялық ақпарат:

      1) мұндай негіздерді көрсете отырып, оны өзге нысанда берудің объективті және ақылға қонымды негіздері болған;

      2) ол бұрын жұртшылыққа өзге нысанда берілген жағдайлардан басқа ретте өтініш берушіге экологиялық ақпарат беру туралы тиісті сұрау салуда көрсетілген нысанда берілуге тиіс.

      2. Экологиялық ақпарат беру туралы сұрау салуда мұндай нұсқау болған кезде, өтініш берушіге тиісті экологиялық ақпараты бар немесе оны қамтитын нақты құжаттаманың көшірмелері де берілуге тиіс.

20-бап. Экологиялық ақпарат беру мерзімдері мен тәртібі

      1. Экологиялық ақпарат беру және беруден бас тарту мерзімдері, тәртібі осы Кодекстің талаптары ескеріле отырып, Қазақстан Республикасының Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексінде және "Ақпаратқа қол жеткізу туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленеді.

      2. Қоршаған ортаға әсерді бағалау рәсіміне және белгіленіп отырған қызмет бойынша шешімдер қабылдау процесіне қатысты экологиялық ақпаратқа қол жеткізу осы Кодекске сәйкес қамтамасыз етіледі.

      3. Экологиялық ақпаратқа қолжетімділік беруден:

      1) егер сұрау салудың мазмұны сұрау салынған экологиялық ақпаратты анықтауға мүмкіндік бермесе;

      2) егер сұрау салу "Ақпаратқа қол жеткізу туралы" Қазақстан Республикасының Заңының талаптарына сәйкес келмесе;

      3) егер бұл Қазақстан Республикасының дербес деректер және оларды қорғау туралы заңнамасын бұзуға алып келсе;

      4) егер сұрау салуда экологиялық ақпарат иесі қабылдаған актілерді құқықтық бағалау, экологиялық ақпарат иесінің не оған ведомстволық бағынысты органдар мен ұйымдардың қызметіне талдау немесе ол аяқталғанға дейін өзге де талдау жұмысын жүргізу туралы мәселе қойылса;

      5) мемлекеттік бақылау және қадағалау шеңберінде жүргізілетін тексерулердің нәтижелері бойынша шешім қабылданғанға дейін;

      6) ведомствоаралық және ведомствоішілік хат алмасу немесе мемлекеттік органдардағы кеңестер қорытындылары бойынша әзірленетін түпкілікті шешім қабылданғанға дейін;

      7) шет мемлекеттерден немесе халықаралық ұйымдардан келіп түскен құжаттардың мазмұнын ашу шарттары туралы өзара келісім қабылданғанға дейін;

      8) егер бұл зияткерлік меншік құқықтарын бұзуға алып келсе;

      9) егер бұл алғашқы статистикалық деректердің құпиялылығын бұзуға алып келсе, бас тартылуға тиіс.

      Қоршаған ортаға эмиссиялардың сандық және сапалық көрсеткіштері туралы ақпарат коммерциялық немесе заңмен қорғалатын өзге де құпия деп таныла алмайды.

      4. Осы баптың 3-тармағына сәйкес ашылуға жатпайтын ақпаратты құпиялығына нұқсан келтірілмей өзге ақпараттан бөлу мүмкін болған жағдайларда, соңғысы өтініш берушіге берілуге тиіс.

      5. Мемлекеттік органда сұрау салынған экологиялық ақпарат болмаған жағдайларда, алынған сұрау салу Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мерзімдерде, өтініш беруші бұл туралы хабардар етіле отырып, тиісті мемлекеттік органға қайта жіберіледі.

21-бап. Экологиялық ақпаратты жинау және тарату

      1. Мемлекет экологиялық ақпаратты жинау және тарату жөніндегі шараларды, оның ішінде:

      1) Қазақстан Республикасының ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімін жүргізу және ашық қолжетімділікте орналастыру;

      2) Қазақстан Республикасының қоршаған ортаның жай-күйі және табиғи ресурстарды пайдалану туралы ұлттық баяндамасын әзірлеу және жариялау;

      3) мемлекеттік экологиялық ақпарат қорын жүргізу және оған еркін қолжетімділік беру;

      4) масс-медиада, телекоммуникация желілерінде немесе онлайн-платформаларда, сондай-ақ мемлекеттік органдар жүргізетін экологиялық ағарту жөніндегі іс-шаралар шеңберінде экологиялық ақпаратты ұдайы тарату арқылы қамтамасыз етеді.

      2. Мемлекеттік органдар жұртшылыққа ақпаратқа қол жеткізу мәселелерінде, оның ішінде тиісті мемлекеттік органдардың иелігіндегі экологиялық ақпараттың түрі мен көлемі туралы және осындай ақпаратты беру және оған қол жеткізу шарттары мен тәртібі туралы толық ақпарат беру арқылы қолдау көрсетуге міндетті.

      3. Облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органы жыл сайын 1 мамырға дейін ресми интернет-ресурста өткен жылғы:

      1) қоршаған орта сапасының бекітілген нысаналы көрсеткіштері және барлық тиісті индикатордың нақты нәтижелері туралы;

      2) мемлекеттік экологиялық саясаттың жергілікті деңгейде іске асырылу барысы туралы;

      3) қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарының іске асырылу барысы және жергілікті бюджеттің осындай іс-шараларға арналған шығыстары туралы;

      4) қоршаған ортаға жағымсыз әсер еткені үшін жергілікті бюджетке түскен төлемнің жалпы сомасы туралы ақпаратты орналастырады.

      4. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жыл сайын 1 мамырға дейін ресми интернет-ресурста өткен жылғы:

      1) мемлекеттік экологиялық саясаттың іске асырылу барысы туралы;

      2) экологиялық залалды ремедиациялау жөніндегі іске асырылған іс-шаралар туралы;

      3) республикалық бюджеттің қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларға арналған шығыстары туралы;

      4) мемлекеттік экологиялық бақылау нәтижелері және Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын бұзғаны үшін бюджетке өндіріп алынған айыппұлдардың жалпы сомасы туралы ақпаратты орналастырады.

      Ескерту. 21-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 116-VIII ("Масс-медиа туралы" Қазақстан Республикасының Заңы қолданысқа енгізілген күннен бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

22-бап. Ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімі

      1. Ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімі – әркімнің экологиялық ақпаратқа қол жеткізу құқығын қамтамасыз ету, жұртшылықтың қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша шешімдер қабылдау процесіне қатысуы, сондай-ақ қоршаған ортаның ластануын болғызбау мен қысқартуға жәрдемдесу мақсатында жүргізілетін ресми интернет-ресурста ашық қолжетімділікте орналастырылған, ластағыш заттардың қоршаған ортаға эмиссияларының жай-күйі және қоршаған ортаның ластану деңгейлері туралы құрылымданған электрондық дерекқор.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімін жүргізуді ұйымдастырады.

      Ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімін жүргізуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ведомстволық бағынысты ұйымы жүзеге асырады.

      Ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімін жүргізу қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      3. Осы баптың мақсаттары үшін ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркеліміне қатысты:

      1) "ластағыш" термині өздерінің қасиеттеріне орай және осындай заттарды қоршаған ортаға енгізу салдарынан қоршаған ортаға немесе адамның өміріне және (немесе) денсаулығына зиянды болуы мүмкін және ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімін жүргізу қағидаларында белгіленген өнеркәсіп салалары бойынша есептілік үшін ластағыштардың тізбесіне енгізілген затты немесе заттар тобын білдіреді;

      2) "шығарынды" термині қандай да бір қызмет нәтижесінде, оның әдейі немесе авариялық, жоспарлы немесе жоспардан тыс болып табылатын-табылмайтынына қарамастан, ластағыштардың қоршаған ортаға кез келген енгізілуін, оған қоса жер бетіне және су объектілеріне төгілуін, атмосфералық ауаға эмиссияны, ластағыштардың су объектілеріне ағызылуын, ластағыштардың жер қойнауына айдалуын, қалдықтардың көмілуін немесе олардың жер бетінде не сарқынды суларды түпкілікті тазартусыз кәріз жүйесі арқылы орналастырылуын білдіреді;

      3) "көшіру" термині жоюға немесе қалпына келтіруге арналған ластағыштардың немесе қалдықтардың, сондай-ақ тазартуға арналған сарқынды сулар құрамындағы ластағыштардың объект шегінен тыс жерге орын ауыстыруын білдіреді;

      4) "объект" термині сол бір тұлғаның меншігіндегі немесе сол бір тұлға пайдаланатын сол бір учаскедегі немесе іргелес учаскелердегі бір немесе бірнеше өнеркәсіптік қондырғыны білдіреді.

      4. Ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімінің ақпараты оны жергілікті жерде көрнекі көрсету мақсатында тиісті картографиялық материалдарға байланыстырыла отырып келтіріледі.

      5. Ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімі:

      1) стационарлық ұйымдастырылған көздер бойынша есептілікке қатысты нақты объектілерге байланыстырыла отырып;

      2) ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімін жүргізу қағидаларында белгіленген өнеркәсіп салалары бойынша есептілік үшін ластағыштардың тізбесіне сәйкес ластағыштың әрбір түрі және қалдықтардың әрбір түрі бойынша жеке-жеке;

      3) нұсқаулық-әдістемелік құжаттарға сәйкес қоршаған ортаға эмиссияларды айқындау негізінде жүргізіледі.

      Қоршаған ортаға эмиссияларды анықтаудың нұсқаулық-әдістемелік құжаттарын, оның ішінде ауыр металдар мен төзімді органикалық ластағыш заттар эмиссияларын есептеу әдістемесін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      6. Ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімі Қазақстан Республикасында қолданылатын қоршаған орта сапасының нормативтері, ластағыш заттардың халық денсаулығы мен қоршаған ортаға әсері туралы ақпаратты, ластағыш заттардың шығарындылары мен көшірілуі жөніндегі басқа да ғылыми негізделген ақпаратты, сондай-ақ Қазақстан Республикасында ластағыш заттардың эмиссиясын жүзеге асыратын объектілер туралы ақпаратты қамтиды.

      7. Ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркеліміне берілетін әрбір объект туралы ақпаратта:

      1) есептілік ұсынылатын объектінің атауы, бизнес-сәйкестендіру нөмірі, пошталық мекенжайы, географиялық орналасқан жері (объектінің координаттары) және қызмет түрі немесе түрлері, сондай-ақ бірінші басшының аты және тегі;

      2) есептілік ұсыну талап етілетін әрбір ластағыштың атауы және сәйкестендіру нөмірі;

      3) объектіде шығарылуы жүзеге асырылған әрбір ластағыштың есепті жылдағы саны (жиынтық, сондай-ақ ластағыштарды жер қойнауына айдауды қоса алғанда, ауаға, суға немесе жерге шығарылуы бойынша бөлшектелген саны);

      4) қауіпті және қауіпті емес қалдықтар арасында аражікті белгілеп, тиісінше "В" немесе "У" белгілерін көрсете отырып (қалдықтардың қалпына келтіруге немесе жоюға арналғанына қарай), есепті жылы объектінің шегінен тыс жерге көшірілген қалдықтардың саны (қауіпті қалдықтар үшін объектінің шегінен тыс жерге көшіру жылына екі тоннадан немесе қауіпті емес қалдықтар үшін жылына екі мың тоннадан асқан жағдайда), сондай-ақ қауіпті қалдықтарды трансшекаралық көшіру кезінде – қалдықтарды қалпына келтіруді немесе жоюды жүзеге асыратын субъектінің атауы мен мекенжайы, өзіне көшірілген ластағыштар түсетін объектінің географиялық орналасқан жері;

      5) есептілік ұсыну талап етілетін және есепті жыл ішінде объектінің шегінен тыс жерге көшірілген сарқынды сулардағы әрбір ластағыштың саны;

      6) ақпараттың өлшемдерге, есеп-қисаптарға немесе бағалауларға негізделген-негізделмегенін көрсете отырып, ластағыштар мен қалдықтардың саны туралы ақпарат алу үшін пайдаланылған әдіснаманың типі қамтылуға тиіс.

      8. Осы баптың 9-тармағында көрсетілген объектілердің операторлары жыл сайын 1 сәуірге дейін ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркеліміне өткен күнтізбелік жыл үшін осы баптың 7-тармағына сәйкес ақпаратты қамтитын есептілікті ұсынуға міндетті.

      Осындай ақпарат тиісті болатын күнтізбелік жыл есепті жыл болып табылады.

      9. Осы баптың 8-тармағында белгіленген есептілікті ұсыну жөніндегі міндет ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімін жүргізу қағидаларында белгіленген, өндіріс қуатына қолданылатын шекті мәндерден асатын бір немесе одан көп қызмет түрін жүзеге асыратын және төменде санамаланған:

      1) қолданылатын шекті мәндерден асатын мөлшерлерде кез келген ластағыштардың шығарындыларын жүзеге асырады;

      2) тазартуға арналған сарқынды сулардағы, қолданылатын шекті мәндерден асатын мөлшерлердегі кез келген ластағышты объект алып жатқан өнеркәсіптік алаңның шегінен тыс жерге көшіруді жүзеге асырады деген өлшемшарттардың кез келгеніне сәйкес келетін объектілердің операторларына қолданылады.

      Осы тармақтың бірінші бөлігіне сәйкес Қазақстан Республикасындағы ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуі саны үшін қолданылатын шекті мәндер ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімін жүргізу қағидаларында белгіленеді.

      10. Ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркеліміне ақпаратты операторлар ластағыштардың шығарылуы мен көшірілу тіркелімінің ақпараттық жүйесіндегі есептілік нысанын толтыру және осы нысанға тиісті оператор өзінің атынан көрсетілген тіркелімге ақпарат беруге уәкілеттік берілген тұлғаның электрондық цифрлық қолтаңбасымен қол қою арқылы береді.

      11. Оператор ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуін айқындауды ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімін жүргізу қағидаларына сәйкес айқындалатын ең үздік қолда бар ақпаратты пайдалана отырып жүзеге асырады. Оператор есепті ақпарат өздерінің көмегімен алынған деректерді, сондай-ақ деректерді жинаудың пайдаланылған әдіснамасының сипаттамасын тиісті есепті жылдың соңынан бастап бес жыл бойы сақтауға тиіс.

      12. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркеліміне операторлар беретін ақпаратты ашық қолжетімділікте орналастырады.

      Берілген ақпараттың толықтығы мен сапасына оператор жауапты болады.

      13. Ақпарат ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркеліміне енгізілуге және әрбір есепті жыл аяқталған кезден бастап он бес айдан кешіктірілмей жұртшылыққа қолжетімді болуға тиіс.

      14. Ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімінің деректері ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімі енгізілген сәттен бастап кемінде алдыңғы он есептік жыл үшін жұртшылыққа қолжетімді болуға тиіс.

      15. Ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімінде ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуін іздестіру және оларды:

      1) объект және оның географиялық орналасқан жері;

      2) қызмет түрі;

      3) объектінің операторы;

      4) ластағыш және (немесе) қалдықтар;

      5) шығарынды жүзеге асырылатын қоршаған ортаның әрбір құрауышы;

      6) ластағыштарды көшірудің соңғы пункті және тиісті жағдайларда қалдықтарды жою немесе қалпына келтіру жөніндегі операциялардың түрлері бойынша сәйкестендіру мүмкіндігін көздеуге тиіс.

      Ескерту. 22-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

23-бап. Қоршаған ортаның жай-күйі және Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын пайдалану туралы ұлттық баяндама

      1. Қоршаған ортаның жай-күйі және Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын пайдалану туралы ұлттық баяндама (бұдан әрі – Ұлттық баяндама) қоршаған ортаның жай-күйі және Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын пайдалану туралы талдамалық есеп болып табылады, ол жыл сайынғы негізде халыққа Қазақстан Республикасының аумағындағы нақты экологиялық жағдай және оны жақсарту жөнінде қабылданатын шаралар туралы ақпарат беру мақсатында жасалады.

      2. Ұлттық баяндаманы әзірлеу, сондай-ақ қоршаған ортаның жай-күйі және Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын пайдалану туралы интерактивті баяндаманы әзірлеу және жүргізу қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      3. Ұлттық баяндамада:

      1) қоршаған орта мен табиғи ресурстардың сапалық және сандық сипаттамалары туралы;

      2) негізгі қоғамдық маңызы бар экологиялық проблемаларды қоса алғанда, қоршаған ортаға антропогендік әсер ету туралы;

      3) қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштері туралы мәліметтерді қоса алғанда, өңірлердегі экологиялық ахуал туралы;

      4) есепті кезеңде Қазақстан Республикасының экология заңнамасына енгізілген өзгерістер туралы;

      5) Қазақстан Республикасының мемлекеттік экологиялық саясатын және табиғи ресурстарын пайдалану саласындағы саясатын, оның ішінде Қазақстан Республикасының "жасыл" экономикаға көшуі және орнықты даму бөлігінде іске асыру туралы;

      6) климаттың өзгеруінің әсерлері, климаттың өзгеруінің болжанатын әсерлері, климаттың өзгеруіне осалдылық және климаттың өзгеруіне бейімделу жөніндегі шаралар туралы;

      7) Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық міндеттемелерін орындау туралы мәліметтер көрсетіледі.

      4. Орталық мемлекеттік органдар мен жергілікті атқарушы органдар жыл сайын, есепті жылдан кейінгі жылдың 1 наурызына дейін қоршаған ортаның жай-күйі және Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын пайдалану туралы ұлттық және интерактивті баяндамаларын әзірлеу қағидаларына сәйкес Ұлттық баяндаманы жасау үшін ақпарат береді.

      5. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган қолда бар деректердің, сондай-ақ орталық мемлекеттік органдар мен жергілікті атқарушы органдар берген ақпараттың негізінде Ұлттық баяндаманы әзірлеуді және оны ресми интернет-ресурста жариялауды ұйымдастырады.

      Ұлттық баяндаманы әзірлеуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ведомстволық бағынысты ұйымы жүзеге асырады.

      Ескерту. 23-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

24-бап. Қоршаған ортаның жай-күйі және Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын пайдалану туралы интерактивті баяндама

      1. Қоршаған ортаның жай-күйі және табиғи ресурстарды пайдалану туралы ақпаратты адамдардың кең ауқымының түсінуі үшін және жұртшылықтың осындай ақпаратқа қол жеткізуін кеңейту үшін қолжетімді нысанда тарату мақсатында қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жыл сайын Қоршаған ортаның жай-күйі және Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын пайдалану туралы интерактивті баяндаманы (бұдан әрі – Интерактивті баяндама) әзірлеуді ұйымдастырады.

      2. Интерактивті баяндама өткен жылғы Ұлттық баяндаманың негізінде әзірленеді және оны әзірлеуге жауапты тұлғаның және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ресми интернет-ресурстарында орналастырылады.

25-бап. Мемлекеттік экологиялық ақпарат қоры

      1. Мемлекеттік экологиялық ақпарат қоры экологиялық ақпаратты және қоршаған орта, табиғи ресурстар, орнықты даму және экология мәселелеріне қатысты өзге де нормативтік, статистикалық, есепке алу, есеп беру, ғылыми және талдамалық ақпаратты жазбаша, электрондық, аудиокөрнекі немесе өзге нысандарда орталықтандырылған жинау, есепке алу, жүйелеу, сақтау, тарату жүйесін білдіреді.

      2. Мемлекеттік экологиялық ақпарат қоры жұртшылықтың экологиялық ақпаратқа қол жеткізу құқығының іске асырылуын қамтамасыз ету, экологиялық ағарту және халықтың экологиялық мәдениетін арттыру, сондай-ақ мемлекеттік органдарды ақпараттық қамтамасыз ету мақсатында жүргізіледі.

      3. Мемлекеттік экологиялық ақпарат қорын жүргізу қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      4. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мемлекеттік экологиялық ақпарат қорын жүргізуді ұйымдастырады.

      Мемлекеттік экологиялық ақпарат қорын жүргізуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ведомстволық бағынысты ұйымы жүзеге асырады.

      5. Мемлекеттік экологиялық ақпарат қорының ақпараты мемлекеттік экологиялық ақпарат қорын жүргізу қағидаларына сәйкес электрондық нысанда интернет-ресурста ашық қолжетімділікте орналастырылады.

      6. Мемлекеттік органдар мемлекеттік экологиялық ақпарат қорын жүргізу қағидаларына сәйкес мемлекеттік экологиялық ақпарат қорына ақпарат береді.

      7. Мемлекеттік экологиялық ақпарат қорының ақпарат көздері мыналар болып табылады:

      1) табиғи ресурстардың мемлекеттік кадастрлары;

      2) қалдықтардың мемлекеттік кадастры;

      3) озонды бұзатын заттарды тұтынудың мемлекеттік кадастры;

      4) мемлекеттік көміртегі кадастры;

      5) көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізілімі;

      6) Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары;

      7) Қазақстан Республикасының парниктік газдардың шығарылуын қысқарту бойынша ұлттық деңгейде айқындалатын үлестері;

      8) парниктік газдардың шығарылуын азайту жөніндегі тиісті кезеңге арналған іс-шаралар жоспары және Қазақстан Республикасының парниктік газдардың шығарылуын қысқарту бойынша ұлттық деңгейде айқындалатын үлестерін орындау туралы есептер;

      9) ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімі;

      10) Озон қабатын бұзатын заттар жөніндегі Монреаль хаттамасында реттелмейтін Қазақстан Республикасының парниктік газдардың көздерінен және сіңірушілерінің абсорбциясынан антропогендік шығарындылардың кадастры туралы ұлттық баяндамасы;

      11) тарихи ластану объектілерінің мемлекеттік тізілімі;

      12) қоршаған ортаға әсерді бағалау және мемлекеттік экологиялық сараптама материалдары, оның ішінде қоғамдық тыңдаулардың хаттамалары;

      13) осы Кодекстің 60-бабының 7-тармағына сәйкес стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі материалдар;

      14) Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын, қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша халықаралық шарттар;

      15) Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесінің қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану мәселелерін қозғайтын құжаттары;

      16) қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы нормативтік құқықтық актілер мен нормативтік-техникалық құжаттар;

      17) осы Кодекстің талаптарына сәйкес әзірленген ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтар;

      18) климаттың өзгеруінің әсер етуіне, климаттың өзгеруінің болжамды әсер етуіне, климаттың өзгеруіне осалдыққа және климаттың өзгеруіне бейімделу шараларына байланысты ақпарат;

      19) қоршаған ортаны қорғауға және табиғи ресурстарды пайдалануға байланысты ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстардың орындалуы туралы есептер;

      20) қоршаған ортаның жай-күйі және Қазақстан Республикасының табиғи ресурстарын пайдалану туралы ұлттық баяндамалар;

      21) Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және алдын ала сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жоюға арналған экологиялық сезімталдық карталары;

      22) қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы бақылау және құқық қолдану қызметінің нәтижелері жөніндегі есептер;

      23) экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламаларын, қалдықтарды басқару бағдарламаларын, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарларын, өндірістік экологиялық бақылау бағдарламаларын қоса алғанда, берілген экологиялық рұқсаттар, өндірістік экологиялық бақылау нәтижелері бойынша есептер, сондай-ақ қоршаған ортаға әсер ету туралы берілген декларациялар;

      24) мемлекеттік экологиялық мониторингтің деректері;

      25) генетикалық түрлендірілген организмдер мен өнімдердің тізілімі (тізбесі);

      26) экология саласындағы ғылыми-техникалық және талдамалық әдебиет;

      27) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті өкілді органдары бекіткен қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарлары және олардың орындалуы туралы есептер;

      28) экологиялық ақпаратты қамтитын өзге де материалдар мен құжаттар.

      Ескерту. 25-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2-БӨЛІМ. ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ

26-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің қоршаған ортаны қорғау саласындағы құзыреті

      Қазақстан Республикасының Үкіметі қоршаған ортаны қорғау саласында:

      1) мемлекеттік экологиялық саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді және оларды жүзеге асыруды ұйымдастырады;

      2) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      3) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      4) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;
      5) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      Ескерту. 26-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

27-бап. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның құзыреті

      1. Қоршаған ортаны қорғау саласында басшылықты және салааралық үйлестіруді, метеорологиялық және гидрологиялық мониторингті жүзеге асыратын орталық атқарушы орган қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган болып табылады.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган:

      1) осы Кодексте көзделген жағдайларда қоршаған ортаны қорғау саласында нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу және бекіту;

      2) өз құзыреті шегінде орталық және жергілікті атқарушы органдардың қоршаған ортаны қорғау саласындағы қызметті жүзеге асыруы бөлігіндегі қызметін үйлестіруді жүргізу;

      3) қоршаған ортаны қорғау саласындағы қызметті лицензиялау;

      4) өз құзыреті шегінде осы Кодексте белгіленген экологиялық рұқсаттар беру;

      5) осы Кодексте көзделген жағдайларда, кәсіпкерлік қызметтің басталғаны немесе тоқтатылғаны туралы хабарламалар қабылдау;

      6) осы Кодексте белгіленген өз құзыреті шегінде мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу;

      7) мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыру;

      8) республикалық деңгейде маңызы бар қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларды әзірлеу және олардың жүзеге асырылуын ұйымдастыру;

      9) парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеуді жүзеге асыру;

      10) Жердің озон қабатын қорғау саласында мемлекеттік реттеуді жүзеге асыру;

      11) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарларын келісу;

      12) қоршаған ортаны қорғау саласында халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асыру;

      12-1) Қазақстан Республикасының климаттың өзгеруі саласындағы халықаралық шарттары бойынша міндеттемелерді орындау жөніндегі мемлекеттік саясатты іске асыруды жүзеге асыру;

      13) өзіне осы Кодексте, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде жүктелген өзге де функцияларды орындау арқылы бірыңғай мемлекеттік экологиялық саясатты қалыптастырады және іске асырады.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінің 4) – 7) тармақшаларында, сондай-ақ осы Кодекстің 7-тарауында көзделген функциялар мен өкілеттіктерді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган, оның ведомстволары мен аумақтық бөлімшелері арасында бөлуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган белгілейді.

      Ескерту. 27-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

28-бап. Бірыңғай мемлекеттік экологиялық саясатты іске асыру

      1. Қазақстан Республикасының бірыңғай мемлекеттік экологиялық саясаты Қазақстан Республикасының Үкіметі әзірлеген негізгі бағыттар бойынша іске асырылады.

      2. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары қоршаған орта сапасының бекітілген нысаналы көрсеткіштерін ескере отырып, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жергілікті деңгейде мемлекеттік экологиялық саясаттың іске асырылуы үшін жауапты болады.

      3. Мемлекеттік экологиялық саясатты орталық және жергілікті деңгейлерде іске асыру кезінде осы Кодекске сәйкес мүдделі жұртшылықтың қоршаған ортаны қорғауға қатысты мәселелер бойынша шешімдер қабылдау процесіне қатысу құқығының сақталуы қамтамасыз етілуге тиіс.

      4. Мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар өз құзыреті шегінде жеке және заңды тұлғаларды экологиялық ағарту және олардың экологиялық мәдениетін арттыру жөніндегі шараларды қамтамасыз етеді, сондай-ақ мемлекеттік экологиялық саясатты іске асыруға олардың ерікті негізде тартылуы үшін қажетті жағдай жасайды.

29-бап. Бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар

      1. Қоршаған ортаны қорғауға және оның сапасын жақсартуға бағытталған технологиялық, техникалық, ұйымдастырушылық, әлеуметтік және экономикалық шаралар кешені қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар болып табылады.

      2. Бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттарында белгіленетін бағыттарға, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентінің, Қазақстан Республикасы Үкіметінің және жергілікті өкілді органдардың шешімдеріне сәйкес айқындалады.

      3. Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларды:

      1) жергілікті деңгейде – облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары;

      2) республикалық деңгейде – қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ұйымдастырады.

      4. Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларға:

      1) экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған;

      2) қоршаған ортаның сапалық сипаттамаларын арттыру арқылы қоршаған орта құрамдастарының жай-күйін жақсартатын;

      3) экологиялық жүйелердің жай-күйін тұрақтандыру мен жақсартуға, биоәртүрлілікті сақтауға және орнықты пайдалануға, табиғи ресурстарды молықтыруға ықпал ететін;

      4) қоршаған ортаның ластануының, табиғи ортаның тозуының, кез келген нысанда экологиялық залал келтірудің және осыған байланысты адамның өміріне және (немесе) денсаулығына қатердің алдын алатын және оларды болғызбайтын;

      5) төзімді органикалық ластағыштарды қоса алғанда, қауіпті химиялық заттарды қауіпсіз басқаруды қамтамасыз етуге, қоршаған ортаға антропогендік те, табиғи сипатта да химиялық, биологиялық және физикалық әсер ету деңгейін төмендетуге бағытталған;

      6) қоршаған ортаны қорғауға, табиғи ресурстарды орнықты пайдалануға және қоршаған ортаны қорғауды басқарудың халықаралық стандарттарын ендіруге бағытталған әдістер мен технологияларды жетілдіретін;

      7) өндірістік экологиялық бақылаудың тиімділігін арттыратын;

      8) қоршаған ортаны қорғау саласында ақпараттық жүйелерді қалыптастыратын және экологиялық ақпарат беруге ықпал ететін;

      9) орнықты даму үшін экологиялық білімді насихаттауға, экологиялық білім беруге және ағартуға ықпал ететін;

      10) парниктік газдардың шығарылу көлемін қысқартуға және (немесе) парниктік газдардың сіңірілуін ұлғайтуға бағытталған;

      11) қоршаған ортаны қорғау саласында ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар жүргізуге бағытталған іс-шаралар жатады.

      5. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралары қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарларының негізінде және соған сәйкес жүргізіледі.

      Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарын облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың жергілікті атқарушы органы мүдделі жұртшылықтың өкілдерін қатыстырып, осы Кодекске 4-қосымшада көзделген қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралардың үлгілік тізбесін негізге ала отырып, үш жылдық перспективаға әзірлейді.

      Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарының жобасы қоғамдық тыңдауларды өткізу қағидаларына сәйкес қоғамдық тыңдаулар рәсімінен өтеді.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісілгеннен кейін қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарын облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың тиісті жергілікті өкілді органы бекітеді.

      Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарын әзірлеу тәртібін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлейді және бекітеді.

      6. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары жыл сайын, есепті кезең аяқталғаннан кейін 1 ақпаннан кешіктірмей облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың тиісті жергілікті өкілді органына және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуы туралы есеп ұсынады.

      7. Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралардың бекітілген жоспары осы іс-шаралар жоспары әзірленген және бекітілген жылдың алдындағы үш жыл ішінде жергілікті бюджетке түскен, қоршаған ортаға жағымсыз әсер үшін төлем сомаларынан кем емес көлемде бюджет қаражаты есебінен іске асырылады.

      Қоршаған ортаға жағымсыз әсер үшін келіп түскен төлем сомаларынан қалыптастырылатын және қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларға жіберілетін қаражат жеткіліксіз болған жағдайда, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралардың бекітілген жоспары қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша ғана өзгертілуі мүмкін.

      8. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралары Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде тыйым салынбаған өзге де көздер есебінен қосымша жүзеге асырылуы мүмкін.

      Ескерту. 29-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.10.2023 № 31-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

30-бап. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы ведомствоаралық өзара іс-қимыл

      Мемлекеттік экологиялық саясатты іске асыру мақсатында мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар өз құзыреті шегінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға өз функцияларын жүзеге асыру кезінде жәрдемдесуге міндетті.

3-БӨЛІМ. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

31-бап. Экологиялық қатынастарды мемлекеттік реттеу нысандары мен құралдары

      Экологиялық қатынастарды мемлекеттік реттеу мемлекеттің осы Кодексте реттелетін қатынастарды субъектілердің орындауы міндетті экологиялық талаптарды белгілеу және осы Кодекске сәйкес қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік реттеу құралдарын қолдану арқылы жүзеге асырылады.

32-бап. Экологиялық талаптар туралы жалпы ережелер

      Экологиялық талаптар деп Қазақстан Республикасының экология заңнамасында белгіленген, қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз етуге бағытталған қағидалар, талаптар, шектеулер мен тыйымдар түсініледі.

33-бап. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік реттеу құралдарының түрлері

      1. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік реттеу құралдары деп экологиялық талаптардың сақталуын қамтамасыз етуге бағытталған шаралардың, іс-қимылдар мен рәсімдердің жиынтығы түсініледі.

      2. Мыналар қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік реттеу құралдары болып табылады:

      1) қоршаған ортаны қорғау саласындағы қызметті лицензиялау;

      2) экологиялық нормалау;

      3) қоршаған ортаны қорғау саласындағы техникалық реттеу;

      4) экологиялық бағалау;

      5) мемлекеттік экологиялық сараптама;

      6) экологиялық рұқсаттар және қоршаған ортаға әсер ету туралы декларациялар;

      7) қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингі;

      8) мемлекеттік экологиялық бақылау;

      9) қалдықтарды жинау, сұрыптау және (немесе) тасымалдау жөніндегі қызметтің хабарлама жасау тәртібі;

      10) парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу құралдары.

34-бап. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы қызметті лицензиялау

      1. Жеке және заңды тұлғалардың қоршаған ортаны қорғау саласындағы лицензиялануға жататын жұмыстары мен көрсететін қызметтерінің түрлері "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес айқындалады.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы лицензияланатын қызмет түрі бойынша біліктілік талаптарын олардың кіші түрлері бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

5-тарау. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ НОРМАЛАУ

35-бап. Жалпы ережелер

      1. Экологиялық нормалау сапаның экологиялық нормативтерін, қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерін және қоршаған ортаға жол берілетін антропогендік әсер ету нормативтерін белгілеуді білдіреді.

      2. Мемлекет қолайлы қоршаған ортаның кепілдік беріліп сақталуы және адам қызметінің қоршаған ортаға және адамның денсаулығына жағымсыз әсерін болғызбау және (немесе) азайту үшін оны мемлекеттік реттеудің экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында экологиялық нормалауды жүзеге асырады.

      3. Мемлекеттік орган іске асырылуы нәтижесінде қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін және (немесе) әсер етуі мүмкін нормативтік құқықтық актіні әзірлеу және бекіту немесе нормативтік емес құқықтық актіні қабылдау кезінде интеграция қағидатын негізге ала отырып, тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктер үшін белгіленген сапаның экологиялық нормативтері мен қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштеріне қол жеткізу қажеттігін ескеруге міндетті.

      Аумақтарды дамыту мен оларға құрылыс салудың қала құрылысын жоспарлауды жүзеге асыру кезінде адам денсаулығын сақтауға бағытталған сапаның экологиялық нормативтерінің сақталуы қамтамасыз етілмейтін аймақтар шегінде жаңа қоныстану аумақтарын орналастыруға жол берілмейді.

      4. Мемлекеттік органның немесе лауазымды адамның осы баптың 3-тармағының талаптарын бұзатын шешімдерінің, әрекеттерінің (әрекетсіздігінің) заңдылығына Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен дау айтылуы мүмкін.

36-бап. Сапаның экологиялық нормативтері

      1. Сапаның экологиялық нормативтері деп қоршаған ортаның жекелеген құрамдастары жай-күйіне қатысты сандық және сапалық сипаттамалардың мемлекет белгілеген жиынтығы түсініледі, оларға қол жеткізу және қолдау көрсету қолайлы қоршаған ортаны қамтамасыз ету үшін қажет болып табылады.

      2. Сапаның экологиялық нормативтері негізінде қоршаған ортаның ағымдағы жай-күйін бағалау жүзеге асырылады және оған жол берілетін антропогендік әсер ету нормативтері белгіленеді.

      3. Сапаның экологиялық нормативтері осы Кодекске сәйкес қоршаған ортаның мына құрамдастарының әрқайсысы:

      1) атмосфералық ауа;

      2) жерүсті және жерасты сулары;

      3) топырақ және жер үшін жеке әзірленеді және белгіленеді.

      4. Сапаның экологиялық нормативтеріне:

      1) қоршаған орта құрамдастары жай-күйінің химиялық көрсеткіштері үшін белгіленген нормативтер;

      2) қоршаған ортаның физикалық факторлары үшін белгіленген нормативтер;

      3) қоршаған орта құрамдастары жай-күйінің биологиялық көрсеткіштері үшін белгіленген нормативтер жатады.

      5. Қоршаған орта құрамдастары жай-күйінің химиялық көрсеткіштеріне арналған сапаның экологиялық нормативтері ластағыш заттардың шекті жол берілетін концентрациясы түрінде белгіленеді.

      Ластағыш заттар тізбесіне енгізілген ластағыш заттың атмосфералық ауа, жерүсті немесе жерасты сулары, топырақ көлемінің немесе массасының бірлігіндегі немесе жер беті алаңының бірлігіндегі адамға тұрақты немесе уақытша әсер ету кезінде оның денсаулығына әсер етпейтін және ұрпақта қолайсыз тұқым қуалаушылық өзгерістер, сондай-ақ табиғи орта объектілерінің тозуын туғызбайтын, экологиялық жүйелердің орнықтылығын және биоәртүрлілікті бұзбайтын ең көп мөлшері (массасы) ластағыш заттың шекті жол берілетін концентрациясы деп түсініледі.

      Қоршаған орта құрамдастары жай-күйінің химиялық көрсеткіштеріне арналған сапаның экологиялық нормативтері адам денсаулығына және табиғи ортаға (экожүйелер, жануарлар дүниесі және өсімдіктер әлемі) әсер ету тұрғысынан жеке белгіленеді.

      6. Қоршаған ортаның физикалық факторлары үшін сапаның экологиялық нормативтері қоршаған ортаға жағымсыз физикалық әсер етудің шекті жол берілетін деңгейлері түрінде белгіленеді.

      Жағымсыз физикалық әсер етудің шекті жол берілетін деңгейі деп физикалық әсер етудің жекелеген түрлерінің (шу, діріл, электр, электрмагнит, магнит өрістері, радиация, жылу) ең жоғары деңгейі түсініледі, онда жануарлардың, өсімдіктердің, экологиялық жүйелер мен биоәртүрліліктің жай-күйіне зиянды әсер болмайды.

      7. Қоршаған орта құрамдастары жай-күйінің биологиялық көрсеткіштеріне арналған сапаның экологиялық нормативтері өсімдіктердің, жануарлардың және табиғи орта сапасының индикаторлары ретінде пайдаланылатын басқа да организмдердің жекелеген түрлері мен топтарына қатысты олардың табиғи көрсеткіштері деңгейінде не табиғи ортаның қасиеттері мен оның өз сапасын ұстап тұру және қалпына келтіру жөніндегі қабілетін ескере отырып, осындай табиғи көрсеткіштерден жол берілетін ауытқу аралығы түрінде белгіленеді.

      8. Сапаның экологиялық нормативтері табиғи ортаға әсер ету тұрғысынан нақты аумаққа немесе акваторияға тән табиғи факторлардың әсерінен қалыптасқан табиғи жағдайларды, сондай-ақ осындай аумақтарды немесе акваторияларды Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес белгіленген пайдалану мақсаты ескеріле отырып белгіленеді.

      9. Трансшекаралық су айдындары мен ағын су сулары сапасының экологиялық нормативтерін белгілеу кезінде Қазақстан Республикасы ратификациялаған тиісті халықаралық шарттардың талаптары ескерілуге тиіс.

      10. Табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы Қазақстан Республикасының табиғи ресурстардың тиісті түрін пайдалану туралы заңнамасына сәйкес белгіленетін нормалар мен нормативтер экологиялық нормативтерге жатпайды.

      11. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды сақтау және жақсарту мақсатында осы аумақтар үшін олардың осы Кодекске сәйкес ерекше табиғат қорғау мәртебесі ескеріле отырып, Қазақстан Республикасының бүкіл аумағы үшін белгіленгеннен неғұрлым қатаң сапаның экологиялық нормативтері әзірленуі және бекітілуі мүмкін.

      12. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган зертханалық сынақтардың, ғылыми зерттеулердің нәтижелері және халықаралық тәжірибе негізінде, сондай-ақ нақты аумақтар мен акваториялар үшін – осындай аумақтар мен осындай акваториялардағы қоршаған ортаның жай-күйін көпжылдық (кемінде бес жыл) байқаудың деректері негізінде сапаның экологиялық нормативтерін әзірлейді.

      13. Сапаның экологиялық нормативтері өздерінің сақталуын бақылау Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес бекітілген бақылау-өлшеу жабдығының және тиісті өлшеу әдістемелерінің (әдістерінің), индикациялау, тесттеу және (немесе) бақылау тәсілдерінің болуымен қамтамасыз етілетін көрсеткіштер бойынша белгіленеді.

      14. Сапаның экологиялық нормативтері табиғи ортаның тиісті құрамдасының табиғи фонының мәндері ескеріле отырып әзірленеді және белгіленеді. Табиғи орта құрамдасының табиғи фоны эталондық учаскелерде қоршаған ортаның жай-күйін көпжылдық (кемінде бес жыл) байқау және табиғи орта құрамдасының химиялық, биологиялық және физикалық көрсеткіштері бойынша сынамаларды және (немесе) өлшемдерді іріктеу нәтижелері негізінде айқындалады.

      15. Эталондық учаске ретінде репрезентативтік ерекше қорғалатын табиғи аумақ (акватория) шегінде, ал мұндай ерекше қорғалатын табиғи аумақ (акватория) болмаған кезде, ұқсас табиғи ерекшеліктері бар және жай-күйі табиғи экологиялық жүйенің тірі элементтеріне (өсімдіктер, жануарлар және басқа да организмдер) қысымшылық белгілерінің болмауымен сипатталатын аумақта немесе акваторияда орналасқан аумақ, акватория немесе оның бір бөлігі қабылданады.

      Аумақты, акваторияны немесе оның бір бөлігін эталондық учаске ретінде таңдау өлшемшарттары мен тәртібі қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітетін сапаның экологиялық нормативтерін әзірлеу және қайта қарау қағидаларында айқындалады.

      16. Сапаның экологиялық нормативтерін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган он жыл мерзімге бекітеді және олар көрсетілген мерзім өткеннен кейін қоршаған орта, оның сапасына әсер ететін табиғи және антропогендік факторлар туралы жаңартылған ғылыми білімдер негізінде, сондай-ақ мониторинг пен бақылау әдістерінің, техникалары мен технологияларының дамуы ескеріле отырып, қайта қаралуға жатады. Сапаның экологиялық нормативтері сондай-ақ Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша неғұрлым қатаң сапаның экологиялық нормативтерін енгізу жөнінде шаралар қабылдауды талап ететін халықаралық міндеттемелері күшіне енгеннен кейін бірінші жылдан кешіктірілмей қайта қаралуға жатады.

37-бап. Қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштері

      1. Қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштері (бұдан әрі – сапаның нысаналы көрсеткіштері) деп қоршаған ортаның жекелеген құрамдастары жай-күйінің сандық және сапалық сипаттамаларының және қоршаған ортаны қорғау және белгілі бір уақыт кезеңінде қол жеткізілуге тиіс қалдықтарды тиімді басқару жөніндегі шаралардың қамтамасыз етілу деңгейін сипаттайтын өзге де көрсеткіштердің жиынтығы түсініледі.

      2. Сапаның нысаналы көрсеткіштері әрбір облыс, республикалық маңызы бар қала және астана деңгейінде белгіленеді.

      3. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары әрбір бес жылдық кезеңге арналған сапаның нысаналы көрсеткіштерін әзірлеуге міндетті.

      4. Әзірленген сапаның нысаналы көрсеткіштері қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісілуге жатады және оларды тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті өкілді органдары бекітеді.

      5. Әрбір облыс үшін әзірленетін және бекітілетін сапаның нысаналы көрсеткіштері тұтас облыс үшін де, облыс шегіндегі мына аумақтар:

      1) аудандар;

      2) халық саны 100 000 адамнан асатын елді мекендер;

      3) өздерінің шегінде қоршаған орта жай-күйінің мониторингі нәтижелері бойынша сапаның экологиялық нормативтерінің бұзылуы анықталған өзге де елді мекендер;

      4) ерекше қорғалатын табиғи аумақтар;

      5) өздерінің шегінде қоршаған орта жай-күйінің мониторингі нәтижелері бойынша сапаның экологиялық нормативтерінің бұзылуы анықталған өзге де аумақтар (акваториялар) үшін де тиісті көрсеткіштерді қамтуға тиіс.

      6. Сапаның нысаналы көрсеткіштерін әзірлеу қағидаларын, оның ішінде өздері үшін сапаның нысаналы көрсеткіштері белгіленетін индикаторлардың ең аз тізбесін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы Кодекстің ережелерін ескере отырып бекітеді.

      7. Өздері үшін сапаның нысаналы көрсеткіштері белгіленетін ең төмен индикаторлар тізбесіне міндетті түрде:

      1) атмосфералық ауаның сапасы;

      2) жерүсті және жерасты суларының сапасы;

      3) жердің және топырақтың сапасы;

      4) әрбір жеке өңірдің климаты мен топырақ жағдайлары ескеріле отырып, ормандардың және жасыл екпелердің жиынтық алаңдары;

      5) жердің тозуын және шөлейттенуін қысқарту;

      6) ластағыш заттардың түрлері бойынша шығарындылардың жиынтық көлемі;

      7) ластағыш заттардың түрлері бойынша және әрбір жеке су объектісі мен бассейні бойынша төгінділердің жиынтық көлемі;

      8) коммуналдық қалдықтардың түрлері бойынша – оларды бөлек жинау, қайта пайдалануға дайындау, қайта өңдеу, кәдеге жарату және жою (құрту және (немесе) көму) үлесі;

      9) парниктік газдардың шығарылуын қысқартудың жиынтық көлемі енгізіледі.

      8. Сапаның экологиялық нормативтері сақталмайтын әкімшілік-аумақтық бірліктер, аумақтар (акваториялар) үшін сапаның нысаналы көрсеткіштері он жылдан аспайтын мерзімде сапаның экологиялық нормативтеріне кезең-кезеңмен қол жеткізуді қамтамасыз ететіндей етіп белгіленуге тиіс.

      9. Сапаның экологиялық нормативтері сақталатын тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің аумақтарында сапаның экологиялық нормативтерімен салыстырғанда қоршаған орта сапасының неғұрлым жоғары деңгейін қамтамасыз ететін, оның ішінде өздері үшін сапаның нысаналы көрсеткіштері белгіленетін ең төмен индикаторлар тізбесіне кірмейтін индикаторлар үшін сапаның нысаналы көрсеткіштері белгіленуі мүмкін.

38-бап. Қоршаған ортаға жол берілетін антропогендік әсер ету нормативтері

      1. Қоршаған ортаға жол берілетін антропогендік әсер ету нормативтері – антропогендік қызметтің қоршаған ортаға әсер ету көрсеткіштері үшін белгіленген экологиялық нормативтер.

      2. Қоршаған ортаға жол берілетін антропогендік әсер ету нормативтеріне:

      1) эмиссиялар нормативтері;

      2) технологиялық нормативтер;

      3) қалдықтардың жинақталу лимиттері, қалдықтарды көму лимиттері;

      4) табиғи ортаға жол берілетін физикалық әсер ету нормативтері;

      5) күкіртті ашық түрде күкірт карталарында орналастыру лимиттері;

      6) қоршаған ортаға жол берілетін жиынтық антропогендік жүктеме нормативтері жатады.

      3. Технологиялық нормативтерді қоспағанда, қоршаған ортаға жол берілетін антропогендік әсер ету нормативтерін сақтау қоршаған орта сапасы нормативтерінің сақталуын қамтамасыз етуге тиіс.

      4. Көлік құралдарының және іштен жанатын қозғалтқыштардың әртүрлі экологиялық сыныптары үшін шығарындыларға және отын түрлеріндегі ластағыш заттардың болуына қойылатын талаптар Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламенттерінде белгіленеді.

39-бап. Эмиссиялар нормативтері

      1. Эмиссиялар нормативтері деп экологиялық рұқсатта белгіленетін эмиссиялардың шекті сандық және сапалық көрсеткіштерінің жиынтығы түсініледі.

      2. Эмиссия нормативтеріне:

      1) жол берілетін шығарындылар нормативтері;

      2) жол берілетін төгінділер нормативтері жатады.

      3. Эмиссия нормативтері осы Кодекстің 11-бабы 2-тармағының үшінші бөлігіне сәйкес ластағыш заттар тізбесіне енгізілген ластағыш заттар түрлері бойынша белгіленеді.

      4. Эмиссиялар нормативтері I және II санаттағы объектілерге жататын жекелеген стационарлық көздер бойынша, мынадай:

      1) қоршаған ортаға әсерді міндетті бағалау жүргізілген жағдайда – осы Кодекстің 76-бабы 2-тармағының 3) тармақшасына сәйкес қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері бойынша қорытындыда көрсетілген тиісті шекті мәндерден;

      2) осы Кодекске сәйкес белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скрининг жүргізген жағдайда, оның нәтижелері бойынша қоршаған ортаға әсерді міндетті бағалау қажет емес екені туралы қорытынды шығарылса, – осы Кодекстің 68-бабы 2-тармағының 9) тармақшасына сәйкес белгіленіп отырған қызмет туралы өтініште көрсетілген тиісті мәндерден аспайтын деңгейлерде белгіленеді.

      Өздеріне қатысты кешенді экологиялық рұқсат берілетін объектілер үшін эмиссиялар нормативтері I және II санаттағы объектілерге жататын жекелеген стационарлық көздер бойынша, ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі қорытындыларда келтірілген ең үздік қолжетімді техникаларды қолдануға байланысты маркерлік ластағыш заттар эмиссияларының тиісті шекті мәндерінен аспайтын деңгейлерде белгіленеді.

      5. Объектіні пайдалану кезеңіне арналған, оның ішінде қызметке елеулі өзгерістер енгізу кезіндегі эмиссиялар нормативтері объектіні пайдалану үшін тиісті жобалау құжаттамасына байланыстырыла отырып әзірленетін жеке құжат – эмиссиялар нормативтерінің жобасы (жол берілетін шығарындылар нормативтерінің жобасы, жол берілетін төгінділер нормативтерінің жобасы) түрінде есептеледі және негізделеді.

      Құрылыс-монтаждау жұмыстары мен рекультивациялау және (немесе) жою жөніндегі жұмыстар кезеңіне арналған эмиссиялар нормативтері тиісті жобалау құжаттамасына байланыстырыла отырып әзірленетін "Қоршаған ортаны қорғау" бөлімінің құрамында есептеледі және негізделеді.

      6. Эмиссиялар нормативтерін айқындау қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен әдістеме бойынша осы Кодекстің талаптарына сәйкес есептеу жолымен жүзеге асырылады.

      7. Эмиссиялар нормативтерінің жобаларын әзірлеуді I санаттағы объектілер үшін қоршаған ортаны қорғау саласында жұмыстарды орындауға және қызметтерді көрсетуге лицензиясы бар тұлға жүзеге асырады.

      8. Эмиссиялар нормативтері экологиялық рұқсаттың қолданыс мерзіміне белгіленеді.

      9. Көрсеткіштері экологиялық рұқсатта белгіленген эмиссиялар нормативтерінен асатын қоршаған ортаға эмиссиялардың көлемдері нормативтен жоғары деп танылады.

      10. Қазақстан Республикасының азаматтық қорғау туралы заңнамасына сәйкес табиғи немесе техногендік сипаттағы төтенше жағдайларды және олардың салдарларын жою жөніндегі іс-шараларды жүргізу кезінде, сондай-ақ мұнайдың авариялық төгілуін жоюдың осы Кодекстің талаптарына сай келетін әдістерін қолдану салдарынан жүзеге асырылатын эмиссиялар нормалауға жатпайды және нормативтен жоғары деп есептелмейді.

      11. ІІІ және IV санаттағы объектілер үшін эмиссиялар нормативтері белгіленбейді.

      Ескерту. 39-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

40-бап. Технологиялық нормативтер

      1. Технологиялық нормативтер деп осы Кодексте кешенді экологиялық рұқсатта:

      1) эмиссиялар көлемінің бірлігіндегі маркерлік ластағыш заттардың шекті саны (массасы);

      2) уақыт бірлігіне немесе өндірілетін өнімнің (тауардың), орындалатын жұмыстың, көрсетілетін қызметтің бірлігіне есептелетін электр және (немесе) жылу энергиясының, өзге ресурстардың тұтынылу мөлшері түрінде белгіленетін экологиялық нормативтер түсініледі.

      Маркерлік ластағыш заттар деп өндірістің немесе технологиялық процестің нақты түрінің эмиссиялары үшін неғұрлым маңызды ластағыш заттар түсініледі, олар осындай өндіріске немесе технологиялық процеске тән ластағыш заттар тобынан таңдап алынады және олардың көмегімен топқа кіретін барлық ластағыш зат эмиссиясының мәнін бағалауға болады.

      Маркерлік ластағыш заттар, маркерлік ластағыш заттар эмиссияларының деңгейлері және ең үздік қолжетімді техникаларды қолдануға байланысты энергияның және (немесе) өзге де ресурстардың тұтынылу деңгейлері Ең үздік қолжетімді техникалар бойынша қорытындыларда айқындалады.

      2. Технологиялық нормативтерге:

      1) шығарындылардың технологиялық нормативтері;

      2) төгінділердің технологиялық нормативтері;

      3) суды тұтынудың технологиялық үлестік нормативтері;

      4) жылу және (немесе) электр энергиясын тұтынудың технологиялық үлестік нормативтері жатады.

      3. Технологиялық нормативтер кешенді экологиялық рұқсатта белгіленеді және ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі қорытындыларда белгіленген оларды нақты қолдану салалары бойынша ең үздік қолжетімді техникаларды қолдануға байланысты тиісті технологиялық көрсеткіштерден (олар бар болса) аспауға тиіс.

      4. Технологиялық нормативтердің негіздемесі объектінің операторы кешенді экологиялық рұқсат алуға өтінішпен бірге қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға беретін технологиялық нормативтердің жобасында қамтамасыз етіледі.

41-бап. Қалдықтардың жинақталу лимиттері, қалдықтарды көму лимиттері

      1. Қоршаған ортаның қорғалуын және адамның өміріне және (немесе) денсаулығына қолайлы жағдайларды қамтамасыз ету, көмілетін қалдықтардың санын азайту және оларды қайта пайдалануға, қайта өңдеуге және кәдеге жаратуға дайындауға ынталандыру мақсатында:

      1) қалдықтардың жинақталу лимиттері;

      2) қалдықтарды көму лимиттері белгіленеді.

      2. Қалдықтардың жинақталу лимиттері І және ІІ санаттағы объектілердің құрамына кіретін қалдықтардың әрбір нақты жинақтау орны үшін қалдықтардың осы Кодекске сәйкес белгіленген мерзім шегінде тиісті жинақтау орнында қоймаға орналастыруға рұқсат етілген түрлері бойынша олардың шекті мөлшері (массасы) түрінде белгіленеді.

      I және II санаттардағы объектілерге жатқызылған қалдықтарды сұрыптау, өңдеу жөніндегі, оның ішінде залалсыздандыру, қалпына келтіру және (немесе) жою жөніндегі қызмет үшін қалдықтардың жинақталу лимиттері жабдықтың жобалық қуаты негізінде немесе қалдықтардың әрбір нақты жинақтау орны үшін белгіленеді.

      3. Қалдықтарды көму лимиттері І және ІІ санаттағы объектілердің құрамына кіретін қалдықтардың әрбір нақты полигоны үшін қалдықтардың тиісті полигонда көмуге рұқсат етілген түрлері бойынша олардың шекті мөлшері (массасы) түрінде белгіленеді.

      4. Қалдықтардың жинақталу лимиттері мен қалдықтарды көму лимиттері экологиялық рұқсатта белгіленеді. Қалдықтарды көму лимиті тиісті полигонның өндірістік қуатына сәйкес әрбір күнтізбелік жылға белгіленеді.

      5. Қалдықтардың жинақталу лимиттері мен қалдықтарды көму лимиттерін I және II санаттағы объектілердің операторлары осы Кодекске сәйкес экологиялық рұқсат алған кезде қалдықтарды басқару бағдарламасында негіздейді.

      6. I санаттағы объектілер үшін қалдықтарды басқару бағдарламасын әзірлеуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы жұмыстарды орындауға және қызметтерді көрсетуге лицензиясы бар тұлға жүзеге асырады.

      7. Қалдықтардың жинақталу лимиттері мен қалдықтарды көму лимиттерін есептеу әдістемесін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      8. III және IV санаттағы объектілер үшін қалдықтардың жинақталу лимиттері мен қалдықтарды көму лимиттері белгіленбейді.

      ІІІ санаттағы объектілердің операторлары осы Кодекске сәйкес берілетін қоршаған ортаға әсер ету туралы декларацияның құрамында қалдықтар туралы ақпарат беруге міндетті.

      Ескерту. 41-бапқа өзгеріңс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

42-бап. Табиғи ортаға жол берілетін физикалық әсер ету нормативі

      Табиғи ортаға жол берілетін физикалық әсер ету нормативі деп әрбір көз үшін жылудың, шудың, дірілдің, иондаушы сәулеленудің, электрмагнит өрісі кернеуінің және өзге де физикалық әсер етудің табиғи орта құрамдастарына жол берілетін әсер ету деңгейлері түрінде белгіленетін экологиялық норматив түсініледі, онда барлық басқа көзбен жиынтығында осындай көзден жағымсыз физикалық әсер ету табиғи ортаға шекті жол берілетін физикалық әсер етудің белгіленген деңгейлерінің артуына алып келмейді.

43-бап. Күкіртті ашық түрде күкірт карталарында орналастыру лимиттері

      1. Көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде түзілетін күкірттің жинақталу көлемдерін қысқарту және оны шаруашылық айналымға тартуды ынталандыру мақсатында күкіртті ашық түрде күкірт карталарында орналастыру лимиттері белгіленеді.

      2. Осы баптың күші көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру кезінде түзілетін, кез келген агрегаттық күйдегі техникалық газ күкіртіне қолданылады.

      3. Күкіртті ашық түрде күкірт карталарында орналастыру лимиттері бірыңғай инфрақұрылыммен біріктірілген және күкіртті жер бетінде ашық сақтау үшін жабдықталған арнаулы алаң – күкірт карталары үшін күкірттің осындай күкірт картасында құюға және өзге де ашық орналастыруға рұқсат етілген шекті мөлшері (массасы) түрінде белгіленеді.

      Күкірттің қоршаған ортаға әсерін болғызбайтын жабық тәсілмен цистерналарда, сүрлемдерде, өзге де резервуарлар мен құрылысжайларда (қоймаларда) оны сақтау экологиялық нормалауға жатпайды.

      4. Күкіртті ашық түрде күкірт карталарында орналастыру лимиттері экологиялық рұқсатта әрбір күнтізбелік жылға белгіленеді.

      5. Күкіртті ашық түрде күкірт карталарында орналастыру лимиттері күкіртті ашық түрде күкірт карталарында орналастыру нормативтерінің жобасында негізделеді, ол бекітілген әдістемеге сәйкес өндіріс көлемі туралы деректер негізінде әзірленеді және экологиялық рұқсат алуға өтінішпен бірге ұсынылады.

      Күкіртті ашық түрде күкірт карталарында орналастыру нормативтерінің жобасын әзірлеу әдістемесін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      Ескерту. 43-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

44-бап. Қоршаған ортаға жол берілетін жиынтық антропогендік жүктеме нормативтері

      1. Табиғи ортаға жол берілетін жиынтық антропогендік жүктеме нормативтері деп қоршаған ортаға антропогендік әсер етудің барлық көзінің жол берілетін жиынтық әсерінің шамасына сәйкес белгіленген экологиялық нормативтер және (немесе) нақты аумақтар және (немесе) акваториялар (немесе олардың бөліктері) шегінде және сақталған кезінде табиғи экологиялық жүйелердің орнықты жұмыс істеуі қамтамасыз етілетін және биоәртүрлілік сақталатын табиғи ортаның жекелеген құрамдастары түсініледі.

      Нақты аумақтар және (немесе) акваториялар (немесе олардың бөліктері) шегіндегі табиғи ортаның жекелеген құрамдастарына жол берілетін жиынтық антропогендік жүктеме нормативтерін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган белгілейді.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган, егер осындай міндеттемелер Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес қабылданған болса, Қазақстан Республикасының бүкіл аумағы шегінде жекелеген ластағыш заттардың эмиссиялары нәтижесінде қоршаған ортаға жол берілетін жиынтық антропогендік жүктеме нормативтерін бекітеді.

      3. Жол берілетін жиынтық антропогендік жүктеме нормативтерін әзірлеу қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

6-тарау. ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ ТЕХНИКАЛЫҚ РЕТТЕУ ЖӘНЕ СТАНДАРТТАУ

45-бап. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы сәйкестікті растау объектілері мен рәсімі

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы сәйкестікті растау объектілері мен рәсімі Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы заңнамасында айқындалады.

46-бап. Қоршаған ортаны қорғау саласында халықаралық стандарттарды ендіру және қолдану

      1. Қоршаған ортаны қорғау саласында халықаралық стандарттарды ендіру және қолдану осы Кодекстің талаптары ескеріле отырып, Қазақстан Республикасының стандарттау саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган құзыреті шегінде стандарттау жөніндегі құжаттардың жобаларын қарауды, сондай-ақ стандарттау саласындағы уәкілетті органға енгізу үшін ұлттық, мемлекетаралық стандарттарды, техникалық-экономикалық ақпараттың ұлттық сыныптауыштарын және стандарттау жөніндегі ұсынымдарды әзірлеу, оларға өзгерістер енгізу, қайта қарау және жою жөнінде ұсыныстар дайындауды жүзеге асырады.

      3. Жеке және заңды тұлғалардың қоршаған ортаны қорғауды басқару жүйесінің халықаралық стандарттарын ендіруі:

      1) Қазақстан Республикасында қолданылатын қоршаған ортаны қорғауды басқару жүйесінің халықаралық стандарттары туралы ақпарат тарату;

      2) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның қоршаған ортаны қорғауды басқару жүйесінің халықаралық стандарттарын ендірген және осындай ендіруді растайтын құжаты бар тұлғалар үшін мемлекеттік экологиялық бақылау шеңберінде тәуекел дәрежесін азайту;

      3) қоршаған ортаны қорғауды басқару жүйесінің халықаралық стандарттарын ендіруді экономикалық ынталандырудың Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген шараларын қолдануы арқылы ынталандырылады.

47-бап. Экологиялық таңбалау

      1. Экологиялық таңбалау деп ілеспе құжаттамада, техникалық сипаттамада, жарнамалық проспектіде, жұртшылыққа арналған ақпараттандыру парағында немесе басқа түрде өнімнің затбелгісінде немесе қаптамада мәтін, белгі немесе графикалық бейнелеу түріндегі өнімнің, жұмыстардың немесе көрсетілетін қызметтердің экологиялық аспектілері туралы ақпарат беретін мәлімдеме түсініледі.

      Осы бапта экологиялық аспектілер деп ұйым қызметінің, өнімінің немесе көрсететін қызметтерінің қоршаған ортаға әсер етуі мүмкін элементтері түсініледі.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      2-тармаққа өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 10.06.2024 № 90-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      2. Осы баптың 3-тармағында көрсетілген жағдайларды қоспағанда, экологиялық таңбалауды өнім өндіруші (жұмыстарды, көрсетілетін қызметтерді орындаушы) Қазақстан Республикасының сәйкестікті бағалау саласындағы аккредиттеу туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен аккредиттелген тұлғалар сәйкестікті растағаннан кейін ерікті негізде жүзеге асырады.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      3-тармақты алып тастау көзделген – ҚР 10.06.2024 № 90-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      3. Ауыл шаруашылығы өнімін, аквадақыл және балық аулау өнімін, тамақ өнімін, жабайы өсетін өсімдіктерден жасалған өнім мен оларды қайта өңдеу өнімдерін өндірушілер "Органикалық өнім өндіру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес экологиялық таңбалауды ерікті негізде жүзеге асырады.

      4. Экологиялық таңбалау міндеттері:

      1) тұтынушыларға олар сатып алатын өнімнің, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің экологиялық аспектілері туралы ақпарат беру;

      2) қоршаған ортаға жағымсыз антропогендік әсер етуді төмендету мақсатында экологиялық таза өнімді, жұмыстарды және көрсетілетін қызметтерді сатып алу мен тұтынудың (пайдаланудың) көбеюін ынталандыру;

      3) өнімнің тіршілік циклі бойында қоршаған ортаға жағымсыз антропогендік әсер етуді болғызбау немесе барынша азайту;

      4) отандық өнімнің экспортына жәрдемдесу және бәсекеге қабілеттілігін арттыру болып табылады.

      5. Экологиялық таңбалау кезінде өнімнің, жұмыстардың немесе көрсетілетін қызметтердің тіршілік циклінің барлық аспектісі ескерілуге тиіс.

7-тарау. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БАҒАЛАУ

1-параграф. Экологиялық бағалау туралы жалпы ережелер

48-бап. Экологиялық бағалау ұғымы

      1. Экологиялық бағалау деп белгіленіп отырған және жүзеге асырылатын қызметті немесе әзірленетін құжатты іске асырудың қоршаған ортаға тікелей ықтимал және жанама елеулі әсер етуін анықтау, зерделеу, сипаттау және бағалау процесі түсініледі.

      2. Экологиялық бағалаудың мақсаты Қазақстан Республикасының экология заңнамасының мақсаттары мен міндеттеріне сай келетін, белгіленіп отырған қызметті немесе әзірленетін құжатты іске асыру туралы шешімдерді қабылдауға қажетті материалдар дайындау болып табылады.

      3. Экологиялық бағалау өзінің түрлері бойынша осы Кодекске және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен нұсқаулыққа (бұдан әрі – экологиялық бағалауды ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі нұсқаулық) сәйкес ұйымдастырылады және жүргізіледі.

49-бап. Экологиялық бағалау түрлері

      1. Экологиялық бағалау бағалаудың нысанасына қарай:

      1) стратегиялық экологиялық бағалау;

      2) қоршаған ортаға әсерді бағалау;

      3) трансшекаралық әсерді бағалау;

      4) оңайлатылған тәртіп бойынша экологиялық бағалау түрінде жүргізіледі.

      2. Стратегиялық экологиялық бағалау және (немесе) қоршаған ортаға әсерді бағалау осы Кодексте көзделген жағдайларда қоршаған ортаға трансшекаралық әсерге бағалау жүргізуді қамтиды.

      3. Оңайлатылған тәртіп бойынша экологиялық бағалау осы Кодекске сәйкес қоршаған ортаға әсерді міндетті бағалауға жатпайтын белгіленіп отырған және жүзеге асырылатын қызмет үшін, мынадай:

      1) I және II санаттағы объектілер үшін эмиссиялар нормативтерінің жобаларын әзірлеу;

      2) белгіленіп отырған қызмет бойынша жобалау құжаттамасының құрамында "Қоршаған ортаны қорғау" бөлімін әзірлеу және қоршаған ортаға әсер ету туралы декларацияны дайындау кезінде жүргізіледі.

      Оңайлатылған тәртіп бойынша экологиялық бағалау жүргізу талаптары мен тәртібі экологиялық бағалауды ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі нұсқаулықта айқындалады.

50-бап. Экологиялық бағалау қағидаттары

      Осы Кодекстің 5-бабында баяндалған жалпы қағидаттарға қосымша экологиялық бағалау мынадай арнаулы қағидаттар сақтала отырып жүзеге асырылады:

      1) әлеуетті экологиялық қауіптілік қағидаты: экологиялық бағалау белгіленіп отырған қызметті немесе әзірленетін құжатты іске асыру қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуі мүмкін деген болжамға және осындай әлеуетті әсер етуді зерделеу қажеттігіне, олардың маңыздылығына және туындау ықтималдығына негізделе отырып, оларды болдырмау, барынша азайту немесе жеңілдету жөніндегі қажетті шараларды айқындау үшін жүргізіледі;

      2) ескерту функциясының қағидаты: белгіленіп отырған қызметті жоспарлаудың немесе құжатты әзірлеудің ең ерте кезеңдерінде экологиялық негізделген шешімдерді қалыптастыру үшін экологиялық бағалауды қолдану;

      3) баламалық қағидаты: әсерді бағалау белгіленіп отырған қызметті немесе әзірленетін құжатты іске асырудан бас тарту нұсқасын ("нөлдік" нұсқаны) қоса алғанда, оларды іске асырудың бірнеше балама нұсқаларын міндетті түрде қарастыруға негізделуге тиіс;

      4) ұзақ мерзімді болжау қағидаты: экологиялық бағалау объективті болжанатын ұзақ мерзімді перспективадағы әлеуметтік-экономикалық дамуды және қоршаған орта сапасын ескере отырып, белгіленіп отырған қызметті немесе әзірленетін құжатты іске асырудың әсерін ескеруге тиіс;

      5) кешенділік қағидаты: экологиялық бағалау шеңберінде олардың белгіленіп отырған қызметті немесе әзірленетін құжатты іске асырудың барлық экологиялық, технологиялық, техникалық, ұйымдастырушылық-өндірістік, әлеуметтік және экономикалық аспектілерінің өзара байланысында қарастыру;

      6) үйлесімділік қағидаты: белгіленіп отырған қызметті немесе әзірленетін құжатты іске асыру жергілікті халық өмірінің сапасын және басқа, оның ішінде ауыл, су және орман шаруашылығы салаларындағы қызмет түрлерін жүзеге асыру жағдайларын нашарлатуға алып келмеуге тиіс;

      7) икемділік қағидаты: экологиялық бағалау шеңберінде қаралуға жататын қоршаған ортаға әсер ету түрлері, сондай-ақ қажетті зерттеулердің ауқымы, тереңдігі мен бағыттары әрбір жағдайда белгіленіп отырған қызметтің немесе әзірленетін құжаттың нақты сипатына қарай, оның ішінде осы Кодекске сәйкес қамту саласын айқындау арқылы жеке-дара айқындалады.

2-параграф. Стратегиялық экологиялық бағалау

51-бап. Стратегиялық экологиялық бағалау туралы жалпы ережелер

      1. Стратегиялық экологиялық бағалау деп осы Кодекстің 53-бабында көзделген сатыларды қамтитын, осы Кодекстің 52-бабының 3-тармағында санамаланған салалардағы мемлекеттік бағдарламаларды, елді мекендердің аумақтары мен бас жоспарларын дамыту бағдарламаларын (бұдан әрі Кодекстің осы тарауының мақсаттары үшін – Құжаттар) іске асырудың қоршаған ортаға ықтимал елеулі әсер етуін тиісінше зерттеулер негізінде анықтау, зерделеу, сипаттау және бағалау процесі түсініледі.

      2. Стратегиялық экологиялық бағалау Құжатты әзірлеудің бүкіл процесі бойы жүргізіледі және оған Құжатты әзірлеудің қоршаған ортаға мұндай Құжатты іске асырудан туындауы мүмкін барлық елеулі жағымсыз әсер етуді уақтылы анықтауға әрі зерделеуге және Құжатты одан әрі әзірлеу және бекіту кезінде мұндай әсер етуді болғызбау немесе егер толық болғызбау мүмкін болмаса, барынша азайту жөніндегі барлық қажетті шараны ескеруге мүмкіндік беретін бастапқы сатысында бастама жасалуға тиіс.

      3. Егер стратегиялық экологиялық бағалауды жүргізу міндеттілігі осы Кодексте көзделсе немесе Құжаттардың әсеріне скрининг нәтижесінде айқындалса, оны жүргізбей Құжатты бекітуге, іске асыруға және онда көзделген іс-шараларды қаржыландыруға тыйым салынады.

      4. Жоғары тұрған деңгейдегі Құжаттарды стратегиялық экологиялық бағалау нәтижелері төмен тұрған деңгейдегі Құжаттарға стратегиялық экологиялық бағалау жүргізу кезінде ескерілуге тиіс.

      5. Төмен тұрған деңгейлерде әзірленетін Құжаттарды стратегиялық экологиялық бағалау нәтижелері жоғары тұрған деңгейлерде әзірленетін Құжаттарға стратегиялық экологиялық бағалау жүргізу кезінде ескерілуге тиіс.

      6. Стратегиялық экологиялық бағалау, сондай-ақ Құжаттардың әсеріне скрининг осы Кодекске және экологиялық бағалауды ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүргізіледі.

52-бап. Стратегиялық экологиялық бағалау нысанасы

      1. Стратегиялық экологиялық бағалау нысанасы іске асырылуы қоршаған ортаға елеулі әсер етуі мүмкін Құжаттардың жобалары, сондай-ақ қолданыстағы Құжаттарға енгізілетін, іске асырылуы қоршаған ортаға елеулі әсер етуі мүмкін өзгерістер және (немесе) толықтырулар болып табылады.

      2. Қолданыстағы Құжатқа іске асырылуы қоршаған ортаға елеулі әсер етуі мүмкін өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізілген жағдайда мұндай қолданыстағы Құжат оған өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізуді көздейтін жобамен бірге стратегиялық экологиялық бағалауға жатады.

      3. Осы баптың 5 және 6-тармақтарында көзделген жағдайларды қоспағанда, ауыл шаруашылығын, орман шаруашылығын, балық аулауды, энергетиканы, өнеркәсіпті (пайдалы қазбаларды барлау мен өндіруді қоса алғанда), көлікті, қалдықтарды басқаруды, су шаруашылығын, телекоммуникацияларды, туризмді, қалалық және ауылдық аумақтарды дамытуды жоспарлауды, жерді пайдалану мен қорғауды дамытуға бағытталған Құжаттар міндетті стратегиялық экологиялық бағалауға жатады.

      4. Осы баптың 3-тармағының қолданылу аясына жатпайтын Құжаттардың жобалары, егер олар қоршаған ортаға әсер ететін қызметке қатысты "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген тәртіппен рұқсаттар беру немесе хабарламалар қабылдау шарттары болып табылатын немесе болуы мүмкін ережелерді көздесе және егер стратегиялық экологиялық бағалау жүргізу қажеттігі осы Кодекстің 55-бабына сәйкес жүргізілетін Құжаттардың әсеріне скринингтің нәтижелері бойынша белгіленсе, міндетті стратегиялық экологиялық бағалауға жатады.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінің ережелері осы баптың 6-тармағында көрсетілген құжаттарға қолданылмайды.

      5. Осы баптың 3-тармағында санамаланған Құжаттарға өзгерістер және (немесе) толықтырулар енгізу кезінде, егер Құжаттардың әсеріне скринингтің нәтижелері бойынша мұндай өзгерістерге және (немесе) толықтыруларға стратегиялық экологиялық бағалау жүргізудің қажет емес екені белгіленсе, стратегиялық экологиялық бақылау жүргізілмейді.

      6. Мыналар:

      1) қаржы және бюджет салаларындағы құжаттар;

      2) жалғыз мақсаты қорғанысты, ұлттық қауіпсіздікті, азаматтық қорғау, төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою жөніндегі іс-шараларды қамтамасыз ету болып табылатын құжаттар міндетті стратегиялық экологиялық бағалау жүргізуді талап етпейді.

53-бап. Стратегиялық экологиялық бағалау сатылары

      Стратегиялық экологиялық бағалау мынадай сатылардан тұрады:

      1) осы Кодексте белгіленген өлшемшарттар негізінде, оның ішінде осы Кодексте көзделген жағдайларда – Құжаттың әсеріне скринингтің нәтижелері бойынша стратегиялық экологиялық бағалау жүргізу қажеттігін айқындау;

      2) стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің қамту саласын айқындау;

      3) стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есепті дайындау;

      4) стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің сапасын бағалау;

      5) Құжаттың жобасы бекітілгенге дейін оны стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есепке сәйкестігі тұрғысынан қарау;

      6) Құжаттың қоршаған ортаға елеулі әсер етуінің мониторингі.

54-бап. Стратегиялық экологиялық бағалау жүргізуге жауапты субъектілер

      1. Құжатты әзірлеуші мемлекеттік орган стратегиялық экологиялық бағалау жүргізуді қамтамасыз етуге жауапты болады.

      2. Құжаттарды әзірлеуші мемлекеттік орган Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарына сәйкес жұртшылықтың экологиялық ақпаратқа қол жеткізу құқығын және мүдделі жұртшылықтың Құжатты әзірлеу мен бекітудің барлық кезеңінде қоршаған ортаға қатысты мәселелер бойынша шешімдер қабылдауға қатысу құқығын қамтамасыз етуге қатысады.

      3. Стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есепті дайындауды, стратегиялық экологиялық бағалау жүргізу процесінде өзге жұмыстарды орындау мен өзге қызметтерді көрсетуді әзірлеуші мемлекеттік орган дербес өзі және (немесе) Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен сыртқы сарапшыларды тарту арқылы қамтамасыз етеді.

55-бап. Құжаттардың әсеріне скрининг

      1. Құжаттардың әсеріне скрининг осы баптың 3-тармағында белгіленген өлшемшарттар негізінде стратегиялық экологиялық бағалау жүргізу қажет немесе қажет емес екенін айқындау мақсатында жүзеге асырылатын, Құжаттарды іске асыру кезінде қоршаған ортаға әлеуетті елеулі әсер етуін анықтау процесін білдіреді.

      2. Құжаттардың әсеріне скрининг жүргізу осы Кодекстің 52-бабы 4 немесе 5-тармағының қолданылу аясына жататын барлық Құжат үшін міндетті.

      3. Құжаттың әсеріне скрининг мынадай өлшемшарттардың негізінде жүргізіледі:

      1) қоршаған ортаға әсер етуге байланысты тәуекелдерді ескеру және Құжаттың орнықты дамуға жәрдемдесу мақсаттарына сәйкестігін қамтамасыз ету қажеттігі тұрғысынан Құжаттың өзектілігі;

      2) қызмет орны, түрі, ауқымдары, жағдайлары, табиғи ресурстар мен оларды пайдалану жағдайларының бар-жоғы ескеріле отырып, Құжат белгілейтін қызмет түрлерін іске асыру мүмкіндіктері;

      3) мұндай Құжаттың өзге де Құжаттарды іске асыруға әсер ету дәрежесі;

      4) Құжаттарды іске асыру кезінде, оның ішінде халықтың денсаулығына әсер ету тұрғысынан экологиялық тәуекелдер;

      5) Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы заңнамасының талаптарын және халықаралық міндеттемелерін орындау тұрғысынан Құжаттың өзектілігі;

      6) салдарлардың ықтималдығы, ұзақтығы, жиілігі және қайтымдылығы, салдарлардың шоғырланушылық сипаты, әсер етудің шамасы және кеңістіктікте созылуы (географиялық ауданы және оған қатысы бар халықтың саны) сияқты Құжатты іске асырудың экологиялық салдарларының ерекшеліктері;

      7) Құжатты іске асыру кезендегі салдарлардың трансшекаралық сипаты;

      8) Құжатты іске асырудың ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, мемлекеттік табиғи-қорық қоры объектілері, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жүйесімен байланысты экологиялық желі элементтері, сирек кездесетін және жойылу қаупі төнген жануарлар мен өсімдіктер түрлерінің табиғи ареалдары, тарихи-мәдени мұра объектілері, сауықтыру, рекреациялық және тарихи-мәдени мақсаттағы жерлер үшін ықтимал салдарларының дәрежесі мен сипаты;

      9) Құжаттың өзіне қатысты бұрын стратегиялық экологиялық бағалау жүргізілмеген не жүргізілсе де Құжатты іске асырудың барлық ықтимал экологиялық салдарларын жеткілікті түрде зерделеу қамтамасыз етілмеген ықтимал экологиялық салдарларын бағалау қажеттігі;

      10) Құжатқа ұсынылатын, өзіне қатысты бұрын стратегиялық экологиялық бағалау жүргізілген өзгерістердің сипаты.

      4. Құжаттардың әсеріне скрининг жүргізуді Құжатты әзірлеуші мемлекеттік орган Құжатты әзірлеудің бастапқы сатысында ұйымдастырады.

      5. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Құжаттардың әсеріне скринингті:

      1) осы Кодекстің 59 және 60-баптарында белгіленген тәртіппен және экологиялық бағалауды ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес мүдделі жұртшылықтан және мүдделі мемлекеттік органдардан алынған ескертпелер мен ұсыныстарды;

      2) осы Кодекстің 80-бабы 1-тармағының 2) тармақшасында көзделген негіз болған кезде трансшекаралық әсерді бағалау жүргізу қажеттігін ескере отырып жүргізеді.

      6. Құжатты әзірлеуші мемлекеттік орган Құжаттың әсеріне скринингке бастама жасау үшін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға мына құжаттарды:

      1) Құжатты іске асырудың негізгі бағыттары мен мерзімдері туралы ақпарат қамтылған оның жобасын;

      2) Құжатты іске асыру жоспарланатын аумақтың сипаттамасын;

      3) Құжатты іске асыру кезінде қоршаған ортаға , адамның өміріне және (немесе) денсаулығына әлеуетті әсер етуінің жалпы сипаттамасын жібереді.

      7. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы баптың 6-тармағында көрсетілген құжаттар алынғаннан кейін екі жұмыс күні ішінде оларды ресми интернет-ресурста орналастырады және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы Кодекстің 59-бабына сәйкес мүдделі органдар ретінде айқындаған барлық мемлекеттік органға бұл туралы хабарлайды, ал әзірлеуші мемлекеттік орган осы мерзімде мүдделі жұртшылыққа бұл туралы осы Кодекстің 60-бабының 5-тармағында көзделген тәсілдермен хабарлайды.

      8. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган алынған құжаттарды осы баптың 3-тармағында анықталған өлшемшарттар негізінде және мүдделі мемлекеттік органдардан және жұртшылықтан келіп түскен ескертпелер мен ұсыныстарды ескере отырып қарайды, стратегиялық экологиялық бағалау жүргізудің қажет немесе қажет емес екені туралы қорытынды (бұдан әрі – Құжаттың әсеріне скрининг нәтижелері туралы қорытынды) дайындайды.

      Егер қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Құжатты іске асырудың ықтимал экологиялық салдарларының елеулі емес екені туралы тұжырымға келсе, Құжаттың әсеріне скрининг нәтижелері туралы қорытындыда осындай Құжатқа стратегиялық экологиялық бағалау жүргізудің қажет емес екені туралы тұжырым көрсетіледі.

      Егер қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Құжатты іске асырудың ықтимал елеулі экологиялық салдарлары туралы тұжырымға келсе, Құжаттың әсеріне скрининг нәтижелері туралы қорытындыда осындай Құжатқа стратегиялық экологиялық бағалау жүргізу қажеттігі туралы тұжырым көрсетіледі.

      9. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы баптың 10-тармағында көрсетілген мерзімнен кешіктірмей, әзірлеуші мемлекеттік органға Құжаттың әсеріне скрининг нәтижелері туралы қорытындыны жібереді және мұндай қорытындының көшірмесін ресми интернет-ресурста орналастырады.

      10. Құжаттың әсеріне скрининг жүргізу мерзімі осы баптың 6-тармағында көрсетілген құжаттарды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган алған күнінен бастап он бес жұмыс күнін құрайды.

56-бап. Стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің қамту саласын айқындау

      1. Стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің қамту саласын айқындау барысында Құжаттың сипаты мен мазмұнын негізге ала отырып, стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есепке енгізілуге жататын ақпараттың көлемі мен тәптіштелу дәрежесі белгіленеді.

      Стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің қамту саласын айқындау:

      1) Құжатты іске асыру кезінде қоршаған ортаға, адамның өміріне және (немесе) денсаулығына әлеуетті әсер ету ауқымдарын айқындау;

      2) Құжатқа енгізілуі мүмкін негізделген және іс жүзінде қолданылатын балама шешімдерді, оның ішінде қоршаған ортаны қорғау тұрғысынан ең үздік шешімдерді айқындау;

      3) жұртшылыққа жоспарланатын Құжат, оған енгізілуі мүмкін ықтимал балама шешімдер және оны іске асырудан күтілетін нәтижелер туралы хабарлау;

      4) нақты Құжатқа қатысты мүдделі жұртшылықты айқындау;

      5) әзірлеуші мемлекеттік органды стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есепті дайындауға арналған шығындарды негіздеуге қажетті ақпаратпен қамтамасыз ету;

      6) стратегиялық экологиялық бағалау жүргізу барысында алынуы қажетті бастапқы деректер мен басқа ақпараттың шеңберін айқындау;

      7) жоспарланатын Құжаттың ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға, Қазақстан Республикасының заңнамасына және (немесе) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес қорғалуға жататын және жергілікті, ұлттық немесе халықаралық маңызы бар өзге де аумақтар мен объектілерге елеулі әсер етуін анықтау;

      8) жоспарланатын Құжатты іске асыру кезінде қоршаған ортаға трансшекаралық әсер ету ықтималдығын айқындау;

      9) қоршаған ортаны қорғау саласында, оның ішінде адамның өмірі мен денсаулығы үшін қолайлы қоршаған ортаны қамтамасыз етуге байланысты, Құжатқа қатынасы бар және халықаралық, ұлттық және (немесе) жергілікті деңгейлерде белгіленген мақсаттарды анықтау мақсатында жүргізіледі.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы Кодекстің 59 және 60-баптарына сәйкес мүдделі мемлекеттік органдардан және жұртшылықтан алынған ескертпелер мен ұсыныстарды ескере отырып, стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің қамту саласын айқындауды жүргізеді.

      3. Стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің қамту саласын айқындау тәртібі экологиялық бағалауды ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі нұсқаулықта белгіленеді.

      4. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің қамту саласын айқындау нәтижелерін қорытынды (бұдан әрі – стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің қамту саласын айқындау туралы қорытынды) түрінде ресімдейді.

57-бап. Стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есеп

      1. Стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есепте Құжатты іске асыру кезінде қоршаған ортаға ықтимал елеулі әсер етуі, сондай-ақ онда ұсынылған шешімдердің ақылға қонымды баламалары Құжаттың мақсаттары және географиялық қамтуы ескеріле отырып айқындалады, сипатталады және бағаланады.

      2. Стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің мазмұны стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің қамту саласын айқындау туралы қорытындыға сәйкес келуге тиіс.

      3. Стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есеп осы баптың 4-тармағында көрсетілген, заманауи білімдердің және бағалау әдістерінің деңгейіне, Құжаттың мазмұны мен тәптіштелу дәрежесіне сәйкес келетін ақпаратты қамтуға тиіс.

      4. Стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есепте:

      1) Құжаттың мазмұнының, негізгі мақсаттарының қысқаша баяндалуы және оның басқа Құжаттармен байланысы;

      2) қоршаған ортаның ағымдағы сапасын бағалау және оның Құжатты қабылдаудан бас тартқан жағдайда ықтимал өзгеруі;

      3) Құжатты іске асыру елеулі дәрежеде қозғауы мүмкін аумақтардағы қоршаған ортаның сапасын бағалау;

      4) қазіргі бар экологиялық проблемалар, Құжатты іске асыру кезінде, оның ішінде қоршаған орта сапасының халықтың денсаулығына әсер етуі және ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға әсер етуі тұрғысынан олардың тереңдеп кету немесе жаңа экологиялық проблемалардың пайда болу тәуекелі;

      5) қоршаған ортаны қорғау саласындағы, оның ішінде адамның өмірі мен денсаулығы үшін қолайлы қоршаған ортаны қамтамасыз етуге байланысты, Құжатқа қатысы бар, халықаралық, ұлттық және (немесе) жергілікті деңгейлерде белгіленген мақсаттар, сондай-ақ Құжатты әзірлеу процесінде осы мақсаттарды және қоршаған ортаны қорғауға байланысты басқа да мәселелерді ескеру тәртібі;

      6) Құжатты іске асырудың жанама, кумулятивтік, қысқа мерзімді, орташа мерзімді және ұзақ мерзімді, тұрақты және уақытша, оң және теріс салдарларды қоса алғанда, ықтимал елеулі экологиялық салдарларының сипаты;

      7) Құжатты іске асыру кезінде қоршаған ортаға кез келген елеулі жағымсыз әсер етуін болғызбау, азайту, орнын толтыру жөніндегі шаралар;

      8) стратегиялық экологиялық бағалау барысында қаралған балама нұсқалардың арасынан Құжатта қабылданған шешімдерді таңдау негіздемесі және бағалау жүргізу процесін, оның ішінде бағалау процесінде қажетті әдістемелердің жоқтығына немесе білімде олқылықтардың болуына, ақпараттың немесе техникалық құралдардың жетіспеуіне байланысты кез келген қиындықтарды сипаттау;

      9) Құжатты іске асыру кезінде қоршаған ортаға елеулі әсер ету мониторингінің бағдарламасы, онда оны жүргізу бойынша нақты шаралардың сипаттамасы;

      10) Құжатты іске асыру кезінде қоршаған ортаға ықтимал трансшекаралық әсер етудің (олар болған кезде), мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылықтың, оның ішінде трансшекаралық әсерді бағалау барысында алынған ескертпелер мен ұсыныстардың сипаттамасы;

      11) стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің осы тармақтың 1) – 10) тармақшалары бойынша қысқаша және қорытылған тұжырымдарды қамтитын және жұртшылықтың түсінуіне қолжетімді нысанда ұсынылған түйіндемесі қамтылуға тиіс.

      5. Құжатты әзірлеу шеңберінде әзірлеуші мемлекеттік орган стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есепті дайындауды, оның ішінде қажет болған кезде Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасында көзделген тәртіппен сыртқы сарапшыларды тарта отырып қамтамасыз етеді.

      6. Әзірлеуші мемлекеттік орган сапаны бағалау үшін стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есепті қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға ұсынуға міндетті. Стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есепті әзірлеу мерзімін әзірлеуші мемлекеттік орган дербес өзі, осындай мерзім Құжат бекітілгенге дейін стратегиялық экологиялық бағалауды аяқтау және онда стратегиялық экологиялық бағалау нәтижелерін ескеру мүмкіндігін қамтамасыз ету шартымен айқындайды.

      7. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлеуші мемлекеттік органнан стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есеп алынғаннан кейін екі жұмыс күні ішінде оны өзінің ресми интернет-ресурсында орналастырады және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы Кодекстің 59-бабына сәйкес мүдделі ретінде айқындаған барлық мемлекеттік органға бұл туралы хабарлайды, ал әзірлеуші мемлекеттік орган сол мерзімде мүдделі жұртшылыққа осы Кодекстің 60-бабының 5-тармағында көзделген тәсілдермен бұл туралы хабарлайды.

      8. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есеп ресми интернет-ресурста орналастырылған күннен бастап күнтізбелік отыз күн ішінде мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылықтың ескертпелері мен ұсыныстарын қабылдауды жүзеге асырады.

      9. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлеуші мемлекеттік органнан алынған стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есепті мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылықтан келіп түскен ескертпелер мен ұсыныстарды ескере отырып, оның сапасы және стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі экологиялық есептің қамту саласын айқындау туралы қорытындыға сәйкестігі тұрғысынан қарайды.

      10. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің сапасын бағалау нәтижелері бойынша осы баптың 8-тармағында көрсетілген мерзім өткеннен кейін бес жұмыс күні ішінде стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің қанағаттанарлық немесе қанағаттанарлықсыз сапасы туралы қорытынды шығарады.

      Стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің сапасы қанағаттанарлықсыз деп танылған жағдайда, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның қорытындысында есептің қанағаттанарлықсыз деп танылған аспектілерін, оның ішінде мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылықтың алынған ескертпелері мен ұсыныстарына сілтеме жасай отырып нұсқау, сондай-ақ стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің сапасын қанағаттанарлық деп тану үшін оны пысықтау кезінде қабылдануы қажет шараларға қатысты ұсынымдар қамтылуға тиіс.

      Стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есеп қанағаттанарлықсыз деп танылған жағдайда, әзірлеуші мемлекеттік орган оны және қажет болған кезде Құжаттың жобасын пысықтайды және оларды осы бапта көзделген тәртіппен сапаға қайтадан бағалау жүргізу үшін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға ұсынады.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның қорытындысы негізінде сапасы қанағаттанарлық деп танылған стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есеп бар болған кезде ғана осы Кодекске сәйкес стратегиялық экологиялық бағалауға жататын Құжатты бекітуге жол беріледі.

      11. Әзірлеуші мемлекеттік орган қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органнан стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің сапасы туралы қорытынды алынғаннан кейін екі жұмыс күні ішінде осындай қорытындының көшірмесін ресми интернет-ресурста орналастырады және бұл туралы жұртшылыққа осы Кодекстің 60-бабының 5-тармағында көзделген тәсілдермен хабарлайды.

58-бап. Құжатты стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есепке сәйкестігі тұрғысынан қарау

      1. Стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есеп осы Кодекстің 57-бабының 10-тармағына сәйкес қанағаттанарлық деп танылғаннан кейін әзірлеуші мемлекеттік орган қажет болған кезде стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің тұжырымдарын ескере отырып, Құжатты пысықтауды жүзеге асырады.

      2. Әзірлеуші мемлекеттік орган осы баптың 1-тармағына сәйкес Құжатты пысықтағаннан кейін Құжаттың жобасын қоғамдық тыңдауға шығарады.

      Қоғамдық тыңдаулар қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қоғамдық тыңдаулар өткізу қағидаларына сәйкес өткізіледі.

59-бап. Стратегиялық экологиялық бағалау шеңберінде мүдделі мемлекеттік органдармен консультациялар

      1. Құжатты іске асыру кезінде өздерінің функцияларын қозғайтын мемлекеттік органдар, жергілікті атқарушы органдар мүдделі мемлекеттік органдарға жатады.

      2. Әрбір нақты жағдайда мүдделі мемлекеттік органдардың тізбесін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындайды. Бұл ретте барлық жағдайда мүдделі мемлекеттік органдар қатарына міндетті түрде денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган, сондай-ақ өздерінің аумағы шегінде Құжатты іске асыру болжанатын әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдары енгізіледі.

      3. Құжаттардың жекелеген түрлері үшін міндетті түрде мүдделі мемлекеттік органдар қатарына жатқызуға жататын мемлекеттік органдардың, жергілікті атқарушы органдардың тізбесі мұндай Құжаттарды әзірлеу және бекіту тәртібін реттейтін нормативтік құқықтық актілерде белгіленуі мүмкін.

      4. Мүдделі мемлекеттік органдармен консультациялар:

      1) Құжаттың әсеріне скрининг жүргізу;

      2) стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің қамту саласын айқындау;

      3) стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің сапасын айқындау;

      4) Құжаттың жобасы бекітілгенге дейін оны осы Кодекстің 57-бабының 10-тармағына сәйкес сапасы қанағаттанарлық деп танылған стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есепке сәйкестігі тұрғысынан қарау кезінде мүдделі мемлекеттік органдардың ескертпелері мен ұсыныстарын алу, қарау және ескеру процесін білдіреді.

      5. Мүдделі мемлекеттік органдармен консультациялар осы бапқа және экологиялық бағалауды ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүргізіледі.

      6. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Құжаттың әсеріне скрининг, стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің қамту саласын айқындау және стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің сапасын айқындау барысында алған мүдделі мемлекеттік органдардың барлық ескертпесі мен ұсынысын, егер мұндай ескертпелер мен ұсыныстар экологиялық бағалауды ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі нұсқаулықта белгіленген тиісті мерзімдер ішінде ұсынылса, қарауға міндетті.

      Осы бапқа сәйкес мүдделі мемлекеттік органдар қатарына жатқызылған мемлекеттік органдар, жергілікті атқарушы органдар осы Кодекстің талаптарына және экологиялық бағалауды ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес өз ескертпелері мен ұсыныстарын не олардың жоқ екені туралы хатты ұсынуға міндетті.

      7. Мүдделі мемлекеттік органдармен осы бапқа сәйкес жүргізілген консультациялардың нәтижелері бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мүдделі мемлекеттік органдармен консультациялардың хаттамасын жасайды, онда олардан алынған барлық ескертпе мен ұсыныс көрсетіледі.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мүдделі мемлекеттік органдарға стратегиялық экологиялық бағалаудың тиісті сатыларында олардың ескертпелері мен ұсыныстарының қалайша ескерілгені, сондай-ақ жекелеген ескертпелер мен ұсыныстардың ескерілмеу себептері туралы ақпарат беруге міндетті.

      8. Мүдделі мемлекеттік органдармен консультациялардың хаттамалары жұртшылықтың назарына осы Кодекстің 60-бабының 5-тармағында көзделген тәсілдермен жеткізіледі.

60-бап. Мүдделі жұртшылықтың стратегиялық экологиялық бағалау жүргізуге қатысуы

      1. Мүдделі жұртшылық:

      1) Құжат жобасына қатысты – стратегиялық экологиялық бағалаудың кез келген сатысында;

      2) стратегиялық экологиялық бағалау жүргізу қажеттігіне немесе қажет еместігіне қатысты – осы Кодекстің 55-бабында көзделген сатыда;

      3) стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есепті қамту саласына қатысты – осы Кодекстің 56-бабында көзделген сатыда;

      4) стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің сапасына қатысты – осы Кодекстің 57-бабында көзделген сатыда;

      5) Құжаттың қоршаған ортаға елеулі әсерлері мониторингінің бағдарламасына қатысты осы Кодекстің 63-бабында көзделген сатыда ескертулер немесе ұсыныстар білдіруге құқылы.

      2. Әзірлеуші мемлекеттік орган қолда бар баламалар қатарынан шешімдердің нұсқаларын таңдау мүмкін болатын Құжаттарды әзірлеудің бастапқы кезеңінен бастап стратегиялық экологиялық бағалаудың барлық сатысында мүдделі жұртшылықтың осы Кодекс талаптарына және экологиялық бағалауды ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес қатысу мүмкіндігін қамтамасыз етуге міндетті.

      3. Әзірлеуші мемлекеттік орган мүдделі жұртшылықтың стратегиялық экологиялық бағалау жүргізуге қатысуын:

      1) мүдделі жұртшылықты айқындау;

      2) мүдделі жұртшылықтың стратегиялық экологиялық бағалаудың барлық сатысында уақтылы және тиісті тиімділікпен ескертпелер мен ұсыныстар енгізуге мүмкіндік беретін ақылға қонымды мерзімдер белгілеу;

      3) осы Кодексте көзделген жағдайларда мүдделі жұртшылыққа осы баптың 5-тармағында көзделген тәсілдермен хабарлау;

      4) мүдделі жұртшылықтың сұрау салулары негізінде оған ақпарат беру;

      5) мүдделі жұртшылыққа трансшекаралық әсерді бағалау жүргізу жағдайларында оның консультациялар жүргізуге қатысу мүмкіндігі туралы хабарлау;

      6) стратегиялық экологиялық бағалау жүргізу процесінде оның ескертпелері мен ұсыныстарын ескеру арқылы қамтамасыз етеді.

      4. Мүдделі жұртшылықты айқындау өлшемшарттары экологиялық бағалауды ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі нұсқаулықта айқындалады.

      5. Стратегиялық экологиялық бағалау процесінде жұртшылыққа хабарлаудың міндетті тәсілдеріне:

      1) ақпаратты әзірлеуші мемлекеттік органның ресми интернет-ресурсында орналастыру;

      2) ақпаратты қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ресми интернет-ресурсында орналастыру;

      3) осы баптың 6-тармағының 1), 2) 3) және 11) тармақшаларында көрсетілген ақпаратқа қатысты – Құжатты іске асыруды қозғайтын бүкіл аумаққа таратылатын кемінде бір бұқаралық ақпарат құралында (мерзімді баспасөз басылымында, телеарна немесе радиоарна арқылы), сондай-ақ халық үшін жалпыға бірдей қолжетімді орындарда қағаз жеткізгіштерде (қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның және оның аумақтық бөлімшелерінің, жергілікті атқарушы органдардың хабарландыру тақталарында және хабарландырулар орналастыруға арнайы арналған орындарда) орналастыру;

      4) қарамағында ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бар заңды тұлғаларға, егер олар Құжатты іске асыру нәтижесінде қозғалуы мүмкін болса, хаттар тарату жатады.

      6. Экологиялық бағалауды ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі нұсқаулықта белгіленген тәртіппен стратегиялық экологиялық бағалау жүргізу процесінде мүдделі жұртшылыққа берілуге тиіс ақпаратта:

      1) Құжатты әзірлеудің басталуы, оның атауы, негізгі бағыттары мен іске асырылу мерзімдері туралы ақпарат;

      2) мүдделі жұртшылықтан түскен ескертпелер мен ұсыныстарды қабылдауға және ескеруге жауапты мемлекеттік органның (лауазымды адамның) атауы және орналасқан жері;

      3) стратегиялық экологиялық бағалаудың әртүрлі сатыларында мүдделі жұртшылықтан түскен ескертпелер мен ұсыныстарды қабылдау мерзімдері, орны және тәсілі;

      4) бекітілгенге дейін Құжаттардың жобалары;

      5) Құжаттың әсеріне скринингтің нәтижелері туралы қорытындылар;

      6) стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептердің қамту саласын айқындау туралы өтініштер мен қорытындылар;

      7) стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептер;

      8) Құжаттың әсеріне скринингті жүзеге асыру, стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің қамту саласын айқындау кезінде, сондай-ақ стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің және Құжат жобасының сапасын бағалау кезінде мүдделі мемлекеттік органдармен жүргізілген консультациялардың хаттамалары;

      9) Құжаттарды іске асыру кезінде қоршаған ортаға елеулі әсер етудің мониторингі жөніндегі есептер;

      10) қоғамдық тыңдаулар өткізу туралы хабарландырулар;

      11) Құжаттардың жобалары және стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептер бойынша қоғамдық тыңдаулар өткізу хаттамалары;

      12) мүдделі жұртшылықтың қоғамдық тыңдаулар барысында алынған ескертпелері мен ұсыныстарын қорыту қамтылған анықтамалар;

      13) стратегиялық экологиялық бағалау шеңберінде жүргізілген трансшекаралық әсерді бағалау туралы ақпарат;

      14) стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептердің сапасы туралы қорытындылар;

      15) бекітілген Құжаттар;

      16) стратегиялық экологиялық бағалау жүргізуге байланысты қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға берілген өзге де құжаттар мен ақпарат қамтылады.

      7. Әзірлеуші мемлекеттік орган осы баптың 6-тармағының 5) – 16) тармақшаларында көрсетілген стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі ақпаратты Мемлекеттік экологиялық ақпарат қорына беруге тиіс.

61-бап. Стратегиялық экологиялық бағалау барысында жүргізілетін трансшекаралық әсерді бағалау

      1. Осы Кодекстің 80-бабы 1-тармағының 2) тармақшасында көзделген негіздер болған кезде, стратегиялық экологиялық бағалау барысында трансшекаралық әсерді бағалау жүргізіледі.

      2. Трансшекаралық әсерді бағалау осы тараудың 4-параграфына және Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес жүргізіледі.

62-бап. Стратегиялық экологиялық бағалауға жататын Құжаттардың ерекшеліктері

      Стратегиялық экологиялық бағалауға жататын Құжат стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің деректерін, мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылықтың ескертпелері мен ұсыныстарын, оның ішінде қоғамдық тыңдаулардың нәтижелерін, ал трансшекаралық әсерді бағалау жүргізілген жағдайда – осындай бағалаудың нәтижелерін ескеруге тиіс.

63-бап. Құжаттардың қоршаған ортаға елеулі әсер етуінің мониторингі

      1. Әзірлеуші мемлекеттік орган стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің бір бөлігі болып табылатын мониторинг бағдарламасына сәйкес Құжаттың қоршаған ортаға елеулі әсер етуінің мониторингін жүргізуді қамтамасыз етуге жауапты болады.

      2. Құжаттардың қоршаған ортаға елеулі әсер етуі мониторингінің мақсаттары:

      1) Құжаттың қоршаған ортаға бұрын ескерілмеген елеулі қолайсыз әсер етуін уақтылы анықтау және оларды болғызбау және жою бойынша тиісті шаралар қабылдау мүмкіндігін қамтамасыз ету;

      2) Құжатта мәлімделген қоршаған ортаға қолайлы әсер етуге қол жеткізу деңгейін бағалау;

      3) Құжаттың Қазақстан Республикасының экология заңнамасының, оның ішінде қоршаған орта сапасының адамның өмірі мен денсаулығына әсер етуіне байланысты, халықаралық, ұлттық және жергілікті деңгейлерде белгіленген және осы Құжатқа қатысы бар міндеттеріне сәйкестігін қамтамасыз ету болып табылады.

      3. Құжаттарды іске асыру нәтижесінде қоршаған ортаға елеулі әсер етудің мониторингін жүргізу тәртібі экологиялық бағалауды ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі нұсқаулықта белгіленеді.

      4. Құжатты әзірлеуші мемлекеттік орган мониторинг бағдарламасында белгіленген мерзім ішінде, жыл сайынғы негізде Құжаттарды іске асыру кезінде қоршаған ортаға елеулі әсер етудің мониторингі бойынша есепті дайындауды қамтамасыз етеді және оны қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға ұсынады, сондай-ақ осы Кодекстің 60-бабының 5-тармағына және экологиялық бағалауды ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес мүдделі жұртшылыққа осындай мониторинг нәтижелері туралы хабарлайды.

3-параграф. Қоршаған ортаға әсерді бағалау

64-бап. Қоршаған ортаға әсерді бағалау

      1. Қоршаған ортаға әсерді бағалау деп өзіне осы Кодекстің 67-бабында көзделген сатыларда қамтитын белгіленіп отырған қызметті іске асыру кезінде қоршаған ортаға ықтимал елеулі әсер етуді тиісті зерттеулер негізінде анықтау, зерделеу, сипаттау және бағалау процесі түсініледі.

      2. Осы Кодексте белгіленіп отырған қызмет деп жеке және заңды тұлғалардың өндірістік және өзге де объектілерді салуға және одан әрі пайдалануға, қоршаған ортаға өзгеше түрде, оның ішінде жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу арқылы араласуға, сондай-ақ осындай қызметке елеулі өзгерістер енгізуге байланысты белгіленіп отырған қызметі түсініледі.

65-бап. Қоршаған ортаға әсерді бағалауды жүргізудің міндеттілігі

      1. Қоршаған ортаға әсерді бағалау:

      1) осы Кодекске 1-қосымшаның 1-бөлімінде санамаланған қызмет түрлері мен объектілер үшін, онда көрсетілген сандық шекті мәндер (олар болған кезде) ескеріле отырып;

      2) егер осындай қызметке немесе осындай объектілерге қатысты қоршаған ортаға әсерге бағалау жүргізудің міндеттілігі белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скрининг нәтижелері туралы қорытындыда белгіленсе, онда көрсетілген сандық шекті мәндерді (олар болған кезде) ескере отырып, осы Кодекске 1-қосымшаның 2-бөлімінде санамаланған қызмет түрлері мен объектілер үшін;

      3) осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген, өздеріне қатысты бұрын қоршаған ортаға әсерін бағалау жүргізілген объектілердің қызмет түрлеріне және (немесе) қызметіне елеулі өзгерістер енгізілген кезде;

      4) өздеріне қатысты бұрын белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скрининг нәтижелері туралы қорытынды берілген, осы Кодекске 1-қосымшаның 2-бөлімінде санамаланған объектілердің қызмет түрлеріне және (немесе) қызметіне елеулі өзгерістер енгізілген кезде, осындай елеулі өзгерістердің қоршаған ортаға әсерін бағалауды жүргізудің міндеттілігі белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скрининг нәтижелері туралы қорытындыда белгіленген жағдайларда, қоршаған ортаға әсерді бағалауды жүргізу қажеттігінің жоқтығы туралы тұжырыммен қоса, міндетті болып табылады.

      2. Қоршаған ортаға әсерді бағалау немесе белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скрининг жүргізу мақсаттары үшін қызметтің елеулі өзгерістері деп нәтижесінде:

      1) өндіріс көлемі немесе қуаты артатын;

      2) қызметте пайдаланылатын табиғи ресурстардың, отынның және (немесе) шикізаттың мөлшері ұлғаятын және (немесе) түрі өзгеретін;

      3) қоршаған ортаға әсерді бағалау немесе белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скрининг жүргізу кезінде бұрын ескерілмеген бұзылатын жерлердің алаңы ұлғаятын немесе жердің бұзылуына әкелетін;

      4) нәтижесінде эмиссиялардың сандық және сапалық көрсеткіштері нашарлауы, осындай эмиссиялардың әсер ету аймағы өзгеруі және (немесе) түзілетін қалдықтардың көлемі артуы мүмкін технология, өндірістік процесті басқару өзгедей түрде елеулі өзгеретін кез келген өзгерістер түсініледі.

      3. Қоршаған ортаға әсерді бағалау осы баптың 1-тармағында көрсетілмеген қызметтің түрлері мен объектілері үшін міндетті болып табылмайды және мұндай қызмет бастамашыларының немесе объектілер операторларының қалауы бойынша ерікті түрде жүргізілуі мүмкін.

      4. Белгіленіп отырған қызмет немесе оның бір бөлігі, сондай-ақ оған өзгерістер, оның ішінде елеулі өзгерістер енгізу, егер оны жүзеге асыру немесе оған тиісті өзгерістер енгізу авариялық немесе төтенше жағдайдың алдын алуға, салдарларын жоюға немесе кетіруге, соғыс жағдайын енгізуге байланысты немесе Қазақстан Республикасының қорғанысын немесе ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі шұғыл шараларға байланысты қажет болса, қоршаған ортаға әсер етуін міндетті бағалауға жатпайды.

      5. Егер қоршаған ортаға әсерді бағалауды жүргізу осы Кодекстің талаптарына сәйкес белгіленіп отырған қызмет үшін міндетті болып табылса, осындай бағалауды алдын ала жүргізбей, белгіленіп отырған қызметті іске асыруға, оның ішінде белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыру үшін экологиялық рұқсат беруге тыйым салынады.

      Белгіленіп отырған қызметтің бастамашысы осы Кодекстің 71-бабына сәйкес қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган дайындаған қоршаған ортаға әсерді бағалаудың қамту саласын айқындау туралы қорытындының негізінде, Қазақстан Республикасының жер заңнамасында белгіленген тәртіппен белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыру үшін жер учаскесін (жер учаскелерін) қоршаған ортаға әсер етуді міндетті бағалау жүргізу кезеңіне резервте қалдыру үшін өтініш жасауға құқылы.

      Белгіленіп отырған қызмет үшінші тұлғалардың жеке меншігіндегі немесе жер пайдалануындағы жер учаскелерін пайдалануды болжайтын жағдайларда, бастамашының мұндай тұлғалармен қатынастары Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында реттеледі.

66-бап. Қоршаған ортаға әсерді бағалау кезінде ескерілуге жататын әсер етудің түрлері мен объектілері

      1. Қоршаған ортаға әсерді бағалау процесінде әсер етудің мынадай түрлері:

      1) тікелей әсер ету – белгіленіп отырған қызметтің негізгі және ілеспе түрлері тікелей болатын әсер ету;

      2) жанама әсер ету – қоршаған орта мен халықтың денсаулығына белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыру салдарынан туындауы мүмкін жанама (қайталама) факторлардан туындайтын әсер ету;

      3) кумулятивтік әсер ету – қоршаған ортадағы бұрынғы және қазір бар антропогендік немесе табиғи сипаттағы әсер етудің жиынтығынан, сондай-ақ белгіленіп отырған қызметті жүзеге асырумен ілесіп жүретін негізді түрде болжанатын болашақ әсер етуден туындайтын тұрақты түрде ұлғаятын жағымсыз өзгерістердің нәтижесінде туындауы мүмкін әсер ету ескерілуге тиіс.

      2. Қоршаған ортаға әсерді бағалау процесінде мына объектілерге, оның ішінде олардың өзара байланысы мен өзара іс-қимылы кезінде:

      1) атмосфералық ауаға;

      2) жерүсті және жерасты суларына;

      3) су айдындары түбінің бетіне;

      4) ландшафтарға;

      5) жер және топырақ жамылғысына;

      6) өсімдіктер әлеміне;

      7) жануарлар дүниесіне;

      8) экологиялық жүйелердің және экожүйенің көрсетілетін қызметтерінің жай-күйіне;

      9) биоәртүрлілікке;

      10) халық денсаулығының жай-күйі мен өмір сүру жағдайына;

      11) ерекше экологиялық, ғылыми, тарихи-мәдени және рекреациялық құндылықты білдіретін объектілерге әсерді бағалау жүргізіледі.

      3. Белгіленіп отырған қызмет ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға әсер ете аталатын жағдайларда, қоршаған ортаға әсерді бағалау процесінде тиісті табиғи кешендерге, оның ішінде ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлеріне, сондай-ақ осы жерлерде және басқа санаттардағы жерлерде орналасқан мемлекеттік табиғи-қорық қорының объектілеріне де әсерді бағалау жүргізіледі.

      4. Қоршаған ортаға әсерді бағалау жүргізу кезінде антропогендік және табиғи сипаттағы төтенше жағдайлардың, қоршаған ортаның авариялық ластануының туындауынан пайда болуы мүмкін қоршаған ортаға басқа да әсер ету де бағалануға жатады, белгіленіп отырған қызметтің қоршаған ортаға зиянды әсер етуін болғызбау және азайту жөніндегі ықтимал шаралар мен әдістер, сондай-ақ өндірістік экологиялық мониторингтің қажетті көлемі айқындалады.

      5. Қоршаған ортаға әсерді бағалау жүргізу процесінде қоршаған ортаға және халықтың денсаулығына әсер етудің теріс және оң әсерлері есепке алынуға жатады.

      6. Қоршаған ортаға әсерді бағалау жүргізу процесінде парниктік газдардың шығарылуынан туындайтын әсер ету есепке алынуға жатпайды.

67-бап. Қоршаған ортаға әсерді бағалау сатылары

      Қоршаған ортаға әсерді бағалау өзіне мынадай:

      1) белгіленіп отырған қызметтің осы Кодекс талаптарына сәйкестігін айқындау, сондай-ақ осы Кодексте көзделген жағдайларда, белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скрининг жүргізу мақсатында белгіленіп отырған қызмет туралы өтініштерді қарау;

      2) қоршаған ортаға әсерді бағалаудың қамту саласын айқындау;

      3) ықтимал әсер ету туралы есеп дайындау;

      4) ықтимал әсер ету туралы есептің сапасын бағалау;

      5) қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері бойынша қорытынды шығару және оны есепке алу;

      6) егер осы Кодекске сәйкес жүргізілу қажеттігі айқындалса, белгіленіп отырған қызметті іске асырудың іс жүзіндегі әсер етуіне жобадан кейін талдау жасау сатыларын қамтиды.

68-бап. Белгіленіп отырған қызмет туралы өтініш

      1. Осы Кодексте өзі үшін қоршаған ортаға әсер етуді міндетті бағалау немесе белгіленіп отырған қызметтің әсер етуіне міндетті скрининг белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыруға ниет білдірген тұлға қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға белгіленіп отырған қызмет туралы өтініш беруге міндетті, содан кейін осы тұлға тиісінше қоршаған ортаға әсерді бағалаудың немесе белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скринингтің бастамашысы (бұдан әрі – бастамашы) болып танылады.

      2. Белгіленіп отырған қызмет туралы өтініш электрондық нысанда беріледі және мынадай мәліметтерді қамтуға тиіс:

      1) жеке тұлға үшін: тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілген болса), тұрғылықты жерінің мекенжайы, жеке сәйкестендіру нөмірі, телефоны, электрондық пошта мекенжайы;

      2) заңды тұлға үшін: атауы, орналасқан жерінің мекенжайы, бизнес-сәйкестендіру нөмірі, бірінші басшы туралы деректер, телефоны, электрондық пошта мекенжайы;

      3) белгіленіп отырған қызмет түрлерін жалпы сипаттау және оларды осы Кодекске 1-қосымшаға сәйкес сыныптау немесе осы Кодекстің 65-бабының 2-тармағына сәйкес осындай қызмет түрлеріне енгізілетін елеулі өзгерістерді сипаттау;

      4) белгіленіп отырған қызметті жүзеге асырудың болжамды орны, орынды таңдау негіздемесі және басқа да орындарды таңдау мүмкіндіктері туралы мәліметтер;

      5) объектінің қуатын (өнімділігін), оның болжамды мөлшерін, өнімнің сипаттамасын қоса алғанда, белгіленіп отырған қызметтің жалпы болжанатын техникалық сипаттамалары;

      6) белгіленіп отырған қызмет үшін болжанатын техникалық және технологиялық шешімдерді қысқаша сипаттау;

      7) белгіленіп отырған қызметті іске асыруды бастау мен оны аяқтаудың болжамды мерзімдері;

      8) қызметті жүзеге асыруға қажетті ресурстар түрлерін, оның ішінде су ресурстарын, жер ресурстарын, топырақты, пайдалы қазбаларды, өсімдіктерді, шикізатты, энергияны олардың болжамды сандық және сапалық сипаттамаларын көрсете отырып, сипаттау;

      9) белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыру нәтижесінде түзілуі мүмкін қоршаған ортаға эмиссиялар мен қалдықтардың болжамды түрлерін, көлемдерін және сапалық сипаттамаларын сипаттау;

      10) белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыру үшін болуы болжамды түрде талап етілетін рұқсаттардың және осындай рұқсаттарды беру өз құзыретіне кіретін мемлекеттік органдардың тізбесі;

      11) көрсетілген белгіленіп отырған қызметтің мақсаттарына қол жеткізудің ықтимал баламаларын және оны жүзеге асыру нұсқаларын (баламалы техникалық және технологиялық шешімдер пайдалануды және объектінің орналасқан жерлерін қоса алғанда) сипаттау;

      12) белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыру нәтижесінде қоршаған ортаға жағымсыз және оң әсер етудің ықтимал нысандарының сипаттамасы, олардың ықтималдығын, ұзақтығын, жиілігі мен қайтымдылығын ескере отырып, олардың сипаты мен күтілетін ауқымдары;

      13) қоршаған ортаға трансшекаралық әсер етудің ықтимал нысандарының сипаттамасы, олардың ықтималдығын, ұзақтығын, жиілігі мен қайтымдылығын ескере отырып, олардың сипаты мен күтілетін ауқымдары;

      14) өздерінің шегінде белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыру болжанатын аумақтағы және (немесе) акваториядағы қоршаған орта құрамдастарының ағымдағы жай-күйін қысқаша сипаттау, сондай-ақ, егер бастамашыда мұндайлар бар болса, фондық зерттеулердің нәтижелері;

      15) қоршаған ортаға қолайсыз әсер етудің ықтимал нысандарының алдын алу, оларды болдырмау және азайту бойынша, сондай-ақ оның салдарларын жою бойынша ұсынылатын шаралар.

      3. Белгіленіп отырған қызмет туралы өтініш беру, белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скрининг жүргізу немесе қоршаған ортаға әсерді бағалау мақсаттары үшін бастамашыда белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыру үшін қажетті жер учаскесіне қатысты құқықтардың болуы талап етілмейді.

      4. Алып тасталды – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      5. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган белгіленіп отырған қызмет туралы өтініш алынғаннан кейін екі жұмыс күні ішінде оны осы баптың 2-тармағында көрсетілген мәліметтердің болуы тұрғысынан тексереді және:

      1) белгіленіп отырған қызмет туралы өтініште осы баптың 2-тармағына сәйкес міндетті бір немесе бірнеше деректеме болмаған жағдайда, бастамашыға кемшіліктерді жою және белгіленіп отырған қызмет туралы қайтадан өтініш беру қажеттігі туралы хабарлайды;

      2) бастамашы осы баптың 2-тармағына сәйкес барлық қажетті мәлімет қамтылған, белгіленіп отырған қызмет туралы өтініш берген жағдайда, белгіленіп отырған қызмет туралы өтінішті ресми интернет-ресурста орналастырады және оның көшірмесін тиісті мүдделі мемлекеттік органдарға жібереді.

      Мүдделі мемлекеттік органдар деп осы параграфта қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ведомстволары, денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган, өз құзыретінің саласына белгіленіп отырған қызметтің құрамына кіретін қызметтің бір немесе бірнеше түрін реттеу, осындай қызмет түрлері үшін рұқсаттар беру немесе хабарламалар қабылдау жататын мемлекеттік органдар, сондай-ақ қатысы бар аумақтың шегінде толық немесе ішінара орналасқан әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдары түсініледі.

      Қатысы бар аумақ деп осы параграфта өзінің шегінде қоршаған орта мен халық белгіленіп отырған қызметтің елеулі әсер етуіне ұшырауы мүмкін аумақ түсініледі.

      6. Тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдары қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органнан белгіленіп отырған қызмет туралы өтініштің көшірмелерін алғаннан кейін екі жұмыс күні ішінде оны интернет-ресурстарға орналастырады.

      7. Белгіленіп отырған қызмет туралы өтініш қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның және тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдарының интернет-ресурстарында орналастырылғаннан кейін осы баптың 9-тармағының екінші бөлігінде көрсетілген ескертпелер мен ұсыныстарды қабылдау мерзімі өткенге дейін осындай интернет-ресурстарда жұртшылықтың назарына үздіксіз қол жетімді болып қалуға тиіс.

      Интернет-ресурста орналастырылған белгіленіп отырған қызмет туралы өтінішке белгіленіп отырған қызмет түрі, ескертпелер мен ұсыныстарды қабылдау жүзеге асырылатын пошталық мекенжай және электрондық мекенжайлар, сондай-ақ ескертпелер мен ұсыныстарды қабылдау аяқталатын күні көрсетіле отырып, белгіленіп отырған қызмет туралы өтінішке қатысты ескертпелер мен ұсыныстарды қабылдау туралы жұртшылық үшін ресми хабарлама қоса жүруге тиіс.

      8. Тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдары белгіленіп отырған қызмет туралы өтініш ресми интернет-ресурстарда орналастырылған күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірмей, осы баптың 7-тармағының екінші бөлігінде көрсетілген ресми хабарды "Ақпаратқа қол жеткізу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бұқаралық ақпарат құралдарының бірінде, сондай-ақ өзге де тәсілдермен таратуды қосымша ұйымдастырады.

      9. Мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылықтың белгіленіп отырған қызмет туралы өтінішке қатысты ескертпелері мен ұсыныстарын қабылдауды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.

      Мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылық қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ресми интернет-ресурсында белгіленіп отырған қызмет туралы өтініш орналастырылған күннен бастап он бес жұмыс күні ішінде белгіленіп отырған қызмет туралы өтінішке қатысты өз ескертпелері мен ұсыныстарын ұсынуға құқылы.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылықтың осы тармақтың екінші бөлігінде көрсетілген ескертпелер мен ұсыныстарды қабылдау мерзімі аяқталғаннан кейін алынған ескертпелері мен ұсыныстарын қарауға қабылдамайды.

      10. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ескертпелер мен ұсыныстарды қабылдау мерзімі өткен күннен бастап бес жұмыс күні ішінде мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылықтан қарауға қабылданған белгіленіп отырған қызмет туралы өтінішке берілген барлық ескертпе мен ұсынысты ескертпелер мен ұсыныстардың жиынтық кестесі түрінде ресімделетін хаттамаға енгізеді, сондай-ақ сол мерзім ішінде оны қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ресми интернет-ресурсында қоршаған ортаға әсер етуді бағалаудың қамту саласын айқындау туралы қорытындымен және (немесе) белгіленіп отырған қызметтің әсер етуіне жүргізілген скринингтің нәтижелері туралы қорытындымен бірге орналастырады және олардың көшірмелерін тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдарына жібереді.

      Тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдары қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органнан осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген хаттаманың және қорытындының (қорытындылардың) көшірмелерін алғаннан кейін екі жұмыс күні ішінде оларды өздерінің ресми интернет-ресурстарында орналастырады.

      11. Трансшекаралық әсерді бағалауға бастама жасау үшін негіз болған кезде, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы Кодекстің 80-бабына сәйкес трансшекаралық әсерді бағалауға бастама жасайды.

      Ескерту. 68-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

69-бап. Белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скрининг

      1. Белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скрининг осы Кодекстің 70-бабында белгіленген өлшемшарттар негізінде қоршаған ортаға әсерді бағалау жүргізудің қажет немесе қажет емес екенін айқындау мақсатында жүзеге асырылатын, белгіленіп отырған қызметті іске асыру кезінде қоршаған ортаға ықтимал елеулі әсер етуін анықтау процесін білдіреді.

      2. Белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скрининг жүргізу мақсатында белгіленіп отырған қызмет туралы өтініш беру:

      1) осы Кодекске 1-қосымшаның 2-бөлімінде санамаланған белгіленіп отырған қызмет мен объектілер үшін, онда көрсетілген сандық шекті мәндерді (олар болған кезде) ескере отырып;

      2) осы Кодекске 1-қосымшаның 2-бөлімінде санамаланған, өздеріне қатысты бұрын қоршаған ортаға әсеріне міндетті бағалауды жүргізу қажет емес екені туралы тұжырыммен қоса, белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скрининг жүргізілген қызмет түрлеріне және (немесе) объектілердің қызметіне елеулі өзгерістер енгізу кезінде міндетті болып табылады.

      Мұндай қызметті белгіленіп отырған қызметтің әсерлеріне скринингтен өтпей жүзеге асыруға тыйым салынады.

      3. Белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скринингті қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы Кодекстің 68-бабының 5 – 11-тармақтарына, осы бапқа және экологиялық бағалауды ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес ұйымдастырады.

      4. Белгіленіп отырған қызметтің әсер етуіне скрининг жүргізу мерзімі белгіленіп отырған қызмет туралы өтініш қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органда тіркелген күннен бастап жиырма екі жұмыс күнін құрайды.

      5. Белгіленіп отырған қызметтің әсер етуіне скрининг жүргізу кезінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы Кодекстің 68-бабының 9-тармағына сәйкес қарауға келіп түскен барлық ескертпе мен ұсынысты назарға алады.

      6. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы баптың 4-тармағында көрсетілген мерзімнен кешіктірмей, белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скринингтің нәтижелері туралы қорытынды шығарады және екі жұмыс күні ішінде оның көшірмелерін ресми интернет-ресурста кейіннен орналастыра отырып, оны бастамашыға және мүдделі мемлекеттік органдарға жібереді.

      7. Белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скринингтің нәтижелері туралы қорытындыда қоршаған ортаға әсер етуге міндетті бағалау жүргізу қажет немесе қажет емес екені туралы тұжырымдар және олардың уәжді негіздемесі қамтылуға тиіс.

      8. Егер белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скринингтің нәтижелері туралы қорытындыда қоршаған ортаға әсер етуге міндетті бағалау жүргізу қажет екені туралы тұжырым жасалса, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган скрининг нәтижелері туралы қорытындымен бірге бастамашыға осы Кодекстің 71-бабына сәйкес дайындалған қоршаған ортаға әсерді бағалаудың қамту саласын айқындау туралы қорытындыны жібереді.

      9. Белгіленіп отырған қызмет туралы өтініште белгіленіп отырған қызметті іске асырудың балама нұсқалары болған кезде, белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скринингтің нәтижелері туралы қорытындыда әрбір нұсқа бойынша жеке тұжырым жасалады.

      10. Жеке және заңды тұлғалар белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скрининг нәтижелері туралы қорытындыға Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен дау айтуға құқылы.

      Ескерту. 69-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

70-бап. Қоршаған ортаға елеулі әсер етудің өлшемшарттары

      1. Белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скрининг жүргізу кезінде белгіленіп отырған қызметті және оның қоршаған ортаға ықтимал әсер етуінің елеулілігін сипаттайтын мынадай өлшемшарттар:

      1) мыналар:

      белгіленіп отырған қызметтің түрі мен ауқымы (өндіріс көлемі, қуаты және өздеріне қатысты осы Кодекске 1-қосымшаның 1-бөлімінде сандық шекті мәндер көзделген өзге де көрсеткіштер);

      болжанатын объект орналастырылатын ауданда оның әсер етуін басқа белгілі (іске асырылған, жобаланатын, белгіленіп отырған) қызметтің әсер етуімен кумуляциялау;

      пайдаланылатын табиғи ресурстардың түрлері мен саны,

      түзілетін қалдықтардың түрлері мен саны,

      қоршаған ортаның ластану және адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына зиян келтірілу қатерінің деңгейі,

      Қазақстан Республикасының азаматтық қорғау туралы заңнамасының ережелерін ескере отырып, төтенше жағдайдың және (немесе) аварияның туындау қатерінің деңгейі;

      биоәртүрлілікті жоғалту қаупінің деңгейі ескеріле отырып, белгіленіп отырған қызметтің параметрлері;

      2) мыналар:

      тиісті жерлердің ағымдағы нысаналы мақсаты және орнықты жер пайдалануды қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясаттың басымдықтары;

      қатысы бар аумақтағы табиғи ресурстардың салыстырмалы өкілдігі, саны, сапасы және табиғи регенерациялауға қабілеті;

      ландшафтың экологиялық орнықтылығының аумақтық жүйесіне, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға, экологиялық "дәліздерге" және жабайы жануарлардың миграция жолдарына, ландшафтың маңызды элементтеріне, тарихи-мәдени мұра объектілеріне, тарихи, мәдени немесе археологиялық маңызы бар аумақтарға, халық тығыз қоныстанған аумақтар мен жол берілетін шектен тыс жүктемені (бұрынғы жүктемені қоса алғанда) бастан кешіп отырған аумақтарға ерекше назар аудара отырып, табиғи ортаның жүктемені көтере алу қабілеті ескеріле отырып, қатысы бар аумақтың параметрлері;

      3) әсер ету көлемін (аумақ пен халық саны), оның трансшекаралық сипатын (оның мемлекет шекарасынан тыс жерге таралуы тұрғысынан), мөлшерлерін, күрделілігін, ықтималдығын, ұзақтығы мен жиілігін, сондай-ақ салдарлардың қайтымдылығын (қоршаған ортаның немесе оның жеке объектісін бастапқы жағдайға жақын күйге дейінгі қалпына келтіру мүмкіндігі) ескере отырып, белгіленіп отырған қызметтің адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына және қоршаған ортаға әсер етуінің әлеуетті маңыздылығы қаралады.

      2. Осы баптың 1-тармағында көзделген өлшемшарттарды қарау экологиялық бағалауды ұйымдастыру және жүргізу жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жүзеге асырылады.

71-бап. Қоршаған ортаға әсерді бағалаудың қамту саласын айқындау

      1. Қоршаған ортаға әсерді бағалаудың қамту саласын айқындау мақсаты қоршаған ортаға әсерді бағалау барысында жинақталуға және зерттелуге тиіс ақпараттың тәптіштелу дәрежесін және түрлерін, зерттеу әдістерін және мұндай ақпаратты ықтимал әсер ету туралы есепте беру тәртібін айқындау болып табылады.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган белгіленіп отырған қызмет туралы өтініш тіркелген күннен бастап жиырма екі жұмыс күні ішінде, бірақ осы Кодекстің 68-бабы 9-тармағының екінші бөлігінде белгіленген мерзім өткеннен кейін осы Кодекске сәйкес қоршаған ортаға әсер етуі міндетті бағалануға жататын қызметке қатысты мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылықтың осы Кодекстің 68-бабының 9-тармағына сәйкес қарауға келіп түскен ескертпелері мен ұсыныстарын ескере отырып, белгіленіп отырған қызмет туралы өтініште қамтылған мәліметтердің негізінде қоршаған ортаға әсер етуді бағалаудың қамту саласын айқындау туралы қорытынды шығарады және оның көшірмелерін ресми интернет-ресурста орналастыра отырып, осындай қорытындыны бастамашыға жібереді.

      3. Қамту саласын айқындау кезінде заманауи білім деңгейі, озық зерттеу әдістері, тиісті экономика саласындағы қазір бар техникалық мүмкіндіктер және қоршаған ортаның жай-күйі туралы деректердің болуы ескерілуге тиіс.

      4. Қоршаған ортаға әсерді бағалаудың қамту саласын айқындау туралы қорытындыға қоршаған ортаға ықтимал әсерлердің түрін, оқшаулануын, сипаты мен ауқымын, сондай-ақ осы Кодекстің 68-бабының 10-тармағына сәйкес хаттамаға енгізілген мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылықтың ескертпелері мен ұсыныстарын ескере отырып:

      1) белгіленіп отырған қызметтің мақсаттарына қол жеткізудің және оны жүзеге асырудың қоршаған ортаға әсерді бағалауды орындау кезінде зерделенуі тиіс балама нұсқаларына;

      2) тәптіштелген зерделеуді талап ететін әсер ету түрлеріне және әсер ету объектілеріне;

      3) әсерді бағалау саласына және оның әдістеріне қатысты ықтимал әсер ету туралы есепке қойылатын талаптар енгізілуі мүмкін.

      Ескерту. 71-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

72-бап. Ықтимал әсер ету туралы есеп

      1. Қоршаған ортаға әсерді бағалаудың қамту саласын айқындау туралы қорытындыға сәйкес бастамашы белгіленіп отырған қызметтің қоршаған ортаға әсерін бағалауға қажетті іс-шараларды өткізуді және олардың нәтижелері бойынша ықтимал әсер ету туралы есеп дайындауды қамтамасыз етеді.

      2. Ықтимал әсер ету туралы есепті дайындауды қоршаған ортаны қорғау саласындағы жұмыстарды орындауға және қызметтерді көрсетуге лицензиясы бар жеке және (немесе) заңды тұлғалар (бұдан әрі – ықтимал әсер ету туралы есепті жасаушылар) жүзеге асырады.

      3. Қоршаған ортаға әсерді бағалау және ықтимал әсер ету туралы есеп жобасын дайындау жөніндегі жұмыстарды ұйымдастыру мен қаржыландыруды бастамашы өз есебінен қамтамасыз етеді.

      4. Ықтимал әсер ету туралы есептің жобасында қоршаған ортаға әсерді бағалаудың қамту саласын айқындау туралы қорытындының мазмұны ескеріле отырып:

      1) өзіне қатысты есеп жасалған белгіленіп отырған қызметті сипаттау, оған қоса:

      белгіленіп отырған қызметті жүзеге асырудың болжамды орнын сипаттау, оның геоақпараттық жүйеге сәйкес айқындалған, векторлық файлдары бар координаттары, сондай-ақ есеп жасалған кезде белгіленіп отырған қызметті жүзеге асырудың болжамды орнындағы қоршаған ортаның жай-күйін сипаттау;

      белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыруға қажетті объектілерді салу және пайдалану барысында жер санаты және жер пайдалану мақсаттары туралы ақпарат;

      белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыруға қажетті объектілердің қуатын, габариттерін (алып жатқан жерлердің ауданы, биіктігі) қоса алғанда, олардың көрсеткіштері туралы ақпарат, өндірістік процесс туралы, оның ішінде кәсіпорынның күтілетін өнімділігі, оның энергияға, табиғи ресурстарға, шикізат пен материалдарға деген қажеттілігі туралы мәліметтер;

      қазіргі бар ғимараттарды, құрылыстарды, құрылысжайларды, жабдықтарды кейіннен кәдеге жарату жөніндегі жұмыстарды және егер бұл жұмыстар белгіленіп отырған қызметті іске асыру мақсаттары үшін қажет болса, оларды орындау тәсілдерін сипаттау;

      қаралып отырған қызметті жүзеге асыру үшін объектілерді салуға және пайдалануға байланысты қоршаған ортаға эмиссиялардың күтілетін түрлері, сипаттамалары мен саны, суға, атмосфералық ауаға, топыраққа, жер қойнауына әсер етуді, сондай-ақ дірілді, шулы, электромагниттік, жылулық және радиациялық әсер етуді қоса алғанда, қоршаған ортаға өзге де жағымсыз антропогендік әсерлер туралы ақпарат;

      белгіленіп отырған қызмет шеңберінде объектілерді салу және пайдалану барысында түзілетін қалдықтардың, оның ішінде қазіргі бар ғимараттарды, құрылыстарды, құрылысжайларды, жабдықтарды кейіннен кәдеге жаратуды жүзеге асыру нәтижесінде түзілетін қалдықтардың күтілетін түрлері, сипаттамалары және саны туралы ақпарат;

      2) белгіленіп отырған қызметтің ерекшеліктері мен оның қоршаған ортаға ықтимал әсер етуін ескере отырып, оны жүзеге асырудың ықтимал нұсқаларын сипаттау, оған қоса:

      белгіленіп отырған қызметтің бастамашысы оны қолдану үшін таңдаған нұсқа, оны таңдауды негіздеу, басқа ықтимал ұтымды нұсқаларды, оның ішінде адамдардың өмірін және (немесе) денсаулығын және қоршаған ортаны қорғау тұрғысынан неғұрлым қолайлы ұтымды нұсқаны сипаттау;

      3) белгіленіп отырған қызметтің елеулі әсер етуіне ұшырауы мүмкін табиғи ортаның құрамдастары және өзге де объектілер туралы ақпарат, оған қоса адамдардың өмірі және (немесе) денсаулығы, олардың тұру және қызмет ету жағдайлары, биоәртүрлілік (оның ішінде өсімдіктер әлемі мен жануарлар дүниесі, генетикалық ресурстар, өсімдіктер мен жабайы жануарлардың табиғи ареалдары, жабайы жануарлардың миграция жолдары, экожүйелер), жер (оның ішінде жерді алып қою), топырақ (оның ішінде органикалық құрам, эрозия, нығыздалу, өзге де тозу нысандары), сулар (оның ішінде судың гидроморфологиялық өзгерістері, мөлшері мен сапасы), атмосфералық ауа, экологиялық және әлеуметтік-экономикалық жүйелердің климаттың өзгеруіне қарсы тұруы, материалдық активтер, тарихи-мәдени мұра объектілері (оның ішінде сәулет және археологиялық), ландшафтар, сондай-ақ көрсетілген объектілердің өзара іс-қимылы;

      4) белгіленіп отырған қызметтің осы тармақтың 3) тармақшасында санамаланған объектілерге мыналардың:

      белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыруға, оның ішінде қазіргі бар объектілерге кейіннен кәдеге жарату бойынша жұмыстарды жүргізу қажет болған жағдайларда, оларға арналған объектілерді салу мен пайдаланудың;

      табиғи және генетикалық ресурстарды (оның ішінде осы ресурстардың болуына және олардың орналасқан жеріне қарай жерді, жер қойнауын, топырақты, суды, өсімдіктер әлемі мен жануарлар дүниесінің объектілерін, жабайы жануарлардың миграция жолдарын) пайдаланудың;

      қоршаған ортаға эмиссиялар, қалдықтардың жинақталуы және оларды көмудің;

      қолданыстағы және жоспарланған өндірістік және өзге де объектілерден кумулятивтік әсер етудің;

      белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыру процесінде техникалық-технологиялық, ұйымдастырушылық, басқарушылық және өзге де жобалық шешімдерді, оның ішінде осы Кодексте көзделген жағдайларда – оларды қолданудың тиісті салалары бойынша ең үздік қолжетімді техникаларды қолданудың нәтижесінде туындайтын ықтимал елеулі (тікелей және жанама, кумулятивтік, трансшекаралық, қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді, оң және жағымсыз) әсер етуді сипаттау;

      5) қоршаған ортаға эмиссиялардың, физикалық әсер етудің шекті сандық және сапалық көрсеткіштерін негіздеу;

      6) қалдықтардың түрлері бойынша олардың жинақталуының шекті санын негіздеу;

      7) егер белгіленіп отырған қызмет шеңберінде қалдықтарды көму көзделсе, қалдықтарды түрлері бойынша көмудің шекті көлемдерін негіздеу;

      8) белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыру шеңберінде тиісінше белгіленіп отырған қызметке және оны жүзеге асырудың болжамды орнына тән авариялар мен қауіпті табиғи құбылыстардың туындау ықтималдығын айқындау туралы ақпарат, оларды болғызбау және жою жөнінде іс-шаралар жүргізу мүмкіндігін ескере отырып, авариялар мен қауіпті табиғат құбылыстарының туындау тәуекелдеріне байланысты қоршаған ортаға ықтимал елеулі жағымсыз әсер етуді сипаттау;

      9) объектіні салу және пайдалану кезеңдері үшін көзделетін, белгіленіп отырған қызметтің қоршаған ортаға анықталған елеулі әсер етуін болғызбау, қысқарту, жеңілдету жөніндегі шараларды, оның ішінде қалдықтарды басқару бойынша ұсынылатын іс-шараларды, сондай-ақ ықтимал елеулі әсерді бағалауда беймәлімділік болған кезде, әсер етудің мониторингі (оған қоса белгіленіп отырған қызметті іске асырғаннан кейін іс жүзінде әсер етуге ықтимал әсер ету туралы есепте келтірілген ақпаратпен салыстырып жобадан кейінгі талдау жүргізу қажеттігі) бойынша ұсынылатын шараларды сипаттау;

      10) қоршаған ортаға ықтимал қайтымсыз әсерді бағалау және осындай әсер етуге алып келетін операцияларды орындау қажеттігін негіздеу, оның ішінде қайтымсыз әсер етуден болатын ысыраптар мен осы ысыраптарды тудыратын операциялардан түсетін пайданы экологиялық, мәдени, экономикалық және әлеуметтік тұрғыда салыстырып талдау;

      11) белгіленіп отырған қызмет тоқтатылатын жағдайда оны жүзеге асырудың бастапқы сатысында айқындалған қоршаған ортаны қалпына келтіру тәсілдері мен шаралары;

      12) қоршаған ортаға әсерді бағалауды қамту саласын айқындау туралы қорытындыда көрсетілген өзге де талаптардың сақталуын қамтамасыз етуге бағытталған шараларды сипаттау;

      13) зерттеулердің әдіснамасын сипаттау және ықтимал әсер ету туралы есепті жасау кезінде пайдаланылған экологиялық ақпарат көздері туралы мәліметтер;

      14) зерттеулер жүргізу кезінде туындаған және техникалық мүмкіндіктердің болмауына және заманауи ғылыми білімнің жеткіліксіз деңгейіне байланысты қиындықтарды сипаттау;

      15) мүдделі жұртшылықтың қоршаған ортаға әсерді бағалауға қатысуына байланысты оған хабарлау мақсатында осы тармақтың 1) – 12) тармақшаларында көрсетілген ақпаратты қорыта отырып, қысқаша техникалық емес түйіндеме қамтылуға тиіс.

      5. Ықтимал әсер ету туралы есепте қамтылған мәліметтер ақпараттың сапасы жөніндегі талаптарға сәйкес болуға, оның ішінде анық, дәл, толық және өзекті болуға тиіс. Ықтимал әсер ету туралы есептерде қамтылған ақпарат, осы баптың 8-тармағында көрсетілген ақпаратты қоспағанда, жалпыға бірдей қолжетімді болып табылады.

      6. Ықтимал әсер ету туралы есептің жобасы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган қоршаған ортаға әсерді бағалаудың қамту саласын айқындау туралы қорытынды шығарған күннен бастап үш жылдан кешіктірілмей қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға ұсынылуға тиіс. Бастамашы көрсетілген мерзімді өткізіп алған жағдайда, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган қоршаған ортаға әсерді бағалау процесін тоқтатады, бастамашыға ықтимал әсер ету туралы есептің жобасын қайтарады және оған белгіленіп отырған қызмет туралы жаңа өтініш беру қажеттігі туралы хабарлайды.

      7. Ықтимал әсер ету туралы есептің жобасын әзірлеу аяқталғаннан кейін ықтимал әсер ету туралы есеп жобасының бастамашысы немесе бастамашымен шарт бойынша әрекет ететін құрастырушысы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға:

      1) ықтимал әсер ету туралы есеп жобасының сапасына бағалау жүргізу және мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылықтың ескертпелері мен ұсыныстарын, қоғамдық тыңдаулардың нәтижелерін және осы Кодекстің 73-бабының 19-тармағында көзделген жағдайда сараптама комиссиясының хаттамасын ескере отырып, оны пысықтау қажеттігін айқындау мақсатында осы есептің жобасын;

      2) тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдарымен келісілген қоғамдық тыңдауларды өткізу орындары, күндері мен басталу уақыты көрсетілген ілеспе хатты немесе осы Кодекстің 73-бабына сәйкес өткізілген тиісті қоғамдық тыңдаулардың қол қойылған хаттамасын;

      3) есепте коммерциялық, қызметтік немесе заңмен қорғалатын өзге де құпия болған кезде осы баптың 8-тармағының бірінші бөлігінде көрсетілген құжаттарды жібереді.

      8. Есепте коммерциялық, қызметтік немесе заңмен қорғалатын өзге де құпия болған кезде ықтимал әсер ету туралы есептің бастамашысы немесе бастамашымен шарт бойынша әрекет ететін құрастырушысы осы баптың 7-тармағына сәйкес оның сапасын бағалау мақсаты үшін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға немесе осы Кодекстің 73-бабына сәйкес қоғамдық тыңдауларды ұйымдастыру мақсаты үшін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ведомстволық бағынысты ұйымына және тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдарына ұсынылатын ықтимал әсер ету туралы есептің жобасымен бірге:

      1) ықтимал әсер ету туралы есептің жобасында жария етілуге жатпайтын нақты ақпаратқа нұсқау және көрсетілген ақпараттың қандай заңмен қорғалатын құпияға жататынын түсіндіру берілуге тиіс өтінішті;

      2) ықтимал әсер ету туралы есеп жобасының тиісті ақпарат алып тасталуға және "Құпия ақпарат" мәтініне ауыстырылуға тиіс екінші көшірмесін ұсынады.

      Бұл ретте жұртшылықтың экологиялық ақпаратқа қол жеткізу құқығын қамтамасыз ету мақсатында тиісінше қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ведомстволық бағынысты ұйымы және тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдары жұртшылықтың осы тармақтың бірінші бөлігінің 2) тармақшасында көрсетілген ықтимал әсер ету туралы есептің көшірмесіне қол жеткізуін қамтамасыз етуге тиіс.

      Ықтимал әсер ету туралы есепте көрсетілген қоршаған ортаға эмиссиялардың, физикалық әсер етудің сандық және сапалық көрсеткіштері туралы, сондай-ақ түзілетін, жинақталатын және көмілуге тиіс қалдықтар туралы ақпарат коммерциялық немесе өзге де заңмен қорғалатын құпия деп танылмауға тиіс.

      9. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ведомстволық бағынысты ұйымы және тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдары бастамашы көрсеткен ақпараттың құпиялылығын қамтамасыз ету үшін Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.

      10. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы баптың 7-тармағында көрсетілген құжаттарды алғаннан кейін екі жұмыс күні ішінде ықтимал әсер ету туралы есептің жобасын мүдделі мемлекеттік органдарға жібереді.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ықтимал әсер ету туралы есептің жобасын жіберген күннен бастап он жұмыс күні ішінде мүдделі мемлекеттік органдар ықтимал әсер ету туралы есептің жобасына өз ескертпелері мен ұсыныстарын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға жазбаша нысанда (қағаз немесе электрондық жеткізгіштерде) жібереді.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы тармақтың екінші бөлігінде белгіленген мерзім шегінде мүдделі мемлекеттік органдардан алынған жазбаша нысандағы (қағаз немесе электрондық жеткізгіштердегі) ескертпелер мен ұсыныстарды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ресми интернет-ресурсында осы Кодекстің 76-бабы 4-тармағының 1) тармақшасына сәйкес қоршаған ортаға әсер етуді бағалау нәтижелері жөніндегі қорытындымен бірге орналастырылатын жиынтық кестеге енгізеді.

      Ескерту. 72-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

73-бап. Ықтимал әсер ету туралы есептің жобасына қатысты қоғамдық тыңдаулар

      1. Бастамашы ықтимал әсер ету туралы есептің жобасын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган оның сапасына бағалау жүргізуді бастағанға дейін немесе жүргізу процесінде қоғамдық тыңдауларға шығаруға тиіс. Қоғамдық тыңдаулар осы бапқа және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қоғамдық тыңдауларды өткізу қағидаларына (бұдан әрі – қоғамдық тыңдауларды өткізу қағидалары) сәйкес өткізіледі.

      Қоғамдық тыңдаулар ықтимал әсер ету туралы есеп жобасының сапасына бағалау жүргізу процесі басталғанға дейін аяқталған жағдайда, мұндай жоба қоғамдық тыңдаулардың хаттамасына қол қойылған күннен бастап алты айдан кешіктірілмей қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға жіберілуге тиіс.

      2. Бастамашы қоғамдық тыңдауларды ұйымдастыру мақсатында:

      1) қоғамдық тыңдауларды өткізу қағидаларына сәйкес тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдарымен қоғамдық тыңдауларды өткізу орнын, күні мен уақытын келіседі;

      2) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ведомстволық бағынысты ұйымына және тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдарына ресми интернет-ресурстарда орналастыру үшін:

      ықтимал әсер ету туралы есептің жобасын;

      есепте коммерциялық, қызметтік немесе заңмен қорғалатын өзге де құпия болған кезде осы Кодекстің 72-бабы 8-тармағының бірінші бөлігінде көрсетілген құжаттарды;

      тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдарымен келісілген қоғамдық тыңдауларды өткізу орындарын, күндері мен басталу уақытын көрсете отырып, қоғамдық тыңдауларды өткізу туралы хабарландыруды жібереді.

      3. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ведомстволық бағынысты ұйымы және тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдары осы баптың 2-тармағының 2) тармақшасында көрсетілген құжаттарды алғаннан кейін екі жұмыс күні ішінде ресми интернет-ресурстарында ықтимал әсер ету туралы есептің жобасын қоғамдық тыңдауларды өткізу туралы хабарландырумен бірге орналастырады.

      Ықтимал әсер ету туралы есептің жобасы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның және тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдарының ресми интернет-ресурстарында орналастырылған күнінен бастап кемінде күнтізбелік отыз күн танысу үшін қолжетімді болуға тиіс.

      4. Бастамашы қоғамдық тыңдауларды өткізу туралы хабарландыруды тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің аумағында таратылатын, қатысы бар аумақтың шегінде толық немесе ішінара орналасқан кемінде бір газетте және кемінде бір теле- немесе радиоарна арқылы қазақ және орыс тілдерінде таратуды ұйымдастыруға міндетті.

      Қоғамдық тыңдауларды өткізу туралы хабарландыру қоғамдық тыңдауларды өткізу басталар күнге дейін жиырма жұмыс күнінен кешіктірмей, осы баптың бірінші бөлігінде көрсетілген тәсілдермен таратылуға тиіс. Қоғамдық тыңдауларды өткізудің басталу күні осы баптың 3-тармағының екінші бөлігінде белгіленген мерзім аяқталған күннен ерте болмай тағайындалуға тиіс.

      Қоғамдық тыңдауларды өткізу туралы хабарландыруда мынадай ақпарат қамтылуға тиіс:

      1) қоғамдық тыңдаулардың нысанасы;

      2) қоғамдық тыңдаулар өткізудің орны, күні және басталу уақыты;

      3) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның интернет-ресурсының ықтимал әсер ету туралы есептің жобасымен, белгіленіп отырған қызмет туралы өтініштің көшірмесімен танысуға болатын парақшасына сілтеме;

      4) белгіленіп отырған қызмет бастамашысының деректемелері мен байланыс деректері;

      5) белгіленіп отырған қызмет, қоғамдық тыңдаулар өткізу туралы қосымша ақпарат алуға, сондай-ақ белгіленіп отырған қызметке қатысты құжаттардың көшірмелерін сұратуға болатын электрондық мекенжай мен телефон нөмірі;

      6) мүдделі жұртшылық ықтимал әсер ету туралы есептің жобасына өздерінің ескертпелері мен ұсыныстарын жазбаша нысанда (қағаз немесе электрондық жеткізгіштерде) жібере алатын тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің жергілікті атқарушы органының электрондық мекенжайы мен пошталық мекенжайы.

      5. Бастамашы жұртшылыққа оның сұратуы бойынша белгіленіп отырған қызмет туралы өтініштің, осы Кодекстің 68-бабының 10-тармағына сәйкес дайындалған хаттаманың, белгіленіп отырған қызметтің әсер ету скринингінің нәтижелері туралы қорытындының (ол жүргізілген жағдайда), қоршаған ортаға әсерді бағалаудың қамту саласын айқындау туралы қорытындының және ықтимал әсер ету туралы есеп жобасының көшірмелерін ұсынуға (электрондық нысанда) міндетті.

      6. Қоғамдық тыңдауларды өткізуді ұйымдастыру, оның ішінде бұқаралық ақпарат құралдарында қоғамдық тыңдауларды өткізу туралы хабарландыруларды тарату, мұндай тыңдаулар өткізілетін орынды қамтамасыз ету, қажетті аппаратура мен материалдарды беру жөніндегі шығыстарды бастамашы көтереді.

      7. Мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылық ықтимал әсер ету туралы есептің жобасына өздерінің ескертпелері мен ұсыныстарын қоғамдық тыңдауларды өткізу басталар күнге дейін үш жұмыс күнінен кешіктірмей тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің жергілікті атқарушы органына жазбаша нысанда (қағаз немесе электрондық жеткізгіштерде) жіберуге не қоғамдық тыңдауларды өткізу барысында өздерінің ескертпелері мен ұсыныстарын айтуға құқылы.

      Тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің жергілікті атқарушы органы мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылықтан алынған жазбаша нысандағы (қағаз немесе электрондық жеткізгіштердегі) ескертпелер мен ұсыныстарды жиынтық кестеге енгізеді, ол ықтимал әсер ету туралы есептің жобасымен бірге қоғамдық тыңдауларға шығарылады.

      8. Қоғамдық тыңдауларды өткізу кезінде мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылықтың ескертпелер мен ұсыныстардың мәні нақты тұжырымдалмаған және оны ашпайтын немесе қоршаған ортаға әсерді бағалау шеңберінде зерделенуге жататын мәселелерге анық қатысы жоқ ескертпелері мен ұсыныстары ескерілмейді.

      9. Қоғамдық тыңдаулар оларға қатысуға ниет білдірген кез келген адамдар үшін олардың тұратын жеріне қарамастан, ашық болып табылады. Қоғамдық тыңдауларды өткізу процесінде оларға қатысушы кез келген адам қоғамдық тыңдауларды өткізудің белгіленген регламентіне сәйкес ықтимал әсер ету туралы есептің жобасы бойынша өз ескертпелері мен ұсыныстарын білдіруге құқылы.

      10. Қоғамдық тыңдауларды өткізудің, оның ішінде регламентті бекітудің, хаттаманы ресімдеудің, хаттаманы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға берудің және хаттаманы жұртшылықтың назарына жеткізудің тәртібі қоғамдық тыңдауларды өткізу қағидаларында белгіленеді.

      11. Қоғамдық тыңдаулар тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің жергілікті атқарушы органы өкілінің төрағалық етуімен өткізіледі.

      Тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің жергілікті атқарушы органы қоғамдық тыңдаулардың бүкіл барысының бейне- және аудиожазылуын қамтамасыз етеді. Қоғамдық тыңдаулардың бейне- және аудиожазбасы бар электрондық жеткізгіш қоғамдық тыңдаулардың хаттамасына қоса тігілуге тиіс.

      12. Қоғамдық тыңдауларды өткізу мерзімі қатарынан бес жұмыс күнінен аспауға тиіс.

      13. Қоғамдық тыңдаулар аяқталғаннан кейін қоғамдық тыңдауларды өткізу қағидаларында белгіленген нысан бойынша хаттама ресімделеді, оған міндетті түрде мыналар:

      1) қоғамдық тыңдауларды өткізу барысында авторлары алып тастаған ескертпелер мен ұсыныстарды қоспағанда, мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылықтың осы баптың 7-тармағына сәйкес жазбаша нысанда ұсынылған немесе қоғамдық тыңдауларды өткізу барысында айтылған барлық ескертпесі мен ұсынысы;

      2) осы тармақтың 1) тармақшасына сәйкес хаттамаға енгізілген әрбір ескерту және ұсыныс бойынша бастамашының жауаптары мен түсініктемелері;

      3) хаттамаға Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен шағым жасау құқығы туралы ақпарат енгізіледі.

      14. Қоғамдық тыңдаулардың хатшысы қоғамдық тыңдаулардың хаттамасын ресімдейді және онда көрсетілген мәліметтердің толықтығы мен анықтығы үшін жауапты болады. Хаттамаға қоғамдық тыңдаулардың төрағасы мен хатшысы қоғамдық тыңдаулар аяқталған күннен бастап екі жұмыс күні ішінде қол қояды.

      15. Тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің жергілікті атқарушы органы хаттамаға қол қойылғаннан кейін екі жұмыс күнінен кешіктірмей, қол қойылған хаттаманы ресми интернет-ресурста орналастырады.

      16. Қоғамдық тыңдаулар хаттамасына қол қойылғаннан кейін:

      1) хаттамада мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылықтың қоғамдық тыңдауларды өткізу барысында авторлары алып тастамаған ескертпелері мен ұсыныстары болмаған кезде, қоғамдық тыңдаулардың төрағасы екі жұмыс күні ішінде осы Кодекстің 76-бабына сәйкес қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері бойынша қорытынды дайындау үшін қол қойылған хаттаманы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға жібереді;

      2) хаттамада мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылықтың қоғамдық тыңдауларды өткізу барысында авторлары алып тастамаған ескертпелері мен ұсыныстары болған кезде, бастамашы ықтимал әсер ету туралы есептің жобасын осындай ескертпелер мен ұсыныстарға сәйкес пысықтауды қамтамасыз етеді және ықтимал әсер ету туралы есептің пысықталған жобасын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға жібереді.

      17. Ықтимал әсер ету туралы есептің жобасы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға қайтадан берілген кезде мынадай:

      1) егер қайтадан берілетін ықтимал әсер ету туралы есептің жобасында қоғамдық тыңдауларда бұрын қаралмаған, белгіленіп отырған қызметке осы Кодекстің 65-бабының 2-тармағында көзделген елеулі өзгерістер қамтылған;

      2) егер бұрын өткізілген қоғамдық тыңдаулардың хаттамасында осындай қоғамдық тыңдауларды өткізу барысында авторлары алып тастамаған жұртшылықтың ескертпелері және (немесе) ұсыныстары болған;

      3) егер қоғамдық тыңдауларды өткізу кезінде Қазақстан Республикасы экология заңнамасының қоғамдық тыңдауларды өткізу тәртібіне қойылатын талаптарының бұзылуына жол берілген жағдайларды қоспағанда, қайтадан қоғамдық тыңдаулар өткізу талап етілмейді.

      Қайталама қоғамдық тыңдау осы баптың 1 – 15 және 18-тармақтарына сәйкес өткізіледі.

      18. Қоғамдық тыңдауларды қайтадан өткізу процесінде ықтимал әсер ету туралы есептің жобасы бастапқы қоғамдық тыңдаулардың хаттамасына енгізілген ескертпелер мен ұсыныстарға сәйкес пысықталған бөлігінде, сондай-ақ ықтимал әсер ету туралы есептің жобасына енгізілген және қоғамдық тыңдауларда бұрын қаралмаған, белгіленіп отырған қызметке осы Кодекстің 65-бабының 2-тармағында көзделген елеулі өзгерістер бөлігінде қаралады. Егер ықтимал әсер ету туралы есептің жобасын пысықтау кезінде бастапқы қоғамдық тыңдаулардың хаттамасына енгізілген қандай да бір ескертпе мен ұсыныс ескерілмесе, қоғамдық тыңдауларды қайтадан өткізу процесінде бастамашының ықтимал әсер ету туралы есептің жобасын осы бөлікте пысықтаудан бас тартуының себептері де қаралады.

      Қоғамдық тыңдауларды қайтадан өткізу процесінде оларға қатысушы кез келген адам осы тармақтың бірінші бөлігіне сәйкес қоғамдық тыңдауларды қайтадан өткізу кезінде қаралуға жататын мәселелер шегінде өзінің ескертпелері мен ұсыныстарын айтуға құқылы. Көрсетілген мәселелерге қатысы жоқ ескертулер мен ұсыныстар қоғамдық тыңдауларды қайтадан өткізу кезінде ескерілуге жатпайды.

      Егер алдыңғы қоғамдық тыңдауларды өткізу кезінде Қазақстан Республикасы экология заңнамасының қоғамдық тыңдауларды өткізу тәртібіне қойылатын талаптарының бұзылуына жол берілсе, қоғамдық тыңдауларды қайтадан өткізу процесінде ықтимал әсер ету туралы есептің жобасы толық көлемде қаралады.

      19. Бастамашы мүдделі мемлекеттік органдар мен жұртшылықтың қоғамдық тыңдауларды қайтадан өткізу барысында авторлары алып тастамаған ескертпелерімен және ұсыныстарымен келіспеген жағдайда, бастамашының тиісті пікірі тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің жергілікті атқарушы органынан қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға сараптама комиссиясының отырысын өткізуге арналған өтінішпен бірге жіберілетін қайталама қоғамдық тыңдаулардың хаттамасына енгізіледі, содан кейін даулы мәселелер бойынша келіспеушіліктер осы Кодекстің 74-бабына сәйкес шешіледі.

      Ескерту. 73-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

74-бап. Сараптама комиссиясы

      1. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы Кодекстің 73-бабының 19-тармағында көрсетілген жағдайда сараптама комиссиясының отырысын өткізуге арналған өтінішті және қайталама қоғамдық тыңдаулардың хаттамасын алған күннен бастап екі жұмыс күні ішінде:

      1) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ведомствосы өкілінің төрағалық етуімен сараптама комиссиясын құрады;

      2) сараптама комиссиясының мүшелеріне ықтимал әсер ету туралы есептің пысықталған жобасының және бастапқы және қайтадан қоғамдық тыңдаулар хаттамаларының көшірмесін жібереді;

      3) сараптама комиссиясының отырысын өткізу күнін тағайындайды.

      Сараптама комиссиясын қалыптастыру үшін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган аккредиттелген коммерциялық емес ұйымдарға шақыру жібереді. Сараптама комиссиясының түпкілікті құрамына сараптама комиссиясының жұмысына қатысуға өзінің ниетін жазбаша растаған аккредиттелген коммерциялық емес ұйымдардан бір-бір өкілден енгізіледі.

      2. Сараптама комиссиялары ықтимал әсер ету туралы есептің әрбір жеке жобасын қарау үшін шақырылатын, алқалы, консультативтік-кеңесші органдар болып табылады.

      3. Сараптама комиссиялары осы Кодекске және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен сараптама комиссиялары туралы ережеге сәйкес жұмыс істейді.

      4. Мыналар:

      1) экологиялық реттеу және бақылау функцияларын жүзеге асыратын, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ведомствосының өкілінің атынан сараптама комиссиясының төрағасы;

      2) әрбір мүдделі мемлекеттік органнан бір-бір өкіл;

      3) Қазақстан Республикасы Ұлттық кәсіпкерлер палатасының бір өкілі;

      4) сараптамалық комиссияның жұмысына қатысуға ниет білдірген аккредиттелген коммерциялық емес ұйымдардың өкілі сараптама комиссиясының мүшелері болып табылады.

      5. Бастамашы, сараптама комиссиясының мүшелері сараптама комиссиясының отырысына сараптама қоғамдастығы өкілдерінің (ғылыми жұмыскерлер, танылған практик-мамандар) қатарынан сараптама комиссиясының қарауына жататын мәселелер бойынша тиісті кәсіптік білімі мен практикалық тәжірибесі бар тәуелсіз сарапшыларды шақыруға құқылы. Сараптама комиссиясының отырысына шақырылған тәуелсіз сарапшылар сараптама комиссиясының отырыстарында қаралатын мәселелер бойынша өздерінің кәсіптік білімі мен практикалық тәжірибесі шеңберінде өзінің тәуелсіз пікірін ұсынады және олардың сараптама комиссиясының дауыс беруіне қатысуға құқығы жоқ.

      6. Сараптама комиссиясының отырысы сараптама комиссиясының мүшелеріне ықтимал әсер ету туралы есеп жобасының және қоғамдық тыңдаулар хаттамаларының көшірмелері жіберілгеннен кейін жиырма жұмыс күнінен кешіктірілмей басталуға тиіс.

      7. Сараптама комиссиясының мүшелері ықтимал әсер ету туралы есеп жобасының және қоғамдық тыңдаулар хаттамаларының көшірмелерін алғаннан кейін он жұмыс күнінен аспайтын мерзімде сараптама комиссиясының барлық мүшесі төрағаға сараптама комиссиясының қарауына шығарылған даулы мәселелер бойынша өз ескертпелері мен ұсыныстарын жібереді.

      8. Сараптама комиссиясының төрағасы бастамашыны сараптама комиссиясы отырысының өткізілетін орны мен уақыты туралы хабардар етеді және оған отырыс басталар күнге дейін жеті жұмыс күнінен кешіктірмей, комиссия мүшелерінің ескертпелері мен ұсыныстарын береді.

      9. Сараптама комиссиясының отырысы қоршаған ортаға ықтимал әсер ету туралы есеп жобасының бастамашысы мен құрастырушысының қатысуымен өткізіледі.

      10. Сараптама комиссиясының отырысы барысында:

      1) ықтимал әсер ету туралы есептің бастамашысы және құрастырушысы:

      белгіленіп отырған қызметке;

      оның қоршаған ортаға күтілетін елеулі әсер етуіне және осындай әсер етуді болғызбау, қысқарту және (немесе) жеңілдету бойынша қажетті шараларға;

      ықтимал әсер ету туралы есептің жобасын қоғамдық тыңдаулар шеңберінде алынған ескертпелер мен ұсыныстарға сәйкес пысықтау үшін қабылданған шараларға;

      ықтимал әсер ету туралы есептің жобасына қоғамдық тыңдаулар барысында ұсынылған, ықтимал әсер ету туралы есептің жобасын пысықтау кезінде ескерілген ұсыныстар мен ескертпелерге;

      қоғамдық тыңдаулар барысында ұсынылған, бірақ ықтимал әсер ету туралы есептің жобасын пысықтау кезінде ескерілмеген даулы ескертпелер мен ұсыныстарға және осындай ескертпелер мен ұсыныстардың ескерілмеу себептеріне қатысты баяндама жасайды;

      2) сараптама комиссиясының мүшелері, ықтимал әсер ету туралы есептің бастамашысы мен құрастырушысы сараптама комиссиясының қарауына шығарылған даулы мәселелер бойынша талқылау жүргізеді, шақырылған тәуелсіз сарапшылардың пікірін тыңдайды;

      3) сараптама комиссиясы белгіленіп отырған қызметке және оның қоршаған ортаға ықтимал әсер етуіне байланысты даулы мәселелер бойынша және осыған байланысты ықтимал әсер ету туралы есеп жобасын пысықтаудың қажет немесе қажет емес екені туралы ашық дауыс беру арқылы шешім қабылдайды.

      11. Сараптама комиссиясының шешімдері сараптама комиссиясының барлық мүшесінің кемінде үштен екісімен қабылданады және сараптама комиссиясы отырысының хаттамасында тіркеледі.

      Сараптама комиссиясының шешімін қабылдауға қарсы дауыс берген сараптама комиссиясының мүшелері даулы мәселе бойынша ерекше пікір жасауға құқылы, ол сараптама комиссиясы отырысының хаттамасына қоса беріледі.

      12. Сараптама комиссиясының отырысы басталған күнінен бастап күнтізбелік бес күннен кешіктірілмейтін мерзімде аяқталуға тиіс.

      Сараптама комиссиясы отырысының нәтижелері бойынша сараптама комиссиясы отырысының хаттамасы жасалады, онда сараптама комиссиясы мүшелерінің, есептің бастамашысы мен құрастырушысының отырыс кезінде айтылған барлық ескертпесі мен ұсынысы, шақырылған тәуелсіз сарапшылардың пікірлері, сондай-ақ қабылданған шешімдер көрсетіледі. Хаттамаға сараптама комиссиясының төрағасы мен отырысқа қатысқан барлық мүшесі осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген мерзімнен кешіктірмей қол қояды.

      13. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган сараптама комиссиясы отырысының хаттамасын ықтимал әсер ету туралы есептің жобасы бойынша қорытынды дайындау процесінде қарайды.

      14. Сараптама комиссиясы ықтимал әсер ету туралы есептің жобасын пысықтау қажеттігі туралы шешім қабылдаған жағдайда, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бастамашыға есептің жобасын пысықтауға жібереді, содан кейін осы Кодекстің 73-бабының ережелері қайтадан қолданылады.

      15. Сараптама комиссиясының мүшелері Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды, сондай-ақ жариялылығына осы Кодексте кепілдік берілетін экологиялық ақпаратты қоспағанда, сараптама комиссиясының жұмысы шеңберінде өздері алған, мемлекеттік құпияларды, коммерциялық және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді жария етуге құқылы емес.

      Ескерту. 74-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

75-бап. Қоршаған ортаға әсерді бағалау барысында жүргізілетін трансшекаралық әсерді бағалау

      1. Осы Кодекстің 80-бабы 1-тармағының 1) тармақшасында көзделген негіздер болған кезде, қоршаған ортаға әсерді бағалау барысында трансшекаралық әсерге бағалау жүргізіледі.

      2. Трансшекаралық әсерді бағалау осы тараудың 4-параграфына және Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес жүргізіледі.

76-бап. Қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері бойынша қорытынды

      1. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ықтимал әсер ету туралы есептің жобасына ескертпелер болған кезде қоршаған ортаға әсер етуге бағалау жүргізуге арналған өтініш тіркелген күннен бастап он жеті жұмыс күні ішінде осындай ескертпелерді бастамашыға жібереді. Бастамашы ескертпелер жіберілген күннен бастап бес жұмыс күні ішінде осындай ескертпелерді жоюға тиіс.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган қоршаған ортаға әсер етуге бағалау жүргізуге арналған өтініш тіркелген күннен бастап отыз жұмыс күні ішінде бастамашыға белгіленіп отырған қызметті іске асыруға жол берілетіні немесе жол берілмейтіні туралы тұжырыммен қоса, қоршаған ортаға әсер етуді бағалау нәтижелері бойынша қорытындыны береді.

      Егер қоғамдық тыңдаулардың қол қойылған хаттамасы осы тармақтың бірінші бөлігінде белгіленген ескертпелерді жою мерзімі өткенге дейін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға ұсынылмаса, белгіленіп отырған қызметті іске асыруға жол берілмейтіні туралы тұжырыммен қоса, қоршаған ортаға әсер етуді бағалау нәтижелері бойынша қорытынды беріледі.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның қоршаған ортаға әсер етуді бағалау нәтижелері бойынша қорытындысы ықтимал әсер ету туралы есеп жобасының осы Кодекске сәйкес ықтимал пысықталуы ескеріле отырып, осы жобаға, жұртшылықтың ескертпелері мен ұсыныстары жоқ екені белгіленген қоғамдық тыңдаулардың хаттамасына, сараптама комиссиясы отырысының хаттамасына (ол болған кезде), ал трансшекаралық әсер етуге бағалау жүргізу қажет болған жағдайда – осындай бағалаудың нәтижелеріне негізделуге тиіс.

      2. Қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері бойынша қорытындыда мынадай ақпарат:

      1) белгіленіп отырған қызмет шеңберінде көзделген операциялардың түрлерін сипаттау және оларды жүзеге асыру орны;

      2) мыналар:

      белгіленіп отырған қызметті іске асыру кезінде қоршаған ортаға ықтимал елеулі әсер ету;

      қорытындыда көрсетілген шарттар сақталған кезде белгіленіп отырған қызметті іске асыруға жол беруге болатыны туралы тұжырым;

      3) белгіленіп отырған қызметтің іске асырылуына жол беруге болады деп танылатын шарттар, оның ішінде:

      белгіленіп отырған қызметтің объектілерін жобалау, салу, реконструкциялау, пайдалану, кейіннен кәдеге жарату және салдарларын жою кезеңдерін қоса алғанда, белгіленіп отырған қызметті іске асыру кезінде сақталуы бастамашы үшін міндетті болып табылатын қоршаған ортаны, адамдардың өмірін және (немесе) денсаулығын қорғау шарттары, сондай-ақ уәкілетті мемлекеттік органдар белгіленіп отырған қызметке байланысты шешімдер қабылдау кезінде ескеруге тиіс адамдардың өмірін және (немесе) денсаулығын, қоршаған ортаны қорғаудың осындай шарттарының сақталуын қамтамасыз етуге бағытталған қажетті шаралар туралы ақпарат;

      табиғи ортаға эмиссиялардың, физикалық әсер етудің шекті сандық және сапалық көрсеткіштері;

      қалдықтардың түрлері бойынша жинақталуының шекті саны;

      егер белгіленіп отырған қызметті іске асыру шеңберінде қалдықтарды көму көзделген болса, қалдықтарды олардың түрлері бойынша көмудің шекті саны;

      ықтимал әсер ету туралы есепте жобадан кейінгі талдау жүргізу қажеттігі белгіленген жағдайда: оны жүргізудің мақсаттары, ауқымдары мен мерзімдері, оның мазмұнына қойылатын талаптар, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға және қажет болған кезде басқа да мемлекеттік органдарға жобадан кейінгі талдау туралы есептерді ұсыну мерзімдері;

      авариялардың алдын алуға, олардың салдарларын шектеуге және жоюға бағытталған шарттар мен қажетті шаралар;

      бастамашының белгіленіп отырған қызметтің қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуін болғызбау, азайту және (немесе) жеңілдету, сондай-ақ, егер белгіленіп отырған қызмет экологиялық залалдың себебі болса, осындай зардаптың ықтималдығын жою жөніндегі міндеттерін;

      4) трансшекаралық әсерді бағалау (ол жүргізілген жағдайда) нәтижелері туралы ақпарат қамтылуға тиіс.

      3. Қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері бойынша қорытындыға:

      1) қорытынды шығаруға негіз болған негізді аргументтер мен тұжырымдар;

      2) қоғамдық тыңдауларды өткізу (қоғамдық тыңдауларды өткізу туралы хабарландыруларды тарату, жұртшылыққа қоғамдық тыңдауларды өткізу процесі туралы ақпарат пен құжаттар беру), жұртшылықтың ескертпелері мен ұсыныстарын қарау туралы және қарау нәтижесінде алынған тұжырымдар туралы ақпарат;

      3) мүдделі мемлекеттік органдармен консультациялар, қоғамдық тыңдаулар өткізу және трансшекаралық әсерді бағалау (ол жүргізілген жағдайда), сараптама комиссиясының ықтимал әсер ету туралы есептің жобасын қарау нәтижесінде алынған ақпаратты көрсетілген ақпараттың қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері бойынша қорытынды шығару кезінде қалай ескерілгені туралы түсіндіре отырып, қорыту қамтылған негіздеме қоса беріледі.

      4. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері бойынша қорытынды шығарылған күннен кейінгі екі жұмыс күні ішінде:

      1) қоршаған ортаға әсер етуді бағалау нәтижелері бойынша қорытындыны, сондай-ақ мүдделі мемлекеттік органдардың ескертпелері мен ұсыныстары бар жиынтық кестені ресми интернет-ресурста орналастырады;

      2) алып тасталды – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      3) қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері бойынша қорытындыны қатысы бар аумақтың шегінде толық немесе ішінара орналасқан тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдарына жібереді, олар қорытындыны алған күннен кейінгі бір жұмыс күнінен кешіктірмей, қорытындыны интернет-ресурстарда орналастырады.

      5. Барлық мемлекеттік орган тиісті белгіленіп отырған қызметті іске асыруға байланысты рұқсаттар беру, хабарламалар қабылдау және өзге де әкімшілік рәсімдер кезінде қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері бойынша қорытындыда қамтылған тұжырымдар мен шарттарды міндетті түрде ескереді.

      6. Белгіленіп отырған қызметті іске асыру үшін әзірленетін жобалық құжаттарда осы Кодексте айқындалған жағдайларда Қазақстан Республикасының экология заңнамасының сақталуын және қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері бойынша қорытындыда қамтылған тұжырымдар мен шарттарға сәйкестікті қамтамасыз ететін ең үздік қолжетімді техникалар қолдануды қоса алғанда, техникалық-технологиялық, ұйымдастырушылық, басқарушылық және өзге де жобалық шешімдер көзделуге тиіс.

      7. Осы тармақтың екінші бөлігінде көзделген жағдайды қоспағанда, қоршаған ортаға әсер етуді бағалау нәтижелері бойынша қорытынды мерзімсіз қолданылады.

      Егер қоршаған ортаға әсер етуді бағалау нәтижелері бойынша қорытынды шығарылған күннен бастап үш жыл ішінде бастамашы немесе оның құқықтық мирасқоры тиісті белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыруға, оның ішінде құрылыс-монтаждау жұмыстарын жүргізу болжанатын қызмет үшін осындай жұмыстарды орындауға кіріспесе, онда қоршаған ортаға әсер етуді бағалау нәтижелері бойынша осындай қорытынды көрсетілген мерзім өткеннен кейін күші жойылды деп есептеледі.

      Ескерту. 76-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

77-бап. Ықтимал әсер ету туралы есептің мазмұны үшін жауаптылық

      1. Ықтимал әсер ету туралы есепті құрастырушы ықтимал әсер ету туралы есептің және құрастырушы алған, қоршаған ортаға әсерді бағалау жүргізудің өзге де нәтижелерінің сапасы үшін бастамашының алдында олардың арасында жасалған шартқа сәйкес азаматтық-құқықтық жауапты болады.

      2. Ықтимал әсер ету туралы есепті құрастырушы, бастамашы қоршаған ортаға әсер ету туралы алынған мәліметтерді жасырғаны және қоршаған ортаға әсерді бағалау жүргізу кезінде анық емес мәліметтер ұсынғаны үшін Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жауаптылықта болады.

      3. Қоршаған ортаға әсерді бағалау жүргізу кезінде Қазақстан Республикасының экология заңнамасы талаптарының сақталуын бақылауды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.

78-бап. Белгіленіп отырған қызметті іске асыру кезінде іс жүзіндегі әсер етуді жобадан кейінгі талдау

      1. Ықтимал әсер ету туралы есепті құрастырушы іске асырылған белгіленіп отырған қызметтің ықтимал әсер ету туралы есепке және қоршаған ортаға әсерді бағалау жүргізу нәтижелері бойынша қорытындыға сәйкестігін растау мақсатында белгіленіп отырған қызметті іске асыру кезінде іс жүзіндегі әсер етуіне жобадан кейінгі талдау (бұдан әрі – жобадан кейінгі талдау) жүргізеді.

      Жобадан кейінгі талдау қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін тиісті объектіні пайдалану басталғаннан кейін кемінде он екі айдан кейін басталуға және кемінде он сегіз айдан кешіктірілмей аяқталуға тиіс.

      Жобадан кейінгі талдаудың жүргізілуін тиісті объектінің операторы өз есебінен қамтамасыз етеді.

      2. Ықтимал әсер ету туралы есепті құрастырушы осы баптың 1-тармағының екінші бөлігінде көрсетілген мерзімнен кешіктірмей, жобадан кейінгі талдаудың нәтижелері бойынша қорытынды дайындайды және оған қол қояды, онда іске асырылған белгіленіп отырған қызметтің ықтимал әсер ету туралы есепке және қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері бойынша қорытындыға сәйкестігі немесе сәйкес еместігі туралы тұжырым жасалады. Сәйкессіздіктер анықталған жағдайда, жобадан кейінгі талдау нәтижелері бойынша қорытындыда осындай сәйкессіздіктердің егжей-тегжейлі сипаттамасы келтіріледі.

      Құрастырушы жобадан кейінгі талдау нәтижелері бойынша қорытындыға қол қойылған күннен бастап екі жұмыс күні ішінде жобадан кейінгі талдау нәтижелері бойынша қол қойылған қорытындыны тиісті объектінің операторына және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға жібереді.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жобадан кейінгі талдау нәтижелері бойынша қорытынды алған күннен бастап екі жұмыс күні ішінде оны ресми интернет-ресурста орналастырады.

      3. Жобадан кейінгі талдау жүргізу тәртібін және жобадан кейінгі талдау нәтижелері бойынша қорытынды нысанын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындайды және бекітеді.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның жобадан кейінгі талдау нәтижелері бойынша қорытынды алуы бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау жүргізу үшін негіз болып табылады.

      4. Құрастырушы жобадан кейінгі талдау жүргізу кезінде алынған мәліметтерді жасырғаны үшін және жобадан кейінгі талдау нәтижелері бойынша қорытындыда анық емес мәліметтер ұсынғаны үшін Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген әкімшілік және қылмыстық жауаптылықта болады.

79-бап. Қоршаған ортаға әсерді бағалау жүргізуді әдістемелік қамтамасыз ету

      1. Қоршаған ортаға әсерді бағалау қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітетін қоршаған ортаға әсерді бағалау жүргізу жөніндегі нұсқаулық-әдістемелік құжаттарға сәйкес жүргізіледі.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган қоршаған ортаны қорғау саласында жұмыстарды орындауға және қызметтерді көрсетуге лицензиясы бар тұлғалардың қоршаған ортаға әсерді бағалау жүргізу жөніндегі нұсқаулық-әдістемелік құжаттардың талаптарын сақтауына өз құзыреті шегінде бақылауды жүзеге асырады.

4-параграф. Трансшекаралық әсерді бағалау

80-бап. Трансшекаралық әсер етуге бағалау жүргізу негіздері

      1. Егер:

      1) Қазақстан Республикасының аумағында жүзеге асырылуы көзделген белгіленіп отырған қызмет басқа мемлекет аумағындағы қоршаған ортаға елеулі жағымсыз трансшекаралық әсер етуі мүмкін болса;

      2) Құжатты Қазақстан Республикасының аумағында іске асыру басқа мемлекет аумағындағы қоршаған ортаға елеулі жағымсыз трансшекаралық әсер етуі мүмкін болса;

      3) Қазақстан Республикасының аумағынан тыс жерлерде белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыру немесе Құжатты іске асыру Қазақстан Республикасының аумағындағы қоршаған ортаға елеулі жағымсыз трансшекаралық әсер етуі мүмкін болса, трансшекаралық әсерге бағалау жүргізіледі.

      2. Трансшекаралық әсерді бағалау бұл Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында көзделген жағдайда және Қазақстан Республикасының осындай шарттарының ережелеріне және заңнамасына сәйкес жүргізіледі.

      3. Осы баптың 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларында көрсетілген негіздерді:

      1) Қазақстан Республикасының аумағында жүзеге асырылуы болжанатын белгіленіп отырған қызметтің бастамашысы белгіленіп отырған қызмет туралы өтінішті дайындау кезінде немесе одан әрі осындай қызметтің қоршаған ортаға әсерін бағалау барысында;

      2) Қазақстан Республикасының Құжатты әзірлеуші мемлекеттік органы стратегиялық экологиялық бағалау жүргізу барысында;

      3) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган қоршаған ортаға әсерді бағалау және стратегиялық экологиялық бағалау жүргізу кезінде өз функцияларын орындау барысында анықтайды.

      4. Әзірлеуші мемлекеттік орган Құжаттың әсеріне скрининг жүргізу туралы өтініш бергенге дейін немесе, егер Құжат скринингке жатпайтын болса, стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің қамту саласын айқындау кезеңінде Құжатты іске асыру кезінде қоршаған ортаға ықтимал трансшекаралық әсер етудің ықтималдығын, сипаты мен ауқымын бағалауға қажетті ақпарат жинауды бастайды.

      Бастамашы бағалау нәтижелері бойынша шешім беру туралы өтініш бергенге дейін белгіленіп отырған қызметтің қоршаған ортаға ықтимал елеулі жағымсыз трансшекаралық әсер етуі туралы ақпарат жинауды бастайды.

      Стратегиялық экологиялық бағалауды немесе қоршаған ортаға әсерді бағалауды одан әрі жүргізу барысында, қосымша ақпараттың пайда болуына қарай осы баптың 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларында санамаланған негіздер анықталуы мүмкін.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Құжатты немесе белгіленіп отырған қызметті іске асыру кезінде әсеріне скрининг барысында, сондай-ақ стратегиялық экологиялық бағалау немесе қоршаған ортаға әсерді бағалау процесінде осы баптың 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларында санамаланған негіздердің бар-жоғын тексереді.

      5. Трансшекаралық әсерді бағалау жүргізуге қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жауапты болады.

81-бап. Трансшекаралық әсер етудің шығу тарапы Қазақстан Республикасы болып табылатын жағдайларда оларды бағалауға бастама жасау

      1. Осы Кодекстің 80-бабы 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларында санамаланған негіздер анықталған кезде, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган трансшекаралық әсерді бағалауды бастау туралы бұйрық шығарады.

      2. Трансшекаралық әсерді бағалауды бастау туралы бұйрықта (бұдан әрі – бұйрық):

      1) трансшекаралық әсерді бағалауды бастау және бұрын басталған, стратегиялық экологиялық бағалауға немесе қоршаған ортаға әсерді бағалауға байланысты барлық әкімшілік рәсімді тоқтата тұру туралы шешім;

      2) стратегиялық экологиялық бағалау үшін – әзірлеуші мемлекеттік органнан сұратылатын мыналарды:

      Құжаттың әсер етуіне скрининг жүргізу туралы өтінішті;

      стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің қамту саласын айқындау туралы өтінішті;

      Құжаттың әсер етуіне скринингтің нәтижелері туралы қорытындыны;

      стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің қамту саласын айқындау туралы қорытындыны;

      егер Қазақстан Республикасының заңнамасында Құжаттың тұжырымдамасын әзірлеу көзделсе, оның жобасын;

      Қазақстан Республикасының заңнамасында тұжырымдамасын алдын ала әзірлеу көзделмеген Құжатты іске асырудың негізгі бағыттары мен мерзімдері туралы ақпаратты;

      Құжат жобасының оны іске асыру кезінде қоршаған ортаға ықтимал трансшекаралық әсер етуі туралы ақпарат қамтылған фрагментін;

      стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің Құжатты іске асыру кезінде қоршаған ортаға ықтимал трансшекаралық әсер етуі туралы ақпарат қамтылған фрагментін қамтитын құжаттардың және (немесе) ақпараттың тізбесі;

      3) қоршаған ортаға әсерді бағалау үшін – белгіленіп отырған қызметтің бастамашысынан сұратылатын, мыналарды:

      бастамашының трансшекаралық әсерді бағалау нәтижелері бойынша шешім шығару туралы өтінішін;

      белгіленіп отырған қызмет туралы өтінішті;

      белгіленіп отырған қызметтің әсер етуіне скринингтің нәтижелері туралы қорытындыны;

      қоршаған ортаға әсерді бағалауды қамту саласын айқындау туралы қорытындыны;

      ықтимал әсер ету туралы есептен белгіленіп отырған қызметті іске асыру кезінде қоршаған ортаға ықтимал трансшекаралық әсер етуі туралы ақпарат қамтылған үзіндіні қамтитын құжаттардың және (немесе) ақпараттың тізбесі;

      4) осы баптың 3-тармағында көрсетілген, осы тармақтың 2) және 3) тармақшаларында санамаланған құжаттарға және (немесе) ақпаратқа қойылатын талаптар қамтылуға тиіс.

      3. Осы баптың 2-тармағының 2) және 3) тармақшаларында санамаланған құжаттар және (немесе) ақпарат электрондық нысанда қазақ немесе орыс тілінде ұсынылуға тиіс.

      4. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бұйрық қабылданған күннен кейінгі жұмыс күнінен кешіктірмей, оның көшірмесін әзірлеуші мемлекеттік органға немесе бастамашыға жібереді немесе табыс етеді.

      5. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлеуші мемлекеттік органнан немесе бастамашыдан бұйрықта көрсетілген талаптарға сәйкес келетін құжаттарды алған күннен кейінгі үш жұмыс күні ішінде қатысы бар тараптарға одан әрі беру үшін мынадай құжаттарды:

      1) мыналарды:

      Құжат немесе белгіленіп отырған қызмет туралы ақпаратты, оның ішінде әзірленетін құжаттың немесе белгіленіп отырған қызметтің қоршаған ортаға ықтимал трансшекаралық әсер етуі туралы барлық қолда бар мәліметті;

      бағалау нәтижелері бойынша Құжатты бекітудің немесе шешім қабылдаудың тәртібі мен құқықтық салдарлары туралы ақпаратты;

      мүдделі мемлекеттік органдардың және жұртшылықтың ескертпелері мен ұсыныстарын беру мерзімдерін қоса алғанда, стратегиялық экологиялық бағалау немесе қоршаған ортаға әсерді бағалау жүргізу тәртібі туралы ақпаратты;

      қатысы бар тараптардың трансшекаралық әсерді бағалауға қатысу ниеті туралы жауап беруіне арналған, күнтізбелік он бес күннен аспауға тиіс мерзім туралы хабарламаны қамтитын хатты;

      2) бұйрықтың талаптарына сәйкес әзірлеуші мемлекеттік орган немесе бастамашы берген құжаттарды және (немесе) ақпаратты;

      3) егер бар болса және қатысы бар тараптың трансшекаралық әсерді бағалауға қатысу туралы шешіміне олардың әсер етуі мүмкін болса, қосымша материалдарды Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігіне жібереді.

      6. Қатысы бар тараптар трансшекаралық әсерді бағалауға қатысудан бас тартқан не олар хабарламада көрсетілген мерзімде жауап бермеген жағдайда, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бұл туралы тиісті әзірлеуші мемлекеттік органды немесе белгіленіп отырған қызметтің бастамашысын хабардар ете отырып, осы мерзімнен кейінгі жұмыс күні ішінде трансшекаралық әсерді бағалауды тоқтату және стратегиялық экологиялық бағалауға немесе қоршаған ортаға әсерді бағалауға байланысты бұрын басталған әкімшілік рәсімдерді қайта бастау туралы бұйрық қабылдайды.

      7. Егер осы баптың 5-тармағына сәйкес өзіне жіберілген құжаттарды алған, қатысы бар тараптардың ең болмағанда біреуі хабарламада көрсетілген мерзімде өзінің трансшекаралық әсерді бағалауға қатысу ниеті туралы хабарласа, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бес жұмыс күні ішінде мұндай тараппен ақпарат алмасу және одан әрі консультацияларды өткізу тәртібін, мерзімдерін, орнын, қатысы бар тарапқа ұсынылуға жататын құжаттардың тілін және (немесе) ақпаратты, трансшекаралық әсерді бағалау жүргізудің өзге де шарттарын белгілеу мақсатында бастапқы консультацияларды ұйымдастырады.

      Трансшекаралық әсерді бағалау бойынша қатысы бар тараптармен консультациялар өткізудің жалпы мерзімі күнтізбелік бір жүз сексен күннен аспауға тиіс.

82-бап. Трансшекаралық әсерді бағалау жүргізу тәртібі

      1. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бастапқы консультациялар барысында келісілген тәртіп пен шарттарға сәйкес қатысы бар тараптармен консультациялар өткізуді ұйымдастырады.

      Консультациялар жүргізу кезінде тараптар Қазақстан Республикасының жұртшылығымен қатар қатысы бар тараптар жұртшылығының стратегиялық экологиялық бағалауға немесе қоршаған ортаға әсерді бағалауға қатысу тәртібі мен шарттарын келісуі мүмкін.

      2. Стратегиялық экологиялық бағалау және оның сапасын бағалау жөніндегі есепті дайындау аяқталғаннан не ықтимал әсер ету туралы есепті дайындау аяқталғаннан кейін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасының қатысы бар тараптармен консультациялары кезінде айқындалған тілге аударылуға тиіс болатын Құжаттың, стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің, ықтимал әсер ету туралы есептің фрагменттерін, стратегиялық экологиялық бағалауға не қоршаған ортаға әсерді бағалауға байланысты өзге де құжаттаманы және (немесе) ақпаратты айқындайды және бұл туралы әзірлеуші мемлекеттік органды немесе белгіленіп отырған қызметтің бастамашысын хабардар етеді.

      3. Әзірлеуші мемлекеттік орган немесе белгіленіп отырған қызметтің бастамашысы осы баптың 2-тармағында көрсетілген хабарламаны алған күннен кейінгі он бес жұмыс күні ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға Құжаттан, стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептен немесе ықтимал әсер ету туралы есептен, стратегиялық экологиялық бағалауға не қоршаған ортаға әсерді бағалауға байланысты өзге де құжаттамадан және (немесе) ақпараттан фрагменттерді олардың хабарламада көрсетілген тілге нотариат куәландырған аудармасымен бірге ұсынады.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы тармақтың бірінші бөлігінің талаптарына сәйкес келетін ақпаратты және басқа құжаттарды алған күннен кейінгі бес жұмыс күні ішінде оларды трансшекаралық әсерді бағалауға қатысқан қатысы бар тараптарға әрі қарай беру үшін Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігіне жібереді.

      4. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Құжаттың, стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің, ықтимал әсер ету туралы есептің негізінде, сондай-ақ Құжаттың немесе белгіленіп отырған қызметтің қоршаған ортаға ықтимал трансшекаралық әсер етуіне байланысты өзге де ақпарат пен құжаттардың негізінде қатысы бар тараптармен мыналарды:

      Құжаттың ықтимал балама ережелерін немесе белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыру нұсқаларын;

      шығу тарапының қаражаты есебінен трансшекаралық әсер етуді азайту және осындай шараларды қолдану салдарларының мониторингі жөніндегі ықтимал шараларды;

      Құжатты немесе белгіленіп отырған қызметті іске асыру кезінде қоршаған ортаға кез келген трансшекаралық әсер етуін азайтуда тараптардың өзара көмегінің басқа да нысандарын талқылау қамтылатын консультациялар өткізуді ұйымдастырады.

      5. Қатысы бар тараптармен консультациялар барысында консультацияларды өткізу кезінде келісілген тәртіппен және мерзімдерде қатысы бар тараптардың мүдделі органдары мен жұртшылығының ескертпелері мен ұсыныстарын жинау, сондай-ақ қатысы бар тараптардың мүдделі органдары мен жұртшылығының осы Кодекске және қоғамдық тыңдауларды өткізу қағидаларына сәйкес Құжат жобасы, стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есеп пен ықтимал әсер ету туралы есеп бойынша өткізілетін қоғамдық тыңдауларға қатысуы ұйымдастырылуы мүмкін.

      6. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган қатысы бар тараптармен консультациялар барысында алынған, сондай-ақ стратегиялық экологиялық бағалау немесе қоршаған ортаға әсерді бағалау процесінде өз функцияларын орындау кезінде қатысы бар тараптардың мүдделі органдары мен жұртшылығы ұсынған ескертпелер мен ұсыныстардың қаралуы мен ескерілуін қамтамасыз етеді.

      Әзірлеуші мемлекеттік орган және бастамашы Құжаттың және стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің не ықтимал әсер ету туралы есептің жобасын дайындау кезінде қатысы бар тараптармен консультациялардың нәтижелерін, қатысы бар тараптардың мүдделі органдары мен жұртшылығының ескертпелері мен ұсыныстарын қарауға және ескеруге міндетті.

      Құжатты бекітуге уәкілеттік берілген мемлекеттік орган Құжатты бекіту кезінде қатысы бар тараптармен консультациялардың нәтижелерін, қатысы бар тараптардың мүдделі органдары мен жұртшылығының ескертпелері мен ұсыныстарын ескеруге міндетті.

      7. Әзірлеуші мемлекеттік орган және бастамашы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға қатысы бар тараптармен консультациялар барысында айқындалған тілге нотариат куәландырған аудармасы бар мынадай құжаттарды және (немесе) ақпаратты:

      түпкілікті редакциядағы экологиялық есептің және бекітілген Құжаттың фрагменттерін;

      бағалау нәтижелері бойынша шешімнің фрагменттерін;

      стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есепті дайындау, Құжатты бекіту немесе бағалаудың нәтижелері бойынша шешім шығару кезінде қатысы бар тараптармен консультациялардың нәтижелері, қатысы бар тараптардың мүдделі органдары мен жұртшылығының ескертпелері мен ұсыныстары қалай ескерілгені, сондай-ақ қолда бар балама нұсқалардың ішінен бекітілген Құжаттың ережелерін немесе бағалау нәтижелері бойынша шешімдерді таңдап алу себептерін көрсете отырып, түсіндірмесі бар анықтаманы;

      бағалау нәтижелері туралы шешімнің негізінде мемлекеттік орган берген немесе қабылдаған рұқсаттың немесе хабарламаны қабылдау туралы талонның көшірмелерін (егер қоршаған ортаға әсер етуі бағалануға жататын белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыру үшін рұқсаттар алу немесе хабарламаларды Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасына сәйкес мемлекеттік органдарға жіберу қажет болған жағдайда) ұсынуға міндетті.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінің екінші және үшінші абзацтарында көрсетілген құжаттардың фрагменттерін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

      8. Әзірлеуші мемлекеттік орган және бастамашы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға қатысы бар тараптармен консультациялар барысында айқындалған тілге нотариат куәландырған аудармасымен бірге жобадан кейінгі талдау туралы есептерді (егер оны жүргізу қажеттігі бағалау нәтижелері жөніндегі шешімде немесе қатысы бар тараппен келісімде белгіленсе) немесе Құжатты іске асыру кезінде қоршаған ортаға елеулі әсер етудің мониторингі туралы есептерді ұсынуға міндетті.

      9. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы баптың 7 және 8-тармақтарында көрсетілген құжаттар ұсынылған күннен кейінгі бес жұмыс күні ішінде оларды одан әрі трансшекаралық әсерді бағалауға қатысқан қатысы бар тараптарға беру үшін Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігіне жібереді.

      10. Әзірлеуші мемлекеттік органда, бастамашыда немесе Қазақстан Республикасының мүдделі органдарында трансшекаралық әсерді бағалау нәтижелеріне әсер ететін қосымша ақпарат пайда болған не қатысы бар тараптан онда осындай ақпараттың пайда болуы туралы хабарлама алынған жағдайда, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган қатысы бар тараппен консультациялар жүргізеді, олардың барысында тараптар бекітілген Құжатқа, бағалау нәтижелері жөніндегі не елеулі жағымсыз трансшекаралық әсер етуді жою немесе азайту бойынша шаралар қабылдау туралы шешімге тиісті өзгерістер енгізу туралы мәселені қарайды.

83-бап. Бастамашының, әзірлеуші мемлекеттік органның және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның трансшекаралық әсерді бағалау жүргізу кезіндегі құқықтары мен міндеттері

      1. Бастамашының және әзірлеуші мемлекеттік органның қатысы бар тараптармен консультацияларды қоса алғанда, трансшекаралық әсерді бағалауға қатысуға құқығы бар.

      2. Бастамашы және әзірлеуші мемлекеттік орган:

      1) белгіленіп отырған қызметті немесе Құжатты іске асыру кезінде қоршаған ортаға ықтимал елеулі жағымсыз трансшекаралық әсер етуді анықтау;

      2) Құжаттың әсеріне скрининг жүргізу, стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есептің қамту саласын айқындау, белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скрининг жүргізу, қоршаған ортаға әсерді бағалаудың қамту саласын айқындау үшін ұсынылатын құжаттарда қоршаған ортаға ықтимал елеулі жағымсыз трансшекаралық әсер ету туралы толық және негізді ақпаратты көрсету;

      3) стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есепте немесе ықтимал әсер ету туралы есепте ықтимал елеулі зиянды жағымсыз трансшекаралық әсер етуді тиісінше бағалау;

      4) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға қатысы бар тараптарға беруге арналған, осы Кодекстің талаптарына сәйкес келетін құжаттарды ұсыну;

      5) қатысы бар тараптардың жұртшылығы өкілдерінің қатысуымен қоғамдық тыңдаулар өткізілген жағдайда, тиісті сападағы аударма қызметтерін қамтамасыз ету;

      6) трансшекаралық әсерді бағалау жүргізу кезінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға жәрдемдесу;

      7) стратегиялық экологиялық бағалау жөніндегі есепті, Құжатты және ықтимал әсер ету туралы есепті дайындау кезінде қатысы бар тараптармен консультациялардың нәтижелерін, сондай-ақ қатысы бар тараптардың мүдделі органдары мен жұртшылығы, оның ішінде қоғамдық тыңдаулар барысында ұсынған барлық ескертпе мен ұсынысты ескеру;

      8) қатысы бар тараптарға кейіннен беру үшін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға Қазақстан Республикасының қатысы бар тараптармен консультациялары барысында айқындалған тілге нотариат куәландырған аудармасын қоса бере отырып, мемлекеттік орган бағалау нәтижелері бойынша шешім негізінде берген немесе қабылдаған рұқсаттың немесе хабарламаны қабылдау туралы талонның көшірмелерін ұсыну (егер қоршаған ортаға әсер етуі бағалануға жататын белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыру үшін рұқсаттар алу немесе мемлекеттік органдарға Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасына сәйкес хабарламаларды жіберу қажет болған жағдайда) үшін жауапты болады.

      3. Бастамашы, егер Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мұндай шығындар бюджет есебінен өтелмесе не, егер трансшекаралық әсер етудің шығу тарапымен консультациялар нәтижесінде мұндай шығындарды осы шығу тарапының өтейтіні белгіленбесе, трансшекаралық әсерді бағалау жүргізуге байланысты шығындардың ауыртпалығын көтереді.

      4. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган:

      1) трансшекаралық әсерді бағалауға байланысты барлық материалды ресми интернет-ресурста орналастыруға және олардың жалпыға бірдей қолжетімілігін қамтамасыз етуге;

      2) егер осы Кодексте өзгеше мерзім көзделмесе және трансшекаралық әсерді бағалауға қатысатын қатысы бар тараппен консультациялар барысында өзгеше мерзім келісілмесе, қатысы бар тараптарға одан әрі беруге арналған құжаттарды бастамашыдан немесе әзірлеуші мемлекеттік органнан алған күннен кейінгі үш жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігіне беруге міндетті.

84-бап. Қазақстан Республикасының трансшекаралық әсер етуді бағалауға қатысы бар тарап ретінде қатысуы

      1. Қазақстан Республикасы шет мемлекеттің іске асырылуы Қазақстан Республикасында қоршаған ортаға елеулі жағымсыз трансшекаралық әсер етуі мүмкін қызметті жоспарлау немесе Құжатты әзірлеу туралы хабарламасын алған жағдайда, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасының трансшекаралық әсерді бағалауға қатысы бар тарап ретінде қатысуын ұйымдастырады.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы баптың 1-тармағында көрсетілген хабарлама алынған күннен кейінгі екі жұмыс күні ішінде хабарламаны, сондай-ақ Қазақстан Республикасының жұртшылығын трансшекаралық әсерді бағалау жүргізу қажеттігі туралы өз пікірін айтуға және белгіленіп отырған қызмет пен әзірленетін Құжатқа байланысты мәселелер бойынша ескертпелер мен ұсыныстар ұсынуға шақыруды ресми интернет-ресурста орналастырады.

      3. Қазақстан Республикасының аумағынан тыс жерлерде белгіленіп отырған қызметті жүзеге асыру немесе Құжатты іске асыру Қазақстан Республикасының аумағындағы қоршаған ортаға елеулі жағымсыз трансшекаралық әсер етуі мүмкін деп пайымдауға негіздер болған кезде, Қазақстан Республикасының Үкіметі қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ұсынуы бойынша осындай трансшекаралық әсер ету шыққан мемлекетке трансшекаралық әсерді бағалау жүргізу туралы өтініші бар жолданым жіберуге құқылы.

      4. Трансшекаралық әсерді бағалау басталғаннан кейін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган:

      1) қатысы бар аумақтардың мүдделі жұртшылығы мен жергілікті атқарушы органдарын трансшекаралық әсерді бағалау жүргізу туралы хабардар етуді қамтамасыз етеді;

      2) осы Кодекстің 73-бабына сәйкес қоғамдық тыңдаулар өткізуді қамтамасыз етеді;

      3) трансшекаралық әсерді бағалау шеңберінде осындай трансшекаралық әсер ету шыққан мемлекетпен консультациялар жүргізеді.

      5. Қатысы бар аумақтардың жұртшылығын және жергілікті атқарушы органдарын трансшекаралық әсерді бағалау жүргізу туралы хабардар етуге арналған шығындар, егер трансшекаралық әсер ету шыққан тараппен консультациялар нәтижесінде мұндай шығындарды шығу тарапының өтейтіні белгіленбесе, бюджеттен өтеледі.

8-тарау. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ САРАПТАМА

85-бап. Қазақстан Республикасындағы экологиялық сараптама туралы жалпы ережелер

      1. Экологиялық сараптама деп экологиялық сараптамаға ұсынылған құжаттаманың Қазақстан Республикасының экология заңнамасы талаптарына сәйкестігін белгілеуге бағытталған және осындай құжаттаманы іске асырудың халықтың денсаулығына және қоршаған ортаға ықтимал елеулі қолайсыз әсер етуінің алдын алу, сондай-ақ Қазақстан Республикасының орнықты дамуының экологиялық негіздерін қамтамасыз ету мақсатында жүзеге асырылатын сараптама қызметі түсініледі.

      2. Экологиялық сараптамаға ұсынылған құжаттаманы іске асыру деп осы Кодексте тиісті құжаттаманы бекіту, осындай құжаттамада көзделген шешімдерге сәйкес қызметті жүзеге асырудың басталуы мен барысы, ал нормативтік құқықтық актінің жобасына қатысты – осындай нормативтік құқықтық актіні қабылдау және қолданысқа енгізу түсініледі.

      3. Осы Кодексте экологиялық сараптаманың мынадай түрлерін:

      1) мемлекеттік экологиялық сараптаманы;

      2) қоғамдық экологиялық сараптаманы жүргізуге қойылатын талаптар белгіленеді.

86-бап. Экологиялық сараптаманың қағидаттары

      Экологиялық сараптама жүргізу осы Кодекстің 5-бабында баяндалған жалпы қағидаттарға қосымша мынадай арнайы қағидаттарға негізделеді:

      1) тәуелсіз болу қағидаты: сарапшылар экологиялық сараптаманы жүргізу кезінде өз бағалауы мен тұжырым жасауында еркін болады, Қазақстан Республикасының экология заңнамасын, фактілерді, оларды негіздеудің ғылыми қағидаттарын басшылыққа алады;

      2) ғылыми негізділік пен объективтілік қағидаты: экологиялық сараптаманың тұжырымдары аргументтелуге, Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына, ғылыми білімдер мен ғылыми-техникалық жетістіктердің қазіргі заманғы даму деңгейіне сәйкес келуге және сарапшылардың бейтарап әрі объективті пікіріне негізделуге тиіс.

1-параграф. Мемлекеттік экологиялық сараптама

87-бап. Мемлекеттік экологиялық сараптама объектілері

      Міндетті мемлекеттік экологиялық сараптамаға мынадай мемлекеттік экологиялық сараптама объектілері жатады:

      1) экологиялық рұқсаттар алу үшін I және II санаттағы объектілерді салу және (немесе) пайдалану жөніндегі жобалау құжаттамасы және осы Кодексте көзделген өзге де жобалау құжаттары;

      2) қоршаған ортаға әсер ету туралы декларацияны дайындау кезінде қажетті III санаттағы объектілерді салу және (немесе) пайдалану жөніндегі жобалау құжаттамасы және осы Кодексте көзделген өзге де жобалау құжаттары;

      3) орталық мемлекеттік органдар және жергілікті мемлекеттік басқару органдары әзірлейтін, іске асырылуы қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуге әкелуі мүмкін Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің жобалары;

      4) "Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес әзірленетін ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды функционалдық аймақтарға бөлуді және инфрақұрылымды дамытудың бас жоспарларын қоса алғанда, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құру және кеңейту, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлерін босалқы жерлерге ауыстыру, республикалық және жергілікті республикалық және жергілікті маңызы бар мемлекеттік табиғи қаумалдар мен республикалық маңызы бар мемлекеттік қорық аймақтарын тарату мен олардың аумақтарын азайту жөніндегі жаратылыстану-ғылыми және техникалық-экономикалық негіздемелердің, табиғат қорғау ұйымын басқару жоспарларының жобалары;

      5) аумақтарды зерттеудің осы аумақтарды экологиялық зілзала немесе төтенше экологиялық жағдай аймақтарына жатқызуды негіздейтін материалдары;

      6) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында айқындалған шектес мемлекеттердің қоршаған ортасына әсер етуі мүмкін немесе оны жүзеге асыру үшін шектес мемлекеттермен ортақ табиғи объектілерді пайдалану қажет болатын не шектес мемлекеттердің, оның ішінде "Байқоңыр" кешені бойынша мүдделерін қозғайтын шаруашылық қызметтің жобалары;

      Тасымалдағыш зымырандардың бөлінетін бөліктері құлайтын аудандарда қоршаған ортаға әсер етуге бағалау жүргізудің тәртібі мен тетігі қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен әдістеме бойынша айқындалады.

      7) бұрын ядролық қаруды сынау жүргізілген, сондай-ақ әскери полигондардың әсеріне ұшыраған жерлерді кешенді экологиялық зерттеп-қарау материалдары;

      8) мемлекеттік орман иеліктерінің орман орналастыру жобалары және мемлекеттік орман қорын санаттарға жатқызу, бір санаттан басқасына ауыстыру, сондай-ақ орман пайдалануға тыйым салынатын немесе шектелетін ерекше қорғау учаскелерін бөлу үшін орман орналастыру және (немесе) арнайы зерттеулер;

      9) Қазақстан Республикасының заңдарында мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысының міндетті түрде болуы көзделген, экологиялық рұқсатты талап етпейтін қызмет түрлеріне арналған жобалау құжаттары және өзге де құжаттар жатады.

      Осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген мемлекеттік экологиялық сараптама объектілері бойынша мемлекеттік экологиялық сараптама экологиялық рұқсаттар беру рәсімі шеңберінде жүргізіледі және мемлекеттік экологиялық сараптаманың жеке қорытындысы берілмейді.

      Ескерту. 87-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

88-бап. Мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүзеге асыратын органдар

      1. Мемлекеттік экологиялық сараптаманы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган:

      1) экологиялық рұқсаттарды беру рәсімі шеңберінде, сондай-ақ кешенді экологиялық рұқсаттарды қайта қарау рәсімі шеңберінде I санаттағы объектілерді салу және (немесе) пайдалану жөніндегі жобалау құжаттамасына;

      2) кешенді экологиялық рұқсаттар беру рәсімі шеңберінде II санаттағы объектілерді салу және (немесе) пайдалану жөніндегі жобалау құжаттамасына, операторлар оларды ерікті түрде алған жағдайда;

      3) осы Кодекстің 87-бабы бірінші бөлігінің 3) – 8) тармақшаларында көрсетілген мемлекеттік экологиялық сараптама объектілеріне қатысты ұйымдастырады және жүргізеді.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген мемлекеттік экологиялық сараптаманың өзге объектілеріне қатысты құзыреті қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу қағидаларында (бұдан әрі – мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу қағидалары) айқындалады.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның, оның құрылымдық және аумақтық бөлімшелерінің арасында мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу жөніндегі функциялар мен өкілеттіктерді бөлуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган белгілейді.

      2. Мемлекеттік экологиялық сараптаманы облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары:

      1) әсер етуге экологиялық рұқсаттар беру рәсімі шеңберінде II санаттағы объектілерді салу және (немесе) пайдалану жөніндегі жобалау құжаттамасына;

      2) қоршаған ортаға әсер ету туралы декларацияны дайындау кезінде III санаттағы объектілерді салу және (немесе) пайдалану жөніндегі жобалау құжаттамасына;

      3) мемлекеттік экологиялық сараптамасы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның құзыретіне кірмейтін Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген мемлекеттік экологиялық сараптаманың өзге де объектілеріне қатысты ұйымдастырады және жүргізеді.

89-бап. Мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу тәртібі

      1. Мемлекеттік экологиялық сараптама осы Кодекске және мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу қағидаларына сәйкес ұйымдастырылады және жүргізіледі.

      2. Мемлекеттік экологиялық сараптамаға құжаттама мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу қағидаларына сәйкес электрондық нысанда ұсынылады.

      3. Мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу мерзімдері, сарапшылардың ескертулерін жіберу және өтініш берушінің осындай ескертулерді жою рәсімі мен мерзімдері:

      1) кешенді экологиялық рұқсаттар беру рәсімі шеңберінде осы Кодекстің 115-бабында;

      2) кешенді экологиялық рұқсаттарды қайта қарау рәсімі шеңберінде осы Кодекстің 118-бабында айқындалады.

      4. Әсер етуге экологиялық рұқсаттар беру рәсімі шеңберінде мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу мерзімдері мен сарапшылардың ескертулерін жіберу және өтініш берушінің осындай ескертулерді жою мерзімдері осы Кодекстің 123-бабында айқындалады.

      5. Осы Кодекстің 87-бабының 1) және 2) тармақшаларын қоспағанда, осы Кодекстің 87-бабында көрсетілген объектілерге қатысты мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу мерзімдері, сарапшылардың ескертулерін жіберу және өтініш берушінің осындай ескертулерді жою рәсімі мен мерзімдері, мемлекеттік экологиялық сараптаманың теріс қорытындысын беру үшін негіздер мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу қағидаларында айқындалады.

      6. Осы Кодекстің 87-бабының 2) тармақшасында көрсетілген объектілерге қатысты мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу мерзімі осы баптың 2-тармағына сәйкес құжаттар топтамасы ұсынылған кезден бастап он бес жұмыс күнінен аспауға тиіс.

      Мемлекеттік экологиялық сараптама қорытындысын беретін жергілікті атқарушы орган құжаттарды тіркелген күнінен бастап үш жұмыс күнінен аспайтын мерзімде олардың толық және жиынтықты болуы тұрғысынан қарайды. Көрсетілген мерзім ішінде өтініш қарауға қабылданады не осындай өтінішті қайтару себептері көрсетіле отырып, құжаттар топтамасы толық және (немесе) толық мәліметтер ұсынылмаған жағдайда қайтарылады.

      Мемлекеттік экологиялық сараптамаға ұсынылатын жобалар мен оларға қоса берілетін материалдар бойынша ескертулер болған кезде, сарапшылар мұндай ескертулерді оларды ұсынған тұлғаға жеті жұмыс күні ішінде жібереді, оларды тапсырыс беруші ескертулер берілген күннен бастап үш жұмыс күні ішінде жояды.

      Ескертулер жойылмаған жағдайда, осы тармақтың бірінші бөлігінде айқындалған мерзімде мемлекеттік экологиялық сараптаманың теріс қорытындысы беріледі.

      Бұрын жіберілген ескертулер жойылған жағдайда, мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысы беріледі.

90-бап. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың қорытындысы

      1. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысында:

      1) мемлекеттік экологиялық сараптамаға ұсынылған құжаттаманың Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарына сәйкестігі;

      2) мемлекеттік экологиялық сараптамаға ұсынылған құжаттаманы іске асыру туралы шешім қабылдауға жол беруге болатыны туралы тұжырымдар қамтылады.

      2. Мемлекеттік экологиялық сараптамаға ұсынылған құжаттама Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарына сәйкес келмеген жағдайда, мемлекеттік экологиялық сараптаманың теріс қорытындысы шығарылады.

      3. Мемлекеттік экологиялық сараптамаға ұсынылған құжаттаманы міндетті мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысын алғанға дейін іске асыруға тыйым салынады.

      4. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың қорытындысына осы Кодекстің 88-бабына сәйкес айқындалған өз құзыреті шегінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ведомствосының, оның аумақтық бөлімшелерінің немесе жергілікті атқарушы органдардың басшылары қол қояды.

      5. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысының күшін жоюды оны берген орган осындай қорытынды берілген тұлғаның жазбаша өтініші немесе келісімі негізінде жүзеге асырады.

      6. Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарын бұзушылық анықталған кезде, мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысынан айыру (оны кері қайтарып алу) сот тәртібімен жүзеге асырылады.

      Ескерту. 90-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

91-бап. Мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүзеге асыратын бөлімшелер басшыларының құқықтары

      1. Мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүзеге асыратын бөлімшелер басшыларының:

      1) мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу әдістерін айқындауға;

      2) мемлекеттік экологиялық сараптамаға ұсынылған, олардың толық және жиынтықты болуы бөлігінде Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарына сай келмейтін құжаттарды қабылдамауға;

      3) мемлекеттік экологиялық сараптамаға ұсынылған құжаттарға осы Кодекске сәйкес аргументті ескертпелер жіберуге, оның ішінде есеп-қисаптарында қателер мен басқа да сәйкессіздіктер бар, түзетілуі қосымша зерттеулер, іздестіру жұмыстарын немесе өзге де іс-шаралар жүргізуді талап ететін құжаттарды пысықтауға қайтаруға;

      4) мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу үшін қажетті, ұсынылуы мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу қағидаларында регламенттелген қосымша материалдарды сұратуға;

      5) осы Кодекске сәйкес мемлекеттік экологиялық сараптаманың сараптама кеңестерін құруға, оларды басқаруға және олардың қызметін ұйымдастыруға;

      6) мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу процесінде арнаулы зерттеулер жүргізу үшін сырттан сарапшыларды тартуға;

      7) мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүзеге асыратын бөлімшелердің және құрылатын сараптама кеңестерінің қызметін бақылауды жүргізуге;

      8) мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу бөлігінде Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарын бұзғаны үшін тұлғаларды жауапқа тарту туралы мәселелерді шешу үшін тиісті материалдарды дайындауға және құқық қорғау органдары мен өзге де органдарға беруге құқығы бар.

      2. Мемлекеттік экологиялық сараптаманы ұйымдастыру және жүргізу кезінде осы баптың 1-тармағында көрсетілген бөлімшелердің басшылары тәуелсіз болады және Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әрекет етеді.

      3. Бөлімшелер басшыларының тәуелсіз болуы Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтін шарттарды қамтитын, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітетін өздері туралы ережелермен қамтамасыз етіледі.

92-бап. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың сарапшысы

      1. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүзеге асыратын бөлімшесінің мемлекеттік қызметшісі мемлекеттік экологиялық сараптаманың сарапшысы болып табылады.

      2. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың объектісіне тапсырыс берушінің немесе оны әзірлеушінің басшыларымен жақын туыстық немесе жекжаттық қатынаста тұратын адам мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізуге тартыла алмайды.

      3. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың сарапшысы өзі орындаған сараптама үшін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.

      4. Мемлекеттік экологиялық сараптама сарапшысының мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізуға байланысты қызметіне мемлекеттік органдардың, жеке, заңды тұлғалар мен лауазымды адамдардың араласуына тыйым салынады.

      5. Мемлекеттік экологиялық сараптама сарапшысының бұзылған құқықтары қорғалуға жатады, ал мұндай бұзушылыққа кінәлі адамдар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.

      6. Мемлекеттік экологиялық сараптама сарапшысының:

      1) мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу мерзімі шегінде оны жүргізу үшін қажетті, мемлекеттік экологиялық сараптамаға ұсынылған құжаттаманы жан-жақты және объективті түрде бағалау мақсатында ұсынылуы мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу қағидаларында регламенттелген қосымша материалдарды сұратуға;

      2) мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу процесінде арнаулы зерттеулер жүргізу үшін сыртқы сарапшыларды тартуға бастама жасауға;

      3) мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүзеге асыратын бөлімшенің басшысына мемлекеттік экологиялық сараптама жұмысын ұйымдастыруды, әдіснаманы, оны жүргізу тәртібі мен қағидаттарын жетілдіру жөнінде ұсыныстар енгізуге;

      4) мемлекеттік экологиялық сараптамаға ұсынылған құжаттама бойынша, мемлекеттік экологиялық сараптаманың қорытындысына қоса берілетін ерекше пікір қалыптастыруға құқығы бар. Сарапшы қалыптастырған ерекше пікір тек ақпараттық сипатта болады және мемлекеттік экологиялық сараптамаға ұсынылған құжаттаманы іске асыру кезінде сақтау үшін міндетті болып табылмайды.

      7. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың сарапшысы:

      1) мемлекеттік экологиялық сараптаманы кешенді, объективті және сапалы жүргізуді қамтамасыз етуге;

      2) Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарын сақтай отырып, мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізуге;

      3) мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүргізудің белгіленген мерзімдері мен тәртібін сақтауға;

      4) мемлекеттік экологиялық сараптаманың аргументті қорытындыларын дайындауға және оларды мемлекеттік экологиялық сараптамаға ұсынылған құжаттаманы іске асыру туралы шешім қабылдайтын органдарға және тапсырыс берушілерге уақтылы беруге;

      5) мемлекеттік экологиялық сараптамаға ұсынылған құжаттарға жіберілетін ескертпелерді Қазақстан Республикасы экология заңнамасының нақты нормалары мен талаптарын және (немесе), егер осы Кодекске сәйкес қоршаған ортаға әсер етуге міндетті бағалау жүргізу талап етілетін болса, қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері бойынша қорытындының тұжырымдарын көрсете отырып, дәлелді түрде негіздеуге;

      6) мемлекеттік экологиялық сараптамаға ұсынылған құжаттаманың сақталуын қамтамасыз етуге және құпия құжаттарға қатысты өз әрекеттерін оларды ұсынған адаммен келісуге, өзіне сеніп тапсырылған мәліметтердің жария етілуіне жол бермеуге міндетті.

93-бап. Мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу процесінде сырттан сарапшыларды тарту

      1. Егер мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу процесінде мемлекеттік экологиялық сараптаманың сарапшыларында жоқ арнайы білім талап етілсе, мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүзеге асыратын органдардың сараптама қорытындылары үшін өзге де мемлекеттік органдар мен ұйымдарға, сондай-ақ тиісті білімі мен тәжірибесі бар жекелеген ұлттық және халықаралық сарапшыларға өтініш жасауға құқығы бар.

      2. Сыртқы сарапшыларды тарту Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

94-бап. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың сараптама кеңестері

      1. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның жанынан өздері туралы ережелерге сәйкес әрекет ететін тұрақты консультативтік-кеңесші органдар болып табылатын мемлекеттік экологиялық сараптаманың сараптама кеңестері құрылады.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның мемлекеттік экологиялық сараптамасының сараптама кеңестері туралы ережелерді, олардың дербес құрамдарын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ведомствосының басшысы және оның аумақтық органдарының басшылары бекітеді.

      3. Функциялары қоршаған ортаны қорғауға байланысты мемлекеттік органдардың лауазымды адамдары, ғылыми-зерттеу мекемелерінің, жоғары оқу орындарының ғалымдары, практик-мамандар және жұртшылықтың өкілдері мемлекеттік экологиялық сараптаманың сараптама кеңестерінің мүшелері бола алады.

      4. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың сараптама кеңестерінің қарауына:

      1) мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу кезінде экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету проблемаларын, қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарды пайдалану мен молықтыру мәселелерін талқылау;

      2) экологиялық қауіптілігі жоғары объектілерге қатысты мемлекеттік экологиялық сараптама қорытындыларының жобаларын қарау жатады.

95-бап. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың жариялылығы

      1. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың жариялылығы және жұртшылықтың қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану мәселелері бойынша шешімдер қабылдауға қатысуы қоғамдық тыңдаулар өткізу жолымен қамтамасыз етіледі.

      2. Мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу кезеңінде мүдделі жұртшылықтың өз пікірін білдіруіне мүмкіндік беріледі.

      3. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың қорытындысы берілгенінен кейін ол бес жұмыс күні ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның немесе оның аумақтық бөлімшесінің интернет-ресурсында орналастырылуға және орналастырылған күнінен бастап кемінде отыз жұмыс күні ашық қолжетімділікте болуға тиіс.

      4. Мүдделі жұртшылық мемлекеттік экологиялық сараптаманың қорытындысына Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен дау айтуға құқылы.

96-бап. Қоғамдық тыңдаулар өткізу

      1. Мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүзеге асыру басталғанға дейін немесе жүзеге асыру процесінде қоғамдық тыңдауларды өткізу міндетті болып табылады.

      Қоғамдық тыңдаулар мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүргізу процесі басталғанға дейін аяқталған жағдайда, мемлекеттік экологиялық сараптаманы жүргізуге арналған өтініш немесе экологиялық рұқсат беруге арналған өтініш қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға қоғамдық тыңдаулардың хаттамасына қол қойылған күннен бастап алты айдан кешіктірілмей жіберілуге тиіс.

      2. Мемлекеттік экологиялық сараптама шеңберіндегі қоғамдық тыңдаулар қоғамдық тыңдауларды өткізу қағидаларына сәйкес өткізіледі.

      3. Экологиялық рұқсатты беруден бас тарту (осы Кодекстің 87-бабының екінші бөлігінде көзделген жағдайда) немесе мемлекеттік экологиялық сараптаманың теріс қорытындысы алынғаннан кейін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға мемлекеттік экологиялық сараптамаға арналған өтініш қайтадан берілген кезде мынадай:

      1) егер қайтадан берілетін өтініште және (немесе) қоса берілетін құжаттарда қоғамдық тыңдауларда бұрын қаралмаған, белгіленіп отырған қызметке осы Кодекстің 65-бабының 2-тармағында көзделген елеулі өзгерістер болжанған;

      2) егер бұрын өткізілген қоғамдық тыңдаулардың хаттамасында осындай қоғамдық тыңдауларды өткізу барысында авторлары алып тастамаған жұртшылықтың ескертпелері және (немесе) ұсыныстары болған;

      3) егер қоғамдық тыңдауларды өткізу кезінде Қазақстан Республикасы экология заңнамасының қоғамдық тыңдауларды өткізу тәртібіне қойылатын талаптарының бұзылуына жол берілген жағдайларды қоспағанда, қоғамдық тыңдауларды қайтадан өткізу талап етілмейді.

      Ескерту. 96-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

97-бап. Мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу кезіндегі келіспеушіліктерді қарау тәртібі

      1. Мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу кезіндегі келіспеушіліктер келіссөздер арқылы не сот тәртібімен қаралады.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мемлекеттік экологиялық сараптама мәселелері бойынша келіспеушіліктерді мүдделі тараптардың кез келген өтініш жасауы бойынша келіссөздер арқылы қарайды.

2-параграф. Қоғамдық экологиялық сараптама

98-бап. Қоғамдық экологиялық сараптама

      1. Қоғамдық экологиялық сараптаманы коммерциялық емес ұйымдар құратын сараптама комиссиялары ерікті негіздерде жүргізеді.

      2. Қоғамдық экологиялық сараптама кез келген қызметті адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына қолайлы қоршаған ортаны сақтау жөніндегі қоғамдық мүдделердің сақталуы тұрғысынан қарайды.

      3. Жеке және заңды тұлғалар қоғамдық экологиялық сараптаманың бастамашысы бола алады.

99-бап. Қоғамдық экологиялық сараптаманы ұйымдастырушы

      1. Коммерциялық емес ұйым қоғамдық экологиялық сараптаманы ұйымдастырушы болып танылады, оның атынан қоғамдық экологиялық сараптама жүргізу туралы хабарлама беріледі және сараптама комиссиясының қызметін ұйымдастыру бойынша шаралар қабылданады.

      2. Қоғамдық экологиялық сараптаманы ұйымдастырушының:

      1) қызметі қоғамдық экологиялық сараптама объектісі болып табылатын тұлғадан қоғамдық экологиялық сараптама жүргізуге қажетті құжаттар мен материалдарды сұратуға;

      2) қоғамдық экологиялық сараптама жүргізу үшін сараптама комиссиясын құруға;

      3) мемлекеттік органдарға, жергілікті өзін-өзі басқару органдарына, лауазымды адамдарға, жеке және заңды тұлғаларға қоғамдық экологиялық сараптаманың қорытындысын ұсынуға құқығы бар.

      3. Қоғамдық экологиялық сараптаманы ұйымдастырушы:

      1) осы Кодекстің талаптарына сәйкес қоғамдық экологиялық сараптаманы ұйымдастыруға;

      2) жұртшылықтың қоғамдық экологиялық сараптаманың барысы мен нәтижелері туралы хабардар етілуін және қоғамдық экологиялық сараптаманың қорытындысын дайындау кезінде қоғамдық пікірдің ескерілуін қамтамасыз етуге;

      3) қоғамдық экологиялық сараптама қорытындысының жұртшылық үшін жариялылығын қамтамасыз етуге міндетті.

100-бап. Қоғамдық экологиялық сараптаманың сарапшылары

      1. Қаралатын мәселе бойынша ғылыми және (немесе) практикалық білімі бар және қоғамдық экологиялық сараптаманы ұйымдастырушы осындай сараптаманы жүргізуге тартқан жеке тұлға қоғамдық экологиялық сараптаманың сарапшысы болып табылады.

      2. Мыналар:

      1) қызметі қоғамдық экологиялық сараптама объектісі болып табылатын тұлғаның өкілі;

      2) ықтимал әсер ету туралы есепті жасаушының өкілі;

      3) қызметі қоғамдық экологиялық сараптама объектісі болып табылатын тұлғамен немесе ықтимал әсер ету туралы есепті жасаушымен еңбек немесе өзге де шарттық қатынастарда тұратын жеке тұлға;

      4) қызметі қоғамдық экологиялық сараптама объектісі болып табылатын тұлғамен немесе ықтимал әсерлер туралы есепті жасаушымен шарттық қатынастарда тұратын заңды тұлғаның өкілі қоғамдық экологиялық сараптаманың сарапшысы бола алмайды.

      3. Қоғамдық экологиялық сараптаманың сарапшысы оны жүргізуге Қазақстан Республикасының заңнамасына және қоғамдық экологиялық сараптаманы ұйымдастырушы берген тапсырмаға сәйкес қатысады.

      4. Қоғамдық экологиялық сараптама сарапшысының қоғамдық экологиялық сараптаманы жүргізу кезінде қоғамдық экологиялық сараптаманың объектісі бойынша ерекше пікір білдіруге құқығы бар, ол қоғамдық экологиялық сараптаманың қорытындысына қоса беріледі.

      5. Қоғамдық экологиялық сараптаманың сарапшысы:

      1) Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарын сақтауға;

      2) қоғамдық экологиялық сараптаманың объектісі бойынша қорытынды тұжырымдарының объективтілігі мен негізділігін, сондай-ақ мүдделі жұртшылықтан қоғамдық экологиялық сараптама объектісі бойынша ескертулер мен ұсыныстардың ескерілуін қамтамасыз етуге;

      3) қоғамдық экологиялық сараптамаға ұсынылған материалдардың сақталуын және мәліметтердің құпиялылығын қамтамасыз етуге, сондай-ақ зияткерлік меншік құқықтарының бұзылуына жол бермеуге міндетті.

101-бап. Қызметі қоғамдық экологиялық сараптама объектісі болып табылатын тұлғаның құқықтары мен міндеттері

      1. Қызметі қоғамдық экологиялық сараптама объектісі болып табылатын тұлғаның:

      1) белгіленіп отырған және жүзеге асырылатын қызмет бойынша құжаттамада қамтылған, заңмен қорғалатын құпия мәліметтердің қорғалуына;

      2) қоғамдық экологиялық сараптама жүргізудің барысы мен нәтижелері туралы ақпарат алуға және ақпаратқа қолжетімділікке ие болуға;

      3) қоғамдық экологиялық сараптама шеңберінде өткізілетін қоғамдық тыңдауларға және өзге де іс-шараларға қатысуға;

      4) қоғамдық экологиялық сараптаманың қорытындысына өз түсіндірмелері мен комментарийлерін ұсынуға құқығы бар.

      2. Қызметі қоғамдық экологиялық сараптама объектісі болып табылатын тұлға:

      1) қоғамдық экологиялық сараптама жүргізуге қажетті құжаттар мен материалдарды;

      2) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға қоғамдық экологиялық сараптаманың қорытындысында жазылған ұсынымдарға жазбаша жауапты ұсынуға міндетті.

102-бап. Қоғамдық экологиялық сараптаманы қаржыландыру

      Қоғамдық экологиялық сараптаманы қаржыландыру:

      1) қоғамдық экологиялық сараптаманы ұйымдастыратын және (немесе) жүргізетін коммерциялық емес ұйымдардың өз қаражаты;

      2) Қазақстан Республикасының заңдарында тыйым салынбаған өзге де көздер есебінен жүзеге асырылады.

103-бап. Қоғамдық экологиялық сараптама жүргізу туралы хабарлама

      1. Сараптаманы ұйымдастырушының қоғамдық экологиялық сараптама жүргізу туралы хабарламасы жіберілген жағдайда, ол жүзеге асырылады.

      2. Қоғамдық экологиялық сараптама жүргізу туралы хабарламаны оны ұйымдастырушы аумағында экологиялық сараптама объектісінің қызметі белгіленіп отырған жергілікті атқарушы органдарға береді.

      3. Қоғамдық экологиялық сараптама жүргізу туралы хабарламада мыналар көрсетілуге тиіс:

      1) қоғамдық экологиялық сараптаманы ұйымдастырушының атауы, заңды мекенжайы;

      2) қоғамдық экологиялық сараптаманы ұйымдастырушының жарғысында көзделген қызметтің сипаты;

      3) қоғамдық экологиялық сараптаманың сараптама комиссиясының құрамы туралы мәліметтер;

      4) қоғамдық экологиялық сараптаманың объектісі туралы мәліметтер;

      5) қоғамдық экологиялық сараптама жүргізудің жиырма бес жұмыс күнінен асыруға болмайтын мерзімі.

      4. Қоғамдық экологиялық сараптама жүргізуге, егер:

      1) бұрын осы объектіге қатысты қоғамдық экологиялық сараптама екі рет жүргізілген болса;

      2) қоғамдық экологиялық сараптаманың объектісі мемлекеттік, коммерциялық және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді қамтыса;

      3) қоғамдық экологиялық сараптаманы ұйымдастырушының жарғысында осы коммерциялық емес ұйымның қоғамдық экологиялық сараптама жүргізу жөніндегі қызметі көзделмесе, жол берілмейді.

104-бап. Қоғамдық экологиялық сараптаманың қорытындысы

      1. Қоғамдық экологиялық сараптаманың нәтижелері қоғамдық экологиялық сараптаманың ұсынымдық сипатта болатын қорытындысы түрінде ресімделеді.

      2. Қоғамдық экологиялық сараптаманың қорытындысында мыналар қамтылуға тиіс:

      1) экологиялық сараптаманы ұйымдастырушының атауы мен заңды мекенжайы;

      2) қызметі қоғамдық экологиялық сараптама объектісі болып табылатын тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілген болса) немесе толық атауы, қоғамдық экологиялық сараптама объектісінің атауы және тұрған жері;

      3) жергілікті атқарушы органға қоғамдық экологиялық сараптама жүргізу туралы хабарлама жіберу туралы мәліметтер;

      4) қоғамдық экологиялық сараптама жүргізу мерзімдері;

      5) қоғамдық экологиялық сараптамаға ұсынылған құжаттардың тізбесі, сондай-ақ оны жүргізу процесінде пайдаланылған өзге де құжаттардың тізбесі;

      6) қоғамдық экологиялық сараптаманың сараптама комиссиясы мүшелерінің құрамы;

      7) қоғамдық экологиялық сараптама нәтижелерінің баяндалуы;

      8) қоғамдық экологиялық сараптаманы ұйымдастырушы айқындаған қоғамдық экологиялық сараптама жүргізу жөніндегі тапсырманың сипаттамасы;

      9) қоғамдық экологиялық сараптама процесінің, оның ішінде жұртшылықпен, қызметі қоғамдық экологиялық сараптама объектісі болып табылатын тұлғамен және өзге де мүдделі тараптармен өзара іс-қимылдың сипаттамасы;

      10) қоғамдық экологиялық сараптаманың тұжырымдары.

      3. Қоғамдық экологиялық сараптаманың тұжырымдарында қоғамдық экологиялық сараптама объектісінің Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарына сәйкестігі туралы қорытынды қамтылуға тиіс.

      4. Қоғамдық экологиялық сараптаманың қорытындысына қоғамдық экологиялық сараптаманы ұйымдастырушының уәкілетті өкілі, сараптама комиссиясының төрағасы мен мүшелері қол қояды.

      5. Қоғамдық экологиялық сараптаманың қорытындысы:

      1) бұрын қоғамдық экологиялық сараптама жүргізу туралы тиісті хабарлама жіберілген жергілікті атқарушы органға;

      2) осы объектінің мемлекеттік экологиялық сараптамасын жүзеге асыратын немесе оған қатысты экологиялық рұқсат берген органға;

      3) қызметі қоғамдық экологиялық сараптама объектісі болып табылатын тұлғаға;

      4) қоғамдық экологиялық сараптаманың объектісін іске асыру туралы шешім қабылдайтын мемлекеттік органдарға;

      5) бұқаралық ақпарат құралдарына жіберіледі.

105-бап. Қоғамдық экологиялық сараптаманың нәтижелерін пайдалану

      1. Қызметі қоғамдық экологиялық сараптама объектісі болып табылатын тұлға қоғамдық экологиялық сараптаманың қорытындысын алған күннен бастап бір ай мерзімде онда қамтылған тұжырымдар мен ұсынымдарды қарауға және өз комментарийлерін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға, сондай-ақ қоғамдық экологиялық сараптаманы ұйымдастырушыға жіберуге міндетті.

      2. Қоғамдық экологиялық сараптаманың қорытындысы мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу кезінде қаралуға тиіс. Мұндай қарау нәтижелері қоғамдық экологиялық сараптаманы ұйымдастырушыға және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға жіберілуге тиіс.

      3. Қоғамдық экологиялық сараптаманың қорытындысы жергілікті атқарушы органдардың, қаржы ұйымдарының және қызметі қоғамдық экологиялық сараптама объектісі болып табылатын тұлғаның шешімдер қабылдауы кезінде, тиісті қызметін іске асыру кезінде де ескерілуі мүмкін.

      4. Қоғамдық экологиялық сараптаманың нәтижелері жаңа ғимараттар мен құрылысжайларды, олардың кешендерін, инженерлік және көліктік коммуникацияларды салуға немесе жұмыс істеп тұрғандарын реконструкциялауға (кеңейтуге, техникалық қайта жарақтандыруға, жаңғыртуға), күрделі жөндеуге, аяқталмаған объектілерді консервациялауға және өз ресурсын игерген объектілерді кейіннен кәдеге жаратуға (бұзуға) арналған жобаларға (жобалау-сметалық құжаттамаға) ведомстводан тыс кешенді сараптама жүргізу кезінде де ескерілуі мүмкін.

9-тарау. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ РҰҚСАТТАР

106-бап. Жалпы ережелер

      1. Экологиялық рұқсат – дара кәсіпкерлер мен заңды тұлғалардың қоршаған ортаға жағымсыз әсерді жүзеге асыру құқығын куәландыратын және қызметті жүзеге асырудың экологиялық шарттарын айқындайтын құжат.

      Экологиялық шарттар деп Қазақстан Республикасының экология заңнамасында белгіленген, осындай қызметке қолданылатын экологиялық талаптардың, сондай-ақ қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері бойынша қорытындыларда қамтылған тұжырымдардың сақталуын қамтамасыз ету мақсатында I және II санаттағы объектілерді салуға және пайдалануға қойылатын жеке-дара талаптар түсініледі.

      Экологиялық рұқсаттарға қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз етуге бағытталмаған шарттарды енгізуге тыйым салынады.

      2. Экологиялық рұқсат алған оператор, сондай-ақ объектінің операторы І немесе ІІ санаттағы тиісті объектіні салу, реконструкциялау немесе пайдалану кезінде оның аумағында жекелеген жұмыстарды орындау және (немесе) жекелеген қызметтерді көрсету үшін тартқан жеке және заңды тұлғалар осындай экологиялық рұқсаттың шарттарын сақтауға міндетті және оларды сақтамағаны үшін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады. Мұндай жеке және заңды тұлғалардың I немесе II санаттағы тиісті объектінің аумағында жұмыстарды орындау және (немесе) қызметтерді көрсету үшін жеке экологиялық рұқсат алуы талап етілмейді.

      3. Экологиялық рұқсат I және II санаттардағы әрбір жеке объектіні пайдалануға және (немесе) I және II санаттардағы құрылыс-монтаждау жұмыстарын, I және II санаттардағы рекультивациялау және (немесе) жою жөніндегі жұмыстарды жүргізуге беріледі.

      4. Қазақстан Республикасында экологиялық рұқсаттардың мынадай түрлері беріледі:

      1) кешенді экологиялық рұқсат;

      2) әсер етуге арналған экологиялық рұқсат.

      5. I және II санаттағы объектілерді тиісті экологиялық рұқсатсыз салуға және пайдалануға тыйым салынады.

      6. Осы Кодекске сәйкес ластағыш ретінде айқындалған заттардың шығарындыларын қоспағанда, парниктік газдардың шығарылуы экологиялық рұқсаттардың нысанасы болып табылмайды.

      7. Экологиялық рұқсат:

      III және IV санаттардағы объектілер I немесе II санаттағы объектінің өнеркәсіптік алаңы шегінде орналастырылатын және онымен технологиялық тұрғыдан байланысты болатын жағдайларды қоспағанда, оларды салу және пайдалану жөніндегі қызметті жүзеге асыру үшін;

      қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектінің санатын айқындау жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес III немесе IV санатқа жатқызылған құрылыс-монтаждау жұмыстары мен рекультивациялау және (немесе) жою жөніндегі жұмыстарды I немесе II санаттағы объектінің өнеркәсіптік алаңы шегінде жүргізу үшін талап етілмейді.

      ІІІ санаттағы объектілерді пайдалану жөніндегі қызмет осы Кодекстің 110-бабына сәйкес қоршаған ортаға әсер ету туралы декларация берілген жағдайда жүзеге асырылуы мүмкін.

      Экологиялық рұқсаттар беру, қоршаған ортаға әсер ету туралы декларацияны ұсыну қағидаларын (бұдан әрі – экологиялық рұқсаттар беру қағидалары) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      8. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган және облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен экологиялық рұқсаттар мен қоршаған ортаға әсер ету туралы декларациялардың тізілімін жүргізеді.

      Ескерту. 106-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

107-бап. Объектінің операторы ауысқан кезде экологиялық рұқсаттың және қоршаған ортаға әсер ету туралы декларацияның қолданылуы

      1. Объектіні иеліктен шығару немесе оны өзгедей заңды түрде пайдалануға басқа тұлғаға беру, объектінің операторын бөліну, бөлу немесе біріктіру арқылы қайта ұйымдастыру нәтижесінде объект операторы ауысқан, немесе әмбебап құқықтық мирасқорлықтың басқа да жағдайларында, бұрын берілген экологиялық рұқсат немесе ұсынылған қоршаған ортаға әсер ету туралы декларация өз күшін сақтайды және объектінің жаңа операторы үшін міндетті болады.

      2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген мән-жайлар басталған күннен бастап он жұмыс күн ішінде жаңа оператор қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға осы Кодекстің 108-бабына сәйкес экологиялық рұқсатты қайта ресімдеуге өтініш беруге міндетті.

108-бап. Экологиялық рұқсатты қайта ресімдеу тәртібі

      1. Экологиялық рұқсатты қайта ресімдеу:

      1) экологиялық рұқсат берілген объект операторының атауы өзгерген, ұйымдық-құқықтық нысаны өзгерген;

      2) осы Кодекстің 107-бабында көрсетілген жағдайларда, бес жұмыс күні ішінде жүзеге асырылады.

      2. Экологиялық рұқсатты қайта ресімдеу рұқсатты қайта ресімдеуге арналған өтініш негізінде жүзеге асырылады.

      Осы баптың 1-тармағының 2) тармақшасында көзделген негіз бойынша экологиялық рұқсат қайта ресімделген жағдайда, өтінішке объект операторының ауысуын растайтын құқық белгілейтін құжаттың көшірмесі қоса берілуге тиіс.

109-бап. Экологиялық рұқсаттың қолданысын тоқтата тұру, одан айыру (кері қайтарып алу) және оның күшін жою

      1. Экологиялық рұқсаттың қолданысын тоқтата тұру және одан айыру (кері қайтарып алу) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген негіздер бойынша және тәртіппен жүзеге асырылады.

      2. Экологиялық рұқсатты берген орган объект операторының тиісті жазбаша өтінішін алған күннен бастап немесе жаңа экологиялық рұқсат қолданысқа енгізілген күннен бастап экологиялық рұқсаттың күшін жояды.

      Ескерту. 109-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

110-бап. Қоршаған ортаға әсер ету туралы декларация

      1. ІІІ санаттағы объектілерде қызметті жүзеге асыратын тұлғалар (бұдан әрі – декларант) тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің жергілікті атқарушы органына қоршаған ортаға әсер ету туралы декларацияны ұсынады.

      2. Қоршаған ортаға әсер ету туралы декларация жазбаша нысанда немесе электрондық цифрлық қолтаңбамен қол қойылған электрондық құжат нысанында ұсынылады.

      3. Қоршаған ортаға әсер ету туралы декларацияда мынадай мәліметтер қамтылуға тиіс:

      1) заңды тұлғаның атауы, ұйымдық-құқықтық нысаны, бизнес-сәйкестендіру нөмірі және мекенжайы (тұрған жері) немесе дара кәсіпкердің тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілген болса), жеке сәйкестендіру нөмірі, тұрғылықты жері;

      2) объектінің атауы және қысқаша сипаттамасы;

      3) негізгі қызмет түрі, өндірілетін өнімнің, орындалатын жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің түрлері мен көлемі;

      4) ластағыш заттар шығарындыларының декларацияланатын саны, қалдықтардың (түзілетін, жинақталатын және қалдықтарды басқару жөніндегі мамандандырылған ұйымдарға берілетін) саны мен түрлері;

      5) белгіленіп отырған қызмет үшін – III санаттағы объектілер үшін мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысының нөмірі мен берілген күні.

      4. Қоршаған ортаға әсер ету туралы декларация:

      1) белгіленіп отырған қызмет басталар алдында;

      2) негізгі өндірістердің технологиялық процестері, ластағыш заттар мен стационарлық көздер, қалдықтар (түзілетін, жинақталатын және қалдықтарды басқару жөніндегі мамандандырылған ұйымдарға берілетін) шығарындыларының сапалық және сандық сипаттамалары елеулі түрде өзгерген жағдайда – қызметті жүзеге асыру басталғаннан кейін ұсынылады.

      5. Ластағыш заттар мен стационарлық көздер, қалдықтар (түзілетін, жинақталатын және қалдықтарды басқару жөніндегі мамандандырылған ұйымдарға берілетін) шығарындыларының сапалық және сандық сипаттамалары елеулі түрде өзгерген жағдайда, декларант тиісті елеулі өзгерістер енгізілген күннен бастап үш ай ішінде қоршаған ортаға әсер ету туралы жаңа декларацияны ұсынуға міндетті.

      6. Қоршаған ортаға әсер ету туралы декларацияның нысаны және оны толтыру тәртібі экологиялық рұқсаттар беру қағидаларында белгіленеді.

      7. Қоршаған ортаға әсер ету туралы декларацияны ұсынбағаны және (немесе) осы декларацияда қамтылған анық емес ақпаратты бергені үшін тұлғалар Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.

      8. Жергілікті атқарушы органдар тоқсан сайын, есепті кезеңнен кейінгі айдың 5-күніне дейін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесіне қоршаған ортаға әсер ету туралы қабылданған декларациялар бойынша жиынтық деректерді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша жібереді.

      Ескерту. 110-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.10.2023 № 31-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1-параграф. Кешенді экологиялық рұқсат

111-бап. Кешенді экологиялық рұқсат туралы жалпы ережелер

      1. I санаттағы объектілер үшін кешенді экологиялық рұқсаттың болуы міндетті.

      2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілмеген өзге де объектілердің операторлары Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен тиісті технологиялық процесс немесе өндіріс саласы үшін ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі қорытындылар болған кезде ерікті түрде кешенді экологиялық рұқсат алуға құқылы.

      3. Кешенді экологиялық рұқсаттарды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган береді.

      Осы Кодекстің 115-бабының 3-тармағында көзделген жағдайда, кешенді экологиялық рұқсатты қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган тиісті мемлекеттік органдармен келісу бойынша береді.

      4. Осы тармақтың үшінші бөлігінде көзделген жағдайды қоспағанда, кешенді экологиялық рұқсат мерзімсіз қолданылады.

      Өзіне қатысты кешенді экологиялық рұқсаттар берілген объектінің операторы мұндай объект сәйкес келмейтін талаптарды белгілейтін ең үздік қолжетімді техникалар бойынша жаңа қорытынды бекітілген жағдайда, осы Кодекстің 118-бабының 2-тармағына сәйкес кешенді экологиялық рұқсатты қайта қарауға өтініш беруге міндетті.

      Осы тармақтың екінші бөлігінде көрсетілген жағдайда бұрын берілген кешенді экологиялық рұқсаттың қолданысы, егер мұндай кешенді экологиялық рұқсат көрсетілген мерзімде қайта қаралмаса, ең үздік қолжетімді техникалар бойынша осындай қорытынды бекітілген күннен кейін бір жыл өткен соң тоқтатылады.

112-бап. Кешенді экологиялық рұқсаттың мазмұны

      1. Кешенді экологиялық рұқсат белгіленген үлгідегі құжатты білдіреді, онда мыналар қамтылады:

      1) оның иесі (операторы), объект және онда жүзеге асырылатын қызмет түрлері туралы мәліметтер;

      2) қызметті жүзеге асырудың экологиялық шарттары, оның ішінде:

      технологиялық нормативтер;

      қоршаған ортаға эмиссиялардың нормативтері;

      табиғи ортаға жол берілетін физикалық әсер етудің нормативтері;

      қалдықтардың жинақталу лимиттері, қалдықтарды көму лимиттері (өз полигоны болған кезде);

      күкіртті ашық түрде күкірт карталарында орналастыру лимиттері (көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде);

      егер қызмет арнайы су пайдалануды қамтитын жағдайда, Қазақстан Республикасының Су кодексіне сәйкес арнайы су пайдалануға арналған лимиттер;

      энергия тиімділігін арттыру және энергия үнемдеу жөніндегі іс-шаралар;

      қалдықтарды басқару бағдарламасы;

      қоршаған ортаға қауіп төндіретін жағдайларда объектіні пайдалану жөніндегі әрекеттер мен шаралар;

      өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасы, оның ішінде топырақ пен жерасты сулары жай-күйінің мониторингін және эмиссиялардың автоматтандырылған мониторингін қоса алғанда, өндірістік мониторинг жүргізу жөніндегі талаптар;

      топырақтың және жерасты суларының ластануын болғызбау бойынша қажетті шарттар мен шаралар, сондай-ақ жабдықты пайдалану процесінде немесе қалдықтар мен өзге де қауіпті заттарды сақтау кезінде ағуды, төгілуді, аварияларды және өзге де тосын жағдайларды болғызбау мақсатында осындай шарттар мен шаралардың сақталуын ұдайы байқау мен бақылау жөніндегі талаптар;

      ең үздік қолжетімді техникаларды қолдануға байланысты технологиялық көрсеткіштерді сақтауы мүмкін болмаған кезде I санаттағы жұмыс істеп тұрған объектілер үшін – экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасының жобасы;

      қоршаған ортаға әсерді бағалау туралы қорытындыда көрсетілген қоршаған ортаны қорғау жөніндегі өзге де талаптар;

      3) кешенді экологиялық рұқсат беру туралы шешім қабылдау себептерінің негіздемесі.

      2. Кешенді экологиялық рұқсат бланкілерінің нысандары және оларды толтыру тәртібі экологиялық рұқсаттар беру қағидаларында белгіленеді.

113-бап. Ең үздік қолжетімді техникалар

      1. Ең үздік қолжетімді техникалар деп қызмет түрлері мен оларды жүзеге асыру әдістерінің неғұрлым тиімді және озық даму сатысы түсініледі, бұл олардың қоршаған ортаға жағымсыз антропогендік әсер етуді болғызбауға немесе, егер бұл іс жүзінде жүзеге асырылмаса, барынша азайтуға бағытталған технологиялық нормативтер мен өзге де экологиялық шарттарды белгілеуге негіз болу үшін практикалық жарамдылығын куәландырады. Бұл ретте:

      1) техникалар деп пайдаланылатын технологиялар, сондай-ақ объектіні жобалауға, салуға, қызмет көрсетуге, пайдалануға, басқаруға және пайдаланудан шығаруға қолданылатын тәсілдер, әдістер, процестер, практикалар, ұстанымдар мен шешімдер түсініледі;

      2) егер техникалардың даму деңгейі мұндай техникаларды шығындар мен пайданы назарға ала отырып, мұндай техникалардың Қазақстан Республикасында қолданылу-қолданылмауына немесе өндірілу-өндірілмеуіне қарамастан және олар объектінің операторына негізді түрде қолжетімді болатындай шамада ғана өндірістің тиісті секторында экономикалық және техникалық ықтимал шарттарда ендіруге мүмкіндік берсе, олар қолжетімді болып есептеледі;

      3) ең үздік деп бір тұтас ретінде қоршаған ортаны қорғаудың жалпы жоғары деңгейіне жетуде неғұрлым пәрменді қолжетімді техникалар түсініледі.

      2. Ең үздік қолжетімді техникаларды қолдану қоршаған ортаның ластануын кешенді түрде болғызбауға, қоршаған ортаға жағымсыз антропогендік әсер етуді барынша азайтуға және бақылауға бағытталған.

      Ең үздік қолжетімді техникаларды қолдану салалары деп осы Кодекске сәйкес өздері үшін ең үздік қолжетімді техникалар айқындалатын экономиканың жекелеген салалары, қызмет түрлері, технологиялық процестер, қызметті жүргізудің техникалық, ұйымдастырушылық немесе басқарушылық аспектілері түсініледі. Ең үздік қолжетімді техникаларды қолдану салалары осы Кодекске 3-қосымшада айқындалады.

      3. Ең үздік қолжетімді техникалар мынадай өлшемшарттар үйлесімі негізінде айқындалады:

      1) аз қалдықты технологияны пайдалану;

      2) қауіптілігі неғұрлым аз заттарды пайдалану;

      3) технологиялық процесте түзілетін және пайдаланылатын заттардың, сондай-ақ қалдықтардың қолданылуға келетіндей шамада қалпына келтірілуі мен рециклингіне ықпал ету;

      4) өнеркәсіптік деңгейде табысты сыналған процестердің, құрылғылардың және операциялық әдістердің салыстырмалылығы;

      5) ғылыми білімдегі технологиялық серпілістер мен өзгерістер;

      6) қоршаған ортаға тиісті эмиссиялардың табиғаты, ықпалы мен көлемі;

      7) жаңа және жұмыс істеп тұрған объектілер үшін пайдалануға берілу күні;

      8) ең үздік қолжетімді техниканы ендіруге қажетті мерзімдердің ұзақтығы;

      9) процестерде пайдаланылатын шикізат пен ресурстардың (суды қоса алғанда) тұтынылу деңгейі мен қасиеттері және энергия тиімділігі;

      10) қоршаған ортаға эмиссиялардың жағымсыз әсері мен қоршаған орта үшін тәуекелдерді болғызбау немесе олардың жалпы деңгейін барынша қысқарту қажеттігі;

      11) аварияларды болғызбау және қоршаған ортаға жағымсыз салдарларды барынша азайту қажеттігі;

      12) халықаралық ұйымдар жариялаған ақпарат;

      13) Қазақстан Республикасында немесе одан тыс жерлерде екі және одан да көп объектілерде өнеркәсіптік ендіру.

      4. Қолданылуы кезінде табиғи ортаның бір немесе бірнеше құрамдасына жағымсыз әсер етуді болғызбау немесе қысқарту табиғи ортаның басқа құрамдастарына жағымсыз әсер етуді ұлғайту есебінен қол жеткізілетін технологиялық процестер, техникалық, басқарушылық және ұйымдастырушылық тәсілдер, әдістер, ұстанымдар мен практикалар ең үздік қолжетімді техника ретінде айқындалмайды.

      5. Ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі қорытындыларды Қазақстан Республикасының Үкіметі ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтардың негізінде бекітеді. Ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі қорытындылар мынадай ережелерді қамтиды:

      1) ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі тұжырымдар;

      2) ең үздік қолжетімді техникалардың сипаттамасы;

      3) ең үздік қолжетімді техникалардың қолданылуын бағалауға қажетті ақпарат;

      4) ең үздік қолжетімді техникаларды қолдануға байланысты эмиссиялардың деңгейлері;

      5) ең үздік қолжетімді техникаларды қолдануға байланысты өзге де технологиялық көрсеткіштер, оның ішінде энергетика, су ресустары мен өзге де ресурстарды тұтыну деңгейлері;

      6) ең үздік қолжетімді техникаларды қолдануға байланысты мониторинг жөніндегі талаптар;

      7) ремедиация жөніндегі талаптар.

      Ең үздік қолжетімді техникаларды қолдануға байланысты эмиссиялардың деңгейлері белгілі бір уақыт кезеңі үшін және белгілі бір жағдайлар кезінде орташалау ескеріле отырып, объектіні ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі қорытындыда сипатталған бір немесе бірнеше ең үздік қолжетімді техниканы қолдана отырып пайдаланудың қалыпты жағдайларында қол жеткізілуі мүмкін эмиссиялар (ластағыш заттардың концентрациялары) деңгейлерінің диапазоны ретінде айқындалады. Ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі қорытындыларда диапазонның төменгі шекарасындағы эмиссиялар деңгейлеріне қол жеткізілуі мүмкін жағдайлардың сипаттамасы да келтіріледі.

      Ең үздік қолжетімді техникаларды қолдануға байланысты өзге де технологиялық көрсеткіштер, оның ішінде энергетикалық, су және өзге де ресурстарды тұтыну деңгейлері объектіні ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі қорытындыда сипатталған бір немесе бірнеше ең үздік қолжетімді техникаларды қолдана отырып пайдаланудың қалыпты жағдайларында қол жеткізілуі мүмкін мәндердің диапазоны ретінде айқындалады.

      6. Қазақстан Республикасының Үкіметі ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтарды әзірлеу, қолдану, мониторингілеу және қайта қарау тәртібін (бұдан әрі – ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтарды әзірлеу, қолдану, мониторингілеу және қайта қарау қағидалары) айқындайды және ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтарды бекітеді.

      Ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтар мынадай:

      1) барлық мүдделі тараптардың қатысуы мен мүдделерінің тепе-теңдігі негізінде ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтарды әзірлеу процесінің ашықтығы мен айқындығы;

      2) ең үздік қолжетімді техникаларды қолданудың тиісті салалары бойынша қажетті білімі мен тәжірибесі бар қоғам өкілдерінің, отандық және шетелдік тәуелсіз сарапшылардың қатысу міндеттілігі;

      3) үздік әлемдік тәжірибеге бағдарлану;

      4) циклділік, серпінділік және озық даму;

      5) қоғамдық пікірді кеңінен қамту, оның ішінде қоғамдық тыңдауларды өткізудің міндеттілігі;

      6) барлық мүдделі тараптардың бәтуаға қол жеткізу қажеттілігі қағидаттары негізінде әзірленеді.

      Кешенді технологиялық аудит жүргізу ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтарды әзірлеудің және (немесе) қайта қараудың бірінші кезеңі болып табылады, оны жүргізу қағидалары ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтарды әзірлеу, қолдану, мониторингілеу және қайта қарау қағидаларына енгізіледі.

      Кешенді технологиялық аудит кәсіпорындарда қолданылатын, қоршаған ортаға жағымсыз антропогендік әсер етуді болғызбауға және (немесе) барынша азайтуға, оның ішінде тиісті мәліметтер жинау және (немесе) ең үздік қолжетімді техникаларды қолдану саласына жататын объектілерге бару арқылы азайтуға бағытталған техникаларды (технологияларды, тәсілдерді, әдістерді, процестерді, практиканы, ұстанымдар мен шешімдерді) сараптамалық бағалау процесін білдіреді.

      Ендірілген ең үздік қолжетімді техникалардың нәтижелілігі мен өзектілігі тұрғысынан кешенді технологиялық аудиті мен мониторингін Ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі бюроның функцияларын жүзеге асыратын ұйым жүргізеді.

      7. Ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі бюроның функцияларын жүзеге асыратын ұйым қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ведомстволық бағынысты ұйымы болып табылады.

      Ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі бюроның міндеттеріне:

      1) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен және өзге де мемлекеттік органдармен ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтарды әзірлеу және жаңартып отыру мәселелері бойынша өзара іс-қимылды жүзеге асыру;

      2) ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтарды әзірлеу және ең үздік қолжетімді техникаларды ендіру процесін ақпараттық-талдамалық қамтамасыз ету;

      3) мүдделі мемлекеттік органдарға, ұйымдар мен жұртшылыққа ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтарды әзірлеу мәселелері бойынша хабар беру және оларға ең үздік қолжетімді техникалар саласында консультациялық қолдау көрсету;

      4) ең үздік қолжетімді техникалар саласында нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру жөніндегі ұсыныстарды дайындауға қатысу;

      5) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның және техникалық жұмыс топтарының ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтарды әзірлеу, қазіргі заманғы технологиялардың трансфері мен олардың Қазақстан Республикасында бейімделуі мәселелері жөніндегі қызметін ұйымдастырушылық, әдістемелік және сараптамалық-талдамалық қолдауды қамтамасыз ету кіреді.

      8. Ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтарда мыналар қамтылады:

      1) саланы, саланың бір бөлігін, қызмет түрін, технологиялық процестер мен техникалардың сипаттамасын қоса алғанда, нақты қолдану саласы туралы жалпы ақпарат;

      2) эмиссиялардың, сондай-ақ энергетика және су ресурстарын тұтынудың ағымдағы деңгейлерін қоса алғанда, қолдану саласына тән негізгі экологиялық проблемалардың сипаттамасы;

      3) ең үздік қолжетімді техниканы айқындау әдіснамасы;

      4) ең үздік қолжетімді техникаларды айқындау мақсатында қарау үшін ұсынылатын, нақты қолдану саласы үшін қазіргі бар техникалардың сипаттамасы;

      5) технологиялық процестердің қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуін төмендету үшін оларды жүзеге асыру кезінде қолданылатын және қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектіні техникалық қайта жарақтандыруды, реконструкциялауды талап етпейтін әдістер;

      6) ең үздік қолжетімді техниканы ендірудің қоршаған орта үшін артықшылықтарын бағалау;

      7) ең үздік қолжетімді техниканы қолданудағы шектеулер туралы деректер;

      8) ең үздік қолжетімді техниканы сипаттайтын экономикалық көрсеткіштер;

      9) өздеріне қатысты ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар жүргізіліп жатқан немесе оларды тәжірибелік-өнеркәсіптік ендіру жүзеге асырылып жатқан жаңа техникалар туралы ақпарат;

      10) ең үздік қолжетімді техниканы іс жүзінде қолдану үшін маңызы бар өзге де мәліметтер;

      11) осындай ең үздік қолжетімді техникаларды қолдануға байланысты технологиялық көрсеткіштерді қоса алғанда, ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі тұжырымдарды қамтитын қорытынды;

      12) анықтамалықпен одан әрі жұмыс істеу үшін техникалық жұмыс тобының қосымша комментарийлері мен ұсынымдары.

      9. Ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтарды әзірлеу кезінде осы саладағы ең үздік әлемдік тәжірибе ескеріледі, оның ішінде ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтардың негізі ретінде ең үздік қолжетімді техникаларды нақты қолдану салаларында олардың техникалық және экономикалық қолжетімділігін негіздейтін Қазақстан Республикасының климаттық және экологиялық жағдайларына негізді бейімделу қажеттігін ескере отырып, Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымына мүше болып табылатын мемлекеттерде ресми қолданылатын ұқсас және салыстырмалы анықтамалықтар пайдаланылуға тиіс.

      10. Ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтарды қайта қарау тиісті анықтамалықтың алдыңғы нұсқасы бекітілгеннен кейін әрбір сегіз жыл сайын және ғылыми-техникалық даму мен қандай да бір техникалардың техникалық және (немесе) экономикалық қолжетімділік деңгейін арттыруды ескере отырып, қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді төмендету, ресурс тиімділігін арттыру, Қазақстан Республикасының "жасыл" экономикаға және төмен көміртекті дамуға көшуіне ықпал ету мақсатында ғана жүзеге асырылады.

      11. Ең үздік қолжетімді техниканы ендіру деп жаңа объектілерді жобалау, салу немесе жұмыс істеп тұрған объектілерді реконструкциялау, оның ішінде жаңа жабдықты орнату арқылы техникалық қайта жарақтандыру (жаңғырту) жөніндегі, мұндай объектілерге қызмет көрсетуде, пайдалануда, басқаруда және пайдаланудан шығару кезінде тәсілдерді, әдістерді, процестерді, практикаларды, ұстанымдар мен шешімдерді қолдану жөніндегі іс-шараларды жүзеге асырудың уақыт жағынан шектелген процесі танылады. Бұл ретте көрсетілген іс-шаралар жиынтығында қоршаған ортаны қорғаудың жарияланған ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтарда сипатталған ең үздік қолжетімді техникаларды қолдануға байланысты көрсеткіштерден төмен болмайтындай деңгейіне қол жеткізуді қамтамасыз етуге тиіс.

114-бап. Кешенді экологиялық рұқсат алуға арналған өтініш

      1. Кешенді экологиялық рұқсат алуға арналған өтініш қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға электрондық түрде беріледі және онда мыналар қамтылуға тиіс:

      1) заңды тұлғаның атауы, ұйымдық-құқықтық нысаны немесе дара кәсіпкердің тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басты куәландыратын құжатта көрсетілген болса); оның бизнес-сәйкестендіру нөмірі;

      2) объектінің атауы және тұрған жері;

      3) негізгі қызмет түрі, өндірілетін өнімнің (тауардың) түрлері мен көлемі;

      4) объектіні салу, реконструкциялау және (немесе) пайдалану жоспарланып отырған аумақтың ағымдағы жай-күйінің сипаттамасы;

      5) объектінің қоршаған ортаға жағымсыз антропогендік әсер етуін болғызбау немесе оның деңгейін төмендету мақсатында объектіде қолданылатын немесе қолдануға ұсынылатын техникалардың сипаттамасы, оның ішінде кешенді экологиялық рұқсатқа енгізу үшін оператор ұсынатын технологиялық нормативтердің есеп-қисаптары мен негіздемелері;

      6) тиісті қолданылу салалары бойынша ең үздік қолжетімді техникалар туралы қорытындыларда келтірілген ең үздік қолжетімді техникалары бар пайдаланылатын немесе пайдаланылуы болжанатын техниканың салыстырмалы сипаттамасы;

      7) кешенді экологиялық рұқсатқа енгізу үшін ұсынылатын, Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарына және қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері бойынша қорытындының тұжырымдарына сәйкес келуге тиісті, объектіні салу, пайдалану және кейіннен кәдеге жарату кезеңдеріне қатысты міндетті экологиялық шарттар;

      8) шикізатты, суды, электр және жылу энергиясын пайдалану (тұтыну) туралы ақпарат;

      9) объектіні салу және пайдалану жөніндегі қызметті жүзеге асыру үшін оператордың алуы немесе ұсынуы қажет болатын болжамды рұқсаттар мен хабарламалар туралы ақпарат;

      10) жұмыс істеп тұрған объектілер үшін:

      алдыңғы жеті жылда объектіде болған, қоршаған ортаны ластауға немесе экологиялық залал келтіруге алып келген авариялар мен оқыс оқиғалар туралы мәліметтер;

      экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасының (бар болса) іске асырылуы туралы ақпарат.

      2. Кешенді экологиялық рұқсат алуға арналған өтініштің нысаны және оны толтыру тәртібі экологиялық рұқсаттар беру қағидаларында белгіленеді.

      3. Кешенді экологиялық рұқсат алуға арналған өтінішке мыналар қоса беріледі:

      1) белгіленіп отырған қызметке қатысты – объектілерді салу және (немесе) пайдалану жөніндегі жобалау құжаттамасы;

      1-1) қоршаған ортаға әсер етуді бағалау нәтижелері жөніндегі қорытынды не қоршаған ортаға әсер етуге міндетті бағалау жүргізудің қажеттілігі жоқтығы туралы тұжырымды қамтитын, белгіленіп отырған қызметтің әсер етуіне жүргізілген скринингтің нәтижелері туралы қорытынды;

      2) технологиялық нормативтердің негіздемесі және оңайлатылған тәртіп бойынша экологиялық бағалау материалдарымен бірге эмиссиялар нормативтерінің жобасы;

      3) қалдықтарды басқару бағдарламасының жобасы;

      4) өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасының жобасы;

      5) ең үздік қолжетімді техникаларды қолдануға байланысты технологиялық көрсеткіштерді сақтауы мүмкін болмаған кезде I санаттағы жұмыс істеп тұрған объектілер үшін – осы Кодекстің 119-бабына сәйкес әзірленген экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасының жобасы;

      6) күкіртті ашық түрде күкірт карталарында орналастыру нормативтерінің жобасы (көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде).

      4. Объект операторының өтініші бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган, өзге де мемлекеттік органдар мен ведомстволық бағынысты ұйымдар оған объектінің құрылысы және (немесе) пайдаланылуы әсер ететін аумаққа қатысты өздерінде бар барлық экологиялық ақпаратқа Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен қолжетімділік беруге міндетті.

      Ескерту. 114-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

115-бап. Кешенді экологиялық рұқсат алуға арналған өтінішті қарау рәсімі

      1. Кешенді экологиялық рұқсат алуға арналған өтініш ұсынылған материалдардың нысаны мен мазмұны осы Кодекстің талаптарына сәйкес келген жағдайда қаралуға жатады.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган кешенді экологиялық рұқсат алуға арналған өтініш тіркелген күннен бастап бес жұмыс күні ішінде оны толық және жиынтықты болуы тұрғысынан тексереді. Өтініш көрсетілген мерзім ішінде қарауға қабылданады не құжаттар топтамасы және (немесе) мәліметтер толық ұсынылмаған жағдайда мұндай өтініштің қайтарылу себептері көрсетіле отырып, қабылданбайды.

      Кешенді экологиялық рұқсат алуға арналған өтініште барлық талап етілетін мәліметтер мен қоса берілетін құжаттар болған кезде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы Кодекстің 88-бабы 1-тармағының 1) тармақшасына сәйкес I санаттағы объектілерді салу және (немесе) пайдалану жөніндегі жобалау құжаттамасына мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізеді және осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген мерзім ішінде қарауға қабылданған өтінішті оған қоса берілетін құжаттармен бірге өзінің құрылымдық бөлімшелеріне, сондай-ақ кешенді экологиялық рұқсатқа енгізілуге жататын міндетті экологиялық шарттарға қатысты өз құзыреттері шеңберінде ескертулері мен ұсыныстарын алу үшін мынадай мүдделі мемлекеттік органдарға:

      1) халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органға;

      2) объект жататын тиісті салада реттеуді жүзеге асыратын уәкілетті органға;

      3) құзыретіне объектіні салу мен пайдалану жөніндегі қызметті жүзеге асыруға қажетті рұқсаттарды беру кіретін өзге де уәкілетті мемлекеттік органдарға;

      4) аумағында объект орналасқан немесе орналасатын облыстың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органына жібереді.

      Егер объект екі немесе одан көп облыстың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың аумақтары шегінде орналасса немесе орналасатын болса, қоса берілетін құжаттары бар өтініш әрбір тиісті жергілікті атқарушы органға жіберілуге жатады;

      5) егер мұндай қызметке рұқсат беру туралы шешімдер қабылдау бойынша трансшекаралық рәсімдер жүргізу қажеттігі Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында көзделсе немесе қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері бойынша қорытындыда белгіленсе, Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің жәрдемімен – объектіні салу және (немесе) пайдалану қоршаған ортасының жай-күйіне елеулі қолайсыз әсер етуі мүмкін мемлекетке жібереді.

      3. Егер "бір терезе" қағидаты бойынша тиісті мемлекеттік көрсетілетін қызметтерді біріктіру тәртібі қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның және тиісті уәкілетті мемлекеттік органдардың бірлескен бұйрықтарымен айқындалған болса, кешенді экологиялық рұқсаттың құрамына өзге де мемлекеттік органдар беретін рұқсаттар енгізілуі мүмкін.

      4. Осы баптың 2-тармағының 1) – 5) тармақшаларында көрсетілген мүдделі мемлекеттік органдар өтініш алынған күннен бастап жиырма бес жұмыс күні ішінде кешенді экологиялық рұқсатқа енгізілуге жататын міндетті экологиялық шарттарға қатысты өз қорытындыларын ұсынуға тиіс.

      5. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы баптың 4-тармағында көрсетілген мерзім өткеннен кейін алған мүдделі мемлекеттік органдардың қорытындылары өтініш берушіге жіберілуге және өтініш бойынша шешім қабылданған кезде есепке алынуға жатпайды.

      6. Кешенді экологиялық рұқсат беруге арналған өтініш және (немесе) оған қоса берілетін құжаттар бойынша мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу кезеңінде ескертулер болған кезде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган өтініш берушіге осындай ескертулерді өтініш қарауға қабылданғаннан кейін жиырма бес жұмыс күні ішінде жібереді.

      Өтініш беруші жіберілген ескертулерді ескертулер жіберілген күннен бастап он жұмыс күні ішінде жоюға тиіс. Ескертулер көрсетілген мерзімде жойылмаған жағдайда, өтініш берушіге кешенді экологиялық рұқсат беруден уәжді бас тарту беріледі.

      Өтініш беруші барлық ескертулерді жойғаннан және мүдделі мемлекеттік органдардан қорытындылар алғаннан кейін он жұмыс күні ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган алынған ескертулер мен ұсыныстарды, сондай-ақ өтініш берушінің ұстанымын ескеріп, ішкі және (немесе) сыртқы сарапшыларды тарта отырып, кешенді экологиялық рұқсаттың жобасын дайындайды және мұндай жобаны өтініш берушіге жібереді. Өтініш беруші ұсынылған кешенді экологиялық рұқсаттың жобасы бойынша өз ұстанымын бес жұмыс күні ішінде ұсынады.

      Өтініш беруші кешенді экологиялық рұқсаттың жобасын мақұлдаған жағдайда өтініш берушінің ұстанымын алған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде кешенді экологиялық рұқсат беріледі.

      Кешенді экологиялық рұқсаттың жобасына енгізілген шарттар бойынша туындайтын келіспеушіліктерді сараптама комиссиясы осы Кодекстің 74-бабында көзделген тәртіппен шешеді.

116-бап. Қатысы бар шет мемлекетпен консультациялар

      1. Осы Кодекстің 115-бабының 2-тармағы екінші бөлігінің 5) тармақшасында көрсетілген жағдайда, егер қатысы бар шет мемлекет өтініш бойынша кешенді экологиялық рұқсат беруге қатысты өз ұстанымын ұсынса, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттардың ережелерін ескере отырып Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігінің жәрдемімен консультация жүргізуге тиіс.

      2. Кешенді экологиялық рұқсат алуға арналған өтінішті қарау мерзімі қатысы бар мемлекетпен консультациялар аяқталғанға дейін тоқтатыла тұрады.

117-бап. Кешенді экологиялық рұқсатты беру

      1. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган өтініш берушінің жауабы немесе осы Кодекстің 115-бабының 6-тармағының бесінші бөлігіне сәйкес келіспеушіліктерді қарау нәтижелері алынғаннан кейін бес жұмыс күні ішінде кешенді экологиялық рұқсатты беру туралы немесе оны беруден бас тарту туралы шешім қабылдайды.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган кешенді экологиялық рұқсатты беруден мынадай:

      1) өтініш беруші кешенді экологиялық рұқсат алу үшін ұсынған құжаттардың және (немесе) оларда қамтылған мәліметтердің анық емес екені анықталған;

      2) өтініш беруші кешенді экологиялық рұқсат алу үшін ұсынған құжаттар және (немесе) оларда қамтылған мәліметтер Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарына және (немесе) қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері бойынша қорытындыға не қоршаған ортаға әсер етуге міндетті бағалау жүргізудің қажеттілігі жоқтығы туралы тұжырымды қамтитын белгіленіп отырған қызметтің әсер ету скринингінің нәтижелері туралы қорытындыға сәйкес келмеген;

      3) өтініш беруші осы Кодекстің 115-бабында көзделген тәртіппен қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындаған кешенді экологиялық рұқсаттың шарттарымен келіспеген жағдайларда бас тартады.

      3. Егер бас тарту үшін негіздер болмаса, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган тиісті шешім қабылданғаннан кейін бір жұмыс күні ішінде өтініш берушіге кешенді экологиялық рұқсатты береді.

      4. Берілген кешенді экологиялық рұқсаттың көшірмесі қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның интернет-ресурсында орналастырылады.

      5. Объектілердің операторлары кешенді экологиялық рұқсатта көзделген экологиялық шарттарды орындауға міндетті және оларды сақтамағаны немесе қызметті кешенді экологиялық рұқсатсыз жүзеге асырғаны үшін Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылықта болады.

118-бап. Кешенді экологиялық рұқсатты қайта қарау

      1. Кешенді экологиялық рұқсат:

      1) белгіленіп отырған немесе жүзеге асырылатын қызметке оператор осы Кодекстің 65-бабы 1-тармағының 3) және 4) тармақшаларына сәйкес қоршаған ортаға әсер етуіне бағалау жүргізу талап етілетін елеулі өзгерістер енгізген;

      2) өзіне қатысты кешенді экологиялық рұқсат берілген объект тиісті қолданылу салалары бойынша белгілейтін талабына сәйкес келмейтін, жаңа ең үздік қолжетімді техникалар бойынша анықтамалықтың қабылдануына байланысты жаңа ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі қорытынды бекітілген;

      3) осы Кодекске сәйкес экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасына өзгерістер енгізілген жағдайларда ішінара немесе толықтай қайта қаралуға жатады.

      2. Оператор осы баптың 1-тармағында көзделген жағдайларда кешенді экологиялық рұқсатты қайта қарауға арналған өтінішті:

      1) оператор жүзеге асырылатын қызметке елеулі өзгерістерді іске асыруды бастайтын болжамды күнге дейін алты ай бұрын;

      2) осы баптың 1-тармағының 2) тармақшасына сәйкес тиісті қолданылу салалары бойынша ең үздік қолжетімді техникалар бойынша жаңа қорытынды бекітілген күннен бастап үш ай ішінде беруге міндетті.

      3. Кешенді экологиялық рұқсатты ішінара қайта қарау қажетті өзгерістер жекелеген экологиялық шарттарды және (немесе) қоршаған ортаға жол берілетін антропогендік әсер ету нормативтерін қозғайтын жағдайда, кешенді экологиялық рұқсаттың өзге де әсер етпейтін шарттарын қайта қарау қажеттілігінсіз жүзеге асырылады. Кешенді экологиялық рұқсатты ішінара қайта қарау кешенді экологиялық рұқсатқа талап етілетін өзгерістер және (немесе) толықтырулар қамтылған қосымшаны ресімдеу арқылы жүзеге асырылады.

      Кешенді экологиялық рұқсаттарды қайта қараудың (толық немесе ішінара) тәртібі мен мерзімдері экологиялық рұқсаттарды беру қағидаларында айқындалады.

      4. Кешенді экологиялық рұқсатты қайта қарау және оған өзгерістер енгізу оператордың бастамасы бойынша да жүзеге асырылуы мүмкін.

      5. Кешенді экологиялық рұқсатқа енгізілетін және онда қамтылған экологиялық шарттарды қозғамайтын өзгерістер кешенді экологиялық рұқсатты қайта қарауды талап етпейді және оны қайта ресімдеу арқылы жүзеге асырылады.

119-бап. Экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасы

      1. Эмиссиялар нормативтерін (мемлекет қоршаған орта сапасының неғұрлым қатаң нормативтерін немесе қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерін енгізген кезде) және (немесе) технологиялық нормативтерді I санаттағы жұмыс істеп тұрған объектілер операторларының сақтауы мүмкін болмаған жағдайда, осындай нормативтерге қол жеткізу кезеңінде міндетті түрде кешенді экологиялық рұқсатқа қосымша ретінде экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасы әзірленеді.

      2. Экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасында мыналар қамтылады:

      1) технологиялық нормативтерге қол жеткізілуге тиіс мерзімдер;

      2) эмиссиялар нормативтеріне қол жеткізілуге тиіс мерзімдер (мемлекет қоршаған орта сапасының неғұрлым қатаң нормативтерін немесе қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерін енгізген кезде);

      3) технологиялық нормативтерге, эмиссиялар нормативтеріне қол жеткізуге бағытталған I санаттағы объектіні реконструкциялау, қайта жарақтандыру, жаңғырту жөніндегі жоспарланатын іс-шаралар графигі (бұдан әрі – жоспарланатын іс-шаралар графигі);

      4) жобалық шешімдерге сәйкес технологиялық нормативтерге, эмиссиялар нормативтеріне кезең-кезеңмен қол жеткізу мүмкіндігі болған кезде – объектіні реконструкциялау, қайта жарақтандыру, жаңғырту жөніндегі тиісті іс-шаралар кешендерінің аяқталу мерзімдеріне байланыстырыла айқындалатын қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді кезең-кезеңмен төмендету көрсеткіштеріне қол жеткізу графигі.

      Жоспарланған іс-шаралар графигі экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасын орындаудың күнтізбелік әрбір жылы бойынша бөлініп айқындалады.

      Егер экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасында қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді кезең-кезеңмен төмендету көзделсе, жоспарланатын іс-шаралар графигі қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді кезең-кезеңмен төмендетудің әрбір тиісті көрсеткішіне қол жеткізуді қамтамасыз ететін әрбір іс-шаралар кешені бойынша жеке-жеке айқындалады.

      Жоспарланатын іс-шаралар графигінде, ал осы тармақтың үшінші бөлігінде көзделген жағдайда – әрбір іс-шаралар кешеніне қатысты негізгі іс-шараларды аяқтау мерзімдері де жеке-жеке қосымша айқындалады. Негізгі іс-шаралар объектіге негізгі технологиялық жабдықты жеткізуді, құрылыс-монтаждау жұмыстарын, іске қосу-баптау жұмыстарын және пайдалануға беруді қамтиды. Экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасында қосымша негізгі іс-шаралар айқындалуы мүмкін.

      3. Объектінің операторы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға, егер бұл эмиссиялар нормативтеріне, технологиялық нормативтерге қол жеткізудің белгіленген мерзімдеріне әсер етпесе, ал осы баптың 2-тармағы бірінші бөлігінің 4) тармақшасында көзделген жағдайда – қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді кезең-кезеңмен төмендету көрсеткіштеріне қол жеткізу мерзімдеріне жоспарланатын іс-шаралар графигі бөлігінде кешенді экологиялық рұқсатты қайта қарау туралы өтініш беруге құқылы.

      Жекелеген іс-шараларды орындау мерзімдерін ауыстыру тиісті іс-шаралар кешенін орындау кезеңі шегінде бір рет, бірақ бір жылдан аспайтын мерзімге жүзеге асырылады. Бұл ретте экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасының жалпы мерзімін ұзартуға жол берілмейді.

      4. Кешенді экологиялық рұқсат алуға өтініш берілген күнге объект сәйкес келуге тиіс экологиялық талаптардың сақталуын қамтамасыз етуге қажетті ғимараттарды, құрылысжайларды, жабдықты, табиғат қорғау маңызы бар құрылғыларды пайдалануды қамтамасыз етуге бағытталған іс-шаралар экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасына енгізілуге жатпайды.

      5. Экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасын орындау мерзімі төрт жылдан аспайды және ұзартылуға жатпайды.

      6. Экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасы экологиялық рұқсаттар беру қағидаларына сәйкес әзірленеді. Экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасының жобасы бойынша, оның ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен бұрын келісілген мұндай бағдарлама толық немесе ішінара қайта қаралған жағдайда қоғамдық тыңдаулар өткізу міндетті болып табылады.

      7. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган экологиялық рұқсаттар беру қағидаларына сәйкес экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасының орындалуына жыл сайынғы мониторингті жүзеге асырады.

      Экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасын орындау шартымен кешенді экологиялық рұқсаттар алған объектілердің операторлары жыл сайын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға экологиялық рұқсаттар беру қағидаларында белгіленген нысан бойынша мұндай бағдарламаның орындалуы туралы есеп береді.

      Оператор әрбір негізгі іс-шара басталғаннан және аяқталғаннан кейін екі жұмыс күнінен аспайтын мерзімде бұл туралы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға жазбаша хабарлайды.

      Жоспарланатын іс-шаралар графигін орындаудың күнтізбелік жылында қандай да бір іс-шара орындалмаған немесе толық орындалмаған жағдайда, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган операторға оператордың орындалмаған міндеттемелерінің көлемін көрсете отырып, ақпараттық хат жібереді. Оператор жоспарланатын іс-шаралар графигі бөлігінде кешенді экологиялық рұқсатты қайта қарау туралы өтініш беруге міндетті.

      Жоспарланатын іс-шаралар графигінде көзделген негізгі іс-шараны орындау мерзімі бұзылған жағдайда, мұндай кезеңді орындау мерзімі осы Кодекстің 118-бабы 1-тармағының 3) тармақшасында көзделген тәртіппен бір рет, бірақ бір жылдан аспайтын мерзімге ұзартылады.

      8. Экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасын орындау шартымен берілген кешенді экологиялық рұқсаттың қолданысы мынадай жағдайларда:

      1) осы баптың 7-тармағының бесінші бөлігінде көзделген ұзарту мерзімі шегінде негізгі іс-шара аяқталмаған жағдайда;

      2) экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасында белгіленген мерзімдерде технологиялық нормативтердің қандай да бірінің отыз пайыздан астамына қол жеткізілмеген жағдайда тоқтатылады. Егер тиісті мерзімге белгіленген технологиялық норматив отыз немесе одан аз пайызға жетпесе, онда мұндай технологиялық нормативке қол жеткізу мерзімі бір рет бір жылға ұзартылады;

      3) осы баптың 2-тармағы бірінші бөлігінің 4) тармақшасында көзделген жағдайда – қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді кезең-кезеңмен төмендету көрсеткіштеріне қол жеткізу графигінде белгіленген мерзімге осындай көрсеткіштердің қандай да бірінің отыз пайыздан астамына қол жеткізілмеген кезде тоқтатылады. Егер тиісті мерзімге қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді кезең-кезеңмен төмендетудің белгіленген көрсеткіші отыз немесе одан аз пайызға жетпесе, онда мұндай көрсеткішке қол жеткізу мерзімі бір рет бір жылға ұзартылады;

      4) осы тармақтың 2) және 3) тармақшаларында көзделген ұзартудың тиісті мерзімдері шегінде технологиялық нормативке немесе қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді кезең-кезеңмен төмендету көрсеткішіне қол жеткізілмеген жағдайда тоқтатылады.

      I санаттағы объектінің операторы технологиялық нормативке, қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді кезең-кезеңмен төмендету көрсеткішіне қол жеткізгеннен кейін бұл туралы екі жұмыс күнінен аспайтын мерзімде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға жазбаша хабарлайды.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның осы тармақтың екінші бөлігіне сәйкес I санаттағы объект операторының жазбаша хабарын алуы немесе технологиялық нормативке, қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді кезең-кезеңмен төмендету көрсеткішіне қол жеткізу үшін белгіленген мерзімдерде мұндай хабарды алмауы бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылауды жүзеге асыру үшін негіз болып табылады.

      9. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыру кезінде экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламаларының орындалуын бақылауды жүзеге асырады.

2-параграф. Әсер етуге арналған экологиялық рұқсат

120-бап. Әсер етуге арналған экологиялық рұқсат туралы жалпы ережелер

      1. II санаттағы объектілерді салу және (немесе) пайдалану үшін, сондай-ақ осы Кодекстің 418-бабы 4-тармағының екінші бөлігінде көзделген жағдайда I санаттағы объектілерді пайдалану үшін әсер етуге арналған экологиялық рұқсаттың болуы міндетті.

      2. Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес бірыңғай жер салығын төлеушілер болып табылатын тұлғалар шаруа немесе фермер қожалықтары үшін арнайы салық режимі қолданылатын қызметте пайдаланылатын объектілер бойынша әсер етуге арналған экологиялық рұқсатты алмайды және осы Кодекстің 110-бабының 1-тармағында көзделген қоршаған ортаға әсер ету туралы декларацияны ұсынбайды.

      3. І санаттағы объектілер үшін әсер етуге арналған экологиялық рұқсаттарды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы Кодекстің 418-бабы 4-тармағының екінші бөлігінде көзделген жағдайда береді.

      II санаттағы объектілер үшін әсер етуге арналған экологиялық рұқсаттарды облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары береді.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган, оның құрылымдық және аумақтық бөлімшелері арасында әсер етуге арналған экологиялық рұқсат берілетін I санаттағы объектілерді бөлуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган белгілейді.

      4. Жекелеген стационарлық көздері әртүрлі облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) аумақтарында орналасқан ІІ санаттағы объектіге қатысты әсер етуге арналған экологиялық рұқсатты алуға өтініш тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің кез келген жергілікті атқарушы органына берілуі мүмкін, бұл ретте өзге де облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) жергілікті атқарушы органдары әсер етуге арналған экологиялық рұқсатты беру рәсіміне мүдделі мемлекеттік органдар ретінде тартылуға тиіс.

      5. Әсер етуге арналған экологиялық рұқсаттар қолданыстағы экологиялық рұқсатта көрсетілген экологиялық шарттардың өзгертілуін талап ететін қолданылатын технологиялар өзгергенге дейінгі, бірақ он жылдан аспайтын мерзімге беріледі.

121-бап. Әсер етуге арналған экологиялық рұқсаттың мазмұны

      1. Әсер етуге арналған экологиялық рұқсат белгіленген үлгідегі құжатты білдіреді, онда мыналар қамтылады:

      1) оның иесі (оператор), объект және онда жүзеге асырылатын қызмет түрлері туралы мәліметтер;

      2) әсер етуге арналған экологиялық рұқсаттың қолданылу мерзімі;

      3) қызметті жүзеге асырудың экологиялық шарттары, оның ішінде:

      қоршаған ортаға эмиссиялардың нормативтері;

      қалдықтардың жинақталу лимиттері, қалдықтарды көму лимиттері (өз полигоны болған кезде);

      қалдықтарды басқару бағдарламасы;

      өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасы, оның ішінде топырақ пен жерасты сулары жай-күйінің мониторингін қоса алғанда, өндірістік мониторинг жүргізу жөніндегі талаптар;

      әсер етуге арналған экологиялық рұқсаттың қолданылу кезеңіне арналған қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспары;

      қоршаған ортаға әсерді бағалау туралы қорытындыда көрсетілген қоршаған ортаны қорғау жөніндегі өзге де талаптар (болған кезде).

      2. Әсер етуге арналған экологиялық рұқсат бланкілерінің нысандарын және оларды толтыру тәртібін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

122-бап. Әсер етуге арналған экологиялық рұқсатты алуға өтініш

      1. Әсер етуге арналған экологиялық рұқсатты алуға өтініш осы Кодекстің 120-бабының 3-тармағына сәйкес әсер етуге арналған экологиялық рұқсат беруді жүзеге асыратын органға белгіленген нысан бойынша электрондық түрде беріледі.

      2. Әсер етуге арналған экологиялық рұқсатты алуға өтінішке мыналар қоса беріледі:

      1) белгіленіп отырған қызметке қатысты – І немесе II санаттағы объектілерді салу және (немесе) пайдалану жөніндегі жобалау құжаттамасы;

      2) осы Кодексте көзделген жағдайларда, қоршаған ортаға әсер етуді бағалау нәтижелері жөніндегі қорытынды не қоршаған ортаға әсер етуге міндетті бағалау жүргізудің қажеттілігі жоқтығы туралы тұжырымды қамтитын, белгіленіп отырған қызметтің әсер етуіне жүргізілген скринингтің нәтижелері туралы қорытынды;

      3) қоршаған ортаға әсер етуді міндетті бағалауға жатпайтын қызмет түрлері бойынша – оңайлатылған тәртіп бойынша экологиялық бағалау материалдары;

      4) эмиссиялар нормативтерінің жобасы (объектіні пайдалану үшін);

      5) қалдықтарды басқару бағдарламасының жобасы (объектіні пайдалану үшін);

      6) өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасының жобасы (объектіні пайдалану үшін);

      7) әсер етуге арналған экологиялық рұқсаттың қолданылу кезеңіне арналған қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарының жобасы;

      8) күкіртті ашық түрде күкірт карталарында орналастыру нормативтерінің жобасы (көмірсутектерді барлау мен өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде).

      3. Әсер етуге арналған экологиялық рұқсатты алуға өтініштің нысанын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      Ескерту. 122-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

123-бап. Әсер етуге арналған экологиялық рұқсатты қарау және беру мерзімдері

      1. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әсер етуге арналған экологиялық рұқсатты алуға өтініш тіркелген күннен бастап бес жұмыс күнінен аспайтын мерзімде, ал жергілікті атқарушы орган әсер етуге арналған экологиялық рұқсатты беруге өтініш тіркелген күннен бастап үш жұмыс күнінен аспайтын мерзімде ұсынылған құжаттарды олардың толық және жиынтықты болуы тұрғысынан зерделейді. Көрсетілген мерзім ішінде өтініш қарауға қабылданады не ұсынылған құжаттардың толық және (немесе) жиынтықты болмауы салдарынан қабылданбайды.

      Ұсынылған құжаттардың толық және (немесе) жиынтықты болмауы себебі бойынша өтініш қабылданбаған кезде өтініш берушіге қабылданбау себептері уәжді түрде негізделе отырып, бас тарту жіберіледі.

      2. Қарауға қабылданған өтініштер осы Кодекстің талаптарына сәйкестігі тұрғысынан қаралады және қарау қорытындылары бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган өтініш тіркелген күннен бастап қырық бес жұмыс күнінен аспайтын мерзімде, ал жергілікті атқарушы орган отыз жұмыс күнінен аспайтын мерзімде әсер етуге арналған экологиялық рұқсатты немесе оны беруден уәжді түрде бас тартуды береді.

      3. Әсер етуге арналған экологиялық рұқсатты алуға өтініш және (немесе) оған қоса берілетін құжаттар бойынша ескертулер болған кезде, әсер етуге арналған экологиялық рұқсаттар беруді жүзеге асыратын мемлекеттік органдар мұндай ескертулерді өтініш берушіге:

      I санаттағы объектілер бойынша – өтініш қарауға қабылданған күннен бастап жиырма бес жұмыс күні ішінде;

      II санаттағы объектілер бойынша – өтініш қарауға қабылданған күннен бастап он бес жұмыс күні ішінде жібереді.

      Жіберілген ескертулерді өтініш беруші:

      I санаттағы объектілер бойынша – ескертулер жіберілген күннен бастап он жұмыс күні ішінде;

      II санаттағы объектілер бойынша – ескертулер жіберілген күннен бастап бес жұмыс күні ішінде жоюға тиіс.

      4. Ескертулер осы баптың 3-тармағының екінші бөлігінде айқындалған мерзімдерде жойылмаған жағдайда, өтініш берушіге әсер етуге арналған экологиялық рұқсатты беруден уәжді бас тарту беріледі.

      Ескертулер осы баптың 3-тармағының екінші бөлігінде айқындалған мерзімдерде жойылған жағдайда, өтініш берушіге әсер етуге арналған экологиялық рұқсат беріледі.

124-бап. Әсер етуге арналған экологиялық рұқсатты беруден бас тарту

      1. Мынадай:

      1) өтініште және (немесе) оған қоса берілетін құжаттарда қамтылған мәліметтер анық емес болып табылған;

      2) өтініш және (немесе) оған қоса берілетін құжаттар Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарына және (немесе) қоршаған ортаға әсерді бағалау нәтижелері жөніндегі қорытындыға не қоршаған ортаға әсер етуге міндетті бағалау жүргізудің қажеттілігі жоқтығы туралы тұжырымды қамтитын, белгіленіп отырған қызметтің әсеріне скрининг нәтижелері туралы қорытындыға сәйкес келмеген жағдайлар әсер етуге арналған экологиялық рұқсаттарды беруден бас тартуға негіз болып табылады.

      2. Әсер етуге арналған экологиялық рұқсатты беруден бас тартуға байланысты даулар мен келіспеушіліктер Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен қаралады.

125-бап. Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспары

      1. Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспары әсер етуге арналған экологиялық рұқсатқа қосымша болып табылады және эмиссиялардың белгіленген нормативтерінің, қалдықтардың жинақталуы мен оларды көму лимиттерінің, күкіртті ашық түрде күкірт карталарында орналастыру лимиттерінің (көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде) сақталуын қамтамасыз етуге қажетті, қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді төмендетуге бағытталған іс-шаралар тізбесін қамтуға тиіс.

      2. Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспары экологиялық рұқсаттар беру қағидаларына сәйкес әзірленеді.

      3. Оператор экологиялық рұқсатты берген тиісті органға жыл сайын қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарының орындалуы туралы есеп береді.

4-БӨЛІМ. ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУДЫ ЭКОНОМИКАЛЫҚ РЕТТЕУ

126-бап. Қоршаған ортаны қорғауды экономикалық реттеу тетіктерінің түрлері

      Мыналар қоршаған ортаны қорғауды экономикалық реттеу тетіктерінің түрлері болып табылады:

      1) қоршаған ортаға жағымсыз әсер еткені үшін төлемақы;

      2) қоршаған ортаға эмиссияларды басқарудың нарықтық тетіктері;

      3) экологиялық сақтандыру;

      4) қоршаған ортаны қорғауға бағытталған қызметті экономикалық ынталандыру;

      5) парниктік газдардың шығарылуын қысқарту мен сіңірілуінің нарықтық тетіктері;

      6) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері.

127-бап. Қоршаған ортаға жағымсыз әсер еткені үшін төлемақы

      1. Қоршаған ортаға жағымсыз әсер етудің мынадай түрлері:

      1) атмосфералық ауаға ластағыш заттарды шығарғаны;

      2) ластағыш заттарды төккені;

      3) қалдықтарды көмгені;

      4) күкіртті ашық түрде күкірт карталарында орналастырғаны үшін төлемақы алынады.

      2. Қоршаған ортаға жағымсыз әсер еткені үшін төлемақы енгізуді қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектінің операторы жүзеге асырады.

      3. Қоршаған ортаға жағымсыз әсер еткені үшін төлемақы мөлшерлемелері Қазақстан Республикасының салық заңнамасында белгіленеді.

      4. Қоршаған ортаға жағымсыз әсер еткені үшін экологиялық рұқсатта белгіленген нормативтер немесе қоршаған ортаға әсер ету туралы декларацияда эмиссиялар мен көмілген қалдықтардың ІІІ санаттағы объект декларациялаған саны шегіндегі төлемақы Қазақстан Республикасының салық заңнамасында белгіленген тәртіппен алынады.

      5. Коммуналдық қатты қалдықтарды көмгені үшін ақы төлеуге арналған шығыстар Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған тәртіппен тарифтерді белгілеу кезінде ескеріледі.

128-бап. Қоршаған ортаға эмиссияларды басқарудың нарықтық тетіктері

      1. Қоршаған ортаға эмиссияларды қысқарту мақсатында қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган қоршаған ортаға эмиссиялардың лимиттерін белгілеу, қоршаған ортаға эмиссияларға арналған квоталарды бөлу және қоршаған ортаға эмиссияларды қысқарту бойынша квоталар мен міндеттемелердің саудасы тәртібін бекіту арқылы нарықтық тетіктерді енгізуі мүмкін.

      2. Қоршаған ортаға эмиссиялардың лимиттері – белгілі бір аумақ (акватория) шегінде күнтізбелік жылға белгіленетін қоршаған ортаға эмиссиялардың жиынтық нормативтік көлемі, оны сақтаған кезде сапаның экологиялық нормативтерін бұзу орын алмайды.

      3. Қоршаған ортаға эмиссияларға арналған квота – нақты тұлғаға күнтізбелік бір жылға ақылы немесе тегін негізде бөлінетін қоршаған ортаға эмиссияларға арналған лимиттің бір бөлігі.

129-бап. Экологиялық сақтандыру

      1. Экологиялық сақтандырудың мақсаты тұлғаның авариямен келтірілген экологиялық залалды өтеу бойынша азаматтық-құқықтық жауапкершілігін қамтамасыз ету болып табылады.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен экологиялық жағынан қауіпті шаруашылық және өзге қызмет түрлерінің тізбесіне енгізілген объектілерді оператор жасасқан міндетті экологиялық сақтандыру шартынсыз пайдалануға жол берілмейді.

      Міндетті экологиялық сақтандыру "Міндетті экологиялық сақтандыру туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жүзеге асырылады.

      3. Ерікті экологиялық сақтандыруды жеке және заңды тұлғалар өздерінің ерік білдіруіне байланысты жүзеге асырады. Ерікті экологиялық сақтандырудың түрлері, шарттары мен тәртібі сақтандырушылар мен сақтанушылар арасындағы шарттарда айқындалады.

130-бап. Қоршаған ортаны қорғауға бағытталған қызметті экономикалық ынталандыру

      1. Қоршаған ортаны қорғауға бағытталған қызметті экономикалық ынталандыру:

      1) кешенді экологиялық рұқсат алынған күннен бастап қоршаған ортаға жағымсыз әсер еткені үшін төлемақы мөлшерлемелеріне Қазақстан Республикасының салық заңнамасына сәйкес 0 коэффициентін қолдану;

      2) Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау саласындағы заңнамасына сәйкес қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату объектілері өндірген электр энергиясының жаңартылатын энергия көздерін қолдау жөніндегі қаржы-есеп айырысу орталығының кепілдендірілген сатып алуы;

      3) "жасыл" технологиялардың трансфері мен бейімделуін, сондай-ақ "жасыл" инвестицияларды тартуға жәрдемдесуді ұйымдастыру;

      4) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген шарттарда және тәртіппен "жасыл" қаржыландыру шеңберінде мемлекеттік қолдау шараларын ұсыну;

      5) Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалған өзге де мемлекеттік қолдау шараларын ұсыну арқылы жүзеге асырылады.

      2. "Жасыл" технологиялар деп қазіргі заманғы ғылым жетістіктерінің негізінде жасалған, орнықты дамудың экологиялық, экономикалық, әлеуметтік аспектілерін ескеретін, өндірістің экологиялық қауіпсіз технологиялары түсініледі, олар мынадай салаларды қамтиды және:

      1) "өндіріс – кәдеге жарату – жаңа өндіріс" тұйық циклі бойынша уытты емес өнімдер өндірісіне;

      2) технологиялардағы және тұтыну құрылымындағы инновациялар есебінен қалдықтарды барынша қысқартуға;

      3) жаңартылмайтын табиғи ресурстарды баламалы жаңартылатын шикізат пен энергия көздеріне ауыстыруға;

      4) егіншілікте, мал шаруашылығында және ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеуде биотехнологияларды ендіруге, ауыл шаруашылығы үшін биологиялық препараттар өндіруге;

      5) жаңартылатын энергия көздерінен (күн энергиясынан, жел энергиясынан, гидро-, геотермальдық энергиядан, биомассадан, сутегінен) энергия өндіруге, атмосфераға зиянды шығарындыларды төмендетуге, ғимараттар мен тұрмыстық аспаптардың отынды пайдалану тиімділігін, сондай-ақ энергия тиімділігін арттыруға;

      6) климаттың өзгеру салдарларын бәсеңдетуге бағытталған, қоршаған ортадан парниктік газдарды жоғары сіңіргіш әсері бар орнықты жасыл желектерді шығаруға;

      7) өндірістік және тұтыну қалдықтарын пайдалана отырып, құрамында уытты және канцерогендік заттары жоқ құрылыс материалдарын өндіруге бағытталады.

      "Жасыл" технологиялардың сервистік операторы – "жасыл" технологиялар мен жобалардың тізілімін жүргізу, "жасыл" технологияларды коммерцияландыру және технологиялық бизнес-инкубациялау, "жасыл" жобаларды іске асыру үшін "жасыл" қаржыландыруды, оның ішінде инвестициялар мен гранттарды тартуға жәрдемдесу, "жасыл экономика" мәселелері бойынша ақпараттық-талдамалық, құқықтық, әдіснамалық, консультациялық және сараптамалық-талдамалық қолдауды жүзеге асыру, "Жасыл көпір" серіктестігі бағдарламасы бойынша халықаралық ынтымақтастық пен тәжірибе алмасуды ұйымдастыру бойынша кешенді қызметтер көрсететін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ведомстволық бағынысты ұйымы.

      "Жасыл" технологиялардың жобаларын ендіру мен іске асыру үшін "жасыл" инвестициялар, оның ішінде ұлттық даму институттарының гранттары және (немесе) инвестициялары, жергілікті бюджеттердің қаражаты және басқа да ұйымдардың Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де көздері есебінен тартылады.

      Технологияларды "жасыл" технологиялар ретінде тану қағидаларын Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.

      3. "Жасыл" қаржыландыру деп "жасыл" жобаларды іске асыруға бағытталған және қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау мен қадағалау жөніндегі уәкілетті орган айқындаған "жасыл" облигациялар, "жасыл" кредиттер және басқа да қаржы құралдары сияқты құралдардың көмегімен тартылатын инвестициялар түсініледі.

      "Жасыл" жобаларға бекітілген сыныптама (таксономия) негізінде айқындалған, қазіргі бар табиғи ресурстарды пайдалану тиімділігін арттыруға, қоршаған ортаға жағымсыз әсер ету деңгейін төмендетуге, энергия тиімділігін, энергия үнемдеуді арттыруға, климаттың өзгеру салдарларын бәсеңдетуге және климаттың өзгеруіне бейімдеуге бағытталған жобалар жатады.

      "Жасыл" облигациялар мен "жасыл" кредиттер арқылы қаржыландыруға жататын "жасыл" жобалардың сыныптамасын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлейді және Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.

      "Жасыл" жобалардың іске асырылуын қаржыландыру мақсатында ақша тарту үшін тіркелген кірісі бар борыш құралы "жасыл" облигациялар деп танылады.

      "Жасыл" жобалардың іске асырылуын қаржыландыруға бағытталған нысаналы қарыздар "жасыл" кредиттер деп танылады.

5-БӨЛІМ. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЗАЛАЛ

131-бап. Экологиялық залал

      1. Осы Кодекстің 133, 134 және 135-баптарында көрсетілген табиғи орта құрамдастарына келтірілген залал, егер ақылға қонымды уақыт кезеңі ішінде оларды ремедиация жөніндегі шараларды қолданбай, базалық жай-күйге дейін табиғи қалпына келтіру мүмкіндігі болмаса, экологиялық залал деп танылады.

      Осы бөлімнің мақсаттары үшін табиғи ортаның құрамдастарына келтірілген залал деп табиғи орта құрамдастарының жай-күйіндегі туындайтын, тікелей немесе жанама түрде өлшенетін жағымсыз өзгеріс немесе олардың тұтыну қасиеттерінің немесе пайдалы сапаларының өлшенетін нашарлауы түсініледі.

      Базалық жай-күй деп, егер табиғи орта құрамдасына экологиялық залал келтірілмесе, ол болатын жай-күйі түсініледі.

      2. Осы Кодекстің 133, 134 және 135-баптарында көрсетілген табиғи орта құрамдастарына келтірілген залал да осы баптың 1-тармағында көрсетілген жағымсыз салдарлар атмосфералық ауаның ластануы немесе ластағыш заттардың бір ортадан басқасына ауысуы салдарынан болған жағдайларда экологиялық залал деп танылады.

      3. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мен мемлекеттік табиғи-қорық қоры объектілерінің шегінде болатын, осы Кодекстің 133, 134 және 135-баптарында көрсетілген табиғи орта құрамдастарына келтірілген залал көрсетілген табиғи орта құрамдастарына келтірілген залалдың сипаты мен ауқымына қарамастан, экологиялық залал деп танылады.

      4. Мемлекет меншігіндегі табиғи ресурстарға (топырақты қоса алғанда жер, су, орман ресурстарына, жер қойнауы ресурстарына, өсімдіктер әлемі мен жануарлар дүниесі ресурстарына), оның ішінде оларды заңсыз пайдалану, алып қою, бүлдіру немесе жою арқылы келтірілген және осы Кодекстің 133, 134 және 135-баптарында көрсетілген белгілері жоқ залал экологиялық залал ұғымына жатпайтын мүліктік залал болып табылады және Қазақстан Республикасының табиғи ресурстардың тиісті түрлері туралы заңнамасына, сондай-ақ Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес өтелуге жатады.

132-бап. Адамның өміріне және (немесе) денсаулығына экологиялық зиян

      1. Жеке тұлғалардың өміріне және (немесе) денсаулығына жағымсыз экологиялық салдарлардың әсер етуі салдарынан келтірілген зиян адамның өміріне және (немесе) денсаулығына экологиялық зиян деп танылады.

      2. Адамның өміріне және (немесе) денсаулығына экологиялық зиян Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес өтелуге жатады.

133-бап. Жануарлар дүниесі мен өсімдіктер әлеміне экологиялық залал

      1. Табиғи ортаның құрамдастарына келтірілген, жануарлар дүниесі мен өсімдіктер әлемі түрлерінің және табиғи ареалдардың қолайлы жай-күйіне қол жеткізуге немесе оны сақтауға елеулі жағымсыз әсер ететін кез келген залал жануарлар дүниесі мен өсімдіктер әлеміне экологиялық залал деп танылады.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген әсер етудің елеулілігі табиғи орта құрамдастарының базалық жай-күйі және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген өзге де өлшемшарттар ескеріле отырып бағаланады.

      2. Жануарлар дүниесі мен өсімдіктер әлеміне залал бұрын анықталған, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес уәкілетті мемлекеттік органдар тікелей рұқсат еткен антропогендік қызмет нәтижесінде туындаған жағымсыз әсер етуді қамтымайды.

      3. Табиғи ареал деп жануарлар дүниесінің немесе өсімдіктер әлемінің белгілі бір түрінің мекендеу (өсу) және даму аймағы түсініледі.

      4. Табиғи ареалдардың жай-күйі деп табиғи ареал және әдетте оның шекаралары шегінде мекендейтін (өсетін) жануарлар мен өсімдіктердің түрлері ұшырайтын және ұзақ мерзімді перспективада олардың табиғи таралуына, құрылымы мен функционалдығына ықпал етуі мүмкін әсер ету жиынтығы, сондай-ақ жануарлар мен өсімдіктердің типтік түрлерінің Қазақстан Республикасының аумағында немесе олардың табиғи ареалдарының шекараларында ұзақ мерзімді өмір сүруі түсініледі.

      Табиғи ареалдың жай-күйі, егер:

      1) оның табиғи шекаралары және осындай шекаралар шегінде қамтылатын аумақтары тұрақты болып табылса немесе кеңейтілсе;

      2) табиғи ареалды ұзақ мерзімде сақтауға қажетті нақты құрылым мен функциялар бар болса және олардың сақталуы болжамды болашақта күтілетін болса;

      3) табиғи ареал шегінде жануарлар мен өсімдіктердің әдеттегі түрлерінің табиғи жай-күйі осы баптың 5-тармағында көрсетілген өлшемшарттарға сәйкес қолайлы болып табылса, қолайлы деп есептелетін болады.

      5. Жануарлар дүниесі мен өсімдіктер әлемі түрінің жай-күйі деп тиісті түр ұшырайтын және популяциялардың Қазақстан Республикасының аумағында немесе осы түрдің табиғи ареалы шекараларының шегінде ұзақ мерзімді көбеюіне және санына ықпал етуі мүмкін әсер ету жиынтығы түсініледі.

      Жануарлар дүниесі мен өсімдіктер әлемі түрінің жай-күйі, егер:

      1) тиісті түр санының динамикасы мұндай түр өзінің табиғи ареалдың өміршең құрамдасы ретіндегі ұзақ мерзімді мәртебесін сақтайтынын көрсетсе;

      2) түрлердің табиғи саны төмендемесе және болжамды болашақта олардың төмендеуі күтілмесе;

      3) популяцияларды ұстап тұру үшін жеткілікті түрде үлкен табиғи ареал бар болса және оның сақталуы ұзақ мерзімді перспективада күтілетін болса, қолайлы деп есептеледі.

134-бап. Суға экологиялық залал

      Қазақстан Республикасының экологиялық және (немесе) су заңнамасында айқындалған жерүсті және (немесе) жерасты суларының экологиялық, химиялық немесе сандық жай-күйіне немесе экологиялық әлеуетіне елеулі жағымсыз әсер ететін кез келген залал суға экологиялық залал деп танылады.

135-бап. Жерге экологиялық залал

      1. Халықтың денсаулығына зиян келтірудің елеулі тәуекелін туғызатын ластағыш заттардың, организмдердің немесе микроорганизмдердің жер бетіне немесе жердің құрамына немесе топыраққа тікелей немесе жанама түсуі нәтижесінде жердің ластануы жерге экологиялық залал деп танылады.

      2. Топырақты жою немесе Қазақстан Республикасы жер заңнамасының ережелеріне сәйкес олардың тозуына немесе құнарсыздануына алып келетін өзге де салдарлар түрінде келтірілген залал да жерге келтірілген экологиялық залал деп танылады.

136-бап. Экологиялық залалды жою жөніндегі міндет

      1. "Ластағыш төлейді" қағидатына сәйкес әрекеті немесе қызметі экологиялық залал келтірген тұлға экологиялық залал келтірілген табиғи орта құрамдастарын толық көлемде және өз есебінен ремедиациялауды жүзеге асыруға міндетті.

      Экологиялық залал келтірген тұлғаны әкімшілік немесе қылмыстық жауаптылыққа тарту мұндай тұлғаны осы тармақтың бірінші бөлігінде белгіленген азаматтық-құқықтық жауаптылықтан босатпайды.

      2. Осы Кодекстің 137-бабының 4-тармағына сәйкес қалпына келтіру немесе ремедиациялау жөніндегі шараларды іске асыруға мемлекет атынан қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган шеккен шығындарды өтеуді қоспағанда, келтірілген экологиялық залал үшін ақшалай өтемақы талап етуге немесе алуға ешкім де құқылы емес.

      3. Жеке немесе заңды тұлғаны осы баптың 1-тармағының бірінші бөлігінде белгіленген жауаптылыққа тарту үшін бір мезгілде мынадай шарттардың болуы қажет:

      1) әрекеттері немесе қызметі экологиялық залал келтірген нақты тұлғаны немесе тұлғаларды анықтау мүмкіндігі;

      2) экологиялық залал мен осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген тұлғалардың әрекеттері немесе қызметі арасындағы себеп-салдарлық байланысты анықтау мүмкіндігі;

      3) экологиялық залал анық айқындалған және өлшенетін болуға тиіс.

      4. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы бапқа сәйкес жауаптылыққа тартылуы мүмкін жеке және заңды тұлғаларға экологиялық залалды жою туралы талап қойып сотқа жүгінеді.

      5. Егер салдарынан экологиялық залал келтірілген қызметті жүзеге асыратын немесе жүзеге асырған тұлға тіршілік етуін тоқтатқан жағдайда, экологиялық залал келтіргені үшін жауаптылық аталған тұлғаның құқық мирасқорына жүктеледі.

      6. І немесе ІІ санаттағы объектілерге жататын мүліктік кешендерді жекешелендіру кезінде жекешелендіруді жүзеге асыруға уәкілеттік берілген мемлекеттік орган экологиялық талаптардың сақталуын қамтамасыз етеді. I немесе II санаттағы объектілерге жататын мүліктік кешендерді жекешелендіру осындай І немесе ІІ санаттағы объектінің ықтимал әсер ету саласында орналасқан табиғи орта құрамдастарының жай-күйін жекешелендіру жоспарында көзделуге және мамандандырылған ұйымдарды (аккредиттелген зертханаларды) тарта отырып және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның қатысуымен жүзеге асырылуға тиіс экологиялық залалдың болуы тұрғысынан міндетті тексеру нәтижелерін ескере отырып жүзеге асырылады.

      Жекешелендіру алдындағы әрекет немесе қызмет салдарынан келтірілген экологиялық залал үшін жауаптылықты жекешелендіру объектісінің бұрынғы меншік иесі – мемлекет көтереді. Мұндай жағдайларда осындай экологиялық залалды жою жөніндегі міндетті жекешелендірілген мүліктің (объектінің) жаңа меншік иесіне бөліп беру немесе ауыстыру оның келісімімен ғана мүмкін болады.

      7. Егер құқықтық мирасқорды анықтау мүмкін болмаған не ол тіршілік етуін тоқтатқан жағдайда, экологиялық залалды жою жөніндегі міндет экологиялық залал келтірілген кезде немесе, егер мұндай залал келтіру ұзақ сипатқа ие болса, экологиялық залал келтірген әрекет немесе қызмет аяқталған кезде, экологиялық залал келтірген тұлға тиісті әрекеттерді немесе қызметті жүзеге асырған жер учаскесінің меншік иесі немесе жер пайдаланушысы болған тұлғаға жүктеледі.

      8. Егер осы баптың 5 және 7-тармақтарында көрсетілген тұлғаларды анықтау мүмкін болмаған немесе олар жұмысын тоқтатқан жағдайда, егер қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган сотта мұндай меншік иесі немесе жер пайдаланушы көрсетілген жер учаскесіне құқықтарды алған кезде оған осы жер учаскесінде бұрын жүзеге асырылған әрекеттермен немесе қызметпен келтірілген экологиялық залалдың бар екені белгілі болғанын дәлелдесе, экологиялық залалды жою жөніндегі міндетті залал келтірген тұлға өз қызметін жүзеге асырған жер учаскесінің қазіргі меншік иесі немесе жер пайдаланушысы көтереді.

      9. Экологиялық залал келтірілу фактісі анықталған кезден бастап үш жыл ішінде осы баптың 5, 7 және 8-тармақтарында көрсетілген тұлғаларды анықтау мүмкін болмаған немесе олар болмаған кезде, экологиялық залалды жою жөніндегі міндет мемлекетке жүктеледі. Экологиялық залалды жою бойынша қажетті іс-шаралар жүргізуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша облыстың, астананың, республикалық маңызы бар қаланың тиісті жергілікті атқарушы органы ұйымдастырады.

137-бап. Экологиялық залал фактісін және экологиялық залал келтірген тұлғаны анықтау

      1. Экологиялық залал келтірген тұлға мұндай залалды анықтаған жағдайда, мұндай тұлға:

      1) анықталған кезден бастап екі сағат ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға экологиялық залал келтірудің әлеуетті фактісі, оның сипаты мен ауқымын алдын ала бағалау туралы хабарлауға;

      2) экологиялық залал келтіру фактісі анықталғаннан кейін бір жұмыс күнінен кешіктірмей, үлкен экологиялық залалды немесе халықтың денсаулығына және (немесе) қоршаған ортаға зиянды әсер етуді болғызбау мақсатында, оны туындатқан факторларды жоюға (олардың жолын кесуге), сондай-ақ экологиялық залалды бақылауға, оқшаулауға және қысқартуға бағытталған барлық қажетті шараны қабылдауға кірісуге;

      3) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның экологиялық залал келтіруді туындатқан факторларды жою (олардың жолын кесу) жөніндегі талаптарын орындауға міндетті.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган экологиялық залал фактісін анықтаған жағдайда:

      1) осы Кодекстің 136-бабына сәйкес экологиялық залалды жою жөніндегі міндет жүктелетін тұлғаны анықтау бойынша шаралар қабылдайды;

      2) осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген тұлға анықталғаннан кейін екі жұмыс күні ішінде оның атына осы Кодекстің 139-бабына сәйкес ремедиация бағдарламасын әзірлеу және оны қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу қажеттігі туралы хабарлама жібереді.

      3. Экологиялық залалды жою жөніндегі міндет жүктелетін тұлға осындай экологиялық залалды жоюдан жалтарған жағдайда, тиісті міндет мұндай тұлғаға қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның талап қоюы бойынша сот тәртібімен жүктеледі.

      4. Егер экологиялық залалды жою үшін жауапты тұлға соттың ремедиация жөніндегі іс-шараларға қатысты заңды күшіне енген шешімін сот шешімінде белгіленген мерзім ішінде орындамаса немесе егер мұндай тұлға салдарларды жою немесе ремедиация жөніндегі шараларды уақтылы қабылдамаса және мұндай кідіріс одан әрі елеулі экологиялық залалға немесе адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына елеулі зиянға алып келсе, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган ремедиация жөніндегі іс-шараларды дербес өзі жүзеге асыруға және кейіннен тиісті іс-шараларды жүзеге асыруға жұмсалған шығыстарды өтеуді талап етуге құқылы.

      5. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган экологиялық залалды жою жөніндегі талап қою талаптарын айқындау мақсатында табиғи ресурстардың тиісті түрлерін пайдалану саласында реттеуді жүзеге асыратын басқа мемлекеттік органдардың сарапшыларын, сондай-ақ келтірілген экологиялық залалды зерделеу, оның сипатын, ауқымын, сондай-ақ ремедиация жөніндегі ықтимал шараларды әзірлеу үшін аккредиттелген зертханаларды және сыртқы тәуелсіз сарапшыларды шарттық негізде тартуға құқылы. Сыртқы тәуелсіз сарапшыларды тарту қағидаларын, оның ішінде оларға қойылатын біліктілік өлшемшарттарын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

138-бап. Ремедиация

      1. Экологиялық залал келтірілген табиғи орта құрамдасын қалпына келтіру, қайта жаңғырту арқылы немесе егер экологиялық залал толық немесе ішінара жөнделмейтін болса, табиғи ортаның осындай құрамдасын ауыстыру арқылы экологиялық залалды жою жөніндегі іс-шаралар кешені ремедиация деп танылады.

      2. Табиғи ортаның бұзылған құрамдасын базалық жай-күйіне жеткізу қоршаған ортаның құрамдасын қалпына келтіру деп танылады.

      3. Осы бапта табиғи ортаның құрамдасын ауыстыру деп экологиялық залалға ұшыраған учаске шегінде немесе осы баптың 5 және 6-тармақтарына сәйкес балама аумақ шегінде жануарлар дүниесінің қорғалатын түрлері мен олардың ареалдары үшін немесе табиғи ортаның баламалы немесе ұқсас экожүйелік жағдайлары бар өзге құрамдасы үшін жасалатын қосымша жақсартулар түсініледі.

      4. Экологиялық залалды жою жөніндегі міндет жүктелген тұлға келтірілген экологиялық залалды тікелей ремедиациялауды жүзеге асырады, ол экологиялық залал келтірілген табиғи орта құрамдастарын қалпына келтіру жөніндегі іс-шаралар деп түсініледі не оларды ақылға қонымды мерзімдерде базалық жай-күйіне дейін табиғи түрде қалпына келтіру үшін жағдай жасайды.

      5. Тікелей ремедиация мақсаттарына толық қол жеткізу объективті мүмкін болмаған жағдайда, тікелей ремедиация мүмкін болмайтын бөлігінде экологиялық залалды жою жөніндегі міндет жүктелген тұлға қосымша балама ремедиацияны жүзеге асырады, ол экологиялық залал келтірілген табиғи ортаның құрамдастары болатын аумақта қоршаған ортаны қорғау және жақсарту жөніндегі іс-шаралар деп түсініледі немесе табиғи ортаның ұқсас құрамдастарын қалпына келтіру үшін жағдай жасайды немесе экологиялық залал келтіру орнына мүмкіндігінше жақын орналасқан аумақта қоршаған ортаны қорғау жөніндегі өзге де іс-шараларды орындайды.

      6. Экологиялық залалды жою жөніндегі міндет жүктелген тұлға тікелей және балама ремедиация жөніндегі шаралардың қабылдануына қарамастан, экологиялық залал келтірілген кезден бастап табиғи ортаның бұзылған құрамдастары толық қалпына келгенге дейінгі кезеңде келтірілген экологиялық залалдың салдарынан уақытша қолжетімді болмайтын экожүйелік көрсетілетін қызметтерді ауыстыру мақсатында экологиялық залал келтірілген табиғи орта құрамдастары орналасқан аумақты не осындай аумаққа мүмкіндігінше жақын орналасқан аумақты жақсарту жөнінде қосымша іс-шаралар (өтемдік ремедиация) жүргізеді.

      7. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган өзі осы Кодекстің 137-бабының 4-тармағына сәйкес экологиялық залалды ремедиациялау жөніндегі шараларды жүзеге асырған жағдайда, мұндай экологиялық залал келтірген тұлғадан қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ремедиациялау жөніндегі тиісті шараларға жұмсаған барлық шығысты өндіріп алуға құқылы.

      Экологиялық залал келтірген тұлға мемлекетке осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген ремедиацияға арналған шығыстарға қосымша, экологиялық залалға байланысты туындайтын ақылға қонымды шығыстарды, оның ішінде экологиялық залалдың сипаты мен ауқымын зерделеуге және бағалауға, ремедиация жөніндегі қажетті шараларды айқындауға арналған шығыстарды, осыған байланысты әкімшілік шығыстарды, заң көмегіне, атқарушылық іс жүргізуге, деректер жинауға, ремедиация жөніндегі шаралардың орындалуына мониторинг пен бақылауға арналған шығыстарды өтеуге тиіс.

139-бап. Ремедиация бағдарламасы

      1. Ремедиация бағдарламасы келтірілген экологиялық залалды жою жөніндегі іс-шаралардың тізбесін білдіреді. Экологиялық залалдың сипатына, сондай-ақ экологиялық залал келтірілген табиғи ортаның құрамдасына қарай ремедиация жөніндегі іс-шаралардың мазмұны, мерзімдері, оларды айқындау тәртібі жөніндегі ұсынымдар қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен нұсқаулық-әдістемелік құжаттарда келтіріледі.

      2. Келтірілген экологиялық залалды жою міндеті жүктелген тұлға осы Кодекстің 137-бабы 2-тармағының 2) тармақшасында көрсетілген хабарламаны алған кезден бастап бір ай ішінде осындай залалды жою бойынша қажетті шараларды айқындайды және ремедиация бағдарламасын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға келісуге ұсынады. Келтірілген экологиялық залалдың сипаты мен ауқымын ескере отырып, ремедиация бағдарламасын әзірлеуге қажетті егжей-тегжейлі зерттеулер жүргізу үшін неғұрлым ұзақ мерзім қажет болған кезде жоғарыда көрсетілген мерзім қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша үш айға дейін ұзартылуы мүмкін.

      3. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ұсынылған ремедиация бағдарламасын он жұмыс күні ішінде қарайды, онымен келіседі немесе тиісті түзетулер енгізеді және келісілген ремедиация бағдарламасын экологиялық залалды жоюға жауапты тұлғаға жібереді.

      4. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен ремедиация бағдарламасы келісілген немесе келтірілген экологиялық залалды жоюға жауапты тұлға қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның түзетулерімен келіскен жағдайда, тараптар көрсетілген ремедиация бағдарламасын бекітеді.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ремедиация бағдарламасы бекітілген кезден бастап он жұмыс күнінен кешіктірмей оны ресми интернет-ресурсында орналастыруға міндетті.

      5. Келтірілген экологиялық залалды жоюға жауапты тұлға қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның түзетулерімен келіспеген немесе мұндай тұлға ремедиация бағдарламасын бекітуден бас тартқан жағдайда, ремедиация бағдарламасын бекіту жөніндегі тиісті міндеттеме келтірілген экологиялық залалды жоюға жауапты тұлғаға қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның талап қоюы бойынша сот тәртібімен жүктелуі мүмкін.

140-бап. Ремедиация бағдарламасын іске асыру

      1. Егер ремедиация бағдарламасын іске асыру мерзімі үш айдан асатын жағдайда, келтірілген экологиялық залалды жоюға жауапты тұлға қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға бағдарламаны іске асыру басталған кезден бастап әрбір үшінші айдың соңында ремедиация бағдарламасын орындаудың мәртебе-есебін жібереді және оны интернет-ресурсында (болған кезде) орналастырады.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жүргізілетін ремедиация туралы ақпаратты жыл сайын 1 желтоқсаннан кешіктірмей ресми интернет-ресурста орналастырады.

      2. Ремедиация бағдарламасында көзделген іс-шараларды белгіленген мерзімдерде орындамау немесе тиісінше орындамау, сондай-ақ мәртебе-есепті уақтылы тапсырмау Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жауаптылыққа алып келеді.

      3. Ремедиация бағдарламасын аяқтау нәтижелері бойынша келтірілген экологиялық залалды жоюға жауапты тұлға және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ремедиация бағдарламасын аяқтау актісіне қол қояды. Егер ремедиация бағдарламасында көзделген іс-шаралар толық көлемде орындалмаған жағдайда, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ремедиация бағдарламасын аяқтау актісіне қол қоюдан бас тартады және ремедиация бағдарламасын аяқтау үшін қосымша мерзімдерді келіседі.

      4. Егер ремедиация бағдарламасында көзделген іс-шараларды орындау бағдарламада қойылған, келтірілген экологиялық залалды жою жөніндегі мақсаттарға қол жеткізуге алып келмеген жағдайда, келтірілген экологиялық залалды жоюға жауапты тұлға бір ай ішінде қосымша ремедиация бағдарламасын әзірлейді. Қосымша ремедиация бағдарламасын келісу және бекіту тәртібі ремедиация бағдарламасын келісу және бекіту тәртібіне сәйкес келеді.

      5. Келтірілген экологиялық залалды жоюға жауапты тұлғаға ремедиация бағдарламасында қойылған, келтірілген экологиялық залалды жою жөніндегі мақсаттарға қол жеткізе отырып, ремедиация бағдарламасы аяқталғаннан кейін табиғи ортаның қалпына келтірілген құрамдастарының жай-күйіне мерзімдік мониторинг жасау бойынша жауапкершілік жүктеледі. Мұндай мониторингтің тәртібін, кезеңділігі мен ұзақтығын, сондай-ақ есептілік тәртібін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      6. Егер мониторинг нәтижелері бойынша іске асырылған ремедиация бағдарламасының немесе қосымша ремедиация бағдарламасының нысаналы көрсеткіштеріне қол жеткізілмегені анықталған жағдайда, экологиялық залалды жоюға жауапты тұлғаға қосымша ремедиация бағдарламасын әзірлеу мен іске асыру бойынша жауапкершілік жүктеледі.

      7. Аяқталған ремедиация бағдарламасының нәтижелері, сондай-ақ мониторинг нәтижелері экологиялық залалды жоюға жауапты тұлғаның ресми сайтында, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның сайтында міндетті түрде жариялануға жатады. Көрсетілген нәтижелерді жариялау келтірілген экологиялық залалды жоюға жауапты тұлғаның есебінен жүзеге асырылады.

141-бап. Экологиялық залал келтіруге байланысты талаптар бойынша талап қоюдың ескіру мерзімі

      Экологиялық залал келтіруге байланысты талаптар бойынша талап қоюдың ескіру мерзімі отыз жылды құрайды және экологиялық залалға себеп болған оқиға, әрекет немесе әрекетсіздік кезінен бастап есептеледі. Егер экологиялық залал ұзақ сипатта болған жағдайда, талап қоюдың ескіру мерзімі экологиялық залалға себеп болған оқиғаның, әрекеттің немесе әрекетсіздіктің аяқталған кезінен бастап есептеледі.

6-БӨЛІМ. ТАРИХИ ЛАСТАНУ ОБЪЕКТІЛЕРІ

142-бап. Тарихи ластану

      1. Бұрынғы қызметтің нәтижесінде, оның ішінде антропогендік қызметтің алуан түрлері әсер етуінің жиынтығы нәтижесінде туындаған, суларға және (немесе) жерлерге келтірілген, жою жөніндегі міндеттері орындалмаған не толық көлемде орындалмаған, жинақталған экологиялық залал тарихи ластану деп танылады.

      2. Тарихи ластану анықталған аумақтар мен акваториялар немесе олардың жекелеген учаскелері, сондай-ақ тарихи ластану көзі болып табылатын иесіз күрделі құрылыс және қалдықтарды сақтау немесе көму объектілері тарихи ластану объектілері деп танылады.

143-бап. Тарихи ластану объектілерін анықтау, бағалау және есепке алу

      1. Тарихи ластану объектілерін анықтау бұрын антропогендік қызмет жүзеге асырылған және (немесе) иесіз күрделі құрылыс объектілері және (немесе) иесіз қалдықтарды сақтау немесе көму объектілері орналасқан аумақтар мен акваторияларды түгендеу және зерттеп-қарау арқылы жүзеге асырылады.

      2. Тарихи ластану объектілерін анықтау, бағалау және есепке алу, оның ішінде тарихи ластану объектілерінің мемлекеттік тізілімін жүргізу қағидаларын (бұдан әрі – тарихи ластану объектілерін анықтау, бағалау және есепке алу қағидалары) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы Кодекстің талаптарын ескере отырып бекітеді.

      3. Тарихи ластану объектілерін анықтау мен бағалауды аудандардың, қалалардың жергілікті атқарушы органдары ұйымдастырады. Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша тарихи ластанудың жекелеген объектілерін анықтау мен бағалауды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ұйымдастырады.

      Тарихи ластану объектілерін анықтау және бағалау жөніндегі жұмыстарды жүргізу үшін осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген мемлекеттік органдар Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасына сәйкес қоршаған ортаны қорғау саласында жұмыстарды орындауға және қызметтерді көрсетуге лицензиясы бар ұйымдарды тартады.

      4. Тарихи ластану объектісін бағалау мыналарды:

      1) ластағыш заттардың, олардың түрлері бойынша қалдықтардың көлемін немесе массасын;

      2) тарихи ластану объектісі орналасқан аумақтар мен акваториялардың немесе олардың учаскелерінің алаңдарын, пайдалануға рұқсат берілген жерлер мен сулардың санаттары мен түрлерін;

      3) ластағыш заттардың табиғи ортаның өзге құрамдастарына көшіп-қонуға қабілеттілігін, су объектілерінің, оның ішінде ауызсумен және шаруашылық-тұрмыстық сумен жабдықтау көздері болып табылатын су объектілерінің ластану мүмкіндігін, жаңа экологиялық залалдың туындау және адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына зиян келтіру мүмкіндігін қоса алғанда, қоршаған ортаға жағымсыз әсер ету деңгейі мен көлемін;

      4) Қазақстан Республикасы қатысушысы болып табылатын халықаралық шарттарда көрсетілген қауіпті заттардың тарихи ластану объектісінде бар-жоғын;

      5) қоршаған ортасы тарихи ластану объектісінен жағымсыз әсер етуді сезініп отырған аумақта тұратын халық санын;

      6) қоршаған ортаға жинақталған зиян объектісінен қоршаған ортасына жағымсыз әсер ету қатері төніп тұрған аумақта тұратын халық санын анықтауды қамтиды.

      5. Тарихи ластану объектілерін есепке алу оларды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы баптың 3-тармағында көрсетілген мемлекеттік органдардан тарихи ластану объектілерін анықтау мен бағалау нәтижелерін алған күннен бастап отыз жұмыс күнінен аспайтын мерзімде тарихи ластану объектілерінің мемлекеттік тізіліміне енгізу арқылы жүзеге асырылады.

      Тарихи ластану объектілерінің мемлекеттік тізілімі электрондық дерекқор болып табылады, онда осы баптың 4-тармағына сәйкес тарихи ластану объектілерін бағалау нәтижелері, олардың шығу тегі, тарихи ластану объектілерінің мүліктік тиесілігі және тарихи ластануды жою бойынша қажетті жұмыстар жөніндегі ақпаратты қоса алғанда, анықталған тарихи ластану объектілері туралы мәліметтер жиналады.

      Тарихи ластану объектілерінің мемлекеттік тізілімін бюджет қаражаты есебінен жүргізуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ұйымдастырады.

      6. Тарихи ластану объектілерінің мемлекеттік тізілімін жүргізу:

      1) тарихи ластану объектілерін анықтау мен бағалау материалдарын қарауды;

      2) тарихи ластану объектілерінің мемлекеттік тізіліміне енгізу немесе енгізуден бас тарту туралы шешім қабылдауды;

      3) тарихи ластану объектілерін санаттауды;

      4) тарихи ластану объектісі туралы ақпаратты жаңартуды;

      5) тарихи ластану объектілерін мемлекеттік тізілімнен шығаруды қамтиды.

      7. Тарихи ластану объектілерін санаттау тарихи ластану объектілерінің мемлекеттік тізіліміне енгізілген тарихи ластану объектілеріне қатысты жүзеге асырылады.

      Тарихи ластану объектілерін санаттау тарихи ластануды жою жөніндегі жұмыстарды жүргізудің басымдығы мен кезектілігін негіздеу, сондай-ақ өзге де кезек күттірмейтін шаралар қабылдау мақсатында олардың экологиялық қауіпсіздікке ықпалын салыстыру арқылы жүргізіледі.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган тарихи ластану объектілерін санаттау нәтижелері бойынша өздеріне қатысты тарихи ластануды жою жөніндегі жұмыстарды жүргізу, сондай-ақ өзге де кезек күттірмейтін шараларды қабылдау бірінші кезекті тәртіппен жүзеге асырылуға тиіс басым объектілерді және тарихи ластану объектілерінің мемлекеттік тізіліміне енгізілген тарихи ластанудың өзге де объектілеріне қатысты жою жөніндегі жұмыстарды жүргізудің кезектілігін айқындайды.

      8. Тарихи ластану объектілерінің мемлекеттік тізілімі қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның интернет-ресурсында ашық қолжетімділікте орналастырылады.

144-бап. Тарихи ластануды жою

      1. Тарихи ластануды жою тарихи ластану объектілерінің мемлекеттік тізілімінде айқындалған басымдық пен кезектілік ескеріле отырып, осындай тізілімге енгізілген тарихи ластану объектілеріне қатысты жүзеге асырылады.

      2. Тарихи ластануды жою қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес жүзеге асырылады.

      Тарихи ластануды жою бойынша жүргізілген жұмыс туралы есеп қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның интернет-ресурсында жарияланады.

      3. Тарихи ластануды жоюды аудандардың, қалалардың жергілікті атқарушы органдары ұйымдастырады. Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша жекелеген объектілерге қатысты тарихи ластануды жоюды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ұйымдастырады.

      Тарихи ластануды жою жөніндегі жұмыстарда қажетті зерттеп-қараулар, оның ішінде инженерлік іздестірулер жүргізу, тарихи ластануды жою жөніндегі жұмыстардың жобасын әзірлеу, оны келісу және бекіту, тарихи ластануды жою жөніндегі жұмыстарды жүргізу, орындалған жұмыстарды бақылау мен қабылдау және қоршаған ортаның жай-күйіне одан әрі мониторинг жүргізу қамтылады.

      Тарихи ластануды жою жөніндегі жұмыстарды жүргізу үшін осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген мемлекеттік органдар Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасына сәйкес ұйымдарды тартады.

      4. Тарихи ластануды жою жөніндегі жұмыстарды қаржыландыру бюджет қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

7-БӨЛІМ. ҚОРШАҒАН ОРТАҒА ЖАҒЫМСЫЗ ӘСЕР ЕТЕТІН ОБЪЕКТІЛЕРДЕГІ ҚЫЗМЕТТІҢ САЛДАРЛАРЫН ЖОЮ

145-бап. Қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектілердегі қызметтің салдарларын жою туралы жалпы ережелер

      1. Қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектілерді пайдалану тоқтатылғаннан кейін объектілердің операторлары Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес осындай объектілерді пайдалану салдарларын жоюды қамтамасыз етуге міндетті.

      2. Қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектілерді пайдалану салдарларын жою шеңберінде жер учаскелерін адамдар өмірінің және (немесе) денсаулығының қауіпсіздігін, қоршаған ортаның қорғалуын қамтамасыз ететін және Қазақстан Республикасының жер заңнамасында көзделген тәртіппен, сондай-ақ осындай объектілердің сипатына қарай, оларды нысаналы мақсаты бойынша одан әрі пайдалану үшін жарамды жай-күйге келтіру бойынша – құрылыс объектілерін кейіннен кәдеге жарату, жер қойнауын пайдалану салдарларын жою, гидрогеологиялық ұңғымаларды жою және консервациялау, полигондарды және қалдықтарды, оның ішінде радиоактивті қалдықтарды сақтау мен жоюдың өзге де орындарын жабу бойынша жұмыстар, атом энергиясын пайдалану объектілерімен жұмыс істеу жөніндегі қызметті қауіпсіз тоқтату бойынша іс-шаралар және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген өзге де жұмыстар жүргізілуге тиіс.

146-бап. Қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектілерді пайдалану салдарларын жоюды қаржыландыру

      1. Қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектілерді пайдалану салдарларын жою объектіні пайдалануды тоқтату кезінде осындай объектінің операторы болып табылған тұлғаның есебінен жүргізіледі.

      2. Осы Кодексте көзделген жағдайларда объектінің операторы қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектілерді пайдалану салдарларын жою жөніндегі өз міндеттемелерінің орындалуын қаржылық қамтамасыз етуді беруге міндетті. Мұндай қамтамасыз етуді беру объектінің операторын қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектілерді пайдалану салдарларын жою жөніндегі міндеттемелерді орындаудан босатпайды.

147-бап. Қызметті жүзеге асыру салдарларын жоюға байланысты міндеттемелер бойынша талаптарды қаржылық қамтамасыз ету

      1. I санаттағы объектілердің операторлары қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға осындай объектілерді пайдалану салдарларын жою бойынша, оның ішінде болашақта туындайтын талаптарға қатысты өз міндеттемелерін орындауды қаржылық қамтамасыз етуді (бұдан әрі – қаржылық қамтамасыз ету) беруге тиіс.

      2. Қаржылық қамтамасыз ету Қазақстан Республикасының пайдасына жүзеге асырылады.

      3. І санаттағы объектінің операторы осындай объектіні пайдалану салдарларын жою бойынша өз міндеттемелерін Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мерзімде орындамаған (тиісінше орындамаған) жағдайда, берілген қаржылық қамтамасыз ету сомасы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның Қазақстан Республикасының пайдасына өндіріп алуына жатады және мұндай жағдайда тиісті міндеттерді мемлекет өндіріп алынған сома есебінен орындайды.

      Егер Қазақстан Республикасының пайдасына өндіріп алынған қаржылық қамтамасыз ету сомасы І санаттағы объектіні пайдалану салдарларын жоюдың тиісті жобасы бойынша шығыстарды жабуға жеткіліксіз болса, мемлекет жетіспейтін соманы тиісті объект операторының мүлкінен алуға құқылы.

      4. Қаржылық қамтамасыз ету:

      1) кепілдіктер;

      2) банктік салым кепілі;

      3) мүлік кепілі;

      4) сақтандыру түрінде беріледі.

      5. Қаржылық қамтамасыз ету І санаттағы объект пайдалануға берілген соң үш жылдан кейін берілуге тиіс.

      6. Қаржылық қамтамасыз ету банктік салым кепілі түріндегі қаржылық қамтамасыз етудің үлесі:

      1) объект пайдалануға берілген күннен бастап он жыл өткен соң – жалпы қаржылық қамтамасыз ету сомасының елу пайызынан кем емес;

      2) объект пайдалануға берілген күннен бастап жиырма жыл өткен соң жалпы қаржылық қамтамасыз ету сомасының жүз пайызы болған жағдайда, І санаттағы объект операторының таңдауы бойынша, осы баптың 4-тармағында көзделген қаржылық қамтамасыз етудің бір түрімен немесе бірнеше түрінің үйлесімімен беріледі.

      7. Ауыстырылатын қаржылық қамтамасыз етуге қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өндіріп алуды қолданған жағдайларды қоспағанда, І санаттағы объектінің операторы осы баптың 6-тармағының талаптары сақталған жағдайда, қаржылық қамтамасыз етудің бір түрін басқа түріне ауыстыруды жүзеге асыруға құқылы.

      8. І санаттағы объектінің операторы өзінің осындай объектіні пайдалану салдарларын жою жөніндегі барлық міндеттемесін толық орындағанға дейін қаржылық қамтамасыз етудің үздіксіз болуын қамтамасыз етуге міндетті.

      9. Қаржылық қамтамасыз етудің мөлшері қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен әдістемеге сәйкес, І санаттағы объектіні пайдалану салдарларын жою жөніндегі жұмыстардың есептік құны негізге алына отырып айқындалады және әр жеті жыл сайын қайта есептелуге жатады.

      10. І санаттағы объектіні пайдалану салдарларын жою жөніндегі жұмыстардың құнына әкімшілік және басқарушылық шығыстар, сондай-ақ:

      1) күрделі құрылыстарды (ғимараттарды, құрылысжайларды, кешендерді) бөлшектеуге және бұзуға;

      2) технологиялық жабдықты бөлшектеуге және жоюға;

      3) қалпына келтіруге, қалдықтарды кәдеге жаратуға және (немесе) жоюға;

      4) бүлінген жерлерді рекультивациялауға;

      5) жерүсті және жерасты сулары, атмосфералық ауа сапасының, топырақ пен өсімдіктің жай-күйі сапасының мониторингіне;

      6) кешенді экологиялық рұқсаттың шарттарында көзделген, I санаттағы объектіні пайдалану салдарларын жою жөніндегі өзге жұмыстарды орындауға арналған шығыстар қосылуға тиіс.

      10-1. Жұмыс істеп тұрған I санаттағы объектілерді пайдалану салдарын жою жөніндегі жұмыстардың құнына пайдалану аяқталғаннан кейін қоршаған орта құрамдастарына ықтимал теріс әсер ететін жабдықты залалсыздандыруға, бөлшектеуге және құрылысжайларды бұзуға арналған шығыстар енгізілуге тиіс.

      Объектілерді пайдалану салдарын жою жөніндегі жұмыстардың құнына кірмеген күрделі құрылыс объектілері (ғимараттар, құрылысжайлар, кешендер) бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен әдістемеге сәйкес қайта бейіндеу және (немесе) оларды өзгелей пайдалану жөніндегі жоспарлар әзірленуге тиіс.

      11. Осы бапқа сәйкес мыналар:

      1) өздеріне қатысты жер қойнауын пайдаланушы жер қойнауын пайдалану салдарларын жою жөніндегі міндеттемелердің орындалуын қамтамасыз етуді берген немесе Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасына сәйкес жою қоры қалыптастырылған I санаттағы объектілер;

      2) өздеріне қатысты мұндай объектілердің операторы осы Кодекстің 350-бабының 16-тармағына сәйкес жою қорын қалыптастырған полигондар үшін қаржылық қамтамасыз ету талап етілмейді.

      12. Осы баптың 11-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, осы Кодекске сәйкес берілетін қаржылық қамтамасыз етусіз I санаттағы объектілерді пайдалануға тыйым салынады.

      І санаттағы объект қаржылық қамтамасыз етусіз пайдаланылған жағдайда, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осындай объектінің пайдаланылуын тоқтата тұру немесе оған тыйым салу туралы талап қоюмен сотқа жүгінеді.

      13. Оператордың I санаттағы объектіні жаңа операторға меншікке немесе өзге де заңды пайдалануға беруі алдыңғы операторды объектіні пайдалану салдарларын жою, осындай пайдалану процесінде келтірілген экологиялық залалды жою және осы бапқа сәйкес осындай жаңа оператор қаржылық қамтамасыз етуді бергенге дейін қаржылық қамтамасыз етудің болуы жөніндегі міндеттемелерден босатпайды.

      14. Егер І санаттағы объектінің операторы берген қаржылық қамтамасыз ету оған байланысты емес себептер бойынша осы Кодекстің талаптарына сәйкес келуін тоқтатса немесе тоқтап қалса, мұндай оператор күнтізбелік алпыс күн ішінде осы Кодекстің талаптарына сәйкес келетін жаңа қаржылық қамтамасыз етуді беруге міндетті. Егер көрсетілген мерзім ішінде мұндай ауыстыру жүргізілмесе, оператор I санаттағы тиісті объектіні пайдалануды дереу тоқтата тұруға міндетті. Мұндай І санаттағы объектіні пайдалануды қайта бастауға осы Кодекстің талаптарына сәйкес келетін қаржылық қамтамасыз ету берілгеннен кейін ғана жол беріледі.

      15. Қабылданған қаржылық қамтамасыз етуді есепке алу тәртібін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

      Ескерту. 147-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

148-бап. Қаржылық қамтамасыз ету ретінде кепілдікті қолдану

      1. Оператор осы Кодекстің 147-бабының 1-тармағында көрсетілген өз міндеттемелерін Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мерзімде орындамаған (тиісінше орындамаған) жағдайда, кепіл осы Кодекстің 147-бабының талаптарына сәйкес қаржылық қамтамасыз ету ретінде берілген кепілдікке орай Қазақстан Республикасының алдында осы Кодекске сәйкес айқындалатын ақша сомасы шегінде жауап беруге міндеттенеді.

      2. Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банкі, шетелдік банк не акциялары бағалы қағаздардың ұйымдастырылған нарығында айналыста болатын ұйым кепіл бола алады. Егер шетелдік банк немесе акциялары бағалы қағаздардың ұйымдастырылған нарығында айналыста болатын ұйым кепіл болса, мұндай кепілдер қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындайтын шетел валютасындағы ең төмен жеке кредиттік рейтинг жөніндегі шарттарға сәйкес келуге тиіс.

      3. Банктің осы бапқа сәйкес берген кепілдік жөніндегі міндеттемесі I санаттағы объектіні пайдалану салдарларын жою аяқталғаннан кейін тоқтатылады.

      4. Кепілдік қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітетін үлгілік нысанға сәйкес қазақ және орыс тілдерінде беріледі.

      Шетелдік тұлға беретін кепілдік қазақ және орыс тілдеріне міндетті түрде аударыла отырып, шет тілінде жасалуы мүмкін, оның дұрыстығын нотариус куәландыруға тиіс.

      5. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес жасалған кепілдік шартын қаржылық қамтамасыз ету ретінде қабылдайды.

      Кепілдікті қабылдату үшін І санаттағы объектінің операторы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға кепілдік шартын қоса бере отырып, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша өтініш ұсынады.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы тармақтың екінші бөлігінде көрсетілген өтініш тіркелген күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірмей, кепілдікті қаржылық қамтамасыз ету ретінде қабылдайды немесе сол мерзімде өтініш берушіні жазбаша немесе электрондық нысанда хабардар ете отырып оны қабылдаудан бас тартады.

      6. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мына жағдайлардың бірінде:

      1) ұсынылған кепілдік шарты Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес келмесе;

      2) кепіл осы баптың 2-тармағының талаптарына сәйкес келмесе;

      3) сот мұндай талапты Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес заңсыз деп таныған жағдайларды қоспағанда, кепіл бұрын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның тиесілі сомаларды төлеу туралы талабын орындамаса, қаржылық қамтамасыз ету ретінде кепілдікті қабылдаудан бас тартады.

149-бап. Қаржылық қамтамасыз ету ретіндегі банктік салым кепілін қолдану

      1. І санаттағы объектінің операторы (кепіл беруші) осы Кодекстің 147-бабының 1-тармағында көрсетілген өз міндеттемелерін Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мерзімде орындамаған (тиісінше орындамаған) жағдайда, Қазақстан Республикасының (кепіл ұстаушының) банктік салым кепіліне орай кепілге салынған банктік салымның сомасынан оператордың басқа кредиторлары алдында артықшылықты түрде қанағаттандыру алуға құқығы бар.

      2. Осы бапқа сәйкес Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банкінде немесе Ұлттық пошта операторында орналастырылған банктік салым ғана кепіл нысанасы болуы мүмкін.

      3. Салым теңгемен немесе шетел валютасымен енгізілуі мүмкін.

      4. Қаржылық қамтамасыз ету болып табылатын банктік салымды қайта кепілге салуға тыйым салынады.

      5. Заңды тұлға болып табылатын І санаттағы объект операторының банкроттығын қоса алғанда, ол таратылған жағдайда, кепіл ұстаушының талаптарын қанағаттандыру тәртібі Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында реттеледі.

      6. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган банктік салым кепілінің шарты негізінде банктік салым кепілін қаржылық қамтамасыз ету ретінде қабылдайды.

      Банктік салым кепілінің шартын жасасу үшін І санаттағы объектінің операторы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға банктік салым шартының көшірмесін және банктік салымның бар-жоғы туралы анықтаманы қоса бере отырып, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша өтінішті ұсынады.

      7. Банктік салым кепілінің шарты І санаттағы объектінің операторы және (немесе) кепіл беруші ретіндегі үшінші тұлға, кепіл ұстаушы ретіндегі қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мен Қазақстан Республикасының екінші деңгейдегі банкі немесе Ұлттық пошта операторы арасында қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен, І санаттағы объектіні пайдалану салдарларын жою жөніндегі міндеттемелердің орындалуын қаржылық қамтамасыз ету ретінде банктік салым кепілінің үлгілік шартына сәйкес жасалады.

      8. Банктік салым кепілінің шарты І санаттағы объект операторының банктік салым кепілі шартын жасасу туралы өтініші алынған күннен бастап он жұмыс күні ішінде жасалады.

      9. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган банктік салым кепілінің шарты жасалған күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірмей, сол мерзімде өтініш берушіні жазбаша немесе электрондық нысанда хабардар ете отырып, осындай шартты қаржылық қамтамасыз ету ретінде қабылдайды.

      Ескерту. 149-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 28.12.2023 № 52-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

150-бап. Қаржылық қамтамасыз ету ретіндегі мүлік кепілін қолдану

      1. І санаттағы объектінің операторы (кепіл беруші) осы Кодекстің 147-бабының 1-тармағында көрсетілген өз міндеттемелерін Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген мерзімде орындамаған (тиісінше орындамаған) жағдайда, Қазақстан Республикасының (кепіл ұстаушы) мүлік кепіліне орай кепілге салынған мүлікке оператордың басқа кредиторлары алдында артықшылықпен өндіріп алуды қолдануға құқығы бар.

      2. Заңды тұлға болып табылатын I санаттағы объект операторының банкроттығын қоса алғанда, ол таратылған жағдайда кепіл ұстаушының талаптарын қанағаттандыру тәртібі Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында реттеледі.

      3. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес жасалған мүлік кепілінің шарты негізінде мүлік кепілін қаржылық қамтамасыз ету ретінде қабылдайды.

      Мүлік кепілінің шартын жасасу үшін І санаттағы объектінің операторы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға бағалаушының кепілге салынған мүліктің нарықтық құнын бағалау туралы есебін қоса бере отырып, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша өтінішті ұсынады.

      4. Мүлік кепілінің шарты І санаттағы объектінің операторы және (немесе) кепіл беруші ретіндегі үшінші тұлға және кепіл ұстаушы ретіндегі қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган арасында қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен үлгілік нысан бойынша жасалады.

      Мүлік кепілінің шарты І санаттағы объект операторының мүлік кепілінің шартын жасасу туралы өтініші алынған күннен бастап он жұмыс күні ішінде жасалады.

      Қазақстан Республикасының бағалау қызметі туралы заңнамасына сәйкес бағалаушы мен кепіл беруші арасындағы шарт бойынша жүргізілген бағалау туралы есепте айқындалған құн қаржылық қамтамасыз ету ретіндегі кепіл нысанасының нарықтық құны болып табылады.

      Бағалаушының кепілге салынған мүліктің нарықтық құнын бағалау туралы есебі І санаттағы объектінің операторы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға мүлік кепілінің шартын жасасу туралы өтініш берген күнге дейін күнтізбелік он бес күннен ерте жасалмауға тиіс.

      5. Мүлік кепілінің шарты кепілге берілетін мүлік жойылудан немесе бүлінуден сақтандырылған болып табылған жағдайда жасалады.

      6. Мыналарды:

      1) тiршiлiктi қамтамасыз ету объектiлерiн;

      2) тыйым салынған мүлікті;

      3) мемлекеттік органдар шектеу салған мүлікті;

      4) үшінші тұлғалардың құқықтарымен ауыртпалық салынған мүлікті;

      5) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес азаматтық айналымнан алып қойылған мүлікті;

      6) электр, жылу энергиясын және өзге де энергия түрлерін;

      7) тез бүлінетін тауарларды;

      8) осы Кодекстің 149-бабына сәйкес банк салымын кепілге салу жағдайларын қоспағанда, мүліктік құқықтарды;

      9) Қазақстан Республикасының шегінен тыс жерлердегі мүлікті қоспағанда, кез келген мүлік қаржылық қамтамасыз ету ретіндегі мүлік кепілінің нысанасы болуы мүмкін.

      7. Осы баптың 5 және 6-тармақтарында белгіленген шарттар сақталмаған кезде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мүлік кепілінің шартын жасасу туралы өтінішті І санаттағы объектінің операторы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға берген күннен бастап он жұмыс күнінен кешіктірмей, мүлік кепілінің шартын жасасудан бас тартады.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осындай шешім қабылданған күннен бастап бір жұмыс күнінен кешіктірмей, І санаттағы объектінің операторын мүлік кепілінің шартын жасасудан бас тарту туралы хабардар етеді.

      8. Мүлікті кепілге салу кезінде, егер қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган өзгеше шешім қабылдамаса, кепіл нысанасы кепіл берушіде қалады.

      І санаттағы объектінің операторы І санаттағы объектіні пайдалану салдарларын жою бойынша, мүлік кепілінің шартымен қамтамасыз етілген міндеттемелерді орындағанға дейін кепіл беруші кепіл нысанасына билік етуге құқылы емес.

      9. Мүлік кепілін ресімдеу Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

151-бап. Қаржылық қамтамасыз ету ретіндегі сақтандыру шартын қолдану

      1. Объектінің операторы І санаттағы объектіні пайдалану салдарларын жою жөніндегі өз міндеттемелерін қамтамасыз ету үшін сақтандыру ұйымымен сақтандыру шартын жасасуға құқылы, соған орай объект операторының І санаттағы объектіні пайдалану салдарларын жою жөніндегі міндеттемелерді Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен (сақтандыру жағдайы) орындамауы немесе тиісінше орындамауы Қазақстан Республикасының (пайда алушы) пайдасына сақтандыру сомасын төлеуге алып келеді.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган сақтандыру қызметін жүзеге асыру құқығына арналған лицензиясы бар сақтандыру ұйымдарымен жасалған шарттарды қаржылық қамтамасыз ету ретінде қабылдайды.

      Осы баптың 1-тармағында көрсетілген сақтандыру шарты қаржы нарығын және қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органмен келісу бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен, І санаттағы объектіні пайдалану салдарларын жою жөніндегі міндеттемелердің орындалуын қаржылық қамтамасыз ету ретіндегі үлгілік сақтандыру шартына сәйкес жасалады.

      І санаттағы объект операторының І санаттағы объектіні пайдалану салдарларын жою жөніндегі өз міндеттемелерін орындауға байланысты мүліктік мүддесі қаржылық қамтамасыз ету ретіндегі сақтандыру шартының объектісі болып табылады.

      І санаттағы объектіні пайдалану салдарларын жою жөніндегі міндеттемелерді осы Кодексте белгіленген мерзімде орындамау немесе тиісінше орындамау фактісі қаржылық қамтамасыз ету ретіндегі сақтандыру шарты бойынша сақтандыру жағдайы болып танылады.

      Сақтандыру шартын қабылдату үшін І санаттағы объектінің операторы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға сақтандыру шартын қоса бере отырып, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен нысан бойынша өтінішті ұсынады.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган көрсетілген өтініш тіркелген күннен бастап үш жұмыс күнінен кешіктірмей, сақтандыру шартын қаржылық қамтамасыз ету ретінде қабылдайды немесе сол мерзімде өтініш берушіні жазбаша немесе электрондық түрде хабардар ете отырып, оны қабылдаудан бас тартады.

      3. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мынадай жағдайлардың бірінде:

      1) ұсынылған сақтандыру шарты І санаттағы объектіні пайдалану салдарларын жою жөніндегі міндеттемелерді орындауды қаржылық қамтамасыз ету ретіндегі үлгілік сақтандыру шартына сәйкес келмесе;

      2) сот мұндай талапты Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес заңсыз деп таныған жағдайларды қоспағанда, қаржылық қамтамасыз ету ретінде ұсынылған сақтандыру шартын жасасқан сақтандыру ұйымы сақтандыру шартын қаржылық қамтамасыз ету ретінде қабылдау туралы өтініш тіркелген күн қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның сақтандыру төлемі туралы талабын бұрын орындамаса, сақтандыру шартын қаржылық қамтамасыз ету ретінде қабылдаудан бас тартады.

      4. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның сақтандыру төлемі туралы талабы осындай талап алынған күннен бастап екі жұмыс күні ішінде сақтандыру ұйымының бұлжытпай және міндетті түрде орындауына жатады. Сақтандыру ұйымы көрсетілген талапты орындамаған немесе орындау мерзімдерін бұзған кезде, Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.

8-БӨЛІМ. ҚОРШАҒАН ОРТА МЕН ТАБИҒИ РЕСУРСТАРДЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК МОНИТОРИНГІ

152-бап. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесі

      1. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесі Қазақстан Республикасында жұмыс істеп тұрған мониторингтің қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарды қорғау, молықтыру және пайдалану, адамдардың өмірін және (немесе) денсаулығын табиғи және антропогендік ортаның зиянды факторларының әсерінен қорғау, сондай-ақ климат өзгеруінің әсер етуі мен климат өзгеруінің болжамды әсер етуі мәселелерін тікелей немесе жанама түрде қамтитын барлық жүйесін, кіші жүйесін және түрін біріктіретін, мемлекет қамтамасыз ететін көп мақсатты жүйені білдіреді.

      2. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесі мынадай элементтерді қамтиды:

      1) Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесіне қатысушылар;

      2) осы Кодекске сәйкес Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесінің құрылымына енгізілген мониторингтің жүйелері, кіші жүйелері мен түрлері;

      3) "Қазақстан Республикасының қоршаған орта мен табиғи ресурстардың жай-күйі туралы ұлттық деректер банкі" ақпараттық жүйесі.

      3. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесінің міндеттері мыналар болып табылады:

      1) қоршаған орта мен табиғи ресурстардың жай-күйін, оларда болып жатқан процестерді, құбылыстар мен өзгерістерді ұдайы байқау, мұндай өзгерістерді бағалау, болжау және бақылау;

      2) қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің деректерін жинау, жинақтау, сақтау, есепке алу, жүйелеу, жинақтап-қорыту, өңдеу және талдау;

      3) Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесіне қатысушылардың басқарушылық және шаруашылық шешімдер қабылдауы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген құзыреттері шегінде функцияларды жүзеге асыруы мақсатында олардың арасында өзара іс-қимылды, үйлестіруді және ақпарат алмасуды қамтамасыз ету;

      4) мемлекеттік органдарды, жеке және заңды тұлғаларды қоршаған ортаның, оның ішінде табиғи ортаның (оның құрамдастарының, табиғи және табиғи-антропогендік объектілердің, табиғи кешендердің, биоәртүрліліктің) және антропогендік ортаның жай-күйі туралы, сондай-ақ табиғи және антропогендік ортаның адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына және тұтас қоршаған ортаға ықпал ететін зиянды факторлары туралы анық және салыстырмалы ақпаратпен қамтамасыз ету.

      4. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесінің жұмыс істеуі деректердің салыстырмалығын және ақпараттық ресурстардың үйлесімділігін қамтамасыз ететін бірыңғай ұйымдастырушылық, әдіснамалық, метрологиялық және ақпараттық тәсіл негізінде жүзеге асырылады.

      5. Қазақстан Республикасының Үкіметі Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесін ұйымдастыру және оның жұмыс істеу қағидаларын бекітеді, оларда мыналар қамтылуға тиіс:

      1) Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесінің деректерін жинауға, жинақтауға, сақтауға, есепке алуға, жүйелеуге, жинақтап-қорытуға, өңдеуге және талдауға қойылатын бірыңғай ұйымдастырушылық, әдіснамалық, метрологиялық және өзге де талаптар;

      2) Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесіне қатысушылар арасындағы өзара іс-қимыл және жұмыс процестерін үйлестіру тәртібі;

      3) "Қазақстан Республикасының қоршаған орта мен табиғи ресурстардың жай-күйі туралы ұлттық деректер банкі" ақпараттық жүйесін қалыптастыру және оның жұмыс істеу тәртібі, оның құрылымы мен ақпарат көздері, сондай-ақ оған Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесіне қатысушылардың және өзге де мемлекеттік органдардың, жеке және заңды тұлғалардың қол жеткізу қағидалары, деңгейлері, тәртібі мен шарттары.

      6. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесіне қатысушылар арасындағы жұмыс процестерін үйлестіруді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.

      7. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесіне қатысушылар арасында, оның ішінде "Қазақстан Республикасының қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің ұлттық деректер банкі" ақпараттық жүйесі шеңберінде ақпарат алмасу өтеусіз негізде жүзеге асырылады.

      8. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесінің құрылымына енгізілген мониторингтің жүйелері, кіші жүйелері мен түрлері шеңберінде қоршаған орта мен табиғи ресурстардың жай-күйін байқау, оның ішінде Жерді қашықтан зондтау деректері пайдаланыла отырып жүргізіледі.

      Ескерту. 152-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 21.12.2022 № 167-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

153-бап. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесіне қатысушылар

      Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесіне қатысушылар мыналар болып табылады:

      1) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган;

      2) арнаулы уәкілетті мемлекеттік органдар;

      3) Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесінің құрылымына енгізілген мониторинг түрлерін жүзеге асыруға уәкілеттік берілген ұйымдар;

      4) осы Кодекске сәйкес өндірістік экологиялық бақылауды жүзеге асыруға міндетті жеке және заңды тұлғалар.

154-бап. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесінің құрылымы

      1. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесі мынадай мониторинг жүйелерін қамтиды:

      1) экологиялық мониторинг;

      2) табиғи ресурстар мониторингі;

      3) арнайы мониторинг;

      4) метеорологиялық және гидрологиялық мониторинг;

      5) қоршаған орта жай-күйінің мониторингі.

      2. Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесін ұйымдастыру және оның жұмыс істеу қағидаларында Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесінің құрылымына мониторингтің қосымша жүйелері, кіші жүйелері мен түрлері енгізілуі мүмкін.

155-бап. Қазақстан Республикасының қоршаған орта мен табиғи ресурстардың жай-күйі туралы ұлттық деректер банкі

      1. Деректерді жинақтау, сақтау, жүйелеу, интеграциялау және автоматтандырылған алмасуды қамтамасыз ету, Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесіне қатысушылар арасындағы өзара іс-қимыл және жұмыс процестерін үйлестіру, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалар үшін ақпаратқа қолжетімділік беруді автоматтандыру "Қазақстан Республикасының қоршаған орта мен табиғи ресурстардың жай-күйі туралы ұлттық деректер банкі" ақпараттық жүйесінің жұмыс істеуі арқылы жүзеге асырылады.

      2. "Қазақстан Республикасының қоршаған орта мен табиғи ресурстардың жай-күйі туралы ұлттық деректер банкі" ақпараттық жүйесін құруды, оның жұмыс істеуін, жүргізілуі мен пайдаланылуын ұйымдастыруды, сондай-ақ осыған байланысты барлық жұмыс процесінің үйлестірілуін қамтамасыз етуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.

      3. "Қазақстан Республикасының қоршаған орта мен табиғи ресурстардың жай-күйі туралы ұлттық деректер банкі" ақпараттық жүйесі:

      1) Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесінің құрылымына енгізілген мониторинг жүйелерінің, кіші жүйелері мен түрлерінің деректер банктері;

      2) табиғи ресурстардың мемлекеттік кадастрлары;

      3) қалдықтардың мемлекеттік кадастры;

      4) мемлекеттік климат кадастры;

      5) мемлекеттік көміртек кадастры;

      6) озонды бұзатын заттарды тұтынудың мемлекеттік кадастры;

      7) Қазақстан Республикасының ластағыштардың шығарылуы мен көшірілуінің тіркелімі;

      8) экологиялық рұқсаттардың және қоршаған ортаға әсер ету туралы декларациялардың мемлекеттік тізілімі;

      9) қалдықтарды басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілерінің тізілімі;

      10) тарихи ластану объектілерінің мемлекеттік тізілімі деректерін интеграциялау мен автоматтандырылған алмасуды қамтамасыз етуге тиіс.

      4. "Қазақстан Республикасының қоршаған орта мен табиғи ресурстардың жай-күйі туралы ұлттық деректер банкі" ақпараттық жүйесінің шеңберіндегі бағдарламалық құралдардың жүйесі деректерді бірыңғай әдістемелік негізде жинақтауды, сақтау мен өңдеуді жүзеге асыруға, оның әртүрлі деңгейлері, сондай-ақ Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесінің құрылымына енгізілген мемлекеттік кадастрлар, тізілімдер, тіркелімдер, мониторинг жүйелерінің, кіші жүйелері мен түрлерінің деректер банктері арасында деректерді автоматтандырылған және тиімді алмасуды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

      5. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесіне қатысушылар "Қазақстан Республикасының қоршаған орта мен табиғи ресурстардың жай-күйі туралы ұлттық деректер банкі" ақпараттық жүйесінің шеңберінде өздері беретін деректердің анықтығы үшін Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жауаптылықта болады.

156-бап. Қазақстан Республикасының қоршаған орта мен табиғи ресурстардың жай-күйі туралы ұлттық деректер банкіне қол жеткізу шарттары

      1. "Қазақстан Республикасының қоршаған орта мен табиғи ресурстардың жай-күйі туралы ұлттық деректер банкі" ақпараттық жүйесіне қол жеткізу мынадай:

      1) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның, арнайы уәкілетті мемлекеттік органдардың және Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесінің құрылымына енгізілген мониторинг түрлерін жүзеге асыруға уәкілеттік берілген ұйымдардың барлық ақпаратқа (алғашқы деректерге және ақпараттық өнімге) танысу, көшіру және қайта жаңғырту мүмкіндігі беріліп, шектеусіз қол жеткізуге құқығы болады;

      2) жеке және заңды тұлғалардың мемлекеттік құпияларды, коммерциялық және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын ақпаратты қоспағанда, барлық ақпараттық өнімге танысу, көшіру және қайта жаңғырту мүмкіндігі беріліп, шектеусіз қол жеткізуге құқығы болады деген шарттар сақтала отырып беріледі.

      2. Бастапқы деректер деп мониторинг түрлерінің нәтижелері бойынша алынған және жинақтап-қорытуға, өңдеуге немесе талдауға ұшырамаған деректер түсініледі. Өндірістік мониторингтің өңделмеген деректері, оның ішінде қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесінен алынған деректер бастапқы деректерге жатады.

      3. Ақпараттық өнім деп алғашқы деректерді жинақтап-қорыту, өңдеу және талдау нәтижесі болып табылатын ақпарат түсініледі. Ақпараттық өнімге талдамалық есептер, анықтамалар, баяндамалар, мәтіндік мазмұндағы өзге де құжаттар, картографиялық ақпарат, статистикалық нысандар мен есептілік, өндірістік экологиялық бақылау жөніндегі есептілік, сондай-ақ біріктірілген (статистикалық) сипаттағы өзге де ақпарат жатады.

      4. "Қазақстан Республикасының қоршаған орта мен табиғи ресурстардың жай-күйі туралы ұлттық деректер банкі" ақпараттық жүйесіне қол жеткізу өтеусіз негізде беріледі.

157-бап. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесінің деңгейлері

      1. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесін жүргізу үш деңгейде жүзеге асырылады:

      1) жергілікті деңгейде өндірістік мониторинг, қоғамдық мониторинг және жергілікті атқарушы органдар елді мекендердің нақты учаскелерінде, елді мекендерден тыс жерлерде, жерүсті және жерасты су объектілерінен тыс жерлерде, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда ұйымдастыратын мониторинг түрлері жүргізіледі;

      2) өңірлік деңгейде өңірлердің физикалық-географиялық және экономикалық ерекшеліктері, экологиялық жүктемесі бар аймақтардың және қоршаған орта жай-күйі мен табиғи ресурстарды пайдалануға ықпал ететін табиғи және антропогендік факторлар кешенінің бар-жоғы ескеріле отырып, әкімшілік-аумақтық бірліктер шегінде мониторинг түрлері жүргізіледі;

      3) республикалық деңгейде Қазақстан Республикасының бүкіл аумағын қамтитын, қажет болған кезде жалпымемлекеттік маңызы бар ірі өңірлер мен жекелеген объектілер бөліне отырып, мониторинг жүргізіледі.

      2. Барлық деңгейде қоршаған орта мен табиғи ресурстардың мониторингі жөніндегі қызмет Қазақстан Республикасының техникалық реттеу туралы, өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы және сәйкестікті бағалау саласындағы аккредиттеу туралы заңнамасында белгіленген талаптар сақтала отырып жүзеге асырылады.

158-бап. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесін қаржыландыру

      1. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесі бюджет қаражатының және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де көздердің есебінен қаржыландырылады.

      2. Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесін бюджет қаражаты есебінен қаржыландыру мынадай қызмет түрлерін:

      1) республикалық деңгейде мониторинг жүйесін құруды және оның жұмыс істеуін қолдауды;

      2) мониторинг жүйелерінің, кіші жүйелері мен түрлерінің жұмыс істеуі мен дамуын, ғылыми-техникалық бағдарламалардың орындалуын қамтамасыз ету үшін ғылыми-техникалық өнім жасауды;

      3) аумақтық деңгейде мониторинг жүйесін құруды және оның жұмыс істеуін қолдауды, оны дамыту мақсатында ғылыми-техникалық өнім жасауды;

      4) "Қазақстан Республикасының қоршаған орта мен табиғи ресурстардың жай-күйі туралы ұлттық деректер банкі" ақпараттық жүйесін құруды және оның жұмыс істеуін қолдауды жүзеге асыруға бағытталған.

159-бап. Экологиялық мониторинг

      1. Экологиялық мониторинг мемлекет қамтамасыз ететін қоршаған ортаның сапасына қатысты алынған деректерді байқаудың, өлшеудің, жинаудың, жинақтаудың, сақтаудың, есепке алудың, жүйелеудің, жинақтап-қорытудың, өңдеудің және талдаудың, сондай-ақ солардың негізінде экологиялық ақпаратты дайындаудың кешенді жүйесін білдіреді.

      2. Экологиялық мониторинг:

      1) қоршаған ортаның сапасын бағалау;

      2) қоршаған ортаға әсер етудің антропогендік және табиғи факторларын айқындау мен талдау;

      3) антропогендік және табиғи факторлардың әсер етуінен қоршаған орта жай-күйінің өзгерістерін болжау және бақылау;

      4) мемлекеттік органдар, жеке және заңды тұлғалар қоршаған ортаны қорғауға, экологиялық қауіпсіздікті және орнықты дамудың экологиялық негіздерін қамтамасыз етуге бағытталған шаруашылық және басқарушылық шешімдер қабылдаған кезде оларды ақпараттық қамтамасыз ету;

      5) барлық жеке және заңды тұлғаның экологиялық ақпаратқа қол жеткізу құқығын қамтамасыз ету мақсаттарында жүйелі негізде жүзеге асырылады.

      3. Экологиялық мониторинг объектілері мыналар болып табылады:

      1) осы Кодекстің 166-бабы 6-тармағының 2) – 8) тармақшаларында көрсетілген объектілер;

      2) жерасты суларының сапасы;

      3) I және II санаттағы объектілердің қоршаған ортаға әсер етуі;

      4) экологиялық жүйелердің және олар ұсынатын экожүйелік көрсетілетін қызметтердің жай-күйі;

      5) табиғи процестердің табиғи ағымын және қоршаған ортаның жай-күйі өзгерістерінің ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың экологиялық жүйелеріне ықпалын қоса алғанда, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар;

      6) климат өзгеруінің әсер етуі;

      7) қалдықтар және оларды басқару.

      4. Экологиялық мониторинг:

      1) осы Кодекске сәйкес қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган және (немесе) арнайы уәкілеттік берілген ұйымдар жүзеге асыратын байқаулар мен өлшеулерге;

      2) Қазақстан Республикасының заңдарында айқындалған өз құзыреттері шеңберінде арнайы уәкілетті мемлекеттік органдар, өзге де мемлекеттік органдар мен ұйымдар жүзеге асыратын байқаулар мен өлшеулерге;

      3) Қазақстан Республикасының мемлекеттік статистика саласындағы заңнамасына сәйкес жүргізілетін ресми статистикалық ақпаратқа;

      4) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның сұрау салуы бойынша немесе Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесі шеңберінде мемлекеттік органдар беретін, сондай-ақ мемлекеттік органдар ашық қолжетімділікте орналастыратын ақпаратқа;

      5) міндетті өндірістік экологиялық бақылау шеңберінде жеке және заңды тұлғалар жүзеге асыратын байқаулар мен өлшеулерге;

      6) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мемлекеттік және мемлекеттік емес заңды тұлғалардан алатын өзге де ақпаратқа негізделеді.

      5. Осы Кодекске сәйкес өндірістік экологиялық бақылауды жүзеге асыруға міндетті тұлғалар тиісті деректерді жинауды, жинақтауды, сақтауды, есепке алуды, өңдеуді және экологиялық мониторинг мақсаттары үшін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға өтеусіз беруді қамтамасыз етеді.

      6. Экологиялық мониторинг шеңберінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес Қазақстан Республикасының экологиялық ақпарат беру жөніндегі міндеттемелерін орындау мақсатында деректерді жинау мен дайындауды да жүзеге асырады.

160-бап. Табиғи ресурстар мониторингі

      1. Табиғи ресурстар мониторингі Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес арнайы уәкілетті мемлекеттік органдар ұйымдастыратын табиғи ресурстар түрлері жай-күйі мониторингі жүйелерінің, кіші жүйелері мен түрлерінің жиынтығын білдіреді.

      2. Табиғи ресурстар мониторингі мыналарды қамтиды:

      1) Қазақстан Республикасының жер заңнамасына сәйкес жүргізілетін жер мониторингі;

      2) Қазақстан Республикасының су заңнамасына сәйкес жүргізілетін су объектілерінің мемлекеттік мониторингі;

      3) Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасына сәйкес жүргізілетін жер қойнауының мемлекеттік мониторингі;

      4) Қазақстан Республикасының орман заңнамасына сәйкес жүргізілетін ормандардың мемлекеттік мониторингі;

      5) Қазақстан Республикасының жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы заңнамасына сәйкес жүргізілетін жануарлар дүниесінің мониторингі;

      6) Қазақстан Республикасының өсімдіктер дүниесін күзету, қорғау, қалпына келтіру және пайдалану саласындағы заңнамасына сәйкес жүргізілетін өсімдіктер дүниесінің мемлекеттік мониторингі.

      3. Табиғи ресурстар мониторингінің деректері Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті мемлекеттік кадастрларда жинақтап-қорытылады.

      Ескерту. 160-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.01.2023 № 184-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

161-бап. Арнайы мониторингтің түрлері

      1. Арнайы мониторинг мынадай түрлерді қамтиды:

      1) әскери-сынақ полигондарының мониторингі – жабық және жұмыс істеп тұрған әскери-сынақ полигондарының аумағында әскери техниканы, оның ішінде зымырандық техниканы және қару-жарақты сынауға байланысты қоршаған ортаның ластануын байқау жүйесі;

      2) "Байқоңыр" зымыран-ғарыш кешенінің мониторингі – жұмыс істеуін ұйымдастыруды ғарыш қызметі саласындағы уәкілетті орган жүзеге асыратын, "Байқоңыр" кешенінің зымыран-ғарыш қызметінің әсеріне ұшыраған аумақтардағы қоршаған ортаның жай-күйін байқау жүйесі;

      3) Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасына сәйкес жүргізілетін санитариялық-эпидемиологиялық мониторинг;

      4) осы Кодекстің 410-бабына сәйкес жүргізілетін төтенше экологиялық ахуал аймақтарындағы және экологиялық зілзала аймақтарындағы экологиялық жағдай мониторингі;

      5) ғарыш мониторингі – жұмыс істеуін ұйымдастыруды ғарыш қызметі саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасының ғарыш қызметі саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асыратын, Жерді ғарыштан қашықтықтан зондтау құралдарын пайдалана отырып, қоршаған ортаның жай-күйін байқау жүйесі.

      2. Осы баптың 1-тармағының 1) және 4) тармақшаларында көрсетілген арнайы мониторинг түрлерін ұйымдастыруды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.

9-БӨЛІМ. МЕТЕОРОЛОГИЯЛЫҚ МОНИТОРИНГ, ГИДРОЛОГИЯЛЫҚ МОНИТОРИНГ ЖӘНЕ ҚОРШАҒАН ОРТА ЖАЙ-КҮЙІНІҢ МОНИТОРИНГІ САЛАСЫНДАҒЫ ҚЫЗМЕТ

10-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

162-бап. Метеорологиялық мониторинг

      1. Метеорологиялық мониторинг деректерді байқау, жинау, өңдеу, талдау, сақтау, метеорологиялық және агрометеорологиялық ақпаратты дайындау, оның ішінде метеорологиялық және агрометеорологиялық болжамдарды дайындау және көрсетілген ақпаратты мемлекеттік органдарға, жеке және заңды тұлғаларға беру қамтылатын метеорология саласындағы қызметті білдіреді.

      Метеорологиялық байқаулардың нәтижелері бойынша алынған алғашқы деректер, сондай-ақ бастапқы метеорологиялық деректерді өңдеу мен талдау нәтижесі болып табылатын жедел, режимдік, климаттық және болжамдық ақпарат метеорологиялық ақпарат болып табылады.

      2. Метеорологиялық мониторинг табиғи метеорологиялық параметрлердің, атмосфералық құбылыстардың және атмосферада олардың табиғи ортаның басқа құрамдастарымен өзара іс-қимылы кезіндегі процестердің жай-күйі мен дамуын айқындау және мемлекеттік органдарды, жеке және заңды тұлғаларды ауа райы туралы ақпаратпен қамтамасыз ету, қысқа мерзімді, орта мерзімді, ұзақ мерзімді метеорологиялық, агрометеорологиялық болжамдар мен қауіпті және дүлей метеорологиялық құбылыстардың (оның ішінде қар көшкіндерінің) туындау мүмкіндігі туралы дауылдық ескертулерді жасау үшін климаттық сипаттамаларды айқындау мақсатында жүргізіледі.

      3. Ұлттық гидрометеорологиялық қызмет, аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушілер, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің ведомстволық метеорологиялық қызметтері, заңды тұлғалар, сондай-ақ метеорологиялық ақпарат дайындауды жүзеге асыратын дара кәсіпкерлер метеорологиялық ақпаратты дайындаушылар болып табылады.

163-бап. Гидрологиялық мониторинг

      1. Гидрологиялық мониторинг деп жерүсті су объектілерінің режимі мен жай-күйін байқау, деректерді жинау, өңдеу, талдау, сақтау, гидрологиялық ақпаратты дайындау, оның ішінде гидрологиялық болжамдарды әзірлеу және көрсетілген ақпаратты мемлекеттік органдарға, жеке және заңды тұлғаларға беру қамтылатын гидрология саласындағы қызмет түсініледі.

      Гидрологиялық байқау нәтижелері бойынша алынған бастапқы деректер, сондай-ақ гидрологиялық бастапқы деректерді өңдеу мен талдау нәтижесі болып табылатын режимдік, жедел және болжамдық ақпарат гидрологиялық ақпарат болып табылады.

      2. Гидрологиялық мониторинг өзендердің, көлдердің, теңіздердің, су қоймаларының, арналардың, өзге де жерүсті су объектілерінің жай-күйі мен режимі туралы деректерді жинау мақсатында тұрақты және (немесе) кезең-кезеңді негізде жүргізіледі және өзен бассейндерінің таулы бөліктеріндегі қар қорын айқындау үшін жүргізілетін таулардағы қар өлшеу және жауын-шашын өлшеу маршруттарында байқауды да қамтиды.

      3. Ұлттық гидрометеорологиялық қызмет, заңды тұлғалар, сондай-ақ гидрологиялық ақпаратты дайындауды жүзеге асыратын дара кәсіпкерлер гидрологиялық ақпаратты дайындаушылар болып табылады.

164-бап. Қоршаған орта жай-күйінің мониторингі

      1. Қоршаған орта жай-күйінің мониторингі деректерді байқау, жинау, сақтау, есепке алу, жүйелеу, жинақтап-қорыту, өңдеу мен талдау, қоршаған ортаның ластану жай-күйін бағалау, қоршаған ортаның ластану жай-күйі туралы ақпарат, оның ішінде болжамдық ақпарат әзірлеу және көрсетілген ақпаратты мемлекеттік органдарға, өзге де жеке және заңды тұлғаларға беру қамтылатын қызметті білдіреді.

      Қоршаған ортаның жай-күйін мониторингілеу нәтижесінде алынған алғашқы деректер, сондай-ақ осындай алғашқы деректерді өңдеу мен талдау нәтижесі болып табылатын ақпарат қоршаған ортаның ластану жай-күйі туралы ақпарат болып табылады.

      Қоршаған орта жай-күйін мониторингілеу қоршаған ортаны қорғаудың жекелеген объектілерінің ластану жай-күйі туралы деректерді жинау мақсатында тұрақты және (немесе) кезең-кезеңді негізде жүргізіледі.

      2. Ұлттық гидрометеорологиялық қызмет, заңды тұлғалар, сондай-ақ қоршаған орта ластануының жай-күйі туралы ақпарат дайындауды жүзеге асыратын дара кәсіпкерлер қоршаған ортаның жай-күйі туралы ақпарат дайындаушылар болып табылады.

165-бап. Метеорологиялық және (немесе) гидрологиялық ақпаратты және (немесе) қоршаған ортаның жай-күйі туралы ақпаратты дайындаушылардың құқықтары мен міндеттері

      1. Метеорологиялық және (немесе) гидрологиялық ақпаратты және (немесе) қоршаған ортаның жай-күйі туралы ақпаратты дайындаушылардың:

      1) осы Кодекске және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарына сәйкес метеорологиялық және (немесе) гидрологиялық мониторинг және (немесе) қоршаған орта жай-күйінің мониторингі саласында байқаулар мен өлшеулерді жүзеге асыруға, ақпарат дайындауға немесе мониторингтің осы түрлерін құрайтын жекелеген жұмыстарды орындауға және қызметтерді көрсетуге;

      2) осы Кодекске және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарына немесе қызметтер көрсетуге арналған шартқа сәйкес ақпарат бергені үшін төлемақы алуға құқығы бар.

      2. Метеорологиялық және (немесе) гидрологиялық ақпаратты және (немесе) қоршаған ортаның жай-күйі туралы ақпаратты дайындаушылар:

      1) метеорологиялық және (немесе) гидрологиялық ақпаратты және (немесе) қоршаған ортаның жай-күйі және (немесе) жекелеген жұмыстарды орындау және қызметтерді көрсету туралы ақпаратты дайындау кезінде осы Кодекстің талаптарын сақтауға;

      2) Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы, өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы және сәйкестікті бағалау саласындағы аккредиттеу туралы заңнамасына сәйкес қызметті жүзеге асыруға міндетті.

      Метеорологиялық және (немесе) гидрологиялық ақпаратты және (немесе) қоршаған ортаның жай-күйі туралы ақпаратты дайындаушылардың Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де құқықтары мен міндеттері болуы мүмкін.

      3. Метеорологиялық ақпаратты дайындаушылар алынған метеорологиялық ақпаратты Ұлттық гидрометеорологиялық қызметке метеорологиялық ақпаратты дайындаушылармен келісу бойынша Ұлттық гидрометеорологиялық қызмет бекітетін, берілетін метеорологиялық ақпараттың тізбесі, оны беру мерзімдері, түрі мен тәсілдері айқындалатын ақпаратты беру жоспарларына сәйкес өтеусіз негізде береді.

      Ұлттық гидрометеорологиялық қызметке ақпарат беру қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      4. Қазақстан Республикасында метеорологиялық мониторинг саласындағы қызмет Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасына сәйкес қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға хабарлама жіберілген жағдайда жүзеге асырылады.

      Ұлттық гидрометеорологиялық қызмет, аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушілер, Қазақстан Республикасының Қарулы Күштері метеорологиялық ақпарат дайындаушылардың мемлекеттік тізіліміне енгізілуге жатпайды және олар метеорологиялық мониторинг саласындағы қызметті жүзеге асырған кезде Қазақстан Республикасының рұқсаттар және хабарламалар туралы заңнамасына сәйкес хабарлама жіберу туралы талап оларға қолданылмайды.

      Метеорологиялық ақпаратты дайындаушылардың мемлекеттік тізілімін жүргізу қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      5. Метеорологиялық ақпаратты дайындаушылар мынадай талаптарға сәйкес келуге тиіс:

      1) заңды тұлға немесе дара кәсіпкер ретінде мемлекеттік тіркеудің жүзеге асырылуы;

      2) меншік құқығында немесе өзге де заңды негізде жоспарланатын қызметті жүзеге асыру үшін қажетті жабдықтар мен өлшеу құралдарының болуы;

      3) білікті персоналдың болуы.

      6. Ұлттық гидрометеорологиялық қызметтің, аэронавигациялық қызмет көрсетуді берушілердің, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің қызметін қоспағанда, метеорологиялық ақпаратты дайындаушылардың метеорологиялық мониторингті ұйымдастыру және жүргізу тәртібін сақтауын мемлекеттік бақылауды Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес тексеру және бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау нысанында қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.

      Ескерту. 165-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

11-тарау. ҰЛТТЫҚ ГИДРОМЕТЕОРОЛОГИЯЛЫҚ ҚЫЗМЕТ

166-бап. Метеорологиялық, гидрологиялық мониторинг пен қоршаған орта жай-күйінің мониторингі саласындағы мемлекеттік монополия

      1. Ұлттық гидрометеорологиялық қызмет мемлекеттік байқау желісін пайдалана отырып, қоршаған орта жай-күйінің мониторингін, метеорологиялық және гидрологиялық мониторингті жүргізуді қамтамасыз етеді, олар жалпымемлекеттік және халықаралық маңызы бар, арнайы мақсаттағы қызметтер көрсетуді және арнаулы ақпарат дайындауды қамтиды.

      Мемлекеттік байқау желісін пайдалана отырып, жалпымемлекеттік және халықаралық маңызы бар арнайы мақсаттағы қызметтер көрсетуді және арнаулы ақпарат дайындауды қамтитын метеорологиялық және гидрологиялық мониторингті және қоршаған орта жай-күйінің мониторингін жүргізу жөніндегі қызмет мемлекеттік монополияға жатады және оны Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорын ұйымдық-құқықтық нысанында құрылған заңды тұлға – Ұлттық гидрометеорологиялық қызмет жүзеге асырады.

      Жалпымемлекеттік және халықаралық маңызы бар көрсетілетін қызметтер – мемлекеттік байқау желісін пайдалана отырып көрсетілетін, халық пен мемлекеттің қауіпсіздігі, экономика мен әлеуметтік саланың орнықты жұмыс істеуі үшін маңызы бар көрсетілетін қызметтер.

      Арнайы мақсаттағы көрсетілетін қызметтер – жалпымемлекеттік және халықаралық маңызы бар көрсетілетін қызметтерге жатпайтын және қызметтер көрсетуге арналған өтеулі шарттар негізінде мемлекеттік байқау желісінің деректерін пайдалана отырып көрсетілетін, метеорологиялық және гидрологиялық мониторинг, қоршаған орта жай-күйінің мониторингі саласындағы көрсетілетін қызметтер.

      Арнаулы ақпарат – мемлекеттік байқау желісінің деректерін пайдалана отырып, арнайы мақсаттағы қызметтерді көрсету нәтижесінде алынатын нысаналы ақпарат.

      2. Ұлттық гидрометеорологиялық қызмет өз қызметін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша Ұлттық гидрометеорологиялық қызмет бекітетін, мемлекеттік байқау желісін пайдалана отырып, метеорологиялық, гидрологиялық мониторинг, қоршаған ортаның жай-күйіне мониторинг жүргізуге арналған нұсқаулық-әдістемелік құжаттардың талаптарына сәйкес жүзеге асырады.

      3. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жалпымемлекеттік және халықаралық маңызы бар қызметтерді көрсетуге байланысты метеорологиялық және гидрологиялық мониторингті, қоршаған орта жай-күйінің мониторингін жүргізу жөніндегі қызметті ұйымдастырады

      Мемлекеттік монополия субъектісі өндіретін және (немесе) өткізетін тауарлардың (жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) бағаларын монополияға қарсы органмен келісу бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган белгілейді.

      4. Метеорологиялық мониторинг саласындағы жалпы мемлекеттік және халықаралық маңызы бар көрсетілетін қызметтер:

      1) жерге жақын метеорологиялық, актинометриялық, агрометеорологиялық, аэрологиялық, радиолокациялық, озонометриялық байқаулар, алынған метеорологиялық деректерді жинау, өңдеу, сақтау, талдау және дауылдық метеорологиялық ақпаратты, метеорологиялық және агрометеорологиялық болжамдарды, анықтамалықтарды, бюллетеньдерді, анықтама-консультацияларды, режимдік ақпаратты және басқа метеорологиялық ақпаратты қамтитын жалпы мақсаттағы метеорологиялық ақпаратты дайындау, сондай-ақ мемлекеттік органдарды, өзге де ұйымдар мен жеке тұлғаларды белгіленген тәртіппен осы ақпаратпен қамтамасыз ету;

      2) мемлекеттік климаттық кадастрды және мемлекеттік гидрометеорологиялық қорды жүргізу;

      3) халықаралық алмасу үшін метеорологиялық ақпарат беру;

      4) климаттың өзгеруін қоса алғанда, оның мониторингі.

      Мемлекеттік климаттық кадастр – ауа температурасын, бұлттылықты, атмосфералық құбылыстарды, желдің бағыты мен жылдамдығын, жауын-шашын мөлшерін және белгілі бір аумақтарға тән атмосфераның және төселетін беткі бөліктің басқа да сипаттамаларын қамтитын атмосфералық жағдайлардың жиынтығы туралы метеорологиялық ақпаратқа негізделген деректердің жүйелендірілген және көп жылдық кезеңдегі метеорологиялық деректердің климаттық базасы негізінде қалыптастырылған жиынтығы.

      Мемлекеттік климаттық кадастрды жүргізу қағидаларын, сондай-ақ мемлекеттік климаттық кадастр деректерінің құрамын және мемлекеттік органдарға, өзге де ұйымдар мен жеке тұлғаларға оның деректерін беру тәртібін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      Мемлекеттік гидрометеорологиялық қор – Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес оны пайдалану мақсатында сақталуға жататын, құжатталған гидрологиялық және метеорологиялық ақпараттың жиынтығы.

      Мемлекеттік гидрометеорологиялық қорды жүргізу қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      5. Гидрологиялық мониторинг саласындағы жалпымемлекеттік және халықаралық маңызы бар көрсетілетін қызметтер:

      1) өзендерде, көлдерде (теңіздерде), су қоймаларында, арналарда және өзге де жерүсті су объектілеріндегі байқаулар, алынған гидрологиялық деректерді жинау, өңдеу, талдау және гидрологиялық қысқа мерзімді, ұзақ мерзімді болжамдарды, оның ішінде алдын ала бес – жеті тәулікке дейін және көктемгі кезеңде әрбір үш күн сайын нақтылау мүмкіндігімен дайындау және қауіпті әрі дүлей гидрологиялық құбылыстардың туындау мүмкіндігі мен фактісі туралы дауылдық ескертулер беру;

      2) анықтамалықтарды, бюллетеньдерді, анықтама-консультацияларды қамтитын жалпы мақсаттағы гидрологиялық ақпаратты дайындау, сондай-ақ мемлекеттік органдарды, өзге де ұйымдар мен жеке тұлғаларды белгіленген тәртіппен осы ақпаратпен қамтамасыз ету;

      3) гидрологиялық мониторинг нәтижелерінің негізінде "Жерүсті сулары" бөлімі бойынша мемлекеттік су кадастрын жүргізу үшін деректер дайындау;

      4) белгіленген тәртіппен халықаралық алмасу үшін гидрологиялық ақпарат беру.

      6. Қоршаған орта жай-күйінің мониторингі саласындағы жалпымемлекеттік және халықаралық маңызы бар көрсетілетін қызметтер:

      1) осы тармақтың 2) - 8) тармақшаларында көзделген қоршаған ортаны қорғау объектілерінің ластануын байқау, жай-күйі туралы деректерді жинау, өңдеу, талдау, бюллетеньдер мен анықтамалық ақпаратты қамтитын қоршаған ортаның ластану жай-күйі туралы жалпы мақсаттағы ақпаратты дайындау, сондай-ақ мемлекеттік органдарды, өзге де ұйымдар мен жеке тұлғаларды белгіленген тәртіппен осы ақпаратпен қамтамасыз ету;

      2) атмосфералық ауаның ластану мониторингі – қоныстану аумақтарындағы атмосфералық ауаның жай-күйін байқау жүйесі;

      3) атмосфералық жауын-шашынның ластану мониторингі – қоныстану аймақтарындағы атмосфералық жауын-шашын мен қар жамылғысының химиялық құрамын байқау жүйесі;

      4) судың ластану мониторингі – жағалау аймақтарындағы жерүсті суларының ластануын байқау жүйесі;

      5) топырақ ластануының мониторингі – қоныстану аймақтарының топырақтарындағы ластағыш заттардың концентрациясын байқау жүйесі;

      6) радиациялық мониторинг – қоныстану аумақтарындағы техногендік және табиғи радиоактивті ластануды байқау жүйесі;

      7) трансшекаралық ластану мониторингі – шекара маңындағы мемлекеттермен халықаралық ынтымақтастық шеңберінде жүзеге асырылатын, трансшекаралық жерүсті сулары мен трансшекаралық өзендердің жағалау маңындағы топырақтың ластануын байқау жүйесі;

      8) фондық мониторинг – қоршаған ортаның кешенді фондық мониторингі станцияларының мамандандырылған желісін пайдалана отырып, атмосфера мен басқа ортаның жай-күйін олардың биосферамен өзара іс-қимылындағы байқау жүйесі;

      9) белгіленген тәртіппен халықаралық алмасу үшін қоршаған ортаның жай-күйі туралы ақпарат беру.

      7. Егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше белгіленбесе, Ұлттық гидрометеорологиялық қызмет халықаралық ұйымдармен, шетелдік тұлғалармен және басқа мемлекеттердің гидрометеорологиялық қызметтерімен өзара іс-қимыл жасау кезінде гидрологиялық, метеорологиялық қызмет және қоршаған орта жай-күйінің мониторингі саласындағы қызмет мәселелері бойынша Қазақстан Республикасының атынан өкілдік етеді.

      8. Ұлттық гидрометеорологиялық қызмет азаматтық қорғаудың мемлекеттік жүйесінің құрамына кіреді және төтенше жағдайлар туындаған кезде өз қызметін Қазақстан Республикасының азаматтық қорғау туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырады.

167-бап. Мемлекеттік байқау желісі

      1. Мемлекеттік байқау желісі – бұл Ұлттық гидрометеорологиялық қызметтің шаруашылық жүргізуіндегі, қоршаған ортада болып жатқан физикалық және химиялық процестерді бақылауға, оның метеорологиялық, гидрологиялық сипаттамаларын және қоршаған ортаның ластану жай-күйін айқындауға арналған өзара байланысты стационарлық және жылжымалы байқау пункттерінің жүйесі.

      Анық ақпарат алу мақсатында мемлекеттік байқау желісінің стационарлық байқау пункттерінің айналасында күзет аймақтары құрылады.

      Күзет аймақтарының шекараларын анықтау мен белгілеу тәртібі қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітетін Стационарлық байқау пункттері және мемлекеттік байқау желісі атмосферасының ластану жай-күйін байқау пункттері туралы ережеге сәйкес айқындалады.

      2. Мемлекеттік байқау желісінің стационарлық байқау пункттеріне жүріп өту немесе көлікпен өту жүзеге асырылатын жер учаскелеріне Қазақстан Республикасының жер заңнамасында айқындалған тәртіппен сервитуттар белгіленуі мүмкін.

      3. Мемлекеттік байқау желісінің реперлік (тірек) стационарлық байқау пункттерінің жер учаскелері алып қоюға жатпайды. Стационарлық байқау пункттерінің жер учаскелері айрықша жағдайларда ғана мемлекет мұқтажы үшін алып қойылуы мүмкін, бұл ретте көшіру қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен және Ұлттық гидрометеорологиялық қызметпен келісу бойынша, осындай көшіруге бастамашы болған тұлғалардың қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

      4. Климат өзгеруінің көпжылдық үрдістеріне, агрометеорологиялық сипаттамаларға, құрлықтың су объектілерінің, теңіздің гидрологиялық жай-күйіне, климаттық жағдайлардың және шаруашылық қызметтің өзгеруі ықпалынан болатын геофизикалық процестерге зерделеу жүргізуге мүмкіндік беретін байқау пункті мемлекеттік байқау желісінің реперлік байқау пункті болып табылады.

      5. Мемлекеттік байқау желісі атмосферасы ластануының жай-күйін байқау пункттерінің саны халықтың санына, жергілікті жер бедеріне, нақты ластану деңгейіне қарай айқындалады.

      6. Мемлекеттік байқау желісінің жаңадан ашылатын немесе көшірілуге жататын стационарлық байқау пункттерінің және атмосфераның ластану жай-күйін байқау пункттерінің орналасқан жерін (дислокациясын) айқындау қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен және жергілікті атқарушы органдармен келісу бойынша Ұлттық гидрометеорологиялық қызметтің шешімімен жүргізіледі.

      Мемлекеттік байқау желісінің стационарлық қадағалау пункттері мен атмосфераның ластану жай-күйін байқау пункттерінің қызметін тоқтату қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша Ұлттық гидрометеорологиялық қызметтің шешімімен жүргізіледі.

      Мемлекеттік бақылау желісінің қызметін ұйымдастыруды Ұлттық гидрометеорологиялық қызмет жүзеге асырады.

      7. Мемлекеттік байқау желісі, оның ішінде оған бөлінген жер учаскелері мен акваториялардың бөліктері, сондай-ақ мүлік тек қана мемлекеттік меншікке жатады, мемлекеттің қорғауында болады және жекешелендіруге жатпайды.

168-бап. Ұлттық гидрометеорологиялық қызметті қаржыландыру

      Ұлттық гидрометеорологиялық қызметті қаржыландыру Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес бюджет қаражаты және өзге де көздер есебінен жүзеге асырылады.

169-бап. Ұлттық гидрометеорологиялық қызметтің ақпарат беру шарттары

      1. Метеорологиялық, гидрологиялық ақпаратты және қоршаған ортаның жай-күйі туралы ақпаратты беру тәртібі қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітетін Ұлттық гидрометеорологиялық қызметтің ақпарат беру қағидаларында айқындалады.

      2. Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін, азаматтық қорғаудың мемлекеттік жүйесін басқару органдарын, агроөнеркәсіптік кешенді дамыту саласындағы уәкілетті органды гидрометеорологиялық ақпаратпен қамтамасыз етуді жалпымемлекеттік және халықаралық маңызы бар қызметтер көрсету шеңберінде Ұлттық гидрометеорологиялық қызмет жүзеге асырады.

      3. Ұлттық гидрометеорологиялық қызмет Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен, мемлекеттік байқау желісін пайдаланып байқау нәтижесінде алынған деректерді қолдана отырып, мемлекеттік органдарға өзге де қызметтер көрсетуге құқылы.

10-БӨЛІМ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ТАБИҒИ РЕСУРСТАРЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК КАДАСТРЛАРЫ

170-бап. Қазақстан Республикасы табиғи ресурстары мемлекеттік кадастрларының бірыңғай жүйесі туралы жалпы ережелер

      1. Қазақстан Республикасы табиғи ресурстары мемлекеттік кадастрларының бірыңғай жүйесі (бұдан әрі – Кадастрлардың бірыңғай жүйесі) Қазақстан Республикасының табиғи және экономикалық әлеуетін бірыңғай жалпымемлекеттік кешенді есепке алу мен бағалауды қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасы табиғи ресурстарының мемлекеттік кадастрларының барлық түрін біріктіретін салааралық ақпараттық жүйе ретінде құрылады және жүргізіледі.

      2. Табиғи ресурстардың мемлекеттік кадастрлары табиғи ресурстардың сандық және сапалық көрсеткіштері туралы ақпараттың жүйеленген жиынтығын білдіреді және осы Кодексте және Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында белгіленген тәртіппен жұмыс істейді.

      3. Қоршаған ортаның өзара әрекеттестіктегі жер, су, орман, топырақ, жер қойнауы, өсімдіктер әлемі мен жануарлар дүниесі сияқты құрамдас бөліктері Кадастрлардың бірыңғай жүйесінің объектілері болып табылады.

      4. Кадастрлардың бірыңғай жүйесін жүргізуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган табиғи ресурстардың тиісті түрлерінің мониторингін жүзеге асыратын арнайы уәкілетті мемлекеттік органдармен бірлесіп, табиғи ресурстардың жай-күйі мен пайдаланылуын есепке алу деректері негізінде ұйымдастырады.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ведомстволық бағынысты ұйымы Бірыңғай кадастрлар жүйесін жүргізуді жүзеге асырады.

      Кадастрлардың бірыңғай жүйесін жүргізу қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      5. Табиғи ресурстардың мемлекеттік кадастрларының жүйелерінде географиялық байланысы мен ұйымдық-құқықтық нысаны көрсетіле отырып, әрбір есептік кадастрлық объектіге арналған оның жай-күйі туралы құжаттық мәліметтер цифрлық түрде қамтылады.

      6. Кадастрлардың бірыңғай жүйесін жүргізудің негізгі қағидаттары мыналар болып табылады:

      1) кадастрлық ақпаратты өңдеу мен беру технологиясының бірлігі;

      2) автоматтандырылған ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану;

      3) ақпаратты толықтыру мен жаңартудың объективтілігі;

      4) Мемлекеттік құпияларды және заңмен қорғалатын өзге құпияны құрайтын ақпараттан басқа кадастрлардың бірыңғай жүйесінде қамтылған ақпараттың жалпыға бірдей қолжетімділігі.

      Ескерту. 170-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

171-бап. Кадастрлардың бірыңғай жүйесінің құрылымы мен мазмұны

      Кадастрлардың бірыңғай жүйесінің құрылымын мынадай есепке алу объектілері құрайды, олар бойынша мониторингті мынадай арнайы уәкілетті мемлекеттік органдар мен ұйымдар:

      1) мемлекеттік жер кадастры бойынша – жер ресурстарын басқару саласындағы орталық уәкілетті орган және "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясы;

      2) мемлекеттік су кадастры (жерүсті және жерасты су объектілері, су ресурстарын пайдалану) бойынша – қоршаған ортаны қорғау, су қорын пайдалану және қорғау саласындағы, жер қойнауын зерделеу жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органдар – тұтас республика бойынша, ал олардың аумақтық органдары – өзендер бассейндері мен әкімшілік-аумақтық бірліктер шегінде;

      3) мемлекеттік орман кадастры бойынша – орман шаруашылығы саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган – тұтас республика бойынша, ал оның аумақтық органдары – әкімшілік-аумақтық бірліктер шегінде;

      4) жер қойнауының мемлекеттік қорының бірыңғай кадастры бойынша – жер қойнауын зерделеу жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган – тұтас республика бойынша, ал оның аумақтық органдары – әкімшілік-аумақтық бірліктер шегінде;

      5) ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың мемлекеттік кадастры бойынша – ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган – тұтас республика бойынша, ал оның аумақтық органдары – әкімшілік-аумақтық бірліктер шегінде;

      6) жануарлар дүниесінің мемлекеттік кадастры бойынша – жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган – тұтас республика бойынша, ал оның аумақтық органдары – әкімшілік-аумақтық бірліктер шегінде;

      7) өсімдіктер дүниесінің мемлекеттік кадастры бойынша – өсімдіктер дүниесін күзету, қорғау, қалпына келтіру және пайдалану саласындағы уәкілетті орган – тұтас республика бойынша, ал өсімдіктер дүниесін күзету, қорғау, қалпына келтіру және пайдалану саласындағы уәкілетті орган ведомствосының аумақтық органдары – әкімшілік-аумақтық бірліктер шегінде жүзеге асырады.

      Ескерту. 171-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.01.2023 № 184-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

172-бап. Ақпарат беру

      1. Арнайы уәкілетті мемлекеттік органдар табиғи ресурстар кадастрларын жүргізу шеңберінде алынған объектілерді есепке алу мен тіркеу нәтижелерін Кадастрлардың бірыңғай жүйесін жүргізу қағидаларына сәйкес қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ақпараттық жүйесіне өтеусіз береді.

      2. Кадастрлардың бірыңғай жүйесіне енгізілген объект туралы деректерде мыналар қамтылуға тиіс:

      1) арнайы уәкілетті мемлекеттік органдар бекіткен есептік материалдар, объектінің паспорты және статистикалық ақпарат;

      2) объектінің кеңістіктегі жағдайы туралы картографиялық материал және аумақты кешенді бағалауға қажетті басқа да деректер.

      3. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган кадастрларда қамтылатын ақпаратқа табиғи ресурстардың тиісті түрлерінің мониторингін жүзеге асыратын арнайы уәкілетті мемлекеттік органдардың қол жеткізуін қамтамасыз етуге міндетті.

11-БӨЛІМ. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БАҚЫЛАУ

12-тарау. МЕМЛЕКЕТТІК ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БАҚЫЛАУ

173-бап. Мемлекеттік экологиялық бақылау

      1. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарын жеке және заңды тұлғалардың сақтауын қамтамасыз етуге бағытталған қызметі мемлекеттік экологиялық бақылау болып табылады.

      2. Мемлекеттік экологиялық бақылау мынадай:

      1) қоршаған ортаны қорғау саласында осы Кодекстің ережелерінің сақталуы;

      2) ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласында экологиялық талаптардың сақталуы;

      3) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды консервациялау және олардың салдарларын жою, бүлінген жерлерді рекультивациялау кезінде экологиялық талаптардың сақталуы;

      4) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерін орындау;

      5) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері операторының осы Кодексте айқындалған талаптарды орындауы;

      6) біліктілік талаптарының және қоршаған ортаны қорғау саласындағы лицензияланатын қызмет түрлерін, сондай-ақ өзіне қатысты хабарлама жасау тәртібі белгіленген қызметті жүзеге асыру қағидаларының сақталуы;

      7) Қазақстан Республикасы экология заңнамасының қоршаған ортаны қорғау саласында мемлекеттік қызметтер көрсету жөніндегі талаптарын жергілікті атқарушы органдардың сақтауы бағыттары бойынша жүзеге асырылады.

174-бап. Мемлекеттік экологиялық бақылаудың нысандары

      1. Мемлекеттік экологиялық бақылау мынадай:

      1) субъектіге (объектіге) бармай профилактикалық бақылау;

      2) субъектіге (объектіге) бару арқылы профилактикалық бақылау;

      3) тексеру нысандарында жүзеге асырылады.

      2. Мемлекеттік экологиялық бақылауды жүргізу тәртібі осы Кодекстің және Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің нормаларында белгіленген.

      Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінде көзделген жағдайларды қоспағанда, мемлекеттік экологиялық бақылауды ұйымдастыру мен жүргізуге қатысты құжаттардың нысандарын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлейді және бекітеді.

      3. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылауды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бұқаралық ақпарат құралдарынан және қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесінен, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға ұсынылған құжаттама мен есептіліктен алынған деректерді сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзушылық белгілерін қамтитын ғарыштық мониторингтеу деректерін талдау арқылы жүргізеді.

      Бұл ретте белгілі бір аумақтағы, оның ішінде көпшілік тынығатын орындардағы халықтың тыныс-тіршілігі жағдайларын тікелей қозғайтын қоршаған ортаны қорғау саласындағы бұзушылықтар немесе бұзушылықтардың жасалу тәуекелдері туралы бұқаралық ақпарат құралдарындағы жарияланымдарды, жобалаудан кейінгі талдау нәтижелері бойынша қорытындыларды, сондай-ақ қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесінен, қоршаған ортаға ластағыш заттар эмиссияларының нормативтерінен елеулі түрде асырып жіберу туралы деректерді талдау нәтижелері Қазақстан Республикасы Кәсіпкерлік кодексінің 146-бабының 3-тармағына сәйкес бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау немесе жоспардан тыс тексеру жүргізуге негіз болуы мүмкін.

      Қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесінен деректерді талдау нәтижелері бойынша субъектіге (объектіге) бару арқылы профилактикалық бақылау немесе жоспардан тыс тексеру жүргізу үшін негіздер осы Кодекстің 186-бабының 4-тармағына сәйкес қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесінен деректерді өңдеу, беру, сақтау және пайдалану тәртібін көздейтін, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларда айқындалады.

      4. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылаудің мақсаттары Қазақстан Республикасының экология заңнамасын бұзушылықтардың жолын уақтылы кесу және оларға жол бермеу, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықтаған бұзушылықтарды дербес жою құқығын бақылау субъектілеріне беру болып табылады.

      5. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдары бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша Қазақстан Республикасының экология заңнамасын бұзушылықты анықтаған жағдайда, бұзушылық анықталған күннен бастап он жұмыс күні ішінде ақпараттық хат ресімделеді және бақылау субъектісіне жіберіледі.

      6. Төменде санамаланған тәсілдердің бірімен жіберілген ақпараттық хат мынадай жағдайларда:

      1) қолма-қол – ақпараттық хатта алғаны туралы белгі қойылған күннен бастап;

      2) пошта не курьерлік қызмет арқылы – алғаны тіркелген күннен бастап;

      3) электрондық тәсілмен – қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның сұрау салуы кезінде хатта көрсетілген бақылау субъектісінің электрондық мекенжайына жөнелтілген күннен бастап бақылау субъектісіне табыс етілді деп есептеледі.

      7. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған Қазақстан Республикасының экология заңнамасын бұзушылықтарды жою туралы ақпараттық хатты алған бақылау субъектісі ол табыс етілген күннен кейінгі күннен бастап он жұмыс күні ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға анықталған бұзушылықтарды жоюдың нақты мерзімдерін көрсете отырып, оларды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарын ұсынуға міндетті.

      8. Ақпараттық хатта көрсетілген бұзушылықтармен келіспеген жағдайда, мемлекеттік экологиялық бақылау субъектісі ақпараттық хатқа осындай хатты алған күннен кейінгі күннен бастап он жұмыс күні ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға қарсылық ұсынуға құқылы.

      9. Бақылау субъектісіне (объектісіне) бармай профилактикалық бақылау нәтижелері бойынша анықталған бұзушылықтарды белгіленген мерзімде жоймау, сол сияқты бұзушылықтарды жою жөніндегі іс-шаралар жоспарын мерзімінде ұсынбау тиісті субъектіні (объектіні) бақылау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау тізіміне енгізу үшін негіз болып табылады.

      Ескерту. 174-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 21.05.2024 № 86-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

175-бап. Мемлекеттік экологиялық бақылау жүргізу кезінде нұсқамалардың орындалуын қамтамасыз ету

      1. Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарын бұзушылық анықталған кезде мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдар жеке және заңды тұлғаларға мұндай бұзушылықты жою туралы нұсқама шығарады.

      2. Нұсқаманы жасау тәртібі және оның мазмұны Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінде белгіленеді.

      3. Мемлекеттік экологиялық бақылау субъектісінің анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманы орындау жөніндегі міндеттемесі мемлекет кірісіне есептелетін өсімпұлмен қамтамасыз етіледі.

      Өсімпұл әрбір жұмыс күні үшін ірі кәсіпкерлік субъектілері болып табылатын заңды тұлғаларға он айлық есептік көрсеткіш мөлшерінде есептеледі.

      Өсімпұл Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексінде көзделген, анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманы орындаудың барынша қысқа мерзімі өткен кезден бастап есептеледі.

      4. Өсімпұлды төлеу туралы талапты мемлекеттік экологиялық бақылаудың лауазымды адамдары анықталған бұзушылықтарды жою туралы нұсқаманы орындау мерзімі өткен жағдайда ғана жібереді. Мемлекеттік экологиялық бақылау субъектісі есепке жазылған өсімпұлды тиісті талап жіберілген күннен бастап он жұмыс күні ішінде ерікті түрде төлемеген жағдайда, мемлекеттік экологиялық бақылаудың лауазымды адамдарының есепке жазылған өсімпұлды өндіріп алуы сот тәртібімен жүзеге асырылады.

176-бап. Мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыру мен жүргізу кезінде Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарының бұзылуы нәтижесінде алынған экономикалық пайда сомасын анықтау

      1. Мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдар Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын бұзудың профилактикасы және оның қайта жасалуын болғызбау мақсатында Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде көзделген жағдайларда мемлекеттік экологиялық бақылауды жүргізу кезінде Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарының бұзылуы нәтижесінде мемлекеттік экологиялық бақылау субъектісі алған экономикалық пайданың сомасын айқындайды.

      2. Қазақстан Республикасының экология заңнамасы талаптарының бұзылуы нәтижесінде мемлекеттік экологиялық бақылау субъектісі алған экономикалық пайда мемлекеттік экологиялық бақылау субъектісінің Қазақстан Республикасы экология заңнамасы талаптарының бұзылуы нәтижесінде ақша қаражатын үнемдеу немесе кіріс (түсім) алу түріндегі артықшылық алуы болып танылады

      3. Мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдар мемлекеттік экологиялық бақылау субъектісінің экономикалық пайда сомасының пайызымен көрсетілген айыппұл салуға алып келетін Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарын бұзу фактісі анықталған күннен бастап бір ай мерзімде материалдарды жинау мен талдауды жүргізеді, осындай бақылау субъектісінен бұл үшін қажетті ақпаратты талап етеді және Қазақстан Республикасы экология заңнамасы талаптарының бұзылуы нәтижесінде алынған экономикалық пайда сомасын айқындайды.

      4. Мемлекеттік экологиялық бақылау субъектісінің кіріс (түсім) алуы түріндегі экономикалық пайда сомасын экологиялық рұқсатсыз жаңадан пайдалануға берілген не қоршаған ортаға әсер ету туралы декларациясыз пайдаланылатын объект қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді жүзеге асырған кезде айқындайды.

      Қалған жағдайларда экономикалық пайда сомасы мемлекеттік экологиялық бақылау субъектісінің Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарын бұзу нәтижесінде ақша қаражатын үнемдеуі түрінде айқындалады.

      Қазақстан Республикасы экология заңнамасы талаптарының бұзылуы нәтижесінде алынған экономикалық пайда сомасын айқындау әдістемесін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлейді және бекітеді.

177-бап. Мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдар

      1. Мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдарға мыналар жатады:

      1) Қазақстан Республикасының Бас мемлекеттік экологиялық инспекторы;

      2) Қазақстан Республикасының Бас мемлекеттік экологиялық инспекторының орынбасары;

      3) Қазақстан Республикасының аға мемлекеттік экологиялық инспекторлары;

      4) Қазақстан Республикасының мемлекеттік экологиялық инспекторлары;

      5) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың бас мемлекеттік экологиялық инспекторлары;

      6) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың аға мемлекеттік экологиялық инспекторлары;

      7) облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың мемлекеттік экологиялық инспекторлары.

      2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген лауазымды адамдарды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган тағайындайды.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның мемлекеттік экологиялық бақылау бөлімшелері мемлекеттік қызметшілерінің санаттарын осы баптың 1-тармағында көрсетілген лауазымды адамдарға жатқызу тәртібін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

      3. Мемлекеттік экологиялық инспекторлар белгіленген тәртіппен нысанды киіммен (погонсыз), белгіленген үлгідегі қызметтік куәліктермен және мөрлермен қамтамасыз етіледі.

      Нысанды киімді (погонсыз) киіп жүруге құқығы бар лауазымды адамдар лауазымдарының тізбесін, нысанды киімнің (погонсыз) үлгілерін, оны киіп жүру тәртібін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

      4. Қазақстан Республикасының Бас мемлекеттік экологиялық инспекторының, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың бас мемлекеттік экологиялық инспекторларының Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы бейнеленген және экологиялық инспектор лауазымы атауы бар құжаттардың бланкілері болады.

178-бап. Мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдардың құқықтары мен міндеттері

      1. Мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдар:

      1) тиісті заңды негіз болған кезде субъектіге (объектіге) бару арқылы профилактикалық бақылау немесе тексеру жүргізу үшін тексерілетін объектінің аумағына және үй-жайына, оның ішінде сынамаларды іріктеу үшін өлшеу аспаптарымен және жабдығымен кіруге және қажет болған кезде, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мамандарды, консультанттар мен сарапшыларды тарта отырып, қажетті өлшеулерді жүзеге асыруға, сынамалар (оның ішінде тауарлар мен материалдардың үлгілерін) алуға және оларды талдауға;

      2) тексерілетін субъектілерден (объектілерден) сынамаларды зертханалық зерттеу нәтижелерін және қоршаған ортаға антропогендік әсер ету көлемін айқындауға қажетті өзге де материалдарды сұратуға және алуға;

      3) мемлекеттік экологиялық бақылау субъектісінің Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын бұза отырып жүзеге асырылатын қызметін шектеу, тоқтата тұру және оған тыйым салу туралы сотқа талап қоюға;

      4) экологиялық залал келтіру фактілерін анықтауға және осы Кодекстің талаптарына сәйкес оны жою жөніндегі шараларды айқындауға қатысуға;

      5) Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын бұзушылардың әрекеттерін болғызбау немесе оның жолын кесу үшін жәрдем көрсетуді сұрап прокуратураға және өзге де құқық қорғау органдарына жүгінуге;

      6) Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын бұзуға байланысты жеке және заңды тұлғалардың рұқсаттарын, қорытындыларын, лицензияларын және басқа да рұқсат беру құжаттарын кері қайтарып алу, олардан айыру және олардың қолданысын тоқтата тұру бойынша Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген шараларды қолдануға құқылы.

      2. Мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдардың Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларда арнайы құралдарды (мамандандырылған байланыс құралдарын, фото-, бейнеаппаратураны, өлшеу құралдарын) сақтауға, алып жүруге және қолдануға құқығы бар.

      3. Мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдар Қазақстан Республикасының экология заңнамасы талаптарының сақталуын қамтамасыз ету мәселелері бойынша басқа да мемлекеттік органдармен, сондай-ақ жеке және (немесе) заңды тұлғалармен өзара іс-қимыл жасасуға міндетті.

179-бап. Апелляциялық комиссияның шағымды қарау тәртібі

      1. Мемлекеттік экологиялық бақылау субъектісі сотқа жүгінгенге дейін апелляциялық комиссияға тексеру нәтижелері туралы актіге шағымды қарау туралы өтінішхатты мәлімдеуге құқылы.

      2. Апелляциялық комиссияның құрамына қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның, Қазақстан Республикасы Ұлттық кәсіпкерлер палатасының өкілдері міндетті түрде кіреді.

      3. Апелляциялық комиссия қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның тексеру нәтижелері туралы актісіне шағымды шағым жасалған мәселелер шегінде қарайды.

      4. Тексеру нәтижелері туралы актіге шағым Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен және мерзімдерде жазбаша нысанда беріледі.

      5. Апелляциялық комиссияның шешімі ұсынымдық сипатта болады.

      6. Апелляциялық комиссия жыл сайын тексерулер нәтижелері туралы актілерге шағымдарды қарау нәтижелеріне жинақтап-қорытуды жүргізеді және Қазақстан Республикасының заңнамасын жетілдіру жөніндегі ұсынымдарды тұжырымдайды.

      7. Мемлекеттік экологиялық бақылау субъектісінің Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тәртіппен сотқа жүгінуі апелляциялық комиссияның тексеру нәтижелері туралы актіге шағымды қарауын тоқтатуға алып келеді.

      Мемлекеттік экологиялық бақылау субъектісі Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тәртіппен сотқа жүгінгеннен кейін немесе сот шешімі заңды күшіне енгеннен кейін берілген тексеру нәтижелері туралы актіге шағым қарауға жатпайды.

180-бап. Апелляциялық комиссия шағымды қараған кезде ақпараттың құпиялылығын қамтамасыз ету

      Мемлекеттік құпиялар, коммерциялық және заңмен қорғалатын өзге құпияны құрайтын мәліметтер апелляциялық комиссияның мүшелеріне қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жүргізген тексеру нәтижелері туралы актілерге шағымдарды қарау кезінде шағым берген тұлғаның жазбаша рұқсаты алынбастан, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындаған тәртіппен ұсынылады.

      Жоғарыда көрсетілген мәліметтер апелляциялық комиссия мүшелерінің жария етуіне жатпайды.

181-бап. Мемлекеттік экологиялық бақылаудың жариялылығы

      1. Жеке және заңды тұлғалардың мемлекеттік экологиялық бақылау нәтижелері туралы ақпаратқа қол жеткізуге құқығы бар.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ресми интернет-ресурста:

      1) мемлекеттік экологиялық бақылау субъектілерінің Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарын сақтау деңгейі мен деңгейінің өзгеруі туралы талдамалық есептердің;

      2) мемлекеттік экологиялық бақылау нәтижелері бойынша жылдық есептіліктің;

      3) І және ІІ санаттағы объектілерде анықталған Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын бұзушылық фактілері, мемлекеттік экологиялық бақылау субъектісін тиісті әкімшілік, қылмыстық және (немесе) азаматтық-құқықтық жауаптылыққа тарту туралы, оның ішінде І және ІІ санаттағы объектілерге қатысты қолданылған жазалар туралы, сондай-ақ нұсқамаларды шығару мен орындау туралы ақпараттың;

      4) Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын жүйелі түрде бұзатын кәсіпорындар тізбесінің жариялануын қамтамасыз етеді.

      Осы тармақтың 1) – 4) тармақшаларында көрсетілген ақпаратқа, егер мемлекеттік экологиялық бақылау субъектілерінің мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамның тиісті актісіне (шешіміне) сотқа шағым жасау мерзімі өтпеген немесе мұндай субъектілер мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамның актілеріне (шешімдеріне) соттың тиісті шешімі күшіне енгенге дейін шағым жасаған жағдайларда, мұндай мемлекеттік экологиялық бақылау субъектілері және олар жол берген Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарын бұзушылық фактілері туралы мәліметтерді енгізуге жол берілмейді.

      3. I және II санаттағы объектілердің операторлары тиісті сот актісінің немесе әкімшілік актінің негізінде өздерінің Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын бұзу фактілері, өздеріне қолданылған жазалар, сондай-ақ Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарын бұзушылықты жою бойынша қабылданған және белгіленетін шаралар туралы ақпаратты бұқаралық ақпарат құралдарында және ресми интернет-ресурстарында өз есебінен орналастыруға міндетті.

      4. Осы баптың 2 және 3-тармақтарына сәйкес интернет-ресурстарда орналастырылатын ақпарат кемінде күнтізбелік бір жыл ашық қолжетімділікте болуға тиіс.

13-тарау. ӨНДІРІСТІК ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БАҚЫЛАУ

182-бап. Өндірістік экологиялық бақылауды тағайындау және оның мақсаттары

      1. I және II санаттағы объектілердің операторлары өндірістік экологиялық бақылауды жүзеге асыруға міндетті.

      2. Өндірістік экологиялық бақылаудың мақсаттары мыналар болып табылады:

      1) объект операторының ішкі экологиялық саясатқа, қоршаған ортаға ықтимал әсер ететін өндірістік процестерді бақылау мен реттеуге қатысты шешімдер қабылдауы үшін ақпарат алу;

      2) Қазақстан Республикасының экология заңнамасы талаптарының сақталуын қамтамасыз ету;

      3) өндірістік процестердің қоршаған ортаға, адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына жағымсыз әсер етуін барынша азайту;

      4) табиғи және энергетикалық ресурстарды пайдалану тиімділігін арттыру;

      5) тосын жағдайларға жедел алдын ала ден қою;

      6) объект операторының басшылары мен жұмыскерлерінің экологиялық хабардар болуы мен жауапкершілігінің неғұрлым жоғары деңгейін қалыптастыру;

      7) жұртшылыққа кәсіпорынның экологиялық қызметі туралы хабар беру;

      8) экологиялық менеджмент жүйесінің тиімділігін арттыру.

183-бап. Өндірістік экологиялық бақылау жүргізу тәртібі

      1. І және ІІ санаттағы объектілердің операторлары экологиялық рұқсаттың бір бөлігі болып табылатын өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасының, сондай-ақ экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасының негізінде өндірістік экологиялық бақылауды жүргізеді.

      2. Өндірістік экологиялық бақылау шеңберінде өндірістік процестің тиімділігін экологиялық бағалау қоршаған ортаға эмиссиялардың, зиянды өндірістік факторлардың деңгейін, сондай-ақ табиғи, энергетикалық және өзге де ресурстарды тұтынудың нақты көлемін өлшеу және (немесе) есептеу негізінде жүзеге асырылады.

184-бап. Объект операторының өндірістік экологиялық бақылау жүргізу кезіндегі құқықтары мен міндеттері

      1. I және II санаттағы объектілер операторларының өндірістік экологиялық бақылау қызметінің ұйымдық құрылымын және оны жүргізу үшін персоналдың жауапкершілігін дербес айқындауға құқығы бар.

      2. Өндірістік экологиялық бақылау жүргізу кезінде объектінің операторы:

      1) өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасының сақталуына;

      2) өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасының шарттарын іске асыруға және өндірістік экологиялық бақылау нәтижелері бойынша есептілікке қойылатын талаптарға сәйкес өндірістік экологиялық бақылау нәтижелері жөніндегі есептерді ұсынуға;

      3) I санаттағы объектілерге қатысты – қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қоршаған ортаға эмиссиялардың автоматтандырылған мониторингін жүргізу тәртібіне және осы Кодекстің 186-бабы 4-тармағының талаптарына сәйкес эмиссиялардың негізгі стационарлық көздерінде қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін орнатуға;

      4) өндірістік экологиялық бақылау қызметін құруға не өндірістік экологиялық бақылауды ұйымдастыру мен жүргізуге және мемлекеттік экологиялық бақылау органдарымен өзара іс-қимыл жасауға жауапты жұмыскерді тағайындауға;

      5) рәсімдік талаптарды ұстануға және алынатын деректердің сапасын қамтамасыз етуге;

      6) өндірістік экологиялық бақылау нәтижелерін жүйелі түрде бағалауға және анықталған Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарына сәйкессіздіктерді жою жөнінде қажетті шаралар қабылдауға;

      7) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға өндірістік экологиялық бақылау нәтижелері жөніндегі есептерді белгіленген тәртіппен ұсынуға;

      8) үш жұмыс күні ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға өндірістік экологиялық бақылауды жүзеге асыру барысында анықталған Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын бұзушылық фактілері туралы хабарлауға;

      9) жұртшылықтың өндірістік экологиялық бақылау бағдарламаларына және өндірістік экологиялық бақылау жөніндегі есептік деректерге қол жеткізуін қамтамасыз етуге;

      10) мемлекеттік экологиялық инспекторлардың талап етуі бойынша мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыруға қажетті өндірістік экологиялық бақылаудың құжаттамасын, талдау нәтижелерін, бастапқы және өзге де материалдарын ұсынуға міндетті.

185-бап. Өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасының мазмұнына қойылатын талаптар

      1. Өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасында мынадай ақпарат қамтылуға тиіс:

      1) ластағыш заттар эмиссияларының сандық және сапалық көрсеткіштерінің және өндірістік мониторинг процесінде қадағаланатын өзге де параметрлердің міндетті тізбесі;

      2) өндірістік мониторингтің кезеңділігі мен ұзақтығы, өлшеуді жүзеге асырудың жиілігі;

      3) өндірістік мониторинг жүргізудің пайдаланылатын аспаптық және есептік әдістері туралы мәліметтер;

      4) өндірістік мониторинг процесінде қадағаланатын параметрлер үшін сынамаларды іріктеу нүктелерінің қажетті саны (құрамдастар бойынша: атмосфералық ауа, су, топырақ) және өлшеу жүргізу орындарын көрсету;

      5) деректерді есепке алуды, талдау мен хабарлауды жүргізу әдістері мен жиілігі;

      6) ішкі тексерулердің жоспар-графигі және Қазақстан Республикасының экология заңнамасын бұзушылықтарды жою рәсімі, оған қоса олардың сақталмауына ден қоюдың ішкі құралдары;

      7) аспаптық өлшеу сапасын қамтамасыз ету тетіктері;

      8) тосын жағдайлардағы іс-қимыл хаттамасы;

      9) өндірістік экологиялық бақылауды жүргізу үшін жұмыскерлердің ішкі жауапкершілігінің ұйымдық және функционалдық құрылымы;

      10) өндірістік экологиялық бақылауды ұйымдастыру мен жүргізу мәселелерін көрсететін өзге де мәліметтер.

      2. І және ІІ санаттағы объектілерді өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасы экологиялық рұқсатта қамтылған экологиялық шарттарға да сәйкес келуге тиіс.

      3. I және II санаттағы объектілерді өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасын әзірлеу қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес жүзеге асырылады.

186-бап. Өндірістік мониторингтің түрлері және оны жүргізуді ұйымдастыру

      1. Өндірістік мониторинг өндірістік экологиялық бақылаудың, сондай-ақ экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасының элементі болып табылады.

      2. Өндірістік мониторингті жүзеге асыру шеңберінде операциялық мониторинг, қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингі және әсер ету мониторингі орындалады.

      3. Операциялық мониторинг (өндірістік процестің мониторингі) объект қызметінің көрсеткіштері оны тиісінше жобалық пайдалану және осы өндірістің технологиялық регламентінің шарттарын сақтау үшін орынды деп есептелетін диапазонда екенін растау үшін технологиялық процестің параметрлерін байқауды қамтиды. Операциялық мониторингтің мазмұнын объектінің операторы айқындайды.

      4. Қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингі эмиссиялардың санын, сапасын және олардың өзгеруін байқау болып табылады.

      I санаттағы объектілердегі қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингі қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін пайдалануды қамтуға тиіс.

      Қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесі – эмиссиялардың негізгі стационарлық көздеріндегі қоршаған ортаға эмиссиялар көрсеткіштерін қадағалайтын, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен өндірістік экологиялық бақылау жүргізу кезінде қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін жүргізу қағидаларына сәйкес нақты уақыт режимінде қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің ақпараттық жүйесіне деректер беруді қамтамасыз ететін өндірістік экологиялық мониторингтің автоматтандырылған жүйесі.

      Мониторингтің автоматтандырылған жүйесінің жұмыс істеуі, ол жүзеге асыратын өлшемдер, оларды өңдеу, беру, сақтау мен пайдалану Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы, өлшем бірлігін қамтамасыз ету туралы және ақпараттандыру туралы заңнамасының талаптарына сәйкес келуге тиіс.

      5. Әсер ету мониторингін жүргізу Қазақстан Республикасының экология заңнамасы мен қоршаған ортаның сапасы нормативтері талаптарының сақталуын қадағалау үшін қажет болған не кешенді экологиялық рұқсатта айқындалған жағдайларда ол өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасына енгізіледі.

      6. Әсер ету мониторингі мынадай:

      1) қызмет сезімтал экожүйелерді және халық денсаулығының жай-күйін қозғайтын жағдайларда;

      2) технологиялық объектілерді пайдалануға беру кезеңінде;

      3) қоршаған ортаға авариялық эмиссиялардан кейін міндетті болып табылады.

      7. Әсер ету мониторингін объектінің операторы жеке-дара, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша басқа объектілердің операторларымен бірлесіп жүзеге асыра алады.

      8. Қоршаған ортаға эмиссиялардың өндірістік мониторингін және әсер ету мониторингін Қазақстан Республикасының сәйкестікті бағалау саласындағы аккредиттеу туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен аккредиттелген зертханалар жүзеге асырады.

      Өндірістік мониторингті жүзеге асыратын тұлға өндірістік мониторинг нәтижелері бойынша анық емес ақпарат бергені үшін Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне сәйкес жауаптылықта болады.

      9. Өндірістік мониторингтің деректері Қоршаған орта мен табиғи ресурстар мониторингінің бірыңғай мемлекеттік жүйесін жүргізу шеңберінде қоршаған ортаның жай-күйін бағалау үшін пайдаланылады.

187-бап. Өндірістік экологиялық бақылау бойынша есепке алу және есептілік

      1. Объектінің операторы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітетін қағидаларға сәйкес өндірістік экологиялық бақылау нәтижелері бойынша ішкі есепке алуды жүргізеді, мерзімді есептерді қалыптастырады және Қазақстан Республикасының қоршаған орта және табиғи ресурстар туралы ұлттық деректер банкіне электрондық нысанда ұсынады.

      2. Өндірістік экологиялық бақылау нәтижелері бойынша мерзімді есептер қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ресми интернет-ресурсында жариялануға тиіс.

188-бап. Өндірістік экологиялық бақылау қызметі және өндірістік экологиялық бақылауға жауапты адамдар

      1. Өндірістік экологиялық бақылауды жүргізуге жауапты адам объектіде немесе жекелеген жұмыс учаскелерінде өндірістік экологиялық бақылау журналдарының жүргізілуін қамтамасыз етуге міндетті, оларға жұмыскерлер анықталған Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын бұзушылық фактілерін, оларды жою мерзімдерін көрсете отырып жазуға тиіс.

      2. Экологиялық талаптарды бұзушылық фактісі салдарынан адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына қатер немесе экологиялық залал келтіру тәуекелі туындайтын, ол фактіні анықтаған өндірістік экологиялық бақылауды жүргізуге жауапты адамдар туындаған жағдайды жою немесе оқшаулау бойынша өздеріне байланысты барлық шараны дереу қабылдауға және бұл туралы объект операторының басшылығына хабарлауға міндетті.

189-бап. Ішкі тексерулерді ұйымдастыру

      1. Объектінің операторы Қазақстан Республикасының экология заңнамасы талаптарының сақталуын ұдайы ішкі тексеру және өндірістік экологиялық бақылау нәтижелерін экологиялық және өзге де рұқсаттардың шарттарымен салыстыру жөнінде шаралар қабылдайды.

      2. Ішкі тексерулерді объект операторы өндірістік экологиялық бақылауды ұйымдастыру мен жүргізу үшін жауаптылық жүктеген жұмыскер (жұмыскерлер) жүргізеді.

      3. Ішкі тексерулер барысында мыналар бақыланады:

      1) өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасында көзделген іс-шаралардың орындалуы;

      2) қоршаған ортаны қорғауға жататын өндірістік нұсқаулықтар мен қағидаларды ұстану;

      3) экологиялық және өзге де рұқсаттар шарттарының орындалуы;

      4) өндірістік экологиялық бақылау нәтижелері бойынша есепке алу мен есептілікті жүргізудің дұрыстығы;

      5) өндірістік экологиялық бақылауды ұйымдастыру мен жүргізу мәселелері көрсетілетін өзге де мәліметтер.

      4. Ішкі тексеруді жүзеге асыратын жұмыскер (жұмыскерлер):

      1) алдыңғы ішкі тексеру туралы есепті қарауға;

      2) қоршаған ортаға эмиссиялар жүзеге асырылатын әрбір объектіні зерттеп-қарауға;

      3) қажет болған кезде, басшыға тексеру барысында анықталған сәйкессіздіктерді жою жөніндегі шараларды жүргізу туралы талаптарды, оларды жою мерзімдері мен тәртібін қамтитын жазбаша есеп жасауға міндетті.

14-тарау. ҚОҒАМДЫҚ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ БАҚЫЛАУ

190-бап. Қоғамдық экологиялық бақылау

      1. Қоғамдық экологиялық бақылау экологиялық проблемаларға жұртшылықтың назарын аудару, қоршаған орта мәселелеріне қатысты шешімдер қабылдаудың барлық сатыларында жұртшылықтың қатысуын және пікірін ескеруді қамтамасыз ету, жеке және заңды тұлғалардың, мемлекеттік органдардың Қазақстан Республикасының экология заңнамасын сақтауын қамтамасыз етуге жәрдемдесу, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның қызметіне жәрдемдесу мақсатында жүргізіледі.

      2. Қоғамдық экологиялық бақылауды Қазақстан Республикасының азаматтары және (немесе) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құрылған, жарғысында қоғамдық экологиялық бақылауды жүргізу жөніндегі қызметті жүзеге асыру көзделген, қоғамдық экологиялық бақылауды жүзеге асыру мақсатында қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органда аккредиттелген қоршаған ортаны қорғау саласындағы коммерциялық емес ұйымдар жүзеге асыра алады.

      3. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ынтымақтастық пен өзара іс-қимылды жүзеге асыру үшін осы Кодекске сәйкес қоғамдық экологиялық бақылау жүргізу үшін аккредиттелген қоршаған ортаны қорғау саласындағы коммерциялық емес ұйымдардың тізбесін жасайды және ресми интернет-ресурста жариялайды.

      4. Осы баптың 3-тармағында көрсетілген тізбені қалыптастыру мақсатында осы баптың 2-тармағында көрсетілген талаптарға сәйкес келетін коммерциялық емес ұйымдар қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға жарғының көшірмесін қоса бере отырып, өзінің талаптарға сәйкестігі және қоғамдық экологиялық бақылауды жүзеге асыру ниеті туралы өтінішті жібереді.

      Коммерциялық емес ұйым осы баптың 2-тармағында көрсетілген талаптарға сәйкес келген жағдайда қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бес жұмыс күні ішінде осы коммерциялық емес ұйымды осы Кодекске сәйкес қоғамдық экологиялық бақылау жүргізу үшін аккредиттелген қоршаған ортаны қорғау саласындағы коммерциялық емес ұйымдардың тізбесіне енгізеді.

      5. Қоғамдық экологиялық бақылауды жүргізу тәртібі осы Кодексте айқындалады, сондай-ақ оны қоршаған ортаны қорғау саласындағы коммерциялық емес ұйымдар өздерінің жарғыларына сәйкес айқындайды.

      6. Қоғамдық экологиялық бақылауда:

      1) қоғамдық экологиялық бақылауды жүзеге асыратын коммерциялық емес ұйымдардың қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын бұзушылық фактілері немесе осындай бұзушылық тәуекелдері туралы хабар беруі;

      2) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның жанынан құрылатын қоғамдық кеңесте І санаттағы объектілер операторлары болып табылатын бақылау субъектілерінің Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын бұзу фактілері, сондай-ақ осы субъектілерге қатысты қабылданған шаралар мен оларды орындаудың жай-күйі туралы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ақпаратын тыңдау;

      3) мемлекеттік экологиялық бақылау нәтижелерін қоғамдық талқылау процесінде коммерциялық емес ұйымдар өкілдерінің қатысуы қамтылады.

      7. Мемлекеттік органдар қоршаған ортаны қорғау саласындағы аккредиттелген қоғамдық ұйымдардың өкілдерін Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын бұзушылық фактілерін анықтау жөніндегі жұмысқа ерікті негізде тартуға құқылы.

      8. Қоғамдық экологиялық бақылау осы Кодексте реттелмеген бөлігінде "Қоғамдық бақылау туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жүзеге асырылады.

      Ескерту. 190-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.10.2023 № 31-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

12-БӨЛІМ. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ МӘДЕНИЕТ, БІЛІМ БЕРУ ЖӘНЕ АҒАРТУ

191-бап. Экологиялық мәдениет

      1. Экологиялық мәдениет деп адам мен табиғат арасындағы қарым-қатынастардың сипатын, адамның табиғи ортаны сақтау мен дамыту жөніндегі қызметке қосылу шамасы мен тәсілін білдіретін және айқындайтын білімнің, дағдылар мен құндылыққа бағдарлану жүйесі түсініледі.

      2. Экологиялық мәдениет адамның сана-сезімін дамытуға ғана емес, сонымен қатар мемлекеттің әл-ауқатының өсуіне де негіз жасайтын Қазақстан Республикасындағы негізгі жеке тұлға құндылықтарының бірі деп танылады.

      3. Экологиялық мәдениет негіздерін дарыту отбасылық тәрбиеге, білім беру ұйымдарындағы тәрбиеге (ағартуға), корпоративтік мәдениетке байланысты қоғамдық қатынастардың, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық жүйесі жағдайындағы қоғамдық қатынастардың негіз қалаушы міндеттерінің бірі болып табылады.

      4. Мемлекет экологиялық мәдениетті қалыптастыру мақсатында адамның адам мен табиғаттың байланысы туралы, оның тыныс-тіршілігінің қоршаған ортаға ықпалы туралы, климаттың жаһандық өзгеру қатері және Қазақстан Республикасының орнықты дамуының экологиялық негіздері туралы түсінігін қалыптастыратын ақпараттың таратылуын қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.

      5. Әркім экологиялық жағдайға және мемлекеттік экологиялық саясатқа байланысты мәселелерді талқылауға белсене қатысуға және Қазақстан Республикасының Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексінде және осы Кодексте белгіленген тәртіппен тиісті өтініштер енгізуге құқылы.

192-бап. Экологиялық білім берудің мақсаты, негізгі бағыттары, субъектілері мен объектілері

      1. Экологиялық білім беру деп әркімнің белсенді өмірлік ұстанымын қалыптастыруға және жалпы қоғамдағы экологиялық мәдениетті арттыруға бағытталған, тұрақты даму қағидаттарына негізделген, тұлғаны оқытудың, тәрбиелеу мен дамытудың үздіксіз интеграцияланған процесі түсініледі.

      2. Экологиялық білім беру нысаналы аудиторияға да, тұтас қоғамға да бағытталған іс-шаралар кешенін қамтиды.

      3. Барлық деңгейдегі білім беру ұйымдары, тұрғын үй мен басқа да жылжымайтын мүліктің меншік иелері, тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді өндірушілер және оларды тұтынушылар экологиялық білім беру жүйесінің нысаналы аудиториясы болуы мүмкін.

      4. Экологиялық ағарту – қоғамда экологиялық мәдениет негіздерін қалыптастыру мақсатында экологиялық білімді, қоршаған орта мен экологиялық қауіпсіздіктің жай-күйі туралы ақпаратты, өзге экологиялық ақпаратты тарату.

      5. Мемлекет халыққа экологиялық мәселелер жөнінде хабар беруді және жұртшылықтың қоршаған ортаны қорғауға қатысты мәселелерді талқылауға қатысуын қамтамасыз ететін мынадай шараларды қабылдайды:

      1) жұртшылықтың атмосфералық ауаның жай-күйі, климаттың өзгеруі, су және жер ресурстарының жай-күйі, биоәртүрлілік, энергетикалық жағдай, қалдықтарды басқару туралы экологиялық ақпаратқа қол жеткізуін қамтамасыз ету;

      2) тұрғын үй коммуналдық шаруашылық жүйесі арқылы халыққа, оның ішінде тұрғын үй мен басқа да жылжымайтын мүліктің меншік иелеріне қоршаған ортаның жай-күйіне су және энергетикалық ресурстарды тұтыну сапасының ықпалы туралы, қалдықтарды экологиялық тиімді басқару туралы хабар беру;

      3) қайталама ресурстарды пайдалана отырып, ресурс үнемдейтін өндірісті, тауарлар өндіруді, жұмыстар орындауды және қызметтер көрсетуді қолдау жөніндегі мемлекет қабылдап жатқан шаралар туралы кәсіпкерлік субъектілеріне хабар беру;

      4) тұтынылатын тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді өндірудің экологиялылық дәрежесі және энергиялық тиімді өндіріс арқылы және қайталама ресурстарды пайдалана отырып алынатын тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді тұтынушылардың сатып алуын ынталандыру жөніндегі шаралар туралы оларға хабар беру;

      5) осы Кодексте белгіленген жағдайларда қоғамдық экологиялық бақылауды жүргізуге қатысуды қамтамасыз ету.

193-бап. Білім беру ұйымдарында экологиялық білім беру

      1. Білім беру ұйымдарында экологиялық білім беру Орнықты даму мақсаттарының призмасы арқылы қаралатын ландшафтық өңірлік басымдықтар, климаттық өзгерістер ескеріле отырып, экологиялық технологиялар тақырыптарының интеграциясын іске асыру арқылы, сондай-ақ мамандандырылған және пәнаралық білім беру бағдарламаларын ықтимал ендіру, экологиялық аспектілерді оқу пәндеріне интеграциялау арқылы жүзеге асырылады.

      2. Білім беру бағдарламалары мен оқу пәндері теориялық зерделеуге де, практикалық сабақтарға да бағытталған практикаға бағдарланған тәсілді көздейді.

      3. Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы мамандықтар бойынша мемлекеттік жалпыға бірдей міндетті білім беру стандарттары мен кәсіптік білім берудің үлгілік оқу бағдарламаларын білім беру саласындағы уәкілетті орган қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша бекітеді.

      4. Қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы мамандықтар бойынша кәсіптік білім берудің үлгілік оқу бағдарламалары қауіпті қалдықтармен жұмыс істеу құқығына міндетті кәсіптік даярлауды көздеуге, сондай-ақ дуальды білім беру жүйесін дамытуға ықпал етуге тиіс.

194-бап. Экологиялық білім беру мен ағартуды мемлекеттік қолдау

      1. Мемлекет мынадай басым бағыттар бойынша экологиялық білім беру мен ағартуды қолдауды жүзеге асырады:

      1) Қазақстан Республикасының орнықты дамуға көшуіне жәрдемдесу мақсатында экологиялық білім беру саласындағы ұзақ мерзімді іс-қимыл жоспарын айқындау;

      2) экологиялық білім беру мен ағартудың оқу-әдістемелік және ғылыми-әдістемелік негіздерін жетілдіру;

      3) қоршаған ортаны қорғау саласында білікті мамандар даярлау, тұтас экологиялық мәдениетті қалыптастыру жөніндегі үздік отандық және шетелдік инновациялық педагогикалық әдістемелерді ілгерілету;

      4) Қазақстан Республикасы халқының экологиялық білім беру мен ағартуға қол жеткізуін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін интеграцияланған шешімдер жинақтарын, ойын, иллюстрациялық, анықтамалық және басқа да материалдар түрлерін қамтитын практикаға бағдарланған модульдерді жасау;

      5) қоғам мен отбасында экологиялық ағарту жөніндегі бағдарламалар мен іс-шараларды жүзеге асыратын ұйымдардың, оның ішінде коммерциялық емес, жастар және мектеп ұйымдарының дамуына жәрдемдесу;

      6) мамандандырылған ұйымдар базасында климаттың өзгеруіне бейімделу саласындағы мамандарды даярлау;

      7) жұртшылыққа климат өзгеруінің болжамды техногендік әсерлері, әсер етуі, мұндай жағдайларда адам мен қоршаған ортаның осал тұстары және климаттың өзгеруіне бейімделу жөніндегі шаралар туралы хабар беру.

      2. Мемлекеттік қолдау шаралары мыналарды қамтиды:

      1) білім беру ұйымдарында экологиялық білім беруді (экологиялық білім беру мен ағарту, мамандардың біліктілігін арттыру жөніндегі оқу-әдістемелік жұмыс пен іс-шаралар) қаржыландыру;

      2) қоршаған ортаны қорғау саласындағы мамандарды даярлауға мемлекеттік білім беру тапсырысын қалыптастыруға мемлекеттік органдардың белсенді қатысуы;

      3) орнықты дамуға жәрдемдесу мақсатында экологиялық білім беру саласындағы инновациялық әдістемелік практикаларды, зерттеулерді қолдауға мемлекеттік тапсырысты беру;

      4) экологиялық білім беру мен ағарту саласындағы қызметті жүзеге асыратын коммерциялық емес ұйымдарды қолдау мақсатында мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты беру;

      5) экологиялық білім беру мен ағарту, кадрлардың біліктілігін арттыру, оларды даярлау және қайта даярлау бойынша іс-шаралар өткізу.

13-БӨЛІМ. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҒЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУЛЕР

195-бап. Экологиялық ғылыми зерттеулердің мақсаттары мен міндеттері

      1. Экологиялық ғылыми зерттеулер қоршаған ортаны қорғауды ғылыми қамтамасыз ету, табиғи экожүйелерді жақсарту, қалпына келтіру, олардың орнықты жұмыс істеуін қамтамасыз ету бойынша ғылыми негізделген іс-шараларды әзірлеу, биоәртүрлілікті сақтау және табиғи ресурстарды молықтыру, климат өзгеруінің әсер етуін зерделеу, климатқа әсер етуді бәсеңдету және климаттың өзгеруіне бейімделу бойынша шаралар әзірлеу, халықтың денсаулығын жақсарту, Қазақстан Республикасының экологиялық қауіпсіздігін және әлеуметтік, экономикалық және экологиялық теңгерімделген дамуын қамтамасыз ету мақсатында жүргізіледі.

      2. Экологиялық ғылыми зерттеулердің міндеттері мыналар болып табылады:

      1) қоршаған ортаның жай-күйін ғылыми бағалау мен болжау;

      2) ғылыми негізделген экологиялық нормативтерді, қоршаған ортаны қорғау саласындағы ұлттық стандарттарды әзірлеу;

      3) қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік реттеу мен басқаруды қамтамасыз ету үшін ғылыми ұсынымдарды әзірлеу;

      4) экологиялық тиімді ресурс үнемдейтін технологияларды ғылыми негіздеу, әзірлеу және ендіру;

      5) климатқа әсер етуді бәсеңдету және климаттың өзгеруіне бейімделу бойынша шаралар әзірлеудің ғылыми негізін қамтамасыз ету.

196-бап. Экологиялық ғылыми зерттеулердің негізгі бағыттары

      1. Қоршаған ортаны қорғау саласында ғылыми қамтамасыз ету міндеттерін шешу үшін ғылыми зерттеулердің мынадай түрлері жүзеге асырылуы мүмкін:

      1) аумақтарды әлеуметтік-экономикалық орнықты дамытудың кешенді республикалық, өңірлік, жергілікті ғылыми негіздемелерін әзірлеу;

      2) экожүйелердің антропогендік әсер етуге төзімділігін зерттеу және экологиялық тәуекелдерді айқындаудың ғылыми негіздерін әзірлеу;

      3) биоәртүрліліктің жай-күйін зерттеу, оны сақтау және жағымсыз әсер етуден қорғау әдіснамасын, биоәртүрлілікке келтірілген зиянды бағалау әдістерін әзірлеу;

      4) қоршаған ортаға антропогендік жүктемелер деңгейін және экожүйелер мен ландшафтардың бұзылу дәрежесін бағалау;

      5) экожүйелер мен ландшафтарға антропогендік әсер ету шегінің аймақтық деңгейлерін айқындау;

      6) қоршаған ортаны қорғау саласындағы ғылыми негізделген нормативтік құжаттарды әзірлеу;

      7) қоршаған орта факторларының халық денсаулығына ықпалын анықтау;

      8) республика аумағын экологиялық шиеленіс дәрежесі бойынша аудандастыру және саралау;

      9) қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерін әзірлеуге байланысты зерттеулер;

      10) қоршаған ортаға эмиссияларды тазарту жөніндегі және ремедиация жөніндегі әдістер мен технологияларды әзірлеуге байланысты зерттеулер;

      11) шикізатты кешенді пайдалану, қалдықтарды қайта өңдеу мен кәдеге жарату жөніндегі зерттеулер;

      12) экологиялық тиімді және ресурс үнемдейтін жаңа технологияларды іздеу, ғылыми-техникалық негіздеу және ендіру жөніндегі зерттеулер;

      13) материалдарды әзірлеу, қоршаған ортаның жай-күйін бағалауды ғылыми қолдап отыру және оның антропогендік және табиғи факторлардың ықпалынан өзгерістерін болжау;

      14) антропогендік немесе табиғи факторлардың қоршаған ортаға әсер етуінің жағымсыз салдарларын болғызбау немесе бәсеңдету әдістерін ғылыми негіздеу;

      15) көпжылдық байқау және жедел бақылау негізінде экожүйелер мен объектілер жай-күйінің сандық және сапалық көрсеткіштеріне экологиялық мониторинг нәтижелерін жүйелі зерделеу мен жинақтап-қорыту;

      16) қоршаған орта жай-күйінің мониторингін ғылыми қамтамасыз ету;

      17) қоршаған ортаға эмиссияларға, табиғи ресурстарды пайдалануға арналған лимиттерді (квоталарды) әзірлеу және ғылыми негіздеу;

      18) климаттың өзгеруінің Қазақстан Республикасының экономикасы мен табиғи ресурстарына әсер етуін бағалауды, климаттың өзгеруінің әсер етуін бәсеңдетуді және климаттың өзгеруіне бейімделуді қоса алғанда, климаттың өзгеруін кешенді зерттеу;

      19) озон қабатының жай-күйін, оның бұзылу және қалпына келу процестерін зерттеу, адам қызметінің озон қабатының жай-күйіне ықпалын болғызбау жөніндегі шараларды әзірлеу;

      20) қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін қызметті экономикалық реттеу тетіктерінің проблемаларын зерттеу, экономикалық тиімділікті және қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларға арналған шығындарды бағалау әдістерін әзірлеу және осы іс-шараларды ғылыми қолдап отыру;

      21) Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық дамуының экологиялық индикаторларын әзірлеуге және ғылыми негіздеуге қатысу;

      22) қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы халықаралық шарттар бойынша Қазақстан Республикасының міндеттемелерін орындауға байланысты ғылыми зерттеулер жүргізу;

      23) қоршаған ортаны қорғау және табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы халықаралық ғылыми ынтымақтастық;

      24) биоәртүрліліктің жоғалуына өтемақы жөніндегі шараларды ғылыми негіздеу;

      25) экожүйелік қызметтер мен биоәртүрлілікті экономикалық бағалау жөніндегі зерттеулер.

      2. Іргелі және қолданбалы ғылыми экологиялық зерттеулерді қаржыландыру бюджет қаражаты және Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде тыйым салынбаған басқа да қаржыландыру көздері есебінен жүзеге асырылады.

197-бап. Экологиялық ғылыми зерттеулер жүргізуге қойылатын талаптар

      1. Ғылыми экологиялық зерттеулерді ғылыми ұйымдар осы Кодекске және Қазақстан Республикасының ғылым туралы заңнамасына сәйкес жүргізеді.

      2. Қазақстан Республикасының аумағында қоршаған ортаны қорғау саласындағы ғылыми зерттеулерді Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын міндетті түрде орындаған кезде қазақстандық жеке және заңды тұлғалар да, шетелдік жеке және заңды тұлғалар да, сондай-ақ халықаралық ұйымдар жүзеге асыра алады.

ЕРЕКШЕ БӨЛІК

14-БӨЛІМ. АТМОСФЕРАЛЫҚ АУАНЫ ҚОРҒАУ

198-бап. Атмосфералық ауа және оны қорғау

      1. Атмосфералық ауа – табиғи ортаның тұрғын, өндірістік және өзге де үй-жайлар шегінен тыс болатын, атмосфера газдарының қоспасын білдіретін өмірлік маңызды құрамдасы.

      2. Атмосфералық ауа Қазақстан Республикасының экология заңнамасына сәйкес ластанудан қорғалуға жатады.

      3. Атмосфералық ауаның ластануы деп атмосфералық ауада мемлекет белгілеген атмосфералық ауа сапасының экологиялық нормативтерінен асатын деңгейлердегі концентрацияларда ластағыш заттардың немесе физикалық әсер етудің болуы түсініледі.

      Антропогендік және табиғи факторлар нәтижесінде ластағыш заттардың, физикалық әсер етудің атмосфералық ауаға түсуі, сондай-ақ атмосфералық ауада болатын химиялық, физикалық және биологиялық процестердің нәтижесінде онда ластағыш заттардың түзілуі атмосфералық ауаны ластау көздері деп танылады.

199-бап. Атмосфералық ауаға ластағыш заттардың шығарылуы

      1. Атмосфералық ауаға ластағыш заттардың шығарылуы (бұдан әрі – шығарынды) деп ластағыш заттардың шығарынды көздерінен атмосфералық ауаға түсуі түсініледі.

      2. Пайдалану процесінде ластағыш заттардың атмосфералық ауаға түсуі орын алатын құрылысжай, техникалық құрылғы, жабдық, қондырғы, алаң, көлік құралы немесе өзге де жылжымалы құрал шығарындылар көздері болып табылады.

      3. Шығарынды көздері стационарлық және жылжымалы көздер болып бөлінеді.

      4. Стационарлық көз деп бөлшектемей орнын ауыстыруға болмайтын және тұрақты орналасқан жері бірыңғай мемлекеттік координаттар жүйесін қолдана отырып айқындалуы мүмкін немесе көлік құралы немесе өзге жылжымалы құрал арқылы орнын ауыстыруға болатын, бірақ пайдаланылу процесінде жер бетіне қатысты қозғалмайтын (стационарлық) жағдайды талап ететін шығарынды көзі танылады.

      Стационарлық көзден шығатын шығарынды, егер ол бөлінетін шаң және газ-ауа қоспалары ағынының бағытын қамтамасыз ететін арнайы құрылысжай, жүйе немесе құрылғы (түтін және желдету құбыржолдары, газ өткізгіштер, ауа өткізгіштер, желдету шахталары, аэрациялық фонарьлар, дефлекторлар және өзгелер) арқылы жүзеге асырылса, ұйымдастырылған болып саналады. Ластағыш заттардың атмосфералық ауаға босап шығуы бағытталмаған диффузиялық ағындар түрінде жүзеге асырылатын стационарлық көзден шығатын шығарындының өзге де типтері ұйымдастырылмаған шығарындыға жатады.

      5. Жылжымалы көз деп ішкі жану қозғалтқыштарымен жарақтандырылған, отынның әралуан түрлерімен жұмыс істейтін және стационарлық жағдайда да, жылжу процесінде де шығаруды жүзеге асыруға қабілетті көлік құралы немесе өзге жылжымалы құрал, техника немесе қондырғы танылады.

200-бап. Атмосфералық ауа сапасының экологиялық нормативтері

      1. Атмосфералық ауа сапасының экологиялық нормативтері:

      1) атмосфералық ауа жай-күйінің химиялық көрсеткіштері үшін –атмосфералық ауадағы ластағыш заттардың шекті жол берілетін концентрациялары түрінде;

      2) атмосфералық ауа жай-күйінің физикалық көрсеткіштері үшін – атмосфералық ауаға физикалық әсер етудің шекті жол берілетін деңгейлері түрінде белгіленеді.

      2. Атмосфералық ауадағы ластағыш заттардың шекті жол берілетін концентрациясы деп осы Кодекске сәйкес ластағыш деп танылған химиялық заттың ең көп мөлшері (массасы) түсініледі, ол адамға тұрақты немесе уақытша әсер ету кезінде оның денсаулығына ықпал етпейді және оның ұрпақтарында қолайсыз тұқымқуалаушылық өзгерістер туғызбайды, сондай-ақ табиғи орта құрамдастарының тозуын туғызбайды, экологиялық жүйелердің орнықтылығын бұзбайды және биоәртүрліліктің қысқаруына алып келмейді.

      3. Атмосфералық ауадағы ластағыш заттардың шекті жол берілетін концентрациясы жекелеген ластағыш заттар үшін:

      1) атмосфералық ауа көлемінің бірлігіндегі ластағыш заттың массасы түрінде белгіленеді және миллиграмның текше метрге арақатынасы ретінде көрсетіледі;

      2) уақыт бірлігінде жер бетінің бірлігіне шөгетін ластағыш заттың массасы түрінде белгіленеді және күнтізбелік жылда грамның бір шаршы метрге арақатынасы ретінде көрсетіледі.

      4. Ластағыш заттар үшін атмосфералық ауа көлемінің бірлігіндегі массалық концентрациялар стандартты жағдайлар үшін 293.15 К және 101.3 кПа деп айқындалады.

      5. Ластағыш заттың түріне қарай атмосфералық ауадағы ластағыш заттың шекті жол берілетін концентрациясы көрсеткіштерді орташалаудың мынадай кезеңдері ескеріле отырып белгіленеді:

      1) жылдық көрсеткіштер – күнтізбелік бір жыл ішінде атмосфералық ауа көлемінің бірлігіндегі немесе жер беті бірлігіндегі ластағыш зат концентрациясының орташаланған көрсеткіштері;

      2) тәуліктік көрсеткіштер – күнтізбелік бір тәулік шегіндегі жиырма төрт сағатта атмосфералық ауа көлемінің бірлігіндегі ластағыш зат концентрациясының орташаланған көрсеткіштері;

      3) сағаттық көрсеткіштер – бір сағатта атмосфералық ауа көлемінің бірлігіндегі ластағыш зат концентрациясының орташаланған көрсеткіштері.

      6. Күнтізбелік бір жыл ішінде тәуліктік және сағаттық көрсеткіштерден асып кетудің шекті жол берілетін мөлшері көрсеткіштерді орташалау кезеңдерінен бөлек, атмосфералық ауа сапасының экологиялық нормативтерімен айқындалады.

      7. Егер атмосфералық ауа сапасының белгіленген экологиялық нормативтерін сақтау кезінде жекелеген аумақтар шегінде кемінде бес жыл кезеңде ғылыми зерттеулермен расталған табиғи экологиялық жүйенің тірі элементтері (өсімдіктер, жануарлар және басқа да организмдер) жай-күйінің нашарлау белгілері анықталса, онда мұндай аумақтар үшін облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың тиісті жергілікті өкілді органы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша өзінде қоршаған орта сапасының индикаторлары ретінде пайдаланылатын биологиялық объектілердің неғұрлым осал тобының жай-күйі көрсеткіштерінің жағымсыз ауытқуы байқалмайтын атмосфералық ауадағы ластағыш заттардың шекті жол берілетін концентрациясы және (немесе) физикалық әсер етудің шекті жол берілетін деңгейлері түрінде атмосфералық ауа сапасының неғұрлым қатаң аумақтық экологиялық нормативтерін белгілеуге міндетті.

      8. Тұрғын, өндірістік және өзге де үй-жайлардың ішіндегі ауа сапасының нормативтері, сондай-ақ өнеркәсіптік (өндірістік) аймақтар шегіндегі атмосфералық ауа сапасының нормативтері Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасына сәйкес гигиеналық нормативтермен белгіленеді. Көрсетілген нормативтер экологиялық нормативтерге жатпайды және Қазақстан Республикасының экология заңнамасында реттелмейді.

201-бап. Атмосфералық ауаға жол берілетін антропогендік әсер ету нормативтері

      1. Мемлекет атмосфералық ауаны қорғауды қамтамасыз ету мақсатында атмосфералық ауаға жол берілетін антропогендік әсер етудің мынадай нормативтерін белгілейді:

      1) жол берілетін шығарындылар нормативтері;

      2) шығарындылардың технологиялық нормативтері;

      3) атмосфералық ауаға жол берілетін физикалық әсер етудің нормативтері.

      2. Атмосфералық ауаға жол берілетін антропогендік әсер етудің нормативтерін айқындау қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

202-бап. Жол берілетін шығарындылар нормативтері және шығарындылардың технологиялық нормативтері

      1. Жол берілетін шығарынды нормативі – экологиялық рұқсатта белгіленетін және атмосфералық ауаға шығару үшін жол берілетін (рұқсат етілген) ластағыш заттың немесе ластағыш заттар қоспасының ең жоғары массасы ретінде айқындалатын экологиялық норматив.

      2. Жеке стационарлық көз және (немесе) І немесе ІІ санаттағы объектінің құрамына кіретін стационарлық көздердің жиынтығы үшін жол берілетін шығарындылар нормативтері әсер ету саласы шегіндегі атмосфералық ауаға жалпы жүктеме қоршаған орта сапасының белгіленген экологиялық нормативтерін немесе қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерін бұзуға алып келмейтіндей етіп ластағыш заттардың жерге жақын концентрацияларын сейілтуді модельдеу әдісі қолданыла отырып, есептеу арқылы айқындалады.

      Ластағыш заттардың жерге жақын концентрацияларын сейілтуді модельдеу арқылы айқындалған аумақ (акватория) әсер ету саласы деп есептеледі.

      Стационарлық көздердің жиынтығы үшін әсер ету саласы шығарындылардың жекелеген стационарлық көздерінің әсер ету салаларының жиынтығы ретінде есептеледі.

      3. Атмосфералық ауаға жалпы жүктеме деп:

      1) қазіргі әсер ету деңгейлері (жұмыс істеп тұрған шығарынды көздері үшін) немесе негізделген болжамды әсер ету деңгейі (жаңа және реконструкцияланатын шығарынды көздері үшін) ескеріле отырып, жол берілетін шығарынды нормативтері әзірленетін І немесе ІІ санаттағы объект шығарындыларының;

      2) әдеттегі табиғи процестер нәтижесінде атмосфералық ауаға босап шығуына немесе онда ластағыш заттардың түзілуіне байланысты атмосфералық ауадағы ластағыш заттардың массалық концентрациясы деп түсінілетін атмосфералық ауаның табиғи фонының;

      3) осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген объектіге қатысты жол берілетін шығарынды нормативтерін айқындау кезінде жүзеге асырылатын басқа да стационарлық және жылжымалы көздердің шығарындыларына байланысты атмосфералық ауадағы ластағыш заттардың массалық концентрациясы деп түсінілетін атмосфералық ауаның базалық антропогендік фонының жиынтық әсер етуі түсініледі.

      4. Атмосфералық ауаға жалпы жүктеме аумақтар мен акваториялардың өздеріне қатысты экологиялық нормалау жүзеге асырылатын географиялық, климаттық және өзге де табиғи жағдайлары мен ерекшеліктері ескеріле отырып айқындалады. Атмосфералық ауаға жалпы жүктемені айқындау кезінде осы баптың 3-тармағында көрсетілген әсер етудің күнтізбелік жыл ішіндегі тұрақсыздығы (маусымдылығы) да ескеріледі.

      5. Жол берілетін шығарындылардың нормативтері әрбір ластағыш зат үшін:

      1) бөлінетін құрғақ газдар көлемінің бірлігіндегі ластағыш заттың массасы деп түсінілетін және миллиграмның текше метрге арақатынасы ретінде көрсетілетін ластағыш заттың массалық концентрациясы;

      2) уақыт бірлігінде шығарылатын ластағыш заттың массасы деп түсінілетін және грамның секундқа арақатынасы ретінде көрсетілетін ластағыш заттың массалық ағынының жылдамдығы түрінде белгіленеді.

      Бөлінетін газдардың массалық ағынының көлемі мен жылдамдығына қатысты көрсеткіштер стандартты 293.15 К және 101.3 кПа жағдайларда және егер Қазақстан Республикасының экология заңнамасында өзгеше тікелей көзделмесе, су буының құрамы шегерілгеннен кейін айқындалады.

      Ластағыш заттың массалық концентрациясының көрсеткіштері шығарындылардың стационарлық көзінің атмосфералық ауаны қорғау тұрғысынан неғұрлым қолайсыз жағдайларда пайдаланылуы кезінде қалыпты (регламенттік) жұмысының күнтізбелік бір тәулік ішіндегі шығарындының тиісті көрсеткіштерін орташалау арқылы айқындалады.

      Ластағыш заттың массалық ағыны жылдамдығының көрсеткіштері шығарындылар көзінің атмосфералық ауаны қорғау тұрғысынан неғұрлым қолайсыз жағдайда пайдаланылуы кезінде қалыпты (регламенттік) жұмысының бір сағат ішіндегі шығарындының тиісті көрсеткіштерін орташалау арқылы айқындалады.

      6. Шығарындылар, егер:

      1) жаппай концентрациялардың күнтізбелік тәуліктегі орташаланған көрсеткіштері жаппай концентрациялардың белгіленген мәнінен асып түсетін болса;

      2) массалық концентрациялардың отыз минуттағы орташаланған көрсеткіштері массалық концентрациялардың белгіленген мәнінен екі және одан көп есе асып түсетін болса, нормативтен жоғары болып есептеледі.

      7. Атмосфералық ауаға жол берілетін жиынтық антропогендік жүктеменің белгіленген нормативтерінің сақталуын қамтамасыз ету мақсатында экологиялық рұқсатта жол берілетін шығарындылар нормативтерімен қатар әрбір стационарлық көз бен І және ІІ санаттағы тұтас объектілер үшін жылына тоннамен көрсетілген шығарындыларға арналған жылдық лимиттер белгіленеді.

      8. Жол берілетін шығарындылар нормативтері І немесе ІІ санаттағы объектінің құрамына кіретін стационарлық көздерді пайдаланудың штаттық (регламенттік) жағдайлары үшін, олардың жобалау құжаттарында көзделген ең жоғары жүктемесі (қуаты) кезінде, оның ішінде барлық желдету жүйелері мен құрылғылары және газ тазарту қондырғылары қалыпты (регламенттік) жұмыс істеген жағдайда белгіленеді.

      I немесе II санаттағы объектінің жол берілетін шығарындыларының нормативтері оның қалыпты жұмыс істеу жағдайлары үшін даму перспективасы, яғни технологиялық регламентте көзделген желдету жүйесі мен құрылғыларын және шаң-газ тазарту жабдығын қоса алғанда, жабдықты жүктеу және оны пайдалану режимдері ескеріле отырып белгіленеді. Бұл ретте I немесе II санаттағы жұмыс істеп тұрған объектілер үшін жобада белгіленген көрсеткіштер шегінде жабдықтың соңғы үш жылдағы нақты ең жоғары жүктемесі ескеріледі.

      9. Жол берілетін шығарындылар нормативтерінің жобаларында және жобалау құжаттамасында шығарындыларды есептеу үшін пайдаланылатын бастапқы деректерден ауытқыған кезде, жол берілетін шығарындылардың белгіленген нормативтері мен технологиялық нормативтер сақталған жағдайда, шикі газды технологиялық тұрғыдан лажсыз жағудан болатын шығарындыларға рұқсат етіледі.

      Көмірсутектер саласындағы уәкілетті орган технологиялық жабдықтың жұмысында технологиялық іркіліс, істен шығу немесе ауытқу кезінде технологиялық тұрғыдан лажсыз жағу ретінде танымаған шикі газды алау етіп жағу кезіндегі шығарындылар нормативтен жоғары деп танылады.

      10. Жол берілетін шығарындылар нормативтері авариялық шығарындылар үшін есептелмейді және белгіленбейді. Авариялық шығарынды деп I немесе II санаттағы объектіні пайдалану кезінде болған авариядан туындаған, күтпеген, болжанбаған және әдейі жасалмаған шығарынды түсініледі.

      Нақты авариялық шығарындыларды есепке алу қағидалары осы Кодексте айқындалады.

      11. Егер стационарлық көздің шығарындылары құрамында сапаның экологиялық нормативтері белгіленбеген заттар болса, қоршаған ортаға әсер етуге міндетті бағалау жүргізу шеңберінде олардың қоршаған ортаға ықтимал жағымсыз әсер етуіне де бағалау жүргізілуге тиіс. Мұндай бағалау жүргізудің мақсаты жекелеген заттардың зерттелетін аумаққа жағымсыз әсер етуінің түрі мен дәрежесін, сондай-ақ халық пен қоршаған орта үшін елеулі қауіпті теріс салдарларды айқындау болып табылады. Заттардың қоршаған ортаға ықтимал жағымсыз әсер етуіне бағалау жүргізу озық практикалар мен ғылыми жетістіктерге негізделуге тиіс.

      Заттардың қоршаған ортаға ықтимал жағымсыз әсер етуіне бағалау жүргізу процесінде халықтың денсаулығына зиян келтірілу тәуекелі әрқашан елеулі фактор ретінде қаралады, ал табиғи құрамдастар үшін жағымсыз салдарлар мынадай аспектілерді:

      1) Қазақстан Республикасының жер заңнамасына сәйкес айқындалған жердің нысаналы мақсаты мен жер пайдалану шарттарын;

      2) Қазақстан Республикасының су заңнамасына сәйкес айқындалған су объектілерінің нысаналы мақсаты мен су пайдалану шарттарын;

      3) ұлттық және жергілікті деңгейлерде мемлекеттік экологиялық саясатты іске асыру шеңберінде белгіленген мақсаттарды, міндеттер мен іс-шараларды;

      4) жер учаскелерінің меншік иелерінің, жер пайдаланушылар мен су пайдаланушылардың осындай зат шығарындысының ықтимал зиянды әсер етуінен қозғалатын құқықтары мен заңды мүдделерін;

      5) тиісті аумақта (акваторияда) қоршаған ортаны қорғау және оның сапасын жақсарту бойынша жоспарланатын немесе іске асырылатын шараларды қарау мен талдау нәтижелері бойынша елеулі деп танылады.

      12. Егер сейілуді есептеу нәтижелері бойынша бағалаудың кез келген нүктесінде сапаның белгіленген экологиялық нормативтерінен асып кету анықталса, экологиялық рұқсат мынадай шарттардың бірі орындалған кезде ғана:

      1) өздеріне қатысты жол берілетін шығарынды нормативтерін есептеу жүзеге асырылатын стационарлық көздің немесе стационарлық көздер тобының үлесі осы ластағыш зат үшін белгіленген сапаның экологиялық нормативінің жылдық мәнінің үш пайызынан аспаса және объектінің операторы қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарының немесе экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасының шеңберінде шығарындыларды ең үздік қолжетімді техникаларды ендіруге байланысты шығарындылардың технологиялық көрсеткіштерінің ең аз мәнінен асатын деңгейге дейін қысқарту жөніндегі іс-шараларды орындау міндеттемесін өзіне қабылдаған жағдайда;

      2) объектінің операторы экологиялық рұқсатта айқындалған, экологиялық рұқсат берілген күннен бастап күнтізбелік бір жылдан аспайтын мерзімге атмосфералық ауа сапасының экологиялық нормативтерін сақтауға кепілдік беретін атмосфералық ауаны қорғау жөніндегі іс-шараларды жүргізу бойынша міндеттемені (оның ішінде отынды немесе шикізатты неғұрлым экологиялық таза түрлеріне ауыстыру, өндіріс технологиясына өзгерістер енгізу, ластағыш заттың сейілу жағдайларын жақсарту үшін шығарындылардың өзге де параметрлерін өзгерту және өзге де осындай іс-шаралар арқылы) өзіне қабылдаса, берілуі мүмкін.

      13. Кешенді экологиялық рұқсатта І санаттағы объектілер үшін жол берілетін шығарындылар нормативтерінен бөлек, технологиялық нормативтер белгіленеді.

      14. І санаттағы жаңа және реконструкцияланатын объектілерге қатысты, егер ластағыш заттардың жерге жақын концентрацияларының сейілуін есептеу нәтижелері атмосфералық ауаға жалпы жүктеме қоршаған орта сапасының белгіленген экологиялық нормативтерін немесе қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерін бұзуға алып келетінін көрсетсе, кешенді экологиялық рұқсатта қоршаған орта сапасының экологиялық нормативтерінің немесе қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерінің сақталуын қамтамасыз ететіндей болуы үшін ең үздік қолжетімді техникаларды қолдануға байланысты технологиялық нормативтерге сәйкес келетіндерге қарағанда жол берілетін шығарындылардың неғұрлым қатаң нормативтері белгіленуге тиіс.

      15. I санаттағы жұмыс істеп тұрған объектілерге қатысты, егер ластағыш заттардың жерге жақын концентрацияларының сейілуін есептеу нәтижелері қоршаған орта сапасының белгіленген экологиялық нормативтерінен немесе қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерінен асып кетуін көрсетсе, кешенді экологиялық рұқсатта жол берілетін шығарындылардың мұндай неғұрлым қатаң нормативтеріне қол жеткізу объектінің операторы үшін қолайлы экономикалық шығындар кезінде техникалық жағынан мүмкін болып табылатындай шамада ең үздік қолжетімді техникаларды қолдануға байланысты технологиялық нормативтерге сәйкес келетіндерге қарағанда жол берілетін шығарындылардың неғұрлым қатаң нормативтері белгіленуге тиіс.

      16. Ластағыш заттың жерге жақын концентрациясы деп жер бетінен екі метрлік қабаттағы атмосфералық ауа көлемінің бірлігіндегі ластағыш заттың массасы танылады.

      17. Жылжымалы көздер үшін жол берілетін шығарындылардың нормативтері белгіленбейді.

203-бап. Жол берілетін шығарындылардың нормативтерін сақтау мониторингі

      1. Стационарлық көздің және (немесе) стационарлық көздер жиынтығының жол берілетін шығарындыларының нормативтерін сақтаудың және олардың атмосфералық ауа сапасына ықпалының мониторингі осы Кодекстің талаптарына және экологиялық рұқсатта белгіленген шарттарға сәйкес жүзеге асырылады.

      2. Стационарлық көздің және (немесе) стационарлық көздер жиынтығының жол берілетін шығарындыларының нормативтерін сақтау мониторингі мемлекеттік реттеуге жататын өлшемдердің бекітілген тізбесіне сәйкес өлшеу арқылы жүзеге асырылады. Өлшеу арқылы мониторинг жүргізу мүмкін болмаған кезде есептік әдісті қолдануға жол беріледі.

      Осы Кодексте көзделген жағдайларда, І санаттағы объектілерде жол берілетін шығарындылардың нормативтерін сақтау мониторингі қоршаған ортаға эмиссиялар мониторингінің автоматтандырылған жүйесін міндетті түрде пайдалану арқылы да қамтамасыз етіледі.

      3. Атмосфералық ауа сапасының экологиялық нормативтерін сақтау мониторингі экологиялық рұқсатта белгіленген бағалау нүктелерінде жүзеге асырылады.

      4. Әсер ету саласы шегінде бағалау нүктелерінің орналасуы:

      1) оларда ластағыш заттардың жерге жақын концентрацияларын модельдеу нәтижелері бойынша және әрбір ластағыш зат үшін тиісті орташалау кезеңі ескеріле отырып белгіленген шығарындылардың әсер етуінің ең жоғары мәніне қол жеткізілетіндей;

      2) атмосфералық ауаның қазіргі бар табиғи және антропогендік фоны ескерілетіндей етіп айқындалады.

      5. Бағалау нүктелерінің саны сол немесе өзге ластағыш зат үшін белгіленген орташалау кезеңіне байланысты болады және былайша айқындалады:

      1) тәуліктік мәндер де (қысқа мерзімді ең жоғары әсер ету), жылдық мәндер де (ұзақ мерзімді әсер ету) айқындалған ластағыш заттар бойынша атмосфералық ауа сапасының экологиялық нормативтерін сақтау деңгейі екі тиісті нүктеде бағаланады;

      2) тек жылдық мәні бар ластағыш заттар бойынша атмосфералық ауа сапасының экологиялық нормативтерін сақтау деңгейі бір бағалау нүктесінде бағаланады.

      6. Қосымша бағалау нүктелері экожүйеге және өсімдіктерге ықпал етуі бөлігінде атмосфералық ауа сапасының экологиялық нормативтері белгіленген ластағыш заттар үшін айқындалады. Мұндай экологиялық нормативтердің сақталуын бағалау нүктелері агломерациялардан кемінде жиырма километр және басқа қалалық құрылыстар мен өнеркәсіп аймақтарынан кемінде бес километр қашықтықта орнатылуға тиіс.

      7. Егер әсер ету саласы шегінде қоныстану аумақтары орналасқан болса, онда қосымша бағалау нүктелері орнатылуға тиіс.

      8. Бағалау нүктелерінің орналасқан жерін және санын айқындау негіздемесі экологиялық рұқсатта ұсынылуға тиіс.

204-бап. Шығарындылардың стационарлық көздерін түгендеу

      1. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары халқы он мың адамнан асатын елді мекендерде атмосфералық ауаға ластағыш заттар шығарындыларының стационарлық көздерін түгендеуді қамтамасыз етеді.

      2. Шығарындылардың стационарлық көздерін түгендеу мынадай бастапқы деректер негізінде жүзеге асырылады:

      1) берілген кешенді экологиялық рұқсаттар;

      2) әсер етуге берілген экологиялық рұқсаттар;

      3) қоршаған ортаға әсер ету туралы ұсынылған декларациялар;

      4) IV санаттағы объектілер бойынша статистикалық ақпарат;

      5) мемлекеттік экологиялық мониторингтің деректері;

      6) мемлекеттік экологиялық бақылаудың нәтижелері.

      3. Шығарындылардың стационарлық көздерін түгендеуді жүргізу, оның деректерін түзету, осындай түгендеу мен түзетуді жүргізу нәтижесінде алынған деректерді құжаттау мен сақтау тәртібі қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес жүзеге асырылады.

205-бап. Атмосфералық ауа ластануының жиынтық есеп-қисаптары және елді мекендердің шекті жол берілетін шығарындыларының жиынтық томдары

      1. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары халқы он мың адамнан асатын елді мекендерде атмосфералық ауа ластануының жиынтық есеп-қисаптарын жүргізуді және олардың негізінде елді мекеннің шекті жол берілетін шығарындыларының жиынтық томын жасауды қамтамасыз етеді.

      2. Елді мекеннің атмосфералық ауасы ластануының жиынтық есеп-қисабы тиісті елді мекеннің аумағында орналасқан немесе пайдаланылатын барлық стационарлық және жылжымалы көз шығарындыларының атмосфералық ауаға жиынтық әсер етуінің, сондай-ақ ластағыш заттардың жерге жақын нақты және болжамды концентрацияларының есеп-қисабын білдіреді.

      3. Атмосфералық ауа ластануының жиынтық есеп-қисаптарын дайындау тиісті елді мекеннің әуе бассейніне жиынтық антропогендік жүктемені бағалау, оның сапасының өзгеруін болжау және шығарындыларды реттеу мен қысқарту жөніндегі шараларды тұжырымдау мақсатында, сондай-ақ қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерін белгілеу үшін жүзеге асырылады.

      4. Елді мекендердегі атмосфералық ауаның ластануын есептеу үшін бастапқы деректер ретінде мынадай материалдар пайдаланылады:

      1) шығарындылардың стационарлық көздерін түгендеу нәтижелері;

      2) құрылысы немесе реконструкциясы жобалау кезеңінде болатын шығарындылардың жаңа стационарлық көздері туралы деректер, оның ішінде жол берілетін шығарындылар нормативтерінің жобалары, объектілерді салуға (реконструкциялауға) арналған жобалау құжаттамасы;

      3) шығарындылардың жұмыс істеп тұрған және жобаланатын стационарлық көздері көрсетілген елді мекеннің ахуалдық жоспары;

      4) жылжымалы көздер туралы, оның ішінде қозғалтқыштың және пайдаланылатын отынның немесе энергия көзінің типтері бойынша бөле отырып, елді мекенде пайдаланылатын автокөлік құралдары паркінің саны, құрамы және ұлғаю (қысқару) динамикасы туралы статистикалық және талдамалық ақпарат, елді мекендерде автокөлік ағындарын бөлудің карта-схемалары;

      5) шығарындыларды қысқартуға бағытталған, іске асырылып жатқан және жоспарланған іс-шаралар туралы ақпарат, оның ішінде қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралардың бекітілген жоспарлары, экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламалары;

      6) қоршаған ортаны қорғау бойынша іске асырылып жатқан және жоспарланған, елді мекен шегінде шығарындыларды қысқартуға бағытталған іс-шаралар туралы ақпарат;

      7) өзге де статистикалық және талдамалық ақпарат.

      5. Елді мекеннің атмосфералық ауасы ластануының жиынтық есеп-қисаптары бес жылда бір реттен сиретпей жүргізіледі және елді мекеннің шекті жол берілетін шығарындыларының жиынтық томын әзірлеу, түзету және толықтыру үшін негіз ретінде пайдаланылады.

      6. Елді мекеннің шекті жол берілетін шығарындыларының жиынтық томы қала құрылысы мен құрылыс қызметін одан әрі негіздеу, көлік инфрақұрылымының объектілерін жоспарлау, көлік саласындағы мемлекеттік реттеу мен басқару, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларды жоспарлау мақсатында елді мекеннің әуе бассейнінің нақты және болжамды экологиялық сыйымдылығын айқындайтын, тұрақты қолданыста болатын және қайта өңделетін құжат болып табылады.

      7. Тиісті елді мекендердің жергілікті атқарушы органдары атмосфералық ауа ластануының жиынтық есеп-қисаптарын жүргізуге және елді мекендердің шекті жол берілетін шығарындыларының жиынтық томын әзірлеуге тапсырыс берушілер болып табылады.

      8. Атмосфералық ауа ластануының жиынтық есеп-қисаптарын жүргізуді және шекті жол берілетін шығарындылардың жиынтық томдарын әзірлеуді "І санаттағы объектілер үшін табиғат қорғауды жобалау, нормалау" кіші түрі бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы жұмыстарды орындауға және қызметтерді көрсетуге лицензиясы бар ұйымдар Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасына сәйкес тапсырыс берушімен жасалатын шарт негізінде жүзеге асыруға құқылы.

      Елді мекеннің шекті жол берілетін шығарындыларының жиынтық томының жобасы қоғамдық тыңдауларды өткізу қағидаларына сәйкес қоғамдық тыңдаулардың міндетті рәсімінен өтеді.

      9. Елді мекеннің шекті жол берілетін шығарындыларының жиынтық томына жобаны әзірлеуші қол қояды, оны қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның аумақтық бөлімшелерімен келіседі және тапсырыс беруші бекітеді.

      10. Елді мекеннің шекті жол берілетін шығарындыларының жиынтық томы:

      1) экологиялық бағалау жүргізу;

      2) қала құрылысы және құрылыс құжаттамасын әзірлеу;

      3) объектілер мен кешендерді жою туралы шешімдер қабылдау;

      4) қоғамдық көлікті, коммуналдық шаруашылықты дамыту жоспарларын, халықтың экологиялық жағынан неғұрлым қауіпсіз көлік түрлеріне көшуін, экологиялық жағынан тиімді қала құрылысы және құрылыс шешімдерінің ендірілуін ынталандыру жөніндегі шараларды әзірлеу;

      5) жол берілетін шығарындылардың нормативтерін белгілеу;

      6) жол берілетін шығарындылардың белгіленген нормативтерін сақтау бөлігінде мемлекеттік экологиялық бақылауды жүзеге асыру;

      7) мемлекеттік органдардың қоршаған ортаны қорғау мәселелері жөніндегі есептілігін жасау;

      8) атмосфералық ауаны қорғау жөніндегі іс-шараларды жоспарлау мен іске асыру;

      9) қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерін әзірлеу кезінде пайдаланылады.

      Ескерту. 205-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.10.2023 № 31-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

206-бап. Атмосфералық ауаны қорғау жөніндегі экологиялық талаптар туралы жалпы ережелер

      1. Атмосфералық ауаға зиянды антропогендік әсер етудің алдын алу мақсатында Қазақстан Республикасының экология заңнамасында адамның қызметін жүзеге асыру кезінде сақтауы үшін міндетті атмосфералық ауаны қорғау жөніндегі экологиялық талаптар белгіленеді.

      2. Адамдардың өмірі және (немесе) денсаулығы мен қоршаған орта үшін қауіптілік дәрежесі ғылыми тұрғыдан анықталмаған заттарды атмосфералық ауаға шығаруға тыйым салынады.

      3. Тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің аумақтарында атмосфералық ауа сапасының белгіленген экологиялық нормативтері сақталмайтын жағдайларда, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті өкілді органдары қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша өздерінің нормативтік құқықтық актілерінде осындай аумақтарда атмосфералық ауаны қорғау саласында автомобиль көлігін пайдаланудың жекелеген мәселелерін реттеуді көздейтін атмосфералық ауаны қорғау қағидаларын және III санаттағы объектілерге қойылатын экологиялық талаптарды, сондай-ақ шығарындылар деңгейі төмен аймақтарды ұйымдастыру мәселелерін, арнайы экологиялық талаптардың бұзылуын анықтауды қамтитын арнайы экологиялық талаптар енгізуді көздеуге құқылы.

      Ескерту. 206-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

207-бап. Газ тазарту қондырғыларын пайдалану кезінде атмосфералық ауаны қорғау жөніндегі экологиялық талаптар

      1. Тиісті экологиялық рұқсаттардың шарттарында көзделген газ тазарту қондырғылары мен атмосфералық ауаға ластағыш заттардың шығарылуын бақылау құралдары жоқ I және II санаттағы объектілерді орналастыруға, пайдалануға беруге және пайдалануға тыйым салынады.

      2. Газ тазарту қондырғысы деп бөлінетін газдарды ластағыш заттардан тазарту және (немесе) оларды залалсыздандыру үшін пайдаланылатын құрылысжай, жабдық және аппаратура түсініледі.

      3. Газ тазарту қондырғыларын пайдалану қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес жүзеге асырылады.

      4. Тиісті экологиялық рұқсаттардың шарттарында көзделген газ тазарту қондырғысы болмаған, ажыратылған немесе жобалық тазартуды және (немесе) залалсыздандыруды қамтамасыз етпеген жағдайда, ластағыш заттардың шығарылуының тиісті көзін пайдалануға тыйым салынады.

      Ескерту. 207-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

208-бап. Көлік құралдары мен өзге де жылжымалы құралдарды жасап шығару және пайдалану кезінде атмосфералық ауаны қорғау жөніндегі экологиялық талаптар

      1. Шығарындыларында ластағыш заттардың болуы Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламентінің талаптарына сәйкес келмейтін көлік құралдары мен өзге де жылжымалы құралдарды Қазақстан Республикасында жасап шығаруға тыйым салынады.

      2. Шығарындылары атмосфералық ауаға жағымсыз әсер ететін көлік құралдары мен өзге де жылжымалы құралдар Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалған тәртіппен олардың Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламентінің талаптарына сәйкестігі тұрғысынан ұдайы тексеруге (техникалық қарап-тексеруге) жатады.

      3. Қазақстан Республикасының Үкіметі, орталық атқарушы органдар және жергілікті атқарушы органдар өз құзыреті шегінде атмосфералық ауаға көлік құралдары мен өзге де жылжымалы құралдардан ластағыш заттардың шығарылуын қысқартуды ынталандыруға бағытталған шараларды жүзеге асыруға міндетті.

      4. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті өкілді органдары мемлекеттік экологиялық мониторинг нәтижелері бойынша тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктер аумағында атмосфералық ауа сапасы нормативтерінің қатарынан үш жыл бойы ұдайы асып түсуі анықталған жағдайда, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша өз құзыреті шегінде тиісті нормативтік құқықтық актілер қабылдау арқылы атмосфералық ауаға антропогендік жүктемені төмендету мақсатында елді мекендерге немесе елді мекендер шегіндегі жекелеген аймақтарға, демалыс және туризм орындарының аумақтарына, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға көлік құралдары мен өзге де жылжымалы құралдардың немесе олардың жекелеген түрлерінің кіруіне шектеу енгізуге, сондай-ақ олардың шегінде көлік құралдары мен өзге де жылжымалы құралдардың қозғалысын реттеуге құқылы.

209-бап. Қалдықтарды сақтау, залалсыздандыру, көму және жағу кезінде атмосфералық ауаны қорғау жөніндегі экологиялық талаптар

      1. Қазақстан Республикасының экология заңнамасында көзделген талаптарға сәйкес келетін арнайы жабдықталған жерлерден тыс және арнайы құрылысжайларды, қондырғылар мен жабдықтарды қолданбай, атмосфералық ауаны ластау көзі болуы мүмкін қалдықтарды сақтауға, залалсыздандыруға, көмуге және жағуға тыйым салынады.

      2. Қызметінің қалдықтары атмосфералық ауаны ластау көздері болып табылатын заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлер Қазақстан Республикасының экология заңнамасына сәйкес мұндай қалдықтар сақталатын, залалсыздандырылатын, қайта өңделетін, кәдеге жаратылатын немесе жойылатын арнайы орындарға олардың уақтылы әкетілуін қамтамасыз етуге міндетті.

210-бап. Қолайсыз метеорологиялық жағдайлар туындаған кезде атмосфералық ауаны қорғау жөніндегі экологиялық талаптар

      1. Осы Кодекстің мақсатында қолайсыз метеорологиялық жағдайлар деп атмосфералық ауаның жер бетіне жақын қабатында адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына қауіп төндіретін концентрацияларда ластағыш заттардың жиналуына ықпал ететін метеорологиялық жағдайлар түсіндіріледі.

      2. Қалалық және өзге де елді мекендерде қолайсыз метеорологиялық жағдайлар туындаған кезде тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктердің жергілікті атқарушы органдары халық арасында қажетті ақпаратты дереу таратуды қамтамасыз етеді, сондай-ақ осы Кодекске сәйкес қолайсыз метеорологиялық жағдайлар кезеңінде атмосфералық ауаға ластағыш заттардың шығарылуын реттеу бойынша уақытша шаралар енгізеді.

      3. Қалалық және өзге де елді мекендерде атмосфералық ауаның қолайсыз метеорологиялық жағдайлардан туындаған қысқа мерзімді ластануы кезеңінде тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктер шегінде шығарындылардың стационарлық көздері бар заңды тұлғалар, дара кәсіпкерлер тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің жергілікті атқарушы органы уақытша енгізген стационарлық көздердің шығарындыларын төмендету жөніндегі талаптарды, тіпті, оларды пайдалануды ішінара немесе толық тоқтатуға дейін сақтауға міндетті.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінің талабы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес пайдалануды ішінара немесе толық тоқтатуға жол берілмейтін стационарлық көздерге қолданылмайды.

      4. Ұлттық гидрометеорологиялық қызмет болған немесе болжамды қолайсыз метеорологиялық жағдайлар туралы ақпаратты тиісті жергілікті атқарушы органға және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның аумақтық бөлімшесіне береді, олар заңды тұлғалардың, дара кәсіпкерлердің қолайсыз метеорологиялық жағдайлардың әсер етуі кезеңінде атмосфералық ауаға ластағыш заттардың шығарылуын азайту жөніндегі іс-шараларды жүргізуін бақылауды қамтамасыз етеді.

      5. Қолайсыз метеорологиялық жағдайлар туралы ақпаратты беру тәртібін, мұндай ақпараттың құрамы мен мазмұнына қойылатын талаптарды, оны жариялау және мүдделі тұлғаларға беру тәртібін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган белгілейді.

211-бап. Авариялар кезінде атмосфералық ауаны қорғау жөніндегі экологиялық талаптар

      1. Атмосфералық ауаға ластағыш заттардың авариялық шығарылуынан туындаған және адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына қатер төнетін атмосфералық ауа сапасы нашарлаған кезде Қазақстан Республикасының азаматтық қорғау туралы заңнамасына сәйкес халықты қорғау жөніндегі шұғыл шаралар қабылданады.

      2. І және ІІ санаттағы объектілерде авариялық жағдай туындап, соның салдарынан белгіленген экологиялық нормативтертің бұзылуы орын алған немесе орын алуы мүмкін болған кезде объектінің операторы кейінге қалдырмай, бірақ кез келген жағдайда, авариялық жағдай анықталған кезден бастап екі сағаттан аспайтын мерзімде бұл туралы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға хабарлауға және тіпті, тиісті стационарлық көздерді немесе тұтас объектіні пайдалануды ішінара немесе толық тоқтатуға дейін атмосфералық ауаның ластануын болғызбау бойынша, сондай-ақ осындай авариялық жағдайдан туындаған қоршаған ортаға жағымсыз салдарларды жою бойынша барлық қажетті шараны қабылдауға міндетті.

15-БӨЛІМ. СУ ОБЪЕКТІЛЕРІН ҚОРҒАУ

212-бап. Су объектілері және оларды қорғау

      1. Су объектілері Қазақстан Республикасының экология заңнамасына сәйкес:

      1) антропогендік ластанудан;

      2) қоқыстанудан;

      3) сарқылудан қорғалуға жатады.

      2. Су объектілері Қазақстан Республикасының экология заңнамасына сәйкес:

      1) адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына зиян келтіруді;

      2) экологиялық жүйелердің орнықты жұмыс істеуінің бұзылуын;

      3) жерлердің, ормандардың және табиғи ортаның өзге де құрамдастарының шөлейттенуін, тозуын;

      4) биоәртүрліліктің азаюын;

      5) экологиялық залал келтіруді болғызбау мақсатында қорғалуға жатады.

      3. Жер бетінің, жер қойнауының, жерүсті және жерасты суларының ластануын болғызбайтын, қалдықтарды орналастыру және сарқынды суларды төгу үшін жабдықталған және соған арналған объектілерді қоспағанда, жерүсті немесе жерасты суларында су сапасының мемлекет белгілеген экологиялық нормативтерінен асатын концентрацияларда ластағыш заттардың немесе деңгейлерде физикалық әсер етудің болуы су объектілерінің ластануы деп танылады.

      Антропогендік және табиғи факторлар нәтижесінде су объектілеріне ластағыш заттардың түсуі, физикалық әсер ету, сондай-ақ су объектілерінде химиялық, физикалық және биологиялық процестердің жүруі нәтижесінде оларда ластағыш заттардың түзілуі су объектілерін ластау көздері деп танылады.

      Су объектілерін диффузиялық ластануды (жер беті, топырақ, жер қойнауы немесе атмосфералық ауа арқылы ластану) қоса алғанда, ластанудың барлық түрінен қорғау жүзеге асырылады.

      4. Су объектілеріне қатты және ерімейтін қалдықтардың түсуі су объектілерінің қоқыстануы деп танылады.

      Су объектілерін қоқыстауға тыйым салынады.

      Су объектілерін қоқыстанудан қорғау мақсатында су объектілерінің су жинау алаңдарын, су объектілерінің мұз және қар қабаттарын, мұздықтарды да қоқыстауға жол берілмейді.

      5. Жерүсті сулары ағынының, қорларының азаюы немесе жерасты суларының қоры көлемінің ең төмен жол берілетін деңгейден төмендеуі су объектілерінің сарқылуы деп танылады.

      Су объектілерінің сарқылуын болғызбауға бағытталған талаптар Қазақстан Республикасының су заңнамасында және осы Кодексте белгіленеді.

213-бап. Ластағыш заттардың төгілуі

      1. Сарқынды сулардағы ластағыш заттардың жерүсті және жерасты су объектілеріне, жер қойнауына немесе жер бетіне түсуі ластағыш заттардың төгілуі (бұдан әрі – төгінді) деп түсініледі.

      2. Сарқынды сулар деп:

      1) өндірістік немесе тұрмыстық мұқтаждықтарға пайдаланылған және бұл ретте олардың бастапқы құрамын немесе физикалық қасиеттерін өзгерткен ластағыш заттардың қосымша қоспаларын алған сулар;

      2) елді мекендер мен өнеркәсіптік кәсіпорындардың аумақтарынан ағатын жаңбыр суы, еріген, инфильтрациялық, суару-жуу, дренаждық сулар;

      3) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде ілесіп алынған жерасты сулары (карьер, шахта, кеніш сулары, көмірсутектермен ілесіп өндірілген қабаттық сулар) түсініледі.

      3. Мыналар төгінді болып табылмайды:

      1) қабаттық қысымды ұстап тұру мақсатында көмірсутектермен ілесіп өндірілген қабаттық суларды, теңіз суын, тұщыландырылған суды, 2000 мг/л және одан астам минералдандырылған техникалық суды айдау;

      2) Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген экологиялық рұқсаттар және сараптамалардың оң қорытындылары берілген жобалар мен технологиялық регламенттерге сәйкес пайдалы қазбаларды өндіру үшін технологиялық ерітінділерді және (немесе) жұмыс агенттерін жер қойнауына айдау;

      3) сумен салқындату үшін пайдаланылатын суларды тұйықталған (айналмалы) сумен жабдықтау жүйесінде орналасқан жинақтағыштарға бұру;

      4) сарқынды суларды қалалық кәріз желілеріне бұру.

      Мұндай жағдайларда жол берілген төгінді нормативтері белгіленбейді.

      4. Теңіз кемелерінен ластағыш заттарды төгу Қазақстан Республикасы халықаралық шарттарының ережелерін сақтай отырып жүзеге асырылады.

214-бап. Су сапасының экологиялық нормативтері

      1. Су сапасының экологиялық нормативтері:

      1) химиялық көрсеткіштер үшін – судағы ластағыш заттардың шекті жол берілетін концентрациясы түрінде;

      2) физикалық көрсеткіштер үшін – суға физикалық әсер етудің (жылу, радиоактивті) шекті жол берілетін деңгейлері түрінде;

      3) биологиялық көрсеткіштер үшін су сапасының индикаторлары ретінде пайдаланылатын биологиялық объектілердің неғұрлым осал тобы жай-күйінің көрсеткіштері түрінде белгіленеді.

      2. Судағы ластағыш заттардың шекті жол берілетін концентрациясы деп осы Кодекске сәйкес ластағыш деп танылған химиялық заттың ең жоғары көлемі (массасы) түсініледі, одан асып кеткен кезде су бір немесе бірнеше су пайдалану түрі үшін жарамсыз болып, табиғи орта объектілерінің тозуын туғызады немесе экологиялық жүйелердің орнықтылығы мен биоәртүрлілікті бұзады.

      3. Жерүсті су объектілері суы сапасының экологиялық нормативтері мемлекеттік су кадастрында ескерілген өзен бассейні немесе оның бөлігі, су объектісі немесе оның бөлігі үшін, ішкі теңіз сулары мен аумақтық теңіз учаскелері үшін олардың табиғи ерекшеліктері, сондай-ақ су объектілерін нысаналы пайдалану шарттары ескеріле отырып белгіленеді.

      4. Ауызсумен, шаруашылық-ауызсумен жабдықтау және (немесе) мәдени-тұрмыстық су пайдалану мақсатында пайдаланылатын жерүсті су объектілері немесе олардың бөліктері (су жинау орындарының) суы сапасының экологиялық нормативтері Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасында айқындалған тәртіппен бекітілетін гигиеналық нормативтер (бұдан әрі – гигиеналық нормативтер) деңгейінде химиялық және биологиялық (микробиологиялық) көрсеткіштер бойынша белгіленеді.

      5. Балық шаруашылығы маңызы бар жерүсті су объектілері немесе олардың бөліктері суы сапасының экологиялық нормативтері (балық шаруашылығы нормативтері) Қазақстан Республикасының жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы заңнамасына сәйкес белгіленеді.

      6. Ауызсумен, шаруашылық-ауызсумен жабдықтау және (немесе) мәдени-тұрмыстық су пайдалану мақсатында бір мезгілде пайдаланылатын балық шаруашылығы маңызы бар жерүсті су объектілері суы сапасының экологиялық нормативтері гигиеналық немесе балық шаруашылығы нормативінен неғұрлым қатаң көрсеткіштер (ең аз концентрациясы) деңгейінде белгіленеді.

      7. Егер табиғи факторлардың әсерінен қалыптасқан және нақты өзен бассейніне немесе оның бөлігіне, су объектісіне немесе оның бөлігіне тән жерүсті су объектілері суларындағы химиялық заттардың табиғи фондық концентрациясы гигиеналық немесе балық шаруашылығы нормативтерінің мәндерінен асып кеткен жағдайларда, су сапасының экологиялық нормативтерін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы өзен бассейніндегі немесе оның бөлігіндегі, су объектісіндегі немесе оның бөлігіндегі химиялық заттардың табиғи фондық концентрациясы көрсеткіштерінің мәндері деңгейінде (мәндерден жол берілетін ауытқу интервалында) әзірлейді және бекітеді.

      8. Ауызсумен және (немесе) шаруашылық-ауызсумен жабдықтау көздері ретінде пайдаланылатын немесе көрсетілген мақсаттар үшін жарамдылығы санитариялық-эпидемиологиялық қорытындылар негізінде айқындалған жерасты су объектілері, сондай-ақ Қазақстан Республикасының су заңнамасына сәйкес ауызсумен жабдықтаудың резервтік көздері ретінде айқындалған жерасты су объектілері суы сапасының экологиялық нормативтері Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасында айқындалған тәртіппен әзірленетін және бекітілетін тиісті гигиеналық нормативтер деңгейінде белгіленеді.

      9. Егер су сапасының белгіленген экологиялық нормативтері сақталған кезде табиғи экологиялық жүйенің тірі элементтері (өсімдіктер, жануарлар және басқа да организмдер) жай-күйінің кемінде бес жыл кезең ішінде ғылыми зерттеулермен расталған нашарлау белгілері анықталса, онда мұндай аумақтар үшін облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың тиісті жергілікті өкілді органы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша өзінде су сапасының индикаторлары ретінде пайдаланылатын биологиялық объектілердің неғұрлым осал тобының жай-күйі көрсеткіштерінің жағымсыз ауытқуы байқалмайтын су сапасының неғұрлым қатаң аумақтық экологиялық нормативтерін белгілеуге міндетті.

      10. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта трансшекаралық су айдындары мен су ағындары суы сапасының нормативтеріне қатысты өзге талаптар белгіленсе, онда осындай халықаралық шарттың талаптары қолданылуға тиіс.

215-бап. Суға жол берілетін антропогендік әсер ету нормативтері

      1. Мемлекет су объектілерін қорғау мақсатында суға жол берілетін антропогендік әсер етудің мынадай нормативтерін:

      1) жол берілетін төгінділер нормативтерін;

      2) төгінділердің технологиялық нормативтерін;

      3) жерүсті суына жол берілетін физикалық әсер ету нормативтерін;

      4) су объектілеріне шекті жол берілетін жағымсыз әсер ету нормативтерін белгілейді.

      2. Су объектілеріне шекті жол берілетін жағымсыз әсер ету нормативтері:

      1) ұзақ әсер етуі су объектісі экологиялық жүйесінің өзгеруіне алып келмейтін антропогендік жүктеменің шекті жол берілетін шамасы;

      2) су объектісіне және оның су жинау алаңына түсуі мүмкін ластағыш заттардың шекті жол берілетін массасы мен концентрациясы негізге алына отырып белгіленеді.

      3. Су объектілеріне жол берілетін антропогендік әсер ету нормативтерін айқындау қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

216-бап. Жол берілетін төгінділер нормативтері

      1. Жол берілетін төгінді нормативі – экологиялық рұқсатта белгіленетін және уақыт бірлігінде төгуге барынша жол берілетін (рұқсат етілетін) сарқынды сулардағы ластағыш заттың не ластағыш заттар қоспасының көлемі (массасы) ретінде айқындалатын экологиялық норматив.

      2. Жол берілетін төгінділер нормативтерінің жобасын әзірлеу тазартылған сарқынды суларды су объектісіне немесе жергілікті жер бедеріне төгуді жүзеге асыратын объектілер үшін міндетті болып табылады.

      Жол берілетін төгінділер нормативтеріне дейін тазартылмаған сарқынды суларды су объектісіне немесе жергілікті жер бедеріне төгуге тыйым салынады.

      3. Жол берілетін төгінді нормативі әрбір ластағыш зат үшін сарқынды сулар шығарылған сайын белгіленуге тиіс.

      4. Жол берілетін төгінді нормативінің шамасы судағы ластағыш заттардың базалық антропогендік фондық концентрациясы ескеріле отырып, бақылау тұстамасындағы су сапасының тиісті экологиялық нормативтерінің сақталуы қамтамасыз етілетін деңгейлерде айқындалады.

      Судағы ластағыш заттардың базалық антропогендік фондық концентрациясы деп жол берілетін төгінді нормативтерін айқындау кезінде жүзеге асырылатын басқа көздердің төгінділеріне байланысты қолайсыз жағдайларда су объектісінің нақты бақылау тұстамасындағы ластағыш зат концентрациясының мәні түсініледі.

      Жол берілетін төгінді нормативтерін белгілеу кезінде бақылау тұстамасы деп осы Кодекске сәйкес айқындалатын, су сапасының экологиялық нормативтерінің сақталуына мониторинг және бақылау жүзеге асырылатын жерүсті су объектісінің учаскесін түсінген жөн.

      5. Жерасты сулары ауызсу, бальнеологиялық, техникалық мұқтаждықтар, ирригация және мал шаруашылығы мұқтаждықтары үшін пайдаланылмайтын оқшауланған суландырылмаған жерасты белдеулеріне және жерасты су тұтқыш белдеулеріне тазартылған сарқынды суларды айдау жағдайларын қоспағанда, сарқынды суларды жер қойнауына төгуге тыйым салынады.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген жағдайларда сарқынды суларды тазарту мұнай өнімдері, қалқымалы заттар және күкіртсутек бойынша бекітілген жобалық шешімдерге сәйкес жүзеге асырылады.

      Сарқынды суларды жер қойнауына айдау кезінде осы тармақтың екінші бөлігінде көрсетілмеген өзге де ластағыш заттарды төгу қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен әдістемеге сәйкес ластағыш заттар концентрациясының ең жоғары көрсеткіштері бойынша нормаланады. Ластағыш заттар концентрациясының ең жоғары көрсеткіштері қоршаған ортаға әсер етуге бағалау жүргізу кезінде немесе ластағыш заттардың жол берілетін төгінділері нормативтерінің жобасында негізделеді. Осындай заттарды ластағыш заттар концентрациясының белгіленген ең жоғары көрсеткіштерінен асырып төгу нормативтен жоғары эмиссия болып есептелмейді.

      Осы тармақтың екінші бөлігіне сәйкес мұнай өнімдері, қалқымалы заттар мен күкіртсутек бойынша тазартылмаған сарқынды суларды жерасты белдеулеріне айдауға тыйым салынады.

217-бап. Төгінділердің технологиялық нормативтері

      1. І санаттағы объектілер үшін, жол берілетін төгінділер нормативтерінен басқа, кешенді экологиялық рұқсатпен төгінділердің технологиялық нормативтері белгіленеді.

      2. І санаттағы жаңа және реконструкцияланатын объектілерге қатысты, егер бақылау тұстамасындағы ластағыш заттардың концентрациясын есептеу нәтижелері су объектісіне түсетін жалпы жүктеме су сапасының белгіленген экологиялық нормативтерінің немесе қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерінің бұзылуына алып келетінін көрсететін болса, онда кешенді экологиялық рұқсатта су сапасының экологиялық нормативтерін немесе қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерін сақтауды қамтамасыз ететіндей етіп, ең үздік қолжетімді техникаларды қолдануға байланысты технологиялық көрсеткіштерге сәйкес келетіндерге қарағанда жол берілетін төгінділердің неғұрлым қатаң нормативтері белгіленуге тиіс.

      3. I санаттағы жұмыс істеп тұрған объектілерге қатысты, егер бақылау тұстамасындағы ластағыш заттардың концентрациясын есептеу нәтижелері су сапасының белгіленген экологиялық нормативтерінің немесе қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерінің асып кетуін көрсетсе, онда кешенді экологиялық рұқсатта жол берілетін төгінділердің мұндай неғұрлым қатаң нормативтеріне қол жеткізу объект операторы үшін қолайлы экономикалық шығындар кезінде техникалық тұрғыдан мүмкін болып табылатындай шамада ең үздік қолжетімді техникаларды қолдануға байланысты технологиялық көрсеткіштерге сәйкес келетіндерге қарағанда, жол берілетін төгінділердің неғұрлым қатаң нормативтері белгіленуге тиіс.

218-бап. Жол берілетін төгінділердің нормативтерін сақтау мониторингі

      1. Жол берілетін төгінділердің нормативтерін сақтаудың және олардың су объектісі суының сапасына ықпалының мониторингі осы Кодекске сай экологиялық рұқсатта белгіленген шарттарға сәйкес жүзеге асырылады.

      2. Жерүсті су объектісі суы сапасының экологиялық нормативтерін сақтау мониторингі бақылау тұстамасында жүзеге асырылады.

      Шаруашылық-ауызсумен жабдықтаудың және балық шаруашылығы маңызының мақсатында пайдаланылатын жерүсті су объектілеріндегі бақылау тұстамасы сарқынды суларды төгу нүктесінен (сарқынды суларды ағызу нүктесінен, пайдалы қазбаларды өндіру, су объектісінде жұмыстар жүргізу орнынан) бес жүз метрден аспайтын қашықтықта орнатылады.

      3. Бақылау тұстамасы шегінде су сапасының экологиялық нормативтерін сақтау мониторингі жүзеге асырылатын нүктелердің орналасқан жері мен санын айқындау негіздемесі экологиялық рұқсатта ұсынылуға тиіс.

      4. Бақыланатын қоспалардың фондық концентрациясы кезеңдік (біржолғы) өскен жағдайда, фонның осы өзгеруінен туындаған жол берілетін төгінді нормативінің асып кетуі жол берілетін төгінді нормативтерінің бұзылуы болып табылмайды.

219-бап. Су объектілерін қорғау жөніндегі экологиялық талаптар туралы жалпы ережелер

      1. Су объектілеріне зиянды антропогендік әсер етудің алдын алу мақсатында Қазақстан Республикасының экология заңнамасында қызметті жүзеге асыру кезінде сақталуы міндетті жерүсті және жерасты суларын қорғау жөніндегі экологиялық талаптар белгіленеді.

      2. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті өкілді органдары жекелеген әкімшілік-аумақтық бірліктердің аумақтарында су сапасының белгіленген экологиялық нормативтері сақталмаған жағдайларда, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша өздерінің нормативтік құқықтық актілерінде мұндай аумақтарда су объектілерін қорғау саласындағы қосымша экологиялық талаптарды енгізуді көздеуге құқылы.

220-бап. Су пайдалануға қойылатын жалпы экологиялық талаптар

      1. Су объектілерінде ортақ су пайдалану Қазақстан Республикасының су заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

      2. Жеке және заңды тұлғалар ортақ су пайдалануды жүзеге асыру кезінде Қазақстан Республикасының экология заңнамасында белгіленген экологиялық талаптарды, Қазақстан Республикасы су заңнамасының талаптарын, сондай-ақ облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті өкілді органдары белгілеген ортақ су пайдалану қағидаларын сақтауға міндетті.

      3. Арнайы су пайдалану құқығы Қазақстан Республикасының Су кодексіне сәйкес берілетін арнайы су пайдалануға арналған рұқсат негізінде беріледі.

      4. I санаттағы объектіні пайдалануға технологиялық тұрғыдан тікелей байланысты арнайы су пайдалану құқығы осы Кодекске сәйкес берілетін кешенді экологиялық рұқсат негізінде беріледі және арнайы су пайдалануға жеке рұқсат алуды талап етпейді.

      5. Қызметі су объектілерінің ластануын, қоқыстануын және сарқылуын туындататын немесе туындатуы мүмкін жеке және заңды тұлғалар осындай зардаптарды болғызбау жөнінде шаралар қабылдауға міндетті.

      6. Су қорғау аймақтары мен су объектілері белдеулерін, сулар мен ауызсумен жабдықтау көздерін санитариялық қорғау аймақтарын белгілеу жөніндегі талаптар Қазақстан Республикасының су заңнамасында белгіленеді.

      7. Су объектілерін ластанудан қорғау мақсатында:

      1) су объектілерінің су жинау алаңында улы химикаттарды, тыңайтқыштарды қолдануға;

      2) қалдықтарды су объектілеріне түсіруге және көмуге;

      3) жол берілетін төгінділер нормативтерінде белгіленген көрсеткіштерге дейін тазартылмаған сарқынды суларды су объектілеріне бұруға;

      4) су объектілерінде радиоактивті және уытты заттар бөлінумен қоса жүретін ядролық және өзге де технологиялар түрлері пайдаланылатын жару жұмыстарын жүргізуге тыйым салынады.

221-бап. Суды тарту және (немесе) пайдалану жөніндегі экологиялық талаптар

      1. Арнайы су пайдалану тәртібімен жерүсті және жерасты суларын тарту және (немесе) пайдалану арнайы су пайдалануға рұқсаттың немесе кешенді экологиялық рұқсаттың шарттарына сәйкес, сондай-ақ осы Кодексте көзделген экологиялық талаптар сақталған кезде жүзеге асырылуға тиіс.

      2. Арнайы су пайдалануға рұқсаттың немесе кешенді экологиялық рұқсаттың шарттарында көзделмеген мақсатта немесе осы шарттарды бұза отырып, жерасты суларын тартуға және (немесе) пайдалануға тыйым салынады.

      3. Жерасты суларын мемлекеттік есепке алуды, олардың пайдаланылуын бақылауды және қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету мақсатында арнайы су пайдалану тәртібімен жерасты суларын тарту және (немесе) пайдалану жөніндегі қызметті жүзеге асыратын су пайдаланушылар Қазақстан Республикасы су заңнамасының талаптарына сәйкес:

      1) жерасты су объектілерінен тартылатын және оларға төгілетін суларды бастапқы есепке алуды жүргізуге;

      2) су тарту және су ағызу құрылысжайларын жерасты суларының жұмсалуын өлшеу құралдарымен жабдықтауға және өздігінен ағатын гидрогеологиялық ұңғымаларда реттеуші құрылғылар орнатуға;

      3) бекітілген жобада (технологиялық схемада) көзделген кезеңділікке және өзге де талаптарға сәйкес жерасты суларын тартуға бақылау, ұңғымалардың жұмысына жедел бақылау және технологиялық режимнің орындалуына бақылау жасауға;

      4) мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті орган бекітетін статистикалық әдіснамаға сәйкес жерасты суларын пайдалану туралы бастапқы статистикалық деректерді ұсынуға міндетті.

222-бап. Сарқынды суларды төгу кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Сарқынды суларды табиғи жерүсті және жерасты су объектілеріне төгуге тиісті экологиялық рұқсат болған кезде ғана жол беріледі.

      2. Сарқынды суларды жинақтағыштарды және (немесе) сарқынды суларды табиғи биологиялық тазартуға арналған жасанды су объектілерін пайдаланатын тұлғалар олардың қоршаған ортаға әсер етуін болғызбау бойынша қажетті шаралар қабылдауға, сондай-ақ оларды пайдалану тоқтатылғаннан кейін жерлерді рекультивациялауды жүзеге асыруға міндетті.

      3. Түзілетін сарқынды суларды кәдеге жаратудың басқа да тәсілдері немесе технологиялық процесте сарқынды сулардың түзілуін болғызбау мүмкін болмаған кезде облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдарының рұқсаты бойынша жаңа жинақтағыш-буландырғыштарды жасауға (қолданыстағыларын кеңейтуге) жол беріледі, ол қоршаған ортаға әсер етуге бағалау жүргізу кезінде негізделуге тиіс.

      4. Жобаланатын (пайдалануға жаңадан берілетін) сарқынды суларды жинақтағыш-буландырғыштар ластағыш заттардың жер қойнауына және жерасты суларына енуін болғызбайтын сүзуге қарсы экранмен жабдықталуға тиіс. Жинақтағыштарда орналастырғанға дейін сарқынды суларды алдын ала тазарту жөніндегі технологиялық және техникалық шешімдерді айқындау және негіздеу қоршаған ортаға әсер етуге бағалау жүргізу кезінде жүзеге асырылады.

      5. І және (немесе) ІІ санаттағы объектілердің операторлары экологиялық рұқсатта белгіленген төгінді үшін экологиялық нормативтердің сақталуын қамтамасыз етуге міндетті.

      6. Жерүсті су объектілеріне төгілетін сарқынды сулардың температурасы Цельсий бойынша 30 градустан аспауға тиіс.

      7. Төгілетін сарқынды суларда бетон мен металды бүлдіріп-бұзатын заттар болмауға тиіс.

      8. Тазартылу дәрежесіне қарамастан, сарқынды суларды орталықтандырылған ауызсумен жабдықтау көздерін, курорттарды санитариялық қорғау аймақтарында, шомылуға бөлінген жерлерде жерүсті су объектілеріне төгуге жол берілмейді.

      9. Сарқынды суларды төгуді жүзеге асыратын немесе тұйықталған сумен жабдықтау циклі бар I және (немесе) II санаттағы объектілердің операторлары Қазақстан Республикасының су заңнамасына сәйкес су көлемін есепке алу аспаптарын пайдалануға және су тұтыну мен су бұруды есепке алуды жүргізуге тиіс.

      I және (немесе) II санаттағы объектілердің операторлары су ресурстарын ұтымды пайдалану мақсатында суды қайтадан пайдалану, айналмалы сумен жабдықтау жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және жүзеге асыруға міндетті.

      10. Тау-кен металлургия кәсіпорындарының шахта және карьер суларының жинақтағыш тоғандарға және (немесе) буландырғыш тоғандарға, сондай-ақ сумен салқындату үшін пайдаланылатын сулардың тұйықталған (айналмалы) сумен жабдықтау жүйесінде орналасқан жинақтағыштарға төгілуін қоспағанда, алдын ала тазартпай сарқынды суларды төгуге тыйым салынады.

      11. Су пайдаланушылар сарқынды суларды төгу кезінде:

      1) Қазақстан Республикасының сәйкестікті бағалау саласындағы аккредиттеу туралы заңнамасында белгіленген тәртіппен аккредиттелген меншікті немесе өзге зертханаларда төгілетін сулардың химиялық құрамын айқындауды қамтамасыз етуге;

      2) қоршаған ортаны қорғау, су қорын пайдалану және қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдарға және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органға ластағыш заттардың авариялық төгілуі туралы, сондай-ақ жерүсті және жерасты суларын алудың белгіленген режимінің және сарқынды суларды төгу (айдау) объектісінің бұзушылықтары туралы шұғыл ақпарат беруге міндетті.

      12. Жерүсті су объектілеріне қалдықтарды төгуге тыйым салынады.

      Ескерту. 222-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

223-бап. Су қорғау аймақтарында қызметті жүзеге асыру жөніндегі экологиялық талаптар

      1. Су қорғау аймағының шегінде:

      1) су объектілерінің және олардың су қорғау аймақтары мен белдеулерінің ластануы мен қоқыстануын болғызбайтын құрылысжайлармен және құрылғылармен қамтамасыз етілмеген жаңа және реконструкцияланатын ғимараттарды, құрылысжайларды (селге қарсы, көшкінге қарсы және су тасқынына қарсы ғимараттар мен құрылысжайларды қоспағанда) және олардың кешендерін жобалауға, салуға және пайдалануға беруге;

      2) мұнай өнімдерін сақтауға арналған қоймаларды, арнайы техникаға техникалық қызмет көрсету пункттерін, механикалық шеберханаларды, жуу орындарын, қалдықтарды орналастыру орындарын елді мекендердің шегінен тыс жерлерге орналастыруға және салуға, сондай-ақ судың сапасына жағымсыз әсер ететін басқа да объектілерді орналастыруға;

      3) құрылыс, түбін тереңдету және жару жұмыстарын жүргізуге (селге қарсы, көшкінге қарсы және су тасқынына қарсы жұмыстарды қоспағанда), пайдалы қазбаларды өндіруге, кәбілдер, құбыржолдар және басқа да коммуникациялар тартуға, бұрғылау, ауыл шаруашылығы жұмыстарын және өзге де жұмыстарды жүргізуге, осы жұмыстар қоршаған ортаны қорғау, су қорын пайдалану және қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдармен келісілген жағдайларды қоспағанда, тыйым салынады.

      2. Елді мекендер шегінде су қорғау аймағының шекаралары оларды жағалау аймағын су объектісінің қоқыстануы мен ластануын болғызбайтындай етіп, міндетті түрде инженерлік немесе орман-мелиорациялық жайластыра (парапеттер, бөгеттеу, орман-бұталы белдеулер) отырып жоспарлау мен салудың нақты жағдайлары негізге алына отырып белгіленеді.

224-бап. Жерасты суларын қорғау жөніндегі экологиялық талаптар

      1. Тәулігіне екі мың текше метрден асатын көлемде жерасты суларын тартуды және пайдалануды жүзеге асыруға негіз болатын жобаға (технологиялық схемаға) мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізілуге тиіс.

      2. Жерасты суларының көздері мен учаскелерін іздеуді және бағалауды жүргізетін жер қойнауын пайдаланушылар, сондай-ақ жерасты суларын тартуды және (немесе) пайдалануды жүзеге асыратын су пайдаланушылар:

      1) жерасты су объектілерінің ластану ықтималдығын болғызбауды;

      2) егер бұл жобада (технологиялық схемада) көзделмесе, әртүрлі су тұтқыш белдеулер суының араласу және бір белдеуден басқасына ағып кету ықтималдығын болғызбауды;

      3) жерасты суларының бақылаусыз реттелмей ағу ықтималдығын болғызбауды, ал авариялық жағдайларда су ысырабын жою жөніндегі шараларды шұғыл қабылдауды;

      4) қызметі аяқталғаннан кейін жер қойнауын пайдалану, жерасты суларын тарту және (немесе) пайдалану процесінде бүлінген жер учаскелеріне рекультивациялау жүргізуді қамтамасыз етуге міндетті.

      3. Жерасты суларына әсер ету бөлігінде белгіленіп отырған қызметтің қоршаған ортаға әсер етуіне бағалау жүргізу кезінде осыған байланысты жерүсті су объектілеріне және табиғи ортаның өзге де құрамдастарына жанама әсер ету тәуекелдері, оның ішінде жердің су басуы, су жайылуы, шөлейттенуі, батпақтануы, көшкіндердің пайда болуы, топырақтың шөгуі және өзге де осыған ұқсас салдарлар түріндегі тәуекелдер де ескеріледі, сондай-ақ осындай жанама әсер етуді болғызбау бойынша қажетті шаралар айқындалады.

      4. Жерасты суларын тартуды және (немесе) пайдалануды жүзеге асыратын су пайдаланушылар ұңғымаларды пайдаланудағы кемшіліктер себебінен судың қайтарымсыз ысырабын және оның сапалық қасиеттерінің нашарлауын болғызбауға міндетті.

      5. Реттеуші құрылғылармен жабдықтау, гидрогеологиялық ұңғымаларды консервациялау және жою жөніндегі талаптар Қазақстан Республикасының су заңнамасында белгіленеді.

      6. Қазақстан Республикасының Су кодексінде және "Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Кодексінде көзделген жағдайларды қоспағанда, ауызсумен және (немесе) шаруашылық-ауызсумен жабдықтауға байланысты емес мұқтаждықтар үшін ауызсу сапасындағы жерасты суларын пайдалануға жол берілмейді.

      7. Ауызсумен және шаруашылық-ауызсумен жабдықтау үшін пайдаланылатын немесе пайдаланылуы мүмкін жерасты су объектілерінің су жинау алаңдарында қалдықтарды көмуге, зираттарды, мал қорымдарын (биотермиялық шұңқырларды) және жерасты суларының жай-күйіне жағымсыз әсер ететін басқа да объектілерді орналастыруға жол берілмейді.

      8. Жерасты суларына арналған су тарту құрылысжайларын Қазақстан Республикасының су заңнамасына сәйкес суды реттейтін құрылғылармен, су өлшеу аспаптарымен жабдықтамай, сондай-ақ санитариялық қорғау аймақтарын белгілемей және жерасты су объектілері жай-күйінің көрсеткіштерін байқау пункттерін құрмай пайдалануға беруге тыйым салынады.

      9. Жерлерді сарқынды сулармен суаруға, егер бұл жерасты су объектілерінің жай-күйіне зиянды әсер ететін болса немесе әсер етуі мүмкін болса, тыйым салынады.

      10. Су пайдаланушылар тәулігіне екі мың текше метрден асатын көлемде жерасты суларын тартуды және (немесе) пайдалануды жүзеге асыру кезінде жерасты суларының көздерін игерудің жаңа тәсілдері мен технологиялық схемаларын іздестіру және бұрыннан барларын жетілдіру бойынша ғылыми-зерттеу және жобалау-конструкторлық жұмыстарды өз есебінен жүргізуге, технологиялық жабдықты, үздіксіз және кезеңдік бақылау құралдарын жаңғыртуға, жерасты суларын сарқылудан және ластанудан қорғауды, жер қойнауы мен қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз етуге міндетті.

      11. Шаруашылық-ауызсумен жабдықтау үшін пайдаланылатын, сондай-ақ суы табиғи емдік қасиеттерге ие жерасты су объектілерін қорғау мақсатында Қазақстан Республикасының Су кодексіне сәйкес санитариялық қорғау аймақтары белгіленеді.

      12. Сіңіргіш ұңғымаларға пайдаланылған суларды айдау жүргізілетін ауданда су пайдаланушының есебінен өндірістік экологиялық бақылау бағдарламасына сәйкес жақын жердегі ұңғымалардағы, бұлақтардағы, құдықтардағы судың сапасына жүйелі зертханалық байқау жасау ұйымдастырылуға тиіс.

225-бап. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде жерасты су объектілерін қорғау жөніндегі экологиялық талаптар

      1. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу бойынша белгіленіп отырған қызметтің қоршаған ортаға әсер етуіне бағалау жүргізу кезінде жерасты су объектілеріне әсер етуді бағалау міндетті түрде жүргізіледі және жерасты суларын қорғау жөніндегі қажетті шаралар айқындалады. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде жерасты су объектілерін қорғау жөніндегі шаралар жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізуге арналған тиісті жобалық құжаттың құрамында жобаланады.

      2. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде ашылатын жерасты су объектілері олардың ластануын болғызбайтын сенімді оқшаулаумен қамтамасыз етілуге тиіс.

      3. Егер жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде ауызсумен және (немесе) шаруашылық-ауызсумен жабдықтау көзі ретінде пайдаланылуы мүмкін жерасты су объектісін ашу болжанса, бұрғылау және цемент ерітінділерін дайындау (өңдеу) үшін қолданылатын химиялық реагенттердің токсикологиялық сипаттамалары экологиялық рұқсат беру кезінде халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келісілуге тиіс.

      4. Егер жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде жерасты су объектісін жобаланбаған ашу жүргізілсе, жер қойнауын пайдаланушы Қазақстан Республикасының су заңнамасында белгіленген тәртіппен жерасты су объектілерін қорғау жөніндегі шараларды дереу қабылдауға және қоршаған ортаны қорғау, су қорын пайдалану және қорғау саласындағы, жер қойнауын зерттеу жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органдарға, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органға бұл туралы хабарлауға міндетті.

226-бап. Қазақстан Республикасының сақтық аймағында қызметті жүзеге асыру кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Қазақстан Республикасының сақтық аймағы – теңіздің жағалау сызығынан құрлыққа қарай бес километрге созылып жатқан, теңізге және ішкі су айдындарында мұнайдың төгілуі салдарынан ластануы немесе теңіздің ластану көзі болуы мүмкін құрлық аймағы.

      2. Қазақстан Республикасының сақтық аймағы шегінде қалдықтарды көму полигондарын салуға тыйым салынады.

227-бап. Авариялар кезінде су объектілерін қорғау жөніндегі экологиялық талаптар

      1. Ауызсымен, шаруашылық-ауызсумен жабдықтау немесе мәдени-тұрмыстық су пайдалану мақсатында пайдаланылатын су объектілері суының сапасы ластағыш заттардың авариялық төгілуінен туындаған және адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына қатер төнетін нашарлап кеткен кезде Қазақстан Республикасының азаматтық қорғау туралы заңнамасына сәйкес халықты қорғау бойынша шұғыл шаралар қабылданады.

      2. І және ІІ санаттағы объектілерде авариялық жағдай туындап, соның салдарынан су сапасының белгіленген экологиялық нормативтерінің бұзылуы орын алған немесе орын алуы мүмкін болған кезде объектінің операторы кейінге қалдырмай, бірақ кез келген жағдайда авариялық жағдай анықталған кезден бастап екі сағаттан аспайтын мерзімде бұл туралы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға хабарлауға және тиісті көздерді немесе тұтас объектіні пайдалануды ішінара немесе толық тоқтатуға дейін судың ластануын болғызбау бойынша, сондай-ақ осындай авариялық жағдайдан туындаған қоршаған ортаға жағымсыз салдарларды жою бойынша барлық қажетті шараны қабылдауға міндетті.

16-БӨЛІМ. ЖЕРДІ ҚОРҒАУ

228-бап. Жерді қорғау туралы жалпы ережелер

      1. Жер – қоғамның материалдық, мәдени және басқа да қажеттіліктерін қанағаттандыру үшін қызмет процесінде пайдаланылатын немесе пайдаланылуы мүмкін, топырақ қабатын қоса алғандағы жер беті (аумақтық кеңістік).

      2. Топырақ қабаты (топырақ) – биотикалық, абиотикалық және антропогендік факторлардың ұзақ әсер етуі нәтижесінде жер бетінде пайда болған, минералдық және органикалық қатты бөлшектерден, су мен ауадан тұратын және өсімдіктердің өсуі мен дамуы үшін тиісті жағдайлар жасайтын өзіндік ерекше генетикалық-морфологиялық белгілері, қасиеттері бар дербес табиғи-тарихи органикалық-минералдық табиғи дене.

      3. Қазақстан Республикасының экология заңнамасына сәйкес жер:

      1) жер беті мен топырақтың антропогендік ластануынан;

      2) жер бетінің қоқыстануынан;

      3) топырақтың тозуы мен құнарсыздануынан;

      4) жердің өзге түрде бүлінуі мен нашарлауынан (су және жел эрозиясы, шөлейттену, су басу, су жайылу, батпақтану, кейіннен сортаңдану, құрғап кету, тығыздалу, табиғи ландшафтардың техногендік өзгеруі салдарынан) қорғалуға жатады.

      4. Қазақстан Республикасының экология заңнамасына сәйкес жер:

      1) адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына зиян келтіруді;

      2) экологиялық жүйелердің орнықты жұмыс істеуінің бұзылуын;

      3) ағаштардың қурауын және құрып кетуін;

      4) биоәртүрліліктің қысқаруын;

      5) экологиялық залал келтіруді болғызбау мақсатында қорғалуға жатады.

      5. Топырақ сапасының мемлекет белгілеген экологиялық нормативтерінен асатын концентрацияларда ластағыш заттардың топырақта болуы топырақтың ластануы деп танылады.

      Антропогендік және табиғи факторлар нәтижесінде топыраққа ластағыш заттардың түсуі, сондай-ақ топырақта болатын химиялық, физикалық және биологиялық процестер нәтижесінде онда ластағыш заттардың түзілуі топырақтың ластану көздері деп танылады.

      6. Жер бетіне және топырақтың беткі қабатына ластағыш заттардың осындай жерді нысаналы мақсатына сәйкес пайдалануға кедергі келтіретін көлемде түсуі жер бетінің ластануы деп танылады.

      7. Жерді ластанудың барлық түрінен, оның ішінде жер бетімен және топырақпен жанасатын физикалық ортадан (атмосфералық ауа мен су) ластағыш заттардың түсуі салдарынан ластанудан қорғау жүзеге асырылады.

      8. Қатты қалдықтарды жерді нысаналы мақсаты бойынша пайдалануға кедергі келтіретіндей немесе оның эстетикалық құндылығын нашарлататындай етіп жер бетіне бейберекет тастау жер бетінің қоқыстануы деп танылады.

      9. Табиғи немесе антропогендік факторлардың әсер етуі нәтижесінде топырақтың құнарлылығын (топырақ сапасын) айқындайтын қасиеттері мен құрамының нашарлауы топырақтың тозуы деп түсініледі.

      Топырақтың құнарлы қасиеттерінің толық жоғалуы топырақтың құнарсыздануы деп түсініледі.

229-бап. Топырақ сапасының экологиялық нормативтері

      1. Топырақ сапасының экологиялық нормативтері химиялық көрсеткіштер үшін топырақтағы ластағыш заттардың шекті жол берілетін концентрациясы түрінде белгіленеді.

      2. Топырақтағы ластағыш заттардың шекті жол берілетін концентрациясы деп осы Кодекске сәйкес ластағыш деп танылған химиялық заттың ең көп көлемі (массасы) түсініледі, одан асып кеткен кезде топырақ жер пайдаланудың бір немесе бірнеше түрі үшін жарамсыз болып, табиғи орта құрамдастарының тозуын туғызады немесе экологиялық жүйелердің орнықтылығы мен биоәртүрлілікті бұзады.

      3. Топырақ сапасының нормативтері аумақтардың табиғи ерекшеліктері және Қазақстан Республикасының жер заңнамасына сәйкес белгіленген жер санаттары ескеріле отырып әзірленеді және белгіленеді.

      4. Заттың топырақта табиғи фондық қамтылуы – топырақтың табиғи (әдеттегі) құрамына сәйкес келетін заттың топырақта қамтылуы.

      5. Егер топырақ сапасының белгіленген экологиялық нормативтері сақталған кезде табиғи экологиялық жүйенің тірі элементтері (өсімдіктер, жануарлар және басқа да организмдер) жай-күйінің кемінде бес жылдық кезең ішіндегі ғылыми зерттеулермен расталған нашарлау белгілері анықталса, онда мұндай аумақтар үшін облыстың, республикалық маңызы бар қаланың, астананың тиісті жергілікті өкілді органы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша өзінде топырақ сапасының индикаторлары ретінде пайдаланылатын биологиялық объектілердің неғұрлым осал тобының жай-күйі көрсеткіштерінің жағымсыз ауытқуы байқалмайтын топырақ сапасының неғұрлым қатаң аумақтық экологиялық нормативтерін белгілеуге міндетті.

230-бап. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді аймақтарға бөлу және пайдалану кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді аймақтарға бөлу кезінде экологиялық қауіпсіздік және ауыл шаруашылығы алқаптарының сапалық жай-күйі қамтамасыз етілуге тиіс.

      2. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді аймақтарға бөлу экологиялық қолайсыздық дәрежесінің көрсеткіштеріне негізделеді, физикалық тозу және химиялық ластану осы қолайсыздықтың өлшемшарттары болып табылады.

      3. Жердің химиялық ластану деңгейін айқындау қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мен халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган бекітетін топырақтағы химиялық заттардың шекті жол берілетін концентрациясы пайдаланыла отырып жүзеге асырылады.

      4. Жерді неғұрлым құнды жерден құндылығы төменіне ауыстыру, консервациялау қажеттілігін айқындау, сондай-ақ экологиялық зілзала аймағына немесе төтенше экологиялық жағдай аймағына жатқызу мақсатында жерді бағалаудың экологиялық өлшемшарттарын (бұдан әрі – жерді бағалаудың экологиялық өлшемшарттары) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

231-бап. Елді мекендердің жерлерін аймақтарға бөлу және пайдалану кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Елді мекендердің жерлерін аймақтарға бөлу жерді бағалаудың экологиялық өлшемшарттары негізінде жүзеге асырылады.

      2. Елді мекендердің жерлерін басқа санаттардағы жерлерге ауыстыру кезінде осындай жерлерден атмосфералық ауаға және осындай аумақтардың суына ластағыш заттардың түсу мүмкіндігі және олардың адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына тікелей ықпалы ескеріледі.

      3. Төтенше экологиялық жағдай аймағы үшін экологиялық ахуалдың одан әрі нашарлауына алып келмейтін ерекше пайдалану режимі белгіленеді.

232-бап. Өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс жерлерін және өзге де ауыл шаруашылығы мақсатына арналмаған жерлерді аймақтарға бөлу және пайдалану кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Өнеркәсiп, көлiк, байланыс, қорғаныс жерлерін және өзге де ауыл шаруашылығы мақсатына арналмаған жерлердi аймақтарға бөлу кезiнде экологиялық қауiпсiздiк қамтамасыз етiледi.

      2. Экологиялық қауiпсiздiкті қамтамасыз ету және өнеркәсiптік, көлiктік және өзге де объектiлердi пайдалану үшiн қажеттi жағдай жасау мақсатында қоршаған ортаның жай-күйiн жақсартуға ықпал ететiн, көрсетілген жерлердi пайдаланудың ерекше жағдайларын жасау ескерiле отырып, аймақтар белгiленедi.

      3. Өнеркәсiп, көлiк, байланыс, қорғаныс жерлерін және өзге де ауыл шаруашылығы мақсатына арналмаған жерлердi басқа санаттардағы жерлерге ауыстыру кезiнде олардың шегінде аймақтарды белгiлеу мақсатына үйлеспейтін қызмет түрлерiне шектеу қойылатын немесе тыйым салынатын аймақтар ескерiледi.

      4. Өнеркәсіп, көлік, байланыс, қорғаныс жерлерінің және өзге де ауыл шаруашылығы мақсатына арналмаған жерлердің химиялық заттармен жерді бағалаудың экологиялық өлшемшарттарында белгіленген деңгейлерден астам ластануы оларды басқа санаттардағы жерлерге ауыстыру кезінде қосымша экологиялық өлшемшарт болып табылады. Ластанудың жоғары деңгейіне жатқызылған жерлер консервациялауға жатады және босалқы жерлер құрамына ауыстырылады.

233-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлерiн және сауықтыру мақсатындағы жерлердi пайдалану кезiндегi экологиялық талаптар

      1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерлерін пайдалану режимі Қазақстан Республикасының Жер кодексінде және "Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы" Қазақстан Республикасының Заңында реттеледі.

      2. Сауықтыру мақсатындағы жерлердің аумағында қолайлы экологиялық және санитариялық-эпидемиологиялық жағдайларды сақтау мақсатында оларды аймақтарға бөлу кезiнде санитариялық-қорғаныш аймақтары белгiленедi.

      3. Туристік операторлық және (немесе) туристік агенттік қызметті жүзеге асыратын тұлғалар ерекше қорғалатын табиғи аумақта туризмді жүзеге асыруды көздейтін туристік өнімді қалыптастыру және іске асыру кезінде мынадай экологиялық туризм қағидаттарын басшылыққа алуға міндетті:

      1) белгілі бір аумақта бір мезгілде болатын туристердің жоспарланған санының осындай аумаққа қатысты белгіленетін рекреациялық жүктемелерге сәйкес келуі;

      2) қоршаған ортаға зиян келтіруге жол бермеу;

      3) қоршаған ортаға неғұрлым аз жағымсыз әсер ететін көлік құралдарын таңдау;

      4) тұрмыстық қатты қалдықтардың түзілуін барынша азайту және оларды жинау үшін белгіленген жерлерде орналастыруды не ерекше қорғалатын табиғи аумақтардан өз бетінше әкетуді қамтамасыз ету;

      5) туристерге баратын жерлері туралы хабар беру және ондағы жүріс-тұрыс қағидалары туралы нұсқау беру;

      6) баратын аумақтарда және (немесе) олардың маңында тұрақты тұратын адамдарды турларды ұйымдастыруға және жүргізуге және экономикалық пайда алуға тарту.

234-бап. Орман қорының жерлерiн пайдалану кезiндегi экологиялық талаптар

      1. Орман қорының жерлерiн пайдалану режимi Қазақстан Республикасының Жер кодексінде және Қазақстан Республикасының Орман кодексінде реттеледi.

      2. Аумақтың экологиялық жай-күйiнiң индикаторы ретiндегі өсiмдiктердiң жай-күйiн жердi орман қоры санатына жатқызу кезiндегі экологиялық өлшемшарт деп есептеген жөн.

      3. Орман қорының жерлерiндегi орман шаруашылығының мұқтаждықтары үшiн пайдаланылмайтын ауыл шаруашылығы алқаптары Қазақстан Республикасының орман заңнамасына сәйкес ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер санатына ауыстырылуы мүмкiн.

      4. Орман қорының жерлерін басқа санаттардағы жерлерге ауыстыруға Қазақстан Республикасы орман заңнамасының талаптарына сәйкес мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысы болған кезде жол беріледі.

      5. Орман қорының жерлерiн басқа санаттардағы жерлерге ауыстыру кезiнде жердi бағалаудың экологиялық өлшемшарттарына сәйкес жердiң жай-күйiнiң шөптi және сүректi өсiмдiктерге ықпалын көрсететiн экологиялық көрсеткiштер ескерілгені жөн.

235-бап. Су қорының жерлерiн аймақтарға бөлу және пайдалану кезiндегi экологиялық талаптар

      1. Су қорының жерлерiн аймақтарға бөлу кезiнде су объектiлерiн қорғау қамтамасыз етiледi.

      2. Су қоры жерлерiнiң құрамындағы жер учаскелерiн жергiлiктi атқарушы органдар су қорын пайдалану және қорғау саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органмен келiсу бойынша жеке және заңды тұлғаларға ауыл, орман, балық, аңшылық шаруашылықтардың мұқтаждықтары үшін және жер учаскесiнiң негiзгi нысаналы мақсатына қайшы келмейтiн, жердiң ластануы мен тозуына және тиiсiнше, экологиялық ахуалдың нашарлауына алып келмейтін басқа да мақсатта уақытша жер пайдалануға беруi мүмкiн.

      3. Су қорының жерлерiн басқа санаттардағы жерлерге ауыстыруға Қазақстан Республикасы су заңнамасының талаптарына сәйкес мемлекеттiк экологиялық және санитариялық-эпидемиологиялық сараптамалардың оң қорытындылары болған кезде:

      1) су объектiсiнiң жұмыс iстеуi тоқтатылған не оның экологиялық және гигиеналық көрсеткiштерi едәуiр өзгерген;

      2) олар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жерлерiне жатқызылған;

      3) елдi мекендердiң шекаралары (шектерi) экологиялық ахуалдың өзгеруiне алып келетіндей өзгерген жағдайда жол берiледi.

      4. Су қорғау белдеулерiне бөлiп берiлген жерлер елдi мекендер мен өнеркәсiп жерлерiнiң санатына ауыстырылмайды, оларда судың ластануын, қоқыстануын және сарқылуын болғызбау үшiн шаруашылық қызметтiң арнайы режимi белгiленедi.

236-бап. Босалқы жерлердi аймақтарға бөлу және пайдалану кезiндегi экологиялық талаптар

      1. Босалқы жерлердi аймақтарға бөлу кезiнде жағымсыз өзгерiстер байқалған алаң және зерттелетiн аумақтағы тозу дәрежесi әртүрлi учаскелердi бөлудiң кеңiстiктегi әркелкiлiгi ескерiледi.

      2. Экожүйелердің тозу жылдамдығы елу жылдық байқау қатары бойынша есептеледі. Экожүйенің тозу дәрежесін бағалау жерді бағалаудың экологиялық өлшемшарттарына сәйкес жүргізіледі.

      3. Босалқы жерлер одан әрi пайдалану мақсатына қарай, жергілікті жерде өздері ауыстырылатын санаттағы жердің шекаралары белгiленгеннен кейiн ғана басқа санаттардағы жерлерге ауыстырылуы мүмкiн. Босалқы жерлер басқа санаттардағы жерлерге ауыстырылған кезде осы жер санатына қойылатын экологиялық талаптарға сәйкес жер учаскесiн таңдау алдын ала жүзеге асырылады.

      4. Бүлінген жерлердi босалқы жерлер санатынан ауыстыру рекультивациялау және жердiң сапасы мен экологиялық жағдайды жақсарту жөнiндегi iс-шаралар жүзеге асырылғаннан кейiн мүмкiн болады.

      5. Бұрын ядролық қаруды сынау жүргiзiлген босалқы жерлер құрамындағы жер учаскелерi ядролық қаруды сынау зардаптарын жою жөнiндегi барлық iс-шаралар және мемлекеттiк экологиялық және санитариялық-эпидемиологиялық сараптамалардың оң қорытындылары болған кезде кешендi экологиялық зерттеп-қарау аяқталғаннан кейiн ғана меншiкке немесе жер пайдалануға берiлуi мүмкiн.

      6. Осы баптың 3, 4 және 5-тармақтарының ережелері Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, Семей ядролық қауіпсіздік аймағының жұмыс істеуін қамтамасыз ету жөніндегі уәкілетті ұйымға берілетін ядролық қауіпсіздік аймағының жеріне қатысты қолданылмайды.

      Ескерту. 236-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (01.01.2024 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

237-бап. Жерді оңтайлы пайдалану жөнiндегi экологиялық талаптар

      1. Мыналар:

      1) ұсынылып отырған жерді қайта түлету мен жердi қайта бөлудің экологиялық салдарларын ғылыми негiздеу және болжау;

      2) жердi пайдалану мен барлық санаттағы жерлерді қорғауды жоспарлау және ұйымдастыру кезінде бiрыңғай мемлекеттiк экологиялық саясатты негiздеу және iске асыру;

      3) жердiң нысаналы пайдаланылуын қамтамасыз ету;

      4) экологиялық негiзделген, алаңы жағынан ықшам және оңтайлы жер учаскелерiн қалыптастыру және орналастыру;

      5) орнықты ландшафтарды күтiп-ұстау және жердi қорғау жөніндегі шаралар кешенiн әзiрлеу;

      6) жердi қорғау жөнiндегi iс-шараларды әзiрлеу;

      7) адам денсаулығы мен қоршаған ортаны қорғау мүддесiнде ормандардың орта құрау, су қорғау, қорғау, санитариялық-эпидемиологиялық, сауықтыру және өзге де пайдалы табиғи қасиеттерiн сақтау және күшейту;

      8) биоәртүрлілікті сақтау және экологиялық жүйелердің орнықты жұмыс істеуін қамтамасыз ету жерді оңтайлы пайдалану жөніндегі негiзгi экологиялық талаптар болып табылады.

      2. Кәсiпорындарды, құрылысжайларды және өзге де объектiлердi орналастыру және пайдалану үшiн жер учаскелерiн беру экологиялық талаптар сақтала отырып және көрсетілген объектiлер қызметiнiң экологиялық салдарлары ескеріле отырып жүргiзiледi.

      3. Ауыл шаруашылығы өндiрiсiне байланысты емес объектiлердi салу және тұрғызу үшiн ауыл шаруашылығы мақсатына жарамсыз, топырағының бонитет балы ең төмен жер бөлiнуге тиiс.

238-бап. Жердi пайдалану кезiндегi экологиялық талаптар

      1. Жеке және заңды тұлғалар жерді пайдалану кезінде жердің ластануына, жер бетінің қоқыстануына, топырақтың тозуына және құнарсыздануына жол бермеуге тиіс, сондай-ақ топырақтың құнарлы қабатының біржола жоғалуын болғызбау үшін қажет болған жағдайда оны алуды және сақтауды қамтамасыз етуге міндетті.

      2. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде жер қойнауын пайдаланушылар, сондай-ақ жерді бүлдіруге байланысты құрылыс және басқа да жұмыстарды орындау кезінде өзге де тұлғалар:

      1) өздері алып жатқан жер учаскелерiн одан әрi мақсаты бойынша пайдалануға жарамды күйде ұстауға;

      2) жерді бүлдіруге байланысты жұмыстарды бастағанға дейін топырақтың құнарлы қабатын алуға және оны сақтауды әрі кейіннен бүлінген жерлерді рекультивациялау мақсатында пайдалануды қамтамасыз етуге;

      3) бүлінген жерлерді рекультивациялауды жүргізуге міндетті.

      3. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу, жерді бүлдіруге байланысты құрылыс және басқа да жұмыстарды орындау кезінде:

      1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізуге, құрылыс және басқа да тиісті жұмыстарды орындауға бөлінген жер учаскелерінің (жердің) шегінен тыс жерде өсімдік қабаты мен топырақ қабатын бүлдіруге;

      2) топырақтың құнарлы қабатын сату немесе басқа адамдардың меншігіне беру мақсатында алуға тыйым салынады.

      4. Бүлінген жерлерді рекультивациялау бағытын таңдау кезінде:

      1) жер бетінің бүліну сипаты;

      2) объект орналасқан ауданның табиғи және физикалық-географиялық жағдайлары;

      3) осындай ауданның даму перспективалары мен қоршаған ортаны қорғау жөніндегі талаптар ескеріле отырып, объектiнi орналастырудың әлеуметтiк-экономикалық ерекшелiктерi;

      4) бүлінген жерлердiң негiзгi алаңын қаратопырақ тараған және ауыл шаруашылығы қарқынды жүретін аймақта жыртылатын алқаптар етіп қалпына келтiру қажеттiгi;

      5) қазылған кеңістікте су айдындарын және аршылған жыныстар мен байыту қалдықтары үйінділерінде сәндік бақ-саябақ кешендерін, ландшафтар жасауды қоса алғанда, елді мекендерге тікелей жақын жердегі бүлінген жерлерді бақтар, қосалқы шаруашылықтар және демалыс аймақтары етіп қалпына келтіру қажеттігі;

      6) өнеркәсіптік объект аумағында жоспарлау жұмыстарын орындау, қажетсiз шұңқырлар мен үймелердi жою, құрылыс қоқысын жинау және жер учаскесiн абаттандыру;

      7) пайдаланылатын жер учаскесiндегi топырақпен жабылуы немесе тегiстелуі қажет жыралар мен су шайған жерлер;

      8) міндетті түрде аумақты көгалдандыруды жүргізу ескерілуге тиіс.

      5. Жер учаскелері өнеркәсіптік қалдықтарды жинақтау, сақтау, көму үшін пайдаланылған жағдайда, олар мынадай талаптарға сай келуге:

      1) өнеркәсіптік қалдықтарды көму полигондарын жобалаудың, салудың және пайдаланудың санитариялық-эпидемиологиялық қағидалары мен нормаларына сәйкес келуге;

      2) су айдыны, ауыл шаруашылығы алқаптары, ормандар, өнеркәсіптік кәсіпорындар жағына еңісі 1,5 пайыз жерде сыйымдылық түбінен екі метрден жоғары емес ызасу тұрғанда әлсіз сүзетін топырақтың болуы;

      3) елді мекенге қатысты жел өтіне қарсы жақта және жерасты суы ағынының бағыты бойынша төмен орналасуы;

      4) тасқын су мен нөсер суы басып қалмайтын жерде орналасуы;

      5) инженерлік сүзуге қарсы қорғанышы, периметрі бойынша қоршауы және көгалдандырылуы, қатты жабыны бар кірме жолдарының болуы;

      6) жер учаскесінен шығатын жерүсті және жерасты ағыны су объектілеріне түспеуге тиіс.

      6. Жаңа технологияларды ендіруге, жерді мелиорациялау және топырақтың құнарлылығын арттыру жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруға, олар экологиялық талаптарға, санитариялық-эпидемиологиялық нормалар мен қағидаларға, Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген өзге де талаптарға сәйкес келмеген жағдайда, тыйым салынады.

      7. Радиоактивтік және (немесе) химиялық ластануға ұшыраған жерлерді пайдалану, қорғау аймақтарын белгілеу, осы жерлерде тұрғын үйлерді, өндірістік, коммерциялық және әлеуметтік-мәдени мақсаттағы объектілерді сақтау, оларда мелиорациялық және техникалық жұмыстарды жүргізу тәртібі радиациялық және химиялық әсер етудің шекті жол берілетін деңгейлері ескеріле отырып айқындалады.

      8. Жерді қорғау мақсатында жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушылар:

      1) жерді су және жел эрозиясынан, селдерден, көшкіндерден, су басудан, су жайылудан, батпақтанудан, қайталама сортаңданудан, құрғап кетуден, тығыздалудан, радиоактивтік және химиялық заттармен ластанудан, қоқыстанудан, биогенді ластанудан, сондай-ақ басқа да жағымсыз әсер етулерден қорғау;

      2) жерді карантиндік объектілерден, бөтен текті түрлерден және аса қауіпті зиянды организмдерден зақымданудан, олардың таралуынан, арамшөптердің, бұталардың және шіліктердің басып кетуінен, сондай-ақ жердің жай-күйін нашарлатудың өзге де түрлерінен қорғау;

      3) ластанудың, оның ішінде биогенді ластанудың және қоқыстанудың салдарларын жою;

      4) мелиорациялаудың қол жеткізілген деңгейін сақтау;

      5) бүлінген жерлерді рекультивациялау, топырақтың құнарлылығын қалпына келтіру, жерлерді уақтылы айналымға тарту жөніндегі іс-шараларды жүргізуге міндетті.

      9. Елді мекендер жерлерінде көктайғақпен күресу үшін ас тұзын пайдалануға тыйым салынады.

17-БӨЛІМ. ТАБИҒАТТЫ ҚОРҒАУ

15-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

239-бап. Жалпы ережелер

      1. Биологиялық әртүрлілік барлық көздерден тарайтын тірі организмдердің, оның ішінде жерүсті, теңіз және өзге де су экожүйелерінің және олар бір бөлігі болып табылатын экологиялық кешендердің түрленгіштігін білдіреді және түр шеңберіндегі, түрлер арасындағы әртүрлілік пен экожүйелердің әртүрлілігін қамтиды.

      2. Экологиялық жүйе (экожүйе) деп табиғи ортаның объективті түрде өмір сүретін бір бөлігі болып табылатын, бірыңғай функционалдық тұтастық ретінде өзара әрекеттесетін және кеңістікті-аумақтық шекаралары бар зат алмасумен және энергия алмасумен өзара байланысты болатын өсімдіктер, жануарлар және өзге де организмдер қоғамдастықтарының, олар мекендейтін тіршіліксіз ортаның қарқынды кешені түсініледі.

      Мекендеу ортасы деп қандай да бір организмнің немесе популяцияның табиғи мекендейтін жерінің типі немесе жері түсініледі.

      3. Табиғи ландшафт деп адамның тыныс-тіршілігінің нәтижесінде өзгеріске ұшырамаған және бірыңғай климаттық жағдайларда қалыптасқан жергілікті жер бедерінің, топырақтың, өсімдіктердің белгілі бір типтерінің үйлесуімен сипатталатын аумақ түсініледі.

      4. Биологиялық ресурстар деп генетикалық ресурстар, организмдер немесе олардың бөліктері, популяциялар немесе адамзат үшін нақты немесе ықтимал пайдасы не құндылығы бар экологиялық жүйелердің кез келген басқа биотикалық құрамдастары түсініледі.

      5. Тірі организмдердің генетикалық қорының жойылу қатерін, биоәртүрлілік шығынын және экологиялық жүйелердің орнықты жұмыс істеуінің бұзылуын туындататын қызметке тыйым салынады.

240-бап. Биоәртүрлілікті сақтау жөніндегі шаралар

      1. Биоәртүрлілікті сақтау мақсатында шаралар өз артықшылықтарының кемуі тәртібімен мынадай реттілікпен қолданылады:

      1) жағымсыз әсер етуді болғызбау жөніндегі шаралар бірінші кезекті болып табылады;

      2) биоәртүрлілікке жағымсыз әсер етуді болғызбау мүмкін болмаған кезде оны барынша азайту жөніндегі шаралар қабылдануға тиіс;

      3) биоәртүрлілікке жағымсыз әсер етуді болғызбау немесе барынша азайту мүмкін болмаған кезде, оның салдарларын жұмсарту жөніндегі шаралар қабылдануға тиіс;

      4) биоәртүрлілікке жағымсыз әсер етудің ескертілмеген, барынша азайтылмаған немесе жұмсартылмаған бөлігінде биоәртүрлілік шығынын өтеу жөніндегі шаралар қабылдануға тиіс.

      Биоәртүрлілікке жағымсыз әсер етуді болғызбау жөніндегі шаралар деп қызметті жоспарлаудың ең ерте кезеңінен бастап және оны жүзеге асырудың бүкіл кезеңінде биоәртүрлілікке кез келген әсер етуден аулақ болуға бағытталған шаралар түсініледі.

      Биорәртүрлілікке жағымсыз әсер етуді барынша азайту жөніндегі шаралар деп алды алынбаған әсер етулердің (тікелей және жанама) ұзақтығын, қарқындылығын және (немесе) деңгейін азайту жөніндегі шаралар түсініледі.

      Биоәртүрлілікке жағымсыз әсер етудің салдарын жұмсарту жөніндегі шаралар деп биоәртүрлілікті сақтау және қалпына келтіру үшін қолайлы жағдай жасауға бағытталған шаралар түсініледі.

      2. Стратегиялық экологиялық бағалау және қоршаған ортаға әсер етуге бағалау жүргізу кезінде:

      1) әзірленіп жатқан құжаттың немесе белгіленіп отырған қызметтің биоәртүрлілікке жағымсыз әсер етуі анықталуға (зерттеулер жүргізу арқылы);

      2) биоәртүрлілікке жағымсыз әсер етуді болғызбау, барынша азайту, осындай әсер етулердің салдарларын жұмсарту жөніндегі іс-шаралар көзделуге;

      3) биоәртүрлілікті жоғалту қатері анықталған жағдайда, биоәртүрлілік шығынына бағалау жүргізілуге және оларды өтеу жөніндегі іс-шаралар көзделуге тиіс.

241-бап. Биоәртүрлілік шығыны және биоәртүрлілік шығынының орнын толтыру

      1. Биоәртүрлілік шығыны деп антропогендік әсер ету нәтижесінде белгілі бір аумақта (акваторияда) өсімдіктер әлемі және (немесе) жануарлар дүниесі түрінің жойылып кетуі немесе популяциясының елеулі түрде қысқаруы танылады.

      2. Биоәртүрлілік шығынының орнын толтыру биоәртүрліліктің тұрақты және ұзақ мерзімдік өсуіне бағдарлануға және:

      1) қызметті жүзеге асыру нәтижесінде жоғалған биоәртүрлілікті қалпына келтіру;

      2) сол аумақта (акваторияда) және (немесе) осындай биоәртүрлілік неғұрлым маңызды мәнге ие басқа аумақта (акваторияда) сондай немесе қоршаған орта үшін маңыздылығы кем емес басқа биоәртүрлілік түрін ендіру түрінде жүзеге асырылуға тиіс.

      3. Егер:

      1) бұл өсімдіктер әлемі және (немесе) жануарлар дүниесі объектілері немесе олардың сирек кездесетін немесе бірегей болып табылатын қоғамдастықтары бөлігінде биоәртүрлілік шығынына әкелетін болса және олардың жойылу және молықтырылуының мүмкін болмау тәуекелі болса;

      2) бұл өсімдіктер әлемі және (немесе) жануарлар дүниесі объектілері немесе олардың бірегей ландшафтың құрамдас бөлігі болып табылатын қоғамдастықтары бөлігінде биоәртүрлілік шығынына әкелетін болса және оның жойылу және қалпына келтірілуінің мүмкін болмау тәуекелі болса;

      3) бұл биоәртүрлілік шығынына әкелетін болса және экожүйелердің жай-күйін нашарлатпай биоәртүрлілік шығынының орнын толтыруға жарамды жағдайлары бар учаскелер болмаса;

      4) бұл биоәртүрлілік шығынына әкелетін болса және биоәртүрлілік шығынының орнын толтыруға арналған технологиялар немесе әдістер болмаса;

      5) бұл биоәртүрлілік шығынына әкелетін болса және биоәртүрлілік шығынының орнын толтыру өзге де себептермен мүмкін болмаса, құжатты немесе белгіленіп отырған қызметті іске асыруға жол берілмейді.

      4. Биоәртүрлілік шығынының орнын толтыру жөніндегі іс-шаралар міндетті түрде орындалуға жатады.

      5. Биоәртүрлілік шығынының орнын толтыруды орындау тәртібін жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану жөніндегі уәкілетті орган айқындайды.

242-бап. Экожүйелік көрсетілетін қызметтер

      1. Экожүйелік көрсетілетін қызметтер деп жеке және заңды тұлғалардың экожүйелерді, олардың функциялары мен пайдалы қасиеттерін пайдаланудан алатын пайдасы түсініледі, оның ішінде:

      1) жабдықтайтын экожүйелік көрсетілетін қызметтер – экожүйелерден алынатын, азық-түлік, отын, талшық, тұщы су және генетикалық ресурстар секілді өнімдер;

      2) реттейтін экожүйелік көрсетілетін қызметтер – экожүйелік процестерді реттеуден алынатын, ауа сапасын ұстап тұру, климатты реттеу, топырақ эрозиясын болғызбау, адам ауруларын реттеу және су тазарту секілді пайда;

      3) мәдени экожүйелік көрсетілетін қызметтер – рухани байыту, танымдық дамыту, рефлексия, рекреация және эстетикалық тәжірибе арқылы экожүйелерден алынатын материалдық емес пайда;

      4) қолдау көрсететін экожүйелік көрсетілетін қызметтер – бастапқы өнім өндіру, оттегін өндіру және топырақ түзу секілді барлық басқа да экожүйелік көрсетілетін қызметтерді өндіруге қажетті көрсетілетін қызметтер.

      2. Экожүйелер мен экожүйелік көрсетілетін қызметтердің жай-күйін бағалау экожүйенің және оның құрамдастарының орнықтылығын айқындауға бағытталған, сондай-ақ экожүйелік көрсетілетін қызметтерді халықтың әл-ауқатымен байланыстыратын әдістемелер негізінде жүзеге асырылады.

      3. Экожүйелік көрсетілетін қызметтерді бағалау рәсімі төрт кезеңді қамтиды:

      1) экожүйелер ұсынатын, жеке және заңды тұлғалардың белгіленіп отырған қызметі әсер ететін жұмыстар мен көрсетілетін қызметтердің көлемін айқындау;

      2) фондық жай-күйді айқындау – экожүйелердің және жеке және заңды тұлғалардың белгіленіп отырған қызметі әсер ететін экожүйелерге арналған экожүйелік көрсетілетін қызметтердің жай-күйін бағалау, экожүйелік көрсетілетін қызметтерді пайдаланушыларды және олар ұсынылған қызметтерден алуы мүмкін пайданы айқындау;

      3) әсер етуді бағалау – экожүйелерге және оның құрамдастарына, экожүйелік көрсетілетін қызметтерге және оларды пайдаланушыларға ықтимал әсер етуді, осы әсер етулердің маңыздылығын және неғұрлым маңызды экожүйелік көрсетілетін қызметтерді айқындау;

      4) жағымсыз және қалдық әсер етуді төмендету жөніндегі шараларды бағалау – әсер етуді болғызбау мүмкін болмайтын жағдайларда, неғұрлым маңызды экожүйелік көрсетілетін қызметтерге жағымсыз әсер етуді болжау және болғызбау үшін қабылдануы мүмкін шаралар тізбесін айқындау, оны барынша азайту бойынша шаралар қабылдау; қалдық әсер ету болған кезде барынша азайту жөніндегі шаралар қабылданғаннан кейін оның орнын толтыру жөніндегі шаралар қолданылады. Әсер етуді төмендету жөніндегі шаралар жағымсыз әсерді төмендетуге немесе елеусіз деңгейге дейін төмендетуге бағытталуға тиіс.

243-бап. Экожүйелік көрсетілетін қызметтер үшін төлемдер

      1. Экожүйелік көрсетілетін қызметтер үшін төлемдер деп экожүйелік көрсетілетін қызметтерді тұтынушылардың экожүйелік көрсетілетін қызметтерден пайда алуына қажетті белгілі бір әрекеттерді немесе шарттарды орындағаны үшін осындай тұтынушылар экожүйелік көрсетілетін қызметтерді берушілерге сыйақы ретінде жүзеге асыратын ерікті төлемдер түсініледі.

      Экожүйелік көрсетілетін қызметтерді берушілер деп қызметі жеке экожүйелік көрсетілетін қызметтерді құруға немесе белгілі бір деңгейде ұстап тұруға бағытталған немесе байланысты болатын кез келген жеке және заңды тұлғалар түсініледі.

      Экожүйелік көрсетілетін қызметтерді тұтынушылар деп экожүйелік көрсетілетін қызметтерді пайдаланудан пайда, оның ішінде экономикалық пайда алатын және осындай экожүйелік көрсетілетін қызметтерді белгілі деңгейде ұстап тұруға мүдделі жеке және заңды тұлғалар түсініледі.

      2. Экожүйелік көрсетілетін қызметтер үшін төлемдер салықтарға және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдерге жатпайды және Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасына сәйкес шарттық негізде жүзеге асырылады.

      Экожүйелік көрсетілетін қызметтер үшін төлемдер ақшалай және ақшалай емес нысандарда болуы мүмкін. Экожүйелік көрсетілетін қызметтер үшін төлемдердің мөлшері мен нысаны тиісті шарт тараптарының келісуі бойынша айқындалады.

16-тарау. ЖАНУАРЛАР ДҮНИЕСІН ПАЙДАЛАНУ КЕЗІНДЕГІ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ТАЛАПТАР

244-бап. Жануарлар дүниесін жалпы пайдалану кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Жануарлар дүниесін жалпы пайдалану Қазақстан Республикасының жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану туралы заңнамасына сәйкес жануарлар дүниесі объектілерін мекендеу ортасынан алмай жүзеге асырылады.

      2. Жануарлар тіршілігінің пайдалы қасиеттерін пайдалану, сондай-ақ жануарлар дүниесі объектілерін ғылыми, мәдени-ағартушылық, тәрбиелік, эстетикалық және Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде тыйым салынбаған басқа да мақсаттарда пайдалану жануарлар дүниесін жалпы пайдалану тәртібімен жүзеге асырылады.

      3. Жануарлар дүниесін жалпы пайдалануды жүзеге асыру кезiнде жануарларды алуға, олардың паналау орындарын және басқа да құрылысжайларын қиратуға, жануарларды көбею кезеңiнде мазалауға, жануарлардың мекендеу ортасын бұзуға және олардың көбею жағдайларын нашарлатуға тыйым салынады.

245-бап. Қала құрылысы және құрылыс қызметін жүзеге асыру кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Қоршаған ортаға әсер етуге міндетті бағалау немесе стратегиялық экологиялық бағалау жүргізу кезінде белгіленіп отырған қызметтің немесе әзірленетін құжаттың жануарлар дүниесінің жай-күйіне, мекендеу ортасына, жануарлардың миграциясы жолдары мен көбею жағдайларына ықпалы ескерілуге және бағалануға тиіс, сондай-ақ жануарлар дүниесі объектілерінің мекендеу ортасы мен көбею жағдайларын, жануарлардың миграциясы жолдары мен шоғырлану орындарын сақтау жөніндегі іс-шаралар айқындалуға тиіс, сондай-ақ жабайы жануарлардың мекендеу ортасы ретінде ерекше құнды болып табылатын учаскелерге қолсұғылмаушылық қамтамасыз етілуге тиіс.

      2. Ғимараттарды, құрылысжайлар мен олардың кешендерін жануарлар мен олардың мекендеу ортасын қорғаудың техникалық және инженерлік құралдарымен жабдықтамай пайдалануға беруге тыйым салынады.

      3. Теміржолдарды, автомобиль жолдарын, магистральдық құбыржолдарды, байланыс жолдарын, жел электр станцияларын, сондай-ақ каналдарды, бөгеттерді және өзге де гидротехникалық құрылысжайларды орналастыру, жобалау және салу кезінде жануарлардың миграциясы жолдарын сақтауды және қырылуын болғызбауды қамтамасыз ететін іс-шаралар әзірленуге және жүзеге асырылуға тиіс.

      4. Жануарлар көбейетін жерлерде жоғары шу көзі болып табылатын жару жұмыстарын және басқа да жұмыстарды жүргізу Қазақстан Республикасының заңнамасында шектеледі.

      5. Су объектілерінде гидротехникалық және өзге де құрылысжайларды пайдалану, су объектілерінің гидрологиялық режимін және олардан су тұтыну режимін белгілеу, сондай-ақ жабайы жануарлардың мекендеу ортасының жай-күйіне ықпал ететін немесе ықпал етуі мүмкін өзге де қызмет жануарлар дүниесін қорғау талаптары, балық және аңшылық шаруашылық мүдделері ескеріле отырып жүзеге асырылуға тиіс.

246-бап. Электр желілерін салу және пайдалану кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Электр желілерін орналастыру, жобалау, салу, пайдалану, жөндеу, реконструкциялау және жаңғырту кезінде құстардың және басқа да жабайы жануарлардың қырылуын болғызбауды, мекендеу ортасын, көбею жағдайларын, миграция жолдарын және шоғырлану орындарын сақтауды қамтамасыз ететін іс-шаралар әзірленуге және жүзеге асырылуға тиіс.

      2. Электр желілерін пайдалануды жүзеге асыратын субъектілер олардың құстар мен басқа да жабайы жануарларға жағымсыз әсер етуін анықтау үшін электр желілерін үнемі зерттеп-қарауды жүзеге асыруға және қажет болған жағдайда, оларды төмендету жөнінде шаралар қабылдауға міндетті.

247-бап. Жағалау-судағы құрғақ өсімдіктерді шабу кезіндегі экологиялық талаптар

      Ерекше мемлекеттік маңызы бар су объектілері аумағындағы өсімдіктерді қоспағанда, жағалау-судағы құрғақ өсімдіктерді шабуға өрттің туындау қаупін азайту мақсатында, сондай-ақ шаруашылық қажеттілік жағдайында жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік органмен келісу бойынша жол беріледі.

      Ескерту. 247-бап жаңа редакцияда – ҚР 02.01.2023 № 184-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

248-бап. Өсiмдiктердi қорғау құралдарын, минералдық тыңайтқыштарды және қызметте, жаңа препараттарды жасауда пайдаланылатын басқа да препараттарды тасу, сақтау және қолдану кезiндегі экологиялық талаптар

      1. Өсімдіктерді қорғау құралдарын, минералдық тыңайтқыштарды және қызметте, жаңа препараттарды жасауда пайдаланылатын басқа да препараттарды тасу, сақтау және қолдану кезінде жеке және заңды тұлғалар көрсетілген препараттарды тасу, сақтау және қолдану қағидаларын сақтауға және жануарлардың ауруы мен қырылуын болғызбауды қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруға міндетті.

      2. Жаңа препараттарды жасау кезінде оларды қоршаған ортада қолдану жөніндегі нормативтер әзiрленуге тиiс.

      3. Жануарлардың қырылуын және олардың мекендеу ортасының нашарлауын болғызбау мақсатында жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның ұсынуы бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган пестицидтерді, улы химикаттарды және басқа да химиялық препараттарды қолдану шектелетін немесе тыйым салынатын жекелеген аумақтарды айқындай алады.

      4. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келісу бойынша өсімдіктерді қорғау жөніндегі уәкілетті орган бекіткен пестицидтер тізіміне енгізілген пестицидтерді қолдануға рұқсат етіледі.

      5. Осы баптың 4-тармағында көрсетілген пестицидтердің тізіміне енгізуге токсикологиялық зерттеулер, олармен жұмыс істеуді гигиеналық регламенттеу жүргізілгеннен, гигиеналық және экологиялық нормативтер белгіленгеннен кейін және осы пестицидтерді мемлекеттік тіркеу жүзеге асырғаннан кейін жол беріледі.

      6. Пестицидтерді мемлекеттік тіркеу қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келісу бойынша өсімдіктерді қорғау жөніндегі уәкілетті орган айқындаған тәртіппен жүргізіледі.

      7. Минералдық тыңайтқыштар мен басқа да препараттарда ықтимал қауіпті химиялық және биологиялық заттар болған кезде өсімдіктерді қорғау жөніндегі уәкілетті орган жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның немесе қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ұсынуы бойынша токсикологиялық зерттеулер жүргізеді, солардың негізінде осы минералдық тыңайтқыштар мен басқа да препараттар бойынша экологиялық нормативтер белгіленеді.

      8. Мыналарға:

      1) жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік органмен келісу бойынша дала кеміргіштерін жою кезінде, сондай-ақ жануарлардың жаппай эпизоотиясы, құтыруы және басқа да аурулары жағдайларында улы химикаттар мен басқа да химиялық препараттарды қолдануды қоспағанда, жару құрылғыларын, улы химикаттар мен басқа да химиялық препараттарды қолдана отырып, жануарлар дүниесі объектілерін аулауға;

      2) пестицидтерді, улы химикаттарды, минералдық тыңайтқыштар мен басқа да препараттарды:

      ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы қорық режимі аймақтарында;

      миграция және көбею кезеңiнде жануарлар жаппай топтасатын жерлердегi белгi қойылған тыныштық аймақтарында, сондай-ақ жабайы жануарлардың мекендеу ортасы ретiнде ерекше құнды болып табылатын учаскелерде;

      жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлері мекендейтін және олар қолдан өсірілетін белгіленген орындарда қолдануға;

      3) ауыл шаруашылығы алқаптары мен басқа да алқаптарда жер бетінде дәріленген тұқымдарды топырақпен жаппай және жабайы жануарлардың қоректенуі үшін қолжетімді жерде қалдыруға тыйым салынады.

      9. Балықтарды және басқа да су жануарларын олардың мекендеу ортасын пестицидтермен, улы химикаттармен және басқа да химиялық препараттармен ластанудан қорғау мақсатында балық шаруашылығы су айдындарының және (немесе) учаскелерінің қазіргі бар жағалауларынан екі километр шегінде:

      1) өсімдік зиянкестерімен, ауруларымен және арамшөптермен күресте авиация арқылы тозаңдату тәсілін қолдануға;

      2) пестицидтерді, улы химикаттарды, минералдық тыңайтқыштар мен мұнай өнімдерін сақтауға арналған қоймаларды салуға, авиациялық-химиялық жұмыстар жүргізу үшін ұшу-қону жолақтарын салуға, сондай-ақ жер бетіндегі аппаратураны пестицидтермен, улы химикаттармен толтыру алаңдарын және қой тоғытуға арналған әуіттер орнатуға тыйым салынады.

249-бап. Өсімдіктер мен жануарлар түрлерін интродукциялау, реинтродукциялау және будандастыру кезіндегі экологиялық талаптар

      Ескерту. 249-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 02.01.2023 № 184-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      1. Қазақстан Республикасының аумағында жануарлар түрлерін интродукциялауға, реинтродукциялауға және будандастыруға жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның биологиялық негіздеме негізіндегі рұқсаты бойынша ғылыми-зерттеу және шаруашылық мақсатында жол беріледі.

      Интродукция деп өсімдік түрлерін олар табиғи өсетін жер шегінен тыс жерге және жануарларды олар мекендейтін орта шегінен тыс жерге әдейі немесе кездейсоқ көшіру түсініледі.

      Өсімдіктерді интродукциялау Қазақстан Республикасының өсімдіктер дүниесін күзету, қорғау, қалпына келтіру және пайдалану саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

      2. Будандастырылған жануарларды табиғи ортаға интродукциялауға тыйым салынады.

      3. Жеке және заңды тұлғалардың жануарлар түрлерін өз бетінше интродукциялауына, реинтродукциялауына және будандастыруына тыйым салынады.

      4. Жабайы жануарларды, сондай-ақ жабайы жануарлармен шағылысуы немесе оларға зиян келтіруі мүмкін үй жануарларын еріксіз және (немесе) жартылай ерікті жағдайларда ұстайтын немесе өсіретін жеке және заңды тұлғалар мұндай жануарлардың табиғи ортаға шығуын болғызбау бойынша іс-шаралар жүргізуге міндетті.

      Ескерту. 249-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.01.2023 № 184-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

250-бап. Жануарларды Қазақстан Республикасына әкелу және Қазақстан Республикасынан әкету кезіндегі экологиялық талаптар

      Құрып кету қаупі төнген жабайы фауна мен флора түрлерімен халықаралық сауда туралы конвенцияның қолданылу аясына жататын жануарларды Қазақстан Республикасына әкелуге және Қазақстан Республикасынан әкетуге жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган айқындаған тәртіппен берілетін рұқсат бойынша жол беріледі.

      Жануарларды Қазақстан Республикасынан әкету Қазақстан Республикасының заңнамасында және Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында айқындалған тәртіппен жүзеге асырылады.

251-бап. Балық аулау кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Балық аулау қағидалары, балық аулау объектілері, балық шаруашылығын жүргізу және балық аулау үшін балық шаруашылығы су айдындарын және (немесе) учаскелерін бекіту, балық ресурстары мен басқа да су жануарларын беру тәртібі Қазақстан Республикасының жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы заңнамасында белгіленеді.

      2. Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген жағдайларда, жеке тұлғаларға жануарлар дүниесін жалпы пайдалану тәртібімен, балық шаруашылығы су айдындарының және (немесе) учаскелерінің резервтік қорында балық аулаушының бір рет шыққанда бес килограмға дейін тегін әуесқойлық (спорттық) балық аулауына мүмкіндік беріледі. Бұл ретте жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы белгіленген қағидалар, нормативтер, шектеулер мен тыйымдар сақталуға тиіс.

      3. Сулы-батпақты алқаптарда және балық ресурстары мен басқа да су жануарлары мекендейтін және таралатын жерлерде гидромелиорациялық жұмыстар жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның рұқсаты бойынша жүзеге асырылады.

252-бап. Жануарлар тіршілігінің пайдалы қасиеттері мен өнімдерін пайдалану кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Жануарлар тіршілігінің пайдалы қасиеттері мен өнімдерін жануарларды алмай және жоймай, олардың мекендеу ортасын нашарлатпай және жануарларға зиян келтірмей пайдалануға жол беріледі.

      2. Жануарларды алмай және жоймай әрі олардың мекендеу ортасын нашарлатпай жабайы жануарлар тіршілігінің өнімдерін алу мақсатында оларды пайдалануға жол беріледі.

      3. Жабайы жануарлар тіршілігінің өнімдерін алу мақсатында оларды пайдалану жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган белгілеген қағидалар бойынша жүзеге асырылады.

253-бап. Зоологиялық коллекцияларға қойылатын экологиялық талаптар

      1. Жануарларды табиғи ортасынан алу арқылы зоологиялық коллекциялар жасауды және толтыруды (жануарлар дүниесі объектілерінің тұлыптарын, жұмыртқаларын, препараттары мен бөліктерін, жануарлар дүниесі объектілерін, оның ішінде зоопарктердің, зообақтардың, цирктердің, зоологиялық питомниктердің, аквариумдердің, океанариумдардың жабайы жануарларын жинауды) жеке және заңды тұлғалар жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган беретін рұқсаттар негізінде жүзеге асырады.

      2. Ғылыми, мәдени-ағартушылық, оқу-тәрбиелік немесе эстетикалық құндылықты білдіретін және жалпымемлекеттік маңызы бар зоологиялық коллекциялар мемлекеттік есепке алуға жатады.

      3. Зоологиялық коллекцияларды жасау, толықтыру, сақтау, пайдалану, иеліктен шығару және мемлекеттік есепке алу, оларды саудалау, сондай-ақ оларды Қазақстан Республикасына әкелу, оның шегінен тыс жерлерге жіберу және әкету жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган белгілейтін қағидалар бойынша жүзеге асырылады.

254-бап. Жануарлардың санын реттеу кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Халық денсаулығы мен қауіпсіздігін қорғау, ауыл шаруашылығы және басқа да үй жануарлары ауруларын, қоршаған ортаға, шаруашылық және өзге де қызметке зиян келтіруді болғызбау мүддесінде жабайы жануарлардың жекелеген түрлерінің санын реттеуге бағытталған іс-шаралар жүзеге асырылады. Бұл шаралар жабайы жануарлардың мекендеу ортасын, биоәртүрлілікті сақтауды қамтамасыз ететін және қорғалатын түрлер мен олардың табиғи ареалдарына экологиялық залал келтіруге жол бермейтін тәсілдермен жүзеге асырылуға тиіс.

      2. Жануарлардың санын реттеу қағидаларын жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган бекітеді.

255-бап. Аңшылық және балық шаруашылықтарын жүргізу кезіндегі экологиялық талаптар

      Аңшылық және балық шаруашылықтарын жүргізу кезінде мынадай экологиялық талаптар қойылады:

      1) өз қызметінің нәтижесінде жануарлардың мекендеу ортасының экологиялық жай-күйінің нашарлауына жол бермеу, өндірістік процестерді жүзеге асыру кезінде табиғатты қорғайтын технологияларды қолдану;

      2) жабайы жануарлардың саны мен пайдаланылуын бастапқы есепке алуды жүргізу, олардың жай-күйін және аңшылық алқаптарының сипатын зерделеу, осы ақпаратты жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік органға беру;

      3) жануарларды аулаудың белгіленген қағидаларын, нормаларын, нормативтерін, лимиттері мен мерзімдерін сақтау;

      4) бекітілген аумақтағы жануарлар дүниесі объектілерін, оның ішінде жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерін қорғауды жүзеге асыру;

      5) жабайы жануарларды өсіруге, оның ішінде қолдан өсіруге, олардың мекендеу ортасын сақтауға және жақсартуға бағытталған кешенді іс-шараларды жүргізу;

      6) жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану мәселелері жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыру;

      7) аурулардың профилактикасы және олармен күрес жөніндегі кешенді іс-шараларды жүзеге асыру, жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану, ветеринария саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдарға және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органға жануарлар ауруларының анықталуы, олардың мекендеу ортасы жай-күйінің нашарлауы, жануарлардың жойылып кету қатерінің төнуі және қырылу жағдайлары туралы дереу хабар беру;

      8) жануарлар дүниесі объектілерінің жай-күйі және мекендеу жағдайлары нашарлаған, жануарлардың өсімін молайту қабілеті төмендеген және жойылып кету қатері төнген жағдайларда оларды пайдалануды өз бетінше тоқтату, жануарларға және олардың мекендеу ортасына жағымсыз ықпалды жою жөніндегі шараларды кейінге қалдырмай қабылдау.

256-бап. Жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерінің тізбесі

      1. Жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерінің тізбесін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді және Қазақстан Республикасының аумағында, оның ішінде континенттік қайраңда және Қазақстан Республикасының айрықша экономикалық аймағында табиғи еркіндік жағдайында тұрақты түрде немесе уақытша құрлықта, суда, атмосферада және топырақта мекендейтін жануарлардың (омыртқалы және омыртқасыз) сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген, сондай-ақ табиғи мекендеу ортасында жойылып кеткен түрлерін (кіші түрлері, популяциясы) қамтиды.

      2. Жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлеріне жатқызылған жануарлар мемлекеттік меншік болып табылады, ал еріксіз және (немесе) жартылай ерікті жағдайларда өсірілетін және ұсталатын жануарлар мемлекеттік меншікте де, жеке меншікте де болуы мүмкін.

      3. Жеке және заңды тұлғалар сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерге жатқызылған жануарларды Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген шекте және тәртіппен пайдалануға құқылы.

257-бап. Табиғи еркін жағдайда мекендейтін жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерін қорғау және өсімін молайту

      1. Жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерінің қырылуына, санының қысқаруына немесе мекендеу ортасының бұзылуына алып келуі мүмкін әрекеттерге жол берілмейді.

      2. Жеке және заңды тұлғалар бекітіліп берілген аумақтар шегінде жануарларды қорғауды қамтамасыз етуге, жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік органға сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерге жатқызылған жануарлардың өздеріне белгілі болған немесе анықталған қырылу жағдайлары туралы хабарлауға міндетті. Мұндай жағдайларды тергеп-тексеру тәртібін жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган айқындайды.

      3. Жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерінің жаппай аурулары, оларға дүлей зілзалалар кезінде және басқа да себептер салдарынан қырылу қатері төнген жағдайларда Қазақстан Республикасының жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы заңнамасына сәйкес көмек көрсетіледі.

      4. Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша айрықша жағдайларды қоспағанда, жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлеріне жатқызылған жануарлардың қырылуын болғызбау мақсатында оларды алуға тыйым салынады.

      5. Табиғи еркін жағдайда мекендейтін жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерінің өсімін молайту мақсатында:

      1) табиғи өсімін молайту жағдайларын жақсарту;

      2) қоныс аударту;

      3) қолдан өсірілген жануарларды мекендеу ортасына жіберу жүргізілуі мүмкін.

      6. Осы баптың 5-тармағында көрсетілген іс-шаралар жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның биологиялық негіздемеге негізделген рұқсаты бойынша жүзеге асырылады.

      7. Табиғи еркін жағдайда мекендейтін жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерін қорғау және олардың өсімін молайту үшін ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құрылады, сондай-ақ осы аймақтардың шегінде жануарлар дүниесінің жай-күйіне жағымсыз ықпал ететін кез келген қызметке тыйым салына отырып, олардың айналасында қорғау аймақтары белгіленуі мүмкін.

      8. Қызметті жоспарлау және жүзеге асыру кезінде жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерінің мекендеу ортасы мен көбею жағдайларын, миграция жолдары мен шоғырлану орындарын сақтау жөніндегі іс-шаралар әзірленуге тиіс, сондай-ақ бөлініп берілетін, осы жануарлардың мекендеу ортасы ретінде ерекше құнды болып табылатын учаскелерге қолсұғылмаушылық қамтамасыз етілуге тиіс.

258-бап. Табиғи еркін жағдайда мекендейтін жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерін пайдалану

      1. Егер табиғи еркін жағдайда мекендейтін жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерін ғылыми, мәдени-ағартушылық, тәрбиелік және эстетикалық мақсатта пайдалану жануарларды мекендеу ортасынан алмай жүзеге асырылса, жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган белгілі бір жерлерге және белгілі бір мерзімдерде баруға шектеу енгізуге құқылы. Көрсетілген шектеулер туралы мәліметтер аудандық және облыстық бұқаралық ақпарат құралдарында жарияланады, ал тиісті жерлерде арнайы ескерту қалқандары орнатылады.

      2. Жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерін еріксіз және (немесе) жартылай ерікті жағдайларда ұстауға және өсіруге мүдделі жеке және заңды тұлғалар қолдан өсіру жолымен алынған жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерінің мекендеу ортасынан алынған санына сәйкес келетін дара нұсқаларын белгіленген мерзімдерде мекендеу ортасына жіберуге міндетті. Жануарларды жіберу жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның лауазымды адамдарының қатысуымен акт бойынша жүзеге асырылады.

259-бап. Жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерін, сондай-ақ Құрып кету қаупі төнген жабайы фауна мен флора түрлерімен халықаралық сауда туралы конвенцияға қосымшаға енгізілген түрлерді еріксіз және (немесе) жартылай ерікті жағдайларда ұстау және өсіру

      1. Жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлері, сондай-ақ Құрып кету қаупі төнген жабайы фауна мен флора түрлерімен халықаралық сауда туралы конвенцияға қосымшаға енгізілген түрлер еріксіз (торларда және вольерлерде ұстау) және жартылай ерікті (табиғи мекендеу ортасына жақын жағдайлары бар парктерде және басқа учаскелерде ұстау) жағдайларда қолдан өсірілуі мүмкін.

      2. Жеке және заңды тұлғалардың жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерін, сондай-ақ Құрып кету қаупі төнген жабайы фауна мен флора түрлерімен халықаралық сауда туралы конвенцияға қосымшаға енгізілген түрлерді еріксіз және (немесе) жартылай ерікті жағдайларда ұстауына және өсіруіне олар мынадай талаптарды сақтаған:

      1) белгіленген тәртіппен бөліп берілген, вольерлермен, торлармен және басқа да құрылысжайлармен жабдықталған учаскені немесе үй-жайды қоса алғанда, жануарларды ұстауға арналған жағдайлар болған;

      2) зоотехникалық, ветеринариялық және санитариялық-эпидемиологиялық іс-шаралар қажетті көлемде орындалған;

      3) зоологиялық, зоотехникалық және ветеринариялық бейінді мамандар, жануарларды еріксіз немесе жартылай ерікті жағдайларда ұстау дағдылары бар өзге тұлғалар болған;

      4) жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның рұқсаты болған кезде рұқсат етіледі.

      3. Жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерін, сондай-ақ Құрып кету қаупі төнген жабайы фауна мен флора түрлерімен халықаралық сауда туралы конвенцияға қосымшаға енгізілген түрлерді еріксіз және (немесе) жартылай ерікті жағдайларда ұстауға және өсіруге берілген рұқсатта орындалуы міндетті талаптар көрсетіледі. Егер жеке және заңды тұлғалар рұқсат шарттарын орындамаса, алты ай ішінде екі ескертуден кейін рұқсат кері қайтарылып алынуы немесе оның күші жойылуы мүмкін.

      4. Арнайы зоологиялық питомниктерде жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерін еріксіз және (немесе) жартылай ерікті жағдайларда ұстау және өсіру осы питомниктер туралы ережелерге сәйкес жүзеге асырылады.

      5. Сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерге, сондай-ақ Құрып кету қаупі төнген жабайы фауна мен флора түрлерімен халықаралық сауда туралы конвенцияға қосымшаға енгізілген түрлерге жатқызылған және еріксіз және (немесе) жартылай ерікті жағдайларда ұсталатын жануарлардың иелері осы жануарларға алынбайтын сақина тағуға немесе оларды таңбалауды жүргізуге және оларға паспорттары болуға міндетті.

      6. Сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерге жатқызылған жануарларды еріксіз немесе жартылай ерікті жағдайларда ұстайтын жеке және заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасының шегінде осы жануарларды сатып алуға, өткізуге және айырбастауға құқығы бар.

      Мәміле жасалған жағдайда жеке және заңды тұлғалар бес жұмыс күні ішінде жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік органға жасалған мәміле туралы хабарлама жіберуге міндетті.

      Хабарлама тиісті мәміленің күні мен нөмірі көрсетіле отырып, жазбаша түрде жіберіледі.

      7. Меншігінде сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерге, сондай-ақ Құрып кету қаупі төнген жабайы фауна мен флора түрлерімен халықаралық сауда туралы конвенцияға қосымшаға енгізілген түрлерге жатқызылған, еріксіз және (немесе) жартылай ерікті жағдайларда ұсталатын жануарлар бар жеке және заңды тұлғалар оларды Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен халықаралық сауда мақсатында пайдалануы мүмкін.

      8. Егер еріксіз және (немесе) жартылай ерікті жағдайларда өсірілетін жануарлардың сирек кездесетін және жойылып кету қатері төнген түрлерінің халықаралық саудасы мемлекетке экологиялық және (немесе) экономикалық залал келтіруі мүмкін болса, Қазақстан Республикасының Үкіметі мұндай саудаға шектеур енгізуге құқылы.

      Ескерту. 259-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

17-тарау. ОРМАНДАРДЫ ҚОРҒАУ

260-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда ормандарды молықтырған және орман өсiрген кезде мемлекеттiк орман қорының учаскелерiн пайдалану кезiндегi экологиялық талаптар

      Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда ормандарды молықтыру және орман өсiру кезінде мемлекеттік орман қорының учаскелерін пайдалану Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

261-бап. Орман иелеріне және (немесе) орман пайдаланушыларға пайдалануға берiлген мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде ағаш және бұта өсiмдiктерiн күзету, қорғау, молықтыру және пайдалану кезiндегi экологиялық талаптар

      1. Ауыл және орман шаруашылығын кешенді жүргізу үшін орман иелерінің және (немесе) орман пайдаланушылардың Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен пайдалануына берілген мемлекеттік орман қоры учаскелерінде ағаш және бұта өсімдіктерін күзету, қорғау, молықтыру және пайдалану Қазақстан Республикасы Орман кодексінің талаптарына сәйкес жүргізіледі.

      2. Мемлекеттік орман қорының учаскелері пайдалануына берілген орман иелері және (немесе) орман пайдаланушылар оларда орман орналастыруды жүргізуге және Қазақстан Республикасының Орман кодексінде белгіленген тәртіппен орман қорын мемлекеттік есепке алуды жүргізуге қатысуға міндетті.

      3. Осы баптың 1-тармағында көрсетiлген ағаш және бұта өсiмдiктерiнiң жай-күйiн, күзетiлуiн, қорғалуын, молықтырылуын және пайдаланылуын бақылауды орман шаруашылығы саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган жүзеге асырады.

262-бап. Басқа меншiк иелерiнiң немесе жер пайдаланушылардың жер учаскелерi арасында орналасқан мемлекеттiк орман қоры учаскелерiн күзету, қорғау, осындай учаскелерді пайдалану, мемлекеттiк орман қоры учаскелерiнде ормандарды молықтыру кезiндегi экологиялық талаптар

      1. Басқа меншік иелерінің немесе жер пайдаланушылардың жер учаскелері арасында орналасқан мемлекеттік орман қоры учаскелерін күзетуді, қорғауды, пайдалануды, мемлекеттік орман қоры учаскелерінде ормандарды молықтыруды жүзеге асыру үшін мемлекеттік орман иеленушілердің Қазақстан Республикасының Жер кодексінде белгіленген тәртіппен бөтен жер учаскесін шектеулі мақсатты пайдалануға (сервитут) құқығы бар.

      2. Табиғи өсiп шығатын ормандарды сыртқы қолайсыз әсер етулерден қорғау үшiн басқа меншiк иелерiнiң немесе жер пайдаланушылардың жер учаскелерi арасында орналасқан мемлекеттiк орман қоры учаскелерi шекараларының бойымен енi жиырма метр болатын күзет аймақтары белгiленедi.

      3. Күзет аймағы шегiнде мемлекеттiк орман қоры учаскелерінде ормандардың жай-күйiне жағымсыз әсер ететiн қызметке тыйым салынады.

263-бап. Темiржолдардың, автомобиль жолдарының, каналдардың, магистральдық құбыржолдардың және басқа да желiлiк құрылысжайлардың бөлiнген белдеулеріндегi қорғаныштық екпелердi күзету, қорғау және пайдалану кезiндегi экологиялық талаптар

      1. Темiржолдардың, автомобиль жолдарының, каналдардың, магистральдық құбыржолдардың және басқа да желiлiк құрылысжайлардың бөлiнген белдеулерінде орналасқан қорғаныштық екпелер осы объектiлердi қолайсыз табиғи құбылыстардан қорғауға, қоршаған ортаның ластануын болғызбауға, шудың әсер етуiн азайтуға арналған.

      2. Темiржолдардың, автомобиль жолдарының, каналдардың, магистральдық құбыржолдардың және басқа да желiлiк құрылысжайлардың бөлінген белдеулерінде орналасқан, қорғаныштық екпелер бар учаскелерде орманды күтiп-баптау мақсатында кесуге, санитариялық мақсатта кесуге, бағалылығы төмен екпелердi, сондай-ақ қорғаныштық, су сақтау және басқа да функцияларын жоғалта бастаған екпелердi реконструкциялауға байланысты кесуге және қорғаныштық екпелерді жасау жобаларына сәйкес өзге де мақсатта кесуге жол берiледi.

      3. Осы баптың 1-тармағында көрсетiлген қорғаныштық екпелердi күзетудi, қорғауды және пайдалануды өздерінің жерлерінде осы екпелер орналасқан жер пайдаланушылар Қазақстан Республикасының Орман кодексіне сәйкес жүзеге асырады.

264-бап. Қалалық және ауылдық қоныстардың жасыл қорын қорғау

      1. Қалалық және ауылдық қоныстардың жасыл қоры орман екпелері мен өзге де екпелер орналасқан аумақтардың жиынтығын білдіреді.

      2. Қалалық және ауылдық қоныстардың жасыл қорын қорғау жасыл қорды сақтау мен дамытуды қамтамасыз ететін және экологиялық ахуалды қалыпқа келтіру және қолайлы қоршаған орта жасау үшін қажетті іс-шаралар жүйесін көздейді.

      3. Жасыл қордың құрамындағы аумақтарда көрсетілген аумақтарға жағымсыз әсер ететін және олардың экологиялық, санитариялық-гигиеналық және рекреациялық мақсаттағы функцияларды жүзеге асыруына кедергі келтіретін қызметке тыйым салынады.

      4. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген аумақтарда ормандарды күзету, қорғау және молықтыру, орман өсіру Қазақстан Республикасының орман заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

265-бап. Жасыл белдеулерде орналасқан табиғи объектілерді ерекше қорғау режимі

      1. Жасыл белдеулерде орналасқан табиғи объектілерді ерекше қорғау мақсатында қызметтің шектеулі режимі белгіленеді.

      2. Жасыл белдеулердегі қызметтің шектеулі режимі:

      1) жасыл белдеулерде орналасқан табиғи объектілер жай-күйінің қолайсыз өзгеруіне алып келмейтін қызмет түрлерін жүзеге асыру және технологияларды қолдану басымдығы;

      2) әлеуметтік-экономикалық міндеттер мен жасыл белдеулерде орналасқан табиғи объектілерді ерекше қорғау міндеттерін шешудің теңгерімділігі қағидаттарына сәйкес жүзеге асырылады.

      3. Жасыл белдеулердің құрамына кіретін аумақтарда:

      1) уытты химиялық препараттарды, пестицидтерді, агрохимикаттарды пайдалануға;

      2) қауіпті қалдықтарды орналастыруға;

      3) Қазақстан Республикасының азаматтық қорғау туралы заңнамасына сәйкес қауіпті өндірістік объектілерге жатқызылған, қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектілерді орналастыруға;

      4) минералдық сулар мен емдік балшықтар көздерін игеруді, басқа да табиғи емдік ресурстарды пайдалануды қоспағанда, пайдалы қазбалардың кен орындарын игеруге;

      5) күрделі құрылыс объектілерін (гидротехникалық құрылысжайларды, байланыс желілерін, электр беру желілерін, құбыржолдарды, автомобиль жолдарын, теміржол желілерін, басқа да желілік объектілерді, көрсетілген объектілердің ажырамас технологиялық бөлігі болып табылатын ғимараттарды, құрылыстарды, құрылысжайларды, сондай-ақ денсаулық сақтау, білім беру объектілерін, рекреациялық қызметті, туризмді жүзеге асыруға арналған объектілерді қоспағанда) құруға;

      6) мал шаруашылығы және құс шаруашылығы кешендері мен фермаларын салуға, көң-қойма орнатуға;

      7) мал қорымдарын орналастыруға;

      8) улы химикаттар мен минералдық тыңайтқыштар қоймаларын орналастыруға тыйым салынады.

      4. Бүлінген жерлерді рекультивациялау, жерлерді эрозиядан, су басудан, су жайылудан, батпақтанудан, қайтадан сортаңданудан, құрғаудан, қалдықтармен, химиялық заттармен ластанудан, зақымданудан және жасыл белдеулердегі басқа да жағымсыз әсер етуден қорғау басым тәртіппен жүзеге асырылады.

      5. Жасыл аймақтарды рекультивациялау жөніндегі іс-шаралар ормандарда санитариялық қауіпсіздік шараларын орындауды және зиянды организмдердің ошақтарын жоюды, оның ішінде табиғи экологиялық жүйелердің тозуына, табиғи ресурстардың сарқылуына және қоршаған орта жай-күйінің өзге де жағымсыз өзгерістеріне алып келмейтін химиялық препараттарды қолдана отырып жоюды қамтиды.

      6. Жасыл белдеулерде Қазақстан Республикасының орман заңнамасында көзделген жағдайларды қоспағанда, орман екпелерін және өзге де екпелерді жаппай кесуге тыйым салынады.

      7. Орманды қалпына келтіру жөніндегі іс-шаралар жасыл белдеулердің аумақтарында басым тәртіппен, бірақ тиісті орман екпелерін және өзге де екпелерді кесу жүргізілген кезден бастап бір жылдан кешіктірілмей жүзеге асырылады.

      8. Жасыл белдеулерде орналасқан ормандарды пайдалану, күзету, қорғау, молықтыру ерекшеліктерін орман шаруашылығы саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган белгілейді.

18-тарау. ӨСІМДІКТЕРДІҢ, ЖАНУАРЛАРДЫҢ, МИКРООРГАНИЗМДЕРДІҢ ГЕНДІК ҚОРЫН ҚОРҒАУ ЖӘНЕ ГЕНЕТИКАЛЫҚ РЕСУРСТАРДЫ ПАЙДАЛАНУ

266-бап. Өсімдіктердің және табиғи еркіндік жағдайында мекендейтін жануарлардың гендік қорын қорғау және молықтыру кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Қазақстан Республикасының құнды гендік қоры және ұлттық қазынасы болып табылатын өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетін, жойылып кету қатері төнген, эндемиялық және реликтік түрлерінің қырылуына, популяциясының қысқаруына немесе мекендеу ортасының бұзылуына алып келуі мүмкін әрекеттерге жол берілмейді.

      2. Құнды табиғи гендік қор объектілері – өсімдіктер мен жануарлардың сирек кездесетін, жойылып кету қатері төнген, эндемиялық және реликтік түрлерінің популяциясы, сондай-ақ селекцияда пайдаланылатын не болашақта селекция үшін әлеуетті ықтимал объектілер болып табылатын екпе өсімдіктердің және жануарлардың туыстастарын қоса алғанда, құнды агробиоәртүрлілік объектілері анықталған учаскелер заңнамада белгiленген тәртiппен ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жекелеген түрлеріне, генетикалық резерваттарға және айналасына табиғи ресурстарды пайдаланудың ерекше шарттары бар қорғалатын не буферлiк аймақтар белгiленетін басқа да қорғалатын объектiлерге бөлінуі мүмкін.

      3. Осы баптың 2-тармағында көрсетілген өсімдіктер әлемі мен жануарлар дүниесі объектілері табиғи-қорық қоры объектілерінің тізбесіне енгізілуі мүмкін, ал олардың өсіп-өну және мекендеу учаскелері, шоғырлану және көбею орындары, миграция жолдары өсімдіктер әлемі мен жануарлар дүниесі объектілерінің сақталуын, осы учаскелерді пайдаланудың ерекше режимін қамтамасыз ететіндей қорғауда болуға тиіс.

      Табиғи гендік қорды орналастыру учаскелерін карантиндік объектілер мен бөтен түрлерден қорғау қамтамасыз етілуге тиіс.

      4. Осы баптың 2-тармағында көрсетілген өсімдіктер әлемі мен жануарлар дүниесі объектілерін молықтыру және пайдалану аналық дара нұсқаларының сақталуын қамтамасыз ететін тәсілдермен жүзеге асырылуға және осы салада ғылыми зерттеулер жүргізу кезінде, сондай-ақ генетикалық ресурстарға қатысы бар ғылымның тиісті жетістіктерін, практиканы және дәстүрлі білімді пайдалану кезінде қабылданған әдеп талаптарына сай келуге тиіс.

267-бап. Табиғи-ғылыми коллекциялар мен өсімдіктердің генетикалық ресурстары коллекцияларын күтіп-баптау және пайдалану кезіндегі экологиялық талаптар

      Ескерту. 267-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 02.01.2023 № 184-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      1. Өсімдіктердің (оның ішінде, гербарийлік коллекциялар), жануарлардың және генетикалық банктерді, ДНҚ мен РНҚ коллекцияларын қоса алғанда, микроорганизмдердің генетикалық коллекциялары олардың сақталуын, қол жеткізу мен пайдаланудың белгіленген режимін қамтамасыз ететін жағдайларда ұсталуға тиіс.

      Ботаникалық коллекциялар мен өсімдіктердің генетикалық ресурстары коллекцияларын қоспағанда, осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген коллекцияларға қол жеткізу және оларды пайдалану тәртібін, шарттарын ғылым саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

      Ботаникалық коллекцияларды, өсімдіктердің генетикалық ресурстары коллекцияларын қалыптастыру, сақтау, есепке алу және пайдалану тәртібін өсімдіктер дүниесін күзету, қорғау, қалпына келтіру және пайдалану саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

      2. Табиғи-ғылыми коллекциялар мен генетикалық ресурстар коллекциялары Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген негіздерде, шарттарда және шектерде мемлекеттік не жеке меншікте болуы мүмкін.

      Меншік нысандарына қарамастан, ботаникалық коллекциялар мен өсімдіктердің генетикалық ресурстары коллекцияларын қоспағанда, табиғи-ғылыми коллекциялар және оларды ұстаушылар ғылым саласындағы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен мемлекеттік есепке алуға және тіркеуге жатады.

      Ескерту. 267-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.01.2023 № 184-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

19-тарау. КАСПИЙ ТЕҢІЗІНІҢ СОЛТҮСТІК БӨЛІГІНДЕГІ МЕМЛЕКЕТТІК ҚОРЫҚ АЙМАҒЫ

268-бап. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағының шекаралары

      Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағының шекараларын Қазақстан Республикасының Үкіметі белгілейді.

269-бап. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында қызметті жүзеге асыру режимін шектеу

      1. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағының шегінде функционалдық аймақтарға бөлу негізінде қызметке толық тыйым салынған қорық учаскелері бөліп шығарылады және "Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жұмыстың жекелеген түрлерін жүргізуге қосымша уақытша шектеулер енгізіледі.

      2. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі қорық аймағында мынадай пайдалану режимі белгіленеді:

      1) теңізде балықтардың қалыпты уылдырық шашуын және құртшабақтардың ширауын қамтамасыз ету үшін 1 сәуірден бастап 15 шілде аралығындағы кезеңде Жайық пен Еділ өзендері сағасындағы аудандарда Еділ өзенінің жер беті атырауы қазақстандық бөлігінің теңізге қарай сұғына енген нүктесінен және Жайық өзенінің жер беті атырауының теңізге қарай сұғына енген нүктесінен 50 километр радиуста, сондай-ақ 1994 жылы 1 қаңтардағы жағалау сызығынан ені 15 километр белдеуде жоғарыда аталған атыраулар бойындағы кеңістік шекараларының арасында және одан әрі шығысқа қарай Жем өзеніне дейін құрылыс және геофизикалық жұмыстар жүргізуге, ұңғымаларды сынауға және кеме қатынасына тыйым салынады. Бұл ретте жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік органмен келісу бойынша балық аулауды және оны тасуды, навигациялық жағдай құралдарын қоюды, ауыстыруды, алуды және тексеруді, ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүзеге асыратын кемелердің қатынасына жол беріледі;

      2) осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген кезеңде мұнай өндіру процесі жабдықтармен, химиялық реагенттермен, жанар-жағармай және басқа материалдармен, азық-түлікпен дербес қамтамасыз етуге көшірілуге тиіс. Тыйым салу кезеңі аяқталған соң кейіннен әкету үшін мұнай өндіру процесіндегі қалдықтарды жинақтау мен сақтауды қамтамасыз ететін барлық шаралар қабылдануға тиіс;

      3) құстарды ұя салатын жерлерінде (қамыс нуларында, құмдауытты жағалау маңы шығанақтары мен аралдарда) сақтау мақсатында осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген кезеңде құрылыс жұмыстарын жүргізуге, сондай-ақ ұңғымаларды сынауға тыйым салынады;

      4) осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілгеннен басқа мерзімдерде құрлық – теңіз шекарасындағы қамысты нулардың (табиғи биологиялық сүзгілердің) шегінде жұмыстар жүргізу жылдың маусымы ескеріле отырып, қоршаған ортаны қорғау және ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдардың шешімдерімен реттеледі;

      5) Каспий итбалығының популяциясын сақтау үшін көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу қазан айынан бастап мамыр айы аралығында олар шоғырланған жерден 1852 метрден (бір теңіз милі) жақын болмайтын қашықтықта жүзеге асырылуға тиіс. Жатақтардың ауысуы ескеріле отырып, итбалықтар шоғырланған жерлерді анықтау үшін барлық мүмкін болатын шаралар қабылдануға тиіс;

      6) құстар мен Каспий итбалығына жағымсыз әсер етуді болғызбау үшін қоршаған ортаны қорғау және ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдарды алдын ала хабардар ете отырып, ғылыми-зерттеу және авариялық-құтқару жұмыстарын жүргізу жағдайларды қоспағанда, олардың анықталған мекендеу және көбею орындарынан бір километрден төмен биіктікте әуе көлігінің ұшып өтуіне тыйым салынады.

      3. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағы экожүйесінің орнықты болуын қамтамасыз ету үшін теңізде барлау мен өндіруді жобалау кезінде бұрғылау негіздерін салу, ұңғымаларды сынау және кеме қатынасы барынша шектеледі.

270-бап. Каспий теңізінің су қорғау аймағы

      Каспий теңізінің жағалауы бойынша су қорғау аймағының ені осы Кодекстің 223-бабы 2-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, теңіздің соңғы он жыл ішіндегі орташа-көпжылдық деңгейі белгісінен екі мың метрге тең, минус 27 метрге тең деп қабылданады.

271-бап. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі халық су пайдаланатын жерлерде жағалау маңы суын қорғау аудандары

      1. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі халық су пайдаланатын жерлерде жағалау маңы суын қорғау аудандарын жергілікті атқарушы органдар нақты және перспективалық су пайдалануды ескере отырып, өз құзыреті шегінде белгілейді. Осындай аудан аумағының теңіз жағындағы ені теңіздің соңғы он жылдағы орташа-көпжылдық деңгейі белгісінен 3,9 километрден кем болмауға тиіс.

      2. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі халық су пайдаланатын жерлерде жағалау маңы суын қорғау аудандарының құрамында бөлінетін құрлықтың жағалау маңындағы белдеуі шекараларды айқындау бөлігінде де, қорғау режимі бөлігінде де Каспий теңізінің су қорғау аймағына сәйкес келеді.

272-бап. Каспий теңізі деңгейінің көтеріліп-қайтып ауытқуының әсер ету аймағы шегінде қызметті жүзеге асыру кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Каспий теңізі деңгейінің көтеріліп-қайтып ауытқуының ықпал ету аймағының нақты тіркелген шекарасы болмайды және ол шамамен акваторий шегінде минус 29 метр абсолютті белгіден құрлықтағы минус 26 метрге дейін жетеді.

      2. Каспий теңізі деңгейінің көтеріліп-қайтып ауытқуының ықпал ету аймағы шегінде:

      1) су объектілерінің және олардың су қорғау аймақтары мен белдеулерінің ластануы мен қоқыстануын болғызбайтын құрылысжайлармен және құрылғылармен қамтамасыз етілмеген жаңа және реконструкцияланатын объектілерді жобалауға, салуға және пайдалануға беруге;

      2) мұнай өнімдерін сақтауға арналған қоймаларды, техникаға техникалық қызмет көрсету пункттерін, механикалық шеберханаларды, жуу орындарын елді мекендер шегінен тыс жерге орналастыруға және салуға, қалдықтарды орналастыру орындарын ұйымдастыру мен жайластыруға, сондай-ақ судың сапасына жағымсыз ықпал ететін басқа да объектілерді орналастыруға;

      3) экологиялық рұқсатсыз құрылыс, түбін тереңдету және жару жұмыстарын жүргізуге, пайдалы қазбаларды өндіруге, кәбілдер, құбыржолдар және басқа да коммуникациялар тартуға, бұрғылау, ауыл шаруашылығы және өзге де жұмыстарды орындауға тыйым салынады.

273-бап. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында қызметті жүзеге асыру кезіндегі жалпы экологиялық талаптар

      Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында қызметті жүзеге асыру кезінде мынадай экологиялық талаптар сақталуға тиіс:

      1) авариялық-құтқару жұмыстарын қоспағанда, топырақты қазып алуға және басқа жерге апаруға байланысты жұмыстарға жер қойнауын зерттеу жөніндегі уәкілетті мемлекеттік орган беретін арнайы рұқсат болған кезде жол беріледі;

      2) құрылысжайларды салу, монтаждау және бөлшектеу ластағыш заттардың барлық түрін жинауды қамтамасыз ететін технологиялар пайдаланылған кезде ғана жүзеге асырылуы мүмкін;

      3) құрылыс жұмыстары мен өзге де жұмыстардың кез келген түрін жүргізу кезінде су ішінде және теңіз түбінде жару жұмыстарын пайдалануға тыйым салынады;

      4) теңіз түбіндегі жару жұмыстары қоршаған ортаны қорғау, су қорын пайдалану және қорғау және жер қойнауын зерттеу саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдардың рұқсаты бойынша жүзеге асырылуы мүмкін;

      5) суда жүзетін және су маңында жүретін құстардың ұя салатын жерлерін бұзуға, сондай-ақ бекіре балықтарының уылдырық шашатын жерлерге баруына бөгет жасауға тыйым салынады;

      6) су тарту құрылысжайларын балық қорғау құрылғыларымен жарақтандырған кезде ғана теңізден су тартуға жол беріледі;

      7) су тарту құрылысжайларында балық қорғау құрылғылары жұмысының тиімділігін үздіксіз бақылауға арналған техникалық құрылғылар орнатылуға тиіс;

      8) қалдықтарды теңізге төгуге тыйым салынады;

      9) қоршаған ортаны қорғау, су қорын пайдалану және қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдардың, сондай-ақ халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның рұқсаты бойынша төгілетін тазартылған сарқынды сулардың, оның ішінде салқындату және өрт сөндіру жүйелері суының, мұнайдан тазартылған теңіз суының, балласт сулардың шектеулі тізбесін қоспағанда, сарқынды суларды теңізге төгуге тыйым салынады;

      10) бақылау тұстамасының шегінен тыс төгілу нәтижесіндегі судың температурасы соңғы үш жыл ішінде төгу кезеңіндегі судың орташа айлық температурасымен салыстырғанда бес градустан жоғары көтерілмеуге тиіс;

      11) көлік маршруттары олардың теңіз сүтқоректілеріне, балықтар мен құстарға ықпалын болғызбайтындай немесе азайтатындай етіп таңдалуға тиіс;

      12) арнайы талаптар қолданылатын аймақта жобаларда көзделмеген теміржолдарды, автомобиль жолдарын төсеуге, магистральдық құбыржолдарды тартуға тыйым салынады.

      Су қорғау аймағында және тереңдігі он метрден аспайтын жағалау маңындағы таяз сулы учаскелерде жұмыстарды жүргізу үшін өнімділігі жоғары су түбіндегі топтар мен уылдырық шашатын жерлердің сақталуын қамтамасыз ететін көлік құралдары пайдаланылуға тиіс. Қажет болған жағдайда, қоршаған ортаның жай-күйіне мониторинг жүргізу кезінде топырақ-өсімдік қабатының және сол жердегі биоценоздардың тұтастығын барынша аз дәрежеде бұзатын жалпақ шынжыртабанды, қысымы төмен шиналармен, ауа жастықшаларымен жүретін арнайы көлік құралдарын пайдалануға жол беріледі.

274-бап. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағындағы теңізде көмірсутектерді барлауды және (немесе) өндіруді жүргізу кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағындағы теңізде көмірсутектерді барлауды және (немесе) өндіруді жүргізу кезінде жер қойнауын пайдаланушы осы Кодексте көзделген өзге де экологиялық талаптарға қосымша ретінде осы бапта белгіленген экологиялық талаптардың сақталуын қамтамасыз етуге міндетті.

      2. Келісімшарт аумағы шегінде бұрын бұрғыланған ұңғымалар табылған жағдайда, жер қойнауын пайдаланушы оларды балансқа қабылдауға және олар бойынша мониторинг жүргізуге міндетті.

      3. Авариялық жағдайдың туындау қатері төнген жағдайларды қоспағанда, ұңғымаларды пайдалану кезінде флюидтерді алау етіп жағуға тыйым салынады.

      4. Ұңғымаларды сынау кезінде көмірсутектерді алау етіп жағу қоршаған ортаға неғұрлым қауіпсіз болып табылатын ең үздік қолжетімді техника қолданыла отырып, барынша азайтылуға тиіс. Тиісті техниканың қолданылуын негіздеу қоршаған ортаға әсерін бағалауды жүргізу кезінде жүзеге асырылады.

      Жер қойнауын пайдаланушы шыққан түтіннің сейілуіне ықпал ететін қолайлы ауа райы жағдайында ғана осы тармақта көрсетілген ең үздік қолжетімді техниканы қолдана отырып, ұңғымаларды сынау кезінде көмірсутектерді алау етіп жағуды жүзеге асыруға міндетті, бұл ретте алау қондырғыларының конструкциясы көмірсутектердің толық жануын қамтамасыз етуге тиіс.

      5. Ұңғыма құстардың миграция жолдарында орналасқан жағдайда орнитофаунаға залал келтіруді болғызбау үшін ұйымдастырушылық-техникалық шаралар қабылдануға тиіс.

      6. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағындағы теңізде көмірсутектерді барлауды және (немесе) өндіруді жүргізу кезінде атмосфераға шығарындылар Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес, көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық практикада қабылданған, сынақтан өткен қағидаттармен және әдістермен мониторингтеуге және бақылауға жатады.

      7. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу үшін бекітілген жобалық құжатта айқындалатын қалдықтарды залалсыздандыру жөніндегі операцияларды алдын ала жүргізбей, бұрғылау қалдықтарын жер қойнауына айдауға тыйым салынады.

      8. Каспий теңізінің солтүстік бөлігінде ілеспе газды жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу үшін бекітілген жобалық құжатта көзделген нормалардан асырып, қабаттық қысымды ұстап тұру арқылы мұнай беруді ұлғайтуды қамтамасыз ететіндей жер қойнауына айдауға, сондай-ақ ілеспе газды жобалық көрсеткіштерден асырып қысып айдауға тыйым салынады.

      9. Қайталап пайдалануға тартылмайтын және жер қойнауына айдалмайтын бұрғылау қалдықтарын (шламдар мен ерітінділерді) залалсыздандыру және сақтау жөніндегі операциялардың барлығы Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағынан тыс жерде орналасқан арнайы полигонда жүзеге асырылуға тиіс. Мұндай арнайы полигон бұрғылау жұмыстары басталған күннен кешіктірілмей пайдалануға берілуге тиіс.

      10. "Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес теңіз объектілері деп танылатын осындай объектілер және оларға қызмет көрсететін кемелер сарқынды суларды тазалауға және зарарсыздандыруға арналған немесе сарқынды суларды жинауға, сақтауға және кейіннен арнайы кемелерге немесе жағалаудағы қабылдау құрылғыларына беруге арналған қондырғымен жабдықталуға тиіс. Қоқысты жинау немесе өңдеу (уату немесе сығымдау) үшін тиісті құрылғылар көзделуге тиіс. Бекітілген жобалық құжатқа сәйкес ең үздік қолжетімді техникаларды қолдана отырып, медициналық қалдықтар мен тамақ қалдықтарын жағуға жол беріледі.

      11. Жер қойнауын пайдаланушының қаржылай қаражаты есебінен мұнай өндіру жөніндегі жұмыстарды бастағанға дейін Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында уылдырық шашатын жерлерді қорғау және бағалы кәсіпшілік балықтарын молықтыру, сондай-ақ итбалықтардың мекендеу ортасын сақтау жөніндегі іс-шараларды қоса алғанда, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі кешенді бағдарламалар әзірленуге тиіс.

      12. Бұрғылық және тампонаждық сұйықтықтар құрамында бекітілген техникалық жоба құрамында келісілмеген заттар қолданылмауға тиіс.

      13. Бұрғылау қондырғыларын иісті газ түтінінің шекті мәндері бойынша Халықаралық теңіз ұйымының талаптарына сай келетін іштен жану қозғалтқыштарымен жасақтау қажет.

      14. Энергия қондырғылары іштен жану қозғалтқыштарымен немесе қосарлы отын (дизель отыны – газ) турбиналарымен жасақталуға тиіс.

      15. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында теңізде көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру жөніндегі белгіленіп отырған қызметтің қоршаған ортаға әсер етуіне бағалау жүргізу кезінде белгіленіп отырған қызметтің бұрын зерделенген ауданының қазіргі жай-күйін талдау қоршаған ортаға әсер етуді бағалау туралы есеп ұсынылғанға дейін кемінде төрт жыл бұрын жүргізілген далалық зерттеулер нәтижелеріне негізделуге тиіс.

      16. Каспий теңізінің акваторийі мен жағалау маңы аймақтарының ерекше осал учаскелерінде барлау жүргізуден бас тартуды қоса алғанда, балама нұсқаларды талдау қоршаған ортаға әсер етуді бағалау кезінде міндетті элемент болып табылады.

      17. Су қорғау аймағында және теңіздің жағалау маңындағы тереңдігі он метрден аспайтын таяз учаскелерінде ұңғымаларды бұрғылау сыртқы желілерден электржетекті бұрғылау қондырғыларының көмегімен жүзеге асырылады. Егер бұрғылау дизель отынды және дизель жетекті генератордан бұрғылау қондырғысымен жүргізілетін болса, онда мұндай қондырғылардан атмосфераға тазартылмаған газ түтінінің шығуы барынша азайтылуға тиіс.

      18. Теңізде көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде мұнайды және құрамында мұнай бар жүктерді тасымалдау жүзеге асырылатын әрбір теңіз объектісінде және әрбір кемеде Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасына сәйкес айқындалатын, Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жоюға арналған ресурстар орналастырылуға тиіс.

275-бап. Геофизикалық жұмыстар жүргізу кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында геофизикалық жұмыстарды жүргізу кезінде:

      1) сейсмикалық толқындардың жару көздерін және ихтиофауна мен оның мекендеу ортасына зиянды әсер ететін параметрлері бар пневматикалық көздерді пайдалануға;

      2) қауіпсіздігі құжатпен немесе тәжірибелік геофизикалық жұмыстар негізінде расталмаған аппаратуралар мен әдістерді қолдануға;

      3) сейсмикалық шолу құралдарының үзіліп қалуын және әкетілуін болғызбау үшін оларды теңізде бақылаусыз қалдыруға, сондай-ақ оларды су түбімен сүйретуге тыйым салынады.

      2. Каспий итбалығының популяциясын сақтау мақсатында қазан айынан бастап мамыр айлары аралығындағы кезеңде сейсмикалық жұмыстар мен өзге де геофизикалық жұмыстарды жүргізу сейсмикалық профильдерді аралдық және мұздақ жатақтарда итбалықтар шоғырланған жерлерден 1852 метрден (бір теңіз милінен) кем емес қашықтыққа бұрып әкетіліп түзетіледі. Жатақтарды жиі ауыстыратынын ескере отырып, итбалықтар көп шоғырланған жерлерді анықтау үшін алдын ала авиациялық айналып ұшу көзделуге тиіс.

      3. Сейсмикалық барлау процесінде жұмыс аймақтарынан балықтарды үркіту құралдарын пайдалану көзделуі мүмкін.

276-бап. Мұнай-газ құбыржолдарын жобалау және салу кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Теңіз деңгейінің көтеріліп-қайтып ауытқуы ықпал ететін аймақта мұнай-газ құбыржолдарын және оларға ілеспе объектілерді жобалау және салу ауытқудың ең жоғары амплитудасы ескеріле отырып жүргізілуге тиіс.

      2. Мұнай-газ құбыржолдарындағы автоматты бекіту ысырмаларын жобалау мұнай-газ құбыржолдары тұтастығының ықтимал бұзылуына байланысты тәуекелдерді бағалау ескеріле отырып жүргізілуі қажет.

      3. Мұнай-газ құбыржолдарын салу кезінде теңіз түбінің барынша аз көлемде бұзылуын қамтамасыз ететін техникалық құралдар мен жабдықтар қолданылуға және су ішінде қалқымалы заттардың таралуын оқшаулайтын технологиялар мен әдістер пайдаланылуға тиіс.

      4. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында мұнай-газ құбыржолдарын жылжымалы мұздардан, кемелер зәкірінен және техногендік сипаттағы басқа да сыртқы әсер етулерден зақымданудан қорғауды қамтамасыз ететін тереңдікте тарту міндетті болып табылады.

      5. Мұнай-газ құбыржолдарының бойында құбыржолдың шеткі сызықтарының осінен әрбір жағынан бес жүз метр қашықтықтағы, параллель жазықтықтар арасында орналасқан, су бетінен түбіне дейінгі су кеңістігінің учаскелері түрінде күзет аймақтары белгіленуге тиіс.

      6. Мұнай-газ құбыржолдарын гидрологиялық сынау кезінде суды төгу Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағы шекараларының шегінен тыс жүргізілуге тиіс.

277-бап. Жағалаудағы жабдықтау базалары мен жағалаудағы инфрақұрылым объектілеріне арналған экологиялық талаптар

      1. Порттар мен айлақтарды қоспағанда, жағалау базаларын, оның ішінде жанар-жағармай материалдары қоймаларын, көлік құралдарына техникалық қызмет көрсету станцияларын салу қолда бар инфрақұрылым пайдаланыла отырып, Каспий теңізі жағалауының су қорғау аймағынан тыс жерде жүзеге асырылуға тиіс. Cу қорғау аймағында Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген объектілерді салуға және жұмыстарды орындауға жол беріледі.

      2. Айлақтар мен жабдықтау базаларының аудандары жабдықтау, техникалық қызмет көрсету және май құю жөніндегі операциялар қоршаған ортаның қауіпсіздігі мен халық денсаулығын қамтамасыз ететін талаптардың барлығы сақтала отырып жүзеге асырылатындай түрде жоспарлануға тиіс.

      3. Жағалаудағы инфрақұрылым объектілерінің жұмыс істеуі және оларды бөлшектеу аяқталғаннан кейін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісілген жобалау құжаттамасына сәйкес жерлерді рекультивациялау жүргізілуге тиіс.

278-бап. Кеме қатынасына қойылатын экологиялық талаптар

      1. Каспий теңізінде өсімдіктер әлемі мен жануарлар дүниесі объектілерінің кездейсоқ интродукциялануын болғызбау үшін экологиялық зерттеп-қарау жүргізбестен, бұрын өзге су бассейндерінде жұмыс істеген жабдықты және аппаратураны, сондай-ақ кемелерді пайдалануға тыйым салынады.

      2. Су көлігімен жүзіп өтудің барлық түрлері жобалау алдындағы және жобалау құжаттамасының құрамында ұсынылуға тиіс. Егжей-тегжейлі жобалау сатысында және жұмыстарды ұйымдастыру кезінде кемелердің маусымдар бойынша қозғалу кестесі айқындалуға және картографиялық материалдарда кемелердің жүзу маршруттары көрсетілуге тиіс. Жүзіп өту маршруттарын таңдау кезінде мұз қату жағдайларын қоса алғанда, гидрометеорологиялық жағдайлар, сондай-ақ балықтың бағалы түрлерінің уылдырық шашу және миграциялау, итбалықтардың жатақтарға бару, құстардың ұя салу кезеңдері мен орындары ескерілуге тиіс.

      3. Кемелердің барлығы отынды жабық бункерлеу жүйелерімен, ластанған сулар мен тұрмыстық қоқыс жинайтын ыдыстармен жабдықталуға, олардың ашық су айдынына төгілуіне мүмкіндік бермейтін құрылғылармен жарақтандырылуға тиіс.

      4. Сусымалы материалдарды, химиялық реагенттер мен қауіпті жүктерді тасымалдау Қазақстан Республикасының сауда мақсатында теңізде жүзу туралы заңнамасының талаптарына сәйкес олардың қоршаған ортаға түсуін болғызбайтын жабық контейнерлер мен арнайы ыдыстарда жүзеге асырылуға тиіс.

      5. Кемелердің, басқа да жүзу құралдарының, теңіз бұрғылау қондырғылары мен платформаларының корпустары сертификатталған коррозияға қарсы заманауи материалдармен жабылуға тиіс.

      6. Теңізде кемелерге май құю отынның және жанар-жағармай материалдарының төгілуін және ағып кетуін болғызбайтын жүйелердің көмегімен жүргізілуге тиіс.

      7. Кемелерден шығатын шу мен діріл санитариялық-эпидемиологиялық қағидалар мен нормаларда, гигиеналық нормативтерде белгіленген шудың шекті жол берілетін деңгейінен аспауға тиіс.

      8. Арнайы мақсаттағы кемелердің құрылыс жабдығы шу мен діріл деңгейін төмендетуге арналған құрал-жабдықтармен жасақталуға тиіс.

      9. Каспий теңізі акваториясында көмірсутектер мен өзге де қауіпті заттарды танкермен тасымалдау үшін қосарлы корпусы бар танкерлер пайдаланылады.

      10. Кемелер кеме палубаларының мұнай өнімдерімен ластануына, ластанған сарқынды сулардың су айдындарына төгілуіне жол бермейтін жабдықпен жарақталуға тиіс. Кемелерден мұнайды, ластағыш заттарды және құрамында ластағыш заттар бар сарқынды суларды, тазартылмаған балласт суларды, тамақ қалдықтарын, тұрмыстық қоқысты және пластмассалардың барлық түрін су объектілеріне төгіп-тастауға тыйым салынады. Кемелерден ластануды болғызбау жөніндегі шаралар Қазақстан Республикасының сауда мақсатында теңізде жүзу туралы заңнамасының талаптарына сәйкес қабылданады.

      11. Кеме қатынасы режимі жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану, су қорын пайдалану және қорғау саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдармен келісу бойынша белгіленеді.

279-бап. Көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру жөніндегі операциялар объектілерін консервациялауға және жоюға қойылатын экологиялық талаптар

      1. Теңізде көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру, барлау, оның ішінде пайдалы қатты қазбаларды, минералдық және (немесе) ауызсуларды барлау жөніндегі операциялар объектілерін консервациялау немесе жою Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

      2. Сынақтар аяқталғаннан кейін ұңғымалар консервацияланған жағдайда жер қойнауын пайдаланушы консервациялау жөніндегі жұмысты жүргізуге, жұмыс қайта басталатын кезге дейін бұрғылау негіздерінің сақталуын және ұңғымалардың берік герметикалануын қамтамасыз етуге міндетті.

      3. Үйінді негізден (су асты бермасынан немесе аралдан) бұрғыланған ұңғымаларды жою кезінде жер қойнауын пайдаланушы олардың герметикалануын және жасанды негізді көмірсутектермен және өзге де химиялық заттармен ықтимал ластанудан тазартуды алдын ала жүргізе отырып, оның жай-күйін бақылауды қамтамасыз етуге міндетті. Аралды (берманы) су шайып кеткен жағдайда жер қойнауын пайдаланушы негізді түбегейлі тегістегенге дейін оны қадамен немесе бакенмен белгілеуге және кеме қатынасының қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында теңіз карталарына түсіру үшін координаттарын жер қойнауын зерттеу жөніндегі, ішкі су көлігі саласындағы уәкілетті мемлекеттік органдарға беруге міндетті.

      4. Кез келген типтегі платформалардан бұрғыланған ұңғымаларды жою кезінде платформалардың конструкциялары толық бөлшектелуге және жойылуға, ал герметикаланған ұңғымалардың басы балық аулау мен кеме қатынасына кедергі келтірмеуі үшін түбінен кесіп тасталуға тиіс.

      5. Пайдаланудан шығарылған өндіруге арналған үйінді аралдарды жою туралы шешім жою жөніндегі жұмыстарды жүргізудің қоршаған ортаға әсер етуіне жүргізілген бағалау негізінде қабылдануға тиіс.

      6. Су жайылған және су басқан ескі ұңғымаларды консервациялау және жою Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекеттік экологиялық сараптамадан және Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасына сәйкес жүргізілетін сараптамадан өткен жобалар бойынша орындалуға тиіс. Бұл ретте Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою бойынша әзірлікті және іс-қимылды қамтамасыз ету жөніндегі жоспар міндетті түрде әзірленуге әрі бекітілуге және консервацияланған және жойылған ұңғымалардың мониторингі қамтамасыз етілуге тиіс. Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою бойынша әзірлікті және іс-қимылды қамтамасыз ету жөніндегі жоспарға сәйкес Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін қажетті ресурстармен қамтамасыз етпей, жұмыстарды жүргізуге жол берілмейді.

280-бап. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағының қоршаған ортасын мониторингтеу

      1. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мемлекеттік экологиялық мониторингті міндетті түрде жүзеге асырады.

      2. Каспий теңізінің солтүстік бөлігіндегі мемлекеттік қорық аймағында жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізетін жер қойнауын пайдаланушы теңіз ортасына жағымсыз әсерді болғызбау мақсатында мұзбен жабылған теңіз акваториясында қысқы кезеңдегі мониторингті қоспағанда, бүкіл келісімшарт аумағы бойынша қоршаған ортаға жыл сайынғы өндірістік мониторингті (климаттық маусымдар бойынша) жүргізуге міндетті.

      3. Көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру жөніндегі операциялардың (геофизикалық зерттеулер, инженерлік-геологиялық іздестірулер, бұрғылау, құрылыс салу, жайластыру, пайдалану, жою және өзге) әрбір кезеңінің қоршаған ортаға әсер етуін бағалау материалдарында өндірістік мониторингті жүргізу көзделуге тиіс, онда:

      1) көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру жөніндегі операциялардың әрбір кезеңінде өндірістік объектілердегі қоршаған ортаның жай-күйін тікелей зерттеулер;

      2) ластану көздерін мониторингтеу;

      3) қоршаған ортаның жай-күйін мониторингтеу;

      4) қоршаған ортаның авариялық ластану салдарын мониторингтеу қамтылады.

      4. Қоршаған ортаны мемлекеттік экологиялық және өндірістік мониторингтеу мынадай параметрлерді:

      1) Каспий теңізінің мәртебесі (режимі) бойынша әртүрлі учаскелерінде судың, сондай-ақ су түбіндегі шөгінділердің физикалық, химиялық және гидробиологиялық көрсеткіштер бойынша ластану деңгейін;

      2) Каспий теңізінің белгілі бір учаскелерінде (ашық теңізде, шығанақтарда, атырау маңындағы учаскелерде, теңізге құятын өзендерде, көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру жөніндегі операциялар жүргізілетін аудандарда сынамаларды іріктеудің бақылау нүктелерінде), атмосфера – су бөлінісі шекарасында ластағыш заттардың балансы мен түрленуін және олардың су түбіндегі шөгінділерде (тұнбаларда) жинақталуын;

      3) табиғи циркуляциялық процестерді, гидрометеорологиялық көрсеткіштерді (судың температурасын, ағысын, желдің жылдамдығы мен бағытын, атмосфералық жауын-шашынды, атмосфералық қысымды, ауаның ылғалдығын) байқауды қамтуға тиіс.

      5. Жер қойнауын пайдаланушы қажет болған жағдайда және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның талап етуі бойынша қоршаған ортаның жай-күйіне қосымша зерттеулер жүргізуге тиіс.

      6. Жер қойнауын пайдаланушы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен қоршаған ортаның жай-күйін байқау түрлері мен әдістерін айқындайды.

      7. Жер қойнауын пайдаланушы өндірістік мониторинг жүргізген кезде алдыңғы жылдардағы байқау нәтижелерін ескеруге және ұзақ мерзімдік байқау қатарын жалғастыру мақсатында жұмыс алаңында (келісімшарт аумағы шегінде және оның айналасында) орналасқан, бұрыннан бар станциялардың көрсеткіштерін пайдалануға тиіс.

      8. Авариялық ахуал туындаған жағдайда қоршаған ортаның авариялық ластану салдарын мониторингтеу кейінге қалдырмай ұйымдастырылуға тиіс.

      9. Жер қойнауын пайдаланушы өндірістік мониторинг нәтижелерін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға беруге міндетті.

18-БӨЛІМ. КЛИМАТ ЖӘНЕ АТМОСФЕРАНЫҢ ОЗОН ҚАБАТЫ

20-тарау. ПАРНИКТІК ГАЗДАРДЫҢ ШЫҒАРЫЛУЫ МЕН СІҢІРІЛУІ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

281-бап. Парниктік газдар

      1. Парниктік газдар деп Жердің атмосферасын құрайтын, инфрақызыл сәулені сіңіре немесе шағылыстыра алатын, шығу көзі табиғи да, антропогендік те болатын газ тәріздес заттар (химиялық қосылыстар) түсініледі.

      2. Осы Кодекстің күші парниктік газдардың мынадай түрлеріне:

      1) көміртегі диоксидіне (CO2);

      2) метанға (CH4);

      3) азот шала тотығына (N2O);

      4) гидрофторкөміртектеріне (ГФК);

      5) перфторкөміртектеріне (ПФК);

      6) күкірт гексафторидіне (SF6);

      7) осы баптың 3-тармағына сәйкес қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындаған өзге де заттарға қолданылады.

      3. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның жекелеген заттарды парниктік газдар ретінде айқындауы осындай заттарға қатысты парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу бойынша шаралар қабылдауды талап ететін Қазақстан Республикасының халықаралық міндеттемелері күшіне енген жағдайда жүзеге асырылады.

282-бап. Парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі

      1. Парниктік газдардың шығарылуы деп антропогендік процестер нәтижесінде атмосфераға парниктік газдардың босап шығуы түсініледі.

      2. Парниктік газдардың сіңірірілуі деп кез келген табиғи процесті немесе қызмет түрін жүзеге асыру нәтижесінде болатын атмосферадан парниктік газды абсорбциялау (жою) түсініледі.

      3. Парниктік газдардың шығарылу және сіңірілу көлемі көміртегі диоксиді баламасының тоннасымен өлшенеді және есептеледі.

      Көміртегі диоксиді баламасының тоннасы деп көміртегі диоксидінің бір метрикалық тоннасы немесе жаһандық жылыну әлеуеті бойынша көміртегі диоксидінің бір метрикалық тоннасына балама өзге парниктік газ массасы түсініледі.

      Жаһандық жылыну әлеуетін Қазақстан Республикасының климаттың өзгеруі саласындағы халықаралық шарттарының ережелеріне сәйкес қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

283-бап. Климаттың өзгеруіне жаһандық ден қоюға Қазақстан Республикасының ұлттық үлестері

      1. Қазақстан Республикасы 2030 жылғы 31 желтоқсанға қарай Қазақстан Республикасының көміртегі балансын 1990 жылғы көміртегі балансының деңгейінен кемінде он бес пайызға төмендетуді қамтамасыз етуді өзіне мақсат етіп қояды.

      Қазақстан Республикасының көміртегі балансы белгіленген кезеңде парниктік газдардың нақты сіңірілу көлемін алып тастағандағы парниктік газдардың нақты шығарылу көлемі ретінде айқындалады.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген мақсат климаттың өзгеруіне жаһандық ден қоюға Қазақстан Республикасының ұлттық деңгейде айқындалатын үлесі (бұдан әрі – ұлттық үлес) болып табылады.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес Қазақстан Республикасының келесі ұлттық үлестерін әзірлейді.

      Қазақстан Республикасының келесі ұлттық үлестерін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.

      3. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасының климаттың өзгеруі саласындағы халықаралық шарттарын іске асыру жөніндегі жұмыс органы болып табылады және осы Кодекске сәйкес айқындалған Қазақстан Республикасының ұлттық үлестеріне қол жеткізуді қамтамасыз ету мақсатында осы Кодекске сәйкес парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеуді жүзеге асырады.

      4. Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары мен лауазымды адамдары өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының ұлттық үлестерін орындауды қамтамасыз етуге бағытталған әрекеттерді жасауға міндетті.

284-бап. Парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу

      1. Парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу деп Қазақстан Республикасының орнықты дамуын қамтамасыз ету және оның халықаралық міндеттемелерін орындау қажеттігін ескере отырып, парниктік газдардың шығарылуын қысқарту және сіңірілуін ұлғайту үшін жағдай жасауға бағытталған мемлекеттің қызметі түсініледі.

      2. Парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу:

      1) осы Кодекске сәйкес парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу құралдарын қолдану;

      2) көміртегі бірліктері саудасының нарықтық тетігін белгілеу арқылы жүзеге асырылады.

      3. Парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу осы Кодекске және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

285-бап. Парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу құралдары

      Парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу мынадай құралдар:

      1) көміртегі бюджетін белгілеу;

      2) көміртектік квоталау;

      3) қондырғылар операторларын әкімшілендіру пайдаланыла отырып жүзеге асырылады.

286-бап. Көміртегі бюджеті

      1. Көміртегі бюджеті деп көміртектік бюджеттеу кезеңіне Қазақстан Республикасының көміртегі балансы үшін осы Кодексте көзделген тәртіппен белгіленген шекті жол берілетін көлем түсініледі.

      2. Көміртектік бюджеттеу кезеңінде Қазақстан Республикасының көміртегі балансы осындай кезеңге қатысты белгіленген көміртегі бюджетінен аспауға тиіс.

      3. Көміртектік бюджеттеу кезеңі қатарынан бес күнтізбелік жылды құрайды.

      4. Көміртегі бюджеті квоталанатын және квоталанбайтын парниктік газдардың шығарылу көлемін айқындайды.

      5. Көміртегі бюджетін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган көміртектік бюджеттеудің қатарынан болатын әрбір кезеңі үшін көміртектік бюджеттеудің тиісті кезеңі басталғанға дейін алты айдан кешіктірмей әзірлейді және бекітеді.

      6. Көміртегі бюджеті Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес ұлттық үлестерді сақтау қажеттігі ескеріле отырып:

      1) 2021 жылдан бастап 2025 жыл аралығындағы көміртектік бюджеттеу кезеңі үшін 2021 жылға арналған көміртегі бюджеті 1990 жылғы көміртегі балансы деңгейінен кемінде 1,5 пайызға төмен болатындай, келесі жылдары – жыл сайын алдыңғы жылғы көміртегі бюджеті деңгейінен кемінде 1,5 пайызға қысқаратындай;

      2) 2026 жылдан бастап 2030 жыл аралығындағы көміртектік бюджеттеу кезеңі үшін әрбір күнтізбелік жылға көміртегі бюджеті алдыңғы жылғы көміртегі бюджеті деңгейінен кемінде 1,5 пайызға қысқаратындай;

      3) көміртектік бюджеттеудің одан кейінгі кезеңдері үшін әрбір күнтізбелік жылға көміртегі бюджеті 1990 жылғы көміртегі балансы деңгейінен кем дегенде он бес пайызға төмен болатындай етіп әзірленеді.

287-бап. Парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу объектілері

      1. Осы Кодексте көзделген парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу құралдары парниктік газдардың шығарылуы осы бөлімде белгіленген тиісті шекті мәндерден асатын қондырғыларға қолданылады.

      2. Қондырғы деп парниктік газдар шығарылуының стационарлық көзі немесе өзара бірыңғай технологиялық процеспен байланысты және бір өнеркәсіптік алаңда орналасқан парниктік газдар шығарылуының бірнеше стационарлық көзі түсініледі.

      Бөлшектемей орнын ауыстыруға болмайтын және тұрақты орналасқан жері бірыңғай мемлекеттік координаттар жүйесін қолдана отырып айқындалуы мүмкін немесе көлік құралы немесе өзге де жылжымалы құрал арқылы орнын ауыстыруға болатын, бірақ пайдаланылу процесінде жер бетіне қатысты қозғалмайтын (стационарлық) жағдайды талап ететін парниктік газдардың шығарылу көзі стационарлық көз деп танылады.

      3. Осы Кодексте қондырғы операторы деп меншігінде немесе өзге де заңды пайдалануында қондырғы болатын жеке немесе заңды тұлға түсініледі.

288-бап. Көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторы

      1. Парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу мен халықаралық ынтымақтастықты техникалық және сараптамалық қолдап отыруды қамтамасыз ететін, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның парниктік газдардың шығарылуын реттеу жөніндегі ведомстволық бағынысты ұйымы көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторы болып табылады.

      2. Көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторы:

      1) мемлекеттік көміртегі кадастрын қалыптастыру және жүргізу;

      2) парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуін мемлекеттік түгендеуді жүзеге асыру;

      3) көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізілімін қалыптастыру және жүргізу;

      4) Қазақстан Республикасында көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесін іске асыруды қолдап отыру;

      5) көміртегі бірліктерін сату және сатып алу жөніндегі қызметті жүзеге асырады.

289-бап. Көміртектік квоталау

      1. Көміртектік квоталау деп мемлекеттің көміртектік бюджеттеу кезеңінде осы баптың 2-тармағында көрсетілген экономика секторларында квоталанатын қондырғылар жүзеге асыратын парниктік газдардың квоталанатын шығарылуының жиынтық көлемін сандық шектеуді белгілеу және осы Кодекске сәйкес квоталау субъектілеріне көміртегі квоталарын бөлу түсініледі.

      Парниктік газдардың квоталанатын шығарылуы деп көміртегі диоксидінің шығарылуы түсініледі.

      2. Электр энергетикасы, мұнай-газ, тау-кен өндіру, металлургия және химия өнеркәсібі, сондай-ақ цемент, әк, гипс және кірпіш өндіру бөлігінде өңдеуші өнеркәсіп (бұдан әрі – экономиканың реттелетін секторлары) көміртектік квоталауға жатады.

      3. Парниктік газдардың квоталанатын шығарылу көлемі экономиканың реттелетін секторларында жылына жиырма мың тонна көміртегі диоксидінен асатын қондырғы квоталанатын қондырғы деп танылады.

      Квоталанатын қондырғының операторы квоталау субъектісі деп танылады.

      4. Осы Кодекстің 290-бабының 4-тармағына сәйкес Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары қолданылатын кезеңде квоталанатын қондырғы үшін белгіленген және көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізілімінде квоталанатын қондырғы операторының тиісті шотына есепке жатқызылған парниктік газдардың квоталанатын шығарылуының сандық көлемі көміртегі квотасы деп түсініледі.

      Көміртегі квотасы квоталау субъектілері арасында көміртегі квотасының бірліктерін бөлу арқылы, сондай-ақ олардың көміртегі нарығында көміртегі бірліктерін сатып алуы есебінен қалыптастырылады.

      5. Көміртегі квотасының көлемін есептеу үшін қолданылатын көміртегі бірлігі көміртегі квотасының бірлігі деп түсініледі.

      6. Квоталау субъектісінің көміртегі квоталарын алмай квоталанатын қондырғыны пайдалануына тыйым салынады.

      7. Квоталау субъектісі өзінде бар көміртегі квотасының бірліктерін квоталау кезеңі шегінде өз қондырғылары арасында өз бетінше бөлуге құқылы.

      8. Квоталау субъектісі көміртегі квотасының өтелмеген бірліктерін Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары қолданылатын кезең шегінде есепті кезеңдер арасында ауыстыруды жүзеге асыруға құқылы.

      9. Квоталау субъектісі осы Кодекстің 295-бабының 8-тармағына сәйкес алынған бірліктерді қоспағанда, көміртегі квотасының бірліктерін сатуға немесе сатып алуға құқылы.

      10. Көміртектік квоталау осы Кодекске және парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

      11. Белгіленген көміртегі квотасынан асып кеткен жағдайда квоталау субъектісі көміртегі квотасына деген жетіспеушілікті сатып алынған көміртегі бірліктерімен, қосымша көміртегі квотасымен және (немесе) офсеттік бірліктермен өтеуге құқылы.

      Квоталанатын қондырғымен парниктік газдардың квоталанатын шығарылуын көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізіліміндегі квоталанатын қондырғы операторының тиісті шотында бар көміртегі бірліктерінің санынан асатын көлемде жүзеге асыруға тыйым салынады.

290-бап. Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары

      1. Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары экономиканың реттелетін секторлары бойынша квоталау субъектілерінің арасында бөлуге жататын көміртегі квотасы бірліктерінің жалпы санын, сондай-ақ көміртегі квотасы бірліктерінің резерві көлемін белгілейтін құжат болып табылады.

      2. Көміртегі квоталарының ұлттық жоспарын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлейді және бекітеді.

      3. Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары қолданылатын кезең көміртектік бюджеттеу кезеңіне сәйкес келуге тиіс.

      Көміртегі квоталары ұлттық жоспарының есептік кезеңі күнтізбелік бір жыл болып табылады.

      4. Экономиканың реттелетін секторлары бойынша квоталау субъектілері арасында тегін бөлуге жататын көміртегі квотасы бірліктерінің жалпы саны парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу қағидаларына сәйкес есептеледі.

      5. Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары резервінің санатына көміртегі бірліктері:

      1) Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары қолданылатын тиісті кезеңде пайдалануға берілетін жаңа квоталанатын қондырғылар үшін көміртегі квотасы бірліктерін тегін бөлу;

      2) Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары қолданылатын тиісті кезеңде анықталған, бұрын ескерілмеген квоталанатын қондырғылар үшін көміртегі квотасының бірліктерін тегін бөлу;

      3) Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары қолданылатын тиісті кезеңінде квоталанатын қондырғылардың қуаты ұлғайтылған жағдайда көміртегі квотасының қосымша бірліктерін тегін бөлу;

      4) Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары қолданылатын тиісті кезеңде квоталанатын қондырғылар санатына ауысатын әкімшілендіру субъектілерінің қондырғылары үшін көміртегі квотасының бірліктерін тегін бөлу;

      5) көміртегі квотасының бірліктерін аукцион шарттарында сату мақсатында енгізіледі.

      6. Көміртегі квотасының бірліктері резервінің көлемі мемлекеттік жоспарлау саласындағы уәкілетті органның ақпаратына сәйкес тиісті кезеңге арналған жалпы ішкі ұлттық өнімнің жыл сайынғы болжамды өсу қарқынының орташа көрсеткіші негізінде есептеледі.

      7. Көміртегі квоталары ұлттық жоспарының резервін басқаруды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.

      8. Қондырғының шығарындылары жылына жиырма мың тонна көміртегі диоксидінен асатынын растайтын парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы верификацияланған есеп негізінде әкімшілендіру субъектілерінің қондырғысы квоталанатын қондырғылар санатына енгізіледі.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген қондырғы парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы тиісті верификацияланған есеп ұсынылған жылдан кейінгі жылдың 1 қаңтарынан бастап көміртектік квоталауға жатады.

      9. Пайдалануға берілетін жаңа квоталанатын қондырғы пайдалануға берілген жылдан кейінгі жылдың 1 қаңтарынан бастап көміртектік квоталауға жатады.

      10. Осы баптың 5-тармағының 5) тармақшасына сәйкес көрсетілген резерв санатына енгізілген көміртегі бірліктері оларды аукцион шарттарында сатуды ұйымдастыру үшін көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторына беріледі.

      11. Резервтен көміртегі бірліктерін сатудан түскен қаражат парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуін реттеу жөніндегі іс-шараларды, бағдарламалар мен жобаларды қаржыландыру үшін көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесі операторының шотына түседі.

291-бап. Көміртегі квотасының бірліктерін бөлу

      1. Квоталау субъектілерінің арасында көміртегі квотасының бірліктерін бөлу оларды Көміртегі квоталарының ұлттық жоспарында айқындалған көлем шегінде тегін бөлу және аукцион арқылы сату шарттарында жүзеге асырылады.

      2. Квоталанатын қондырғылар үшін тегін бөлуге жататын көміртегі квотасы бірліктерінің көлемі парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу қағидаларына сәйкес бенчмарктерді қолдану арқылы есептеледі.

      Бенчмарк деп квоталанатын парниктік газдар шығарылуының өнімнің бірлігіне шаққандағы үлестік көлемі түсініледі.

      Экономиканың реттелетін секторларындағы бенчмарктердің тізбесін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлейді және бекітеді.

      3. Көміртегі квотасының бірліктерін аукцион шарттарында сату арқылы бөлу осы Кодекстің 299-бабына сәйкес жүзеге асырылады.

      4. Көміртегі квотасының бірліктерін есепке жатқызу үшін көміртегі бірліктерінің сауда жүйесінің операторы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізілімін жүргізу қағидаларына сәйкес көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізілімінде автоматты түрде шот ашады.

      5. Көміртегі квотасы Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары бекітілген күннен бастап он жұмыс күні ішінде көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізілімінде квоталанатын қондырғы операторының тиісті шотына есепке жатқызылады.

      6. Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары қолданылатын шекте көміртегі квотасының бірліктері бір есептік кезеңнен басқасына ауыстырылуы мүмкін.

      7. Көміртегі квотасының пайдаланылмаған (өтелмеген) бірліктері Көміртегі квоталарының келесі ұлттық жоспарына ауыстырылмайды.

      8. Көміртегі квотасы бірліктерінің қолданылу мерзімі оларды бөлуге негіз болған тиісті Көміртегі квоталары ұлттық жоспарының соңғы есепті жылынан кейінгі жылдың бірінші қазанында аяқталады.

      Ескерту. 291-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

292-бап. Көміртегі бірліктерін өтеу

      1. Көміртегі бірліктерін өтеу деп оларды көміртегі бірліктерін квоталау субъектісінің тиісті шотынан есептен шығару және көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізіліміндегі квоталарды өтеу есебіне есепке жатқызу арқылы айналымнан алу түсініледі.

      2. Көміртегі бірліктерін өтеу есепті жылда парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы тіркелген верификацияланған есепке сәйкес айқындалатын, квоталанатын қондырғы шығарған парниктік газдардың іс жүзіндегі квоталанатын шығарылуына тең мөлшерде жыл сайын жүзеге асырылады.

      3. Көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторы парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы верификацияланған есеп тіркелгеннен кейін бес жұмыс күні ішінде көміртегі квотасының өтелген бірліктерін квоталау субъектісінің шотынан квоталарды өтеу шотына аударады.

293-бап. Квоталанатын қондырғылардың парниктік газдарды шығаруын мониторингтеу

      1. Квоталау субъектісі Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары қолданылатын кезеңде орындалуы міндетті квоталанатын қондырғының парниктік газдарды шығаруын мониторингтеу жоспарын (бұдан әрі – мониторингтеу жоспары) әзірлейді.

      2. Квоталау субъектісі Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары қолданылған бірінші жылдың он бесінші сәуіріне дейін парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу қағидаларына сәйкес мемлекеттік көміртегі кадастрындағы мониторинг жоспарының валидацияланған электрондық нысанын толтырады.

      Мониторинг жоспарының электрондық нысаны осы тармақтың бірінші бөлігінде белгіленген мерзімде толтырылмаған жағдайда, көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізіліміндегі квоталау субъектісінің шоты бес жұмыс күні ішінде көрсетілген талаптар орындалғанға дейін бұғаттауға жатады.

      3. Квоталанатын қондырғының парниктік газдарды шығаруын мониторингтеу парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

      4. Мониторингтеу жоспарының нысаны парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу қағидаларында белгіленеді.

      Ескерту. 293-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

294-бап. Квоталанатын қондырғылардың парниктік газдарды шығаруын түгендеу

      1. Парниктік газдардың шығарылуын түгендеу деп есепті кезеңде парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуінің нақты көлемін айқындау түсініледі.

      2. Квоталау субъектісі ағымдағы жылғы он бесінші сәуірге дейін мемлекеттік көміртегі кадастрында алдыңғы жылғы парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы есептің верификацияланған электрондық нысанын толтыруға міндетті.

      Парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы есептің нысаны Парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу қағидаларында белгіленеді.

      3. Парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуін есептеу жөніндегі әдістемені қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлейді және бекітеді.

      4. Квоталау субъектісі парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы есептің толтырылған электрондық нысанын верификациялау үшін мемлекеттік көміртегі кадастры арқылы валидациялау және верификациялау жөніндегі аккредиттелген органға жібереді.

      5. Валидациялау және верификациялау жөніндегі аккредиттелген орган мемлекеттік көміртегі кадастрында есепті жылғы парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы есепті верификациялауды жүргізеді. Парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы есепке түзетулер енгізу қажет болған жағдайда, валидациялау және верификациялау жөніндегі аккредиттелген орган оны пысықтау үшін квоталау субъектісіне жібереді.

      6. Көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторы өзіне парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы верификацияланған есеп жіберілген күннен бастап жиырма жұмыс күні ішінде оны бекітілген нысанға сәйкестігі, верификациялаудың болуы, парниктік газдардың шығарылуын есептеудің және парниктік газдардың шығарылуын есептеу үшін пайдаланылған коэффициенттерді қолданудың дұрыстығы тұрғысынан қарайды және қарау нәтижелері бойынша:

      1) осы тармақтың бірінші абзацының талаптарына сәйкес келген жағдайда, парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы есепті тіркейді;

      2) парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы есеп осы тармақтың бірінші абзацының талаптарына сәйкес келмеген жағдайда, оны пысықтау үшін квоталау субъектісіне жібереді, сондай-ақ валидациялау және верификациялау жөніндегі аккредиттелген органдарға қатысты шаралар қабылдау үшін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органды хабардар етеді.

      7. Көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторы парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы тіркелген есептер негізінде парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуін талдауды және болжауды жүзеге асырады және қажет болған жағдайда, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға Қазақстан Республикасының парниктік газдардың шығарылуын реттеу саласындағы заңнамасын жетілдіру бойынша ұсыныстар енгізеді.

      8. Парниктік газдардың шығарылуын түгендеуді бақылау парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.

      Ескерту. 294-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

295-бап. Көміртегі квотасын өзгерту

      1. Квоталау субъектісі Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары қолданылған кезеңде квоталанатын қондырғының қуаттылығы ұлғайтылған жағдайда негізгі көміртегі квотасы болмаған немесе оның көлемі жеткіліксіз болған кезде қосымша көміртегі квотасын алу үшін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға өтініш жасайды.

      Қуаттылықты ұлғайту деп өнімді алудың, өндірудің, қайта өңдеудің және (немесе) тасудың жылдық көлемін ұлғайту түсініледі.

      2. Квоталау субъектісі қосымша көміртегі квотасын алу мақсатында есепті жылдан кейінгі жылдың он бесінші сәуірінен ерте емес, бірақ бірінші тамызынан кешіктірмей қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға көміртегі квотасын өзгертуге электрондық нысандағы өтінішті және көміртегі квотасын өзгертуді негіздейтін есеп-қисаптарды береді.

      Квоталау субъектісі Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары қолданылған соңғы жыл кезеңінде қосымша көміртегі квотасына өтініш жасаған жағдайда, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген құжаттарды есепті жылдан кейінгі жылдың он бесінші сәуірінен ерте емес, бірақ бірінші шілдесінен кешіктірмей береді.

      3. Қосымша көміртегі квотасы мына формула бойынша есептеледі:

      М = (Х – У) × Z,

      мұнда:

      М – сұралатын қосымша көміртегі квотасы;

      Х – алдыңғы есепті жылғы парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы верификацияланған есепте көрсетілген өнімнің расталған көлемі;

      У – қолданыстағы Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары бойынша бір жылға қондырғы үшін көміртегі квотасын есептеу үшін пайдаланылған өнім көлемінің мәні;

      Z – бенчмарк.

      4. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган есепті жылдан кейінгі жылдың бірінші қыркүйегіне дейін қосымша көміртегі квотасын алу үшін квоталау субъектісі ұсынған құжаттарды қарайды.

      5. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган қосымша көміртегі квотасын беру туралы оң шешім қабылданған жағдайда квоталау субъектісін, квоталанатын қондырғыны және қосымша көміртегі квотасының көлемін көрсете отырып, квоталау субъектісі мен көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторына тиісті хабарламаны үш жұмыс күні ішінде жібереді.

      6. Құжаттар топтамасы толық ұсынылмаған және (немесе) олар осы баптың 1, 2 және 3-тармақтарының талаптарына сәйкес келмеген жағдайларда қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган оларды пысықтауға жібереді.

      Квоталау субъектісі бес жұмыс күні ішінде пысықталған құжаттарды ұсынады.

      Квоталау субъектісі пысықталған құжаттарды ұсынғаннан кейін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган оларды алған кезден бастап он бес жұмыс күні ішінде қарайды.

      7. Берілген қосымша көміртегі квотасы туралы ақпарат көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесі операторының ресми интернет-ресурсында жарияланады.

      8. Квоталанатын қондырғының қуаттылығын төмендету есебінен пайда болған көміртегі квотасының бірліктерін сатуға болмайды және олар парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуі саласындағы мемлекеттік реттеу қағидаларында белгіленген тәртіппен Көміртегі квоталары ұлттық жоспарының резервіне қайтарылуға тиіс.

      Қуаттылықты төмендету деп өнімді алудың, өндірудің, қайта өңдеудің және (немесе) тасудың жылдық көлемін төмендету түсініледі.

      9. Квоталанатын қондырғы жойылған (пайдаланудан шығарылған) жағдайда квоталау субъектісі тиісті қондырғыны пайдалану жүзеге асырылған соңғы есепті кезеңдегі парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы есепті қоса бере отырып, жою туралы шешім қабылданған күннен бастап он жұмыс күні ішінде бұл туралы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органды хабардар етуге міндетті.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган квоталау субъектісінен хабарламаны алғаннан кейін үш жұмыс күні ішінде көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторын көміртегі квотасының пайдаланылмаған бірліктерін пайдаланудан шығарылған қондырғының шотынан Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары резервінің шотына ауыстыру туралы хабардар етеді.

      10. Қосымша көміртегі квотасын беруге арналған резервтің бөлінбеген көміртегі бірліктері тиісті Көміртегі квоталары ұлттық жоспарының соңғы есепті жылы бойынша есептілікті ұсыну мерзімі аяқталған күннен кейін тоқсан жұмыс күні өткен соң өтеледі.

      Ескерту. 295-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

296-бап. Квоталанатын қондырғының операторын ауыстыру

      1. Квоталанатын қондырғының операторы ауыстырылған жағдайда, алдыңғы оператордың осы бөлімде көзделген құқықтары мен міндеттерінің барлығы квоталанатын қондырғының жаңа операторына ауысады.

      2. Квоталанатын қондырғының жаңа операторы он жұмыс күні ішінде көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторына көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізіліміне тиісті өзгерістер енгізу туралы өтініш беруге міндетті, оған квоталанатын қондырғыға қатысты тиісті құқық белгілейтін құжаттың (қондырғыны сатып алу-сату шартының, қабылдау-беру актісінің немесе квоталанатын қондырғыға қатысты жаңа оператордың меншік құқығын немесе өзге де заңды пайдалану құқығын растайтын өзге де құжаттың) нотариат куәландырған көшірмесі қоса берілуге тиіс.

      3. Көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторы осы баптың 2-тармағында көзделген өтініш пен құжаттарды алғаннан кейін бес жұмыс күні ішінде көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізіліміне тиісті өзгерістер енгізеді.

297-бап. Квоталанатын қондырғы операторының атауын және (немесе) ұйымдық-құқықтық нысанын өзгерту

      1. Квоталанатын қондырғының операторы өзінің атауы және (немесе) ұйымдық-құқықтық нысаны өзгерген жағдайда, он жұмыс күнде ішінде көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторына көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізіліміне тиісті өзгерістер енгізу туралы электрондық нысанда өтініш беруге міндетті.

      2. Көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторы осы баптың 1-тармағында көзделген өтінішті алғаннан кейін бес жұмыс күні ішінде көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізіліміне тиісті өзгерістер енгізеді.

298-бап. Көміртегі офсеті

      1. Көміртегі офсеті деп Қазақстан Республикасында экономиканың кез келген секторында парниктік газдардың шығарылуын қысқартуға және (немесе) парниктік газдардың сіңірілуін ұлғайтуға бағытталған қызметті немесе қызмет түрлерін жүзеге асыру нәтижесінде қол жеткізілген парниктік газдардың шығарылуын қысқарту және (немесе) парниктік газдардың сіңірілуін ұлғайту түсініледі.

      Квоталанатын қондырғының парниктік газдардың квоталанатын шығарылуын қысқарту көміртегі офсеті деп танылмайды.

      2. Осы баптың 1-тармағының бірінші бөлігінде көрсетілген қызметті немесе қызмет түрлерін жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлға (бұдан әрі – жобаның өтініш берушісі) көміртегі офсетін мақұлдауды алу және офсеттік бірліктер алу мақсатында өз жобасын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның қарауына ұсынуға құқылы.

      3. Офсеттік бірлік деп көміртегі офсетін есептеу мақсатында қолданылатын көміртегі бірлігі түсініледі.

      4. Көміртегі офсетін мақұлдау және офсеттік бірліктер беру қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлеген және бекіткен қағидаларға сәйкес жүзеге асырылады.

      5. Көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторы офсеттік бірліктерді көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізілімінде жобаның өтініш берушісінің шотына беру арқылы оларды айналысқа енгізуді жүзеге асырады.

      6. Офсеттік бірліктер айналысқа енгізілу кезінде қолданылу мерзімінің шектелу жағдайларын қоспағанда, қолданылу мерзімі бойынша мерзімсіз болып табылады.

      7. Жобаның өтініш берушісінің қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындаған тәртіппен офсеттік бірліктерді сатуға құқығы бар.

      8. Квоталау субъектісі көміртегі квотасының бірліктерін өтеу көлемін алынған (сатып алынған) офсеттік бірліктер көлеміне азайтуға құқылы.

299-бап. Көміртегі бірліктері және көміртегі нарығы

      1. Көміртегі бірлігі көміртегі квотасының немесе көміртегі офсетінің есептік бірлігі болып табылады және көміртегі диоксиді баламасының бір тоннасына тең болады.

      2. Көміртегі бірлігі (көміртегі квотасының бірлігі, офсеттік бірлік) осы Кодекске сәйкес Қазақстан Республикасында көміртегі нарығының субъектілері арасында айналымына рұқсат берілген тауар болып табылады.

      3. Мыналар көміртегі нарығының субъектілері болып табылады:

      1) квоталау субъектілері;

      2) көміртегі офсеттерін өткізуге қатысатын жеке және заңды тұлғалар;

      3) көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторы.

      4. Қазақстан Республикасында көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесі бастапқы және қайталама көміртегі нарықтарынан тұрады.

      Бастапқы көміртегі нарығында көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторы Көміртегі квоталарының ұлттық жоспары резервінің тиісті санатынан көміртегі квотасының бірліктерін көміртегі нарығының субъектілеріне аукцион шарттарымен сатуды жүзеге асырады.

      Қайталама көміртегі нарығында көміртегі нарығының субъектілері тікелей мәміле немесе тауар биржасы арқылы көміртегі бірліктерін өзара сатып алу-сатуды жүзеге асырады.

      5. Көміртегі бірліктерінің саудасы қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлейді және бекітеді.

      6. Тауар биржасында көміртегі бірліктерінің саудасы Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасына сәйкес ұйымдастырылады.

      7. Көміртегі бірліктерінің саудасы жүзеге асырылатын тауар биржасын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган көміртегі бірліктерінің саудасы қағидаларына сәйкес айқындайды.

      8. Көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесі операторының көміртегі бірліктерін сатуы және сатып алуы тауар биржасы арқылы жүзеге асырылады.

      9. Квоталау субъектісі, жобаның өтініш берушісі мәміле жасау күнгі көміртегі квотасының бірлігі мен офсеттік бірліктің биржалық белгіленімі деңгейінен төмен емес баға бойынша сатып алу-сату шарты бойынша тікелей сату арқылы көміртегі квотасының бірліктері мен офсеттік бірліктерді өткізуге құқылы.

      Мәміле жасау күні тауар биржасында көміртегі квотасының бірлігіне немесе офсеттік бірлікке биржалық баға белгіленімі болмаған кезде баға көміртегі квотасы бірлігіне немесе офсеттік бірлікке соңғы қолжетімді баға белгіленімі бойынша айқындалады.

      10. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның шешімі бойынша күші жойылған, өтелген, айналыстан алынған немесе айналыстан шығарылған көміртегі бірліктері сауда объектісі бола алмайды.

      11. Қазақстан Республикасында айналысқа шығарылған көміртегі бірліктерінің шет мемлекеттің көміртегі нарығындағы саудасы, сондай-ақ шет мемлекетте айналысқа шығарылған көміртегі бірліктерінің Қазақстан Республикасының көміртегі нарығындаға саудасы қағидалары Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында айқындалады.

300-бап. Көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізілімі

      1. Көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізілімі – көміртегі бірліктерін айналысқа енгізуге, сақтауға, беруге, сатып алуға, резервке қоюға, бұғаттауға, өтеуге, жоюға, айналыстан алуға байланысты операцияларды есепке алудың электрондық жүйесі.

      2. Көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізілімінде әрбір квоталанатын қондырғыға қатысты жеке шот ашылады.

      3. Көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізілімін әзірлеуді және жүргізуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ұйымдастырады.

      4. Көміртегі бірліктерінің мемлекеттік тізілімін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторы қалыптастырады және жүргізеді.

      5. Көміртегі бірліктері мемлекеттік тізілімінің негізгі функциялары айналысқа енгізілген, сақтауда тұрған, берілген, сатып алынған, резервке қойылған, бұғатталған, жойылған, өтелген, айналыстан алынған көміртегі бірліктерін дәлме-дәл есепке алуды қамтамасыз ету, сондай-ақ басқа да ұлттық тізілімдермен деректер алмасу болып табылады.

301-бап. Қондырғыларды әкімшілендіру

      1. Парниктік газдардың квоталанатын шығарылуының көлемі экономиканың реттелетін секторларында жылына он мыңнан жиырма мың тоннаға дейінгі көміртегі диоксидін құрайтын қондырғы әкімшілендірілетін қондырғы деп танылады.

      Әкімшілендірілетін қондырғының операторы әкімшілендіру субъектісі деп танылады.

      2. Әкімшілендіру субъектісі ағымдағы жылғы бірінші сәуірге дейінгі мерзімде мемлекеттік көміртегі кадастрында әкімшілендірілетін қондырғының парниктік газдарды шығаруын түгендеу туралы алдыңғы жылғы есептің электрондық нысанын толтыруға міндетті.

      3. Әкімшілендірілетін қондырғының парниктік газдарды шығаруын түгендеу туралы есеп верификациялауға жатпайды.

      4. Әкімшілендіру субъектісі көміртегі офсетін алу мақсатында парниктік газдардың шығарылуын қысқартуға немесе сіңірілуін ұлғайтуға бағытталған жобаның өтініш берушісі ретінде қатысуға құқылы.

      5. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әкімшілендірілетін қондырғылардың парниктік газдарының квоталанатын шығарылу көлемін бақылауды жүзеге асырады.

302-бап. Парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуін түгендеудің мемлекеттік жүйесі

      1. Парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуін түгендеудің мемлекеттік жүйесі тиісті кезеңдегі Қазақстан Республикасында парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуінің нақты көлемін айқындау үшін қажетті деректерді жинау, өңдеу, сақтау және талдау жөніндегі ұйымдастырушылық іс-шаралардың жиынтығын білдіреді.

      2. Парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуін мемлекеттік түгендеу үшін ақпарат жинау Қазақстан Республикасының отын-энергетикалық балансының, статистикалық есептіліктің деректеріне, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы есептерде ұсынылған мәліметтерге негізделеді.

      3. Парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуін түгендеудің мемлекеттік жүйесінің жұмыс істеуін ұйымдастыру мен үйлестіруді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.

      4. Парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуін мемлекеттік түгендеуді дайындауды көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторы жүзеге асырады.

      5. Парниктік газдардың шығарылуы мен сіңірілуін мемлекеттік түгендеудің толықтығын, ашықтығын және анықтығын бақылау қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес жыл сайын жүргізіледі.

303-бап. Мемлекеттік көміртегі кадастры

      1. Мемлекеттік көміртегі кадастры парниктік газдардың шығарылу көздерін, олар шығарған шығарындылар көлемін, сондай-ақ қондырғының операторы үшін белгіленген шекаралар шегінде парниктік газдардың шығарылуын қысқарту немесе сіңірілуін ұлғайту көлемін есепке алу жүйесін білдіреді.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мемлекеттік көміртегі кадастрын әзірлеуді және жүргізуді ұйымдастырады.

      3. Мемлекеттік көміртегі кадастрын жүргізуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес көміртегі бірліктерінің саудасы жүйесінің операторы жүзеге асырады.

      4. Мемлекеттік көміртегі кадастры парниктік газдардың шығарылу көздері, қондырғылардың операторлары туралы, парниктік газдардың шығарылу және сіңірілу көлемі туралы мәліметтерді қамтиды.

      5. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мемлекеттік көміртегі кадастрының деректері негізінде парниктік газдардың шығарылу және сіңірілу көлемін мемлекеттік бақылау жүйесін ұйымдастыруды, Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес жыл сайынғы есептілік бойынша Қазақстан Республикасы міндеттемелерінің орындалуын қамтамасыз етеді.

304-бап. Валидациялау және верификациялау

      1. Валидациялау – парниктік газдардың шығарылуын қысқарту немесе сіңірілуін ұлғайту жөніндегі жобаларды әзірлеу шеңберінде мониторинг жоспарының, сондай-ақ құжаттаманың халықаралық стандарттарда және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкестігін бағалау мен растаудың жүйелі, тәуелсіз және құжатпен рәсімделген процесі.

      2. Верификациялау – парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы есепте және парниктік газдардың шығарылуын қысқарту немесе сіңірілуін ұлғайту жөніндегі жобаларды іске асыру туралы есепте көрсетілген мәліметтердің халықаралық стандарттарда және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкестігін бағалаудың және анықтығын растаудың жүйелі, тәуелсіз және құжатпен ресімделген процесі.

      3. Валидациялау және верификациялау жөніндегі органдарды аккредиттеу Қазақстан Республикасының сәйкестiктi бағалау саласындағы аккредиттеу туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

      4. Валидациялау және верификациялау жөніндегі орган валидациялау мен верификациялаудың анықтығы үшін жауапты болады.

      5. Валидациялау мен верификациялау қондырғы операторының қаражаты есебінен жүзеге асырылады.

      6. Валидациялау және верификациялау жөніндегі орган өзінің қатысуымен әзірленген парниктік газдардың шығарылуын түгендеу туралы есепті немесе мониторингтеу жоспарын валидациялай немесе верификациялай алмайды.

      7. Парниктік газдардың шығарылуын қысқарту немесе сіңірілуін ұлғайту жөніндегі сол бір жобаны валидациялауды және верификациялауды сол бір валидациялау және верификациялау жөніндегі орган жүргізе алмайды.

      8. Валидациялау мен верификациялау, егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен валидациялау мен верификациялауды жүргізу қағидаларына және стандарттау саласындағы уәкілетті орган бекіткен ұлттық стандарттарға сәйкес жүзеге асырылады.

21-тарау. АТМОСФЕРАНЫҢ ОЗОН ҚАБАТЫН ҚОРҒАУ

305-бап. Озон қабаты және оны қорғау

      1. Озон қабаты Жер планетасы атмосферасының шекаралық қабатының үстіндегі атмосфералық озон қабатын білдіреді.

      2. Озон қабатын қорғау деп озон қабатының бұзылуынан туындаған қолайсыз салдарлардан адамдардың өмірін және (немесе) денсаулығын қорғау және қоршаған ортаны қорғау мақсатында озон қабатының бұзылуын болғызбау және оны қалпына келтіру бойынша мемлекеттік органдар, заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлер жүзеге асыратын шаралар жүйесі түсініледі.

306-бап. Озонды бұзатын заттар және олармен жұмыс істеу

      1. Озон қабатын бұзатын заттар (бұдан әрі – озонды бұзатын заттар) деп дербес немесе қоспада болатын, қызметте пайдаланылатын не қызмет өнімі болып табылатын және Жердің озон қабатына зиянды әсер етуі мүмкін химиялық заттар түсініледі.

      2. Осы Кодекске сәйкес озонды бұзатын заттарға жатқызылмаған химиялық заттар озон үшін қауіпсіз заттар деп танылады.

307-бап. Озон қабатын қорғау саласындағы қызметті мемлекеттік реттеу

      Озон қабатын қорғау саласындағы қызметті мемлекеттік реттеуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады және ол:

      1) озонды бұзатын заттарды тұтынуды реттеуді;

      2) озонды бұзатын заттармен жұмыс істеуді реттеуді қамтиды.

308-бап. Озонды бұзатын заттарды тұтынуды реттеу

      1. Озонды бұзатын заттарды тұтыну деп белгілі бір кезеңде Қазақстан Республикасының шегінен тыс тұрақты орналастыру үшін әкетілген озонды бұзатын заттарды шегере отырып, Қазақстан Республикасының аумағына тұрақты орналастыру үшін әкелінген озонды бұзатын заттардың жалпы көлемі түсініледі.

      2. Озонды бұзатын заттарды тұтынуды реттеуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган:

      1) Қазақстан Республикасының озон қабатын бұзатын заттар жөніндегі халықаралық шарттарына сәйкес озонды бұзатын заттарды тұтыну лимиттерін (квоталарын) белгілеу;

      2) озонды бұзатын заттарды және құрамында олар бар өнімдерді Еуразиялық экономикалық одаққа мүше болып табылмайтын мемлекеттерден Қазақстан Республикасының аумағына әкелуді және Қазақстан Республикасының аумағынан осы мемлекеттерге әкетуді лицензиялауды жүзеге асыру;

      3) озонды бұзатын заттарды және құрамында олар бар өнімдерді Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттерден Қазақстан Республикасының аумағына әкелуге және Қазақстан Республикасының аумағынан осы мемлекеттерге әкетуге рұқсаттар беру арқылы жүзеге асырады.

      Озонды бұзатын заттарды және олар құрамында бар өнімдерді Еуразиялық экономикалық одаққа мүше мемлекеттерден Қазақстан Республикасының аумағына әкелуге және Қазақстан Республикасының аумағынан осы мемлекеттерге әкетуге рұқсаттар беру қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

309-бап. Озонды бұзатын заттармен жұмыс істеуді реттеу

      1. Озонды бұзатын заттармен жұмыс істеу мынадай операцияларды қамтиды:

      1) өнімдер мен жабдықтарды үстеп құю операцияларын қоса алғанда, өндірісте, техникалық қызмет көрсету немесе жөндеу кезінде не өзге де технологиялық процестерде озонды бұзатын заттарды пайдалану (бұдан әрі – озонды бұзатын заттарды пайдалану);

      2) озонды бұзатын заттарды тасу;

      3) озонды бұзатын заттарды сақтау;

      4) машиналар мен жабдықтардағы, олардың құрауыш бөліктеріндегі, контейнерлердегі озонды бұзатын заттарды оларға техникалық қызмет көрсету барысында немесе оларды пайдаланудан шығару алдында алу, жинау және сақтау түсінілетін озонды бұзатын заттарды рекуперациялау;

      5) озонды бұзатын заттардың тұтынушылық қасиеттерін қалпына келтіру мақсатында рекуперацияланған озонды бұзатын заттарды өңдеу түсінілетін озонды бұзатын заттарды қалпына келтіру;

      6) қалпына келтіруге жатпайтын озонды бұзатын заттарды рециркуляциялау немесе залалсыздандыру мақсатында механизмдерден, жабдықтардан, контейнерлерден және басқа да құрылғылардан оларға техникалық қызмет көрсету барысында немесе есептен шығарар алдында алынатын озонды бұзатын заттарды жинауға және сақтауға бағытталған іс-шаралар кешені түсінілетін озонды бұзатын заттарды кәдеге жарату.

      2. Озонды бұзатын заттарды рециркуляциялау (рециклдеу) – рекуперацияланған озонды бұзатын заттарды қалпына келтірілгеннен кейін қайта пайдалану.

      3. Озонды бұзатын заттарды залалсыздандыру – озон қабатын қоса алғанда, қоршаған ортаға зиянды әсер етпейтін құрамдастарға тұрақты трансформациялауға немесе ыдырауға әкелетін бұзу арқылы озонды бұзатын заттардың қауіпті қасиеттерін жою.

      4. Озонды бұзатын заттармен жұмыс істеуді реттеуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган озонды бұзатын заттарды пайдаланып жұмыстар жүргізуге, құрамында озонды бұзатын заттар бар жабдықтарды жөндеуге, монтаждауға, қызмет көрсетуге, озонды бұзатын заттарды тасуға, сақтауға, рекуперациялауға, қалпына келтіруге, кәдеге жаратуға рұқсат беру арқылы жүзеге асырады.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген қызметті жүзеге асыруға рұқсаттар беру қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

310-бап. Озонды бұзатын заттардың мемлекеттік кадастры және оларды түгендеу

      1. Озонды бұзатын заттардың мемлекеттік кадастры олардың орналасқан жері, құрамдастық құрамы, сандық және сапалық сипаттамалары, пайдалану шарттары туралы деректерді қамтитын, озонды бұзатын заттарды тұтыну мен олармен жұмыс істеуді есепке алудың кезең-кезеңмен толықтырылып отыратын және нақтыланатын жүйесін білдіреді.

      2. Озонды бұзатын заттардың барлық түрі озонды бұзатын заттардың мемлекеттік кадастрында есепке алуға жатады.

      3. Озонды бұзатын заттардың мемлекеттік кадастрын әзірлеуді және жүргізуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ұйымдастырады.

      4. Озонды бұзатын заттардың мемлекеттік кадастрын жүргізу қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      5. Озонды бұзатын заттардың мемлекеттік кадастры мемлекеттік органдарды, мүдделі жеке және заңды тұлғаларды қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз етуге қатысты технологиялық, экономикалық, құқықтық және басқа да шешімдерді бағалауға, болжауға, әзірлеуге арналған ақпаратпен қамтамасыз ету, сондай-ақ Қазақстан Республикасының халықаралық міндеттемелерін орындау мақсатында озонды бұзатын заттарды жалпымемлекеттік кешенді есепке алуды жүргізу мақсатында жүргізіледі.

      6. Озонды бұзатын заттардың мемлекеттік кадастрының деректері негізінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган озонды бұзатын заттардың тұтынылуын талдауды және болжауды жүзеге асырады, Қазақстан Республикасы ратификациялаған озон қабатын қорғау жөніндегі халықаралық шарттарға сәйкес жыл сайынғы есептілік бойынша Қазақстан Республикасының міндеттемелерін орындау үшін озонды бұзатын заттарды мемлекеттік бақылау жүйесін ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.

      7. Озонды бұзатын заттардың мемлекеттік кадастрын жүргізу үшін озонды бұзатын заттармен жұмыс істеуді жүзеге асыратын және (немесе) құрамында озонды бұзатын заттары бар жабдық балансында болатын заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлер қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен нысандар бойынша озонды бұзатын заттармен жұмыс істеу жөніндегі есепті және озонды бұзатын заттарды түгендеу жөніндегі есепті қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға ұсынады.

      8. Озонды бұзатын заттарды түгендеу деп жабдықтардағы және техникалық құрылғылардағы озонды бұзатын заттардың көлемін айқындау түсініледі.

      Озонды бұзатын заттарды түгендеу қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      9. Озонды бұзатын заттармен жұмыс істеу жөніндегі есеп жыл сайын 1 қаңтардағы жағдай бойынша есепті жылдан кейінгі жылдың бірінші тоқсанынан кешіктірілмей қағаз және (немесе) электрондық жеткізгіштерде озонды бұзатын заттардың мемлекеттік кадастрын жүргізу қағидаларына сәйкес озонды бұзатын заттардың мемлекеттік кадастры жүйесінде электрондық нысанды толтыру және ақпарат беруге жауапты лауазымды адамның электрондық цифрлық қолтаңбасымен қол қою арқылы ұсынылады.

      Озонды бұзатын заттарды түгендеу жөніндегі есеп бастапқыда 1 қаңтардағы жағдай бойынша есепті жылдан кейінгі жылдың бірінші тоқсанынан кешіктірілмей қағаз және (немесе) электрондық жеткізгіштерде озонды бұзатын заттардың мемлекеттік кадастрын жүргізу қағидаларына сәйкес озонды бұзатын заттардың мемлекеттік кадастры ақпараттық жүйесінде нысанды толтыру және ақпарат беруге жауапты лауазымды адамның электрондық цифрлық қолтаңбасымен қол қою арқылы ұсынылады және өзгерістер енгізілген жағдайда, қайта ұсынылады.

      10. Озонды бұзатын заттардың мемлекеттік кадастрының жиынтық деректері ашық және қолжетімді болып табылады.

      11. Озонды бұзатын заттардың мемлекеттік кадастры қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ақпараттық жүйесінде және интернет-ресурсында орналастырылады және жаңартылып отырады.

311-бап. Озонды бұзатын заттармен жұмыс істеу және оларды тұтыну жөніндегі қызметке қойылатын жалпы талаптар

      1. Заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлер озонды бұзатын заттармен жұмыс істеген кезде:

      1) Қазақстан Республикасының озон қабатын қорғау туралы халықаралық міндеттемелеріне сәйкес озонды бұзатын заттарды тұтынуды қысқартуға және оларды тұтынуды толық тоқтату үшін қажетті шаралар қабылдауға;

      2) осы Кодекстің және озонды бұзатын заттармен жұмыс істеу қағидаларының талаптарын сақтауға;

      3) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның талап етуі бойынша мемлекеттік экологиялық бақылау жүргізу кезінде бақылауды жүзеге асыру үшін қолда бар озонды бұзатын заттар мен құрамында озонды бұзатын заттар бар өнімді, сондай-ақ озонды бұзатын заттармен жұмыс істеу жөніндегі құжаттаманы ұсынуға;

      4) озонды бұзатын заттарды тұтынудың белгіленген лимиттерін асырмауға;

      5) озонды бұзатын заттарды түгендеу қағидаларына және озонды бұзатын заттармен жұмыс істеуді және оларды тұтынуды есепке алу қағидаларына сәйкес озонды бұзатын заттармен жұмыс істеуді және оларды тұтынуды түгендеу мен есепке алуды жүргізуге;

      6) оларды қауіпсіз пайдалануды, сақтауды, тасуды, рекуперациялауды, қалпына келтіруді, кәдеге жаратуды қамтамасыз етуге;

      7) кәдеге жарату, қалпына келтіру, рекуперациялау және (немесе) залалсыздандыру мақсатында озонды бұзатын заттарды жинау және оларды герметикалық ыдыста сақтау жөніндегі іс-шараларды әзірлеуге және орындауға міндетті.

      2. Мыналарға:

      1) жеке тұлғалардың озонды бұзатын заттарды жеке пайдалануы үшін (коммерциялық емес мақсатта) алып өтуіне;

      2) Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағына әкелуге және (немесе) Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағынан әкетуге тыйым салу белгіленген озонды бұзатын заттармен және құрамында озонды бұзатын заттар бар өніммен жұмыс істеуге, оларды кәдеге жаратуды, рециркуляциялауды және қалпына келтіруді (немесе) залалсыздандыруды қоспағанда;

      3) озонды бұзатын заттардың технологиялық шығындарын қоспағанда, осындай заттарды жобалау, конструкторлық және өзге де техникалық құжаттамада белгіленген көлемде атмосфералық ауаға шығаруға;

      4) Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағына әкелуге және (немесе) Еуразиялық экономикалық одақтың кедендік аумағынан әкетуге тыйым салу белгіленген озонды бұзатын заттармен жұмыс істеу көзделетін технологияларды, жабдықтарды, заттар мен материалдарды пайдалана отырып, объектілерді жобалауға, реконструкциялауға, техникалық қайта жарақтандыруға, кеңейтуге, жаңасын салуға, оларды кәдеге жаратуды, рециркуляциялауды және қалпына келтіруді (немесе) залалсыздандыруды қоспағанда, тыйым салынады.

      Осы тармақтың бірінші бөлігі озонды бұзатын заттарды Қазақстан Республикасының аумағына әкелуге және Қазақстан Республикасының аумағынан әкетуге тыйым салу енгізілген жағдайда қолданысқа енгізіледі.

      3. Озонды бұзатын заттармен жұмыс істеу қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

22-тарау. КЛИМАТТЫҢ ӨЗГЕРУІНЕ БЕЙІМДЕЛУ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК БАСҚАРУ

312-бап. Климаттың өзгеруі және оған бейімделу

      1. Климаттың өзгеруі деп климат жай-күйінің не оның онжылдық немесе одан да ұзақ кезеңдегі өзгермелілігінің орташа көрсеткіштерінің статистикалық елеулі ауытқуы түсініледі, ол жаһандық атмосфера құрамындағы өзгерістерді тудыратын адамның қызметіне тікелей немесе жанама түрде байланысты болады және салыстырмалы уақыт кезеңдері ішінде байқалатын климаттың табиғи ауытқуларына әсер етеді.

      2. Климаттың өзгеруіне бейімделу осы Кодекске және Қазақстан Республикасының климаттың өзгеруі саласындағы халықаралық шарттарына сәйкес жүзеге асырылады және байқалатын әрі болжанатын климаттың өзгеруінің әсер етуіне байланысты шығындарды болғызбау және төмендету және пайданы пайдалану процесін білдіреді.

      Климаттың өзгеруінің әсер етуі деп климаттың өзгеруінен және онымен байланысты экстремалдық метеорологиялық және өзге табиғи құбылыстардан туындаған, экологиялық жүйелердегі, қоғамдағы және экономикадағы байқалатын және болжанатын оң және теріс әсерлер түсініледі.

      Климаттың өзгеруіне осалдық деп экологиялық жүйелердің, қоғамның және экономиканың климаттың өзгеруінің қолайсыз әсерлеріне ұшырауы түсініледі.

313-бап. Мемлекеттік басқарудың мақсаттары, басым салалары және климаттың өзгеруіне бейімделудің негізгі қағидаттары

      1. Климаттың өзгеруіне бейімделу адам денсаулығы, экологиялық жүйелер, қоғам және экономика үшін климаттың өзгеруі себебінен болатын қолайсыз салдарлар мен залалды болғызбау және оны азайту, климаттың өзгеруіне осалдықты төмендету, сондай-ақ климаттың өзгеруіне байланысты қолайлы мүмкіндіктерді пайдалану мақсатында жүзеге асырылады.

      2. Мемлекеттік басқарудың мынадай: ауыл шаруашылығы, су шаруашылығы, орман шаруашылығы, азаматтық қорғау салалары климаттың өзгеруіне бейімделу үшін басым салалар болып табылады.

      3. Климаттың өзгеруіне бейімделу процесі мынадай қағидаттарға негізделеді:

      1) әлеуметтік-экономикалық дамудың орта мерзімдік және ұзақ мерзімдік жоспарларында климаттың өзгеруінің әсер етуін есепке алудың міндеттілігі;

      2) басым салалардан бастап климаттың өзгеруіне бейімделу процесін іске асырудың кезеңділігі;

      3) осы баптың 2-тармағында көрсетілген басым салалардың барлығын қамтитын климаттың өзгеруіне бейімделуге жергілікті атқарушы органдардың салааралық тәсілі;

      4) климаттың өзгеруіне бейімделу бойынша жүзеге асырылатын шаралар мен климаттың өзгеруінің қолайсыз әсер етуін төмендету арасында байланыстың болуы.

314-бап. Климаттың өзгеруіне бейімделу процесіне қойылатын жалпы талаптар

      1. Климаттың өзгеруіне бейімделу процесі мынадай сатыларды қамтиды:

      1) ақпарат жинау және климаттың өзгеруіне осалдықты бағалау;

      2) климаттың өзгеруіне бейімделуді жоспарлау;

      3) климаттың өзгеруіне бейімделу жөніндегі шараларды әзірлеу;

      4) климаттың өзгеруіне бейімделу жөніндегі шараларды жүзеге асыру;

      5) климаттың өзгеруіне бейімделу жөніндегі шаралардың тиімділігін мониторингтеу және бағалау;

      6) климаттың өзгеруінің әсер етуі және климаттың өзгеруіне бейімделу жөніндегі шаралардың тиімділігі туралы есептілік;

      7) мониторингтеу мен бағалау нәтижелері негізінде климаттың өзгеруіне бейімделу жөніндегі шараларды түзету.

      2. Климаттың өзгеруіне бейімделу процесін климаттың өзгеруіне бейімделу үшін басым ретінде айқындалған мемлекеттік басқару салалары бойынша уәкілетті орталық атқарушы органдар және облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары жүзеге асырады.

      3. Осы Кодекстің 313-бабының 2-тармағында көрсетілген, климаттың өзгеруіне бейімделу үшін басым мемлекеттік басқару салалары бойынша тиісті мемлекеттік бағдарламаларды әзірлеу және іске асыру шеңберінде уәкілетті орталық атқарушы органдар және облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары осы баптың 1-тармағында көрсетілген климаттың өзгеруіне бейімделу процесінің сатыларын жүзеге асырады.

      4. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген сатыларды жүзеге асыру жөніндегі талаптар қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен климаттың өзгеруіне бейімделу процесін ұйымдастыру және іске асыру қағидаларына сәйкес іске асырылады.

      5. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган климаттың өзгеру мәселелері жөніндегі халықаралық шарттарға сәйкес климаттың өзгеруіне бейімделу нәтижелері бойынша есептілікті жүзеге асырады.

315-бап. Ақпарат жинау және климаттың өзгеруіне осалдықты бағалау жөніндегі талаптар

      1. Бейімделу үшін басым мемлекеттік басқару салалары бойынша уәкілетті орталық атқарушы органдар және облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары климаттың өзгеруіне бейімделу жөніндегі шараларды жоспарлау, әзірлеу және жүзеге асыру үшін климаттың өзгеруіне осалдықты бағалауды ұйымдастырады.

      2. Климаттың өзгеруіне осалдықты бағалау:

      1) ағымдағы және өткен климаттық үрдістер мен оқиғалар;

      2) климаттың болашақтағы өзгерістерін болжау;

      3) климаттың ағымдағы және өткен әсер етуі;

      4) климаттың өзгеруінің болжанатын әсер етуі туралы ақпарат пен деректерді жинау негізінде жүзеге асырылады.

      3. Ұлттық деңгейде басым салалар бойынша климаттың өзгеруіне осалдықты бағалауды ауыл шаруашылығы, су шаруашылығы, орман шаруашылығы саласындағы және азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органдар өз құзыреттеріне сәйкес ұйымдастырады.

      4. Климаттың өзгеруіне осалдықты бағалауды жергілікті деңгейде облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары климаттың өзгеруіне бейімделу үшін басым мемлекеттік басқару салалары бойынша ұйымдастырады.

      5. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган климаттың өзгеруіне бейімделу процесін ұйымдастыру және іске асыру қағидаларына сәйкес климаттың өзгеруіне осалдықты бағалау бойынша ақпараттық және әдістемелік жәрдем көрсетеді.

316-бап. Климаттың өзгеруіне бейімделуді жоспарлау

      1. Климаттың өзгеруіне бейімделуді жоспарлау климаттың өзгеруіне бейімделу саласындағы Қазақстан Республикасы мемлекеттік саясатының негізгі бағыттары бойынша жүзеге асырылады және климаттың өзгеруіне осалдықты бағалау нәтижелеріне негізделеді.

      2. Климаттың өзгеруіне бейімделуді ұлттық деңгейде жоспарлау осы Кодекстің 313-бабының 2-тармағында көрсетілген, климаттың өзгеруіне бейімделу үшін басым мемлекеттік басқару салалары бойынша климаттың өзгеруінің әсер етуін есепке алу және тиісті мемлекеттік бағдарламаларда климаттың өзгеруіне бейімделу жөніндегі шараларды қарастыру арқылы жүзеге асырылады.

      3. Климаттың өзгеруіне бейімделуді жергілікті деңгейде жоспарлауды облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары жергілікті деңгейде мемлекеттік экологиялық саясатты іске асыру шеңберінде климаттың өзгеруінің әсер етуін есепке алу және климаттың өзгеруіне бейімделу жөніндегі шараларды қарастыру арқылы жүзеге асырады.

19-БӨЛІМ. ҚАЛДЫҚТАР

23-тарау. ҚАЛДЫҚТАР ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

317-бап. Қалдықтар ұғымы

      1. Өндіру, жұмыстарды орындау, қызметтер көрсету процесінде немесе тұтыну процесінде түзілген, иесі қалдықтар деп тікелей танитын не заңның талаптарына орай жоюға немесе қалпына келтіруге жіберуге тиісті, немесе жою немесе қалпына келтіру жөніндегі операцияларға ұшыратуға ниеттенетін не ұшырататын кез келген заттар, материалдар немесе нәрселер (оның ішінде, өздерінің тұтынушылық қасиеттерін жоғалтқан тауарлар) қалдықтар деп түсініледі.

      2. Мыналар қалдықтарға жатпайды:

      1) бөлінетін газ (шаң-газ-ауа қоспасы) құрамында атмосфераға шығарылатын заттар;

      2) сарқынды сулар;

      3) алынбаған ластанған топырақ қабатын қоса алғанда, өздерінің табиғи қалпында жатқан ластанған жерлер;

      4) жермен тығыз байланысты жылжымайтын мүлік объектілері;

      5) алынған ластанбаған топырақтар;

      6) құрылыс қызметі процесінде жерде жұмыстарды жүргізу кезінде өздері табиғи қалпында жатқан жерден алынған және жобалау құжатына сәйкес, өздері бөлініп алынған сол бір құрылыс алаңының аумағында құрылыс салу мақсатында өзінің табиғи күйінде пайдаланылып жатқан немесе пайдаланылатын кең таралған пайдалы қатты қазбалар;

      7) Қазақстан Республикасының жекелеген қару түрлерінің айналымын мемлекеттік бақылау саласындағы заңнамасына сәйкес кәдеге жаратуға жататын атыс қаруы, оқ-дәрілер және жарылғыш заттар.

318-бап. Қалдықтардың иелері

      1. Қалдықтарды түзуші немесе заңды иелігінде қалдықтар болатын кез келген тұлға қалдықтардың иесі деп түсініледі.

      2. Қызметті жүзеге асыру процесінде қалдықтар түзілетін кез келген тұлға (қалдықтарды бастапқы түзуші) немесе осындай қалдықтардың қасиеттерінің немесе құрамының өзгеруіне әкелетін өңдеуді, араластыруды немесе өзге де операцияларды жүзеге асыратын кез келген тұлға (қалдықтарды қайталама түзуші) қалдықтарды түзуші деп танылады.

319-бап. Қалдықтарды басқару

      1. Қалдықтар түзілген кезден бастап түпкілікті жойылғанға дейін қалдықтарға қатысты жүзеге асырылатын операциялар қалдықтарды басқару деп түсініледі.

      2. Қалдықтарды басқару жөніндегі операцияларға:

      1) түзілген жерінде қалдықтарды жинақтау;

      2) қалдықтарды жинау;

      3) қалдықтарды тасу;

      4) қалдықтарды қалпына келтіру;

      5) қалдықтарды жою;

      6) осы тармақтың 1), 2), 4) және 5) тармақшаларында көзделген операцияларды жүзеге асыру процесінде орындалатын қосалқы операциялар;

      7) қалдықтарды жинау, тасу, қалпына келтіру және (немесе) жою жөніндегі операцияларды байқауды жүргізу;

      8) жойылған (жабық, пайдаланудан шығарылған) қалдықтарды жою объектілеріне қызмет көрсету жөніндегі қызмет жатады.

      3. Үй шаруашылықтарын қоспағанда, қалдықтарды басқару жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын тұлғалар тиісті қызметті жүзеге асыру кезінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен тізбеге енгізілген қалдықтарды басқару саласындағы ұлттық стандарттарды сақтауға міндетті. Осындай ұлттық стандарттарда көзделген талаптарды бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа алып келеді.

      4. Үй шаруашылықтарын қоспағанда, қалдықтарды басқару жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын тұлғалар қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган белгілеген тәртіппен қалдықтарды басқару жөніндегі есептілікті ұсынуға міндетті.

      ЗҚАИ-ның ескертпесі!
      5-тармақ 01.01.2027 дейін Алматы және Астана қалаларының аумағында ғана қолданылады – осы Кодекстің 418-бабы 20-тармағына сәйкес.

      5. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті өкілді органдары тиісті облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың аумақтарында қалдықтардың пайда болуын болғызбау, оларды бөлек жинау, қайтадан пайдалануға дайындау, қайта өңдеу, кәдеге жарату және жою (құрту және (немесе) көму) жөніндегі қызметті реттеу және ұйымдастыру ерекшеліктерін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша белгілеуі мүмкін.

      Ескерту. 319-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

320-бап. Қалдықтарды жинақтау

      1. Қалдықтардың түзілуі немесе қалдықтарды түпкілікті қалпына келтіру немесе жою сәтіне дейін одан әрі басқару процесінде жүзеге асырылатын, осы баптың 2-тармағында көрсетілген мерзімдер ішінде арнайы белгіленген орындарда қалдықтарды уақытша жинап қою қалдықтарды жинақтау деп түсініледі.

      2. Қалдықтарды жинақтау орындары:

      1) қалдықтарды жинау (мамандандырылған ұйымдарға беру) немесе осы қалдықтар қалпына келтіру немесе жою жөніндегі операцияларға ұшырайтын объектіге оларды өз бетінше әкету күніне дейін алты айдан аспайтын мерзімге қалдықтарды түзілген жерінде уақытша жинап қоюға;

      2) пайдаланудан шыққан көлік құралдарын және (немесе) өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы техникасын қоспағанда, қауіпті емес қалдықтар қалпына келтіру немесе жою жөніндегі операцияларға ұшырайтын объектіге оларды әкету күніне дейін үш айдан аспайтын мерзімге қауіпті емес қалдықтарды жинау процесінде уақытша жинап қоюға (контейнерлерде, қайта тиеу және сұрыптау станцияларында);

      3) қалдықтар қалпына келтіруге немесе жоюға жіберілгенге дейін алты айдан аспайтын мерзімге осы қалдықтар қалпына келтіру немесе жою жөніндегі операцияларға ұшырайтын объектіде оларды уақытша жинап қоюға арналады.

      Пайдаланудан шыққан көлік құралдары және (немесе) өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы техникасы үшін оларды жинау процесінде уақытша жинап қою мерзімі алты айдан аспауға тиіс;

      4) тау-кен өндіру және тау-кен қайта өңдеу өндірістерінің қалдықтарын, оның ішінде металлургия және химия-металлургия өндірістерінің қалдықтарын олар қалпына келтіруге немесе жоюға жіберілген күнге дейін он екі айдан аспайтын мерзімге түзілген жерінде уақытша жинап қоюға арналады.

      3. Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес қалдықтарды арнайы белгіленген және жабдықталған жерлерде (алаңдарда, қоймаларда, көмбелерде, контейнерлерде және өзге де сақтау объектілерінде) ғана жинақтауға рұқсат етіледі.

      4. Осы баптың 2-тармағында көрсетілген мерзімдерден асыра отырып және (немесе) қалдықтарды жинақтаудың белгіленген лимиттерінен (I және II санаттағы объектілер үшін) немесе қоршаған ортаға әсер ету туралы декларацияда көрсетілген қалдықтарды жинақтау көлемдерінен (III санаттағы объектілер үшін) асыра отырып, қалдықтарды жинақтауға тыйым салынады.

321-бап. Қалдықтарды жинау

      1. Қалдықтарды қалпына келтіруге немесе жоюға одан әрі жіберу мақсатында мамандандырылған ұйымдардың жеке және заңды тұлғалардан қалдықтарды ұйымдасқан түрде қабылдау жөніндегі қызметі қалдықтарды жинау деп түсініледі.

      Қалдықтарды жинау жөніндегі операциялар қалдықтарды жинау процесінде сұрыптау және жинақтау жөніндегі қосалқы операцияларды қамтуы мүмкін.

      Жинау процесінде қалдықтарды жинақтау деп Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес арнайы жабдықталған жерлерде қалдықтарды сақтау түсініледі, оларда түзілген жерінен әкетілген қалдықтар осы қалдықтарды қалпына келтіру немесе жою жөніндегі операцияларға ұшырайтын объектіге одан әрі тасуға дайындау мақсатында түсіріледі.

      2. Қалдықтарды жинау жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын тұлғалар осы Кодекстің талаптарына сәйкес қалдықтарды бөлек жинауды қамтамасыз етуге міндетті.

      Қалдықтарды одан әрі мамандандырылған басқаруды оңайлату мақсатында оларды түрлері немесе топтары бойынша бөлек жинау қалдықтарды бөлек жинау деп түсініледі.

      3. Қалдықтарды бөлек жинауға, оның ішінде міндетті түрде бөлек жинауға жататын қалдықтардың түрлеріне немесе топтарына (түрлерінің жиынтығына) қойылатын талаптарды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы Кодекстің талаптарына сәйкес және техникалық, экономикалық және экологиялық тұрғыдан орындылығын ескере отырып айқындайды.

      4. Бөлек жинау мынадай фракциялар бойынша жүзеге асырылады:

      1) "құрғақ" (қағаз, картон, металл, пластик және шыны);

      2) "дымқыл" (тамақ қалдықтары, органика және өзге).

      5. Қалдықтарды басқарудың одан арғы барлық кезеңдерде бөлек жиналған қалдықтарды араластыруға тыйым салынады.

322-бап. Қалдықтарды тасу

      1. Қалдықтарды жинау, сұрыптау, өңдеу, қалпына келтіру және (немесе) жою процесінде түзілген, жинақталатын орындар арасында арнайы көлік құралдарының көмегімен қалдықтардың орнын ауыстыруға байланысты қызмет қалдықтарды тасу деп түсініледі.

      2. Қалдықтарды тасу осы Кодекстің талаптары сақтала отырып жүзеге асырылады.

323-бап. Қалдықтарды қалпына келтіру

      1. Қандай да бір пайдалы функцияны орындау үшін пайдаланылуы мүмкін басқа материалдарды алмастыру мақсатында көрсетілген функцияны орындау үшін қалдықтарды пайдалану басты мақсаты болып табылатын, қалдықтардың көлемін қысқартуға бағытталған кез келген операция, оған қосанақты өндірістік объектіде немесе экономиканың белгілі бір секторында жүзеге асырылатын, осындай функцияларды орындау үшін осы қалдықтарды дайындау жөніндегі қосалқы операциялар қалдықтарды қалпына келтіру деп танылады.

      Қалдықтарды қалпына келтіру жөніндегі операцияларға:

      1) қалдықтарды қайтадан пайдалануға дайындау;

      2) қалдықтарды қайта өңдеу;

      3) қалдықтарды кәдеге жарату жатады.

      2. Қалдықтарды қайтадан пайдалануға дайындау жай-күйін тексеруді, тазалауды және (немесе) жөндеуді қамтиды, солар арқылы қалдыққа айналған өнім немесе оның құрамдастары қандай да бір өзгеше өңдеу жүргізілмей қайтадан пайдалануға дайындалады.

      3. Қалдықтарды қайта өңдеу деп осы баптың 4-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, мақсатына қарамастан өнімді, материалдарды немесе заттарды одан әрі өндіруде (дайындауда) пайдалану үшін жарамды болатын пайдалы құрамдастарды, шикізатты және (немесе) өзге де материалдарды қалдықтардан алуға бағытталған механикалық, физикалық, химиялық және (немесе) биологиялық процестер түсініледі.

      4. Қалдықтарды қайта өңдеуден басқа өзге де мақсатта, оның ішінде жылу немесе электр энергиясын алу, әртүрлі отын түрлерін өндіру үшін қайталама энергетикалық ресурс ретінде пайдалану, сондай-ақ құрылыс салу, жердегі немесе жер қойнауындағы қазылған кеңістіктерді (бос жерлерді) толтыру (салу, көму) мақсатында немесе ландшафтарды жасау немесе өзгерту кезінде инженерлік мақсатта қайталама материалдық ресурс ретінде пайдалану процесі қалдықтарды кәдеге жарату деп түсініледі.

324-бап. Қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату

      1. Органикалық қалдықтардан биогаз және өзге отын алуды қоспағанда, қалдықтардың көлемін азайту және энергия алу, оның ішінде оларды қайталама және (немесе) энергетикалық ресурстар ретінде пайдалану мақсатында қалдықтарды термиялық өңдеу процесі қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату деп түсініледі.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітетін тізбе бойынша қалдықтар энергетикалық кәдеге жаратуға ұшырамайды.

      3. Қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату жөніндегі объектілерді пайдалану қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітетін қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату жөніндегі объектілерді пайдалануға қойылатын экологиялық талаптарға сәйкес жүзеге асырылады.

      Қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату жөніндегі объектілерді пайдалануға қойылатын экологиялық талаптар Еуропа Парламентінің және Еуропалық Одақ Кеңесінің "Өнеркәсіптік шығарындылар туралы (ластануды кешенді түрде болғызбау және оны бақылау туралы)" ЕО/2010/75 Директивасына баламалы болуға тиіс.

      Қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату жөніндегі объектілерге қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуға арналған техникалық құрылғылар мен қондырғылардың және олармен өзара байланысты қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуға технологиялық тұрғыдан қажетті құрылысжайлар мен инфрақұрылымның жиынтығы жатады.

      4. Қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату жөніндегі жаңа объектілерді салуға және пайдалануға арналған шығындарды өтеу жаңартылатын энергия көздерін қолдау жөніндегі қаржы-есеп айырысу орталығының қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдар өндірген және олар Қазақстан Республикасының біртұтас электр энергетикалық жүйесіне берген электр энергиясын Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын индекстеуді ескере отырып, өткізілген аукциондық сауда-саттық қорытындысы бойынша айқындалған аукциондық бағалармен сатып алуы арқылы жүзеге асырылады.

      5. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітетін аукциондық бағаларды индекстеу тәртібін қамтитын, қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату арқылы өндірілген электр энергиясына шекті аукциондық бағаларды айқындау қағидаларына сәйкес, қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату арқылы өндірілген электр энергиясына шекті аукциондық бағаларды бекітеді.

      6. Қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату жөніндегі жобаларды іріктеу бойынша аукциондық сауда-саттыққа, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдардың тізбесіне енгізілген және қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату жөніндегі объектілерді пайдалануға технологиялық тұрғыдан қажетті, жаңа, бұрын пайдалануда болмаған техникалық құрылғылар мен қондырғыларды қолданатын энергия өндіруші ұйымдар жіберіледі.

      Қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды пайдаланатын энергия өндіруші ұйымдардың тізбесін қалыптастыру қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      7. Қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату жөніндегі объектілердің электр энергиясын өндіру, оны беру және тұтыну процесінде туындайтын қоғамдық қатынастар Қазақстан Республикасының электр энергетикасы туралы және жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау саласындағы заңнамасында реттеледі.

325-бап. Қалдықтарды жою

      1. Қалдықтарды көмуге немесе құртуға дайындау жөніндегі (оның ішінде, оларды сұрыптау, өңдеу, залалсыздандыру жөніндегі) қосалқы операцияларды қоса алғанда, қалпына келтіру болып табылмайтын, қалдықтарды көму немесе құрту жөніндегі кез келген операция қалдықтарды жою деп танылады.

      2. Қалдықтарды көму – қалдықтарды алу ниетінсіз, шектелмеген мерзім ішінде қауіпсіз сақтау үшін қалдықтарды арнайы белгіленген орындарда жинап қою.

      3. Қалдықтарды құрту – қалдықтарды термиялық, химиялық немесе биологиялық процестер арқылы жою тәсілі, мұны қолдану нәтижесінде қалдықтардың көлемі және (немесе) массасы айтарлықтай азаяды және физикалық жай-күйі мен химиялық құрамы өзгереді, бірақ өнім өндіру немесе энергия алу оның басты мақсаты болып табылмайды.

326-бап. Қалдықтарды басқару кезіндегі қосалқы операциялар

      1. Қосалқы операцияларға қалдықтарды сұрыптау және өңдеу жатады.

      2. Жинау процесінде және (немесе) қалдықтар қалпына келтіру немесе жою жөніндегі операцияларға ұшырайтын объектілерде жеке жүзеге асырылатын немесе жинауға дейін қалдықтарды жинақтау кезінде жүзеге асырылатын, қалдықтарды түрлері және (немесе) фракциялары бойынша бөлу не қалдықтарды құрамдастары бойынша бөлшектеу жөніндегі операциялар қалдықтарды сұрыптау деп түсініледі.

      3. Процесінде қалдықтарды одан әрі басқаруды жеңілдету мақсатында қалдықтар өздерінің сипаттамасын өзгертетін физикалық, термиялық, химиялық немесе биологиялық әсер етуге ұшырайтын және жинау процесінде және (немесе) қалдықтар қалпына келтіру немесе жою жөніндегі операцияларға ұшырайтын объектілерде жеке жүзеге асырылатын немесе жинауға дейін қалдықтарды жинақтау кезінде жүзеге асырылатын операциялар қалдықтарды өңдеу деп түсініледі.

      Қалдықтардың қауіпті қасиеттерін азайту немесе жою үшін оларды механикалық, физикалық-химиялық немесе биологиялық өңдеу қалдықтарды залалсыздандыру деп түсініледі.

327-бап. Қалдықтарды басқару жөніндегі операцияларға қойылатын негіз құрайтын экологиялық талап

      Қалдықтарды басқару жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын тұлғалар тиісті операцияларды адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына зиян келтіру, экологиялық залал келтіру қатерін төндірмейтіндей етіп және атап айтқанда:

      1) суға, оның ішінде жерасты суларына, атмосфералық ауаға, топыраққа, жануарлар дүниесі мен өсімдіктер әлеміне тәуекелсіз;

      2) ландшафтар мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға теріс ықпалын тиізбей орындауға міндетті.

328-бап. Қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік экологиялық саясаттың қағидаттары

      Осы Кодекстің 5-бабында баяндалған жалпы қағидаттарға қосымша қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік экологиялық саясат мынадай арнайы қағидаттарға негізделеді:

      1) сатылық;

      2) шығу көзіне жақындық;

      3) қалдықтарды түзушінің жауапкершілігі;

      4) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері.

329-бап. Сатылық қағидаты

      1. Қалдықтарды түзушілер мен олардың иелері қоршаған ортаны қорғау және Қазақстан Республикасының орнықты дамуын қамтамасыз ету мүддесіне орай, қалдықтардың түзілуін болғызбау және түзілген қалдықтарды басқару жөніндегі шараларды олардың артықшылығының кемуі тәртібімен мынадай реттілікпен қолдануға тиіс:

      1) қалдықтардың түзілуін болғызбау;

      2) қалдықтарды қайтадан пайдалануға дайындау;

      3) қалдықтарды қайта өңдеу;

      4) қалдықтарды кәдеге жарату;

      5) қалдықтарды жою.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінің 2) – 5) тармақшаларында көзделген операцияларды жүзеге асыру кезінде қалдықтардың иелері, қажет болған кезде, сұрыптау, өңдеу және жинақтау жөніндегі қосалқы операцияларды орындауға құқылы.

      2. Қалдықтардың түзілуін болғызбау деп зат, материал немесе өнім қалдық болғанға дейін қабылданатын және:

      1) түзілетін қалдықтар көлемін азайтуға (оның ішінде, өнімді қайтадан пайдалану немесе оның қызмет ету мерзімін ұлғайту арқылы);

      2) түзілген қалдықтардың қоршаған ортаға және адамдардың денсаулығына жағымсыз әсер ету деңгейін төмендетуге;

      3) материалдардағы немесе өнімдегі зиянды заттардың болуын азайтуға бағытталатын шаралар түсініледі.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінің 1) тармақшасында қайтадан пайдалану деп әлі қалдық болмаған өнім немесе оның құрамдастары осындай өнім немесе оның құрамдастары жасалған мақсат бойынша қайтадан пайдаланылатын кез келген операция түсініледі.

      3. Осы баптың 2-тармағында көзделген шараларды жүзеге асыру мүмкін болмаған жағдайда, қалдықтар қалпына келтіруге жатады.

      4. Қалпына келтірілуі мүмкін емес қалдықтар осы Кодекстің 327-бабының талаптарына сәйкес келуге тиіс қауіпсіз әдістермен жойылуға жатады.

      5. Сатылық қағидатын қолдану кезінде сақтық қағидаты мен орнықты даму қағидаты, техникалық мүмкіндіктер мен экономикалық орындылығы, сондай-ақ қоршаған ортаға, адамдардың денсаулығына және елдің әлеуметтік-экономикалық дамуына әсер етудің жалпы деңгейі назарға алынуға тиіс.

330-бап. Шығу көзіне жақындық қағидаты

      Түзілген қалдықтар, егер бұл техникалық, экономикалық және экологиялық тұрғыдан негізделген болса, өздерінің түзілу көзіне мүмкіндігінше жақын қалпына келтірілуге немесе жойылуға тиіс.

331-бап. Қалдықтарды түзушінің жауапкершілігі қағидаты

      Қалдықтарды түзушілер болып табылатын кәсіпкерлік субъектілері қалдықтар түзілген кезден бастап осы Кодекстің 339-бабының 3-тармағына сәйкес лицензия негізінде қалдықтарды қалпына келтіру немесе жою жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын тұлғаның иелігіне берілген кезге дейін осындай қалдықтарды тиісінше басқаруды қамтамасыз етуге жауапты болады.

332-бап. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қағидаты

      Қазақстан Республикасының аумағында осы Кодекстің 386-бабының 1-тармағына сәйкес бекітілетін тізбе бойынша тауарлардың жекелеген түрлерін өндіруді немесе Қазақстан Республикасының аумағына осындай тауарларды әкелуді жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалардың осы Кодекске сәйкес, оның ішінде осындай тауарлардың адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына және қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуін төмендету мақсатында кеңейтілген міндеттемелері болады.

333-бап. Қалдықтар мәртебесінің тоқтатылуы

      1. Қалдықтардың жекелеген түрлері оларға қатысты қалпына келтіру жөніндегі операциялар жүргізілгеннен кейін және осындай операциялар нәтижесінде түзілген заттар немесе материалдар осы Кодекске сәйкес белгіленген өлшемшарттарға сай келгеннен кейін қалдықтар мәртебесін жоғалтады және дайын өнім немесе қайталама ресурс (материалдық немесе энергетикалық) санатына ауысады.

      2. Осы баптың 1-тармағына сәйкес қалдықтар мәртебесін жоғалтатын қалдықтардың түрлері пластмасса, пластик, полиэтилен, полиэтилентерефталатты қаптама қалдықтарын, макулатураны (қағаз бен картон қалдықтарын), пайдаланылған шыны ыдыс пен шыны сынықтарын, түсті және қара металл сынықтарын, пайдаланылған шиналар мен тоқыма өнімін, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен тізбе бойынша қалдықтардың өзге де түрлерін қамтиды.

      3. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген өлшемшарттарды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мынадай шарттарға сәйкес әзірлейді және бекітеді:

      1) зат немесе материалдар өндірісте белгілі бір мақсатта пайдаланылуы мүмкін;

      2) Қазақстан Республикасында немесе оның шегінен тыс жерлерде затты немесе материалды өткізу үшін нарықтың немесе сұраныстың болуы;

      3) заттың немесе материалдардың тиісті өнімге немесе оны белгілі бір мақсатта пайдалануға қойылатын экологиялық және санитариялық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес келуі;

      4) затты немесе материалдарды пайдаланудың қоршаған ортаға немесе адамдардың денсаулығына зиянды әсер етуге алып келмеуі.

      Қазақстан Республикасының заңнамасында қалдықтарды қалпына келтіру нәтижесінде түзілген заттардағы немесе материалдардағы ластағыш заттардың шекті концентрациясы қалдықтардың мәртебесін тоқтату өлшемшарты ретінде айқындалуы мүмкін.

      Ескерту. 333-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

334-бап. Қалдықтарды басқару саласындағы нормалау

      1. Қалдықтарды жинақтау лимиттері мен оларды көмуге арналған лимиттер тиісті экологиялық рұқсат негізінде I және II санаттағы объектілер үшін белгіленеді.

      2. ІІІ және IV санаттағы объектілерде қалдықтарды жинақтау және (немесе) көму экологиялық нормалауға жатпайды.

      3. Қалдықтарды жинақтау лимиттері мен қалдықтарды көму лимиттерін әзірлеу және бекіту, қалдықтарды басқару туралы есептілікті ұсыну және бақылау қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес жүзеге асырылады.

335-бап. Қалдықтарды басқару бағдарламасы

      1. I және (немесе) II санаттағы объектілердің операторлары, сондай-ақ қалдықтарды сұрыптау, өңдеу жөніндегі, оның ішінде залалсыздандыру, қалпына келтіру және (немесе) жою жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын тұлғалар қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес қалдықтарды басқару бағдарламасын әзірлеуге міндетті.

      2. Қалдықтарды басқару бағдарламасы экологиялық рұқсаттың ажырамас бөлігі болып табылады.

      3. Қалдықтарды басқару бағдарламасы сатылық қағидатына сәйкес әзірленеді және түзілетін және (немесе) үшінші тұлғалардан алынатын қалдықтардың көлемі мен құрамы, оларды жинақтау, жинау, тасу, залалсыздандыру, қалпына келтіру және жою тәсілдері туралы мәліметтерді, сондай-ақ қалдықтардың түзілуін қысқарту, оларды қайтадан пайдалану, қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесін ұлғайту бойынша ұсынылатын шаралардың сипаттамасын қамтуға тиіс.

      4. I санаттағы объектілер үшін қалдықтарды басқару бағдарламасы осы Кодекске сәйкес әзірленетін және бекітілетін ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі қорытындыларға сәйкес ең үздік қолжетімді техникаларды пайдалану қажеттігі ескеріле отырып әзірленеді.

336-бап. Қауіпті қалдықтарды қалпына келтіру және жою саласындағы қызметті лицензиялау

      1. Кәсіпкерлік субъектілері қауіпті қалдықтарды қайта өңдеу, залалсыздандыру, кәдеге жарату және (немесе) құрту жөніндегі жұмыстарды орындау (қызметтерді көрсету) үшін "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасы Заңының талаптарына сәйкес қызметтің тиісті кіші түрі бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы жұмыстарды орындауға және қызметтерді көрсетуге лицензия алуға міндетті.

      2. Осы баптың 1-тармағында көзделген қызмет түрлерін жүзеге асыру мақсатында лицензияда:

      1) тұлға тиісті операцияларды жүзеге асыруы мүмкін қауіпті қалдықтардың типі мен көлемі;

      2) қауіпті қалдықтармен жасалатын операциялардың түрлері;

      3) операциялардың әрбір түріне арналған алаңға қойылатын техникалық және өзге де талаптар;

      4) операциялардың әрбір түрі үшін қолданылуға тиіс әдіс көрсетіледі.

      3. Қалдықтарды жинау жөніндегі операцияларды жүзеге асыру үшін лицензия талап етілмейді.

      4. Осы баптың 1-тармағының талабы қауіпті қалдықтарды түзушілер болып табылатын кәсіпкерлік субъектілеріне меншікті қауіпті қалдықтарды қалпына келтіру, залалсыздандыру және жою бөлігінде қолданылмайды.

      5. Осы баптың талаптары Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасына сәйкес лицензиялауға жататын радиоактивті қалдықтармен жұмыс істеу жөніндегі қызметке қолданылмайды.

337-бап. Қалдықтарды басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілерінің хабардар ету режимі

      1. Қалдықтарды жинау, сұрыптау және (немесе) тасу, қауіпті емес қалдықтарды қалпына келтіру және (немесе) құрту жөніндегі кәсіпкерлік қызметті жоспарлайтын немесе жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңында белгіленген тәртіппен қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға қызметті бастау немесе тоқтату туралы хабарлама беруге міндетті.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган осы баптың 1-тармағында көрсетілген субъектілерден хабарламаларды қабылдауды жүзеге асырады, "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес рұқсаттар мен хабарламалардың мемлекеттік электрондық тізілімін (бұдан әрі – қалдықтарды басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілерінің тізілімі) қалыптастырады және жүргізеді.

      Қалдықтарды басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілерінің тізілімін жүргізу тәртібі қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларда белгіленеді.

      3. Қалдықтарды жинау, сұрыптау және (немесе) тасу, қауіпті емес қалдықтарды қалпына келтіру және (немесе) құрту жөніндегі кәсіпкерлік қызметті осы баптың 1-тармағына сәйкес хабардар етпей жүзеге асыруға тыйым салынады.

      4. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген қалдықтарды басқару саласындағы субъектілер:

      1) кәсіпкерлік субъектісі таратылған;

      2) сот шешімі заңды күшіне енген;

      3) кәсіпкерлік субъектісі өз қызметін ерікті түрде тоқтату туралы өтінішін берген жағдайларда, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның шешімі негізінде қалдықтарды басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілерінің тізілімінен шығарылады.

      Бұл ретте кәсіпкерлік субъектісі өтініш бергенге дейін өз міндеттемелерінің барлығын орындауға тиіс.

      5. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген қалдықтарды басқару саласындағы субъектілер:

      1) Қазақстан Республикасы экология заңнамасының талаптарын жүйелі түрде (қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде үш реттен көп) бұза отырып қызметті жүзеге асырған;

      2) қалдықтарды басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілерінің тізіліміне енгізілген күннен бастап қатарынан күнтізбелік он екі ай ішінде қызметті жүзеге асырмаған жағдайларда, сот шешімі негізінде қалдықтарды басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілерінің тізілімінен шығарылады.

      6. Осы баптың 1-тармағының талабы қалдықтарды түзушілер болып табылатын кәсіпкерлік субъектілеріне қалдықтарды жинағанға дейін олар түзілген жерде меншікті қалдықтарды жинақтау және сұрыптау; меншікті қауіпті емес қалдықтарын қалпына келтіру және (немесе) жою бөлігінде қолданылмайды.

      Ескерту. 337-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

338-бап. Қалдықтардың түрлері және оларды сыныптау

      1. Шығу тегіне, қасиеттеріне және басқарылу технологиясына сәйкес ортақ белгілері бар қалдықтардың жиынтығы қалдықтардың түрі деп түсініледі.

      Қалдықтардың түрлері қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қалдықтар сыныптауышы (бұдан әрі – қалдықтар сыныптауышы) негізінде анықталады.

      2. Қалдықтар сыныптауышы қалдықтардың әрбір түрінің шығу тегі мен құрамы ескеріле отырып әзірленеді және қажет болған жағдайларда, қалдықтарды қауіптілерге немесе қауіпті еместерге жатқызу мақсатында қауіпті заттар концентрациясының лимиттеуші көрсеткіштерін айқындайды.

      3. Қалдықтар сыныптауышында қалдықтардың әрбір түрі алты таңбалы код беру арқылы сәйкестендіріледі.

      4. Қалдықтардың түрлері осы Кодекстің талаптары ескеріле отырып, қалдықтар сыныптауышына сәйкес қауіптілерге немесе қауіпті еместерге жатқызылады.

      Қалдықтар сыныптауышындағы қалдықтардың жекелеген түрлері олардың құрамындағы қауіпті заттар концентрациясының деңгейіне немесе қалдықтар түрінің қауіпті сипаттамаларының адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына және қоршаған ортаға ықпал ету дәрежесіне қарай әртүрлі кодтар беріле отырып ("айналы" қалдықтар түрі), бір мезгілде қауіпті және қауіпті емес деп айқындалуы мүмкін.

      5. Қалдықтарды осы бапқа сәйкес қауіптілерге немесе қауіпті еместерге және қалдықтар сыныптауышының белгілі бір кодына жатқызуды қалдықтардың иесі өз бетінше жүргізеді.

      6. Затты немесе материалды қалдықтар сыныптауышына енгізу мұндай затты немесе материалды қалдықтар санатына жатқызу кезінде айқындаушы фактор болып табылмайды. Қалдықтар сыныптауышына енгізілген зат немесе материал, егер олар осы Кодекстің 317-бабының талаптарына сәйкес қалдықтар анықтамасына сәйкес келсе, қалдықтар деп танылады.

339-бап. Қалдықтарға меншік құқығы және оларды басқару үшін жауапкершілік

      1. Қалдықтар заттай құқықтар объектісі болып табылады. Қалдықтарға заттай құқықтардың туындауына, өзгеруіне және тоқтатылуына байланысты қоғамдық қатынастар осы Кодексте көзделген ерекшеліктер ескеріле отырып, Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында реттеледі.

      2. Қалдықтарды түзушілер өздері шығарған қалдықтардың меншік иелері болып табылады.

      3. Осы Кодексте көзделген жағдайларды қоспағанда, қалдықтарды түзуші, қалдықтардың қазіргі және бұрынғы меншік иелері мұндай қалдықтарды осы Кодекстің 336-бабына сәйкес лицензия негізінде қалдықтарды қалпына келтіру немесе жою жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын тұлғаның иелігіне берген кезге дейін "Ластаушы төлейді" қағидатына сәйкес қалдықтарды басқару жөніндегі экологиялық талаптардың сақталуын қамтамасыз ету үшін жауапты болады.

      Коммуналдық қалдықтарды түзушілер қалдықтар түзілген кезден бастап оларды қалдықтарды жинау, қалпына келтіру немесе жою жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын тұлғаларға берген кезге дейін қалдықтарды басқару жөніндегі экологиялық талаптардың сақталуы үшін жауапты болады.

      Осы Кодексте көзделген жағдайларды қоспағанда, қалдықтарды жинау жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын тұлғалар қалдықтарды иелігіне алған кезден бастап мұндай қалдықтарды осы Кодекстің 336-бабына сәйкес лицензия негізінде қалдықтарды қалпына келтіру немесе жою жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын тұлғаға берген кезге дейін қалдықтарды басқару жөніндегі экологиялық талаптардың сақталуын қамтамасыз етілуі үшін жауапты болады.

      4. Қалдықтардың иелері қалдықтарды өз бетінше қауіпсіз басқаруды жүзеге асыруға немесе сатылық қағидаты мен осы Кодекстің 327-бабының талаптарына сәйкес қалдықтарды басқару жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілеріне қалдықтарды беру арқылы оларды қауіпсіз басқаруды қамтамасыз етуге міндетті.

      5. Мемлекеттік меншік объектілерінде түзілетін немесе сот шешімі бойынша, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген басқа да жағдайларда мемлекет меншігіне түскен деп танылған қалдықтардың меншік иесі мемлекет болып табылады.

      6. Егер қалдықтардың меншік иесі оларға меншік құқығынан бас тарту мақсатында басқа тұлғаның меншігіндегі немесе жер пайдалануындағы жер учаскесінде қалдықтарды қалдырса, осындай жер учаскесі меншігінде немесе жер пайдалануында болатын тұлға қалдықтарды пайдалануға кірісіп немесе оларды меншікке алғанын куәландыратын өзге де әрекеттерді жасап, осындай қалдықтарды өз меншігіне айналдыруға, сондай-ақ көрсетілген қалдықтардың одан әрі пайдаланылуына қарамастан, бұрынғы меншік иесінің қалдықтарды жер учаскесіне қалдыруына байланысты өзі шеккен залалдарды өтеуін сот тәртібімен талап етуге құқылы.

      7. Қалдықтарды жинау, қалпына келтіру немесе жою жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілеріне қалдықтарды беру, егер тараптар өзгеше шарттарда келісім жасаспаса, қалдықтарға меншік құқығының мұндай субъектілерге бір мезгілде өтуін, оның ішінде контейнерлік алаңдар аумағында орналасқан контейнерлерге немесе белгіленген қалдықтарды жинау орындарына қалдықтарды салу кезінде өтуін білдіреді.

      8. Қалдықтар орналасқан жер учаскесінің меншік иесі немесе жер учаскесінің жер пайдаланушысы өзгерген кезде қалдықтарға меншік құқығы туралы мәселе Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес шешіледі.

      9. Мемлекеттік меншік объектілерін жекешелендіру кезінде қалдықтарға меншік құқығы, сондай-ақ оларды қауіпсіз басқару, жерлерді рекультивациялау және қалпына келтіру жөніндегі міндет, егер "Мемлекеттік мүлік туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес осы объектілерді жекешелендіру шарттарында өзгеше көзделмесе, жаңа меншік иесіне өтеді.

340-бап. Иесіз қалдықтарды басқару

      1. Меншік иесі жоқ немесе меншік иесі анықталмаған қалдықтар сот шешімімен иесіз деп танылады және тұлғаның өтініші бойынша осы тұлғаның меншігіне түседі.

      2. Жер учаскесінің меншік иелері немесе жер пайдаланушылары өздерінің жер учаскелерінде иесіз қалдықтарды анықтаған кезде осы қалдықтарды пайдалануға кірісіп не қалдықтарды өз меншігіне айналдырғанын куәландыратын өзге де әрекеттерді жасап, осы қалдықтарды өз меншігіне айналдыруға құқығы бар.

      3. Облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергілікті атқарушы органы өз аумағында иесіз қалдықтарды анықтауға жауапты болады және осындай қалдықтардың болуы туралы хабарды алған кезден бастап алты ай ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органды хабардар етуге және осындай қалдықтарды республикалық немесе коммуналдық меншікке түсті деп тану туралы талаппен сотқа жүгінуге міндетті.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган иесіз қалдықтар табылған жағдайда да осы қалдықтарды республикалық немесе коммуналдық меншікке түсті деп тану туралы талаппен сотқа жүгінуге міндетті.

      4. Иесіз қауіпті қалдықтар сот шешімі бойынша республикалық немесе коммуналдық меншікке түседі.

      5. Иесіз қауіпті қалдықтарды басқару тәртібін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді. Мұндай қалдықтарды басқаруды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ведомстволық бағынысты ұйымы немесе жергілікті атқарушы органдар жүзеге асырады.

      6. Жергілікті атқарушы орган сот шешімімен мемлекеттік меншікке түсті деп танылған иесіз қалдықтарды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен иесіз қалдықтарды басқару қағидаларына сәйкес басқаруды жүзеге асырады.

341-бап. Қалдықтардың түзілу көлемін азайтуды және түзілетін қалдықтарды қалпына келтіру үлесін ұлғайтуды ынталандыру

      Жергілікті атқарушы органдар қалдықтардың түзілу көлемін азайтуды, түзілетін қалдықтарды қалпына келтіру үлесін ұлғайтуды, олардың қауіптілік деңгейін төмендетуді, қалдықтардың түзілу көлемін азайтуға бағытталған технологияларды енгізетін, өнім өндіру (жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету) процесінде түзілетін қалдықтарды қалпына келтіруді жоспарлайтын, осындай қалдықтарды жинау мен дайындауды, тиісті кәсіпорындар мен цехтар салуды жүзеге асыратын, сондай-ақ қалдықтарды қалпына келтіруге арналған жабдықтар өндіруді ұйымдастыратын, қалдықтардың түзілу көлемін азайту және түзілетін қалдықтарды қалпына келтіру үлесін ұлғайту жөніндегі іс-шараларды қаржыландыруға пайлық үлеспен қатысатын кәсіпкерлік субъектілерінің шаруашылық қызметін ынталандыру жөніндегі іс-шараларды айқындайды және жүзеге асырады.

24-тарау. ҚАУІПТІ ҚАЛДЫҚТАР

342-бап. Қауіпті қалдықтар туралы жалпы ережелер

      1. Мынадай қасиеттердің біріне немесе бірнешеуіне ие қалдықтар қауіпті деп танылады:

      HP1 жарылу қауіптілік;

      HP2 тотығу қасиеттері;

      HР3 өрт қауіптілік;

      HP4 тітіркендіргіштік әсер;

      НР5 өзіндік ерекшелікті жүйелі уыттылық (нысана-ағзаға аспирациялық уыттылық);

      HP6 өте қатты уыттылық;

      HP7 канцерогендік;

      HP8 жегілеуші әрекет;

      НР9 инфекциялық қасиеттері;

      НР10 бала туу үшін уыттылық;

      НР11 мутагендік;

      НР12 сумен, ауамен немесе қышқылмен жанасу кезінде уытты газдардың түзілуі;

      НР13 сенсибилизация;

      НР14 экоуыттылық;

      НР15 бастапқы қалдықтардан жанама түрде бөлінетін, жоғарыда санамаланған қауіпті қасиеттерді көрсете алу қабілеті;

      C16 жойылуы қиын органикалық ластағыштар (ЖҚОҚ).

      Осы тармақтың бірінші бөлігінде санамаланған қасиеттердің біріне де ие емес және қоршаған ортаға, адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына өз бетінше немесе басқа заттармен байланысқа түскен кезде тікелей немесе ықтимал қауіп төндірмейтін қалдықтар қауіпті емес қалдықтар деп танылады.

      2. Қауіпті заттардың бастапқы концентрациясының деңгейін қалдықты қауіптілер санатына жатқызу мақсатында айқындалған шекті мәннен төмен деңгейге дейін төмендету мақсатында қалдықтарды араластыруға немесе сұйылтуға жол берілмейді.

      3. Қауіпті қалдықтардың түзілуі мен жинақталуы барынша азайтылуға тиіс.

343-бап. Қауіпті қалдықтардың паспорты

      1. Қауіпті қалдықтардың паспортын қызмет процесінде қауіпті қалдықтар түзілетін жеке және заңды тұлғалар жасайды және бекітеді.

      2. Қауіпті қалдықтардың паспорты мынадай міндетті бөлімдерді қамтуға тиіс:

      1) қауіпті қалдықтардың атауы және олардың қалдықтар сыныптауышына сәйкес коды;

      2) қалдықтарды түзушінің деректемелері: жеке тұлға үшін жеке сәйкестендіру нөмірі және заңды тұлға үшін бизнес сәйкестендіру нөмірі, оның тұрған жері;

      3) қауіпті қалдықтар түзілетін объектінің тұрған жері;

      4) қалдықтардың шығу тегі: бастапқы тауардың (өнімнің) атауымен бірге, нәтижесінде қалдықтар түзілген технологиялық процестің немесе нәтижесінде тауар (өнім) өзінің тұтынушылық қасиеттерін жоғалтқан процестің атауы;

      5) қалдықтардың қауіпті қасиеттерінің тізбесі;

      6) қалдықтардың химиялық құрамы және олардың құрамдастарының қауіпті қасиеттерінің сипаттамасы;

      7) қалдықтарды басқарудың ұсынылатын тәсілдері;

      8) қалдықтарды басқару кезіндегі қажетті сақтық шаралары;

      9) қалдықтарды тасуға және тиеу-түсіру жұмыстарын жүргізуге қойылатын талаптар;

      10) қауіпті қалдықтарға байланысты табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың және олардың салдарларының алдын алу және жою жөніндегі, оның ішінде тасу және тиеу-түсіру жұмыстарын жүргізу кезіндегі шаралар;

      11) қосымша ақпарат (қалдықтарды түзуші хабарлайтын өзге де ақпарат).

      3. Қауіпті қалдықтар паспортының нысанын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді, ол қауіпті қалдықтардың әрбір түріне жеке толтырылады және қалдықтар түзілген кезден бастап үш ай ішінде осы Кодекстің 384-бабында айқындалатын тәртіппен ұсынылады.

      4. Қауіпті қалдықтардың паспорты мерзімсіз құжат болып табылады.

      5. Қалдықтар қасиеттерінің өзгеруі туындаған процестің технологиялық регламентінің өзгеруінен қалдықтардың қауіпті қасиеттері осылай өзгерген немесе неғұрлым егжей-тегжейлі және нақты қосымша ақпарат түскен жағдайда, қауіпті қалдықтардың паспорты қайта қарауға жатады.

      6. Қауіпті қалдықтардың жаңартылған паспорты үш ай ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға жіберіледі.

      7. Қалдықтарды түзуші қауіпті қалдықтар паспорттарының көшірмелерін осындай қалдықтардың партиясын немесе оның бір бөлігін таситын жеке немесе заңды тұлғаға, сондай-ақ қауіпті қалдықтардың осындай партиясының (партияның бір бөлігінің) әрбір жүк алушысына ұсынуға міндетті.

      8. Қауіпті қалдықтардың алынған партиясын басқа материалдармен араластыруды қоса алғанда, оларды қайта өңдеу кезінде осындай қалдықтарды түзуші қауіпті қалдықтардың жаңа паспортын ресімдеуге және оны қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға жіберуге міндетті.

      9. Қауіпті қалдықтың химиялық және құрамдастық құрамы аккредиттелген зертхана орындаған осы қалдық үлгілерін сынау хаттамаларымен расталады. Өздерінің тұтынушылық қасиеттерін жоғалтқан тауарлармен (өніммен) ұсынылған қауіпті қалдықтар үшін техникалық шарттарға сәйкес бастапқы тауардың (өнімнің) құрамдастық құрамы туралы мәліметтер көрсетіледі.

344-бап. Қауіпті қалдықтарды басқару кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Осы Кодекстің 327-бабының талаптары сақталған кезде тиісті экологиялық рұқсаты бар кәсіпкерлік субъектілері ғана қауіпті қалдықтарды араластыруды жүзеге асыра алады.

      Араластыру технологиялық регламентке және (немесе) ең үздік қолжетімді техникаларға сәйкес қауіпті қалдықтарды қалпына келтіру немесе жою кезінде адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына және қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді барынша азайту мақсатында жүзеге асырылады.

      2. Қауіпті қалдықтарды экологиялық рұқсат болған кезде – арнайы жабдықталған орындарда көмуге, ал қауіпті қалдықтар жер қойнауына, оның ішінде шахталардың, кеніштердің және көлік еңістерінің суландырылмаған жерасты тау-кен қазбаларында көмілген жағдайда жер қойнауын пайдалану саласындағы уәкілетті органның келісімімен де рұқсат етіледі.

      Қауіпті қалдықтарды жинақтауға немесе көмуге бөлінген аумақта оларды басқаруға байланысты емес қызметтің басқа да түрлерін жүзеге асыруға тыйым салынады.

      3. Қауіпті қалдықтарды көму орны қалдықтың түрі, қауіптілік дәрежесі және көмілген күні көрсетіле отырып, жергілікті жерде жақсы көрінетін тану белгілерімен белгіленуге тиіс.

      4. Қауіпті қалдықтарды жинау, тасу, қалпына келтіру және (немесе) жою жөніндегі кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектісі қауіпті қалдықтарды басқару кезінде туындауы мүмкін төтенше және авариялық жағдайлар кезінде іс-қимыл жасау жоспарын әзірлеуге міндетті.

345-бап. Қауіпті қалдықтарды тасу кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Қауіпті қалдықтарды тасу барынша азайтылуға тиіс.

      2. Қауіпті қалдықтарды мынадай жағдайларда:

      1) тасу мақсатында қауіпті қалдықтардың тиісті қаптамасы мен таңбалануы болса;

      2) арнайы жабдықталған және арнайы белгілермен жарақталған көлік құралдары болса;

      3) қауіпті қалдықтар паспорты және тасылатын қауіпті қалдықтардың көлемі, оларды тасу мақсаты мен межелі орны көрсетілген қауіпті қалдықтарды тасуға және беруге арналған құжаттама болса;

      4) қауіпті қалдықтарды тасу кезіндегі, сондай-ақ тиеу-түсіру жұмыстарын орындауға қойылатын қауіпсіздік талаптары сақталса, тасуға жол беріледі.

      3. Тасу мақсатында қауіпті қалдықтарды қаптау және таңбалау тәртібі Қазақстан Республикасының көлік туралы заңнамасында белгіленеді.

      4. Қауіпті қалдықтарды көлік құралдарында тасу тәртібі, тиеу-түсіру жұмыстарын орындауға қойылатын талаптар және экологиялық және санитариялық-эпидемиологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі басқа да талаптар көлік және коммуникация саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган бекітетін және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келісілген нормалар мен қағидаларда айқындалады.

      5. Қауіпті қалдықтар көлік құралына тиелген, оларды қауіпті қалдықтарды тасуды жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлға қабылдап алған кезден бастап оларды белгіленген жерде көлік құралынан түсіргенге дейін осындай қалдықтармен қауіпсіз жұмыс істеу үшін осындай көлік құралы тиесілі көлік ұйымы немесе тұлға жауапты болады.

346-бап. Қауіпті қалдықтарды трансшекаралық тасымалдау

      1. Қауіпті қалдықтарды трансшекаралық тасымалдауды және оларды аулаққа шығаруды бақылау туралы Базель конвенциясына (бұдан әрі – Базель конвенциясы) және (немесе) Қазақстан Республикасы ратификациялаған өзге де халықаралық шарттарға сәйкес қауіпті деп танылатын қалдықтар тобы осы баптың мақсаты үшін қауіпті қалдықтар деп есептеледі.

      2. Қауіпті және басқа да қалдықтарды Қазақстан Республикасының аумағына әкелу, Қазақстан Республикасының аумағынан әкету және Қазақстан Республикасының аумағы арқылы транзиттеу Базель конвенциясының, Қазақстан Республикасы ратификациялаған өзге де халықаралық шарттардың және Қазақстан Республикасы заңдарының талаптары сақтала отырып, Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындаған тәртіппен жүзеге асырылады.

      3. Қауіпті қалдықтарды Қазақстан Республикасының аумағы арқылы трансшекаралық тасымалдау қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның қорытындысы негізінде жүзеге асырылады. Қорытынды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен тәртіппен және нысан бойынша шығарылады.

      4. Қауіпті қалдықтарды Қазақстан Республикасының аумағынан Базель конвенциясына қатысушы мемлекеттерге және ұлттық заңнамасының шеңберінде қауіпті қалдықтарды импорттауға тыйым салған дамушы елдерге, сондай-ақ егер осындай қалдықтарды пайдалану экологиялық негізделген түрде жүзеге асырылмайды деп пайымдауға негіз болса, экспорттауға тыйым салынады. Бұдан басқа, қауіпті қалдықтарды оңтүстік ендіктен 60 градус оңтүстікке қарай орналасқан елдерге жою үшін экспорттауға тыйым салынған.

      5. Қауіпті қалдықтарды трансшекаралық тасымалдау кезінде осындай қалдықтардың иелері белгіленіп отырған қауіпті қалдықтарды трансшекаралық тасымалдауға қатысты мұндай тасымалдаудың қоршаған ортаға, адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына ықтимал салдарлары көрсетілетін ақпаратты мүдделі мемлекеттерге беруге міндетті.

      6. Қауіпті қалдықтар трансшекаралық тасымалдау кезінде қаптау, таңбалау және тасу саласында жалпыға бірдей қабылданған халықаралық қағидалар мен нормаларға сәйкес қапталуға, таңбалануға және тасылуға тиіс.

      7. Қауіпті қалдықтарды одан әрі қалпына келтіру мақсатында Еуразиялық экономикалық одаққа мүше болып табылмайтын мемлекеттерден Қазақстан Республикасының аумағына әкелу және Қазақстан Республикасының аумағынан осы мемлекеттерге әкету Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын мемлекеттік орган беретін лицензия негізінде жүзеге асырылады.

      8. Жеке тұлғалардың қауіпті қалдықтарды жеке пайдалануы үшін (коммерциялық емес мақсатта) Қазақстан Республикасының аумағына әкелуіне және Қазақстан Республикасының аумағынан әкетуіне тыйым салынады.

      9. Қауіпті қалдықтарды көму және залалсыздандыру мақсатында оларды Қазақстан Республикасының аумағына әкелуге тыйым салынады.

      10. Егер Қазақстан Республикасының аумағына бірреттік өнімді әкелу басқарылуы жоғары экологиялық тәуекелмен ұштасқан немесе экономикалық тұрғыдан орынсыз болатын қалдықтардың түзілуіне алып келетін болса, ондай әкелу қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның шешімі бойынша шектелуі немесе оған толық тыйым салынуы мүмкін.

      11. Пайдаланылу нәтижесінде залалсыздандыру және қалпына келтіру үшін Қазақстан Республикасында жұмыс істеп тұрған объектілердің осындай операцияларды жүзеге асыруға жеткілікті қуаттылығы жоқ қауіпті қалдықтар түзілетін өнімді Қазақстан Республикасының аумағына әкелуге тыйым салынады.

      12. Пайдаланылу нәтижесінде Қазақстан Республикасының жойылуы қиын органикалық ластағыш заттар туралы халықаралық шарттарында белгіленген, жойылуы қиын органикалық ластағыш заттарды қамтитын қалдықтар түзілетін өнімді өндіруге және Қазақстан Республикасының аумағына әкелуге тыйым салынады.

347-бап. Қауіпті қалдықтарды есепке алу

      1. Қауіпті қалдықтарды қалпына келтіру немесе жою жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын тұлғалар, қауіпті қалдықтарды түзушілер, қауіпті қалдықтарды жинау, тасу және (немесе) залалсыздандыру жөніндегі қызметті жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері қалдықтардың көлемін, түрін, шығу тегін, межелі пункттерін, қауіпті қалдықтарға қатысты көзделген жинау жиілігін, тасу әдісін және жұмыс істеу әдісін хронологиялық есепке алуды жүзеге асыруға және осы ақпаратты осы баптың 3-тармағына сәйкес қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға беруге міндетті.

      2. Қауіпті қалдықтарды тасу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілерінде кемінде он екі ай сақталуға тиісті есепке алу жазбаларын қоспағанда, қауіпті қалдықтар бойынша есепке алу жазбалары кемінде бес жыл сақталуға тиіс.

      3. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген тұлғалар қауіпті қалдықтарды түгендеу жөніндегі есепті жыл сайын есепті жылдан кейінгі жылдың 1 қаңтарынан 1 наурызына дейінгі жағдай бойынша электрондық нысанда ұсынуға міндетті.

      4. Қауіпті қалдықтарды басқару жөніндегі операцияның аяқталғанын құжаттамалық растауды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның немесе қалдықтардың бұрынғы иесінің сұратуы бойынша осы баптың 1-тармағында аталған тұлғалар ұсынуға тиіс.

      5. Қалдықтарды басқару саласындағы бастапқы статистикалық деректерді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ведомстволық бағынысты ұйымы осы Кодекстің 384-бабында айқындалатын тәртіппен қалдықтарды басқаруды жүзеге асыратын тұлғалар ұсынатын есептілік негізінде қалдықтардың мемлекеттік кадастрындағы мәліметтерге сәйкес қалыптастырады және олар Қазақстан Республикасының мемлекеттік статистика саласындағы заңнамасына сәйкес статистика жөніндегі уәкілетті органға жіберіледі.

25-тарау. ҚАЛДЫҚТАРДЫ КӨМУ ПОЛИГОНДАРЫ

348-бап. Қалдықтарды көму полигондары туралы жалпы ережелер

      Қалдықтарды көму полигоны (бұдан әрі – полигон) деп экологиялық, құрылыс және санитариялық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес келетін, қалдықтар алу ниетінсіз тұрақты орналастырылатын арнайы жабдықталған орын түсініледі.

349-бап. Полигондардың сыныптары

      1. Әрбір полигон мынадай сыныптардың біріне жатқызылуға тиіс:

      1-сынып – қауіпті қалдықтар полигоны;

      2-сынып – қауіпті емес қалдықтар полигоны;

      3-сынып – тұрмыстық қатты қалдықтар полигоны.

      2. Әртүрлі сыныптағы полигондарда көму үшін қалдықтар түрінің тізбелерін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

      3. Қауіпті емес қалдықтар полигондарында қауіпті қалдықтарды көмуге тыйым салынады.

350-бап. Полигондарға қойылатын экологиялық талаптар

      1. Қалдықтарды қоныстану аумақтарының шегінде, орман-саябақ, курорттық, емдеу-сауықтыру, рекреациялық және су қорғау аймақтарының аумағында, ауызсумен және шаруашылық-ауызсумен жабдықтау мақсатында пайдаланылатын жерасты су объектілерінің су жинау алаңдарында, сондай-ақ тарихи-мәдени мұра объектілеріне жатқызылған аумақтарда көмуге тыйым салынады.

      2. Егер пайдалы қазбалар жатқан жерлердің ластануына және тау-кен жұмыстарын жүргізу қауіпсіздігіне қатер төнген жағдайларда қалдықтарды пайдалы қазбалар жатқан және тау-кен жұмыстары жүргізілетін жерге көмуге тыйым салынады.

      3. Қауіпті емес қалдықтар ғана алдын ала өңдеусіз көмілуі мүмкін.

      4. Қауіпті қалдықтар көмілгенге дейін залалсыздандыруға, тұрақтандыруға және осындай қалдықтардың қауіпті қасиеттерін азайтатын немесе болғызбайтын басқа да әсер ету тәсілдеріне ұшырауға тиіс.

      5. Тұрмыстық қатты қалдықтарды алдын ала сұрыптамай көмуге тыйым салынады.

      6. Қалдықтарды белгілі бір сыныпты полигонда көмуге қабылдау өлшемшарттары мынадай талаптарды:

      1) қоршаған ортаны (әсіресе, жерасты және жерүсті суларын) және адамдардың денсаулығын қорғауды;

      2) полигон шегінде қалдықтарды тұрақтандыру тәсілдерін қамтамасыз етуді;

      3) қабылданатын қалдықтардың сапалық құрамын қамтамасыз етуді;

      4) қабылданатын қалдықтардың көлемі бойынша шектеуді және олардың органикалық құрамдастарының биологиялық деградациялану қабілетінің болуы;

      5) қорғау өлшемшарттарына сәйкес ықтимал қауіпті құрамдастарды көлемі бойынша шектеуді;

      6) қалдықтар мен түзілетін сүзіндінің экоуыттылық қасиеттерін төмендетуді қамтиды.

      7. Қалдықтарды жинақтауға немесе көмуге арналған арнайы белгіленген орындардан тыс қалдықтарды жинап қоюға тыйым салынады.

      8. Әрбір полигон олардың қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуінің алдын алу үшін депонирленген қалдықтарда түзілетін сүзінділер мен сарқынды суларды мониторингтеу жүйесімен жабдықталуға тиіс.

      Тұрмыстық қатты қалдықтар полигондары шығарындыларды (қоқыс газын) мониторингтеу жүйесімен де жабдықталуға тиіс.

      9. Тұрмыстық қатты қалдықтардың полигондары сүзінді мен қоқыс газын жинауға және бұруға арналған жүйелермен жабдықталуға тиіс. Сүзінді мен қоқыс газын жинауға және бұруға арналған жүйелерді жобалауға, салуға және пайдалануға қойылатын талаптар сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтерде, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен тізбеге енгізілген ұлттық стандарттарда белгіленеді.

      10. Жаңадан салынып жатқан тұрмыстық қатты қалдықтардың полигондары сүзуге қарсы экранмен жабдықталуға тиіс. Сүзуге қарсы экрандарды жобалауға және салуға қойылатын талаптар сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтерде белгіленеді және ұйымдық-құқықтық нысанына қарамастан, заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлердің орындауы үшін міндетті.

      11. Полигонда көмуге арналған қалдықтардың көлемі мен қауіпті қасиеттері олар полигондарға түскенше азайтылуға тиіс.

      12. Полигон операторы биологиялық ыдырайтын қалдықтарды көму көлемін азайту және қоқыс газын жинау және кәдеге жарату жүйелерін орнату жолымен полигонда метан шығарындыларын азайту бойынша шаралар қабылдауға тиіс.

      Анаэробты немесе аэробты ыдырауға ұшырай алатын қалдықтар, оның ішінде бақтар мен саябақтар қалдықтары, сондай-ақ тамақ өнеркәсібі қалдықтарымен салыстыруға болатын тамақ қалдықтары, макулатура биологиялық ыдырайтын қалдықтар деп түсініледі.

      13. Полигон операторы қалдықтарды сыныптау негізінде оларды қабылдаудың біріздендірілген рәсімін әзірлеуге тиіс.

      14. Полигонда жұмыстарды ұйымдастыру полигонды салу жобасының құрамында әзірленетін полигонды пайдаланудың технологиялық схемасында айқындалады және қоршаған ортаны қорғауды, механикаландыру құралдарының барынша өнімділігін және қауіпсіздік техникасын қамтамасыз етуге тиіс.

      15. Жұмыстарды жоспарлаудың негізгі құжаты қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісілген полигонды пайдалану графигі болып табылады.

      16. Қалдықтар полигонының жобасында оны жабу, жерлерді рекультивациялау, қоршаған ортаға әсер етуіне мониторинг жүргізу және полигон жабылғаннан кейін ластануды бақылау үшін тарату қорын құру көзделуге тиіс.

      Тарату қорын полигон операторы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларда белгіленген тәртіппен қалыптастырады.

      Тарату қорынсыз қалдықтар полигонын пайдалануға тыйым салынады.

      17. Полигондарда қалдықтарды орналастыруға және полигондарды ұстауға қойылатын талаптардың сақталуын бақылауды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.

351-бап. Полигондар үшін қолайсыз қалдықтар

      1. Полигондарда көму үшін мынадай қалдықтарды:

      1) сұйық нысандағы кез келген қалдықтарды (сұйық қалдықтарды);

      2) полигон жағдайында жарылғыш, коррозиялық, тотығатын, өрт қауіптілігі жоғары немесе өрт қауіпті болып табылатын қауіпті қалдықтарды;

      3) сумен реакцияға түсетін қалдықтарды;

      4) медициналық қалдықтарды;

      5) Қазақстан Республикасының ветеринария саласындағы заңнамасына сәйкес айқындалған биологиялық қалдықтарды;

      6) рекультивациялау кезiнде тұрақтандырушы материал ретiнде қолданылуын қоспағанда, пайдаланылған тұтастай шиналар және олардың фрагменттерін;

      7) құрамында жойылуы қиын органикалық ластағыштар бар қалдықтарды;

      8) пестицидтерді;

      9) қабылдау өлшемшарттарын қанағаттандырмайтын қалдықтарды;

      10) пластмасса, пластик және полиэтилен қалдықтарын, полиэтилентерефталат қаптаманы;

      11) макулатураны, картон мен қағаз қалдықтарын;

      12) құрамында сынап бар шамдар мен аспаптарды;

      13) шыны ыдысты:

      14) шыны сынықтарын;

      15) түсті және қара металдар сынықтарын;

      16) литий, қорғасын-қышқылды батареяларды;

      17) электрондық және электр жабдықтарын;

      18) пайдаланудан шыққан көлік құралдарын;

      19) құрылыс қалдықтарын;

      20) тамақ қалдықтарын қабылдауға тыйым салынады.

      2. Қабылдау өлшемшарттарын орындау мақсатында қалдықтарды араластыруға тыйым салынады.

      3. Тұрмыстық қатты қалдықтар полигондарында қалдықтарды осы баптың 1-тармағының 6), 10), 11), 12), 13), 14), 15), 16) және 17) тармақшаларында көрсетілген түрлер бойынша міндетті түрде сұрыптау көзделуге тиіс. Тұрмыстық қатты қалдықтарды сұрыптау қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен тізбеге енгізілген ұлттық стандарттар сақтала отырып жүзеге асырылады.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінде көзделген талапты орындау қамтамасыз етілмейтін тұрмыстық қатты қалдықтар полигонын пайдалануға тыйым салынады.

      4. Жергілікті атқарушы органдар биологиялық ыдырайтын қалдықтардың көмілуін қысқартуға ынталандыру жөніндегі іс-шараларды, оған қоса оларды қайта өңдеу, атап айтқанда компостерлеу және кәдеге жарату әдісімен, оның ішінде биогаз және (немесе) энергия өндіру мақсатында қайта өңдеу жөніндегі шараларды ұйымдастырады.

      Биологиялық ыдырайтын қалдықтарды компостерлеу экологиялық және санитариялық-гигиеналық талаптар сақтала отырып жүзеге асырылады.

352-бап. Тұрмыстық қатты қалдықтарды орналастыруға арналған полигондарда орналастыруға тыйым салынатын өнеркәсіптік қатты және шлам тәрізді қалдықтар

      Тұрмыстық қатты қалдықтарды орналастыруға арналған полигондарда мынадай өнеркәсіптік қатты және шлам тәрізді қалдықтарды орналастыруға тыйым салынады:

      1) хлор өндіру жөніндегі химия өнеркәсібінің қалдықтары:

      синтетикалық каучук, хлор, каустик өндірісінің құрамында сынап және оның қосылыстары бар графитті шламы;

      метанол, органикалық шыны өндірісінің құрамында метанол бар қалдықтары;

      монохлорсірке қышқылы тұздары өндірісінің құрамында гексахлоран, метанол, трихлорбензол бар шламдары;

      ДДТ, уротропин, цинеб, мыс трихлорфеноляты, тиурам-Д тасымалдау үшін пайдаланылған қағаз қаптар;

      мыс трихлорфеноляты өндірісінің құрамында трихлорфенол бар шламдары;

      пластополимерлер өндірісінің құрамында бензол мен дихлорэтан бар пайдаланылған катализаторлары;

      құрамында хлоропрен бар коагулюм және омега полимерлері;

      трихлорбензолдың, тыңайтқыштар өндірісінің құрамында гексахлоран, трихлорбензол бар қалдықтары;

      2) хром қосылыстарын өндіру жөніндегі химия өнеркәсібінің қалдықтары:

      натрий монохроматы мен хлорлы натрий өндірісінің шламы, калий бихроматы өндірісінің құрамында алты валентті хром бар қалдықтары;

      3) сода өндіру жөніндегі өнеркәсіптің құрамында мырышы бар мырыш күйігі қалдықтары;

      4) жасанды талшық өндірісінің қалдықтары:

      құрамында диметилтерефталат, терефтал қышқылы, мырыш, мыс бар шламдар;

      капролактамды сүзуден қалған, құрамында капролактам бар қалдықтар;

      метанолиз қондырғысының құрамында метанол бар қалдықтары;

      5) лак-бояу өнеркәсібінің қалдықтары:

      лак және эмаль қабықтары, жабдықты тазалау кезіндегі құрамында мырыш, хром, еріткіштер, тотықтырғыш майлар бар қалдықтар;

      құрамында мырыш пен магний бар шламдар;

      6) химия-фотография өнеркәсібінің қалдықтары:

      гипосульфит және сусыз сульфит өндірісінің құрамында фенол бар қалдықтары;

      магнитті лактың, коллодийдің, бояулардың құрамында бутилацетат, толуол, дихлорэтан, метанол бар қалдықтары;

      7) пластмасса өндірісінің құрамында фенол бар қалдықтары;

      8) азот өнеркәсібінің қалдықтары:

      коксты газды тазалау қондырғысынан алынған шлам (шайырлар) және синтез және компрессия цехының құрамында канцерогенді заттар бар пайдаланылған майлары;

      моноэтаноламинді айдаудан қалған, құрамында моноэтаноламин бар текшелі қалдық;

      9) мұнай өңдеу және мұнай-химия өнеркәсібінің қалдықтары:

      майларды, парафинді тазартудан қалған, құрамында хром мен кобальт бар алюмосиликатты адсорбент;

      құрамында отыз пайыздан астам күкірт қышқылы бар қышқыл гудрондар;

      кокс алудың және жартылай коксты газдандырудың құрамында фенол бар фустары мен фусты-шайырлы қалдықтары;

      құрамында хром бар пайдаланылған катализаторлар;

      құрамында май бар пайдаланылған саз;

      алкилфенолды құю қондырғыларынан алынған сүзу процесінің құрамында мырыш бар қалдықтары;

      10) машина жасау қалдықтары:

      құрамында хром бар ағындылардың хромды шөгіндісі;

      құрамында циан бар ағындылардың цианды шөгіндісі;

      органикалық байланыстырғыштағы құрамында хром бар стерженьді қоспалар;

      вакуумды сүзгілерден, гальвандық цехтарды бейтараптандыру станцияларынан кейінгі құрамында мырыш, хром, никель, кадмий, қорғасын, мыс, хлорофос, тиокол бар шөгінді;

      11) фармацевтикалық өнеркәсіп қалдықтары:

      синтомицин өндірісінің құрамында бром, дихлорэтан, метанол бар қалдықтары;

      12) байыту қалдықтары мен құрамында ауыр металл тұздары бар шламдар.

353-бап. Қауіпті қалдықтар полигондарына арналған жалпы талаптар

      1. Қауіпті қалдықтарды көмуге арналған полигонның орналасқан жері:

      1) қауіпті қалдықтар полигоны шекарасынан тұрғын және рекреациялық аймақтарға, су объектілеріне, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлер мен елді мекендерге дейінгі қашықтыққа;

      2) жерасты, жерүсті суларының және олардың су қорғау аймақтары мен белдеулерінің немесе ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың болуына;

      3) геологиялық және гидрогеологиялық жағдайларға;

      4) учаскедегі су басу, ойысу, шөгу немесе сел жүру қатеріне;

      5) мемлекеттік табиғи-қорық қорының объектілерін қорғауға қатысты талаптарға сәйкес келуге тиіс.

      2. Қауіпті қалдықтар полигонының сипаттамаларына және метеорологиялық жағдайларға қарай:

      1) полигон бойына судың кенеттен келуін бақылау;

      2) қалдықтарды көму орнына жерүсті және (немесе) жерасты суларының келуін болғызбау;

      3) сарқынды сулар үшін белгіленетін жол берілетін төгінді нормативтеріне дейін ластанған су мен сүзіндіні жинау және тазалау көзделуге тиіс.

      3. Қоқыс газын жинау, тазалау және пайдалану қоқыс газын түзуге қабілетті емес қауіпті қалдықтарды көму жүргізілетін полигондарды қоспағанда, қоршаған ортаға залалды немесе оның жай-күйінің нашарлауын және адамдардың денсаулығына тәуекелді барынша азайтатын тәсілмен жүргізілуге тиіс.

      4. Полигон операторы:

      1) иістер мен шаңның таралуын;

      2) желмен таралатын материалдарды, қосылыстар мен аэрозольдерді;

      3) шу мен қозғалысты;

      4) құстарды, паразиттерді және жәндіктерді;

      5) өртті барынша азайту үшін шаралар қабылдауға тиіс.

      5. Қауіпті қалдықтар полигоны учаскедегі ластың қоғамдық жолдар мен жақын маңдағы аумаққа шығарылуын болғызбайтындай етіп жабдықталуға тиіс.

      6. Полигон бөгде адамдардың еркін кіруінен қорғалуға тиіс. Бақылау және әрбір техникалық құралға қол жеткізу жүйесінде осындай құралдардың заңсыз пайдаланылуын байқайтын және оған кедергі келтіретін шаралар бағдарламасы қамтылуға тиіс.

      7. Қауіпті қалдықтар полигонын басқаруды полигонды пайдалануға арналған техникалық құралдары бар және осындай полигон жұмыскерлерін кәсіптік техникалық даярлау мен біліктілігін арттыруды қамтамасыз ететін жеке немесе заңды тұлғалар жүзеге асырады.

      8. Жол берілетін әсер ету деңгейі полигон жобасының негізінде полигон орналасқан жердегі өзіндік ерекшелігі бар гидрогеологиялық жағдайлар ескеріле отырып, қалдықтарды көмуге экологиялық рұқсатта айқындалуға тиіс.

      9. Полигонға Қазақстан Республикасы қалдықтарының мемлекеттік кадастрына енгізілген жеке тіркеу нөмірі беріледі. Полигон операторы полигонға қабылданатын қалдықтарды есепке алуды жүргізуге арналған құжат айналымы жүйесін әзірлеуге тиіс.

      Ескерту. 353-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

354-бап. Қалдықтарды қабылдау рәсімдері

      1. Қалдықтарды полигонға тапсыратын қалдықтардың меншік иелері полигонның операторына қалдықтарды белгілі бір түрге жатқызуды растайтын олардың сапалық және сандық сипаттамалары туралы анық ақпаратты, ал қауіпті қалдықтарға қатысты – қауіпті қалдықтар паспортының көшірмесін қосымша беруге міндетті.

      2. Полигон операторларының осы полигонға көмуге рұқсат етілген және көму құқығы экологиялық рұқсатпен расталатын қалдық түрлерін ғана полигонға көму үшін қабылдауға құқығы бар.

      3. Полигон операторы қалдықтарды қабылдау кезінде:

      1) қауіпті қалдықтар паспортын қоса алғанда, қалдықтарға құжаттаманы тексеруді;

      2) қалдықтар түскен кезде оларды көзбен шолып қарап-тексеруді;

      3) қалдықтардың меншік иесі ұсынған құжаттамадағы сипаттамамен қабылданатын қалдықтарды салыстыруды;

      4) шығу тегін, беру күнін, қалдықтарды түзушіні сәйкестендіруді немесе тұрмыстық қатты қалдықтарға қатысты – қалдықтарды жинауды жүзеге асыратын тұлғаны сәйкестендіруді, ал қауіпті қалдықтар болған кезде олардың полигонда орналасқан нақты орнын көрсете отырып, көмуге жататын қалдықтардың көлемі мен сипаттамаларын есепке алуды жүргізуді;

      5) полигонға радиоактивті заттардың түсуін болғызбау үшін полигонға қабылданатын қалдықтардың әрбір партиясын дозиметрлік бақылауды жүзеге асыруға міндетті.

      4. Полигон операторы учаскеде қабылданған қалдықтардың әрбір партиясын алғанын жазбаша растауды және полигонға қалдықтар қабылданған күннен бастап бес жыл ішінде осы құжаттаманы сақтауды үнемі қамтамасыз етуге міндетті.

      5. Келіп түсетін қалдықтардың массасын айқындау үшін қабылдау пункттерінде таразы жабдығы орнатылуға тиіс.

355-бап. Полигонды пайдалану сатысындағы бақылау және мониторингтеу

      1. Полигон операторы жыл сайын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға қоршаған ортаға әсер етуге мониторинг жүргізу туралы есепті ұсынады.

      2. Полигон операторы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органды бақылау мен мониторинг нәтижесінде анықталған қоршаған ортаға жағымсыз әсер ету туралы хабардар етуге, сондай-ақ қабылданатын түзету шараларының сипаты мен мерзімдерін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісуге тиіс.

      3. Бақылауды, мониторингтеуді және (немесе) талдау жүргізуді аккредиттелген зертханалар орындауға тиіс.

      4. Сүзінді мен жерүсті суының сынамасы репрезентативті пункттерде іріктелуге тиіс. Сүзіндіні іріктеуді және оның көлемі мен құрамын өлшеуді жүзеге асыру сүзінді түзілетін учаскенің әрбір пунктінде жеке орындалуға тиіс.

      5. Газ мониторингі қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен әдістемеге сәйкес тұрмыстық қатты қалдықтар полигонының әрбір секциясы үшін жүргізіледі.

      6. Іріктеу мен талдауды жүзеге асыру жиілігі әсер етуге экологиялық рұқсатқа қоса берілетін мониторинг бағдарламасында негізделеді.

      7. Өлшенетін параметрлер және талданатын заттар орналастырылатын қалдықтардың құрамына қарай түзетіледі.

      8. Жерасты суынан алынған сынамалар бойынша талданатын параметрлер осы жердегі сүзіндінің күтілетін құрамына және жерасты суының сапасына негізделуге тиіс. Талдамалық есепке алу үшін параметрлерді таңдау процесінде жерасты суы ағынының жылдамдығы мен бағыты айқындалуға тиіс. Параметрлер су сапасындағы өзгерісті ерте анықтауға кепілдік беру үшін индикативтік көрсеткіштерді қамтуы мүмкін.

356-бап. Полигонды (полигонның бір бөлігін) жабу, рекультивациялау және мониторингтеу рәсімдері

      1. Қалдықтарды көму жөніндегі полигонды (полигонның бір бөлігін) экологиялық рұқсат алғаннан кейін ғана жабуға жол беріледі.

      2. Қалдықтарды көму жөніндегі полигон (полигонның бір бөлігі) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның және санитариялық-эпидемиологиялық қызмет саласындағы мемлекеттік органның лауазымды адамдары жергілікті жерде қорытынды қарап-тексеруді жүргізіп, полигон операторы ұсынған барлық ақпаратты бағалағаннан және оған полигонды (полигон бір бөлігін) жабудың мақұлданғаны туралы хабар бергеннен кейін ғана жабық деп қарастырылуы мүмкін. Бұл ретте полигон операторы экологиялық рұқсат шарттарын орындаудан босатылмайды.

      3. Полигон (полигонның бір бөлігі) жабылғаннан кейін полигон операторы аумақты рекультивациялауды жүзеге асырады және 1-сыныпты полигондар үшін – отыз жыл, 2-сыныпты полигондар үшін – жиырма жыл, 3-сыныпты полигондар үшін бес жыл бойы қоқыс газы мен сүзінділердің шығарындыларына мониторинг жүргізеді. Бүлінген жерді рекультивациялау мен кейіннен мониторинг жүргізуге арналған қаражат полигонның тарату қорынан түседі.

      4. Полигондарды рекультивациялау полигон бойындағы қалдықтарды тұрақтандыру, полигон орналасқан аймақтың табиғи-климаттық жағдайларын ескере отырып, полигон баурайларын эрозияға қарсы қорғау және көгалдандыру жөніндегі іс-шараларды қамтиды. Полигондарды рекультивациялауға қойылатын талаптар сәулет, қала құрылысы және құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтерде белгіленеді.

      5. Полигон операторы жобаның шарттарына сәйкес полигонды (полигонның бір бөлігін) рекультивациялауды орындағаннан және орындалған жұмыстар қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның қатысуымен қабылдау комиссиясының актісімен қабылданғаннан кейін полигон операторы қоршаған ортаға мониторинг жүргізуді тоқтатады.

26-тарау. ТАУ-КЕН ӨНДІРУ ӨНЕРКӘСІБІНІҢ ҚАЛДЫҚТАРЫН БАСҚАРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

357-бап. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтары ұғымы

      1. Осы Кодексте тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтары деп пайдалы қатты қазбаларды барлау, өндіру, өңдеу және сақтау процесінде түзілетін, оның ішінде аршылған, жанасқан жыныстар, шаң, кенеусіз (кондицияланбаған) кен, карьер және шахта суын механикалық тазалау тұнбасы, байыту қалдықтары мен шламдары түсініледі.

      Осы Кодекстің мақсаттары үшін пайдалы қатты қазбаларды өңдеу – олардан пайдалы құрамдастарды алу мақсатында, оның ішінде көлемін өзгерту (ұсақтау, ұнтақтау), сыныптау (сұрыптау), сепарациялау және сілтісіздендіру, байыту, сондай-ақ бұрын орналастырылған тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын қайтадан өңдеу арқылы пайдалы қатты қазбаларға қатысты қолданылатын механикалық, физикалық, биологиялық, термиялық немесе химиялық процестерді немесе олардың үйлесімін қамтиды, бірақ балқытуды, термиялық қайта өңдеу процестерін (әктасты күйдіруден басқа) және металлургиялық процестерді қамтымайды.

      2. Энергетикалық өндірістердің қалдықтары (күл мен күлшлактар) осы Кодекстің мақсаттары үшін тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтары деп танылмайды.

      3. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын басқару жөніндегі қатынастарға осы Кодекстің 23 және 24-тарауларының ережелері осы тараудың ережелеріне қайшы келмейтін бөлігінде қолданылады. Осы Кодекстің 25-тарауының талаптары тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын ұзақ мерзімді немесе тұрақты сақтау объектілеріне қолданылмайды.

      4. Осы тараудың талаптары пайдалы қатты қазбаларды барлауды, өндіруді, өңдеуді және сақтауды жүргізу кезінде түзілетін, осындай операциялардың тікелей нәтижесі болып табылмайтын қалдықтарға қолданылмайды.

358-бап. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын басқару

      1. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын басқару осы Кодекстің 329-бабында белгіленген сатылық қағидатына сәйкес жүзеге асырылады.

      2. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын жинап қою Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес әзірленген жобалау құжатында айқындалған және экологиялық рұқсаттың шарттарына сәйкес келетін арнайы белгіленген орындарда жүзеге асырылуға тиіс.

      3. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын арнайы белгіленген орындардан тыс жинап қоюға тыйым салынады.

      4. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтары болып табылмайтын басқа да қалдық түрлерімен араластыруға немесе бірге жинап қоюға, сондай-ақ, егер бұл экологиялық рұқсат шарттарында тікелей көзделмесе, тау-кен өндіру өнеркәсібі қалдықтарының алуан түрлерін араластыруға немесе бірге жинап қоюға тыйым салынады.

      5. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің бұрын жинап қойылған қалдықтарын қайта өңдеу нәтижесінде түзілген тау-кен өндіру өнеркәсібі қалдықтарының қауіптілік дәрежесі бастапқы қалдықтардың қауіптілік дәрежесіне қарағанда неғұрлым жоғары болмауға тиіс.

      6. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын көму осы Кодекстің ережелері, өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптары және санитариялық-эпидемиологиялық нормалар ескеріле отырып, бекітілген жобалау құжаттамасына сәйкес жүзеге асырылады.

359-бап. Қалдықтарды жинап қою объектілерін жобалауға, салуға және пайдалануға қойылатын талаптар

      1. Қалдықтарды жинап қою объектісі деп тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын қатты немесе сұйық пішінде не ерітінді немесе суспензия түрінде жинап қоюға немесе он екі айдан асатын мерзімге ұзақ мерзімді сақтау арналған арнайы белгіленген орын түсініледі.

      Экологиялық рұқсатта лимиттер белгілеу және қоршаған ортаға жағымсыз әсер еткені үшін төлемақыны қолдану мақсаттары үшін тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын жинап қою және ұзақ мерзімді сақтау қалдықтарды көмуге теңестіріледі.

      2. Қалдықтарды жинап қою объектісін жобалау, салу (реконструкциялау), пайдалану және басқару кезінде мынадай талаптар сақталуға тиіс:

      1) қалдықтарды жинап қою объектісін орналастыру орнын таңдау кезінде осы Кодекстің талаптары, сондай-ақ геологиялық, гидрологиялық, гидрогеологиялық, сейсмикалық және геотехникалық шарттар ескеріледі;

      2) қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді перспективада:

      топырақтың, атмосфералық ауаның, ызасудың және (немесе) жерүсті суының ластануын болғызбауды, ластанған су мен сүзіндіні тиімді жинауды қамтамасыз ету;

      судан немесе желден туындаған эрозияны азайтуды қамтамасыз ету;

      қалдықтарды жинап қою объектісінің физикалық тұрақтылығын қамтамасыз ету;

      3) ландшафтқа залалдың барынша азайтылуын қамтамасыз ету;

      4) қалдықтарды жинап қою объектісін жабуға (жоюға) және топырақ қабатын рекультивациялауға арналған шараларды қабылдау;

      5) қалдықтарды жинап қою объектісін білікті персоналдың үнемі мониторингтеуі және қарап-тексеруі үшін, сондай-ақ қалдықтарды жинап қою объектісі жұмыс істеуінің тұрақсыздығы немесе судың немесе топырақтың ластануы анықталған жағдайда шаралар қабылдау үшін жоспарлар әзірленуге және жағдай жасалуға тиіс;

      6) қалдықтарды жинап қою объектісі жабылғаннан кейін қоршаған ортаны мониторингтеу кезеңіне арналған іс-шаралар көзделуге тиіс.

      Осы тармақтың 6) тармақшасында көрсетілген мониторингке қатысты мәліметтер мен құжаттар рұқсат беру құжаттамасымен бірге сақталуға тиіс.

      3. Қалдықтарды жинап қою объектісінің операторы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға қоршаған ортаға әсер етуді мониторингтеу туралы жыл сайынғы есепті ұсынады.

      4. Қалдықтарды жинап қою объектісінің операторы қалдықтарды жинап қою объектісінің физикалық немесе химиялық тұрақтылығына ықпал етуі мүмкін кез келген мән-жайлар мен қоршаған орта үшін мониторингтеу процесінде анықталған кез келген елеулі жағымсыз салдарлар туралы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органды қырық сегіз сағат ішінде хабардар етуге, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша тиісті түзету шараларын қабылдауға міндетті.

      Осы тармақта көзделген міндеттемелер қалдықтарды жинап қою объектісі жабылғаннан кейін мониторингтеу кезеңіне қолданылады.

      5. Қалдықтарды жинап қою объектісін салу, жабу және бүлінген жерді оңалту мақсаттары үшін тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын ашық немесе жерасты тау-кен қазындыларына салу мынадай:

      1) қалдықтарды жинап қою объектісінің физикалық тұрақтылығын қамтамасыз ету;

      2) осы Кодекстің талаптарына сәйкес топырақтың, жерүсті және жерасты суының ластануын болғызбау;

      3) осы тараудың талаптарына сәйкес мониторинг жүргізу талаптары ескеріле отырып жүзеге асырылады.

      Ескерту. 359-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

360-бап. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын басқару бағдарламасы

      1. Қалдықтарды жинап қою объектісінің операторы осы Кодекстің 335-бабының 1-тармағында көзделген қағидаларға сәйкес қалдықтардың түзілуін, қалпына келтірілуін барынша азайту және жою үшін тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын басқару бағдарламасын әзірлеуге міндетті.

      2. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын басқару бағдарламасы осы Кодекске сәйкес әзірленетін және бекітілетін ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі ақпараттық-техникалық анықтамалықтарға сәйкес ең үздік қолжетімді техникаларды пайдалану қажеттігі ескеріле отырып әзірленеді.

      3. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын басқару бағдарламасының мақсаттары:

      1) қалдықтардың түзілуін және олардың қауіптілігін болғызбау немесе төмендету;

      2) тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын қалпына келтіруді бұл экологиялық талаптарға сәйкес келген жағдайларда қайта өңдеу, қайтадан пайдалану арқылы ынталандыру;

      3) қысқа және ұзақ мерзімді перспективада қалдықтарды қауіпсіз жоюды, атап айтқанда:

      жабылған қалдықтар жинап қою объектісін мониторингтеудің, бақылаудың және оларды басқарудың ең төмен деңгейін немесе оларға қажеттіліктің болмауын болжайтын;

      қалдықтарды көмуден ұзақ мерзімді жағымсыз салдарларды болғызбауға немесе төмендетуге бағытталған;

      бөгеттер мен жердің бетінен шығып тұратын үйінділердің ұзақ мерзімді геотехникалық тұрақтылығын қамтамасыз ететін жобалаудың тиісті нұсқасын таңдау арқылы қамтамасыз ету болып табылады.

      4. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын басқару бағдарламасы экологиялық рұқсаттың ажырамас бөлігі болып табылады және қалдықтарды жинап қою объектісін пайдалану шарттарында және (немесе) жинап қойылатын қалдықтардың түрінде, сипатында елеулі өзгерістер болған жағдайда әрбір бес жыл сайын қайта қарауға жатады. Өзгерістер қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның бекітуіне жатады.

      5. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын басқару бағдарламасы сатылық қағидатына сәйкес әзірленеді және түзілетін және (немесе) үшінші тұлғалардан алынатын қалдықтардың көлемі мен құрамы, оларды жинақтау, жинау, тасымалдау, залалсыздандыру, қалпына келтіру және жою тәсілдері туралы мәліметтерді, сондай-ақ қалдықтардың түзілуін қысқарту, оларды қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесін ұлғайту бойынша ұсынылатын шаралардың сипаттамасын қамтуға тиіс.

      Ескерту. 360-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

361-бап. Судың жай-күйінің нашарлауын, ауа мен топырақтың ластануын болғызбау

      1. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарымен жұмыс істеген кезде:

      1) қалдықтарды жинап қою объектісін пайдалану кезеңінде және ол жабылғаннан кейін сүзінділердің құрамындағы ластағыш заттарды қоса алғанда, сүзінділердің, жинап қойылатын қалдықтардың түзілу әлеуетін бағалау, қалдықтарды жинап қою объектісінің су балансын айқындау;

      2) сүзіндінің түзілуін және жерүсті немесе жерасты суының және топырақтың ластануын болғызбау немесе барынша азайту;

      3) ластанған су мен сүзіндіні оларды ағызу үшін қажетті деңгейге дейін жинау және тазалау арқылы судың ластануын болғызбау үшін осы Кодексте белгіленген экологиялық талаптарды сақтау міндетті.

      2. Қалдықтарды жинап қою объектісінің операторы шаң мен газдың шығарылуын болғызбау немесе азайту үшін шаралар қабылдауға міндетті.

      3. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын су жайылуы мүмкін ашық немесе жерасты тау-кен қазындыларына қайта орналастырған кезде қалдықтарды жинап қою объектісінің операторы су мен топырақ жай-күйінің нашарлауын болғызбау немесе барынша азайту жөнінде қажетті шаралар қабылдауға тиіс.

      4. Егер жинағыш тоғанда цианид болса, оператор сұйық қалдықтағы цианид концентрациясының ең үздік қолжетімді техникаларды пайдалана отырып, ең төменгі мүмкін болатын деңгейге дейін төмендетілуін қамтамасыз етуге тиіс.

362-бап. Ірі экологиялық оқиғаларды болғызбау

      1. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын жинақтау жөніндегі қызметті бастар алдында қалдықтарды жинап қою объектісінің операторы тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын басқару кезінде ірі экологиялық оқиғаларды болғызбау бағдарламасын, сондай-ақ өнеркәсіптік қауіпсіздік саласындағы уәкілетті органмен бірлесіп, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларға сәйкес осындай оқиғаларға ден қоюдың ішкі жоспарын әзірлеуге міндетті.

      2. Қалдықтарды жинап қою объектісінің операторы осындай бағдарламаны енгізу және оның іске асырылуын бақылау мақсатында жауапты қызметкерді тағайындайды.

      3. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ірі экологиялық оқиғаларға ден қоюдың сыртқы жоспарын әзірлейді, онда осындай оқиғалар туындаған жерден тыс қолданылатын іс-шаралар көзделеді. Қалдықтарды жинап қою объектісінің операторы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға ірі экологиялық оқиғаларға ден қоюдың сыртқы жоспарын әзірлеу үшін қажетті ақпаратты беруге міндетті.

      4. Ірі экологиялық оқиға басталған кезде қалдықтарды жинап қою объектісінің операторы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органды дереу хабардар етуге және барлық қажетті ақпаратты беруге, сондай-ақ осындай оқиғаның адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына зардаптарын барынша азайту және нақты немесе ықтимал экологиялық залал дәрежесін бағалау үшін жәрдем көрсетуге міндетті.

363-бап. Қалдықтарды жинап қою объектісін жабу және жабылғаннан кейінгі кезеңдегі мониторингтеу

      1. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын жинап қою объектісін немесе оның бір бөлігін жабу кезінде мұндай объектіні жапқаннан кейінгі кезеңде мониторинг жүргізу жөніндегі міндеттемелердің мерзіммен шектелмейтіні ескеріле отырып, осы Кодекстің 356-бабының ережелері қолданылады.

      2. Қалдықтарды жинап қою объектісін жабу жөніндегі іс-шараларды қаржыландыру, бүлінген жерді рекультивациялауды және кейіннен мониторингті жүргізу "Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Кодексінде көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

364-бап. Тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын жинап қою объектілерін түгендеу

      1. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган қысқа мерзімді немесе орта мерзімді перспективада қоршаған ортаға елеулі жағымсыз салдарлар келтіретін немесе халықтың өміріне және (немесе) денсаулығына, сондай-ақ қоршаған ортаға қатер төндіретін тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтары жинап қойылатын жабық (пайдаланудан шығарылған, жойылған) және қараусыз (иесіз) объектілердің тізілімін жүргізуді ұйымдастырады.

      2. Тізілім осы Кодекстің 340-бабына сәйкес жергілікті атқарушы органдар ұсынатын деректер негізінде кезеңділікпен, бірақ жылына бір реттен сиретпей жаңартылуға жатады.

      3. Көрсетілген тізілім оны жүргізуге жауапты тұлғаның, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ресми сайттарында ашық қолжетімділікте орналастырылады.

27-тарау. КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

365-бап. Коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы экологиялық талаптар

      1. Коммуналдық қалдықтар деп мынадай тұтыну қалдықтары түсініледі:

      1) өзгелермен қатар қағаз бен картонды, шыныны, металдарды, пластмассаны, органикалық қалдықтарды, сүректі, тоқыманы, қаптаманы, пайдаланылған электр және электрондық жабдықтарды, батареялар мен аккумуляторларды қоса алғанда, үй шаруашылықтарының аралас қалдықтары мен бөлек жиналған қалдықтары;

      2) егер аралас қалдықтар және басқа көздерден бөлек жиналған қалдықтар өзінің сипаты мен құрамы бойынша үй шаруашылықтарының қалдықтарына ұқсас болса, осындай қалдықтар.

      Коммуналдық қалдықтарға өндіріс, ауыл шаруашылығы, орман шаруашылығы, балық аулау, септиктер мен кәріз желілері, сондай-ақ сарқынды судың тұнбасын қоса алғанда, тазарту құрылысжайлары қалдықтары, пайдаланудан шығып қалған көлік құралдары немесе құрылыс қалдықтары кірмейді.

      Тұтыну қалдықтарына адамның тыныс-тіршілік әрекеті нәтижесінде түзілген қалдықтар, өзінің тұтыну қасиеттерін толық немесе ішінара жоғалтқан өнімдер және (немесе) бұйымдар, олардың қаптамасы және агрегаттық жай-күйіне қарамастан жарамдылық не пайдалану мерзімі біткен, сондай-ақ меншік иесі өз бетінше физикалық түрде құтылған не тұтыну қалдықтарының қатарына құжатпен аударған өзге де заттар немесе олардың қалдықтары жатады.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты:

      1) коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларын бекіту;

      2) коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын есептеудің үлгілік қағидаларын бекіту;

      3) коммуналдық қалдықтарды басқару мәселелері бойынша жергілікті атқарушы органдарды әдістемелік қамтамасыз етуді ұйымдастыру арқылы іске асырады.

      3. Аудандардың, облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті өкілді органдары коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты:

      1) өз құзыреті шегінде коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны бекіту;

      2) коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын бекіту;

      3) халық үшін тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тарифтерді бекіту арқылы іске асырады.

      4. Аудандардың, аудандық және облыстық маңызы бар қалалардың республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты:

      1) коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаларды әзірлеуді ұйымдастыру және олардың орындалуын қамтамасыз ету;

      2) коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын әзірлеу және тиісті жергілікті өкілді органдарға бекітуге ұсыну;

      3) коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі объектілерді салуға және (немесе) орналастыруға, оның ішінде контейнер алаңдарын және қайталама шикізатты қабылдау пункттерін жайластыру үшін жер учаскелерін бөлу;

      4) коммуналдық қалдықтарды жою және көму жөніндегі объектілерді салуды қамтамасыз ету;

      5) осы Кодекске, коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларына сәйкес коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеуге бақылауды, сондай-ақ коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемдерін төмендетуге, оларды қайта пайдалануға, қайта өңдеуге, кәдеге жаратуға дайындау деңгейін арттыруға және көмуге жататын коммуналдық қалдықтардың көлемін қысқартуға бағытталған іс-шаралар мен экономикалық құралдарын әзірлеуді, оның ішінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік арқылы жүзеге асыру;

      6) коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын есептеу қағидаларын бекіту;

      7) халық үшін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлейтін және бекітетін әдістемеге сәйкес есептелген тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тарифтерді әзірлеу және тиісті жергілікті өкілді органдарға бекітуге ұсыну;

      8) тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму жөніндегі операцияларды жүзеге асыратын субъектілер арасында тарифті бөлу тәртібін айқындау;

      9) коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды, оның ішінде қалпына келтірілгенге немесе жойылғанға дейін тасымалдау мен жинақтауды көздейтін, оларды жинаудың ұтымды және экологиялық қауіпсіз жүйесін ұйымдастыру;

      10) коммуналдық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау, қалпына келтіру және жою жөніндегі қызметті жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері үшін қажетті инфрақұрылымды құруды және оның жұмыс істеуін, соның ішінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік арқылы қамтамасыз ету;

      11) коммуналдық қалдықтарды басқару кезінде қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштеріне қол жеткізуді қамтамасыз ету;

      12) коммуналдық органикалық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді, оның ішінде компостерлеу арқылы ынталандыру;

      13) тұрғылықты жері бойынша тіркелген азаматтардың санын сәйкестендіру мақсатында коммуналдық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау, қалпына келтіру, оның ішінде қайта өңдеу және жою жөніндегі қызметті жүзеге асыратын ұйымдар үшін халықты тіркеу туралы мәліметтерге қолжетімділікті қамтамасыз ету;

      14) бөлек жинауды қоса алғанда, тұрмыстық қатты қалдықтарды жинаудың, кәдеге жаратудың және қайта өңдеудің ұтымды жүйесі туралы халыққа хабар беру;

      15) қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату объектілерінің иелері үшін қалдықтарды әкету жөніндегі жұмысты ұйымдастыру арқылы іске асырады.

      5. Ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің жергілікті атқарушы органдары коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты:

      1) комуналдық органикалық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді, оның ішінде компостерлеу арқылы ынталандыру;

      2) коммуналдық қалдықтарды тұрақты әкетуді ұйымдастыру;

      3) коммуналдық қалдықтарды басқару кезінде экологиялық талаптардың сақталуын қамтамасыз ету;

      4) коммуналдық қалдықтарды санкциясыз жағуды болғызбау және олардың жолын кесу арқылы іске асырады.

      6. Коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрауыштары (электрондық және электр жабдықтар, құрамында сынап бар қалдықтар, батарейкалар, аккумуляторлар және өзге де қауіпті құрамдастар) бөлек жиналуға және арнайы бейімделген кәсіпорындарға қалпына келтіруге берілуге тиіс.

366-бап. Тұрмыстық қатты қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік-жекешелік әріптестік

      1. Инфрақұрылымды жобалау, салу, құру, реконструкциялау, жаңғырту мен пайдалану және тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау, көму, кездейсоқ қоқыстарды жою жөніндегі қызметті жүзеге асыру (бұдан әрі – тұрмыстық қатты қалдықтарды басқару) Қазақстан Республикасының мемлекеттік-жекешелік әріптестік саласындағы заңнамасына сәйкес мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобаларын іске асыру арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.

      Кездейсоқ қоқыстарды жою деп оларды жинақтауға немесе көмуге арналған арнайы белгіленген орындардан тыс орналастырылған қалдықтарды сұрыптау, залалсыздандыру, қайта өңдеу, кәдеге жарату немесе көму үшін арнайы бейімделген ұйымдарға жинау, тасымалдау және беру түсініледі.

      2. Кәдеге жарату төлемінің қаражатын тұрмыстық қатты қалдықтарды басқару жөніндегі мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобаларын іске асыру үшін пайдалану осы бапта көзделген ерекшеліктер ескеріле отырып қолданылады. Бұл ретте мұндай жобалар халық үшін тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тариф есебінен жүзеге асырылатын тұрмыстық қатты қалдықтарды басқару жөніндегі қызмет үшін ғана қолданылады.

      3. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган тұрмыстық қатты қалдықтарды басқару жөніндегі мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобаларын іске асыру тәртібі мен шарттарын әзірлейді және бекітеді, оған мыналар кіреді:

      1) жекеше әріптесті айқындау жөніндегі конкурсты өткізу тәртібі мен шарттары;

      2) мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобасының үлгілік конкурстық құжаттамасы және үлгілік шарттар;

      3) жекеше әріптестің шығындарын өтеу тәртібі, шарттары және шектері;

      4) халық үшін тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған шекті тарифті әзірлеу және бекіту тәртібі.

      4. Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың және астананың жергілікті атқарушы органдары осы баптың 3-тармағының 1) – 3) тармақшаларына сәйкес мемлекеттік-жекешелік әріптестіктің жергілікті жобаларына қатысты конкурсты ұйымдастырушылар болады, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша конкурстық құжаттаманы әзірлейді және бекітеді.

      5. Тұрмыстық қатты қалдықтарды басқару жөніндегі мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобалары шеңберінде жекеше әріптестің шығындарын өтеу халық үшін тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тарифтен және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған өзге де қаржыландыру көздерінен түсетін қаражат есебінен жүзеге асырылады.

      6. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы осы баптың 3-тармағының 3) тармақшасына сәйкес мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобасы шеңберінде халық үшін тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған шекті тариф пен ағымдағы тариф арасындағы айырманы өтейді.

      7. Мемлекеттік-жекешелік әріптестіктің әрбір жобасы үшін тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған шекті тарифтің мөлшерін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлеп, бекітеді және тиісті қаладағы, аудандағы көрсетілген операциялар бойынша нақты және инвестициялық шығыстарды көрсетеді.

367-бап. Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесі

      1. Тұрмыстық қатты қалдықтар деп қатты пішіндегі коммуналдық қалдықтар түсініледі.

      2. Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесі (бұдан әрі – орталықтандырылған жүйе) – меншік нысанына және қызмет түріне қарамастан, тұрғын үйлерде не жеке тұрған ғимараттарда (құрылысжайларда) тұратын (орналасқан) және (немесе) өз қызметін жүзеге асыратын және меншік құқығында контейнер алаңдары мен контейнерлері жоқ, сондай-ақ ортақ пайдаланылатын жерде орналасқан, меншік құқығындағы контейнер алаңдары мен контейнерлері бар жеке және заңды тұлғаларды тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, тасымалдау жөніндегі көрсетілетін қызметтермен қамтамасыз ету шеңберінде жергілікті атқарушы органдар ұйымдастыратын жүйе. Контейнер алаңдары – тұрмыстық қатты қалдықтарды тасымалдауды жүзеге асыратын арнайы бейімделген көлікке арналған кірме жолдары бар, тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау үшін контейнерлер орналастырылатын қалдықтарды жинақтауға арналған арнайы алаңдар.

      3. Тұрғын үйлерде тұратын жеке тұлғалар жария шарттар негізінде орталықтандырылған жүйені пайдалануға және жергілікті өкілді орган бекіткен тарифтерге сәйкес қалдықтарды тасымалдағаны үшін көрсетілетін қызметтерге ақы төлеуге міндетті.

      Тұрғын үйлерде немесе жеке тұрған ғимараттарда (құрылысжайларда) қызметін жүзеге асыратын заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлер орталықтандырылған жүйені пайдалану кезінде осы Кодекске сәйкес жергілікті атқарушы органдар айқындаған, тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауды және тасымалдауды жүзеге асыратын қалдықтарды басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілерімен тұрмыстық қатты қалдықтарды тасымалдауға шарт жасасуға міндетті.

      Жеке тұрған ғимараттарда (құрылысжайларда) қызметін жүзеге асыратын заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлер қалдықтарды басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілерінің орталықтандырылған жүйеге жатпайтын көрсетілетін қызметтерін пайдалану кезінде "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес рұқсаттар және хабарламалар тізіліміне енгізілген қалдықтарды басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілерімен тұрмыстық қатты қалдықтарды тасымалдауға шарт жасасуға міндетті.

      4. Орталықтандырылған жүйені жергілікті атқарушы орган осы Кодекстің талаптарына және коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларына сәйкес тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауды және тасымалдауды жүзеге асыратын тұрмыстық қатты қалдықтар нарығының қатысушыларын айқындау бойынша конкурс (тендер) өткізу арқылы ұйымдастырады.

      5. Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауды және тасымалдауды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларында өзгеше көзделген жағдайларды қоспағанда, осындай қағидаларға сәйкес келетін және қалдықтардың басқа түрлерін тасымалдауға арналмаған, арнайы жабдықталған көлік құралдарын ғана пайдалануға міндетті.

      6. Тұрмыстық қатты қалдықтарды өз бетінше әкету кезінде заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлер осы Кодекстің талаптарын сақтауға, сондай-ақ тұрмыстық қатты қалдықтарды қайта өңдеуді және (немесе) көмуді жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілерімен шарттар жасасуға міндетті.

      7. Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауды және тасымалдауды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері немесе тұрмыстық қатты қалдықтарды өз бетінше әкетуді жүзеге асыратын қалдықтардың меншік иесі мұндай қалдықтардың тұрмыстық қатты қалдықтарды қалпына келтіруді жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілеріне жеткізілуін қамтамасыз етеді.

      8. Осы Кодекстің 351-бабында көрсетілген қалдықтарды қоспағанда, тұрмыстық қатты қалдықтарды көму полигонына қалдықтарды тікелей әкету тұрмыстық қатты қалдықтарды қалпына келтіруді жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері болмаған немесе осы елді мекендегі осындай субъектілердің өндірістік қуаты жеткіліксіз болған жағдайда жүргізіледі.

368-бап. Коммуналдық қалдықтарды тасымалдауға қойылатын талаптар

      Ескерту. 368-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      1. Коммуналдық қалдықтарды тасымалдау (оның ішінде әкету) осы Кодекстің талаптарына сәйкес келетін көлік құралдарымен жүзеге асырылуға тиіс.

      2. Коммуналдық қалдықтарды тасымалдау жөніндегі қызметті жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері көліктің қозғалысы туралы толық навигациялық ақпаратты "Қазақстан Республикасы қоршаған ортасының және табиғи ресурстарының жай-күйі туралы ұлттық дерекқор" ақпараттық жүйесіне беруге міндетті.

      3. Коммуналдық қалдықтарды әкетуді жүзеге асыратын көлік құралдарының қозғалысын спутниктік навигациялық жүйелердің деректері бойынша қадағалау үшін "Қазақстан Республикасы қоршаған ортасының және табиғи ресурстарының жай-күйі туралы ұлттық дерекқор" ақпараттық жүйесінің тиісті кіші бөлімін әзірлеуді және жүргізуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ұйымдастырады.

      4. Коммуналдық қалдықтарды тасымалдау жөніндегі қызметті жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері тиісті қызметтер көрсету кезінде мынадай талаптарды сақтауға:

      1) коммуналдық қалдықтарды тасымалдауға арналған арнайы жабдықталған көлік құралдарын пайдалануға;

      2) осы тармақтың 1) тармақшасында көрсетілген көлік құралдарын "Қазақстан Республикасы қоршаған ортасының және табиғи ресурстарының жай-күйі туралы ұлттық дерекқор" ақпараттық жүйесіне қосылған спутниктік навигациялық жүйелермен жабдықтауға және бұл жүйелерді үнемі жұмыс жағдайында ұстауға;

      3) коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларында белгіленген үлгілік нысан бойынша коммуналдық қалдықтардың меншік иелерімен шарттар жасасуға;

      4) Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасының талаптарын сақтауға тиіс.

      5. Коммуналдық қалдықтарды тасымалдауға, көлік құралдарының боялуына, арнайы айырым белгілерімен жабдықталуына және жабдықтарына, сондай-ақ тиеу-түсіру жұмыстарына қойылатын талаптар қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен тізбеге енгізілген Қазақстан Республикасының ұлттық стандарттарында белгіленеді.

      Ескерту. 368-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

28-тарау. РАДИОАКТИВТІ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

369-бап. Радиоактивті қалдықтар және оларды сыныптау

      1. Радиоактивті қалдықтарға одан әрі пайдалануға жатпайтын, кез келген агрегаттық күйдегі мынадай заттар жатады:

      1) құрамындағы радионуклидтер Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген деңгейлерден асып кететін материалдар, бұйымдар, жабдық, шығу көзі биологиялық объектілер;

      2) пайдаланылған, қайта өңдеуге жатпайтын ядролық отын;

      3) өз ресурсын тауысқан немесе зақымданған радионуклидті көздер;

      4) құрамындағы радионуклидтер Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген деңгейлерден асып кететін, жер қойнауынан алынған және үйінділер мен қалдық қоймаға жинап қойылатын тау жыныстары, кендер және кендерді байыту мен сілтісіздендіру қалдықтары.

      2. Радиоактивті қалдықтардың агрегаттық күйі, шығу көзі, радиоактивтілік деңгейі, радионуклидтердтің жартылай ыдырау кезеңі оларды сыныптау негізі болып табылады.

      3. Радиоактивті қалдықтар агрегаттық күйі бойынша сұйық және қатты болып бөлінеді.

      Радиоактивті сұйық қалдықтарға органикалық емес заттардың ерітінділері, сүзгі материалдарының пульпалары, органикалық сұйықтықтар жатады.

      Радиоактивті қатты қалдықтарға бұйымдар, машиналар мен механизмдердің бөлшектері, материалдар, биологиялық объектілер, радиоактивті сәулелердің өз ресурсын тауысқан көздері жатады.

      4. Егер қалдықтардың құрамындағы радионуклидтердің үлестік активтілігі бақылауға жататын радиоактивті материалдар үшін радиациялық қауіпсіздік нормаларымен регламенттелген мәндерден көп болса, ал белгісіз радионуклидті құрамда үлестік активтілік:

      1) бета-сәулеленетін радионуклидтер үшін – килограмына жүз килобеккерельден;

      2) альфа-сәулеленетін радионуклидтер (трансурандықтарды қоспағанда) үшін – килограмына он килобеккерельден;

      3) трансурандық радионуклидтер үшін килограмына бір килобеккерельден көп болған кезде қалдықтар радиоактивтіге жатады.

      5. Радиоактивті қалдықтар түзілу көздері бойынша былайша сыныпталады:

      1) тау-кен өнеркәсібінің қалдықтары;

      2) зерттеушілік және энергетикалық ядролық қондырғылардың қалдықтары;

      3) ядролық жарылыстардың қалдықтары;

      4) пайдаланылмайтын радиоактивті сәулелену көздері және қызмет мерзімі өткен көздер.

      6. Радиоактивті қатты қалдықтар радиоактивтілік деңгейі бойынша былайша сыныпталады:

      1) активтілігі төмен қалдықтар – үлестік активтілігі (килограмына килобеккерельден): бета-сәулеленетін радионуклидтер үшін – бір мыңнан кем; альфа-сәулеленетін радионуклидтер (трансурандықтарды қоспағанда) үшін – бір жүзден кем; трансурандық радионуклидтер үшін – оннан кем қалдықтар;

      2) активтілігі орташа қалдықтар – үлестік активтілігі (килограмына килобеккерельден): бета-сәулеленетін радионуклидтер үшін – бір мыңнан он миллионға дейінгі; альфа-сәулеленетін радионуклидтер (трансурандықтарды қоспағанда) үшін – бір жүзден бір миллионға дейінгі; трансурандық радионуклидтер үшін – оннан бір жүз мыңға дейінгі қалдықтар;

      3) активтілігі жоғары қалдықтар – үлестік активтілігі (килограмына килобеккерельден): бета-сәулеленетін радионуклидтер үшін – он миллионнан астам; альфа-сәулеленетін радионуклидтер (трансурандықтарды қоспағанда) үшін – бір миллионнан астам; трансурандық радионуклидтер үшін – бір жүз мыңнан астам қалдықтар.

      7. Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы, оның ішінде радиоактивті қалдықтармен жұмыс істеуге байланысты қызметті мемлекеттік бақылауды және қадағалауды атом энергиясын пайдалану саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.

      Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік бақылауды және қадағалауды атом энергиясын пайдалану саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес тексеру және бақылау және қадағалау субъектісіне (объектісіне) бару арқылы профилактикалық бақылау нысанында жүзеге асырады.

      Ескерту. 369-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

370-бап. Радиоактивті қалдықтарды басқару саласындағы экологиялық талаптар

      1. Жеке және заңды тұлғалар атом энергиясын пайдалану саласындағы уәкілетті орган белгілеген радиоактивті материалдарды өндіру, сақтау, тасымалдау, пайдалану, кәдеге жарату және жою қағидаларын сақтауға, радиациялық әсер етудің шекті жол берілетін деңгейі нормативтерінің бұзылуына жол бермеуге, қоршаған ортаның радиациялық ластануының алдын алу және оны жою жөнінде шаралар қабылдауға міндетті.

      2. Радиоактивті қалдықтарды жинау, сақтау, тасымалдау және көму жөніндегі қызмет Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

      3. Радиоактивті материалдарды тасу кезінде төтенше жағдайлар туындаған жағдайда азаматтардың денсаулығын, олардың мүлкін, қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасының, халықтың радиациялық қауіпсіздігі мен техникалық регламенттердің талаптары сақталуға тиіс.

371-бап. Радиоактивті қалдықтарды сақтау және (немесе) көму пункттерін сыныптау

      1. Радиоактивті қалдықтарды сақтау және (немесе) көму пункттеріне радиоактивті қалдықтарды сақтау және (немесе) көму үшін пайдаланылатын табиғи (табиғаттық) немесе жасанды алаңдар, сыйымдылықтар немесе үй-жайлар жатады.

      2. Радиоактивті қалдықтарды көму пункттеріне осындай қалдықтар кейіннен алып кету ниетінсіз орналастырылатын пункттер жатады.

      3. Радиоактивті қалдықтарды сақтау пункттері:

      1) геологиялық барлау, тау-кен өндіру және тау-кен қайта өңдеу қызметі нәтижесіндегі құрамында басым түрде табиғи радионуклидтер бар;

      2) ядролық энергетика объектілерінен алынған, ядролық жарылыстар мен радиоизотопты өндіріс нәтижесіндегі құрамында басым түрде жасанды радионуклидтер бар радиоактивті қалдықтарды қабылдау бойынша бөлінеді.

      4. Радиоактивті қалдықтарды сақтау және (немесе) көму пункттері радиоактивті қалдықтарды жинау алаңының ауқымы бойынша жергілікті және өңірлік болып бөлінеді. Жергіліктіге – бір объектінің немесе бір ауданның, ал өңірлікке екі және одан да көп объектінің және (немесе) ауданның қалдықтарын орналастыруға арналған пункттер жатады.

372-бап. Радиоактивті қалдықтарды сақтау және көму кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Қазақстан Республикасының аумағында түзілетін радиоактивті қалдықтар өздерінің ықтимал қауіп төндіруі мүмкін уақыт кезеңіне халықтың және қоршаған ортаның радиациялық қорғалуын қамтамасыз ететіндей болып көмілуге тиіс.

      2. Радиоактивті қалдықтарды сақтау және көму атом энергиясын пайдалану саласындағы уәкілетті орган беретін лицензиялар негізінде жүзеге асырылады және бұл қызмет түрлері экологиялық нормалау мен экологиялық рұқсаттар алу объектілері болып табылмайды. Радиоактивті қалдықтарға нормативтерді атом энергиясын пайдалану саласындағы уәкілетті орган белгілейді.

      3. Радиоактивті қалдықтарды орналастыру радиоактивті қалдықтардың түзілуіне алып келетін кез келген қызмет түрінің міндетті кезеңі ретінде жобалау және техникалық құжаттамада көзделуге тиіс. Радиоактивті қалдықтарды басқару осы Кодексте көзделген экологиялық талаптар ескеріле отырып, Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

      4. Радиоактивті қалдықтарды сақтау және көму кезінде операторлар:

      1) өздігінен жүретін тізбекті ядролық реакциялардың ықтималдығын жоюбға және артық жылу бөлінуінен қорғауды қамтамасыз етуге;

      2) радиациялық қауіпсіздік қағидалары мен нормаларына сәйкес белгіленген қорғау әдістерін қолдану арқылы халықты және қоршаған ортаны тиімді қорғауды қамтамасыз етуге;

      3) радиоактивті қалдықтарды сақтауға байланысты болуы мүмкін биологиялық, химиялық және басқа да тәуекелдерді есепке алуды жүргізуге;

      4) көму объектісінің тұрған жеріне, конструкциясы мен құрамындағысына қатысты есепке алу құжаттарын сақтауға;

      5) радиоактивті материалдарға санкциясыз қол жеткізілуін және радиоактивті заттардың қоршаған ортаға жоспарланбаған шығарылуын бақылауды жүзеге асыруға және ондай ықтималдылықты болғызбауға тиіс.

373-бап. Радиоактивті қалдықтарды сақтау және (немесе) көму пункттеріне қойылатын экологиялық талаптар

      1. Радиоактивті қалдықтарды сақтау және (немесе) көму пункттерін құру және олардың жұмысын ұйымдастыру жөніндегі барлық жобалар санитариялық-эпидемиологиялық сараптамаға және Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасына сәйкес жүргізілетін сараптамаға жатады. Жобалау Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес бекітілген құрылыс нормалары мен қағидаларына сәйкес жүзеге асырылуға тиіс.

      2. Жобада:

      1) радиоактивті қалдықтарды түзу көздері, радиоактивті қалдықтарды сақтау және (немесе) көму пункттерінің болжамды әрекет еті радиусында қоршаған ортаға радиоактивті әсер етудің басқа да көздері, олардың сандық және сапалық сипаттамалары;

      2) радиоактивті қалдықтарды сақтау және (немесе) көму пункттерінің ұйымдық құрылымы, өндірістік радиациялық бақылау жүргізу көлемі мен тәртібі;

      3) халыққа дозалық жүктеменің есеп-қисаптары радиоактивті қалдықтардың болжамды әрекет ету радиусындағы барлық радиация көзінің жол берілетін және бақыланатын деңгейлері мен қоршаған ортаға және халыққа ықпалын бағалау көрсетілуге тиіс.

      3. Жобада халықтың тәуекелді тобына дозалық жүктемені бағалау қамтылатын, қоршаған ортаға әсер ету ескеріле отырып, арнайы іздестірулер мен экономикалық бағалаулар негізінде балама нұсқалар қатарынан сақтау және (немесе) көму пункті салынатын орынды таңдау негізделуге тиіс.

      4. Геодезиялық, геологиялық, гидрогеологиялық және гидрометеорологиялық іздестірулерді қоса алғанда, инженерлік іздестірулер:

      1) радиоактивті қалдықтарды сақтау және (немесе) көму пунктін салу және орналастыру орнының таңдалуын және оның табиғи және техногендік факторлардың қолайсыз әсерлерінен инженерлік қорғалуын;

      2) қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларды негіздеуді қамтамасыз етуге тиіс.

      5. Радиоактивті қалдықтарды сақтау және (немесе) көму пункттерін құру және олардың жұмысын ұйымдастыру жөніндегі жобаларда дезактивациялаудан немесе басқа да қызметтен кейін бүлінген жерлерді рекультивациялау көзделуі керек.

      6. Радиоактивті қалдықтарды көму пункттерінің айналасында Қазақстан Республикасының халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы туралы заңнамасына сәйкес айқындалатын шекаралары бар санитариялық-қорғаныш аймағы белгіленеді.

      7. Радиоактивті қалдықтарды көму пункттерін:

      1) тұрғын үй құрылысын салу аумақтарында;

      2) жер қойнауын зерттеу жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органмен келіспей пайдалы қазбалар жатқан алаңда;

      3) активті карст аймақтарында;

      4) шөгулер, сел тасқындары, қар көшкіндері және басқа да қауіпті геологиялық процестер аймақтарында;

      5) батпақты жерлерде;

      6) жерасты ауызсу көздерінен су алу аймақтарында;

      7) курорттарды санитариялық қорғау аймақтарында;

      8) қалалардың жасыл аймақтарының аумақтарында;

      9) ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда;

      10) шаруашылық-ауызсумен жабдықтаудың жерасты және жерүсті көздері, су құбыржолдарын тазарту құрылысжайларын, магистральдық сутартқыштарды санитариялық қорғау аймақтарының I, II, III белдеулері аумағында;

      11) су бөлу аумақтарында;

      12) ормандар, орман саябақтары және қорғаныш және санитариялық-гигиеналық функцияларды орындайтын және халықтың демалу орындары болып табылатын басқа да жасыл екпелер алып жатқан немесе олардың алып жатуына арналған жерлерде орналастыруға жол берілмейді.

      8. Радиоактивті қалдықтарды сақтау және (немесе) көму пунктін салуға жер учаскесін таңдау кезінде мынадай шарттар сақталуға тиіс:

      1) ауызсу, бальнеологиялық және техникалық мұқтаждықтарға жарамды ызасудың болмауы;

      2) жанасқан жыныстардың жоғары сорбциялық-сыйымдылық қасиеттері;

      3) жерасты суының айтарлықтай тереңдікте (алпыс және одан көп метрде) жатуы;

      4) ызасу деңгейінің радиоактивті қалдықтарды сақтау және (немесе) көму пунктінің түбінен төрт метрден жақын болмауы;

      5) сулы белдеулер болып табылмайтын және төмен жатқан сулы белдеулермен гидравликалық байланысы жоқ геологиялық қабаттардың болуы;

      6) опырылым тектоникасының және қарқынды жарықшақтықтың болмауы, сейсмикалық қауіпті опырылуға дейінгі арақашықтық қырық километрден асуға тиіс;

      7) төгінділер түзуге, шөгуге, құлауға сезімталдықтың өте төмен болуы;

      8) эрозияның болмауы;

      9) геоморфологиялық тұрақтылық;

      10) іргетас топырағы мен жынысының қатты және өте тығыз болуы;

      11) іргетастың мықтылығы он метрден асатын су өткізбейтін жыныстан болуы;

      12) жергілікті жердің еңістілігі бес пайыздан аспайтын шағын төбелі болуы;

      13) жақын жердегі жерасты суы мен ызасу су тартқышқа дейін немесе жер бетіндегі су көздерінен арақашықтықтың төрт километрден жақын болмауы;

      14) жерді іс жүзінде пайдаланудың айтарлықтай экономикалық тиімділік бермеуі және оны әлеуетті пайдаланудың да танылған бағалауының болмауы;

      15) төрт километр арақашықтықта мәдени және ұлттық маңызы бар құндылықтардың болмауы;

      16) жергілікті жердің туристік құндылығының болмауы және оған жақын маңдағы елді мекендер тұрғындарының сирек келуі.

      9. Осы баптың 8-тармағында көрсетілген шарттардың бірі сақталмаған кезде қоршаған ортаны:

      1) суды аз өткізетін және сорбциялық-сыйымдылық материалдарынан (полиэтиленнен, бетоннан, қыштан, саздан, цеолиттен) жасалған инженерлік кедергілер жасау;

      2) жерүсті суының, ызасудың және жерасты суының осындай пункттерді айналып өтуін қамтамасыз ететін дренаждық жүйелерді жасау арқылы радиоактивті қалдықтарды сақтау және (немесе) көму пунктінің зиянды әсерінен қорғау жөніндегі немесе пунктті табиғи және техногендік факторлардың зиянды әсер етуінен қорғау жөніндегі іс-шараларәзірленуге тиіс.

      10. Уранды және уранды емес тау-кен өндіру және қайта өңдеу кәсіпорындарының активтілігі төмен қалдықтары үшін радиоактивті қалдықтарды аэрация аймағынан төмен және сорбциялық-сыйымдылық қасиеттері неғұрлым жоғары (радионуклидтердің пункттен тыс таралу мүмкіндігін болғызбайтын) басқа тау жыныстарының арасында орналастыра отырып, бұрын қазып өтілген тау-кен қазындылары пайдаланылуы мүмкін.

      11. Уранды және уранды емес тау-кен өндіру және қайта өңдеу кәсіпорындарының активтілігі орташа қалдықтары үшін де саздан, цеолиттен және радионуклидтерді сорбциялайтын басқа да материалдардан жасалған техникалық кедергілерді қосымша орната отырып, бұрын қазып өтілген тау-кен қазындылары пайдаланылуы мүмкін.

      12. Рельефтегі табиғи ойпауыттар су өткізбейтін жыныстардан немесе басқа да материалдан жасалған табиғи немесе жасанды төсеніш болған кезде активтілігі төмен радиоактивті қатты және сұйық қалдықтарды ұзақ уақытқа орналастыру үшін пайдаланылуы мүмкін.

      13. Радиоактивті сұйық қалдықтарды көмуге тыйым салынады. Радиоактивті сұйық қалдықтар қоршаған ортадағы борпылдақ тау жыныстарының ылғалдылығына дейін құрғатылуға немесе қатайтылуға тиіс.

      14. Активтілігі орташа радиоактивті қалдықтарды сақтау және (немесе) көму пункттері үшін – күзету іс-шаралары мен сигнал беру, активтілігі төмен радиоактивті қалдықтарды сақтау және (немесе) көму пункттері үшін сигнал берусіз күзету іс-шаралары міндетті түрде көзделеді.

      15. Халықты радиациялық қорғау бойынша дозалық жүктемені есепту және тиімді шараларды әзірлеу халықтың тәуекелді топтары бойынша дозаларды есептеу негізінде жүзеге асырылады. Халықтың тәуекелді тобы радиоактивті заттар халықтың осы тобына жететін тәуекелді жолды талдау және анықтау негізінде айқындалады.

      16. Жерүсті суының, ызасудың және жерасты суының радиоактивті ластануының таралуын есептеу ерітінділер мен ластанудың сүзілу жылдамдығын, олардың миграциялық қабілеттерін және су сіңіргіш жыныстардың сорбциялық мүмкіндіктерін айқындау үшін орындалатын арнайы гидрологиялық және гидрогеологиялық зерттеулер жүргізу негізінде орындалады.

      17. Қоршаған ортаға авариялық радиоактивті ластанудың әсер етуінен келтірілген залал рекультивациялау жұмыстарын жүргізу жөніндегі іс-шаралармен қорғау шараларын орындау құны бойынша бағаланады.

374-бап. Радиоактивті қалдықтарды трансшекаралық өткізу

      1. Қайта өңдеу үшін басқа мемлекеттерге әкетілген Қазақстан Республикасының өз радиоактивті қалдықтарын қоспағанда, басқа мемлекеттерден радиоактивті қалдықтарды сақтау немесе көму мақсатында Қазақстан Республикасына әкелуге тыйым салынады. Радиоактивті заттардың қоршаған ортаға түсуін болғызбайтын іс-шараларды жүргізбей, радиоактивті қалдықтарды жер бетіне және жер қойнауына көмуге де (орналастыруға да) тыйым салынады.

      2. Қазақстан Республикасына радиоактивті қалдықтарды, құрамында радиациялық қауіпсіздік нормаларында белгіленген алып қою деңгейінен жоғары радиоактивті заттар бар жартылай фабрикаттарды, шикізатты, жинақтаушы бұйымдарды әкелу Қазақстан Республикасының өзіндік ерекшелігі бар тауарларды бақылау саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады және Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасына сәйкес ядролық материалдар мен иондаушы сәулелену көздерінің мемлекеттік есебіне алуына жатады.

      3. Радиоактивті қалдықтарды трансшекаралық өткізу кезінде оператор халықаралық құқық нормаларын сақтай отырып, өткізуді қамтамасыз ету жөніндегі шараларды қабылдауға міндетті. Бұл ретте:

      1) оператор межелі мемлекеттің рұқсаты және алдын ала хабардар етілуі, сондай-ақ келісімі бойынша өткізуді қамтамасыз ету жөніндегі шараларды қабылдауға міндетті;

      2) транзит мемлекеті арқылы трансшекаралық өткізу нақты пайдаланылатын көлік түрлеріне қатысты халықаралық міндеттемелерді орындау шартымен жүзеге асырылуға тиіс;

      3) пайдаланылған ядролық отынды немесе радиоактивті қалдықтарды сақтау немесе көму үшін оңтүстік ендіктен 60 градус оңтүстікке қарай межелі орынға жөнелтуге тыйым салынады.

      Ескерту. 374-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 28.12.2022 № 173-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

375-бап. Радиоактивті қалдықтарды тасымалдау кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Радиоактивті қалдықтарды тасымалдау атом энергиясын пайдалану саласындағы уәкілетті орган бекітетін радиоактивті заттар мен радиоактивті қалдықтарды тасымалдау қағидаларына және Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкес жүзеге асырылады.

      2. Радиоактивті қалдықтарды тасымалдау қағидалары жүк жөнелтушінің, тасушының және жүк алушының құқықтарын, міндеттерін және жауапкершілігін, қауіпсіздік, физикалық қорғау шараларын, оқиғалар мен аварияларға жол бермеу жөніндегі келісілген шаралар жүйесін, қаптауға, таңбалауға және көлік құралдарына, ықтимал авариялардың салдарын оқшаулау жөніндегі іс-шараларға қойылатын талаптарды көздеуге тиіс.

29-тарау. ҚАЛДЫҚТАРДЫҢ ЖЕКЕЛЕГЕН ТҮРЛЕРІН БАСҚАРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

376-бап. Құрылыс қалдықтарын басқару саласындағы экологиялық талаптар

      1. Құрылыс қалдықтары деп ғимараттарды, құрылысжайларды, өнеркәсіптік объектілерді, жолдарды, инженерлік және басқа да коммуникацияларды бұзу, бөлшектеу, реконструкциялау, жөндеу (оның ішінде күрделі жөндеу) немесе салу процесінде түзілетін қалдықтар түсініледі.

      2. Құрылыс қалдықтары тікелей құрылыс алаңында немесе арнайы орында басқа қалдық түрлерінен міндетті түрде бөлуге жатады.

      3. Бекітілген жобалық шешімдерге сәйкес құрылыс қалдықтарын қалпына келтіру жағдайларын қоспағанда, құрылыс қалдықтарын басқа қалдық түрлерімен араластыруға тыйым салынады.

      4. Құрылыс қалдықтарын арнайы белгіленген орындардан тыс жинақтауға тыйым салынады.

377-бап. Медициналық қалдықтарды басқару саласындағы экологиялық талаптар

      1. Медициналық қалдықтар – медициналық қызметтер көрсету және медициналық манипуляциялар жүргізу процесінде түзілетін қалдықтар.

      2. Медициналық қалдықтармен жұмыс істеу тәртібін денсаулық сақтау саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

      3. Медициналық қалдықтарды термиялық және (немесе) химиялық процестерді қолдана отырып өңдеу және жою осы Кодекстің талаптары сақтала отырып жүзеге асырылуға тиіс.

378-бап. Биологиялық қалдықтарды басқару саласындағы экологиялық талаптар

      1. Биологиялық қалдықтар Қазақстан Республикасының ветеринария саласындағы заңнамасына сәйкес айқындалады.

      2. Биологиялық қалдықтармен жұмыс істеу тәртібін ветеринария саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

      3. Биологиялық қалдықтарды термиялық және (немесе) химиялық процестерді қолдана отырып өңдеу және жою осы Кодекстің талаптары сақтала отырып жүзеге асырылуға тиіс.

379-бап. Құрамында жойылуы қиын органикалық ластағыштар бар қалдықтарды басқару саласындағы экологиялық талаптар

      1. Құрамында жойылуы қиын органикалық ластағыштар бар қалдықтарды сақтау пункттері жойылуы қиын органикалық ластағыштардың қоршаған ортаға және адамдардың денсаулығына ықпалын болғызбауды қамтамасыз ететін қорғау құралдарымен жабдықталуға тиіс.

      2. Құрамында жойылуы қиын органикалық ластағыштар бар қалдықтарды есепке алу қатаң есептілік журналдарында жүргізіледі.

      3. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органды хабардар етпей, құрамында жойылуы қиын органикалық ластағыштар бар қалдықтардың меншік иесі мен иеленушісін ауыстыруға тыйым салынады.

      4. Құрамында жойылуы қиын органикалық ластағыштар бар қалдықтардың кадастры қалдықтардың мемлекеттік кадастры шеңберінде жеке бөлім болып жүргізіледі.

      5. Қазақстан Республикасының жойылуы қиын органикалық ластағыштар туралы халықаралық шарттарында көзделген құрамында жойылуы қиын органикалық ластағыштар бар қалдықтарды көмуге тыйым салынады. Осындай қалдықтардың экспорты мен импортына оларды құрту мақсатында ғана рұқсат етіледі.

380-бап. Қалдықтардың жекелеген түрлерін және олардың тіршілік циклінің процестерін басқару саласындағы экологиялық талаптар

      1. Қалдықтардың жекелеген түрлерімен жұмыс істеу кезінде қалдықтардың иелері экологиялық, санитариялық-эпидемиологиялық талаптардың, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен тізбеге енгізілген қалдықтардың жекелеген түрлерін басқару саласындағы ұлттық стандарттардың сақталуын қамтамасыз етуге тиіс.

      2. Қалдықтар санатына өткен материалдар мен өнімдерді (шиналарды, электрондық және электр жабдықтарды, қаптаманы, қағазды, пайдаланылған майларды, химиялық ток көздерін, құрамында сынап бар қалдықтарды), сондай-ақ басқа да қауіпті қалдықтарды басқару жөніндегі арнайы экологиялық талаптар қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен тізбеге енгізілген қалдықтардың жекелеген түрлерін басқару саласындағы ұлттық стандарттарда белгіленеді.

381-бап. Ғимараттарды, құрылыстарды, құрылысжайларды және өзге де объектілерді жобалау кезінде қалдықтарды басқару саласындағы экологиялық талаптар

      Салынуы (көтерілуі, құрылуы) кезінде қалдықтардың түзілуі болжанатын ғимараттарды, құрылыстарды, құрылысжайларды және өзге де объектілерді жобалау кезінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы уәкілетті орган белгілейтін қалдықтарды басқару саласындағы қағидаларға, нормативтер мен талаптарға сәйкес осындай қалдықтарды жинауға арналған орындар (алаңдар) көзделуі қажет.

30-тарау. ҚАЛДЫҚТАРДЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК КАДАСТРЫ

382-бап. Қалдықтардың мемлекеттік кадастры

      1. Қалдықтардың мемлекеттiк кадастры қалдықтарды орналастырудың әрбiр объектiсi (олардың кеңiстiктегi орналасуын көрсете отырып) бойынша, сондай-ақ қалдықтардың түрлерi, олардың шығу көздерi мен физикалық-химиялық қасиеттерi (халыққа және қоршаған ортаға қауiптiлiгi ескерiле отырып), құрамдастық құрамы, сапалық және сандық көрсеткiштерi, сақтаудың, көму мен тастаудың техникалық, гидрогеологиялық және экологиялық шарттары, пайдаланылу мен залалсыздандырылу технологиялары бойынша біріздендірілген мәлiметтердің геоақпараттық жүйелер негізiнде жүйелендірілген, кезең-кезеңімен толықтырылып және нақтыланып отыратын жиынтығын білдіреді.

      2. Қалдықтардың барлық түрi және қалдықтарды орналастыру объектiлерi калдықтардың мемлекеттiк кадастрында есепке алуға жатады.

      Қалдықтардың мемлекеттік кадастрын жүргізуді ұйымдастыруды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.

      Қалдықтардың мемлекеттiк кадастрын жүргiзудi қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi органның ведомстволық бағынысты ұйымы жүзеге асырады.

383-бап. Қалдықтардың мемлекеттік кадастрының мақсаттары мен міндеттері

      1. Қалдықтардың мемлекеттiк кадастры мемлекеттiк органдарды, мүдделi жеке және заңды тұлғаларды қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз етуге қатысты технологиялық, экономикалық, құқықтық және басқа да шешiмдердi бағалау, болжау, әзiрлеу үшiн ақпаратпен қамтамасыз ету, сондай-ақ қалдықтарды жалпымемлекеттiк кешендi есепке алуды жүргiзу мақсатында жүргiзiледi.

      2. Қалдықтардың мемлекеттiк кадастрын жүргiзудiң негiзгi мiндетi жалпы мемлекеттiк, өңiрлiк және салалық ақпараттық-сараптамалық жүйелер мен дерекқорларды қалдықтар, оларды қайта өңдеу қасиеттерi мен технологиялары жөніндегі ақпаратпен қамтамасыз ету болып табылады.

384-бап. Қалдықтардың мемлекеттік кадастрын жүргізу

      1. Объектілердің операторлары қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға мынадай құжаттаманы ұсынады:

      1) қауіпті қалдықтардың паспорты;

      2) қалдықтарды түгендеу жөніндегі есеп;

      3) мыналарды:

      тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің жергілікті атқарушы органының қалдықтарды жинап қоюға және жоюға арналған жер учаскесін бөлу туралы шешімін;

      жер учаскесінің орналасқан жері бойынша өз құзыреті шегінде тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің жергілікті атқарушы органы куәландырған жер учаскесінің шекараларын белгілеу және жер учаскесіне құқық белгілейтін құжатты беру туралы анықтаманы;

      қалдықтарды орналастыру объектілерін құрудың техникалық-экономикалық негіздемесін;

      қалдықтарды орналастыру объектілерін құру жобасына санитариялық-эпидемиологиялық сараптаманың оң қорытындысын қамтитын қалдықтарды орналастыру объектісі бойынша кадастрлық іс.

      2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген құжаттардың нысанын, оларды толтыру жөніндегі нұсқаулықты қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      3. Осы баптың 1-тармағының 2) тармақшасында көрсетілген құжаттама есепті жылдан кейінгі жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша 1 наурызына дейін қағаз жеткізгіште және (немесе) оны қалдықтардың мемлекеттік кадастрының ақпараттық жүйесінде толтыру және объект операторының ақпаратты беруге жауапты лауазымды адамының электрондық цифрлық қолтаңбасымен қол қою арқылы электрондық нысанда жыл сайын ұсынылады.

      4. Осы баптың 1-тармағының 1) және 3) тармақшаларында көрсетілген құжаттама өзгерген жағдайда ол қағаз жеткізгіште және (немесе) оны қалдықтардың мемлекеттік кадастрының ақпараттық жүйесінде толтыру және объект операторының ақпаратты беруге жауапты лауазымды адамының электрондық цифрлық қолтаңбасымен қол қою арқылы электрондық нысанда қайта ұсынылады.

385-бап. Қалдықтардың мемлекеттік кадастрын жүргізу нәтижелері туралы ақпарат

      1. Қалдықтардың мемлекеттік кадастрын жүргізу нәтижелері бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жыл сайынғы ақпараттық шолуды жасайды.

      2. Қалдықтардың мемлекеттік кадастры қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ақпараттық жүйесінде, интернет-ресурсында орналастырылады және жаңартылып отырады.

31-тарау. ӨНДІРУШІЛЕРДІҢ (ИМПОРТТАУШЫЛАРДЫҢ) КЕҢЕЙТІЛГЕН МІНДЕТТЕМЕЛЕРІ

386-бап. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерін орындауға қойылатын талаптар

      1. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен тізбе бойынша өнімнің (тауарлардың) жекелеген түрлерін Қазақстан Республикасының аумағында өндіруді және (немесе) Қазақстан Республикасының аумағына әкелуді жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар мұндай өнімнің (тауарлардың) тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан кейін түзілетін қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды (бұдан әрі – өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері) қамтамасыз етуге міндетті.

      2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген өндірушілер мен импорттаушылар өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерін мынадай тәсілдердің бірімен орындайды:

      1) қалдықтарды жинаудың, тасымалдаудың, қайта пайдалануға дайындаудың, сұрыптаудың, өңдеудің, қайта өңдеудің, залалсыздандырудың және (немесе) кәдеге жаратудың меншікті жүйесін қолдану;

      2) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторымен қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды ұйымдастыру туралы шарт жасасу, Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерін іске асыру қағидаларына сәйкес өтінім беру және өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері операторының банктік шотына кәдеге жарату төлемі түрінде ақша енгізу.

      Кәдеге жарату төлемі (бұдан әрі – кәдеге жарату төлемі) деп өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімнің (тауарлардың) және оның (олардың) қаптамасының тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан кейін түзілетін қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды ұйымдастырғаны үшін өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторына өндіруші (импорттаушы) жүзеге асыратын төлемақы түсініледі.

      Қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды ұйымдастыру туралы шарт деп өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімнің (тауарлардың) және оның (олардың) қаптамаларының тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан кейін түзілетін қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды ұйымдастыру туралы үлгілік шарт негізінде өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы мен өндіруші (импорттаушы) арасында жасалатын шарт түсініледі.

      3. Осы баптың 2-тармағының 1) тармақшасында көзделген тәсіл автомобиль көлік құралдарын, өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы техникасын өндірушілер мен импорттаушыларға қолданылмайды.

      4. Өндіруші немесе импорттаушы қолданатын қалдықтарды жинаудың, тасымалдаудың, қайта пайдалануға дайындаудың, сұрыптаудың, өңдеудің, қайта өңдеудің, залалсыздандырудың және (немесе) кәдеге жаратудың меншікті жүйесіне қойылатын талаптарды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындайды.

      5. Осы баптың 2-тармағының 2) тармақшасында көзделген тәсілді пайдаланған жағдайда өндіруші немесе импорттаушы Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерін іске асыру қағидаларына сәйкес өтінім береді және өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері операторының банктік шотына кәдеге жарату төлемін енгізеді. Көрсетілген кәдеге жарату төлемін есептеу әдістемесін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      6. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері:

      1) өндірілген майлар, полимер, шыны, қағаз және (немесе) картон қаптамалар, аккумулятор батареялары бөлігінде, оларды өндіру үшін тиісінше Қазақстан Республикасының аумағында қайта өңделген және кәдеге жаратылған пайдаланылған майлардың, пластмасса, шыны, қағаз және картон қалдықтарының, пайдаланылған аккумулятор батареяларының кемінде отыз пайызы пайдаланылған жағдайда, өндірушілерге;

      2) Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген және (немесе) Қазақстан Республикасының аумағына әкелінген, оның шегінен тыс жерде өткізілген өнім (тауарлар) бөлігінде өндірушілерге және импорттаушыларға;

      3) Қазақстан Республикасының аумағында өндірілген және (немесе) Қазақстан Республикасының аумағына әкелінген, оның шегінен тыс жерде өткізілген өнімді (тауарларды) қаптауға арналған және (немесе) олар қапталған полимер, шыны, қағаз, картон және (немесе) металл қаптамалар, аралас материалдардан жасалған қаптамалар бөлігінде өндірушілерге және импорттаушыларға;

      4) автомобиль көлік құралдарын, өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы техникасын импорттаушыларды қоспағанда, жеке пайдалану тауарларын бажсыз әкелуге арналған квота шегінде өнімді (тауарларды) импорттау кезінде өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімді (тауарларды) Қазақстан Республикасының аумағына әкелуді жүзеге асыратын жеке тұлғаларға;

      5) тізбесін сауда қызметін реттеу саласындағы уәкілетті орган бекітетін әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарлары қапталған полимер, шыны, қағаз, картон және (немесе) металл қаптамалар, аралас материалдардан жасалған қаптамалар бөлігінде импорттаушыларға;

      6) кәдеге жарату төлемі енгізілген преформалардан жасалған полимер қаптама бөлігінде өндірушілерге;

      7) жалпы шаруашылық мұқтаждары үшін өнім өндіру, жұмыстарды орындау, қызметтер көрсету кезінде өз қызметінде негізгі құралдар, материалдар, шикізат, қосалқы бөлшектер (жинақтаушылар) ретінде пайдаланылатын және өткізуге арналмаған әкелінген өнім (тауарлар) қапталған әкелінген полимер, шыны, қағаз, картон және (немесе) металл қаптамалар, аралас материалдардан жасалған қаптамалар бөлігінде импорттаушыларға;

      8) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен шетелдік өтеусіз көмек ретінде әкелінген тауарлар қапталған әкелінген полимер, шыны, қағаз, картон және (немесе) металл қаптамалар бөлігінде импорттаушыларға;

      9) Қазақстан Республикасының аумағына көлік құралын бастапқы тіркеуден өтпеген көлік құралдарын 2022 жылғы 1 қыркүйекке дейін әкелуді жүзеге асырған жеке тұлғаларға қолданылмайды.

      Бұл ретте мұндай көлік құралдарын әкелу тәртібін, шарттары мен мерзімдерін, сондай-ақ олардың санаттарын Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.

      7. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерін орындау жөніндегі талаптарды көздейтін өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерін іске асыру қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган әзірлейді және Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді.

      Ескерту. 386-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.07.2024 № 115-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

387-бап. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері операторының құқықтық жағдайы

      1. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қағидатын іске асыру мақсаттары үшін Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімімен айқындалған мемлекеттік кәсіпорын, акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) жүз пайызы тікелей немесе жанама түрде мемлекетке тиесілі акционерлік қоғам, жауапкершілігі шектеулі серіктестік болып табылады.

      2. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы кәдеге жарату төлемін жинауға қатысты айрықша құқыққа ие болады және ол көрсетілген төлемдерге осы Кодексте және Қазақстан Республикасының өзге де заңнамалық актілерінде көзделген тәртіппен билік етуге және оларды басқаруға тиіс.

      3. Алып тасталды – ҚР 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
      Ескерту. 387-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 30.12.2022 № 177-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

388-бап. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері операторы қызметінің бағыттары

      1. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы осы Кодекстің талаптарына сәйкес өндірушілер мен импорттаушылардан өзінің банктік шотына кәдеге жарату төлемі түрінде келіп түскен ақшаны мыналарға бағыттайды:

      1) осы Кодекстің 366-бабына сәйкес тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, сұрыптауды, көмуді, кездейсоқ қоқыстарды жоюды жүзеге асыратын субъектілердің шығындарын өтеу;

      2) әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларын қаптау үшін қолданылатын полимер, шыны, қағаз, картон және (немесе) металл қаптамаларды, аралас материалдардан жасалған қаптамаларды өндірушілердің (импорттаушылардың) кәдеге жарату төлемін енгізуіне байланысты шығыстарды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларда белгіленген тәртіппен әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларын өндірушілерге өтеу;

      3) Қазақстан Республикасында экологиялық таза автомобиль көлік құралдарын (Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламентінде белгіленген экологиялық сыныпқа сәйкес келетін; электр қозғалтқыштары бар) және олардың құрамдастарын, сондай-ақ техникалық регламенттерде айқындалған экологиялық талаптарға сәйкес келетін өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы техникасын жасап шығаруды мынадай:

      жасап шығарушыларды мынадай: жұмыс орындарын ұстау; энергия ресурстарын пайдалану; ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық әзірлемелерді жүзеге асыру; өнімді шығаруға байланысты сынақтар жүргізу; кепілдік міндеттемелерді қолдау бағыттары бойынша қаржыландыру;

      жеке және заңды тұлғалар Қазақстан Республикасында жасап шығарылған көлік құралын және (немесе) өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы техникасын Қазақстан Республикасының аумағында сатып алған кезде оларға жасап шығарушы берген жеңілдікті қаржыландыру жолымен ынталандыру;

      4) алып тасталды – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      5) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімнің (тауарлардың) тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан кейін түзілетін қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайтадан пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен төлемдер жасау арқылы ұйымдастыру.

      Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторымен жасалған үлгілік шарт шеңберінде қалдықтарды басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілеріне төленетін төлемдердің мөлшерін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы төлемдердің мөлшерін осы бөліктің 9) тармақшасына сәйкес есептейді.

      Осы тармақшаның бірінші бөлігінде көзделген ережелер қалдықтарды жинаудың, қайта өңдеудің және кәдеге жаратудың меншікті жүйесі бар өндірушілерге (импорттаушыларға) қолданылмайды;

      6) Қазақстан Республикасының аумағында залалсыздандыру, қайта өңдеу және (немесе) кәдеге жарату жөніндегі объектілері жоқ, өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің қолданылатын өнімнің (тауарлардың) тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан кейін түзілетін қалдықтарды Қазақстан Республикасының шегінен тысқары жерде жинауды, тасымалдауды, қайтадан пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен төлемдер жасау арқылы ұйымдастыру.

      Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторымен жасалған үлгілік шарт шеңберінде, Қазақстан Республикасының аумағында залалсыздандыру, қайта өңдеу және (немесе) кәдеге жарату жөніндегі объектілері жоқ қалдықтарды басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілеріне төленетін төлемдердің мөлшерін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы төлемдердің мөлшерін осы бөліктің 9) тармақшасына сәйкес есептейді.

      7) қалдықтар мен қайталама ресурстарды жинау, тасымалдау, қайта пайдалануға дайындау, сұрыптау, өңдеу, қайта өңдеу, залалсыздандыру және (немесе) кәдеге жарату жүйесін ұйымдастыру-техникалық және ақпараттық қамтамасыз ету, қалдықтармен және қайталама ресурстармен жұмыс істеу саласындағы жарнама қызметін, білім беру, маркетингтік іс-шараларды қаржыландыру;

      8) тұрмыстық қатты қалдықтарды әкетуді жүзеге асыратын көлік құралдарының қозғалысын спутниктік-навигациялық жүйелердің деректері бойынша қадағалайтын ақпараттық жүйені ұйымдастыру және жүргізу;

      9) қалдықтарды жинау, тасымалдау, қайта пайдалануға дайындау, сұрыптау, өңдеу, қайта өңдеу, залалсыздандыру және (немесе) кәдеге жарату саласындағы эксперименттік, тәжірибелік, жобалық, ғылыми-зерттеушілік жұмыстарды қаржыландыру;

      10) Қазақстан Республикасында қалдықтарды жинау, тасымалдау, қайта пайдалануға дайындау, өңдеу, сұрыптау, қайта өңдеу және (немесе) кәдеге жарату технологияларын енгізу, қалдықтарды қайта пайдалануға дайындау, өңдеу, қайта өңдеу, сұрыптау және (немесе) кәдеге жарату бойынша зауыттар (өндірістер) салу, қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді және (немесе) кәдеге жаратуды жүзеге асыратын ұйымдардың материалдық-техникалық базасын жетілдіру, қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды ұйымдастыру;

      11) электрлік қуаттау станциялары желісін, оның ішінде электрлік қуаттау станцияларының қызметін сатып алу, орналастыру және ұйымдастыру арқылы құру және дамыту;

      12) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері операторының өз функцияларын жүзеге асыруына байланысты қызметті қаржыландыру;

      13) Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен және шарттарда қалдықтарды энергетикалық кәдеге жарату жөніндегі объектілердің құрылысын қайтарымдылық шарттарында қаржыландыру не қоса қаржыландыру;

      14) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен және шарттарда құрамында жойылуы қиын органикалық ластағыштар бар қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды, кәдеге жаратуды, жоюды ұйымдастыру;

      15) қоршаған ортаның жай-күйін жақсартуға бағытталған өңдеу саласындағы жобаларды одан әрі қаржыландыру үшін дауыс беретін акцияларының (жарғылық капиталға қатысу үлестерінің) елу және одан көп пайызы тікелей немесе жанама түрде мемлекетке және (немесе) ұлттық басқарушы холдингке тиесілі ұйымды Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен және шарттарда қаржыландыру.

      Осы тармақтың бірінші бөлігінің 5) және 6) тармақшаларында көзделген құқықтық қатынастарға Қазақстан Республикасының мемлекеттік сатып алу туралы заңнамасының күші қолданылмайды.

      2. Қазақстан Республикасында экологиялық таза автомобиль көлік құралдарын (Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламентінде белгіленген экологиялық сыныпқа сәйкес келетін; электр қозғалтқыштары бар) және олардың құрамдастарын, сондай-ақ техникалық регламенттерде айқындалған экологиялық талаптарға сәйкес келетін өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы техникасын жасап шығаруды ынталандыру қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган өнеркәсіпті мемлекеттік ынталандыру саласындағы уәкілетті органмен бірлесіп бекітеді және осы қағидалар:

      1) қаржыландыру мерзімдері мен көлемдерін көрсете отырып, экологиялық таза автомобиль көлік құралдарын (Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламентінде белгіленген экологиялық сыныпқа сәйкес келетін; электр қозғалтқыштары бар) және олардың құрамдастарын жасап шығарушылар мен өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы арасындағы үлгілік шарттың нысанын;

      2) қаржыландыру мерзімдері мен көлемдерін көрсете отырып, техникалық регламенттерде айқындалған экологиялық талаптарға сәйкес келетін өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы техникасын жасап шығарушылар мен өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы арасындағы үлгілік шарттың нысанын;

      3) экологиялық таза автомобиль көлік құралдарын (Еуразиялық экономикалық одақтың техникалық регламентінде белгіленген экологиялық сыныпқа сәйкес келетін; электр қозғалтқыштары бар) жасап шығару туралы есептілік нысанын және оны өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторына ұсыну мерзімдерін;

      4) өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы техникасын жасап шығару туралы есептілік нысанын және оны өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторына ұсыну мерзімдерін;

      5) экологиялық таза автомобиль көлік құралдарын және (немесе) олардың құрамдастарын жасап шығарушыларға қойылатын талаптарды;

      6) өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы техникасын жасап шығарушыларға қойылатын талаптарды;

      7) пайдаланудан шығып қалған көлік құралының және (немесе) өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы техникасының кәдеге жаратуға тапсырылғанын растайтын, Қазақстан Республикасында жасап шығарылған көлік құралын және (немесе) өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы техникасын Қазақстан Республикасының аумағында сатып алуға жеңілдіктер алу құқығын көздейтін құжат ұсынылған кезде Қазақстан Республикасында жасап шығарылған көлік құралын және (немесе) өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы техникасын өткізу кезінде жасап шығарушы жеке және заңды тұлғаларға берген жеңілдікті қаржыландыру шарттары мен тәртібін, оның ішінде оны қаржыландыру мөлшерін айқындау тәртібін белгілейді.

      3. Алып тасталды – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      4. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімнің (тауарлардың) тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан кейін түзілетін қалдықтарды және Қазақстан Республикасының аумағында залалсыздандыру, қайта өңдеу және (немесе) кәдеге жарату объектілері жоқ өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімнің (тауарлардың) тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан кейін түзілетін қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайтадан пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды ұйымдастыру қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      5. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері операторының өзінің банктік шотына өндірушілерден және импорттаушылардан түскен ақшаның есебінен өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімнің (тауарлардың) тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан кейін түзілетін қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайтадан пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілеріне ақшалай төлемдерінің мөлшерін Қазақстан Республикасының Үкіметі бекітеді. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы төлемдердің мөлшерін осы баптың 1-тармағы бірінші бөлігінің 9) тармақшасына сәйкес есептейді.

      Ескерту. 388-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 27.12.2021 № 87-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

389-бап. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері операторының өкілеттіктері

      1. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері операторының өкілеттіктеріне мыналар жатады:

      1) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімнің (тауарлардың) тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан кейін түзілетін қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды ұйымдастыру туралы үлгілік шарт негізінде өндірушілермен (импорттаушылармен) өндірушілердің импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімнің (тауарлардың) тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан кейін түзілетін қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды ұйымдастыру туралы шарт жасасу;

      2) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімнің (тауарлардың) тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан кейін түзілетін қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды ұйымдастыру туралы шарт негізінде өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері операторының банктік шотына өндірушілер (импорттаушылар) аударатын кәдеге жарату төлемін жинау;

      3) кәдеге жарату төлемін өндірушілердің (импорттаушылардың) дұрыс есептеуіне, толық және уақтылы аударуына бақылауды жүзеге асыру;

      4) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы кәдеге жарату төлемі енгізілген есепті кезең үшін Қазақстан Республикасының салық заңнамасында көзделген корпоративтік табыс салығы бойынша декларацияны ұсынатын мерзімге дейін күнтізбелік отыз күннен кешіктірмей, артық төленген сомалар расталған жағдайда, өндірушілер мен импорттаушылардың жолданымдары негізінде өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы белгілеген тәртіппен жүргізілетін артық төленген сомаларды қайтару және (немесе) алдағы төлемдердің есебіне есепке жатқызу;

      5) әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларын қаптау үшін қолданылатын полимер, шыны, қағаз, картон және (немесе) металл қаптамаларды, аралас материалдардан жасалған қаптамаларды өндірушілердің (импорттаушылардың) кәдеге жарату төлемін енгізуіне байланысты шығыстардың бір бөлігіне өтемақы алуға әлеуметтік маңызы бар азық-түлік тауарларын өндірушілердің құжаттарды дұрыс ұсынуын бақылауды жүзеге асыру;

      6) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің іске асырылу барысы туралы есепті ұсыну;

      7) автомобиль көлік құралдарын, өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы техникасын жасап шығарушылар мен импорттаушыларды қоспағанда, өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімді (тауарларды) Қазақстан Республикасының аумағында өндіруді және (немесе) Қазақстан Республикасының аумағына әкелуді жүзеге асыратын өндірушілердің (импорттаушылардың) тізілімін қалыптастыру, бекіту, жүргізу;

      8) автомобиль көлік құралдарын, өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы техникасын жасап шығарушылар мен импорттаушыларды қоспағанда, өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімді (тауарларды) Қазақстан Республикасының аумағында өндіруді және (немесе) Қазақстан Республикасының аумағына әкелуді жүзеге асыратын өндірушілердің (импорттаушылардың) тізілімін тіркеу және жүргізу қағидаларын әзірлеу және бекіту;

      9) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелеріне қатысты мәселелер бойынша мемлекеттік органдармен, оның ішінде Қазақстан Республикасының кеден және салық заңнамалары саласында өзара іс-қимыл жасау;

      10) Қазақстан Республикасында қалдықтарды жинау, тасымалдау, қайта пайдалануға дайындау, өңдеу, сұрыптау, қайта өңдеу және (немесе) кәдеге жарату технологияларын енгізу, қалдықтарды қайта пайдалануға дайындау, сұрыптау, өңдеу, қайта өңдеу және (немесе) кәдеге жарату бойынша зауыттар (өндірістер) салу, қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді және (немесе) кәдеге жаратуды жүзеге асыратын ұйымдардың материалдық-техникалық базасын жетілдіру, қалдықтарды энергетикалық кәдеге жаратуды ұйымдастыру;

      11) Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексіне сәйкес іс жүргізілуі қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның құзыретіне жатқызылған, әкімшілік құқық бұзушылық белгілері бар әрекеттер анықталған кезде, өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы мұндай құқық бұзушылықтар бойынша қолда бар материалдарды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға беруге міндетті;

      12) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің қағидатын іске асыру мақсатында қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органнан өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын жеке және заңды тұлғалардың қызметі туралы ақпараттан кәдеге жарату төлемін есептеу үшін деректер алуға құқылы;

      13) пайдаланудан шығып қалған көлік құралының және (немесе) өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы техникасының кәдеге жаратуға тапсырылғанын растайтын, оның ішінде Қазақстан Республикасында жасап шығарылған көлік құралын Қазақстан Республикасының аумағында сатып алуға жеңілдіктер алу құқығын көздейтін құжатты беру;

      14) пайдаланудан шығып қалған көлік құралының және (немесе) өздігінен жүретін ауыл шаруашылығы техникасының кәдеге жаратуға тапсырылғанын растайтын, оның ішінде Қазақстан Республикасында жасап шығарылған көлік құралын Қазақстан Республикасының аумағында сатып алуға жеңілдіктер алу құқығын көздейтін құжатты беру қағидалары мен шарттарын әзірлеу және бекіту;

      15) кәдеге жарату төлемі түрінде өзінің банктік шотына келіп түскен ақшаны осы Кодекстің 388-бабында көзделген бағыттарға сәйкес жіберу;

      16) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімнің (тауарлардың) және оның (олардың) қаптамасының тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан кейін түзілетін қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды ұйымдастыру туралы үлгілік шарттың нысанын әзірлеу және бекіту.

      2. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы осы Кодекстің 388-бабына, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісілген кәдеге жарату төлемін елді мекендердегі тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тарифтер бойынша жеке және заңды тұлғалар төлейтін қаражат есебінен өзін-өзі ақтамайтын мақсаттарға пайдалану басымдығын қамтитын өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы қызметінің даму стратегиясына сәйкес кәдеге жарату төлемін жұмсауды жүргізеді.

390-бап. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелеріне қатысушылардың жауапкершілігі

      1. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторымен өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімнің (тауарлардың) тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан кейін түзілетін қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды ұйымдастыру туралы шарт жасаспаған, Қазақстан Республикасының Үкіметі бекіткен өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерін іске асыру қағидаларына сәйкес өтінім бермеген, сондай-ақ өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері операторының банктік шотына кәдеге жарату төлемі түріндегі ақшаны енгізбеген немесе уақтылы енгізбеген өндірушілер (импорттаушылар) Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.

      2. Осы баптың 1-тармағының кәдеге жарату төлемін есептеу бөлігіндегі талаптары қалдықтарды жинаудың, қайта өңдеудің және кәдеге жаратудың меншікті жүйесі бар өндірушілерге (импорттаушыларға) қолданылмайды.

      Қалдықтарды жинаудың, тасымалдаудың, қайта пайдалануға дайындаудың, сұрыптаудың, өңдеудің, қайта өңдеудің, залалсыздандырудың және (немесе) кәдеге жаратудың меншікті жүйесі бар өндірушілер (импорттаушылар) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімнің (тауарлардың) тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан кейін түзілетін қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды қамтамасыз ету жөніндегі талаптарды орындамағаны және (немесе) тиісінше орындамағаны үшін Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.

      3. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы кәдеге жарату төлемдерін мақсатсыз пайдаланғаны, өзіне жүктелген міндеттер мен функцияларды орындамағаны немесе тиісінше орындамағаны үшін Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.

391-бап. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы қызметінің айқындығын қамтамасыз ету

      Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы:

      1) өз қызметінің даму стратегиясын және инвестициялық саясатын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келіседі;

      2) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

      3) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің іске асырылу барысы туралы жыл сайынғы есепті қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға жібереді.

      Ескерту. 391-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

392-бап. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерін орындау

      1. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерін орындау осы Кодекске сәйкес өндірушілер (импорттаушылар) мен өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы арасында өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімнің (тауарлардың) тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан кейін түзілетін қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, өңдеуді, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды ұйымдастыру туралы шарт жасау арқылы жүзеге асырылады.

      Шарт өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелерінің операторы – ресми интернет-ресурсында орналастыру арқылы, өндіруші (импорттаушы) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімді (тауарларды) әкелген немесе өндірген кезден бастап қол қойған жағдайда жасалды деп есептеледі.

      2. Қалдықтарды жинаудың, тасымалдаудың, қайта пайдалануға дайындаудың, сұрыптаудың, өңдеудің, қайта өңдеудің, залалсыздандырудың және (немесе) кәдеге жаратудың меншікті жүйесі бар өндірушілер (импорттаушылар) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындаған тәртіпке сәйкес өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері жөніндегі міндеттемелердің орындалғанын растау ретінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері қолданылатын өнімнің (тауарлардың) тұтынушылық қасиеттері жоғалғаннан кейін түзілген қалдықтардың жиналғанын, тасымалданғанын, қайта пайдалануға дайындалғанын, сұрыпталғанын, өңделгенін, қайта өңделгенін, залалсыздандырылғанын және (немесе) кәдеге жаратылғанын растайтын құжаттарды ұсынады.

20-БӨЛІМ. ЖЕКЕЛЕГЕН ҚЫЗМЕТ ТҮРЛЕРІ БОЙЫНША ЕРЕКШЕ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ТАЛАПТАР

393-бап. Ғимараттарды, құрылысжайларды және олардың кешендерін жобалау кезіндегі жалпы экологиялық талаптар

      1. Қызмет түрлерін жүзеге асыруға арналған, осы Кодекске сәйкес қоршаған ортаға әсер етуін міндетті бағалау жүргізілетін ғимараттарды, құрылысжайларды және олардың кешендерін салу жобалары қоршаған ортаға әсер етуді бағалау нәтижелері бойынша тиісті қорытындыда көзделген талаптар мен шаралардың орындалуын қамтамасыз ететін шешімдерді қамтуға тиіс.

      2. I және II санаттағы объектілерге жататын ғимараттарды, құрылысжайларды және олардың кешендерін салу жобалары оларды пайдаланудан қауіпсіз шығаруды, кейіннен кәдеге жаратуды, жерді рекультивациялауды қамтамасыз ететін шешімдерді және көрсетілген операциялар нәтижесінде түзілетін қалдықтарды қайта өңдеу, кәдеге жарату немесе жою жөніндегі шараларды қамтуға тиіс.

394-бап. Ғимараттарды, құрылысжайларды және олардың кешендерін пайдалануға беру және пайдалану кезіндегі жалпы экологиялық талаптар

      1. Ғимараттарды, құрылысжайларды және олардың кешендерін пайдалануға беру Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

      2. Егер I және II санаттағы объектілерге жататын ғимараттарды, құрылысжайлар мен олардың кешендерін пайдалануға беру кезінде экологиялық рұқсатта белгіленген қоршаған ортаға жол берілетін антропогендік әсер етудің тиісті нормативтерінің сақталуы қамтамасыз етілмесе, осындай объектілерді пайдалануға беруге жол берілмейді.

      3. І немесе ІІ санаттағы объектінің құрамына кіретін ғимараттарды, құрылысжайларды және олардың кешендерін құрылыс жобасында көзделген, шығарындылар мен төгінділерді тазартуға және (немесе) залалсыздандыруға, сондай-ақ қалдықтарды басқаруға арналған құрылысжайларсыз, қондырғылар мен жабдықтарсыз пайдалануға беруге және пайдалануға тыйым салынады.

395-бап. Авариялар кезіндегі жалпы экологиялық талаптар

      1. Авариялық шығарындылардан немесе төгінділерден туындаған және содан адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына қауіп төнетін қоршаған ортаның сапасы нашарлаған кезде Қазақстан Республикасының азаматтық қорғау туралы заңнамасына сәйкес халықты қорғау жөніндегі шұғыл шаралар қабылданады.

      2. І және ІІ санаттағы объектілерде авариялық жағдай туындап, соның салдарынан белгіленген экологиялық нормативтердің бұзылуы орын алған немесе орын алуы мүмкін болған кезде объектінің операторы дереу, бірақ кез келген жағдайда авариялық жағдай анықталған кезден бастап екі сағаттан аспайтын мерзімде бұл туралы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға хабарлауға және қоршаған ортаның ластануын болғызбау бойынша, тіпті, тиісті стационарлық көздерді немесе тұтас объектіні пайдалануды ішінара немесе толық тоқтатуға дейін, сондай-ақ қоршаған ортаға осындай авариялық жағдайдан туындаған жағымсыз салдарларды жою жөнінде барлық қажетті шараны қабылдауға міндетті.

396-бап. Әскери және қорғаныс объектілеріне, әскери қызметке қойылатын экологиялық талаптар

      Осы Кодексте белгіленген экологиялық талаптар Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген ерекше жағдайларды қоспағанда, әскери және қорғаныс объектілері мен әскери қызметке қолданылады.

397-бап. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізуге арналған жобалау құжаттары қоршаған ортаны қорғауға бағытталған мынадай:

      1) бүлінетін және иеліктен шығарылатын жер алаңының барынша мүмкін болатын қысқаруын қамтамасыз ететін жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу әдістерін, технологияларын және тәсілдерін (оның ішінде жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу басталғанға дейін ұтымды схема бойынша кірме автомобиль жолдарын оза салу, ұңғымаларды салудың тармақтық тәсілін қолдану, ішкі үйінді түзетін технологияларды қолдану, өндіріс қалдықтарын қайталама ресурстар ретінде пайдалану, оларды қайта өңдеу және кәдеге жарату, жер қойнауын пайдалану жөніндегі операциялардың салдарын прогрессивті жою және басқа да әдістер)техникалық, технологиялық, экологиялық және экономикалық тұрғыдан орынды болатындай шамада қолдану жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізуге арналған жобалау құжатында негізделуге тиіс;

      2) жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу нәтижесінде жердің техногендік шөлейттенуін болғызбау жөніндегі;

      3) жер қойнауының ластануын, оның ішінде жер қойнауы кеңістігін пайдалану кезінде ластануын болғызбау жөніндегі;

      4) "Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Кодексінде көзделген жағдайларда жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды тоқтата тұру, тоқтату, кен орындарын игеру объектілерін консервациялау және жою кезінде қоршаған ортаны қорғау жөніндегі;

      5) топырақтың жел эрозиясын, аршылған және жанасқан жыныстардың үйінділерін, өндіріс қалдықтарын, олардың тотығуы мен өздігінен жануын болғызбау жөніндегі;

      6) сіңіргіш және тұщы су белдеулерінің ластануын болғызбау үшін оларды оқшаулау жөніндегі;

      7) жерасты суының сарқылуы мен ластануын болғызбау жөніндегі, оның ішінде жуу сұйықтықтарын дайындау кезінде уытты емес реагенттерді қолдану;

      8) бұрғылау ерітінділерін тазарту және қайта пайдалану жөніндегі;

      9) бұрғылау және жанар-жағармай материалдарының қалдықтарын экологиялық қауіпсіз тәсілмен жою жөніндегі;

      10) көмірсутектер кен орындарының қабатішілік қысымын ұстап тұру жүйесінде мұнай кәсіпшілігі ағындарын тазарту және қайта пайдалану жөніндегі шараларды көздеуге тиіс.

      2. Жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде жер қойнауын пайдаланушылар жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізуге арналған жобалау құжаттарында көзделген шешімдердің, сондай-ақ мынадай талаптардың сақталуын қамтамасыз етуге міндетті:

      1) ұңғымалар мен тау-кен қазындыларының конструкциялары жер қойнауын және қоршаған ортаны қорғау жөніндегі талаптардың орындалуын қамтамасыз етуге тиіс;

      2) дизель-генераторлы және дизель жетекті қондырғыларды қолдана отырып, жер қойнауын пайдалану жөніндегі операцияларды жүргізу шеңберінде бұрғылау және өзге де жұмыстарды орындау кезінде мұндай қондырғылардан тазартылмаған түтін газдың атмосфералық ауаға шығарылуы олардың техникалық сипаттамалары мен экологиялық талаптарына сәйкес келуге тиіс;

      3) құнарлы жерлерде және ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерде жер қойнауын пайдалану жөнiндегi құрылысжайларды салу кезiнде жабдықтарды монтаждауға дайындық жұмыстарын жүргiзу процесiнде аумақты кейіннен рекультивациялау үшін құнарлы қабат алынады және жеке сақталады;

      4) ластағыш заттардың суға және топыраққа өтуін (шығып кетуін) болғызбау үшiн алаңдарды гидрооқшаулай отырып, өндіріс қалдықтарын ұйымдасқан түрде жинақтау мен сақтаудың инженерлiк жүйесi көзделуге тиiс;

      5) ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда ұңғымалар салынған жағдайларда қамбасыз технологияны ғана қолдану қажет;

      6) көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде күкіртті ашық түрде күкірт карталарында орналастыру көлемін азайту және оның қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуін төмендету жөніндегі шаралар көзделуге тиіс;

      7) жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операцияларды жүргізу кезiнде белгiленген талаптарға сәйкес бұрғылау процесiнде қайтадан пайдалану, қоршаған ортаға қайтару үшiн шламдарды кәдеге жарату және пайдаланылған бұрғылау ерiтiндiлерiн, бұрғылаудың, карьердің және шахтаның сарқынды суын бейтараптандыру жөнiндегi жұмыстар жүргiзiлуге тиiс;

      8) көмiрсутек негiзiнде (әктас-битум, инвертті-эмульсиялық және басқа да) бұрғылау ерiтiндiлерiн қолданған кезде ауа қабатының газдануының алдын алу жөнiндегi шаралар қабылдануға тиiс;

      9) пирофорлық шөгiндiлердің, шлам мен керннің жану немесе адамдарды улау мүмкіндігін болғызбау мақсатында оларды көму жобаға сәйкес және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi органмен, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттығы саласындағы мемлекеттік органмен және жергiлiктi атқарушы органдармен келiсу бойынша жүргізілуге тиіс;

      10) жер қойнауын пайдалану жөнiндегi құрылысжайларды пайдалануға беру жобада көзделген барлық экологиялық талаптар толық көлемде орындалған жағдайда жүргiзiледi;

      11) жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операциялар және жабдықтарды бөлшектеу аяқталғаннан кейiн жою жоспарында (жобасында) көзделген жобалық шешiмдерге сәйкес жерді қалпына келтiру (рекультивациялау) жөніндегі жұмыстар жүргiзiледi;

      12) бұрғылау ұңғымалары, оның ішінде өздігінен төгілетін ұңғымалар, сондай-ақ пайдалануға жарамсыз немесе пайдаланылу тоқтатылған ұңғымалар Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жер қойнауын пайдаланушының реттегіш құрылғылармен жабдықтауына, консервациялауға немесе жоюға жатады;

      13) қоршаған ортаны қорғау, су қорын пайдалану және қорғау саласындағы, жер қойнауын зерттеу жөнiндегi уәкілетті мемлекеттік органдардың, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттiк органның сіңіргіш ұңғымаларды болжамды бұрғылау ауданында арнайы зерттеп-қараулар жүргiзілгеннен кейiн берілетiн оң қорытындылары болған кезде осы ұңғымаларды бұрғылауға жол беріледі;

      14) келісімшарт аумағы шегінде ұңғымаларды консервациялау және жою Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

      3. Мыналарға:

      1) шаруашылық-ауызсу бар қабаттарға бұрғылау ерiтiндiлері мен материалдарын жiберуге;

      2) өнеркәсiптiк, емдiк минералдық және жылу-энергетикалық сарқынды суды төгуге арналған сіңіргіш ұңғымалар шаруашылық ауыз-суымен жабдықтау немесе емдiк мақсаттарға жарамды немесе сол үшiн пайдаланылатын сулы белдеуді ластау көзі болуы мүмкiн жағдайларда осы ұңғымаларды бұрғылауға;

      3) сумен жабдықтау көздерiн санитариялық қорғау аймақтарында сiңiргіш ұңғымалар мен құдықтарды орнату;

      4) құрамында радиоактивтi заттар бар пайдаланылған суды сіңіргіш ұңғымалар мен құдықтарға төгуге тыйым салынады.

398-бап. Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында барлау және өндіру кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Ұңғымаларды бұрғылау теңізде көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық практикада қабылданған сынақтан өткен озық қағидаттар мен әдістер негізінде жүзеге асырылуға тиіс.

      2. Келісімшарт аумағы шегінде теңіз бұрғылау платформаларын орналастыруға арналған орындар балық аулау кәсіпшілігі, балықтардың бағалы түрлерін және су кәсіпшілігінің басқа да объектілерін сақтау және олардың өсімін молайту үшін перспективалық маңызы бар теңіз аудандарының қоршаған ортасын барынша сақтау мүмкіндігі ескеріле отырып таңдалуға тиіс.

      3. Кеме қатынасы үшін қолжетімді акваторийде мұз жабыны болған кезде бұрғылау баржасынан немесе платформасынан бұрғылау жұмыстарын жүргізу көмірсутектердің ықтимал төгілуін оқшаулау үшін қажетті жабдықтары бар мұзжарғыш типтегі корабльдің ұдайы болуымен жүзеге асырылуға тиіс. Осы тармақта көрсетілген талап жасанды аралдарда ұңғымаларды бұрғылауға қолданылмайды.

      4. Теңізде мұз қатқан қиын жағдайларда болжамды экстремалдық қысымы бар және құрамындағы күкіртсутегі өте жоғары болатын қалың тұз астындағы өнімді белдеуді ашуға және ұңғымаларды сынауға тыйым салынады.

      5. Теңізде көмірсутектерді өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде жер қойнауын пайдаланушы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган айқындаған тәртіппен ұңғымалар сағаларында байқау және өлшеу арқылы өндірістік процеске мониторинг жүргізуге міндетті.

      6. Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде жер қойнауын пайдаланушы авариялық төгілудің алдын алу, оны оқшаулау және жою жөніндегі іс-шараларды қамтамасыз етуге тиіс.

      7. Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың авариялық төгілуі туындаған кезде жиынтық экологиялық пайданы талдау негізінде оны жоюдың оңтайлы әдістері қолданылуға тиіс.

      Жиынтық экологиялық пайданы талдау адамдардың денсаулығын барынша сақтауға және қоршаған ортаны қорғауға бағытталған, мұнайдың төгілуін жоюдың оңтайлы әдістерін іріктеу тәсілін білдіреді.

      Мұнайдың төгілуін жоюдың оңтайлы әдістерін іріктеу адамдардың денсаулығын барынша сақтау және қоршаған ортаны қорғау үшін жиынтық экологиялық пайданы талдау негізінде жүргізіледі.

      Жиынтық экологиялық пайданы талдау негізінде мұнайдың төгілуін жоюдың оңтайлы әдістерін қоршаған ортаны қорғау, жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану, су қорын пайдалану мен қорғау, сумен жабдықтау, су бұру саласындағы уәкілетті органдармен, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келісу тек қана:

      1) елді мекеннен қашықтығы бес километрден кем болған кезде мұнай дағын жағу;

      2) жағуға жататын мұнай дағын оқшаулау мақсатында хердерлерді қолдану;

      3) су тереңдігі он метрден кем және жағалауға дейінгі қашықтық 1 километрден кем болған кезде диспергенттерді қолдану үшін талап етіледі.

      Өзге жағдайларда мұнайдың төгілуін жоюдың оңтайлы әдістерін іріктеу қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісу бойынша жүзеге асырылады.

      Диспергенттерді, хердерлерді кез келген қолдану немесе мұнай дағын жағу туралы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға хабар беру қажет.

      Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында жиынтық экологиялық пайданы талдау негізінде мұнайдың төгілуін жоюдың оңтайлы әдістерін айқындау, келісу және оларды таңдау туралы шешім қабылдау қағидаларын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      8. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган:

      1) жиынтық экологиялық пайданы алдын ала және жедел талдау негізінде мұнайдың төгілуін жоюдың оңтайлы әдістерін келіседі;

      2) жиынтық экологиялық пайдаға талдау жүргізу әдістемесін әзірлейді және бекітеді;

      3) жиынтық экологиялық пайданы талдау мәселелері және теңізде мұнайдың төгілуін жою әдістері бойынша ұсынылатын ең үздік халықаралық практикалар тізбесін бекітеді.

      9. Жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану, су қорын пайдалану және қорғау, сумен жабдықтау, су бұру саласындағы уәкілетті органдар, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында жиынтық экологиялық пайданы талдау негізінде теңізде мұнайдың төгілуін жоюдың оңтайлы әдістерін айқындау, келісу және оларды таңдау туралы шешім қабылдау қағидаларында белгіленген жағдайларда мұнайдың төгілуін жоюдың оңтайлы әдістерін келіседі.

      10. Теңізде және ішкі су айдындарында мұнайдың авариялық төгілуін жою кезінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітетін тізбеге енгізілген диспергенттер мен хердерлер қолданылады.

      Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың авариялық төгілуін жоюға арналған диспергенттер мен хердерлердің тізбесін, Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың авариялық төгілуін жоюға арналған диспергенттер мен хердерлердің тізбесіне диспергенттер мен хердерлерді енгізу тәртібін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      Диспергенттер – беткі-активті заттар мен еріткіштердің қоспасы, олар мұнай дағының табиғи процестердің әсер етуінен бұзылғанға дейін судың қабатында қала отырып, онымен барынша тиімді араласа алатын ұсақ тамшыларға бөлінуіне мүмкіндік береді.

      Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың авариялық төгілуін жоюға арналған диспергенттердің тізбесіне енгізу үшін диспергенттерді айқындау жөніндегі әдістемені қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың авариялық төгілуін жоюға арналған диспергенттер мен хердерлердің тізбесіне енгізу үшін хердерлерді айқындау әдістемесін бекітеді.

      11. Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін экологиялық сезімталдық карталарын (бұдан әрі – экологиялық сезімталдық карталары) әзірлеуді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган қамтамасыз етеді және ол жинау, сақтау, өңдеу (есепке алу және жүйелеу), талдау жөніндегі іс-шараларды қамтиды.

      Экологиялық сезімталдық картасы экологиялық құндылығы жоғары әлеуметтік-экономикалық объектілердің, қоршаған орта объектілерінің орналасуын және теңізде мұнайдың төгілуін жою кезінде қорғау мен тазартудың басымдылығын айқындау үшін маусымдылықты ескере отырып, олардың сезімталдық индексін айқындайды.

      Экологиялық сезімталдық картасы бағдарламалық қамтылыммен қалыптастырылады, жылына бір реттен кем емес кезеңділікпен толықтырылып және жаңартылып отырады.

      12. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган:

      1) экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу және Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін сезімталдық индексін айқындау бойынша шешімдер қабылдау қағидаларын;

      2) жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану, су қорын пайдалану және қорғау, сумен жабдықтау, су бұру саласындағы уәкілетті органдармен, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органмен келісу бойынша Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін сезімталдық индекстері бар экологиялық сезімталдық картасын;

      3) Қазақстан Республикасының теңізінде, ішкі су айдындарында және сақтық аймағында мұнайдың төгілуін жою үшін экологиялық сезімталдық картасын әзірлеу әдіснамасын бекітеді.

399-бап. Қазақстан Республикасының сақтық аймағы шегiнде жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операцияларды жүргiзу кезiндегi экологиялық талаптар

      1. Қазақстан Республикасының сақтық аймағы шегiнде жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операцияларды жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушы оларды су деңгейi көтерiлген жағдайда теңiздiң ластануын болғызбайтындай немесе барынша азайтатындай етіп жүргiзуге мiндеттi.

      2. Қазақстан Республикасының сақтық аймағы шегiнде жер қойнауын пайдалану жөнiндегi операцияларды жүзеге асыратын жер қойнауын пайдаланушы өзiнiң келiсiмшарттық аумағынан теңiз ластанған жағдайда, жер қойнауын пайдаланушының кiнәсiнің болған-болмағанына қарамастан, қоршаған ортаға, жеке немесе заңды тұлғаларға келтiрiлген залал мен шығын үшiн жауапты болады.

400-бап. Көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде түзілетін күкіртпен жұмыс істеу кезіндегі экологиялық талаптар

      1. Көмірсутектерді барлау және (немесе) өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде түзілетін техникалық газ күкіртін экологиялық және санитариялық-эпидемиологиялық талаптарға, сондай-ақ өрт қауіпсіздігі мен өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына сәйкес жабдықталған арнайы алаңдарда ашық түрде орналастыруға және сақтауға жол беріледі.

      2. Техникалық газ күкіртімен жұмыс істеген кезде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен қағидаларда көзделген экологиялық талаптардың сақталуы қамтамасыз етілуге тиіс.

401-бап. Суасты құбыржолдары мен кәбілдерін жобалау, төсеу және пайдалану кезiндегi экологиялық талаптар

      1. Әрбiр нақты объектiнi салу және пайдалану үшін трассалар, конструкциялар, жабдықтар, технологиялар мен техникалық құралдар орналастырылатын жердi таңдау қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді азайту мақсатында баламалы негiзде жүргiзiлуге тиiс.

      2. Суасты құбыржолдары мен кәбілдер трассасына бес жүз метрден кем арақашықтықта бұрғылау-жару жұмыстарын жүргізуге және серпімді толқындар (сейсмикалық сигналдар) туғызатын пневматикалық және басқа да детонациялайтын көздермен сейсмикалық барлауға тыйым салынады.

      3. Су асты құбыржолдары мен кәбілдерiнің трассаларын кесіп өтіп сейсмикалық шалғыларды сүйретуге және балық аулау кемелерiнің тралдауына тыйым салынады.

      4. Салынуға жататын құбыржолдар мен соған iлеспе инженерлiк құрылысжайларды жобалау:

      олардың сенімділігінің, қауiпсiздiгiнiң, қорғалуы мен техникалық жай-күйiн бақылаудың жоғары дәрежесін;

      күтпеген жағдайларға жедел ден қою мүмкіндігін;

      жөндеу-қалпына келтiру жұмыстарының жеделдiгi мен сапасын;

      қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді барынша азайтуды қамтамасыз етуге тиiс.

      5. Жобада құрылыс, санитариялық-эпидемиологиялық нормалар мен қағидалардың талаптарына, сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi органның нұсқаулық құжаттарына сәйкес келетiн "Қоршаған ортаны қорғау" деген дербес бөлім мiндеттi түрде болуға тиiс.

      6. Жобалау-сметалық құжаттаманың толықтығы мен анықтығы үшін жобаның тапсырыс берушiсі мен әзiрлеушiсі жауапты болады.

      7. Құбыржол төсеу жобаларында салынған және кейiннен пайдаланылған кезде оларды қорғау жөнiндегi шаралар көзделуі қажет. Көмiрсутек шикiзаты мен оны қайта өңдеу өнiмдерiн тасымалдайтын құбыржолдарды салудың әрбір сатысында және пайдалану кезінде қоршаған ортаны, сондай-ақ тәуекелi жоғары объектiлерге жататын құбыржолдарды қорғау және сақтау жөнiнде шаралар қабылдануға тиiс.

      8. Құбыржолдардың кеме жүзетiн өзендермен және каналдармен қиылысатын жерлері жағалауларда навигациялық белгiлермен белгiленуге тиіс. Магистральдық құбыржолды салған кезде навигациялық белгiлер Қазақстан Республикасының iшкi су көлiгi саласындағы заңнамасына сәйкес орнатылады.

      9. Құбыржолдардың зақымдалу ықтималдығын болғызбау үшiн оларды төсеудің кез келген түрінде мынадай:

      су асты өткелдерінің бойында – өткелдердің шеткi сызықтарының осiнен әрбiр жағынан жүз метр қашықтықтағы, параллель жазықтар арасында орналасқан, су бетінен түбiне дейiнгi су кеңiстiгiнiң учаскесi түрiнде;

      өнiмдi тасымалдауға дайындау технологиялық қондырғыларының, басты және аралық, қайта айдайтын және құятын сорғы станцияларының, резервуарлық парктердiң, компрессорлық және газ тарату станцияларының, өнiм өлшейтiн тораптардың, құятын және ағызатын эстакадалардың, мұнай мен мұнай өнiмдерiн қыздыратын пункттердің айналасында – көрсетілген oбъектiлер аумағы шекараларының жан-жағынан жүз метр қашықтықта болатын тұйық сызықпен шектелген жер учаскесi түрiнде күзет аймақтары белгіленеді.

      10. Күзет аймақтарын, оның құрамына кіретін коммуникациялар мен объектілерді байланыстыра отырып, құбыржолдың нақты жағдайының материалдары, координаталары оларды мемлекеттік жер кадастрына енгізу үшін тиісті жергілікті атқарушы органдар мен "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясына берілуге тиіс.

      11. Құбыржолдардың күзет аймақтарында олардың қалыпты пайдаланылуын бұзуы не бүлiнуiне алып келуі мүмкiн әрекеттер жасауға:

      навигациялық танымдық белгiлердің, бақылау-өлшеу пункттерiнiң орнын ауыстыруға, оларды көмуге және сындыруға;

      қызмет көрсетiлмейтiн кәбілдік байланыс пункттерiнiң люктерiн, қақпалары мен есiктерiн, желілік арматуралар тораптарының қоршауларын, катодтық және дренаждық қорғау қондырғыларын, желiлiк және байқау құдықтары мен басқа да желiлiк құрылғыларды ашуға, крандар мен тартпаларды ашуға және жабуға, байланыс, энергиямен жабдықтау және құбыржолдардың телемеханикасы құралдарын ажыратуға немесе қосуға;

      қоқысқа айналдыруға, қышқылдардың, тұздар мен сiлтiлердің ерiтiндiлерiн төгуге;

      жағалауларды бекiтетiн құрылысжайларды, су өткiзетiн құрылғыларды, құбыржолдарды – бұзылудан, ал iргелес жатқан аумақ пен қоршаған жергілікті жерді тасымалданатын өнiмнің авариялық төгiлуінен сақтайтын топырақтан жасалған немесе өзге құрылысжайларды (құрылғыларды) бұзуға;

      зәкiр тастауға, түсiрiлген зәкiрлермен, шынжырлармен, лоттармен, ысырғыштармен және тралдармен өтуге, түбiн тереңдету және топырақты аршу жұмыстарын жүргiзуге;

      от жағуға немесе ашық немесе жабық от көздерiн орналастыруға тыйым салынады.

      12. Құбыржолдардың күзет аймақтарында магистральдық құбыржолдың меншік иесінің жазбаша рұқсатынсыз кез келген жұмыстарды, оның ішінде геологиялық-түсіру, геологиялық-барлау, іздеу, геодезиялық және ұңғымаларды, шурфтарды орнатуға және топырақ сынамасын алуға байланысты басқа да іздестіру жұмыстарын, сондай-ақ жару жұмыстарын жүргізуге тыйым салынады. Құбыржолдардың күзет аймақтарында жару жұмыстарын жүргізуге жазбаша рұқсат осы жұмыстарды жүргізетін ұйым қауіпті өндірістік объектілер үшін өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ету қағидаларында көзделген тиісті материалдарды ұсынғаннан кейін ғана беріледі.

      13. Құрамында күкіртті сутек бар мұнай мен судың авариялық төгілуі кезінде күкіртті сутек құрамының тиісті жұмыстарды жүзеге асыратын персонал үшін қауіпсіз деңгейіне жеткеннен кейін оларды дереу жинап, сол жерде бейтараптандыру немесе көмуге әкету керек.

      14. Теміржол және су жолдарының, автомобиль жолдарының, жыралардың және басқа да табиғи кедергілердің газ, мұнай, конденсат құбыржолдарымен қиылысатын жерлерінде, бұрылыс бұрыштарында, адамдардың жиналуы мүмкін пункттерінде, газ, мұнай, конденсат құбыржолдарының технологиялық тораптарында тиісті қауіпсіздік белгілері мен жазбалар қойылады. Санамаланған орындар үшін жобада шығарындылардың, ағындылардың, төгінділердің қауіптілігін болғызбайтын немесе азайтатын қосымша іс-шаралар көзделуге тиіс.

402-бап. Жойылуы қиын органикалық ластағыштар мен құрамында хлор бар қалдықтарды өндіру, әкелу, әкету, пайдалану және жою жөніндегі қызметке қойылатын экологиялық талаптар

      1. Жойылуы қиын органикалық ластағыштар – Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда көзделген, ыдырауға төзімді, биожинақталумен сипатталатын және ауа, су арқылы трансшекаралық тасымалдау объектісі және көшпелі түрлер болып табылатын, сондай-ақ құрлық экожүйелерінде және су экожүйелерінде жинақтала отырып, өздерінің шығарылу көзінен алыс қашықтықта шөгетін, тірі организмдердің иммундық, эндокриндік жүйелерінің бұзылуын және онкологиялық ауруларды қоса алғанда, әртүрлі аурулар тудыратын неғұрлым қауіпті органикалық қосылыстар.

      2. Жойылуы қиын органикалық ластағыштар экологиялық қауіпсіз тәсілмен жойылуға жатады.

      3. Бөлінетін газдарды кешенді тазартпай жойылуы қиын органикалық ластағыштар мен құрамында хлор бар қалдықтарды жоюға арналған технологияларды пайдалануға тыйым салынады. Бөлінетін газдарды кешенді тазарту тазартылған бөлінетін газдарда диоксиндер мен фурандардың бір текше метрде 0,1 нанограмнан аспайтын концентрацияда болуын қамтамасыз етуге тиіс.

      4. Азық-түлікті немесе жемшөпті өндіруге және қайта өңдеуге байланысты жерлерде жойылуы қиын органикалық ластағыштарды пайдалануға тыйым салынады.

      5. Құрамында Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында көзделген, жойылуы қиын органикалық ластағыштар бар пестицидтерді өндіруге және пайдалануға тыйым салынады. Осы заттарды оларды жою мақсаттарында ғана экспорттауға және импорттауға рұқсат етіледі.

      6. Жойылуы қиын органикалық ластағыштармен жұмыс істеу қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекіткен жойылуы қиын органикалық ластағыштармен және оларды қамтитын қалдықтармен жұмыс істеу қағидаларында реттеледі.

      7. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган Қазақстан Республикасының жойылуы қиын органикалық ластағыштар туралы халықаралық шарттарын іске асыруды қамтамасыз етеді.

403-бап. Гендік-инженерлік қызметті жүзеге асыруға, қазіргі заманғы биотехнология өнімдерін өндіруге, қолдануға және таратуға қойылатын экологиялық талаптар

      1. Генетикалық түрлендірілген организм деп адам организмін қоспағанда, қазіргі заманғы биотехнологияны пайдаланудың нәтижесінде алынған генетикалық материалдың жаңа комбинациясына ие, кез келген организм (оның ішінде микроорганизм) түсініледі.

      2. Қазіргі заманғы биотехнология деп:

      1) рекомбинантты дезоксирибонуклеин қышқылын (ДНК) және жасушаларға немесе органеллаларға нуклеин қышқылдарын тікелей инъекциялауды қоса алғанда, нуклеин қышқылдарын пайдалана отырып in vitro әдістерін; немесе

      2) табиғи физиологиялық репродуктивтік немесе рекомбинациялық кедергілерді еңсеруге мүмкіндік беретін және шығару мен селекция үшін дәстүрлі әдістер болып табылмайтын әртүрлі таксономиялық мәртебесі бар организмдер жасушаларының бірігуіне негізделген әдістерді қолдану түсініледі.

      3. Микроорганизм деп вирустарды, вироидтарды, дақылдағы жануарлар мен өсімдіктер жасушаларын қоса алғанда, генетикалық материалдың репликациясына немесе берілуіне қабілетті жасушалық немесе жасушалық емес кез келген микробиологиялық түзілім түсініледі.

      4. Генетикалық түрлендірілген организмдерді қоршаған ортаға әдейі босату деп генетикалық түрлендірілген организмдермен жанасуды шектеу және жалпы халық пен қоршаған орта қауіпсіздігінің жоғары дәрежесін қамтамасыз ету үшін оқшаулаудың (тежеудің) қандай да бір арнайы шаралары пайдаланылмайтын генетикалық түрлендірілген организмдерді немесе генетикалық түрлендірілген организмдердің комбинациясын қоршаған ортаға кез келген әдейі интродукциялау (шығару) түсініледі.

      Генетикалық түрлендірілген организмдерді қоршаған ортаға әдейі босату кезінде мынадай талаптар сақталуға тиіс:

      1) кез келген жаңа орында генетикалық түрлендірілген организмдерді қоршаған ортаға әдейі босату санитариялық-эпидемиологиялық сараптаманың оң қорытындысы болған кезде және генетикалық түрлендірілген организмдерді генетикалық түрлендірілген организмдер мен өнімдердің тізіліміне (тізбесіне) енгізгеннен кейін ғана жүзеге асырылады;

      2) генетикалық түрлендірілген организмдерді қоршаған ортаға әдейі босатуға қатысты шешімдер қабылдау процесінде мынадай ақпарат: генетикалық түрлендірілген организмнің жалпы сипаттамасы; генетикалық түрлендірілген организмдерді қоршаған ортаға әдейі босатуды жүзеге асыруды жоспарлап отырған субъектінің атауы мен мекенжайы; генетикалық түрлендірілген организмдерді қоршаған ортаға әдейі босатуды жүзеге асыру жоспарланып отырған учаскенің орналасқан жері; генетикалық түрлендірілген организмдерді пайдаланудың болжамды түрлері; қоршаған ортаға әсер етуді бағалау құжаттамасы; санитариялық-эпидемиологиялық сараптаманың қорытындысы; жұртшылықтың қатысу нәтижелері; генетикалық түрлендірілген организмдердің қоршаған ортаға әдейі босатылуын санкциялайтын шешімнің мазмұны және оның негіздемесі қандай жағдайда болсын құпия деп есептелмейді;

      3) генетикалық түрлендірілген организмдердің бақылаусыз таралуына жол бермеу жөніндегі шаралар қамтамасыз етілуге тиіс.

      5. Генетикалық түрлендірілген организмдерді нарықта өткізу (орналастыру) деп генетикалық түрлендірілген организмдерді үшінші тараптарға ақыға немесе тегін беру түсініледі.

      Генетикалық түрлендірілген организмдерді нарықта бастапқы өткізу (орналастыру) кезінде мынадай талаптар сақталуға тиіс:

      1) генетикалық түрлендірілген организмдерді нарықта бастапқы өткізу (орналастыру) экологиялық тәуекелдер мен адамдардың денсаулығына қатерлерге бағалау жүргізілгеннен және генетикалық түрлендірілген организмдерді генетикалық түрлендірілген организмдер мен өнімдердің тізіліміне (тізбесіне) енгізгеннен кейін ғана жүзеге асырылады;

      2) генетикалық түрлендірілген организмдерді нарықта бастапқы өткізуге (орналастыруға) қатысты шешімдер қабылдау процесінде мынадай ақпарат: генетикалық түрлендірілген организмнің жалпы сипаттамасы; генетикалық түрлендірілген организмдерді нарықта бастапқы өткізуді (орналастыруды) жүзеге асыруды жоспарлап отырған субъектінің атауы мен мекенжайы; генетикалық түрлендірілген организмдерді пайдаланудың болжамды түрлері; экологиялық тәуекелдер мен адамдардың денсаулығына қатерлерді бағалау құжаттамасы; экологиялық мониторинг жөніндегі ұсыныстарды қоса алғанда, қоршаған ортаға және (немесе) адамдардың денсаулығына әсер етуді болғызбау, төмендету үшін көзделген шаралардың сипаттамасы; жұртшылықтың қатысу нәтижелері; генетикалық түрлендірілген организмдерді нарықта бастапқы өткізуді (орналастыруды) санкциялайтын шешімнің мазмұны және оның негіздемесі қандай жағдайда болсын құпия деп есептелмейді;

      3) генетикалық түрлендірілген организмдердің бақылаусыз таралуына жол бермеу жөніндегі шаралар қамтамасыз етілуге тиіс.

      6. Генетикалық түрлендірілген организмдерді тұйық жүйелерде пайдалану деп қандай да бір кәсіпорын, қондырғы немесе өзге де физикалық объекті шегінде жүзеге асырылатын, өздеріне қатысты сыртқы ортамен байланысын және оған әсер етуін тиімді шектейтін оқшаулаудың (тежеудің) арнайы шаралары пайдаланылатын генетикалық түрлендірілген организмдерге байланысты кез келген қызмет түсініледі.

      Генетикалық түрлендірілген организмдерді тұйық жүйелерде пайдалану кезінде мынадай талаптар сақталуға тиіс:

      1) микроорганизмдердің жаңа штаммдарын жасау және генетикалық түрлендірілген организмдерді шығару Кеден одағы комиссиясының Микроорганизмдердің, оның ішінде генетикалық түрлендірілген микроорганизмдердің жасалған жаңа штаммдарының қауіпсіздігі (патогендігінің, вируленттілігінің, уыттылығының және аллергендігінің болмауы) туралы 2010 жылғы 28 мамырдағы № 299 шешімімен бекітілген Санитариялық-эпидемиологиялық қадағалауға (бақылауға) жататын тауарларға қойылатын бірыңғай санитариялық-эпидемиологиялық және гигиеналық талаптарға сәйкес берілген санитариялық-эпидемиологиялық сараптаманың оң қорытындысы болған кезде жүзеге асырылады;

      2) генетикалық түрлендірілген организмдерді тұйық жүйелерде пайдалануға қатысты шешімдер қабылдау процесінде мынадай ақпарат: генетикалық түрлендірілген организмнің жалпы сипаттамасы; генетикалық түрлендірілген организмдерді тұйық жүйелерде пайдалануды жүзеге асыруды жоспарлап отырған субъектінің атауы мен мекенжайы; генетикалық түрлендірілген организмдерді тұйық жүйелерде пайдалануды жүзеге асыру жоспарланып отырған кәсіпорынның, қондырғының немесе өзге де физикалық объектінің орналасқан жері; қоршаған ортаға әсер етуді бағалау құжаттамасы; санитариялық-эпидемиологиялық сараптаманың қорытындысы; оқшаулаудың (тежеудің) арнайы шараларының сипаттамасы; генетикалық түрлендірілген организмдердің қоршаған ортаға абайсызда босатылуына және қоршаған ортаға және (немесе) адам денсаулығына залал келтіру қаупінің туындауына байланысты күтпеген (төтенше) мән-жайлар жағдайына арналған іс-шаралар жоспарының мазмұны; жұртшылықтың қатысу нәтижелері; генетикалық түрлендірілген организмдерді тұйық жүйелерде пайдалануды санкциялайтын шешімнің мазмұны және оның негіздемесі қандай жағдайда болсын құпия деп есептелмейді;

      3) генетикалық түрлендірілген организмдердің қоршаған ортаға абайсызда босатылуына жол бермеу жөніндегі шаралар қамтамасыз етілуге тиіс;

      4) генетикалық түрлендірілген организмдердің қоршаған ортаға абайсызда босатылуына және қоршаған ортаға және (немесе) адам денсаулығына залал келтіру қаупінің туындауына байланысты күтпеген (төтенше) мән-жайлар жағдайына арналған іс-шаралар жоспары әзірленуге тиіс.

      7. Мемлекеттік органдар генетикалық түрлендірілген организмдерге байланысты қызмет қоршаған ортаға және (немесе) халық денсаулығына болмай қоймайтын қатер төндірген жағдайда, мүдделі жұртшылықтың шаралар қабылдауына немесе мұндай қатерден болатын залалды азайтуына мүмкіндік бере алатын қажетті ақпаратты олардың арасында қысқа мерзімдерде таратады.

      8. Генетикалық түрлендірілген өнімдер деп өндіру технологиясы кез келген кезеңде генетикалық түрлендірілген организмдерді пайдалануды көздейтін өнімдер, оның ішінде ауыл шаруашылығы өнімі, тамақ өнімдері мен жемшөп түсініледі.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган мен халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган бекіткен тізбе шеңберінде ғана Қазақстан Республикасында генетикалық түрлендірілген өнімдерді пайдалануға жол беріледі.

      9. Генетикалық түрлендірілген өнімдер генетикалық түрлендірілген организмдер мен өнімдердің тізіліміне (тізбесіне) енгізіледі.

      10. Құрамында генетикалық түрлендірілген организмдер бар немесе солардан тұратын немесе алынған барлық тамақ өнімі, жемшөп пен жемшөп қоспасы техникалық регламенттерге сәйкес таңбалауға жатады.

      Таңбалаудың мақсаты тұтынушыларға өнімнің, жемшөптің немесе жемшөп қоспасының нақты қасиеттері туралы хабар беру болып табылады.

      Егер техникалық регламенттерге сәйкес таңбалау мүмкін болмаса немесе талап етілмесе, онда генетикалық түрлендірілген өнімнің нақты қасиеттері туралы ақпарат ілеспе құжаттарда көрсетіледі.

      11. Ауыл шаруашылығы өндірушілері таңбалау арқылы өздерінің өнімін сатып алушының генетикалық түрлендірілген өнімді сатып алатыны туралы осы сатып алушыға хабар беруге және өздерінің өнімін беретін сатып алушылардың тізілімін жүргізуге тиіс.

      12. Мемлекеттік органдар генетикалық түрлендірілген тамақ өнімдерін, жемшөп пен жемшөп қоспаларын таңбалауға қойылатын қолданыстағы талаптар туралы ақпарат таратуды қамтамасыз етеді.

      Генетикалық түрлендірілген өнімдерді таңбалау жүйесі түпкі тамақ өнімінен генетикалық түрлендірілген дезоксирибонуклеидтерді немесе ақуыздарды табу мүмкіндігіне негізделеді.

      13. Генетикалық түрлендірілген өнімдер мен организмдерді өндіру және пайдалану жөніндегі қызметті жүзеге асыратын тұлға:

      1) генетикалық түрлендірілген өнімдердің қайдан және қайда түсетінін айқындау жүйелері мен рәсімдерін пайдалануға;

      2) қоршаған ортаға әдейі шығаруға арналған генетикалық түрлендірілген организмдер бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органға олардың ерекшеліктері туралы егжей-тегжейлі ақпарат беруге;

      3) тамаққа, жемшөпке немесе қайта өңдеуге арналған генетикалық түрлендірілген организмдер бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға өнімнің құрамында болуы мүмкін генетикалық түрлендірілген организмдердің ерекшеліктерін сипаттай отырып, өнімнің тек қана тамақ, жемшөп ретінде немесе қайта өңдеу үшін пайдаланылуға тиіс екендігі туралы декларацияны беруге;

      4) генетикалық түрлендірілген организмдерден алынатын тамақ өнімдері мен жемшөпке қатысты сатып алушыларға өнімнің генетикалық түрлендірілген организмдерден алынғаны туралы таңбалау арқылы хабар беруге;

      5) генетикалық түрлендірілген өнімдер мен организмдерді өндіру және пайдалану туралы ақпаратты бес жыл бойы сақтауға және оны қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның және халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның талап етуі бойынша оларға ұсынуға міндетті.

21-БӨЛІМ. ТӨТЕНШЕ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЖАҒДАЙ АЙМАҚТАРЫ ЖӘНЕ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ЗІЛЗАЛА АЙМАҚТАРЫ

404-бап. Төтенше экологиялық жағдай және экологиялық зілзала

      1. Төтенше экологиялық жағдай – антропогендік қызмет немесе әдеттегі табиғи процестер нәтижесінде адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына, табиғи экологиялық жүйелердің, өсімдіктер мен жануарлардың генетикалық қорларының жай-күйіне қатер төндіретін қоршаған ортаның тұрақты жағымсыз өзгерістері болатын аумақ учаскесінде немесе акваторияда туындаған экологиялық ахуал.

      Осы тармақтың мақсаттары үшін халық денсаулығына төнген қатер деп қоршаған ортаның ластануына байланысты денсаулықтың қалпына келетін бұзылу жиілігінің ұлғаюы түсініледі.

      2. Экологиялық зілзала – антропогендік қызмет немесе әдеттегі табиғи процестер нәтижесінде халық денсаулығының елеулі нашарлауына, табиғи экологиялық жүйелердің бұзылуына және (немесе) өсімдіктер әлемі мен жануарлар дүниесі жай-күйінің нашарлауына алып келген қоршаған ортаның терең орны толмас өзгерістері болған аумақ учаскесінде туындаған экологиялық ахуал.

      Осы тармақтың мақсаттары үшін халық денсаулығының елеулі нашарлауы деп орны толмас және денсаулықтың өмірмен сыйыспайтын бұзылуы санының артуы, өлім себептері құрылымының өзгеруі және қоршаған ортаның ластануынан туындаған өзіндік ерекшелігі бар аурулардың пайда болуы, сондай-ақ қоршаған ортаның ластануына байланысты денсаулықтың қалпына келетін бұзылу жиілігінің елеулі ұлғаюы түсініледі.

      3. Аумақты (акваторияны) төтенше экологиялық жағдай аймағына немесе экологиялық зілзала аймағына жатқызу қалыптасқан экологиялық ахуал себептерін айқындау және экологиялық қолайсыздық дәрежесін тұрақтандыру мен төмендету, антропогендік қызметтің қоршаған ортаға әсер ету деңгейін төмендету, қоршаған ортаны қалпына келтіру және халықтың өміріне және (немесе) денсаулығына жағымсыз салдарды барынша азайту бойынша жедел шараларды жүргізу жөніндегі негізделген, кезек күттірмейтін шараларды әзірлеу мақсатында жүзеге асырылады.

405-бап. Жекелеген аумақтарды (акваторияларды) төтенше экологиялық жағдай аймағы немесе экологиялық зілзала аймағы деп жариялау тәртібі

      1. Төтенше экологиялық жағдай аймағы немесе экологиялық зілзала аймағы деп жариялау болжанатын аумақты (акваторияны) зерделеу мақсатында комиссия құрылады.

      2. Жергілікті атқарушы органдар мен өзге де мемлекеттік органдар өз құзыреті шегінде:

      1) болжанып отырған қолайсыз экологиялық ахуал аумағында тұрып жатқан тұрғындардың;

      2) Қазақстан Республикасы Парламенті мен жергілікті өкілді органдар депутаттарының;

      3) коммерциялық емес ұйымдардың жолданымдары негізінде комиссия құруға бастама жасауға құқылы.

      3. Комиссияның құрамына жергілікті өкілді органдардың депутаттары, қоршаған ортаны қорғау, білім және ғылым, денсаулық сақтау, индустрия, сауда, энергетика және минералдық ресурстар, ауыл шаруашылығы, еңбек және халықты әлеуметтік қорғау саласындағы, азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті органдардың, тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің жергілікті атқарушы органдарының өкілдері және басқа да мүдделі жеке және заңды тұлғалар кіреді.

      4. Комиссия:

      1) аумақтың экологиялық жай-күйін;

      2) қолайсыз экологиялық ахуалдың туындау себептерін;

      3) сол немесе өзге дәрежеде тозған аумақтың шекараларын;

      4) болжамды қолайсыз экологиялық ахуалдың залалын, нашарлау мүмкіндігін;

      5) болжамды қолайсыз экологиялық ахуалды жою бойынша қажетті шараларды;

      6) туындауына негіз болған факторларды жою мақсатында қолайсыз экологиялық ахуалдың салдарын жоюға қажеттi құралдарды;

      7) қолайсыз экологиялық ахуалдың туындауына негіз болған антропогендік қызмет түрлерін айқындау мақсатында материалдарды жинауды және талдауды жүзеге асырады.

      5. Қолда бар материалдар жеткіліксіз болған жағдайда комиссия тиісті мемлекеттік органға қосымша зерттеулер жүргізу қажеттігі туралы ұсыныс енгізеді.

      6. Денсаулық сақтау, білім және ғылым саласындағы уәкілетті органдардың қорытындысымен бірге аумақты зерттеп-қарау материалдары мемлекеттік экологиялық сараптама жүргізу үшін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға беріледі.

      7. Мемлекеттік экологиялық сараптаманың қорытындысында аумақты төтенше экологиялық жағдай аймағы немесе экологиялық зілзала аймағы деп тану немесе танымау туралы тұжырым болуға тиіс.

      8. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi органның мемлекеттiк экологиялық сараптамасының оң қорытындысы, сондай-ақ денсаулық сақтау, білім және ғылым саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк органдардың қорытындылары негiзiнде аумақ:

      1) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның шешімімен – төтенше экологиялық жағдай аймағы;

      2) Қазақстан Республикасының заңымен – экологиялық зiлзала аймағы деп жарияланады.

      9. Осы баптың 8-тармағында санамаланған нормативтiк құқықтық актiлерде:

      1) төтенше экологиялық жағдай аймағының немесе экологиялық зілзала аймағының шекаралары;

      2) төтенше экологиялық жағдай аймағын немесе экологиялық зілзала аймағын жариялау мерзімдері;

      3) төтенше экологиялық жағдай аймағының немесе экологиялық зілзала аймағының құқықтық режимі;

      4) тиісті аумақтағы қолайсыз экологиялық ахуалды тұрақтандыру және оның деңгейін төмендету жөніндегі шаралар не оларды әзірлеу қажеттігін нұсқау;

      5) азаматтарды төтенше экологиялық жағдай немесе экологиялық зілзала салдарынан зардап шеккендер санатына жатқызу тәртібі және оларды әлеуметтік қорғау шаралары көрсетіледі.

      10. Табиғи ресурстарды қалпына келтіру (молайту), қоршаған ортаның сапасын жақсарту, халыққа медициналық көмек көрсету жөніндегі іс-шаралар сараланған түрде әзірленеді және жүзеге асырылады.

      Ескерту. 405-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 27.12.2021 № 87-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

406-бап. Аумақтардың экологиялық ахуалын бағалау

      1. Аумақтардың экологиялық ахуалын бағалау қосымша немесе қосалқы өлшемшарт түрлері пайдаланыла отырып, өлшемшарттардың негізгі түрлері негізінде жүргізіледі.

      2. Аумақтардың экологиялық ахуалын бағалау өлшемшарттары –халық денсаулығы жай-күйінің және қоршаған орта сапасының нашарлауын сипаттайтын көрсеткіштер жиынтығы.

      3. Төтенше экологиялық жағдай аймағын немесе экологиялық зілзала аймағын айқындау қолайсыз экологиялық ахуалдың неғұрлым жоғары дәрежесін көрсететін бір немесе бірнеше негізгі және қосымша көрсеткіштер бойынша жүзеге асырылады.

      4. Аумақтардың экологиялық ахуалын бағалау өлшемшарттарын қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган белгілейді.

      5. Аумақтардың экологиялық ахуалын бағалау өлшемшарттарын әзірлеу кезінде қоғамдық экологиялық бақылау нәтижелері бар болса, солар ескеріледі.

      Ескерту. 406-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.10.2023 № 31-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

407-бап. Төтенше экологиялық жағдай аймағының немесе экологиялық зілзала аймағының құқықтық режимі

      1. Белгілі бір аумақта төтенше экологиялық жағдай аймағының немесе экологиялық зілзала аймағының құқықтық режимі белгіленген жағдайда мынадай шаралар енгізілуі мүмкін:

      1) қолайсыз экологиялық ахуалдың туындауына себепші болған объектілердің қызметін тоқтату не шектеу;

      2) табиғи орта құрамдастарын қалпына келтіру (молықтыру), қоршаған ортаның сапасын жақсарту жөнінде жедел шаралар қабылдау;

      3) адамдарға тұрақты немесе уақытша тұруға арналған үй-жайларды міндетті түрде бере отырып, оларды тұруына қауіпті жерлерден көшіру;

      4) карантин белгілеу және басқа да міндетті санитариялық-эпидемияға қарсы іс-шараларды жүзеге асыру;

      5) жануарларға ауырып қалған, қырылу қатері төнген жағдайда көмек көрсету бойынша қажетті іс-қимылдарды жасау;

      6) келу және кетудің ерекше режимін белгілеу, көлік құралдарының жүрісін шектеу;

      7) қызметі төтенше экологиялық жағдайды жоюға немесе халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз етуге байланысты емес жаңа кәсіпорындар мен басқа да объектілерді салуға және жұмыс істеп тұрғандарын кеңейтуге уақытша тыйым белгілеу;

      8) қолайсыз экологиялық ахуал салдарынан зардап шеккен адамдарға тамақ өнімдерін бөлудің ерекше тәртібін енгізу;

      9) жоғары экологиялық қауіп төндіретін деп танылған объектілерді салуға және олардың жұмыс істеуіне тыйым салу;

      10) қасиеттерінің жиынтығы және (немесе) жай-күйінің ерекшеліктері осы аймақтағы экологиялық жағдайды нашарлатуы мүмкін аса қауіпті (химиялық, радиоактивті, уытты, жарылу қаупі бар, жанғыш, биологиялық) заттарды, өсімдіктерді қорғау құралдарын қызметте қолдануға уақытша тыйым белгілеу;

      11) сауықтыру, курорттық мақсаттағы объектілердің жұмыс істеуіне тыйым салу;

      12) адамдарға, өсімдіктер әлеміне, жануарлар дүниесіне және басқа да табиғи объектілерге жоғары экологиялық қауіп төндіретін кез келген басқа да қызметті жүзеге асыруға тыйым салу немесе шектеу.

      2. Мемлекеттік органдар және жергілікті атқарушы органдар өз құзыреті шегінде төтенше экологиялық жағдай аймағында немесе экологиялық зілзала аймағында құқықтық режимді және аумақ (акватория) төтенше экологиялық жағдай аймағы немесе экологиялық зілзала аймағы деп жарияланған тиісті нормативтік құқықтық актіде және соған сәйкес қабылданған Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік жоспарлау жүйесінің құжаттарында көзделген іс-шаралардың орындалуын қамтамасыз етеді.

408-бап. Төтенше экологиялық жағдай немесе экологиялық зілзала салдарынан зардап шеккен адамдарға зиянды өтеу

      Төтенше экологиялық жағдай немесе экологиялық зілзала салдарынан зардап шеккен адамдардың Қазақстан Республикасының заңнамалық актілеріне сәйкес өздеріне келтірілген зиянды өтетуге, сондай-ақ әлеуметтік қорғалуға құқығы бар.

409-бап. Төтенше экологиялық жағдай аймағы мен экологиялық зілзала аймағындағы экологиялық ахуалды мониторингтеу

      1. Экологиялық ахуалды мониторингтеу қоршаған орта мен халық денсаулығының жай-күйін арнайы байқауды және тиісті зерттеулерді қамтиды.

      2. Төтенше экологиялық жағдай аймағы мен экологиялық зілзала аймағындағы экологиялық ахуалды мониторингтеу объектілері мыналар:

      1) төтенше экологиялық жағдайдың немесе экологиялық зілзаланың туындауына әкелген факторлар;

      2) төтенше экологиялық жағдай аймағының немесе экологиялық зілзала аймағының аумағында, сондай-ақ оларға іргелес жатқан аумақтарда атмосфералық ауаның, жерүсті және жерасты суының, топырақ жабынының сапасын қоса алғанда, қоршаған орта мен халық денсаулығы жай-күйінің жағымсыз өзгерістері, радиологиялық көрсеткіштер, сондай-ақ биоәртүрлілік болып табылады.

410-бап. Төтенше экологиялық жағдай аймағы немесе экологиялық апат аймағы құқықтық режимінің қолданысын тоқтату

      Мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысы мен экологиялық ахуалдың қалыпқа келтірілгенін куәландыратын зерттеп-қарау материалдары негізінде төтенше экологиялық жағдай аймағы құқықтық режимінің қолданысы – қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның шешімімен, ал экологиялық апат аймағы құқықтық режимінің қолданысы Қазақстан Республикасының Заңымен тоқтатылуы мүмкін.

      Ескерту. 410-бап жаңа редакцияда – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

411-бап. Төтенше экологиялық жағдай аймағында немесе экологиялық зiлзала аймағында құқықтық режимдi бұзғаны үшiн жауаптылық

      Төтенше экологиялық жағдай аймағының немесе экологиялық зiлзала аймағының құқықтық режимінiң бұзылуына кiнәлi жеке және заңды тұлғалар, мемлекеттік органдар және лауазымды адамдар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауапты болады.

АРНАЙЫ БӨЛІК

22-БӨЛІМ. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ ҚОРҒАУ САЛАСЫНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ЫНТЫМАҚТАСТЫҒЫ

412-бап. Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық ынтымақтастығының қағидаттары

      Қазақстан Республикасы қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық ынтымақтастықты халықаралық құқықтың жалпыға бірдей танылған қағидаттары мен нормаларына және Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық шарттарына сәйкес жүзеге асырады.

413-бап. Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық шарттары

      1. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық шарттарды жасау, орындау, өзгерту және тоқтату тәртібі Қазақстан Республикасының халықаралық шарттар туралы заңнамасында реттеледі.

      2. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық шарттарды іске асыру:

      1) олардың орындалуын қамтамасыз ету жөніндегі қажетті іс-қимылдар жоспарын әзірлеуді және бекітуді;

      2) қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық шарттың орындалуын қамтамасыз етуге жауапты мемлекеттік органды айқындауды;

      3) Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы халықаралық шарттарға қатысу тиімділігіне тұрақты талдау жүргізуді;

      4) трансшекаралық рәсімдерді жүзеге асыруды қамтуы мүмкін.

23-БӨЛІМ. ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҚҰҚЫҚ БҰЗУШЫЛЫҚТАР ҮШІН ЖАУАПТЫЛЫҚ ЖӘНЕ ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ДАУЛАРДЫ ШЕШУ

414-бап. Экологиялық құқық бұзушылықтар үшін жауаптылық

      1. Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа алып келеді.

      2. Әкімшілік немесе қылмыстық жауаптылыққа тарту кінәлі адамдарды олар жол берген Қазақстан Республикасының экология заңнамасы талаптарының бұзушылықтарын жою міндетінен босатпайды.

415-бап. Экологиялық дауларды шешу

      1. Экологиялық даулар деп Қазақстан Республикасының экология заңнамасының талаптарын бұзуға немесе бұзу тәуекеліне байланысты туындайтын даулар түсініледі.

      2. Экологиялық даулар Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленген тәртіппен реттеуге жатады.

24-БӨЛІМ. ҚОРЫТЫНДЫ ЖӘНЕ ӨТПЕЛІ ЕРЕЖЕЛЕР

416-бап. Осы Кодексті қолданысқа енгізу тәртібі

      1. Осы Кодекстің 418-бабында көзделген жағдайларды қоспағанда, осы Кодекс 2021 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізіледі.

      2. 2007 жылғы 9 қаңтардағы Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің (Қазақстан Республикасы Парламентiнiң Жаршысы, 2007 ж., № 1, 1-құжат; № 20, 152-құжат; 2008 ж., № 21, 97-құжат; № 23, 114-құжат; 2009 ж., № 11-12, 55-құжат; № 18, 84-құжат; № 23, 100-құжат; 2010 ж., № 1-2, 5-құжат; № 5, 23-құжат; № 24, 146-құжат; 2011 ж., № 1, 2, 3, 7-құжаттар; № 5, 43-құжат; № 11, 102-құжат; № 12, 111-құжат; № 16, 129-құжат; № 21, 161-құжат; 2012 ж., № 3, 27-құжат; № 8, 64-құжат; № 14, 92, 95-құжаттар; № 15, 97-құжат; № 21-22, 124-құжат; 2013 ж., № 9, 51-құжат; № 12, 57-құжат; № 14, 72, 75-құжаттар; 2014 ж., № 1, 4-құжат; № 2, 10-құжат; № 7, 37-құжат; № 10, 52-құжат; № 12, 82-құжат; № 14, 84-құжат; № 19-I, 19-II, 96-құжат; № 21, 122-құжат; № 23, 143-құжат; № 24, 145-құжат; 2015 ж., № 8, 42-құжат; № 11, 57-құжат; № 20-IV, 113-құжат; № 20-VII, 115-құжат; № 22-I, 141-құжат; № 22-II, 144-құжат; № 22-V, 156-құжат; 2016 ж., № 1, 2-құжат; № 6, 45-құжат; № 7-II, 56, 57-құжаттар; № 8-II, 71, 72-құжаттар; № 24, 124-құжат; 2017 ж., № 4, 7-құжат; № 7, 14-құжат; № 9, 17-құжат; № 12, 34-құжат; № 23-III, 111-құжат; № 23-V, 113-құжат; 2018 ж., № 10, 32-құжат; № 19, 62-құжат; № 24, 93-құжат; 2019 ж., № 7, 37-құжат; № 19-20, 86-құжат; № 21-22, 91-құжат; № 23, 103-құжат; 2020 ж., № 10, 46-құжат; № 12, 61-құжат; 2020 жылғы 10 қарашада "Егемен Қазақстан" және "Казахстанская правда" газеттерінде жарияланған "Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне энергетика, көлік және мемлекеттік наградалар мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2020 жылғы 9 қарашадағы Қазақстан Республикасының Заңы) күші жойылды деп танылсын.

417-бап. Осы Кодексті қолдану тәртібі

      Осы Кодекс қолданысқа енгізілгенінен кейін туындаған құқықтық қатынастарға қолданылады.

418-бап. Өтпелі ережелер

      1. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган 2024 жылғы 1 қаңтардан кешіктірмей сапаның экологиялық нормативтерін әзірлеуді және бекітуді қамтамасыз етеді.

      Сапаның экологиялық нормативтері бекітілгенге дейін тиісті қатынастарды реттеу кезінде сапаның экологиялық нормативтерінің орнына Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау саласындағы заңнамасына сәйкес халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган бекіткен гигиеналық нормативтер, сондай-ақ табиғи ресурстар жай-күйінің нормативтері Қазақстан Республикасының табиғи ресурстардың тиісті түрі жөніндегі заңнамасына (Қазақстан Республикасының су, орман, жер заңнамасына, Қазақстан Республикасының жануарлар дүниесін қорғау, өсімін молайту және пайдалану туралы заңнамасына) сәйкес белгіленген болса, осындай нормативтер қолданылады.

      2. 2021 жылғы 1 шілдеге дейін берілген мемлекеттік экологиялық сараптаманың немесе кешенді ведомстводан тыс сараптаманың оң қорытындылары олардың қолданылу мерзімі ішінде өз күшін сақтайды. 2021 жылғы 1 шілдеге дейін берілген мемлекеттік экологиялық сараптаманың немесе кешенді ведомстводан тыс сараптаманың қолданыстағы оң қорытындылары бар белгіленіп отырған қызмет жобаларына қатысты осы Кодекстің ережелеріне сәйкес қоршаған ортаға әсер етуді бағалау немесе белгіленіп отырған қызметке әсер ету скринингін жүргізу талап етілмейді.

      2021 жылғы 1 шілдеге дейін берілген кешенді экологиялық рұқсаттың негізінде пайдаланылатын I санаттағы объектінің операторы осындай кешенді экологиялық рұқсаттың берілуіне негіз болған мемлекеттік экологиялық сараптама қорытындысында белгіленген, ластағыш заттардың шекті жол берілетін шығарындылары мен төгінділерінің нормативтерін, қалдықтарды орналастыру нормативтерін түзетуді осы Кодекске сәйкес эмиссиялар нормативтерінің жобасын, қалдықтарды басқару бағдарламасының жобасын әзірлеу арқылы жүзеге асыруға құқылы. Осындай эмиссиялар нормативтерінің жобалары, қалдықтарды басқару бағдарламасының жобалары осы Кодекстің 87-бабының мақсаты үшін мемлекеттік экологиялық сараптаманың объектілері болып табылады. Осындай жобалар бойынша мемлекеттік экологиялық сараптаманың қорытындысы беріледі.

      Осы тармақтың екінші бөлігінде көрсетілген жобалау құжаттарында негізделетін шығарындылардың, төгінділердің және қалдықтарды көмудің жалпы жылдық лимиттері 2021 жылғы 1 шілдеге дейін кешенді экологиялық рұқсаттың берілуіне негіз болған мемлекеттік экологиялық сараптаманың қорытындысында белгіленген тиісті жалпы жылдық нормативтерден (лимиттерден) аспауға тиіс.

      3. 2021 жылғы 1 шілдеге дейін пайдалануға берілген объектілердің немесе 2021 жылғы 1 шілдеге дейін өздеріне қатысты мемлекеттік экологиялық сараптаманың немесе кешенді ведомстводан тыс сараптаманың оң қорытындылары берілген, 2007 жылғы 9 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне сәйкес арнайы табиғат пайдалану субъектілері болып танылған, пайдалануға берілмеген объектілердің операторлары тиісті объектілерді осы Кодекстің ережелеріне сәйкес І, ІІ, III және IV санаттарға жатқызу мақсатында 2021 жылғы 1 тамыздан кешіктірмей қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға өтініш беруге міндетті.

      Осы Кодекстің талаптарына сәйкес өтініштің нысанын, оны қарау және объектінің санатын айқындау тәртібін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган бекітеді.

      4. Осы Кодекстің кешенді экологиялық рұқсаттың міндетті болуы туралы талаптары 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі және осы тармақтың үшінші бөлігінде көзделген жағдайларды қоспағанда, 2021 жылғы 1 шілдеге дейін пайдалануға берілген І санаттағы объектілерге және 2021 жылғы 1 шілдеге дейін жобалары бойынша мемлекеттік экологиялық сараптаманың немесе кешенді ведомстводан тыс сараптаманың оң қорытындысы берілген, пайдалануға берілмеген І санаттағы объектілерге қолданылмайды.

      Осы Кодекске сәйкес кешенді экологиялық рұқсатты ерікті түрде алу жағдайларын, сондай-ақ осы тармақтың үшінші бөлігінде, осы баптың 5 және 8-тармақтарында көзделген жағдайларды қоспағанда, осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген I санаттағы объектілерге қатысты әсер етуге арналған экологиялық рұқсаттың болуы міндетті болып табылады. I санаттағы осындай объектілер үшін әсер етуге арналған экологиялық рұқсаттар беруді қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган жүзеге асырады.

      Жобаларында 2021 жылғы 1 шілдеге дейін берілген мемлекеттік экологиялық сараптаманың немесе кешенді ведомстводан тыс сараптаманың қолданыстағы оң қорытындысы жоқ, осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген объектілерді реконструкциялау белгіленіп отырған жағдайда, оларға кешенді экологиялық рұқсат алу міндетті болып табылады. І санаттағы объектіні реконструкциялау деп объектіні кеңейту, техникалық қайта жарақтандыру, жаңғырту, қайта жабдықтау, қайта бейіндеу арқылы оның мақсатын, техникалық және технологиялық сипаттамаларын немесе пайдалану шарттарын елеулі өзгерту түсініледі.

      5. 2007 жылғы 9 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне сәйкес 2021 жылғы 1 шілдеге дейін берілген кешенді экологиялық рұқсаттар, оның ішінде соларда көрсетілген технологиялық үлестік нормативтер, қолданылуының тиісті салалары бойынша ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі қорытындыларға сәйкес болған жағдайда, 2031 жылғы 1 қаңтарға дейін күшін сақтайды.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган ең үздік қолжетімді техникаларды қолданудың қолданыстағы салалары бойынша қажетті білімі мен тәжірибесі бар ішкі және сыртқы сарапшыларды тарта отырып, экологиялық рұқсаттар беру қағидаларында белгіленген тәртіппен және мерзімдерде 2021 жылғы 1 шілдеге дейін берілген кешенді экологиялық рұқсаттардың шарттары бойынша ең үздік қолжетімді технологияларді енгізу бағдарламаларын толық іске асыру қорытындысы бойынша қол жеткізілген нәтижелердің ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі қорытындыларға сәйкестігіне бағалауды жүзеге асырады. Осындай бағалау нәтижелері бойынша қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган кешенді экологиялық рұқсаттың қолданылуының тиісті салалары бойынша ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі қорытындыларға сәйкестігі немесе сәйкес еместігі туралы қорытынды шығарады. Мұндай қорытынды шығарылғанынан кейін бес жұмыс күні ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның ресми интернет-ресурсында жариялануға жатады.

      Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган кешенді экологиялық рұқсаттың қолданылуының тиісті салалары бойынша ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі қорытындыларға сәйкес еместігі туралы қорытынды шығарған күннен бастап алты ай ішінде I санаттағы объектінің операторы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен осындай кешенді экологиялық рұқсатқа мерзімі алты жылдан аспайтын бағдарламадағы өзгерістерді келіседі.

      6. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның Ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі бюро функцияларын жүзеге асыратын ведомстволық бағынысты ұйымы 2023 жылғы 1 шілдеге дейін ең үздік қолжетімді техникаларды қолданудың барлық саласы бойынша ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі анықтамалықтарды әзірлеуді қамтамасыз етеді.

      Елді мекендердің орталықтандырылған су бұру жүйелерін пайдалана отырып, сарқынды суларды тазартуға немесе басым түрде елді мекендерді энергиямен жабдықтау мақсатында жылу және (немесе) электр энергиясын өндіруге арналған, жұмыс істеп тұрған I санаттағы объектілерге қатысты ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі анықтамалықтарды әзірлеу кезінде осындай объектілердің техникалық және технологиялық ерекшеліктері, сондай-ақ Қазақстан Республикасының көрсетілген I санаттағы объектілерде енгізу үшін ең үздік қолжетімді техникалардың техникалық және экономикалық қолжетімділігін негіздейтін экономикалық және әлеуметтік жағдайлары қосымша ескерілуге тиіс.

      7. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган 2023 жылғы 31 желтоқсаннан кешіктірмей қолданылуының барлық саласы бойынша ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі қорытындыларды бекітуді қамтамасыз етеді.

      Қазақстан Республикасының Үкіметі ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі қорытындыларды бекіткенге дейін объектілердің операторлары кешенді экологиялық рұқсат алған және технологиялық нормативтерді негіздеген кезде Қоршаған ортаның ластануын кешенді бақылау және болғызбау жөніндегі Еуропа бюросы шеңберінде әзірленген, қолдануының тиісті салалары бойынша ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі анықтамалықтарға, сондай-ақ қолданылуының тиісті салалары бойынша ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі қорытындыларды бекіту туралы Еуропа комиссиясының шешімдеріне сілтеме жасауға құқылы.

      Осы тармақтың екінші бөлігіне сәйкес берілген кешенді экологиялық рұқсаттар оларда белгіленген технологиялық нормативтер қолдануының тиісті салалары бойынша ең үздік қолжетімді техникалар жөніндегі бекітілген қорытындыларда белгіленген ең үздік қолжетімді техникаларды қолдануға байланысты технологиялық көрсеткіштерге сәйкес келген жағдайда жарамды болады және қолданылу мерзімі ішінде өз күшін сақтайды.

      8. 2021 жылғы 1 шілдеден бастап І немесе II санаттағы объектілерге жатқызылған объектілерде қызметін жүзеге асыратын операторлар 2021 жылғы 1 шілдеге дейін алған қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсаттар, эмиссиялар нормативтері (бұдан әрі – рұқсаттар мен құжаттар) осындай рұқсаттар мен құжаттардың қолданылу мерзімі өткенге дейін не осы Кодекске сәйкес экологиялық рұқсат алынған күнге дейін қолданылады.

      9. 2021 жылғы 1 шілдеге дейін пайдалануға берілген және осы баптың 3-тармағына сәйкес осы Кодекс қолданысқа енгізілген күннен бастап III санаттағы объектілерге жатқызылған объектілердің операторлары 2021 жылғы 31 желтоқсаннан кешіктірмей осы Кодекске сәйкес қоршаған ортаға әсер ету туралы декларацияны ұсынуға міндетті.

      10. Осы баптың 3-тармағына сәйкес:

      IІІ санаттағы объектілерге жатқызылған объектілердің операторлары алған қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсаттардың, эмиссиялар нормативтерінің қолданысы – осы Кодекске сәйкес қоршаған ортаға әсер ету туралы декларация берілген күннен бастап тоқтатылады;

      IV санаттағы объектілерге жатқызылған объектілердің операторлары алған қоршаған ортаға эмиссияларға рұқсаттардың, эмиссиялар нормативтерінің қолданысы – 2021 жылғы 1 шілдеге бастап тоқтатылады.

      11. Стационарлық көздің және (немесе) жұмыс істеп тұрған I санаттағы объектіде орналасқан стационарлық көздер жиынтығының осы Кодекске сәйкес кешенді экологиялық рұқсатта белгіленген эмиссиялар нормативтерін (мемлекет қоршаған орта сапасының неғұрлым қатаң нормативтерін немесе қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерін енгізген кезде) және (немесе) технологиялық нормативтерді сақтауы мүмкін болмаған кезде кешенді экологиялық рұқсатқа қосымша ретінде он жылдан аспайтын мерзімге экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасы келісіледі. Осындай I санаттағы объектіге қатысты экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасын орындау кезеңіне кешенді экологиялық рұқсат алуға өтініш берілген күнге қолданыста болатын экологиялық рұқсатқа және мемлекеттік экологиялық сараптаманың қорытындысына (ол болған кезде) сәйкес эмиссиялар нормативтері қолданылады. Осы Кодекстің 119-бабының 2-тармағы бірінші бөлігінің 4) тармақшасында көзделген жағдайда мұндай эмиссиялар нормативтері экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламасында көзделген қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді кезең-кезеңімен төмендету көрсеткіштері ескеріле отырып қолданылады. Қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді кезең-кезеңімен төмендетудің әрбір тиісті көрсеткішіне қол жеткізілгеннен кейін мұндай көрсеткіш оператор үшін міндетті норматив болады.

      Стационарлық көздің және (немесе) жұмыс істеп тұрған I немесе II санаттағы объектіде орналасқан стационарлық көздер жиынтығының осы Кодекске сәйкес әсер етуге арналған экологиялық рұқсатта белгіленген эмиссиялар нормативтерін (мемлекет қоршаған орта сапасының неғұрлым қатаң нормативтерін немесе қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерін енгізген кезде) сақтауы мүмкін болмаған кезде әсер етуге арналған экологиялық рұқсатқа қосымша ретінде қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспары келісіледі. Осындай объектіге қатысты қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарын орындау кезеңіне әсер етуге арналған экологиялық рұқсат алуға өтініш берілген күнге қолданыста болатын экологиялық рұқсатқа және мемлекеттік экологиялық сараптаманың (ол болған кезде) қорытындысына сәйкес эмиссиялар нормативтері қолданылады. Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарында қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарының қолданылу кезеңінде объектінің операторы қол жеткізуге тиіс қоршаған ортаға теріс әсер етуді төмендету көрсеткіштері және осындай көрсеткіштерге кезең-кезеңімен қол жеткізу графигі қамтылуға тиіс. Қоршаған ортаға теріс әсер етуді кезең-кезеңімен төмендетудің әрбір тиісті көрсеткішіне қол жеткізілгеннен кейін мұндай көрсеткіш оператор үшін міндетті норматив болады.

      Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарын орындау мерзімі әсер етуге экологиялық рұқсат беру мерзіміне сәйкес келуге тиіс және ұзартылуға жатпайды.

      Осы Кодекске сәйкес кешенді экологиялық рұқсатта белгіленген эмиссиялар нормативтерін және (немесе) технологиялық нормативтерді сақтау тиісті эмиссиялар нормативтеріне, технологиялық нормативтерге қол жеткізу мерзімі аяқталған күннен кейінгі күннен бастап жұмыс істеп тұрған I санаттағы объектінің операторы үшін міндетті болады.

      Осы Кодекске сәйкес әсер етуге арналған экологиялық рұқсатта белгіленген эмиссиялар нормативтерін сақтау тиісті эмиссиялар нормативтеріне қол жеткізу мерзімі аяқталған күннен кейінгі күннен бастап оператор үшін міндетті болады.

      Осы бапта жұмыс істеп тұрған объектілер деп осы Кодекс қолданысқа енгізілгенге дейін пайдалануға берілген объектілер түсініледі.

      12. Тиісті экологиялық рұқсатқа қосымша болып табылатын бекітілген графикке сәйкес осы Кодекс қолданысқа енгізілген күннен бастап I санаттағы объектілер үшін – он жыл немесе II санаттағы объектілер үшін үш жыл ішінде пайдаланудан түпкілікті шығарылуға жататын I немесе II санаттағы объектілерге қатысты 2021 жылғы 1 шілдеге қолданыста болатын қоршаған ортаға эмиссияға рұқсатқа сәйкес эмиссиялар нормативтері қолданылады.

      Осы тармақтың бірінші бөлігіне сәйкес І немесе II санаттағы объектілерді пайдаланудан шығару жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыру кезеңіне қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарларына эмиссиялар нормативтеріне қол жеткізу жөніндегі іс-шараларды енгізу және экологиялық тиімділікті арттыру бағдарламаларын әзірлеу талап етілмейді.

      13. Осы Кодекстің 22-бабының 5-тармағы 3) тармақшасының мақсаттары үшін қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган 2024 жылғы 1 шілдеден кешіктірілмейтін мерзімде тиісті нұсқаулық-әдістемелік құжаттарды, оның ішінде ауыр металдар мен жойылуы қиын органикалық ластағыштардың эмиссияларын есептеу әдістемесін бекітеді.

      14. Осы Кодекстің міндетті стратегиялық экологиялық бағалауды жүргізуге қатысты ережелері 2024 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.

      15. Жұмыс істеп тұрған І санаттағы объектілерге қатысты осы Кодекстің 147-бабының 5 және 6-тармақтарында белгіленген мерзімдер 2026 жылғы 1 шілдеден басталады.

      16. 2021 жылғы 1 шілдеге дейін пайдалануға берілген объектілерге қатысты осы Кодекстің эмиссиялардың автоматтандырылған мониторингі жүйесінің міндетті болуы туралы талабы 2023 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданылады.

      17. 2021 жылғы 1 шілдеге дейін мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындылары берілген металлургиялық бөліністің қалдықтарын көмудің жұмыс істеп тұрған полигондарына қатысты осы Кодекстің 353-бабы 1-тармағының 1) және 2) тармақшаларының талаптарын полигон шекарасынан тұрғын және рекреациялық аймақтарға, су объектілеріне, ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге және елді мекендерге дейінгі қашықтықты, жерасты, жерүсті суларының және олардың су қорғау аймақтары мен белдеулерінің болуын ескеру бөлігінде қолдану 2036 жылғы 1 қаңтарға дейін тоқтатыла тұрады.

      2021 жылғы 1 шілдеге дейін мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындылары берілген тау-кен өндіру өнеркәсібінің қалдықтарын жинап қоюдың жұмыс істеп тұрған объектілеріне, металлургиялық бөліністің қалдықтарын жинақтау орындары мен көму полигондарына қатысты осы Кодекстің 238-бабы 5-тармағының 1), 2), 3) және 5) тармақшаларының талаптарын елді мекендерде орналастыруға тыйым салу, су объектілері мен олардың су қорғау аймақтарына, ызасудың тұру деңгейіне қатысты орналастыру, сүзуі әлсіз топырақтың, жергілікті жерде беткейдің және инженерлік сүзуге қарсы қорғаудың болуы бөлігінде қолдану 2036 жылғы 1 қаңтарға дейін тоқтатыла тұрады.

      Осы тармақтың бірінші және екінші бөліктерінде көрсетілген қалдықтардың полигондары мен жинап қою объектілерін реконструкциялауға (кеңейтуге) қоршаған ортаға әсер етуге бағалау жүргізілгеннен, экологиялық рұқсат алынғаннан (кешенді экологиялық рұқсат болған кезде – оны қайта қарағаннан) кейін және оператордың қоршаған ортаға әсер етуге мониторинг жүргізу туралы міндеттемесі ескеріле отырып, қоршаған ортаға жағымсыз әсер ету анықталған кезде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен осындай әсер етуді болғызбау мақсатында қоршаған ортаны қорғау жөніндегі қосымша шаралар келісілгеннен кейін жол беріледі.

      18. 2021 – 2025 жылдар аралығындағы кезеңге арналған көміртегі бюджеті 2021 жылғы 31 желтоқсанға дейін әзірленеді және бекітіледі.

      2022 – 2025 жылдар аралығындағы кезең 2021 жылғы 1 шілдеден кейін бекітілетін алғашқы Көміртегі квоталарының ұлттық жоспарының кезеңі болып табылады.

      19. Қауіпті қалдықтарды қайта өңдеу, залалсыздандыру, кәдеге жарату және (немесе) жою жөніндегі қызметті жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері осы Кодекстің 336-бабының 1-тармағына сәйкес лицензияны 2021 жылғы 31 желтоқсанға дейін алуға міндетті.

      20. Осы Кодекстің 319-бабының 5-тармағы 2027 жылғы 1 қаңтарға дейін Алматы және Астана қалаларының аумағында ғана қолданылады деп белгіленсін.

      Ескерту. 418-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 05.07.2023 № 17-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 08.07.2024 № 121-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

      Қазақстан Республикасының Президенті Қ. ТОҚАЕВ

  2021 жылғы 2 қаңтардағы
№ 400-VI ҚРЗ
Қазақстан Республикасының
Экология кодексіне
1-қосымша

1-бөлім. Қоршаған ортаға әсер етуге бағалау жүргізу міндетті болып табылатын белгіленіп отырған қызмет түрлері мен объектілердің тізбесі

      Ескерту. 1-қосымшаға өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

      1. Энергетика:

      1.1. мұнай өңдеу зауыттары (шикі мұнайдан жағармай материалдарын ғана өндіру жөніндегі кәсіпорындарды қоспағанда);

      1.2. газ өңдеу зауыттары;

      1.3. өнімділігі тәулігіне 500 тонна және одан көп болатын газдандыруға және көмір мен битумдық тақтатастарды сұйылтуға арналған қондырғылар;

      1.4. күйдіру немесе графиттеу арқылы көмірді немесе электрографитті жоғары температурада карбондау (құрғақ айдау) арқылы көміртегін өндіруді қоса алғанда, тас көмірді немесе битумдық тақтатастарды термиялық немесе химиялық қайта өңдеу жөніндегі қондырғылар;

      1.5. жылу қуаттылығы 300 мегаватт (МВт) және одан көп болатын жылу электр станциялары және отынды жағуға арналған басқа да қондырғылар;

      1.6. атом электр станциялары және басқа да атом реакторлары, оларға осындай электр станцияларын немесе реакторларды бөлшектеу немесе пайдаланудан шығару (барынша қуаттылығы 1 киловатт (кВт) тұрақты жылу жүктемесінен аспайтын, бөлінетін және жаңартылатын материалдарды өндіруге және конверсиялауға арналған зерттеу қондырғыларын қоспағанда) кіреді;

      1.7. сәулеленген ядролық отынды қайта өңдеуге арналған қондырғылар;

      1.8. мыналарға:

      1.8.1. ядролық отын өндіруге немесе байытуға;

      1.8.2. сәулеленген ядролық отынды немесе жоғары радиоактивті қалдықтарды өңдеуге;

      1.8.3. сәулеленген ядролық отынды түпкілікті жоюға;

      1.8.4. тек қана радиоактивті қалдықтарды түпкілікті жоюға;

      1.8.5. сәулеленген ядролық отынды немесе радиоактивті қалдықтарды өндіріс объектісі аумағының шегінен тыс басқа жерлерде тек қана ұзақ мерзімді (10 жылдан да астам кезеңге жоспарланған) сақтауға арналған қондырғылар.

      2. Жер қойнауын пайдалану:

      2.1. мұнай мен табиғи газды коммерциялық мақсаттарда өндіру, бұл ретте алынатын көлемі мұнайға қатысты тәулігіне 500 тоннадан және газға қатысты тәулігіне 500 мың м3 асады;

      2.2. карьерлер және 25 га асатын аумақта пайдалы қатты қазбаларды ашық өндіру немесе 150 га асатын аумақта шымтезек алу;

      2.3. жер қойнауынан алынған пайдалы қатты қазбаларды бастапқы қайта өңдеу (байыту);

      2.4. асбест өндіру жөніндегі объектілер;

      2.5. осы бөлімде көрсетілген бүлінген жерлерді және жер қойнауын пайдаланудың басқа да объектілерін рекультивациялау жөнінде жұмыстар жүргізу.

      3. Металдарды өндіру және өңдеу:

      3.1. металл кендерін (сульфидті кенді қоса алғанда) күйдіруге немесе агломерациялауға арналған қондырғылар;

      3.2. шойын мен болатты бастапқы балқыту жөніндегі интеграцияланған кәсіпорындар (комбинаттар);

      3.3. металлургиялық, химиялық немесе электролиттiк процестер арқылы кеннен қышқылданбаған түсті металдарды, концентраттарды немесе қайталама шикiзат материалдарын өндiру жөніндегі қондырғылар.

      4. Кендік емес минералдық заттарды қайта өңдеу:

      4.1. асбестті және құрамында асбест бар бұйымдарды өңдеуге және түрлендіруге арналған объектілер:

      4.1.1. асбест-цемент бұйымдары үшін – жылдық өндірісі 20 мың тонна дайын өнімнен көп;

      4.1.2. фрикциялық материалдар үшін – жылдық өндірісі 50 тонна дайын өнімнен көп;

      4.1.3. асбестті өзге де пайдалану үшін – жылына 200 тоннадан көп тұтыну.

      5. Химия өнеркәсібі:

      5.1. интеграцияланған химиялық кәсіпорындар (зауыттар) – бірнеше технологиялық кезеңдер қосылған және химиялық өзгерту процестерін қолдана отырып, мынадай заттарды өнеркәсіптік ауқымда өндіру үшін бір-бірімен функционалды байланысқан технологиялық қондырғылардың жиынтығы:

      5.1.1. негiзгi органикалық химиялық заттар, олар:

      қарапайым көмiрсутектер (желілік немесе циклдiк, қаныққан немесе қанықпаған, алифаттық немесе хош иісті);

      құрамында оттегі бар көмірсутектер: спирттер, альдегидтер, кетондар, карбон қышқылдары, күрделi эфирлер, ацетаттар, қарапайым эфирлер, асқын тотықтар, эпоксидтi шайырлар;

      күкiрттi көмiрсутектер;

      азотты көмірсутектер: аминдер, амидтер, азот қосылыстары, нитро қосылыстар немесе нитратты қосылыстар, нитрилдер, цианаттар, изоцианаттар;

      құрамында фосфор бар көмірсутектер;

      галогенделген көмiрсутектер;

      органометал қосылыстар;

      негiзгi пластикалық материалдар (полимерлер, синтетикалық талшықтар және целлюлоза базасындағы талшықтар);

      синтетикалық каучук;

      бояулар мен пигменттер;

      беткi-белсенді заттар;

      5.1.2. негізгі органикалық емес химиялық заттар, олар:

      газдар: аммиак, хлор немесе хлорлы сутек, фтор немесе фторлы сутек, көмiртегі оксидтері, күкiрт қосылыстары, азот оксидтері, сутегі, күкiрт диоксиді, көмiртегінің хлор тотығы;

      қышқылдар: хром қышқыл, фторлы сутек қышқылы, фосфор қышқылы, азот қышқылы, хлорлы сутек қышқылы, күкiрт қышқылы, олеум, күкiртті қышқыл;

      сiлтiлер: аммоний гидрототығы, калий гидрототығы, натрий гидрототығы;

      тұздар: хлорлы аммоний, хлор қышқылды калий, көмiрқышқылды калий, көмiрқышқылды натрий, перборат, азотқышқылды күмiс;

      бейметалдар, металл оксидтері немесе басқа органикалық емес қосылыстар: кальций карбиді, кремний карбиді;

      5.1.3. фосфор, азот немесе калий минералдық тыңайтқыштар (қарапайым немесе күрделi тыңайтқыштар);

      5.1.4. пестицидтер мен биоцидтер;

      5.1.5. биологиялық немесе химиялық процестер қолданылатын негізгі фармацевтикалық өнімдер;

      5.1.6. жарылғыш заттар;

      6. Қалдықтарды басқару:

      6.1. өртеу (инсинерациялау), химиялық өңдеу немесе полигонда көму арқылы қауіпті қалдықтарды жою жөніндегі объектілер;

      6.2. өнімділігі тәулігіне 100 тоннадан асатын, өртеу (инсинерациялау) немесе химиялық өңдеу арқылы қауіпті емес қалдықтарды жою жөніндегі объектілер.

      7. Целлюлоза-қағаз өндірісі:

      7.1. өнеркәсіптік қондырғылар, олар:

      7.1.1. ағаштан немесе соған ұқсас талшықты материалдардан целлюлоза өндiруге;

      7.1.2. өндiрiстiк қуаттылығы тәулігіне 200 тонна және одан көп болатын қағаз және картон өндiруге арналған.

      8. Автомобиль, теміржол және әуе көлігі:

      8.1. алыс қатынастағы теміржол желілерін салу;

      8.2. негiзгi ұшу-қону жолағының ұзындығы 2100 м немесе одан көп болатын әуежайлар салу;

      8.3. үздіксіз ұзындығы 10 км және одан көп болатын, І техникалық санаттағы ортақ пайдаланылатын жаңа автомобиль жолдарын салу және (немесе) қолданыстағыларын реконструкциялау.

      9. Су көлігі:

      9.1. суығыстырымдылығы 1350 тоннадан көп болатын кемелердің өтуіне жол беретін ішкі су жолдары және ішкі кеме қатынасына арналған порттар;

      9.2. суығыстырымдылығы 1350 тоннадан көп болатын кемелерді қабылдай алатын жағалау және шығару порттарымен (паром өткелдерінің айлақтарын қоспағанда) байланысты сауда порттары, тиеуге және түсіруге арналған айлақтар.

      10. Су ресурстарын басқару:

      10.1. өзен бассейндері арасында су ресурстарын бұру жөніндегі жұмыстар, бұл ретте бұрылатын су көлемі жылына 100 млн.текше метрден асады (су құбыры ауызсуын бұруды қоспағанда);

      10.2. ұсталатын немесе сақталатын судың жаңа немесе қосымша көлемі 10 млн.м3 асатын, суды ұстауға немесе тұрақты сақтауға арналған бөгеттер мен басқа да объектілер;

      10.3. алынатын немесе толықтырылып отыратын судың жыл сайынғы көлемі 10 млн. м3-ге балама немесе одан асатын жерүсті және жерасты суларын жинау немесе жерасты суын жасанды толықтыру жүйесін пайдалану;

      10.4. өнімділігі тәулігіне 30 мың м3 және одан көп болатын, елді мекендердің сарқынды суын тазартуға арналған қондырғылар.

      11. Мыналарға:

      11.1. ауыл шаруашылығы құсы үшін 50 мың бастан көп;

      11.2. шошқа (салмағы 30 кг көп) үшін 2 мың бастан көп;

      11.3. мегежіндер үшін 750 бастан көп құсты немесе шошқаны қарқынды асырау.

      12. Өзге де қызмет түрлері:

      12.1. диаметрі 800 мм-ден көп немесе ұзындығы 40 км-ден көп, газ, мұнай немесе химиялық заттар тасуға арналған құбырлар;

      12.2. қайта өңдеу көлемі тәулігіне 12 тонна өңделген өнімнен асатын, былғары мен терілерді илеуге арналған қондырғылар;

      12.3. кернеуі 220 киловатт және одан көп және ұзындығы 15 км-дан көп әуедегі электр беру желілерін салу;

      12.4. тамақ өнімдерін мыналардан өндіру мақсатында өңдеу және қайта өңдеу:

      12.4.1. дайын өнімді өндіру жөніндегі қуаттылығы тәулігіне 75 тоннадан асатын мал шикізаты (сүттен басқа);

      12.4.2. көлемі тәулігіне 200 тоннадан асатын сүт (жыл сайынғы негіздегі орташа көрсеткіш);

      12.5. қайта өңдеу қуаттылығы тәулігіне 1 тоннадан асатын, жануарлардың өлекселерін немесе мал шаруашылығы қалдықтарын жоюға және (немесе) кәдеге жаратуға арналған қондырғылар;

      12.6. сыйымдылығы 200 мың тонна және одан көп болатын, мұнай, мұнай-химия немесе химия өнімдерін сақтауға арналған қондырғылар, сондай-ақ белсенді сақтау көлемі 150 млн. м3-ден көп болатын табиғи газды жерасты сақтау.

      12.7. өндiрiстiк қуаттылығы сағатына 150 кг-ден көп немесе жылына 200 тоннадан көп болатын, органикалық ерiткiштердi пайдалана отырып заттарды, нәрселерді немесе өнiмдердi беткi өңдеуге арналған, атап айтқанда әрлеуге, басып шығаруға, жабуға, майсыздандыруға, гидрооқшаулауға, калибрлеуге, бояуға, тазартуға немесе сіңіруге арналған қондырғылар.

2-бөлім. Белгіленіп отырған қызметтің әсер етуін скринингтеу рәсімін жүргізу міндетті болып табылатын белгіленіп отырған қызмет түрлері мен объектілердің тізбесі

      1. Энергетика:

      1.1. өнімділігі тәулігіне 50 тонна және одан көп болатын, газдандыруға және көмірді, битумдық тақтатастарды, отынның өзге де түрлерін сұйылтуға арналған қондырғылар;

      1.2. тас көмірді термиялық және химиялық қайта өңдеуді қоспағанда, өнімділігі жылына 1 млн. тонна және одан көп болатын, көмірді (тас және қоңыр) қайта өңдеу жөніндегі қондырғылар;

      1.3. жылу қуаттылығы 50 мегаватт (МВт) және одан көп болатын жылу электр станциялары және отынды жағуға арналған басқа да қондырғылар;

      1.4. қуаттылығы 50 мегаватт (МВт) және одан көп болатын, электр энергиясын, бу мен ыстық суды өндіруге арналған өнеркәсіптік қондырғылар;

      1.5. жалпы белгіленген қуаттылығы 50 мегаватт (МВт) және одан көп немесе жеке энергетикалық қондырғының белгіленген қуаттылығы 10 мегаватт (МВт) және одан көп болатын су электр станциялары;

      1.6. діңгегінің биіктігі 50 метрден асатын, электр энергиясын өндіру үшін жел энергиясын пайдалануға арналған құрылысжайлар (жел диірмендері);

      1.7. тас және қоңыр көмірді өнеркәсіптік брикеттеу;

      1.8. радиоактивті қалдықтарды өңдеуге және сақтауға арналған құрылысжайлар.

      2. Жер қойнауын пайдалану:

      2.1. көмірсутектерді барлау және өндіру;

      2.2. карьерлер және пайдалы қатты қазбаларды ашық өндіру; жылына 100 мың тоннадан көп көмірді ашық өндіру, жылына 200 мың тоннадан көп лигнит өндіру;

      2.3. пайдалы қатты қазбалардың ресурстарын барлау мақсаттары үшін тау-кен массасын алу және топырақтың орнын ауыстыру арқылы пайдалы қатты қазбаларды барлау;

      2.4. механикаландыру құралдарын қолдана отырып, өзен арналарында немесе су қорының жерінде жүргізілетін кен іздеушілік бойынша кез келген жұмыстар;

      2.5. жылына 10 мың тоннадан жоғары кең таралған пайдалы қазбаларды өндіру және қайта өңдеу;

      2.6. пайдалы қатты қазбаларды жерасты өндіру;

      2.7. топырақты қазу арқылы пайдалы қазбаларды теңізде немесе өзенде өндіру;

      2.8. тас көмірді, мұнайды, табиғи газ бен кенді, сондай-ақ жанғыш тақтатастарды өндіруге арналған жерүсті өнеркәсіптік құрылысжайлар;

      2.9. терең бұрғылау (топырақтың орнықтылығын зерттеуге арналған бұрғылауды қоспағанда), атап айтқанда:

      2.9.1. тереңдігі 200 м және одан көп болатын геотермальдық ұңғымаларды бұрғылау;

      2.9.2. ядролық қалдықтарды сақтау үшін бұрғылау;

      2.9.3. 200 м және одан көп тереңдікте сумен жабдықтау үшін бұрғылау;

      2.10. осы бөлімде көрсетілген бүлінген жерлерді және жер қойнауын пайдаланудың басқа да объектілерін рекультивациялау бойынша жұмыстар жүргізу.

      3. Металдарды өндіру және өңдеу:

      3.1. өнімділігі сағатына 2,5 тонна және одан көп болатын, үздіксіз құюды қоса алғанда, қайта құйылған шойын немесе болат (бастапқы немесе қайталама балқыту) өндіруге арналған қондырғылар;

      3.2. қара металдарды өңдеуге арналған қондырғылар:

      3.2.1. қуаттылығы сағатына 20 тонна шикі болаттан асатын ыстықтай илемдейтін орнақтар;

      3.2.2. бір балғаға энергиясы 50 килоджоульден (кДж) асатын, ал тұтынылатын жылу қуаттылығы 20 мегаваттан (МВт) асатын ұста балғалары;

      3.2.3. сағатына 2 тоннадан асатын, шикі болат бере отырып, қорғаныш бүркілген металл жабындарды жағу;

      3.2.4. өндірістік қуаттылығы тәулігіне 20 тоннадан асатын қара металдарды құю;

      3.3. мыналарға:

      3.3.1. легирлеуді қоса алғанда, балқыту қуаттылығы:

      қорғасын және кадмий үшін – тәулігіне 4 тоннадан;

      барлық басқа да түсті металдар үшін тәулігіне 20 тоннадан асатын, түсті металдарды (бағалы металдарды қоспағанда), оның ішінде рекуперациялық өнімдерді балқытуға (рафинирлеу, құю өндірісі және т. б.) арналған қондырғылар;

      3.3.2. өңдеу үшін пайдаланылатын кеспектердің көлемі 30 м3-ден асатын, электролиттік немесе химиялық процестерді пайдалана отырып, металдар мен пластикалық материалдарды беткі өңдеуге арналған қондырғылар;

      3.4. автомобильдерді жасап шығару және өнеркәсіптік құрастыру жөніндегі кәсіпорындар;

      3.5. автомобиль қозғалтқыштарын жасап шығару жөніндегі кәсіпорындар;

      3.6. верфьтер (кеме жасау және кеме жөндеу өндірістері);

      3.7. ұшақтар, тікұшақтар жасап шығару және жөндеу жөніндегі кәсіпорындар;

      3.8. теміржол көлік құралдарын, цистерналарды жасап шығару жөніндегі кәсіпорындар;

      3.9. теміржол жабдықтарын жасап шығару;

      3.10. өндірістік алаңы 100 м2-ден көп болатын жарылыспен қалыптау қолданылатын цехтар.

      4. Кенсіз минералдық заттарды қайта өңдеу:

      4.1. өндірістік қуаттылығы жылына 15 мың тонна және одан көп цемент зауыттары;

      4.2. өндірістік қуаттылығы тәулігіне 500 тоннадан асатын айналмалы күйдіру пештерінде цемент клинкерін немесе өндірістік қуаттылығы тәулігіне 50 тоннадан көп айналмалы күйдіру пештерінде немесе өндірістік қуаттылығы тәулігіне 50 тоннадан асатын басқа да пештерде әкті өндіруге арналған қондырғылар;

      4.3. асбест өндіру және асбесттен жасалған бұйымдарды дайындау жөніндегі кәсіпорындар;

      4.4. балқыту қуаттылығы тәулігіне 20 тонна және одан көп болатын, шыны және шыны талшығын өндіруге арналған қондырғылар;

      4.5. балқыту қуаттылығы тәулігіне 20 тонна және одан көп болатын, минералдық талшықтар өндіруді қоса алғанда, минералдық заттарды балқыту жөніндегі қондырғылар;

      4.6. өндірістік қуаттылығы тәулігіне 75 тоннадан және одан асатын және (немесе) бір пешке салу тығыздығы 300 кг/м3-ден асатын күйдіру пештерін пайдалана отырып, күйдіру, атап айтқанда, шатыр жабынқышын, кірпішті, отқа төзімді кірпішті, қыш плитканы, тас қышты күйдіру жолымен қыш өнімдері немесе фарфор бұйымдарын өндіруге арналған қондырғылар.

      5. Химия өнеркәсібі:

      5.1. өндірістік қуаттылығы жылына 200 тонна және одан көп болатын, химиялық жартылай фабрикаттарды қайта өңдеу, фармецевтикалық калий тұздарын (хлорлы, күкірт қышқылын, сақат) өндіруді қоспағанда, химиялық өнімдер (химикаттар), фармацевтикалық өнімдер, лактар, эластомерлер мен пероксидтер өндіру;

      5.2. химиялық процестерді қолдана отырып, жарылғыш заттарды, оқ-дәрілерді, қару мен пиротехникалық бұйымдарды жоюға арналған қондырғылар;

      5.3. химиялық немесе биологиялық процестер ақуызды жемшөп қоспаларын, ферменттерді және басқа ақуыз заттарды өндіру үшін пайдаланылатын химиялық қондырғылар.

      6. Қалдықтарды басқару:

      6.1. өнімділігі жылына 500 тонна және одан көп болатын қауіпті қалдықтарды жою немесе қалпына келтіру жөніндегі операциялар жүзеге асырылатын объектілер;

      6.2. өнімділігі сағатына 3 тоннадан асатын коммуналдық қалдықтарды өртеуге арналған қондырғылар;

      6.3. инертті қалдықтар полигондарын қоспағанда, тәулігіне 10 тоннадан көп қауіпті емес қалдықтар түсетін немесе жалпы сыйымдылығы 25 мың тоннадан асатын полигондар;

      6.4. өнімділігі тәулігіне 50 тоннадан асатын, қауіпті емес қалдықтарды жою жөніндегі операциялар жүзеге асырылатын объектілер;

      6.5. өнімділігі жылына 2500 тоннадан асатын, қауіпті емес қалдықтарды жою немесе қалпына келтіру жөніндегі операциялар жүзеге асырылатын объектілер;

      6.6. қалдыққойма;

      6.7. жылу электр станцияларында түзілетін қалдықтардан құрылыс материалдарын өндіру;

      6.8. 1 мың м2-дан асатын аумақта немесе жылына 1 мың тоннадан жоғары көлемде темір сынықтарын және (немесе) кәдеге жаратуға жататын көлік құралдарын сақтауға арналған алаңдар;

      6.9. өндірістік қуаттылығы жылына 10 мың тоннадан жоғары қоқыс сұрыптау кәсіпорындары;

      6.10. қоймаларының алаңы 100 м2-ден көп болатын, құрамында жойылуы қиын органикалық ластағыштар, қатты әсер ететін улы заттар бар ашық және жабық қауіпті қалдық қоймалары.

      7. Көлік:

      7.1. әуежайлар мен әуеайлақтар салу;

      7.2. ұзындығы 1 км және одан көп және (немесе) өткізу қабілеті сағатына 1 мың автомобиль және одан көп болатын автомобиль жолдарын салу;

      7.3. тек қана немесе басым түрде жолаушыларды тасымалдау үшін пайдаланылатын трамвай және жерүсті желілері, метрополитендер, аспалы желілер немесе басқа да ұқсас желілер;

      7.4. ішкі су жолдарын салу, канал тарту және су басуды болғызбау жөніндегі жұмыстар;

      7.5. балықшы гаваньдарын қоса алғанда, су порттары мен порт құрылысжайларын салу.

      8. Су ресурстарын басқару:

      8.1. бассейндер мен өзен жүйелері арасында су ресурстарын бұру жөніндегі жұмыстар, бұл ретте бұрылатын су көлемі жылына 5 млн.м3 асады (су құбыры ауызсуын бұруды қоспағанда);

      8.2. ұсталған немесе сақталған судың жаңа немесе қосымша көлемі 100 мың м3 асатын, суды ұстауға немесе тұрақты сақтауға арналған бөгеттер мен басқа да құрылысжайлар.

      8.3. жерүсті және жерасты суларын алу немесе жыл сайынғы алынатын немесе толықтырылып отыратын су көлемі 250 мың м3-ге балама немесе одан асатын жерасты суын жасанды толықтыру жүйелері;

      8.4. эрозияға қарсы күресу бағытталған су объектілерінің жағалау аймақтарындағы жұмыстар, дамбалар, молдар, кемежайлар және басқа да теңіз құрылысжайларын салу, оған осындай құрылысжайларға қызмет көрсету мен реконструкциялау кірмейді;

      8.5. қуаттылығы тәулігіне 5 мың м3 жоғары болатын сарқынды суды тазартуға арналған құрылысжайлар.

      9. Целлюлоза-қағаз және ағаш өңдеу өнеркәсібі:

      9.1. өнімділігі тәулігіне 20 тонна және одан көп болатын қағаз және картон өндіру жөніндегі өнеркәсіптік кәсіпорындар;

      9.2. өнімділігі тәулігіне 200м3 болатын, байланыстырушы материалдар ретінде синтетикалық шайырларды пайдалана отырып, сүрек-жоңқалы және сүрек-талшықты тақталар өндіру.

      10. Өзге де қызмет түрлері:

      10.1. ұзындығы 5 км-ден көп болатын, мұнайды, химиялық заттарды, газды, буды және ыстық суды тасымалдауға арналған құбылар мен өнеркәсіптік құрылысжайлар;

      10.2. 110 киловольттен (кВт) бастап электр берудің әуе желілерімен электр энергиясын беру;

      10.3. мыналар бойынша мал шаруашылықтары:

      10.3.1. ауыл шаруашылығы құсын (5 мың бас және одан көп) өсіру жөніндегі объектілер;

      10.3.2. шошқа (500 бас және одан көп), мегежін (100 бас және одан көп) асырау және өсіру;

      10.3.3. ірі қара мал (1500 бас және одан көп) өсіру;

      10.3.4. қой өсіру (15 мың бас және одан көп);

      10.4. сыйымдылығы 10 мың тоннадан жоғары органикалық отын түрлерін жерүсті сақтау қоймалары;

      10.5. сыйымдылығы 10 мың м3 жоғары табиғи газды сақтау қоймалары;

      10.6. өңделетін материалдар көлемі тәулігіне 10 тоннадан асатын талшықты немесе тоқыманы алдын ала өңдеуге (жуу, ағарту, мерсерлеу), бояуға арналған қондырғылар;

      10.7. былғары мен терi илеу жөніндегі кәсіпорындар;

      10.8. ұшаны қайта өңдеу жөніндегі қуаттылығы тәулігіне 10 тоннадан бастап қасапханалар;

      10.9. мал шикізатының үш тәулікке дейінгі қоры шегінде малды сойғанға дейін ұстауға арналған базаны қоса алғанда, өнімділігі жылына 5 мың тонна өнімнен жоғары болатын ет өңдеу кәсіпорындары (ет комбинаттары);

      10.10. өнімділігі жылына 100 мың тоннадан жоғары мал еті мен өсімдіктер өнімдерін қаптау және консервациялау;

      10.11. балық ұнын және балық майын өндіру жөніндегі кәсіпорындар (жылына 5 мың тоннадан жоғары өнім);

      10.12. жылына 20 мың тоннадан бастап өсімдік және мал майы мен тоңмай өндіру;

      10.13. тәулігіне 1500 л жоғары сыра қайнату және ашыту;

      10.14. тәулігіне 5 мың л жоғары тағамдық спирт өндіру;

      10.15. крахмалды өнеркәсіптік өндіру жөніндегі кәсіпорындар (тәулігіне 50 мың тоннадан жоғары өнім);

      10.16. өнімділігі жылына 150 мың тонна өнімнен жоғары болатын қант зауыттары;

      10.17. өнімділігі жылына 10 мың тонна өнімнен жоғары кондитерлік өнімдер мен шәрбаттар өндіру;

      10.18. тәулігіне 5 мың л жоғары сүт өнімдерін өндіру;

      10.19. жануарлардың өлекселерін жоюға арналған қондырғылар; жануарлардың өлекселерін шұңқырға көметін мал қорымдары;

      10.20. тері қалдықтарынан, дала және қоқыс сүйектерінен, жануарлардың басқа да қалдықтарынан мен лақтырындылардан желім дайындайтын желім қайнату кәсіпорындары;

      10.21. қоймада сақтай отырып, сүйектен, тері шелінен, тері қалдықтарынан және жануарлардың басқа да қалдықтары мен лақтырындыларынан техникалық желатин өндіру;

      10.22. өлген жануарлардың, балықтың өлекселерін, оның бөліктерін және жануарлардың басқа да қалдықтары мен лақтырындыларын қайта өңдеу (майға, жануарларға арналған жемшөпке, тыңайтқыштарға айналдыру) жөніндегі кәдеге жарату зауыттары;

      10.23. сүйекті өртейтін және сүйекті ұсақтайтын зауыттар;

      10.24. бастапқы орман екпелері және жерді пайдаланудың басқа типі үшін жер учаскелерін қайта құру мақсатында орманды теңестіру;

      10.25. тәулігіне 1 тоннадан бастап көң пен қи сақтау қоймалары;

      10.26. фенолформальдегидті престелген материалдар, фенолформальдегид шайырлары негізінде қағаздан, маталардан престелген және орау бұйымдарын өндіру.

      10.27. өнімділігі жылына 1 мың тоннадан жоғары болатын полимерлер, эластомерлер, синтетикалық каучуктар, эластомерлер негізіндегі бұйымдар өндіру немесе өңдеу;

      10.28. жүк айналымы жылына 150 мың тоннадан көп болған кезде апатит концентратын, фосфорит ұнын, цементті және басқа шаң болатын жүктерді түсіретін орындар;

      10.29. сұйық химиялық жүктер мен сұйытылған газды (метанды, пропанды, аммиакты және басқаларын), галогендер, күкірт, азот, көмірсутектерінің (метанолдың, бензолдың, толуоланың және басқаларының), спирттердің, альдегидтердің өндірістік қосылыстарын және басқа да химиялық қосылыстарды қайта тиеу және сақтау орындары;

      10.30. тазарту және жуу-булау станциялары, дезинфекциялау-жуу объектілері, кемелерді, цистерналарды тазалау пункттері, балласт және шайынды-құрамында мұнай бар суды арнайы қалқымалы жинағыштардан қабылдауға арналған қабылдау-тазарту құрылысжайлары;

      10.31. ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда, олардың күзет және буферлік аймақтарында объектілерді орналастыру және қызметтің кез келген түрлерін жүзеге асыру.

      11. Туризм және демалыс:

      11.1. суығыстырымдығы 1 тоннадан жоғары болатын 25-тен көп кемеге есептелген қайық станциялары;

      11.2. 2 га көп алаңдағы тақырыптық саябақтар;

      11.3. 1 гектардан көп алаңдағы тау шаңғысы курорттары, рекреациялық кешендер, отель кешендері (және олармен байланысты объектілер).

      12. Кез келген жаңа орында генетикалық түрлендірілген организмдерді қоршаған ортаға әдейі босату, генетикалық түрлендірілген организмдерді тұйық жүйелерде пайдалану жөніндегі қызмет.

      13. Осы қосымшаның 1-бөлімінде көрсетілген, тек қана немесе басым түрде жаңа әдістерді немесе бұйымдарды дамыту мен сынауға арналған ұйғарылып отырған қызмет түрлері.

      Ескертпе. Осы қосымшаның 1 және 2-бөлімдеріндегі қызмет түрлері немесе объектілері сәйкес келген кезде осы қосымшаның 1-бөлімінде көрсетілген мәндерден төмен сипаттайтын сандық көрсеткіштері бар қызмет түрлері мен объектілері 2-бөлімге жатады.

  2021 жылғы 2 қаңтардағы
№ 400-VI ҚРЗ
Қазақстан Республикасының
Экология кодексіне
2-қосымша

Қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектілерді І, ІІ, немесе ІІІ санаттағы объектілерге жатқызуды жүзеге асыруға негіз болатын белгіленіп отырған қызмет түрлері мен өзге де өлшемшарттар

      Ескерту. 2-қосымшаға өзгеріс енгізілді – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

1-бөлім. Қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектілерді І санаттағы объектілерге жатқызуды жүзеге асыруға негіз болатын белгіленіп отырған қызмет түрлері мен өзге де өлшемшарттар

      1. Энергетика:

      1.1. газды қоспағанда, жалпы номиналды жылу қуаттылығы 50 мегаватт (МВт) немесе одан көп болатын станцияларда отынды жағу;

      1.2. газбен жұмыс істейтін, қуаттылығы 500 мегаватт (МВт) энергия өндіретін станциялар;

      1.3. көмірсутектерді барлау және өндіру, көмірсутектерді қайта өңдеу;

      1.4. кокс өндіру;

      1.5. газдандыру немесе сұйылту, олар:

      1.5.1. көмір;

      1.5.2. жалпы номиналды жылу қуаттылығы 20 мегаватт (МВт) және одан көп болатын қондырғылардағы отынның басқа да түрлері.

      2. Металдарды өндіру және өңдеу:

      2.1. металл кенін (сульфидті кенді қоса алғанда) күйдіру немесе қақтау;

      2.2. өнімділігі сағатына 2,5 тоннадан асатын, үздіксіз құюды қоса алғанда, шойын, ферроқорытпалар немесе болат өндіру (бастапқы немесе қайталама балқыту);

      2.3. қара металдарды өңдеу:

      2.3.1. өнімділігі сағатына 20 тонна шикі болаттан асатын, ыстықтай илемдейтін орнақтарды пайдалану;

      2.3.2. тұтынылатын жылу қуаттылығы 20 мегаваттан (МВт) асатын, бір балғаға энергия қуаттылығы 50 килоджоулдан (кДж) асатын ұста балғаларды пайдалану;

      2.3.3. сағатына 2 тоннадан асатын, шикі болат бере отырып, қорғаныш бүркілген металл жабындарды жағу;

      2.4. өндірістік қуаттылығы тәулігіне 20 тоннадан асатын қара металдарды құю;

      2.5. түсті металдарды өндіру және қайта өңдеу:

      2.5.1. металлургиялық, химиялық немесе электролиттік процестер арқылы кеннен, концентраттардан немесе қайталама шикізат материалдарынан қышқылсызданбаған түсті металдарды өндіру;

      2.5.2. түсті металдарды, оның ішінде рекуперацияланған өнімдерді легирлеуді қоса алғанда, қорыту және балқыту қуаттылығы:

      қорғасын және кадмий үшін – тәулігіне 4 тоннадан;

      барлық басқа да түсті металдар үшін – тәулігіне 20 тоннадан асатын түсті металдардың құю кәсіпорындарын пайдалану;

      2.6. технологиялық ванналарда жиынтық көлемі 30 м3 және одан көп болатын, электролиттік немесе химиялық процестерді пайдалана отырып, металдар және пластикалық материалдарды беткі өңдеу.

      3. Минералдық өнеркәсіп:

      3.1. кең таралған пайдалы қазбаларды қоспағанда, пайдалы қатты қазбаларды өндіру және байыту;

      3.2. цемент, әк және магний оксидін өндіру:

      3.2.1. өндірістік қуаттылығы тәулігіне 500 тоннадан асатын айналмалы пештерде немесе өнімділігі тәулігіне 50 тоннадан асатын басқа да пештерде цемент клинкерін өндіру;

      3.2.2. өндірістік қуаттылығы тәулігіне 50 тоннадан асатын пештерде әк өндіру;

      3.2.3. өндірістік қуаттылығы тәулігіне 50 тоннадан асатын пештерде магний оксидін өндіру;

      3.3. асбест өндіру немесе асбест негізіндегі өнімдерді өндіру;

      3.4. шыны талшығын қоса алғанда, балқыту қуаттылығы тәулігіне 20 тоннадан көп болатын шыны өндіру;

      3.5. балқыту қуаттылығы тәулігіне 20 тоннадан асатын, минералдық талшықтар өндіруді қоса алғанда, минералдық заттарды балқыту;

      3.6. өндірістік қуаттылығы тәулігіне 75 тоннадан асатын және (немесе) күйдіру пештерінің қуаттылығы 4 м3 асатын және күйдіру пешіне салу тығыздығы 300 кг/м3 асатын, қыш бұйымдарды, атап айтқанда, шатыр жабынқышын, кірпішті, отқа төзімді кірпішті, қыш плитканы, тас қышты немесе фарфорды күйдіру арқылы өндіру.

      4. Химия өнеркәсібі:

      4.1. органикалық химиялық заттарды өнеркәсіптік өндіру, олар:

      қарапайым көмірсутектер (желілік немесе циклдік, қаныққан немесе қанықпаған, алифаттық немесе хош иісті);

      құрамында оттегі бар көмірсутектер: спирттер, альдегидтер, кетондар, карбон қышқылдары, күрделі эфирлер, ацетаттар, қарапайым эфирлер, асқын тотықтар, эпоксидті шайырлар;

      күкіртті көмірсутектер;

      азот көмірсутектері: аминдер, амидтер, азот қосылыстары, нитро қосылыстар немесе нитратты қосылыстар, нитрилдер, цианаттар, изоцианаттар;

      құрамында фосфор бар көмірсутектер;

      галогенделген көмірсутектер;

      органометалды қосылыстар;

      негізгі пластикалық материалдар (полимерлер, синтетикалық талшықтар мен целлюлоза негізіндегі талшықтар);

      синтетикалық каучук;

      бояулар мен пигменттер;

      беткі-белсенді заттар;

      4.2. органикалық емес заттарды өнеркәсіптік өндіру, олар:

      газдар: аммиак, хлор немесе хлорлы сутек, фтор немесе фторлы сутек, көмiртегі оксидтері, күкiрт қосылыстары, азот оксидтері, сутегі, күкiрт диоксиді, көмiртегінің хлор тотығы;

      қышқылдар: хром қышқылы, фторлы сутек қышқылы, фосфор қышқылы, азот қышқылы, хлорлы сутек қышқылы, күкiрт қышқылы, олеум, күкiртті қышқыл;

      сiлтiлер: аммоний гидрототығы, калий гидрототығы, натрий гидрототығы;

      тұздар: хлорлы аммоний, хлор қышқылды калий, көмiрқышқылды калий, көмiрқышқылды натрий, перборат, азотқышқылды күмiс;

      бейметалдар, металл оксидтері немесе басқа органикалық емес қосылыстар: кальций карбиді, кремний, кремний карбиді;

      4.3. фосфор, азот немесе калий минералдық тыңайтқыштарын (қарапайым немесе күрделі тыңайтқыштарды) өнеркәсіптік өндіру;

      4.4. пестицидтер мен биоцидтерді өнеркәсіптік өндіру;

      4.5. фармацевтикалық калий тұздарын (хлорлы, күкірт қышқылды, сақар) өндіруді қоспағанда, фармацевтикалық өнімдерді өнеркәсіптік өндіру;

      4.6. жарылғыш заттарды өнеркәсіптік өндіру.

      5. Тамақ өнеркәсібі:

      5.1. өнімділігі тәулігіне 50 тоннадан көп болатын қасапханаларды пайдалану;

      5.2. бұрын өңделген немесе өңделмеген:

      5.2.1. өндірістік қуаттылығы тәулігіне 75 тоннадан көп болатын мал шикізатынан ғана (тек сүттен басқа);

      5.2.2. өндірістік қуаттылығы тәулігіне 300 тоннадан көп немесе қондырғы кез келген жылда қатарынан 90 тәуліктен асырмай жұмыс істегенде тәулігіне 600 тоннадан көп болатын өсімдік шикізатынан ғана;

      5.2.3. егер "А" 10-ға тең және одан көп болса, дайын өнімді өндіру қуаттылығы тәулігіне тоннамен есептегенде 75-тен асатын не егер А 10-нан кем болса, мынадай формула бойынша айқындалатын: 300 – (22,5 × "A"),

      мұндағы "А" дайын өнім өндірудегі жануар материалының үлесі (салмақтағы пайызбен) болатын құрама өнімдер түрінде де және бөлек өнімдер түрінде де жануардан және өсімдіктен алынған шикізаттан тамақ өнімдерін немесе жемшөп өндіруге арналған шикізатты, тек қана қаптаудан басқа, өңдеу және қайта өңдеу.

      Қаптама өнімнің түпкі салмағына қосылмауға тиіс.

      Егер шикізат ретінде сүт қана пайдаланылса, 5.2-тармақтың 5.2.3-тармақшасы қолданылмайды;

      5.3. алынатын сүт көлемі тәулігіне 200 тоннадан асқанда сүтті өңдеу және қайта өңдеу ғана (бір жылдағы орташа мән);

      6. Қалдықтарды басқару:

      6.1. өнімділігі тәулігіне 10 тоннадан асатын, мынадай операциялардың бірін немесе бірнешеуін қамтитын, қауіпті қалдықтарды жою және (немесе) қалпына келтіру:

      6.1.1. қалдықтарды биологиялық өңдеу;

      6.1.2. қалдықтарды физикалық-химиялық өңдеу;

      6.1.3. 6.1 және 6.2-тармақтардан қызметтің басқа түріне бергенге дейін қалдықтарды араластыру;

      6.1.4. 6.1 және 6.2-тармақтарда көрсетілген қызмет түріне беру алдында қайта қаптау;

      6.1.5. еріткіштерді регенерациялау;

      6.1.6. металдардан немесе олардың қосылыстарынан басқа, органикалық емес материалдарды рециркуляциялау (регенерациялау);

      6.1.7. қышқылдарды немесе негіздерді регенерациялау;

      6.1.8. ластануға қарсы күресу үшін пайдаланылатын құрамдастарды қалпына келтіру;

      6.1.9. катализаторлардан құрамдастарды алу;

      6.1.10. майларды қайта өңдеу немесе майларды қайта пайдаланудың басқа да түрлері;

      6.1.11. беткі тоғандарға орналастыру;

      6.2. қоқыс өртейтін зауыттарда немесе:

      6.2.1. өнімділігі сағатына 3 тоннадан асатын қауіпті емес қалдықтарға арналған;

      6.2.2. өнімділігі тәулігіне 10 тоннадан асатын қауіпті қалдықтарға арналған қалдықтарды бірге өртеу қондырғыларында қалдықтарды жою немесе қалпына келтіру;

      6.3. өнімділігі тәулігіне 50 тоннадан асатын, мынадай операциялардың бірін немесе бірнешеуін қамтитын, қауіпті емес қалдықтарды жою:

      6.3.1. қалдықтарды биологиялық өңдеу;

      6.3.2. қалдықтарды физикалық-химиялық өңдеу;

      6.3.3. кейіннен өртеу үшін қалдықтарды алдын ала өңдеу;

      6.3.4. шлактар мен күлді өңдеу;

      6.3.5. металл қалдықтарын, оның ішінде электрлік және электрондық жабдықтар қалдықтарын, сондай-ақ пайдалану мерзімі өткен көлік құралдарын және олардың құрамдастарын ұсақтағыштарда өңдеу.

      6.4. өнімділігі тәулігіне 75 тоннадан асатын, мынадай операцияладың бірін немесе бірнешеуін қамтитын, қауіпті емес қалдықтарды қалпына келтіру және (немесе) жою:

      6.4.1. қалдықтарды биологиялық өңдеу;

      6.4.2. кейіннен өртеу үшін қалдықтарды алдын ала өңдеу;

      6.4.3. шлактар мен күлді өңдеу;

      6.4.4. металл қалдықтарын, оның ішінде электрлік және электрондық жабдықтар қалдықтарын, сондай-ақ пайдалану мерзімі өткен көлік құралдарын және олардың құрамдастарын ұсақтағыштарда өңдеу.

      Егер 6.3 және 6.4-тармақтарда көрсетілгендерден қалдықтарды өңдеу жөніндегі жалғыз жүзеге асырылатын қызмет түрі анаэробты ыдырау болса, онда осы қызмет үшін шекті мән тәулігіне 100 тоннаны құрайды.

      6.5. инертті қалдықтар полигондарын қоспағанда, тәулігіне 10 тоннадан көп қалдық түсетін немесе жалпы қуаттылығы 25 мың тоннадан асатын полигондар;

      6.6. жинау күтілетін жинақтауды қоспағанда, 6.1, 6.2, 6.5. және 6.7-тармақтарда санамаланғандардан қандай да бір қызмет түрін күтетін, 6.5-тармаққа енгізілмеген қалдықтар түзілетін, алаңдағы көлемі 50 тоннадан асатын қауіпті қалдықтарды жинақтау.

      6.7. жалпы сыйымдылығы 50 тоннадан көп болатын қауіпті қалдықтарды жер астында сақтау.

      7. Өзге де қызмет түрлері:

      7.1. өнеркәсіптік қондырғыларда:

      7.1.1. сүректен немесе басқа да талшықты материалдардан жасалған целлюлоза;

      7.1.2. өнімділігі тәулігіне 20 тоннадан асатын қағаз немесе картон;

      7.1.3. сүректі тақталардың мынадай түрлерінің бірін немесе бірнешеуін: өндірістік қуаттылығы тәулігіне 600 м3-ден асатын бағдарланған жоңқа тақтасы, сүректі-жоңқалы немесе сүректі-талшықты тақта өндіру;

      7.2. өңдеу қуаттылығы тәулігіне 10 тоннадан асатын, тоқыма талшықтарын немесе тоқыманы алдын ала өңдеу (жуу, ағарту, мерсерлеу) немесе бояу;

      7.3. тері мен былғары илеу, бұл ретте өңдеу қуаттылығы тәулігіне 12 тонна дайын өнімнен асады;

      7.4. өңдеу қуаттылығы тәулігіне 10 тоннадан астам көп малдың ұшасын немесе мал шаруашылығы қалдықтарын жою немесе қайта өңдеу;

      7.5. мыналарды:

      7.5.1. ауыл шаруашылығы құсы үшін 50 мың бастан көп;

      7.5.2. шошқа (салмағы 30 кг көп) үшін 2 мың бастан көп;

      7.5.3. мегежін үшін 750 бастан көп құстарды немесе шошқаларды қарқынды асырау;

      7.6. заттарды, нәрселерді немесе өнімдерді, атап айтқанда әрлеу, басып шығару, жабынды жағу, майсыздандыру, гидрооқшаулау, желімдеу, бояу, тазалау немесе сіңдіру үшін шығысы сағатына 150 кг көп немесе жылына 200 тоннадан көп болатын органикалық еріткіштерді пайдалана отырып беткі өңдеу;

      7.7. жағу немесе графиттеу арқылы көміртекті немесе электрографитті өндіру;

      7.8. жер қойнауында геологиялық сақтау мақсаттары үшін I санаттағы объектілерден көміртегі диоксидінің шығарындыларын тұту;

      7.9. ағаш нілін жою мақсатында өңдеуден басқа, өнімділігі күніне 75 м3 асатын сүректі және сүректен жасалған бұйымдарды химиялық заттармен консервациялау;

      7.10. коммуналдық ағындарды тазартудан басқа, І санаттағы объектілер ағызатын сарқынды суды тазарту құрылысжайлары кешендері;

      7.11. өнімділігі тәулігіне 20 мың м3 және одан көп болатын орталықтандырылған су бұру (кәріздендіру) жүйелерінің сарқынды суын тазартуға арналған құрылысжайлар;

      7.12. ядролық қондырғыларды, оның ішінде атом станцияларын (қуаттылығы нөлдік ядролық зерттеу қондырғыларын қоспағанда) пайдалану;

      7.13. уран және торий кендерін өндіру, уран және торий кендерін байыту, ядролық отын өндіру;

      7.14. мыналарды:

      7.14.1. объектіде қоршаған ортаға радиоактивті заттардың шығарылу мен төгілу көздерінің болуы шартымен радиациялық көздерді (өз құрамында радиациялық қауіптіліктің төртінші және бесінші санаттарының радионуклидтік көздері ғана бар радиациялық көздерді қоспағанда);

      7.14.2. ядролық материалдар мен радиоактивті заттарды сақтау пункттерін, радиоактивті қалдықтарды сақтау пункттерін, сақтау қоймаларын, радиоактивті қалдықтарды көму пункттерін пайдалану.

2-бөлім. Қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектілерді ІІ санаттағы объектілерге жатқызуды жүзеге асыруға негіз болатын белгіленіп отырған қызмет түрлері мен өзге де өлшемшарттар

      1. Энергетика:

      1.1. белгіленген электр қуаттылығы 50 мегаваттан (МВт) кем жабдықты пайдалана отырып электр энергиясымен, газбен және бумен қамтамасыз ету;

      1.2. жалпы номиналды жылу қуаттылығы 20 мегаваттан (МВт) кем болатын қондырғыларда газдандыру және (немесе) көмірді қоспағанда, қатты отын түрлерін сұйылту арқылы газ өндіру;

      1.3. газбен жұмыс істейтін, қуаттылығы 10 мегаватт (МВт) және одан көп энергия өндіретін станциялар.

      2. Металдарды өндіру және өңдеу:

      2.1. Мыналарды:

      2.1.1. үздіксіз құю қондырғысын қоса алғанда, шойын немесе болат (бастапқы немесе қайталама балқыту) өндіру үшін (өнімділігі сағатына 2,5 тоннадан кем);

      2.1.2. ыстықтай илемдейтін орнақтарды пайдалана отырып, қара металдарды өңдеу үшін (жобалық өнімділігі сағатына 20 тонна шикі болаттан кем);

      2.1.3. сағатына 2 тоннадан кем шикі болатты бере отырып, қорғаныш бүркілген металл жабындарды жағу үшін;

      2.1.4. өнімділігі тәулігіне 20 тоннадан кем болатын қара металдарды құю өндірісі үшін;

      2.1.5. түсті металдарды легирлеуді, рафинирлеуді және құюды қоса алғанда, балқыту үшін (қорғасын мен кадмий үшін балқытудың жобалық өнімділігі тәулігіне 4 тоннадан кем немесе басқа да металдар үшін тәулігіне 20 тоннадан кем) жабдықты пайдалана отырып, металлургиялық өндіру;

      2.2. жиынтық көлемі 30 м3 кем болатын технологиялық ванналарда электролиттік немесе химиялық процестерді пайдалана отырып, металдар мен пластикалық материалдарды беткі өңдеу.

      3. Минералдық өнеркәсіп:

      3.1. мыналарды өндіру:

      3.1.1. өндірістік қуаттылығы тәулігіне 500 тоннадан аспайтын айналмалы пештерде немесе өнімділігі тәулігіне 50 тоннадан аспайтын басқа да пештерде цемент клинкері;

      3.1.2. өндірістік қуаттылығы тәулігіне 50 тоннадан кем болатын пештерде әк (сөнбеген, сөндірілген);

      3.1.3. өндірістік қуаттылығы тәулігіне 50 тоннадан кем болатын пештерде магний оксиді;

      3.1.4. балқыту қуаттылығы тәулігіне 20 тоннадан кем болатын, шыны талшығын қоса алғанда, шыны және шыныдан жасалған бұйымдар;

      3.1.5. балқыту қуаттылығы тәулігіне 20 тоннадан кем болатын, минералдық талшықтар өндіруді қоса алғанда, минералдық заттарды балқытуға арналған жабдықты пайдалана отырып, бейметалл минералдық өнім;

      3.1.6. жобалық қуаттылығы жылына 1 млн. данадан кем болатын отқа төзімді қыш бұйымдар және құрылыс қыш материалдар;

      3.1.7. өндірістік қуаттылығы тәулігіне 75 тоннадан аспайтын және (немесе) бір пешке салу тығыздығы 300 кг/м3 аспайтын, күйдіру пештерін пайдалана отырып, отқа төзімді қыш бұйымдар мен құрылыс қыш материалдарынан басқа, қыш немесе фарфор бұйымдар.

      4. Тамақ өнеркәсібі:

      4.1. мыналарды өндіру:

      4.1.1. өндірістік қуаттылығы тәулігіне 75 тоннадан аз дайын өнім болатын ет және ет өнімдері;

      4.1.2. өсімдік және жануарлар майлары мен тоңмайлар (жобалық өнімділігі осы қосымшаның 1-бөлімінің 5.2-тармағының 5.2.2. және 5.2.3-тармақшаларында белгіленгеннен кем);

      4.1.3. картоптан, жемістер мен көкөністерден жасалған өнімдер (жобалық өнімділігі тәулігіне кемінде 300 тонна дайын өнім (орташа тоқсандық көрсеткіш);

      4.1.4. сүт өнімдері (жобалық қуаттылығы тәулігіне 200 тонна қайта өңделетін сүттен кем (орташа жылдық көрсеткіш).

      5. Көлік және инфрақұрылым объектілері:

      5.1. ішкі су жолдарында орналасқан порттар (суығыстырымдығы 1350 тонна және одан көп болатын кемелердің өтуіне жол берілетін);

      5.2. теңіз порттары;

      5.3. әуе кемелерін қабылдауға, жөнелтуге және әуе тасымалдарына қызмет көрсетуге арналған объектілер (ұзындығы 2100 метр және одан көп ұшу-қону жолағы болған кезде);

      5.4. теміржол көлігі инфрақұрылымы объектілері.

      6. Қалдықтарды басқару:

      6.1. қауіпті қалдықтарды көму жөніндегі объектілер;

      6.2. өнімділігі жылына 250 тонна және одан көп болатын қауіпті қалдықтарды жою немесе қалпына келтіру жөніндегі операциялар жүзеге асырылатын объектілер;

      6.3. қауіпті қалдықтарды залалсыздандыру жөніндегі операциялар жүзеге асырылатын объектілер;

      6.4. биологиялық және медициналық қалдықтарды зарарсыздандыру, залалсыздандыру және (немесе) жою жөніндегі операциялар жүзеге асырылатын объектілер;

      6.5. өнімділігі сағатына 3 тоннадан аспайтын коммуналдық қалдықтарды өртеуге арналған қондырғылар;

      6.6. өнімділігі тәулігіне 50 тоннадан аспайтын, қауіпті емес қалдықтарды жою жөніндегі операциялар жүзеге асырылатын объектілер;

      6.7. өнімділігі жылына 2500 тоннадан асатын, қауіпті емес қалдықтарды жою немесе қалпына келтіру жөніндегі операциялар жүзеге асырылатын объектілер;

      6.8. жылу электр станцияларының қалдықтарынан құрылыс материалдарын өндіру;

      6.9. өндірістік қуаттылығы жылына 10 мың тоннадан жоғары қоқыс сұрыптау кәсіпорындары;

      6.10. 1 мың м2 асатын аумақта немесе 1 мың тоннадан жоғары көлемде темір сынықтарын және (немесе) кәдеге жаратуға жататын көлік құралдарын сақтау алаңдары;

      6.11. пайдалы қатты қазбаларды (кең таралған пайдалы қазбалардан басқа немесе шымтезек өндіру, кен іздеушілік кезіндегі) өндіру кезінде түзілетін үйінділер;

      6.12. жинау күтілетін жинақтауды қоспағанда, қалдықтар түзілетін алаңда массасы 5 тоннадан асатын қауіпті қалдықтарды жинақтау;

      6.13. сақтау қоймасының алаңы 100 м2 астам болатын, құрамында жойылуы қиын органикалық ластағыштар, қатты әсер ететін улы заттар бар қауіпті қалдықтардың ашық және жабық қоймалары.

      7. Өзге де қызмет түрлері:

      7.1. қағаз және картон өндіру (өнімділігі тәулігіне 20 тоннадан аспайтын);

      7.2. тоқыма талшықтарын жууға, ағартуға, мерсерлеуге, бояуға және (немесе) тоқыма өнімдерін ағартуға, бояуға арналған жабдықтарды пайдалана отырып тоқыма бұйымдарын өндіру (өнімділігі тәулігіне 10 тонна өңделген шикізаттан аспайтын);

      7.3. тері мен былғарыны илеуге, бояуға, өңдеуге арналған жабдықтарды пайдалана отырып былғары мен былғарыдан жасалған бұйымдарды өндіру (жобалық өңдеу қуаттылығы тәулігіне 12 тонна дайын өнімнен көп емес);

      7.4. ауыл шаруашылығы құсын өсіру (5000 бас және одан көп);

      7.5. шошқа (500 бас және одан көп), мегежін (100 бас және одан көп) асырау және өсіру;

      7.6. ірі қара мал өсіру (1500 бас және одан көп);

      7.7. қой өсіру (15 мың бас және одан көп);

      7.8. жобалық тұтынуы жылына 200 тоннадан аспайтын органикалық еріткіштерді пайдалана отырып, заттардың немесе өнімдердің беттерін өңдеу;

      7.9. жағу мен графиттеуді болғызбайтын тәсілдермен жасанды графит өндіру;

      7.10. сарқынды су көлемі тәулігіне 20 мың м3 кем болатын орталықтандырылған су бұру (кәріздеу) жүйелерінің сарқынды суын тазарту;

      7.11. жылына 10 мың тоннадан жоғары кең таралған пайдалы қазбаларды өндіру және қайта өңдеу;

      7.12. пайдалы қатты қазбалар ресурстарын бағалау мақсатында тау-кен массасын алу және топырақты жылжыту арқылы пайдалы қатты қазбаларды барлау;

      7.13. газды, газды қайта өңдеу өнімдерін, мұнайды және мұнай өнімдерін магистральдық құбырмен тасымалдау;

      7.14. жанғыш (битумдық) тақтатастар мен құмнан шикі мұнайды өндіру;

      7.15. мыналарды жинап қою және сақтау (жерүсті немесе жерасты):

      7.15.1. мұнай және оның қайта өңдеу өнімдері (жобалық сыйымдылығы 200 мың тонна және одан көп);

      7.15.2. пестицидтер мен агрохимикаттар (жобалық сыйымдылығы 50 тонна және одан көп);

      7.16. автоклавтарды пайдалана отырып, силикат кірпіш өндіруді қоса алғанда, құрылыста пайдалану үшін бетоннан жасалған бұйымдар өндіру (жобалық қуаттылығы жылына 1 млн. дана және одан асатын);

      7.17. құрылыс, түбін тереңдету және жару жұмыстарын жүргізу, пайдалы қазбаларды өндіру, кәбілдер, құбырлар және басқа да коммуникациялар тарту, Каспий теңізі деңгейінің көтерілу-қайту ауытқуының ықпал ету аймағы шегінде бұрғылау, ауыл шаруашылығы және өзге де жұмыстарды орындау;

      7.18. қоршаған ортаға ластағыш заттардың төгілуі жүзеге асырылатын кез келген қызмет түрі;

      8. Мыналар:

      8.1. ішкі су жолдарында орналасқан порт (суығыстырымдығы 1350 тонна және одан көп болатын кемелердің өтуіне жол беретін);

      8.2. теңіз порты;

      8.3. әуе кемелерін қабылдауға, жөнелтуге және әуе тасымалдарына қызмет көрсетуге арналған объект (ұзындығы 2100 метр және одан көп болатын ұшу-қону жолағы болған кезде);

      8.4. теміржол көлігі инфрақұрылымының объектісі болып табылатын объектінің қызметі.

      Ескертпе. Осы қосымшаның 1 және 2-бөлімдеріндегі қызмет түрлері немесе объектілері сәйкес келген кезде осы қосымшаның 1-бөлімінде көрсетілген шекті мәндерден төмен сипатталатын сандық көрсеткіштері бар қызмет түрлері мен объектілері 2-бөлімге жатады.

3-бөлім. Қоршаған ортаға жағымсыз әсер ететін объектілерді ІІІ санаттағы объектілерге жатқызуды жүзеге асыруға негіз болатын белгіленіп отырған қызмет түрлері мен өзге де өлшемшарттар

      1. Қызмет түрлері және объектілер:

      1) қоспатыңайтқыштар өндіру;

      2) фторопластарды қайта өңдеу жөніндегі өндіріс;

      3) дайын целлюлоза мен шүберектен қағаз өндіру;

      4) глицерин өндіру;

      5) галалит және басқа ақуызды пластиктер (аминопластар және басқаларын) өндіру;

      6) конденсаттық шайырларда эмальдар өндіру;

      7) сабын өндіру;

      8) тұз қайнату және тұз ұнтақтау өндірісі;

      9) фармацевтикалық калий тұздарын (хлорлы, күкірт қышқылды, сақар) өндіру;

      10) табиғи минералдық бояуларды (борды, жосаны және басқаларын) өндіру;

      11) илеу сығындысын өндіру;

      12) полиграфиялық бояулар өндіру;

      13) фотохимиялық (фотоқағаздар, фотопластинкалар, фото және кинотаспалар) өндіру;

      14) дайын бастапқы өнімдерден тұрмыстық химия тауарларын өндіру және олар сақталатын қоймалар;

      15) сырмай өндіру;

      16) медициналық шыны өндіру (сынапты қолданбай);

      17) пластмассаларды қайта өңдеу жөніндегі өндіріс (құю, сығып шығару, престеу, вакуум-қалыптау);

      18) полиуретандар өндіру;

      19) дайын дәрілік нысандар өндіру (құрауыштарын дайындамай);

      20) макулатурадан қағаз өндіру;

      21) қуаттылығы тәулігіне 160 кг жоғары киімді химиялық тазалау фабрикалары;

      22) пластмассалар мен синтетикалық шайырлардан бұйымдар өндіру (механикалық өңдеу);

      23) көмір қышқылын және құрғақ мұз өндіру;

      24) жасанды інжу өндіру;

      25) сіріңкелер өндіру;

      26) қорғасындалған немесе резеңке оқшаулағышы бар кәбіл өндіру;

      27) жол машиналарын, автомобильдерді, шанақтарды, теміржол көлігі мен метрополитеннің жылжымалы құрамын жөндеу жөніндегі цехтар;

      28) металл электродтар өндіру;

      29) шрифт құю өндірісі (қорғасын шығарындыларынсыз);

      30) полиграфиялық өндіріс;

      31) офсеттік баспа фабрикалары;

      32) өндірісте қорғасын қолданылатын баспаханалар;

      33) локомотивтер мен электровоздарды құрастыру жөніндегі өндіріс;

      34) балшық бұйымдарын өндіру;

      35) шыны үрлеу өндірісі, айна өндірісі, шыны тегістеу және бедерлеу;

      36) мәрмәрді механикалық өңдеу;

      37) бетон және бетон бұйымдарын өндіру;

      38) дайын тойтармадан бөшке жасау бұйымдарын өндіру;

      39) жөке-тоқыма өндірісі;

      40) сүректі тұз және су ерітінділерімен (күшәла тұздарынсыз), супержақпамен консервациялау жөніндегі өндіріс;

      41) ағаш кемелерді (катерлерді, қайықтарды) дайындауға арналған кеме жасау верфтері;

      42) ағаш ұсталық-балташылық, жиһаздық, паркеттік, жәшіктік объектілер;

      43) котонин өндірісі;

      44) піллә пісіру және жібек орау өндірісі;

      45) меланж өндірісі;

      46) кендір-кенеп иіру, арқан, кендіржіп, бау және ұштарын өңдеу жөніндегі өндіріс;

      47) жасанды қаракөл өндірісі;

      48) аяқ киім өндірісі;

      49) бояу және ағарту цехтары болмаған кезде мақтадан, зығырдан, жүннен иірімжіп пен мата өндіру;

      50) трикотаж және шілтер өндірісі;

      51) кілем өндірісі;

      52) еріткіштерді қолданбай былғары және былғары-целлюлоза талшықтарында аяқ киім картондарын өндіру;

      53) шөлнек-ұршық өндірісі;

      54) тұсқағаздар өндірісі;

      55) иленген былғарыдан бұйымдар өндіру;

      56) қыл мен түктен қылшақ өндіру;

      57) киіз басу өндірісі;

      58) өнімділігі тәулігіне 3 тоннадан көп болатын кондитерлік өндіріс;

      59) шақпақ қант өндіру;

      60) макарон өнімдерін өндіру (өнімділігі тәулігіне 1 тоннадан көп);

      61) нан зауыттары мен нан пісіру өндірістері (өнімділігі тәулігіне 3 тоннадан көп);

      62) сыйымдылығы 600 тоннадан көп болатын, тамақ өнімдерін төмен температурада сақтауға арналған өнеркәсіптік қондырғылар;

      63) жүзім шырыны зауыттары;

      64) жеміс және көкөніс шырындары және алкогольсіз сусындар зауыттары;

      65) өнімділігі сағатына 0,5-ден 2 тоннаға дейінгі диірмендер;

      66) қуаттылығы аз: тәулігіне 3 тоннаға дейін етті, сүтті, тәулігіне 3 тоннаға дейін балықты қайта өңдеу жөніндегі объектілер (шағын өндіріс);

      67) мал шаруашылығы ағындарын пайдаланатын мелиорациялық объектілер;

      68) мыналарды:

      100 бас және одан көп шошқа (мегежін 10 бас және одан көп) асырау және өсіру жөніндегі;

      150 бастан бастап және одан көп ірі қара мал өсіру жөніндегі;

      500 бастан бастап және одан көп ауыл шаруашылығы құсын өсіру жөніндегі;

      150 бастан бастап және одан көп жылқы өсіру жөніндегі;

      150 бастан бастап және одан көп түйе өсіру жөніндегі;

      600 бастан бастап және одан көп қой мен ешкі өсіру жөніндегі мал шаруашылықтары;

      100 бастан бастап және одан көп аң фермалары;

      69) автомобильдерге қызмет көрсету жөніндегі объектілер (азаматтарға тиесілісінен басқа, жеңіл автомобильдер, қалалық көлік автобустарынан басқа, автобустар);

      70) троллейбус және трамвай парктері;

      71) жануарларды ұстайтын ветеринариялық емдеу орындары, виварийлер, питомниктер, кинологиялық орталықтар, жануарларды ұзақ ұстау пункттері;

      72) көлік құралдарына сұйық және газды мотор отынын құю жөніндегі автожанармай құю станциялары;

      73) бұрылатын су көлемі тәулігіне 5 мың м3 көп болатын сарқынды суды сүзу алаңдарына, жергілікті жер бедеріне, жерасты белдеулеріне бұру жөніндегі объектілер;

      74) нөсер ағынын тазарту жөніндегі құрылысжайлар;

      75) астық түсіретін қоймалар және ашық орындар;

      76) ас тұзын түсіретін қоймалар мен ашық орындар;

      77) шаңның сыртқы ортаға шығуын болғызбайтын қойма элеваторлары мен пневмокөлік немесе басқа да қондырғылар мен сақтау қоймаларын қолдана отырып үйіп тасымалданатын фосфорит ұнының апатит концентратын, цементті және басқа шаңданатын жүктерді қайта тиеу мен сақтаудың көліктік-техникалық схемалары;

      78) ылғалданған минералдық-құрылыс материалдарын (құм, қиыршық тас, шағыл тас, тастар және басқалар) қайта тиеуге арналған ашық қоймалар мен орындар;

      79) престелген күнжараны, шөпті, сабанды, темекі-қара темекі бұйымдарын және басқаларды сақтау учаскелері және оларды қайта тиеуге арналған орындар.

      2. Өзге де өлшемшарттар.

      мынадай өлшемшарттардың біріне немесе бірнешеуіне сәйкес келетін кез келген қызмет түрін жүзеге асыру:

      1) объектіде атмосфералық ауаға шығарылатын ластағыш заттардың массасы жылына 10 тонна және одан астам көп болатын эмиссиялардың стационарлық көздерінің болуы;

      2) объектіде жобалық жылу қуаттылығы сағатына 2 Гкал және одан көп болатын жабдықты пайдалана отырып, электр энергиясымен, газбен және бумен қамтамасыз ету жөніндегі қондырғыларды пайдалану;

      3) объектіде 10 тонна және одан көп болатын қауіпті емес қалдықтардың және (немесе) 1 тонна және одан көп болатын қауіпті қалдықтардың жинақталуы.

      Ескертпелер:

      1. Осы бөлімде өндіріс деп тауарларды, жұмыстарды сериялық өндіру және (немесе) қызметтерді көрсету жөніндегі кәсіпкерлік қызмет түсініледі. Осы бөлімнің ережелері жеке тұлғалардың жеке тұрмыстық мақсаттар үшін тауарларды, жұмыстарды өндіруіне және (немесе) қызметтерді көрсетуіне және шағын кәсіпкерлік субъектілеріне, оның ішінде қол еңбегінің үлесі басым жеке тапсырыстар бойынша бір реттік немесе шағын көлемде тауарларды, жұмыстарды өндіруді және (немесе) қызметтер көрсетуді жүзеге асыратын микрокәсіпкерлік субъектілеріне қолданылмайды.

      2. Осы қосымшаның 2 және 3-бөлімдеріндегі қызмет түрлері немесе объектілер сәйкес келген кезде осы қосымшаның 2-бөлімінде көрсетілген шекті мәндерден төмен сипаттайтын сандық көрсеткіштері бар қызмет түрлері мен объектілері 3-бөлімге жатады.

  2021 жылғы 2 қаңтардағы
№ 400-VI ҚРЗ
Қазақстан Республикасының
Экология кодексіне 3-қосымша

Ең үздік қолжетімді техникаларды қолдану салаларының тізбесі

      1. Қызмет түрлері:

      1) темір кендерін өндіру және байыту, шойын, болат және ферроқорытпа өндіру, қара металдарды одан әрі қайта құю бұйымдарын өндіру;

      2) түсті метал кендерін өндіру және байыту, түсті металдарды өндіру;

      3) мұнай мен табиғи газды өндіру;

      4) кокс пен мұнай өнімдерін өндіру, табиғи газды қайта өңдеу;

      5) көмір мен антрацитті өндіру және байыту;

      6) отынды жағу арқылы электр және жылу энергиясын өндіру;

      7) қалдықтарды, оның ішінде термиялық тәсілдермен залалсыздандыру;

      8) қалдықтарды көму;

      9) целлюлоза, ағаш массасын, қағаз, картон өндіру;

      10) негізгі органикалық химиялық заттарды өндіру;

      11) жұқа органикалық синтез өнімін өндіру;

      12) полимерлерді өндіру;

      13) негізгі органикалық емес химиялық заттарды (аммиакты) өндіру;

      14) органикалық емес қышқылдарды, минералдық тыңайтқыштарды өндіру;

      15) қатты және басқа да органикалық емес химиялық заттарды (оксидтерді, гидрооксидтерді, тұздарды) өндіру;

      16) арнайы органикалық емес химикаттарды өндіру;

      17) өзге де негізгі органикалық емес химиялық заттарды өндіру;

      18) органикалық еріткіштерді пайдалана отырып беттерді, заттарды немесе өнімдерді өңдеу;

      19) электролиттік немесе химиялық процестерді пайдалана отырып, металдар мен пластмассаларға жабындар жағу;

      20) шыны, қыш бұйымдар өндіру;

      21) цемент, әк, магний оксидін өндіру;

      22) тоқыма бұйымдарын өндіру (жуу, ағарту, мерсерлеу);

      23) тоқыма талшықтарын бояу, тоқыма өнімдерін ағарту, бояу;

      24) былғары мен тері илеу, бояу, өңдеу;

      25) шошқа, ауыл шаруашылығы құсын қарқынды өсіру;

      26) ет комбинаттарында, ет-тоңазыту қасапханаларында мал сою;

      27) тамақ өнімдерін, сусындарды, сүт және сүт өнімдерін өндіру;

      28) елді мекендердің орталықтандырылған су бұру жүйелерінің сарқынды суын тазарту.

      2. Алуан қызмет түрлерін жүзеге асыру кезінде қолданылатын технологиялық процестер, жабдықтар, техникалық тәсілдер мен әдістер:

      1) тауарларды (жүктерді) сақтау және жинап қою кезінде ластағыш заттардың шығарындыларын, ластағыш заттардың төгілу көлемдерін азайту;

      2) химия өнеркәсібіндегі сарқынды су мен шығарылатын газдарды өңдеу (айналым) жүйелері;

      3) өнеркәсіптік салқындату жүйелері;

      4) аршылған және жанасқан тау жыныстарымен жұмыс істеу;

      5) кәсіпорындарда өнім (тауарларды) өндіру, жұмыстар жүргізу және қызметтер көрсету кезінде сарқынды суды және ластағыш заттар шығарындыларын тазарту.

  2021 жылғы 2 қаңтардағы
№ 400-VI ҚРЗ
Қазақстан Республикасының
Экология кодексіне 4-қосымша

Қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралардың үлгілік тізбесі

      1. Атмосфералық ауаны қорғау:

      1) технологиялық жабдықтар мен аспирациялық жүйелерден атмосфераға шығатын зиянды заттарды тұтуға, залалсыздандыруға (кәдеге жаратуға) арналған шаң-газ тазартқыш қондырғыларды пайдалануға беру, жөндеу және реконструкциялау;

      2) жылу жүйелерін ұтымды етуге, оның ішінде жылу энергиясын рекуперациялауға, жанарғыға жіберу арқылы түтін газдарын рециркуляциялауға, пайдалы әсер коэффициенті жоғары энергетикалық жабдықтың отандық өндірісіне және баламалы, экологиялық таза энергия көздерін пайдалануға байланысты монтаждау жұмыстары;

      3) стационарлық және жылжымалы көздерден ластағыш заттардың шығарылуын болғызбау және азайту жөніндегі іс-шараларды орындау;

      4) коммуналдық жылу электр станциялары мен жылу электр орталықтарында ең үздік қолжетімді техникаларды енгізу;

      5) ілеспе газдарды кәдеге жарату, пайдаланылған газдарды бейтараптандыру, ластағыш заттар мен олардың қосылыстарының стационарлық және жылжымалы ластау көздерінен атмосфераға шығарылуын тежеу және залалсыздандыру жөніндегі жабдықтарды, қондырғылар мен құрылғыларды ендіру;

      6) пайдаланылған газдардың уыттылығы мен түтіндеуін төмендететін отынға арналған қоспаларды енгізе отырып, этилдендірілмеген бензинді отын ретінде пайдаланатын автомашиналарда пайдаланылған газдарды тазарту үшін катализаторлық конверторларды орнату, дизель отынымен жұмыс істейтін көлік құралдарын, пайдаланылған газдарды бейтараптандырғыштармен жабдықтау, автокөлікті ауыстыру, электрлік тартқышты пайдалануды кеңейту;

      7) өсімдіктерді қорғаудың химиялық құралдарын, минералдық тыңайтқыштарды және басқа да препараттарды тасымалдау, сақтау және пайдалану кезінде қоршаған ортаның ластануын болғызбауға бағытталған шараларды қабылдау;

      8) пайдалы қазбаларды өндіру, жару жұмыстарын жүргізу, террикондарды, үйінділер мен қоқыстарды орналастыру және пайдалану кезінде ластағыш заттардың шығарылуын азайтуды қамтамасыз ететін технологиялық процесті оңтайландыру;

      9) тау-кен және жылу энергетикалық кәсіпорындарда, жер қойнауын пайдалану объектілерінде және құрылыс алаңдарында, оның ішінде қалдық қоймаларда, шлам жинағыштарда, карьерлер мен ішкі кәсіпшілік жолдарында шаң басу жөніндегі жұмыстарды жүргізу;

      10) қоршаған ортаға жағымсыз әсер етуді төмендетуге мүмкіндік беретін техникалық және технологиялық шешімдерді (отынның, шикізаттың, материалдардың басқа (балама) түрлеріне көшуді қоса алғанда) енгізу және жетілдіру;

      11) қазіргі заманғы жабдықтарды сатып алу, шығарындылар көздерінен шығатын газдардағы ластағыш заттарды тиімді тазартуды, кәдеге жаратуды, бейтараптандыруды, басуды және залалсыздандыруды қамтамасыз ететін негізгі жабдықтарды ауыстыру және реконструкциялау, түтін газдарындағы зиянды заттардың жоғары концентрациясы бар ескірген қазандықтарды бөлшектеу;

      12) отынның жану режимдерін оңтайландыруды қамтамасыз ететін технологиялық шешімдерді енгізу (пайдаланылатын отын сапасының, отын балансы құрылымының өзгеруі), атмосфераға ластағыш заттардың шығарындыларындағы, оның ішінде жылжымалы көздер үшін уытты заттарды (қорғасынның қосындыларын, азот тотықтарын қоса алғанда) азайту;

      13) парниктік газдардың шығарылу көлемін қысқартуға және (немесе) парниктік газдар сіңірілуін арттырылуға бағытталған іс-шараларды енгізу;

      14) озонға қауіпсіз заттарды пайдалану жолымен озон қабатын бұзатын заттарды пайдалануды азайту;

      15) көздердегі зиянды заттардың шығарылуын автоматты мониторингтеу және тұрғын санитариялық-қорғаныш аймағы шекарасындағы атмосфералық ауа сапасын жүйесін енгізу;

      16) қолданыстағы шаң-газ тұтқыш қондырғылар жұмысының тиімділігін арттыру (оларды жаңғыртуды, реконструкциялауды қоса алғанда) және оларды автоматты басқару жүйесін енгізе отырып, бақылау-өлшеу аспаптарымен жарақтандыру;

      17) қазіргі заманғы жабдықтарды сатып алу және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға және оның аумақтық бөлімшелеріне ақпарат берудің жергілікті желісін енгізу есебінен бақыланатын ластағыш заттардың тізбесін кеңейте отырып, атмосфералық ауаның жай-күйін бақылау бекеттерін салу, жаңғырту.

      2. Су объектілерін қорғау:

      1) бұрылатын судың сапалық құрамын жақсартуды қамтамасыз ететін іс-шаралар ұйымдастыру және тазарту құрылғыларын салу, жергілікті тазарту құрылысжайларының құрамындағы шағын резервтік сыйымдылықтардың (жинақтайтын сыйымдылықтар, тұндырғыштар, суды аэрациялауға арналған құрылысжайлар мен құрылғылар, пестицидтерді ұстауға арналған экрандар) жұмыс тиімділігін арттыру жөніндегі бағдарламаларды іске асыру;

      2) тазарту құрылыстарында ең үздік қолжетімді техникаларды енгізу;

      3) шағын өзендердің ағынын реттеу, олардың арналарын немесе су қоймасының қалағын тазалау, шағын өзендер мен көлдердің бассейндерінде экожүйелердің оңтайлы тіршілік етуін қамтамасыз ету үшін тұрақты су өткізуді жүзеге асыру, сондай-ақ кіші өзендер мен көлдердің батпақтануын болғызбау, оңтайлы гидрологиялық режимді және санитариялық жай-күйін қолдап отыру жөніндегі өзге де іс-шаралар;

      4) ластанудың алдын алуға және жағымсыз әсер етуді азайтуға бағытталған табиғи су объектілеріне сарқынды суды ағызу көлемін азайту мақсатында өндірістік процестерді жаңғырту;

      5) су ресурстарының қоқыстануын, ластануын және сарқылуын болғызбауға бағытталған технологиялық, гидротехникалық, санитариялық және өзге де іс-шаралар кешенін жүзеге асыру;

      6) мыналарды салу, реконструкциялау, жаңғырту:

      сарқынды суды тазарту және толық тазарту, сұйық қалдықтар мен кубты қалдықтарды қайта өңдеу жөніндегі қондырғылар;

      су қоймаларының су жинау алаңында, сондай-ақ ұлттық парктер, курорттар мәртебесі бар аумақтарда орналасқан кәсіпорындар үшін тазарту қондырғылары мен кәріз жүйелері;

      шламдарды гидрокірне жою және гидрожою жүйелерін, өндірістік мақсаттағы айналым жүйелерін және суды, оның ішінде басқа кәсіпорындардан түсетін суда қайта пайдалануды қоса алғанда, тұйық циклді сумен жабдықтау жүйелері;

      гидротехникалық және өзге де өндірістік мақсаттарға арналған су қоймаларын қоспағанда, арнайы реттеуші су қоймалары;

      техногендік ластануға ұшыраған ызасуды және жерасты суын тазарту жөніндегі қондырғылар;

      жұмыс істеп тұрған кәсіпорындар үшін жол берілетін төгіндінің белгіленген нормативтеріне дейін тасымалдау және тазарту жүйесі бар шаруашылық-тұрмыстық және өнеркәсіптік сарқынды суды тазарту жөніндегі қондырғылар;

      тазартудың механикалық, биологиялық және физикалық-химиялық әдістерін, сарқынды суды толық тазарту құрылысжайларын, сарқынды суды қабылдағыштар мен шығарғыштарды пайдалануға негізделген тазарту құрылысжайлары;

      дренаждық, шахталық және нөсерлік суды, шаруашылық-тұрмыстық, өндірістік және ауыл шаруашылығы сарқынды суын және гидрошлам қалдықтарын, флотация қалдықтарын (шлам жинағыштар, тұндырғыштар, күл үйінділері, буландырғыш тоғандар) тасымалдауға арналған желілер;

      7) қараусыз қалған және жұмыс істемей тұрған ұңғымаларды жою, тампонаж немесе өздігінен төгілетін артезиан ұңғымаларының крандық реттелетін режиміне ауыстыру;

      8) авариялық су шаруашылығы құрылысжайлары мен гидромелиорациялық жүйелерді қалпына келтіру және реконструкциялау, нормативтік сапаға дейін тазарту және сумен жабдықтаудың айналым жүйелерін және жергілікті тазарту құрылысжайларын салу жолымен дренаждық және нөсер суын, шаруашылық-тұрмыстық және өндірістік сарқынды суды технологиялық мақсаттар үшін қайта пайдалану, техникалық мұқтаждыққа ауызсу мақсатындағы суды пайдалануды қысқарту жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыру;

      9) сарқынды су жинағыштарды, жерасты суының ластану ошақтарын, тарихи ластануды және су ресурстарына жағымсыз ықпал ету көздерін жою, олардың су объектілеріне жағымсыз салдарларын төмендету үшін ластану саласын демеркуризациялау;

      10) трансшекаралық өзендер бассейндерінде сандық-сапалық сипаттамаларды мониторингтеу желісін кеңейту;

      11) тұтынылатын және ағызылатын су сапасының автоматты мониторингтеу жүйесін енгізу;

      12) қалдық қоймаларынан, шахталар мен штольналардан жерүсті және жерасты суының ластануын болғызбау жөніндегі іс-шараларды орындау;

      13) қазіргі заманғы жабдықтарды сатып алу және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға және оның аумақтық бөлімшелеріне ақпарат берудің жергілікті желісін енгізу есебінен бақыланатын ластағыш заттардың тізбесін кеңейте отырып, жерүсті суының жай-күйін байқау бекеттерін салу, жаңғырту.

      14) ұңғыманы игеру және кейіннен пайдалану, сондай-ақ өндіріс қалдықтарын және сарқынды суды кәдеге жарату кезінде мұнайдың, судың және газдың қабатаралық ауысу салдарынан жерасты суының ластануын болғызбауға бағытталған іс-шараларды жүргізу.

      3. Жағалау және су экожүйелеріне әсер етуден қорғау:

      1) теңіз деңгейінің ауытқуына байланысты табиғи сипаттағы салдардан немесе антропогендік қызмет нәтижесінде туындайтын авариялардан су ортасын қорғау жөніндегі іс-шараларды енгізу, Каспий теңізінің жағалау аймағындағы су басқан ұңғымаларды консервациялау жөніндегі күзету іс-шараларын орындау;

      2) мыналар бойынша қондырғылар мен жабдықтарды салу, реконструкциялау, жаңғырту:

      өзендер акваторийлерінен, су қоймаларынан, порттардан мұнай, мазут, қоқыс және басқа да сұйық және қатты қалдықтарды жинау;

      кемелерден шаруашылық-тұрмыстық және басқа да сарқынды суды, сондай-ақ қоқысты кәдеге жарату, жинап қою және тазарту үшін қабылдауға арналған жағалау құрылысжайлары;

      3) су объектілеріне жағымсыз әсер етуді жалғастыратын құрлықтағы ластану көздерін консервациялау немесе толық жою;

      4) өзендер мен су қоймаларының жағалауын бекіту жұмыстарын жүргізу жөніндегі іс-шараларды орындау.

      4. Жерді қорғау:

      1) қоршаған ортаны ластайтын иесіз өндірістік объектілерді түгендеу және жою;

      2) жер ресурстарын ұтымды пайдалану, жерді аймақтарға бөлу жөніндегі іс-шаралар, сондай-ақ олардың жай-күйін бағалау жөніндегі жұмыстарды жүргізу;

      3) тозған аумақтарды, антропогендік қызметтің нәтижесінде бүлінген және ластанған жерлерді рекультивациялау: топырақтың құнарлылығын және жердің басқа да пайдалы қасиеттерін қалпына келтіру, молықтыру және арттыру, оны шаруашылық айналымға уақтылы тарту, жердің бұзылуына байланысты жұмыстар жүргізу кезінде топырақтың құнарлы қабатын алу, сақтау және пайдалану;

      4) жерді сарқылудан, тозудан және шөлейттенуден, су және жел эрозиясының, селдің жағымсыз әсер етуінен, көшкіндерден, су басудан, су жайылудан батпақтанудан, қайталама тұзданудан, құрғаудан және тығыздалудан, қалдықтармен, химиялық, биологиялық, радиоактивті және басқа да зиянды заттармен ластанудан қорғау;

      5) эрозияға қарсы гидротехникалық құрылысжайларды салу, реконструкциялау, жаңғырту, қорғаныштық орман жолақтарын құру, жыраларды бекіту, тік баурайларды террасалау;

      6) тарихи ластануды жою, жер ресурстарын ластау көздерін оқшаулау және демеркуризациялау;

      7) әдеттегі табиғи құнарлылықты қалпына келтіруге немесе топырақтың гумусын арттыруға бағытталған іс-шараларды орындау.

      5. Жер қойнауын қорғау:

      1) жер қойнауын пайдалану жөніндегі жұмыстарды жүргізу, мұнайды, газды жер астында сақтау, зиянды заттар мен өндіріс қалдықтарын көму, сарқынды суды жер қойнауына ағызу кезінде жер қойнауының ластануын болғызбау жөніндегі іс-шараларды енгізу;

      2) жер қойнауына жағымсыз әсер ету көздерін түгендеу, консервациялау және жою.

      6. Жануарлар дүниесі мен өсімдіктер әлемін қорғау:

      1) орман экожүйелерін қорғау, ормандылықты ұлғайту жөнінде іс-шаралар жүргізу, орман-аңшылық орналастыру, орман және жануарлар дүниесі өнімділігін есепке алу және биологиялық негіздеу, орман экожүйелерінің оңтайлы биоәртүрлілігін қолдау;

      2) ұлттық және халықаралық маңызы бар, күзетілетін аумақтарда (ландшафтық саябақтарды, саябақ кешендерін және тарихи-мәдени мұра объектілерін) биологиялық және ландшафтық әртүрлілікті сақтау және қолдау;

      3) табиғи ландшафттар және табиғи мекендеу ортасы тіршілігінің табиғи жағдайларын сақтау жөніндегі іс-шараларды жүргізу, құрып кету қаупі төнген немесе жойылып кету шегіндегі өсімдіктер мен жануарлар түрлерінің (кіші түрлерінің, популяцияларының) қырылуын болғызбау жөнінде шаралар қабылдау;

      4) өсімдіктер мен жануарлардың генетикалық ресурстарының ұлттық қоймасын салу, биоәртүрлілікті, микроорганизмдердің, өсімдіктер әлемі мен жануарлар дүниесінің, сондай-ақ табиғи экожүйелердің барлық алуан түрлілігін сақтау, антропогендік қызметтің олардың тіршілік ету жағдайларына зиянды ықпалын болғызбау және жол бермеу;

      5) жабайы жануарлардың өсімін молайту (биотехникалық іс-шаралар жүргізу, оның ішінде жабайы аңдар мен құстарды қоныстандыру, жабайы жануарлар мен құстарды өсіру жөніндегі питомниктер мен фермалар құру, сондай-ақ олардың тіршілігі үшін жемазық дайындау);

      6) әкімшілік-аумақтық бірліктердің аумақтарын көгалдандыру, кәсіпорындар аумағында, ауруханалардың, мектептердің, балалар мекемелерінің айналасында және босатылатын аумақтарда, шөлейттенуге және басқа да қолайсыз экологиялық факторларға ұшыраған жерлерде жасыл екпелердің, көшеттердің алаңдарын ұлғайту;

      7) қорғалатын табиғи аумақтарда курорттық демалыс аймақтары мен туристік орталықтарды дамыту кезінде экологиялық теңгерімді сақтау (рекреациялық аумақтар алаңдарын дамыту жоспарларын әзірлеу, қазіргі заманғы полигондар, кәріз коллекторлары мен тазарту құрылысжайларын салу, қазандықтарды отынның экологиялық таза балама түрлеріне ауыстыру);

      8) орман қорын күзету және молықтыру жөніндегі жұмыстарды жүргізу, орман өрттерінен кейін аумақтарды оңалту және орманды қалпына келтіру;

      9) биологиялық ресурстарды қорғау, сақтау және қалпына келтіру.

      7. Қалдықтармен жұмыс істеу:

      1) байыту қалдықтарын, аршылған және жанасқан жыныстарды қайта өңдеу, оларды пайдаланылған, бүлінген және ластанған жерлерді рекультивациялаудың техникалық кезеңін жүргізу, карьерлердің ішкі үйінділеріне және шахталардың пайдаланылған қуыстарына салу мақсатында, карьер жолдарына, қорғаныс бөгеттері мен құрылысжайларға себу үшін пайдалану;

      2) қалдықтардың, оның ішінде иесіз қалдықтардың кез келген түрлерін жинау, тасымалдау, залалсыздандыру, пайдалану және қайта өңдеу жөніндегі технологияларды енгізу;

      3) зауыттарды, цехтар мен өндірістерді салу, реконструкциялау, мыналар бойынша қондырғыларды сатып алу және пайдалану:

      қалдықтардың кез келген түрлерін жинап қоюға арналған полигондар;

      қалдықтарды жинау, тасымалдау, қайта өңдеу, сұрыптау, кәдеге жарату және көму;

      қайталама материалдық ресурстарды жинау және қайта өңдеу;

      су қоймаларын немесе жерасты суын ластайтын сұйық өндірістік қалдықтарды жинау, тасымалдау, қайта өңдеу және жою;

      қалдықтардан пайдалы құрамдастарды алуға (байыту қалдықтарын, аршылған және жанасқан жыныстарды, күл шлактарды, металлургиялық шлактарды, техногендік минералдық түзілімдерді қайта өңдеуге) байланысты шикізат немесе дайын өнім алу;

      4) тыйым салынған және жарамсыз болған пестицидтер мен олардың ыдыстарын бейтараптандыру және жою;

      5) қалдықтардың түзілу және орналастыру көлемдерін азайтуға бағытталған жабдықтар мен технологиялық процестерді реконструкциялау, жаңғырту;

      6) иесіз қалдықтарды және тарихи ластануларды жою, олардың одан әрі пайда болуына жол бермеу, өндірістік, тұрмыстық қатты және басқа да қалдықтармен ластану нәтижесінде бүлінген жерлерге рекультивациялауды уақтылы жүргізу жөніндегі іс-шараларды жүргізу;

      7) құрамында жойылуы қиын органикалық ластағыштар бар, жарамсыз болған пестициядтер мен олардың ыдыстарын көму жөніндегі іс-шараларды орындау.

      8. Радиациялық, биологиялық және химиялық қауіпсіздік:

      1) иондаушы сәулеленудің ампулды көздерін көму, қайта көму, банкрот кәсіпорындардың, бұрынғы әскери объектілердің, мемлекеттік кәсіпорындардың, коммуналдық меншіктегі кәсіпорындардың радиоактивті қалдықтарын түпкілікті көму;

      2) қоршаған орта объектілерінің радиоактивті ластануын анықтау мақсатында облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың аумағында радиоэкологиялық зерттеп қарауды жүргізу;

      3) радиоактивті ластану ошақтарын (жертопырақты, тау-кен үйінділерін, металл сынықтарын) дезактивациялау, иондаушы сәулелену көздерін және радиоактивті қалдықтарды көму;

      4) радиоактивті қалдықтарды уақытша сақтау пункттерін және көму пункттерін салу;

      5) атом энергиясын пайдалана отырып және иондаушы сәулелену көздерімен қызметті жүзеге асыратын ұйымдардың радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі талаптарды орындауы;

      6) радиоактивті, уытты өнеркәсіптік қалдықтарды көму аумақтарын оңалту, жойылуы қиын органикалық ластағыштарды пайдаланудан шығару, табиғи ортаның биологиялық ластануын болғызбау;

      7) күкірттің жинақталған көлемін жою және қайталама өңдеу;

      8) халықтың өміріне және (немесе) денсаулығына және қоршаған ортаға радиациялық қауіпті азайту мақсатында қалдықтарды, тарихи ластануларды қоса алғанда, есепке алынған және есепке алынбаған радиация көздерін жою.

      9. Басқару жүйелерін және ең үздік қауіпсіз технологияларды енгізу:

      1) табиғи ресурстарды пайдалану кезінде экологиялық таза су үнемдеу, топырақ қорғау технологиялары мен мелиоративтік іс-шараларды енгізу, қалдығы аз технологияларды қолдану, қоршаған ортаға ластағыш заттардың эмиссияларын төмендетуді қамтамасыз ететін озық техникалық және технологиялық шешімдерді жетілдіру;

      2) минералдық шикізатты байытудың, сақтаудың және тасымалдаудың, өндіріс қалдықтарын тазартудың және жоюдың экологиялық таза ресурс үнемдейтін технологияларын енгізу;

      3) ғылыми зерттеулердің нәтижелеріне негізделген прогрессивті, қазіргі заманғы және тиімді технологиялық шешімдерді енгізу, өндірістік процестерде қазіргі заманғы жабдықтар мен технологияларды пайдалану (жаңартылатын және ресурс үнемдейтін технологияларға, жылу энергиясы ресурстары шикізатының көздері мен түрлерінің өзгеруіне негізделген кәсіпорындарды қоса алғанда), экологиялық таза (биоэтанол және басқалар) ретінде сипатталатын энергиямен жабдықтаудың балама көздеріне көшу;

      4) Жерде және ғарышта орналасатын жаңа байқау жүйелерін дамыту, спутниктік байқау жүйелерінің деректерімен алмасу;

      5) өнімнің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін неғұрлым тиімді басқару, өнімді, сапа мен өндіріс жүйелерін, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді сертификаттау есебінен табиғат қорғау талаптарын орындау саласында белгілер мен сертификаттауды енгізу, экологиялық менеджмент жүйелерінің қолданыстағы ұлттық стандарттарына сәйкес қоршаған ортаны қорғауды басқару жүйесін енгізу.

      10. Ғылыми-зерттеу, іздестіру және басқа да әзірлемелер:

      1) қоршаған ортаны қорғау саласындағы мемлекеттік бағдарламаларды әзірлеу;

      2) қоршаған орта сапасына зерттеулер жүргізу және оның нысаналы көрсеткіштерін әзірлеу;

      3) қоршаған ортаның фондық жай-күйін анықтау үшін экологиялық зерттеулер жүргізу, экожүйеге өнеркәсіптік қызметтің ықтимал жағымсыз әсер етуін анықтау және қоршаған ортаның ластануын азайту жөніндегі бағдарламалар мен іс-шаралар жоспарларын әзірлеу;

      4) табиғат қорғау жабдықтарын, қондырғыларды, құрылысжайларды, кәсіпорындар мен объектілерді құру, прогрессивті табиғат қорғау технологияларын (ноу-хау), табиғи объектілерді шаруашылық қызметке негізделген жағымсыз әсер етуден қорғаудың әдістері мен құралдарын әзірлеу жөніндегі іздестіру және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар жүргізу;

      5) тектік қорды және биоәртүрлілікті сақтау бойынша ғылыми, іздестіру жұмыстарын жүргізу;

      6) табиғи суды, топырақты және ландшафтты қорғауды қамтамасыз ететін табиғат қорғау іс-шараларының құрамын негіздеу бойынша іздестіру жұмыстарын жүргізу;

      7) ядролық сынақтардың жағымсыз әсеріне ұшыраған аумақтарда және әскери бөлімдер орналасқан аумақтарда радиоэкологиялық жағдайды зерделеу және мониторингтеу, әскери-сынақ полигондарының аумақтарына кешенді гидрогеологиялық және геоэкологиялық зерттеулер жүргізу;

      8) ауадағы, судағы және топырақтағы зиянды қоспаларды анықтаудың экспресс-әдістерін әзірлеу;

      9) қоршаған ортаны қорғауға дәстүрлі емес тәсілдерді әзірлеу және өнеркәсіптік кәсіпорындардың шығарылатын газдары мен сарқынды суын тазарту, қалдықтарды кәдеге жарату үшін тиімділігі жоғары жүйелер мен қондырғыларды құру;

      10) түзілетін қалдықтарды кәдеге жарата отырып, шикізатты терең қайта өңдеуді қамтамасыз ететін технологиялық процестерді, жабдықтарды, аспаптар мен реагенттерді әзірлеу;

      11) табиғи ортаға ауыр металдар мен ксенобиотиктер – тірі организмдер үшін бөтен химиялық заттар мен қосылыстардың (өнеркәсіптік ластанудың, пестицидтердің, тұрмыстық химия препараттарының, дәрілік заттардың) түсуін болғызбау мақсатында тұрмыстық қатты және өнеркәсіптік қалдықтарды залалсыздандыру әдістерін жетілдіру;

      12) шаруашылық-өндірістік қызметке тартылған теңіз кемелерінде кеме қатынасының схемаларын, су шаруашылығы теңгерімдерін, режимдерін және су ресурстарын қорғау саласындағы нормативтерді әзірлеу;

      13) экологиялық ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу, қоршаған ортаны қорғау жөніндегі сапалық және сандық көрсеткіштерді (экологиялық нормативтер мен талаптарды), нормативтік-әдістемелік құжаттарды әзірлеу;

      14) уран өндіретін кәсіпорындарды радиоэкологиялық бағалау жөніндегі ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізу;

      15) атом электр станцияларының қоршаған табиғи ортаға ықпал етуін бағалау бойынша кешенді зерттеулер жүргізу;

      16) трансшекаралық су объектілерін басқару моделін әзірлеу;

      17) су объектілерін тазартудың ғылыми негізделген гидротехникалық, химиялық, биологиялық және ихтиологиялық кешенді әдістерін әзірлеу.

ЭКОЛОГИЧЕСКИЙ КОДЕКС РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

Кодекс Республики Казахстан от 2 января 2021 года № 400-VI ЗРК.

      СОДЕРЖАНИЕ

      Сноска. Оглавление исключено Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
     
      Примечание ИЗПИ!
      Порядок введения в действие настоящего Кодекса см. ст. 416

ОБЩАЯ ЧАСТЬ

РАЗДЕЛ 1. ОСНОВНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1. Отношения, регулируемые настоящим Кодексом

      1. Настоящий Кодекс регулирует общественные отношения в сфере взаимодействия человека и природы (экологические отношения), возникающие в связи с осуществлением физическими и юридическими лицами деятельности, оказывающей или способной оказать воздействие на окружающую среду.

      К регулируемым настоящим Кодексом отношениям также относятся общественные отношения в области проведения мониторинга состояния окружающей среды, метеорологического и гидрологического мониторинга, которые направлены на обеспечение потребностей государства, физических и юридических лиц в экологической и гидрометеорологической информации.

      2. Общественные отношения, возникающие в области использования природных ресурсов, а также в той мере, в которой это применимо, их сохранения, восстановления и воспроизводства, регулируются в зависимости от вида природного ресурса соответственно земельным, водным, лесным законодательством Республики Казахстан, законодательством Республики Казахстан о недрах и недропользовании, в области охраны, воспроизводства и использования животного мира и иным законодательством Республики Казахстан в области охраны и использования природных ресурсов.

      3. Общественные отношения, возникающие в области охраны окружающей среды, а также в той мере, в какой это необходимо для обеспечения санитарно-эпидемиологического благополучия населения и не противоречит настоящему Кодексу, регулируются законодательством Республики Казахстан в области здравоохранения.

      4. Общественные отношения в области охраны окружающей среды, возникающие при определении, установлении, применении и исполнении обязательных и добровольных требований к продукции, услуге, процессам жизненного цикла продукции (далее – процессы), оценке и подтверждении соответствия, аккредитации в области технического регулирования и в сфере стандартизации, а также в той мере, в которой это не противоречит настоящему Кодексу, регулируются соответственно законодательством Республики Казахстан о техническом регулировании и о стандартизации.

      5. Общественные отношения в области использования атомной энергии и обеспечения радиационной безопасности населения регулируются специальным законодательством Республики Казахстан в области использования атомной энергии, обеспечения радиационной безопасности в части, не противоречащей настоящему Кодексу.

      6. Общественные отношения в области обращения с биологическими отходами регулируются специальным законодательством Республики Казахстан в области ветеринарии в части, не противоречащей настоящему Кодексу.

      7. Субъектами регулируемых настоящим Кодексом отношений являются физические и юридические лица, государство, государственные органы и должностные лица.

Статья 2. Экологическое законодательство Республики Казахстан

      1. Экологическое законодательство Республики Казахстан основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Кодекса и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

      2. Настоящий Кодекс действует на всей территории Республики Казахстан, в том числе на континентальном шельфе и в исключительной экономической зоне Республики Казахстан в соответствии с нормами международного права.

      3. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Кодексе, то применяются правила международного договора. Международные договоры, ратифицированные Республикой Казахстан, к экологическим отношениям применяются непосредственно, кроме случаев, когда из международного договора следует, что для его применения требуется издание законодательного акта Республики Казахстан.

      4. Запрещается включение в другие законы Республики Казахстан норм, регулирующих экологические отношения, кроме случаев, предусмотренных настоящим Кодексом. В случае противоречия между настоящим Кодексом и иными законами Республики Казахстан, содержащими нормы, регулирующие экологические отношения, применяются положения настоящего Кодекса.

      5. Гражданское законодательство Республики Казахстан применяется к экологическим отношениям в случаях, когда они не урегулированы нормами настоящего Кодекса.

Статья 3. Цель и задачи экологического законодательства Республики Казахстан

      1. Целью экологического законодательства Республики Казахстан является определение правовых основ, задач и принципов, а также механизмов реализации единой государственной экологической политики в Республике Казахстан.

      2. Задачи экологического законодательства Республики Казахстан:

      1) обеспечение высокого уровня охраны окружающей среды посредством осуществления государственного регулирования, направленного на предотвращение загрязнения окружающей среды, недопущение причинения экологического ущерба в любых формах и обеспечение устранения последствий причиненного экологического ущерба, а также на постепенное сокращение негативного антропогенного воздействия на окружающую среду;

      2) обеспечение благоприятной для жизни и здоровья человека окружающей среды;

      3) обеспечение экологических основ устойчивого развития Республики Казахстан;

      4) обеспечение вклада Республики Казахстан в укрепление глобального реагирования на угрозу изменения климата в контексте устойчивого развития, а также в реализацию международных, региональных и трансграничных программ по охране окружающей среды, адаптации к изменению климата и переходу к "зеленой" экономике;

      5) охрана, сохранение и восстановление окружающей среды, в том числе территорий и объектов, представляющих особую экологическую, научную, историко-культурную и рекреационную ценность;

      6) формирование эффективной системы государственного управления в области охраны окружающей среды, предусматривающей взаимодействие и координацию деятельности всех государственных органов;

      7) поощрение и стимулирование государством привлечения "зеленых" инвестиций и широкого применения наилучших доступных техник, ресурсосберегающих технологий и практик, сокращения объемов и снижения уровня опасности образуемых отходов и эффективного управления ими, использования возобновляемых источников энергии, водосбережения, а также осуществления мер по повышению энергоэффективности, устойчивому использованию, восстановлению и воспроизводству природных ресурсов;

      8) обеспечение постоянного и систематического сбора, накопления, хранения, анализа и распространения экологической информации для общественности, в том числе с использованием современных цифровых технологий, а также соблюдение права каждого лица на доступ к экологической информации, определение основных условий, порядка и особенностей реализации данного права;

      9) обеспечение гласности и всестороннего участия общественности в решении вопросов охраны окружающей среды и устойчивого развития Республики Казахстан;

      10) обеспечение эффективного экологического мониторинга и экологического контроля;

      11) создание условий для привлечения инвестиций в проведение мероприятий по охране окружающей среды, модернизацию существующей и строительство новой инфраструктуры, обеспечивающей высокий уровень охраны окружающей среды;

      12) обеспечение выполнения международных договорных и иных обязательств Республики Казахстан, развитие международного сотрудничества в области охраны окружающей среды;

      13) формирование в обществе экологической культуры, пропаганда экологических знаний на всех уровнях образования, развитие экологического образования и просвещения в целях обеспечения устойчивого развития;

      14) укрепление законности и правопорядка в области охраны окружающей среды и обеспечения экологической безопасности.

Статья 4. Экологическая безопасность и экологические основы устойчивого развития Республики Казахстан

      1. Устойчивым развитием признается социально-экономическое развитие Республики Казахстан, достигаемое без нарушения экологической устойчивости, при обеспечении экологической безопасности и экологически сбалансированном использовании природных ресурсов в целях справедливого удовлетворения потребностей настоящего и будущих поколений.

      2. Экологическими основами устойчивого развития Республики Казахстан являются:

      1) формирование и поддержание устойчивых моделей производства и потребления, характеризующихся повышением благосостояния и качества жизни населения при минимизации антропогенного воздействия на окружающую среду, сокращении потребления невозобновляемых природных ресурсов, снижении уровня образования и захоронения отходов, а также стимулировании их использования в качестве вторичных ресурсов;

      2) устойчивое функционирование природных экологических систем, сохранение и устойчивое использование биологического разнообразия (далее – биоразнообразие), недопущение деградации природной среды и реализация мер по ее улучшению, борьба с опустыниванием;

      3) участие Республики Казахстан в глобальном реагировании на угрозу изменения климата путем осуществления мер по предотвращению изменения климата и адаптации к изменению климата, а также по охране озонового слоя атмосферы Земли;

      4) международное сотрудничество Республики Казахстан в целях сохранения, защиты и восстановления здорового состояния и целостности экосистемы Земли;

      5) гармонизация экологического законодательства Республики Казахстан с принципами и нормами международного права и содействие развитию международного экологического права;

      6) сдерживание, предотвращение переноса и перевода в Республику Казахстан из других государств и из Республики Казахстан в другие государства любых видов деятельности и веществ, которые наносят экологический ущерб либо вред жизни и (или) здоровью человека, а также принятие предупредительных мер в соответствии с принципом предосторожности.

      3. Под экологической безопасностью в качестве составной части национальной безопасности понимается состояние защищенности прав и жизненно важных интересов человека, общества и государства от угроз, возникающих в результате антропогенных и природных воздействий на окружающую среду.

Статья 5. Принципы экологического законодательства Республики Казахстан

      Правовое регулирование экологических отношений основывается на следующих принципах:

      1) принцип предотвращения: любая деятельность, которая вызывает или может вызвать загрязнение окружающей среды, деградацию природной среды, причинение экологического ущерба и вреда жизни и (или) здоровью людей, допускается в рамках, установленных настоящим Кодексом, только при условии обеспечения на самом источнике воздействия на окружающую среду всех необходимых мер по предотвращению наступления указанных последствий;

      2) принцип исправления: экологический ущерб подлежит устранению в полном объеме. При невозможности полного устранения причиненного экологического ущерба его последствия, насколько это возможно при современном уровне научно-технического развития, должны быть минимизированы. В той мере, в какой последствия причиненного экологического ущерба не были устранены или минимизированы, обеспечивается их замещение путем проведения альтернативной ремедиации в соответствии с настоящим Кодексом;

      3) принцип предосторожности: при наличии риска причинения вследствие какой-либо деятельности экологического ущерба, имеющего существенные и необратимые последствия для природной среды и (или) ее отдельных компонентов, или вреда жизни и (или) здоровью людей должны быть приняты эффективные и пропорциональные меры по предотвращению наступления таких последствий при экономически приемлемых затратах, несмотря на отсутствие на современном уровне научных и технических знаний возможности обосновать и достаточно точно оценить вероятность наступления указанных отрицательных последствий;

      4) принцип пропорциональности: меры по охране окружающей среды обеспечиваются в той степени, в которой они являются достаточными для реализации цели и задач экологического законодательства Республики Казахстан. При этом предпочтение отдается тому варианту, который является наименее обременительным;

      5) принцип "загрязнитель платит": лицо, чья деятельность вызывает или может вызвать загрязнение окружающей среды, деградацию природной среды, причинение экологического ущерба в любой форме либо вреда жизни и (или) здоровью людей, несет все расходы по исполнению установленных экологическим законодательством Республики Казахстан требований по предотвращению и контролю негативных последствий своей деятельности, в том числе по устранению причиненного экологического ущерба в соответствии с принципом исправления;

      6) принцип устойчивого развития: природа и ее ресурсы составляют богатство Республики Казахстан и их использование должно быть устойчивым. Государство обеспечивает сбалансированное и рациональное управление природными ресурсами в интересах настоящего и будущих поколений. При принятии решений по вопросам охраны окружающей среды приоритет отдается сохранению природных экологических систем и обеспечению их устойчивого функционирования, водосбережению, энергосбережению и повышению энергоэффективности, сокращению потребления невозобновляемых энергетических и сырьевых ресурсов, использованию возобновляемых источников энергии, минимизации образования отходов, а также их использованию в качестве вторичных ресурсов;

      7) принцип интеграции: государственная политика Республики Казахстан во всех сферах экономической и социальной деятельности формируется и реализуется при условии соблюдения баланса между задачами социально-экономического развития и необходимостью обеспечения экологических основ устойчивого развития Республики Казахстан, в том числе высокого уровня охраны окружающей среды и улучшения ее качества;

      8) принцип доступности экологической информации: государство, основываясь на международных договорах Республики Казахстан, обеспечивает соблюдение права общественности на доступ к экологической информации на основаниях, условиях и в пределах, установленных законом;

      9) принцип общественного участия: общественность имеет право на участие в принятии решений, затрагивающих вопросы охраны окружающей среды и устойчивого развития Республики Казахстан, на условиях и в порядке, установленных настоящим Кодексом. Участие общественности в принятии решений по вопросам, затрагивающим интересы охраны окружающей среды и устойчивого развития Республики Казахстан, обеспечивается начиная с раннего этапа, когда открыты все возможности для рассмотрения различных вариантов и когда может быть обеспечено эффективное участие общественности. Государственные органы и должностные лица обеспечивают гласность планируемых к принятию решений, способных оказать воздействие на состояние окружающей среды, на условиях, позволяющих общественности высказать свое мнение, которое учитывается при их принятии;

      10) принцип экосистемного подхода: при планировании и принятии государственными органами и должностными лицами решений, в результате реализации которых наступают или могут наступить негативные последствия для состояния окружающей среды, должны учитываться целостность и естественные взаимосвязи природных экологических систем, живых организмов, природных ландшафтов, иных природных, природно-антропогенных и антропогенных объектов и необходимость сохранения естественного баланса природной среды. При этом приоритет должен отдаваться сохранению природных ландшафтов, природных комплексов и биоразнообразия, сохранению и устойчивому функционированию естественных экологических систем, а также недопущению отрицательного влияния на предоставляемые такими экологическими системами услуги.

Глава 2. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ ОБ ОКРУЖАЮЩЕЙ СРЕДЕ И ЕЕ ОХРАНЕ

Статья 6. Окружающая среда

      1. Окружающей средой признается совокупность окружающих человека условий, веществ и объектов материального мира, включающая в себя природную среду и антропогенную среду.

      2. Компонентами природной среды являются атмосферный воздух, поверхностные и подземные воды, земная поверхность и почвенный слой, недра, растительный, животный мир и иные организмы, все слои атмосферы Земли, включая озоновый слой, а также климат, обеспечивающие в их взаимодействии благоприятные условия для существования жизни на Земле.

      К компонентам природной среды не относятся антропогенные объекты, а также живые организмы, искусственно воспроизводимые человеком и не обитающие в состоянии естественной свободы.

      3. Совокупность отдельных взаимосвязанных компонентов природной среды, имеющих определенные границы, условия и режим существования, выделяется в природные и природно-антропогенные объекты.

      4. Природными объектами признаются естественные экологические системы и природные ландшафты, а также составляющие их элементы, сохранившие свои природные свойства.

      Функционально и естественно связанные между собой природные объекты, объединенные географическими и иными соответствующими признаками, составляют отдельные природные комплексы.

      5. К природно-антропогенным объектам относятся:

      1) природные объекты, специально измененные в результате деятельности человека, но сохранившие свойства природного объекта;

      2) обладающие свойствами природного объекта искусственно созданные объекты, имеющие рекреационное значение и (или) выполняющие охранно-защитную функцию для природной среды.

      6. Антропогенной средой признается совокупность искусственно созданных условий и антропогенных объектов, представляющая собой ежедневную среду обитания человека. Антропогенными признаются объекты материального мира, созданные или измененные человеком для обеспечения его социальных потребностей и не обладающие свойствами природных объектов.

Статья 7. Качество окружающей среды

      1. Под качеством окружающей среды понимается совокупность свойств и характеристик окружающей среды, которые определяются на основе физических, химических, биологических и иных показателей, отражающих состояние ее компонентов в их взаимодействии.

      2. Окружающая среда считается благоприятной для жизни и здоровья человека, если ее качество обеспечивает экологическую безопасность и естественный баланс природной среды, в том числе устойчивое функционирование экологических систем, природных и природно-антропогенных объектов и природных комплексов, а также сохранение биоразнообразия.

Статья 8. Охрана окружающей среды

      Охрана окружающей среды представляет собой систему осуществляемых государством, физическими и юридическими лицами мер, направленных на сохранение и восстановление природной среды, предотвращение загрязнения окружающей среды и причинения ей ущерба в любых формах, минимизацию негативного антропогенного воздействия на окружающую среду и ликвидацию его последствий, обеспечение иных экологических основ устойчивого развития Республики Казахстан.

Статья 9. Объекты охраны окружающей среды

      1. Охране от уничтожения, деградации, истощения, повреждения, загрязнения или иного вредного воздействия подлежат все компоненты природной среды, биоразнообразие, генофонд и генетические ресурсы живых организмов, природные и природно-антропогенные объекты.

      2. Отдельные объекты подлежат особой охране в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области особо охраняемых природных территорий.

Статья 10. Общие положения об антропогенном воздействии на окружающую среду

      1. Под антропогенным воздействием на окружающую среду понимается прямое или косвенное влияние деятельности человека на окружающую среду в виде:

      1) эмиссий, под которыми понимаются поступления загрязняющих веществ, высвобождаемых от антропогенных объектов, в атмосферный воздух, воды, на землю или под ее поверхность;

      2) физических воздействий объектов на окружающую среду, под которыми понимаются воздействия шума, вибрации, электромагнитных полей, ионизирующего излучения, температурного и других физических факторов, вызывающие изменение естественных температурных, энергетических, волновых, радиационных и других физических свойств компонентов окружающей среды;

      3) захоронения отходов, их незаконного размещения на земной поверхности или поступления в водные объекты;

      4) поступления парниковых газов, высвобождаемых от антропогенных объектов, в атмосферный воздух;

      5) строительства и эксплуатации объектов (зданий, сооружений, строений, коммуникаций), а также постутилизации (сноса) объектов, выработавших свой ресурс;

      6) использования природных ресурсов и полезных свойств природной среды, в том числе путем их временного или безвозвратного изъятия;

      7) интродукции в природную среду объектов животного и растительного мира, в том числе преднамеренного высвобождения в окружающую среду и реализации (размещения) на рынке генетически модифицированных организмов;

      8) проведения мероприятий по охране окружающей среды.

      2. Вредными признаются любые формы антропогенного воздействия на окружающую среду, в результате которого может быть причинен вред жизни и (или) здоровью человека, имуществу и (или) которое приводит или может привести к загрязнению окружающей среды, причинению экологического ущерба и (или) иным негативным изменениям качества природной среды, в том числе в форме:

      1) истощения или деградации компонентов природной среды;

      2) уничтожения или нарушения устойчивого функционирования природных и природно-антропогенных объектов и их комплексов;

      3) потери или сокращения биоразнообразия;

      4) возникновения препятствий для использования природной среды, ее ресурсов и свойств в рекреационных и иных разрешенных законом целях;

      5) снижения эстетической ценности природной среды.

Статья 11. Загрязнение окружающей среды

      1. Под загрязнением окружающей среды понимается присутствие в атмосферном воздухе, поверхностных и подземных водах, почве или на земной поверхности загрязняющих веществ, тепла, шума, вибраций, электромагнитных полей, радиации в количествах (концентрациях, уровнях), превышающих установленные государством экологические нормативы качества окружающей среды.

      2. Под загрязняющими веществами понимаются любые вещества в твердом, жидком, газообразном или парообразном состоянии, которые при их поступлении в окружающую среду в силу своих качественных или количественных характеристик нарушают естественное равновесие природной среды, ухудшают качество компонентов природной среды, способны причинить экологический ущерб либо вред жизни и (или) здоровью человека.

      Под веществами в настоящем Кодексе понимаются присутствующие в их естественном состоянии в природной среде или образующиеся в результате деятельности человека химические элементы, их соединения, смеси, растворы и агрегаты.

      Перечень загрязняющих веществ, эмиссии которых подлежат экологическому нормированию (далее – перечень загрязняющих веществ), утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды сроком на десять лет и подлежит пересмотру на основании обновленных научных знаний об окружающей среде и антропогенных факторах, влияющих на ее качество, а также с учетом развития методов, техник и технологий мониторинга и контроля загрязняющих веществ. Перечень загрязняющих веществ также подлежит пересмотру не позднее первого года после вступления в силу международных обязательств Республики Казахстан в области охраны окружающей среды, требующих принятия мер государственного регулирования в отношении загрязняющих веществ, отсутствующих в действующем на тот момент перечне.

      3. Перечень загрязняющих веществ определяется на основании следующих критериев:

      1) с учетом уровня токсичности, канцерогенных и (или) мутагенных свойств веществ, в том числе имеющих тенденцию к накоплению в окружающей среде, а также их способности к преобразованию в окружающей среде в соединения, обладающие большей токсичностью;

      2) с учетом естественных свойств природной среды и ее способности по поддержанию и восстановлению своего качества путем поглощения, очистки, иного устранения загрязнений и других форм негативного воздействия на определенной территории без вмешательства человека;

      3) с учетом данных государственного экологического мониторинга и санитарно-эпидемиологического мониторинга;

      4) при наличии научно обоснованных методик (методов), техник и технологий измерения количественных и качественных характеристик загрязняющих веществ.

Статья 12. Категории объектов, оказывающих негативное воздействие на окружающую среду

      1. Объекты, оказывающие негативное воздействие на окружающую среду, в зависимости от уровня и риска такого воздействия подразделяются на четыре категории:

      1) объекты, оказывающие значительное негативное воздействие на окружающую среду (объекты I категории);

      2) объекты, оказывающие умеренное негативное воздействие на окружающую среду (объекты II категории);

      3) объекты, оказывающие незначительное негативное воздействие на окружающую среду (объекты III категории);

      4) объекты, оказывающие минимальное негативное воздействие на окружающую среду (объекты IV категории).

      2. Приложением 2 к настоящему Кодексу устанавливаются виды деятельности и иные критерии, на основании которых осуществляется отнесение объектов, оказывающих негативное воздействие на окружающую среду, к объектам I, II или III категорий.

      Виды деятельности, не указанные в приложении 2 к настоящему Кодексу или не соответствующие изложенным в нем критериям, относятся к объектам IV категории.

      3. В отношении объектов І и II категорий термин "объект" означает стационарный технологический объект (предприятие, производство), в пределах которого осуществляются один или несколько видов деятельности, указанных в разделе 1 (для объектов І категории) или разделе 2 (для объектов II категории) приложения 2 к настоящему Кодексу, а также технологически прямо связанные с ним любые иные виды деятельности, которые осуществляются в пределах той же промышленной площадки, на которой размещается такой объект.

      В отношении объектов III категории термин "объект" означает здание, сооружение, их комплекс, площадку или территорию, в пределах которых осуществляются виды деятельности, указанные в разделе 3 приложения 2 к настоящему Кодексу.

      Критерии, в соответствии с которыми строительно-монтажные работы и работы по рекультивации и (или) ликвидации, производимые на объектах различных категорий, относятся к I, II, III или IV категории, устанавливаются в инструкции по определению категории объекта, оказывающего негативное воздействие на окружающую среду.

      4. Отнесение объекта к категориям осуществляется в соответствии с требованиями пункта 2 настоящей статьи:

      1) в отношении намечаемой деятельности, подлежащей в соответствии с настоящим Кодексом обязательной оценке воздействия на окружающую среду, – при проведении обязательной оценки воздействия на окружающую среду;

      2) в отношении намечаемой деятельности, подлежащей в соответствии с настоящим Кодексом обязательному скринингу воздействий намечаемой деятельности, – при проведении скрининга воздействий намечаемой деятельности;

      3) в отношении иной намечаемой деятельности, не указанной в подпункте 1) или 2) настоящего пункта, – самостоятельно оператором с учетом требований настоящего Кодекса.

      Инструкция по определению категории объекта, оказывающего негативное воздействие на окружающую среду, утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      5. При отнесении объектов к соответствующей категории учитываются:

      1) уровни негативного воздействия на окружающую среду по видам деятельности (отрасль, часть отрасли, производство, объект);

      2) уровень токсичности, канцерогенные и мутагенные свойства загрязняющих веществ, содержащихся в выбросах, сбросах загрязняющих веществ, а также классификация отходов.

      6. Под оператором объекта в настоящем Кодексе понимается физическое или юридическое лицо, в собственности или ином законном пользовании которого находится объект, оказывающий негативное воздействие на окружающую среду.

      Операторами объекта не признаются физические и юридические лица, привлеченные оператором объекта для выполнения отдельных работ и (или) оказания отдельных услуг при строительстве, реконструкции, эксплуатации и (или) ликвидации (постутилизации) объекта, оказывающего негативное воздействие на окружающую среду.

      Сноска. Статья 12 с изменением, внесенным Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 3. ПРАВА И ОБЯЗАННОСТИ СУБЪЕКТОВ В ОБЛАСТИ ОХРАНЫ ОКРУЖАЮЩЕЙ СРЕДЫ

Статья 13. Основополагающие права и обязанности субъектов в области охраны окружающей среды

      1. Каждый имеет право на благоприятную окружающую среду.

      2. В целях обеспечения права каждого человека настоящего и будущих поколений жить в благоприятной окружающей среде государство признает и гарантирует следующие права общественности:

      1) на доступ к своевременной, полной и достоверной экологической информации в соответствии с законами Республики Казахстан;

      2) на участие в процессе принятия государственными органами и должностными лицами решений по вопросам, касающимся окружающей среды, в порядке, установленном настоящим Кодексом;

      3) на участие в обсуждении проектов нормативных правовых актов по вопросам охраны окружающей среды и внесение своих замечаний разработчикам на рассмотрение в соответствии с Законом Республики Казахстан "О правовых актах";

      4) обращаться к уполномоченному органу в области охраны окружающей среды и иным государственным органам, должностным лицам в соответствии с их компетенцией с заявлением о любых предполагаемых фактах причинения экологического ущерба, нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан или об иных обстоятельствах, создающих угрозу наступления таких последствий, а также получать ответы соответствующих государственных органов и должностных лиц о результатах рассмотрения заявлений и принятых решениях в порядке, установленном законами Республики Казахстан;

      5) на обращение в суд с заявлением об оспаривании законности действий (бездействия) и решений государственных органов, органов местного самоуправления, должностных лиц и государственных служащих по вопросам охраны окружающей среды, в том числе связанным с устранением причиненного экологического ущерба и пресечением нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан;

      6) на обращение в суд в соответствии с гражданским и гражданским процессуальным законодательством Республики Казахстан для защиты имущественных или неимущественных благ и прав, которым причинен вред в результате нарушения третьими лицами требований экологического законодательства Республики Казахстан.

      7) на участие в общественном экологическом контроле в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      3. В настоящем Кодексе под общественностью понимаются одно или более чем одно физическое или юридическое лицо, некоммерческие организации, а также ассоциации, союзы или иные объединения.

      4. Сохранение природы и бережное отношение к ее ресурсам являются долгом и обязанностью всех физических и юридических лиц.

      Физические и юридические лица обязаны соблюдать требования экологического законодательства Республики Казахстан, а также должны содействовать мерам по охране окружающей среды.

      5. Юридические лица и индивидуальные предприниматели осуществляют за свой счет необходимые меры по охране окружающей среды, в том числе по предотвращению загрязнения окружающей среды, деградации природной среды, причинения экологического ущерба в любой форме и связанных с этим угроз для жизни и (или) здоровья человека, которые могут возникнуть в результате осуществления их деятельности, а также несут иные обязанности в области охраны окружающей среды, установленные настоящим Кодексом.

      6. Физические и юридические лица имеют иные права и несут иные обязанности, установленные законами Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 13 с изменением, внесенным Законом РК от 02.10.2023 № 31-VIII (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Статья 14. Права некоммерческих организаций в области охраны окружающей среды

      Некоммерческие организации при осуществлении своей деятельности в области охраны окружающей среды, помимо прав, предусмотренных статьей 13 настоящего Кодекса, также имеют право:

      1) за счет собственных или привлеченных средств разрабатывать, пропагандировать и реализовывать мероприятия в области охраны окружающей среды, привлекать физических и юридических лиц на добровольных началах, на безвозмездной или возмездной основе к активной деятельности в области охраны окружающей среды;

      2) выполнять работы по охране окружающей среды и улучшению ее качества;

      3) обращаться за защитой прав, свобод и законных интересов физических и юридических лиц, в том числе в суд, а также обжаловать законность действий (бездействия) и решений государственных органов, органов местного самоуправления, должностных лиц и государственных служащих в интересах неопределенного круга лиц;

      4) совместно с уполномоченными государственными органами в области охраны окружающей среды, охраны, воспроизводства и использования природных ресурсов принимать участие в обеспечении охраны, воспроизводства и устойчивого использования природных ресурсов, охраны особо охраняемых природных территорий и объектов государственного природно-заповедного фонда;

      5) инициировать, организовывать проведение общественных слушаний, общественного экологического контроля и участвовать в них в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

      6) осуществлять мероприятия по экологическому образованию и экологическому просвещению, проводить исследования в области охраны окружающей среды в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      7) проводить независимый экологический мониторинг состояния окружающей среды, создавать и вести электронные базы данных.

      Сноска. Статья 14 с изменениями, внесенными Законом РК от 02.10.2023 № 31-VIII (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Статья 15. Участие общественности в принятии решений

      1. Заинтересованная общественность вправе участвовать в процессе проведения экологической оценки и иных процедурах, для которых предусмотрено участие общественности, на условиях и в порядке, установленных настоящим Кодексом, а также принятия государственными органами, органами местного самоуправления, должностными и иными лицами решений по вопросам, касающимся окружающей среды.

      2. Под заинтересованной общественностью в настоящем Кодексе понимается общественность, интересы которой затрагиваются или могут быть затронуты принимаемыми решениями по вопросам, касающимся окружающей среды, или которая заинтересована участвовать в процессе принятия этих решений.

      Некоммерческие организации, в числе уставных целей которых значится содействие охране окружающей среды в целом или отдельных ее элементов, считаются организациями, имеющими заинтересованность.

      3. В рамках определенных настоящим Кодексом процедур представители заинтересованной общественности вправе представлять любые замечания, информацию, анализ или мнения, которые они считают имеющими отношение к намечаемой деятельности или принимаемому решению, в письменной или электронной форме и устно, в том числе в ходе проведения общественных слушаний, когда их проведение предусмотрено настоящим Кодексом.

      4. В соответствующих решениях, принимаемых государственным органом или должностным лицом по вопросам, касающимся окружающей среды, должны быть отражены результаты участия общественности.

      5. Государственные органы или должностные лица, принявшие решение по вопросам, касающимся окружающей среды, обязаны незамедлительно проинформировать об этом заинтересованную общественность путем представления ей в порядке, определенном настоящим Кодексом, текста решения вместе с указанием причин и аргументов, явившихся основой этого решения.

      Сноска. Статья 15 с изменением, внесенным Законом РК от 02.10.2023 № 31-VIII (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Статья 16. Система государственных мер по обеспечению прав в области охраны окружающей среды

      1. Государственные органы, органы местного самоуправления и должностные лица обязаны оказывать содействие общественности в реализации ее прав в области охраны окружающей среды.

      2. Должностные лица, не обеспечивающие в рамках своей компетенции реализацию прав общественности, предусмотренных настоящим Кодексом, или препятствующие их реализации, несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

Глава 4. ЭКОЛОГИЧЕСКАЯ ИНФОРМАЦИЯ

Статья 17. Экологическая информация

      1. Экологическая информация означает любую информацию в письменной, визуальной, звуковой, электронной или любой иной материальной формах:

      1) о состоянии компонентов природной среды, природных и природно-антропогенных объектов, природных комплексов, объектов государственного природно-заповедного фонда, биоразнообразия, включая генетически модифицированные организмы, и взаимодействии между ними, а также об экосистемных услугах, генофонде и генетических ресурсах живых организмов;

      2) о факторах, оказывающих и (или) способных оказать воздействие на элементы, указанные в подпункте 1) настоящего пункта;

      3) о предпринимаемых государством административных, законодательных, программных и иных мерах, в том числе разрабатываемых нормативных правовых актах, политиках, планах, программах и соглашениях в области окружающей среды, оказывающих и (или) способных оказать воздействие на элементы и факторы, указанные в подпунктах 1) и 2) настоящего пункта, в том числе запланированных, реализуемых или выполненных мерах и действиях, направленных на охрану элементов, указанных в подпункте 1) настоящего пункта;

      4) о деятельности государственных органов, физических и юридических лиц, оказывающей и (или) способной оказать воздействие на элементы и факторы, указанные в подпунктах 1) и 2) настоящего пункта, а также запланированных, реализуемых или выполненных мерах и действиях, направленных на охрану таких элементов;

      5) об экологическом законодательстве Республики Казахстан и отчетах о его применении;

      6) об анализе затрат и выгод, иных видах экономического анализа и допущениях, использованных при принятии государственными органами и должностными лицами решений в рамках планируемых мер и осуществления деятельности, предусмотренных подпунктами 3) и 4) настоящего пункта;

      7) о состоянии здоровья людей, экологической безопасности, включая, если применимо, концентрации загрязняющих веществ в пищевой цепочке, экологических условиях проживания людей, состоянии объектов культуры, зданий и сооружений в той степени, в какой на них воздействуют или могут воздействовать состояние элементов окружающей среды, указанных в подпункте 1) настоящего пункта, или через посредство этих элементов факторы, деятельность или меры, указанные в подпунктах 2), 3) и 4) настоящего пункта;

      8) об уязвимости к изменению климата, о существующих и прогнозируемых воздействиях изменения климата, а также мерах по адаптации к изменению климата.

      2. Экологическая информация является общедоступной и не подлежит ограничению и засекречиванию.

Статья 18. Доступ к экологической информации

      1. Общественность имеет право на доступ к полной, достоверной и своевременной экологической информации, которой располагают государственные органы, в том числе ими произведенной или полученной, либо находящейся во владении любого физического или юридического лица, действующего по поручению государственного органа.

      2. Обладатели экологической информации обязаны предоставлять экологическую информацию по запросу, за исключением случаев, предусмотренных статьей 20 настоящего Кодекса. Никто не вправе требовать от заявителя, обратившегося с запросом о предоставлении экологической информации, представления обоснования своей заинтересованности в получении такой информации.

      3. Обладателями экологической информации признаются:

      1) органы и учреждения законодательной, исполнительной и судебной ветвей государственной власти, местного государственного управления и самоуправления;

      2) государственные учреждения, не являющиеся государственными органами, деятельность или услуги которых имеют отношение к окружающей среде;

      3) субъекты квазигосударственного сектора, деятельность или услуги которых имеют отношение к окружающей среде;

      4) физические и юридические лица – в части обладаемой ими экологической информации.

      4. Общественность имеет также право на свободный и бесплатный доступ к общедоступным государственным электронным информационным ресурсам, содержащим экологическую информацию.

Статья 19. Форма предоставления экологической информации

      1. Экологическая информация должна быть предоставлена заявителю в форме, указанной в соответствующем запросе о предоставлении экологической информации, кроме случаев, когда:

      1) имеются объективные и разумные основания предоставить ее в иной форме с указанием таких оснований;

      2) она ранее была предоставлена общественности в иной форме.

      2. При наличии такого указания в запросе о предоставлении экологической информации заявителю должны быть предоставлены также копии фактической документации, содержащей или включающей соответствующую экологическую информацию.

Статья 20. Сроки и порядок предоставления экологической информации

      1. Сроки, порядок предоставления и отказа в предоставлении экологической информации устанавливаются Административным процедурно-процессуальным кодексом Республики Казахстан и Законом Республики Казахстан "О доступе к информации" с учетом требований настоящего Кодекса.

      2. Доступ к экологической информации, относящейся к процедуре оценки воздействия на окружающую среду и процессу принятия решений по намечаемой деятельности, обеспечивается в соответствии с настоящим Кодексом.

      3. В предоставлении доступа к экологической информации должно быть отказано:

      1) если содержание запроса не позволяет установить запрашиваемую экологическую информацию;

      2) если запрос не соответствует требованиям Закона Республики Казахстан "О доступе к информации";

      3) если это повлечет за собой нарушение законодательства Республики Казахстан о персональных данных и их защите;

      4) если в запросе ставится вопрос о правовой оценке актов, принятых обладателем экологической информации, проведении анализа деятельности обладателя экологической информации либо подведомственных ему органов и организаций или иной аналитической работы до ее завершения;

      5) до принятия решения по результатам проверок, проводимых в рамках государственного контроля и надзора;

      6) до принятия окончательного решения, вырабатываемого по итогам межведомственной и внутриведомственной переписки или совещаний в государственных органах;

      7) до принятия взаимного соглашения об условиях раскрытия содержания документов, поступивших от иностранных государств или международных организаций;

      8) если это повлечет за собой нарушение прав интеллектуальной собственности;

      9) если это повлечет за собой нарушение конфиденциальности первичных статистических данных.

      Информация о количественных и качественных показателях эмиссий в окружающую среду не может быть признана коммерческой или иной охраняемой законом тайной.

      4. В тех случаях, когда информация, не подлежащая раскрытию согласно пункту 3 настоящей статьи, может быть отделена без ущерба для ее конфиденциальности от иной информации, последняя должна быть предоставлена заявителю.

      5. В случаях, когда государственный орган не располагает запрашиваемой экологической информацией, полученный запрос в сроки, установленные законодательством Республики Казахстан, перенаправляется в соответствующий государственный орган с уведомлением заявителя об этом.

Статья 21. Сбор и распространение экологической информации

      1. Государство обеспечивает меры по сбору и распространению экологической информации, в том числе посредством:

      1) ведения и размещения в открытом доступе регистра выбросов и переноса загрязнителей Республики Казахстан;

      2) разработки и опубликования Национального доклада о состоянии окружающей среды и об использовании природных ресурсов Республики Казахстан;

      3) ведения государственного фонда экологической информации и предоставления свободного доступа к нему;

      4) регулярного распространения экологической информации в масс-медиа, сетях телекоммуникаций или на онлайн-платформах, а также в рамках проводимых государственными органами мероприятий по экологическому просвещению.

      2. Государственные органы обязаны оказывать поддержку общественности в вопросах получения доступа к информации, в том числе посредством предоставления полной информации о виде и объеме экологической информации, находящейся в распоряжении соответствующих государственных органов, и об условиях и порядке предоставления такой информации и доступа к ней.

      3. Местный исполнительный орган области, города республиканского значения, столицы ежегодно до 1 мая размещает на официальном интернет-ресурсе информацию за предыдущий год:

      1) об утвержденных целевых показателях качества окружающей среды и фактических результатах всех соответствующих индикаторов;

      2) о ходе реализации на местном уровне государственной экологической политики;

      3) о ходе реализации плана мероприятий по охране окружающей среды и расходах местного бюджета на такие мероприятия;

      4) об общей сумме платы за негативное воздействие на окружающую среду, поступившей в местный бюджет.

      4. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды ежегодно до 1 мая размещает на официальном интернет-ресурсе информацию за предыдущий год:

      1) о ходе реализации государственной экологической политики;

      2) о реализованных мероприятиях по ремедиации экологического ущерба;

      3) о расходах республиканского бюджета на мероприятия по охране окружающей среды;

      4) о результатах государственного экологического контроля и общей сумме взысканных в бюджет штрафов за нарушение требований экологического законодательства Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 21 с изменением, внесенным Законом РК от 08.07.2024 № 116-VIII (вводится в действие со дня введения в действие Закона Республики Казахстан "О масс-медиа").

Статья 22. Регистр выбросов и переноса загрязнителей

      1. Регистр выбросов и переноса загрязнителей – структурированная электронная база данных о состоянии эмиссий загрязняющих веществ в окружающую среду и уровнях загрязнения окружающей среды, размещенная в открытом доступе на официальном интернет-ресурсе, которая ведется в целях обеспечения права каждого на доступ к экологической информации и участия общественности в процессе принятия решений по вопросам, касающимся окружающей среды, а также содействия предотвращению и сокращению загрязнения окружающей среды.

      2. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды организует ведение регистра выбросов и переноса загрязнителей.

      Ведение регистра выбросов и переноса загрязнителей осуществляет подведомственная организация уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

      Правила ведения регистра выбросов и переноса загрязнителей утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      3. Для целей настоящей статьи в отношении регистра выбросов и переноса загрязнителей:

      1) термин "загрязнитель" означает вещество или группу веществ, которые могут быть вредны для окружающей среды, жизни и (или) здоровья человека в силу их свойств и в результате введения таких веществ в окружающую среду и которые включены в перечень загрязнителей для отчетности по отраслям промышленности, установленный правилами ведения регистра выбросов и переноса загрязнителей;

      2) термин "выброс" означает любое введение загрязнителей в окружающую среду в результате какой-либо деятельности независимо от того, является ли оно намеренным или аварийным, плановым или внеплановым, включая разлив на земной поверхности и водных объектах, эмиссию в атмосферный воздух, сброс загрязнителей в водные объекты, закачку загрязнителей в недра, захоронение отходов или их размещение на земной поверхности либо через системы канализации без окончательной очистки сточных вод;

      3) термин "перенос" означает перемещение за пределы объекта загрязнителей или отходов, предназначенных для удаления или восстановления, а также загрязнителей, содержащихся в предназначенных для очистки сточных водах;

      4) термин "объект" означает одну или несколько промышленных установок на одном и том же участке или прилегающих участках, которые находятся в собственности одного и того же лица или эксплуатируются одним и тем же лицом.

      4. Информация регистра выбросов и переноса загрязнителей приводится с привязкой к соответствующим картографическим материалам в целях наглядного ее представления на местности.

      5. Регистр выбросов и переноса загрязнителей ведется:

      1) в привязке к конкретным объектам – в отношении отчетности по стационарным организованным источникам;

      2) отдельно по каждому виду загрязнителя и каждому виду отходов – согласно перечню загрязнителей для отчетности по отраслям промышленности, установленному правилами ведения регистра выбросов и переноса загрязнителей;

      3) на основе определения эмиссий в окружающую среду – в соответствии с инструктивно-методическими документами.

      Инструктивно-методические документы определения эмиссий в окружающую среду, в том числе методики расчета эмиссий тяжелых металлов и стойких органических загрязняющих веществ, утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      6. Регистр выбросов и переноса загрязнителей содержит информацию о действующих в Республике Казахстан нормативах качества окружающей среды, влиянии загрязняющих веществ на здоровье населения и окружающую среду, другую научно обоснованную информацию по выбросам и переносам загрязняющих веществ, а также информацию об объектах, осуществляющих эмиссии загрязняющих веществ в Республике Казахстан.

      7. Информация о каждом объекте, предоставляемая в регистр выбросов и переноса загрязнителей, должна содержать:

      1) наименование, бизнес-идентификационный номер, почтовый адрес, географическое место расположения (координаты объекта) и вид или виды деятельности объекта, по которому представляется отчетность, а также имя и фамилию первого руководителя;

      2) наименование и идентификационный номер каждого загрязнителя, по которому требуется представлять отчетность;

      3) количество каждого загрязнителя, выброс которого был осуществлен на объекте за отчетный год (как в совокупности, так и в разбивке по выбросам в воздух, воду или землю, включая закачку загрязнителей в недра);

      4) количество отходов, перенесенных за пределы объекта за отчетный год (в случае превышения переноса за пределы объекта двух тонн в год для опасных отходов или двух тысяч тонн в год для неопасных отходов), с разграничением между опасными и неопасными отходами, указанием соответственно пометки "В" или "У" (в зависимости от предназначения отходов для восстановления или удаления), а при трансграничном переносе опасных отходов – наименование и адрес субъекта, осуществляющего восстановление или удаление отходов, географическое место расположения объекта, на который поступает перенос;

      5) количество каждого загрязнителя в сточных водах, по которому требуется представлять отчетность и который перенесен за пределы объекта в течение отчетного года;

      6) тип методологии, использовавшейся для получения информации о количестве загрязнителей и отходов, с указанием того, основана ли информация на измерениях, расчетах или оценках.

      8. Операторы объектов, указанные в пункте 9 настоящей статьи, обязаны ежегодно до 1 апреля представлять в регистр выбросов и переноса загрязнителей отчетность за предыдущий календарный год, содержащую информацию в соответствии с пунктом 7 настоящей статьи.

      Отчетным годом является календарный год, к которому относится такая информация.

      9. Обязанность по представлению отчетности, установленная пунктом 8 настоящей статьи, распространяется на операторов объектов, которые осуществляют один или более видов деятельности сверх применимых пороговых значений для мощности производства, установленных в правилах ведения регистра выбросов и переноса загрязнителей, и соответствуют любому из нижеперечисленных критериев:

      1) осуществляют выбросы любых загрязнителей в количествах, превышающих применимые пороговые значения;

      2) осуществляют перенос за пределы занимаемой объектом промышленной площадки любого загрязнителя в сточных водах, предназначенных для очистки, в количествах, превышающих применимые пороговые значения.

      Применимые пороговые значения для количества выбросов и переноса загрязнителей в Республике Казахстан согласно части первой настоящего пункта устанавливаются правилами ведения регистра выбросов и переноса загрязнителей.

      10. Информация в регистр выбросов и переноса загрязнителей предоставляется операторами посредством заполнения формы отчетности в информационной системе регистра выбросов и переноса загрязнителей и подписания данной формы электронной цифровой подписью лица, уполномоченного соответствующим оператором на предоставление от его имени информации в указанный регистр.

      11. Определение выбросов и переноса загрязнителей осуществляется оператором с использованием наилучшей имеющейся информации, которая определяется в соответствии с правилами ведения регистра выбросов и переноса загрязнителей. Данные, с помощью которых была получена отчетная информация, а также описание использованной методологии сбора данных должны храниться оператором в течение пяти лет начиная с конца соответствующего отчетного года.

      12. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды размещает в открытом доступе информацию, предоставляемую операторами в регистр выбросов и переноса загрязнителей.

      Ответственность за полноту и качество предоставленной информации несет оператор.

      13. Информация должна включаться в регистр выбросов и переноса загрязнителей и быть доступна для общественности не позднее пятнадцати месяцев с момента окончания каждого отчетного года.

      14. Данные регистра выбросов и переноса загрязнителей должны быть доступны общественности за период не менее десяти предыдущих отчетных лет с момента внедрения регистра выбросов и переноса загрязнителей.

      15. Регистр выбросов и переноса загрязнителей должен предусматривать возможность поиска выбросов и переноса загрязнителей и их идентификации по:

      1) объекту и его географическому месту расположения;

      2) виду деятельности;

      3) оператору объекта;

      4) загрязнителю и (или) отходам;

      5) каждому компоненту окружающей среды, в который осуществляются выбросы;

      6) конечному пункту переноса загрязнителей и в соответствующих случаях – по видам операций по удалению или восстановлению отходов.

      Сноска. Статья 22 с изменением, внесенным Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 23. Национальный доклад о состоянии окружающей среды и об использовании природных ресурсов Республики Казахстан

      1. Национальный доклад о состоянии окружающей среды и об использовании природных ресурсов Республики Казахстан (далее – Национальный доклад) является аналитическим отчетом о состоянии окружающей среды и об использовании природных ресурсов Республики Казахстан, который составляется на ежегодной основе в целях информирования населения о фактической экологической ситуации на территории Республики Казахстан и мерах, принимаемых по ее улучшению.

      2. Правила разработки Национального доклада, а также разработки и ведения Интерактивного доклада о состоянии окружающей среды и об использовании природных ресурсов Республики Казахстан утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      3. В Национальном докладе отражаются следующие сведения:

      1) о качественной и количественной характеристиках окружающей среды и природных ресурсов;

      2) об антропогенном воздействии на окружающую среду, включая основные общественно значимые экологические проблемы;

      3) об экологической обстановке в регионах, включая сведения о целевых показателях качества окружающей среды;

      4) об изменениях, внесенных в экологическое законодательство Республики Казахстан за отчетный период;

      5) о реализации государственной экологической политики и политики в области использования природных ресурсов Республики Казахстан, в том числе в части перехода Республики Казахстан к "зеленой" экономике и устойчивого развития;

      6) о воздействиях изменения климата, прогнозируемых воздействиях изменения климата, уязвимости к изменению климата и мерах по адаптации к изменению климата;

      7) о выполнении международных обязательств Республики Казахстан в области охраны окружающей среды.

      4. Центральные государственные органы и местные исполнительные органы ежегодно до 1 марта года, следующего за отчетным, предоставляют информацию для составления Национального доклада в соответствии с правилами разработки Национального и Интерактивного докладов о состоянии окружающей среды и об использовании природных ресурсов Республики Казахстан.

      5. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды на основании имеющихся данных, а также информации, предоставленной центральными государственными органами и местными исполнительными органами, организует разработку Национального доклада и его опубликование на официальном интернет-ресурсе.

      Разработку Национального доклада осуществляет подведомственная организация уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

      Сноска. Статья 23 с изменением, внесенным Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 24. Интерактивный доклад о состоянии окружающей среды и об использовании природных ресурсов Республики Казахстан

      1. В целях распространения информации о состоянии окружающей среды и об использовании природных ресурсов в форме, доступной для понимания широким кругом лиц, и для расширения доступа общественности к такой информации уполномоченный орган в области охраны окружающей среды организует ежегодную разработку Интерактивного доклада о состоянии окружающей среды и об использовании природных ресурсов Республики Казахстан (далее – Интерактивный доклад).

      2. Интерактивный доклад разрабатывается на базе Национального доклада за предыдущий год и размещается на официальных интернет-ресурсах лица, ответственного за его разработку, и уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

Статья 25. Государственный фонд экологической информации

      1. Государственный фонд экологической информации представляет собой систему централизованного сбора, учета, систематизации, хранения, распространения экологической информации и иной нормативной, статистической, учетной, отчетной, научной и аналитической информации, касающейся вопросов окружающей среды, природных ресурсов, устойчивого развития и экологии, в письменной, электронной, аудиовизуальной или иной формах.

      2. Государственный фонд экологической информации ведется в целях обеспечения реализации права общественности на доступ к экологической информации, экологического просвещения и повышения экологической культуры населения, а также информационного обеспечения государственных органов.

      3. Правила ведения государственного фонда экологической информации утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      4. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды организует ведение государственного фонда экологической информации.

      Ведение государственного фонда экологической информации осуществляет подведомственная организация уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

      5. Информация государственного фонда экологической информации в электронной форме размещается в открытом доступе на интернет-ресурсе в соответствии с правилами ведения государственного фонда экологической информации.

      6. Государственные органы предоставляют информацию в государственный фонд экологической информации в соответствии с правилами ведения государственного фонда экологической информации.

      7. Источниками информации государственного фонда экологической информации являются:

      1) государственные кадастры природных ресурсов;

      2) государственный кадастр отходов;

      3) государственный кадастр потребления озоноразрушающих веществ;

      4) государственный углеродный кадастр;

      5) государственный реестр углеродных единиц;

      6) Национальный план углеродных квот;

      7) определяемые на национальном уровне вклады Республики Казахстан по сокращению выбросов парниковых газов;

      8) план мероприятий по сокращению выбросов парниковых газов на соответствующий период и отчеты о выполнении определяемых на национальном уровне вкладов Республики Казахстан по сокращению выбросов парниковых газов;

      9) регистр выбросов и переноса загрязнителей;

      10) национальный доклад Республики Казахстан о кадастре антропогенных выбросов из источников и абсорбции поглотителями парниковых газов, не регулируемых Монреальским протоколом по веществам, разрушающим озоновый слой;

      11) государственный реестр объектов исторического загрязнения;

      12) материалы оценки воздействия на окружающую среду и государственной экологической экспертизы, в том числе протоколы общественных слушаний;

      13) материалы по стратегической экологической оценке в соответствии с пунктом 7 статьи 60 настоящего Кодекса;

      14) международные договоры по вопросам охраны окружающей среды, участницей которых является Республика Казахстан;

      15) документы Системы государственного планирования в Республике Казахстан, затрагивающие вопросы охраны окружающей среды и использования природных ресурсов;

      16) нормативные правовые акты и нормативно-технические документы в области охраны окружающей среды и использования природных ресурсов;

      17) разработанные в соответствии с требованиями настоящего Кодекса справочники по наилучшим доступным техникам;

      18) информация, связанная с воздействиями изменения климата, прогнозируемыми воздействиями изменения климата, уязвимостью к изменению климата и мерами по адаптации к изменению климата;

      19) отчеты о выполнении научно-исследовательских и опытно-конструкторских работ, связанных с охраной окружающей среды и использованием природных ресурсов;

      20) национальные доклады о состоянии окружающей среды и об использовании природных ресурсов Республики Казахстан;

      21) карты экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан;

      22) отчеты по результатам контрольной и правоприменительной деятельности в области охраны окружающей среды и использования природных ресурсов;

      23) выданные экологические разрешения, включая программы повышения экологической эффективности, программы управления отходами, планы мероприятий по охране окружающей среды, программы производственного экологического контроля, отчеты по результатам производственного экологического контроля, а также представленные декларации о воздействии на окружающую среду;

      24) данные государственного экологического мониторинга;

      25) реестр (перечень) генетически модифицированных организмов и продуктов;

      26) научно-техническая и аналитическая литература в области экологии;

      27) планы мероприятий по охране окружающей среды, утвержденные местными представительными органами областей, городов республиканского значения, столицы, и отчеты об их исполнении;

      28) иные материалы и документы, содержащие экологическую информацию.

      Сноска. Статья 25 с изменением, внесенным Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

РАЗДЕЛ 2. ГОСУДАРСТВЕННОЕ УПРАВЛЕНИЕ В ОБЛАСТИ ОХРАНЫ ОКРУЖАЮЩЕЙ СРЕДЫ

Статья 26. Компетенция Правительства Республики Казахстан в области охраны окружающей среды

      В области охраны окружающей среды Правительство Республики Казахстан:

      1) разрабатывает основные направления государственной экологической политики и организует их осуществление;

      2) исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      3) исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      4) исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      5) исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      Сноска. Статья 26 с изменениями, внесенными Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 27. Компетенция уполномоченного органа в области охраны окружающей среды

      1. Уполномоченным органом в области охраны окружающей среды является центральный исполнительный орган, осуществляющий руководство и межотраслевую координацию в области охраны окружающей среды, метеорологического и гидрологического мониторинга.

      2. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды формирует и реализует единую государственную экологическую политику посредством:

      1) разработки и утверждения нормативных правовых актов в области охраны окружающей среды в случаях, предусмотренных настоящим Кодексом;

      2) проведения координации в пределах своей компетенции деятельности центральных и местных исполнительных органов в части осуществления ими деятельности в области охраны окружающей среды;

      3) лицензирования деятельности в области охраны окружающей среды;

      4) выдачи экологических разрешений в пределах своей компетенции, установленной настоящим Кодексом;

      5) приема уведомлений о начале или прекращении предпринимательской деятельности в случаях, предусмотренных настоящим Кодексом;

      6) проведения государственной экологической экспертизы в пределах своей компетенции, установленной настоящим Кодексом;

      7) осуществления государственного экологического контроля;

      8) разработки и организации осуществления мероприятий по охране окружающей среды, имеющих значение на республиканском уровне;

      9) осуществления государственного регулирования в сфере выбросов и поглощений парниковых газов;

      10) осуществления государственного регулирования в области охраны озонового слоя Земли;

      11) согласования планов мероприятий по охране окружающей среды местных исполнительных органов областей, городов республиканского значения, столицы;

      12) осуществления международного сотрудничества в области охраны окружающей среды;

      12-1) осуществления реализации государственной политики по выполнению обязательств по международным договорам Республики Казахстан в области изменения климата;

      13) выполнения иных функций, возложенных на него настоящим Кодексом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

      Распределение функций и полномочий, предусмотренных подпунктами 4) – 7) части первой настоящего пункта, а также главой 7 настоящего Кодекса, между уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, его ведомствами и территориальными подразделениями устанавливается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Сноска. Статья 27 с изменениями, внесенными законами РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 28. Реализация единой государственной экологической политики

      1. Единая государственная экологическая политика Республики Казахстан реализуется по основным направлениям, разработанным Правительством Республики Казахстан.

      2. Местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы с учетом утвержденных целевых показателей качества окружающей среды несут ответственность за реализацию государственной экологической политики на местном уровне в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      3. При реализации государственной экологической политики на центральном и местном уровнях должно быть обеспечено соблюдение права заинтересованной общественности на участие в процессе принятия решений по вопросам, касающимся охраны окружающей среды, в соответствии с настоящим Кодексом.

      4. Государственные органы и должностные лица в пределах своей компетенции обеспечивают меры по экологическому просвещению и повышению экологической культуры физических и юридических лиц, а также создают необходимые условия для их привлечения на добровольной основе к реализации государственной экологической политики.

Статья 29. Мероприятия по охране окружающей среды, финансируемые за счет бюджетных средств

      1. Мероприятиями по охране окружающей среды является комплекс технологических, технических, организационных, социальных и экономических мер, направленных на охрану окружающей среды и улучшение ее качества.

      2. Мероприятия по охране окружающей среды, финансируемые за счет бюджетных средств, определяются в соответствии с направлениями, устанавливаемыми документами Системы государственного планирования в Республике Казахстан, а также решениями Президента Республики Казахстан, Правительства Республики Казахстан и местных представительных органов.

      3. Мероприятия по охране окружающей среды организуются:

      1) на местном уровне – местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения, столицы;

      2) на республиканском уровне – уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      4. К мероприятиям по охране окружающей среды относятся мероприятия:

      1) направленные на обеспечение экологической безопасности;

      2) улучшающие состояние компонентов окружающей среды посредством повышения качественных характеристик окружающей среды;

      3) способствующие стабилизации и улучшению состояния экологических систем, сохранению и устойчивому использованию биоразнообразия, воспроизводству природных ресурсов;

      4) предупреждающие и предотвращающие загрязнение окружающей среды, деградацию природной среды, причинение экологического ущерба в любой форме и связанные с этим угрозы для жизни и (или) здоровья человека;

      5) направленные на обеспечение безопасного управления опасными химическими веществами, включая стойкие органические загрязнители, снижение уровня химического, биологического и физического воздействий на окружающую среду как антропогенного, так и природного характера;

      6) совершенствующие методы и технологии, направленные на охрану окружающей среды, устойчивое использование природных ресурсов и внедрение международных стандартов управления охраной окружающей среды;

      7) повышающие эффективность производственного экологического контроля;

      8) формирующие информационные системы в области охраны окружающей среды и способствующие предоставлению экологической информации;

      9) способствующие пропаганде экологических знаний, экологическому образованию и просвещению для устойчивого развития;

      10) направленные на сокращение объемов выбросов парниковых газов и (или) увеличение поглощений парниковых газов.

      11) направленные на проведение научно-исследовательских и опытно-конструкторских работ в области охраны окружающей среды.

      5. Мероприятия по охране окружающей среды местных исполнительных органов областей, городов республиканского значения, столицы проводятся на основании и в соответствии с планами мероприятий по охране окружающей среды.

      План мероприятий по охране окружающей среды разрабатывается на трехлетнюю перспективу местным исполнительным органом области, города республиканского значения, столицы с участием представителей заинтересованной общественности исходя из типового перечня мероприятий по охране окружающей среды, предусмотренного приложением 4 к настоящему Кодексу.

      Проект плана мероприятий по охране окружающей среды проходит процедуру общественных слушаний в соответствии с правилами проведения общественных слушаний.

      После согласования с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды план мероприятий по охране окружающей среды утверждается соответствующим местным представительным органом области, города республиканского значения, столицы.

      Порядок разработки плана мероприятий по охране окружающей среды разрабатывается и утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      6. Местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы ежегодно представляют отчет об исполнении плана мероприятий по охране окружающей среды в соответствующий местный представительный орган области, города республиканского значения, столицы и уполномоченный орган в области охраны окружающей среды не позднее 1 февраля после окончания отчетного периода.

      7. Утвержденный план мероприятий по охране окружающей среды реализуется за счет бюджетных средств в объеме не менее сумм платы за негативное воздействие на окружающую среду, поступивших в местный бюджет в течение трех лет, предшествовавших году разработки и утверждения данного плана мероприятий.

      В случае недостаточности средств, формируемых из поступивших сумм платы за негативное воздействие на окружающую среду и направляемых на мероприятия по охране окружающей среды, утвержденный план мероприятий по охране окружающей среды может быть изменен исключительно по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      8. Мероприятия по охране окружающей среды местных исполнительных органов областей, городов республиканского значения, столицы могут дополнительно осуществляться за счет иных источников, не запрещенных законодательными актами Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 29 с изменениями, внесенными Законом РК от 02.10.2023 № 31-VIII (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Статья 30. Межведомственное взаимодействие в области охраны окружающей среды

      В целях реализации государственной экологической политики государственные органы и должностные лица обязаны в пределах своей компетенции оказывать содействие уполномоченному органу в области охраны окружающей среды при осуществлении его функций.

РАЗДЕЛ 3. ГОСУДАРСТВЕННОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ ЭКОЛОГИЧЕСКИХ ОТНОШЕНИЙ

Статья 31. Формы и средства государственного регулирования экологических отношений

      Государственное регулирование экологических отношений осуществляется посредством установления государством экологических требований, обязательных для исполнения субъектами регулируемых настоящим Кодексом отношений, и применения инструментов государственного регулирования в области охраны окружающей среды в соответствии с настоящим Кодексом.

Статья 32. Общие положения об экологических требованиях

      Под экологическими требованиями понимаются правила, требования, ограничения и запреты, установленные экологическим законодательством Республики Казахстан, которые направлены на обеспечение охраны окружающей среды.

Статья 33. Виды инструментов государственного регулирования в области охраны окружающей среды

      1. Под инструментами государственного регулирования в области охраны окружающей среды понимается совокупность мер, действий и процедур, направленных на обеспечение соблюдения экологических требований.

      2. Инструментами государственного регулирования в области охраны окружающей среды являются:

      1) лицензирование деятельности в области охраны окружающей среды;

      2) экологическое нормирование;

      3) техническое регулирование в области охраны окружающей среды;

      4) экологическая оценка;

      5) государственная экологическая экспертиза;

      6) экологические разрешения и декларации о воздействии на окружающую среду;

      7) мониторинг окружающей среды и природных ресурсов;

      8) государственный экологический контроль;

      9) уведомительный порядок деятельности по сбору, сортировке и (или) транспортировке отходов;

      10) инструменты государственного регулирования в сфере выбросов и поглощений парниковых газов.

Статья 34. Лицензирование деятельности в области охраны окружающей среды

      1. Виды работ и услуг физических и юридических лиц в области охраны окружающей среды, подлежащие лицензированию, определяются в соответствии с Законом Республики Казахстан "О разрешениях и уведомлениях".

      2. Квалификационные требования к лицензируемому виду деятельности в области охраны окружающей среды по их подвидам утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Глава 5. ЭКОЛОГИЧЕСКОЕ НОРМИРОВАНИЕ

Статья 35. Общие положения

      1. Экологическое нормирование заключается в установлении экологических нормативов качества, целевых показателей качества окружающей среды и нормативов допустимого антропогенного воздействия на окружающую среду.

      2. Экологическое нормирование осуществляется государством в целях гарантирующего сохранение благоприятной окружающей среды и обеспечение экологической безопасности государственного регулирования деятельности человека для предотвращения и (или) снижения ее негативного воздействия на окружающую среду и здоровье людей.

      3. Государственный орган при разработке и утверждении нормативного правового акта или принятии ненормативного правового акта, в результате реализации которого происходит и (или) может произойти негативное воздействие на окружающую среду, обязан, основываясь на принципе интеграции, учитывать необходимость достижения экологических нормативов качества и целевых показателей качества окружающей среды, установленных для соответствующих административно-территориальных единиц.

      При осуществлении градостроительного планирования развития и застройки территорий не допускается размещение новых селитебных территорий в пределах зон, в которых не обеспечивается соблюдение экологических нормативов качества, направленных на охрану здоровья человека.

      4. Решения, действия (бездействие) государственного органа или должностного лица, нарушающие требование пункта 3 настоящей статьи, могут быть оспорены в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Статья 36. Экологические нормативы качества

      1. Под экологическими нормативами качества понимается установленная государством в отношении состояния отдельных компонентов окружающей среды совокупность количественных и качественных характеристик, достижение и поддержание которых являются необходимыми для обеспечения благоприятной окружающей среды.

      2. На основании экологических нормативов качества осуществляется оценка текущего состояния окружающей среды и устанавливаются нормативы допустимого антропогенного воздействия на нее.

      3. Экологические нормативы качества разрабатываются и устанавливаются в соответствии с настоящим Кодексом отдельно для каждого из следующих компонентов окружающей среды:

      1) атмосферного воздуха;

      2) поверхностных и подземных вод;

      3) почв и земель.

      4. К экологическим нормативам качества относятся:

      1) нормативы, установленные для химических показателей состояния компонентов окружающей среды;

      2) нормативы, установленные для физических факторов окружающей среды;

      3) нормативы, установленные для биологических показателей состояния компонентов окружающей среды.

      5. Экологические нормативы качества для химических показателей состояния компонентов окружающей среды устанавливаются в виде предельно допустимых концентраций загрязняющих веществ.

      Под предельно допустимой концентрацией загрязняющего вещества понимается максимальное количество (масса) загрязняющего вещества, включенного в перечень загрязняющих веществ, в единице объема или массы атмосферного воздуха, поверхностных или подземных вод, почвы или на единицу площади земной поверхности, которое (которая) при постоянном или временном воздействии на человека не влияет на его здоровье и не вызывает неблагоприятные наследственные изменения у потомства, а также деградацию объектов природной среды, не нарушает устойчивость экологических систем и биоразнообразие.

      Экологические нормативы качества для химических показателей состояния компонентов окружающей среды устанавливаются отдельно с точки зрения влияния на здоровье человека и природную среду (экосистемы, животный и растительный мир).

      6. Экологические нормативы качества для физических факторов окружающей среды устанавливаются в виде предельно допустимых уровней негативных физических воздействий на окружающую среду.

      Под предельно допустимым уровнем негативного физического воздействия понимается максимальный уровень отдельных видов физического воздействия (шума, вибрации, электрических, электромагнитных, магнитных полей, радиации, тепла), при котором отсутствует вредное воздействие на состояние животных, растений, экологических систем и биоразнообразия.

      7. Экологические нормативы качества для биологических показателей состояния компонентов окружающей среды устанавливаются в отношении отдельных видов и групп растений, животных и других используемых как индикаторы качества природной среды организмов на уровне их естественных показателей либо в виде интервала допустимого отклонения от таких естественных показателей с учетом свойств природной среды и ее способности по поддержанию и восстановлению своего качества.

      8. Экологические нормативы качества с точки зрения влияния на природную среду устанавливаются с учетом природных условий, сформировавшихся под влиянием природных факторов, характерных для конкретной территории или акватории, а также назначения использования таких территорий или акваторий, установленного в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      9. При установлении экологических нормативов качества вод трансграничных водоемов и водотоков должны быть учтены требования соответствующих международных договоров, ратифицированных Республикой Казахстан.

      10. Нормы и нормативы в области использования природных ресурсов, которые устанавливаются в соответствии с законодательством Республики Казахстан об использовании соответствующего вида природных ресурсов, не относятся к экологическим нормативам.

      11. В целях сохранения и улучшения особо охраняемых природных территорий для этих территорий с учетом их особого природоохранного статуса в соответствии с настоящим Кодексом могут быть разработаны и утверждены более строгие экологические нормативы качества, чем те, которые установлены для всей территории Республики Казахстан.

      12. Экологические нормативы качества разрабатываются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды на основании результатов лабораторных испытаний, научных исследований и международного опыта, а также для конкретных территорий и акваторий – на основании данных многолетних (не менее пяти лет) наблюдений за состоянием окружающей среды на таких территориях и в таких акваториях.

      13. Экологические нормативы качества устанавливаются по показателям, контроль за соблюдением которых обеспечивается наличием контрольно-измерительного оборудования и соответствующих методик (методов) измерений, способов индикации, тестирования и (или) контроля, утвержденных в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      14. Экологические нормативы качества разрабатываются и устанавливаются с учетом значений природного фона соответствующего компонента природной среды. Природный фон компонента природной среды определяется на основании результатов многолетних (не менее пяти лет) наблюдений за состоянием окружающей среды и отбора проб и (или) измерений по химическим, биологическим и физическим показателям компонента природной среды на эталонных участках.

      15. В качестве эталонного участка принимается территория, акватория или ее часть, которые расположены в пределах репрезентативной особо охраняемой природной территории (акватории), а при отсутствии такой особо охраняемой природной территории (акватории) – на территории или в акватории, которая имеет аналогичные природные особенности и состояние которой характеризуется отсутствием признаков угнетения живых элементов естественной экологической системы (растений, животных и других организмов).

      Критерии и порядок выбора территории, акватории или ее части в качестве эталонного участка определяются в правилах разработки и пересмотра экологических нормативов качества, утверждаемых уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      16. Экологические нормативы качества утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды сроком на десять лет и подлежат пересмотру по истечении указанного срока на основании обновленных научных знаний об окружающей среде, природных и антропогенных факторах, влияющих на ее качество, а также с учетом развития методов, техник и технологий мониторинга и контроля. Экологические нормативы качества также подлежат пересмотру не позднее первого года после вступления в силу международных обязательств Республики Казахстан по вопросам охраны окружающей среды, требующих принятия мер по введению более строгих экологических нормативов качества.

Статья 37. Целевые показатели качества окружающей среды

      1. Под целевыми показателями качества окружающей среды (далее – целевые показатели качества) понимается совокупность количественных и качественных характеристик состояния отдельных компонентов окружающей среды и иных показателей, характеризующих уровень обеспечения мер по охране окружающей среды и эффективному управлению отходами, которые должны быть достигнуты за определенный период времени.

      2. Целевые показатели качества устанавливаются на уровне каждой области, города республиканского значения и столицы.

      3. Местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы обязаны разрабатывать целевые показатели качества на каждый пятилетний период.

      4. Разработанные целевые показатели качества подлежат согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и утверждаются местными представительными органами соответствующих административно-территориальных единиц.

      5. Целевые показатели качества, разрабатываемые и утверждаемые для каждой области, должны содержать соответствующие показатели как для области в целом, так и для следующих территорий в пределах области:

      1) районов;

      2) населенных пунктов с количеством населения, превышающим 100 000 человек;

      3) иных населенных пунктов, в пределах которых по результатам мониторинга состояния окружающей среды выявлено нарушение экологических нормативов качества;

      4) особо охраняемых природных территорий;

      5) иных территорий (акваторий), в пределах которых по результатам мониторинга состояния окружающей среды выявлено нарушение экологических нормативов качества.

      6. Правила разработки целевых показателей качества, в том числе минимальный перечень индикаторов, для которых устанавливаются целевые показатели качества, утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды с учетом положений настоящего Кодекса.

      7. В перечень минимальных индикаторов, для которых устанавливаются целевые показатели качества, в обязательном порядке включаются:

      1) качество атмосферного воздуха;

      2) качество поверхностных и подземных вод;

      3) качество земель и почв;

      4) совокупные площади лесов и зеленых насаждений с учетом условий климата и почв каждого отдельного региона;

      5) сокращение деградации и опустынивания земель;

      6) совокупный объем выбросов по видам загрязняющих веществ;

      7) совокупный объем сбросов по видам загрязняющих веществ и по каждому отдельному водному объекту и бассейну;

      8) по видам коммунальных отходов – доля их раздельного сбора, подготовки к повторному использованию, переработки, утилизации и удаления (уничтожения и (или) захоронения);

      9) совокупные объемы сокращения выбросов парниковых газов.

      8. Для административно-территориальных единиц, территорий (акваторий), на (в) которых не соблюдаются экологические нормативы качества, целевые показатели качества должны быть установлены таким образом, чтобы обеспечить поэтапное достижение экологических нормативов качества в срок, не превышающий десяти лет.

      9. На территориях соответствующих административно-территориальных единиц, на которых соблюдаются экологические нормативы качества, могут быть установлены целевые показатели качества, обеспечивающие более высокий уровень качества окружающей среды по сравнению с экологическими нормативами качества, в том числе для индикаторов, не входящих в перечень минимальных индикаторов, для которых устанавливаются целевые показатели качества.

Статья 38. Нормативы допустимого антропогенного воздействия на окружающую среду

      1. Нормативы допустимого антропогенного воздействия на окружающую среду – экологические нормативы, которые установлены для показателей воздействия антропогенной деятельности на окружающую среду.

      2. К нормативам допустимого антропогенного воздействия на окружающую среду относятся:

      1) нормативы эмиссий;

      2) технологические нормативы;

      3) лимиты накопления отходов, лимиты захоронения отходов;

      4) нормативы допустимых физических воздействий на природную среду;

      5) лимиты размещения серы в открытом виде на серных картах;

      6) нормативы допустимой совокупной антропогенной нагрузки на окружающую среду.

      3. Соблюдение нормативов допустимого антропогенного воздействия на окружающую среду, за исключением технологических нормативов, должно обеспечивать соблюдение нормативов качества окружающей среды.

      4. Требования к выбросам для различных экологических классов транспортных средств и двигателей внутреннего сгорания и к содержанию загрязняющих веществ в видах топлива устанавливаются в технических регламентах Евразийского экономического союза.

Статья 39. Нормативы эмиссий

      1. Под нормативами эмиссий понимается совокупность предельных количественных и качественных показателей эмиссий, устанавливаемых в экологическом разрешении.

      2. К нормативам эмиссий относятся:

      1) нормативы допустимых выбросов;

      2) нормативы допустимых сбросов.

      3. Нормативы эмиссий устанавливаются по видам загрязняющих веществ, включенным в перечень загрязняющих веществ в соответствии с частью третьей пункта 2 статьи 11 настоящего Кодекса.

      4. Нормативы эмиссий устанавливаются по отдельным стационарным источникам, относящимся к объектам I и II категорий, на уровнях, не превышающих:

      1) в случае проведения обязательной оценки воздействия на окружающую среду – соответствующих предельных значений, указанных в заключении по результатам оценки воздействия на окружающую среду в соответствии с подпунктом 3) пункта 2 статьи 76 настоящего Кодекса;

      2) в случае проведения в соответствии с настоящим Кодексом скрининга воздействий намечаемой деятельности, по результатам которого вынесено заключение об отсутствии необходимости обязательной оценки воздействия на окружающую среду, – соответствующих значений, указанных в заявлении о намечаемой деятельности в соответствии с подпунктом 9) пункта 2 статьи 68 настоящего Кодекса.

      Для объектов, в отношении которых выдается комплексное экологическое разрешение, нормативы эмиссий устанавливаются по отдельным стационарным источникам, относящимся к объектам I и II категорий, на уровнях, не превышающих соответствующих предельных значений эмиссий маркерных загрязняющих веществ, связанных с применением наилучших доступных техник, приведенных в заключениях по наилучшим доступным техникам.

      5. Нормативы эмиссий на период эксплуатации объекта, в том числе при внесении в деятельность существенных изменений, рассчитываются и обосновываются в виде отдельного документа – проекта нормативов эмиссий (проекта нормативов допустимых выбросов, проекта нормативов допустимых сбросов), который разрабатывается в привязке к соответствующей проектной документации для эксплуатации объекта.

      Нормативы эмиссий на период строительно-монтажных работ и работ по рекультивации и (или) ликвидации рассчитываются и обосновываются в составе раздела "Охрана окружающей среды", который разрабатывается в привязке к соответствующей проектной документации.

      6. Определение нормативов эмиссий осуществляется расчетным путем в соответствии с требованиями настоящего Кодекса по методике, утвержденной уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      7. Разработка проектов нормативов эмиссий осуществляется для объектов I категории лицом, имеющим лицензию на выполнение работ и оказание услуг в области охраны окружающей среды.

      8. Нормативы эмиссий устанавливаются на срок действия экологического разрешения.

      9. Объемы эмиссий в окружающую среду, показатели которых превышают нормативы эмиссий, установленные экологическим разрешением, признаются сверхнормативными.

      10. Эмиссии, осуществляемые при проведении мероприятий по ликвидации чрезвычайных ситуаций природного или техногенного характера и их последствий в соответствии с законодательством Республики Казахстан о гражданской защите, а также вследствие применения соответствующих требованиям настоящего Кодекса методов ликвидации аварийных разливов нефти, не подлежат нормированию и не считаются сверхнормативными.

      11. Нормативы эмиссий не устанавливаются для объектов III и IV категорий.

      Сноска. Статья 39 с изменением, внесенным Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 40. Технологические нормативы

      1. Под технологическими нормативами в настоящем Кодексе понимаются экологические нормативы, устанавливаемые в комплексном экологическом разрешении в виде:

      1) предельного количества (массы) маркерных загрязняющих веществ на единицу объема эмиссий;

      2) количества потребления электрической и (или) тепловой энергии, иных ресурсов в расчете на единицу времени или единицу производимой продукции (товара), выполняемой работы, оказываемой услуги.

      Под маркерными загрязняющими веществами понимаются наиболее значимые для эмиссий конкретного вида производства или технологического процесса загрязняющие вещества, которые выбираются из группы характерных для такого производства или технологического процесса загрязняющих веществ и с помощью которых возможно оценить значения эмиссий всех загрязняющих веществ, входящих в группу.

      Маркерные загрязняющие вещества, уровни эмиссий маркерных загрязняющих веществ и уровни потребления энергии и (или) иных ресурсов, связанные с применением наилучших доступных техник, определяются в заключениях по наилучшим доступным техникам.

      2. К технологическим нормативам относятся:

      1) технологические нормативы выбросов;

      2) технологические нормативы сбросов;

      3) технологические удельные нормативы потребления воды;

      4) технологические удельные нормативы потребления тепловой и (или) электрической энергии.

      3. Технологические нормативы устанавливаются в комплексном экологическом разрешении и не должны превышать соответствующие технологические показатели (при их наличии), связанные с применением наилучших доступных техник по конкретным областям их применения, установленные в заключениях по наилучшим доступным техникам.

      4. Обоснование технологических нормативов обеспечивается в проекте технологических нормативов, представляемом в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды оператором объекта вместе с заявлением на получение комплексного экологического разрешения.

Статья 41. Лимиты накопления отходов, лимиты захоронения отходов

      1. В целях обеспечения охраны окружающей среды и благоприятных условий для жизни и (или) здоровья человека, уменьшения количества подлежащих захоронению отходов и стимулирования их подготовки к повторному использованию, переработки и утилизации устанавливаются:

      1) лимиты накопления отходов;

      2) лимиты захоронения отходов.

      2. Лимиты накопления отходов устанавливаются для каждого конкретного места накопления отходов, входящего в состав объектов I и II категорий, в виде предельного количества (массы) отходов по их видам, разрешенных для складирования в соответствующем месте накопления, в пределах срока, установленного в соответствии с настоящим Кодексом.

      Для деятельности по сортировке, обработке, в том числе по обезвреживанию, восстановлению и (или) уничтожению отходов, отнесенной к объектам I и II категорий, лимиты накопления отходов устанавливаются на основании проектной мощности оборудования или для каждого конкретного места накопления отходов.

      3. Лимиты захоронения отходов устанавливаются для каждого конкретного полигона отходов, входящего в состав объектов I и II категорий, в виде предельного количества (массы) отходов по их видам, разрешенных для захоронения на соответствующем полигоне.

      4. Лимиты накопления отходов и лимиты захоронения отходов устанавливаются в экологическом разрешении. Лимит захоронения отходов устанавливается на каждый календарный год в соответствии с производственной мощностью соответствующего полигона.

      5. Лимиты накопления отходов и лимиты захоронения отходов обосновываются операторами объектов I и II категорий в программе управления отходами при получении экологического разрешения в соответствии с настоящим Кодексом.

      6. Разработка программы управления отходами для объектов I категории осуществляется лицом, имеющим лицензию на выполнение работ и оказание услуг в области охраны окружающей среды.

      7. Методика расчета лимитов накопления отходов и лимитов захоронения отходов утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      8. Лимиты накопления отходов и лимиты захоронения отходов не устанавливаются для объектов III и IV категорий.

      Операторы объектов III категории обязаны предоставлять информацию об отходах в составе декларации о воздействии на окружающую среду, подаваемой в соответствии с настоящим Кодексом.

      Сноска. Статья 41 с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 42. Норматив допустимого физического воздействия на природную среду

      Под нормативом допустимого физического воздействия на природную среду понимается экологический норматив, который устанавливается для каждого источника в виде допустимых уровней воздействия тепла, шума, вибрации, ионизирующего излучения, напряженности электромагнитных полей и иных физических воздействий на компоненты природной среды, при которых негативное физическое воздействие от такого источника в совокупности со всеми другими источниками не приведет к превышению установленных предельно допустимых уровней физических воздействий на природную среду.

Статья 43. Лимиты размещения серы в открытом виде на серных картах

      1. В целях сокращения объемов накопления серы, образующейся при проведении операций по разведке и (или) добыче углеводородов, и стимулирования ее вовлечения в хозяйственный оборот устанавливаются лимиты размещения серы в открытом виде на серных картах.

      2. Действие настоящей статьи распространяется на серу техническую газовую в любом агрегатном состоянии, образующуюся при разведке и (или) добыче углеводородов.

      3. Лимиты размещения серы в открытом виде на серных картах устанавливаются для специальной площадки – серных карт, объединенных единой инфраструктурой и оборудованных для открытого наземного хранения серы, в виде предельного количества (массы) серы, разрешенного (разрешенной) для налива и иного открытого размещения на такую серную карту.

      Хранение серы закрытым способом в цистернах, силосах, иных резервуарах и сооружениях (складах), исключающих ее воздействие на окружающую среду, не подлежит экологическому нормированию.

      4. Лимиты размещения серы в открытом виде на серных картах устанавливаются в экологическом разрешении на каждый календарный год.

      5. Лимиты размещения серы в открытом виде на серных картах обосновываются в проекте нормативов размещения серы в открытом виде на серных картах, который разрабатывается на основании данных об объемах производства в соответствии с утвержденной методикой и представляется вместе с заявлением на получение экологического разрешения.

      Методика разработки проекта нормативов размещения серы в открытом виде на серных картах утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Сноска. Статья 43 с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 44. Нормативы допустимой совокупной антропогенной нагрузки на окружающую среду

      1. Под нормативами допустимой совокупной антропогенной нагрузки на природную среду понимаются экологические нормативы, которые установлены в соответствии с величиной допустимого совокупного воздействия всех источников антропогенного воздействия на окружающую среду и (или) отдельные компоненты природной среды в пределах конкретных территорий и (или) акваторий (или их частей) и при соблюдении которых обеспечивается устойчивое функционирование естественных экологических систем и сохраняется биоразнообразие.

      Нормативы допустимой совокупной антропогенной нагрузки на отдельные компоненты природной среды в пределах конкретных территорий и (или) акваторий (или их частей) устанавливаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      2. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды утверждает нормативы допустимой совокупной антропогенной нагрузки на окружающую среду в результате эмиссий отдельных загрязняющих веществ в пределах всей территории Республики Казахстан, если такие обязательства приняты в соответствии с международными договорами Республики Казахстан.

      3. Правила разработки нормативов допустимой совокупной антропогенной нагрузки утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Глава 6. ТЕХНИЧЕСКОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ И СТАНДАРТИЗАЦИЯ В ОБЛАСТИ ОХРАНЫ ОКРУЖАЮЩЕЙ СРЕДЫ

Статья 45. Объекты и процедура подтверждения соответствия в области охраны окружающей среды

      Объекты и процедура подтверждения соответствия в области охраны окружающей среды определяются законодательством Республики Казахстан в области технического регулирования.

Статья 46. Внедрение и применение международных стандартов в области охраны окружающей среды

      1. Внедрение и применение международных стандартов в области охраны окружающей среды осуществляются в соответствии с законодательством Республики Казахстан в сфере стандартизации с учетом требований настоящего Кодекса.

      2. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды осуществляет рассмотрение проектов документов по стандартизации в пределах компетенции, а также подготовку предложений по разработке, внесению изменений, пересмотру и отмене национальных, межгосударственных стандартов, национальных классификаторов технико-экономической информации и рекомендаций по стандартизации для внесения в уполномоченный орган в сфере стандартизации.

      3. Внедрение физическими и юридическими лицами международных стандартов системы управления охраной окружающей среды стимулируется путем:

      1) распространения информации о международных стандартах системы управления охраной окружающей среды, применяемых в Республике Казахстан;

      2) снижения уполномоченным органом в области охраны окружающей среды степени риска в рамках государственного экологического контроля для лиц, внедривших международные стандарты системы управления охраной окружающей среды и имеющих документ, подтверждающий такое внедрение;

      3) применения предусмотренных законами Республики Казахстан мер экономического стимулирования внедрения международных стандартов системы управления охраной окружающей среды.

Статья 47. Экологическая маркировка

      1. Под экологической маркировкой понимается заявление, информирующее об экологических аспектах продукции, работ или услуг в виде текста, знака или графического изображения на этикетке продукции или упаковке, в сопроводительной документации, техническом описании, рекламном проспекте, информационном листке для общественности или другом виде.

      Под экологическими аспектами в настоящей статье понимаются элементы деятельности, продукции или услуги организации, которые могут оказывать воздействие на окружающую среду.

      Примечание ИЗПИ!
      В пункт 2 предусмотрено изменение Законом РК от 10.06.2024 № 90-VIII (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

      2. Экологическая маркировка, за исключением случаев, указанных в пункте 3 настоящей статьи, осуществляется производителем продукции (исполнителем работ, услуг) на добровольной основе после подтверждения соответствия лицами, аккредитованными в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан об аккредитации в области оценки соответствия.

      Примечание ИЗПИ!
      Пункт 3 предусмотрено исключить Законом РК от 10.06.2024 № 90-VIII (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

      3. Производители сельскохозяйственной продукции, продукции аквакультуры и рыболовства, пищевой продукции, продукции из дикорастущих растений и продуктов их переработки осуществляют на добровольной основе экологическую маркировку в соответствии с Законом Республики Казахстан "О производстве органической продукции".

      4. Задачами экологической маркировки являются:

      1) информирование потребителей об экологических аспектах приобретаемых ими продукции, работ и услуг;

      2) стимулирование увеличения приобретения и потребления (использования) экологически чистой продукции, работ и услуг в целях снижения негативного антропогенного воздействия на окружающую среду;

      3) предотвращение или минимизация негативного антропогенного воздействия на окружающую среду на протяжении жизненного цикла продукции;

      4) содействие экспорту и повышение конкурентоспособности отечественной продукции.

      5. При экологической маркировке должны учитываться все аспекты жизненного цикла продукции, работы или услуги.

Глава 7. ЭКОЛОГИЧЕСКАЯ ОЦЕНКА

Параграф 1. Общие положения об экологической оценке

Статья 48. Понятие экологической оценки

      1. Под экологической оценкой понимается процесс выявления, изучения, описания и оценки возможных прямых и косвенных существенных воздействий реализации намечаемой и осуществляемой деятельности или разрабатываемого документа на окружающую среду.

      2. Целью экологической оценки является подготовка материалов, необходимых для принятия отвечающих цели и задачам экологического законодательства Республики Казахстан решений о реализации намечаемой деятельности или разрабатываемого документа.

      3. Экологическая оценка по ее видам организуется и проводится в соответствии с настоящим Кодексом и инструкцией, утвержденной уполномоченным органом в области охраны окружающей среды (далее – инструкция по организации и проведению экологической оценки).

Статья 49. Виды экологической оценки

      1. Экологическая оценка в зависимости от предмета оценки проводится в виде:

      1) стратегической экологической оценки;

      2) оценки воздействия на окружающую среду;

      3) оценки трансграничных воздействий;

      4) экологической оценки по упрощенному порядку.

      2. Стратегическая экологическая оценка и (или) оценка воздействия на окружающую среду включают в себя проведение оценки трансграничных воздействий на окружающую среду в случаях, предусмотренных настоящим Кодексом.

      3. Экологическая оценка по упрощенному порядку проводится для намечаемой и осуществляемой деятельности, не подлежащей обязательной оценке воздействия на окружающую среду в соответствии с настоящим Кодексом, при:

      1) разработке проектов нормативов эмиссий для объектов I и II категорий;

      2) разработке раздела "Охрана окружающей среды" в составе проектной документации по намечаемой деятельности и при подготовке декларации о воздействии на окружающую среду.

      Требования и порядок проведения экологической оценки по упрощенному порядку определяются инструкцией по организации и проведению экологической оценки.

Статья 50. Принципы экологической оценки

      В дополнение к общим принципам, изложенным в статье 5 настоящего Кодекса, экологическая оценка осуществляется с соблюдением следующих специальных принципов:

      1) принцип потенциальной экологической опасности: экологическая оценка проводится исходя из предположения о том, что реализация намечаемой деятельности или разрабатываемого документа может вызвать негативные воздействия на окружающую среду, и необходимости изучения таких потенциальных воздействий, их существенности и вероятности наступления для определения необходимых мер по их предотвращению, минимизации или смягчению;

      2) принцип предупредительной функции: применение экологической оценки для формирования экологически обоснованных решений на самых ранних этапах планирования намечаемой деятельности или разработки документа;

      3) принцип альтернативности: оценка воздействий должна основываться на обязательном рассмотрении нескольких альтернативных вариантов реализации намечаемой деятельности или разрабатываемого документа, включая вариант отказа от их реализации ("нулевой" вариант);

      4) принцип долгосрочного прогнозирования: экологическая оценка должна учитывать влияние реализации намечаемой деятельности или разрабатываемого документа с учетом объективно прогнозируемого социально-экономического развития и качества окружающей среды в долгосрочной перспективе;

      5) принцип комплексности: рассмотрение в рамках экологической оценки во взаимосвязи всех экологических, технологических, технических, организационно-производственных, социальных и экономических аспектов реализации намечаемой деятельности или разрабатываемого документа;

      6) принцип совместимости: реализация намечаемой деятельности или разрабатываемого документа не должна приводить к ухудшению качества жизни местного населения и условий осуществления других видов деятельности, в том числе в сферах сельского, водного и лесного хозяйств;

      7) принцип гибкости: виды воздействий на окружающую среду, подлежащие рассмотрению в рамках экологической оценки, а также масштаб, глубина и направления необходимых исследований определяются индивидуально в каждом случае в зависимости от конкретного характера намечаемой деятельности или разрабатываемого документа, в том числе путем определения сферы охвата в соответствии с настоящим Кодексом.

Параграф 2. Стратегическая экологическая оценка

Статья 51. Общие положения о стратегической экологической оценке

      1. Под стратегической экологической оценкой понимается процесс выявления, изучения, описания и оценки на основе соответствующих исследований возможных существенных воздействий реализации государственных программ в отраслях, перечисленных в пункте 3 статьи 52 настоящего Кодекса, программ развития территорий и генеральных планов населенных пунктов (далее для целей настоящей главы Кодекса – Документы) на окружающую среду, включающий в себя стадии, предусмотренные статьей 53 настоящего Кодекса.

      2. Стратегическая экологическая оценка проводится в течение всего процесса разработки Документа и должна быть инициирована на начальной стадии его разработки, позволяющей своевременно выявить и изучить все существенные негативные воздействия на окружающую среду, которые могут быть вызваны реализацией такого Документа, и учесть при дальнейшей разработке и утверждении Документа все необходимые меры по предотвращению или, если полное предотвращение невозможно, минимизации таких воздействий.

      3. Утверждение, реализация Документа и финансирование предусмотренных им мероприятий без проведения стратегической экологической оценки, если обязательность ее проведения предусмотрена настоящим Кодексом или определена в результате скрининга воздействий Документов, запрещаются.

      4. Результаты стратегической экологической оценки Документов вышестоящего уровня должны учитываться при проведении стратегической экологической оценки Документов нижестоящего уровня.

      5. Результаты стратегической экологической оценки Документов, разрабатываемых на нижестоящих уровнях, должны учитываться при проведении стратегической экологической оценки Документов, разрабатываемых на вышестоящих уровнях.

      6. Стратегическая экологическая оценка, а также скрининг воздействий Документов проводятся в соответствии с настоящим Кодексом и инструкцией по организации и проведению экологической оценки.

Статья 52. Предмет стратегической экологической оценки

      1. Предметом стратегической экологической оценки являются проекты Документов, реализация которых может оказать существенное воздействие на окружающую среду, а также изменения и (или) дополнения, вносимые в действующие Документы, реализация которых может оказать существенное воздействие на окружающую среду.

      2. В случае внесения изменений и (или) дополнений в действующий Документ, реализация которых может оказать существенное воздействие на окружающую среду, стратегической экологической оценке подлежит такой действующий Документ вместе с проектом, предусматривающим внесение изменений и (или) дополнений в него.

      3. Обязательной стратегической экологической оценке подлежат Документы, направленные на развитие сельского хозяйства, лесного хозяйства, рыболовства, энергетики, промышленности (включая разведку и добычу полезных ископаемых), транспорта, управления отходами, водного хозяйства, телекоммуникаций, туризма, планирование развития городских и сельских территорий, использования и охраны земель, за исключением случаев, предусмотренных пунктами 5 и 6 настоящей статьи.

      4. Проекты Документов, которые не подпадают под действие пункта 3 настоящей статьи, подлежат обязательной стратегической экологической оценке, если они предусматривают положения, которые являются или могут стать условиями выдачи разрешений или приема уведомлений в порядке, предусмотренном Законом Республики Казахстан "О разрешениях и уведомлениях", в отношении деятельности, оказывающей воздействие на окружающую среду, и если необходимость проведения стратегической экологической оценки установлена по результатам скрининга воздействий Документов, проводимого в соответствии со статьей 55 настоящего Кодекса.

      Положения части первой настоящего пункта не распространяются на документы, указанные в пункте 6 настоящей статьи.

      5. Стратегическая экологическая оценка не проводится при внесении в Документы, перечисленные в пункте 3 настоящей статьи, изменений и (или) дополнений, если отсутствие необходимости проведения стратегической экологической оценки таких изменений и (или) дополнений установлено по результатам скрининга воздействий Документов.

      6. Не требуют проведения обязательной стратегической экологической оценки:

      1) документы в финансовой и бюджетной сферах;

      2) документы, единственной целью которых является обеспечение обороны, национальной безопасности, мероприятий по гражданской защите, предупреждению и ликвидации чрезвычайных ситуаций.

Статья 53. Стадии стратегической экологической оценки

      Стратегическая экологическая оценка состоит из следующих стадий:

      1) определение необходимости проведения стратегической экологической оценки на основании установленных настоящим Кодексом критериев, в том числе в случаях, предусмотренных настоящим Кодексом, – по результатам скрининга воздействий Документа;

      2) определение сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке;

      3) подготовка отчета по стратегической экологической оценке;

      4) оценка качества отчета по стратегической экологической оценке;

      5) рассмотрение проекта Документа до его утверждения на предмет соответствия отчету по стратегической экологической оценке;

      6) мониторинг существенных воздействий Документа на окружающую среду.

Статья 54. Субъекты, ответственные за проведение стратегической экологической оценки

      1. Ответственность за обеспечение проведения стратегической экологической оценки несет государственный орган – разработчик Документа.

      2. Государственный орган – разработчик Документов в соответствии с требованиями экологического законодательства Республики Казахстан участвует в обеспечении права общественности на доступ к экологической информации и права заинтересованной общественности на участие в принятии решений по вопросам, касающимся окружающей среды, на всех этапах разработки и утверждения Документа.

      3. Подготовка отчета по стратегической экологической оценке, выполнение иных работ и оказание иных услуг в процессе проведения стратегической экологической оценки обеспечиваются государственным органом – разработчиком самостоятельно и (или) с привлечением внешних экспертов в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан о государственных закупках.

Статья 55. Скрининг воздействий Документов

      1. Скрининг воздействий Документов представляет собой процесс выявления потенциальных существенных воздействий на окружающую среду при реализации Документов, осуществляемый в целях определения на основании критериев, установленных пунктом 3 настоящей статьи, необходимости или отсутствия необходимости проведения стратегической экологической оценки.

      2. Проведение скрининга воздействий Документов обязательно для всех Документов, подпадающих под действие пункта 4 или 5 статьи 52 настоящего Кодекса.

      3. Скрининг воздействий Документа проводится на основании следующих критериев:

      1) актуальности Документа с точки зрения необходимости учета в нем рисков, связанных с воздействием на окружающую среду, и обеспечения соответствия Документа целям содействия устойчивому развитию;

      2) возможности реализации видов деятельности, устанавливаемых Документом, с учетом места, вида, масштабов, условий деятельности, наличия природных ресурсов и условий их использования;

      3) степени влияния такого Документа на реализацию иных Документов;

      4) экологических рисков при реализации Документа, в том числе с точки зрения влияния на здоровье населения;

      5) актуальности Документа с точки зрения исполнения требований законодательства Республики Казахстан и ее международных обязательств в области охраны окружающей среды;

      6) особенностей экологических последствий реализации Документа, таких как вероятность, продолжительность, частота и обратимость последствий, кумулятивный характер последствий, величина и пространственная протяженность воздействия (географический район и численность затрагиваемого населения);

      7) трансграничного характера последствий при реализации Документа;

      8) степени и характера возможных последствий реализации Документа для особо охраняемых природных территорий, объектов государственного природно-заповедного фонда, элементов экологической сети, связанных с системой особо охраняемых природных территорий, природных ареалов редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных и растений, объектов историко-культурного наследия, земель оздоровительного, рекреационного и историко-культурного назначения;

      9) необходимости оценки возможных экологических последствий реализации Документа, в отношении которого ранее стратегическая экологическая оценка не проводилась либо проводилась, но не обеспечила достаточное изучение всех возможных экологических последствий реализации Документа;

      10) характера предлагаемых изменений в Документ, в отношении которого ранее проводилась стратегическая экологическая оценка.

      4. Проведение скрининга воздействий Документов организуется государственным органом – разработчиком Документа на начальной стадии разработки Документа.

      5. Скрининг воздействий Документов проводится уполномоченным органом в области охраны окружающей среды с учетом:

      1) замечаний и предложений, полученных от заинтересованной общественности и заинтересованных государственных органов в порядке, установленном статьями 59 и 60 настоящего Кодекса, и в соответствии с инструкцией по организации и проведению экологической оценки;

      2) необходимости проведения оценки трансграничных воздействий при наличии основания, предусмотренного подпунктом 2) пункта 1 статьи 80 настоящего Кодекса.

      6. Для инициирования скрининга воздействий Документа государственный орган – разработчик Документа направляет в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды следующие документы:

      1) проект Документа, включающий информацию об основных направлениях и сроках его реализации;

      2) описание территории, на которой планируется реализация Документа;

      3) общую характеристику потенциального воздействия на окружающую среду, жизнь и (или) здоровье человека при реализации Документа.

      7. В течение двух рабочих дней после получения документов, указанных в пункте 6 настоящей статьи, уполномоченный орган в области охраны окружающей среды размещает их на официальном интернет-ресурсе и информирует об этом все государственные органы, которые уполномоченный орган в области охраны окружающей среды определил в качестве заинтересованных в соответствии со статьей 59 настоящего Кодекса, а государственный орган – разработчик в тот же срок информирует об этом заинтересованную общественность способами, предусмотренными пунктом 5 статьи 60 настоящего Кодекса.

      8. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды рассматривает полученные документы на основании критериев, определенных пунктом 3 настоящей статьи, и с учетом замечаний и предложений, поступивших от заинтересованных государственных органов и общественности, подготавливает заключение о необходимости или отсутствии необходимости проведения стратегической экологической оценки (далее – заключение о результатах скрининга воздействий Документа).

      Если уполномоченный орган в области охраны окружающей среды приходит к выводу о несущественности возможных экологических последствий реализации Документа, в заключении о результатах скрининга воздействий Документа указывается вывод об отсутствии необходимости проведения стратегической экологической оценки такого Документа.

      Если уполномоченный орган в области охраны окружающей среды приходит к выводу о возможных существенных экологических последствиях реализации Документа, в заключении о результатах скрининга воздействий Документа указывается вывод о необходимости проведения стратегической экологической оценки такого Документа.

      9. Не позднее срока, указанного в пункте 10 настоящей статьи, уполномоченный орган в области охраны окружающей среды направляет заключение о результатах скрининга воздействий Документа государственному органу – разработчику и размещает копию такого заключения на официальном интернет-ресурсе.

      10. Срок проведения скрининга воздействий Документа составляет пятнадцать рабочих дней с даты получения уполномоченным органом в области охраны окружающей среды документов, указанных в пункте 6 настоящей статьи.

Статья 56. Определение сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке

      1. В ходе определения сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке устанавливаются объем и степень детализации информации, подлежащей включению в отчет по стратегической экологической оценке, исходя из характера и содержания Документа.

      Определение сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке проводится в целях:

      1) определения масштабов потенциальных воздействий на окружающую среду, жизнь и (или) здоровье человека при реализации Документа;

      2) определения обоснованных и практически применимых альтернативных решений, которые могут быть включены в Документ, в том числе решений, наилучших с точки зрения охраны окружающей среды;

      3) информирования общественности о планируемом Документе, возможных альтернативных решениях, которые могут быть в него включены, и ожидаемых результатах его реализации;

      4) определения заинтересованной общественности в отношении конкретного Документа;

      5) обеспечения государственного органа – разработчика информацией, необходимой для обоснования затрат на подготовку отчета по стратегической экологической оценке;

      6) определения круга исходных данных и другой информации, получение которой необходимо в ходе проведения стратегической экологической оценки;

      7) выявления существенных воздействий планируемого Документа на особо охраняемые природные территории, иные территории и объекты, подлежащие охране в соответствии с законодательством Республики Казахстан и (или) международными договорами Республики Казахстан и имеющие местное, национальное или международное значение;

      8) определения вероятности трансграничных воздействий на окружающую среду при реализации планируемого Документа;

      9) определения целей в области охраны окружающей среды, в том числе связанных с обеспечением благоприятной для жизни и здоровья человека окружающей среды, имеющих отношение к Документу и установленных на международном, национальном и (или) местном уровнях.

      2. Определение сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке проводится уполномоченным органом в области охраны окружающей среды с учетом замечаний и предложений, полученных от заинтересованных государственных органов и общественности в соответствии со статьями 59 и 60 настоящего Кодекса.

      3. Порядок определения сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке устанавливается инструкцией по организации и проведению экологической оценки.

      4. Результаты определения сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке оформляются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в виде заключения (далее – заключение об определении сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке).

Статья 57. Отчет по стратегической экологической оценке

      1. В отчете по стратегической экологической оценке определяются, описываются и оцениваются вероятные существенные воздействия на окружающую среду при реализации Документа, а также разумные альтернативы предложенных в нем решений с учетом целей и географического охвата Документа.

      2. Содержание отчета по стратегической экологической оценке должно соответствовать заключению об определении сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке.

      3. Отчет по стратегической экологической оценке должен содержать информацию, указанную в пункте 4 настоящей статьи, соответствующую уровню современных знаний и методов оценки, содержанию и степени детализации Документа.

      4. Отчет по стратегической экологической оценке должен включать:

      1) краткое изложение содержания, основных целей Документа и его связи с другими Документами;

      2) оценку текущего качества окружающей среды и вероятного его изменения в случае отказа от принятия Документа;

      3) оценку качества окружающей среды на территориях, которые могут быть в существенной степени затронуты реализацией Документа;

      4) существующие экологические проблемы, риск их усугубления или появления новых экологических проблем при реализации Документа, в том числе с точки зрения влияния качества окружающей среды на здоровье населения и воздействий на особо охраняемые природные территории;

      5) цели в области охраны окружающей среды, в том числе связанные с обеспечением благоприятной для жизни и здоровья человека окружающей среды, имеющие отношение к Документу, установленные на международном, национальном и (или) местном уровнях, а также порядок учета этих целей и других вопросов, связанных с охраной окружающей среды, в процессе разработки Документа;

      6) описание вероятных существенных экологических последствий реализации Документа, включая побочные, кумулятивные, краткосрочные, среднесрочные и долгосрочные, постоянные и временные, положительные и отрицательные последствия;

      7) меры по предотвращению, уменьшению, компенсации любых существенных негативных воздействий на окружающую среду при реализации Документа;

      8) обоснование выбора решений, принятых в Документе, из числа альтернативных вариантов, которые рассматривались в ходе стратегической экологической оценки, и описание процесса проведения оценки, в том числе любых трудностей, связанных с отсутствием необходимых методик или наличием пробелов в знаниях, недостатком информации или технических средств в процессе оценки;

      9) программу мониторинга существенных воздействий на окружающую среду при реализации Документа, включающую описание конкретных мер по его проведению;

      10) описание вероятных трансграничных воздействий на окружающую среду при реализации Документа (при их наличии), замечаний и предложений заинтересованных государственных органов и общественности, в том числе полученных в ходе оценки трансграничных воздействий;

      11) резюме отчета по стратегической экологической оценке, включающее краткие и обобщенные выводы по подпунктам 1) – 10) настоящего пункта и представленное в форме, доступной для понимания общественности.

      5. Государственный орган – разработчик в рамках разработки Документа обеспечивает подготовку отчета по стратегической экологической оценке, в том числе при необходимости с привлечением внешних экспертов в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан о государственных закупках.

      6. Государственный орган – разработчик обязан представить отчет по стратегической экологической оценке для оценки качества в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды. Срок разработки отчета по стратегической экологической оценке определяется государственным органом – разработчиком самостоятельно при условии, что такой срок должен обеспечивать возможность завершения стратегической экологической оценки до утверждения Документа и учета в нем результатов стратегической экологической оценки.

      7. В течение двух рабочих дней после получения от государственного органа – разработчика отчета по стратегической экологической оценке уполномоченный орган в области охраны окружающей среды размещает его на официальном интернет-ресурсе и информирует об этом все государственные органы, которые уполномоченный орган в области охраны окружающей среды определил в качестве заинтересованных в соответствии со статьей 59 настоящего Кодекса, а государственный орган – разработчик в тот же срок информирует об этом заинтересованную общественность способами, предусмотренными пунктом 5 статьи 60 настоящего Кодекса.

      8. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды осуществляет прием замечаний и предложений заинтересованных государственных органов и общественности в течение тридцати календарных дней с даты размещения отчета по стратегической экологической оценке на официальном интернет-ресурсе.

      9. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды рассматривает полученный от государственного органа – разработчика отчет по стратегической экологической оценке на предмет его качества и соответствия заключению об определении сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке с учетом замечаний и предложений, поступивших от заинтересованных государственных органов и общественности.

      10. По результатам оценки качества отчета по стратегической экологической оценке уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение пяти рабочих дней после истечения срока, указанного в пункте 8 настоящей статьи, выносит заключение об удовлетворительном или неудовлетворительном качестве отчета по стратегической экологической оценке.

      В случае признания качества отчета по стратегической экологической оценке неудовлетворительным заключение уполномоченного органа в области охраны окружающей среды должно содержать указание на аспекты отчета, которые признаны неудовлетворительными, в том числе с отсылкой к полученным замечаниям и предложениям заинтересованных государственных органов и общественности, а также рекомендации относительно мер, которые необходимо принять при доработке отчета по стратегической экологической оценке для признания его качества удовлетворительным.

      В случае признания отчета по стратегической экологической оценке неудовлетворительным государственный орган – разработчик дорабатывает его и, при необходимости, проект Документа и представляет их в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды для проведения повторной оценки качества в порядке, предусмотренном настоящей статьей.

      Утверждение Документа, подлежащего в соответствии с настоящим Кодексом стратегической экологической оценке, допускается только при наличии отчета по стратегической экологической оценке, качество которого признано удовлетворительным на основании заключения уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

      11. В течение двух рабочих дней после получения заключения уполномоченного органа в области охраны окружающей среды о качестве отчета по стратегической экологической оценке государственный орган – разработчик размещает на официальном интернет-ресурсе копию такого заключения и информирует об этом общественность способами, предусмотренными пунктом 5 статьи 60 настоящего Кодекса.

Статья 58. Рассмотрение Документа на предмет соответствия отчету по стратегической экологической оценке

      1. Государственный орган – разработчик после признания отчета по стратегической экологической оценке удовлетворительным в соответствии с пунктом 10 статьи 57 настоящего Кодекса при необходимости осуществляет доработку Документа с учетом выводов отчета по стратегической экологической оценке.

      2. После доработки Документа в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи государственный орган – разработчик выносит проект Документа на общественные слушания.

      Общественные слушания проводятся в соответствии с правилами проведения общественных слушаний, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 59. Консультации с заинтересованными государственными органами в рамках стратегической экологической оценки

      1. К заинтересованным государственным органам относятся государственные органы, местные исполнительные органы, функции которых могут быть затронуты при реализации Документа.

      2. Перечень заинтересованных государственных органов в каждом конкретном случае определяется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды. При этом в число заинтересованных государственных органов во всех случаях в обязательном порядке включаются уполномоченный орган в области здравоохранения, а также местные исполнительные органы административно-территориальных единиц, в пределах территорий которых предполагается реализация Документа.

      3. Для отдельных видов Документов перечень государственных органов, местных исполнительных органов, подлежащих отнесению к числу заинтересованных государственных органов в обязательном порядке, может быть установлен нормативными правовыми актами, регулирующими порядок разработки и утверждения таких Документов.

      4. Консультации с заинтересованными государственными органами представляют собой процесс получения, рассмотрения и учета замечаний и предложений заинтересованных государственных органов при:

      1) проведении скрининга воздействий Документа;

      2) определении сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке;

      3) определении качества отчета по стратегической экологической оценке;

      4) рассмотрении проекта Документа до его утверждения на предмет соответствия отчету по стратегической экологической оценке, качество которого признано удовлетворительным в соответствии с пунктом 10 статьи 57 настоящего Кодекса.

      5. Консультации с заинтересованными государственными органами проводятся в соответствии с настоящей статьей и инструкцией по организации и проведению экологической оценки.

      6. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды обязан рассмотреть все замечания и предложения заинтересованных государственных органов, полученные им в ходе скрининга воздействий Документа, определения сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке и определения качества отчета по стратегической экологической оценке, если такие замечания и предложения представлены в течение соответствующих сроков, установленных инструкцией по организации и проведению экологической оценки.

      Государственные органы, местные исполнительные органы, отнесенные в соответствии с настоящей статьей к числу заинтересованных государственных органов, обязаны представить свои замечания и предложения либо письмо об их отсутствии в соответствии с требованиями настоящего Кодекса и инструкцией по организации и проведению экологической оценки.

      7. По результатам консультаций с заинтересованными государственными органами, проведенных в соответствии с настоящей статьей, уполномоченный орган в области охраны окружающей среды составляет протокол консультаций с заинтересованными государственными органами, в котором отражаются все полученные от них замечания и предложения.

      Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды обязан предоставлять заинтересованным государственным органам информацию о том, каким образом их замечания и предложения были учтены на соответствующих стадиях стратегической экологической оценки, а также о причинах, по которым отдельные замечания и предложения не были учтены.

      8. Протоколы консультаций с заинтересованными государственными органами доводятся до сведения общественности способами, предусмотренными пунктом 5 статьи 60 настоящего Кодекса.

Статья 60. Участие заинтересованной общественности в проведении стратегической экологической оценки

      1. Заинтересованная общественность вправе выразить замечания или предложения относительно:

      1) проекта Документа – на любых стадиях стратегической экологической оценки;

      2) необходимости или отсутствия необходимости проведения стратегической экологической оценки – на стадии, предусмотренной статьей 55 настоящего Кодекса;

      3) сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке – на стадии, предусмотренной статьей 56 настоящего Кодекса;

      4) качества отчета по стратегической экологической оценке – на стадии, предусмотренной статьей 57 настоящего Кодекса;

      5) программы мониторинга существенных воздействий Документа на окружающую среду – на стадии, предусмотренной статьей 63 настоящего Кодекса.

      2. Государственный орган – разработчик обязан обеспечивать возможность участия заинтересованной общественности на всех стадиях стратегической экологической оценки в соответствии с требованиями настоящего Кодекса и инструкцией по организации и проведению экологической оценки, начиная с первоначального этапа разработки Документов, на котором возможен выбор вариантов решений из числа имеющихся альтернатив.

      3. Государственный орган – разработчик обеспечивает участие заинтересованной общественности в проведении стратегической экологической оценки путем:

      1) определения заинтересованной общественности;

      2) установления разумных сроков, предоставляющих заинтересованной общественности возможность внести замечания и предложения своевременно и с должной эффективностью на всех стадиях стратегической экологической оценки;

      3) информирования заинтересованной общественности в случаях, предусмотренных настоящим Кодексом, способами, предусмотренными пунктом 5 настоящей статьи;

      4) предоставления заинтересованной общественности информации на основании ее запросов;

      5) информирования заинтересованной общественности о возможности ее участия в проведении консультаций в случаях проведения оценки трансграничных воздействий;

      6) учета ее замечаний и предложений в процессе проведения стратегической экологической оценки.

      4. Критерии определения заинтересованной общественности определяются инструкцией по организации и проведению экологической оценки.

      5. К обязательным способам информирования общественности в процессе стратегической экологической оценки относятся:

      1) размещение информации на официальном интернет-ресурсе государственного органа – разработчика;

      2) размещение информации на официальном интернет-ресурсе уполномоченного органа в области охраны окружающей среды;

      3) в отношении информации, указанной в подпунктах 1), 2), 3) и 11) пункта 6 настоящей статьи, – размещение информации не менее чем в одном средстве массовой информации (в периодическом печатном издании, через телеканал или радиоканал), распространяемом на всей территории, затрагиваемой реализацией Документа, а также на бумажных носителях в общедоступных для населения местах (на досках объявлений уполномоченного органа в области охраны окружающей среды и его территориальных подразделений, местных исполнительных органов и в местах, специально предназначенных для размещения объявлений);

      4) рассылка писем юридическим лицам, в ведении которых находятся особо охраняемые природные территории, если они могут быть затронуты в результате реализации Документа.

      6. Информация, которая должна быть предоставлена заинтересованной общественности в процессе проведения стратегической экологической оценки в порядке, установленном инструкцией по организации и проведению экологической оценки, включает:

      1) информацию о начале разработки Документа, его наименовании, основных направлениях и сроках реализации;

      2) наименование и место нахождения государственного органа (должностного лица), ответственного за прием и учет замечаний и предложений от заинтересованной общественности;

      3) сроки, место и способ приема замечаний и предложений от заинтересованной общественности на различных стадиях стратегической экологической оценки;

      4) проекты Документов до их утверждения;

      5) заключения о результатах скрининга воздействий Документа;

      6) заявления и заключения об определении сферы охвата отчетов по стратегической экологической оценке;

      7) отчеты по стратегической экологической оценке;

      8) протоколы консультаций с заинтересованными государственными органами, проведенных при осуществлении скрининга воздействий Документа, определении сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке, а также при оценке качества отчета по стратегической экологической оценке и проекта Документа;

      9) отчеты по мониторингу существенных воздействий на окружающую среду при реализации Документов;

      10) объявления о проведении общественных слушаний;

      11) протоколы проведения общественных слушаний по проектам Документов и отчетам по стратегической экологической оценке;

      12) справки, включающие обобщение замечаний и предложений заинтересованной общественности, полученных в ходе общественных слушаний;

      13) информацию об оценке трансграничных воздействий, проведенной в рамках стратегической экологической оценки;

      14) заключения о качестве отчетов по стратегической экологической оценке;

      15) утвержденные Документы;

      16) иные документы и информацию, предоставленные уполномоченному органу в области охраны окружающей среды в связи с проведением стратегической экологической оценки.

      7. Информация по стратегической экологической оценке, указанная в подпунктах 5) – 16) пункта 6 настоящей статьи, должна быть передана государственным органом – разработчиком в государственный фонд экологической информации.

Статья 61. Оценка трансграничных воздействий, проводимая в ходе стратегической экологической оценки

      1. При наличии оснований, предусмотренных подпунктом 2) пункта 1 статьи 80 настоящего Кодекса, в ходе стратегической экологической оценки проводится оценка трансграничных воздействий.

      2. Оценка трансграничных воздействий проводится в соответствии с параграфом 4 настоящей главы и международными договорами Республики Казахстан.

Статья 62. Особенности Документов, подлежащих стратегической экологической оценке

      Документ, подлежащий стратегической экологической оценке, должен учитывать данные отчета по стратегической экологической оценке, замечания и предложения заинтересованных государственных органов и общественности, в том числе результаты общественных слушаний, а в случаях проведения оценки трансграничных воздействий – результаты такой оценки.

Статья 63. Мониторинг существенных воздействий Документов на окружающую среду

      1. Государственный орган – разработчик несет ответственность за обеспечение проведения мониторинга существенных воздействий Документа на окружающую среду в соответствии с программой мониторинга, являющейся частью отчета по стратегической экологической оценке.

      2. Целями мониторинга существенных воздействий Документов на окружающую среду являются:

      1) своевременное обнаружение существенных неблагоприятных воздействий Документа на окружающую среду, не учтенных ранее, и обеспечение возможности принятия надлежащих мер по их предотвращению и устранению;

      2) оценка уровня достижения благоприятных воздействий на окружающую среду, заявленных в Документе;

      3) обеспечение соответствия Документа задачам экологического законодательства Республики Казахстан, в том числе связанным с влиянием качества окружающей среды на жизнь и здоровье человека, установленным на международном, национальном и местном уровнях и имеющим отношение к данному Документу.

      3. Порядок проведения мониторинга существенных воздействий на окружающую среду в результате реализации Документов устанавливается инструкцией по организации и проведению экологической оценки.

      4. Государственный орган – разработчик Документа на ежегодной основе в течение срока, установленного в программе мониторинга, обеспечивает подготовку отчета по мониторингу существенных воздействий на окружающую среду при реализации Документов и представляет его в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды, а также информирует заинтересованную общественность о результатах такого мониторинга в соответствии с пунктом 5 статьи 60 настоящего Кодекса и инструкцией по организации и проведению экологической оценки.

Параграф 3. Оценка воздействия на окружающую среду

Статья 64. Оценка воздействия на окружающую среду

      1. Под оценкой воздействия на окружающую среду понимается процесс выявления, изучения, описания и оценки на основе соответствующих исследований возможных существенных воздействий на окружающую среду при реализации намечаемой деятельности, включающий в себя стадии, предусмотренные статьей 67 настоящего Кодекса.

      2. Под намечаемой деятельностью в настоящем Кодексе понимается намечаемая деятельность физических и юридических лиц, связанная со строительством и дальнейшей эксплуатацией производственных и иных объектов, c иного рода вмешательствoм в окружающую среду, в том числе путем проведения операций по недропользованию, а также внесением в такую деятельность существенных изменений.

Статья 65. Обязательность проведения оценки воздействия на окружающую среду

      1. Оценка воздействия на окружающую среду является обязательной:

      1) для видов деятельности и объектов, перечисленных в разделе 1 приложения 1 к настоящему Кодексу с учетом указанных в нем количественных пороговых значений (при их наличии);

      2) для видов деятельности и объектов, перечисленных в разделе 2 приложения 1 к настоящему Кодексу с учетом указанных в нем количественных пороговых значений (при их наличии), если обязательность проведения оценки воздействия на окружающую среду в отношении такой деятельности или таких объектов установлена в заключении о результатах скрининга воздействий намечаемой деятельности;

      3) при внесении существенных изменений в виды деятельности и (или) деятельность объектов, указанных в подпунктах 1) и 2) настоящего пункта, в отношении которых ранее была проведена оценка воздействия на окружающую среду;

      4) при внесении существенных изменений в виды деятельности и (или) деятельность объектов, перечисленных в разделе 2 приложения 1 к настоящему Кодексу, в отношении которых ранее было выдано заключение о результатах скрининга воздействий намечаемой деятельности с выводом об отсутствии необходимости проведения оценки воздействия на окружающую среду, в случаях, когда обязательность проведения оценки воздействия на окружающую среду таких существенных изменений установлена в заключении о результатах скрининга воздействий намечаемой деятельности.

      2. Для целей проведения оценки воздействия на окружающую среду или скрининга воздействий намечаемой деятельности под существенными изменениями деятельности понимаются любые изменения, в результате которых:

      1) возрастает объем или мощность производства;

      2) увеличивается количество и (или) изменяется вид используемых в деятельности природных ресурсов, топлива и (или) сырья;

      3) увеличивается площадь нарушаемых земель или подлежат нарушению земли, ранее не учтенные при проведении оценки воздействия на окружающую среду или скрининга воздействий намечаемой деятельности;

      4) иным образом изменяются технология, управление производственным процессом, в результате чего могут ухудшиться количественные и качественные показатели эмиссий, измениться область воздействия таких эмиссий и (или) увеличиться количество образуемых отходов.

      3. Оценка воздействия на окружающую среду не является обязательной для видов и объектов деятельности, не указанных в пункте 1 настоящей статьи, и может проводиться в добровольном порядке по усмотрению инициаторов такой деятельности или операторов объектов.

      4. Обязательной оценке воздействия на окружающую среду не подлежат намечаемая деятельность или ее часть, а также внесение в нее изменений, в том числе существенных, если ее осуществление или внесение соответствующих изменений в нее необходимо в связи с предупреждением, ликвидацией или устранением последствий аварийной или чрезвычайной ситуации, введением военного положения или в связи с экстренными мерами по обеспечению обороны или национальной безопасности Республики Казахстан.

      5. Запрещается реализация намечаемой деятельности, в том числе выдача экологического разрешения для осуществления намечаемой деятельности, без предварительного проведения оценки воздействия на окружающую среду, если проведение такой оценки является обязательным для намечаемой деятельности в соответствии с требованиями настоящего Кодекса.

      На основании заключения об определении сферы охвата оценки воздействия на окружающую среду, подготовленного уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в соответствии со статьей 71 настоящего Кодекса, инициатор намечаемой деятельности вправе в порядке, установленном земельным законодательством Республики Казахстан, обратиться за резервированием земельного участка (земельных участков) для осуществления намечаемой деятельности на период проведения обязательной оценки воздействия на окружающую среду.

      В случаях, когда намечаемая деятельность предполагает использование земельных участков, находящихся в частной собственности или землепользовании третьих лиц, отношения инициатора с такими лицами регулируются гражданским законодательством Республики Казахстан.

Статья 66. Виды и объекты воздействий, подлежащих учету при оценке воздействия на окружающую среду

      1. В процессе оценки воздействия на окружающую среду подлежат учету следующие виды воздействий:

      1) прямые воздействия – воздействия, которые могут быть непосредственно оказаны основными и сопутствующими видами намечаемой деятельности;

      2) косвенные воздействия – воздействия на окружающую среду и здоровье населения, вызываемые опосредованными (вторичными) факторами, которые могут возникнуть вследствие осуществления намечаемой деятельности;

      3) кумулятивные воздействия – воздействия, которые могут возникнуть в результате постоянно возрастающих негативных изменений в окружающей среде, вызываемых в совокупности прежними и существующими воздействиями антропогенного или природного характера, а также обоснованно предсказуемыми будущими воздействиями, сопровождающими осуществление намечаемой деятельности.

      2. В процессе оценки воздействия на окружающую среду проводится оценка воздействия на следующие объекты, в том числе в их взаимосвязи и взаимодействии:

      1) атмосферный воздух;

      2) поверхностные и подземные воды;

      3) поверхность дна водоемов;

      4) ландшафты;

      5) земли и почвенный покров;

      6) растительный мир;

      7) животный мир;

      8) состояние экологических систем и экосистемных услуг;

      9) биоразнообразие;

      10) состояние здоровья и условия жизни населения;

      11) объекты, представляющие особую экологическую, научную, историко-культурную и рекреационную ценность.

      3. В случаях, когда намечаемая деятельность может оказать воздействие на особо охраняемые природные территории, в процессе оценки воздействия на окружающую среду также проводится оценка воздействия на соответствующие природные комплексы, в том числе земли особо охраняемых природных территорий, а также находящиеся на этих землях и землях других категорий объекты государственного природно-заповедного фонда.

      4. При проведении оценки воздействия на окружающую среду также подлежат оценке и другие воздействия на окружающую среду, которые могут быть вызваны возникновением чрезвычайных ситуаций антропогенного и природного характера, аварийного загрязнения окружающей среды, определяются возможные меры и методы по предотвращению и сокращению вредного воздействия намечаемой деятельности на окружающую среду, а также необходимый объем производственного экологического мониторинга.

      5. В процессе проведения оценки воздействия на окружающую среду подлежат учету отрицательные и положительные эффекты воздействия на окружающую среду и здоровье населения.

      6. В процессе проведения оценки воздействия на окружающую среду не подлежат учету воздействия, вызываемые выбросами парниковых газов.

Статья 67. Стадии оценки воздействия на окружающую среду

      Оценка воздействия на окружающую среду включает в себя следующие стадии:

      1) рассмотрение заявления о намечаемой деятельности в целях определения его соответствия требованиям настоящего Кодекса, а также в случаях, предусмотренных настоящим Кодексом, проведения скрининга воздействий намечаемой деятельности;

      2) определение сферы охвата оценки воздействия на окружающую среду;

      3) подготовку отчета о возможных воздействиях;

      4) оценку качества отчета о возможных воздействиях;

      5) вынесение заключения по результатам оценки воздействия на окружающую среду и его учет;

      6) послепроектный анализ фактических воздействий при реализации намечаемой деятельности, если необходимость его проведения определена в соответствии с настоящим Кодексом.

Статья 68. Заявление о намечаемой деятельности

      1. Лицо, намеревающееся осуществлять деятельность, для которой настоящим Кодексом предусмотрены обязательная оценка воздействия на окружающую среду или обязательный скрининг воздействий намечаемой деятельности, обязано подать заявление о намечаемой деятельности в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды, после чего данное лицо признается инициатором соответственно оценки воздействия на окружающую среду или скрининга воздействий намечаемой деятельности (далее – инициатор).

      2. Заявление о намечаемой деятельности подается в электронной форме и должно содержать следующие сведения:

      1) для физического лица: фамилию, имя, отчество (если оно указано в документе, удостоверяющем личность), адрес места жительства, индивидуальный идентификационный номер, телефон, адрес электронной почты;

      2) для юридического лица: наименование, адрес места нахождения, бизнес-идентификационный номер, данные о первом руководителе, телефон, адрес электронной почты;

      3) общее описание видов намечаемой деятельности и их классификацию согласно приложению 1 к настоящему Кодексу или описание существенных изменений, вносимых в такие виды деятельности согласно пункту 2 статьи 65 настоящего Кодекса;

      4) сведения о предполагаемом месте осуществления намечаемой деятельности, обосновании выбора места и возможностях выбора других мест;

      5) общие предполагаемые технические характеристики намечаемой деятельности, включая мощность (производительность) объекта, его предполагаемые размеры, характеристику продукции;

      6) краткое описание предполагаемых технических и технологических решений для намечаемой деятельности;

      7) предположительные сроки начала реализации намечаемой деятельности и ее завершения;

      8) описание видов ресурсов, необходимых для осуществления деятельности, в том числе водных ресурсов, земельных ресурсов, почвы, полезных ископаемых, растительности, сырья, энергии, с указанием их предполагаемых количественных и качественных характеристик;

      9) описание предполагаемых видов, объемов и качественных характеристик эмиссий в окружающую среду и отходов, которые могут образовываться в результате осуществления намечаемой деятельности;

      10) перечень разрешений, наличие которых предположительно потребуется для осуществления намечаемой деятельности, и государственных органов, в чью компетенцию входит выдача таких разрешений;

      11) описание возможных альтернатив достижения целей указанной намечаемой деятельности и вариантов ее осуществления (включая использование альтернативных технических и технологических решений и мест расположения объекта);

      12) характеристику возможных форм негативного и положительного воздействий на окружающую среду в результате осуществления намечаемой деятельности, их характер и ожидаемые масштабы с учетом их вероятности, продолжительности, частоты и обратимости;

      13) характеристику возможных форм трансграничных воздействий на окружающую среду, их характер и ожидаемые масштабы с учетом их вероятности, продолжительности, частоты и обратимости;

      14) краткое описание текущего состояния компонентов окружающей среды на территории и (или) в акватории, в пределах которых предполагается осуществление намечаемой деятельности, а также результаты фоновых исследований, если таковые имеются у инициатора;

      15) предлагаемые меры по предупреждению, исключению и снижению возможных форм неблагоприятного воздействия на окружающую среду, а также по устранению его последствий.

      3. Для целей подачи заявления о намечаемой деятельности, проведения скрининга воздействий намечаемой деятельности или оценки воздействия на окружающую среду наличие у инициатора прав в отношении земельного участка, необходимого для осуществления намечаемой деятельности, не требуется.

      4. Исключен Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      5. В течение двух рабочих дней после получения заявления о намечаемой деятельности уполномоченный орган в области охраны окружающей среды проверяет его на предмет наличия сведений, указанных в пункте 2 настоящей статьи, и:

      1) в случае отсутствия в заявлении о намечаемой деятельности одного или нескольких реквизитов, обязательных в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи, сообщает инициатору о необходимости устранения недостатков и повторной подачи заявления о намечаемой деятельности;

      2) в случае представления инициатором заявления о намечаемой деятельности, содержащего все необходимые сведения в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи, размещает заявление о намечаемой деятельности на официальном интернет-ресурсе и направляет его копию в соответствующие заинтересованные государственные органы.

      Под заинтересованными государственными органами в настоящем параграфе понимаются ведомства уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, уполномоченный орган в области здравоохранения, государственные органы, к сфере компетенции которых относятся регулирование одного или нескольких видов деятельности, входящих в состав намечаемой деятельности, выдача разрешений или прием уведомлений для таких видов деятельности, а также местные исполнительные органы административно-территориальных единиц, которые полностью или частично расположены в пределах затрагиваемой территории.

      Под затрагиваемой территорией в настоящем параграфе понимается территория, в пределах которой окружающая среда и население могут быть подвержены существенным воздействиям намечаемой деятельности.

      6. Местные исполнительные органы соответствующих административно-территориальных единиц в течение двух рабочих дней после получения от уполномоченного органа в области охраны окружающей среды копии заявления о намечаемой деятельности размещают ее на официальных интернет-ресурсах.

      7. Заявление о намечаемой деятельности после размещения его на интернет-ресурсах уполномоченного органа в области охраны окружающей среды и местных исполнительных органов соответствующих административно-территориальных единиц должно оставаться непрерывно доступным для внимания общественности на таких интернет-ресурсах до истечения срока приема замечаний и предложений, указанного в части второй пункта 9 настоящей статьи.

      Размещенное на интернет-ресурсе заявление о намечаемой деятельности должно сопровождаться официальным сообщением для общественности о приеме замечаний и предложений в отношении заявления о намечаемой деятельности с указанием вида намечаемой деятельности, почтового адреса и электронных адресов, по которым осуществляется прием замечаний и предложений, а также даты окончания приема замечаний и предложений.

      8. Местные исполнительные органы соответствующих административно-территориальных единиц не позднее трех рабочих дней с даты размещения заявления о намечаемой деятельности на официальных интернет-ресурсах дополнительно организуют распространение официального сообщения, указанного в части второй пункта 7 настоящей статьи, в одном из средств массовой информации, а также иными способами в соответствии с Законом Республики Казахстан "О доступе к информации".

      9. Прием замечаний и предложений заинтересованных государственных органов и общественности в отношении заявления о намечаемой деятельности осуществляется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Заинтересованные государственные органы и общественность вправе представлять свои замечания и предложения в отношении заявления о намечаемой деятельности в течение пятнадцати рабочих дней с даты размещения заявления о намечаемой деятельности на официальном интернет-ресурсе уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

      Замечания и предложения заинтересованных государственных органов и общественности, полученные по завершении срока приема замечаний и предложений, указанного в части второй настоящего пункта, не принимаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды к рассмотрению.

      10. В течение пяти рабочих дней с даты истечения срока приема замечаний и предложений уполномоченный орган в области охраны окружающей среды вносит все замечания и предложения к заявлению о намечаемой деятельности, принятые к рассмотрению от заинтересованных государственных органов и общественности, в протокол, оформляемый в виде сводной таблицы замечаний и предложений, а также в течение того же срока размещает его на официальном интернет-ресурсе уполномоченного органа в области охраны окружающей среды вместе с заключением об определении сферы охвата оценки воздействия на окружающую среду и (или) заключением о результатах скрининга воздействий намечаемой деятельности и направляет их копии в местные исполнительные органы соответствующих административно-территориальных единиц.

      Местные исполнительные органы соответствующих административно-территориальных единиц в течение двух рабочих дней после получения от уполномоченного органа в области охраны окружающей среды копий протокола и заключения (заключений), указанных в части первой настоящего пункта, размещают их на своих официальных интернет-ресурсах.

      11. При наличии основания для инициирования оценки трансграничных воздействий уполномоченный орган в области охраны окружающей среды инициирует оценку трансграничных воздействий в соответствии со статьей 80 настоящего Кодекса.

      Сноска. Статья 68 с изменениями, внесенными Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 69. Скрининг воздействий намечаемой деятельности

      1. Скрининг воздействий намечаемой деятельности представляет собой процесс выявления потенциальных существенных воздействий на окружающую среду при реализации намечаемой деятельности, осуществляемый в целях определения необходимости или отсутствия необходимости проведения оценки воздействия на окружающую среду на основании критериев, установленных статьей 70 настоящего Кодекса.

      2. Подача заявления о намечаемой деятельности в целях проведения скрининга ее воздействий является обязательной:

      1) для видов намечаемой деятельности и объектов, перечисленных в разделе 2 приложения 1 к настоящему Кодексу с учетом указанных в нем количественных пороговых значений (при их наличии);

      2) при внесении существенных изменений в виды деятельности и (или) деятельность объектов, перечисленных в разделе 2 приложения 1 к настоящему Кодексу, в отношении которых ранее был проведен скрининг воздействий намечаемой деятельности с выводом об отсутствии необходимости проведения обязательной оценки воздействия на окружающую среду.

      Осуществление такой деятельности без прохождения скрининга воздействий намечаемой деятельности запрещается.

      3. Скрининг воздействий намечаемой деятельности организуется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в соответствии с пунктами 5 – 11 статьи 68 настоящего Кодекса, настоящей статьей и инструкцией по организации и проведению экологической оценки.

      4. Срок проведения скрининга воздействий намечаемой деятельности составляет двадцать два рабочих дня с даты регистрации заявления о намечаемой деятельности в уполномоченном органе в области охраны окружающей среды.

      5. При проведении скрининга воздействий намечаемой деятельности уполномоченный орган в области охраны окружающей среды принимает во внимание все замечания и предложения, поступившие на рассмотрение в соответствии с пунктом 9 статьи 68 настоящего Кодекса.

      6. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды не позднее срока, указанного в пункте 4 настоящей статьи, выносит заключение о результатах скрининга воздействий намечаемой деятельности и направляет его инициатору и в заинтересованные государственные органы с последующим размещением его копии на официальном интернет-ресурсе в течение двух рабочих дней.

      7. Заключение о результатах скрининга воздействий намечаемой деятельности должно содержать выводы о необходимости или отсутствии необходимости проведения обязательной оценки воздействия на окружающую среду и их мотивированное обоснование.

      8. Если в заключении о результатах скрининга воздействий намечаемой деятельности делается вывод о необходимости проведения обязательной оценки воздействия на окружающую среду, уполномоченный орган в области охраны окружающей среды вместе с заключением о результатах скрининга направляет инициатору заключение об определении сферы охвата оценки воздействия на окружающую среду, подготовленное в соответствии со статьей 71 настоящего Кодекса.

      9. При наличии в заявлении о намечаемой деятельности альтернативных вариантов реализации намечаемой деятельности в заключении о результатах скрининга воздействий намечаемой деятельности делается отдельный вывод по каждому из вариантов.

      10. Физические и юридические лица вправе оспорить заключение о результатах скрининга воздействий намечаемой деятельности в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 69 с изменениями, внесенными Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 70. Критерии существенности воздействия на окружающую среду

      1. При проведении скрининга воздействий намечаемой деятельности рассматриваются следующие критерии, характеризующие намечаемую деятельность и существенность ее возможного воздействия на окружающую среду:

      1) параметры намечаемой деятельности с учетом:

      вида и масштаба намечаемой деятельности (объема производства, мощности и иных показателей, в отношении которых разделом 1 приложения 1 к настоящему Кодексу предусмотрены количественные пороговые значения);

      кумуляции ее воздействия с воздействиями другой известной деятельности (реализованной, проектируемой, намечаемой) в районе размещения предполагаемого объекта;

      видов и количества используемых природных ресурсов;

      видов и количества образуемых отходов;

      уровня риска загрязнения окружающей среды и причинения вреда жизни и (или) здоровью людей;

      уровня риска возникновения чрезвычайной ситуации и (или) аварии с учетом положений законодательства Республики Казахстан о гражданской защите;

      уровня риска потери биоразнообразия;

      2) параметры затрагиваемой территории с учетом:

      текущего целевого назначения соответствующих земель и приоритетов государственной политики в сфере обеспечения устойчивого землепользования;

      относительного представительства, количества, качества и способности к естественной регенерации природных ресурсов на затрагиваемой территории;

      способности природной среды переносить нагрузку с проявлением особого внимания к территориальной системе экологической стабильности ландшафта, особо охраняемым природным территориям, экологическим "коридорам" и путям миграции диких животных, важным элементам ландшафта, объектам историко-культурного наследия, территориям исторического, культурного или археологического значения, густонаселенным территориям и территориям, испытывающим нагрузки сверх допустимого предела (включая прежние нагрузки);

      3) потенциальная значимость воздействия намечаемой деятельности на жизнь и (или) здоровье людей и окружающую среду с учетом объема воздействия (территории и количества населения), его трансграничного характера (с точки зрения его распространения за пределы границ государства), размеров, сложности, вероятности, продолжительности и частоты, а также обратимости последствий (возможности восстановления окружающей среды или ее отдельного объекта до состояния, близкого к исходному).

      2. Рассмотрение критериев, предусмотренных пунктом 1 настоящей статьи, осуществляется в соответствии с инструкцией по организации и проведению экологической оценки.

Статья 71. Определение сферы охвата оценки воздействия на окружающую среду

      1. Целью определения сферы охвата оценки воздействия на окружающую среду является определение степени детализации и видов информации, которая должна быть собрана и изучена в ходе оценки воздействия на окружающую среду, методов исследований и порядка предоставления такой информации в отчете о возможных воздействиях.

      2. В отношении деятельности, подлежащей в соответствии с настоящим Кодексом обязательной оценке воздействия на окружающую среду, в течение двадцати двух рабочих дней с даты регистрации заявления о намечаемой деятельности, но не ранее истечения срока, установленного частью второй пункта 9 статьи 68 настоящего Кодекса, уполномоченный орган в области охраны окружающей среды выносит заключение об определении сферы охвата оценки воздействия на окружающую среду на основании сведений, содержащихся в заявлении о намечаемой деятельности, с учетом замечаний и предложений заинтересованных государственных органов и общественности, поступивших к рассмотрению в соответствии с пунктом 9 статьи 68 настоящего Кодекса, и направляет инициатору такое заключение с размещением его копии на официальном интернет-ресурсе.

      3. При определении сферы охвата оценки воздействия на окружающую среду должны учитываться современный уровень знаний, передовые методы исследований, существующие технические возможности в соответствующей отрасли экономики и наличие данных о состоянии окружающей среды.

      4. В заключение об определении сферы охвата оценки воздействия на окружающую среду, учитывая вид, локализацию, характер и масштабы возможных воздействий на окружающую среду, а также замечания и предложения заинтересованных государственных органов и общественности, которые были внесены в протокол в соответствии с пунктом 10 статьи 68 настоящего Кодекса, могут быть включены требования к отчету о возможных воздействиях относительно:

      1) альтернативных вариантов достижения целей намечаемой деятельности и ее осуществления, которые должны быть изучены при выполнении оценки воздействия на окружающую среду;

      2) видов воздействий и объектов воздействия, которые требуют детального изучения;

      3) области оценки воздействия и ее методов.

      Сноска. Статья 71 с изменением, внесенным Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 72. Отчет о возможных воздействиях

      1. В соответствии с заключением об определении сферы охвата оценки воздействия на окружающую среду инициатор обеспечивает проведение мероприятий, необходимых для оценки воздействия намечаемой деятельности на окружающую среду, и подготовку по их результатам отчета о возможных воздействиях.

      2. Подготовка отчета о возможных воздействиях осуществляется физическими и (или) юридическими лицами, имеющими лицензию на выполнение работ и оказание услуг в области охраны окружающей среды (далее – составители отчета о возможных воздействиях).

      3. Организацию и финансирование работ по оценке воздействия на окружающую среду и подготовке проекта отчета о возможных воздействиях обеспечивает инициатор за свой счет.

      4. С учетом содержания заключения об определении сферы охвата оценки воздействия на окружающую среду проект отчета о возможных воздействиях должен содержать:

      1) описание намечаемой деятельности, в отношении которой составлен отчет, включая:

      описание предполагаемого места осуществления намечаемой деятельности, его координаты, определенные согласно геоинформационной системе, с векторными файлами, а также описание состояния окружающей среды в предполагаемом месте осуществления намечаемой деятельности на момент составления отчета;

      информацию о категории земель и целях использования земель в ходе строительства и эксплуатации объектов, необходимых для осуществления намечаемой деятельности;

      информацию о показателях объектов, необходимых для осуществления намечаемой деятельности, включая их мощность, габариты (площадь занимаемых земель, высота), сведения о производственном процессе, в том числе об ожидаемой производительности предприятия, его потребности в энергии, природных ресурсах, сырье и материалах;

      описание работ по постутилизации существующих зданий, строений, сооружений, оборудования и способов их выполнения, если эти работы необходимы для целей реализации намечаемой деятельности;

      информацию об ожидаемых видах, характеристиках и количестве эмиссий в окружающую среду, иных негативных антропогенных воздействиях на окружающую среду, связанных со строительством и эксплуатацией объектов для осуществления рассматриваемой деятельности, включая воздействие на воды, атмосферный воздух, почвы, недра, а также вибрации, шумовые, электромагнитные, тепловые и радиационные воздействия;

      информацию об ожидаемых видах, характеристиках и количестве отходов, которые будут образованы в ходе строительства и эксплуатации объектов в рамках намечаемой деятельности, в том числе отходов, образуемых в результате осуществления постутилизации существующих зданий, строений, сооружений, оборудования;

      2) описание возможных вариантов осуществления намечаемой деятельности с учетом ее особенностей и возможного воздействия на окружающую среду, включая:

      вариант, выбранный инициатором намечаемой деятельности для применения, обоснование его выбора, описание других возможных рациональных вариантов, в том числе рационального варианта, наиболее благоприятного с точки зрения охраны жизни и (или) здоровья людей, окружающей среды;

      3) информацию о компонентах природной среды и иных объектах, которые могут быть подвержены существенным воздействиям намечаемой деятельности, включая жизнь и (или) здоровье людей, условия их проживания и деятельности, биоразнообразие (в том числе растительный и животный мир, генетические ресурсы, природные ареалы растений и диких животных, пути миграции диких животных, экосистемы), земли (в том числе изъятие земель), почвы (в том числе органический состав, эрозию, уплотнение, иные формы деградации), воды (в том числе гидроморфологические изменения, количество и качество вод), атмосферный воздух, сопротивляемость к изменению климата экологических и социально-экономических систем, материальные активы, объекты историко-культурного наследия (в том числе архитектурные и археологические), ландшафты, а также взаимодействие указанных объектов;

      4) описание возможных существенных воздействий (прямых и косвенных, кумулятивных, трансграничных, краткосрочных и долгосрочных, положительных и отрицательных) намечаемой деятельности на объекты, перечисленные в подпункте 3) настоящего пункта, возникающих в результате:

      строительства и эксплуатации объектов, предназначенных для осуществления намечаемой деятельности, в том числе работ по постутилизации существующих объектов в случаях необходимости их проведения;

      использования природных и генетических ресурсов (в том числе земель, недр, почв, воды, объектов растительного и животного мира – в зависимости от наличия этих ресурсов и места их нахождения, путей миграции диких животных);

      эмиссий в окружающую среду, накопления отходов и их захоронения;

      кумулятивных воздействий от действующих и планируемых производственных и иных объектов;

      применения в процессе осуществления намечаемой деятельности технико-технологических, организационных, управленческих и иных проектных решений, в том числе в случаях, предусмотренных настоящим Кодексом, – наилучших доступных техник по соответствующим областям их применения;

      5) обоснование предельных количественных и качественных показателей эмиссий, физических воздействий на окружающую среду;

      6) обоснование предельного количества накопления отходов по их видам;

      7) обоснование предельных объемов захоронения отходов по их видам, если такое захоронение предусмотрено в рамках намечаемой деятельности;

      8) информацию об определении вероятности возникновения аварий и опасных природных явлений, характерных соответственно для намечаемой деятельности и предполагаемого места ее осуществления, в рамках осуществления намечаемой деятельности, описание возможных существенных негативных воздействий на окружающую среду, связанных с рисками возникновения аварий и опасных природных явлений, с учетом возможности проведения мероприятий по их предотвращению и ликвидации;

      9) описание предусматриваемых для периодов строительства и эксплуатации объекта мер по предотвращению, сокращению, смягчению выявленных существенных воздействий намечаемой деятельности на окружающую среду, в том числе предлагаемых мероприятий по управлению отходами, а также при наличии неопределенности в оценке возможных существенных воздействий – предлагаемых мер по мониторингу воздействий (включая необходимость проведения послепроектного анализа фактических воздействий после реализации намечаемой деятельности в сравнении с информацией, приведенной в отчете о возможных воздействиях);

      10) оценку возможных необратимых воздействий на окружающую среду и обоснование необходимости выполнения операций, влекущих такие воздействия, в том числе сравнительный анализ потерь от необратимых воздействий и выгоды от операций, вызывающих эти потери, в экологическом, культурном, экономическом и социальном контекстах;

      11) способы и меры восстановления окружающей среды на случаи прекращения намечаемой деятельности, определенные на начальной стадии ее осуществления;

      12) описание мер, направленных на обеспечение соблюдения иных требований, указанных в заключении об определении сферы охвата оценки воздействия на окружающую среду;

      13) описание методологии исследований и сведения об источниках экологической информации, использованной при составлении отчета о возможных воздействиях;

      14) описание трудностей, возникших при проведении исследований и связанных с отсутствием технических возможностей и недостаточным уровнем современных научных знаний;

      15) краткое нетехническое резюме с обобщением информации, указанной в подпунктах 1) – 12) настоящего пункта, в целях информирования заинтересованной общественности в связи с ее участием в оценке воздействия на окружающую среду.

      5. Сведения, содержащиеся в отчете о возможных воздействиях, должны соответствовать требованиям по качеству информации, в том числе быть достоверными, точными, полными и актуальными. Информация, содержащаяся в отчете о возможных воздействиях, является общедоступной, за исключением информации, указанной в пункте 8 настоящей статьи.

      6. Проект отчета о возможных воздействиях должен быть представлен в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды не позднее трех лет с даты вынесения уполномоченным органом в области охраны окружающей среды заключения об определении сферы охвата оценки воздействия на окружающую среду. В случае пропуска инициатором указанного срока уполномоченный орган в области охраны окружающей среды прекращает процесс оценки воздействия на окружающую среду, возвращает инициатору проект отчета о возможных воздействиях и сообщает ему о необходимости подачи нового заявления о намечаемой деятельности.

      7. После завершения разработки проекта отчета о возможных воздействиях инициатор или составитель проекта отчета о возможных воздействиях, действующий по договору с инициатором, направляет в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды:

      1) проект отчета о возможных воздействиях в целях проведения оценки его качества и определения необходимости доработки с учетом замечаний и предложений заинтересованных государственных органов и общественности, результатов общественных слушаний и в случае, предусмотренном пунктом 19 статьи 73 настоящего Кодекса, протокола экспертной комиссии;

      2) сопроводительное письмо с указанием мест, дат и времени начала проведения общественных слушаний, согласованных с местными исполнительными органами соответствующих административно-территориальных единиц, или подписанный протокол соответствующих общественных слушаний, проведенных в соответствии со статьей 73 настоящего Кодекса;

      3) при наличии в отчете коммерческой, служебной или иной охраняемой законом тайны – документы, указанные в части первой пункта 8 настоящей статьи.

      8. При наличии в отчете коммерческой, служебной или иной охраняемой законом тайны инициатор или составитель отчета о возможных воздействиях, действующий по договору с инициатором, вместе с проектом отчета о возможных воздействиях, представляемым в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды для целей оценки его качества в соответствии с пунктом 7 настоящей статьи или в подведомственную организацию уполномоченного органа в области охраны окружающей среды и местные исполнительные органы соответствующих административно-территориальных единиц для целей организации общественных слушаний в соответствии со статьей 73 настоящего Кодекса, представляет:

      1) заявление, в котором должно быть указано на конкретную информацию в проекте отчета о возможных воздействиях, не подлежащую разглашению, и дано пояснение, к какой охраняемой законом тайне относится указанная информация;

      2) вторую копию проекта отчета о возможных воздействиях, в которой соответствующая информация должна быть удалена и заменена на текст "Конфиденциальная информация".

      При этом в целях обеспечения права общественности на доступ к экологической информации соответственно уполномоченный орган в области охраны окружающей среды, подведомственная организация уполномоченного органа в области охраны окружающей среды и местные исполнительные органы соответствующих административно-территориальных единиц должны обеспечить доступ общественности к копии отчета о возможных воздействиях, указанной в подпункте 2) части первой настоящего пункта.

      Указанная в отчете о возможных воздействиях информация о количественных и качественных показателях эмиссий, физических воздействий на окружающую среду, а также об образуемых, накапливаемых и подлежащих захоронению отходах не может быть признана коммерческой или иной охраняемой законом тайной.

      9. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды, подведомственная организация уполномоченного органа в области охраны окружающей среды и местные исполнительные органы соответствующих административно-территориальных единиц несут ответственность, установленную законами Республики Казахстан, за обеспечение конфиденциальности информации, указанной инициатором.

      10. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение двух рабочих дней после получения документов, указанных в пункте 7 настоящей статьи, направляет проект отчета о возможных воздействиях в заинтересованные государственные органы.

      Заинтересованные государственные органы направляют в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в письменной форме (на бумажных или электронных носителях) свои замечания и предложения к проекту отчета о возможных воздействиях в течение десяти рабочих дней с даты направления уполномоченным органом в области охраны окружающей среды проекта отчета о возможных воздействиях.

      Замечания и предложения в письменной форме (на бумажных или электронных носителях), полученные от заинтересованных государственных органов в пределах срока, установленного частью второй настоящего пункта, вносятся уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в сводную таблицу, которая размещается на официальном интернет-ресурсе уполномоченного органа в области охраны окружающей среды вместе с заключением по результатам оценки воздействия на окружающую среду в соответствии с подпунктом 1) пункта 4 статьи 76 настоящего Кодекса.

      Сноска. Статья 72 с изменениями, внесенными Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 73. Общественные слушания в отношении проекта отчета о возможных воздействиях

      1. Проект отчета о возможных воздействиях подлежит вынесению инициатором на общественные слушания до начала или в процессе проведения оценки его качества уполномоченным органом в области охраны окружающей среды. Общественные слушания проводятся в соответствии с настоящей статьей и правилами проведения общественных слушаний, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды (далее – правила проведения общественных слушаний).

      В случае завершения общественных слушаний до начала процесса проведения оценки качества проекта отчета о возможных воздействиях такой проект должен быть направлен в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды не позднее шести месяцев с даты подписания протокола общественных слушаний.

      2. В целях организации общественных слушаний инициатор:

      1) в соответствии с правилами проведения общественных слушаний согласовывает с местными исполнительными органами соответствующих административно-территориальных единиц места, даты и время проведения общественных слушаний;

      2) направляет в подведомственную организацию уполномоченного органа в области охраны окружающей среды и местные исполнительные органы соответствующих административно-территориальных единиц для размещения на официальных интернет-ресурсах:

      проект отчета о возможных воздействиях;

      при наличии в отчете коммерческой, служебной или иной охраняемой законом тайны – документы, указанные в части первой пункта 8 статьи 72 настоящего Кодекса;

      объявление о проведении общественных слушаний с указанием мест, дат и времени начала проведения общественных слушаний, согласованных с местными исполнительными органами соответствующих административно-территориальных единиц.

      3. Подведомственная организация уполномоченного органа в области охраны окружающей среды и местные исполнительные органы соответствующих административно-территориальных единиц после получения документов, указанных в подпункте 2) пункта 2 настоящей статьи, в течение двух рабочих дней размещают проект отчета о возможных воздействиях вместе с объявлением о проведении общественных слушаний на официальных интернет-ресурсах.

      Проект отчета о возможных воздействиях должен быть доступным для ознакомления на официальных интернет-ресурсах уполномоченного органа в области охраны окружающей среды и местных исполнительных органов соответствующих административно-территориальных единиц не менее тридцати календарных дней с даты размещения.

      4. Инициатор обязан организовать распространение объявления о проведении общественных слушаний на казахском и русском языках не менее чем в одной газете и посредством не менее чем одного теле- или радиоканала, распространяемых на территории соответствующих административно-территориальных единиц, полностью или частично расположенных в пределах затрагиваемой территории.

      Объявление о проведении общественных слушаний должно быть распространено указанными в части первой настоящего пункта способами не позднее чем за двадцать рабочих дней до даты начала проведения общественных слушаний. Дата начала проведения общественных слушаний должна быть назначена не ранее даты истечения срока, установленного частью второй пункта 3 настоящей статьи.

      Объявление о проведении общественных слушаний должно содержать следующую информацию:

      1) предмет общественных слушаний;

      2) место, дату и время начала проведения общественных слушаний;

      3) ссылку на страницу интернет-ресурса уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, по которой можно ознакомиться с проектом отчета о возможных воздействиях, копией заявления о намечаемой деятельности;

      4) реквизиты и контактные данные инициатора намечаемой деятельности;

      5) электронный адрес и номер телефона, по которым можно получить дополнительную информацию о намечаемой деятельности, проведении общественных слушаний, а также запросить копии документов, относящихся к намечаемой деятельности;

      6) электронный адрес и почтовый адрес местного исполнительного органа соответствующей административно-территориальной единицы, по которым заинтересованная общественность может направить в письменной форме (на бумажных или электронных носителях) свои замечания и предложения к проекту отчета о возможных воздействиях.

      5. Инициатор обязан представлять общественности по ее запросу копии заявления о намечаемой деятельности, протокола, подготовленного в соответствии с пунктом 10 статьи 68 настоящего Кодекса, заключения о результатах скрининга воздействий намечаемой деятельности (в случае его проведения), заключения об определении сферы охвата оценки воздействия на окружающую среду и проекта отчета о возможных воздействиях (в электронной форме).

      6. Расходы по организации проведения общественных слушаний, в том числе по распространению объявлений о проведении общественных слушаний в средствах массовой информации, обеспечению места проведения таких слушаний, предоставлению необходимой аппаратуры и материалов, несет инициатор.

      7. Заинтересованные государственные органы и общественность вправе направить в местный исполнительный орган соответствующей административно-территориальной единицы в письменной форме (на бумажных или электронных носителях) свои замечания и предложения к проекту отчета о возможных воздействиях не позднее трех рабочих дней до даты начала проведения общественных слушаний либо озвучить свои замечания и предложения устно в ходе проведения общественных слушаний.

      Замечания и предложения в письменной форме (на бумажных или электронных носителях), полученные от заинтересованных государственных органов и общественности, вносятся местным исполнительным органом соответствующей административно-территориальной единицы в сводную таблицу, которая выносится на общественные слушания вместе с проектом отчета о возможных воздействиях.

      8. При проведении общественных слушаний не учитываются замечания и предложения заинтересованных государственных органов и общественности, которые не сформулированы конкретно и не отражают сути замечаний и предложений или явно не имеют отношения к вопросам, подлежащим изучению в рамках оценки воздействия на окружающую среду.

      9. Общественные слушания являются открытыми для любых лиц, желающих принять в них участие, независимо от места их проживания. В процессе проведения общественных слушаний любое участвующее в них лицо вправе озвучить свои замечания и предложения по проекту отчета о возможных воздействиях согласно установленному регламенту проведения общественных слушаний.

      10. Порядок проведения общественных слушаний, в том числе утверждения регламента, оформления протокола, передачи протокола уполномоченному органу в области охраны окружающей среды и доведения протокола до сведения общественности, устанавливается правилами проведения общественных слушаний.

      11. Общественные слушания проводятся под председательством представителя местного исполнительного органа соответствующей административно-территориальной единицы.

      Местный исполнительный орган соответствующей административно-территориальной единицы обеспечивает видео- и аудиозапись всего хода общественных слушаний. Электронный носитель с видео- и аудиозаписью общественных слушаний подлежит приобщению к протоколу общественных слушаний.

      12. Срок проведения общественных слушаний не должен превышать пять последовательных рабочих дней.

      13. После завершения общественных слушаний оформляется протокол по форме, установленной правилами проведения общественных слушаний, в который в обязательном порядке включаются:

      1) все замечания и предложения заинтересованных государственных органов и общественности, представленные в письменной форме в соответствии с пунктом 7 настоящей статьи или озвученные в ходе проведения общественных слушаний, за исключением замечаний и предложений, которые были сняты их авторами в ходе проведения общественных слушаний;

      2) ответы и комментарии инициатора по каждому замечанию и предложению, внесенным в протокол в соответствии с подпунктом 1) настоящего пункта;

      3) информация о праве на обжалование протокола в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

      14. Секретарь общественных слушаний оформляет протокол общественных слушаний и несет ответственность за полноту и достоверность отраженных в нем сведений. Протокол подписывается председателем и секретарем общественных слушаний в течение двух рабочих дней с даты завершения общественных слушаний.

      15. Местный исполнительный орган соответствующей административно-территориальной единицы размещает подписанный протокол на официальном интернет-ресурсе не позднее двух рабочих дней после его подписания.

      16. После подписания протокола общественных слушаний:

      1) при отсутствии в протоколе замечаний и предложений заинтересованных государственных органов и общественности, не снятых их авторами в ходе проведения общественных слушаний, председатель общественных слушаний в течение двух рабочих дней направляет подписанный протокол в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды для подготовки заключения по результатам оценки воздействия на окружающую среду в соответствии со статьей 76 настоящего Кодекса;

      2) при наличии в протоколе замечаний и предложений заинтересованных государственных органов и общественности, не снятых их авторами в ходе проведения общественных слушаний, инициатор обеспечивает доработку проекта отчета о возможных воздействиях в соответствии с такими замечаниями и предложениями и направляет доработанный проект отчета о возможных воздействиях в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

      17. При повторной подаче в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды проекта отчета о возможных воздействиях проведение повторных общественных слушаний не требуется, за исключением следующих случаев:

      1) если повторно подаваемый проект отчета о возможных воздействиях содержит существенные изменения в намечаемую деятельность, предусмотренные пунктом 2 статьи 65 настоящего Кодекса, которые ранее не были рассмотрены на общественных слушаниях;

      2) если в протоколе ранее проведенных общественных слушаний имеются замечания и (или) предложения общественности, не снятые их авторами в ходе проведения таких общественных слушаний;

      3) если при проведении общественных слушаний были допущены нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан к порядку проведения общественных слушаний.

      Повторные общественные слушания проводятся в соответствии с пунктами 1 – 15 и 18 настоящей статьи.

      18. В процессе проведения повторных общественных слушаний проект отчета о возможных воздействиях рассматривается в части, доработанной в соответствии с замечаниями и предложениями, внесенными в протокол первоначальных общественных слушаний, а также в части существенных изменений в намечаемую деятельность, предусмотренных пунктом 2 статьи 65 настоящего Кодекса, которые были внесены в проект отчета о возможных воздействиях и ранее не были рассмотрены на общественных слушаниях. Если при доработке проекта отчета о возможных воздействиях не были учтены какие-либо замечания и предложения, внесенные в протокол первоначальных общественных слушаний, в процессе проведения повторных общественных слушаний также рассматриваются причины отказа инициатора от доработки проекта отчета о возможных воздействиях в этой части.

      В процессе проведения повторных общественных слушаний любое участвующее в них лицо вправе озвучить свои замечания и предложения в пределах вопросов, подлежащих рассмотрению при проведении повторных общественных слушаний согласно части первой настоящего пункта. Замечания и предложения, которые не относятся к указанным вопросам, не подлежат учету при проведении повторных общественных слушаний.

      Если при проведении предыдущих общественных слушаний были допущены нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан к порядку проведения общественных слушаний, в процессе проведения повторных общественных слушаний проект отчета о возможных воздействиях рассматривается в полном объеме.

      19. В случае несогласия инициатора с замечаниями и предложениями заинтересованных государственных органов и общественности, которые не были сняты их авторами в ходе проведения повторных общественных слушаний, соответствующее мнение инициатора вносится в протокол повторных общественных слушаний, который направляется вместе с заявлением на проведение заседания экспертной комиссии от местного исполнительного органа соответствующей административно-территориальной единицы в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды, после чего разногласия по спорным вопросам разрешаются в соответствии со статьей 74 настоящего Кодекса.

      Сноска. Статья 73 с изменениями, внесенными Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 74. Экспертная комиссия

      1. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение двух рабочих дней со дня получения заявления на проведение заседания экспертной комиссии и протокола повторных общественных слушаний в случае, указанном в пункте 19 статьи 73 настоящего Кодекса:

      1) создает экспертную комиссию под председательством представителя ведомства уполномоченного органа в области охраны окружающей среды;

      2) направляет членам экспертной комиссии копии доработанного проекта отчета о возможных воздействиях и протоколов первоначальных и повторных общественных слушаний;

      3) назначает даты проведения заседания экспертной комиссии.

      Для формирования экспертной комиссии уполномоченный орган в области охраны окружающей среды направляет в аккредитованные некоммерческие организации приглашение. В окончательный состав экспертной комиссии включаются по одному представителю от аккредитованных некоммерческих организаций, письменно подтвердивших свое желание участвовать в работе экспертной комиссии.

      2. Экспертные комиссии являются коллегиальными, консультативно-совещательными органами, созываемыми для рассмотрения каждого отдельного проекта отчета о возможных воздействиях.

      3. Экспертные комиссии действуют в соответствии с настоящим Кодексом и положением об экспертных комиссиях, утвержденным уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      4. Членами экспертной комиссии являются:

      1) председатель экспертной комиссии в лице представителя ведомства уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, осуществляющего функции экологического регулирования и контроля;

      2) по одному представителю от каждого заинтересованного государственного органа;

      3) один представитель Национальной палаты предпринимателей Республики Казахстан;

      4) представитель аккредитованных некоммерческих организаций, изъявивших желание участвовать в работе экспертной комиссии.

      5. Инициатор, члены экспертной комиссии вправе приглашать на заседания экспертной комиссии независимых экспертов из числа представителей экспертного сообщества (научных работников, признанных специалистов-практиков), обладающих соответствующими профессиональными знаниями и практическим опытом по вопросам, подлежащим рассмотрению экспертной комиссией. Приглашенные на заседания экспертной комиссии независимые эксперты представляют на заседаниях экспертной комиссии свое независимое мнение по рассматриваемым вопросам в рамках области своих профессиональных знаний и практического опыта и не вправе принимать участие в голосовании экспертной комиссии.

      6. Заседание экспертной комиссии должно быть начато не позднее двадцати рабочих дней после направления членам экспертной комиссии копий проекта отчета о возможных воздействиях и протоколов общественных слушаний.

      7. В срок, не превышающий десяти рабочих дней после получения членами экспертной комиссии копий проекта отчета о возможных воздействиях и протоколов общественных слушаний, все члены экспертной комиссии направляют председателю свои замечания и предложения по спорным вопросам, вынесенным на рассмотрение экспертной комиссии.

      8. Председатель экспертной комиссии уведомляет инициатора о месте и времени проведения заседания экспертной комиссии и представляет ему замечания и предложения членов комиссии не позднее чем за семь рабочих дней до даты начала заседания.

      9. Заседание экспертной комиссии проводится с участием инициатора и составителя проекта отчета о возможных воздействиях на окружающую среду.

      10. В ходе заседания экспертной комиссии:

      1) инициатор и составитель отчета о возможных воздействиях выступают с докладом относительно:

      намечаемой деятельности;

      ее ожидаемых существенных воздействий на окружающую среду и необходимых мер по предотвращению, сокращению и (или) смягчению таких воздействий;

      мер, предпринятых для доработки проекта отчета о возможных воздействиях в соответствии с замечаниями и предложениями, полученными в рамках общественных слушаний;

      представленных в ходе общественных слушаний предложений и замечаний к проекту отчета о возможных воздействиях, которые были учтены при доработке проекта отчета о возможных воздействиях;

      спорных замечаний и предложений, представленных в ходе общественных слушаний, но не учтенных при доработке проекта отчета о возможных воздействиях, и причин, по которым такие замечания и предложения не были учтены;

      2) члены экспертной комиссии, инициатор и составитель отчета о возможных воздействиях проводят обсуждение по спорным вопросам, вынесенным на рассмотрение экспертной комиссии, заслушивают мнения приглашенных независимых экспертов;

      3) экспертная комиссия открытым голосованием принимает решение по спорным вопросам, связанным с намечаемой деятельностью и ее возможными воздействиями на окружающую среду, и о необходимости или отсутствии необходимости в связи с этим доработки проекта отчета о возможных воздействиях.

      11. Решения экспертной комиссии принимаются не менее чем двумя третями всех членов экспертной комиссии и фиксируются в протоколе заседания экспертной комиссии.

      Члены экспертной комиссии, голосовавшие против принятия решения экспертной комиссии, вправе составить особое мнение по спорному вопросу, которое прилагается к протоколу заседания экспертной комиссии.

      12. Заседание экспертной комиссии должно быть завершено в срок не позднее пяти календарных дней с даты его начала.

      По результатам заседания экспертной комиссии составляется протокол заседания экспертной комиссии, в котором отражаются все высказанные во время заседания замечания и предложения членов экспертной комиссии, инициатора и составителя отчета, мнения приглашенных независимых экспертов, а также принятые решения. Протокол подписывается председателем и всеми членами экспертной комиссии, участвовавшими в заседании, не позднее срока, указанного в части первой настоящего пункта.

      13. Протокол заседания экспертной комиссии рассматривается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в процессе подготовки заключения по проекту отчета о возможных воздействиях.

      14. В случае принятия экспертной комиссией решения о необходимости доработки проекта отчета о возможных воздействиях уполномоченный орган в области охраны окружающей среды направляет инициатору проект отчета на доработку, после которой положения статьи 73 настоящего Кодекса применяются повторно.

      15. Члены экспертной комиссии не вправе разглашать сведения, составляющие государственные секреты, коммерческую и иную охраняемую законом тайну, полученные ими в рамках работы экспертной комиссии, за исключением случаев, предусмотренных законами Республики Казахстан, а также экологической информации, гласность которой гарантируется настоящим Кодексом.

      Сноска. Статья 74 с изменением, внесенным Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 75. Оценка трансграничных воздействий, проводимая в ходе оценки воздействия на окружающую среду

      1. При наличии оснований, предусмотренных подпунктом 1) пункта 1 статьи 80 настоящего Кодекса, в ходе оценки воздействия на окружающую среду проводится оценка трансграничных воздействий.

      2. Оценка трансграничных воздействий проводится в соответствии с параграфом 4 настоящей главы и международными договорами Республики Казахстан.

Статья 76. Заключение по результатам оценки воздействия на окружающую среду

      1. При наличии замечаний к проекту отчета о возможных воздействиях уполномоченный орган в области охраны окружающей среды направляет такие замечания инициатору в течение семнадцати рабочих дней с даты регистрации заявления на проведение оценки воздействия на окружающую среду. Такие замечания должны быть устранены инициатором в течение пяти рабочих дней со дня направления замечаний.

      Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение тридцати рабочих дней с даты регистрации заявления на проведение оценки воздействия на окружающую среду выдает инициатору заключение по результатам оценки воздействия на окружающую среду с выводом о допустимости или недопустимости реализации намечаемой деятельности.

      Если подписанный протокол общественных слушаний не представлен в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды до истечения срока устранения замечаний, установленного частью первой настоящего пункта, выдается заключение по результатам оценки воздействия на окружающую среду с выводом о недопустимости реализации намечаемой деятельности.

      Заключение уполномоченного органа в области охраны окружающей среды по результатам оценки воздействия на окружающую среду должно быть основано на проекте отчета о возможных воздействиях с учетом его возможной доработки в соответствии с настоящим Кодексом, протоколе общественных слушаний, которым установлено отсутствие замечаний и предложений общественности, протоколе заседания экспертной комиссии (при его наличии), а в случае необходимости проведения оценки трансграничных воздействий – на результатах такой оценки.

      2. Заключение по результатам оценки воздействия на окружающую среду должно содержать следующую информацию:

      1) описание видов операций, предусмотренных в рамках намечаемой деятельности, и место их осуществления;

      2) вывод о:

      возможных существенных воздействиях на окружающую среду при реализации намечаемой деятельности;

      допустимости реализации намечаемой деятельности при соблюдении условий, указанных в заключении;

      3) условия, при которых реализация намечаемой деятельности признается допустимой, в том числе:

      условия охраны окружающей среды, жизни и (или) здоровья людей, соблюдение которых является обязательным для инициатора при реализации намечаемой деятельности, включая этапы проектирования, строительства, реконструкции, эксплуатации, постутилизации объектов и ликвидации последствий при реализации намечаемой деятельности, а также информацию о необходимых мерах, направленных на обеспечение соблюдения таких условий охраны жизни и (или) здоровья людей, окружающей среды, которую должны учитывать уполномоченные государственные органы при принятии решений, связанных с намечаемой деятельностью;

      предельные количественные и качественные показатели эмиссий, физических воздействий на природную среду;

      предельное количество накопления отходов по их видам;

      предельное количество захоронения отходов по их видам, если такое захоронение предусмотрено в рамках реализации намечаемой деятельности;

      в случае установления в отчете о возможных воздействиях необходимости проведения послепроектного анализа: цели, масштабы и сроки его проведения, требования к его содержанию, сроки представления отчетов о послепроектном анализе в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды и, при необходимости, другим государственным органам;

      условия и необходимые меры, направленные на предупреждение аварий, ограничение и ликвидацию их последствий;

      обязанности инициатора по предотвращению, сокращению и (или) смягчению негативных воздействий на окружающую среду при реализации намечаемой деятельности, а также устранению возможного экологического ущерба, если реализация намечаемой деятельности может стать причиной такого ущерба;

      4) информацию о результатах оценки трансграничных воздействий (в случае ее проведения).

      3. К заключению по результатам оценки воздействия на окружающую среду прилагается обоснование, содержащее:

      1) основные аргументы и выводы, послужившие основой для вынесения заключения;

      2) информацию о проведении общественных слушаний (распространении объявлений о проведении общественных слушаний, предоставлении общественности информации и документов, процессе проведения общественных слушаний), рассмотрении замечаний и предложений общественности и о выводах, полученных в результате рассмотрения;

      3) обобщение информации, полученной в результате консультаций с заинтересованными государственными органами, проведения общественных слушаний и оценки трансграничных воздействий (в случае ее проведения), рассмотрения проекта отчета о возможных воздействиях экспертной комиссией, с пояснением о том, каким образом указанная информация была учтена при вынесении заключения по результатам оценки воздействия на окружающую среду.

      4. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение двух рабочих дней, следующих за днем вынесения заключения по результатам оценки воздействия на окружающую среду:

      1) размещает заключение по результатам оценки воздействия на окружающую среду, а также сводную таблицу с замечаниями и предложениями заинтересованных государственных органов на официальном интернет-ресурсе;

      2) исключен Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      3) направляет заключение по результатам оценки воздействия на окружающую среду в местные исполнительные органы соответствующих административно-территориальных единиц, расположенных полностью или частично в пределах затрагиваемой территории, которые размещают заключение на официальных интернет-ресурсах не позднее одного рабочего дня, следующего за днем получения заключения.

      5. Выводы и условия, содержащиеся в заключении по результатам оценки воздействия на окружающую среду, обязательно учитываются всеми государственными органами при выдаче разрешений, принятии уведомлений и иных административных процедурах, связанных с реализацией соответствующей намечаемой деятельности.

      6. В проектных документах, разрабатываемых для реализации намечаемой деятельности, должны быть предусмотрены технико-технологические, организационные, управленческие и иные проектные решения, включая применение в случаях, определенных настоящим Кодексом, наилучших доступных техник, обеспечивающие соблюдение экологического законодательства Республики Казахстан и соответствие выводам и условиям, содержащимся в заключении по результатам оценки воздействия на окружающую среду.

      7. Заключение по результатам оценки воздействия на окружающую среду действует бессрочно, за исключением случая, предусмотренного частью второй настоящего пункта.

      Если в течение трех лет с даты вынесения заключения по результатам оценки воздействия на окружающую среду инициатор или его правопреемник не приступает к осуществлению соответствующей намечаемой деятельности, в том числе для деятельности, предполагающей проведение строительно-монтажных работ, – к выполнению таких работ, то такое заключение по результатам оценки воздействия на окружающую среду по истечении указанного срока считается утратившим силу.

      Сноска. Статья 76 с изменениями, внесенными Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 77. Ответственность за содержание отчета о возможных воздействиях

      1. Составитель отчета о возможных воздействиях несет гражданско-правовую ответственность перед инициатором за качество отчета о возможных воздействиях и иных полученных составителем результатов проведения оценки воздействия на окружающую среду в соответствии с заключенным между ними договором.

      2. Составитель отчета о возможных воздействиях, инициатор несут ответственность, предусмотренную законами Республики Казахстан, за сокрытие полученных сведений о воздействиях на окружающую среду и представление недостоверных сведений при проведении оценки воздействия на окружающую среду.

      3. Контроль за соблюдением требований экологического законодательства Республики Казахстан при проведении оценки воздействия на окружающую среду осуществляет уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

Статья 78. Послепроектный анализ фактических воздействий при реализации намечаемой деятельности

      1. Послепроектный анализ фактических воздействий при реализации намечаемой деятельности (далее – послепроектный анализ) проводится составителем отчета о возможных воздействиях в целях подтверждения соответствия реализованной намечаемой деятельности отчету о возможных воздействиях и заключению по результатам проведения оценки воздействия на окружающую среду.

      Послепроектный анализ должен быть начат не ранее чем через двенадцать месяцев и завершен не позднее чем через восемнадцать месяцев после начала эксплуатации соответствующего объекта, оказывающего негативное воздействие на окружающую среду.

      Проведение послепроектного анализа обеспечивается оператором соответствующего объекта за свой счет.

      2. Не позднее срока, указанного в части второй пункта 1 настоящей статьи, составитель отчета о возможных воздействиях подготавливает и подписывает заключение по результатам послепроектного анализа, в котором делается вывод о соответствии или несоответствии реализованной намечаемой деятельности отчету о возможных воздействиях и заключению по результатам оценки воздействия на окружающую среду. В случае выявления несоответствий в заключении по результатам послепроектного анализа приводится подробное описание таких несоответствий.

      Составитель направляет подписанное заключение по результатам послепроектного анализа оператору соответствующего объекта и в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение двух рабочих дней с даты подписания заключения по результатам послепроектного анализа.

      Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение двух рабочих дней с даты получения заключения по результатам послепроектного анализа размещает его на официальном интернет-ресурсе.

      3. Порядок проведения послепроектного анализа и форма заключения по результатам послепроектного анализа определяются и утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Получение уполномоченным органом в области охраны окружающей среды заключения по результатам послепроектного анализа является основанием для проведения профилактического контроля без посещения субъекта (объекта) контроля.

      4. Составитель несет административную и уголовную ответственность, предусмотренную законами Республики Казахстан, за сокрытие сведений, полученных при проведении послепроектного анализа, и представление недостоверных сведений в заключении по результатам послепроектного анализа.

Статья 79. Методическое обеспечение проведения оценки воздействия на окружающую среду

      1. Оценка воздействия на окружающую среду проводится в соответствии с инструктивно-методическими документами по проведению оценки воздействия на окружающую среду, утверждаемыми уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      2. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в пределах своей компетенции осуществляет контроль за соблюдением требований инструктивно-методических документов по проведению оценки воздействия на окружающую среду лицами, имеющими лицензию на выполнение работ и оказание услуг в области охраны окружающей среды.

Параграф 4. Оценка трансграничных воздействий

Статья 80. Основания проведения оценки трансграничных воздействий

      1. Оценка трансграничных воздействий проводится, если:

      1) намечаемая деятельность, осуществление которой предусмотрено на территории Республики Казахстан, может оказывать существенное негативное трансграничное воздействие на окружающую среду на территории другого государства;

      2) реализация Документа на территории Республики Казахстан может оказывать существенное негативное трансграничное воздействие на окружающую среду на территории другого государства;

      3) осуществление намечаемой деятельности или реализация Документа за пределами территории Республики Казахстан может оказывать существенное негативное трансграничное воздействие на окружающую среду на территории Республики Казахстан.

      2. Оценка трансграничных воздействий проводится при условии, что это предусмотрено международными договорами Республики Казахстан, и в соответствии с положениями таких договоров и законодательством Республики Казахстан.

      3. Основания, указанные в подпунктах 1) и 2) пункта 1 настоящей статьи, выявляются:

      1) инициатором намечаемой деятельности, осуществление которой предполагается на территории Республики Казахстан, при подготовке заявления о намечаемой деятельности или в дальнейшем в ходе оценки воздействия такой деятельности на окружающую среду;

      2) государственным органом – разработчиком Документа Республики Казахстан в ходе проведения стратегической экологической оценки;

      3) уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в ходе выполнения им своих функций при проведении оценки воздействия на окружающую среду и стратегической экологической оценки.

      4. Государственный орган – разработчик начинает сбор информации, необходимой для оценки вероятности, характера и масштабов возможных трансграничных воздействий на окружающую среду при реализации Документа, до подачи заявления о проведении скрининга воздействий Документа или, если Документ не подлежит скринингу, на этапе определения сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке.

      Инициатор начинает сбор информации о возможных существенных негативных трансграничных воздействиях намечаемой деятельности на окружающую среду до подачи заявления о выдаче решения по результатам оценки.

      По мере появления дополнительной информации основания, перечисленные в подпунктах 1) и 2) пункта 1 настоящей статьи, могут быть выявлены в ходе дальнейшего проведения стратегической экологической оценки или оценки воздействия на окружающую среду.

      Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды проверяет наличие оснований, перечисленных в подпунктах 1) и 2) пункта 1 настоящей статьи, в ходе скрининга воздействий при реализации Документа или намечаемой деятельности, а также в процессе стратегической экологической оценки или оценки воздействия на окружающую среду.

      5. Ответственность за проведение оценки трансграничных воздействий несет уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

Статья 81. Инициирование оценки трансграничных воздействий в случаях, когда стороной их происхождения является Республика Казахстан

      1. При выявлении оснований, перечисленных в подпунктах 1) и 2) пункта 1 статьи 80 настоящего Кодекса, уполномоченный орган в области охраны окружающей среды издает приказ о начале оценки трансграничных воздействий.

      2. Приказ о начале оценки трансграничных воздействий (далее – приказ) должен содержать:

      1) решение о начале оценки трансграничных воздействий и приостановлении всех ранее начатых административных процедур, связанных со стратегической экологической оценкой или оценкой воздействия на окружающую среду;

      2) для стратегической экологической оценки – перечень запрашиваемых у государственного органа – разработчика документов и (или) информации, включающий:

      заявление о проведении скрининга воздействий Документа;

      заявление об определении сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке;

      заключение о результатах скрининга воздействий Документа;

      заключение об определении сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке;

      проект концепции Документа, если ее разработка предусмотрена законодательством Республики Казахстан;

      информацию об основных направлениях и сроках реализации Документа, для которого предварительная разработка концепции законодательством Республики Казахстан не предусмотрена;

      фрагмент проекта Документа, содержащий информацию о возможных трансграничных воздействиях на окружающую среду при его реализации;

      фрагмент отчета по стратегической экологической оценке, содержащий информацию о возможных трансграничных воздействиях на окружающую среду при реализации Документа;

      3) для оценки воздействия на окружающую среду – перечень запрашиваемых у инициатора намечаемой деятельности документов и (или) информации, включающий:

      заявление инициатора о вынесении решения по результатам оценки трансграничных воздействий;

      заявление о намечаемой деятельности;

      заключение о результатах скрининга воздействий намечаемой деятельности;

      заключение об определении сферы охвата оценки воздействия на окружающую среду;

      выдержку из отчета о возможных воздействиях, содержащую информацию о возможных трансграничных воздействиях на окружающую среду при реализации намечаемой деятельности;

      4) требования, предъявляемые к документам и (или) информации, перечисленным в подпунктах 2) и 3) настоящего пункта, указанные в пункте 3 настоящей статьи.

      3. Документы и (или) информация, перечисленные в подпунктах 2) и 3) пункта 2 настоящей статьи, должны быть представлены в электронной форме на казахском или русском языке.

      4. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды не позднее рабочего дня, следующего за днем принятия приказа, направляет или вручает его копию государственному органу – разработчику или инициатору.

      5. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение трех рабочих дней, следующих за днем получения от государственного органа – разработчика или инициатора документов, соответствующих требованиям, указанным в приказе, направляет в Министерство иностранных дел Республики Казахстан для дальнейшей передачи затрагиваемым сторонам следующие документы:

      1) письмо, содержащее:

      информацию о Документе или намечаемой деятельности, в том числе все имеющиеся сведения о возможном трансграничном воздействии разрабатываемого документа или намечаемой деятельности на окружающую среду;

      информацию о порядке и правовых последствиях утверждения Документа или принятия решения по результатам оценки;

      информацию о порядке проведения стратегической экологической оценки или оценки воздействия на окружающую среду, включая сроки представления замечаний и предложений заинтересованными государственными органами и общественностью;

      уведомление о сроке для представления затрагиваемыми сторонами ответа об их намерении принять участие в оценке трансграничных воздействий, который не должен превышать пятнадцать календарных дней;

      2) документы и (или) информацию, предоставленные государственным органом – разработчиком или инициатором в соответствии с требованиями приказа;

      3) дополнительные материалы, если они имеются и могут повлиять на решение затрагиваемой стороны об участии в оценке трансграничных воздействий.

      6. В случае отказа затрагиваемых сторон от участия в оценке трансграничных воздействий либо непредставления ими ответа в срок, указанный в уведомлении, уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение следующего за этим сроком рабочего дня принимает приказ о прекращении оценки трансграничных воздействий и возобновлении ранее начатых административных процедур, связанных со стратегической экологической оценкой или оценкой воздействия на окружающую среду, с уведомлением об этом соответствующего государственного органа – разработчика или инициатора намечаемой деятельности.

      7. В случае, если хотя бы одна из затрагиваемых сторон, получившая документы, направленные ей в соответствии с пунктом 5 настоящей статьи, сообщила в срок, указанный в уведомлении, о своем намерении принять участие в оценке трансграничных воздействий, уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение пяти рабочих дней организует с такой стороной первоначальные консультации с целью обмена информацией и установления порядка, сроков, места проведения дальнейших консультаций, языка документов, подлежащих представлению затрагиваемой стороне, и (или) информации, иных условий проведения оценки трансграничных воздействий.

      Общий срок проведения с затрагиваемыми сторонами консультаций по оценке трансграничных воздействий не должен превышать сто восемьдесят календарных дней.

Статья 82. Порядок проведения оценки трансграничных воздействий

      1. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды организует проведение консультаций с затрагиваемыми сторонами в соответствии с порядком и условиями, согласованными в ходе первоначальных консультаций.

      При проведении консультаций стороны могут согласовать порядок и условия участия общественности затрагиваемых сторон в стратегической экологической оценке или оценке воздействия на окружающую среду наряду с общественностью Республики Казахстан.

      2. После завершения подготовки отчета по стратегической экологической оценке и оценки его качества либо завершения подготовки отчета о возможных воздействиях уполномоченный орган в области охраны окружающей среды определяет фрагменты Документа, отчета по стратегической экологической оценке, отчета о возможных воздействиях, иную документацию и (или) информацию, связанные со стратегической экологической оценкой либо с оценкой воздействия на окружающую среду, которые должны быть переведены на язык, определенный во время консультаций Республики Казахстан с затрагиваемыми сторонами, и уведомляет об этом государственный орган – разработчик или инициатора намечаемой деятельности.

      3. Государственный орган – разработчик или инициатор намечаемой деятельности в течение пятнадцати рабочих дней, следующих за днем получения уведомления, указанного в пункте 2 настоящей статьи, представляет фрагменты из Документа, отчета по стратегической экологической оценке или отчета о возможных воздействиях с иной документацией и (или) информацией, которые связаны со стратегической экологической оценкой либо с оценкой воздействия на окружающую среду, с нотариально засвидетельствованным их переводом на язык, указанный в уведомлении, в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

      Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение пяти рабочих дней, следующих за днем получения информации и других документов, соответствующих требованиям части первой настоящего пункта, направляет их в Министерство иностранных дел Республики Казахстан для дальнейшей передачи затрагиваемым сторонам, участвовавшим в оценке трансграничных воздействий.

      4. На основе Документа, отчета по стратегической экологической оценке, отчета о возможных воздействиях, а также иной информации и документов, связанных с возможным трансграничным воздействием Документа или намечаемой деятельности на окружающую среду, уполномоченный орган в области охраны окружающей среды организует проведение с затрагиваемыми сторонами консультаций, включающих обсуждение:

      возможных альтернативных положений Документа или вариантов осуществления намечаемой деятельности;

      возможных мер по уменьшению трансграничных воздействий и мониторингу последствий применения таких мер за счет средств стороны происхождения;

      других форм взаимной помощи сторон в уменьшении любого трансграничного воздействия на окружающую среду при реализации Документа или намечаемой деятельности.

      5. В ходе консультаций с затрагиваемыми сторонами могут быть организованы сбор замечаний и предложений заинтересованных органов и общественности затрагиваемых сторон в порядке и сроки, которые согласованы при проведении консультаций, а также участие заинтересованных органов и общественности затрагиваемых сторон в общественных слушаниях, проводимых по проекту Документа, отчету по стратегической экологической оценке и отчету о возможных воздействиях в соответствии с настоящим Кодексом и правилами проведения общественных слушаний.

      6. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды обеспечивает рассмотрение и учет замечаний и предложений, полученных в ходе консультаций с затрагиваемыми сторонами, а также представленных заинтересованными органами и общественностью затрагиваемых сторон, при выполнении своих функций в процессе стратегической экологической оценки или оценки воздействия на окружающую среду.

      Государственный орган – разработчик и инициатор при подготовке проекта Документа и отчета по стратегической экологической оценке либо отчета о возможных воздействиях обязаны рассмотреть и учесть результаты консультаций с затрагиваемыми сторонами, замечания и предложения заинтересованных органов и общественности затрагиваемых сторон.

      Государственный орган, уполномоченный на утверждение Документа, обязан учесть результаты консультаций с затрагиваемыми сторонами, замечания и предложения заинтересованных органов и общественности затрагиваемых сторон при утверждении Документа.

      7. Государственный орган – разработчик и инициатор обязаны представить уполномоченному органу в области охраны окружающей среды следующие документы и (или) информацию с нотариально засвидетельствованным переводом на язык, определенный в ходе консультаций с затрагиваемыми сторонами:

      фрагменты экологического отчета в окончательной редакции и утвержденного Документа;

      фрагменты решения по результатам оценки;

      справку с пояснением о том, каким образом при подготовке отчета по стратегической экологической оценке, утверждении Документа или вынесении решения по результатам оценки были учтены результаты консультаций с затрагиваемыми сторонами, замечания и предложения заинтересованных органов и общественности затрагиваемых сторон, а также с указанием причин, по которым положения утвержденного Документа или решения по результатам оценки были выбраны из числа имевшихся альтернативных вариантов;

      копию разрешения или талона о приеме уведомления, выданного или принятого государственным органом на основании решения о результатах оценки (в случае, если для осуществления намечаемой деятельности, подлежащей оценке воздействия на окружающую среду, необходимо получение разрешений или направление государственным органам уведомлений в соответствии с законодательством Республики Казахстан о разрешениях и уведомлениях).

      Фрагменты документов, указанных в абзацах втором и третьем части первой настоящего пункта, определяются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      8. Государственный орган – разработчик и инициатор обязаны представлять в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды отчеты о послепроектном анализе (если необходимость его проведения установлена решением по результатам оценки или соглашением с затрагиваемой стороной) или отчеты о мониторинге существенных воздействий на окружающую среду при реализации Документа с нотариально засвидетельствованным переводом на язык, определенный в ходе консультаций с затрагиваемыми сторонами.

      9. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение пяти рабочих дней, следующих за днем представления документов, указанных в пунктах 7 и 8 настоящей статьи, направляет их в Министерство иностранных дел Республики Казахстан для дальнейшей передачи затрагиваемым сторонам, участвовавшим в оценке трансграничных воздействий.

      10. В случае появления у государственного органа – разработчика, инициатора или заинтересованных органов Республики Казахстан дополнительной информации, влияющей на результаты оценки трансграничных воздействий, либо получения сообщения от затрагиваемой стороны о появлении у нее такой информации уполномоченный орган в области охраны окружающей среды проводит с затрагиваемой стороной консультации, в ходе которых стороны рассматривают вопрос о внесении соответствующих изменений в утвержденный Документ, решение по результатам оценки либо о принятии мер по устранению или снижению существенных негативных трансграничных воздействий.

Статья 83. Права и обязанности инициатора, государственного органа - разработчика и уполномоченного органа в области охраны окружающей среды при проведении оценки трансграничных воздействий

      1. Инициатор и государственный орган – разработчик имеют право принимать участие в оценке трансграничных воздействий, включая консультации с затрагиваемыми сторонами.

      2. Инициатор и государственный орган – разработчик несут ответственность за:

      1) выявление возможных существенных негативных трансграничных воздействий на окружающую среду при реализации намечаемой деятельности или Документа;

      2) отражение полной и обоснованной информации о возможных существенных негативных трансграничных воздействиях на окружающую среду в документах, представляемых для проведения скрининга воздействий Документа, определения сферы охвата отчета по стратегической экологической оценке, скрининга воздействий намечаемой деятельности, определения сферы охвата оценки воздействия на окружающую среду;

      3) надлежащую оценку возможных существенных негативных трансграничных воздействий в отчете по стратегической экологической оценке или отчете о возможных воздействиях;

      4) представление в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды документов, предназначенных для передачи затрагиваемым сторонам, соответствующих требованиям настоящего Кодекса;

      5) обеспечение переводческих услуг надлежащего качества в случае проведения общественных слушаний с участием представителей общественности затрагиваемых сторон;

      6) содействие уполномоченному органу в области охраны окружающей среды при проведении оценки трансграничных воздействий;

      7) учет результатов консультаций с затрагиваемыми сторонами, а также всех замечаний и предложений, представленных заинтересованными органами и общественностью затрагиваемых сторон, в том числе в ходе общественных слушаний, при подготовке отчета по стратегической экологической оценке, Документа и отчета о возможных воздействиях;

      8) представление в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды для последующей передачи затрагиваемым сторонам копии разрешения или талона о приеме уведомления, выданного или принятого государственным органом на основании решения по результатам оценки, с приложением нотариально засвидетельствованного перевода на язык, определенный в ходе консультаций Республики Казахстан с затрагиваемыми сторонами (в случае, если для осуществления намечаемой деятельности, подлежащей оценке воздействия на окружающую среду, необходимо получение разрешений или направление государственным органам уведомлений в соответствии с законодательством Республики Казахстан о разрешениях и уведомлениях).

      3. Инициатор несет бремя затрат, связанных с проведением оценки трансграничных воздействий, если в соответствии с законодательством Республики Казахстан такие затраты не возмещаются за счет бюджета либо если в результате консультаций со стороной происхождения трансграничного воздействия не будет установлено, что такие затраты возмещает данная сторона происхождения.

      4. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды обязан:

      1) разместить все материалы, связанные с оценкой трансграничных воздействий, на официальном интернет-ресурсе и обеспечить их общедоступность;

      2) передавать в Министерство иностранных дел Республики Казахстан документы, предназначенные для дальнейшей передачи затрагиваемым сторонам, в течение трех рабочих дней, следующих за днем их получения от инициатора или государственного органа – разработчика, если иной срок не предусмотрен настоящим Кодексом и не согласован в ходе консультаций с затрагиваемой стороной, участвующей в оценке трансграничных воздействий.

Статья 84. Участие Республики Казахстан в качестве затрагиваемой стороны в оценке трансграничных воздействий

      1. В случае получения Республикой Казахстан уведомления иностранного государства о планировании деятельности или разработке Документа, реализация которых может оказать существенное негативное трансграничное воздействие на окружающую среду в Республике Казахстан, уполномоченный орган в области охраны окружающей среды организует участие Республики Казахстан в оценке трансграничных воздействий в качестве затрагиваемой стороны.

      2. В течение двух рабочих дней, следующих за днем получения уведомления, указанного в пункте 1 настоящей статьи, уполномоченный орган в области охраны окружающей среды размещает на официальном интернет-ресурсе уведомление, а также приглашение общественности Республики Казахстан высказать свое мнение о необходимости проведения оценки трансграничных воздействий и представить замечания и предложения по вопросам, связанным с намечаемой деятельностью и разрабатываемым Документом.

      3. При наличии оснований полагать, что осуществление деятельности или реализация Документа, намечаемые за пределами территории Республики Казахстан, может оказать существенное негативное трансграничное воздействие на окружающую среду на территории Республики Казахстан, Правительство Республики Казахстан по представлению уполномоченного органа в области охраны окружающей среды вправе направить государству происхождения такого трансграничного воздействия обращение с просьбой о проведении оценки трансграничных воздействий.

      4. После начала оценки трансграничных воздействий уполномоченный орган в области охраны окружающей среды:

      1) обеспечивает информирование заинтересованной общественности и местных исполнительных органов затрагиваемых территорий о проведении оценки трансграничных воздействий;

      2) обеспечивает проведение общественных слушаний в соответствии со статьей 73 настоящего Кодекса;

      3) проводит в рамках оценки трансграничных воздействий консультации с государством происхождения такого трансграничного воздействия.

      5. Затраты на информирование общественности и местных исполнительных органов затрагиваемых территорий о проведении оценки трансграничных воздействий возмещаются из бюджета, если в результате консультаций со стороной происхождения трансграничного воздействия не будет установлено, что такие затраты возмещает сторона происхождения.

Глава 8. ЭКОЛОГИЧЕСКАЯ ЭКСПЕРТИЗА

Статья 85. Общие положения об экологической экспертизе в Республике Казахстан

      1. Под экологической экспертизой понимается экспертная деятельность, направленная на установление соответствия документации, представленной на экологическую экспертизу, требованиям экологического законодательства Республики Казахстан и осуществляемая в целях предупреждения возможных существенных неблагоприятных воздействий реализации такой документации на здоровье населения и окружающую среду, а также обеспечения экологических основ устойчивого развития Республики Казахстан.

      2. Под реализацией документации, представленной на экологическую экспертизу, в настоящем Кодексе понимаются утверждение соответствующей документации, начало и ход осуществления деятельности в соответствии с решениями, предусмотренными такой документацией, а в отношении проекта нормативного правового акта – принятие и введение в действие такого нормативного правового акта.

      3. Настоящим Кодексом устанавливаются требования к проведению следующих видов экологической экспертизы:

      1) государственной экологической экспертизы;

      2) общественной экологической экспертизы.

Статья 86. Принципы экологической экспертизы

      В дополнение к общим принципам, изложенным в статье 5 настоящего Кодекса, проведение экологической экспертизы основывается на следующих специальных принципах:

      1) принцип независимости: эксперты при проведении экологической экспертизы свободны в своих оценках и выводах, руководствуются экологическим законодательством Республики Казахстан, фактами, научными принципами их обоснования;

      2) принцип научной обоснованности и объективности: выводы экологической экспертизы должны быть аргументированными, соответствовать требованиям законодательства Республики Казахстан, уровню современного развития научных знаний и научно-технических достижений и базироваться на беспристрастном и объективном мнении экспертов.

Параграф 1. Государственная экологическая экспертиза

Статья 87. Объекты государственной экологической экспертизы

      Обязательной государственной экологической экспертизе подлежат следующие объекты государственной экологической экспертизы:

      1) проектная документация по строительству и (или) эксплуатации объектов I и II категорий и иные проектные документы, предусмотренные настоящим Кодексом для получения экологических разрешений;

      2) проектная документация по строительству и (или) эксплуатации объектов III категории и иные проектные документы, предусмотренные настоящим Кодексом, необходимые при подготовке декларации о воздействии на окружающую среду;

      3) разрабатываемые центральными государственными органами и органами местного государственного управления проекты нормативных правовых актов Республики Казахстан, реализация которых может привести к негативным воздействиям на окружающую среду;

      4) проекты естественно-научных и технико-экономических обоснований по созданию и расширению особо охраняемых природных территорий, включая их функциональное зонирование и генеральные планы развития инфраструктуры, переводу земель особо охраняемых природных территорий в земли запаса, упразднению или уменьшению территорий государственных природных заказников республиканского и местного значения и государственных заповедных зон республиканского значения, планов управления природоохранной организацией, разрабатываемые в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об особо охраняемых природных территориях";

      5) материалы обследования территорий, обосновывающие отнесение этих территорий к зонам экологического бедствия или чрезвычайной экологической ситуации;

      6) проекты хозяйственной деятельности, которая может оказывать воздействие на окружающую среду сопредельных государств или для осуществления которой необходимо использование общих с сопредельными государствами природных объектов либо которая затрагивает интересы сопредельных государств, в том числе по комплексу "Байконур", определенные международными договорами Республики Казахстан;

      Порядок и механизм проведения оценки воздействия на окружающую среду в районах падения отделяющихся частей ракет-носителей определяются по методике, утвержденной уполномоченным органом в области охраны окружающей среды;

      7) материалы комплексного экологического обследования земель, на которых в прошлом проводились испытания ядерного оружия, а также которые подверглись воздействию военных полигонов;

      8) лесоустроительные проекты государственных лесовладений и лесоустройства и (или) специальных обследований для отнесения государственного лесного фонда к категориям, перевода из одной категории в другую, а также выделения особо защитных участков, на которых лесопользование запрещается или ограничивается;

      9) проектные и иные документы для видов деятельности, не требующих экологического разрешения, для которых законами Республики Казахстан предусмотрено обязательное наличие положительного заключения государственной экологической экспертизы.

      По объектам государственной экологической экспертизы, указанным в подпункте 1) настоящего пункта, государственная экологическая экспертиза проводится в рамках процедуры выдачи экологических разрешений и отдельное заключение государственной экологической экспертизы не выдается.

      Сноска. Статья 87 с изменениями, внесенными Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 88. Органы, осуществляющие государственную экологическую экспертизу

      1. Государственная экологическая экспертиза организуется и проводится уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в отношении:

      1) проектной документации по строительству и (или) эксплуатации объектов I категории в рамках процедуры выдачи экологических разрешений, а также процедуры пересмотра комплексных экологических разрешений;

      2) проектной документации по строительству и (или) эксплуатации объектов II категории в рамках процедуры выдачи комплексных экологических разрешений в случае их получения операторами в добровольном порядке;

      3) объектов государственной экологической экспертизы, указанных в подпунктах 3) – 8) части первой статьи 87 настоящего Кодекса.

      Компетенция уполномоченного органа в области охраны окружающей среды в отношении иных объектов государственной экологической экспертизы, предусмотренных законами Республики Казахстан, определяется правилами проведения государственной экологической экспертизы, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды (далее – правила проведения государственной экологической экспертизы).

      Распределение функций и полномочий по проведению государственной экологической экспертизы между уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, его структурными и территориальными подразделениями устанавливается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      2. Государственная экологическая экспертиза организуется и проводится местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения, столицы в отношении:

      1) проектной документации по строительству и (или) эксплуатации объектов II категории в рамках процедуры выдачи экологических разрешений на воздействие;

      2) проектной документации по строительству и (или) эксплуатации объектов III категории при подготовке декларации о воздействии на окружающую среду;

      3) иных объектов государственной экологической экспертизы, предусмотренных законами Республики Казахстан, государственная экологическая экспертиза которых не входит в компетенцию уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

Статья 89. Порядок проведения государственной экологической экспертизы

      1. Государственная экологическая экспертиза организуется и проводится в соответствии с настоящим Кодексом и правилами проведения государственной экологической экспертизы.

      2. Документация на государственную экологическую экспертизу представляется в электронной форме в соответствии с правилами проведения государственной экологической экспертизы.

      3. Сроки проведения государственной экологической экспертизы, процедура и сроки направления замечаний экспертов и устранения таких замечаний заявителем определяются в рамках:

      1) процедуры выдачи комплексных экологических разрешений – статьей 115 настоящего Кодекса;

      2) процедуры пересмотра комплексных экологических разрешений – статьей 118 настоящего Кодекса.

      4. Сроки проведения государственной экологической экспертизы, процедура и сроки направления замечаний экспертов и устранения таких замечаний заявителем в рамках процедуры выдачи экологических разрешений на воздействие определяются статьей 123 настоящего Кодекса.

      5. В отношении объектов, указанных в статье 87 настоящего Кодекса, за исключением подпунктов 1) и 2) статьи 87 настоящего Кодекса, сроки проведения государственной экологической экспертизы, процедура и сроки направления замечаний экспертов и устранения таких замечаний заявителем, основания для выдачи отрицательного заключения государственной экологической экспертизы определяются правилами проведения государственной экологической экспертизы.

      6. В отношении объектов, указанных в подпункте 2) статьи 87 настоящего Кодекса, срок проведения государственной экологической экспертизы не должен превышать пятнадцать рабочих дней с момента представления пакета документов в соответствии с пунктом 2 настоящей статьи.

      Местный исполнительный орган, выдающий заключение государственной экологической экспертизы, рассматривает документы на предмет их полноты и комплектности в срок не более трех рабочих дней со дня регистрации. В течение указанного срока заявление принимается к рассмотрению либо отклоняется в случае представления неполного пакета документов и (или) неполных сведений с указанием причин возврата такого заявления.

      При наличии замечаний по проектам и прилагающимся к ним материалам, представляемым на государственную экологическую экспертизу, эксперты в течение семи рабочих дней направляют лицу, представившему их, такие замечания, которые устраняются заказчиком в течение трех рабочих дней со дня их получения.

      В случае неустранения замечаний выдается отрицательное заключение государственной экологической экспертизы в сроки, определенные частью первой настоящего пункта.

      В случае устранения ранее направленных замечаний выдается положительное заключение государственной экологической экспертизы.

Статья 90. Заключение государственной экологической экспертизы

      1. Положительное заключение государственной экологической экспертизы содержит выводы о:

      1) соответствии документации, представленной на государственную экологическую экспертизу, требованиям экологического законодательства Республики Казахстан;

      2) допустимости принятия решения о реализации документации, представленной на государственную экологическую экспертизу.

      2. В случае несоответствия документации, представленной на государственную экологическую экспертизу, требованиям экологического законодательства Республики Казахстан выносится отрицательное заключение государственной экологической экспертизы.

      3. Реализация документации, представленной на государственную экологическую экспертизу, до получения положительного заключения обязательной государственной экологической экспертизы запрещается.

      4. Заключение государственной экологической экспертизы подписывается руководителями ведомства уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, его территориальных подразделений или местных исполнительных органов в пределах их компетенции, определенной в соответствии со статьей 88 настоящего Кодекса.

      5. Аннулирование положительного заключения государственной экологической экспертизы осуществляется органом, его выдавшим, на основании письменного обращения или согласия лица, которому было выдано такое заключение.

      6. При выявлении нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан лишение (отзыв) положительного заключения государственной экологической экспертизы осуществляется в судебном порядке.

      Сноска. Статья 90 с изменением, внесенным Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 91. Права руководителей подразделений, осуществляющих государственную экологическую экспертизу

      1. Руководители подразделений, осуществляющих государственную экологическую экспертизу, имеют право:

      1) определять методы проведения государственной экологической экспертизы;

      2) отклонять представленные на государственную экологическую экспертизу документы, не отвечающие требованиям экологического законодательства Республики Казахстан в части их полноты и комплектности;

      3) направлять в соответствии с настоящим Кодексом аргументированные замечания к документам, представленным на государственную экологическую экспертизу, в том числе возвращать на доработку документы, содержащие ошибки в расчетах и другие несоответствия, исправление которых требует проведения дополнительных исследований, поисковых работ или иных мероприятий;

      4) запрашивать необходимые для проведения государственной экологической экспертизы дополнительные материалы, представление которых регламентировано правилами проведения государственной экологической экспертизы;

      5) создавать в соответствии с настоящим Кодексом экспертные советы государственной экологической экспертизы, возглавлять их и организовывать их деятельность;

      6) привлекать в процессе проведения государственной экологической экспертизы внешних экспертов для проведения специальных исследований;

      7) проводить контроль за деятельностью подразделений, осуществляющих государственную экологическую экспертизу, и создаваемых экспертных советов;

      8) готовить и передавать соответствующие материалы правоохранительным и иным органам для решения вопросов о привлечении к ответственности лиц за нарушение требований экологического законодательства Республики Казахстан в части проведения государственной экологической экспертизы.

      2. При организации и проведении государственной экологической экспертизы руководители подразделений, указанные в пункте 1 настоящей статьи, независимы и действуют в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      3. Независимость руководителей подразделений обеспечивается положениями о них, утверждаемыми уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, включающими условия, не противоречащие законодательству Республики Казахстан.

Статья 92. Эксперт государственной экологической экспертизы

      1. Экспертом государственной экологической экспертизы является государственный служащий подразделения уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, осуществляющего государственную экологическую экспертизу.

      2. К проведению государственной экологической экспертизы не может быть привлечено лицо, состоящее в близком родстве или свойстве с руководителями заказчика или разработчика объекта государственной экологической экспертизы.

      3. Эксперт государственной экологической экспертизы несет ответственность за выполненную им экспертизу в соответствии с законами Республики Казахстан.

      4. Запрещается вмешательство государственных органов, физических, юридических и должностных лиц в деятельность эксперта государственной экологической экспертизы, связанную с проведением государственной экологической экспертизы.

      5. Нарушенные права эксперта государственной экологической экспертизы подлежат защите, а лица, виновные в таком нарушении, несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

      6. Эксперт государственной экологической экспертизы имеет право:

      1) запрашивать в пределах срока проведения государственной экологической экспертизы необходимые для ее проведения дополнительные материалы, представление которых регламентировано правилами проведения государственной экологической экспертизы, в целях всесторонней и объективной оценки документации, представленной на государственную экологическую экспертизу;

      2) инициировать в процессе проведения государственной экологической экспертизы привлечение внешних экспертов для проведения специальных исследований;

      3) вносить руководителю подразделения, осуществляющего государственную экологическую экспертизу, предложения по совершенствованию организации работы государственной экологической экспертизы, методологии, порядку и принципам ее проведения;

      4) формировать особое мнение по документации, представленной на государственную экологическую экспертизу, которое прилагается к заключению государственной экологической экспертизы. Особое мнение, сформированное экспертом, носит исключительно информативный характер и не является обязательным для соблюдения при реализации документации, представленной на государственную экологическую экспертизу.

      7. Эксперт государственной экологической экспертизы обязан:

      1) обеспечивать комплексное, объективное и качественное проведение государственной экологической экспертизы;

      2) проводить государственную экологическую экспертизу с соблюдением требований экологического законодательства Республики Казахстан;

      3) соблюдать установленные сроки и порядок проведения государственной экологической экспертизы;

      4) готовить аргументированные заключения государственной экологической экспертизы и своевременно передавать их органам, принимающим решение о реализации документации, представленной на государственную экологическую экспертизу, и заказчикам;

      5) аргументированно обосновывать направляемые замечания к документам, представленным на государственную экологическую экспертизу, с указанием конкретных норм и требований экологического законодательства Республики Казахстан и (или) выводов заключения по результатам оценки воздействия на окружающую среду, если в соответствии с настоящим Кодексом требуется проведение обязательной оценки воздействия на окружающую среду;

      6) обеспечивать сохранность документации, представленной на государственную экологическую экспертизу, и согласовывать свои действия в отношении конфиденциальных документов с лицом, их представившим, не допускать разглашения вверенных ему сведений.

Статья 93. Привлечение внешних экспертов в процессе проведения государственной экологической экспертизы

      1. Если в процессе проведения государственной экологической экспертизы требуются специальные знания, которые отсутствуют у экспертов государственной экологической экспертизы, органы, осуществляющие государственную экологическую экспертизу, имеют право обратиться за экспертными заключениями в иные государственные органы и организации, а также к отдельным национальным и международным экспертам, обладающим соответствующими знаниями и опытом.

      2. Привлечение внешних экспертов осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан о государственных закупках.

Статья 94. Экспертные советы государственной экологической экспертизы

      1. При уполномоченном органе в области охраны окружающей среды создаются экспертные советы государственной экологической экспертизы, являющиеся постоянными консультативно-совещательными органами, действующие в соответствии с положениями о них.

      2. Положения об экспертных советах государственной экологической экспертизы уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, их персональные составы утверждаются руководителем ведомства уполномоченного органа в области охраны окружающей среды и руководителями его территориальных органов.

      3. Членами экспертных советов государственной экологической экспертизы могут быть должностные лица государственных органов, функции которых связаны с охраной окружающей среды, ученые научно-исследовательских учреждений, высших учебных заведений, специалисты-практики и представители общественности.

      4. К ведению экспертных советов государственной экологической экспертизы относится:

      1) обсуждение проблем обеспечения экологической безопасности, вопросов охраны окружающей среды, использования и воспроизводства природных ресурсов при проведении государственной экологической экспертизы;

      2) рассмотрение проектов заключений государственной экологической экспертизы в отношении объектов повышенной экологической опасности.

Статья 95. Гласность государственной экологической экспертизы

      1. Гласность государственной экологической экспертизы и участие общественности в принятии решений по вопросам охраны окружающей среды и использования природных ресурсов обеспечиваются путем проведения общественных слушаний.

      2. Заинтересованной общественности предоставляется возможность выразить свое мнение в период проведения государственной экологической экспертизы.

      3. Заключение государственной экологической экспертизы должно быть размещено на интернет-ресурсе уполномоченного органа в области охраны окружающей среды или его территориального подразделения в течение пяти рабочих дней после его выдачи и находиться в открытом доступе не менее тридцати рабочих дней с даты его размещения.

      4. Заинтересованная общественность вправе оспорить заключение государственной экологической экспертизы в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Статья 96. Проведение общественных слушаний

      1. Проведение общественных слушаний до начала или в процессе осуществления государственной экологической экспертизы является обязательным.

      В случае завершения общественных слушаний до начала процесса проведения государственной экологической экспертизы заявление на проведение государственной экологической экспертизы или заявление на выдачу экологического разрешения должно быть направлено в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды не позднее шести месяцев с даты подписания протокола общественных слушаний.

      2. Общественные слушания в рамках государственной экологической экспертизы проводятся в соответствии с правилами проведения общественных слушаний.

      3. При повторной подаче в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды заявления на государственную экологическую экспертизу после получения отказа в выдаче экологического разрешения (в случае, предусмотренном частью второй статьи 87 настоящего Кодекса) или отрицательного заключения государственной экологической экспертизы повторное проведение общественных слушаний не требуется, за исключением следующих случаев:

      1) если повторно подаваемое заявление и (или) прилагаемые документы предполагают существенные изменения в намечаемую деятельность, предусмотренные пунктом 2 статьи 65 настоящего Кодекса, которые ранее не были рассмотрены на общественных слушаниях;

      2) если в протоколе ранее проведенных общественных слушаний имеются замечания и (или) предложения общественности, не снятые их авторами в ходе проведения таких общественных слушаний;

      3) если при проведении общественных слушаний были допущены нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан к порядку проведения общественных слушаний.

      Сноска. Статья 96 с изменениями, внесенными Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 97. Порядок рассмотрения разногласий при проведении государственной экологической экспертизы

      1. Разногласия при проведении государственной экологической экспертизы рассматриваются путем переговоров либо в судебном порядке.

      2. Путем переговоров разногласия по вопросам государственной экологической экспертизы рассматриваются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды по обращению любой из заинтересованных сторон.

Параграф 2. Общественная экологическая экспертиза

Статья 98. Общественная экологическая экспертиза

      1. Общественная экологическая экспертиза проводится на добровольных началах экспертными комиссиями, создаваемыми некоммерческими организациями.

      2. Общественная экологическая экспертиза рассматривает любую деятельность на предмет соблюдения общественных интересов по сохранению окружающей среды, благоприятной для жизни и (или) здоровья людей.

      3. Инициаторами общественной экологической экспертизы могут выступать физические и юридические лица.

Статья 99. Организатор общественной экологической экспертизы

      1. Организатором общественной экологической экспертизы признается некоммерческая организация, от лица которой подается уведомление о проведении общественной экологической экспертизы и принимаются меры по организации деятельности экспертной комиссии.

      2. Организатор общественной экологической экспертизы имеет право:

      1) запрашивать у лица, чья деятельность является объектом общественной экологической экспертизы, документы и материалы, необходимые для проведения общественной экологической экспертизы;

      2) создавать экспертную комиссию для проведения общественной экологической экспертизы;

      3) представлять в государственные органы, органы местного самоуправления, должностным лицам, физическим и юридическим лицам заключение общественной экологической экспертизы.

      3. Организатор общественной экологической экспертизы обязан:

      1) организовать общественную экологическую экспертизу в соответствии с требованиями настоящего Кодекса;

      2) обеспечить информирование общественности о ходе и результатах общественной экологической экспертизы и учет общественного мнения при подготовке заключения общественной экологической экспертизы;

      3) обеспечить гласность заключения общественной экологической экспертизы для общественности.

Статья 100. Эксперты общественной экологической экспертизы

      1. Экспертом общественной экологической экспертизы является физическое лицо, обладающее научными и (или) практическими знаниями по рассматриваемому вопросу и привлеченное организатором общественной экологической экспертизы к проведению такой экспертизы.

      2. Экспертом общественной экологической экспертизы не может быть:

      1) представитель лица, чья деятельность является объектом общественной экологической экспертизы;

      2) представитель составителя отчета о возможных воздействиях;

      3) физическое лицо, состоящее в трудовых или иных договорных отношениях с лицом, чья деятельность является объектом общественной экологической экспертизы, или составителем отчета о возможных воздействиях;

      4) представитель юридического лица, состоящего в договорных отношениях с лицом, чья деятельность является объектом общественной экологической экспертизы, или составителем отчета о возможных воздействиях.

      3. Эксперт общественной экологической экспертизы участвует в ее проведении в соответствии с законодательством Республики Казахстан и заданием, выданным организатором общественной экологической экспертизы.

      4. Эксперт общественной экологической экспертизы при проведении общественной экологической экспертизы имеет право выражать особое мнение по объекту общественной экологической экспертизы, которое прилагается к заключению общественной экологической экспертизы.

      5. Эксперт общественной экологической экспертизы обязан:

      1) соблюдать требования экологического законодательства Республики Казахстан;

      2) обеспечивать объективность и обоснованность выводов заключения по объекту общественной экологической экспертизы, а также учет замечаний и предложений по объекту общественной экологической экспертизы от заинтересованной общественности;

      3) обеспечивать сохранность материалов и конфиденциальность сведений, представленных на общественную экологическую экспертизу, а также не допускать нарушения прав интеллектуальной собственности.

Статья 101. Права и обязанности лица, чья деятельность является объектом общественной экологической экспертизы

      1. Лицо, чья деятельность является объектом общественной экологической экспертизы, имеет право:

      1) на защиту охраняемых законом конфиденциальных сведений, содержащихся в документации по намечаемой и осуществляемой деятельности;

      2) получать информацию и иметь доступ к информации о ходе и результатах проведения общественной экологической экспертизы;

      3) участвовать в общественных слушаниях и иных мероприятиях, проводимых в рамках общественной экологической экспертизы;

      4) представлять свои разъяснения и комментарии к заключению общественной экологической экспертизы.

      2. Лицо, чья деятельность является объектом общественной экологической экспертизы, обязано представить:

      1) документы и материалы, необходимые для проведения общественной экологической экспертизы;

      2) письменный ответ в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды на рекомендации, изложенные в заключении общественной экологической экспертизы.

Статья 102. Финансирование общественной экологической экспертизы

      Финансирование общественной экологической экспертизы осуществляется за счет:

      1) собственных средств некоммерческих организаций, которые организуют и (или) проводят общественную экологическую экспертизу;

      2) иных источников, не запрещенных законами Республики Казахстан.

Статья 103. Уведомление о проведении общественной экологической экспертизы

      1. Общественная экологическая экспертиза осуществляется при условии направления уведомления организатором экспертизы о ее проведении.

      2. Уведомление о проведении общественной экологической экспертизы подается ее организатором в местные исполнительные органы, на территории которых намечается деятельность объекта экологической экспертизы.

      3. В уведомлении о проведении общественной экологической экспертизы должны быть указаны:

      1) наименование, юридический адрес организатора общественной экологической экспертизы;

      2) характер деятельности, предусмотренной уставом организатора общественной экологической экспертизы;

      3) сведения о составе экспертной комиссии общественной экологической экспертизы;

      4) сведения об объекте общественной экологической экспертизы;

      5) срок проведения общественной экологической экспертизы, который не может превышать двадцать пять рабочих дней.

      4. Проведение общественной экологической экспертизы не допускается, если:

      1) общественная экологическая экспертиза ранее была дважды проведена в отношении данного объекта;

      2) объект общественной экологической экспертизы содержит сведения, составляющие государственную, коммерческую и иную охраняемую законом тайну;

      3) устав организатора общественной экологической экспертизы не предусматривает деятельности данной некоммерческой организации по проведению общественной экологической экспертизы.

Статья 104. Заключение общественной экологической экспертизы

      1. Результаты общественной экологической экспертизы оформляются в виде заключения общественной экологической экспертизы, которое носит рекомендательный характер.

      2. Заключение общественной экологической экспертизы должно содержать:

      1) наименование и юридический адрес организатора экологической экспертизы;

      2) фамилию, имя, отчество (если оно указано в документе, удостоверяющем личность) или полное наименование лица, чья деятельность является объектом общественной экологической экспертизы, наименование и место нахождения объекта общественной экологической экспертизы;

      3) сведения о направлении уведомления о проведении общественной экологической экспертизы в местный исполнительный орган;

      4) сроки проведения общественной экологической экспертизы;

      5) перечень документов, представленных на общественную экологическую экспертизу, а также перечень иных документов, использованных в процессе ее проведения;

      6) состав членов экспертной комиссии общественной экологической экспертизы;

      7) изложение результатов общественной экологической экспертизы;

      8) описание задания по проведению общественной экологической экспертизы, определенного организатором общественной экологической экспертизы;

      9) описание процесса общественной экологической экспертизы, в том числе взаимодействия с общественностью, лицом, чья деятельность является объектом общественной экологической экспертизы, и иными заинтересованными сторонами;

      10) выводы общественной экологической экспертизы.

      3. Выводы общественной экологической экспертизы должны содержать заключение о соответствии объекта общественной экологической экспертизы требованиям экологического законодательства Республики Казахстан.

      4. Заключение общественной экологической экспертизы подписывается уполномоченным представителем организатора общественной экологической экспертизы, председателем и членами экспертной комиссии.

      5. Заключение общественной экологической экспертизы направляется:

      1) в местный исполнительный орган, в который ранее было направлено соответствующее уведомление о проведении общественной экологической экспертизы;

      2) в орган, осуществляющий государственную экологическую экспертизу данного объекта или выдавший в его отношении экологическое разрешение;

      3) лицу, чья деятельность является объектом общественной экологической экспертизы;

      4) в государственные органы, принимающие решения о реализации объекта общественной экологической экспертизы;

      5) в средства массовой информации.

Статья 105. Использование результатов общественной экологической экспертизы

      1. Лицо, чья деятельность является объектом общественной экологической экспертизы, обязано в месячный срок со дня получения заключения общественной экологической экспертизы рассмотреть выводы и рекомендации, содержащиеся в нем, и направить свои комментарии в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды, а также организатору общественной экологической экспертизы.

      2. Заключение общественной экологической экспертизы должно быть рассмотрено при проведении государственной экологической экспертизы. Результаты такого рассмотрения должны быть направлены организатору общественной экологической экспертизы и в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

      3. Заключение общественной экологической экспертизы может быть также учтено при принятии решений местными исполнительными органами, финансовыми организациями и лицом, чья деятельность является объектом общественной экологической экспертизы, при реализации соответствующей деятельности.

      4. Результаты общественной экологической экспертизы могут быть также учтены при проведении комплексной вневедомственной экспертизы проектов (проектно-сметной документации), предназначенных для строительства новых или реконструкции (расширения, технического перевооружения, модернизации), капитального ремонта существующих зданий и сооружений, их комплексов, инженерных и транспортных коммуникаций, консервации незавершенных объектов и постутилизации (сноса) объектов, выработавших свой ресурс.

Глава 9. ЭКОЛОГИЧЕСКИЕ РАЗРЕШЕНИЯ

Статья 106. Общие положения

      1. Экологическое разрешение – документ, удостоверяющий право индивидуальных предпринимателей и юридических лиц на осуществление негативного воздействия на окружающую среду и определяющий экологические условия осуществления деятельности.

      Под экологическими условиями понимаются индивидуальные требования, предъявляемые к строительству и эксплуатации объектов I и II категорий в целях обеспечения соблюдения применимых к такой деятельности экологических требований, установленных экологическим законодательством Республики Казахстан, а также выводов, содержащихся в заключениях по результатам оценки воздействия на окружающую среду.

      Запрещается включение в экологические разрешения условий, которые не направлены на обеспечение охраны окружающей среды.

      2. Оператор, получивший экологическое разрешение, а также физические и юридические лица, привлеченные оператором объекта для выполнения отдельных работ и (или) оказания отдельных услуг на территории соответствующего объекта I или II категории при его строительстве, реконструкции или эксплуатации, обязаны соблюдать условия такого экологического разрешения и несут ответственность за их несоблюдение в соответствии с законами Республики Казахстан. Получение такими физическими и юридическими лицами отдельного экологического разрешения для выполнения работ и (или) оказания услуг на территории соответствующего объекта I или II категории не требуется.

      3. Экологическое разрешение выдается на эксплуатацию каждого отдельного объекта I и II категорий и (или) проведение строительно-монтажных работ I и II категорий, работ по рекультивации и (или) ликвидации I и II категорий.

      4. В Республике Казахстан выдаются следующие виды экологических разрешений:

      1) комплексное экологическое разрешение;

      2) экологическое разрешение на воздействие.

      5. Строительство и эксплуатация объектов I и II категорий без соответствующего экологического разрешения запрещаются.

      6. Выбросы парниковых газов не являются предметом экологических разрешений, за исключением выбросов веществ, определенных в качестве загрязняющих в соответствии с настоящим Кодексом.

      7. Экологическое разрешение не требуется:

      для осуществления деятельности по строительству и эксплуатации объектов III и IV категорий, за исключением случаев, когда они размещаются в пределах промышленной площадки объекта I или II категории и технологически связаны с ним;

      для проведения в пределах промышленной площадки объекта I или II категории строительно-монтажных работ и работ по рекультивации и (или) ликвидации, отнесенных к III или IV категории в соответствии с инструкцией по определению категории объекта, оказывающего негативное воздействие на окружающую среду.

      Деятельность по эксплуатации объектов III категории может осуществляться при условии подачи декларации о воздействии на окружающую среду в соответствии со статьей 110 настоящего Кодекса.

      Правила выдачи экологических разрешений, представления декларации о воздействии на окружающую среду утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды (далее – правила выдачи экологических разрешений).

      8. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды и местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы ведут реестр экологических разрешений и деклараций о воздействии на окружающую среду в порядке, определяемом уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Статья 106 с изменениями, внесенными Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 107. Действие экологического разрешения и декларации о воздействии на окружающую среду при смене оператора объекта

      1. В случае смены оператора объекта в результате отчуждения объекта или его передачи в иное законное пользование другому лицу, реорганизации оператора объекта путем выделения, разделения или присоединения или в других случаях универсального правопреемства ранее выданное экологическое разрешение или представленная декларация о воздействии на окружающую среду сохраняет свою силу и становится обязательным (обязательной) для нового оператора объекта.

      2. В течение десяти рабочих дней с даты наступления обстоятельств, указанных в пункте 1 настоящей статьи, новый оператор обязан подать в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды заявление на переоформление экологического разрешения в соответствии со статьей 108 настоящего Кодекса.

Статья 108. Порядок переоформления экологического разрешения

      1. Переоформление экологического разрешения осуществляется в течение пяти рабочих дней в случаях:

      1) изменения наименования, изменения организационно-правовой формы оператора объекта, на который выдано экологическое разрешение;

      2) указанных в статье 107 настоящего Кодекса.

      2. Переоформление экологического разрешения осуществляется на основании заявления на переоформление разрешения.

      В случае переоформления экологического разрешения по основанию, предусмотренному подпунктом 2) пункта 1 настоящей статьи, к заявлению должна быть приложена копия правоустанавливающего документа, подтверждающего смену оператора объекта.

Статья 109. Приостановление действия, лишение (отзыв) и аннулирование экологического разрешения

      1. Приостановление действия и лишение (отзыв) экологического разрешения осуществляются по основаниям и в порядке, которые предусмотрены законами Республики Казахстан.

      2. Орган, выдавший экологическое разрешение, аннулирует экологическое разрешение со дня получения соответствующего письменного обращения оператора объекта или со дня вступления в действие нового экологического разрешения.

      Сноска. Статья 109 с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 110. Декларация о воздействии на окружающую среду

      1. Лица, осуществляющие деятельность на объектах III категории (далее – декларант), представляют в местный исполнительный орган соответствующей административно-территориальной единицы декларацию о воздействии на окружающую среду.

      2. Декларация о воздействии на окружающую среду представляется в письменной форме или в форме электронного документа, подписанного электронной цифровой подписью.

      3. Декларация о воздействии на окружающую среду должна содержать следующие сведения:

      1) наименование, организационно-правовую форму, бизнес-идентификационный номер и адрес (место нахождения) юридического лица или фамилию, имя, отчество (если оно указано в документе, удостоверяющем личность), индивидуальный идентификационный номер, место жительства индивидуального предпринимателя;

      2) наименование и краткую характеристику объекта;

      3) вид основной деятельности, виды и объем производимой продукции, выполняемых работ, оказываемых услуг;

      4) декларируемое количество выбросов загрязняющих веществ, количество и виды отходов (образовываемых, накапливаемых и передаваемых специализированным организациям по управлению отходами);

      5) для намечаемой деятельности – номер и дату выдачи положительного заключения государственной экологической экспертизы для объектов III категории.

      4. Декларация о воздействии на окружающую среду представляется:

      1) перед началом намечаемой деятельности;

      2) после начала осуществления деятельности – в случае существенного изменения технологических процессов основных производств, качественных и количественных характеристик выбросов загрязняющих веществ и стационарных источников, отходов (образовываемых, накапливаемых и передаваемых специализированным организациям по управлению отходами).

      5. В случае существенного изменения технологических процессов, качественных и количественных характеристик выбросов загрязняющих веществ и стационарных источников, отходов (образовываемых, накапливаемых и передаваемых специализированным организациям по управлению отходами) декларант обязан в течение трех месяцев с даты внесения соответствующих существенных изменений представить новую декларацию о воздействии на окружающую среду.

      6. Форма декларации о воздействии на окружающую среду и порядок ее заполнения устанавливаются правилами выдачи экологических разрешений.

      7. За непредставление декларации о воздействии на окружающую среду и (или) предоставление недостоверной информации, содержащейся в этой декларации, лица несут ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

      8. Местные исполнительные органы ежеквартально до 5 числа месяца, следующего за отчетным периодом, направляют в территориальное подразделение уполномоченного органа в области охраны окружающей среды сводные данные по принятым декларациям о воздействии на окружающую среду по форме, утвержденной уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Сноска. Статья 110 с изменением, внесенным Законом РК от 02.10.2023 № 31-VIII (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Параграф 1. Комплексное экологическое разрешение

Статья 111. Общие положения о комплексном экологическом разрешении

      1. Наличие комплексного экологического разрешения обязательно для объектов I категории.

      2. Операторы иных объектов, не указанных в пункте 1 настоящей статьи, вправе в добровольном порядке получить комплексное экологическое разрешение при наличии утвержденных Правительством Республики Казахстан заключений по наилучшим доступным техникам для соответствующего технологического процесса или отрасли производства.

      3. Комплексные экологические разрешения выдаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      В случае, предусмотренном пунктом 3 статьи 115 настоящего Кодекса, комплексное экологическое разрешение выдается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды по согласованию с соответствующими государственными органами.

      4. Комплексное экологическое разрешение действует бессрочно, за исключением случая, предусмотренного частью третьей настоящего пункта.

      Оператор объекта, в отношении которого выдано комплексное экологическое разрешение, в случае утверждения нового заключения по наилучшим доступным техникам, устанавливающего требования, которым такой объект не соответствует, обязан подать заявление на пересмотр комплексного экологического разрешения в соответствии с пунктом 2 статьи 118 настоящего Кодекса.

      В случае, указанном в части второй настоящего пункта, действие ранее выданного комплексного экологического разрешения прекращается по истечении одного года после даты утверждения такого заключения по наилучшим доступным техникам, если такое комплексное экологическое разрешение не было пересмотрено в указанный срок.

Статья 112. Содержание комплексного экологического разрешения

      1. Комплексное экологическое разрешение представляет собой документ установленного образца, содержащий:

      1) сведения о его обладателе (операторе), объекте и осуществляемых на нем видах деятельности;

      2) экологические условия осуществления деятельности, в том числе:

      технологические нормативы;

      нормативы эмиссий в окружающую среду;

      нормативы допустимых физических воздействий на природную среду;

      лимиты накопления отходов, лимиты захоронения отходов (при наличии собственного полигона);

      лимиты размещения серы в открытом виде на серных картах (при проведении операций по разведке и (или) добыче углеводородов);

      лимиты на специальное водопользование в соответствии с Водным кодексом Республики Казахстан в случае, если деятельность включает специальное водопользование;

      мероприятия по повышению энергоэффективности и энергосбережению;

      программу управления отходами;

      действия и меры по эксплуатации объекта в ситуациях, представляющих опасность для окружающей среды;

      программу производственного экологического контроля, в том числе требования по проведению производственного мониторинга, включая мониторинг состояния почв и подземных вод и автоматизированный мониторинг эмиссий;

      необходимые условия и меры по предотвращению загрязнения почв и подземных вод, а также требования по регулярному наблюдению и контролю за соблюдением таких условий и мер в целях предотвращения утечек, разливов, аварий и иных нештатных ситуаций в процессе использования оборудования или при хранении отходов и иных опасных веществ;

      для действующих объектов I категории при невозможности соблюдения ими технологических показателей, связанных с применением наилучших доступных техник, – проект программы повышения экологической эффективности;

      иные требования по охране окружающей среды, указанные в заключении об оценке воздействия на окружающую среду;

      3) обоснование причин принятия решения о выдаче комплексного экологического разрешения.

      2. Формы бланков комплексного экологического разрешения и порядок их заполнения устанавливаются правилами выдачи экологических разрешений.

Статья 113. Наилучшие доступные техники

      1. Под наилучшими доступными техниками понимается наиболее эффективная и передовая стадия развития видов деятельности и методов их осуществления, которая свидетельствует об их практической пригодности для того, чтобы служить основой установления технологических нормативов и иных экологических условий, направленных на предотвращение или, если это практически неосуществимо, минимизацию негативного антропогенного воздействия на окружающую среду. При этом:

      1) под техниками понимаются как используемые технологии, так и способы, методы, процессы, практики, подходы и решения, применяемые к проектированию, строительству, обслуживанию, эксплуатации, управлению и выводу из эксплуатации объекта;

      2) техники считаются доступными, если уровень их развития позволяет внедрить такие техники в соответствующем секторе производства на экономически и технически возможных условиях, принимая во внимание затраты и выгоды, вне зависимости от того, применяются ли или производятся ли такие техники в Республике Казахстан, и лишь в той мере, в какой они обоснованно доступны для оператора объекта;

      3) под наилучшими понимаются те доступные техники, которые наиболее действенны в достижении высокого общего уровня охраны окружающей среды как единого целого.

      2. Применение наилучших доступных техник направлено на комплексное предотвращение загрязнения окружающей среды, минимизацию и контроль негативного антропогенного воздействия на окружающую среду.

      Под областями применения наилучших доступных техник понимаются отдельные отрасли экономики, виды деятельности, технологические процессы, технические, организационные или управленческие аспекты ведения деятельности, для которых в соответствии с настоящим Кодексом определяются наилучшие доступные техники. Области применения наилучших доступных техник определяются в приложении 3 к настоящему Кодексу.

      3. Наилучшие доступные техники определяются на основании сочетания следующих критериев:

      1) использование малоотходной технологии;

      2) использование менее опасных веществ;

      3) способствование восстановлению и рециклингу веществ, образующихся и используемых в технологическом процессе, а также отходов, насколько это применимо;

      4) сопоставимость процессов, устройств и операционных методов, успешно испытанных на промышленном уровне;

      5) технологические прорывы и изменения в научных знаниях;

      6) природа, влияние и объемы соответствующих эмиссий в окружающую среду;

      7) даты ввода в эксплуатацию для новых и действующих объектов;

      8) продолжительность сроков, необходимых для внедрения наилучшей доступной техники;

      9) уровень потребления и свойства сырья и ресурсов (включая воду), используемых в процессах, и энергоэффективность;

      10) необходимость предотвращения или сокращения до минимума общего уровня негативного воздействия эмиссий на окружающую среду и рисков для окружающей среды;

      11) необходимость предотвращения аварий и сведения до минимума негативных последствий для окружающей среды;

      12) информация, опубликованная международными организациями;

      13) промышленное внедрение на двух и более объектах в Республике Казахстан или за ее пределами.

      4. В качестве наилучшей доступной техники не могут быть определены технологические процессы, технические, управленческие и организационные способы, методы, подходы и практики, при применении которых предотвращение или сокращение негативного воздействия на один или несколько компонентов природной среды достигается за счет увеличения негативного воздействия на другие компоненты природной среды.

      5. Заключения по наилучшим доступным техникам утверждаются Правительством Республики Казахстан на основании справочников по наилучшим доступным техникам. Заключения по наилучшим доступным техникам включают следующие положения:

      1) выводы по наилучшим доступным техникам;

      2) описание наилучших доступных техник;

      3) информацию, необходимую для оценки применимости наилучших доступных техник;

      4) уровни эмиссий, связанные с применением наилучших доступных техник;

      5) иные технологические показатели, связанные с применением наилучших доступных техник, в том числе уровни потребления энергетических, водных и иных ресурсов;

      6) требования по мониторингу, связанные с применением наилучших доступных техник;

      7) требования по ремедиации.

      Уровни эмиссий, связанные с применением наилучших доступных техник, определяются как диапазон уровней эмиссий (концентраций загрязняющих веществ), которые могут быть достигнуты при нормальных условиях эксплуатации объекта с применением одной или нескольких наилучших доступных техник, описанных в заключении по наилучшим доступным техникам, с учетом усреднения за определенный период времени и при определенных условиях. В заключениях по наилучшим доступным техникам также приводится описание условий, при которых могут быть достигнуты уровни эмиссий на нижней границе диапазона.

      Иные технологические показатели, связанные с применением наилучших доступных техник, в том числе уровни потребления энергетических, водных и иных ресурсов, определяются как диапазон значений, которые могут быть достигнуты при нормальных условиях эксплуатации объекта с применением одной или нескольких наилучших доступных техник, описанных в заключении по наилучшим доступным техникам.

      6. Правительство Республики Казахстан определяет порядок разработки, применения, мониторинга и пересмотра справочников по наилучшим доступным техникам (далее – правила разработки, применения, мониторинга и пересмотра справочников по наилучшим доступным техникам) и утверждает справочники по наилучшим доступным техникам.

      Справочники по наилучшим доступным техникам разрабатываются на основе следующих принципов:

      1) открытости и прозрачности процесса разработки справочников по наилучшим доступным техникам на основе участия и паритета интересов всех заинтересованных сторон;

      2) обязательности участия представителей общественности, независимых отечественных и зарубежных экспертов, обладающих необходимыми знаниями и опытом по соответствующим областям применения наилучших доступных техник;

      3) ориентированности на наилучший мировой опыт;

      4) цикличности, динамичности и опережающего развития;

      5) широкого охвата общественного мнения, в том числе обязательности проведения общественных слушаний;

      6) необходимости достижения консенсуса всех заинтересованных сторон.

      Первым этапом разработки и (или) пересмотра справочников по наилучшим доступным техникам является проведение комплексного технологического аудита, правила проведения которого включаются в правила разработки, применения, мониторинга и пересмотра справочников по наилучшим доступным техникам.

      Комплексный технологический аудит представляет собой процесс экспертной оценки применяемых на предприятиях техник (технологий, способов, методов, процессов, практики, подходов и решений), направленных на предотвращение и (или) минимизацию негативного антропогенного воздействия на окружающую среду, в том числе путем сбора соответствующих сведений и (или) посещений объектов, подпадающих под области применения наилучших доступных техник.

      Комплексный технологический аудит и мониторинг внедренных наилучших доступных техник на предмет результативности и актуальности проводятся организацией, осуществляющей функции Бюро по наилучшим доступным техникам.

      7. Организация, осуществляющая функции Бюро по наилучшим доступным техникам, является подведомственной организацией уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

      В задачи Бюро по наилучшим доступным техникам входят:

      1) осуществление взаимодействия с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и иными государственными органами по вопросам разработки и актуализации справочников по наилучшим доступным техникам;

      2) информационно-аналитическое обеспечение процесса разработки справочников по наилучшим доступным техникам и внедрения наилучших доступных техник;

      3) информирование заинтересованных государственных органов, организаций и общественности по вопросам разработки справочников по наилучшим доступным техникам и предоставление им консультационной поддержки в области наилучших доступных техник;

      4) участие в подготовке предложений по совершенствованию нормативных правовых актов в области наилучших доступных техник;

      5) обеспечение организационной, методической и экспертно-аналитической поддержки деятельности уполномоченного органа в области охраны окружающей среды и технических рабочих групп по вопросам разработки справочников по наилучшим доступным техникам, по трансферу современных технологий и их адаптации в Республике Казахстан.

      8. Справочники по наилучшим доступным техникам содержат:

      1) общую информацию о конкретной области применения, включая описание отрасли, части отрасли, вида деятельности, технологических процессов и техник;

      2) описание основных экологических проблем, характерных для области применения, включая текущие уровни эмиссий, а также потребления энергетических и водных ресурсов;

      3) методологию определения наилучшей доступной техники;

      4) описание существующих техник для конкретной области применения, которые предлагаются для рассмотрения в целях определения наилучших доступных техник;

      5) методы, применяемые при осуществлении технологических процессов для снижения их негативного воздействия на окружающую среду и не требующие технического переоснащения, реконструкции объекта, оказывающего негативное воздействие на окружающую среду;

      6) оценку преимуществ внедрения наилучшей доступной техники для окружающей среды;

      7) данные об ограничениях в применении наилучшей доступной техники;

      8) экономические показатели, характеризующие наилучшую доступную технику;

      9) информацию о новейших техниках, в отношении которых проводятся научно-исследовательские и опытно-конструкторские работы или осуществляется их опытно-промышленное внедрение;

      10) иные сведения, имеющие значение для практического применения наилучшей доступной техники;

      11) заключение, содержащее выводы по наилучшим доступным техникам, включая технологические показатели, связанные с применением таких наилучших доступных техник;

      12) дополнительные комментарии и рекомендации технической рабочей группы для дальнейшей работы над справочником.

      9. При разработке справочников по наилучшим доступным техникам учитывается наилучший мировой опыт в данной сфере, в том числе в качестве основы справочников по наилучшим доступным техникам должны использоваться аналогичные и сопоставимые справочники, официально применяемые в государствах, являющихся членами Организации экономического сотрудничества и развития, с учетом необходимости обоснованной адаптации к климатическим и экологическим условиям Республики Казахстан, обуславливающие техническую и экономическую доступность наилучших доступных техник в конкретных областях их применения.

      10. Пересмотр справочников по наилучшим доступным техникам осуществляется каждые восемь лет после утверждения предыдущей версии соответствующего справочника и исключительно в целях снижения негативного воздействия на окружающую среду, повышения ресурсоэффективности, способствования переходу Республики Казахстан к "зеленой" экономике и низкоуглеродному развитию с учетом научно-технического развития и повышения уровня технической и (или) экономической доступности тех или иных техник.

      11. Внедрением наилучшей доступной техники признается ограниченный во времени процесс осуществления мероприятий по проектированию, строительству новых или реконструкции, техническому перевооружению (модернизации) действующих объектов, в том числе путем установки нового оборудования, по применению способов, методов, процессов, практик, подходов и решений в обслуживании, эксплуатации, управлении и при выводе из эксплуатации таких объектов. При этом указанные мероприятия в совокупности должны обеспечивать достижение уровня охраны окружающей среды не ниже показателей, связанных с применением наилучших доступных техник, описанных в опубликованных справочниках по наилучшим доступным техникам.

Статья 114. Заявление на получение комплексного экологического разрешения

      1. Заявление на получение комплексного экологического разрешения подается в электронном виде в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды и должно содержать:

      1) наименование, организационно-правовую форму юридического лица или фамилию, имя, отчество (если оно указано в документе, удостоверяющем личность) индивидуального предпринимателя; его бизнес-идентификационный номер;

      2) наименование и место нахождения объекта;

      3) вид основной деятельности, виды и объем производимой продукции (товара);

      4) характеристику текущего состояния территории, на которой планируется строительство, реконструкция и (или) эксплуатация объекта;

      5) описание техник, применяемых или предлагаемых к применению на объекте в целях предотвращения или снижения уровня его негативного антропогенного воздействия на окружающую среду, в том числе расчеты и обоснования технологических нормативов, предлагаемых оператором для включения в комплексное экологическое разрешение;

      6) сравнительную характеристику используемой или предполагаемой к использованию техники с наилучшими доступными техниками, приведенными в заключениях о наилучших доступных техниках по соответствующим областям их применения;

      7) предлагаемые для включения в комплексное экологическое разрешение обязательные экологические условия в отношении этапов строительства, эксплуатации и постутилизации объекта, которые должны соответствовать требованиям экологического законодательства Республики Казахстан и выводам заключения по результатам оценки воздействия на окружающую среду;

      8) информацию об использовании (потреблении) сырья, воды, электрической и тепловой энергии;

      9) информацию о предполагаемых разрешениях и уведомлениях, которые оператору необходимо получить или представить для осуществления деятельности по строительству и эксплуатации объекта;

      10) для действующих объектов:

      сведения о произошедших на объекте за предыдущие семь лет авариях и инцидентах, повлекших за собой загрязнение окружающей среды или причинение экологического ущерба;

      информацию о реализации программы повышения экологической эффективности (при ее наличии).

      2. Форма заявления на получение комплексного экологического разрешения и порядок ее заполнения устанавливаются правилами выдачи экологических разрешений.

      3. К заявлению на получение комплексного экологического разрешения прилагаются:

      1) в отношении намечаемой деятельности – проектная документация по строительству и (или) эксплуатации объектов;

      1-1) заключение по результатам оценки воздействия на окружающую среду либо заключение о результатах скрининга воздействий намечаемой деятельности, содержащее вывод об отсутствии необходимости проведения обязательной оценки воздействия на окружающую среду;

      2) обоснование технологических нормативов и проект нормативов эмиссий вместе с материалами экологической оценки по упрощенному порядку;

      3) проект программы управления отходами;

      4) проект программы производственного экологического контроля;

      5) для действующих объектов I категории при невозможности соблюдения ими технологических показателей, связанных с применением наилучших доступных техник, – проект программы повышения экологической эффективности, разработанной в соответствии со статьей 119 настоящего Кодекса;

      6) проект нормативов размещения серы в открытом виде на серных картах (при проведении операций по разведке и (или) добыче углеводородов).

      4. По заявлению оператора объекта уполномоченный орган в области охраны окружающей среды, иные государственные органы и подведомственные организации обязаны предоставить ему доступ ко всей имеющейся у них в распоряжении экологической информации в отношении территории, затрагиваемой строительством и (или) эксплуатацией объекта, в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 114 с изменениями, внесенными Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 115. Процедура рассмотрения заявления на получение комплексного экологического разрешения

      1. Заявление на получение комплексного экологического разрешения подлежит рассмотрению при условии соответствия формы и содержания представленных материалов требованиям настоящего Кодекса.

      2. В течение пяти рабочих дней со дня регистрации заявления на получение комплексного экологического разрешения уполномоченный орган в области охраны окружающей среды проверяет его на предмет полноты и комплектности. В течение указанного срока заявление принимается к рассмотрению либо отклоняется в случае представления неполного пакета документов и (или) неполных сведений с указанием причин возврата такого заявления.

      При наличии в заявлении на получение комплексного экологического разрешения всех требуемых сведений и прилагаемых документов уполномоченный орган в области охраны окружающей среды проводит государственную экологическую экспертизу проектной документации по строительству и (или) эксплуатации объектов I категории в соответствии с подпунктом 1) пункта 1 статьи 88 настоящего Кодекса и в течение срока, указанного в части первой настоящего пункта, направляет принятое к рассмотрению заявление с прилагаемыми к нему документами в свои структурные подразделения, а также в следующие заинтересованные государственные органы для получения от них замечаний и предложений в отношении обязательных экологических условий, подлежащих включению в комплексное экологическое разрешение, в рамках их компетенций:

      1) в государственный орган в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения;

      2) в уполномоченный орган, осуществляющий регулирование в соответствующей отрасли, к которой относится объект;

      3) в иные уполномоченные государственные органы, в чью компетенцию входит выдача разрешений, необходимых для осуществления деятельности по строительству и эксплуатации объекта;

      4) в местный исполнительный орган области, городов республиканского значения, столицы, на территории которого расположен или будет расположен объект.

      В случае, если объект расположен или будет расположен в пределах территорий двух или более областей, городов республиканского значения, столицы, заявление с прилагаемыми документами подлежит направлению в каждый соответствующий местный исполнительный орган;

      5) при содействии Министерства иностранных дел Республики Казахстан – государству, на состояние окружающей среды которого строительство и (или) эксплуатация объекта могут оказать существенное неблагоприятное воздействие, если необходимость проведения трансграничных процедур по принятию решений о разрешении такой деятельности предусмотрена международными договорами Республики Казахстан или установлена в заключении по результатам оценки воздействия на окружающую среду.

      3. В состав комплексного экологического разрешения могут быть включены разрешения, выдаваемые иными государственными органами, если порядок объединения соответствующих государственных услуг по принципу "одного окна" определен совместными приказами уполномоченного органа в области охраны окружающей среды и соответствующих уполномоченных государственных органов.

      4. В течение двадцати пяти рабочих дней с даты получения заявления заинтересованные государственные органы, указанные в подпунктах 1) – 5) пункта 2 настоящей статьи, должны представить свои заключения в отношении обязательных экологических условий, подлежащих включению в комплексное экологическое разрешение.

      5. Заключения заинтересованных государственных органов, полученные уполномоченным органом в области охраны окружающей среды после истечения срока, указанного в пункте 4 настоящей статьи, не подлежат направлению заявителю и учету при принятии решения по заявлению.

      6. При наличии замечаний по заявлению на выдачу комплексного экологического разрешения и (или) прилагаемым к нему документам на этапе проведения государственной экологической экспертизы уполномоченный орган в области охраны окружающей среды направляет такие замечания заявителю в течение двадцати пяти рабочих дней после принятия заявления к рассмотрению.

      Направленные замечания должны быть устранены заявителем в течение десяти рабочих дней со дня направления замечаний. В случае неустранения замечаний в указанный срок заявителю выдается мотивированный отказ в выдаче комплексного экологического разрешения.

      В течение десяти рабочих дней после устранения заявителем всех замечаний и получения заключений от заинтересованных государственных органов уполномоченный орган в области охраны окружающей среды подготавливает проект комплексного экологического разрешения с привлечением внутренних и (или) внешних экспертов с учетом полученных замечаний и предложений, а также позиции заявителя и направляет такой проект заявителю. Заявитель представляет свою позицию по представленному проекту комплексного экологического разрешения в течение пяти рабочих дней.

      В течение пяти рабочих дней со дня получения позиции заявителя в случае одобрения заявителем проекта комплексного экологического разрешения выдается комплексное экологическое разрешение.

      Разногласия, возникающие по условиям, включенным в проект комплексного экологического разрешения, разрешаются экспертной комиссией в порядке, предусмотренном статьей 74 настоящего Кодекса.

Статья 116. Консультации с затрагиваемым иностранным государством

      1. В случае, указанном в подпункте 5) части второй пункта 2 статьи 115 настоящего Кодекса, если затрагиваемое иностранное государство представит свою позицию в отношении выдачи комплексного экологического разрешения по заявлению, уполномоченный орган в области охраны окружающей среды при содействии Министерства иностранных дел Республики Казахстан должен провести консультации с учетом положений международных договоров, ратифицированных Республикой Казахстан.

      2. Срок рассмотрения заявления на получение комплексного экологического разрешения приостанавливается до окончания консультаций с затрагиваемым государством.

Статья 117. Выдача комплексного экологического разрешения

      1. В течение пяти рабочих дней после получения ответа заявителя или результатов рассмотрения разногласий в соответствии с частью пятой пункта 6 статьи 115 настоящего Кодекса уполномоченный орган в области охраны окружающей среды принимает решение о выдаче комплексного экологического разрешения или об отказе в его выдаче.

      2. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды отказывает в выдаче комплексного экологического разрешения в случаях:

      1) установления недостоверности документов, представленных заявителем для получения комплексного экологического разрешения, и (или) содержащихся в них сведений;

      2) несоответствия документов, представленных заявителем для получения комплексного экологического разрешения, и (или) содержащихся в них сведений требованиям экологического законодательства Республики Казахстан и (или) заключению по результатам оценки воздействия на окружающую среду либо заключению о результатах скрининга воздействий намечаемой деятельности, содержащему вывод об отсутствии необходимости проведения обязательной оценки воздействия на окружающую среду;

      3) несогласия заявителя с условиями комплексного экологического разрешения, определенными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в порядке, предусмотренном статьей 115 настоящего Кодекса.

      3. Если основания для отказа отсутствуют, уполномоченный орган в области охраны окружающей среды выдает заявителю комплексное экологическое разрешение в течение одного рабочего дня после принятия соответствующего решения.

      4. Копия выданного комплексного экологического разрешения размещается на интернет-ресурсе уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

      5. Операторы объектов обязаны выполнять экологические условия, предусмотренные комплексным экологическим разрешением, и несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан за их несоблюдение или осуществление деятельности без комплексного экологического разрешения.

Статья 118. Пересмотр комплексного экологического разрешения

      1. Комплексное экологическое разрешение подлежит пересмотру частично или полностью в случаях:

      1) внесения оператором существенных изменений в намечаемую или осуществляемую деятельность, требующих проведения оценки воздействия на окружающую среду в соответствии с подпунктами 3) и 4) пункта 1 статьи 65 настоящего Кодекса;

      2) утверждения нового заключения по наилучшим доступным техникам в связи с принятием нового справочника по наилучшим доступным техникам по соответствующим областям их применения, устанавливающего требования, которым объект, в отношении которого выдано такое комплексное экологическое разрешение, не соответствует;

      3) внесения изменений в программу повышения экологической эффективности в соответствии с настоящим Кодексом.

      2. Оператор обязан подать заявление на пересмотр комплексного экологического разрешения в случаях, предусмотренных пунктом 1 настоящей статьи, не позднее чем:

      1) за шесть месяцев до предполагаемой даты начала реализации оператором существенных изменений в осуществляемую деятельность;

      2) в течение трех месяцев с даты утверждения нового заключения по наилучшим доступным техникам по соответствующим областям их применения согласно подпункту 2) пункта 1 настоящей статьи.

      3. Частичный пересмотр комплексного экологического разрешения осуществляется в случае, когда необходимые изменения затрагивают отдельные экологические условия и (или) нормативы допустимого антропогенного воздействия на окружающую среду, без необходимости пересмотра иных незатрагиваемых условий комплексного экологического разрешения. Частичный пересмотр комплексного экологического разрешения осуществляется путем оформления к комплексному экологическому разрешению приложения, содержащего требуемые изменения и (или) дополнения.

      Порядок и сроки пересмотра (полного или частичного) комплексных экологических разрешений определяются правилами выдачи экологических разрешений.

      4. Пересмотр комплексного экологического разрешения и внесение в него изменений могут быть также осуществлены по инициативе оператора.

      5. Изменения, вносимые в комплексное экологическое разрешение и не затрагивающие содержащиеся в нем экологические условия, не требуют пересмотра комплексного экологического разрешения и осуществляются путем его переоформления.

Статья 119. Программа повышения экологической эффективности

      1. В случае невозможности соблюдения нормативов эмиссий (при введении государством более строгих нормативов качества окружающей среды или целевых показателей качества окружающей среды) и (или) технологических нормативов операторами действующих объектов I категории на период достижения таких нормативов в обязательном порядке разрабатывается программа повышения экологической эффективности в качестве приложения к комплексному экологическому разрешению.

      2. Программа повышения экологической эффективности включает в себя:

      1) сроки, к которым должны быть достигнуты технологические нормативы;

      2) сроки, к которым должны быть достигнуты нормативы эмиссий (при введении государством более строгих нормативов качества окружающей среды или целевых показателей качества окружающей среды);

      3) график планируемых мероприятий по реконструкции, перевооружению, модернизации объекта I категории, направленных на достижение технологических нормативов, нормативов эмиссий (далее – график планируемых мероприятий);

      4) при наличии возможности поэтапного достижения технологических нормативов, нормативов эмиссий в соответствии с проектными решениями – график достижения показателей поэтапного снижения негативного воздействия на окружающую среду, который определяется в привязке к срокам завершения соответствующих комплексов мероприятий по реконструкции, перевооружению, модернизации объекта.

      График планируемых мероприятий определяется с разбивкой по каждому календарному году выполнения программы повышения экологической эффективности.

      Если программой повышения экологической эффективности предусматривается поэтапное снижение негативного воздействия на окружающую среду, график планируемых мероприятий определяется в отдельности по каждому комплексу мероприятий, обеспечивающему достижение каждого соответствующего показателя поэтапного снижения негативного воздействия на окружающую среду.

      В графике планируемых мероприятий, а в случае, предусмотренном частью третьей настоящего пункта, – также в отдельности в отношении каждого комплекса мероприятий дополнительно определяются сроки завершения ключевых мероприятий. Ключевые мероприятия включают доставку на объект основного технологического оборудования, строительно-монтажные работы, пусконаладочные работы и ввод в эксплуатацию. В программе повышения экологической эффективности могут быть определены дополнительные ключевые мероприятия.

      3. Оператор объекта вправе подать в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды заявление о пересмотре комплексного экологического разрешения в части графика планируемых мероприятий, если это не влияет на установленные сроки достижения нормативов эмиссий, технологических нормативов, а в случае, предусмотренном подпунктом 4) части первой пункта 2 настоящей статьи, – на сроки достижения показателей поэтапного снижения негативного воздействия на окружающую среду.

      Перенос сроков выполнения отдельных мероприятий осуществляется однократно в пределах периода выполнения соответствующего комплекса мероприятий, но не более чем на один год. При этом продление общего срока программы повышения экологической эффективности не допускается.

      4. Не подлежат включению в программу повышения экологической эффективности мероприятия, направленные на обеспечение эксплуатации зданий, сооружений, оборудования, устройств природоохранного значения, необходимых для обеспечения соблюдения экологических требований, которым объект должен был соответствовать на дату подачи заявления на получение комплексного экологического разрешения.

      5. Срок выполнения программы повышения экологической эффективности не может превышать четыре года и не подлежит продлению.

      6. Программа повышения экологической эффективности разрабатывается в соответствии с правилами выдачи экологических разрешений. Проведение общественных слушаний по проекту программы повышения экологической эффективности, в том числе в случае полного или частичного пересмотра ранее согласованной с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды такой программы, является обязательным.

      7. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды осуществляет ежегодный мониторинг выполнения программы повышения экологической эффективности в соответствии с правилами выдачи экологических разрешений.

      Операторы объектов, получившие комплексные экологические разрешения с условием выполнения программы повышения экологической эффективности, ежегодно представляют в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды отчет о выполнении такой программы по форме, установленной правилами выдачи экологических разрешений.

      Оператор в срок не более двух рабочих дней после начала и завершения каждого ключевого мероприятия письменно сообщает об этом уполномоченному органу в области охраны окружающей среды.

      В случае невыполнения или неполного выполнения какого-либо мероприятия в календарном году выполнения графика планируемых мероприятий уполномоченный орган в области охраны окружающей среды направляет оператору информационное письмо с указанием объема неисполненных обязательств оператора. Оператор обязан подать заявление о пересмотре комплексного экологического разрешения в части графика планируемых мероприятий.

      В случае нарушения срока выполнения ключевого мероприятия, предусмотренного графиком планируемых мероприятий, срок выполнения такого этапа продлевается однократно в порядке, предусмотренном подпунктом 3) пункта 1 статьи 118 настоящего Кодекса, но не более чем на один год.

      8. Действие комплексного экологического разрешения, выданного с условием выполнения программы повышения экологической эффективности, прекращается в следующих случаях:

      1) в случае незавершения ключевого мероприятия в пределах срока продления, предусмотренного частью пятой пункта 7 настоящей статьи;

      2) в случае недостижения в сроки, установленные в программе повышения экологической эффективности, какого-либо из технологических нормативов более чем на тридцать процентов. В случае если к соответствующему сроку установленный технологический норматив не достигнут на тридцать или менее процентов, то срок достижения такого технологического норматива продлевается однократно на один год;

      3) в случае, предусмотренном подпунктом 4) части первой пункта 2 настоящей статьи, – при недостижении к сроку, установленному в графике достижения показателей поэтапного снижения негативного воздействия на окружающую среду, какого-либо из таких показателей более чем на тридцать процентов. В случае если к соответствующему сроку установленный показатель поэтапного снижения негативного воздействия на окружающую среду не достигнут на тридцать или менее процентов, то срок достижения такого показателя продлевается однократно на один год;

      4) в случае недостижения технологического норматива или показателя поэтапного снижения негативного воздействия на окружающую среду в пределах соответствующих сроков продления, предусмотренных подпунктами 2) и 3) настоящего пункта.

      Оператор объекта I категории в срок не более двух рабочих дней после достижения технологического норматива, показателя поэтапного снижения негативного воздействия на окружающую среду письменно сообщает об этом уполномоченному органу в области охраны окружающей среды.

      Получение уполномоченным органом в области охраны окружающей среды письменного сообщения оператора объекта I категории в соответствии с частью второй настоящего пункта или неполучение такого сообщения в сроки, установленные для достижения технологического норматива, показателя поэтапного снижения негативного воздействия на окружающую среду, является основанием для осуществления профилактического контроля с посещением субъекта (объекта) контроля.

      9. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды при осуществлении государственного экологического контроля осуществляет контроль за выполнением программ повышения экологической эффективности.

Параграф 2. Экологическое разрешение на воздействие

Статья 120. Общие положения об экологическом разрешении на воздействие

      1. Наличие экологического разрешения на воздействие обязательно для строительства и (или) эксплуатации объектов II категории, а также для эксплуатации объектов I категории в случае, предусмотренном частью второй пункта 4 статьи 418 настоящего Кодекса.

      2. Лица, являющиеся в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан плательщиками единого земельного налога, не получают экологическое разрешение на воздействие и не представляют декларацию о воздействии на окружающую среду, предусмотренную пунктом 1 статьи 110 настоящего Кодекса, по объектам, используемым в деятельности, на которую распространяется специальный налоговый режим для крестьянских или фермерских хозяйств.

      3. Экологические разрешения на воздействие для объектов I категории выдаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в случае, предусмотренном частью второй пункта 4 статьи 418 настоящего Кодекса.

      Экологические разрешения на воздействие для объектов II категории выдаются местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения, столицы.

      Распределение объектов I категории, для которых выдается экологическое разрешение на воздействие, между уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, его структурными и территориальными подразделениями устанавливается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      4. В отношении объекта II категории, отдельные стационарные источники которого расположены на территориях разных областей (городов республиканского значения, столицы), заявление на получение экологического разрешения на воздействие может быть подано в любой из местных исполнительных органов соответствующих административно-территориальных единиц, при этом местные исполнительные органы иных областей (городов республиканского значения, столицы) должны быть привлечены к процедуре выдачи экологического разрешения на воздействие в качестве заинтересованных государственных органов.

      5. Экологические разрешения на воздействие выдаются на срок до изменения применяемых технологий, требующих изменения экологических условий, указанных в действующем экологическом разрешении, но не более чем на десять лет.

Статья 121. Содержание экологического разрешения на воздействие

      1. Экологическое разрешение на воздействие представляет собой документ установленного образца, содержащий:

      1) сведения о его обладателе (операторе), объекте и осуществляемых на нем видах деятельности;

      2) срок действия экологического разрешения на воздействие;

      3) экологические условия осуществления деятельности, в том числе:

      нормативы эмиссий в окружающую среду;

      лимиты накопления отходов, лимиты захоронения отходов (при наличии собственного полигона);

      программу управления отходами;

      программу производственного экологического контроля, в том числе требования по проведению производственного мониторинга, включая мониторинг состояния почв и подземных вод;

      план мероприятий по охране окружающей среды на период действия экологического разрешения на воздействие;

      иные требования по охране окружающей среды, указанные в заключении об оценке воздействия на окружающую среду (при его наличии).

      2. Формы бланков экологического разрешения на воздействие и порядок их заполнения утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 122. Заявление на получение экологического разрешения на воздействие

      1. Заявление на получение экологического разрешения на воздействие подается по установленной форме в электронном виде в орган, осуществляющий выдачу экологического разрешения на воздействие в соответствии с пунктом 3 статьи 120 настоящего Кодекса.

      2. К заявлению на получение экологического разрешения на воздействие прилагаются:

      1) в отношении намечаемой деятельности – проектная документация по строительству и (или) эксплуатации объектов I или II категории;

      2) заключение по результатам оценки воздействия на окружающую среду либо заключение о результатах скрининга воздействий намечаемой деятельности, содержащее вывод об отсутствии необходимости проведения обязательной оценки воздействия на окружающую среду в случаях, предусмотренных настоящим Кодексом;

      3) по видам деятельности, не подлежащим обязательной оценке воздействия на окружающую среду, – материалы экологической оценки по упрощенному порядку;

      4) проект нормативов эмиссий (для эксплуатации объекта);

      5) проект программы управления отходами (для эксплуатации объекта);

      6) проект программы производственного экологического контроля (для эксплуатации объекта);

      7) проект плана мероприятий по охране окружающей среды на период действия экологического разрешения на воздействие;

      8) проект нормативов размещения серы в открытом виде на серных картах (при проведении операций по разведке и добыче углеводородов).

      3. Форма заявления на получение экологического разрешения на воздействие утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Сноска. Статья 122 с изменениями, внесенными Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 123. Сроки рассмотрения и выдачи экологического разрешения на воздействие

      1. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в срок не более пяти рабочих дней со дня регистрации заявления на выдачу экологического разрешения на воздействие, а местный исполнительный орган в срок не более трех рабочих дней со дня регистрации заявления на выдачу экологического разрешения на воздействие изучают представленные документы на предмет их полноты и комплектности. В течение указанного срока заявление принимается к рассмотрению либо отклоняется вследствие неполноты и (или) некомплектности представленных документов.

      При отклонении заявления по причине неполноты и (или) некомплектности представленных документов заявителю направляется отказ с мотивированным обоснованием причин отклонения.

      2. Принятые к рассмотрению заявления рассматриваются на предмет соответствия требованиям настоящего Кодекса и по итогам рассмотрения уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в срок не более сорока пяти рабочих дней, а местный исполнительный орган в срок не более тридцати рабочих дней со дня регистрации заявления выдают экологическое разрешение на воздействие или мотивированный отказ в его выдаче.

      3. При наличии замечаний по заявлению на выдачу экологического разрешения на воздействие и (или) прилагаемым к нему документам государственные органы, осуществляющие выдачу экологических разрешений на воздействие, направляют такие замечания завителю в течение:

      двадцати пяти рабочих дней с даты принятия заявления к рассмотрению – по объектам I категории;

      пятнадцати рабочих дней с даты принятия заявления к рассмотрению – по объектам II категории.

      Направленные замечания должны быть устранены заявителем в течение:

      десяти рабочих дней со дня направления замечаний – по объектам I категории;

      пяти рабочих дней со дня направления замечаний – по объектам II категории.

      4. В случае неустранения замечаний в сроки, определенные частью второй пункта 3 настоящей статьи, заявителю выдается мотивированный отказ в выдаче экологического разрешения на воздействие.

      В случае устранения замечаний в сроки, определенные частью второй пункта 3 настоящей статьи, заявителю выдается экологическое разрешение на воздействие.

Статья 124. Отказ в выдаче экологического разрешения на воздействие

      1. Основаниями для отказа в выдаче экологических разрешений на воздействие являются следующие случаи:

      1) сведения, содержащиеся в заявлении и (или) прилагаемых к нему документах, являются недостоверными;

      2) заявление и (или) прилагаемые к нему документы не соответствуют требованиям экологического законодательства Республики Казахстан и (или) заключению по результатам оценки воздействия на окружающую среду либо заключению о результатах скрининга воздействий намечаемой деятельности, содержащему вывод об отсутствии необходимости проведения обязательной оценки воздействия на окружающую среду.

      2. Споры и разногласия в связи с отказом в выдаче экологического разрешения на воздействие рассматриваются в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Статья 125. План мероприятий по охране окружающей среды

      1. План мероприятий по охране окружающей среды является приложением к экологическому разрешению на воздействие и должен содержать перечень мероприятий, направленных на снижение негативного воздействия на окружающую среду, необходимых для обеспечения соблюдения установленных нормативов эмиссий, лимитов накопления и захоронения отходов, лимитов размещения серы в открытом виде на серных картах (при проведении операций по разведке и (или) добыче углеводородов).

      2. План мероприятий по охране окружающей среды разрабатывается в соответствии с правилами выдачи экологических разрешений.

      3. Оператор ежегодно представляет отчет о выполнении плана мероприятий по охране окружающей среды в соответствующий орган, выдавший экологическое разрешение.

РАЗДЕЛ 4. ЭКОНОМИЧЕСКОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ ОХРАНЫ ОКРУЖАЮЩЕЙ СРЕДЫ

Статья 126. Виды механизмов экономического регулирования охраны окружающей среды

      Видами механизмов экономического регулирования охраны окружающей среды являются:

      1) плата за негативное воздействие на окружающую среду;

      2) рыночные механизмы управления эмиссиями в окружающую среду;

      3) экологическое страхование;

      4) экономическое стимулирование деятельности, направленной на охрану окружающей среды;

      5) рыночные механизмы сокращения выбросов и поглощения парниковых газов;

      6) расширенные обязательства производителей (импортеров).

Статья 127. Плата за негативное воздействие на окружающую среду

      1. Плата за негативное воздействие на окружающую среду взимается за следующие его виды:

      1) выбросы загрязняющих веществ в атмосферный воздух;

      2) сбросы загрязняющих веществ;

      3) захоронение отходов;

      4) размещение серы в открытом виде на серных картах.

      2. Внесение платы за негативное воздействие на окружающую среду осуществляется оператором объекта, оказывающего негативное воздействие на окружающую среду.

      3. Ставки платы за негативное воздействие на окружающую среду устанавливаются налоговым законодательством Республики Казахстан.

      4. Плата за негативное воздействие на окружающую среду в пределах нормативов, установленных в экологическом разрешении, или количества эмиссий и захороненных отходов, задекларированного объектом III категории в декларации о воздействии на окружающую среду, взимается в порядке, установленном налоговым законодательством Республики Казахстан.

      5. Расходы на плату за захоронение твердых коммунальных отходов учитываются при установлении тарифов в порядке, определяемом законодательством Республики Казахстан.

Статья 128. Рыночные механизмы управления эмиссиями в окружающую среду

      1. В целях сокращения эмиссий в окружающую среду уполномоченным органом в области охраны окружающей среды могут быть введены рыночные механизмы путем установления лимитов эмиссий в окружающую среду, распределения квот на эмиссии в окружающую среду и утверждения порядка торговли квотами и обязательствами по сокращению эмиссий в окружающую среду.

      2. Лимиты эмиссий в окружающую среду – совокупный нормативный объем эмиссий в окружающую среду, устанавливаемый на календарный год в пределах определенной территории (акватории), при соблюдении которого не происходит нарушение экологических нормативов качества.

      3. Квота на эмиссии в окружающую среду – часть лимита на эмиссии в окружающую среду, выделяемая конкретному лицу на один календарный год на платной или бесплатной основе.

Статья 129. Экологическое страхование

      1. Целью экологического страхования является обеспечение гражданско-правовой ответственности лица по возмещению экологического ущерба, причиненного аварией.

      2. Не допускается эксплуатация объектов, включенных в перечень экологически опасных видов хозяйственной и иной деятельности, утвержденный уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, без заключенного оператором договора обязательного экологического страхования.

      Обязательное экологическое страхование осуществляется в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об обязательном экологическом страховании".

      3. Добровольное экологическое страхование осуществляется физическими и юридическими лицами в силу их волеизъявления. Виды, условия и порядок добровольного экологического страхования определяются договорами между страховщиками и страхователями.

Статья 130. Экономическое стимулирование деятельности, направленной на охрану окружающей среды

      1. Экономическое стимулирование деятельности, направленной на охрану окружающей среды, осуществляется посредством:

      1) применения в соответствии с налоговым законодательством Республики Казахстан коэффициента 0 к ставкам платы за негативное воздействие на окружающую среду с даты получения комплексного экологического разрешения;

      2) гарантированной покупки расчетно-финансовым центром по поддержке возобновляемых источников энергии электрической энергии, произведенной объектами по энергетической утилизации отходов в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области поддержки использования возобновляемых источников энергии;

      3) организации трансфера и адаптации "зеленых" технологий, а также содействия привлечению "зеленых" инвестиций;

      4) предоставления мер государственной поддержки в рамках "зеленого" финансирования на условиях и в порядке, установленных законами Республики Казахстан;

      5) предоставления иных мер государственной поддержки, определенных законами Республики Казахстан.

      2. Под "зелеными" технологиями понимаются экологически безопасные технологии производства, созданные на основе современных достижений науки, учитывающие экологические, экономические, социальные аспекты устойчивого развития, которые охватывают следующие сферы и направлены на:

      1) производство нетоксичных продуктов по замкнутому циклу "производство – утилизация – новое производство";

      2) максимальное сокращение отходов за счет инноваций в технологиях и структуре потребления;

      3) замену невозобновляемых природных ресурсов на альтернативные возобновляемые источники сырья и энергии;

      4) внедрение биотехнологий в земледелие, животноводство и переработку сельскохозяйственной продукции, производство биологических препаратов для сельского хозяйства;

      5) производство энергии из возобновляемых источников энергии (солнечной энергии, энергии ветра, гидро-, геотермальной энергии, биомассы, водорода), снижение вредных выбросов в атмосферу, повышение эффективности использования топлива, а также энергоэффективности зданий и бытовых приборов;

      6) выведение устойчивых зеленых насаждений, имеющих высокий поглотительный эффект парниковых газов из окружающей среды, направленный на смягчение последствий изменения климата;

      7) производство строительных материалов, не содержащих токсичных и канцерогенных веществ, с использованием отходов производства и потребления.

      Сервисный оператор "зеленых" технологий – подведомственная организация уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, оказывающая комплексные услуги по ведению реестра "зеленых" технологий и проектов, коммерциализации и технологическому бизнес-инкубированию "зеленых" технологий, содействию в привлечении "зеленого" финансирования, в том числе инвестиций и грантов для реализации "зеленых" проектов, осуществлению информационно-аналитической, правовой, методологической, консультационной и экспертно-аналитической поддержки по вопросам "зеленой экономики", организации международного сотрудничества и обмена опытом по Программе партнерства "Зеленый мост".

      Для внедрения и реализации проектов "зеленых" технологий привлекаются "зеленые" инвестиции, в том числе за счет грантов и (или) инвестиций национальных институтов развития, средств местных бюджетов и иных источников других организаций, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.

      Правила признания технологий в качестве "зеленых" технологий утверждаются Правительством Республики Казахстан.

      3. Под "зеленым" финансированием понимаются инвестиции, направленные на реализацию "зеленых" проектов и привлекаемые с помощью таких инструментов, как "зеленые" облигации, "зеленые" кредиты и другие финансовые инструменты, определенные уполномоченным органом по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций.

      К "зеленым" проектам относятся определенные на основе утвержденной классификации (таксономии) проекты, направленные на повышение эффективности использования существующих природных ресурсов, снижение уровня негативного воздействия на окружающую среду, повышение энергоэффективности, энергосбережения, смягчение последствий изменения климата и адаптацию к изменению климата.

      Классификация "зеленых" проектов, подлежащих финансированию через "зеленые" облигации и "зеленые" кредиты, разрабатывается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и утверждается Правительством Республики Казахстан.

      "Зелеными" облигациями признается долговой инструмент с фиксированным доходом для привлечения денег в целях финансирования реализации "зеленых" проектов.

      "Зелеными" кредитами признаются целевые займы, направленные на финансирование реализации "зеленых" проектов.

РАЗДЕЛ 5. ЭКОЛОГИЧЕСКИЙ УЩЕРБ

Статья 131. Экологический ущерб

      1. Экологическим ущербом признается ущерб, причиненный компонентам природной среды, указанным в статьях 133, 134 и 135 настоящего Кодекса, если отсутствует возможность их естественного восстановления в течение разумного периода времени до базового состояния без принятия мер по ремедиации.

      Для целей настоящего раздела под ущербом, причиненным компонентам природной среды, понимается возникающее прямо или косвенно измеримое негативное изменение в состоянии компонентов природной среды или измеримое ухудшение их потребительских свойств или полезных качеств.

      Под базовым состоянием понимается состояние компонента природной среды, в котором он бы находился, если бы ему не был причинен экологический ущерб.

      2. Ущерб, причиненный компонентам природной среды, указанным в статьях 133, 134 и 135 настоящего Кодекса, признается также экологическим ущербом в случаях, когда указанные в пункте 1 настоящей статьи негативные последствия наступают в результате загрязнения атмосферного воздуха или перехода загрязняющих веществ из одной среды в другую.

      3. Ущерб, причиненный компонентам природной среды, указанным в статьях 133, 134 и 135 настоящего Кодекса, находящимся в пределах особо охраняемых природных территорий и объектов государственного природно-заповедного фонда, вне зависимости от характера и масштаба причиненного ущерба указанным компонентам природной среды признается экологическим ущербом.

      4. Ущерб, причиненный находящимся в собственности государства природным ресурсам (земельным, включая почвенные, водным, лесным ресурсам, ресурсам недр, ресурсам растительного и животного мира), в том числе посредством их незаконного использования, изъятия, порчи или уничтожения, и не содержащий признаков, указанных в статьях 133, 134 и 135 настоящего Кодекса, является имущественным ущербом, не относящимся к понятию экологического ущерба, и подлежит возмещению согласно законодательству Республики Казахстан о соответствующих видах природных ресурсов, а также гражданскому законодательству Республики Казахстан.

Статья 132. Экологический вред жизни и (или) здоровью человека

      1. Экологическим вредом жизни и (или) здоровью человека признается вред жизни и (или) здоровью физических лиц, причиненный в результате воздействия негативных экологических последствий.

      2. Экологический вред жизни и (или) здоровью человека подлежит возмещению в соответствии с гражданским законодательством Республики Казахстан.

Статья 133. Экологический ущерб животному и растительному миру

      1. Экологическим ущербом животному и растительному миру признается любой ущерб, причиненный компонентам природной среды, который оказывает существенное негативное воздействие на достижение или сохранение благоприятного состояния видов животного и растительного мира и природных ареалов.

      Существенность указанного в части первой настоящего пункта воздействия оценивается с учетом базового состояния компонентов природной среды и иных критериев, установленных законодательством Республики Казахстан.

      2. Ущерб животному и растительному миру не включает ранее выявленное негативное воздействие, возникшее в результате антропогенной деятельности, которая была прямо разрешена уполномоченными государственными органами в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      3. Под природным ареалом понимается область обитания (произрастания) и развития определенного вида животного или растительного мира.

      4. Под состоянием природных ареалов понимается совокупность воздействий, которым подвергаются природный ареал и обычно обитающие (произрастающие) в пределах его границ виды животных и растений и которые в долгосрочной перспективе могут повлиять на их естественное распространение, структуру и функциональность, а также долгосрочное выживание типичных видов животных и растений на территории Республики Казахстан или в границах их природных ареалов.

      Состояние природного ареала будет считаться благоприятным, если:

      1) его естественные границы и охватываемые территории в пределах таких границ являются стабильными или расширяются;

      2) существуют конкретная структура и функции, которые необходимы для долгосрочного сохранения природного ареала, и их сохранение ожидается в обозримом будущем;

      3) естественное состояние обычных видов животных и растений в пределах природного ареала является благоприятным в соответствии с критериями, указанными в пункте 5 настоящей статьи.

      5. Под состоянием вида животного и растительного мира понимается совокупность воздействий, которым подвергается соответствующий вид и которые могут повлиять на долгосрочное размножение и численность популяций на территории Республики Казахстан или в пределах границ природного ареала этого вида.

      Состояние вида животного и растительного мира считается благоприятным, если:

      1) динамика численности соответствующего вида показывает, что такой вид сохраняет свой долгосрочный статус как жизнестойкий компонент природного ареала;

      2) естественное число видов не снижается и их снижение не ожидается в обозримом будущем;

      3) существует достаточно большой природный ареал для поддержания популяций и его сохранение ожидается в долгосрочной перспективе.

Статья 134. Экологический ущерб водам

      Экологическим ущербом водам признается любой ущерб, оказывающий существенное негативное воздействие на экологическое, химическое или количественное состояние либо экологический потенциал поверхностных и (или) подземных вод, определенный в экологическом и (или) водном законодательстве Республики Казахстан.

Статья 135. Экологический ущерб землям

      1. Экологическим ущербом землям признается загрязнение земель в результате прямого или косвенного попадания на поверхность или в состав земли или почв загрязняющих веществ, организмов или микроорганизмов, которое создает существенный риск причинения вреда здоровью населения.

      2. Причинением экологического ущерба землям также признается ущерб, причиненный в виде уничтожения почв или иных последствий, которые приводят к их деградации или истощению, в соответствии с положениями земельного законодательства Республики Казахстан.

Статья 136. Обязанность по устранению экологического ущерба

      1. В соответствии с принципом "загрязнитель платит" лицо, действия или деятельность которого причинили экологический ущерб, обязано в полном объеме и за свой счет осуществить ремедиацию компонентов природной среды, которым причинен экологический ущерб.

      Привлечение к административной или уголовной ответственности лица, причинившего экологический ущерб, не освобождает такое лицо от гражданско-правовой ответственности, установленной частью первой настоящего пункта.

      2. Никто не вправе требовать или получать денежную компенсацию за причиненный экологический ущерб, за исключением возмещения затрат, понесенных государством в лице уполномоченного органа в области охраны окружающей среды на реализацию мер по восстановлению или ремедиации в соответствии с пунктом 4 статьи 137 настоящего Кодекса.

      3. Для привлечения физического или юридического лица к ответственности, установленной частью первой пункта 1 настоящей статьи, необходимо наличие одновременно следующих условий:

      1) возможность установления конкретного лица или лиц, чьи действия или деятельность причинили экологический ущерб;

      2) возможность установления причинно-следственной связи между экологическим ущербом и действиями или деятельностью лиц, указанных в подпункте 1) настоящего пункта;

      3) экологический ущерб должен быть четко определенным и измеримым.

      4. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды обращается в суд с исками об устранении экологического ущерба к физическим и юридическим лицам, которые могут быть привлечены к ответственности в соответствии с настоящей статьей.

      5. В случае, если лицо, осуществляющее или осуществлявшее деятельность, в результате которой был причинен экологический ущерб, перестало существовать, ответственность за причинение экологического ущерба возлагается на правопреемника указанного лица.

      6. При приватизации имущественных комплексов, относящихся к объектам I или II категории, государственный орган, уполномоченный на осуществление приватизации, обеспечивает соблюдение экологических требований. Приватизация имущественных комплексов, относящихся к объектам I или II категории, осуществляется с учетом результатов обязательной проверки состояния компонентов природной среды, расположенных в области возможного воздействия такого объекта I или II категории, на предмет наличия экологического ущерба, которая должна быть предусмотрена планом приватизации и осуществляться с привлечением специализированных организаций (аккредитованных лабораторий) и участием уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

      Ответственность за экологический ущерб, причиненный в результате действия или деятельности, предшествующих приватизации, несет прежний собственник объекта приватизации – государство. Распределение или переложение обязанности по устранению такого экологического ущерба на нового собственника приватизированного имущества (объекта) в таких случаях возможно лишь с его согласия.

      7. В случае, если правопреемник не может быть выявлен либо перестал существовать, обязанность по устранению экологического ущерба возлагается на лицо, являвшееся в момент причинения экологического ущерба или, если такое причинение носило длительный характер, в момент окончания действия или деятельности, причинивших экологический ущерб, собственником или землепользователем земельного участка, на котором лицо, причинившее экологический ущерб, осуществляло соответствующие действия или деятельность.

      8. В случае, если лица, указанные в пунктах 5 и 7 настоящей статьи, не могут быть выявлены или перестали существовать, обязанность по устранению экологического ущерба несет нынешний собственник или землепользователь земельного участка, на котором лицо, причинившее ущерб, осуществляло свою деятельность, если уполномоченным органом в области охраны окружающей среды доказано в суде, что такому собственнику или землепользователю в момент приобретения им прав на указанный земельный участок было известно о наличии экологического ущерба, причиненного действиями или деятельностью, ранее осуществляемыми на данном земельном участке.

      9. В случае невозможности выявления или отсутствия лиц, указанных в пунктах 5, 7 и 8 настоящей статьи, в течение трех лет с момента установления факта причинения экологического ущерба обязанность по устранению экологического ущерба возлагается на государство. Проведение необходимых мероприятий по устранению экологического ущерба организуется соответствующим местным исполнительным органом области, города республиканского значения, столицы по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 137. Выявление факта экологического ущерба и лица, причинившего экологический ущерб

      1. В случае выявления экологического ущерба лицом, причинившим такой ущерб, такое лицо обязано:

      1) в течение двух часов с момента обнаружения сообщить уполномоченному органу в области охраны окружающей среды о потенциальном факте причинения экологического ущерба, предварительной оценке его характера и масштаба;

      2) не позднее одного рабочего дня после обнаружения факта причинения экологического ущерба приступить к принятию всех необходимых мер, направленных на устранение (пресечение) вызвавших его факторов, а также на контроль, локализацию и сокращение экологического ущерба, в целях предотвращения большего экологического ущерба или вредного воздействия на жизнь и (или) здоровье населения и окружающую среду;

      3) исполнять требования уполномоченного органа в области охраны окружающей среды по устранению (пресечению) факторов, вызвавших причинение экологического ущерба.

      2. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в случае установления им факта экологического ущерба:

      1) принимает меры по установлению лица, на которое возлагается обязанность по устранению экологического ущерба в соответствии со статьей 136 настоящего Кодекса;

      2) в течение двух рабочих дней после установления лица, указанного в подпункте 1) настоящего пункта, направляет в его адрес извещение о необходимости разработки и согласования с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды программы ремедиации в соответствии со статьей 139 настоящего Кодекса.

      3. В случае уклонения лица, на которое возлагается обязанность по устранению экологического ущерба, от устранения такого экологического ущерба соответствующая обязанность возлагается на такое лицо в судебном порядке по иску уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

      4. Если лицо, которое несет ответственность за устранение экологического ущерба, не исполняет вступившее в законную силу решение суда относительно мероприятий по ремедиации в течение срока, установленного в решении суда, или если такое лицо своевременно не предпринимает меры по ликвидации последствий или ремедиации и такая задержка приводит к дальнейшему существенному экологическому ущербу или существенному вреду для жизни и (или) здоровья людей, уполномоченный орган в области охраны окружающей среды вправе самостоятельно осуществить мероприятия по ремедиации и впоследствии потребовать возмещения понесенных расходов на осуществление соответствующих мероприятий.

      5. В целях определения исковых требований по устранению экологического ущерба уполномоченный орган в области охраны окружающей среды вправе привлекать экспертов других государственных органов, осуществляющих регулирование в области использования соответствующих видов природных ресурсов, а также на договорной основе аккредитованные лаборатории и внешних независимых экспертов для изучения причиненного экологического ущерба, оценки его характера, масштаба, а также разработки возможных мер по ремедиации. Правила привлечения внешних независимых экспертов, в том числе предъявляемые к ним квалификационные критерии, утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 138. Ремедиация

      1. Ремедиацией признается комплекс мероприятий по устранению экологического ущерба посредством восстановления, воспроизводства компонента природной среды, которому был причинен экологический ущерб, или, если экологический ущерб является полностью или частично непоправимым, замещения такого компонента природной среды.

      2. Восстановлением компонента окружающей среды признается достижение базового состояния нарушенного компонента природной среды.

      3. Под замещением компонента природной среды в настоящей статье понимаются дополнительные улучшения, создаваемые для охраняемых видов животного мира и их ареалов или для иного компонента природной среды с аналогичными или схожими экосистемными услугами в пределах участка, подверженного экологическому ущербу, или в пределах альтернативной территории, в соответствии с пунктами 5 и 6 настоящей статьи.

      4. Лицо, на которое возложена обязанность по устранению экологического ущерба, осуществляет прямую ремедиацию причиненного экологического ущерба, под которой понимаются мероприятия по восстановлению компонентов природной среды, которым был причинен экологический ущерб, либо создает условия для естественного их восстановления в разумные сроки до базового состояния.

      5. В случае объективной невозможности полного достижения целей прямой ремедиации лицо, на которое возложена обязанность по устранению экологического ущерба, дополнительно в той части, в которой прямая ремедиация невозможна, осуществляет альтернативную ремедиацию, под которой понимаются мероприятия по охране и улучшению окружающей среды на территории нахождения компонентов природной среды, которым был причинен экологический ущерб, или создает условия для восстановления идентичных компонентов природной среды, или выполняет иные мероприятия по охране окружающей среды на территории, расположенной насколько это возможно близко к месту причинения экологического ущерба.

      6. Лицо, на которое возложена обязанность по устранению экологического ущерба, независимо от принятия мер по прямой и альтернативной ремедиации проводит дополнительные мероприятия по улучшению территории, на которой располагаются компоненты природной среды, которым был причинен экологический ущерб, либо территории, расположенной насколько это возможно близко к такой территории, с целью замещения экосистемных услуг, временно не доступных из-за причиненного экологического ущерба в период с момента причинения экологического ущерба до полного восстановления нарушенных компонентов природной среды (компенсирующая ремедиация).

      7. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в случае осуществления им мер по ремедиации экологического ущерба в соответствии с пунктом 4 статьи 137 настоящего Кодекса вправе взыскать с лица, причинившего такой экологический ущерб, все расходы, понесенные уполномоченным органом в области охраны окружающей среды на соответствующие меры по ремедиации.

      В дополнение к расходам на ремедиацию, указанным в части первой настоящего пункта, лицо, причинившее экологический ущерб, должно возместить государству разумные расходы, возникающие в связи с экологическим ущербом, в том числе расходы на изучение и оценку характера и масштаба экологического ущерба, определение необходимых мер по ремедиации, связанные с этим административные расходы, расходы на юридическую помощь, исполнительное производство, сбор данных, мониторинг и контроль за выполнением мер по ремедиации.

Статья 139. Программа ремедиации

      1. Программа ремедиации представляет собой перечень мероприятий по устранению причиненного экологического ущерба. Рекомендации по содержанию, срокам, порядку определения мероприятий по ремедиации в зависимости от характера экологического ущерба, а также компонента природной среды, которому нанесен экологический ущерб, приводятся в инструктивно-методических документах, утвержденных уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      2. Лицо, на которое возложена обязанность по устранению причиненного экологического ущерба, в течение одного месяца с момента получения извещения, указанного в подпункте 2) пункта 2 статьи 137 настоящего Кодекса, определяет необходимые меры по устранению такого ущерба и представляет на согласование в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды программу ремедиации. При наличии необходимости более длительного срока для проведения детальных исследований, необходимых для разработки программы ремедиации с учетом характера и масштаба причиненного экологического ущерба, вышеуказанный срок по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды может быть продлен до трех месяцев.

      3. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение десяти рабочих дней рассматривает представленную программу ремедиации, согласовывает ее или вносит в нее соответствующие коррективы и направляет согласованную программу ремедиации лицу, ответственному за устранение экологического ущерба.

      4. В случае согласования уполномоченным органом в области охраны окружающей среды программы ремедиации или согласия лица, ответственного за устранение причиненного экологического ущерба, с коррективами уполномоченного органа в области охраны окружающей среды стороны утверждают указанную программу ремедиации.

      Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды не позднее десяти рабочих дней с момента утверждения программы ремедиации обязан разместить ее на официальном интернет-ресурсе.

      5. В случае несогласия лица, ответственного за устранение причиненного экологического ущерба, с коррективами уполномоченного органа в области охраны окружающей среды или отказа такого лица от утверждения программы ремедиации соответствующее обязательство по утверждению программы ремедиации может быть возложено на лицо, ответственное за устранение причиненного экологического ущерба, в судебном порядке по иску уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

Статья 140. Реализация программы ремедиации

      1. В случае, если срок реализации программы ремедиации превышает три месяца, лицо, ответственное за устранение причиненного экологического ущерба, направляет в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды статус-отчет выполнения программы ремедиации в конце каждого третьего месяца с момента начала реализации программы и размещает его на интернет-ресурсе (при его наличии).

      Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды ежегодно не позднее 1 декабря размещает информацию о проводимой ремедиации на официальном интернет-ресурсе.

      2. Неисполнение или ненадлежащее исполнение мероприятий, предусмотренных программой ремедиации, в установленные сроки, а также несвоевременная сдача статус-отчета влекут ответственность, предусмотренную законами Республики Казахстан.

      3. По результатам завершения программы ремедиации лицо, ответственное за устранение причиненного экологического ущерба, и уполномоченный орган в области охраны окружающей среды подписывают акт завершения программы ремедиации. В случае, если мероприятия, предусмотренные программой ремедиации, не были выполнены в полном объеме, уполномоченный орган в области охраны окружающей среды отказывает в подписании акта завершения программы ремедиации и согласовывает дополнительные сроки для завершения программы ремедиации.

      4. В случае, если выполнение мероприятий, предусмотренных программой ремедиации, не привело к достижению поставленных программой целей по устранению причиненного экологического ущерба, лицо, ответственное за устранение причиненного экологического ущерба, в течение одного месяца разрабатывает программу дополнительной ремедиации. Порядок согласования и утверждения программы дополнительной ремедиации соответствует порядку согласования и утверждения программы ремедиации.

      5. После завершения программы ремедиации с достижением поставленных программой ремедиации целей по устранению причиненного экологического ущерба на лицо, ответственное за устранение причиненного экологического ущерба, возлагается ответственность по периодическому мониторингу состояния восстановленных компонентов природной среды. Порядок, периодичность и длительность такого мониторинга, а также порядок отчетности утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      6. В случае, если по результатам мониторинга будет установлено недостижение целевых показателей реализованной программы ремедиации или программы дополнительной ремедиации, на лицо, ответственное за устранение экологического ущерба, возлагается ответственность по разработке и реализации программы дополнительной ремедиации.

      7. Результаты завершенной программы ремедиации, а также результаты мониторинга подлежат обязательной публикации на официальном сайте лица, ответственного за устранение экологического ущерба, а также на сайте уполномоченного органа в области охраны окружающей среды. Публикация указанных результатов осуществляется за счет лица, ответственного за устранение причиненного экологического ущерба.

Статья 141. Срок исковой давности по требованиям, связанным с причинением экологического ущерба

      Срок исковой давности по требованиям, связанным с причинением экологического ущерба, составляет тридцать лет и исчисляется с момента события, действия или бездействия, ставших причиной экологического ущерба. В случае, если экологический ущерб имел длительный характер, срок исковой давности исчисляется с момента окончания события, действия или бездействия, ставших причиной экологического ущерба.

РАЗДЕЛ 6. ОБЪЕКТЫ ИСТОРИЧЕСКОГО ЗАГРЯЗНЕНИЯ

Статья 142. Историческое загрязнение

      1. Историческим загрязнением признается накопленный экологический ущерб, причиненный водам и (или) землям, который возник в результате прежней деятельности, в том числе совокупности воздействий различных видов антропогенной деятельности, обязанности по устранению которого не были выполнены либо были выполнены не в полном объеме.

      2. Объектами исторического загрязнения признаются территории и акватории или их отдельные участки, на которых выявлены исторические загрязнения, а также бесхозяйные объекты капитального строительства и хранения или захоронения отходов, являющиеся источником исторического загрязнения.

Статья 143. Выявление, оценка и учет объектов исторического загрязнения

      1. Выявление объектов исторического загрязнения осуществляется посредством инвентаризации и обследования территорий и акваторий, на которых в прошлом осуществлялась антропогенная деятельность и (или) на которых расположены бесхозяйные объекты капитального строительства и (или) бесхозяйные объекты хранения или захоронения отходов.

      2. Правила выявления, оценки и учета объектов исторического загрязнения, в том числе ведения государственного реестра объектов исторического загрязнения, утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды с учетом требований настоящего Кодекса (далее – правила выявления, оценки и учета объектов исторического загрязнения).

      3. Выявление и оценку объектов исторического загрязнения организуют местные исполнительные органы районов, городов. По решению Правительства Республики Казахстан выявление и оценку отдельных объектов исторического загрязнения организует уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

      Для проведения работ по выявлению и оценке объектов исторического загрязнения государственные органы, указанные в части первой настоящего пункта, привлекают организации, имеющие лицензию на выполнение работ и оказание услуг в области охраны окружающей среды, в соответствии с законодательством Республики Казахстан о государственных закупках.

      4. Оценка объекта исторического загрязнения включает в себя установление:

      1) объема или массы загрязняющих веществ, отходов по их видам;

      2) площади территорий и акваторий или их участков, на которых расположен объект исторического загрязнения, категорий и видов разрешенных к использованию земель и вод;

      3) уровня и объема негативного воздействия на окружающую среду, включая способность загрязняющих веществ к миграции в иные компоненты природной среды, возможность загрязнения водных объектов, в том числе являющихся источниками питьевого и хозяйственно-бытового водоснабжения, возможность возникновения нового экологического ущерба и причинения вреда жизни и (или) здоровью людей;

      4) наличия на объекте исторического загрязнения опасных веществ, указанных в международных договорах, участницей которых является Республика Казахстан;

      5) численности населения, проживающего на территории, окружающая среда на которой испытывает негативное воздействие от объекта исторического загрязнения;

      6) численности населения, проживающего на территории, окружающая среда на которой находится под угрозой негативного воздействия от объекта накопленного вреда окружающей среде.

      5. Учет объектов исторического загрязнения осуществляется посредством их включения в государственный реестр объектов исторического загрязнения в срок, не превышающий тридцати рабочих дней со дня получения уполномоченным органом в области охраны окружающей среды от государственных органов, указанных в пункте 3 настоящей статьи, результатов выявления и оценки объектов исторического загрязнения.

      Государственный реестр объектов исторического загрязнения является электронным банком данных, в котором собираются сведения о выявленных объектах исторического загрязнения, включая информацию по результатам оценки объектов исторического загрязнения в соответствии с пунктом 4 настоящей статьи, их происхождении, имущественной принадлежности объектов исторического загрязнения и необходимых работах по ликвидации исторического загрязнения.

      Ведение государственного реестра объектов исторического загрязнения за счет бюджетных средств организуется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      6. Ведение государственного реестра объектов исторического загрязнения включает в себя:

      1) рассмотрение материалов выявления и оценки объектов исторического загрязнения;

      2) принятие решения о включении или об отказе во включении в государственный реестр объектов исторического загрязнения;

      3) категорирование объектов исторического загрязнения;

      4) обновление информации об объекте исторического загрязнения;

      5) исключение из государственного реестра объектов исторического загрязнения.

      7. Категорирование объектов исторического загрязнения осуществляется в отношении объектов исторического загрязнения, включенных в государственный реестр объектов исторического загрязнения.

      Категорирование объектов исторического загрязнения проводится посредством сопоставления их влияния на экологическую безопасность в целях обоснования приоритетности и очередности проведения работ по ликвидации исторического загрязнения, а также принятия иных неотложных мер.

      По результатам категорирования объектов исторического загрязнения уполномоченным органом в области охраны окружающей среды определяются приоритетные объекты, в отношении которых проведение работ по ликвидации исторического загрязнения, а также принятие иных неотложных мер должны быть осуществлены в первоочередном порядке, и очередность проведения работ по ликвидации в отношении иных объектов исторического загрязнения, включенных в государственный реестр объектов исторического загрязнения.

      8. Государственный реестр объектов исторического загрязнения размещается в открытом доступе на интернет-ресурсе уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

Статья 144. Ликвидация исторического загрязнения

      1. Ликвидация исторического загрязнения осуществляется в отношении объектов исторического загрязнения, включенных в государственный реестр объектов исторического загрязнения, с учетом определенных в таком реестре приоритетности и очередности.

      2. Ликвидация исторического загрязнения осуществляется в соответствии с правилами, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Отчет о проведенной работе по ликвидации исторического загрязнения публикуется на интернет-ресурсе уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

      3. Ликвидацию исторического загрязнения организуют местные исполнительные органы районов, городов. По решению Правительства Республики Казахстан ликвидацию исторического загрязнения в отношении отдельных объектов организует уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

      Работы по ликвидации исторического загрязнения включают в себя проведение необходимых обследований, в том числе инженерных изысканий, разработку проекта работ по ликвидации исторического загрязнения, его согласование и утверждение, проведение работ по ликвидации исторического загрязнения, контроль и приемку выполненных работ и дальнейший мониторинг состояния окружающей среды.

      Для проведения работ по ликвидации исторического загрязнения государственные органы, указанные в части первой настоящего пункта, привлекают организации в соответствии с законодательством Республики Казахстан о государственных закупках.

      4. Финансирование работ по ликвидации исторического загрязнения осуществляется за счет бюджетных средств.

РАЗДЕЛ 7. ЛИКВИДАЦИЯ ПОСЛЕДСТВИЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ НА ОБЪЕКТАХ, ОКАЗЫВАЮЩИХ НЕГАТИВНОЕ ВОЗДЕЙСТВИЕ НА ОКРУЖАЮЩУЮ СРЕДУ

Статья 145. Общие положения о ликвидации последствий деятельности на объектах, оказывающих негативное воздействие на окружающую среду

      1. После прекращения эксплуатации объектов, оказывающих негативное воздействие на окружающую среду, операторы объектов обязаны обеспечить ликвидацию последствий эксплуатации таких объектов в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан.

      2. В рамках ликвидации последствий эксплуатации объектов, оказывающих негативное воздействие на окружающую среду, должны быть проведены работы по приведению земельных участков в состояние, обеспечивающее безопасность жизни и (или) здоровья людей, охрану окружающей среды и пригодное для их дальнейшего использования по целевому назначению, в порядке, предусмотренном земельным законодательством Республики Казахстан, а также в зависимости от характера таких объектов – по постутилизации объектов строительства, ликвидации последствий недропользования, ликвидации и консервации гидрогеологических скважин, закрытию полигонов и иных мест хранения и удаления отходов, в том числе радиоактивных, мероприятия по безопасному прекращению деятельности по обращению с объектами использования атомной энергии и иные работы, предусмотренные законами Республики Казахстан.

Статья 146. Финансирование ликвидации последствий эксплуатации объектов, оказывающих негативное воздействие на окружающую среду

      1. Ликвидация последствий эксплуатации объектов, оказывающих негативное воздействие на окружающую среду, проводится за счет лица, являющегося оператором такого объекта на момент прекращения эксплуатации объекта.

      2. В случаях, предусмотренных настоящим Кодексом, оператор объекта обязан предоставить финансовое обеспечение исполнения своих обязательств по ликвидации последствий эксплуатации объектов, оказывающих негативное воздействие на окружающую среду. Предоставление такого обеспечения не освобождает оператора объекта от исполнения обязательств по ликвидации последствий эксплуатации объектов, оказывающих негативное воздействие на окружающую среду.

Статья 147. Финансовое обеспечение требований по обязательствам, связанным с ликвидацией последствий осуществления деятельности

      1. Операторы объектов I категории должны предоставить уполномоченному органу в области охраны окружающей среды финансовое обеспечение исполнения своих обязательств по ликвидации последствий эксплуатации таких объектов, в том числе в отношении требований, которые возникнут в будущем (далее – финансовое обеспечение).

      2. Финансовое обеспечение осуществляется в пользу Республики Казахстан.

      3. В случае неисполнения (ненадлежащего исполнения) оператором объекта I категории своих обязательств по ликвидации последствий эксплуатации такого объекта в срок, установленный законами Республики Казахстан, сумма предоставленного финансового обеспечения подлежит взысканию в пользу Республики Казахстан уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и в таком случае соответствующие обязанности исполняются государством за счет взысканной суммы.

      Если взысканная в пользу Республики Казахстан сумма финансового обеспечения окажется недостаточной для покрытия расходов по соответствующему проекту ликвидации последствий эксплуатации объекта I категории, государство вправе получить недостающую сумму из имущества оператора соответствующего объекта.

      4. Финансовое обеспечение предоставляется в виде:

      1) гарантии;

      2) залога банковского вклада;

      3) залога имущества;

      4) страхования.

      5. Финансовое обеспечение должно быть предоставлено через три года после ввода объекта I категории в эксплуатацию.

      6. Финансовое обеспечение предоставляется в одном из нескольких видов финансового обеспечения, предусмотренных пунктом 4 настоящей статьи, или в их сочетании по выбору оператора объекта I категории при условии, что доля финансового обеспечения в виде залога банковского вклада должна составлять:

      1) по истечении десяти лет с даты ввода в эксплуатацию объекта – не менее пятидесяти процентов от общей суммы финансового обеспечения;

      2) по истечении двадцати лет с даты ввода в эксплуатацию объекта – сто процентов от общей суммы финансового обеспечения.

      7. При условии соблюдения требований пункта 6 настоящей статьи оператор объекта I категории вправе осуществить замену одного вида финансового обеспечения на другой вид, за исключением случаев, когда на заменяемое финансовое обеспечение уполномоченным органом в области охраны окружающей среды обращено взыскание в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      8. Оператор объекта I категории обязан обеспечить наличие финансового обеспечения непрерывно до полного исполнения всех своих обязательств по ликвидации последствий эксплуатации такого объекта.

      9. Размер финансового обеспечения определяется в соответствии с методикой, утвержденной уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, исходя из расчетной стоимости работ по ликвидации последствий эксплуатации объекта I категории и подлежит перерасчету каждые семь лет.

      10. В стоимость работ по ликвидации последствий эксплуатации объекта I категории должны быть включены административные и управленческие расходы, а также расходы на:

      1) демонтаж и снос капитальных строений (зданий, сооружений, комплексов);

      2) демонтаж и удаление технологического оборудования;

      3) восстановление, утилизацию и (или) удаление отходов;

      4) рекультивацию нарушенных земель;

      5) мониторинг качества поверхностных и подземных вод, атмосферного воздуха, состояния почвы и растительности;

      6) выполнение иных работ по ликвидации последствий эксплуатации объекта I категории, предусмотренных условиями комплексного экологического разрешения.

      10-1. В стоимость работ по ликвидации последствий эксплуатации действующих объектов I категории должны быть включены расходы на обезвреживание, демонтаж оборудования и снос сооружений, потенциально оказывающих негативное влияние на компоненты окружающей среды, после завершения эксплуатации.

      По объектам капитального строения (здания, сооружения, комплексы), не вошедшим в стоимость работ по ликвидации последствий эксплуатации объектов, должны быть разработаны планы по перепрофилированию и (или) их иной эксплуатации в соответствии с методикой, утвержденной уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      11. Финансовое обеспечение в соответствии с настоящей статьей не требуется для:

      1) объектов I категории, в отношении которых недропользователем предоставлено обеспечение исполнения обязательств по ликвидации последствий недропользования или сформирован ликвидационный фонд в соответствии с законодательством Республики Казахстан о недрах и недропользовании;

      2) полигонов, в отношении которых оператором таких объектов сформирован ликвидационный фонд в соответствии с пунктом 16 статьи 350 настоящего Кодекса.

      12. Запрещается эксплуатация объектов I категории без финансового обеспечения, предоставляемого в соответствии с настоящим Кодексом, за исключением случаев, предусмотренных пунктом 11 настоящей статьи.

      В случае эксплуатации объекта I категории без финансового обеспечения уполномоченный орган в области охраны окружающей среды обращается в суд с иском о приостановлении или запрещении эксплуатации такого объекта.

      13. Передача объекта I категории оператором в собственность или иное законное пользование новому оператору не освобождает предыдущего оператора от обязательств по ликвидации последствий эксплуатации объекта, устранению причиненного в процессе такой эксплуатации экологического ущерба и наличию финансового обеспечения до предоставления таким новым оператором финансового обеспечения в соответствии с настоящей статьей.

      14. Если по не зависящим от оператора объекта I категории причинам предоставленное им финансовое обеспечение перестало соответствовать требованиям настоящего Кодекса или прекратилось, такой оператор обязан в течение шестидесяти календарных дней предоставить новое финансовое обеспечение, соответствующее требованиям настоящего Кодекса. Если в течение указанного срока такая замена не будет произведена, оператор обязан незамедлительно приостановить эксплуатацию соответствующего объекта I категории. Возобновление эксплуатации такого объекта I категории допускается только после предоставления финансового обеспечения, соответствующего требованиям настоящего Кодекса.

      15. Порядок учета принятого финансового обеспечения определяется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Сноска. Статья 147 с изменением, внесенным Законом от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 148. Применение гарантии в качестве финансового обеспечения

      1. В силу гарантии, предоставленной в качестве финансового обеспечения в соответствии с требованиями статьи 147 настоящего Кодекса, гарант обязуется перед Республикой Казахстан отвечать в пределах суммы денег, определяемой в соответствии с настоящим Кодексом, в случае неисполнения (ненадлежащего исполнения) оператором своих обязательств, указанных в пункте 1 статьи 147 настоящего Кодекса, в срок, установленный законами Республики Казахстан.

      2. Гарантом может выступать банк второго уровня Республики Казахстан, иностранный банк либо организация, акции которой обращаются на организованном рынке ценных бумаг. Если гарантом выступает иностранный банк или организация, акции которой обращаются на организованном рынке ценных бумаг, такие гаранты должны соответствовать условиям по минимальному индивидуальному кредитному рейтингу в иностранной валюте, определяемым уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      3. Обязательство банка по гарантии, выданной им в соответствии с настоящей статьей, прекращается не ранее завершения ликвидации последствий эксплуатации объекта I категории.

      4. Гарантия предоставляется на казахском и русском языках в соответствии с типовой формой, утверждаемой уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Гарантия, выданная иностранным лицом, может быть составлена на иностранном языке с обязательным переводом на казахский и русский языки, верность которого должна быть засвидетельствована нотариусом.

      5. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в качестве финансового обеспечения принимает договор гарантии, заключенный в соответствии с гражданским законодательством Республики Казахстан.

      Для принятия гарантии оператор объекта I категории представляет в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды заявление по форме, утвержденной уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, с приложением договора гарантии.

      Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды не позднее трех рабочих дней со дня регистрации указанного в части второй настоящего пункта заявления принимает гарантию в качестве финансового обеспечения или отказывает в ее приеме с уведомлением заявителя в письменной или электронной форме в тот же срок.

      6. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды отказывает в принятии гарантии в качестве финансового обеспечения в одном из следующих случаев:

      1) представленный договор гарантии не соответствует требованиям, установленным законодательством Республики Казахстан;

      2) гарант не соответствует требованиям пункта 2 настоящей статьи;

      3) гарант ранее не исполнил требование уполномоченного органа в области охраны окружающей среды об уплате причитающихся сумм, за исключением случаев, когда такое требование признано судом незаконным в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 149. Применение залога банковского вклада в качестве финансового обеспечения

      1. В силу залога банковского вклада Республика Казахстан (залогодержатель) имеет право в случае неисполнения (ненадлежащего исполнения) оператором (залогодателем) объекта I категории своих обязательств, указанных в пункте 1 статьи 147 настоящего Кодекса, в срок, установленный законами Республики Казахстан, получить удовлетворение из суммы заложенного банковского вклада преимущественно перед другими кредиторами оператора.

      2. Предметом залога в соответствии с настоящей статьей может быть только банковский вклад, размещенный в банке второго уровня Республики Казахстан или у Национального оператора почты.

      3. Вклад может быть внесен в тенге или иностранной валюте.

      4. Перезалог банковского вклада, являющегося финансовым обеспечением, запрещается.

      5. Порядок удовлетворения требований залогодержателя в случае ликвидации оператора объекта I категории, являющегося юридическим лицом, включая его банкротство, регулируется гражданским законодательством Республики Казахстан.

      6. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в качестве финансового обеспечения принимает залог банковского вклада на основании договора залога банковского вклада.

      Для заключения договора залога банковского вклада оператор объекта I категории представляет в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды заявление по форме, утвержденной уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, с приложением копии договора банковского вклада и справки о наличии банковского вклада.

      7. Договор залога банковского вклада заключается между оператором объекта I категории и (или) третьим лицом в качестве залогодателя, уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в качестве залогодержателя и банком второго уровня Республики Казахстан или Национальным оператором почты в соответствии с типовым договором залога банковского вклада в качестве финансового обеспечения исполнения обязательств по ликвидации последствий эксплуатации объекта I категории, утвержденным уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      8. Договор залога банковского вклада заключается в течение десяти рабочих дней со дня получения заявления оператора объекта I категории о заключении договора залога банковского вклада.

      9. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды не позднее трех рабочих дней со дня заключения договора залога банковского вклада принимает такой договор в качестве финансового обеспечения с уведомлением заявителя в письменной или электронной форме в тот же срок.

      Сноска. Статья 149 с изменениями, внесенными Законом РК от 28.12.2023 № 52-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 150. Применение залога имущества в качестве финансового обеспечения

      1. В силу залога имущества Республика Казахстан (залогодержатель) имеет право в случае неисполнения (ненадлежащего исполнения) оператором (залогодателем) объекта I категории своих обязательств, указанных в пункте 1 статьи 147 настоящего Кодекса, в срок, установленный законами Республики Казахстан, обратить взыскание на заложенное имущество преимущественно перед другими кредиторами оператора.

      2. Порядок удовлетворения требований залогодержателя в случае ликвидации оператора объекта I категории, являющегося юридическим лицом, включая его банкротство, регулируется гражданским законодательством Республики Казахстан.

      3. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в качестве финансового обеспечения принимает в залог имущество на основании договора залога имущества, заключенного в соответствии с гражданским законодательством Республики Казахстан.

      Для заключения договора залога имущества оператор объекта I категории представляет в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды заявление по форме, утвержденной уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, с приложением отчета оценщика об оценке рыночной стоимости залогового имущества.

      4. Договор залога имущества заключается между оператором объекта I категории и (или) третьим лицом в качестве залогодателя и уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в качестве залогодержателя по типовой форме, утвержденной уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Договор залога имущества заключается в течение десяти рабочих дней со дня получения заявления оператора объекта I категории о заключении договора залога имущества.

      Рыночной стоимостью предмета залога в качестве финансового обеспечения является стоимость, определенная в отчете об оценке, произведенной по договору между оценщиком и залогодателем в соответствии с законодательством Республики Казахстан об оценочной деятельности.

      Отчет оценщика об оценке рыночной стоимости залогового имущества должен быть составлен не ранее пятнадцати календарных дней до даты подачи оператором объекта I категории заявления в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды о заключении договора залога имущества.

      5. Договор залога имущества заключается при условии, что имущество, предоставляемое в залог, является застрахованным от утраты или повреждения.

      6. Предметом залога имущества в качестве финансового обеспечения может быть любое имущество, за исключением:

      1) объектов жизнеобеспечения;

      2) арестованного имущества;

      3) имущества, на которое государственными органами наложены ограничения;

      4) имущества, обремененного правами третьих лиц;

      5) имущества, изъятого из гражданского оборота в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

      6) электрической, тепловой энергии и иных видов энергии;

      7) скоропортящихся товаров;

      8) имущественных прав, за исключением случаев залога банковского вклада в соответствии со статьей 149 настоящего Кодекса;

      9) имущества, находящегося за пределами Республики Казахстан.

      7. При несоблюдении условий, установленных пунктами 5 и 6 настоящей статьи, уполномоченный орган в области охраны окружающей среды отказывает в заключении договора залога имущества не позднее десяти рабочих дней с даты подачи оператором объекта I категории заявления в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды о заключении договора залога имущества.

      Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды уведомляет оператора объекта I категории об отказе в заключении договора залога имущества не позднее одного рабочего дня со дня принятия такого решения.

      8. При залоге имущества предмет залога остается у залогодателя, если уполномоченный орган в области охраны окружающей среды не примет иного решения.

      Залогодатель не вправе распоряжаться предметом залога до исполнения оператором объекта I категории обязательств по ликвидации последствий эксплуатации объекта I категории, обеспеченных договором залога имущества.

      9. Оформление залога имущества осуществляется в соответствии с гражданским законодательством Республики Казахстан.

Статья 151. Применение договора страхования в качестве финансового обеспечения

      1. Для обеспечения своих обязательств по ликвидации последствий эксплуатации объекта I категории оператор объекта вправе заключить со страховой организацией договор страхования, в силу которого неисполнение или ненадлежащее исполнение оператором объекта обязательств по ликвидации последствий эксплуатации объекта I категории в предусмотренном законодательством Республики Казахстан порядке (страховой случай) влечет выплату страховой суммы в пользу Республики Казахстан (выгодоприобретатель).

      2. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в качестве финансового обеспечения принимает договоры, заключенные со страховыми организациями, имеющими лицензию на право осуществления страховой деятельности.

      Договор страхования, указанный в пункте 1 настоящей статьи, заключается в соответствии с типовым договором страхования в качестве финансового обеспечения исполнения обязательств по ликвидации последствий эксплуатации объекта I категории, утвержденным уполномоченным органом в области охраны окружающей среды по согласованию с уполномоченным органом по регулированию, контролю и надзору финансового рынка и финансовых организаций.

      Объектом договора страхования в качестве финансового обеспечения является имущественный интерес оператора объекта I категории, связанный с исполнением его обязательств по ликвидации последствий эксплуатации объекта I категории.

      Страховым случаем по договору страхования в качестве финансового обеспечения признается факт неисполнения или ненадлежащего исполнения в установленный настоящим Кодексом срок обязательств по ликвидации последствий эксплуатации объекта I категории.

      Для принятия договора страхования оператор объекта I категории представляет в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды заявление по форме, утвержденной уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, с приложением договора страхования.

      Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды не позднее трех рабочих дней со дня регистрации указанного заявления принимает договор страхования в качестве финансового обеспечения или отказывает в его приеме с уведомлением заявителя в письменной или электронной форме в тот же срок.

      3. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды отказывает в принятии договора страхования в качестве финансового обеспечения в одном из следующих случаев:

      1) представленный договор страхования не соответствует типовому договору страхования в качестве финансового обеспечения исполнения обязательств по ликвидации последствий эксплуатации объекта I категории;

      2) страховая организация, заключившая договор страхования, представленный в качестве финансового обеспечения, на день регистрации заявления о принятии договора страхования в качестве финансового обеспечения ранее не исполнила требование уполномоченного органа в области охраны окружающей среды о страховой выплате, за исключением случаев, когда такое требование признано судом незаконным в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      4. Требование уполномоченного органа в области охраны окружающей среды о страховой выплате подлежит безусловному и обязательному исполнению страховой организацией в течение двух рабочих дней со дня получения такого требования. Страховая организация при неисполнении или нарушении сроков исполнения указанного требования несет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

РАЗДЕЛ 8. ГОСУДАРСТВЕННЫЙ МОНИТОРИНГ ОКРУЖАЮЩЕЙ СРЕДЫ И ПРИРОДНЫХ РЕСУРСОВ

Статья 152. Единая государственная система мониторинга окружающей среды и природных ресурсов

      1. Единая государственная система мониторинга окружающей среды и природных ресурсов представляет собой обеспечиваемую государством многоцелевую систему, которая объединяет все действующие в Республике Казахстан системы, подсистемы и виды мониторинга, охватывающие прямо или косвенно вопросы охраны окружающей среды, охраны, воспроизводства и использования природных ресурсов, охраны жизни и (или) здоровья людей от воздействия вредных факторов природной и антропогенной среды, а также воздействия изменения климата и прогнозируемых воздействий изменения климата.

      2. Единая государственная система мониторинга окружающей среды и природных ресурсов включает в себя следующие элементы:

      1) участников Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов;

      2) системы, подсистемы и виды мониторинга, включенные в соответствии с настоящим Кодексом в структуру Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов;

      3) информационную систему "Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан".

      3. Задачами Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов являются:

      1) регулярные наблюдения за состоянием окружающей среды и природных ресурсов, за происходящими в них процессами, явлениями и изменениями, оценка, прогнозирование и контроль таких изменений;

      2) сбор, накопление, хранение, учет, систематизация, обобщение, обработка и анализ данных мониторинга окружающей среды и природных ресурсов;

      3) обеспечение взаимодействия, координации и информационного обмена между участниками Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов в целях принятия ими управленческих и хозяйственных решений, а также осуществления функций в пределах компетенций, установленных законодательством Республики Казахстан;

      4) обеспечение государственных органов, физических и юридических лиц достоверной и сопоставимой информацией о состоянии окружающей среды, в том числе природной среды (ее компонентов, природных и природно-антропогенных объектов, природных комплексов, биоразнообразия) и антропогенной среды, а также о вредных факторах природной и антропогенной среды, влияющих на жизнь и (или) здоровье людей и окружающую среду в целом.

      4. Функционирование Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов осуществляется на основе единого организационного, методологического, метрологического и информационного подхода, обеспечивающего сопоставимость данных и совместимость информационных ресурсов.

      5. Правительство Республики Казахстан утверждает правила организации и функционирования Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов, которые должны содержать:

      1) единые организационные, методологические, метрологические и иные требования к сбору, накоплению, хранению, учету, систематизации, обобщению, обработке и анализу данных Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов;

      2) порядок взаимодействия и координации рабочих процессов между участниками Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов;

      3) порядок формирования и функционирования информационной системы "Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан", ее структуру и источники информации, а также правила, уровни, порядок и условия доступа к ней участников Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов и иных государственных органов, физических и юридических лиц.

      6. Координация рабочих процессов между участниками Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов осуществляется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      7. Обмен информацией между участниками Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов, в том числе в рамках информационной системы "Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан", осуществляется на безвозмездной основе.

      8. Наблюдения за состоянием окружающей среды и природных ресурсов в рамках систем, подсистем и видов мониторинга, включенных в структуру Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов, проводятся в том числе с использованием данных дистанционного зондирования Земли.

      Сноска. Статья 152 с изменением, внесенным Законом РК от 21.12.2022 № 167-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 153. Участники Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов

      Участниками Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов являются:

      1) уполномоченный орган в области охраны окружающей среды;

      2) специально уполномоченные государственные органы;

      3) организации, уполномоченные на осуществление видов мониторинга, включенных в структуру Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов;

      4) физические и юридические лица, которые в соответствии с настоящим Кодексом обязаны осуществлять производственный экологический контроль.

Статья 154. Структура Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов

      1. Единая государственная система мониторинга окружающей среды и природных ресурсов включает в себя следующие системы мониторинга:

      1) экологический мониторинг;

      2) мониторинг природных ресурсов;

      3) специальный мониторинг;

      4) метеорологический и гидрологический мониторинг;

      5) мониторинг состояния окружающей среды.

      2. Правилами организации и функционирования Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов, утверждаемыми Правительством Республики Казахстан, в структуру Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов могут быть включены дополнительные системы, подсистемы и виды мониторинга.

Статья 155. Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан

      1. Накопление, хранение, систематизация, интеграция и обеспечение автоматизированного обмена данными, взаимодействия и координации рабочих процессов между участниками Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов, а также автоматизация предоставления доступа к информации для физических и юридических лиц осуществляются посредством функционирования информационной системы "Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан".

      2. Организация создания, функционирования, ведения и эксплуатации информационной системы "Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан", а также обеспечение координации всех связанных с этим рабочих процессов осуществляются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      3. Информационная система "Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан" должна обеспечивать интеграцию и автоматизированный обмен данными:

      1) банков данных систем, подсистем и видов мониторинга, включенных в структуру Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов;

      2) государственных кадастров природных ресурсов;

      3) государственного кадастра отходов;

      4) государственного климатического кадастра;

      5) государственного углеродного кадастра;

      6) государственного кадастра потребления озоноразрушающих веществ;

      7) регистра выбросов и переноса загрязнителей Республики Казахстан;

      8) государственного реестра экологических разрешений и деклараций о воздействии на окружающую среду;

      9) реестра субъектов предпринимательства в сфере управления отходами;

      10) государственного реестра объектов исторического загрязнения.

      4. Система программных средств в рамках информационной системы "Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан" позволяет осуществлять накопление, хранение и обработку данных на единой методической основе, обеспечивать автоматизированный и эффективный обмен данными между различными ее уровнями, а также государственными кадастрами, реестрами, регистрами, банками данных систем, подсистем и видов мониторинга, включенных в структуру Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов.

      5. Участники Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов несут предусмотренную законами Республики Казахстан ответственность за достоверность данных, предоставляемых ими в рамках информационной системы "Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан".

Статья 156. Условия доступа к Национальному банку данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан

      1. Доступ к информационной системе "Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан" предоставляется с соблюдением следующих условий:

      1) уполномоченный орган в области охраны окружающей среды, специально уполномоченные государственные органы и организации, уполномоченные на осуществление видов мониторинга, включенных в структуру Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов, имеют право неограниченного доступа ко всей информации (первичным данным и информационной продукции) с возможностью ознакомления, копирования и воспроизводства;

      2) физические и юридические лица имеют право неограниченного доступа ко всей информационной продукции с возможностью ознакомления, копирования и воспроизводства, за исключением информации, составляющей государственные секреты, коммерческую и иную охраняемую законом тайну.

      2. Под первичными данными понимаются данные, полученные по результатам видов мониторинга и не подвергнутые обобщению, обработке или анализу. Необработанные данные производственного мониторинга, в том числе данные, полученные из автоматизированной системы мониторинга эмиссий в окружающую среду, относятся к первичным данным.

      3. Под информационной продукцией понимается информация, являющаяся результатом обобщения, обработки и анализа первичных данных. К информационной продукции относятся аналитические отчеты, справки, доклады, иные документы текстового содержания, картографическая информация, статистические формы и отчетность, отчетность по производственному экологическому контролю, а также иная информация агрегированного (статистического) характера.

      4. Доступ к информационной системе "Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан" предоставляется на безвозмездной основе.

Статья 157. Уровни Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов

      1. Ведение Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов осуществляется на трех уровнях:

      1) на местном уровне проводятся производственный мониторинг, общественный мониторинг и виды мониторинга, организуемые местными исполнительными органами на конкретных участках населенных пунктов, земель вне населенных пунктов, поверхностных и подземных водных объектов, на особо охраняемых природных территориях;

      2) на региональном уровне проводятся виды мониторинга в пределах административно-территориальных единиц с учетом физико-географических и экономических особенностей регионов, наличия экологически нагруженных зон и комплекса природных и антропогенных факторов, оказывающих влияние на состояние окружающей среды и использование природных ресурсов;

      3) на республиканском уровне проводится мониторинг, охватывающий всю территорию Республики Казахстан с выделением при необходимости крупных регионов и отдельных объектов, имеющих общегосударственное значение.

      2. Деятельность по мониторингу окружающей среды и природных ресурсов на всех уровнях осуществляется с соблюдением требований, установленных законодательством Республики Казахстан в области технического регулирования, об обеспечении единства измерений и об аккредитации в области оценки соответствия.

Статья 158. Финансирование Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов

      1. Единая государственная система мониторинга окружающей среды и природных ресурсов финансируется за счет бюджетных средств и иных источников, не запрещенных законодательством Республики Казахстан.

      2. Финансирование Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов за счет бюджетных средств направлено на осуществление следующих видов деятельности:

      1) создание и поддержание функционирования системы мониторинга на республиканском уровне;

      2) создание научно-технической продукции для обеспечения функционирования и развития систем, подсистем и видов мониторинга, выполнения научно-технических программ;

      3) создание и поддержание функционирования системы мониторинга на территориальном уровне, создание научно-технической продукции в целях ее развития;

      4) создание и поддержание функционирования информационной системы "Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан".

Статья 159. Экологический мониторинг

      1. Экологический мониторинг представляет собой обеспечиваемую государством комплексную систему наблюдений, измерений, сбора, накопления, хранения, учета, систематизации, обобщения, обработки и анализа полученных данных в отношении качества окружающей среды, а также производства на их основе экологической информации.

      2. Экологический мониторинг осуществляется на систематической основе в целях:

      1) оценки качества окружающей среды;

      2) определения и анализа антропогенных и природных факторов воздействия на окружающую среду;

      3) прогноза и контроля изменений состояния окружающей среды под воздействием антропогенных и природных факторов;

      4) информационного обеспечения государственных органов, физических и юридических лиц при принятии ими хозяйственных и управленческих решений, направленных на охрану окружающей среды, обеспечение экологической безопасности и экологических основ устойчивого развития;

      5) обеспечения права всех физических и юридических лиц на доступ к экологической информации.

      3. Объектами экологического мониторинга являются:

      1) объекты, указанные в подпунктах 2) – 8) пункта 6 статьи 166 настоящего Кодекса;

      2) качество подземных вод;

      3) воздействия объектов I и II категорий на окружающую среду;

      4) состояние экологических систем и предоставляемых ими экосистемных услуг;

      5) особо охраняемые природные территории, включая естественное течение природных процессов и влияние изменений состояния окружающей среды на экологические системы особо охраняемых природных территорий;

      6) воздействия изменения климата;

      7) отходы и управление ими.

      4. Экологический мониторинг основывается на:

      1) наблюдениях и измерениях, осуществляемых уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и (или) специально уполномоченными организациями в соответствии с настоящим Кодексом;

      2) наблюдениях и измерениях, осуществляемых специально уполномоченными государственными органами, иными государственными органами и организациями в рамках их компетенций, определенных законами Республики Казахстан;

      3) официальной статистической информации, производимой в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области государственной статистики;

      4) информации, предоставляемой государственными органами по запросу уполномоченного органа в области охраны окружающей среды или в рамках Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов, а также размещаемой государственными органами в открытом доступе;

      5) наблюдениях и измерениях, осуществляемых физическими и юридическими лицами в рамках обязательного производственного экологического контроля;

      6) иной информации, получаемой уполномоченным органом в области охраны окружающей среды от государственных и негосударственных юридических лиц.

      5. Лица, которые в соответствии с настоящим Кодексом обязаны осуществлять производственный экологический контроль, обеспечивают сбор, накопление, хранение, учет, обработку и безвозмездную передачу соответствующих данных уполномоченному органу в области охраны окружающей среды для целей экологического мониторинга.

      6. В рамках экологического мониторинга уполномоченным органом в области охраны окружающей среды осуществляются также сбор и подготовка данных в целях выполнения обязательств Республики Казахстан по предоставлению экологической информации в соответствии с международными договорами Республики Казахстан.

Статья 160. Мониторинг природных ресурсов

      1. Мониторинг природных ресурсов представляет собой совокупность систем, подсистем и видов мониторинга состояния видов природных ресурсов, организуемых специально уполномоченными государственными органами в соответствии с законами Республики Казахстан.

      2. Мониторинг природных ресурсов включает в себя:

      1) мониторинг земель, проводимый в соответствии с земельным законодательством Республики Казахстан;

      2) государственный мониторинг водных объектов, проводимый в соответствии с водным законодательством Республики Казахстан;

      3) государственный мониторинг недр, проводимый в соответствии с законодательством Республики Казахстан о недрах и недропользовании;

      4) государственный мониторинг лесов, проводимый в соответствии с лесным законодательством Республики Казахстан;

      5) мониторинг животного мира, проводимый в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области охраны, воспроизводства и использования животного мира;

      6) государственный мониторинг растительного мира, проводимый в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области охраны, защиты, восстановления и использования растительного мира.

      3. Данные мониторинга природных ресурсов обобщаются в соответствующих государственных кадастрах согласно законодательству Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 160 с изменением, внесенным Законом РК от 02.01.2023 № 184-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 161. Виды специального мониторинга

      1. Специальный мониторинг включает в себя следующие виды:

      1) мониторинг военно-испытательных полигонов – систему наблюдений за загрязнением окружающей среды, обусловленных испытанием военной техники, в том числе ракетной, и вооружения на территории закрытых и действующих военно-испытательных полигонов;

      2) мониторинг ракетно-космического комплекса "Байконур" – систему наблюдений за состоянием окружающей среды на территориях, подверженных влиянию ракетно-космической деятельности комплекса "Байконур", организацию функционирования которой осуществляет уполномоченный орган в области космической деятельности;

      3) санитарно-эпидемиологический мониторинг, проводимый в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области здравоохранения;

      4) мониторинг экологической обстановки в зонах чрезвычайной экологической ситуации и зонах экологического бедствия, проводимый в соответствии со статьей 410 настоящего Кодекса;

      5) космический мониторинг – систему наблюдений за состоянием окружающей среды с использованием средств дистанционного зондирования Земли из космоса, организацию функционирования которой осуществляет уполномоченный орган в области космической деятельности в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области космической деятельности.

      2. Организация видов специального мониторинга, указанных в подпунктах 1) и 4) пункта 1 настоящей статьи, осуществляется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

РАЗДЕЛ 9. ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ В СФЕРЕ МЕТЕОРОЛОГИЧЕСКОГО МОНИТОРИНГА, ГИДРОЛОГИЧЕСКОГО МОНИТОРИНГА И МОНИТОРИНГА СОСТОЯНИЯ ОКРУЖАЮЩЕЙ СРЕДЫ

Глава 10. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 162. Метеорологический мониторинг

      1. Метеорологический мониторинг представляет собой деятельность в области метеорологии, включающую наблюдения, сбор, обработку, анализ, хранение данных, производство метеорологической и агрометеорологической информации, в том числе подготовку метеорологических и агрометеорологических прогнозов, и предоставление указанной информации государственным органам, физическим и юридическим лицам.

      Метеорологической информацией являются первичные данные, полученные по результатам метеорологических наблюдений, а также оперативная, режимная, климатическая и прогностическая информация, являющаяся результатом обработки и анализа первичных метеорологических данных.

      2. Метеорологический мониторинг проводится в целях определения состояния и развития естественных метеорологических параметров, атмосферных явлений и процессов в атмосфере при их взаимодействии с другими компонентами природной среды и определения климатических характеристик для обеспечения государственных органов, физических и юридических лиц информацией о погоде, составления краткосрочных, среднесрочных, долгосрочных метеорологических, агрометеорологических прогнозов и штормовых предупреждений о возможности возникновения опасных и стихийных метеорологических явлений (в том числе сходов снежных лавин).

      3. Производителями метеорологической информации являются Национальная гидрометеорологическая служба, поставщики аэронавигационного обслуживания, ведомственные метеорологические службы Вооруженных Сил Республики Казахстан, юридические лица, а также индивидуальные предприниматели, осуществляющие производство метеорологической информации.

Статья 163. Гидрологический мониторинг

      1. Гидрологический мониторинг представляет собой деятельность в области гидрологии, включающую наблюдения за режимом и состоянием поверхностных водных объектов, сбор, обработку, анализ, хранение данных, производство гидрологической информации, в том числе подготовку гидрологических прогнозов, и предоставление указанной информации государственным органам, физическим и юридическим лицам.

      Гидрологической информацией являются первичные данные, полученные по результатам гидрологических наблюдений, а также режимная, оперативная и прогностическая информация, являющаяся результатом обработки и анализа первичных гидрологических данных.

      2. Гидрологический мониторинг проводится на регулярной и (или) периодической основе в целях сбора данных о состоянии и режиме рек, озер, морей, водохранилищ, каналов, иных поверхностных водных объектов и включает в себя также наблюдения на снегомерных и осадкомерных маршрутах в горах, производимые для определения запасов снега в горных частях речных бассейнов.

      3. Производителями гидрологической информации являются Национальная гидрометеорологическая служба, юридические лица, а также индивидуальные предприниматели, осуществляющие производство гидрологической информации.

Статья 164. Мониторинг состояния окружающей среды

      1. Мониторинг состояния окружающей среды представляет собой деятельность, включающую наблюдения, сбор, хранение, учет, систематизацию, обобщение, обработку и анализ данных, оценку состояния загрязнения окружающей среды, производство информации о состоянии загрязнения окружающей среды, в том числе прогностической информации, и предоставление указанной информации государственным органам, иным физическим и юридическим лицам.

      Информацией о состоянии загрязнения окружающей среды являются первичные данные, полученные в результате мониторинга состояния окружающей среды, а также информация, являющаяся результатом обработки и анализа таких первичных данных.

      Мониторинг состояния окружающей среды проводится на регулярной и (или) периодической основе в целях сбора данных о состоянии загрязнения отдельных объектов охраны окружающей среды.

      2. Производителями информации о состоянии окружающей среды являются Национальная гидрометеорологическая служба, юридические лица, а также индивидуальные предприниматели, осуществляющие производство информации о состоянии загрязнения окружающей среды.

Статья 165. Права и обязанности производителей метеорологической и (или) гидрологической информации и (или) информации о состоянии окружающей среды

      1. Производители метеорологической и (или) гидрологической информации и (или) информации о состоянии окружающей среды имеют право:

      1) осуществлять наблюдения и измерения в области метеорологического и (или) гидрологического мониторинга и (или) мониторинга состояния окружающей среды, производство информации или выполнять отдельные работы и оказывать услуги, составляющие эти виды мониторинга, в соответствии с настоящим Кодексом и иными законами Республики Казахстан;

      2) получать плату за предоставление информации в соответствии с настоящим Кодексом и иными законами Республики Казахстан или договором на оказание услуг.

      2. Производители метеорологической и (или) гидрологической информации и (или) информации о состоянии окружающей среды обязаны:

      1) соблюдать при производстве метеорологической и (или) гидрологической информации и (или) информации о состоянии окружающей среды и (или) выполнении отдельных работ и оказании услуг требования настоящего Кодекса;

      2) осуществлять деятельность в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области технического регулирования, об обеспечении единства измерений и об аккредитации в области оценки соответствия.

      Производители метеорологической и (или) гидрологической информации и (или) информации о состоянии окружающей среды в соответствии с законами Республики Казахстан могут иметь иные права и обязанности.

      3. Производители метеорологической информации на безвозмездной основе предоставляют полученную метеорологическую информацию в Национальную гидрометеорологическую службу в соответствии с планами предоставления информации, утверждаемыми Национальной гидрометеорологической службой по согласованию с производителем метеорологической информации, в которых определяются перечень предоставляемой метеорологической информации, сроки, вид и способы ее предоставления.

      Правила предоставления информации в Национальную гидрометеорологическую службу утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      4. Деятельность в сфере метеорологического мониторинга осуществляется в Республике Казахстан при условии направления уведомления в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в соответствии с законодательством Республики Казахстан о разрешениях и уведомлениях.

      Национальная гидрометеорологическая служба, поставщики аэронавигационного обслуживания, Вооруженные Силы Республики Казахстан не подлежат включению в государственный реестр производителей метеорологической информации и при осуществлении ими деятельности в области метеорологического мониторинга требование о направлении уведомления в соответствии с законодательством Республики Казахстан о разрешениях и уведомлениях на них не распространяется.

      Правила ведения государственного реестра производителей метеорологической информации утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      5. Производители метеорологической информации должны соответствовать следующим требованиям:

      1) осуществление государственной регистрации в качестве юридического лица или индивидуального предпринимателя;

      2) наличие на праве собственности или ином законном основании оборудования и средств измерений, необходимых для осуществления планируемой деятельности;

      3) наличие квалифицированного персонала.

      6. Государственный контроль за соблюдением порядка организации и проведения метеорологического мониторинга производителями метеорологической информации, за исключением деятельности Национальной гидрометеорологической службы, поставщиков аэронавигационного обслуживания, Вооруженных Сил Республики Казахстан, осуществляется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в форме проверки и профилактического контроля с посещением субъекта (объекта) контроля в соответствии с Предпринимательским кодексом Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 165 с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 11. НАЦИОНАЛЬНАЯ ГИДРОМЕТЕОРОЛОГИЧЕСКАЯ СЛУЖБА

Статья 166. Государственная монополия в области метеорологического, гидрологического мониторинга и мониторинга состояния окружающей среды

      1. Национальная гидрометеорологическая служба обеспечивает ведение мониторинга состояния окружающей среды, метеорологического и гидрологического мониторинга с использованием государственной наблюдательной сети, которые включают в себя оказание услуг общегосударственного и международного значения, специального назначения и подготовку специализированной информации.

      Деятельность по ведению метеорологического и гидрологического мониторинга и мониторинга состояния окружающей среды, включающая в себя оказание услуг общегосударственного и международного значения, специального назначения и подготовку специализированной информации с использованием государственной наблюдательной сети, относится к государственной монополии и осуществляется Национальной гидрометеорологической службой – юридическим лицом, созданным по решению Правительства Республики Казахстан в организационно-правовой форме республиканского государственного предприятия на праве хозяйственного ведения.

      Услуги общегосударственного и международного значения – услуги, имеющие важное значение для безопасности населения и государства, устойчивого функционирования экономики и социальной сферы, оказываемые с использованием государственной наблюдательной сети.

      Услуги специального назначения – услуги в области метеорологического и гидрологического мониторинга, мониторинга состояния окружающей среды, не относящиеся к услугам общегосударственного и международного значения и оказываемые с использованием данных государственной наблюдательной сети на основании возмездных договоров на оказание услуг.

      Специализированная информация – целевая информация, получаемая в результате оказания услуг специального назначения с использованием данных государственной наблюдательной сети.

      2. Национальная гидрометеорологическая служба осуществляет свою деятельность в соответствии с требованиями инструктивно-методических документов для ведения метеорологического, гидрологического мониторинга, мониторинга состояния окружающей среды с использованием государственной наблюдательной сети, утверждаемых Национальной гидрометеорологической службой по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      3. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды организует деятельность по ведению метеорологического и гидрологического мониторинга, мониторинга состояния окружающей среды, которая связана с оказанием услуг общегосударственного и международного значения.

      Цены на товары (работы, услуги), производимые и (или) реализуемые субъектом государственной монополии, устанавливаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды по согласованию с антимонопольным органом.

      4. Услуги общегосударственного и международного значения в области метеорологического мониторинга:

      1) приземные метеорологические, актинометрические, агрометеорологические, аэрологические, радиолокационные, озонометрические наблюдения, сбор, обработка, хранение, анализ полученных метеорологических данных и подготовка штормовой метеорологической информации, метеорологических и агрометеорологических прогнозов, метеорологической информации общего назначения, включающей в себя справочники, бюллетени, справки-консультации, режимной информации и другой метеорологической информации, а также обеспечение в установленном порядке этой информацией государственных органов, иных организаций и физических лиц;

      2) ведение государственного климатического кадастра и государственного гидрометеорологического фонда;

      3) предоставление метеорологической информации для международного обмена;

      4) мониторинг климата, включая его изменение.

      Государственный климатический кадастр – систематизированный свод данных, основанный на метеорологической информации о совокупности атмосферных условий, включающих в себя температуру воздуха, облачность, атмосферные явления, направление и скорость ветра, количество осадков и другие характеристики атмосферы и подстилающей поверхности, характерные для определенных территорий, и сформированный на основе климатической базы метеорологических данных за многолетний период.

      Правила ведения государственного климатического кадастра, а также состав данных государственного климатического кадастра и порядок предоставления государственным органам, иным организациям и физическим лицам его данных утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Государственный гидрометеорологический фонд – совокупность документированной гидрологической и метеорологической информации, подлежащей хранению в соответствии с законодательством Республики Казахстан в целях ее использования.

      Правила ведения государственного гидрометеорологического фонда утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      5. Услуги общегосударственного и международного значения в области гидрологического мониторинга:

      1) наблюдения на реках, озерах (морях), водохранилищах, каналах и иных поверхностных водных объектах, сбор, обработка, анализ полученных гидрологических данных и подготовка гидрологических краткосрочных, долгосрочных прогнозов, в том числе с заблаговременностью до пяти – семи суток и возможностью уточнений каждые три дня в весенний период, и выдача штормовых предупреждений о возможности и факте возникновения опасных и стихийных гидрологических явлений;

      2) подготовка гидрологической информации общего назначения, включающей в себя справочники, бюллетени, справки-консультации, а также обеспечение в установленном порядке этой информацией государственных органов, иных организаций и физических лиц;

      3) подготовка данных для ведения государственного водного кадастра по разделу "Поверхностные воды" на основании результатов гидрологического мониторинга;

      4) предоставление гидрологической информации для международного обмена в установленном порядке.

      6. Услуги общегосударственного и международного значения в области мониторинга состояния окружающей среды:

      1) наблюдения, сбор, обработка, анализ данных о состоянии загрязнения объектов охраны окружающей среды, предусмотренных подпунктами 2) – 8) настоящего пункта, подготовка информации общего назначения о состоянии загрязнения окружающей среды, включающей в себя бюллетени и справочную информацию, а также обеспечение в установленном порядке этой информацией государственных органов, иных организаций и физических лиц;

      2) мониторинг загрязнения атмосферного воздуха – система наблюдений за состоянием атмосферного воздуха в селитебных территориях;

      3) мониторинг загрязнения атмосферных осадков – система наблюдений за химическим составом атмосферных осадков и снежного покрова в селитебных территориях;

      4) мониторинг загрязнения вод – система наблюдений за загрязнением поверхностных вод в прибрежных зонах;

      5) мониторинг загрязнения почв – система наблюдений за концентрациями загрязняющих веществ в почвах селитебных территорий;

      6) радиационный мониторинг – система наблюдений за техногенным и природным радиоактивным загрязнением в селитебных территориях;

      7) мониторинг трансграничных загрязнений – система наблюдений, осуществляемых в рамках международного сотрудничества с приграничными государствами за загрязнением трансграничных поверхностных вод и прибрежных почв трансграничных рек;

      8) фоновый мониторинг – система наблюдений за состоянием атмосферы и другой среды в их взаимодействии с биосферой с использованием специализированной сети станций комплексного фонового мониторинга окружающей среды;

      9) предоставление информации о состоянии окружающей среды для международного обмена в установленном порядке.

      7. Национальная гидрометеорологическая служба представляет Республику Казахстан по вопросам гидрологической, метеорологической деятельности и деятельности в области мониторинга состояния окружающей среды при взаимодействии с международными организациями, иностранными лицами и гидрометеорологическими службами других государств, если иное не установлено законами Республики Казахстан.

      8. Национальная гидрометеорологическая служба входит в состав государственной системы гражданской защиты и осуществляет свою деятельность при возникновении чрезвычайных ситуаций в соответствии с законодательством Республики Казахстан о гражданской защите.

Статья 167. Государственная наблюдательная сеть

      1. Государственная наблюдательная сеть – это система взаимосвязанных стационарных и передвижных пунктов наблюдений, находящихся в хозяйственном ведении Национальной гидрометеорологической службы, предназначенных для наблюдений за физическими и химическими процессами, происходящими в окружающей среде, определения ее метеорологических, гидрологических характеристик и состояния загрязнения окружающей среды.

      В целях получения достоверной информации вокруг стационарных пунктов наблюдений государственной наблюдательной сети создаются охранные зоны.

      Порядок установления и обозначения границ охранных зон определяется в соответствии с положением о стационарных пунктах наблюдений и пунктах наблюдений за состоянием загрязнения атмосферы государственной наблюдательной сети, утверждаемым уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      2. На земельные участки, через которые осуществляется проход или проезд к стационарным пунктам наблюдений государственной наблюдательной сети, могут быть установлены сервитуты в порядке, определенном земельным законодательством Республики Казахстан.

      3. Земельные участки реперных (опорных) стационарных пунктов наблюдений государственной наблюдательной сети изъятию не подлежат. Земельные участки стационарных пунктов наблюдений могут быть изъяты для государственных нужд только в исключительных случаях, при этом перенос осуществляется за счет средств лиц, инициирующих такой перенос, по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и Национальной гидрометеорологической службой.

      4. Реперным пунктом наблюдений государственной наблюдательной сети является пункт наблюдений, позволяющий проводить изучение многолетних тенденций изменения климата, агрометеорологических характеристик, гидрологического состояния водных объектов суши, моря, геофизических процессов под влиянием изменения климатических условий и хозяйственной деятельности.

      5. Число пунктов наблюдений за состоянием загрязнения атмосферы государственной наблюдательной сети определяется в зависимости от численности населения, рельефа местности, фактического уровня загрязнения.

      6. Определение местоположения (дислокации) вновь открываемых или подлежащих переносу стационарных пунктов наблюдений и пунктов наблюдений за состоянием загрязнения атмосферы государственной наблюдательной сети производится решением Национальной гидрометеорологической службы по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и местными исполнительными органами.

      Прекращение деятельности стационарных пунктов наблюдений и пунктов наблюдений за состоянием загрязнения атмосферы государственной наблюдательной сети производится решением Национальной гидрометеорологической службы по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Организация деятельности государственной наблюдательной сети осуществляется Национальной гидрометеорологической службой.

      7. Государственная наблюдательная сеть, в том числе отведенные под нее земельные участки и части акваторий, а также имущество, относится исключительно к государственной собственности, находится под охраной государства и не подлежит приватизации.

Статья 168. Финансирование Национальной гидрометеорологической службы

      Финансирование Национальной гидрометеорологической службы осуществляется за счет бюджетных средств и иных источников в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан.

Статья 169. Условия предоставления информации Национальной гидрометеорологической службой

      1. Порядок предоставления метеорологической, гидрологической информации и информации о состоянии окружающей среды определяется правилами предоставления информации Национальной гидрометеорологической службой, утверждаемыми уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      2. Обеспечение гидрометеорологической информацией Вооруженных Сил Республики Казахстан, органов управления государственной системы гражданской защиты, уполномоченного органа в области развития агропромышленного комплекса осуществляется Национальной гидрометеорологической службой в рамках оказания услуг общегосударственного и международного значения.

      3. Национальная гидрометеорологическая служба вправе оказывать государственным органам иные услуги с применением данных, полученных в результате наблюдений с использованием государственной наблюдательной сети, в установленном законодательством Республики Казахстан порядке.

РАЗДЕЛ 10. ГОСУДАРСТВЕННЫЕ КАДАСТРЫ ПРИРОДНЫХ РЕСУРСОВ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН

Статья 170. Общие положения о Единой системе государственных кадастров природных ресурсов Республики Казахстан

      1. Единая система государственных кадастров природных ресурсов Республики Казахстан (далее – Единая система кадастров) создается и ведется как межотраслевая информационная система, объединяющая все виды государственных кадастров природных ресурсов Республики Казахстан в целях обеспечения единого общегосударственного комплексного учета и оценки природного и экономического потенциала Республики Казахстан.

      2. Государственные кадастры природных ресурсов представляют собой систематизированный свод информации о количественных и качественных показателях природных ресурсов и функционируют в порядке, установленном настоящим Кодексом и иными законами Республики Казахстан.

      3. Объектами Единой системы кадастров являются составные части окружающей среды: земля, вода, лес, почва, недра, растительный и животный мир в их взаимодействии.

      4. Ведение Единой системы кадастров организуется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды совместно со специально уполномоченными государственными органами, осуществляющими мониторинг соответствующих видов природных ресурсов на основе данных учета состояния и использования природных ресурсов.

      Ведение Единой системы кадастров осуществляет подведомственная организация уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

      Правила ведения Единой системы кадастров утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      5. Системы государственных кадастров природных ресурсов содержат в цифровом виде на каждый учетный кадастровый объект документальные сведения о его состоянии с указанием географической привязки и организационно-правовой формы.

      6. Основными принципами ведения Единой системы кадастров являются:

      1) единство технологии обработки и предоставления кадастровой информации;

      2) применение автоматизированных информационно-коммуникационных технологий;

      3) объективность пополнения и обновления информации;

      4) общедоступность информации, содержащейся в Единой системе кадастров, кроме информации, составляющей государственные секреты и иную охраняемую законом тайну.

      Сноска. Статья 170 с изменением, внесенным Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 171. Структура и содержание Единой системы кадастров

      Структуру Единой системы кадастров составляют следующие объекты учета, мониторинг по которым осуществляется следующими специально уполномоченными государственными органами и организациями:

      1) по государственному земельному кадастру – центральным уполномоченным органом в области управления земельными ресурсами и Государственной корпорацией "Правительство для граждан";

      2) по государственному водному кадастру (поверхностным и подземным водным объектам, использованию водных ресурсов) – уполномоченными государственными органами в области охраны окружающей среды, использования и охраны водного фонда, по изучению недр в целом по республике, а их территориальными органами – в пределах бассейнов рек и административно-территориальных единиц;

      3) по государственному лесному кадастру – уполномоченным государственным органом в области лесного хозяйства в целом по республике, а его территориальными органами – в пределах административно-территориальных единиц;

      4) по единому кадастру государственного фонда недр – уполномоченным государственным органом по изучению недр в целом по республике, а его территориальными органами – в пределах административно-территориальных единиц;

      5) по государственному кадастру особо охраняемых природных территорий – уполномоченным государственным органом в области особо охраняемых природных территорий в целом по республике, а его территориальными органами – в пределах административно-территориальных единиц;

      6) по государственному кадастру животного мира – уполномоченным государственным органом в области охраны, воспроизводства и использования животного мира в целом по республике, а его территориальными органами – в пределах административно-территориальных единиц.

      7) по государственному кадастру растительного мира – уполномоченным органом в области охраны, защиты, восстановления и использования растительного мира в целом по республике, а территориальными органами ведомства уполномоченного органа в области охраны, защиты, восстановления и использования растительного мира – в пределах административно-территориальных единиц.

      Сноска. Статья 171 с изменением, внесенным Законом РК от 02.01.2023 № 184-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 172. Предоставление информации

      1. Результаты учета и регистрации объектов, полученные в рамках ведения кадастров природных ресурсов, передаются специально уполномоченными государственными органами в информационную систему уполномоченного органа в области охраны окружающей среды безвозмездно в соответствии с правилами ведения Единой системы кадастров.

      2. Данные об объекте, занесенном в Единую систему кадастров, должны включать:

      1) отчетные материалы, паспорт объекта, утвержденные специально уполномоченными государственными органами, и статистическую информацию;

      2) картографический материал о пространственном положении объекта и другие данные, необходимые для комплексной оценки территории.

      3. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды обязан обеспечить доступ к информации, содержащейся в кадастрах, специально уполномоченным государственным органам, осуществляющим мониторинг соответствующих видов природных ресурсов.

РАЗДЕЛ 11. ЭКОЛОГИЧЕСКИЙ КОНТРОЛЬ

Глава 12. ГОСУДАРСТВЕННЫЙ ЭКОЛОГИЧЕСКИЙ КОНТРОЛЬ

Статья 173. Государственный экологический контроль

      1. Государственным экологическим контролем является деятельность уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, направленная на обеспечение соблюдения физическими и юридическими лицами требований экологического законодательства Республики Казахстан.

      2. Государственный экологический контроль осуществляется по следующим направлениям:

      1) соблюдение положений настоящего Кодекса в области охраны окружающей среды;

      2) соблюдение экологических требований в области особо охраняемых природных территорий;

      3) соблюдение экологических требований при консервации и ликвидации последствий операций по недропользованию, рекультивации нарушенных земель;

      4) выполнение расширенных обязательств производителей (импортеров);

      5) выполнение оператором расширенных обязательств производителей (импортеров) требований, определенных настоящим Кодексом;

      6) соблюдение квалификационных требований и правил осуществления лицензируемых видов деятельности в области охраны окружающей среды, а также деятельности, в отношении которой установлен уведомительный порядок;

      7) соблюдение местными исполнительными органами требований экологического законодательства Республики Казахстан по оказанию государственных услуг в области охраны окружающей среды.

Статья 174. Формы государственного экологического контроля

      1. Государственный экологический контроль осуществляется в следующих формах:

      1) профилактический контроль без посещения субъекта (объекта);

      2) профилактический контроль с посещением субъекта (объекта);

      3) проверки.

      2. Порядок проведения государственного экологического контроля установлен нормами настоящего Кодекса и Предпринимательского кодекса Республики Казахстан.

      Формы документов, касающихся организации и проведения государственного экологического контроля, за исключением случаев, предусмотренных Предпринимательским кодексом Республики Казахстан, разрабатываются и утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      3. Профилактический контроль без посещения субъекта (объекта) контроля проводится уполномоченным органом в области охраны окружающей среды путем анализа данных, полученных из средств массовой информации и автоматизированной системы мониторинга эмиссий в окружающую среду, документации и отчетности, представленных в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды, а также данных космического мониторинга, содержащих признаки нарушений законодательства Республики Казахстан.

      При этом результаты анализа публикаций в средствах массовой информации о нарушениях или рисках совершения нарушений в области охраны окружающей среды, непосредственно затрагивающих условия жизнедеятельности населения на определенной территории, в том числе в местах массового отдыха, заключений по результатам послепроектного анализа, а также данных из автоматизированной системы мониторинга эмиссий в окружающую среду о существенных превышениях нормативов эмиссий загрязняющих веществ в окружающую среду могут являться основанием для проведения профилактического контроля с посещением субъекта (объекта) контроля или внеплановой проверки в соответствии с пунктом 3 статьи 146 Предпринимательского кодекса Республики Казахстан.

      Основания для проведения профилактического контроля с посещением субъекта (объекта) или внеплановой проверки по результатам анализа данных из автоматизированной системы мониторинга эмиссий в окружающую среду определяются правилами, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, которые предусматривают порядок обработки, передачи, хранения и использования данных из автоматизированной системы мониторинга эмиссий в окружающую среду в соответствии с пунктом 4 статьи 186 настоящего Кодекса.

      4. Целями профилактического контроля без посещения субъекта (объекта) контроля являются своевременное пресечение и недопущение нарушений экологического законодательства Республики Казахстан, предоставление субъектам контроля права самостоятельного устранения нарушений, выявленных уполномоченным органом в области охраны окружающей среды по результатам профилактического контроля без посещения субъекта (объекта) контроля.

      5. В случае выявления нарушения экологического законодательства Республики Казахстан по результатам профилактического контроля без посещения субъекта (объекта) контроля должностными лицами уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, осуществляющими государственный экологический контроль, оформляется и направляется субъекту контроля информационное письмо в течение десяти рабочих дней со дня выявления нарушения.

      6. Информационное письмо, направленное одним из нижеперечисленных способов, считается врученным субъекту контроля в следующих случаях:

      1) нарочно – с даты отметки в информационном письме о получении;

      2) почтой либо курьерской службой – с даты регистрации получения;

      3) электронным способом – с даты отправки на электронный адрес субъекта контроля, указанный в письме при запросе уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

      7. Субъект контроля, получивший информационное письмо об устранении нарушений экологического законодательства Республики Казахстан, выявленных по результатам профилактического контроля без посещения субъекта (объекта) контроля, обязан в течение десяти рабочих дней со дня, следующего за днем его вручения, представить в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды план мероприятий по устранению выявленных нарушений с указанием конкретных сроков их устранения.

      8. В случае несогласия с нарушениями, указанными в информационном письме, субъект государственного экологического контроля вправе представить в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды возражения на информационное письмо в течение десяти рабочих дней со дня, следующего за днем получения такого письма.

      9. Неустранение в установленный срок нарушений, выявленных по результатам профилактического контроля без посещения субъекта (объекта) контроля, а равно непредставление в срок плана мероприятий по устранению нарушений являются основаниями для включения соответствующего субъекта (объекта) в список профилактического контроля с посещением субъекта (объекта) контроля.

      Сноска. Статья 174 с изменениями, внесенными Законами РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 21.05.2024 № 86-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 175. Обеспечение исполнения предписаний при проведении государственного экологического контроля

      1. При выявлении нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан должностные лица, осуществляющие государственный экологический контроль, выносят предписания физическим и юридическим лицам об устранении такого нарушения.

      2. Порядок составления предписания и его содержание устанавливаются Предпринимательским кодексом Республики Казахстан.

      3. Обязательство субъекта государственного экологического контроля по исполнению предписания об устранении выявленных нарушений обеспечивается пеней, начисляемой в доход государства.

      Пеня начисляется за каждый рабочий день в размере десяти месячных расчетных показателей для юридических лиц, являющихся субъектами крупного предпринимательства.

      Пеня начисляется с момента истечения минимального срока исполнения предписания об устранении выявленных нарушений, предусмотренного Предпринимательским кодексом Республики Казахстан.

      4. Требование об уплате пени направляется должностными лицами государственного экологического контроля только в случае просрочки исполнения предписания об устранении выявленных нарушений. В случае неуплаты субъектом государственного экологического контроля начисленной пени в добровольном порядке в течение десяти рабочих дней со дня направления соответствующего требования взыскание должностными лицами государственного экологического контроля начисленной пени осуществляется в судебном порядке.

Статья 176. Выявление суммы экономической выгоды, полученной в результате нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан, при осуществлении и проведении государственного экологического контроля

      1. В целях профилактики и предотвращения повторного совершения нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан должностные лица, осуществляющие государственный экологический контроль, в случаях, предусмотренных Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях, при проведении государственного экологического контроля определяют сумму экономической выгоды, полученной субъектом государственного экологического контроля в результате нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан.

      2. Экономической выгодой, полученной субъектом государственного экологического контроля в результате нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан, признается получение субъектом государственного экологического контроля преимущества в виде экономии денежных средств или получения дохода (выручки) в результате нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан.

      3. Должностные лица, осуществляющие государственный экологический контроль, в месячный срок с даты установления факта совершения субъектом государственного экологического контроля нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан, влекущего наложение штрафа, выраженного в процентах от суммы экономической выгоды, проводят сбор и анализ материалов, истребуют у такого субъекта контроля необходимую для этого информацию и определяют сумму экономической выгоды, полученной в результате нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан.

      4. Сумма экономической выгоды в виде получения субъектом государственного экологического контроля дохода (выручки) определяется при осуществлении негативного воздействия на окружающую среду объектом, вновь введенным в эксплуатацию без экологического разрешения либо эксплуатируемым без декларации о воздействии на окружающую среду.

      В остальных случаях сумма экономической выгоды определяется в виде экономии субъектом государственного экологического контроля денежных средств в результате нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан.

      Методика определения суммы экономической выгоды, полученной в результате нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан, разрабатывается и утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 177. Должностные лица, осуществляющие государственный экологический контроль

      1. К должностным лицам, осуществляющим государственный экологический контроль, относятся:

      1) Главный государственный экологический инспектор Республики Казахстан;

      2) заместитель Главного государственного экологического инспектора Республики Казахстан;

      3) старшие государственные экологические инспекторы Республики Казахстан;

      4) государственные экологические инспекторы Республики Казахстан;

      5) главные государственные экологические инспекторы областей, городов республиканского значения, столицы;

      6) старшие государственные экологические инспекторы областей, городов республиканского значения, столицы;

      7) государственные экологические инспекторы областей, городов республиканского значения, столицы.

      2. Должностные лица, указанные в пункте 1 настоящей статьи, назначаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Порядок отнесения категорий государственных служащих подразделений государственного экологического контроля уполномоченного органа в области охраны окружающей среды к должностным лицам, указанным в пункте 1 настоящей статьи, определяется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      3. Государственные экологические инспекторы обеспечиваются в установленном порядке форменной одеждой (без погон), служебными удостоверениями и печатями установленного образца.

      Перечень должностей должностных лиц, имеющих право на ношение форменной одежды (без погон), образцы форменной одежды (без погон), порядок ее ношения определяются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      4. Главный государственный экологический инспектор Республики Казахстан, главные государственные экологические инспекторы областей, городов республиканского значения, столицы имеют бланки документов с изображением Государственного Герба Республики Казахстан и наименованием должности экологического инспектора.

Статья 178. Права и обязанности должностных лиц, осуществляющих государственный экологический контроль

      1. Должностные лица, осуществляющие государственный экологический контроль, вправе:

      1) для проведения профилактического контроля с посещением субъекта (объекта) или проверки при наличии соответствующего законного основания входить на территорию и в помещения проверяемого объекта, в том числе с измерительными приборами и оборудованием для отбора проб, и, при необходимости, с привлечением в соответствии с законодательством Республики Казахстан специалистов, консультантов и экспертов осуществлять необходимые измерения, брать пробы (в том числе образцы товаров и материалов) и анализировать их;

      2) запрашивать и получать от проверяемых субъектов (объектов) результаты лабораторных исследований проб и иные материалы, необходимые для определения объема антропогенного воздействия на окружающую среду;

      3) предъявлять в суд иски об ограничении, приостановлении и запрещении деятельности субъекта государственного экологического контроля, осуществляемой с нарушением требований экологического законодательства Республики Казахстан;

      4) выявлять факты причинения экологического ущерба и принимать участие в определении мер по его устранению в соответствии с требованиями настоящего Кодекса;

      5) обращаться в прокуратуру и иные правоохранительные органы за оказанием содействия для предотвращения или пресечения действий нарушителей требований экологического законодательства Республики Казахстан;

      6) принимать предусмотренные законами Республики Казахстан меры по отзыву, лишению и приостановлению действия разрешений, заключений, лицензий и других разрешительных документов физических и юридических лиц в связи с нарушением требований экологического законодательства Республики Казахстан.

      2. Должностные лица, осуществляющие государственный экологический контроль, в случаях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан, имеют право на хранение, ношение и применение специальных средств (специализированных средств связи, фото-, видеоаппаратуры, средств измерений).

      3. Должностные лица, осуществляющие государственный экологический контроль, обязаны взаимодействовать с другими государственными органами, а также физическими и (или) юридическими лицами по вопросам обеспечения соблюдения требований экологического законодательства Республики Казахстан.

Статья 179. Порядок рассмотрения жалобы апелляционной комиссией

      1. Субъект государственного экологического контроля до обращения в суд вправе заявить в апелляционную комиссию ходатайство о рассмотрении жалобы на акт о результатах проверки.

      2. В состав апелляционной комиссии в обязательном порядке входят представители уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, Национальной палаты предпринимателей Республики Казахстан.

      3. Жалоба на акт о результатах проверки уполномоченного органа в области охраны окружающей среды рассматривается апелляционной комиссией в пределах обжалуемых вопросов.

      4. Жалоба на акт о результатах проверки подается в письменной форме в порядке и сроки, которые предусмотрены законодательством Республики Казахстан.

      5. Решение апелляционной комиссии носит рекомендательный характер.

      6. Апелляционная комиссия ежегодно проводит обобщение результатов рассмотрения жалоб на акты о результатах проверок и вырабатывает рекомендации по совершенствованию законодательства Республики Казахстан.

      7. Обращение субъекта государственного экологического контроля в суд в порядке, предусмотренном законами Республики Казахстан, влечет прекращение рассмотрения апелляционной комиссией жалобы на акт о результатах проверки.

      Жалоба на акт о результатах проверки, поданная после обращения субъекта государственного экологического контроля в суд в порядке, предусмотренном законами Республики Казахстан, или после вступления в законную силу решения суда, не подлежит рассмотрению.

Статья 180. Обеспечение конфиденциальности информации при рассмотрении жалобы апелляционной комиссией

      Государственные секреты, сведения, составляющие коммерческую и иную охраняемую законом тайну, представляются членам апелляционной комиссии при рассмотрении жалоб на акты о результатах проверок, проведенных уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, в порядке, определенном уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, без получения письменного разрешения лица, подавшего жалобу.

      Вышеуказанные сведения не подлежат разглашению членами апелляционной комиссии.

Статья 181. Гласность государственного экологического контроля

      1. Физические и юридические лица имеют право на доступ к информации о результатах государственного экологического контроля.

      2. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды обеспечивает публикацию на официальном интернет-ресурсе:

      1) аналитических отчетов об уровне и изменении уровня соблюдения субъектами государственного экологического контроля требований экологического законодательства Республики Казахстан;

      2) годовой отчетности по результатам государственного экологического контроля;

      3) информации о выявленных фактах нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан на объектах I и II категорий, привлечении субъекта государственного экологического контроля к соответствующей административной, уголовной и (или) гражданско-правовой ответственности, в том числе о наложенных взысканиях, а также вынесении и исполнении предписаний в отношении объектов I и II категорий;

      4) перечня предприятий, систематически нарушающих требования экологического законодательства Республики Казахстан.

      В информацию, указанную в подпунктах 1) – 4) настоящего пункта, не допускается включение сведений о субъектах государственного экологического контроля и допущенных ими фактах нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан в случаях, если не истек срок на судебное обжалование такими субъектами государственного экологического контроля соответствующего акта (решения) должностного лица, осуществляющего государственный экологический контроль, или когда такие субъекты обжалуют акты (решения) должностного лица, осуществляющего государственный экологический контроль, до вступления в силу соответствующего решения суда.

      3. Операторы объектов I и II категорий на основании соответствующего судебного акта или административного акта обязаны размещать за собственный счет в средствах массовой информации и на своих интернет-ресурсах информацию о фактах нарушения ими требований экологического законодательства Республики Казахстан, наложенных на них взысканиях, а также предпринятых и намечаемых мерах по устранению нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан.

      4. Информация, размещаемая на интернет-ресурсах в соответствии с пунктами 2 и 3 настоящей статьи, должна находиться в открытом доступе не менее одного календарного года.

Глава 13. ПРОИЗВОДСТВЕННЫЙ ЭКОЛОГИЧЕСКИЙ КОНТРОЛЬ

Статья 182. Назначение и цели производственного экологического контроля

      1. Операторы объектов I и II категорий обязаны осуществлять производственный экологический контроль.

      2. Целями производственного экологического контроля являются:

      1) получение информации для принятия оператором объекта решений в отношении внутренней экологической политики, контроля и регулирования производственных процессов, потенциально оказывающих воздействие на окружающую среду;

      2) обеспечение соблюдения требований экологического законодательства Республики Казахстан;

      3) сведение к минимуму негативного воздействия производственных процессов на окружающую среду, жизнь и (или) здоровье людей;

      4) повышение эффективности использования природных и энергетических ресурсов;

      5) оперативное упреждающее реагирование на нештатные ситуации;

      6) формирование более высокого уровня экологической информированности и ответственности руководителей и работников оператора объекта;

      7) информирование общественности об экологической деятельности предприятия;

      8) повышение эффективности системы экологического менеджмента.

Статья 183. Порядок проведения производственного экологического контроля

      1. Производственный экологический контроль проводится операторами объектов I и II категорий на основе программы производственного экологического контроля, являющейся частью экологического разрешения, а также программы повышении экологической эффективности.

      2. Экологическая оценка эффективности производственного процесса в рамках производственного экологического контроля осуществляется на основе измерений и (или) расчетов уровня эмиссий в окружающую среду, вредных производственных факторов, а также фактического объема потребления природных, энергетических и иных ресурсов.

Статья 184. Права и обязанности оператора объекта при проведении производственного экологического контроля

      1. Операторы объектов I и II категорий имеют право самостоятельно определять организационную структуру службы производственного экологического контроля и ответственность персонала за его проведение.

      2. При проведении производственного экологического контроля оператор объекта обязан:

      1) соблюдать программу производственного экологического контроля;

      2) реализовывать условия программы производственного экологического контроля и представлять отчеты по результатам производственного экологического контроля в соответствии с требованиями к отчетности по результатам производственного экологического контроля;

      3) в отношении объектов I категории – установить автоматизированную систему мониторинга эмиссий в окружающую среду на основных стационарных источниках эмиссий в соответствии с утвержденным уполномоченным органом в области охраны окружающей среды порядком ведения автоматизированного мониторинга эмиссий в окружающую среду и требованиями пункта 4 статьи 186 настоящего Кодекса;

      4) создать службу производственного экологического контроля либо назначить работника, ответственного за организацию и проведение производственного экологического контроля и взаимодействие с органами государственного экологического контроля;

      5) следовать процедурным требованиям и обеспечивать качество получаемых данных;

      6) систематически оценивать результаты производственного экологического контроля и принимать необходимые меры по устранению выявленных несоответствий требованиям экологического законодательства Республики Казахстан;

      7) представлять в установленном порядке отчеты по результатам производственного экологического контроля в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды;

      8) в течение трех рабочих дней сообщать в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды о фактах нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан, выявленных в ходе осуществления производственного экологического контроля;

      9) обеспечивать доступ общественности к программам производственного экологического контроля и отчетным данным по производственному экологическому контролю;

      10) по требованию государственных экологических инспекторов представлять документацию, результаты анализов, исходные и иные материалы производственного экологического контроля, необходимые для осуществления государственного экологического контроля.

Статья 185. Требования к содержанию программы производственного экологического контроля

      1. Программа производственного экологического контроля должна содержать следующую информацию:

      1) обязательный перечень количественных и качественных показателей эмиссий загрязняющих веществ и иных параметров, отслеживаемых в процессе производственного мониторинга;

      2) периодичность и продолжительность производственного мониторинга, частоту осуществления измерений;

      3) сведения об используемых инструментальных и расчетных методах проведения производственного мониторинга;

      4) необходимое количество точек отбора проб для параметров, отслеживаемых в процессе производственного мониторинга (по компонентам: атмосферный воздух, воды, почвы), и указание мест проведения измерений;

      5) методы и частоту ведения учета, анализа и сообщения данных;

      6) план-график внутренних проверок и процедуру устранения нарушений экологического законодательства Республики Казахстан, включая внутренние инструменты реагирования на их несоблюдение;

      7) механизмы обеспечения качества инструментальных измерений;

      8) протокол действий в нештатных ситуациях;

      9) организационную и функциональную структуру внутренней ответственности работников за проведение производственного экологического контроля;

      10) иные сведения, отражающие вопросы организации и проведения производственного экологического контроля.

      2. Программа производственного экологического контроля объектов I и II категорий должна также соответствовать экологическим условиям, содержащимся в экологическом разрешении.

      3. Разработка программы производственного экологического контроля объектов I и II категорий осуществляется в соответствии с правилами, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 186. Виды и организация проведения производственного мониторинга

      1. Производственный мониторинг является элементом производственного экологического контроля, а также программы повышения экологической эффективности.

      2. В рамках осуществления производственного мониторинга выполняются операционный мониторинг, мониторинг эмиссий в окружающую среду и мониторинг воздействия.

      3. Операционный мониторинг (мониторинг производственного процесса) включает в себя наблюдение за параметрами технологического процесса для подтверждения того, что показатели деятельности объекта находятся в диапазоне, который считается целесообразным для его надлежащей проектной эксплуатации и соблюдения условий технологического регламента данного производства. Содержание операционного мониторинга определяется оператором объекта.

      4. Мониторингом эмиссий в окружающую среду является наблюдение за количеством, качеством эмиссий и их изменением.

      Мониторинг эмиссий в окружающую среду на объектах I категории должен включать в себя использование автоматизированной системы мониторинга эмиссий в окружающую среду.

      Автоматизированная система мониторинга эмиссий в окружающую среду – автоматизированная система производственного экологического мониторинга, отслеживающая показатели эмиссий в окружающую среду на основных стационарных источниках эмиссий, которая обеспечивает передачу данных в информационную систему мониторинга эмиссий в окружающую среду в режиме реального времени в соответствии с правилами ведения автоматизированной системы мониторинга эмиссий в окружающую среду при проведении производственного экологического контроля, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Функционирование автоматизированной системы мониторинга, осуществляемые ею измерения, их обработка, передача, хранение и использование должны соответствовать требованиям законодательства Республики Казахстан в области технического регулирования, об обеспечении единства измерений и об информатизации.

      5. Проведение мониторинга воздействия включается в программу производственного экологического контроля в тех случаях, когда это необходимо для отслеживания соблюдения требований экологического законодательства Республики Казахстан и нормативов качества окружающей среды либо определено в комплексном экологическом разрешении.

      6. Мониторинг воздействия является обязательным в следующих случаях:

      1) когда деятельность затрагивает чувствительные экосистемы и состояние здоровья населения;

      2) на этапе введения в эксплуатацию технологических объектов;

      3) после аварийных эмиссий в окружающую среду.

      7. Мониторинг воздействия может осуществляться оператором объекта индивидуально, а также совместно с операторами других объектов по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      8. Производственный мониторинг эмиссий в окружающую среду и мониторинг воздействия осуществляются лабораториями, аккредитованными в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан об аккредитации в области оценки соответствия.

      Лицо, осуществляющее производственный мониторинг, несет ответственность в соответствии с Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях за предоставление недостоверной информации по результатам производственного мониторинга.

      9. Данные производственного мониторинга используются для оценки состояния окружающей среды в рамках ведения Единой государственной системы мониторинга окружающей среды и природных ресурсов.

Статья 187. Учет и отчетность по производственному экологическому контролю

      1. Оператор объекта ведет внутренний учет, формирует и представляет периодические отчеты по результатам производственного экологического контроля в электронной форме в Национальный банк данных об окружающей среде и природных ресурсах Республики Казахстан в соответствии с правилами, утверждаемыми уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      2. Периодические отчеты по результатам производственного экологического контроля должны быть опубликованы на официальном интернет-ресурсе уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

Статья 188. Служба производственного экологического контроля и лица, ответственные за производственный экологический контроль

      1. Лицо, ответственное за проведение производственного экологического контроля, обязано обеспечить ведение на объекте или отдельных участках работ журналов производственного экологического контроля, в которые работники должны записывать обнаруженные факты нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан с указанием сроков их устранения.

      2. Лица, ответственные за проведение производственного экологического контроля, обнаружившие факт нарушения экологических требований, в результате которого возникает угроза жизни и (или) здоровью людей или риск причинения экологического ущерба, обязаны незамедлительно принять все зависящие от них меры по устранению или локализации возникшей ситуации и сообщить об этом руководству оператора объекта.

Статья 189. Организация внутренних проверок

      1. Оператор объекта принимает меры по регулярной внутренней проверке соблюдения требований экологического законодательства Республики Казахстан и сопоставлению результатов производственного экологического контроля с условиями экологического и иных разрешений.

      2. Внутренние проверки проводятся работником (работниками), на которого (которых) оператором объекта возложена ответственность за организацию и проведение производственного экологического контроля.

      3. В ходе внутренних проверок контролируются:

      1) выполнение мероприятий, предусмотренных программой производственного экологического контроля;

      2) следование производственным инструкциям и правилам, относящимся к охране окружающей среды;

      3) выполнение условий экологического и иных разрешений;

      4) правильность ведения учета и отчетности по результатам производственного экологического контроля;

      5) иные сведения, отражающие вопросы организации и проведения производственного экологического контроля.

      4. Работник (работники), осуществляющий (осуществляющие) внутреннюю проверку, обязан (обязаны):

      1) рассмотреть отчет о предыдущей внутренней проверке;

      2) обследовать каждый объект, на котором осуществляются эмиссии в окружающую среду;

      3) составить письменный отчет руководителю, включающий, при необходимости, требования о проведении мер по устранению несоответствий, выявленных в ходе проверки, сроки и порядок их устранения.

Глава 14. ОБЩЕСТВЕННЫЙ ЭКОЛОГИЧЕСКИЙ КОНТРОЛЬ

Статья 190. Общественный экологический контроль

      1. Общественный экологический контроль проводится в целях привлечения внимания общественности к экологическим проблемам, обеспечения участия и учета мнения общественности на всех стадиях принятия решений, касающихся вопросов окружающей среды, содействия обеспечению соблюдения экологического законодательства Республики Казахстан физическими и юридическими лицами, государственными органами, содействия деятельности уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

      2. Общественный экологический контроль может осуществляться гражданами Республики Казахстан и (или) некоммерческими организациями в области охраны окружающей среды, созданными в соответствии с законодательством Республики Казахстан, уставом которых предусмотрено осуществление деятельности по проведению общественного экологического контроля, аккредитованными в уполномоченном органе в области охраны окружающей среды в целях осуществления общественного экологического контроля.

      3. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды для осуществления сотрудничества и взаимодействия составляет и публикует на официальном интернет-ресурсе перечень некоммерческих организаций в области охраны окружающей среды, аккредитованных в соответствии с настоящим Кодексом для проведения общественного экологического контроля.

      4. В целях формирования перечня, указанного в пункте 3 настоящей статьи, некоммерческие организации, соответствующие требованиям, указанным в пункте 2 настоящей статьи, направляют в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды заявление о своем соответствии требованиям и намерении осуществлять общественный экологический контроль с приложением копии устава.

      Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение пяти рабочих дней в случае соответствия некоммерческой организации требованиям, указанным в пункте 2 настоящей статьи, включает данную некоммерческую организацию в перечень некоммерческих организаций в области охраны окружающей среды, аккредитованных в соответствии с настоящим Кодексом для проведения общественного экологического контроля.

      5. Порядок проведения общественного экологического контроля определяется настоящим Кодексом, а также некоммерческими организациями в области охраны окружающей среды в соответствии с их уставами.

      6. Общественный экологический контроль включает в себя:

      1) информирование некоммерческими организациями, осуществляющими общественный экологический контроль, уполномоченного органа в области охраны окружающей среды о фактах нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан или рисках такого нарушения;

      2) заслушивание на общественном совете, образуемом при уполномоченном органе в области охраны окружающей среды, информации уполномоченного органа в области охраны окружающей среды о фактах нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан субъектами контроля, являющимися операторами объектов I категории, а также о принятых в отношении данных субъектов мерах и состоянии их выполнения;

      3) участие представителей некоммерческих организаций в процессе общественного обсуждения результатов государственного экологического контроля.

      7. Государственные органы вправе привлекать представителей аккредитованных общественных организаций в области охраны окружающей среды на добровольной основе к работе по выявлению фактов нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан.

      8. Общественный экологический контроль в части, не урегулированной настоящим Кодексом, осуществляется в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об общественном контроле".

      Сноска. Статью 190 с изменениями, внесенными Законом РК от 02.10.2023 № 31-VIII (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

РАЗДЕЛ 12. ЭКОЛОГИЧЕСКАЯ КУЛЬТУРА, ОБРАЗОВАНИЕ И ПРОСВЕЩЕНИЕ

Статья 191. Экологическая культура

      1. Под экологической культурой понимается система знаний, навыков и ценностных ориентаций, выражающая и определяющая характер отношений между человеком и природой, меру и способ включенности человека в деятельность по сохранению и развитию природной среды.

      2. Экологическая культура признается одной из основных личностных ценностей в Республике Казахстан, создающих основу не только для развития самосознания человека, но и роста благосостояния государства.

      3. Привитие основ экологической культуры является одной из основополагающих задач общественных отношений, связанных с семейным воспитанием, воспитанием (просвещением) в организациях образования, корпоративной культурой, общественных отношений в условиях системы жилищно-коммунального хозяйства.

      4. В целях формирования экологической культуры государство принимает меры по обеспечению распространения информации, формирующей представление человека о его связи с природой, о влиянии его жизнедеятельности на окружающую среду, об угрозе глобального изменения климата и экологических основах устойчивого развития Республики Казахстан.

      5. Каждый вправе принимать активное участие в обсуждении вопросов, связанных с экологической ситуацией и государственной экологической политикой, и вносить соответствующие обращения в порядке, установленном Административным процедурно-процессуальным кодексом Республики Казахстан и настоящим Кодексом.

Статья 192. Цель, основные направления, субъекты и объекты экологического образования

      1. Под экологическим образованием понимается непрерывный интегрированный процесс обучения, воспитания и развития личности, нацеленный на формирование активной жизненной позиции каждого и повышение экологической культуры в обществе в целом, основанный на принципах устойчивого развития.

      2. Экологическое образование включает в себя комплекс мероприятий, направленных как на целевую аудиторию, так и на общество в целом.

      3. Целевой аудиторией системы экологического образования могут быть организации образования всех уровней, собственники жилья и другого недвижимого имущества, производители товаров, работ и услуг и их потребители.

      4. Экологическое просвещение – распространение экологических знаний, информации о состоянии окружающей среды и экологической безопасности, иной экологической информации в целях формирования в обществе основ экологической культуры.

      5. Государство принимает следующие меры, обеспечивающие информирование населения по экологическим вопросам и участие общественности в обсуждении вопросов, касающихся охраны окружающей среды:

      1) обеспечение доступа общественности к экологической информации о состоянии атмосферного воздуха, изменении климата, состоянии водных и земельных ресурсов, биоразнообразии, энергетической обстановке, управлении отходами;

      2) информирование населения, в том числе собственников жилья и другого недвижимого имущества через систему жилищного коммунального хозяйства, о влиянии на состояние окружающей среды качества потребления водных и энергетических ресурсов, об экологически эффективном управлении отходами;

      3) информирование субъектов предпринимательства о принимаемых государством мерах по поддержке ресурсосберегающего производства, производства товаров, выполнения работ и оказания услуг с использованием вторичных ресурсов;

      4) информирование потребителей о степени экологичности производства потребляемых товаров, работ и услуг и мерах по стимулированию приобретения ими товаров, работ и услуг, получаемых путем энергоэффективного производства и с использованием вторичных ресурсов;

      5) обеспечение участия в проведении общественного экологического контроля в случаях, установленных настоящим Кодексом.

Статья 193. Экологическое образование в организациях образования

      1. Экологическое образование в организациях образования осуществляется посредством реализации интеграции тем экологических технологий с учетом ландшафтных региональных приоритетов, климатических изменений, рассматриваемых через призму Целей устойчивого развития, а также возможного внедрения специализированных и междисциплинарных образовательных программ, интеграции экологических аспектов в учебные дисциплины.

      2. Образовательные программы и учебные дисциплины предусматривают практико-ориентированный подход, направленный как на теоретическое изучение, так и на практические занятия.

      3. Государственные общеобязательные стандарты образования и типовые учебные программы профессионального образования по специальностям в области охраны окружающей среды и использования природных ресурсов утверждаются уполномоченным органом в области образования по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      4. Типовые учебные программы профессионального образования по специальностям в области охраны окружающей среды и использования природных ресурсов должны предусматривать обязательную профессиональную подготовку на право работы с опасными отходами, а также способствовать развитию системы дуального образования.

Статья 194. Государственная поддержка экологического образования и просвещения

      1. Государство осуществляет поддержку экологического образования и просвещения по следующим приоритетным направлениям:

      1) определение долгосрочного плана действий в области экологического образования в целях содействия переходу Республики Казахстан к устойчивому развитию;

      2) совершенствование учебно-методической и научно-методической основ экологического образования и просвещения;

      3) подготовка квалифицированных специалистов в области охраны окружающей среды, продвижение лучших отечественных и зарубежных инновационных педагогических методик по формированию экологической культуры в целом;

      4) создание практико-ориентированных модулей, содержащих интегрированные решебники, игровые, иллюстративные, справочные и другие виды материалов, которые позволят обеспечить доступ населения Республики Казахстан к экологическому образованию и просвещению;

      5) содействие развитию организаций, в том числе некоммерческих, молодежных и школьных, осуществляющих программы и мероприятия по экологическому просвещению в обществе и семье;

      6) подготовка на базе специализированных организаций специалистов в области адаптации к изменению климата;

      7) информирование общественности о прогнозируемых техногенных воздействиях, воздействиях изменения климата, уязвимости человека и окружающей среды в таких условиях и мерах по адаптации к изменению климата.

      2. Меры государственной поддержки включают:

      1) финансирование экологического образования в организациях образования (учебно-методической работы и мероприятий по экологическому образованию и просвещению, повышению квалификации специалистов);

      2) активное участие государственных органов в формировании государственного образовательного заказа на подготовку специалистов в области охраны окружающей среды;

      3) предоставление государственного заказа на поддержку инновационных методических практик, исследований в области экологического образования в целях содействия устойчивому развитию;

      4) предоставление государственного социального заказа в целях поддержки некоммерческих организаций, осуществляющих деятельность в области экологического образования и просвещения;

      5) проведение мероприятий по экологическому образованию и просвещению, повышению квалификации, подготовке и переподготовке кадров.

РАЗДЕЛ 13. ЭКОЛОГИЧЕСКИЕ НАУЧНЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ

Статья 195. Цели и задачи экологических научных исследований

      1. Экологические научные исследования проводятся в целях научного обеспечения охраны окружающей среды, разработки научно обоснованных мероприятий по улучшению, восстановлению, обеспечению устойчивого функционирования природных экосистем, сохранения биоразнообразия и воспроизводства природных ресурсов, изучения воздействий изменения климата, разработки мер по смягчению воздействий на климат и адаптации к изменению климата, улучшения здоровья населения, обеспечения экологической безопасности и социального, экономического и экологически сбалансированного развития Республики Казахстан.

      2. Задачами экологических научных исследований являются:

      1) научная оценка и прогноз состояния окружающей среды;

      2) разработка научно обоснованных экологических нормативов, национальных стандартов в области охраны окружающей среды;

      3) разработка научных рекомендаций для обеспечения государственного регулирования и управления в области охраны окружающей среды;

      4) научное обоснование, разработка и внедрение экологически эффективных ресурсосберегающих технологий;

      5) обеспечение научной основы разработки мер по смягчению воздействий на климат и адаптации к изменению климата.

Статья 196. Основные направления экологических научных исследований

      1. Для решения задач научного обеспечения в области охраны окружающей среды могут осуществляться следующие виды научных исследований:

      1) разработка комплексных республиканских, региональных, местных научных обоснований социально-экономического устойчивого развития территорий;

      2) исследование устойчивости экосистем к антропогенному воздействию и разработка научных основ определения экологических рисков;

      3) исследование состояния биоразнообразия, разработка методологии его сохранения и защиты от негативного воздействия, методов оценки причиненного вреда биоразнообразию;

      4) оценка уровня антропогенных нагрузок на окружающую среду и степени нарушения экосистем и ландшафтов;

      5) определение зональных уровней порога антропогенных воздействий на экосистемы и ландшафты;

      6) разработка научно обоснованных нормативных документов в области охраны окружающей среды;

      7) выявление влияния факторов окружающей среды на здоровье населения;

      8) районирование и ранжирование территории республики по степени экологической напряженности;

      9) исследования, связанные с разработкой целевых показателей качества окружающей среды;

      10) исследования, связанные с разработкой методов и технологий по очистке эмиссий в окружающую среду и по ремедиации;

      11) исследования по комплексному использованию сырья, переработке и утилизации отходов;

      12) исследования по поиску, научно-техническому обоснованию и внедрению новых экологически эффективных и ресурсосберегающих технологий;

      13) разработка материалов, научное сопровождение оценки состояния окружающей среды и прогнозирование его изменений под влиянием антропогенных и природных факторов;

      14) научное обоснование методов предотвращения или ослабления негативных последствий воздействия антропогенных или природных факторов на окружающую среду;

      15) системное изучение и обобщение результатов экологического мониторинга количественных и качественных показателей состояния экосистем и объектов на основе многолетних наблюдений и оперативного контроля;

      16) научное обеспечение мониторинга состояния окружающей среды;

      17) разработка и научное обоснование лимитов (квот) на эмиссии в окружающую среду, использование природных ресурсов;

      18) комплексные исследования изменения климата, включая оценку его воздействия на экономику и природные ресурсы Республики Казахстан, смягчение воздействия изменения климата и адаптацию к изменению климата;

      19) исследование состояния озонового слоя, процессов его разрушения и восстановления, разработка мер по предотвращению влияния деятельности человека на состояние озонового слоя;

      20) исследование проблем механизмов экономического регулирования деятельности, оказывающей негативное воздействие на окружающую среду, разработка методов оценки экономической эффективности и затрат на мероприятия по охране окружающей среды и научное сопровождение этих мероприятий;

      21) участие в разработке и научном обосновании экологических индикаторов социально-экономического развития Республики Казахстан;

      22) проведение научных исследований, связанных с выполнением обязательств Республики Казахстан по международным договорам в области охраны окружающей среды и использования природных ресурсов;

      23) международное научное сотрудничество в области охраны окружающей среды и использования природных ресурсов;

      24) научное обоснование мер по компенсации потери биоразнообразия;

      25) исследования по экономической оценке экосистемных услуг и биоразнообразия.

      2. Финансирование фундаментальных и прикладных научных экологических исследований осуществляется за счет бюджетных средств и других источников финансирования, не запрещенных законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 197. Требования к проведению экологических научных исследований

      1. Научные экологические исследования проводятся научными организациями в соответствии с настоящим Кодексом и законодательством Республики Казахстан о науке.

      2. Научные исследования в области охраны окружающей среды на территории Республики Казахстан могут осуществляться как казахстанскими, так и иностранными физическими и юридическими лицами, а также международными организациями при обязательном выполнении требований законодательства Республики Казахстан.

ОСОБЕННАЯ ЧАСТЬ

РАЗДЕЛ 14. ОХРАНА АТМОСФЕРНОГО ВОЗДУХА

Статья 198. Атмосферный воздух и его охрана

      1. Атмосферный воздух – жизненно важный компонент природной среды, представляющий собой смесь газов атмосферы, находящуюся за пределами жилых, производственных и иных помещений.

      2. Атмосферный воздух в соответствии с экологическим законодательством Республики Казахстан подлежит охране от загрязнения.

      3. Под загрязнением атмосферного воздуха понимается наличие в атмосферном воздухе загрязняющих веществ в концентрациях или физических воздействий на уровнях, превышающих установленные государством экологические нормативы качества атмосферного воздуха.

      Источниками загрязнения атмосферного воздуха признаются поступления загрязняющих веществ, физических воздействий в атмосферный воздух в результате антропогенных и природных факторов, а также образование загрязняющих веществ в атмосферном воздухе в результате происходящих в нем химических, физических и биологических процессов.

Статья 199. Выброс загрязняющих веществ в атмосферный воздух

      1. Под выбросом загрязняющих веществ в атмосферный воздух (далее – выброс) понимается поступление загрязняющих веществ в атмосферный воздух от источников выброса.

      2. Источниками выбросов являются сооружение, техническое устройство, оборудование, установка, площадка, транспортное или иное передвижное средство, в процессе эксплуатации которых происходит поступление загрязняющих веществ в атмосферный воздух.

      3. Источники выброса подразделяются на стационарные и передвижные источники.

      4. Стационарным источником признается источник выброса, который не может быть перемещен без его демонтажа и постоянное местоположение которого может быть определено с применением единой государственной системы координат или который может быть перемещен посредством транспортного или иного передвижного средства, но требует неподвижного (стационарного) относительно земной поверхности положения в процессе его эксплуатации.

      Выброс от стационарного источника считается организованным, если он осуществляется через специальное сооружение, систему или устройство (дымовые и вентиляционные трубы, газоходы, воздуховоды, вентиляционные шахты, аэрационные фонари, дефлекторы и иные), обеспечивающие направленность потока отходящих пыле- и газовоздушных смесей. Иные типы выброса от стационарного источника, при которых высвобождение загрязняющих веществ в атмосферный воздух осуществляется в виде ненаправленных диффузных потоков, относятся к неорганизованному выбросу.

      5. Передвижным источником признается транспортное средство или иное передвижное средство, техника или установка, оснащенные двигателями внутреннего сгорания, работающими на различных видах топлива, и способные осуществлять выброс как в стационарном положении, так и в процессе передвижения.

Статья 200. Экологические нормативы качества атмосферного воздуха

      1. Экологические нормативы качества атмосферного воздуха устанавливаются:

      1) для химических показателей состояния атмосферного воздуха – в виде предельно допустимых концентраций загрязняющих веществ в атмосферном воздухе;

      2) для физических показателей состояния атмосферного воздуха – в виде предельно допустимых уровней физических воздействий на атмосферный воздух.

      2. Под предельно допустимой концентрацией загрязняющих веществ в атмосферном воздухе понимается максимальное количество (масса) химического вещества, признанного в соответствии с настоящим Кодексом загрязняющим, которое (которая) при постоянном или временном воздействии на человека не влияет на его здоровье и не вызывает неблагоприятных наследственных изменений у его потомства, а также не вызывает деградацию компонентов природной среды, не нарушает устойчивость экологических систем и не приводит к сокращению биоразнообразия.

      3. Предельно допустимая концентрация загрязняющего вещества в атмосферном воздухе устанавливается для отдельных загрязняющих веществ в виде:

      1) массы загрязняющего вещества в единице объема атмосферного воздуха и выражается как соотношение миллиграмм на кубический метр;

      2) массы загрязняющего вещества, оседающей на единицу земной поверхности за единицу времени, и выражается как соотношение грамм на квадратный метр за календарный год.

      4. Для загрязняющих веществ массовые концентрации в единице объема атмосферного воздуха определяются для стандартных условий 293.15 К и 101.3 кПа.

      5. Предельно допустимая концентрация загрязняющего вещества в атмосферном воздухе в зависимости от вида загрязняющего вещества устанавливается с учетом следующих периодов усреднения показателей:

      1) годовые показатели – усредненные показатели концентрации загрязняющего вещества в единице объема атмосферного воздуха или на единице земной поверхности в течение одного календарного года;

      2) суточные показатели – усредненные показатели концентрации загрязняющего вещества в единице объема атмосферного воздуха за двадцать четыре часа в пределах одних календарных суток;

      3) часовые показатели – усредненные показатели концентрации загрязняющего вещества в единице объема атмосферного воздуха за один час.

      6. Помимо периодов усреднения показателей, экологическими нормативами качества атмосферного воздуха определяется предельно допустимое количество превышений суточных и часовых показателей в течение одного календарного года.

      7. Если при соблюдении установленных экологических нормативов качества атмосферного воздуха в пределах отдельных территорий обнаруживаются признаки ухудшения состояния живых элементов естественной экологической системы (растений, животных и других организмов), подтвержденные научными исследованиями за период не менее пяти лет, то для таких территорий соответствующий местный представительный орган области, города республиканского значения, столицы по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды обязан установить более строгие территориальные экологические нормативы качества атмосферного воздуха в виде предельно допустимых концентраций загрязняющих веществ в атмосферном воздухе и (или) предельно допустимых уровней физических воздействий, при которых не наблюдается негативное отклонение показателей состояния наиболее уязвимой группы биологических объектов, используемых как индикаторы качества окружающей среды.

      8. Нормативы качества воздуха внутри жилых, производственных и иных помещений, а также нормативы качества атмосферного воздуха в пределах промышленных (производственных) зон устанавливаются гигиеническими нормативами в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области здравоохранения. Указанные нормативы не относятся к экологическим нормативам и не регулируются экологическим законодательством Республики Казахстан.

Статья 201. Нормативы допустимого антропогенного воздействия на атмосферный воздух

      1. В целях обеспечения охраны атмосферного воздуха государством устанавливаются следующие нормативы допустимого антропогенного воздействия на атмосферный воздух:

      1) нормативы допустимых выбросов;

      2) технологические нормативы выбросов;

      3) нормативы допустимых физических воздействий на атмосферный воздух.

      2. Правила определения нормативов допустимого антропогенного воздействия на атмосферный воздух утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 202. Нормативы допустимых выбросов и технологические нормативы выбросов

      1. Норматив допустимого выброса – экологический норматив, который устанавливается в экологическом разрешении и определяется как максимальная масса загрязняющего вещества либо смеси загрязняющих веществ, допустимая (разрешенная) для выброса в атмосферный воздух.

      2. Нормативы допустимых выбросов определяются для отдельного стационарного источника и (или) совокупности стационарных источников, входящих в состав объекта I или II категории, расчетным путем с применением метода моделирования рассеивания приземных концентраций загрязняющих веществ таким образом, чтобы общая нагрузка на атмосферный воздух в пределах области воздействия не приводила к нарушению установленных экологических нормативов качества окружающей среды или целевых показателей качества окружающей среды.

      Областью воздействия считается территория (акватория), определенная путем моделирования рассеивания приземных концентраций загрязняющих веществ.

      Для совокупности стационарных источников область воздействия рассчитывается как сумма областей воздействия отдельных стационарных источников выбросов.

      3. Под общей нагрузкой на атмосферный воздух понимается совокупное воздействие:

      1) выбросов объекта I или II категории, для которого разрабатываются нормативы допустимого выброса, с учетом уровней существующего воздействия (для действующих источников выброса) или обоснованно предполагаемого уровня воздействия (для новых и реконструируемых источников выброса);

      2) природного фона атмосферного воздуха, под которым понимаются массовые концентрации загрязняющих веществ в атмосферном воздухе, обусловленные высвобождением в атмосферный воздух или образованием в нем загрязняющих веществ в результате естественных природных процессов;

      3) базового антропогенного фона атмосферного воздуха, под которым понимаются массовые концентрации загрязняющих веществ в атмосферном воздухе, обусловленные выбросами других стационарных и передвижных источников, которые осуществляются на момент определения нормативов допустимого выброса в отношении объекта, указанного в подпункте 1) настоящего пункта.

      4. Общая нагрузка на атмосферный воздух определяется с учетом географических, климатических и иных природных условий и особенностей территорий и акваторий, в отношении которых осуществляется экологическое нормирование. При определении общей нагрузки на атмосферный воздух учитывается также непостоянность (сезонность) воздействий, указанных в пункте 3 настоящей статьи, в течение календарного года.

      5. Нормативы допустимых выбросов устанавливаются для каждого загрязняющего вещества в виде:

      1) массовой концентрации загрязняющего вещества, под которой понимается масса загрязняющего вещества в единице объема сухих отходящих газов и которая выражается как соотношение миллиграмм на кубический метр;

      2) скорости массового потока загрязняющего вещества, под которой понимается масса загрязняющего вещества, выбрасываемая в единицу времени, и которая выражается как соотношение грамм в секунду.

      Показатели, касающиеся объема и скорости массового потока отходящих газов, определяются при стандартных условиях 293.15 К и 101.3 кПа и, если иное прямо не предусмотрено экологическим законодательством Республики Казахстан, после вычитания содержания водяного пара.

      Показатели массовой концентрации загрязняющего вещества определяются путем усреднения соответствующих показателей выброса в течение одних календарных суток нормальной (регламентной) работы стационарного источника выбросов при наиболее неблагоприятных с точки зрения охраны атмосферного воздуха условиях его эксплуатации.

      Показатели скорости массового потока загрязняющего вещества определяются путем усреднения соответствующих показателей выброса в течение одного часа нормальной (регламентной) работы источника выбросов при наиболее неблагоприятных с точки зрения охраны атмосферного воздуха условиях его эксплуатации.

      6. Выбросы считаются сверхнормативными, если:

      1) усредненные показатели массовых концентраций за календарные сутки превышают установленное значение массовых концентраций;

      2) усредненные показатели массовых концентраций за тридцать минут превышают установленное значение массовых концентраций в два и более раза.

      7. В целях обеспечения соблюдения установленных нормативов допустимой совокупной антропогенной нагрузки на атмосферный воздух наряду с нормативами допустимых выбросов в экологическом разрешении устанавливаются годовые лимиты на выбросы, выраженные в тоннах в год, для каждого стационарного источника и объектов I и II категорий в целом.

      8. Нормативы допустимых выбросов устанавливаются для штатных (регламентных) условий эксплуатации стационарных источников, входящих в состав объекта I или II категории, при их максимальной нагрузке (мощности), предусмотренной проектными документами, в том числе при условии нормального (регламентного) функционирования всех систем и устройств вентиляции и установок очистки газа.

      Нормативы допустимых выбросов объекта I или II категории устанавливаются для условий его нормального функционирования с учетом перспективы развития, то есть загрузки оборудования и режимов его эксплуатации, включая системы и устройства вентиляции и пылегазоочистного оборудования, предусмотренных технологическим регламентом. При этом для действующих объектов I или II категории учитывается фактическая максимальная нагрузка оборудования за последние три года в пределах показателей, установленных проектом.

      9. Разрешаются выбросы от технологически неизбежного сжигания сырого газа при отклонениях от исходных данных, используемых для расчетов выбросов в проектах нормативов допустимых выбросов и проектной документации, при условии соблюдения установленных нормативов допустимых выбросов и технологических нормативов.

      Признаются сверхнормативными выбросы при сжигании сырого газа на факеле, которое не признано уполномоченным органом в области углеводородов в качестве технологически неизбежного сжигания при технологическом сбое, отказе или отклонении в работе технологического оборудования.

      10. Нормативы допустимых выбросов не рассчитываются и не устанавливаются для аварийных выбросов. Под аварийным выбросом понимается непредвиденный, непредсказуемый и непреднамеренный выброс, вызванный аварией, происшедшей при эксплуатации объекта I или II категории.

      Правила учета фактических аварийных выбросов определяются настоящим Кодексом.

      11. Если в выбросах стационарного источника содержатся вещества, для которых экологические нормативы качества не установлены, в рамках проведения обязательной оценки воздействия на окружающую среду должна быть также проведена оценка их возможного негативного воздействия на окружающую среду. Целью проведения такой оценки является определение вида и степени негативного воздействия отдельных веществ на исследуемую территорию, а также существенных опасных негативных последствий для населения и окружающей среды. Проведение оценки возможного негативного воздействия веществ на окружающую среду должно быть основано на передовых практиках и научных достижениях.

      В процессе проведения оценки возможного негативного воздействия веществ на окружающую среду риск причинения вреда здоровью населения всегда рассматривается в качестве существенного фактора, тогда как негативные последствия для природных компонентов признаются существенными по результатам рассмотрения и анализа следующих аспектов:

      1) целевого назначения земли и условий землепользования, определенных в соответствии с земельным законодательством Республики Казахстан;

      2) целевого назначения водных объектов и условий водопользования, определенных в соответствии с водным законодательством Республики Казахстан;

      3) целей, задач и мероприятий, установленных в рамках реализации государственной экологической политики на национальном и местном уровнях;

      4) прав и законных интересов собственников земельных участков, землепользователей и водопользователей, затрагиваемых возможным вредным воздействием выброса такого вещества;

      5) планируемых или реализуемых на соответствующей территории (в акватории) мер по охране окружающей среды и улучшению ее качества.

      12. Если по результатам расчетов рассеивания выявлено превышение установленных экологических нормативов качества на любой из точек оценки, экологическое разрешение может быть выдано только при выполнении одного из следующих условий:

      1) вклад стационарного источника или группы стационарных источников, в отношении которых осуществляется расчет нормативов допустимого выброса, не превышает трех процентов от годового значения экологического норматива качества, установленного для этого загрязняющего вещества, и при условии, что оператор объекта в рамках плана мероприятий по охране окружающей среды или программы повышения экологической эффективности принимает на себя обязательство выполнить мероприятия по сокращению выбросов до уровня, превосходящего минимальные значения технологических показателей выбросов, связанных с внедрением наилучших доступных техник;

      2) оператор объекта принимает на себя обязательство по проведению мероприятий по охране атмосферного воздуха (в том числе путем замены топлива или сырья на более экологически чистые, внесения изменений в технологию производства, изменения иных параметров выбросов для улучшения условий рассеивания загрязняющего вещества и иных подобных мероприятий), гарантирующих соблюдение экологических нормативов качества атмосферного воздуха, к определенному экологическим разрешением сроку, не превышающему одного календарного года с даты выдачи экологического разрешения.

      13. Для объектов I категории комплексным экологическим разрешением, помимо нормативов допустимых выбросов, устанавливаются технологические нормативы.

      14. В отношении новых и реконструируемых объектов I категории, если результаты расчетов рассеивания приземных концентраций загрязняющих веществ показывают, что общая нагрузка на атмосферный воздух приведет к нарушению установленных экологических нормативов качества окружающей среды или целевых показателей качества окружающей среды, в комплексном экологическом разрешении должны быть установлены более строгие нормативы допустимых выбросов, чем те, которые соответствуют технологическим показателям, связанным с применением наилучших доступных техник, таким образом, чтобы обеспечивалось соблюдение экологических нормативов качества окружающей среды или целевых показателей качества окружающей среды.

      15. В отношении действующих объектов I категории, если результаты расчетов рассеивания приземных концентраций загрязняющих веществ показывают превышение установленных экологических нормативов качества окружающей среды или целевых показателей качества окружающей среды, в комплексном экологическом разрешении должны быть установлены более строгие нормативы допустимых выбросов, чем те, которые соответствуют технологическим показателям, связанным с применением наилучших доступных техник, в той мере, в которой достижение таких более строгих нормативов допустимых выбросов является технически возможным при приемлемых для оператора объекта экономических затратах.

      16. Приземной концентрацией загрязняющего вещества признается масса загрязняющего вещества в единице объема атмосферного воздуха в двухметровом слое над поверхностью земли.

      17. Нормативы допустимых выбросов для передвижных источников не устанавливаются.

Статья 203. Мониторинг соблюдения нормативов допустимых выбросов

      1. Мониторинг соблюдения нормативов допустимых выбросов стационарного источника и (или) совокупности стационарных источников и их влияния на качество атмосферного воздуха осуществляется в соответствии с требованиями настоящего Кодекса и условиями, установленными в экологическом разрешении.

      2. Мониторинг соблюдения нормативов допустимых выбросов стационарного источника и (или) совокупности стационарных источников осуществляется путем измерений в соответствии с утвержденным перечнем измерений, относящихся к государственному регулированию. При невозможности проведения мониторинга путем измерений допускается применение расчетного метода.

      В случаях, предусмотренных настоящим Кодексом, на объектах I категории мониторинг соблюдения нормативов допустимых выбросов обеспечивается также путем обязательного использования автоматизированной системы мониторинга эмиссий в окружающую среду.

      3. Мониторинг соблюдения экологических нормативов качества атмосферного воздуха осуществляется на установленных в экологическом разрешении точках оценки.

      4. Расположение точек оценки в пределах области воздействия определяется таким образом, чтобы:

      1) в них достигались максимальные значения воздействия выбросов, установленные по результатам моделирования приземных концентраций загрязняющих веществ и с учетом соответствующего для каждого загрязняющего вещества периода усреднения;

      2) учитывались существующие природный и антропогенный фоны атмосферного воздуха.

      5. Количество точек оценки зависит от установленного периода усреднения для того или иного загрязняющего вещества и определяется следующим образом:

      1) уровень соблюдения экологических нормативов качества атмосферного воздуха по загрязняющим веществам, для которых определены как суточные (краткосрочное максимальное воздействие), так и годовые (долговременное воздействие) значения, оценивается на двух соответствующих точках;

      2) уровень соблюдения экологических нормативов качества атмосферного воздуха по загрязняющим веществам, имеющим только годовое значение, оценивается на одной точке оценки.

      6. Дополнительные точки оценки определяются для загрязняющих веществ, для которых установлены экологические нормативы качества атмосферного воздуха в части влияния на экосистемы и растительность. Точки оценки соблюдения таких экологических нормативов должны устанавливаться на расстоянии не менее двадцати километров от агломераций и не менее пяти километров от других городских застроек и промышленных зон.

      7. Если в пределах области воздействия расположены селитебные территории, то должны быть установлены дополнительные точки оценки.

      8. Обоснование определения местоположения и количества точек оценки должно быть представлено в экологическом разрешении.

Статья 204. Инвентаризация стационарных источников выбросов

      1. Местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы обеспечивают инвентаризацию стационарных источников выбросов загрязняющих веществ в атмосферный воздух в населенных пунктах с населением свыше десяти тысяч человек.

      2. Инвентаризация стационарных источников выбросов осуществляется на основании следующих исходных данных:

      1) выданных комплексных экологических разрешений;

      2) выданных экологических разрешений на воздействие;

      3) представленных деклараций о воздействии на окружающую среду;

      4) статистической информации по объектам IV категории;

      5) данных государственного экологического мониторинга;

      6) результатов государственного экологического контроля.

      3. Порядок проведения инвентаризации стационарных источников выбросов, корректировки ее данных, документирования и хранения данных, полученных в результате проведения таких инвентаризации и корректировки, осуществляется в соответствии с правилами, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 205. Сводные расчеты загрязнения атмосферного воздуха и сводные тома предельно допустимых выбросов населенных пунктов

      1. Местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы обеспечивают проведение сводных расчетов загрязнения атмосферного воздуха в населенных пунктах с населением свыше десяти тысяч человек и составление на их основе сводного тома предельно допустимых выбросов населенного пункта.

      2. Сводный расчет загрязнения атмосферного воздуха населенного пункта представляет собой расчет совокупного воздействия на атмосферный воздух выбросов всех стационарных и передвижных источников, расположенных или эксплуатируемых на территории соответствующего населенного пункта, а также фактических и прогнозируемых приземных концентраций загрязняющих веществ.

      3. Подготовка сводных расчетов загрязнения атмосферного воздуха осуществляется в целях оценки совокупной антропогенной нагрузки на воздушный бассейн соответствующего населенного пункта, прогноза изменения его качества и выработки мер по регулированию и сокращению выбросов, а также для установления целевых показателей качества окружающей среды.

      4. В качестве исходных данных для расчета загрязнения атмосферного воздуха в населенных пунктах используются следующие материалы:

      1) результаты инвентаризации стационарных источников выбросов;

      2) данные о новых стационарных источниках выбросов, строительство или реконструкция которых находится на этапе проектирования, в том числе проекты нормативов допустимых выбросов, проектная документация на строительство (реконструкцию) объектов;

      3) ситуационный план населенного пункта с указанием действующих и проектируемых стационарных источников выбросов;

      4) статистическая и аналитическая информация о передвижных источниках, в том числе о количестве, составе и динамике увеличения (сокращения) парка автотранспортных средств, эксплуатируемых в населенном пункте, с разбивкой по типам двигателя и используемого топлива или источника энергии, карты-схемы распределения автотранспортных потоков в населенных пунктах;

      5) информация о реализуемых и запланированных мероприятиях, направленных на сокращение выбросов, в том числе утвержденные планы мероприятий по охране окружающей среды, программы повышения экологической эффективности;

      6) информация о реализуемых и запланированных мероприятиях по охране окружающей среды, направленных на сокращение выбросов в пределах населенного пункта;

      7) иная статистическая и аналитическая информация.

      5. Сводные расчеты загрязнения атмосферного воздуха населенного пункта проводятся не реже одного раза в пять лет и используются как основа для разработки, корректировки и дополнения сводного тома предельно допустимых выбросов населенного пункта.

      6. Сводный том предельно допустимых выбросов населенного пункта является постоянно действующим и перерабатываемым документом, определяющим фактическую и прогнозную экологическую емкость воздушного бассейна населенного пункта в целях дальнейшего обоснования градостроительной и строительной деятельности, планирования объектов транспортной инфраструктуры, государственного регулирования и управления в области транспорта, планирования мероприятий по охране окружающей среды.

      7. Заказчиками проведения сводных расчетов загрязнения атмосферного воздуха и разработки сводного тома предельно допустимых выбросов населенных пунктов являются местные исполнительные органы соответствующих населенных пунктов.

      8. Проведение сводных расчетов загрязнения атмосферного воздуха и разработку сводных томов предельно допустимых выбросов вправе осуществлять организации, имеющие лицензию на выполнение работ и оказание услуг в области охраны окружающей среды по подвиду "природоохранное проектирование, нормирование для объектов I категории", на основании договора с заказчиком, заключаемого в соответствии с законодательством Республики Казахстан о государственных закупках.

      Проект сводного тома предельно допустимых выбросов населенного пункта проходит обязательную процедуру общественных слушаний в соответствии с правилами проведения общественных слушаний.

      9. Сводный том предельно допустимых выбросов населенного пункта подписывается разработчиком проекта, согласовывается с территориальными подразделениями уполномоченного органа в области охраны окружающей среды и государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения и утверждается заказчиком.

      10. Сводный том предельно допустимых выбросов населенного пункта используется при:

      1) проведении экологической оценки;

      2) разработке градостроительной и строительной документации;

      3) принятии решений о ликвидации объектов и комплексов;

      4) разработке планов развития общественного транспорта, коммунального хозяйства, мер по стимулированию перехода населения на экологически более безопасные виды транспорта, внедрения экологически эффективных градостроительных и строительных решений;

      5) установлении нормативов допустимых выбросов;

      6) осуществлении государственного экологического контроля в части соблюдения установленных нормативов допустимых выбросов;

      7) составлении отчетности государственных органов по вопросам охраны окружающей среды;

      8) планировании и реализации мероприятий по охране атмосферного воздуха;

      9) разработке целевых показателей качества окружающей среды.

      Сноска. Статья 205 с изменением, внесенным Законом РК от 02.10.2023 № 31-VIII (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Статья 206. Общие положения об экологических требованиях по охране атмосферного воздуха

      1. В целях предупреждения вредного антропогенного воздействия на атмосферный воздух экологическим законодательством Республики Казахстан устанавливаются обязательные для соблюдения при осуществлении деятельности человека экологические требования по охране атмосферного воздуха.

      2. Запрещается выброс в атмосферный воздух веществ, степень опасности которых для жизни и (или) здоровья людей и окружающей среды научно не установлена.

      3. Местные представительные органы областей, городов республиканского значения, столицы вправе своими нормативными правовыми актами по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды предусматривать введение специальных экологических требований в области охраны атмосферного воздуха на территориях соответствующих административно-территориальных единиц, включающих правила охраны атмосферного воздуха, предусматривающие регулирование отдельных вопросов эксплуатации автомобильного транспорта и экологических требований к объектам III категории, а также вопросов организации зон с низким уровнем выбросов, выявления нарушений специальных экологических требований, в случаях, когда на таких территориях не соблюдаются установленные экологические нормативы качества атмосферного воздуха.

      Сноска. Статья 206 с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 207. Экологические требования по охране атмосферного воздуха при эксплуатации установок очистки газов

      1. Запрещаются размещение, ввод в эксплуатацию и эксплуатация объектов I и II категорий, которые не имеют предусмотренных условиями соответствующих экологических разрешений установок очистки газов и средств контроля за выбросами загрязняющих веществ в атмосферный воздух.

      2. Под установкой очистки газа понимается сооружение, оборудование и аппаратура, используемые для очистки отходящих газов от загрязняющих веществ и (или) их обезвреживания.

      3. Эксплуатация установок очистки газов осуществляется в соответствии с правилами, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      4. В случае, если предусмотренные условиями соответствующих экологических разрешений установки очистки газов отсутствуют, отключены или не обеспечивают проектную очистку и (или) обезвреживание, эксплуатация соответствующего источника выброса загрязняющих веществ запрещается.

      Сноска. Статья 207 с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 208. Экологические требования по охране атмосферного воздуха при производстве и эксплуатации транспортных и иных передвижных средств

      1. Запрещается производство в Республике Казахстан транспортных и иных передвижных средств, содержание загрязняющих веществ в выбросах которых не соответствует требованиям технического регламента Евразийского экономического союза.

      2. Транспортные и иные передвижные средства, выбросы которых оказывают негативное воздействие на атмосферный воздух, подлежат регулярной проверке (техническому осмотру) на предмет их соответствия требованиям технического регламента Евразийского экономического союза в порядке, определенном законодательством Республики Казахстан.

      3. Правительство Республики Казахстан, центральные исполнительные органы и местные исполнительные органы в пределах своей компетенции обязаны осуществлять меры, направленные на стимулирование сокращения выбросов загрязняющих веществ в атмосферный воздух от транспортных и иных передвижных средств.

      4. Местные представительные органы областей, городов республиканского значения, столицы в случае выявления по результатам государственного экологического мониторинга регулярного превышения в течение трех последовательных лет нормативов качества атмосферного воздуха на территориях соответствующих административно-территориальных единиц вправе путем принятия соответствующих нормативных правовых актов в пределах своей компетенции по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды вводить ограничения на въезд транспортных и иных передвижных средств или их отдельных видов в населенные пункты или отдельные зоны в пределах населенных пунктов, на территории мест отдыха и туризма, особо охраняемые природные территории, а также регулировать передвижение в их пределах транспортных и иных передвижных средств в целях снижения антропогенной нагрузки на атмосферный воздух.

Статья 209. Экологические требования по охране атмосферного воздуха при хранении, обезвреживании, захоронении и сжигании отходов

      1. Хранение, обезвреживание, захоронение и сжигание отходов, которые могут быть источником загрязнения атмосферного воздуха, вне специально оборудованных мест и без применения специальных сооружений, установок и оборудования, соответствующих требованиям, предусмотренным экологическим законодательством Республики Казахстан, запрещаются.

      2. Юридические лица и индивидуальные предприниматели, отходы деятельности которых являются источниками загрязнения атмосферного воздуха, обязаны в соответствии с экологическим законодательством Республики Казахстан обеспечивать своевременный вывоз таких отходов к специализированным местам их хранения, обезвреживания, переработки, утилизации или удаления.

Статья 210. Экологические требования по охране атмосферного воздуха при возникновении неблагоприятных метеорологических условий

      1. Под неблагоприятными метеорологическими условиями для целей настоящего Кодекса понимаются метеорологические условия, способствующие накоплению загрязняющих веществ в приземном слое атмосферного воздуха в концентрациях, представляющих опасность для жизни и (или) здоровья людей.

      2. При возникновении неблагоприятных метеорологических условий в городских и иных населенных пунктах местные исполнительные органы соответствующих административно-территориальных единиц обеспечивают незамедлительное распространение необходимой информации среди населения, а также в соответствии с настоящим Кодексом вводят временные меры по регулированию выбросов загрязняющих веществ в атмосферный воздух на период неблагоприятных метеорологических условий.

      3. В периоды кратковременного загрязнения атмосферного воздуха в городских и иных населенных пунктах, вызванного неблагоприятными метеорологическими условиями, юридические лица, индивидуальные предприниматели, имеющие стационарные источники выбросов в пределах соответствующих административно-территориальных единиц, обязаны соблюдать временно введенные местным исполнительным органом соответствующей административно-территориальной единицы требования по снижению выбросов стационарных источников вплоть до частичной или полной остановки их эксплуатации.

      Требование части первой настоящего пункта не распространяется на стационарные источники, частичная или полная остановка эксплуатации которых не допускается в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      4. Информация о существующих или прогнозных неблагоприятных метеорологических условиях предоставляется Национальной гидрометеорологической службой в соответствующий местный исполнительный орган и территориальное подразделение уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, которые обеспечивают контроль за проведением юридическими лицами, индивидуальными предпринимателями мероприятий по уменьшению выбросов загрязняющих веществ в атмосферный воздух на период действия неблагоприятных метеорологических условий.

      5. Порядок предоставления информации о неблагоприятных метеорологических условиях, требования к составу и содержанию такой информации, порядок ее опубликования и предоставления заинтересованным лицам устанавливаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 211. Экологические требования по охране атмосферного воздуха при авариях

      1. При ухудшении качества атмосферного воздуха, которое вызвано аварийными выбросами загрязняющих веществ в атмосферный воздух и при котором создается угроза жизни и (или) здоровью людей, принимаются экстренные меры по защите населения в соответствии с законодательством Республики Казахстан о гражданской защите.

      2. При возникновении аварийной ситуации на объектах I и II категорий, в результате которой происходит или может произойти нарушение установленных экологических нормативов, оператор объекта безотлагательно, но в любом случае в срок не более двух часов с момента обнаружения аварийной ситуации обязан сообщить об этом в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды и предпринять все необходимые меры по предотвращению загрязнения атмосферного воздуха вплоть до частичной или полной остановки эксплуатации соответствующих стационарных источников или объекта в целом, а также по устранению негативных последствий для окружающей среды, вызванных такой аварийной ситуацией.

РАЗДЕЛ 15. ОХРАНА ВОДНЫХ ОБЪЕКТОВ

Статья 212. Водные объекты и их охрана

      1. Водные объекты в соответствии с экологическим законодательством Республики Казахстан подлежат охране от:

      1) антропогенного загрязнения;

      2) засорения;

      3) истощения.

      2. Водные объекты в соответствии с экологическим законодательством Республики Казахстан подлежат охране с целью предотвращения:

      1) причинения вреда жизни и (или) здоровью людей;

      2) нарушения устойчивости функционирования экологических систем;

      3) опустынивания, деградации земель, лесов и иных компонентов природной среды;

      4) сокращения биоразнообразия;

      5) причинения экологического ущерба.

      3. Загрязнением водных объектов признается присутствие в поверхностных или подземных водах загрязняющих веществ в концентрациях или физических воздействий на уровнях, превышающих установленные государством экологические нормативы качества вод, за исключением объектов, оборудованных и предназначенных для размещения отходов и сброса сточных вод, предотвращающих загрязнение земной поверхности, недр, поверхностных и подземных вод.

      Источниками загрязнения водных объектов признаются поступления загрязняющих веществ, физических воздействий в водные объекты в результате антропогенных и природных факторов, а также образование загрязняющих веществ в водных объектах в результате происходящих в них химических, физических и биологических процессов.

      Охрана водных объектов осуществляется от всех видов загрязнения, включая диффузное загрязнение (загрязнение через поверхность земли, почву, недра или атмосферный воздух).

      4. Засорением водных объектов признается попадание в них твердых и нерастворимых отходов.

      Засорение водных объектов запрещается.

      В целях охраны водных объектов от засорения не допускается также засорение водосборных площадей водных объектов, ледяного и снежного покрова водных объектов, ледников.

      5. Истощением водных объектов признается уменьшение стока, запасов поверхностных вод или снижение объемов запасов подземных вод ниже минимально допустимого уровня.

      Требования, направленные на предотвращение истощения водных объектов, устанавливаются водным законодательством Республики Казахстан и настоящим Кодексом.

Статья 213. Сброс загрязняющих веществ

      1. Под сбросом загрязняющих веществ (далее – сброс) понимается поступление содержащихся в сточных водах загрязняющих веществ в поверхностные и подземные водные объекты, недра или на земную поверхность.

      2. Под сточными водами понимаются:

      1) воды, использованные на производственные или бытовые нужды и получившие при этом дополнительные примеси загрязняющих веществ, изменившие их первоначальный состав или физические свойства;

      2) дождевые, талые, инфильтрационные, поливомоечные, дренажные воды, стекающие с территорий населенных пунктов и промышленных предприятий;

      3) подземные воды, попутно забранные при проведении операций по недропользованию (карьерные, шахтные, рудничные воды, пластовые воды, добытые попутно с углеводородами).

      3. Не являются сбросом:

      1) закачка пластовых вод, добытых попутно с углеводородами, морской воды, опресненной воды, технической воды с минерализацией 2000 мг/л и более в целях поддержания пластового давления;

      2) закачка в недра технологических растворов и (или) рабочих агентов для добычи полезных ископаемых в соответствии с проектами и технологическими регламентами, по которым выданы экологические разрешения и положительные заключения экспертиз, предусмотренных законами Республики Казахстан;

      3) отведение вод, используемых для водяного охлаждения, в накопители, расположенные в системе замкнутого (оборотного) водоснабжения;

      4) отведение сточных вод в городские канализационные сети.

      Нормативы допустимого сброса в таких случаях не устанавливаются.

      4. Сброс загрязняющих веществ с морских судов осуществляется с соблюдением положений международных договоров Республики Казахстан.

Статья 214. Экологические нормативы качества вод

      1. Экологические нормативы качества вод устанавливаются:

      1) для химических показателей – в виде предельно допустимых концентраций загрязняющих веществ в воде;

      2) для физических показателей – в виде предельно допустимых уровней физических воздействий (тепловых, радиоактивных) на воды;

      3) для биологических показателей – в виде показателей состояния наиболее уязвимой группы биологических объектов, используемых как индикаторы качества вод.

      2. Под предельно допустимой концентрацией загрязняющих веществ в воде понимается максимальное количество (масса) химического вещества, признанного в соответствии с настоящим Кодексом загрязняющим, при превышении которого (которой) она становится непригодной для одного или нескольких видов водопользования, вызывает деградацию объектов природной среды или нарушает устойчивость экологических систем и биоразнообразие.

      3. Экологические нормативы качества вод поверхностных водных объектов устанавливаются для речного бассейна или его части, водного объекта или его части, учтенных в государственном водном кадастре, для участков внутренних морских вод и территориального моря с учетом их природных особенностей, а также условий целевого использования водных объектов.

      4. Экологические нормативы качества вод поверхностных водных объектов или их частей (мест водозабора), используемых для целей питьевого, хозяйственно-питьевого водоснабжения и (или) культурно-бытового водопользования, устанавливаются по химическим и биологическим (микробиологическим) показателям на уровне гигиенических нормативов, утверждаемых в порядке, определенном законодательством Республики Казахстан в области здравоохранения (далее – гигиенические нормативы).

      5. Экологические нормативы качества вод поверхностных водных объектов или их частей рыбохозяйственного значения (рыбохозяйственные нормативы) устанавливаются в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области охраны, воспроизводства и использования животного мира.

      6. Экологические нормативы качества вод поверхностных водных объектов рыбохозяйственного значения, используемых одновременно для целей питьевого, хозяйственно-питьевого водоснабжения и (или) культурно-бытового водопользования, устанавливаются на уровне наиболее строгих показателей (наименьших концентраций) из гигиенического или рыбохозяйственного норматива.

      7. В случаях, если природные фоновые концентрации химических веществ в водах поверхностных водных объектов, сформировавшиеся под влиянием природных факторов и характерные для конкретного речного бассейна или его части, водного объекта или его части, превышают значения гигиенических или рыбохозяйственных нормативов, экологические нормативы качества вод разрабатываются и утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды на уровне значений (в интервале допустимого отклонения от значений) показателей природных фоновых концентраций химических веществ в этом речном бассейне или его части, водном объекте или его части.

      8. Экологические нормативы качества вод подземных водных объектов, которые используются в качестве источников питьевого и (или) хозяйственно-питьевого водоснабжения или пригодность которых для указанных целей определена на основании санитарно-эпидемиологических заключений, а также подземных водных объектов, определенных в качестве резервированных источников питьевого водоснабжения в соответствии с водным законодательством Республики Казахстан, устанавливаются на уровне соответствующих гигиенических нормативов, разрабатываемых и утверждаемых в порядке, определенном законодательством Республики Казахстан в области здравоохранения.

      9. Если при соблюдении установленных экологических нормативов качества вод обнаруживаются признаки ухудшения состояния живых элементов естественной экологической системы (растений, животных и других организмов), подтвержденные научными исследованиями за период не менее пяти лет, то для таких территорий соответствующий местный представительный орган области, города республиканского значения, столицы по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды обязан установить более строгие территориальные экологические нормативы качества вод, при которых не наблюдается негативное отклонение показателей состояния наиболее уязвимой группы биологических объектов, используемых как индикаторы качества вод.

      10. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные требования в отношении нормативов качества вод трансграничных водоемов и водотоков, то подлежат применению требования такого международного договора.

Статья 215. Нормативы допустимого антропогенного воздействия на воды

      1. В целях охраны водных объектов государством устанавливаются следующие нормативы допустимого антропогенного воздействия на воды:

      1) нормативы допустимых сбросов;

      2) технологические нормативы сбросов;

      3) нормативы допустимых физических воздействий на поверхностные воды;

      4) нормативы предельно допустимого негативного воздействия на водные объекты.

      2. Нормативы предельно допустимого негативного воздействия на водные объекты устанавливаются исходя из:

      1) предельно допустимой величины антропогенной нагрузки, длительное воздействие которой не приведет к изменению экологической системы водного объекта;

      2) предельно допустимой массы и концентрации загрязняющих веществ, которые могут поступить в водный объект и на его водосборную площадь.

      3. Правила определения нормативов допустимого антропогенного воздействия на водные объекты утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 216. Нормативы допустимых сбросов

      1. Норматив допустимого сброса – экологический норматив, который устанавливается в экологическом разрешении и определяется как количество (масса) загрязняющего вещества либо смеси загрязняющих веществ в сточных водах, максимально допустимое (разрешенное) к сбросу в единицу времени.

      2. Разработка проекта нормативов допустимых сбросов является обязательной для объектов, которые осуществляют сброс очищенных сточных вод в водный объект или на рельеф местности.

      Сброс не очищенных до нормативов допустимых сбросов сточных вод в водный объект или на рельеф местности запрещается.

      3. Норматив допустимого сброса должен быть установлен для каждого загрязняющего вещества в каждом выпуске сточных вод.

      4. Величины норматива допустимого сброса определяются на уровнях, при которых обеспечивается соблюдение соответствующих экологических нормативов качества воды в контрольном створе с учетом базовых антропогенных фоновых концентраций загрязняющих веществ в воде.

      Под базовой антропогенной фоновой концентрацией загрязняющих веществ в воде понимается значение концентрации загрязняющего вещества в конкретном контрольном створе водного объекта при неблагоприятных условиях, обусловленных сбросами других источников, которые осуществляются на момент определения нормативов допустимого сброса.

      Под контрольным створом при установлении нормативов допустимого сброса следует понимать определяемый в соответствии с настоящим Кодексом участок поверхностного водного объекта, на котором осуществляются мониторинг и контроль соблюдения экологических нормативов качества вод.

      5. Сброс сточных вод в недра запрещается, за исключением случаев закачки очищенных сточных вод в изолированные необводненные подземные горизонты и подземные водоносные горизонты, подземные воды которых не могут быть использованы для питьевых, бальнеологических, технических нужд, нужд ирригации и животноводства.

      Очистка сточных вод в случаях, указанных в части первой настоящего пункта, осуществляется в соответствии с утвержденными проектными решениями по нефтепродуктам, взвешенным веществам и сероводороду.

      Сброс иных загрязняющих веществ, не указанных в части второй настоящего пункта, при закачке сточных вод в недра нормируется по максимальным показателям концентраций загрязняющих веществ в соответствии с методикой, утвержденной уполномоченным органом в области охраны окружающей среды. Максимальные показатели концентраций загрязняющих веществ обосновываются при проведении оценки воздействия на окружающую среду или в проекте нормативов допустимых сбросов загрязняющих веществ. Сброс таких веществ с превышением установленных максимальных показателей концентраций загрязняющих веществ не считается сверхнормативной эмиссией.

      Запрещается закачка в подземные горизонты сточных вод, не очищенных по нефтепродуктам, взвешенным веществам и сероводороду в соответствии с частью второй настоящего пункта.

Статья 217. Технологические нормативы сбросов

      1. Для объектов I категории комплексным экологическим разрешением, помимо нормативов допустимых сбросов, устанавливаются технологические нормативы сбросов.

      2. В отношении новых и реконструируемых объектов I категории, если результаты расчетов концентраций загрязняющих веществ в контрольном створе показывают, что общая нагрузка на водный объект приведет к нарушению установленных экологических нормативов качества вод или целевых показателей качества окружающей среды, в комплексном экологическом разрешении должны быть установлены более строгие нормативы допустимых сбросов, чем те, которые соответствуют технологическим показателям, связанным с применением наилучших доступных техник, таким образом, чтобы обеспечивалось соблюдение экологических нормативов качества вод или целевых показателей качества окружающей среды.

      3. В отношении действующих объектов I категории, если результаты расчетов концентраций загрязняющих веществ в контрольном створе показывают превышение установленных экологических нормативов качества вод или целевых показателей качества окружающей среды, в комплексном экологическом разрешении должны быть установлены более строгие нормативы допустимых сбросов, чем те, которые соответствуют технологическим показателям, связанным с применением наилучших доступных техник, в той мере, в которой достижение таких более строгих нормативов допустимых сбросов является технически возможным при приемлемых для оператора объекта экономических затратах.

Статья 218. Мониторинг соблюдения нормативов допустимых сбросов

      1. Мониторинг соблюдения нормативов допустимых сбросов и их влияния на качество вод водного объекта осуществляется согласно условиям, установленным в экологическом разрешении в соответствии с настоящим Кодексом.

      2. Мониторинг соблюдения экологических нормативов качества вод поверхностного водного объекта осуществляется в контрольном створе.

      Контрольный створ в поверхностных водных объектах, используемых для целей хозяйственно-питьевого водоснабжения и рыбохозяйственного значения, устанавливается на расстоянии не более пятисот метров от точки сброса сточных вод (точки выпуска сточных вод, места добычи полезных ископаемых, производства работ на водном объекте).

      3. Обоснование определения местоположения и количества точек, на которых осуществляется мониторинг соблюдения экологических нормативов качества вод в пределах контрольного створа, должно быть представлено в экологическом разрешении.

      4. В случае периодического (разового) возрастания фоновой концентрации контролируемых примесей превышение норматива допустимого сброса, вызванное этим изменением фона, не является нарушением нормативов допустимого сброса.

Статья 219. Общие положения об экологических требованиях по охране водных объектов

      1. В целях предупреждения вредного антропогенного воздействия на водные объекты экологическим законодательством Республики Казахстан устанавливаются обязательные для соблюдения при осуществлении деятельности экологические требования по охране поверхностных и подземных вод.

      2. Местные представительные органы областей, городов республиканского значения, столицы вправе своими нормативными правовыми актами по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды предусматривать введение дополнительных экологических требований в области охраны водных объектов на территориях отдельных административно-территориальных единиц в случаях, когда на таких территориях не соблюдаются установленные экологические нормативы качества вод.

Статья 220. Общие экологические требования к водопользованию

      1. На водных объектах общее водопользование осуществляется в порядке, установленном водным законодательством Республики Казахстан.

      2. Физические и юридические лица при осуществлении общего водопользования обязаны соблюдать экологические требования, установленные экологическим законодательством Республики Казахстан, требования водного законодательства Республики Казахстан, а также правила общего водопользования, установленные местными представительными органами областей, городов республиканского значения, столицы.

      3. Право специального водопользования предоставляется на основании разрешения на специальное водопользование, выдаваемого в соответствии с Водным кодексом Республики Казахстан.

      4. Право специального водопользования, технологически прямо связанного с эксплуатацией объекта I категории, предоставляется на основании комплексного экологического разрешения, выдаваемого в соответствии с настоящим Кодексом, и не требует получения отдельного разрешения на специальное водопользование.

      5. Физические и юридические лица, деятельность которых вызывает или может вызвать загрязнение, засорение и истощение водных объектов, обязаны принимать меры по предотвращению таких последствий.

      6. Требования по установлению водоохранных зон и полос водных объектов, зон санитарной охраны вод и источников питьевого водоснабжения устанавливаются водным законодательством Республики Казахстан.

      7. В целях охраны водных объектов от загрязнения запрещаются:

      1) применение ядохимикатов, удобрений на водосборной площади водных объектов;

      2) поступление и захоронение отходов в водные объекты;

      3) отведение в водные объекты сточных вод, не очищенных до показателей, установленных нормативами допустимых сбросов;

      4) проведение на водных объектах взрывных работ, при которых используются ядерные и иные виды технологий, сопровождающихся выделением радиоактивных и токсичных веществ.

Статья 221. Экологические требования по забору и (или) использованию вод

      1. Забор и (или) использование поверхностных и подземных вод в порядке специального водопользования должны осуществляться в соответствии с условиями разрешения на специальное водопользование или комплексного экологического разрешения, а также при соблюдении экологических требований, предусмотренных настоящим Кодексом.

      2. Запрещаются забор и (или) использование подземных вод для целей, не предусмотренных условиями разрешения на специальное водопользование или комплексного экологического разрешения, или с нарушением этих условий.

      3. В целях обеспечения государственного учета подземных вод, контроля их использования и охраны окружающей среды водопользователи, осуществляющие деятельность по забору и (или) использованию подземных вод в порядке специального водопользования, обязаны в соответствии с требованиями водного законодательства Республики Казахстан:

      1) вести первичный учет забираемых из подземных водных объектов и сбрасываемых в них вод;

      2) оборудовать водозаборные и водосбросные сооружения средствами измерения расходов подземных вод и установить на самоизливающихся гидрогеологических скважинах регулирующие устройства;

      3) вести контроль за забором подземных вод, оперативный контроль за работой скважин и контроль за выполнением технологического режима в соответствии с периодичностью и иными требованиями, предусмотренными утвержденным проектом (технологической схемой);

      4) представлять первичные статистические данные об использовании подземных вод в соответствии со статистической методологией, утверждаемой уполномоченным органом в области государственной статистики.

Статья 222. Экологические требования при сбросе сточных вод

      1. Сброс сточных вод в природные поверхностные и подземные водные объекты допускается только при наличии соответствующего экологического разрешения.

      2. Лица, использующие накопители сточных вод и (или) искусственные водные объекты, предназначенные для естественной биологической очистки сточных вод, обязаны принимать необходимые меры по предотвращению их воздействия на окружающую среду, а также осуществлять рекультивацию земель после прекращения их эксплуатации.

      3. Создание новых (расширение действующих) накопителей-испарителей допускается по разрешению местных исполнительных органов областей, городов республиканского значения, столицы при невозможности других способов утилизации образующихся сточных вод или предотвращения образования сточных вод в технологическом процессе, которая должна быть обоснована при проведении оценки воздействия на окружающую среду.

      4. Проектируемые (вновь вводимые в эксплуатацию) накопители-испарители сточных вод должны быть оборудованы противофильтрационным экраном, исключающим проникновение загрязняющих веществ в недра и подземные воды. Определение и обоснование технологических и технических решений по предварительной очистке сточных вод до их размещения в накопителях осуществляются при проведении оценки воздействия на окружающую среду.

      5. Операторы объектов I и (или) II категорий обязаны обеспечить соблюдение экологических нормативов для сброса, установленных в экологическом разрешении.

      6. Температура сбрасываемых в поверхностные водные объекты сточных вод не должна превышать 30 градусов по Цельсию.

      7. В сбрасываемых сточных водах не должны содержаться вещества, агрессивно действующие на бетон и металл.

      8. Не допускается сброс сточных вод независимо от степени их очистки в поверхностные водные объекты в зонах санитарной охраны источников централизованного питьевого водоснабжения, курортов, в местах, отведенных для купания.

      9. Операторы объектов I и (или) II категорий, осуществляющие сброс сточных вод или имеющие замкнутый цикл водоснабжения, должны использовать приборы учета объемов воды и вести учет водопотребления и водоотведения в соответствии с водным законодательством Республики Казахстан.

      Операторы объектов I и (или) II категорий в целях рационального использования водных ресурсов обязаны разрабатывать и осуществлять мероприятия по повторному использованию воды, оборотному водоснабжению.

      10. Запрещается сброс сточных вод без предварительной очистки, за исключением сбросов шахтных и карьерных вод горно-металлургических предприятий в пруды-накопители и (или) пруды-испарители, а также вод, используемых для водяного охлаждения, в накопители, расположенные в системе замкнутого (оборотного) водоснабжения.

      11. При сбросе сточных вод водопользователи обязаны:

      1) обеспечивать определение химического состава сбрасываемых вод в собственных или иных лабораториях, аккредитованных в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан об аккредитации в области оценки соответствия;

      2) передавать уполномоченным государственным органам в области охраны окружающей среды, использования и охраны водного фонда и государственному органу в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения экстренную информацию об аварийных сбросах загрязняющих веществ, а также о нарушениях установленного режима забора поверхностных и подземных вод и объекта сброса (закачки) сточных вод.

      12. Запрещается сброс отходов в поверхностные водные объекты.

      Сноска. Статья 222 с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 223. Экологические требования по осуществлению деятельности в водоохранных зонах

      1. В пределах водоохранной зоны запрещаются:

      1) проектирование, строительство и ввод в эксплуатацию новых и реконструируемых зданий, сооружений (за исключением противоселевых, противооползневых и противопаводковых) и их комплексов, не обеспеченных сооружениями и устройствами, предотвращающими загрязнение и засорение водных объектов и их водоохранных зон и полос;

      2) размещение и строительство за пределами населенных пунктов складов для хранения нефтепродуктов, пунктов технического обслуживания спецтехники, механических мастерских, моек, мест размещения отходов, а также размещение других объектов, оказывающих негативное воздействие на качество воды;

      3) производство строительных, дноуглубительных и взрывных работ (за исключением противоселевых, противооползневых и противопаводковых), добыча полезных ископаемых, прокладка кабелей, трубопроводов и других коммуникаций, проведение буровых, сельскохозяйственных и иных работ, за исключением случаев, когда эти работы согласованы с уполномоченными государственными органами в области охраны окружающей среды, использования и охраны водного фонда.

      2. В пределах населенных пунктов границы водоохранной зоны устанавливаются исходя из конкретных условий их планировки и застройки при обязательном инженерном или лесомелиоративном обустройстве береговой зоны (парапеты, обвалование, лесокустарниковые полосы), исключающем засорение и загрязнение водного объекта.

Статья 224. Экологические требования по охране подземных вод

      1. Проект (технологическая схема), на основании которого (которой) осуществляются забор и использование подземных вод в объеме от двух тысяч кубических метров в сутки, подлежит государственной экологической экспертизе.

      2. Недропользователи, проводящие поиск и оценку месторождений и участков подземных вод, а также водопользователи, осуществляющие забор и (или) использование подземных вод, обязаны обеспечить:

      1) исключение возможности загрязнения подземных водных объектов;

      2) исключение возможности смешения вод различных водоносных горизонтов и перетока из одних горизонтов в другие, если это не предусмотрено проектом (технологической схемой);

      3) исключение возможности бесконтрольного нерегулируемого выпуска подземных вод, а в аварийных случаях – срочное принятие мер по ликвидации потерь воды;

      4) по окончании деятельности – проведение рекультивации на земельных участках, нарушенных в процессе недропользования, забора и (или) использования подземных вод.

      3. При проведении оценки воздействия на окружающую среду намечаемой деятельности в части воздействия на подземные воды учитываются также связанные с этим риски косвенного воздействия на поверхностные водные объекты и иные компоненты природной среды, в том числе в виде подтопления, затопления, опустынивания, заболачивания земель, возникновения оползней, просадки грунта и иных подобных последствий, а также определяются необходимые меры по предотвращению такого косвенного воздействия.

      4. Водопользователи, осуществляющие забор и (или) использование подземных вод, обязаны предотвращать безвозвратные потери воды и ухудшение ее качественных свойств по причине недостатков в эксплуатации скважин.

      5. Требования по оборудованию регулирующими устройствами, консервации и ликвидации гидрогеологических скважин устанавливаются водным законодательством Республики Казахстан.

      6. Использование подземных вод питьевого качества для нужд, не связанных с питьевым и (или) хозяйственно-питьевым водоснабжением, не допускается, за исключением случаев, предусмотренных Водным кодексом Республики Казахстан и Кодексом Республики Казахстан "О недрах и недропользовании".

      7. На водосборных площадях подземных водных объектов, которые используются или могут быть использованы для питьевого и хозяйственно-питьевого водоснабжения, не допускаются захоронение отходов, размещение кладбищ, скотомогильников (биотермических ям) и других объектов, оказывающих негативное воздействие на состояние подземных вод.

      8. Запрещается ввод в эксплуатацию водозаборных сооружений для подземных вод без оборудования их водорегулирующими устройствами, водоизмерительными приборами, а также без установления зон санитарной охраны и создания пунктов наблюдения за показателями состояния подземных водных объектов в соответствии с водным законодательством Республики Казахстан.

      9. Запрещается орошение земель сточными водами, если это оказывает или может оказать вредное воздействие на состояние подземных водных объектов.

      10. Водопользователи при осуществлении забора и (или) использовании подземных вод в объеме от двух тысяч кубических метров в сутки обязаны проводить за свой счет научно-исследовательские и проектно-конструкторские работы по изысканию новых и совершенствованию существующих способов и технологических схем разработки месторождений подземных вод, модернизировать технологическое оборудование, средства непрерывного и периодического контроля, обеспечивать охрану подземных вод от истощения и загрязнения, охрану недр и окружающей среды.

      11. В целях охраны подземных водных объектов, которые используются для хозяйственно-питьевого водоснабжения, а также воды которых обладают природными лечебными свойствами, устанавливаются зоны санитарной охраны в соответствии с Водным кодексом Республики Казахстан.

      12. В районе, где производится закачка отработанных вод в поглощающие скважины, за счет водопользователя должны быть организованы систематические лабораторные наблюдения за качеством воды в ближайших скважинах, родниках, колодцах в соответствии с программой производственного экологического контроля.

Статья 225. Экологические требования по охране подземных водных объектов при проведении операций по недропользованию

      1. При проведении оценки воздействия на окружающую среду намечаемой деятельности по проведению операций по недропользованию в обязательном порядке проводится оценка воздействия на подземные водные объекты и определяются необходимые меры по охране подземных вод. Меры по охране подземных водных объектов при проведении операций по недропользованию проектируются в составе соответствующего проектного документа для проведения операций по недропользованию.

      2. Вскрываемые при проведении операций по недропользованию подземные водные объекты должны быть обеспечены надежной изоляцией, предотвращающей их загрязнение.

      3. Если при проведении операций по недропользованию предполагается вскрытие подземного водного объекта, который может быть использован как источник питьевого и (или) хозяйственно-питьевого водоснабжения, токсикологические характеристики химических реагентов, применяемых для приготовления (обработки) бурового и цементного растворов, должны быть согласованы с государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения при выдаче экологического разрешения.

      4. Если при проведении операций по недропользованию происходит незапроектированное вскрытие подземного водного объекта, недропользователь обязан незамедлительно принять меры по охране подземных водных объектов в порядке, установленном водным законодательством Республики Казахстан, и сообщить об этом в уполномоченные государственные органы в области охраны окружающей среды, использования и охраны водного фонда, по изучению недр, государственный орган в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

Статья 226. Экологические требования при осуществлении деятельности в предохранительной зоне Республики Казахстан

      1. Предохранительная зона Республики Казахстан – зона суши, простирающаяся от береговой линии моря на пять километров в сторону суши, которая может быть загрязнена вследствие разливов нефти на море и внутренних водоемах или быть источником загрязнения моря.

      2. В пределах предохранительной зоны Республики Казахстан запрещается строительство полигонов по захоронению отходов.

Статья 227. Экологические требования по охране водных объектов при авариях

      1. При ухудшении качества вод водных объектов, используемых для целей питьевого, хозяйственно-питьевого водоснабжения или культурно-бытового водопользования, которое вызвано аварийными сбросами загрязняющих веществ и при котором создается угроза жизни и (или) здоровью человека, принимаются экстренные меры по защите населения в соответствии с законодательством Республики Казахстан о гражданской защите.

      2. При возникновении аварийной ситуации на объектах I и II категорий, в результате которой происходит или может произойти нарушение установленных экологических нормативов качества вод, оператор объекта безотлагательно, но в любом случае в срок не более двух часов с момента обнаружения аварийной ситуации обязан сообщить об этом в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды и предпринять все необходимые меры по предотвращению загрязнения вод вплоть до частичной или полной остановки эксплуатации соответствующих источников или объекта в целом, а также по устранению негативных последствий для окружающей среды, вызванных такой аварийной ситуацией.

РАЗДЕЛ 16. ОХРАНА ЗЕМЕЛЬ

Статья 228. Общие положения об охране земель

      1. Земли – земная поверхность (территориальное пространство), включая почвенный слой, которая используется или может быть использована в процессе деятельности для удовлетворения материальных, культурных и других потребностей общества.

      2. Почвенный слой (почва) – самостоятельное естественно-историческое органоминеральное природное тело, возникшее на поверхности земли в результате длительного воздействия биотических, абиотических и антропогенных факторов, состоящее из твердых минеральных и органических частиц, воды и воздуха и имеющее специфические генетико-морфологические признаки, свойства, создающие соответствующие условия для роста и развития растений.

      3. Земли в соответствии с экологическим законодательством Республики Казахстан подлежат охране от:

      1) антропогенного загрязнения земной поверхности и почв;

      2) захламления земной поверхности;

      3) деградации и истощения почв;

      4) нарушения и ухудшения земель иным образом (вследствие водной и ветровой эрозии, опустынивания, подтопления, затопления, заболачивания, вторичного засоления, иссушения, уплотнения, техногенного изменения природных ландшафтов).

      4. Земли в соответствии с экологическим законодательством Республики Казахстан подлежат охране с целью предотвращения:

      1) причинения вреда жизни и (или) здоровью людей;

      2) нарушения устойчивости функционирования экологических систем;

      3) деградации и гибели лесов;

      4) сокращения биоразнообразия;

      5) причинения экологического ущерба.

      5. Загрязнением почв признается присутствие в почве загрязняющих веществ в концентрациях, превышающих установленные государством экологические нормативы качества почв.

      Источниками загрязнения почв признаются поступления загрязняющих веществ в почву в результате антропогенных и природных факторов, а также образование загрязняющих веществ в почвах в результате происходящих в них химических, физических и биологических процессов.

      6. Загрязнением земной поверхности признается поступление на земную поверхность и в верхний слой грунта загрязняющих веществ в количестве, препятствующем использованию такой земли в соответствии с целевым назначением.

      7. Охрана земель осуществляется от всех видов загрязнения, в том числе в результате поступления загрязняющих веществ из контактирующих с земной поверхностью и почвой физических сред (атмосферного воздуха и вод).

      8. Захламлением земной поверхности признается неорганизованное размещение на земной поверхности твердых отходов, препятствующее использованию земли по целевому назначению или ухудшающее ее эстетическую ценность.

      9. Под деградацией почвы понимается ухудшение свойств и состава почвы, определяющих ее плодородие (качество почвы), в результате воздействия природных или антропогенных факторов.

      Под истощением почвы понимается полная утрата плодородных свойств почвы.

Статья 229. Экологические нормативы качества почв

      1. Экологические нормативы качества почв устанавливаются для химических показателей в виде предельно допустимых концентраций загрязняющих веществ в почве.

      2. Под предельно допустимой концентрацией загрязняющих веществ в почве понимается максимальное количество (масса) химического вещества, признанного в соответствии с настоящим Кодексом загрязняющим, при превышении которого (которой) она становится непригодной для одного или нескольких видов землепользования, вызывает деградацию компонентов природной среды или нарушает устойчивость экологических систем и биоразнообразие.

      3. Нормативы качества почв разрабатываются и устанавливаются с учетом природных особенностей территорий и категорий земель, установленных в соответствии с земельным законодательством Республики Казахстан.

      4. Природное фоновое содержание вещества в почве – содержание вещества в почве, соответствующее ее природному (естественному) составу.

      5. Если при соблюдении установленных экологических нормативов качества почв обнаруживаются признаки ухудшения состояния живых элементов естественной экологической системы (растений, животных и других организмов), подтвержденные научными исследованиями за период не менее пяти лет, то для таких территорий соответствующий местный представительный орган области, города республиканского значения, столицы по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды обязан установить более строгие территориальные экологические нормативы качества почв, при которых не наблюдается негативное отклонение показателей состояния наиболее уязвимой группы биологических объектов, используемых как индикаторы качества почв.

Статья 230. Экологические требования при зонировании и использовании земель сельскохозяйственного назначения

      1. При зонировании земель сельскохозяйственного назначения должны быть обеспечены экологическая безопасность и качественное состояние сельскохозяйственных угодий.

      2. Зонирование земель сельскохозяйственного назначения основывается на показателях степени экологического неблагополучия, критериями которого являются физическая деградация и химическое загрязнение.

      3. Определение уровня химического загрязнения земель осуществляется с использованием предельно допустимых концентраций химических веществ в почве, утверждаемых уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

      4. Экологические критерии оценки земель в целях определения необходимости их перевода из более ценных в менее ценные, консервации, а также отнесения к зоне экологического бедствия или зоне чрезвычайной экологической ситуации утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды (далее – экологические критерии оценки земель).

Статья 231. Экологические требования при зонировании и использовании земель населенных пунктов

      1. Зонирование земель населенных пунктов осуществляется на основании экологических критериев оценки земель.

      2. При переводе земель населенных пунктов в земли других категорий учитываются возможность поступления загрязняющих веществ с таких земель в атмосферный воздух и воды таких территорий и их непосредственное влияние на жизнь и (или) здоровье людей.

      3. Для зоны чрезвычайной экологической ситуации устанавливается особый режим использования, не влекущий за собой дальнейшего ухудшения экологической обстановки.

Статья 232. Экологические требования при зонировании и использовании земель промышленности, транспорта, связи, обороны и иного несельскохозяйственного назначения

      1. При зонировании земель промышленности, транспорта, связи, обороны и иного несельскохозяйственного назначения обеспечивается экологическая безопасность.

      2. В целях обеспечения экологической безопасности и создания необходимых условий для эксплуатации промышленных, транспортных и иных объектов устанавливаются зоны с учетом создания особых условий использования указанных земель, способствующих улучшению состояния окружающей среды.

      3. При переводе земель промышленности, транспорта, связи, обороны и иного несельскохозяйственного назначения в земли других категорий учитываются зоны, в пределах которых ограничиваются или запрещаются виды деятельности, не совместимые с целями установления зон.

      4. Дополнительным экологическим критерием при переводе земель промышленности, транспорта, связи, обороны и иного несельскохозяйственного назначения в земли других категорий является их загрязнение химическими веществами свыше уровней, установленных в экологических критериях оценки земель. Земли, отнесенные к высшему уровню загрязнения, подлежат консервации и переводятся в состав земель запаса.

Статья 233. Экологические требования при использовании земель особо охраняемых природных территорий и земель оздоровительного назначения

      1. Режим использования земель особо охраняемых природных территорий регулируется Земельным кодексом Республики Казахстан и Законом Республики Казахстан "Об особо охраняемых природных территориях".

      2. В целях сохранения благоприятных экологических и санитарно-эпидемиологических условий на территории земель оздоровительного назначения при их зонировании устанавливаются санитарно-защитные зоны.

      3. Лица, осуществляющие туристскую операторскую и (или) туристскую агентскую деятельность, при формировании и реализации туристского продукта, предполагающего осуществление туризма на особо охраняемой природной территории, обязаны руководствоваться следующими принципами экологического туризма:

      1) соответствие планируемого количества туристов, одновременно пребывающих на определенной территории, рекреационным нагрузкам, устанавливаемым в отношении такой территории;

      2) недопущение причинения вреда окружающей среде;

      3) выбор транспортных средств, оказывающих наименьшее негативное воздействие на окружающую среду;

      4) минимизация образования твердых бытовых отходов и обеспечение их размещения в установленных для их сбора местах либо самостоятельного вывоза с особо охраняемых природных территорий;

      5) информирование туристов о посещаемых местах и инструктаж о правилах поведения в них;

      6) вовлечение лиц, постоянно проживающих на посещаемых территориях и (или) около них, в организацию и проведение туров и получение экономических выгод.

Статья 234. Экологические требования при использовании земель лесного фонда

      1. Режим использования земель лесного фонда регулируется Земельным кодексом Республики Казахстан и Лесным кодексом Республики Казахстан.

      2. Экологическим критерием при отнесении земель к категории лесного фонда следует считать состояние растительности как индикатора экологического состояния территории.

      3. Не используемые для нужд лесного хозяйства сельскохозяйственные угодья на землях лесного фонда могут быть переведены в категорию земель сельскохозяйственного назначения в соответствии с лесным законодательством Республики Казахстан.

      4. Перевод земель лесного фонда в земли других категорий допускается при наличии положительного заключения государственной экологической экспертизы в соответствии с требованиями лесного законодательства Республики Казахстан.

      5. При переводе земель лесного фонда в земли других категорий следует учитывать экологические показатели, отражающие влияние состояния земель на травяную и древесную растительность в соответствии с экологическими критериями оценки земель.

Статья 235. Экологические требования при зонировании и использовании земель водного фонда

      1. При зонировании земель водного фонда обеспечивается охрана водных объектов.

      2. Земельные участки из состава земель водного фонда могут быть предоставлены во временное землепользование местными исполнительными органами по согласованию с уполномоченным государственным органом в области использования и охраны водного фонда физическим и юридическим лицам для нужд сельского, лесного, рыбного, охотничьего хозяйств и других целей, не противоречащих основному целевому назначению земельного участка, не влекущих за собой загрязнения и деградации земель и, соответственно, ухудшения экологической обстановки.

      3. Перевод земель водного фонда в земли других категорий допускается при наличии положительных заключений государственных экологической и санитарно-эпидемиологической экспертиз в соответствии с требованиями водного законодательства Республики Казахстан в случае:

      1) прекращения существования водного объекта либо существенного изменения его экологических и гигиенических показателей;

      2) отнесения их к землям особо охраняемых природных территорий;

      3) изменения границ (черты) населенных пунктов, влекущего за собой изменение экологической обстановки.

      4. Земли, выделенные под водоохранные полосы, не могут быть переведены в категории земель населенных пунктов и промышленности, на них устанавливается специальный режим хозяйственной деятельности для предотвращения загрязнения, засорения и истощения вод.

Статья 236. Экологические требования при зонировании и использовании земель запаса

      1. При зонировании земель запаса учитываются площадь проявления негативных изменений и пространственная неоднородность распределения участков разной степени деградации на исследуемой территории.

      2. Скорость деградации экосистем рассчитывается по пятидесятилетним рядам наблюдений. Оценка степени деградации экосистемы проводится в соответствии с экологическими критериями оценки земель.

      3. Земли запаса могут быть переведены в земли других категорий в зависимости от целей дальнейшего использования только после установления на местности границ земель, в категорию которых они переводятся. При переводе земель запаса в земли других категорий предварительно осуществляется выбор земельного участка в соответствии с экологическими требованиями к данной категории земель.

      4. Перевод нарушенных земель из категории земель запаса возможен после осуществления рекультивации и мероприятий по улучшению качества земель и экологической ситуации.

      5. Земельные участки из состава земель запаса, на которых в прошлом проводились испытания ядерного оружия, могут быть предоставлены в собственность или землепользование только после завершения всех мероприятий по ликвидации последствий испытания ядерного оружия и комплексного экологического обследования при наличии положительных заключений государственных экологической и санитарно-эпидемиологической экспертиз.

      6. Положения пунктов 3, 4 и 5 настоящей статьи не применяются в отношении земель зоны ядерной безопасности, предоставляемых уполномоченной организации по обеспечению функционирования Семипалатинской зоны ядерной безопасности в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 236 с изменением, внесенным Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие с 1 января 2024).

Статья 237. Экологические требования по оптимальному землепользованию

      1. Основными экологическими требованиями по оптимальному землепользованию являются:

      1) научное обоснование и прогнозирование экологических последствий предлагаемых земельных преобразований и перераспределения земель;

      2) обоснование и реализация единой государственной экологической политики при планировании и организации использования земель и охраны всех категорий земель;

      3) обеспечение целевого использования земель;

      4) формирование и размещение экологически обоснованных компактных и оптимальных по площади земельных участков;

      5) разработка комплекса мер по поддержанию устойчивых ландшафтов и охране земель;

      6) разработка мероприятий по охране земель;

      7) сохранение и усиление средообразующих, водоохранных, защитных, санитарно-эпидемиологических, оздоровительных и иных полезных природных свойств лесов в интересах охраны здоровья человека и окружающей среды;

      8) сохранение биоразнообразия и обеспечение устойчивого функционирования экологических систем.

      2. Предоставление земельных участков для размещения и эксплуатации предприятий, сооружений и иных объектов производится с соблюдением экологических требований и учетом экологических последствий деятельности указанных объектов.

      3. Для строительства и возведения объектов, не связанных с сельскохозяйственным производством, должны отводиться земли, не пригодные для сельскохозяйственных целей, с наименьшим баллом бонитета почвы.

Статья 238. Экологические требования при использовании земель

      1. Физические и юридические лица при использовании земель не должны допускать загрязнение земель, захламление земной поверхности, деградацию и истощение почв, а также обязаны обеспечить снятие и сохранение плодородного слоя почвы, когда это необходимо для предотвращения его безвозвратной утери.

      2. Недропользователи при проведении операций по недропользованию, а также иные лица при выполнении строительных и других работ, связанных с нарушением земель, обязаны:

      1) содержать занимаемые земельные участки в состоянии, пригодном для дальнейшего использования их по назначению;

      2) до начала работ, связанных с нарушением земель, снять плодородный слой почвы и обеспечить его сохранение и использование в дальнейшем для целей рекультивации нарушенных земель;

      3) проводить рекультивацию нарушенных земель.

      3. При проведении операций по недропользованию, выполнении строительных и других работ, связанных с нарушением земель, запрещается:

      1) нарушение растительного покрова и почвенного слоя за пределами земельных участков (земель), отведенных в соответствии с законодательством Республики Казахстан под проведение операций по недропользованию, выполнение строительных и других соответствующих работ;

      2) снятие плодородного слоя почвы в целях продажи или передачи его в собственность другим лицам.

      4. При выборе направления рекультивации нарушенных земель должны быть учтены:

      1) характер нарушения поверхности земель;

      2) природные и физико-географические условия района расположения объекта;

      3) социально-экономические особенности расположения объекта с учетом перспектив развития такого района и требований по охране окружающей среды;

      4) необходимость восстановления основной площади нарушенных земель под пахотные угодья в зоне распространения черноземов и интенсивного сельского хозяйства;

      5) необходимость восстановления нарушенных земель в непосредственной близости от населенных пунктов под сады, подсобные хозяйства и зоны отдыха, включая создание водоемов в выработанном пространстве и декоративных садово-парковых комплексов, ландшафтов на отвалах вскрышных пород и отходов обогащения;

      6) выполнение на территории промышленного объекта планировочных работ, ликвидации ненужных выемок и насыпи, уборка строительного мусора и благоустройство земельного участка;

      7) овраги и промоины на используемом земельном участке, которые должны быть засыпаны или выположены;

      8) обязательное проведение озеленения территории.

      5. В случае использования земельных участков для накопления, хранения, захоронения промышленных отходов они должны отвечать следующим требованиям:

      1) соответствовать санитарно-эпидемиологическим правилам и нормам проектирования, строительства и эксплуатации полигонов захоронения промышленных отходов;

      2) иметь слабофильтрующие грунты при стоянии грунтовых вод не выше двух метров от дна емкости с уклоном на местности 1,5 процента в сторону водоема, сельскохозяйственных угодий, лесов, промышленных предприятий;

      3) размещаться с подветренной стороны относительно населенного пункта и ниже по направлению потока подземных вод;

      4) размещаться на местности, не затапливаемой паводковыми и ливневыми водами;

      5) иметь инженерную противофильтрационную защиту, ограждение и озеленение по периметру, подъездные пути с твердым покрытием;

      6) поверхностный и подземный стоки с земельного участка не должны поступать в водные объекты.

      6. Внедрение новых технологий, осуществление мероприятий по мелиорации земель и повышению плодородия почв запрещаются в случае их несоответствия экологическим требованиям, санитарно-эпидемиологическим нормам и правилам, иным требованиям, предусмотренным законодательством Республики Казахстан.

      7. Порядок использования земель, подвергшихся радиоактивному и (или) химическому загрязнению, установления охранных зон, сохранения на этих землях жилых домов, объектов производственного, коммерческого и социально-культурного назначения, проведения на них мелиоративных и технических работ определяется с учетом предельно допустимых уровней радиационного и химического воздействий.

      8. В целях охраны земель собственники земельных участков и землепользователи обязаны проводить мероприятия по:

      1) защите земель от водной и ветровой эрозий, селей, оползней, подтопления, затопления, заболачивания, вторичного засоления, иссушения, уплотнения, загрязнения радиоактивными и химическими веществами, захламления, биогенного загрязнения, а также других негативных воздействий;

      2) защите земель от заражения карантинными объектами, чужеродными видами и особо опасными вредными организмами, их распространения, зарастания сорняками, кустарником и мелколесьем, а также от иных видов ухудшения состояния земель;

      3) ликвидации последствий загрязнения, в том числе биогенного, и захламления;

      4) сохранению достигнутого уровня мелиорации;

      5) рекультивации нарушенных земель, восстановлению плодородия почв, своевременному вовлечению земель в оборот.

      9. На землях населенных пунктов запрещается использование поваренной соли для борьбы с гололедом.

РАЗДЕЛ 17. ОХРАНА ПРИРОДЫ

Глава 15. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 239. Общие положения

      1. Биологическое разнообразие означает вариабельность живых организмов из всех источников, в том числе наземных, морских и иных водных экосистем и экологических комплексов, частью которых они являются, и включает в себя разнообразие в рамках вида, между видами и разнообразие экосистем.

      2. Под экологической системой (экосистемой) понимается являющийся объективно существующей частью природной среды динамичный комплекс сообществ растений, животных и иных организмов, неживой среды их обитания, взаимодействующих как единое функциональное целое и связанных между собой обменом веществом и энергией, который имеет пространственно-территориальные границы.

      Под средой обитания понимается тип местности или место естественного обитания того или иного организма или популяции.

      3. Под природным ландшафтом понимается территория, которая не подверглась изменению в результате деятельности человека и характеризуется сочетанием определенных типов рельефа местности, почв, растительности, сформированных в единых климатических условиях.

      4. Под биологическими ресурсами понимаются генетические ресурсы, организмы или их части, популяции или любые другие биотические компоненты экологических систем, имеющие фактическую или потенциальную полезность либо ценность для человечества.

      5. Запрещается деятельность, вызывающая угрозу уничтожения генетического фонда живых организмов, потерю биоразнообразия и нарушение устойчивого функционирования экологических систем.

Статья 240. Меры по сохранению биоразнообразия

      1. В целях сохранения биоразнообразия применяется следующая иерархия мер в порядке убывания их предпочтительности:

      1) первоочередными являются меры по предотвращению негативного воздействия;

      2) когда негативное воздействие на биоразнообразие невозможно предотвратить, должны быть приняты меры по его минимизации;

      3) когда негативное воздействие на биоразнообразие невозможно предотвратить или свести к минимуму, должны быть приняты меры по смягчению его последствий;

      4) в той части, в которой негативные воздействия на биоразнообразие не были предупреждены, сведены к минимуму или смягчены, должны быть приняты меры по компенсации потери биоразнообразия.

      Под мерами по предотвращению негативного воздействия на биоразнообразие понимаются меры, направленные на то, чтобы с самого раннего этапа планирования деятельности и в течение всего периода ее осуществления избегать любые воздействия на биоразнообразие.

      Под мерами по минимизации негативного воздействия на биоразнообразие понимаются меры по сокращению продолжительности, интенсивности и (или) уровня воздействий (прямых и косвенных), которые не были предотвращены.

      Под мерами по смягчению последствий негативного воздействия на биоразнообразие понимаются меры, направленные на создание благоприятных условий для сохранения и восстановления биоразнообразия.

      2. При проведении стратегической экологической оценки и оценки воздействия на окружающую среду должны быть:

      1) выявлены негативные воздействия разрабатываемого Документа или намечаемой деятельности на биоразнообразие (посредством проведения исследований);

      2) предусмотрены мероприятия по предотвращению, минимизации негативных воздействий на биоразнообразие, смягчению последствий таких воздействий;

      3) в случае выявления риска утраты биоразнообразия – проведена оценка потери биоразнообразия и предусмотрены мероприятия по их компенсации.

Статья 241. Потеря биоразнообразия и компенсация потери биоразнообразия

      1. Потерей биоразнообразия признается исчезновение или существенное сокращение популяций вида растительного и (или) животного мира на определенной территории (в акватории) в результате антропогенных воздействий.

      2. Компенсация потери биоразнообразия должна быть ориентирована на постоянный и долгосрочный прирост биоразнообразия и осуществляется в виде:

      1) восстановления биоразнообразия, утраченного в результате осуществленной деятельности;

      2) внедрения такого же или другого, имеющего не менее важное значение для окружающей среды вида биоразнообразия на той же территории (в акватории) и (или) на другой территории (в акватории), где такое биоразнообразие имеет более важное значение.

      3. Не допускается реализация Документа или намечаемой деятельности, если:

      1) это приведет к потере биоразнообразия в части объектов растительного и (или) животного мира или их сообществ, являющихся редкими или уникальными, и имеется риск их уничтожения и невозможности воспроизводства;

      2) это приведет к потере биоразнообразия в части объектов растительного и (или) животного мира или их сообществ, являющихся составной частью уникального ландшафта, и имеется риск его уничтожения и невозможности восстановления;

      3) это приведет к потере биоразнообразия и отсутствуют участки с условиями, пригодными для компенсации потери биоразнообразия без ухудшения состояния экосистем;

      4) это приведет к потере биоразнообразия и отсутствуют технологии или методы для компенсации потери биоразнообразия;

      5) это приведет к потере биоразнообразия и компенсация потери биоразнообразия невозможна по иным причинам.

      4. Мероприятия по компенсации потери биоразнообразия подлежат обязательному выполнению.

      5. Порядок выполнения компенсации потери биоразнообразия определяется уполномоченным органом по охране, воспроизводству и использованию животного мира.

Статья 242. Экосистемные услуги

      1. Под экосистемными услугами понимаются выгоды, получаемые физическими и юридическими лицами от пользования экосистемами, их функциями и полезными свойствами, в том числе:

      1) снабжающие экосистемные услуги – продукты, получаемые от экосистем, такие как продовольствие, топливо, волокна, пресная вода и генетические ресурсы;

      2) регулирующие экосистемные услуги – выгоды, получаемые от регулирования экосистемных процессов, такие как поддержание качества воздуха, регулирование климата, предотвращение эрозии почв, регулирование человеческих болезней и очистка воды;

      3) культурные экосистемные услуги – нематериальные выгоды, получаемые от экосистем посредством духовного обогащения, познавательного развития, рефлексии, рекреации и эстетического опыта;

      4) поддерживающие экосистемные услуги – услуги, необходимые для производства всех других экосистемных услуг, такие как производство первичной продукции, производство кислорода и почвообразование.

      2. Оценка состояния экосистем и экосистемных услуг осуществляется на основе методик, направленных на определение устойчивости экосистемы и ее компонентов, а также связывающих экосистемные услуги с благосостоянием населения.

      3. Процедура оценки экосистемных услуг включает четыре этапа:

      1) определение объема работ и услуг, предоставляемых экосистемами, которые будут испытывать воздействие от намечаемой деятельности физических и юридических лиц;

      2) определение фонового состояния – оценка состояния экосистем и экосистемных услуг для экосистем, которые будут испытывать воздействие от намечаемой деятельности физических и юридических лиц, определение пользователей экосистемных услуг и выгод, которые они могут получить от предоставленных услуг;

      3) оценка воздействия – определение потенциального воздействия на экосистемы и ее компоненты, экосистемные услуги и их пользователей, значимости этого воздействия и наиболее значимых экосистемных услуг;

      4) оценка мер по снижению негативного и остаточного воздействия – определение перечня мер, которые могут быть предприняты для прогнозирования и предотвращения негативного воздействия на наиболее значимые экосистемные услуги, в случаях, когда предотвратить воздействие невозможно, принятие мер по его минимизации; при наличии остаточного воздействия после принятия мер по минимизации предпринимаются меры по его компенсации. Меры по снижению воздействия должны быть направлены на снижение отрицательного воздействия до низкого или несущественного уровня.

Статья 243. Платежи за экосистемные услуги

      1. Под платежами за экосистемные услуги понимаются добровольные платежи, осуществляемые потребителями экосистемных услуг поставщикам экосистемных услуг в качестве вознаграждения за выполнение последними определенных действий или условий, необходимых для получения такими потребителями выгод от экосистемных услуг.

      Под поставщиками экосистемных услуг понимаются любые физические и юридические лица, деятельность которых направлена или связана с созданием или поддержанием на определенном уровне отдельных экосистемных услуг.

      Под потребителями экосистемных услуг понимаются физические и юридические лица, извлекающие выгоду, в том числе экономическую, от пользования экосистемными услугами и заинтересованные в поддержании таких экосистемных услуг на определенном уровне.

      2. Платежи за экосистемные услуги не относятся к налогам и другим обязательным платежам в бюджет и осуществляются на договорной основе в соответствии с гражданским законодательством Республики Казахстан.

      Платежи за экосистемные услуги могут иметь денежную и неденежную формы. Размер и форма платежей за экосистемные услуги определяются по соглашению сторон соответствующего договора.

Глава 16. ЭКОЛОГИЧЕСКИЕ ТРЕБОВАНИЯ ПРИ ИСПОЛЬЗОВАНИИ ЖИВОТНОГО МИРА

Статья 244. Экологические требования при общем пользовании животным миром

      1. Общее пользование животным миром осуществляется без изъятия объектов животного мира из среды обитания в соответствии с законодательством Республики Казахстан об охране, воспроизводстве и использовании животного мира.

      2. В порядке общего пользования животным миром осуществляются использование полезных свойств жизнедеятельности животных, а также использование объектов животного мира в научных, культурно-просветительских, воспитательных, эстетических и других целях, не запрещенных законодательными актами Республики Казахстан.

      3. При осуществлении общего пользования животным миром запрещаются изъятие животных, разрушение их жилищ и других сооружений, беспокойство животных в период размножения, нарушение среды обитания животных и ухудшение условий их размножения.

Статья 245. Экологические требования при осуществлении градостроительной и строительной деятельности

      1. При проведении обязательной оценки воздействия на окружающую среду или стратегической экологической оценки должно быть учтено и оценено влияние намечаемой деятельности или разрабатываемого документа на состояние животного мира, среду обитания, пути миграции и условия размножения животных, а также должны быть определены мероприятия по сохранению среды обитания и условий размножения объектов животного мира, путей миграции и мест концентрации животных, должна быть обеспечена неприкосновенность участков, представляющих особую ценность в качестве среды обитания диких животных.

      2. Запрещается введение в эксплуатацию зданий, сооружений и их комплексов без оборудования техническими и инженерными средствами защиты животных и среды их обитания.

      3. При размещении, проектировании и строительстве железнодорожных путей, автомобильных дорог, магистральных трубопроводов, линий связи, ветровых электростанций, а также каналов, плотин и иных гидротехнических сооружений должны разрабатываться и осуществляться мероприятия, обеспечивающие сохранение путей миграции и предотвращение гибели животных.

      4. Проведение взрывных и других работ, которые являются источником повышенного шума, в местах размножения животных ограничивается законодательством Республики Казахстан.

      5. Эксплуатация гидротехнических и иных сооружений на водных объектах, установление гидрологического режима водных объектов и режима водопотребления из них, а также иная деятельность, которая влияет или может повлиять на состояние среды обитания диких животных, должны осуществляться с учетом требований охраны животного мира, интересов рыбного и охотничьего хозяйств.

Статья 246. Экологические требования при строительстве и эксплуатации электрических сетей

      1. При размещении, проектировании, строительстве, эксплуатации, ремонте, реконструкции и модернизации электрических сетей должны разрабатываться и осуществляться мероприятия, обеспечивающие предотвращение гибели птиц и других диких животных, сохранение среды обитания, условий размножения, путей миграции и мест концентрации.

      2. Субъекты, осуществляющие эксплуатацию электрических сетей, обязаны осуществлять регулярное обследование электрических сетей для выявления их негативного влияния на птиц и других диких животных и в случае необходимости принять меры по его снижению.

Статья 247. Экологические требования при выкашивании сухой прибрежно-водной растительности

      Выкашивание сухой прибрежно-водной растительности, за исключением растительности на территории водных объектов особого государственного значения, допускается в целях снижения опасности возникновения пожаров, а также в случае хозяйственной необходимости по согласованию с уполномоченным государственным органом в области охраны, воспроизводства и использования животного мира.

      Сноска. Статья 247 - в редакции Закона РК от 02.01.2023 № 184-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 248. Экологические требования при транспортировке, хранении и применении средств защиты растений, минеральных удобрений и других препаратов, используемых в деятельности, создании новых препаратов

      1. При транспортировке, хранении и применении средств защиты растений, минеральных удобрений и других препаратов, используемых в деятельности, создании новых препаратов физические и юридические лица обязаны соблюдать правила транспортировки, хранения и применения указанных препаратов и осуществлять мероприятия по обеспечению предотвращения заболевания и гибели животных.

      2. При создании новых препаратов должны разрабатываться нормативы по их применению в окружающей среде.

      3. В целях предотвращения гибели животных и ухудшения среды их обитания по предложению уполномоченного государственного органа в области охраны, воспроизводства и использования животного мира уполномоченный орган в области охраны окружающей среды может определять отдельные территории, на которых ограничивается или запрещается применение пестицидов, ядохимикатов и других химических препаратов.

      4. Разрешается применять пестициды, которые включены в список пестицидов, утвержденный уполномоченным органом по защите растений по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

      5. Включение в список пестицидов, указанный в пункте 4 настоящей статьи, допускается после проведения токсикологических исследований, гигиенической регламентации обращения с ними, установления гигиенических и экологических нормативов и осуществления государственной регистрации этих пестицидов.

      6. Государственная регистрация пестицидов проводится в порядке, определенном уполномоченным органом по защите растений по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

      7. При наличии потенциально опасных химических и биологических веществ в минеральных удобрениях и других препаратах уполномоченный орган по защите растений по представлению уполномоченного государственного органа в области охраны, воспроизводства и использования животного мира или уполномоченного органа в области охраны окружающей среды проводит токсикологические исследования, на основании которых устанавливаются экологические нормативы по этим минеральным удобрениям и другим препаратам.

      8. Запрещаются:

      1) добыча объектов животного мира с применением взрывных устройств, ядохимикатов и других химических препаратов, за исключением применения ядохимикатов и других химических препаратов при истреблении полевых грызунов, а также в случаях массовых эпизоотии, бешенства и других болезней животных по согласованию с уполномоченным государственным органом в области охраны, воспроизводства и использования животного мира;

      2) применение пестицидов, ядохимикатов, минеральных удобрений и других препаратов:

      в зонах заповедного режима на особо охраняемых природных территориях;

      в обозначенных зонах покоя в местах массового скопления животных в период миграции и размножения, а также на участках, представляющих особую ценность в качестве среды обитания диких животных;

      в обозначенных местах обитания и искусственного разведения редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных;

      3) оставлять в сельскохозяйственных и других угодьях на поверхности земли протравленные семена, не заделанные в почву и доступные для поедания дикими животными.

      9. В целях охраны рыб и других водных животных от загрязнения среды их обитания пестицидами, ядохимикатами и другими химическими препаратами в пределах двух километров от существующих берегов рыбохозяйственных водоемов и (или) участков запрещаются:

      1) применение способа авиаопыления в борьбе с вредителями, болезнями растений и сорняками;

      2) строительство складов для хранения пестицидов, ядохимикатов, минеральных удобрений и нефтепродуктов, устройство взлетно-посадочных полос для проведения авиахимических работ, а также площадок для заправки наземной аппаратуры пестицидами, ядохимикатами и ванн для купания овец.

Статья 249. Экологические требования при интродукции, реинтродукции и гибридизации видов растений и животных

      Сноска. Заголовок статьи 249 с изменением, внесенным Законом РК от 02.01.2023 № 184-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Интродукция, реинтродукция и гибридизация видов животных на территории Республики Казахстан допускаются в научно-исследовательских и хозяйственных целях по разрешению уполномоченного государственного органа в области охраны, воспроизводства и использования животного мира на основании биологического обоснования.

      Под интродукцией понимается преднамеренный или случайный перенос видов растений за пределы мест их естественного произрастания и животных за пределы среды их обитания.

      Интродукция растений осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области охраны, защиты, восстановления и использования растительного мира.

      2. Интродукция гибридных животных в естественную среду запрещается.

      3. Физическим и юридическим лицам запрещаются самовольные интродукция, реинтродукция и гибридизация видов животных.

      4. Физические и юридические лица, которые содержат или разводят в неволе и (или) полувольных условиях диких животных, а также домашних животных, которые могут скрещиваться с дикими животными или причинить им вред, обязаны проводить мероприятия по предотвращению выхода таких животных в природную среду.

      Сноска. Статья 249 с изменением, внесенным Законом РК от 02.01.2023 № 184-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 250. Экологические требования при ввозе в Республику Казахстан и вывозе из Республики Казахстан животных

      Ввоз в Республику Казахстан и вывоз из Республики Казахстан животных, подпадающих под действие Конвенции о международной торговле видами дикой фауны и флоры, находящимися под угрозой исчезновения, допускаются по разрешению, выдаваемому в порядке, определенном уполномоченным государственным органом в области охраны, воспроизводства и использования животного мира.

      Вывоз животных из Республики Казахстан осуществляется в порядке, определенном законодательством Республики Казахстан и международными договорами Республики Казахстан.

Статья 251. Экологические требования при рыболовстве

      1. Правила рыболовства, объекты рыболовства, порядок закрепления рыбохозяйственных водоемов и (или) участков для ведения рыбного хозяйства и рыболовства, предоставления рыбных ресурсов и других водных животных устанавливаются законодательством Республики Казахстан в области охраны, воспроизводства и использования животного мира.

      2. В порядке общего пользования животным миром физическим лицам в случаях, предусмотренных законодательством Республики Казахстан, позволяется бесплатное любительское (спортивное) рыболовство в резервном фонде рыбохозяйственных водоемов и (или) участков до пяти килограммов на одного рыболова за выезд. При этом должны соблюдаться установленные правила, нормативы, ограничения и запреты в области охраны, воспроизводства и использования животного мира.

      3. Гидромелиоративные работы в водно-болотных угодьях и местах обитания и распространения рыбных ресурсов и других водных животных осуществляются по разрешению уполномоченного государственного органа в области охраны, воспроизводства и использования животного мира.

Статья 252. Экологические требования при использовании полезных свойств и продуктов жизнедеятельности животных

      1. Использование полезных свойств и продуктов жизнедеятельности животных допускается без изъятия и уничтожения животных, ухудшения среды их обитания и причинения животным вреда.

      2. Использование диких животных в целях получения продуктов их жизнедеятельности допускается без изъятия и уничтожения животных и без ухудшения среды их обитания.

      3. Использование диких животных в целях получения продуктов их жизнедеятельности осуществляется по правилам, установленным уполномоченным государственным органом в области охраны, воспроизводства и использования животного мира.

Статья 253. Экологические требования к зоологическим коллекциям

      1. Создание и пополнение зоологических коллекций (собрание чучел, яиц, препаратов и частей объектов животного мира, объектов животного мира, в том числе диких животных зоопарков, зоосадов, цирков, зоологических питомников, аквариумов, океанариумов) путем изъятия животных из природной среды осуществляются физическими и юридическими лицами на основании разрешений, выдаваемых уполномоченным государственным органом в области охраны, воспроизводства и использования животного мира.

      2. Зоологические коллекции, представляющие научную, культурно-просветительскую, учебно-воспитательную и эстетическую ценность и имеющие общегосударственное значение, подлежат государственному учету.

      3. Создание, пополнение, сохранение, использование, отчуждение и государственный учет зоологических коллекций, торговля ими, а также ввоз в Республику Казахстан, пересылка и вывоз их за ее пределы осуществляются по правилам, устанавливаемым уполномоченным государственным органом в области охраны, воспроизводства и использования животного мира.

Статья 254. Экологические требования при регулировании численности животных

      1. В интересах охраны здоровья и безопасности населения, предотвращения заболеваний сельскохозяйственных и других домашних животных, причинения вреда окружающей среде, хозяйственной и иной деятельности осуществляются мероприятия, направленные на регулирование численности отдельных видов диких животных. Эти меры должны осуществляться способами, обеспечивающими сохранение среды обитания диких животных, биоразнообразия и не допускающими причинения экологического ущерба охраняемым видам и их природным ареалам.

      2. Правила регулирования численности животных утверждаются уполномоченным государственным органом в области охраны, воспроизводства и использования животного мира.

Статья 255. Экологические требования при ведении охотничьего и рыбного хозяйств

      При ведении охотничьего и рыбного хозяйств предъявляются следующие экологические требования:

      1) не допускать ухудшения экологического состояния среды обитания животных в результате собственной деятельности, применять природоохранные технологии во время осуществления производственных процессов;

      2) проводить первичный учет численности и использования диких животных, изучать их состояние и характеристики охотничьих угодий, предоставлять эту информацию в уполномоченный государственный орган в области охраны, воспроизводства и использования животного мира;

      3) соблюдать установленные правила, нормы, нормативы, лимиты и сроки добывания животных;

      4) осуществлять охрану объектов животного мира, в том числе редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных, на закрепленной территории;

      5) проводить комплексные мероприятия, направленные на разведение, в том числе искусственное, диких животных, сохранение и улучшение среды их обитания;

      6) осуществлять мероприятия по вопросам охраны, воспроизводства и использования животного мира;

      7) осуществлять комплексные мероприятия по профилактике и борьбе с заболеваниями, немедленно информировать уполномоченные государственные органы в области охраны, воспроизводства и использования животного мира, ветеринарии и государственный орган в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения о выявлении заболеваний животных, об ухудшении состояния среды их обитания, возникновении угрозы уничтожения и случаях гибели животных;

      8) самостоятельно прекращать использование объектов животного мира в случаях ухудшения их состояния и условий обитания, снижения способности к воспроизводству и возникновения угрозы уничтожения животных, безотлагательно принимать меры по устранению негативного влияния на животных и среду их обитания.

Статья 256. Перечень редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных

      1. Перечень редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и включает редкие и находящиеся под угрозой исчезновения виды (подвиды, популяции) животных (позвоночных и беспозвоночных), обитающие в состоянии естественной свободы постоянно или временно на суше, в воде, атмосфере и почве на территории Республики Казахстан, в том числе на континентальном шельфе и в исключительной экономической зоне Республики Казахстан, а также исчезнувшие в естественной среде обитания.

      2. Животные, отнесенные к редким и находящимся под угрозой исчезновения видам животных, являются государственной собственностью, а разведенные и содержащиеся в неволе и (или) полувольных условиях животные могут находиться как в государственной, так и частной собственности.

      3. Физические и юридические лица вправе использовать животных, отнесенных к редким и находящимся под угрозой исчезновения видам, в пределах и порядке, установленных законодательством Республики Казахстан.

Статья 257. Охрана и воспроизводство редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных, обитающих в состоянии естественной свободы

      1. Не допускаются действия, которые могут привести к гибели, сокращению численности или нарушению среды обитания редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных.

      2. Физические и юридические лица обязаны обеспечить охрану животных в пределах закрепленных территорий, сообщать уполномоченному государственному органу в области охраны, воспроизводства и использования животного мира о ставших им известными или выявленных случаях гибели животных, отнесенных к редким и находящимся под угрозой исчезновения видам. Порядок расследования таких случаев определяется уполномоченным государственным органом в области охраны, воспроизводства и использования животного мира.

      3. Редким и находящимся под угрозой исчезновения видам животных оказывается помощь в случаях их массовых заболеваний, угрозы гибели при стихийных бедствиях и вследствие других причин в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области охраны, воспроизводства и использования животного мира.

      4. В целях предотвращения гибели животных, отнесенных к редким и находящимся под угрозой исчезновения видам животных, запрещается их изъятие, кроме исключительных случаев по решению Правительства Республики Казахстан.

      5. В целях воспроизводства редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных, обитающих в состоянии естественной свободы, могут проводиться:

      1) улучшение условий естественного воспроизводства;

      2) переселение;

      3) выпуск в среду обитания искусственно разведенных животных.

      6. Указанные в пункте 5 настоящей статьи мероприятия осуществляются по разрешению уполномоченного государственного органа в области охраны, воспроизводства и использования животного мира на основании биологического обоснования.

      7. Для охраны и воспроизводства редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных, обитающих в состоянии естественной свободы, создаются особо охраняемые природные территории, а также могут устанавливаться вокруг них охранные зоны с запрещением в пределах этих зон любой деятельности, отрицательно влияющей на состояние животного мира.

      8. При проектировании и осуществлении деятельности должны разрабатываться мероприятия по сохранению среды обитания и условий размножения, путей миграции и мест концентрации редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных, а также должна обеспечиваться неприкосновенность выделяемых участков, представляющих особую ценность в качестве среды обитания этих животных.

Статья 258. Пользование редкими и находящимися под угрозой исчезновения видами животных, обитающими в состоянии естественной свободы

      1. Если пользование редкими и находящимися под угрозой исчезновения видами животных, обитающими в состоянии естественной свободы, в научных, культурно-просветительских, воспитательных и эстетических целях осуществляется без изъятия животных из среды обитания, уполномоченный государственный орган в области охраны, воспроизводства и использования животного мира вправе вводить ограничения на посещение определенных мест и в определенные сроки. Сведения об указанных ограничениях публикуются в районных и областных средствах массовой информации, а в соответствующих местах устанавливаются специальные предупреждающие щиты.

      2. Физические и юридические лица, заинтересованные в содержании и разведении в неволе и (или) полувольных условиях редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных, обязаны в установленные сроки выпустить в среду обитания соответствующее изъятым из нее количество особей редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных, полученных путем искусственного разведения. Выпуск животных осуществляется по акту в присутствии должностных лиц уполномоченного государственного органа в области охраны, воспроизводства и использования животного мира.

Статья 259. Содержание и разведение в неволе и (или) полувольных условиях редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных, а также видов, включенных в приложения Конвенции о международной торговле видами дикой фауны и флоры, находящимися под угрозой исчезновения

      1. Искусственное разведение редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных, а также видов, включенных в приложения Конвенции о международной торговле видами дикой фауны и флоры, находящимися под угрозой исчезновения, может быть в неволе (клеточное и вольерное содержание) или полувольных условиях (содержание в парках и на других участках с условиями, близкими к естественной среде обитания).

      2. Содержание и разведение в неволе и (или) полувольных условиях редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных, а также видов, включенных в приложения Конвенции о международной торговле видами дикой фауны и флоры, находящимися под угрозой исчезновения, разрешаются физическим и юридическим лицам при соблюдении ими следующих требований:

      1) наличие условий для содержания животных, включая отведенные в установленном порядке участок или помещение, оборудованные вольерами, клетками и другими сооружениями;

      2) выполнение в необходимых объемах зоотехнических, ветеринарных и санитарно-эпидемиологических мероприятий;

      3) наличие специалистов зоологического, зоотехнического и ветеринарного профилей, иных лиц с навыками по содержанию животных в неволе или полувольных условиях;

      4) наличие разрешения уполномоченного государственного органа в области охраны, воспроизводства и использования животного мира.

      3. В разрешении на содержание и разведение в неволе и (или) полувольных условиях редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных, а также видов, включенных в приложения Конвенции о международной торговле видами дикой фауны и флоры, находящимися под угрозой исчезновения, указываются обязательные для выполнения требования. Если физические и юридические лица не выполняют условий разрешения, после двух предупреждений на протяжении шести месяцев разрешение может быть отозвано или аннулировано.

      4. Содержание и разведение в неволе и (или) полувольных условиях редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных в специализированных зоологических питомниках осуществляются в соответствии с положениями об этих питомниках.

      5. Владельцы животных, отнесенных к редким и находящимся под угрозой исчезновения видам, а также к видам, включенным в приложения Конвенции о международной торговле видами дикой фауны и флоры, находящимися под угрозой исчезновения, и содержащихся в неволе и (или) полувольных условиях, обязаны провести несъемное кольцевание или мечение этих животных и иметь паспорта на них.

      6. Физические и юридические лица, которые содержат в неволе или полувольных условиях животных, отнесенных к редким и находящимся под угрозой исчезновения видам животных, имеют право приобретать, сбывать и обменивать этих животных в пределах Республики Казахстан.

      В случае совершения сделки физические и юридические лица обязаны направить в течение пяти рабочих дней уведомление в уполномоченный государственный орган в области охраны, воспроизводства и использования животного мира о совершенной сделке.

      Уведомление направляется в письменном виде с указанием номера и даты соответствующей сделки.

      7. Физические и юридические лица, имеющие в собственности животных, отнесенных к редким и находящимся под угрозой исчезновения видам, а также к видам, включенным в приложения Конвенции о международной торговле видами дикой фауны и флоры, находящимися под угрозой исчезновения, содержащихся в неволе и (или) полувольных условиях, могут использовать их для целей международной торговли в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

      8. Если международная торговля редкими и находящимися под угрозой исчезновения видами животных, разводимыми в неволе и (или) полувольных условиях, может причинить государству экологический и (или) экономический ущерб, Правительство Республики Казахстан вправе вводить ограничения для такой торговли.

      Сноска. Статья 259 с изменениями, внесенными Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 17. ОХРАНА ЛЕСОВ

Статья 260. Экологические требования при пользовании участками государственного лесного фонда при воспроизводстве лесов и лесоразведении на особо охраняемых природных территориях

      Пользование участками государственного лесного фонда при воспроизводстве лесов и лесоразведении на особо охраняемых природных территориях осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 261. Экологические требования при охране, защите, воспроизводстве и использовании древесной и кустарниковой растительности на участках государственного лесного фонда, переданных в пользование лесовладельцам и (или) лесопользователям

      1. Охрана, защита, воспроизводство и использование древесной и кустарниковой растительности на участках государственного лесного фонда, переданных в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, в пользование лесовладельцам и (или) лесопользователям для комплексного ведения сельского и лесного хозяйств, производятся в соответствии с требованиями Лесного кодекса Республики Казахстан.

      2. Лесовладельцы и (или) лесопользователи, в пользование которым переданы участки государственного лесного фонда, обязаны проводить в них лесоустройство и участвовать в проведении государственного учета лесного фонда в порядке, установленном Лесным кодексом Республики Казахстан.

      3. Контроль за состоянием, охраной, защитой, воспроизводством и использованием древесной и кустарниковой растительности, указанной в пункте 1 настоящей статьи, осуществляется уполномоченным государственным органом в области лесного хозяйства.

Статья 262. Экологические требования при охране, защите участков государственного лесного фонда, пользовании такими участками, воспроизводстве лесов на участках государственного лесного фонда, расположенных среди земельных участков других собственников или землепользователей

      1. Для осуществления охраны, защиты, пользования участками государственного лесного фонда, воспроизводства лесов на участках государственного лесного фонда, расположенных среди земельных участков других собственников или землепользователей, государственные лесовладельцы имеют право ограниченного целевого пользования чужим земельным участком (сервитут) в порядке, установленном Земельным кодексом Республики Казахстан.

      2. Для защиты лесов естественного происхождения от неблагоприятных внешних воздействий вдоль границ участков государственного лесного фонда, расположенных среди земельных участков других собственников или землепользователей, устанавливаются охранные зоны шириной двадцать метров.

      3. В пределах охранной зоны запрещается деятельность, оказывающая негативное воздействие на состояние лесов на участках государственного лесного фонда.

Статья 263. Экологические требования при охране, защите и использовании защитных насаждений на полосах отвода железнодорожных путей, автомобильных дорог, каналов, магистральных трубопроводов и других линейных сооружений

      1. Защитные насаждения, расположенные на полосах отвода железнодорожных путей, автомобильных дорог, каналов, магистральных трубопроводов и других линейных сооружений, предназначены для защиты данных объектов от неблагоприятных природных явлений, предотвращения загрязнения окружающей среды, снижения шумового воздействия.

      2. На участках с защитными насаждениями, расположенных на полосах отвода железнодорожных путей, автомобильных дорог, каналов, магистральных трубопроводов и других линейных сооружений, допускаются рубки ухода за лесом, санитарные рубки, рубки, связанные с реконструкцией малоценных насаждений, а также насаждений, теряющих защитные, водоохранные и другие функции, и прочие рубки в соответствии с проектами создания защитных насаждений.

      3. Охрана, защита и использование защитных насаждений, указанных в пункте 1 настоящей статьи, осуществляются землепользователями, на землях которых они расположены, в соответствии с Лесным кодексом Республики Казахстан.

Статья 264. Охрана зеленого фонда городских и сельских поселений

      1. Зеленый фонд городских и сельских поселений представляет собой совокупность территорий, на которых расположены лесные и иные насаждения.

      2. Охрана зеленого фонда городских и сельских поселений предусматривает систему мероприятий, обеспечивающих сохранение и развитие зеленого фонда и необходимых для нормализации экологической обстановки и создания благоприятной окружающей среды.

      3. На территориях, находящихся в составе зеленого фонда, запрещается деятельность, оказывающая негативное воздействие на указанные территории и препятствующая осуществлению ими функций экологического, санитарно-гигиенического и рекреационного назначения.

      4. Охрана, защита и воспроизводство лесов, лесоразведение на территориях, указанных в пункте 1 настоящей статьи, осуществляются в соответствии с лесным законодательством Республики Казахстан.

Статья 265. Режим особой охраны природных объектов, расположенных в зеленых поясах

      1. В целях особой охраны природных объектов, расположенных в зеленых поясах, устанавливается ограниченный режим деятельности.

      2. Ограниченный режим деятельности в зеленых поясах осуществляется в соответствии с принципами:

      1) приоритета осуществления видов деятельности и применения технологий, не приводящих к неблагоприятному изменению состояния природных объектов, расположенных в зеленых поясах;

      2) сбалансированности решения социально-экономических задач и задач особой охраны природных объектов, расположенных в зеленых поясах.

      3. На территориях, входящих в состав зеленых поясов, запрещаются:

      1) использование токсичных химических препаратов, пестицидов, агрохимикатов;

      2) размещение опасных отходов;

      3) размещение объектов, оказывающих негативное воздействие на окружающую среду, отнесенных в соответствии с законодательством Республики Казахстан о гражданской защите к опасным производственным объектам;

      4) разработка месторождений полезных ископаемых, за исключением разработки месторождений минеральных вод и лечебных грязей, использования других природных лечебных ресурсов;

      5) создание объектов капитального строительства (за исключением гидротехнических сооружений, линий связи, линий электропередачи, трубопроводов, автомобильных дорог, железнодорожных линий, других линейных объектов, зданий, строений, сооружений, являющихся неотъемлемой технологической частью указанных объектов, а также объектов здравоохранения, образования, объектов для осуществления рекреационной деятельности, туризма);

      6) строительство животноводческих и птицеводческих комплексов и ферм, устройство навозохранилищ;

      7) размещение скотомогильников;

      8) размещение складов ядохимикатов и минеральных удобрений.

      4. Рекультивация нарушенных земель, защита земель от эрозии, подтопления, затопления, заболачивания, вторичного засоления, иссушения, загрязнения отходами, химическими веществами, заражения и других негативных воздействий в зеленых поясах осуществляются в приоритетном порядке.

      5. Мероприятия по рекультивации зеленых зон включают в себя выполнение мер санитарной безопасности в лесах и ликвидацию очагов вредных организмов, в том числе с применением химических препаратов, не влекущих деградации естественных экологических систем, истощения природных ресурсов и иных негативных изменений состояния окружающей среды.

      6. В зеленых поясах запрещаются сплошные рубки лесных и иных насаждений, за исключением случаев, предусмотренных лесным законодательством Республики Казахстан.

      7. Мероприятия по лесовосстановлению осуществляются на территориях зеленых поясов в приоритетном порядке, но не позднее чем через один год с момента проведения рубок соответствующих лесных и иных насаждений.

      8. Особенности использования, охраны, защиты, воспроизводства лесов, расположенных в зеленых поясах, устанавливаются уполномоченным государственным органом в области лесного хозяйства.

Глава 18. ОХРАНА ГЕНОФОНДА РАСТЕНИЙ, ЖИВОТНЫХ, МИКРООРГАНИЗМОВ И ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ГЕНЕТИЧЕСКИХ РЕСУРСОВ

Статья 266. Экологические требования при охране и воспроизводстве генофонда растений и животных, обитающих в состоянии естественной свободы

      1. Не допускаются действия, которые могут привести к гибели, сокращению популяции или нарушению среды обитания редких, находящихся под угрозой исчезновения, эндемичных и реликтовых видов растений и животных, являющихся ценным генофондом и национальным достоянием Республики Казахстан.

      2. Участки, на которых выявлены объекты ценного природного генофонда – популяции редких, находящихся под угрозой исчезновения, эндемичных и реликтовых видов растений и животных, а также объекты ценного агробиоразнообразия, включая родичей культурных растений и животных, которые используются в селекции либо являются потенциально возможными объектами для селекции в будущем, – могут быть выделены в установленном законодательством порядке в отдельные виды особо охраняемых природных территорий, генетические резерваты и другие охраняемые объекты, вокруг которых устанавливаются охранные либо буферные зоны с особыми условиями пользования природными ресурсами.

      3. Указанные в пункте 2 настоящей статьи объекты растительного и животного мира могут быть включены в перечень объектов природно-заповедного фонда, а участки их произрастания и обитания, места концентрации и размножения, пути миграции должны находиться под охраной, обеспечивающей сохранность объектов растительного и животного мира, особый режим пользования этими участками.

      Должна обеспечиваться защита участков размещения природного генофонда от карантинных объектов и чужеродных видов.

      4. Воспроизводство и использование указанных в пункте 2 настоящей статьи объектов растительного и животного мира должны осуществляться способами, обеспечивающими сохранность материнских особей, и отвечать этическим требованиям, принятым при проведении научных исследований в данной сфере, а также при использовании соответствующих достижений науки, практики и традиционных знаний, имеющих отношение к генетическим ресурсам.

Статья 267. Экологические требования при содержании и использовании естественно-научных коллекций и коллекций генетических ресурсов растений

      Сноска. Заголовок статьи 267 с изменением, внесенным Законом РК от 02.01.2023 № 184-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Генетические коллекции растений (в том числе гербарные коллекции), животных и микроорганизмов, включая генетические банки, коллекции ДНК и РНК должны содержаться в условиях, обеспечивающих их сохранность, установленный режим доступа и использования.

      Порядок, условия доступа и использования коллекций, указанных в части первой настоящего пункта, за исключением ботанических коллекций и коллекций генетических ресурсов растений, определяются уполномоченным органом в области науки.

      Порядок формирования, хранения, учета и использования ботанических коллекций, коллекций генетических ресурсов растений определяется уполномоченным органом в области охраны, защиты, восстановления и использования растительного мира.

      2. Естественно-научные коллекции и коллекций генетических ресурсов могут находиться в государственной либо частной собственности на основаниях, условиях и в пределах, установленных законодательными актами Республики Казахстан.

      Независимо от форм собственности, естественно-научные коллекции, за исключением ботанических коллекций и коллекций генетических ресурсов растений, и их держатели подлежат государственному учету и регистрации в порядке, установленном уполномоченным органом в области науки.

      Сноска. Статья 267 с изменениями, внесенными Законом РК от 02.01.2023 № 184-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 19. ГОСУДАРСТВЕННАЯ ЗАПОВЕДНАЯ ЗОНА В СЕВЕРНОЙ ЧАСТИ КАСПИЙСКОГО МОРЯ

Статья 268. Границы государственной заповедной зоны в северной части Каспийского моря

      Границы государственной заповедной зоны в северной части Каспийского моря устанавливаются Правительством Республики Казахстан.

Статья 269. Ограничения режима осуществления деятельности в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря

      1. В пределах государственной заповедной зоны в северной части Каспийского моря на основании функционального зонирования выделяются заповедные участки с полным запретом деятельности и вводятся дополнительные временные ограничения на проведение отдельных видов работ в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об особо охраняемых природных территориях".

      2. В заповедной зоне в северной части Каспийского моря устанавливается следующий режим пользования:

      1) для обеспечения нормального нерестового хода рыб и ската молоди в море запрещаются в период с 1 апреля по 15 июля проведение строительных и геофизических работ, испытание скважин и судоходство в приустьевых районах рек Урала и Волги в радиусе 50 километров от наиболее выдвинутой в сторону моря точки казахстанской части наземной дельты реки Волги и наиболее выдвинутой в сторону моря точки наземной дельты реки Урала, а также в полосе шириной 15 километров от береговой линии на 1 января 1994 года между границами вышеуказанных придельтовых пространств и далее на восток до реки Эмба. При этом допускается судоходство судов, осуществляющих промысел рыбы и ее транспортировку, выставление, замену, снятие и проверку средств навигационной обстановки, научно-исследовательские работы по согласованию с уполномоченным государственным органом в области охраны, воспроизводства и использования животного мира;

      2) в период, указанный в подпункте 1) настоящего пункта, процесс добычи нефти должен быть переведен на автономное обеспечение оборудованием, химическими реагентами, горюче-смазочными и другими материалами, продовольствием. Должны быть приняты все меры, обеспечивающие накопление и хранение отходов процесса добычи нефти для их последующего вывоза по окончании периода запрета;

      3) в целях сохранения птиц в местах гнездования (в тростниковых зарослях, на песчаных прибрежных косах и островах) запрещаются в период, указанный в подпункте 1) настоящего пункта, проведение строительных работ, а также испытание скважин;

      4) проведение работ в сроки, отличные от указанных в подпункте 1) настоящего пункта, в пределах тростниковых зарослей (естественного биологического фильтра) на границе суша – море регулируется решениями уполномоченных государственных органов в области охраны окружающей среды и особо охраняемых природных территорий с учетом сезона года;

      5) для сохранения популяции каспийского тюленя проведение операций по разведке и (или) добыче углеводородов с октября по май месяцы должно осуществляться на расстоянии не ближе 1852 метров (одной морской мили) от мест их концентрации. Учитывая смену лежбищ, должны быть приняты все возможные меры для выявления мест концентрации тюленей;

      6) во избежание негативных воздействий на птиц и каспийских тюленей запрещается пролет воздушного транспорта над установленными местами их обитания и размножения на высоте ниже одного километра, кроме случаев проведения научно-исследовательских и аварийно-спасательных работ с предварительным уведомлением уполномоченных государственных органов в области охраны окружающей среды и особо охраняемых природных территорий.

      3. Для обеспечения устойчивого существования экосистемы государственной заповедной зоны в северной части Каспийского моря при проектировании разведки и добычи на море максимально ограничиваются строительство буровых оснований, испытание скважин и судоходство.

Статья 270. Водоохранная зона Каспийского моря

      Ширина водоохранной зоны по берегу Каспийского моря принимается равной двум тысячам метров от отметки среднемноголетнего уровня моря за последнее десятилетие, равной минус 27 метров, за исключением случаев, предусмотренных пунктом 2 статьи 223 настоящего Кодекса.

Статья 271. Районы охраны прибрежных вод в северной части Каспийского моря в местах водопользования населения

      1. Районы охраны прибрежных вод в северной части Каспийского моря в местах водопользования населения устанавливаются местными исполнительными органами в пределах своей компетенции с учетом фактического и перспективного водопользования. Ширина территории такого района в сторону моря должна быть не менее 3,9 километра от отметки среднемноголетнего уровня моря за последнее десятилетие.

      2. Прибрежная полоса суши, выделяемая в составе районов охраны прибрежных вод в северной части Каспийского моря, в местах водопользования населения соответствует водоохранной зоне Каспийского моря как в части определения границ, так и режима охраны.

Статья 272. Экологические требования при осуществлении деятельности в пределах зоны влияния сгонно-нагонных колебаний уровня Каспийского моря

      1. Зона влияния сгонно-нагонных колебаний уровня Каспийского моря не имеет четко фиксированных границ и ориентировочно распространяется от абсолютных отметок минус 29 метров в пределах акватории до минус 26 метров на суше.

      2. В пределах зоны влияния сгонно-нагонных колебаний уровня Каспийского моря запрещаются:

      1) проектирование, строительство и ввод в эксплуатацию новых и реконструируемых объектов, не обеспеченных сооружениями и устройствами, предотвращающими загрязнение и засорение водных объектов и их водоохранных зон и полос;

      2) размещение и строительство за пределами населенных пунктов складов для хранения нефтепродуктов, пунктов технического обслуживания техники, механических мастерских, моек, организация и обустройство мест размещения отходов, а также размещение других объектов, негативно влияющих на качество воды;

      3) производство строительных, дноуглубительных и взрывных работ, добыча полезных ископаемых, прокладка кабелей, трубопроводов и других коммуникаций, выполнение буровых, сельскохозяйственных и иных работ без экологического разрешения.

Статья 273. Общие экологические требования при осуществлении деятельности в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря

      При осуществлении деятельности в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря должны соблюдаться следующие экологические требования:

      1) работы, связанные с выемкой и перемещением грунтов, допускаются при наличии специального разрешения, выдаваемого уполномоченным государственным органом по изучению недр, за исключением аварийно-спасательных работ;

      2) строительство, монтаж и демонтаж сооружений могут осуществляться только при использовании технологий, обеспечивающих сбор всех видов загрязняющих веществ;

      3) при проведении любых видов строительных и иных работ запрещается использование взрывных работ в толще воды и на морском дне;

      4) взрывные работы под морским дном могут осуществляться по разрешению уполномоченных государственных органов в области охраны окружающей среды, использования и охраны водного фонда и по изучению недр;

      5) запрещаются нарушение мест гнездования водоплавающих и околоводных птиц, а также преграждение доступа к нерестилищам осетровых рыб;

      6) забор воды из моря допускается только при условии оснащения водозаборных сооружений рыбозащитными устройствами;

      7) на водозаборных сооружениях должны быть установлены технические устройства для непрерывного контроля эффективности работы рыбозащитных устройств;

      8) запрещается сброс отходов в море;

      9) сброс сточных вод в море запрещается, за исключением ограниченного перечня очищенных сточных вод, в том числе вод систем охлаждения и пожаротушения, очищенных от нефти морских вод, балластовых вод, сбрасываемых по разрешению уполномоченных государственных органов в области охраны окружающей среды, использования и охраны водного фонда, а также государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения;

      10) температура воды в результате сброса за пределами контрольного створа не должна повышаться более чем на пять градусов по сравнению со среднемесячной температурой воды в период сброса за последние три года;

      11) маршруты для транспорта должны выбираться таким образом, чтобы предотвратить или уменьшить их влияние на морских млекопитающих, рыб и птиц;

      12) запрещается прокладка железнодорожных путей, автомобильных дорог, магистральных трубопроводов, не предусмотренных проектами в зоне действия специальных требований.

      Для проведения работ в водоохранной зоне и на мелководных прибрежных участках глубиной не более десяти метров должны использоваться транспортные средства, обеспечивающие сохранение высокопродуктивных донных сообществ и нерестилищ. В случае необходимости при проведении мониторинга состояния окружающей среды допускается использование специальных транспортных средств на расширенных гусеницах, шинах низкого давления, воздушной подушке, в минимальной степени нарушающих целостность почвенно-растительного покрова и существующих биоценозов.

Статья 274. Экологические требования при проведении разведки и (или) добычи углеводородов на море в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря

      1. При проведении разведки и (или) добычи углеводородов на море в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря недропользователь в дополнение к иным экологическим требованиям, предусмотренным настоящим Кодексом, обязан обеспечить соблюдение экологических требований, установленных настоящей статьей.

      2. При обнаружении в пределах контрактной территории ранее пробуренных скважин недропользователь обязан принять их на баланс и проводить по ним мониторинг.

      3. Запрещается сжигание флюидов на факелах при эксплуатации скважин, за исключением случаев угрозы возникновения аварийной ситуации.

      4. Сжигание углеводородов на факелах при испытании скважин должно быть сведено до минимума с применением наилучшей доступной техники, являющейся наиболее безопасной для окружающей среды. Обоснование применения соответствующей техники осуществляется при проведении оценки воздействия на окружающую среду.

      Недропользователь обязан осуществлять сжигание углеводородов на факелах при испытании скважин с применением указанной в настоящем пункте наилучшей доступной техники только при благоприятных погодных условиях, способствующих рассеиванию дымового шлейфа, при этом конструкция факельных установок должна обеспечивать полное сгорание углеводородов.

      5. В случае расположения скважины на путях миграции птиц должны быть приняты организационно-технические меры для исключения причинения ущерба орнитофауне.

      6. Выбросы в атмосферу при проведении разведки и (или) добычи углеводородов на море в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря подлежат мониторингу и контролю в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан апробированными принципами и методами, принятыми в международной практике в области охраны окружающей среды при проведении операций по разведке и (или) добыче углеводородов.

      7. Закачка отходов бурения в недра запрещается без предварительных операций по их обезвреживанию, определяемых в утвержденном проектном документе для проведения операций по недропользованию.

      8. Закачка в недра попутного газа в северной части Каспийского моря, обеспечивающая увеличение нефтеотдачи путем поддержания пластового давления, сверх норм, предусмотренных утвержденным проектным документом для проведения операций по недропользованию, а также нагнетание попутного газа сверх проектных показателей запрещаются.

      9. Все операции по обезвреживанию и хранению отходов бурения (шламов и растворов), не вовлекаемых в повторное использование и не закачиваемых в недра, должны осуществляться на специальном полигоне, расположенном вне государственной заповедной зоны в северной части Каспийского моря. Такой специальный полигон должен быть введен в эксплуатацию не позднее даты начала буровых работ.

      10. Морские объекты, признаваемые в качестве таковых в соответствии с Кодексом Республики Казахстан "О недрах и недропользовании", и обслуживающие их суда должны быть оборудованы установкой для очистки и обеззараживания сточных вод или для сбора, хранения и последующей передачи сточных вод на специализированные суда или береговые приемные устройства. Для сбора или обработки мусора (измельчения или прессования) должны быть предусмотрены соответствующие устройства. Допускается сжигание медицинских и пищевых отходов с применением наилучших доступных техник в соответствии с утвержденным проектным документом.

      11. До начала работ по добыче нефти за счет финансовых средств недропользователя должны разрабатываться комплексные программы по охране окружающей среды, включая мероприятия по охране нерестилищ и воспроизводству ценных промысловых рыб, а также сохранению среды обитания тюленей в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря.

      12. В составе буровых и тампонажных жидкостей не должны применяться вещества, не согласованные в составе утвержденного технического проекта.

      13. Буровые установки необходимо комплектовать двигателями внутреннего сгорания, отвечающими требованиям Международной морской организации по предельным значениям выхлопов угарных газов.

      14. Энергоустановки должны комплектоваться двигателями внутреннего сгорания или турбинами двойного топлива (дизельное топливо – газ).

      15. При проведении оценки воздействия на окружающую среду намечаемой деятельности по разведке и (или) добыче углеводородов на море в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря анализ современного состояния ранее изученного района намечаемой деятельности должен быть основан на результатах полевых исследований, проведенных не ранее чем за четыре года до представления отчета об оценке воздействия на окружающую среду.

      16. Обязательным элементом при оценке воздействия на окружающую среду является анализ альтернативных вариантов, включая отказ от проведения разведки на особо уязвимых участках акватории Каспийского моря и прибрежной зоны.

      17. В водоохранной зоне и на мелководных прибрежных участках моря глубиной не более десяти метров бурение скважин осуществляется с помощью буровых установок на электроприводе от внешних сетей. Если бурение ведется буровой установкой от генератора с дизельным топливом и дизельным приводом, то выпуск неочищенных выхлопных газов в атмосферу с таких установок должен быть снижен до минимума.

      18. При проведении операций по разведке и (или) добыче углеводородов на море на каждом морском объекте и каждом судне, на котором осуществляется перевозка нефти и нефтесодержащих грузов, должны размещаться ресурсы для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан, определяемые в соответствии с законодательством Республики Казахстан о недрах и недропользовании.

Статья 275. Экологические требования при проведении геофизических работ

      1. При проведении геофизических работ в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря запрещается:

      1) использовать взрывные источники сейсмических волн и пневмоисточники с параметрами, оказывающими вредное воздействие на ихтиофауну и среду ее обитания;

      2) применять аппаратуру и методы, безопасность которых не подтверждена документально или на основе опытных геофизических работ;

      3) оставлять в море без контроля сейсмические косы во избежание их отрыва и уноса, а также буксировка их по дну.

      2. В целях сохранения популяции каспийского тюленя проведение сейсмических работ и иных геофизических работ в период с октября по май месяцы корректируется отводом сейсмопрофилей на расстояние не менее 1852 метров (одной морской мили) от мест концентрации тюленей на островных и ледовых лежбищах. Для выявления мест высокой концентрации тюленей, учитывая частую смену лежбищ, должны предусматриваться предварительные авиационные облеты.

      3. В процессе сейсморазведки может быть предусмотрено использование средств отпугивания рыб из зоны работ.

Статья 276. Экологические требования при проектировании и строительстве нефтегазопроводов

      1. Проектирование и строительство нефтегазопроводов и сопровождающих их объектов в зоне влияния сгонно-нагонных колебаний уровня моря должны проводиться с учетом их максимальных амплитуд.

      2. Проектирование автоматических запорных задвижек на нефтегазопроводах необходимо производить с учетом оценки рисков, связанных с возможным нарушением целостности нефтегазопроводов.

      3. При строительстве нефтегазопроводов должны применяться технические средства и оборудование, обеспечивающие минимальный объем нарушений морского дна, и использоваться технологии и методы, локализующие распространение взвешенных веществ в толще воды.

      4. В государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря обязательным является заглубление нефтегазопроводов, обеспечивающее их защиту от повреждения подвижными льдами, якорями судов и прочими посторонними воздействиями техногенного характера.

      5. Вдоль нефтегазопроводов должны устанавливаться охранные зоны в виде участков водного пространства от водной поверхности до дна, заключенного между параллельными плоскостями, отстоящими от оси крайних ниток трубопровода на пятьсот метров с каждой стороны.

      6. Сброс воды при гидроиспытании нефтегазопроводов должен производиться за пределами границ государственной заповедной зоны в северной части Каспийского моря.

Статья 277. Экологические требования для береговых баз снабжения и объектов береговой инфраструктуры

      1. Строительство береговых баз, в том числе складов горюче-смазочных материалов, станции технического обслуживания транспортных средств, кроме портов и причалов, должно осуществляться вне водоохранной зоны берега Каспийского моря с использованием существующей инфраструктуры. Допускаются строительство объектов и выполнение работ в водоохранной зоне, предусмотренных законодательством Республики Казахстан.

      2. Районы причалов и баз снабжения должны планироваться таким образом, чтобы операции по снабжению, техническому обслуживанию и заправке осуществлялись с соблюдением всех требований, обеспечивающих безопасность окружающей среды и здоровья населения.

      3. По завершении функционирования объектов береговой инфраструктуры и их демонтажа должна быть проведена рекультивация земель в соответствии с проектной документацией, согласованной с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 278. Экологические требования для судоходства

      1. Запрещается использовать оборудование и аппаратуру, а также суда, ранее работавшие в иных водных бассейнах, без проведения экологического обследования во избежание случайной интродукции объектов растительного и животного мира в Каспийское море.

      2. Все виды перемещений водным транспортом должны быть представлены в составе предпроектной и проектной документации. На стадии детального проектирования и при организации работ должно быть определено расписание движения судов по сезонам и должны быть указаны маршруты следования судов на картографических материалах. При выборе маршрутов перемещения должны быть учтены гидрометеорологические условия, включая ледовые, а также периоды и места нереста и миграции ценных видов рыб, лежбищ тюленей, гнездования птиц.

      3. Все суда должны быть оборудованы системами закрытой бункеровки топлива, емкостями по сбору загрязненных вод и бытового мусора, снабженными устройствами, не позволяющими производить их сброс в открытые водоемы.

      4. Перевозка сыпучих материалов, химических реагентов и опасных грузов должна осуществляться в закрытых контейнерах и специальных емкостях, исключающих их попадание в окружающую среду, в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан о торговом мореплавании.

      5. Корпуса судов, других плавательных средств, морских буровых установок и платформ должны быть покрыты современными сертифицированными антикоррозионными материалами.

      6. Заправка судов в море должна производиться с помощью систем, исключающих разливы и утечки топлива и горюче-смазочных материалов.

      7. Шумы и вибрация от судов не должны превышать предельно допустимые уровни шума, установленные санитарно-эпидемиологическими правилами и нормами, гигиеническими нормативами.

      8. Строительное оборудование судов специального назначения должно комплектоваться приспособлениями для снижения уровня шума и вибрации.

      9. Для танкерной перевозки углеводородов и иных опасных веществ в акватории Каспийского моря эксплуатируются танкеры с двойным корпусом.

      10. Суда должны быть снабжены оборудованием, не допускающим загрязнения палуб судов нефтепродуктами, сброса загрязненных сточных вод в водоемы. Запрещается сброс с судов нефти, загрязняющих веществ и содержащих их сточных вод, неочищенных балластных вод, пищевых отходов, бытового мусора и всех видов пластмасс в водные объекты. Меры по предотвращению загрязнения с судов принимаются в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан о торговом мореплавании.

      11. Режим судоходства устанавливается по согласованию с уполномоченными государственными органами в области охраны, воспроизводства и использования животного мира, использования и охраны водного фонда.

Статья 279. Экологические требования к консервации и ликвидации объектов операций по разведке и (или) добыче углеводородов

      1. Консервация или ликвидация объектов операций по разведке и (или) добыче углеводородов на море, разведки, в том числе твердых полезных ископаемых, минеральных и (или) питьевых вод, осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан о недрах и недропользовании.

      2. В случае консервации скважин после завершения испытаний недропользователь обязан провести работы по консервации, обеспечить сохранность бурового основания и надежную герметизацию скважины до момента возобновления работ.

      3. При ликвидации скважин, пробуренных с насыпного основания (подводной бермы или острова), недропользователь обязан обеспечить их герметизацию и контроль за состоянием искусственного основания, предварительно проведя его очистку от возможного загрязнения углеводородами и иными химическими веществами. В случае размыва острова (бермы) недропользователь обязан обозначить его (ее) вехой или бакеном до проведения окончательной нивелировки основания и передать координаты уполномоченным государственным органам по изучению недр, внутреннего водного транспорта для нанесения на морские карты в целях обеспечения безопасности судоходства.

      4. При ликвидации скважин, пробуренных с платформ любого типа, конструкции платформ должны быть полностью демонтированы и удалены, а оголовки герметизированных скважин срезаны на уровне дна во избежание создания помех рыболовству и судоходству.

      5. Решение о ликвидации насыпных добычных островов, выведенных из эксплуатации, должно приниматься на основании проведенной оценки воздействия на окружающую среду от проведения работ по ликвидации.

      6. Консервация и ликвидация затопленных и подтопленных старых скважин должны выполняться по проектам, прошедшим в соответствии с законодательством Республики Казахстан государственные экологическую экспертизу и экспертизу, проводимую в соответствии с законодательством Республики Казахстан о недрах и недропользовании. При этом обязательно должен быть разработан и утвержден план по обеспечению готовности и действий по ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан и обеспечен мониторинг консервированных и ликвидированных скважин. Не допускается ведение работ без их обеспечения необходимыми ресурсами для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан в соответствии с планом по обеспечению готовности и действий по ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан.

Статья 280. Мониторинг окружающей среды государственной заповедной зоны в северной части Каспийского моря

      1. В государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря в обязательном порядке уполномоченным органом в области охраны окружающей среды осуществляется государственный экологический мониторинг.

      2. Недропользователь, проводящий операции по недропользованию в государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря, обязан вести ежегодный производственный мониторинг окружающей среды (по климатическим сезонам) по всей контрактной территории, за исключением мониторинга в зимний период на акватории моря, покрытой льдами, с целью предотвращения негативного воздействия на морскую среду.

      3. Материалами оценки воздействия на окружающую среду каждого этапа операций по разведке и (или) добыче углеводородов (геофизические исследования, инженерно-геологические изыскания, бурение, строительство, обустройство, эксплуатация, ликвидация и иное) должно быть предусмотрено проведение производственного мониторинга, которое включает в себя:

      1) натурные исследования состояния окружающей среды на производственных объектах на каждом из этапов операций по разведке и (или) добыче углеводородов;

      2) мониторинг источников загрязнения;

      3) мониторинг состояния окружающей среды;

      4) мониторинг последствия аварийного загрязнения окружающей среды.

      4. Государственный экологический и производственный мониторинг окружающей среды должен включать наблюдения за следующими параметрами:

      1) уровнем загрязнения вод, а также донных отложений по физическим, химическим и гидробиологическим показателям в различных по статусу (режиму) участках Каспийского моря;

      2) балансом и трансформацией загрязняющих веществ на определенных участках Каспийского моря (в контрольных точках отбора проб в открытом море, заливах, на приустьевых участках, в реках, впадающих в море, районах проведения операций по разведке и (или) добыче углеводородов), на границе раздела атмосфера – вода и накоплением их в донных отложениях (осадках);

      3) естественными циркуляционными процессами, гидрометеорологическими показателями (температурой воды, течениями, скоростью и направлением ветров, атмосферными осадками, атмосферным давлением, влажностью воздуха).

      5. В случае необходимости и по требованию уполномоченного органа в области охраны окружающей среды недропользователь должен провести дополнительные исследования состояния окружающей среды.

      6. Недропользователь определяет виды и методы наблюдения за состоянием окружающей среды в порядке, установленном уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      7. При проведении производственного мониторинга недропользователь должен учитывать результаты наблюдений предыдущих лет и использовать показания уже существующих станций, расположенных на площади работ (в пределах контрактной территории и в ее окружении), в целях продолжения долгосрочного ряда наблюдений.

      8. В случае возникновения аварийных ситуаций должен быть безотлагательно организован мониторинг последствий аварийного загрязнения окружающей среды.

      9. Недропользователь обязан передать результаты производственного мониторинга в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

РАЗДЕЛ 18. КЛИМАТ И ОЗОНОВЫЙ СЛОЙ АТМОСФЕРЫ

Глава 20. ГОСУДАРСТВЕННОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ В СФЕРЕ ВЫБРОСОВ И ПОГЛОЩЕНИЙ ПАРНИКОВЫХ ГАЗОВ

Статья 281. Парниковые газы

      1. Под парниковыми газами понимаются составляющие атмосферу Земли газообразные вещества (химические соединения) как природного, так и антропогенного происхождения, которые способны поглощать или отражать инфракрасное излучение.

      2. Действие настоящего Кодекса распространяется на следующие виды парниковых газов:

      1) диоксид углерода (CO2);

      2) метан (CH4);

      3) закись азота (N2O);

      4) гидрофторуглероды (ГФУ);

      5) перфторуглероды (ПФУ);

      6) гексафторид серы (SF6);

      7) иные вещества, определенные уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в соответствии с пунктом 3 настоящей статьи.

      3. Определение уполномоченным органом в области охраны окружающей среды отдельных веществ в качестве парниковых газов осуществляется в случае вступления в силу международных обязательств Республики Казахстан, требующих принятия мер по государственному регулированию в сфере выбросов и поглощений парниковых газов в отношении таких веществ.

Статья 282. Выбросы и поглощения парниковых газов

      1. Под выбросами парниковых газов понимается высвобождение парниковых газов в атмосферу в результате антропогенных процессов.

      2. Под поглощением парниковых газов понимается абсорбция (удаление) парникового газа из атмосферы, происходящая (происходящее) в результате осуществления любого природного процесса или вида деятельности.

      3. Объемы выбросов и поглощений парниковых газов измеряются и рассчитываются в тоннах эквивалента диоксида углерода.

      Под тонной эквивалента диоксида углерода понимается одна метрическая тонна диоксида углерода или масса иного парникового газа, эквивалентная по потенциалу глобального потепления одной метрической тонне диоксида углерода.

      Потенциалы глобального потепления определяются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в соответствии с положениями международных договоров Республики Казахстан в области изменения климата.

Статья 283. Национальные вклады Республики Казахстан в глобальное реагирование на изменение климата

      1. Республика Казахстан ставит своей целью обеспечение снижения к 31 декабря 2030 года углеродного баланса Республики Казахстан не менее чем на пятнадцать процентов от уровня углеродного баланса 1990 года.

      Углеродный баланс Республики Казахстан определяется как объем фактических выбросов парниковых газов за минусом объема фактических поглощений парниковых газов за установленный период.

      Указанная в части первой настоящего пункта цель является определяемым на национальном уровне вкладом Республики Казахстан в глобальное реагирование на изменение климата (далее – национальный вклад).

      2. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды разрабатывает последующие национальные вклады Республики Казахстан в соответствии с международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.

      Последующие национальные вклады Республики Казахстан утверждаются Правительством Республики Казахстан.

      3. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды является рабочим органом по реализации международных договоров Республики Казахстан в области изменения климата и осуществляет государственное регулирование в сфере выбросов и поглощений парниковых газов в соответствии с настоящим Кодексом в целях обеспечения достижения национальных вкладов Республики Казахстан, определенных в соответствии с настоящим Кодексом.

      4. Государственные органы и должностные лица Республики Казахстан в пределах своей компетенции обязаны предпринимать действия, направленные на обеспечение выполнения национальных вкладов Республики Казахстан.

Статья 284. Государственное регулирование в сфере выбросов и поглощений парниковых газов

      1. Под государственным регулированием в сфере выбросов и поглощений парниковых газов понимается деятельность государства, направленная на создание условий для сокращения выбросов и увеличения поглощений парниковых газов с учетом необходимости обеспечения устойчивого развития Республики Казахстан и выполнения ее международных обязательств.

      2. Государственное регулирование в сфере выбросов и поглощений парниковых газов осуществляется посредством:

      1) применения инструментов государственного регулирования в сфере выбросов и поглощений парниковых газов в соответствии с настоящим Кодексом;

      2) установления рыночного механизма торговли углеродными единицами.

      3. Государственное регулирование в сфере выбросов и поглощений парниковых газов осуществляется в соответствии с настоящим Кодексом и правилами государственного регулирования в сфере выбросов и поглощений парниковых газов, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 285. Инструменты государственного регулирования в сфере выбросов и поглощений парниковых газов

      Государственное регулирование в сфере выбросов и поглощений парниковых газов осуществляется с использованием следующих инструментов:

      1) установление углеродного бюджета;

      2) углеродное квотирование;

      3) администрирование операторов установок.

Статья 286. Углеродный бюджет

      1. Под углеродным бюджетом понимается установленный в порядке, предусмотренном настоящим Кодексом, предельно допустимый объем для углеродного баланса Республики Казахстан на период углеродного бюджетирования.

      2. Углеродный баланс Республики Казахстан за период углеродного бюджетирования не должен превышать установленный в отношении такого периода углеродный бюджет.

      3. Период углеродного бюджетирования составляет пять последовательных календарных лет.

      4. Углеродным бюджетом определяются объемы квотируемых и неквотируемых выбросов парниковых газов.

      5. Углеродный бюджет разрабатывается и утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды для каждого последовательного периода углеродного бюджетирования не позднее чем за шесть месяцев до начала соответствующего периода углеродного бюджетирования.

      6. Углеродный бюджет разрабатывается с учетом необходимости соблюдения национальных вкладов в соответствии с международными договорами Республики Казахстан таким образом, чтобы:

      1) для периода углеродного бюджетирования с 2021 по 2025 годы углеродный бюджет для 2021 года был не менее чем на 1,5 процента ниже уровня углеродного баланса 1990 года, в последующие годы – сокращался не менее чем на 1,5 процента ежегодно от уровня углеродного бюджета предыдущего года;

      2) для периода углеродного бюджетирования с 2026 по 2030 годы углеродный бюджет для каждого календарного года сокращался не менее чем на 1,5 процента от уровня углеродного бюджета предыдущего года;

      3) для дальнейших периодов углеродного бюджетирования углеродный бюджет для каждого календарного года был не менее чем на пятнадцать процентов ниже уровня углеродного баланса 1990 года.

Статья 287. Объекты государственного регулирования в сфере выбросов и поглощений парниковых газов

      1. Предусмотренные настоящим Кодексом инструменты государственного регулирования в сфере выбросов и поглощений парниковых газов применяются к установкам, выбросы парниковых газов которых превышают соответствующие пороговые значения, установленные настоящим разделом.

      2. Под установкой понимается стационарный источник выбросов парниковых газов или несколько стационарных источников выбросов парниковых газов, связанных между собой единым технологическим процессом и размещенных на одной промышленной площадке.

      Стационарным признается источник выбросов парниковых газов, который не может быть перемещен без его демонтажа и постоянное местоположение которого может быть определено с применением единой государственной системы координат или который может быть перемещен посредством транспортного или иного передвижного средства, но требует неподвижного (стационарного) относительно земной поверхности положения в процессе его эксплуатации.

      3. Под оператором установки в настоящем Кодексе понимается физическое или юридическое лицо, в собственности или ином законном пользовании которого находится установка.

Статья 288. Оператор системы торговли углеродными единицами

      1. Оператором системы торговли углеродными единицами является подведомственная организация по регулированию выбросов парниковых газов уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, обеспечивающая техническое и экспертное сопровождение государственного регулирования и международного сотрудничества в сфере выбросов и поглощений парниковых газов.

      2. Оператор системы торговли углеродными единицами осуществляет деятельность по:

      1) формированию и ведению государственного углеродного кадастра;

      2) осуществлению государственной инвентаризации выбросов и поглощений парниковых газов;

      3) формированию и ведению государственного реестра углеродных единиц;

      4) сопровождению реализации системы торговли углеродными единицами в Республике Казахстан;

      5) продаже и покупке углеродных единиц.

Статья 289. Углеродное квотирование

      1. Под углеродным квотированием понимаются установление государством на период углеродного бюджетирования количественного ограничения совокупного объема квотируемых выбросов парниковых газов, осуществляемых квотируемыми установками в секторах экономики, указанных в пункте 2 настоящей статьи, и распределение углеродных квот субъектам квотирования в соответствии с настоящим Кодексом.

      Под квотируемыми выбросами парниковых газов понимаются выбросы диоксида углерода.

      2. Углеродному квотированию подлежат электроэнергетическая, нефтегазовая, горнодобывающая, металлургическая и химическая промышленность, а также обрабатывающая промышленность в части производства цемента, извести, гипса и кирпича (далее – регулируемые секторы экономики).

      3. Квотируемой установкой признается установка, объем квотируемых выбросов парниковых газов которой превышает двадцать тысяч тонн диоксида углерода в год в регулируемых секторах экономики.

      Субъектом квотирования признается оператор квотируемой установки.

      4. Под углеродной квотой понимается количественный объем квотируемых выбросов парниковых газов, установленный для квотируемой установки на период действия Национального плана углеродных квот в соответствии с пунктом 4 статьи 290 настоящего Кодекса и зачисленный на соответствующий счет оператора квотируемой установки в государственном реестре углеродных единиц.

      Углеродная квота формируется путем распределения единиц углеродной квоты между субъектами квотирования, а также за счет приобретения ими углеродных единиц на углеродном рынке.

      5. Под единицей углеродной квоты понимается углеродная единица, применяемая для исчисления объема углеродной квоты.

      6. Запрещается эксплуатация квотируемой установки субъектом квотирования без получения углеродных квот.

      7. Субъект квотирования вправе самостоятельно распределять имеющиеся у него единицы углеродной квоты между своими установками в пределах периода квотирования.

      8. Субъект квотирования вправе осуществлять перенос непогашенных единиц углеродной квоты между отчетными периодами в пределах периода действия Национального плана углеродных квот.

      9. Субъект квотирования вправе продать или купить единицы углеродной квоты, за исключением единиц, полученных в соответствии с пунктом 8 статьи 295 настоящего Кодекса.

      10. Углеродное квотирование осуществляется в соответствии с настоящим Кодексом и правилами государственного регулирования в сфере выбросов и поглощений парниковых газов.

      11. В случае превышения установленной углеродной квоты субъект квотирования вправе компенсировать недостаток в углеродной квоте приобретенными углеродными единицами, дополнительной углеродной квотой и (или) офсетными единицами.

      Запрещается осуществление квотируемой установкой квотируемых выбросов парниковых газов в объеме, превышающем количество углеродных единиц, имеющихся на соответствующем счете оператора квотируемой установки в государственном реестре углеродных единиц.

Статья 290. Национальный план углеродных квот

      1. Национальный план углеродных квот является документом, устанавливающим общее количество единиц углеродной квоты, подлежащих распределению между субъектами квотирования по регулируемым секторам экономики, а также объем резерва единиц углеродной квоты.

      2. Национальный план углеродных квот разрабатывается и утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      3. Период действия Национального плана углеродных квот должен соответствовать периоду углеродного бюджетирования.

      Отчетным периодом Национального плана углеродных квот является один календарный год.

      4. Общее количество единиц углеродной квоты, подлежащих бесплатному распределению между субъектами квотирования по регулируемым секторам экономики, рассчитывается в соответствии с правилами государственного регулирования в сфере выбросов и поглощений парниковых газов.

      5. В категорию резерва Национального плана углеродных квот включаются углеродные единицы в целях:

      1) бесплатного распределения единиц углеродной квоты для новых квотируемых установок, вводимых в эксплуатацию в соответствующий период действия Национального плана углеродных квот;

      2) бесплатного распределения единиц углеродной квоты для ранее не учтенных квотируемых установок, выявленных в соответствующий период действия Национального плана углеродных квот;

      3) бесплатного распределения дополнительных единиц углеродной квоты в случае увеличения мощности квотируемых установок в соответствующий период действия Национального плана углеродных квот;

      4) бесплатного распределения единиц углеродной квоты для установок субъектов администрирования, переходящих в категорию квотируемых установок в соответствующий период действия Национального плана углеродных квот;

      5) продажи единиц углеродной квоты на условиях аукциона.

      6. Объем резерва единиц углеродной квоты рассчитывается на основании среднего показателя прогнозируемого ежегодного темпа роста валового внутреннего национального продукта на соответствующий период согласно информации уполномоченного органа в области государственного планирования.

      7. Управление резервом Национального плана углеродных квот осуществляет уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

      8. Установка субъектов администрирования включается в категорию квотируемых установок на основании верифицированного отчета об инвентаризации выбросов парниковых газов, подтверждающего, что выбросы установки превышают двадцать тысяч тонн диоксида углерода в год.

      Установка, указанная в части первой настоящего пункта, подлежит углеродному квотированию с 1 января года, следующего за годом представления соответствующего верифицированного отчета об инвентаризации выбросов парниковых газов.

      9. Вводимая в эксплуатацию новая квотируемая установка подлежит углеродному квотированию с 1 января года, следующего за годом введения ее в эксплуатацию.

      10. Углеродные единицы, включенные в категорию резерва, указанную в соответствии с подпунктом 5) пункта 5 настоящей статьи, передаются оператору системы торговли углеродными единицами для организации их продажи на условиях аукциона.

      11. Средства от продажи углеродных единиц из резерва поступают на счет оператора системы торговли углеродными единицами для финансирования мероприятий, программ и проектов по регулированию выбросов и поглощений парниковых газов.

Статья 291. Распределение единиц углеродной квоты

      1. Распределение единиц углеродной квоты среди субъектов квотирования осуществляется на условиях их бесплатного распределения и продажи посредством аукциона в пределах объемов, определенных Национальным планом углеродных квот.

      2. Количество единиц углеродной квоты для квотируемых установок, подлежащее бесплатному распределению, рассчитывается путем применения бенчмарков в соответствии с правилами государственного регулирования в сфере выбросов и поглощений парниковых газов.

      Под бенчмарком понимается удельный объем выбросов квотируемых парниковых газов на единицу продукции.

      Перечень бенчмарков в регулируемых секторах экономики разрабатывается и утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      3. Распределение единиц углеродной квоты посредством их продажи на условиях аукциона осуществляется в соответствии со статьей 299 настоящего Кодекса.

      4. Для зачисления единиц углеродной квоты оператор системы торговли углеродными единицами автоматически открывает счет в государственном реестре углеродных единиц в соответствии с правилами ведения государственного реестра углеродных единиц, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      5. Углеродная квота зачисляется на соответствующий счет оператора квотируемой установки в государственном реестре углеродных единиц в течение десяти рабочих дней со дня утверждения Национального плана углеродных квот.

      6. Единицы углеродной квоты в пределах действия Национального плана углеродных квот могут переноситься с одного отчетного периода на другой.

      7. Неиспользованные (непогашенные) единицы углеродной квоты не переносятся в следующий Национальный план углеродных квот.

      8. Срок действия единиц углеродной квоты заканчивается первого октября года, следующего за последним отчетным годом, соответствующего Национального плана углеродных квот, на основании которого они были распределены.

      Сноска. Статья 291 с изменениями, внесенными Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 292. Погашение углеродных единиц

      1. Под погашением углеродных единиц понимается изъятие из обращения углеродных единиц путем их списания с соответствующего счета субъекта квотирования и зачисления на счет погашения квот в государственном реестре углеродных единиц.

      2. Погашение углеродных единиц осуществляется ежегодно в размере, равном произведенным квотируемой установкой фактическим квотируемым выбросам парниковых газов, которые определяются согласно зарегистрированному верифицированному отчету об инвентаризации выбросов парниковых газов за отчетный год.

      3. Оператор системы торговли углеродными единицами в течение пяти рабочих дней после регистрации верифицированного отчета об инвентаризации парниковых газов переводит погашенные единицы углеродной квоты со счета субъекта квотирования на счет погашения квот.

Статья 293. Мониторинг выбросов парниковых газов квотируемых установок

      1. Субъект квотирования разрабатывает обязательный для исполнения план мониторинга выбросов парниковых газов квотируемой установки (далее – план мониторинга) на период действия Национального плана углеродных квот.

      2. Субъект квотирования до пятнадцатого апреля первого года действия Национального плана углеродных квот заполняет валидированную электронную форму плана мониторинга в государственном углеродном кадастре в соответствии с правилами государственного регулирования в сфере выбросов и поглощений парниковых газов.

      В случае незаполнения электронной формы плана мониторинга в установленный частью первой настоящего пункта срок счет субъекта квотирования в государственном реестре углеродных единиц в течение пяти рабочих дней подлежит блокированию до исполнения указанных требований.

      3. Мониторинг выбросов парниковых газов квотируемой установки осуществляется в соответствии с правилами государственного регулирования в сфере выбросов и поглощений парниковых газов.

      4. Форма плана мониторинга устанавливается правилами государственного регулирования в сфере выбросов и поглощений парниковых газов.

      Сноска. Статья 293 с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 294. Инвентаризация выбросов парниковых газов квотируемых установок

      1. Под инвентаризацией выбросов парниковых газов понимается определение фактических объемов выбросов и поглощений парниковых газов за отчетный период.

      2. Субъект квотирования до пятнадцатого апреля текущего года обязан заполнить в государственном углеродном кадастре верифицированную электронную форму отчета об инвентаризации выбросов парниковых газов за предыдущий год.

      Форма отчета об инвентаризации выбросов парниковых газов устанавливается правилами государственного регулирования в сфере выбросов и поглощений парниковых газов.

      3. Методики по расчету выбросов и поглощения парниковых газов разрабатываются и утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      4. Субъект квотирования направляет посредством государственного углеродного кадастра заполненную электронную форму отчета об инвентаризации выбросов парниковых газов для верификации в аккредитованный орган по валидации и верификации.

      5. Аккредитованный орган по валидации и верификации проводит в государственном углеродном кадастре верификацию отчета об инвентаризации выбросов парниковых газов за отчетный год. В случае необходимости внесения корректировок в отчет об инвентаризации выбросов парниковых газов аккредитованный орган по валидации и верификации направляет его на доработку субъекту квотирования.

      6. Оператор системы торговли углеродными единицами в течение двадцати рабочих дней со дня направления ему верифицированного отчета об инвентаризации выбросов парниковых газов рассматривает его на предмет соответствия утвержденной форме, наличия верификации, корректности расчетов выбросов парниковых газов и применения коэффициентов, использованных для расчета выбросов парниковых газов, и по результатам рассмотрения:

      1) регистрирует отчет об инвентаризации выбросов парниковых газов в случае его соответствия требованиям абзаца первого настоящего пункта;

      2) в случае несоответствия отчета об инвентаризации выбросов парниковых газов требованиям абзаца первого настоящего пункта направляет его на доработку субъекту квотирования, а также уведомляет уполномоченный орган в области охраны окружающей среды для принятия мер в отношении аккредитованных органов по валидации и верификации.

      7. На основе зарегистрированных отчетов об инвентаризации выбросов парниковых газов оператор системы торговли углеродными единицами осуществляет анализ и прогнозирование выбросов и поглощений парниковых газов и в случае необходимости вносит уполномоченному органу в области охраны окружающей среды предложения по совершенствованию законодательства Республики Казахстан в сфере регулирования выбросов парниковых газов.

      8. Контроль инвентаризации выбросов парниковых газов осуществляется в соответствии с правилами государственного регулирования в сфере выбросов и поглощений парниковых газов.

      Сноска. Статья 294 с изменениями, внесенными Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 295. Изменение углеродной квоты

      1. Субъект квотирования обращается в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды для получения дополнительной углеродной квоты при отсутствии или недостаточности объема основной углеродной квоты в случае увеличения мощности квотируемой установки в период действия Национального плана углеродных квот.

      Под увеличением мощности понимается увеличение годового объема добычи, производства, переработки и (или) транспортировки продукции.

      2. В целях получения дополнительной углеродной квоты субъект квотирования не ранее пятнадцатого апреля, но не позднее первого августа года, следующего за отчетным, подает в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды заявление в электронной форме на изменение углеродной квоты и расчеты, обосновывающие изменение углеродной квоты.

      В случае обращения за дополнительной углеродной квотой в период последнего года действия Национального плана углеродных квот субъект квотирования подает в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды указанные в части первой настоящего пункта документы не ранее пятнадцатого апреля, но не позднее первого июля года, следующего за отчетным.

      3. Дополнительная углеродная квота рассчитывается по следующей формуле:

      М = (Х – У) × Z,

      где:

      М – запрашиваемая дополнительная углеродная квота;

      Х – подтвержденный объем продукции, указанный в верифицированном отчете об инвентаризации выбросов парниковых газов за предыдущий отчетный год;

      У – значение объема продукции, использованное для расчета углеродной квоты для установки на один год по действующему Национальному плану углеродных квот;

      Z – бенчмарк.

      4. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды до первого сентября года, следующего за отчетным, рассматривает документы, представленные субъектом квотирования для получения дополнительной углеродной квоты.

      5. В случае принятия положительного решения о выдаче дополнительной углеродной квоты уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение трех рабочих дней направляет соответствующие уведомления субъекту квотирования и оператору системы торговли углеродными единицами с указанием субъекта квотирования, квотируемой установки и объема дополнительной углеродной квоты.

      6. В случаях представления неполного пакета документов и (или) их несоответствия требованиям пунктов 1, 2 и 3 настоящей статьи уполномоченный орган в области охраны окружающей среды направляет их на доработку.

      Субъект квотирования в течение пяти рабочих дней представляет доработанные документы.

      После представления субъектом квотирования доработанных документов уполномоченный орган в области охраны окружающей среды рассматривает их в течение пятнадцати рабочих дней с момента их получения.

      7. Информация о выданной дополнительной углеродной квоте публикуется на официальном интернет-ресурсе оператора системы торговли углеродными единицами.

      8. Единицы углеродной квоты, образованные за счет снижения мощности квотируемой установки, не могут быть проданы и подлежат возврату в резерв Национального плана углеродных квот в порядке, установленном правилами государственного регулирования в сфере выбросов и поглощений парниковых газов.

      Под снижением мощности понимается снижение годового объема добычи, производства, переработки и (или) транспортировки продукции.

      9. В случае ликвидации (вывода из эксплуатации) квотируемой установки субъект квотирования обязан уведомить об этом уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение десяти рабочих дней со дня принятия решения о ликвидации с приложением отчета об инвентаризации выбросов парниковых газов за последний отчетный период, в котором осуществлялась эксплуатация соответствующей установки.

      Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в течение трех рабочих дней после получения уведомления от субъекта квотирования уведомляет оператора системы торговли углеродными единицами о переносе неиспользованных единиц углеродной квоты со счета выведенной из эксплуатации установки на счет резерва Национального плана углеродных квот.

      10. Нераспределенные углеродные единицы резерва, предназначенные для выдачи дополнительной углеродной квоты, погашаются по истечении девяноста рабочих дней после даты окончания срока представления отчетности по последнему отчетному году соответствующего Национального плана углеродных квот.

      Сноска. Статья 295 с изменениями, внесенными Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 296. Смена оператора квотируемой установки

      1. В случае смены оператора квотируемой установки все предусмотренные настоящим разделом права и обязанности предыдущего оператора переходят к новому оператору квотируемой установки.

      2. Новый оператор квотируемой установки обязан в течение десяти рабочих дней подать оператору системы торговли углеродными единицами заявление о внесении соответствующих изменений в государственный реестр углеродных единиц, к которому должна быть приложена нотариально засвидетельствованная копия соответствующего правоустанавливающего документа в отношении квотируемой установки (договора купли-продажи, акта приема-передачи установки или иного документа, подтверждающего право собственности или иного законного пользования нового оператора в отношении квотируемой установки).

      3. Оператор системы торговли углеродными единицами в течение пяти рабочих дней после получения заявления и документов, предусмотренных пунктом 2 настоящей статьи, вносит соответствующие изменения в государственный реестр углеродных единиц.

Статья 297. Изменение наименования и (или) организационно-правовой формы оператора квотируемой установки

      1. В случае изменения своего наименования и (или) организационно-правовой формы оператор квотируемой установки обязан в течение десяти рабочих дней подать оператору системы торговли углеродными единицами заявление в электронной форме о внесении соответствующих изменений в государственный реестр углеродных единиц.

      2. Оператор системы торговли углеродными единицами в течение пяти рабочих дней после получения заявления, предусмотренного пунктом 1 настоящей статьи, вносит соответствующие изменения в государственный реестр углеродных единиц.

Статья 298. Углеродный офсет

      1. Под углеродным офсетом понимаются сокращение выбросов парниковых газов и (или) увеличение поглощений парниковых газов, достигнутые в результате осуществления деятельности или видов деятельности в любых секторах экономики в Республике Казахстан, направленных на сокращение выбросов парниковых газов и (или) увеличение поглощений парниковых газов.

      Углеродным офсетом не может быть признано сокращение квотируемых выбросов парниковых газов квотируемой установки.

      2. Физическое или юридическое лицо, осуществляющее деятельность или виды деятельности, указанные в части первой пункта 1 настоящей статьи (далее – заявитель проекта), вправе представить свой проект на рассмотрение уполномоченному органу в области охраны окружающей среды в целях получения одобрения углеродного офсета и получения офсетных единиц.

      3. Под офсетной единицей понимается углеродная единица, применяемая в целях исчисления углеродного офсета.

      4. Одобрение углеродного офсета и предоставление офсетных единиц осуществляются в соответствии с правилами, разработанными и утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      5. Введение в обращение офсетных единиц осуществляется оператором системы торговли углеродными единицами посредством их передачи на счет заявителя проекта в государственном реестре углеродных единиц.

      6. Офсетные единицы являются бессрочными по сроку действия, за исключением случаев ограничения их срока действия на момент ввода в обращение.

      7. Заявитель проекта имеет право продать офсетные единицы в порядке, определенном уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      8. Субъект квотирования вправе уменьшить объемы погашения единиц углеродной квоты на объем полученных (приобретенных) офсетных единиц.

Статья 299. Углеродные единицы и углеродный рынок

      1. Углеродная единица является учетной единицей углеродной квоты или углеродного офсета и равна одной тонне эквивалента диоксида углерода.

      2. Углеродная единица (единица углеродной квоты, офсетная единица) является товаром, разрешенным для оборота между субъектами углеродного рынка в Республике Казахстан в соответствии с настоящим Кодексом.

      3. Субъектами углеродного рынка являются:

      1) субъекты квотирования;

      2) физические и юридические лица, участвующие в реализации углеродных офсетов;

      3) оператор системы торговли углеродными единицами.

      4. Система торговли углеродными единицами в Республике Казахстан состоит из первичного и вторичного углеродных рынков.

      На первичном углеродном рынке оператор системы торговли углеродными единицами осуществляет продажу единиц углеродной квоты из соответствующей категории резерва Национального плана углеродных квот субъектам углеродного рынка на условиях аукциона.

      На вторичном углеродном рынке субъекты углеродного рынка осуществляют между собой куплю-продажу углеродных единиц посредством прямой сделки или через товарную биржу.

      5. Правила торговли углеродными единицами разрабатываются и утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      6. Торговля углеродными единицами на товарной бирже организуется в соответствии с законодательством Республики Казахстан о товарных биржах.

      7. Товарная биржа, на которой осуществляется торговля углеродными единицами, определяется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в соответствии с правилами торговли углеродными единицами.

      8. Продажа и покупка углеродных единиц оператором системы торговли углеродными единицами осуществляются через товарную биржу.

      9. Субъект квотирования, заявитель проекта вправе реализовать единицы углеродной квоты и офсетные единицы путем прямой продажи по договору купли-продажи по цене не ниже уровня биржевой котировки единицы углеродной квоты и офсетной единицы на день совершения сделки.

      При отсутствии биржевой котировки цен на единицу углеродной квоты или офсетную единицу на товарной бирже на день совершения сделки цена определяется по последней доступной котировке цен на единицу углеродной квоты или офсетную единицу.

      10. Углеродные единицы, которые аннулированы, погашены, изъяты из обращения или выведены из обращения по решению уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, не могут быть объектом торговли.

      11. Правила торговли углеродными единицами, выпущенными в обращение в Республике Казахстан, на углеродном рынке иностранного государства, а также торговли углеродными единицами, выпущенными в обращение в иностранном государстве, на углеродном рынке Республики Казахстан определяются международными договорами Республики Казахстан.

Статья 300. Государственный реестр углеродных единиц

      1. Государственный реестр углеродных единиц – электронная система учета операций, связанных с введением в обращение, хранением, передачей, приобретением, резервированием, блокированием, погашением, аннулированием, изъятием из обращения углеродных единиц.

      2. В государственном реестре углеродных единиц открывается отдельный счет в отношении каждой квотируемой установки.

      3. Разработка и ведение государственного реестра углеродных единиц организуются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      4. Государственный реестр углеродных единиц формирует и ведет оператор системы торговли углеродными единицами в соответствии с правилами, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      5. Основными функциями государственного реестра углеродных единиц являются обеспечение точного учета углеродных единиц, которые введены в обращение, находятся на хранении, переданы, приобретены, резервированы, блокированы, аннулированы, погашены, изъяты из обращения, а также обмен данными с другими национальными реестрами.

Статья 301. Администрирование установок

      1. Администрируемой установкой признается установка, объем квотируемых выбросов парниковых газов которой составляет от десяти тысяч до двадцати тысяч тонн диоксида углерода в год в регулируемых секторах экономики.

      Субъектом администрирования признается оператор администрируемой установки.

      2. Субъект администрирования в срок до первого апреля текущего года обязан заполнить в государственном углеродном кадастре электронную форму отчета об инвентаризации выбросов парниковых газов администрируемой установки за предыдущий год.

      3. Отчет об инвентаризации выбросов парниковых газов администрируемой установки не подлежит верификации.

      4. Субъект администрирования вправе участвовать в качестве заявителя проекта, направленного на сокращение выбросов или увеличение поглощений парниковых газов, в целях получения углеродного офсета.

      5. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды осуществляет контроль за объемом квотируемых выбросов парниковых газов администрируемых установок.

Статья 302. Государственная система инвентаризации выбросов и поглощений парниковых газов

      1. Государственная система инвентаризации выбросов и поглощений парниковых газов представляет собой совокупность организационных мероприятий по сбору, обработке, хранению и анализу данных, необходимых для определения фактических объемов выбросов и поглощений парниковых газов в Республике Казахстан за соответствующий период.

      2. Сбор информации для государственной инвентаризации выбросов и поглощений парниковых газов основывается на данных топливно-энергетического баланса Республики Казахстан, статистической отчетности, а также на сведениях, представленных в отчетах об инвентаризации выбросов парниковых газов, в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      3. Организацию и координацию функционирования государственной системы инвентаризации выбросов и поглощений парниковых газов осуществляет уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

      4. Подготовку государственной инвентаризации выбросов и поглощений парниковых газов осуществляет оператор системы торговли углеродными единицами.

      5. Контроль за полнотой, прозрачностью и достоверностью государственной инвентаризации выбросов и поглощений парниковых газов проводится ежегодно в соответствии с правилами, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 303. Государственный углеродный кадастр

      1. Государственный углеродный кадастр представляет собой систему учета источников выбросов парниковых газов, количества выбросов, произведенных ими, а также количества сокращения выбросов или увеличения поглощений парниковых газов в пределах границ, установленных для оператора установки.

      2. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды организует разработку и ведение государственного углеродного кадастра.

      3. Ведение государственного углеродного кадастра осуществляется оператором системы торговли углеродными единицами в соответствии с правилами, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      4. Государственный углеродный кадастр содержит сведения об источниках выбросов парниковых газов, операторах установок, о количестве выбросов и поглощений парниковых газов.

      5. На основе данных государственного углеродного кадастра уполномоченный орган в области охраны окружающей среды обеспечивает организацию системы государственного контроля за объемами выбросов и поглощений парниковых газов, выполнение обязательств Республики Казахстан по ежегодной отчетности в соответствии с международными договорами Республики Казахстан.

Статья 304. Валидация и верификация

      1. Валидация – систематический, независимый и документально оформленный процесс оценки соответствия требованиям, установленным международными стандартами и законодательством Республики Казахстан, и подтверждения плана мониторинга, а также документации в рамках разработки проектов по сокращению выбросов или увеличению поглощений парниковых газов.

      2. Верификация – систематический, независимый и документально оформленный процесс оценки соответствия требованиям, установленным международными стандартами и законодательством Республики Казахстан, и подтверждения достоверности сведений, указанных в отчете об инвентаризации парниковых газов и в отчете о реализации проектов по сокращению выбросов или увеличению поглощений парниковых газов.

      3. Аккредитация органов по валидации и верификации осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан об аккредитации в области оценки соответствия.

      4. Орган по валидации и верификации несет ответственность за достоверность валидации и верификации.

      5. Валидация и верификация осуществляются за счет средств оператора установки.

      6. Орган по валидации и верификации не может валидировать или верифицировать разработанный с его участием отчет об инвентаризации выбросов парниковых газов или план мониторинга.

      7. Валидация и верификация одного и того же проекта по сокращению выбросов или увеличению поглощений парниковых газов не могут проводиться одним и тем же органом по валидации и верификации.

      8. Валидация и верификация осуществляются в соответствии с правилами проведения валидации и верификации, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, и национальными стандартами, утвержденными уполномоченным органом в сфере стандартизации, если иное не предусмотрено международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.

Глава 21. ОХРАНА ОЗОНОВОГО СЛОЯ АТМОСФЕРЫ

Статья 305. Озоновый слой и его охрана

      1. Озоновый слой означает слой атмосферного озона над пограничным слоем атмосферы планеты Земля.

      2. Под охраной озонового слоя понимается система мер, осуществляемых государственными органами, юридическими лицами и индивидуальными предпринимателями, по предотвращению разрушения озонового слоя и его восстановлению в целях защиты жизни и (или) здоровья людей и охраны окружающей среды от неблагоприятных последствий, вызванных разрушением озонового слоя.

Статья 306. Озоноразрушающие вещества и обращение с ними

      1. Под веществами, разрушающими озоновый слой (далее – озоноразрушающие вещества), понимаются химические вещества, которые существуют самостоятельно или в смеси, используются в деятельности либо являются продуктом деятельности и могут оказать вредное воздействие на озоновый слой Земли.

      2. Химические вещества, не отнесенные в соответствии с настоящим Кодексом к озоноразрушающим, признаются озонобезопасными веществами.

Статья 307. Государственное регулирование деятельности в области охраны озонового слоя

      Государственное регулирование деятельности в области охраны озонового слоя осуществляется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и включает в себя:

      1) регулирование потребления озоноразрушающих веществ;

      2) регулирование обращения с озоноразрушающими веществами.

Статья 308. Регулирование потребления озоноразрушающих веществ

      1. Под потреблением озоноразрушающих веществ понимается общее количество озоноразрушающих веществ, ввезенных в Республику Казахстан для постоянного размещения на ее территории, за вычетом озоноразрушающих веществ, вывезенных из Республики Казахстан для постоянного размещения за ее пределами, за определенный период.

      2. Регулирование потребления озоноразрушающих веществ осуществляется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды посредством:

      1) установления лимитов (квот) потребления озоноразрушающих веществ в соответствии с международными договорами Республики Казахстан по веществам, разрушающим озоновый слой;

      2) осуществления лицензирования ввоза на территорию Республики Казахстан из государств, не являющихся членами Евразийского экономического союза, и вывоза с территории Республики Казахстан в эти государства озоноразрушающих веществ и содержащей их продукции;

      3) выдачи разрешений на ввоз на территорию Республики Казахстан из государств – членов Евразийского экономического союза и вывоз с территории Республики Казахстан в эти государства озоноразрушающих веществ и содержащей их продукции.

      Правила выдачи разрешений на ввоз на территорию Республики Казахстан из государств – членов Евразийского экономического союза и вывоз с территории Республики Казахстан в эти государства озоноразрушающих веществ и содержащей их продукции утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 309. Регулирование обращения с озоноразрушающими веществами

      1. Обращение с озоноразрушающими веществами включает в себя следующие операции:

      1) использование озоноразрушающих веществ в производстве, при техническом обслуживании или ремонте, включая операции дозаправки продукции и оборудования, либо в иных технологических процессах (далее – использование озоноразрушающих веществ);

      2) транспортировку озоноразрушающих веществ;

      3) хранение озоноразрушающих веществ;

      4) рекуперацию озоноразрушающих веществ, под которой понимаются извлечение, сбор и хранение озоноразрушающих веществ, содержащихся в машинах и оборудовании, их составных частях, контейнерах, в ходе их технического обслуживания или перед выводом их из эксплуатации;

      5) восстановление озоноразрушающих веществ, под которым понимается обработка рекуперированных озоноразрушающих веществ в целях восстановления потребительских свойств озоноразрушающих веществ;

      6) утилизацию озоноразрушающих веществ, под которой понимается комплекс мероприятий, направленных на сбор и хранение озоноразрушающих веществ, извлекаемых из механизмов, оборудования, контейнеров и других устройств в ходе их технического обслуживания или перед списанием, в целях рециркуляции или обезвреживания озоноразрушающих веществ, не подлежащих восстановлению.

      2. Рециркуляция (рециклирование) озоноразрушающих веществ – повторное использование рекуперированных озоноразрушающих веществ после их восстановления.

      3. Обезвреживание озоноразрушающих веществ – устранение опасных свойств озоноразрушающих веществ посредством разрушения, приводящего их к постоянной трансформации или разложению на компоненты, не оказывающие вредного воздействия на окружающую среду, включая озоновый слой.

      4. Регулирование обращения с озоноразрушающими веществами осуществляется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды посредством выдачи разрешений на производство работ с использованием озоноразрушающих веществ, ремонт, монтаж, обслуживание оборудования, содержащего озоноразрушающие вещества, транспортировку, хранение, рекуперацию, восстановление, утилизацию озоноразрушающих веществ.

      Правила выдачи разрешений на осуществление деятельности, указанной в части первой настоящего пункта, утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 310. Государственный кадастр и инвентаризация озоноразрушающих веществ

      1. Государственный кадастр озоноразрушающих веществ представляет собой периодически пополняемую и уточняемую систему учета потребления и обращения озоноразрушающих веществ, включающую данные о их местонахождении, компонентном составе, количественных и качественных характеристиках, условиях использования.

      2. Все виды озоноразрушающих веществ подлежат учету в Государственном кадастре озоноразрушающих веществ.

      3. Разработка и ведение государственного кадастра озоноразрушающих веществ организуются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      4. Правила ведения государственного кадастра озоноразрушающих веществ утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      5. Государственный кадастр озоноразрушающих веществ ведется в целях обеспечения государственных органов, заинтересованных физических и юридических лиц информацией для оценки, прогнозирования, разработки технологических, экономических, правовых и других решений в отношении обеспечения охраны окружающей среды, а также ведения общегосударственного комплексного учета озоноразрушающих веществ в целях выполнения международных обязательств Республики Казахстан.

      6. На основе данных государственного кадастра озоноразрушающих веществ уполномоченный орган в области охраны окружающей среды осуществляет анализ и прогнозирование потребления озоноразрушающих веществ, обеспечивает организацию системы государственного контроля за озоноразрушающими веществами для выполнения обязательств Республики Казахстан по ежегодной отчетности в соответствии с международными договорами по охране озонового слоя, ратифицированными Республикой Казахстан.

      7. Для ведения государственного кадастра озоноразрушающих веществ юридические лица и индивидуальные предприниматели, осуществляющие обращение с озоноразрушающими веществами и (или) имеющие на балансе оборудование, содержащее озоноразрушающие вещества, представляют в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды отчет по обращению с озоноразрушающими веществами и отчет по инвентаризации озоноразрушающих веществ по формам, утвержденным уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      8. Под инвентаризацией озоноразрушающих веществ понимается определение объема озоноразрушающих веществ, содержащихся в оборудовании и технических устройствах.

      Правила инвентаризации озоноразрушающих веществ утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      9. Отчет по обращению с озоноразрушающими веществами представляется ежегодно по состоянию на 1 января не позднее первого квартала года, следующего за отчетным, на бумажном и (или) электронном носителях посредством заполнения электронной формы в системе государственного кадастра озоноразрушающих веществ в соответствии с правилами ведения государственного кадастра озоноразрушающих веществ и подписания электронной цифровой подписью должностного лица, ответственного за предоставление информации.

      Отчет по инвентаризации озоноразрушающих веществ представляется первоначально по состоянию на 1 января не позднее первого квартала года, следующего за отчетным, на бумажном и (или) электронном носителях посредством заполнения формы в информационной системе государственного кадастра озоноразрушающих веществ в соответствии с правилами ведения государственного кадастра озоноразрушающих веществ и подписания электронной цифровой подписью должностного лица, ответственного за предоставление информации, и представляется повторно – в случае внесения изменений.

      10. Сводные данные государственного кадастра озоноразрушающих веществ являются открытыми и доступными.

      11. Государственный кадастр озоноразрушающих веществ размещается и актуализируется в информационной системе и на интернет-ресурсе уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

Статья 311. Общие требования к деятельности по обращению и потреблению озоноразрушающих веществ

      1. Юридические лица и индивидуальные предприниматели при обращении с озоноразрушающими веществами обязаны:

      1) сокращать потребление озоноразрушающих веществ и принимать необходимые меры к полному прекращению их потребления в соответствии с международными обязательствами Республики Казахстан об охране озонового слоя;

      2) соблюдать требования настоящего Кодекса и правил по обращению с озоноразрушающими веществами;

      3) по требованию уполномоченного органа в области охраны окружающей среды при проведении государственного экологического контроля предъявлять для осуществления контроля имеющиеся в наличии озоноразрушающие вещества и продукцию, содержащую озоноразрушающие вещества, а также документацию по обращению с озоноразрушающими веществами;

      4) не превышать установленные лимиты потребления озоноразрушающих веществ;

      5) вести инвентаризацию и учет обращения и потребления озоноразрушающих веществ в соответствии с правилами инвентаризации озоноразрушающих веществ и правилами учета обращения и потребления озоноразрушающих веществ;

      6) обеспечить их безопасное использование, хранение, транспортировку, рекуперацию, восстановление, утилизацию;

      7) разрабатывать и выполнять мероприятия по сбору озоноразрушающих веществ и их хранению в герметичной таре в целях утилизации, восстановления, рекуперации и (или) обезвреживания.

      2. Запрещаются:

      1) перемещение озоноразрушающих веществ физическими лицами для личного пользования (в некоммерческих целях);

      2) обращение с озоноразрушающими веществами и продукцией, содержащей озоноразрушающие вещества, в отношении которых установлен запрет ввоза на таможенную территорию Евразийского экономического союза и (или) вывоза с таможенной территории Евразийского экономического союза, за исключением их утилизации, рециркуляции и восстановления (или) обезвреживания;

      3) выброс в атмосферный воздух озоноразрушающих веществ, за исключением технологических потерь таких веществ в объемах, установленных проектной, конструкторской и иной технической документацией;

      4) проектирование, реконструкция, техническое перевооружение, расширение, новое строительство объектов с использованием технологий, оборудования, веществ и материалов, предусматривающих обращение с озоноразрушающими веществами, в отношении которых установлен запрет ввоза на таможенную территорию Евразийского экономического союза и (или) вывоза с таможенной территории Евразийского экономического союза, за исключением их утилизации, рециркуляции и восстановления (или) обезвреживания.

      Часть первая настоящего пункта вводится в действие в случае введения запрета ввоза на территорию Республики Казахстан и вывоза из территории Республики Казахстан озоноразрушающих веществ.

      3. Правила по обращению с озоноразрушающими веществами утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Глава 22. ГОСУДАРСТВЕННОЕ УПРАВЛЕНИЕ В СФЕРЕ АДАПТАЦИИ К ИЗМЕНЕНИЮ КЛИМАТА

Статья 312. Изменение климата и адаптация к нему

      1. Под изменением климата понимается статистически значимое колебание средних показателей состояния климата либо его изменчивости в течение десятилетия или более продолжительного периода, которое прямо или косвенно обусловлено деятельностью человека, вызывающей изменения в составе глобальной атмосферы, и накладывается на естественные колебания климата, наблюдаемые на протяжении сопоставимых периодов времени.

      2. Адаптация к изменению климата осуществляется в соответствии с настоящим Кодексом и международными договорами Республики Казахстан в области изменения климата и означает процесс предотвращения и снижения потерь и использования выгод, связанных с наблюдаемыми и прогнозируемыми воздействиями изменения климата.

      Под воздействиями изменения климата понимаются наблюдаемые и прогнозируемые положительные и отрицательные эффекты в экологических системах, обществе и экономике, вызванные изменением климата и связанными с ним экстремальными метеорологическими и иными природными явлениями.

      Под уязвимостью к изменению климата понимается подверженность экологических систем, общества и экономики неблагоприятным воздействиям изменения климата.

Статья 313. Цели, приоритетные сферы государственного управления и основные принципы адаптации к изменению климата

      1. Адаптация к изменению климата осуществляется в целях предотвращения и уменьшения неблагоприятных последствий и ущерба вследствие изменения климата для здоровья человека, экологических систем, общества и экономики, снижения уязвимости к изменению климата, а также использования благоприятных возможностей, связанных с изменением климата.

      2. Приоритетными для адаптации к изменению климата являются следующие сферы государственного управления: сельское хозяйство, водное хозяйство, лесное хозяйство, гражданская защита.

      3. Процесс адаптации к изменению климата основывается на следующих принципах:

      1) обязательности учета воздействий изменения климата в среднесрочных и долгосрочных планах социально-экономического развития;

      2) поэтапности реализации процесса адаптации к изменению климата, начиная с приоритетных сфер;

      3) межотраслевого подхода местных исполнительных органов к адаптации к изменению климата, охватывающего все приоритетные сферы, указанные в пункте 2 настоящей статьи;

      4) наличия связи между осуществляемыми мерами по адаптации к изменению климата и снижением неблагоприятных воздействий изменения климата.

Статья 314. Общие требования к процессу адаптации к изменению климата

      1. Процесс адаптации к изменению климата включает следующие стадии:

      1) сбор информации и оценку уязвимости к изменению климата;

      2) планирование адаптации к изменению климата;

      3) разработку мер по адаптации к изменению климата;

      4) осуществление мер по адаптации к изменению климата;

      5) мониторинг и оценку эффективности мер по адаптации к изменению климата;

      6) отчетность о воздействиях изменения климата и эффективности мер по адаптации к изменению климата;

      7) корректировку мер по адаптации к изменению климата на основе результатов мониторинга и оценки.

      2. Процесс адаптации к изменению климата осуществляется уполномоченными центральными исполнительными органами по сферам государственного управления, определенным в качестве приоритетных для адаптации к изменению климата, и местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения, столицы.

      3. В рамках разработки и реализации соответствующих государственных программ по приоритетным для адаптации к изменению климата сферам государственного управления, указанным в пункте 2 статьи 313 настоящего Кодекса, уполномоченные центральные исполнительные органы и местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы осуществляют стадии процесса адаптации к изменению климата, указанные в пункте 1 настоящей статьи.

      4. Требования по осуществлению стадий, указанных в пункте 1 настоящей статьи, реализуются в соответствии с правилами организации и реализации процесса адаптации к изменению климата, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      5. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды осуществляет отчетность по результатам адаптации к изменению климата в соответствии с международными договорами по вопросам изменения климата.

Статья 315. Требования по сбору информации и оценке уязвимости к изменению климата

      1. Уполномоченные центральные исполнительные органы по приоритетным для адаптации сферам государственного управления и местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы организуют оценку уязвимости к изменению климата для планирования, разработки и осуществления мер по адаптации к изменению климата.

      2. Оценка уязвимости к изменению климата осуществляется на основе сбора информации и данных о:

      1) текущих и прошлых климатических тенденциях и событиях;

      2) прогнозе будущих изменений климата;

      3) текущих и прошлых воздействиях климата;

      4) прогнозируемых воздействиях изменения климата.

      3. Оценка уязвимости к изменению климата по приоритетным сферам на национальном уровне организуется уполномоченными органами в области сельского хозяйства, водного хозяйства, лесного хозяйства и в сфере гражданской защиты согласно их компетенциям.

      4. Оценка уязвимости к изменению климата на местном уровне организуется местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения и столицы по приоритетным для адаптации к изменению климата сферам государственного управления.

      5. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды оказывает информационное и методическое содействие по оценке уязвимости к изменению климата в соответствии с правилами организации и реализации процесса адаптации к изменению климата.

Статья 316. Планирование адаптации к изменению климата

      1. Планирование адаптации к изменению климата осуществляется по основным направлениям государственной политики Республики Казахстан в области адаптации к изменению климата и основывается на результатах оценки уязвимости к изменению климата.

      2. На национальном уровне планирование адаптации к изменению климата осуществляется посредством учета воздействий изменения климата и рассмотрения мер по адаптации к изменению климата в соответствующих государственных программах по приоритетным для адаптации к изменению климата сферам государственного управления, указанным в пункте 2 статьи 313 настоящего Кодекса.

      3. На местном уровне планирование адаптации к изменению климата осуществляется местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения, столицы посредством учета воздействий изменения климата и рассмотрения мер по адаптации к изменению климата в рамках реализации государственной экологической политики на местном уровне.

РАЗДЕЛ 19. ОТХОДЫ

Глава 23. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ ОБ ОТХОДАХ

Статья 317. Понятие отходов

      1. Под отходами понимаются любые вещества, материалы или предметы, образовавшиеся в процессе производства, выполнения работ, оказания услуг или в процессе потребления (в том числе товары, утратившие свои потребительские свойства), которые их владелец прямо признает отходами либо должен направить на удаление или восстановление в силу требований закона или намеревается подвергнуть либо подвергает операциям по удалению или восстановлению.

      2. К отходам не относятся:

      1) вещества, выбрасываемые в атмосферу в составе отходящих газов (пылегазовоздушной смеси);

      2) сточные воды;

      3) загрязненные земли в их естественном залегании, включая неснятый загрязненный почвенный слой;

      4) объекты недвижимости, прочно связанные с землей;

      5) снятые незагрязненные почвы;

      6) общераспространенные твердые полезные ископаемые, которые были извлечены из мест их естественного залегания при проведении земляных работ в процессе строительной деятельности и которые в соответствии с проектным документом используются или будут использованы в своем естественном состоянии для целей строительства на территории той же строительной площадки, где они были отделены;

      7) огнестрельное оружие, боеприпасы и взрывчатые вещества, подлежащие утилизации в соответствии с законодательством Республики Казахстан в сфере государственного контроля за оборотом отдельных видов оружия.

Статья 318. Владельцы отходов

      1. Под владельцем отходов понимается образователь отходов или любое лицо, в чьем законном владении находятся отходы.

      2. Образователем отходов признается любое лицо, в процессе осуществления деятельности которого образуются отходы (первичный образователь отходов), или любое лицо, осуществляющее обработку, смешивание или иные операции, приводящие к изменению свойств таких отходов или их состава (вторичный образователь отходов).

Статья 319. Управление отходами

      1. Под управлением отходами понимаются операции, осуществляемые в отношении отходов с момента их образования до окончательного удаления.

      2. К операциям по управлению отходами относятся:

      1) накопление отходов на месте их образования;

      2) сбор отходов;

      3) транспортировка отходов;

      4) восстановление отходов;

      5) удаление отходов;

      6) вспомогательные операции, выполняемые в процессе осуществления операций, предусмотренных подпунктами 1), 2), 4) и 5) настоящего пункта;

      7) проведение наблюдений за операциями по сбору, транспортировке, восстановлению и (или) удалению отходов;

      8) деятельность по обслуживанию ликвидированных (закрытых, выведенных из эксплуатации) объектов удаления отходов.

      3. Лица, осуществляющие операции по управлению отходами, за исключением домовых хозяйств, обязаны при осуществлении соответствующей деятельности соблюдать национальные стандарты в области управления отходами, включенные в перечень, утвержденный уполномоченным органом в области охраны окружающей среды. Нарушение требований, предусмотренных такими национальными стандартами, влечет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

      4. Лица, осуществляющие операции по управлению отходами, за исключением домашних хозяйств, обязаны представлять отчетность по управлению отходами в порядке, установленном уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Примечание ИЗПИ!
      Пункт 5 до 01.01.2027 действует только на территории городов Алматы и Астаны в соответствии со ст. 418 настоящего Кодекса.

      5. Особенности регулирования и организации деятельности по предотвращению образования, раздельному сбору, подготовке к повторному использованию, переработке, утилизации и удалению (уничтожению и (или) захоронению) отходов могут устанавливаться местными представительными органами областей, городов республиканского значения и столицы по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды на территориях соответствующих областей, городов республиканского значения и столицы.

      Сноска. Статья 319 с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 320. Накопление отходов

      1. Под накоплением отходов понимается временное складирование отходов в специально установленных местах в течение сроков, указанных в пункте 2 настоящей статьи, осуществляемое в процессе образования отходов или дальнейшего управления ими до момента их окончательного восстановления или удаления.

      2. Места накопления отходов предназначены для:

      1) временного складирования отходов на месте образования на срок не более шести месяцев до даты их сбора (передачи специализированным организациям) или самостоятельного вывоза на объект, где данные отходы будут подвергнуты операциям по восстановлению или удалению;

      2) временного складирования неопасных отходов в процессе их сбора (в контейнерах, на перевалочных и сортировочных станциях), за исключением вышедших из эксплуатации транспортных средств и (или) самоходной сельскохозяйственной техники, на срок не более трех месяцев до даты их вывоза на объект, где данные отходы будут подвергнуты операциям по восстановлению или удалению;

      3) временного складирования отходов на объекте, где данные отходы будут подвергнуты операциям по удалению или восстановлению, на срок не более шести месяцев до направления их на восстановление или удаление.

      Для вышедших из эксплуатации транспортных средств и (или) самоходной сельскохозяйственной техники срок временного складирования в процессе их сбора не должен превышать шесть месяцев;

      4) временного складирования отходов горнодобывающих и горноперерабатывающих производств, в том числе отходов металлургического и химико-металлургического производств, на месте их образования на срок не более двенадцати месяцев до даты их направления на восстановление или удаление.

      3. Накопление отходов разрешается только в специально установленных и оборудованных в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан местах (на площадках, в складах, хранилищах, контейнерах и иных объектах хранения).

      4. Запрещается накопление отходов с превышением сроков, указанных в пункте 2 настоящей статьи, и (или) с превышением установленных лимитов накопления отходов (для объектов I и II категорий) или объемов накопления отходов, указанных в декларации о воздействии на окружающую среду (для объектов III категории).

Статья 321. Cбор отходов

      1. Под сбором отходов понимается деятельность по организованному приему отходов от физических и юридических лиц специализированными организациями в целях дальнейшего направления таких отходов на восстановление или удаление.

      Операции по сбору отходов могут включать в себя вспомогательные операции по сортировке и накоплению отходов в процессе их сбора.

      Под накоплением отходов в процессе сбора понимается хранение отходов в специально оборудованных в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан местах, в которых отходы, вывезенные с места их образования, выгружаются в целях их подготовки к дальнейшей транспортировке на объект, где данные отходы будут подвергнуты операциям по восстановлению или удалению.

      2. Лица, осуществляющие операции по сбору отходов, обязаны обеспечить раздельный сбор отходов в соответствии с требованиями настоящего Кодекса.

      Под раздельным сбором отходов понимается сбор отходов раздельно по видам или группам в целях упрощения дальнейшего специализированного управления ими.

      3. Требования к раздельному сбору отходов, в том числе к видам или группам (совокупности видов) отходов, подлежащих обязательному раздельному сбору, определяются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в соответствии с требованиями настоящего Кодекса и с учетом технической, экономической и экологической целесообразности.

      4. Раздельный сбор осуществляется по следующим фракциям:

      1) "сухая" (бумага, картон, металл, пластик и стекло);

      2) "мокрая" (пищевые отходы, органика и иное).

      5. Запрещается смешивание отходов, подвергнутых раздельному сбору, на всех дальнейших этапах управления отходами.

Статья 322. Транспортировка отходов

      1. Под транспортировкой отходов понимается деятельность, связанная с перемещением отходов с помощью специализированных транспортных средств между местами их образования, накопления в процессе сбора, сортировки, обработки, восстановления и (или) удаления.

      2. Транспортировка отходов осуществляется с соблюдением требований настоящего Кодекса.

Статья 323. Восстановление отходов

      1. Восстановлением отходов признается любая операция, направленная на сокращение объемов отходов, главным назначением которой является использование отходов для выполнения какой-либо полезной функции в целях замещения других материалов, которые в противном случае были бы использованы для выполнения указанной функции, включая вспомогательные операции по подготовке данных отходов для выполнения такой функции, осуществляемые на конкретном производственном объекте или в определенном секторе экономики.

      К операциям по восстановлению отходов относятся:

      1) подготовка отходов к повторному использованию;

      2) переработка отходов;

      3) утилизация отходов.

      2. Подготовка отходов к повторному использованию включает в себя проверку состояния, очистку и (или) ремонт, посредством которых ставшие отходами продукция или ее компоненты подготавливаются для повторного использования без проведения какой-либо иной обработки.

      3. Под переработкой отходов понимаются механические, физические, химические и (или) биологические процессы, направленные на извлечение из отходов полезных компонентов, сырья и (или) иных материалов, пригодных для использования в дальнейшем в производстве (изготовлении) продукции, материалов или веществ вне зависимости от их назначения, за исключением случаев, предусмотренных пунктом 4 настоящей статьи.

      4. Под утилизацией отходов понимается процесс использования отходов в иных, помимо переработки, целях, в том числе в качестве вторичного энергетического ресурса для извлечения тепловой или электрической энергии, производства различных видов топлива, а также в качестве вторичного материального ресурса для целей строительства, заполнения (закладки, засыпки) выработанных пространств (пустот) в земле или недрах или в инженерных целях при создании или изменении ландшафтов.

Статья 324. Энергетическая утилизация отходов

      1. Под энергетической утилизацией отходов понимается процесс термической обработки отходов с целью уменьшения их объема и получения энергии, в том числе использования их в качестве вторичных и (или) энергетических ресурсов, за исключением получения биогаза и иного топлива из органических отходов.

      2. Энергетической утилизации не подвергаются отходы по перечню, утверждаемому уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      3. Эксплуатация объектов по энергетической утилизации отходов осуществляется в соответствии с экологическими требованиями к эксплуатации объектов по энергетической утилизации отходов, утверждаемыми уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Экологические требования к эксплуатации объектов по энергетической утилизации отходов должны быть эквивалентны Директиве 2010/75/ЕС Европейского Парламента и Совета Европейского Союза "О промышленных выбросах (о комплексном предотвращении загрязнения и контроле над ним)".

      К объектам по энергетической утилизации отходов относится совокупность технических устройств и установок, предназначенных для энергетической утилизации отходов, и взаимосвязанных с ними сооружений и инфраструктуры, технологически необходимых для энергетической утилизации отходов.

      4. Возмещение затрат на строительство и эксплуатацию новых объектов по энергетической утилизации отходов осуществляется посредством покупки расчетно-финансовым центром по поддержке возобновляемых источников энергии электрической энергии, произведенной энергопроизводящими организациями, использующими энергетическую утилизацию отходов, и поставленной ими в единую электроэнергетическую систему Республики Казахстан, по аукционным ценам, определенным по итогам проведенных аукционных торгов, с учетом индексации, определяемой Правительством Республики Казахстан.

      5. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды утверждает предельные аукционные цены на электрическую энергию, произведенную путем энергетической утилизации отходов, в соответствии с правилами определения предельных аукционных цен на электрическую энергию, произведенную путем энергетической утилизации отходов, включающими порядок индексации аукционных цен, утверждаемыми Правительством Республики Казахстан.

      6. К аукционным торгам по отбору проектов по энергетической утилизации отходов допускаются энергопроизводящие организации, включенные в утвержденный уполномоченным органом в области охраны окружающей среды перечень энергопроизводящих организаций, использующих энергетическую утилизацию отходов, и применяющие новые, ранее не находившиеся в эксплуатации технические устройства и установки, технологически необходимые для эксплуатации объектов по энергетической утилизации отходов.

      Правила формирования перечня энергопроизводящих организаций, использующих энергетическую утилизацию отходов, утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      7. Общественные отношения, возникающие в процессе производства электрической энергии объектами по энергетической утилизации отходов, ее передачи и потребления, регулируются законодательством Республики Казахстан об электроэнергетике и в области поддержки использования возобновляемых источников энергии.

Статья 325. Удаление отходов

      1. Удалением отходов признается любая, не являющаяся восстановлением операция по захоронению или уничтожению отходов, включая вспомогательные операции по подготовке отходов к захоронению или уничтожению (в том числе по их сортировке, обработке, обезвреживанию).

      2. Захоронение отходов – складирование отходов в местах, специально установленных для их безопасного хранения в течение неограниченного срока, без намерения их изъятия.

      3. Уничтожение отходов – способ удаления отходов путем термических, химических или биологических процессов, в результате применения которого существенно снижаются объем и (или) масса и изменяются физическое состояние и химический состав отходов, но который не имеет в качестве своей главной цели производство продукции или извлечение энергии.

Статья 326. Вспомогательные операции при управлении отходами

      1. К вспомогательным операциям относятся сортировка и обработка отходов.

      2. Под сортировкой отходов понимаются операции по разделению отходов по их видам и (или) фракциям либо разбору отходов по их компонентам, осуществляемые отдельно или при накоплении отходов до их сбора, в процессе сбора и (или) на объектах, где отходы подвергаются операциям по восстановлению или удалению.

      3. Под обработкой отходов понимаются операции, в процессе которых отходы подвергаются физическим, термическим, химическим или биологическим воздействиям, изменяющим характеристики отходов, в целях облегчения дальнейшего управления ими и которые осуществляются отдельно или при накоплении отходов до их сбора, в процессе сбора и (или) на объектах, где отходы подвергаются операциям по восстановлению или удалению.

      Под обезвреживанием отходов понимается механическая, физико-химическая или биологическая обработка отходов для уменьшения или устранения их опасных свойств.

Статья 327. Основополагающее экологическое требование к операциям по управлению отходами

      Лица, осуществляющие операции по управлению отходами, обязаны выполнять соответствующие операции таким образом, чтобы не создавать угрозу причинения вреда жизни и (или) здоровью людей, экологического ущерба, и, в частности, без:

      1) риска для вод, в том числе подземных, атмосферного воздуха, почв, животного и растительного мира;

      2) отрицательного влияния на ландшафты и особо охраняемые природные территории.

Статья 328. Принципы государственной экологической политики в области управления отходами

      В дополнение к общим принципам, изложенным в статье 5 настоящего Кодекса, государственная экологическая политика в области управления отходами основывается на следующих специальных принципах:

      1) иерархии;

      2) близости к источнику;

      3) ответственности образователя отходов;

      4) расширенных обязательств производителей (импортеров).

Статья 329. Принцип иерархии

      1. Образователи и владельцы отходов должны применять следующую иерархию мер по предотвращению образования отходов и управлению образовавшимися отходами в порядке убывания их предпочтительности в интересах охраны окружающей среды и обеспечения устойчивого развития Республики Казахстан:

      1) предотвращение образования отходов;

      2) подготовка отходов к повторному использованию;

      3) переработка отходов;

      4) утилизация отходов;

      5) удаление отходов.

      При осуществлении операций, предусмотренных подпунктами 2) – 5) части первой настоящего пункта, владельцы отходов вправе при необходимости выполнять вспомогательные операции по сортировке, обработке и накоплению.

      2. Под предотвращением образования отходов понимаются меры, предпринимаемые до того, как вещество, материал или продукция становятся отходами, и направленные на:

      1) сокращение количества образуемых отходов (в том числе путем повторного использования продукции или увеличения срока ее службы);

      2) снижение уровня негативного воздействия образовавшихся отходов на окружающую среду и здоровье людей;

      3) уменьшение содержания вредных веществ в материалах или продукции.

      Под повторным использованием в подпункте 1) части первой настоящего пункта понимается любая операция, при которой еще не ставшие отходами продукция или ее компоненты используются повторно по тому же назначению, для которого такая продукция или ее компоненты были созданы.

      3. При невозможности осуществления мер, предусмотренных пунктом 2 настоящей статьи, отходы подлежат восстановлению.

      4. Отходы, которые не могут быть подвергнуты восстановлению, подлежат удалению безопасными методами, которые должны соответствовать требованиям статьи 327 настоящего Кодекса.

      5. При применении принципа иерархии должны быть приняты во внимание принцип предосторожности и принцип устойчивого развития, технические возможности и экономическая целесообразность, а также общий уровень воздействия на окружающую среду, здоровье людей и социально-экономическое развитие страны.

Статья 330. Принцип близости к источнику

      Образовавшиеся отходы должны подлежать восстановлению или удалению как можно ближе к источнику их образования, если это обосновано с технической, экономической и экологической точки зрения.

Статья 331. Принцип ответственности образователя отходов

      Субъекты предпринимательства, являющиеся образователями отходов, несут ответственность за обеспечение надлежащего управления такими отходами с момента их образования до момента передачи в соответствии с пунктом 3 статьи 339 настоящего Кодекса во владение лица, осуществляющего операции по восстановлению или удалению отходов на основании лицензии.

Статья 332. Принцип расширенных обязательств производителей (импортеров)

      Физические и юридические лица, которые осуществляют на территории Республики Казахстан производство отдельных видов товаров по перечню, утверждаемому в соответствии с пунктом 1 статьи 386 настоящего Кодекса, или ввоз таких товаров на территорию Республики Казахстан, несут расширенные обязательства в соответствии с настоящим Кодексом, в том числе в целях снижения негативного воздействия таких товаров на жизнь и (или) здоровье людей и окружающую среду.

Статья 333. Прекращение статуса отходов

      1. Отдельные виды отходов утрачивают статус отходов и переходят в категорию готовой продукции или вторичного ресурса (материального или энергетического) после того, как в их отношении проведены операции по восстановлению и образовавшиеся в результате таких операций вещества или материалы отвечают установленным в соответствии с настоящим Кодексом критериям.

      2. Виды отходов утрачивают статус отходов в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи, включают отходы пластмасс, пластика, полиэтилена, полиэтилентерефталатной упаковки, макулатуру (отходы бумаги и картона), использованную стеклянную тару и стеклобой, лом цветных и черных металлов, использованные шины и текстильную продукцию, а также иные виды отходов по перечню, утвержденному уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      3. Критерии, упомянутые в пункте 1 настоящей статьи, разрабатываются и утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды в соответствии со следующими условиями:

      1) вещество или материалы могут быть использованы в производстве для определенных целей;

      2) существует рынок или спрос для реализации вещества или материалов в Республике Казахстан или за ее пределами;

      3) вещество или материалы соответствуют экологическим и санитарно-эпидемиологическим требованиям, предъявляемым к соответствующей продукции или ее использованию в определенных целях;

      4) использование вещества или материалов не приведет к вредному воздействию на окружающую среду или здоровье людей.

      В качестве критерия прекращения статуса отходов законодательством Республики Казахстан могут быть определены предельные концентрации загрязняющих веществ в образованных в результате восстановления отходов веществах или материалах.

      Сноска. Статья 333 с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 334. Нормирование в области управления отходами

      1. Лимиты накопления отходов и лимиты на их захоронение устанавливаются для объектов I и II категорий на основании соответствующего экологического разрешения.

      2. Накопление и (или) захоронение отходов на объектах III и IV категорий не подлежат экологическому нормированию.

      3. Разработка и утверждение лимитов накопления отходов и лимитов захоронения отходов, представление и контроль отчетности об управлении отходами осуществляются в соответствии с правилами, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 335. Программа управления отходами

      1. Операторы объектов I и (или) II категорий, а также лица, осуществляющие операции по сортировке, обработке, в том числе по обезвреживанию, восстановлению и (или) удалению отходов, обязаны разрабатывать программу управления отходами в соответствии с правилами, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      2. Программа управления отходами является неотъемлемой частью экологического разрешения.

      3. Программа управления отходами разрабатывается в соответствии с принципом иерархии и должна содержать сведения об объеме и составе образуемых и (или) получаемых от третьих лиц отходов, способах их накопления, сбора, транспортировки, обезвреживания, восстановления и удаления, а также описание предлагаемых мер по сокращению образования отходов, увеличению доли их повторного использования, переработки и утилизации.

      4. Программа управления отходами для объектов I категории разрабатывается с учетом необходимости использования наилучших доступных техник в соответствии с заключениями по наилучшим доступным техникам, разрабатываемыми и утверждаемыми в соответствии с настоящим Кодексом.

Статья 336. Лицензирование деятельности в сфере восстановления и удаления опасных отходов

      1. Субъекты предпринимательства для выполнения работ (оказания услуг) по переработке, обезвреживанию, утилизации и (или) уничтожению опасных отходов обязаны получить лицензию на выполнение работ и оказание услуг в области охраны окружающей среды по соответствующему подвиду деятельности согласно требованиям Закона Республики Казахстан "О разрешениях и уведомлениях".

      2. В лицензии для целей осуществления видов деятельности, предусмотренных пунктом 1 настоящей статьи, указываются:

      1) тип и количество опасных отходов, в отношении которых лицо может осуществлять соответствующие операции;

      2) виды операций с опасными отходами;

      3) технические и иные требования к площадке для каждого вида операций;

      4) метод, подлежащий применению для каждого вида операций.

      3. Лицензия не требуется для осуществления операций по сбору отходов.

      4. Требование пункта 1 настоящей статьи не распространяется на субъектов предпринимательства, являющихся образователями опасных отходов, в части восстановления, обезвреживания и удаления собственных опасных отходов.

      5. Требования настоящей статьи не распространяются на деятельность по обращению с радиоактивными отходами, подлежащую лицензированию в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области использования атомной энергии.

Статья 337. Уведомительный режим субъектов предпринимательства в сфере управления отходами

      1. Субъекты предпринимательства, планирующие или осуществляющие предпринимательскую деятельность по сбору, сортировке и (или) транспортировке отходов, восстановлению и (или) уничтожению неопасных отходов, обязаны подать уведомление о начале или прекращении деятельности в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в порядке, установленном Законом Республики Казахстан "О разрешениях и уведомлениях".

      2. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды осуществляет прием уведомлений от субъектов, указанных в пункте 1 настоящей статьи, формирует и ведет государственный электронный реестр разрешений и уведомлений (далее – реестр субъектов предпринимательства в сфере управления отходами) в соответствии с Законом Республики Казахстан "О разрешениях и уведомлениях".

      Порядок ведения реестра субъектов предпринимательства в сфере управления отходами устанавливается правилами, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      3. Осуществление предпринимательской деятельности по сбору, сортировке и (или) транспортировке отходов, восстановлению и (или) уничтожению неопасных отходов без уведомления в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи запрещается.

      4. Субъекты в сфере управления отходами, указанные в пункте 1 настоящей статьи, исключаются из реестра субъектов предпринимательства в сфере управления отходами на основании решения уполномоченного органа в области охраны окружающей среды в случаях:

      1) ликвидации субъекта предпринимательства;

      2) вступления в законную силу решения суда;

      3) подачи заявления субъектом предпринимательства о добровольном прекращении своей деятельности.

      При этом субъект предпринимательства до подачи заявления должен исполнить все свои обязательства.

      5. Субъекты в сфере управления отходами, указанные в пункте 1 настоящей статьи, исключаются из реестра субъектов предпринимательства в сфере управления отходами на основании решения суда в случаях:

      1) осуществления деятельности с систематическим (более трех раз в течение двенадцати последовательных календарных месяцев) нарушением требований экологического законодательства Республики Казахстан;

      2) неосуществления деятельности в течение двенадцати последовательных календарных месяцев со дня включения в реестр субъектов предпринимательства в сфере управления отходами.

      6. Требование пункта 1 настоящей статьи не распространяется на субъектов предпринимательства, являющихся образователями отходов, в части накопления и сортировки собственных отходов на месте их образования до их сбора; восстановлению и (или) уничтожению собственных неопасных отходов.

      Сноска. Статья 337 с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 338. Виды отходов и их классификация

      1. Под видом отходов понимается совокупность отходов, имеющих общие признаки в соответствии с их происхождением, свойствами и технологией управления ими.

      Виды отходов определяются на основании классификатора отходов, утвержденного уполномоченным органом в области охраны окружающей среды (далее – классификатор отходов).

      2. Классификатор отходов разрабатывается с учетом происхождения и состава каждого вида отходов и в необходимых случаях определяет лимитирующие показатели концентрации опасных веществ в целях их отнесения к опасным или неопасным.

      3. Каждый вид отходов в классификаторе отходов идентифицируется путем присвоения шестизначного кода.

      4. Виды отходов относятся к опасным или неопасным в соответствии с классификатором отходов с учетом требований настоящего Кодекса.

      Отдельные виды отходов в классификаторе отходов могут быть определены одновременно как опасные и неопасные с присвоением различных кодов ("зеркальные" виды отходов) в зависимости от уровней концентрации содержащихся в них опасных веществ или степени влияния опасных характеристик вида отходов на жизнь и (или) здоровье людей и окружающую среду.

      5. Отнесение отходов к опасным или неопасным и к определенному коду классификатора отходов в соответствии с настоящей статьей производится владельцем отходов самостоятельно.

      6. Включение вещества или материала в классификатор отходов не является определяющим фактором при отнесении такого вещества или материала к категории отходов. Вещество или материал, включенные в классификатор отходов, признаются отходами, если они соответствуют определению отходов согласно требованиям статьи 317 настоящего Кодекса.

Статья 339. Право собственности на отходы и ответственность за управление ими

      1. Отходы являются объектом вещных прав. Общественные отношения, связанные с возникновением, изменением и прекращением вещных прав на отходы, регулируются гражданским законодательством Республики Казахстан с учетом особенностей, предусмотренных настоящим Кодексом.

      2. Образователи отходов являются собственниками произведенных ими отходов.

      3. В соответствии с принципом "загрязнитель платит" образователь отходов, нынешний и прежний собственники отходов несут ответственность за обеспечение соблюдения экологических требований по управлению отходами до момента передачи таких отходов во владение лицу, осуществляющему операции по восстановлению или удалению отходов на основании лицензии в соответствии со статьей 336 настоящего Кодекса, за исключением случаев, предусмотренных настоящим Кодексом.

      Образователи коммунальных отходов несут ответственность за соблюдение экологических требований по управлению отходами с момента образования отходов до момента их передачи лицам, осуществляющим операции по сбору, восстановлению или удалению отходов.

      Лица, осуществляющие операции по сбору отходов, несут ответственность за обеспечение соблюдения экологических требований по управлению отходами с момента получения ими отходов во владение до момента передачи таких отходов лицу, осуществляющему операции по восстановлению или удалению отходов на основании лицензии в соответствии со статьей 336 настоящего Кодекса, за исключением случаев, предусмотренных настоящим Кодексом.

      4. Владельцы отходов обязаны осуществлять безопасное управление отходами самостоятельно или обеспечить безопасное управление ими посредством передачи отходов субъектам предпринимательства, осуществляющим операции по управлению отходами в соответствии с принципом иерархии и требованиями статьи 327 настоящего Кодекса.

      5. Государство является собственником отходов, которые образуются на объектах государственной собственности или по решению суда признаны поступившими в государственную собственность, а также в других случаях, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан.

      6. Если отходы оставлены их собственником на земельном участке, находящемся в собственности или землепользовании другого лица, с целью отказаться от права собственности на них, лицо, в собственности или землепользовании которого находится такой земельный участок, вправе обратить такие отходы в свою собственность, приступив к их использованию или совершив иные действия, свидетельствующие о получении отходов в собственность, а также требовать в судебном порядке возмещения убытков, которые он понес в связи с оставлением отходов их прежним собственником на земельном участке, независимо от дальнейшего использования указанных отходов.

      7. Передача отходов субъектам предпринимательства, осуществляющим операции по сбору, восстановлению или удалению отходов, означает одновременно переход к таким субъектам права собственности на отходы, в том числе в момент помещения отходов в контейнеры, размещенные на территории контейнерных площадок, или в установленные места сбора отходов, если сторонами не заключено соглашение на иных условиях.

      8. При изменении собственника земельного участка или землепользователя, на земельных участках которого расположены отходы, вопрос о праве собственности на отходы решается в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      9. При приватизации объектов государственной собственности право собственности на отходы, а также обязанность по безопасному управлению ими, рекультивации и восстановлению земель переходят к новому собственнику, если иное не предусмотрено условиями приватизации этих объектов в соответствии с Законом Республики Казахстан "О государственном имуществе".

Статья 340. Управление бесхозяйными отходами

      1. Отходы, не имеющие собственника или собственник которых не может быть установлен, решением суда признаются бесхозяйными и поступают в собственность лица по заявлению этого лица.

      2. Собственники земельных участков или землепользователи при выявлении бесхозяйных отходов на своих земельных участках имеют право обратить эти отходы в свою собственность, приступив к их использованию либо совершив иные действия, свидетельствующие об обращении отходов в свою собственность.

      3. Местный исполнительный орган области (города республиканского значения, столицы) несет ответственность за выявление на его территории бесхозяйных отходов и в течение шести месяцев с момента получения сообщения о наличии таких отходов обязан уведомить уполномоченный орган в области охраны окружающей среды и обратиться в суд с требованием о признании таких отходов поступившими в республиканскую или коммунальную собственность.

      Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в случаях обнаружения бесхозяйных отходов также обязан обратиться в суд с требованием о признании этих отходов поступившими в республиканскую или коммунальную собственность.

      4. Бесхозяйные опасные отходы поступают в республиканскую или коммунальную собственность по решению суда.

      5. Порядок управления бесхозяйными опасными отходами утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды. Управление такими отходами осуществляется подведомственной организацией уполномоченного органа в области охраны окружающей среды либо местными исполнительными органами.

      6. Местный исполнительный орган осуществляет управление бесхозяйными отходами, признанными решением суда поступившими в государственную собственность, в соответствии с правилами управления бесхозяйными отходами, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 341. Стимулирование уменьшения объемов образования отходов и увеличения доли восстановления образуемых отходов

      Местные исполнительные органы определяют и осуществляют мероприятия по стимулированию уменьшения объемов образования отходов, увеличения доли восстановления образуемых отходов, снижения уровня их опасности, хозяйственной деятельности субъектов предпринимательства, которые внедряют технологии, направленные на уменьшение объемов образования отходов, планируют восстановление отходов, образуемых в процессе производства продукции (выполнения работ, оказания услуг), осуществляют сбор и заготовку таких отходов, строительство соответствующих предприятий и цехов, а также организуют производство оборудования для восстановления отходов, принимают паевое участие в финансировании мероприятий по уменьшению объемов образования отходов и увеличению доли восстановления образуемых отходов.

Глава 24. ОПАСНЫЕ ОТХОДЫ

Статья 342. Общие положения об опасных отходах

      1. Опасными признаются отходы, обладающие одним или несколькими из следующих свойств:

      HP1 взрывоопасность;

      HP2 окислительные свойства;

      HP3 огнеопасность;

      HP4 раздражающее действие;

      НР5 специфическая системная токсичность (аспирационная токсичность на орган-мишень);

      HP6 острая токсичность;

      HP7 канцерогенность;

      HP8 разъедающее действие;

      НР9 инфекционные свойства;

      НР10 токсичность для деторождения;

      НР11 мутагенность;

      НР12 образование токсичных газов при контакте с водой, воздухом или кислотой;

      НР13 сенсибилизация;

      НР14 экотоксичность;

      НР15 способность проявлять опасные свойства, перечисленные выше, которые выделяются от первоначальных отходов косвенным образом;

      C16 стойкие органические загрязнители (СОЗ).

      Отходы, не обладающие ни одним из перечисленных в части первой настоящего пункта свойств и не представляющие непосредственной или потенциальной опасности для окружающей среды, жизни и (или) здоровья людей самостоятельно или в контакте с другими веществами, признаются неопасными отходами.

      2. Не допускается смешивание или разбавление отходов в целях снижения уровня первоначальной концентрации опасных веществ до уровня ниже порогового значения, определенного для целей отнесения отхода к категории опасных.

      3. Образование и накопление опасных отходов должны быть сведены к минимуму.

Статья 343. Паспорт опасных отходов

      1. Паспорт опасных отходов составляется и утверждается физическими и юридическими лицами, в процессе деятельности которых образуются опасные отходы.

      2. Паспорт опасных отходов должен включать следующие обязательные разделы:

      1) наименование опасных отходов и их код в соответствии классификатором отходов;

      2) реквизиты образователя отходов: индивидуальный идентификационный номер для физического лица и бизнес-идентификационный номер для юридического лица, его место нахождения;

      3) место нахождения объекта, на котором образуются опасные отходы;

      4) происхождение отходов: наименование технологического процесса, в результате которого образовались отходы, или процесса, в результате которого товар (продукция) утратил (утратила) свои потребительские свойства, с наименованием исходного товара (продукции);

      5) перечень опасных свойств отходов;

      6) химический состав отходов и описание опасных свойств их компонентов;

      7) рекомендуемые способы управления отходами;

      8) необходимые меры предосторожности при управлении отходами;

      9) требования к транспортировке отходов и проведению погрузочно-разгрузочных работ;

      10) меры по предупреждению и ликвидации чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера и их последствий, связанных с опасными отходами, в том числе во время транспортировки и проведения погрузочно-разгрузочных работ;

      11) дополнительную информацию (иную информацию, которую сообщает образователь отходов).

      3. Форма паспорта опасных отходов утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, заполняется отдельно на каждый вид опасных отходов и представляется в порядке, определяемом статьей 384 настоящего Кодекса, в течение трех месяцев с момента образования отходов.

      4. Паспорт опасных отходов является бессрочным документом.

      5. В случае изменения опасных свойств отходов, вызванного изменением технологического регламента процесса, при котором возникло такое изменение свойств отходов, или поступления более подробной и конкретной дополнительной информации паспорт опасных отходов подлежит пересмотру.

      6. Обновленный паспорт опасных отходов в течение трех месяцев направляется в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

      7. Образователь отходов обязан представлять копии паспортов опасных отходов физическому или юридическому лицу, транспортирующему партию таких отходов или ее часть, а также каждому грузополучателю такой партии (части партии) опасных отходов.

      8. При переработке полученной партии опасных отходов, включая их смешивание с другими материалами, образователь таких отходов обязан оформить новый паспорт опасных отходов и направить его в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

      9. Химический и компонентный составы опасного отхода подтверждаются протоколами испытаний образцов данного отхода, выполненных аккредитованной лабораторией. Для опасных отходов, представленных товарами (продукцией), утратившими (утратившей) свои потребительские свойства, указываются сведения о компонентном составе исходного товара (продукции) согласно техническим условиям.

Статья 344. Экологические требования при управлении опасными отходами

      1. Смешивание опасных отходов могут осуществлять только субъекты предпринимательства, имеющие соответствующее экологическое разрешение, при соблюдении требований статьи 327 настоящего Кодекса.

      Смешивание осуществляется в целях минимизации негативного воздействия на жизнь и (или) здоровье людей и окружающую среду при восстановлении или удалении опасных отходов в соответствии с технологическим регламентом и (или) наилучшими доступными техниками.

      2. Захоронение опасных отходов разрешается в специально оборудованных местах при наличии экологического разрешения, а в случае захоронения опасных отходов в недрах, в том числе в необводненных подземных горных выработках шахт, рудников и транспортных уклонов, –также согласования с уполномоченным органом в области недропользования.

      Осуществление других видов деятельности, не связанных с управлением опасными отходами, на территории, отведенной для их накопления или захоронения, запрещается.

      3. Место захоронения опасных отходов должно быть обозначено на местности хорошо видимыми опознавательными знаками с указанием вида отхода, степени его опасности и даты захоронения.

      4. Субъект предпринимательства, осуществляющий предпринимательскую деятельность по сбору, транспортировке, восстановлению и (или) удалению опасных отходов, обязан разработать план действий при чрезвычайных и аварийных ситуациях, которые могут возникнуть при управлении опасными отходами.

Статья 345. Экологические требования при транспортировке опасных отходов

      1. Транспортировка опасных отходов должна быть сведена к минимуму.

      2. Транспортировка опасных отходов допускается при следующих условиях:

      1) наличие соответствующих упаковки и маркировки опасных отходов для целей транспортировки;

      2) наличие специально оборудованных и снабженных специальными знаками транспортных средств;

      3) наличие паспорта опасных отходов и документации для транспортировки и передачи опасных отходов с указанием количества транспортируемых опасных отходов, цели и места назначения их транспортировки;

      4) соблюдение требований безопасности при транспортировке опасных отходов, а также к выполнению погрузочно-разгрузочным работ.

      3. Порядок упаковки и маркировки опасных отходов для целей транспортировки устанавливается законодательством Республики Казахстан о транспорте.

      4. Порядок транспортировки опасных отходов на транспортных средствах, требования к выполнению погрузочно-разгрузочных работ и другие требования по обеспечению экологической и санитарно-эпидемиологической безопасности определяются нормами и правилами, утверждаемыми уполномоченным государственным органом в области транспорта и коммуникаций и согласованными с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и государственным органом в области санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

      5. С момента погрузки опасных отходов на транспортное средство, приемки их физическим или юридическим лицом, осуществляющим транспортировку опасных отходов, и до выгрузки их в установленном месте из транспортного средства ответственность за безопасное обращение с такими отходами несет транспортная организация или лицо, которым принадлежит такое транспортное средство.

Статья 346. Трансграничная перевозка опасных отходов

      1. Для целей настоящей статьи опасными отходами считаются группы отходов, признаваемых опасными в соответствии с Базельской конвенцией о контроле за трансграничной перевозкой опасных отходов и их удалением (далее – Базельская конвенция) и (или) иными международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.

      2. Ввоз на территорию Республики Казахстан, вывоз с территории Республики Казахстан и транзит опасных и других отходов по территории Республики Казахстан осуществляются с соблюдением требований Базельской конвенции, иных международных договоров, ратифицированных Республикой Казахстан, и законов Республики Казахстан в порядке, определенном Правительством Республики Казахстан.

      3. Трансграничная перевозка опасных отходов по территории Республики Казахстан осуществляется на основании заключения уполномоченного органа в области охраны окружающей среды. Заключение выносится в порядке и по форме, которые утверждены уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      4. Запрещается экспорт с территории Республики Казахстан опасных отходов в государства – участники Базельской конвенции и развивающиеся страны, которые в рамках национального законодательства запретили импорт опасных отходов, а также если есть основания полагать, что использование таких отходов не будет осуществляться экологически обоснованным образом. Кроме того, запрещен экспорт опасных отходов для их удаления в страны, расположенные южнее 60 градусов южной широты.

      5. При трансграничной перевозке опасных отходов владельцы таких отходов обязаны предоставить заинтересованным государствам информацию относительно намечаемой трансграничной перевозки опасных отходов, указывающую на возможные последствия такой перевозки для окружающей среды, жизни и (или) здоровья человека.

      6. При трансграничной перевозке опасные отходы должны упаковываться, маркироваться и транспортироваться в соответствии с общепринятыми международными правилами и нормами в области упаковки, маркировки и транспортировки.

      7. Ввоз на территорию Республики Казахстан из государств, не являющихся членами Евразийского экономического союза, и вывоз с территории Республики Казахстан в эти государства опасных отходов в целях их дальнейшего восстановления осуществляются на основании лицензии, выдаваемой государственным органом, определяемым Правительством Республики Казахстан.

      8. Ввоз на территорию Республики Казахстан и вывоз с территории Республики Казахстан опасных отходов физическими лицами для личного пользования (в некоммерческих целях) запрещаются.

      9. Ввоз на территорию Республики Казахстан опасных отходов с целью их захоронения и обезвреживания запрещается.

      10. Ввоз на территорию Республики Казахстан одноразовой продукции может быть ограничен или полностью запрещен по решению уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, если это приводит к образованию отходов, управление которыми сопряжено с высоким экологическим риском или экономически нецелесообразно.

      11. Запрещается ввоз на территорию Республики Казахстан продукции, в результате использования которой образуются опасные отходы, для обезвреживания и восстановления которых в Республике Казахстан действующие объекты не имеют достаточной мощности для осуществления таких операций.

      12. Запрещаются производство и ввоз на территорию Республики Казахстан продукции, в результате использования которой образуются отходы, содержащие стойкие органические загрязняющие вещества, установленные международными договорами Республики Казахстан о стойких органических загрязняющих веществах.

Статья 347. Учет опасных отходов

      1. Лица, осуществляющие операции по восстановлению или удалению опасных отходов, образователи опасных отходов, субъекты предпринимательства, осуществляющие деятельность по сбору, транспортировке и (или) обезвреживанию опасных отходов, обязаны осуществлять хронологический учет количества, вида, происхождения отходов, пунктов назначения, частоты сбора, метода транспортировки и метода обращения, предусмотренных в отношении опасных отходов, и предоставлять эту информацию в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды в соответствии с пунктом 3 настоящей статьи.

      2. Учетные записи по опасным отходам должны храниться не менее пяти лет, за исключением таких записей у субъектов предпринимательства, осуществляющих деятельность по транспортировке опасных отходов, которые должны храниться не менее двенадцати месяцев.

      3. Лица, указанные в пункте 1 настоящей статьи, обязаны представлять отчет по инвентаризации опасных отходов ежегодно по состоянию на 1 января до 1 марта года, следующего за отчетным, в электронной форме.

      4. Документальное подтверждение завершения операции по управлению опасными отходами должно быть представлено лицами, указанными в пункте 1 настоящей статьи, по запросу уполномоченного органа в области охраны окружающей среды или прежнего владельца отходов.

      5. Первичные статистические данные в сфере управления отходами формируются подведомственной организацией уполномоченного органа в области охраны окружающей среды согласно сведениям государственного кадастра отходов на основании отчетности, представляемой лицами, осуществляющими управление отходами, в порядке, определяемом статьей 384 настоящего Кодекса, и направляются в уполномоченный орган по статистике в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области государственной статистики.

Глава 25. ПОЛИГОНЫ ЗАХОРОНЕНИЯ ОТХОДОВ

Статья 348. Общие положения о полигонах захоронения отходов

      Под полигоном захоронения отходов (далее – полигон) понимается специально оборудованное место постоянного размещения отходов без намерения их изъятия, соответствующее экологическим, строительным и санитарно-эпидемиологическим требованиям.

Статья 349. Классы полигонов

      1. Каждый полигон должен быть отнесен к одному из следующих классов:

      1 класс – полигон опасных отходов;

      2 класс – полигон неопасных отходов;

      3 класс – полигон твердых бытовых отходов.

      2. Перечни видов отходов для захоронения на полигонах различных классов определяются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      3. Запрещается захоронение опасных отходов на полигонах неопасных отходов.

Статья 350. Экологические требования к полигонам

      1. Запрещается захоронение отходов в пределах селитебных территорий, на территориях лесопарковых, курортных, лечебно-оздоровительных, рекреационных и водоохранных зон, на водосборных площадях подземных водных объектов, которые используются в целях питьевого и хозяйственно-питьевого водоснабжения, а также на территориях, отнесенных к объектам историко-культурного наследия.

      2. Запрещается захоронение отходов в местах залегания полезных ископаемых и ведения горных работ в случаях, если возникает угроза загрязнения мест залегания полезных ископаемых и безопасности ведения горных работ.

      3. Захоронению без предварительной обработки могут подвергаться только неопасные отходы.

      4. Опасные отходы до их захоронения должны подвергаться обезвреживанию, стабилизации и другим способам воздействия, снижающим или исключающим опасные свойства таких отходов.

      5. Запрещается захоронение твердых бытовых отходов без их предварительной сортировки.

      6. Критерии приема отходов для их захоронения на полигоне определенного класса включают следующие требования:

      1) защиту окружающей среды (в особенности подземных и поверхностных вод) и здоровья людей;

      2) обеспечение способов стабилизации отходов в пределах полигона;

      3) обеспечение качественного состава принимаемых отходов;

      4) ограничение по количеству принимаемых отходов и наличие способности их органических компонентов к биодеградации;

      5) ограничение по количеству потенциально опасных компонентов в соответствии с критерием защиты;

      6) снижение экотоксичных свойств отходов и образующегося фильтрата.

      7. Запрещается складирование отходов вне специально установленных мест, предназначенных для их накопления или захоронения.

      8. Каждый полигон должен быть оборудован системой мониторинга фильтрата и сточных вод, образующихся в депонированных отходах, для предупреждения их негативного воздействия на окружающую среду.

      Полигоны твердых бытовых отходов должны быть также оборудованы системой мониторинга выбросов (свалочного газа).

      9. Полигоны твердых бытовых отходов должны быть оборудованы системами для сбора и отведения фильтрата и свалочного газа. Требования к проектированию, строительству и эксплуатации систем для сбора и отведения фильтрата и свалочного газа устанавливаются государственными нормативами в области архитектуры, градостроительства и строительства, национальными стандартами, включенными в перечень, утвержденный уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      10. Вновь строящиеся полигоны твердых бытовых отходов должны быть снабжены противофильтрационным экраном. Требования к проектированию и строительству противофильтрационных экранов устанавливаются государственными нормативами в области архитектуры, градостроительства и строительства и обязательны для исполнения юридическими лицами и индивидуальными предпринимателями независимо от организационно-правовой формы.

      11. Количество и опасные свойства отходов, предназначенных для захоронения на полигоне, должны быть уменьшены до их поступления на полигоны.

      12. Оператор полигона должен принять меры по уменьшению выбросов метана на полигоне путем сокращения объемов захоронения биоразлагаемых отходов и установки систем сбора и утилизации свалочного газа.

      Под биоразлагаемыми отходами понимаются отходы, которые способны подвергаться анаэробному или аэробному разложению, в том числе садовые и парковые отходы, а также пищевые отходы, сопоставимые с отходами пищевой промышленности, макулатура.

      13. Оператор полигона должен разработать унифицированную процедуру приема отходов на основе их классификации.

      14. Организация работ на полигоне определяется технологической схемой эксплуатации полигона, разрабатываемой в составе проекта строительства полигона, и должна обеспечивать охрану окружающей среды, максимальную производительность средств механизации и технику безопасности.

      15. Основным документом планирования работ является график эксплуатации полигона, согласованный с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      16. Проектом полигона отходов должно быть предусмотрено создание ликвидационного фонда для его закрытия, рекультивации земель, ведения мониторинга воздействия на окружающую среду и контроля загрязнения после закрытия полигона.

      Ликвидационный фонд формируется оператором полигона в порядке, установленном правилами, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Запрещается эксплуатация полигона отходов без наличия ликвидационного фонда.

      17. Контроль за соблюдением требований к размещению отходов на полигонах и содержанию полигонов осуществляется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 351. Отходы, не приемлемые для полигонов

      1. Запрещается принимать для захоронения на полигонах следующие отходы:

      1) любые отходы в жидкой форме (жидкие отходы);

      2) опасные отходы, которые в условиях полигона являются взрывчатыми, коррозийными, окисляемыми, высокоогнеопасными или огнеопасными;

      3) отходы, вступающие в реакцию с водой;

      4) медицинские отходы;

      5) биологические отходы, определенные в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области ветеринарии;

      6) целые использованные шины и их фрагменты, за исключением их применения в качестве стабилизирующего материала при рекультивации;

      7) отходы, содержащие стойкие органические загрязнители;

      8) пестициды;

      9) отходы, которые не удовлетворяют критериям приема;

      10) отходы пластмасс, пластика и полиэтилена, полиэтилентерефталатную упаковку;

      11) макулатуру, картон и отходы бумаги;

      12) ртутьсодержащие лампы и приборы;

      13) стеклянную тару;

      14) стеклобой;

      15) лом цветных и черных металлов;

      16) батареи литиевые, свинцово-кислотные;

      17) электронное и электрическое оборудование;

      18) вышедшие из эксплуатации транспортные средства;

      19) строительные отходы;

      20) пищевые отходы.

      2. Запрещается смешивание отходов в целях выполнения критериев приема.

      3. На полигонах твердых бытовых отходов должна быть предусмотрена обязательная сортировка отходов по видам, указанным в подпунктах 6), 10), 11), 12), 13), 14), 15), 16) и 17) пункта 1 настоящей статьи. Сортировка твердых бытовых отходов осуществляется с соблюдением национальных стандартов, включенных в перечень, утвержденный уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Эксплуатация полигона твердых бытовых отходов, на котором не обеспечивается выполнение требования, предусмотренного частью первой настоящего пункта, запрещается.

      4. Местные исполнительные органы организуют мероприятия по стимулированию сокращения захоронения биоразлагаемых отходов, включая меры по их переработке, в частности методом компостирования и утилизации, в том числе в целях производства биогаза и (или) энергии.

      Компостирование биоразлагаемых отходов осуществляется с соблюдением экологических и санитарно-гигиенических требований.

Статья 352. Твердые и шламообразные промышленные отходы, размещение которых запрещается на полигонах, предназначенных для размещения твердых бытовых отходов

      На полигонах, предназначенных для размещения твердых бытовых отходов, запрещается размещение следующих твердых и шламообразных промышленных отходов:

      1) отходов химической промышленности по производству хлора:

      графитовый шлам производства синтетического каучука, хлора, каустика, содержащий ртуть и ее соединения;

      метанол, отходы производства оргстекла, содержащие метанол;

      шламы производства солей монохлоруксусной кислоты, содержащие гексахлоран, метанол, трихлорбензол;

      бумажные мешки, использовавшиеся для перевозки ДДТ, уротропина, цинеба, трихлорфенолята меди, тиурама-Д;

      шламы производства трихлорфенолята меди, содержащие трихлорфенол;

      отработанные катализаторы производства пластополимеров, содержащие бензол и дихлорэтан;

      коагулюм и омега полимеры, содержащие хлоропрен;

      отходы трихлорбензола, производства удобрений, содержащие гексахлоран, трихлорбензол;

      2) отходов химической промышленности по производству хромовых соединений:

      шлам производства монохромата натрия и хлористого натрия, отходы производства бихромата калия, содержащие шестивалентный хром;

      3) отходов цинковой изгари промышленности по производству соды, содержащих цинк;

      4) отходов производства искусственного волокна:

      шламы, содержащие диметилтерефталат, терефталевую кислоту, цинк, медь;

      отходы от фильтрации капролактама, содержащие капролактам;

      отходы установки метанолиза, содержащие метанол;

      5) отходов лакокрасочной промышленности:

      пленки лаков и эмалей, отходы при зачистке оборудования, содержащие цинк, хром, растворители, окислительные масла;

      шламы, содержащие цинк и магний;

      6) отходов химико-фотографической промышленности:

      отходы производства гипосульфита и сульфита безводного, содержащие фенол;

      отходы магнитного лака, коллодия, красок, содержащие бутилацетат, толуол, дихлорэтан, метанол;

      7) отходов производства пластмасс, содержащих фенол;

      8) отходов азотной промышленности:

      шлам (смолы) с установки очистки коксового газа и отработанные масла цеха синтеза и компрессии, содержащие канцерогенные вещества;

      кубовый остаток от разгонки моноэтаноламина, содержащий моноэтаноламин;

      9) отходов нефтеперерабатывающей и нефтехимической промышленности:

      алюмосиликатный адсорбент от очистки масел, парафина, содержащий хром и кобальт;

      кислые гудроны с содержанием серной кислоты свыше тридцати процентов;

      фусы и фусосмоляные остатки получения кокса и газификации полукокса, содержащие фенол;

      отработанные катализаторы, содержащие хром;

      отработанная глина, содержащая масла;

      отходы процесса фильтрации с установок алкилфенольных присадок, содержащие цинк;

      10) отходов машиностроения:

      осадок хромсодержащих стоков, содержащий хром;

      осадок цианистых стоков, содержащий циан;

      стержневые смеси на органическом связующем, содержащие хром;

      осадок после вакуум-фильтров, станций нейтрализации гальванических цехов, содержащий цинк, хром, никель, кадмий, свинец, медь, хлорофос, тиокол;

      11) отходов фармацевтической промышленности:

      отходы производства синтомицина, содержащие бром, дихлорэтан, метанол;

      12) отходов обогащения и шламов, содержащих соли тяжелых металлов.

Статья 353. Общие требования для полигонов опасных отходов

      1. Местоположение полигона, предназначенного для захоронения опасных отходов, должно соответствовать требованиям, касающимся:

      1) расстояния от границы полигона опасных отходов до жилых и рекреационных зон, водных объектов, земель сельскохозяйственного назначения и населенных пунктов;

      2) наличия подземных, поверхностных вод и их водоохранных зон и полос или особо охраняемых природных территорий;

      3) геологических и гидрогеологических условий;

      4) риска наводнения, понижения, оползней или лавин на участке;

      5) защиты объектов государственного природно-заповедного фонда.

      2. В зависимости от характеристик полигона опасных отходов и метеорологических условий должны быть предусмотрены:

      1) контроль внезапного поступления воды в тело полигона;

      2) предотвращение поступления поверхностных и (или) подземных вод в место захоронения отходов;

      3) сбор и очистка загрязненной воды и фильтрата до нормативов допустимого сброса, устанавливаемых для сточных вод.

      3. Сбор, очистка и использование свалочного газа должны производиться способом, который минимизирует ущерб или ухудшение состояния окружающей среды и риск для здоровья людей, за исключением тех полигонов, на которых проводится захоронение опасных отходов, не способных образовывать свалочный газ.

      4. Оператором полигона должны быть приняты меры для минимизации:

      1) распространения запахов и пыли;

      2) разносимых ветром материалов, соединений и аэрозолей;

      3) шума и движения;

      4) птиц, паразитов и насекомых;

      5) пожаров.

      5. Полигон опасных отходов должен быть оборудован так, чтобы загрязнения от участка не были вынесены на общественные дороги и близлежащую территорию.

      6. Полигон должен быть защищен от свободного доступа посторонних лиц. Система контроля и доступа к каждому техническому средству должна содержать программу мер, чтобы обнаруживать незаконное использование таких средств и препятствовать этому.

      7. Управление полигоном опасных отходов осуществляется физическими или юридическими лицами, имеющими технические средства для эксплуатации полигона и обеспечивающими профессиональную техническую подготовку и повышение квалификации работников такого полигона.

      8. Уровень допустимых воздействий должен быть определен в экологическом разрешении захоронения отходов с учетом специфических гидрогеологических условий в месте расположения полигона на основании проекта полигона.

      9. Полигону присваивается индивидуальный регистрационный номер, включенный в государственный кадастр отходов Республики Казахстан. Оператором полигона должна разрабатываться система документооборота, предназначенная для ведения учета отходов, принимаемых на полигон.

      Сноска. Статья 353 с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 354. Процедуры приема отходов

      1. Собственники отходов, сдающие отходы на полигон, обязаны предоставить оператору полигона достоверную информацию об их качественных и количественных характеристиках, подтверждающую отнесение отходов к определенному виду, а в отношении опасных отходов – дополнительно копию паспорта опасных отходов.

      2. Операторы полигонов имеют право принимать на полигон для захоронения только те виды отходов, которые разрешены для захоронения на данном полигоне и право на захоронение которых подтверждается экологическим разрешением.

      3. Оператор полигона обязан при приеме отходов осуществлять:

      1) проверку документации на отходы, включая паспорт опасных отходов;

      2) визуальный осмотр отходов при их поступлении;

      3) сверку принимаемых отходов с описанием в документации, представленной собственником отходов;

      4) ведение учета количества и характеристик подлежащих захоронению отходов с указанием их происхождения, даты поставки, идентификации образователя отходов или, в отношении твердых бытовых отходов, лица, осуществляющего сбор отходов, а при наличии опасных отходов – точного места их размещения на полигоне;

      5) дозиметрический контроль каждой партии принимаемых на полигон отходов для исключения попадания на полигон радиоактивных веществ.

      4. Оператор полигона обязан постоянно обеспечивать письменное подтверждение получения каждой партии отходов, принятой на участке, и хранение данной документации в течение пяти лет с даты приема отходов на полигон.

      5. Для определения массы поступающих отходов на пунктах приема должно быть установлено весовое оборудование.

Статья 355. Контроль и мониторинг на стадии эксплуатации полигона

      1. Ежегодно оператор полигона представляет отчет о проведении мониторинга воздействия на окружающую среду в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

      2. Оператор полигона должен уведомлять уполномоченный орган в области охраны окружающей среды о негативном воздействии на окружающую среду, выявленном в результате контроля и мониторинга, а также согласовывать с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды характер и сроки корректирующих мер, которые будут приниматься.

      3. Контроль, мониторинг и (или) проведение анализов должны выполняться аккредитованными лабораториями.

      4. Проба фильтрата и поверхностных вод должна отбираться в репрезентативных пунктах. Осуществление отбора и измерение объема и состава фильтрата должны быть выполнены отдельно в каждом пункте участка, где образуется фильтрат.

      5. Газовый мониторинг проводится для каждой секции полигона твердых бытовых отходов в соответствии с методикой, утвержденной уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      6. Частота осуществления отбора и анализа обосновывается в программе мониторинга, прилагаемой к экологическому разрешению на воздействие.

      7. Параметры, которые будут измерены, и вещества, которые будут проанализированы, корректируются в зависимости от состава размещаемых отходов.

      8. Параметры, которые будут анализироваться по пробам, взятым из подземных вод, должны быть обусловлены ожидаемым составом фильтрата и качеством подземных вод в данном месте. В процессе выбора параметров для аналитического учета должны быть определены скорость и направление потока подземных вод. Параметры могут включать индикативные показатели, чтобы гарантировать раннее выявление изменения в качестве воды.

Статья 356. Процедуры закрытия, рекультивации и мониторинга полигона (части полигона)

      1. Закрытие полигона (части полигона) по захоронению отходов допускается только после получения экологического разрешения.

      2. Полигон (часть полигона) по захоронению отходов может рассматриваться как закрытый только после того, как должностные лица уполномоченного органа в области охраны окружающей среды и государственного органа в области санитарно-эпидемиологической службы проведут заключительный осмотр на местности, оценят всю информацию, предоставленную оператором полигона, и проинформируют его об одобрении закрытия полигона (части полигона). При этом оператор полигона не освобождается от выполнения условий экологического разрешения.

      3. После закрытия полигона (части полигона) оператор полигона осуществляет рекультивацию территории и проводит мониторинг выбросов свалочного газа и фильтрата в течение тридцати лет для полигонов 1 класса, двадцати лет для полигонов 2 класса, пяти лет для полигонов 3 класса. Средства на проведение рекультивации нарушенных земель и последующего мониторинга поступают из ликвидационного фонда полигона.

      4. Рекультивация полигонов включает мероприятия по стабилизации отходов в теле полигона, противоэрозионной защите и озеленению склонов полигона с учетом природно-климатических условий зоны расположения полигона. Требования к рекультивации полигонов устанавливаются государственными нормативами в области архитектуры, градостроительства и строительства.

      5. После того, как оператор полигона выполнил рекультивацию полигона (части полигона) в соответствии с условиями проекта и выполненные работы приняты актом приемочной комиссии с участием уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, оператор полигона прекращает ведение мониторинга окружающей среды.

Глава 26. ОСОБЕННОСТИ УПРАВЛЕНИЯ ОТХОДАМИ ГОРНОДОБЫВАЮЩЕЙ ПРОМЫШЛЕННОСТИ

Статья 357. Понятие отходов горнодобывающей промышленности

      1. Под отходами горнодобывающей промышленности в настоящем Кодексе понимаются отходы, образуемые в процессе разведки, добычи, обработки и хранения твердых полезных ископаемых, в том числе вскрышная, вмещающая порода, пыль, бедная (некондиционная) руда, осадок механической очистки карьерных и шахтных вод, хвосты и шламы обогащения.

      Для целей настоящего Кодекса обработка твердых полезных ископаемых включает в себя механические, физические, биологические, термические или химические процессы или их сочетания, применяемые в отношении твердых полезных ископаемых в целях извлечения из них полезных компонентов, в том числе путем изменения размеров (дробления, измельчения), классификации (сортировки), сепарации и выщелачивания, обогащения, а также повторной обработки ранее размещенных отходов горнодобывающей промышленности, но не включает плавление, процессы термической переработки (кроме обжига известняка) и металлургические процессы.

      2. Отходы энергетических производств (зола и золошлаки) не признаются отходами горнодобывающей промышленности для целей настоящего Кодекса.

      3. К отношениям по управлению отходами горнодобывающей промышленности положения глав 23 и 24 настоящего Кодекса применяются в части, не противоречащей положениям настоящей главы. Требования главы 25 настоящего Кодекса не применяются к объектам долгосрочного или постоянного хранения отходов горнодобывающей промышленности.

      4. Требования настоящей главы не распространяются на отходы, образующиеся при проведении разведки, добычи, обработке и хранении твердых полезных ископаемых, не являющиеся прямым результатом таких операций.

Статья 358. Управление отходами горнодобывающей промышленности

      1. Управление отходами горнодобывающей промышленности осуществляется в соответствии с принципом иерархии, установленным статьей 329 настоящего Кодекса.

      2. Складирование отходов горнодобывающей промышленности должно осуществляться в специально установленных местах, определенных проектным документом, разработанным в соответствии с законодательством Республики Казахстан, и соответствующих условиям экологического разрешения.

      3. Запрещается складирование отходов горнодобывающей промышленности вне специально установленных мест.

      4. Запрещаются смешивание или совместное складирование отходов горнодобывающей промышленности с другими видами отходов, не являющимися отходами горнодобывающей промышленности, а также смешивание или совместное складирование разных видов отходов горнодобывающей промышленности, если это прямо не предусмотрено условиями экологического разрешения.

      5. Отходы горнодобывающей промышленности, образовавшиеся в результате переработки ранее заскладированных отходов горнодобывающей промышленности, не должны иметь степень опасности более высокую, чем степень опасности исходных отходов.

      6. Захоронение отходов горнодобывающей промышленности осуществляется в соответствии с утвержденной проектной документацией с учетом положений настоящего Кодекса, требований промышленной безопасности и санитарно-эпидемиологических норм.

Статья 359. Требования к проектированию, строительству и эксплуатации объектов складирования отходов

      1. Под объектом складирования отходов понимается специально установленное место, предназначенное для складирования и долгосрочного хранения на срок свыше двенадцати месяцев отходов горнодобывающей промышленности в твердой или жидкой форме либо в виде раствора или суспензии.

      Складирование и долгосрочное хранение отходов горнодобывающей промышленности для целей установления лимитов в экологическом разрешении и применения платы за негативное воздействие на окружающую среду приравниваются к захоронению отходов.

      2. При проектировании, строительстве (реконструкции), эксплуатации и управлении объектом складирования отходов должны соблюдаться следующие требования:

      1) при выборе места расположения объекта складирования отходов учитываются требования настоящего Кодекса, а также геологические, гидрологические, гидрогеологические, сейсмические и геотехнические условия;

      2) в краткосрочной и долгосрочной перспективах:

      обеспечение предотвращения загрязнения почвы, атмосферного воздуха, грунтовых и (или) поверхностных вод, эффективного сбора загрязненной воды и фильтрата;

      обеспечение уменьшения эрозии, вызванной водой или ветром;

      обеспечение физической стабильности объекта складирования отходов;

      3) обеспечение минимального ущерба ландшафту;

      4) принятие мер для закрытия (ликвидации) объекта складирования отходов и рекультивации почвенного слоя;

      5) должны быть разработаны планы и созданы условия для регулярного мониторинга и осмотра объекта складирования отходов квалифицированным персоналом, а также для принятия мер в случае выявления нестабильности функционирования объекта складирования отходов или загрязнения вод или почвы;

      6) должны быть предусмотрены мероприятия на период мониторинга окружающей среды после закрытия объекта складирования отходов.

      Сведения и документы в отношении мониторинга, указанного в подпункте 6) настоящего пункта, должны храниться вместе с разрешительной документацией.

      3. Оператор объекта складирования отходов представляет ежегодный отчет о мониторинге воздействия на окружающую среду в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

      4. Оператор объекта складирования отходов обязан в течение сорока восьми часов уведомить уполномоченный орган в области охраны окружающей среды о любых обстоятельствах, которые могут повлиять на физическую или химическую стабильность объекта складирования отходов, и любых существенных негативных последствиях для окружающей среды, выявленных в процессе мониторинга, а также принять соответствующие корректирующие меры по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Обязательства, предусмотренные настоящим пунктом, распространяются на период мониторинга после закрытия объекта складирования отходов.

      5. Закладка отходов горнодобывающей промышленности в открытые или подземные горные выработки для целей строительства, закрытия объекта складирования отходов и реабилитации нарушенных земель осуществляется с учетом следующих требований:

      1) обеспечение физической стабильности объекта складирования отходов;

      2) предотвращение загрязнения почвы, поверхностных и подземных вод в соответствии с требованиями настоящего Кодекса;

      3) проведение мониторинга в соответствии с требованиями настоящей главы.

      Сноска. Статья 359 с именением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 360. Программа управления отходами горнодобывающей промышленности

      1. Оператор объекта складирования отходов обязан разработать программу управления отходами горнодобывающей промышленности для минимизации образования, восстановления и удаления отходов в соответствии с правилами, предусмотренными пунктом 1 статьи 335 настоящего Кодекса.

      2. Программа управления отходами горнодобывающей промышленности разрабатывается с учетом необходимости использования наилучших доступных техник в соответствии с информационно-техническими справочниками по наилучшим доступным техникам, разрабатываемыми и утверждаемыми в соответствии с настоящим Кодексом.

      3. Целями программы управления отходами горнодобывающей промышленности являются:

      1) предотвращение или снижение образования отходов и их опасности;

      2) стимулирование восстановления отходов горнодобывающей промышленности путем переработки, повторного использования в тех случаях, когда это соответствует экологическим требованиям;

      3) обеспечение безопасного в краткосрочной и долгосрочной перспективах удаления отходов, в частности путем выбора соответствующего варианта проектирования, который:

      предполагает минимальный уровень или отсутствие необходимости мониторинга, контроля закрытого объекта складирования отходов и управления им;

      направлен на предотвращение или снижение долгосрочных негативных последствий от захоронения отходов;

      обеспечивает долгосрочную геотехническую стабильность дамб и отвалов, выступающих над земной поверхностью.

      4. Программа управления отходами горнодобывающей промышленности является неотъемлемой частью экологического разрешения и подлежит пересмотру каждые пять лет в случае существенных изменений в условиях эксплуатации объекта складирования отходов и (или) виде, характере складируемых отходов. Изменения подлежат утверждению уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      5. Программа управления отходами горнодобывающей промышленности разрабатывается в соответствии с принципом иерархии и должна содержать сведения об объеме и составе образуемых и (или) получаемых от третьих лиц отходов, способах их накопления, сбора, транспортировки, обезвреживания, восстановления и удаления, а также описание предлагаемых мер по сокращению образования отходов, увеличению доли их переработки и утилизации.

      Сноска. Статья 360 с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 361. Предотвращение ухудшения состояния воды, загрязнения воздуха и почвы

      1. При обращении с отходами горнодобывающей промышленности обязательно соблюдение экологических требований, установленных настоящим Кодексом для предотвращения загрязнения воды путем:

      1) оценки потенциала образования фильтрата, включая загрязняющие вещества, содержащиеся в фильтрате, складируемых отходов в период эксплуатации и после закрытия объекта складирования отходов, определения водного баланса объекта складирования отходов;

      2) предотвращения или минимизации образования фильтрата и загрязнения поверхностных или подземных вод и почвы;

      3) сбора и очистки загрязненной воды и фильтрата до уровня, необходимого для их сброса.

      2. Оператор объекта складирования отходов обязан принимать меры для предотвращения или уменьшения выбросов пыли и газа.

      3. При размещении отходов горнодобывающей промышленности обратно в открытые или подземные горные выработки, подверженные затоплению, оператор объекта складирования отходов должен принять необходимые меры по предотвращению или минимизации ухудшения состояния воды и почвы.

      4. Если в пруде-накопителе присутствует цианид, оператор должен обеспечить, чтобы концентрация цианида в жидких отходах была снижена до минимально возможного уровня с использованием наилучших доступных техник.

Статья 362. Предотвращение крупных экологических происшествий

      1. Перед началом деятельности по накоплению отходов горнодобывающей промышленности оператор объекта складирования отходов обязан разработать программу предотвращения крупных экологических происшествий при управлении отходами горнодобывающей промышленности, а также внутренний план реагирования на такие происшествия в соответствии с правилами, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды совместно с уполномоченным органом в области промышленной безопасности.

      2. В целях внедрения и контроля за реализацией такой программы оператор объекта складирования отходов назначает ответственного работника.

      3. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды разрабатывает внешний план реагирования на крупные экологические происшествия, предусматривающий мероприятия, предпринимаемые вне места возникновения таких происшествий. Оператор объекта складирования отходов обязан предоставить уполномоченному органу в области охраны окружающей среды информацию, необходимую для разработки внешнего плана реагирования на крупные экологические происшествия.

      4. При наступлении крупного экологического происшествия оператор объекта складирования отходов обязан незамедлительно уведомить уполномоченный орган в области охраны окружающей среды и предоставить всю необходимую информацию, а также оказать содействие в целях минимизации последствий такого происшествия для жизни и (или) здоровья людей и оценки степени фактического или потенциального экологического ущерба.

Статья 363. Закрытие объекта складирования отходов и мониторинг в период после закрытия

      1. При закрытии объекта складирования отходов горнодобывающей промышленности или его части применяются положения статьи 356 настоящего Кодекса с учетом того, что обязательства по проведению мониторинга в период после закрытия такого объекта не ограничиваются сроком.

      2. Финансирование мероприятий по закрытию объекта складирования отходов, проведение рекультивации нарушенных земель и последующего мониторинга осуществляются в порядке, предусмотренном Кодексом Республики Казахстан "О недрах и недропользовании".

Статья 364. Инвентаризация объектов складирования отходов горнодобывающей промышленности

      1. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды организует ведение реестра закрытых (выведенных из эксплуатации, ликвидированных) и заброшенных (бесхозяйных) объектов складирования отходов горнодобывающей промышленности, вызывающих существенные негативные последствия для окружающей среды или несущих угрозу для жизни и (или) здоровья населения, а также для окружающей среды в краткосрочной или среднесрочной перспективе.

      2. Реестр подлежит периодическому обновлению на основании данных, представляемых местными исполнительными органами в соответствии со статьей 340 настоящего Кодекса, но не реже одного раза в год.

      3. Указанный реестр размещается в открытом доступе на официальных сайтах лица, ответственного за его ведение, а также уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

Глава 27. ОСОБЕННОСТИ УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ

Статья 365. Экологические требования в области управления коммунальными отходами

      1. Под коммунальными отходами понимаются следующие отходы потребления:

      1) смешанные отходы и раздельно собранные отходы домашних хозяйств, включая, помимо прочего, бумагу и картон, стекло, металлы, пластмассы, органические отходы, древесину, текстиль, упаковку, использованные электрическое и электронное оборудование, батареи и аккумуляторы;

      2) смешанные отходы и раздельно собранные отходы из других источников, если такие отходы по своему характеру и составу сходны с отходами домашних хозяйств.

      Коммунальные отходы не включают отходы производства, сельского хозяйства, лесного хозяйства, рыболовства, септиков и канализационной сети, а также от очистных сооружений, включая осадок сточных вод, вышедшие из эксплуатации транспортные средства или отходы строительства.

      К отходам потребления относятся отходы, образующиеся в результате жизнедеятельности человека, полностью или частично утратившие свои потребительские свойства продукты и (или) изделия, их упаковка и иные вещества или их остатки, срок годности либо эксплуатации которых истек независимо от их агрегатного состояния, а также от которых собственник самостоятельно физически избавился либо документально перевел в разряд отходов потребления.

      2. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды реализует государственную политику в области управления коммунальными отходами посредством:

      1) утверждения правил управления коммунальными отходами;

      2) утверждения типовых правил расчета норм образования и накопления коммунальных отходов;

      3) организации методического обеспечения местных исполнительных органов по вопросам управления коммунальными отходами.

      3. Местные представительные органы районов, городов областного значения, городов республиканского значения, столицы реализуют государственную политику в области управления коммунальными отходами посредством:

      1) утверждения в пределах своей компетенции программы по управлению коммунальными отходами;

      2) утверждения норм образования и накопления коммунальных отходов;

      3) утверждения тарифов для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов.

      4. Местные исполнительные органы районов, городов районного и областного значения, городов республиканского значения, столицы реализуют государственную политику в области управления коммунальными отходами посредством:

      1) организации разработки программ по управлению коммунальными отходами и обеспечения их выполнения;

      2) разработки и представления на утверждение соответствующим местным представительным органам норм образования и накопления коммунальных отходов;

      3) выделения земельных участков под строительство и (или) размещение объектов по управлению коммунальными отходами, в том числе для обустройства контейнерных площадок и пунктов приема вторичного сырья;

      4) обеспечения строительства объектов по удалению и захоронению коммунальных отходов;

      5) осуществления контроля за обращением коммунальных отходов в соответствии с настоящим Кодексом, правилами управления коммунальными отходами, а также разработки мероприятий и экономических инструментов, направленных на снижение объемов образования коммунальных отходов, повышение уровня их подготовки к повторному использованию, переработки, утилизации и сокращение объемов коммунальных отходов, подлежащих захоронению, в том числе посредством государственно-частного партнерства;

      6) утверждения правил расчета норм образования и накопления коммунальных отходов;

      7) разработки и представления на утверждение соответствующим местным представительным органам тарифов для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов, рассчитанных в соответствии с методикой, разрабатываемой и утверждаемой уполномоченным органом в области охраны окружающей среды;

      8) определения порядка распределения тарифа между субъектами, осуществляющими операции по сбору, транспортировке, сортировке и захоронению твердых бытовых отходов;

      9) организации рациональной и экологически безопасной системы сбора коммунальных отходов, предусматривающей их раздельный сбор, в том числе транспортировку и накопление до восстановления или удаления;

      10) обеспечения создания и функционирования необходимой инфраструктуры для субъектов предпринимательства, осуществляющих деятельность по сбору, транспортировке, сортировке, восстановлению и удалению коммунальных отходов, в том числе посредством государственно-частного партнерства;

      11) обеспечения достижения целевых показателей качества окружающей среды при управлении коммунальными отходами;

      12) стимулирования раздельного сбора органических коммунальных отходов и их восстановления, в том числе путем компостирования;

      13) обеспечения доступа для организаций, осуществляющих деятельность по сбору, транспортировке, сортировке, восстановлению, в том числе переработке, и удалению коммунальных отходов, к сведениям о регистрации населения в целях идентификации количества граждан, зарегистрированных по месту жительства;

      14) информирования населения о рациональной системе сбора, утилизации и переработки твердых бытовых отходов, включая раздельный сбор;

      15) организации работы по вывозу отходов для владельцев объектов по энергетической утилизации отходов.

      5. Местные исполнительные органы сел, поселков, сельских округов реализуют государственную политику в области управления коммунальными отходами посредством:

      1) стимулирования раздельного сбора органических коммунальных отходов и их восстановления, в том числе путем компостирования;

      2) организации регулярного вывоза коммунальных отходов;

      3) обеспечения соблюдения экологических требований при управлении коммунальными отходами;

      4) предотвращения и пресечения несанкционированного сжигания коммунальных отходов.

      6. Опасные составляющие коммунальных отходов (электронное и электрическое оборудование, ртутьсодержащие отходы, батарейки, аккумуляторы и прочие опасные компоненты) должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированным предприятиям.

Статья 366. Государственно-частное партнерство в области управления твердыми бытовыми отходами

      1. Проектирование, строительство, создание, реконструкция, модернизация и эксплуатация инфраструктуры и осуществление деятельности по сбору, транспортировке, сортировке, захоронению твердых бытовых отходов, ликвидации стихийных свалок (далее – управление твердыми бытовыми отходами) могут осуществляться путем реализации проектов государственно-частного партнерства в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области государственно-частного партнерства.

      Под ликвидацией стихийных свалок понимаются сбор, транспортировка и передача отходов, размещенных вне специально установленных мест, предназначенных для их накопления или захоронения, специализированным организациям для сортировки, обезвреживания, переработки, утилизации или захоронения.

      2. Использование средств утилизационного платежа для реализации проектов государственно-частного партнерства по управлению твердыми бытовыми отходами применяется с учетом особенностей, предусмотренных настоящей статьей. При этом такие проекты применяются только для деятельности по управлению твердыми бытовыми отходами, осуществляемой за счет тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов.

      3. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды разрабатывает и утверждает порядок и условия реализации проектов государственно-частного партнерства по управлению твердыми бытовыми отходами, включающие в себя:

      1) порядок и условия проведения конкурса по определению частного партнера;

      2) типовую конкурсную документацию проекта государственно-частного партнерства и типовые договоры;

      3) порядок, условия и пределы возмещения затрат частного партнера;

      4) порядок разработки и утверждения предельного тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов.

      4. Местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения и столицы в соответствии с подпунктами 1) – 3) пункта 3 настоящей статьи выступают организаторами конкурса в отношении местных проектов государственно-частного партнерства, разрабатывают и утверждают конкурсную документацию по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      5. Возмещение затрат частного партнера в рамках проектов государственно-частного партнерства по управлению твердыми бытовыми отходами осуществляется за счет средств, поступающих от тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов, и иных не запрещенных законодательством Республики Казахстан источников финансирования.

      6. Оператор расширенных обязательств производителей (импортеров) в соответствии с подпунктом 3) пункта 3 настоящей статьи возмещает в рамках проекта государственно-частного партнерства разницу между предельным тарифом и текущим тарифом для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов.

      7. Размер предельного тарифа для каждого проекта государственно-частного партнерства на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов разрабатывается и утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и отражает фактические и инвестиционные расходы по указанным операциям в соответствующем городе, районе.

Статья 367. Централизованная система сбора твердых бытовых отходов

      1. Под твердыми бытовыми отходами понимаются коммунальные отходы в твердой форме.

      2. Централизованная система сбора твердых бытовых отходов (далее – централизованная система) – система, организуемая местными исполнительными органами в рамках обеспечения физических и юридических лиц независимо от форм собственности и вида деятельности, проживающих (находящихся) и (или) осуществляющих свою деятельность в жилых домах либо отдельно стоящих зданиях (сооружениях) и не имеющих на праве собственности контейнерных площадок и контейнеров, а также имеющих на праве собственности контейнерные площадки и контейнеры, расположенные на землях общего пользования, услугами по сбору, транспортировке твердых бытовых отходов. Контейнерные площадки – специальные площадки для накопления отходов, на которых размещаются контейнеры для сбора твердых бытовых отходов, с наличием подъездных путей для специализированного транспорта, осуществляющего транспортировку твердых бытовых отходов.

      3. Физические лица, проживающие в жилых домах, обязаны пользоваться централизованной системой на основании публичных договоров и оплачивать услуги за транспортировку отходов согласно утвержденным местным представительным органом тарифам.

      Юридические лица и индивидуальные предприниматели, осуществляющие деятельность в жилых домах или отдельно стоящих зданиях (сооружениях), при пользовании централизованной системой обязаны заключить договор на транспортировку твердых бытовых отходов с субъектами предпринимательства в сфере управления отходами, осуществляющими сбор и транспортировку твердых бытовых отходов, определенными местными исполнительными органами в соответствии с настоящим Кодексом.

      Юридические лица и индивидуальные предприниматели, осуществляющие деятельность в отдельно стоящих зданиях (сооружениях), при пользовании услугами субъектов предпринимательства в сфере управления отходами, не относящихся к централизованной системе, обязаны заключить договор на транспортировку твердых бытовых отходов с субъектами предпринимательства в сфере управления отходами, включенными в реестр разрешений и уведомлений в соответствии с Законом Республики Казахстан "О разрешениях и уведомлениях".

      4. Централизованная система организовывается местным исполнительным органом посредством проведения конкурса (тендера) по определению участников рынка твердых бытовых отходов, осуществляющих сбор и транспортировку твердых бытовых отходов в соответствии с требованиями настоящего Кодекса и правилами управления коммунальными отходами.

      5. Субъекты предпринимательства, осуществляющие сбор и транспортировку твердых бытовых отходов, обязаны использовать только специально оборудованные транспортные средства, соответствующие правилам управления коммунальными отходами и не предназначенные для транспортировки других видов отходов, за исключением случаев, когда иное предусмотрено такими правилами.

      6. При самостоятельном вывозе твердых бытовых отходов юридические лица и индивидуальные предприниматели обязаны соблюдать требования настоящего Кодекса, а также заключить договоры с субъектами предпринимательства, осуществляющими переработку и (или) захоронение твердых бытовых отходов.

      7. Субъекты предпринимательства, осуществляющие сбор и транспортировку твердых бытовых отходов, или собственник отходов, осуществляющий самостоятельный вывоз твердых бытовых отходов, обеспечивают доставку таких отходов субъектам предпринимательства, осуществляющим восстановление твердых бытовых отходов.

      8. Вывоз отходов непосредственно на полигон захоронения твердых бытовых отходов производится в случае отсутствия субъектов предпринимательства, осуществляющих восстановление твердых бытовых отходов, или недостаточности производственной мощности у таких субъектов в данном населенном пункте, за исключением отходов, указанных в статье 351 настоящего Кодекса.

Статья 368. Требования к транспортировке коммунальных отходов

      Сноска. Заголовок статьи 368 с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Транспортировка (в том числе вывоз) коммунальных отходов должна осуществляться транспортными средствами, соответствующими требованиям настоящего Кодекса.

      2. Субъекты предпринимательства, осуществляющие деятельность по транспортировке коммунальных отходов, обязаны передавать полную навигационную информацию о передвижении транспорта в информационную систему "Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан".

      3. Разработка и ведение соответствующего подраздела информационной системы "Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан" для отслеживания движения транспортных средств, осуществляющих вывоз коммунальных отходов, по данным спутниковых навигационных систем организуются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      4. Субъекты предпринимательства, осуществляющие деятельность по транспортировке коммунальных отходов, при оказании соответствующих услуг должны соблюдать следующие требования:

      1) использовать специально оборудованные транспортные средства, предназначенные для транспортировки коммунальных отходов;

      2) оборудовать транспортные средства, указанные в подпункте 1) настоящего пункта, спутниковыми навигационными системами, подключенными к информационной системе "Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан", и поддерживать эти системы постоянно в рабочем состоянии;

      3) заключать договоры с собственниками коммунальных отходов по типовой форме, установленной правилами управления коммунальными отходами;

      4) соблюдать требования действующего законодательства Республики Казахстан.

      5. Требования к транспортировке коммунальных отходов, окраске, снабжению специальными отличительными знаками и оборудованию транспортных средств, а также к погрузочно-разгрузочным работам устанавливаются национальными стандартами Республики Казахстан, включенными в перечень, утвержденный уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Сноска. Статья 368 с изменениями, внесенными Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 28. ОСОБЕННОСТИ УПРАВЛЕНИЯ РАДИОАКТИВНЫМИ ОТХОДАМИ

Статья 369. Радиоактивные отходы и их классификация

      1. К радиоактивным отходам относятся не подлежащие дальнейшему использованию следующие вещества в любом агрегатном состоянии:

      1) материалы, изделия, оборудование, объекты биологического происхождения, в которых содержание радионуклидов превышает уровни, установленные законодательством Республики Казахстан;

      2) не подлежащее переработке отработанное ядерное топливо;

      3) отработавшие свой ресурс или поврежденные радионуклидные источники;

      4) извлеченные из недр и складируемые в отвалы и хвостохранилища породы, руды и отходы обогащения и выщелачивания руд, в которых содержание радионуклидов превышает уровни, установленные законодательством Республики Казахстан.

      2. Основой классификации радиоактивных отходов являются их агрегатное состояние, происхождение, уровень радиоактивности, период полураспада радионуклидов.

      3. По агрегатному состоянию радиоактивные отходы подразделяются на жидкие и твердые.

      К жидким радиоактивным отходам относятся растворы неорганических веществ, пульпы фильтроматериалов, органические жидкости.

      К твердым радиоактивным отходам относятся изделия, детали машин и механизмов, материалы, биологические объекты, отработавшие свой ресурс источники радиоактивных излучений.

      4. Отходы относятся к радиоактивным, если удельная активность содержащихся в них радионуклидов больше значений, регламентированных нормами радиационной безопасности для радиоактивных материалов, подлежащих контролю, а при неизвестном радионуклидном составе удельная активность больше:

      1) ста килобеккерелей на килограмм – для бета-излучающих радионуклидов;

      2) десяти килобеккерелей на килограмм – для альфа-излучающих радионуклидов (исключая трансурановые);

      3) одного килобеккереля на килограмм – для трансурановых радионуклидов.

      5. По источникам образования радиоактивные отходы классифицируются следующим образом:

      1) отходы горнорудной промышленности;

      2) отходы исследовательских и энергетических ядерных установок;

      3) отходы ядерных взрывов;

      4) неиспользуемые радиоактивные источники излучения и источники с истекшим сроком службы.

      6. По уровню радиоактивности твердые радиоактивные отходы классифицируются следующим образом:

      1) низкоактивные отходы – отходы, у которых удельная активность (килобеккерелей на килограмм): менее тысячи – для бета-излучающих радионуклидов; менее ста – для альфа-излучающих радионуклидов (исключая трансурановые); менее десяти – для трансурановых радионуклидов;

      2) среднеактивные отходы – отходы, у которых удельная активность (килобеккерелей на килограмм): от тысячи до десяти миллионов – для бета-излучающих радионуклидов; от ста до одного миллиона – для альфа-излучающих радионуклидов (исключая трансурановые); от десяти до ста тысяч – для трансурановых радионуклидов;

      3) высокоактивные отходы – отходы, у которых удельная активность (килобеккерелей на килограмм): более десяти миллионов – для бета-излучающих радионуклидов; более одного миллиона – для альфа-излучающих радионуклидов (исключая трансурановые); более ста тысяч – для трансурановых радионуклидов.

      7. Государственный контроль и надзор в области обеспечения радиационной безопасности, в том числе за деятельностью, связанной с обращением с радиоактивными отходами, осуществляет уполномоченный орган в области использования атомной энергии.

      Государственный контроль и надзор в области обеспечения радиационной безопасности осуществляются уполномоченным органом в области использования атомной энергии в форме проверки и профилактического контроля с посещением субъекта (объекта) контроля и надзора в соответствии с Предпринимательским кодексом Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 369 с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 370. Экологические требования в области управления радиоактивными отходами

      1. Физические и юридические лица обязаны соблюдать установленные уполномоченным органом в области использования атомной энергии правила производства, хранения, транспортировки, использования, утилизации и удаления радиоактивных материалов, не допускать нарушения нормативов предельно допустимого уровня радиационного воздействия, принимать меры по предупреждению и ликвидации радиационного загрязнения окружающей среды.

      2. Деятельность по сбору, хранению, транспортировке и захоронению радиоактивных отходов осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан об использовании атомной энергии.

      3. При возникновении чрезвычайных ситуаций при перевозке радиоактивных материалов должны соблюдаться требования законодательства Республики Казахстан в области использования атомной энергии, радиационной безопасности населения и технических регламентов в целях обеспечения защиты здоровья граждан, их имущества, окружающей среды.

Статья 371. Классификация пунктов хранения и (или) захоронения радиоактивных отходов

      1. К пунктам хранения и (или) захоронения радиоактивных отходов относятся естественные (природные) или искусственные площадки, емкости или помещения, используемые для хранения и (или) захоронения радиоактивных отходов.

      2. К пунктам захоронения радиоактивных отходов относятся пункты, в которые такие отходы помещаются без намерения последующего их изъятия.

      3. Пункты хранения радиоактивных отходов подразделяются по принятию радиоактивных отходов:

      1) в результате геологоразведочной, горнодобывающей и горноперерабатывающей деятельности, содержащих преимущественно естественные радионуклиды;

      2) от объектов ядерной энергетики, в результате ядерных взрывов и производства радиоизотопной продукции, содержащих преимущественно искусственные радионуклиды.

      4. По масштабу площади сбора радиоактивных отходов пункты хранения и (или) захоронения радиоактивных отходов подразделяются на локальные и региональные. К локальным относятся пункты, предназначенные для размещения отходов одного объекта или одного района, а к региональным – двух и более объектов и (или) районов.

Статья 372. Экологические требования при хранении и захоронении радиоактивных отходов

      1. Радиоактивные отходы, образующиеся на территории Республики Казахстан, должны быть захоронены таким образом, чтобы обеспечить радиационную защиту населения и окружающей среды на период времени, в течение которого они могут представлять потенциальную опасность.

      2. Хранение и захоронение радиоактивных отходов осуществляются на основании лицензий, выдаваемых уполномоченным органом в области использования атомной энергии, и эти виды деятельности не являются объектами экологического нормирования и получения экологических разрешений. Нормативы на радиоактивные отходы устанавливаются уполномоченным органом в области использования атомной энергии.

      3. Размещение радиоактивных отходов должно предусматриваться проектной и технической документацией в качестве обязательного этапа любого вида деятельности, ведущего к образованию радиоактивных отходов. Управление радиоактивными отходами осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан об использовании атомной энергии с учетом экологических требований, предусмотренных настоящим Кодексом.

      4. При хранении и захоронении радиоактивных отходов операторы должны:

      1) исключить возможность самопроизвольных цепных ядерных реакций и обеспечить защиту от избыточного тепловыделения;

      2) обеспечить эффективную защиту населения и окружающей среды путем применения установленных методов защиты в соответствии с правилами и нормами радиационной безопасности;

      3) вести учет биологических, химических и других рисков, которые могут быть связаны с хранением радиоактивных отходов;

      4) сохранять учетные документы, касающиеся места нахождения, конструкции и содержимого объекта захоронения;

      5) осуществлять контроль и исключить возможность несанкционированного доступа к радиоактивным материалам и незапланированного выброса радиоактивных веществ в окружающую среду.

Статья 373. Экологические требования к пунктам хранения и (или) захоронения радиоактивных отходов

      1. Все проекты по созданию и организации работы пунктов хранения и (или) захоронения радиоактивных отходов подлежат санитарно-эпидемиологической экспертизе и экспертизе, проводимой в соответствии с законодательством Республики Казахстан о недрах и недропользовании. Проектирование должно осуществляться согласно строительным нормам и правилам, утвержденным в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

      2. В проекте должны быть указаны:

      1) источники образования радиоактивных отходов, другие источники радиоактивного воздействия на окружающую среду в радиусе прогнозируемого действия пунктов хранения и (или) захоронения радиоактивных отходов, их количественные и качественные характеристики;

      2) организационная структура пунктов хранения и (или) захоронения радиоактивных отходов, объем и порядок проведения производственного радиационного контроля;

      3) расчеты дозовых нагрузок на население, допустимые и контролируемые уровни и оценка влияния всех источников радиации в радиусе прогнозируемого воздействия радиоактивных отходов на окружающую среду и население.

      3. В проекте должен быть обоснован выбор места строительства пункта хранения и (или) захоронения из ряда альтернативных вариантов на основе специальных изысканий и экономических оценок с учетом воздействия на окружающую среду, включающих оценку дозовых нагрузок на критические группы населения.

      4. Инженерные изыскания, включая геодезические, геологические, гидрогеологические и гидрометеорологические, должны обеспечивать обоснование:

      1) выбора места строительства и размещения пункта хранения и (или) захоронения радиоактивных отходов и его инженерной защиты от неблагоприятных воздействий природных и техногенных факторов;

      2) мероприятий по охране окружающей среды.

      5. В проектах по созданию и организации работы пунктов хранения и (или) захоронения радиоактивных отходов следует предусматривать рекультивацию нарушенных земель после дезактивации или другой деятельности.

      6. Вокруг пунктов захоронения радиоактивных отходов устанавливается санитарно-защитная зона с границами, определенными в соответствии с законодательством Республики Казахстан о санитарно-эпидемиологическом благополучии населения.

      7. Размещение пунктов захоронения радиоактивных отходов не допускается:

      1) на территориях жилой застройки;

      2) на площади залегания полезных ископаемых – без согласования с уполномоченным государственным органом по изучению недр;

      3) в зонах активного карста;

      4) в зонах оползней, селевых потоков, снежных лавин и других опасных геологических процессов;

      5) в заболоченных местах;

      6) в зонах питания подземных источников питьевой воды;

      7) в зонах санитарной охраны курортов;

      8) на территориях зеленых зон городов;

      9) на особо охраняемых природных территориях;

      10) на территориях I, II и III поясов зон санитарной охраны подземных и поверхностных источников хозяйственно-питьевого водоснабжения, очистных сооружений водопроводов, магистральных водоводов;

      11) на территориях водоразделов;

      12) на землях, занятых или предназначенных под занятие лесами, лесопарками и другими зелеными насаждениями, выполняющими защитные и санитарно-гигиенические функции и являющимися местами отдыха населения.

      8. При выборе земельного участка под строительство пункта хранения и (или) захоронения радиоактивных отходов должны быть соблюдены следующие условия:

      1) отсутствие грунтовых вод, пригодных для питьевых, бальнеологических и технических нужд;

      2) высокие сорбционно-емкостные свойства вмещающих пород;

      3) значительная глубина залегания подземных вод (шестьдесят и более метров);

      4) уровень грунтовых вод не ближе четырех метров от дна пункта хранения и (или) захоронения радиоактивных отходов;

      5) геологические слои, не являющиеся водоносными горизонтами и не имеющие гидравлической связи с нижележащими водоносными горизонтами;

      6) отсутствие разломной тектоники и интенсивной трещиноватости, расстояние до сейсмоопасного разлома должно быть более сорока километров;

      7) очень низкая чувствительность к сбросообразованию, проседанию, провалам;

      8) отсутствие эрозии;

      9) геоморфологическая стабильность;

      10) наличие твердых и очень плотных почв и пород фундамента;

      11) наличие непроницаемых пород фундамента мощностью более десяти метров;

      12) слабохолмистая местность со склонами не более пяти процентов;

      13) расстояние до ближайшего водозабора подземных и грунтовых вод или из поверхностного водоисточника не ближе четырех километров;

      14) фактическое использование земли не дает значительного экономического эффекта и потенциальное ее использование также не имеет признанной оценки;

      15) культурные и национально значимые ценности отсутствуют на расстоянии четырех километров;

      16) местность не представляет туристской ценности и редко посещается жителями близлежащих населенных пунктов.

      9. При несоблюдении одного из условий, указанных в пункте 8 настоящей статьи, должны разрабатываться мероприятия по охране окружающей среды от вредного воздействия пункта хранения и (или) захоронения радиоактивных отходов или по его защите от вредного воздействия природных и техногенных факторов путем:

      1) создания инженерных барьеров из слабопроницаемых и сорбционно-емкостных материалов (полиэтилена, бетона, керамики, глины, цеолита);

      2) создания дренажных систем, обеспечивающих пропуск поверхностных, грунтовых и подземных вод в обход таких пунктов.

      10. Для низкоактивных отходов урановых и неурановых горнодобывающих и перерабатывающих предприятий могут быть использованы ранее пройденные горные выработки с размещением радиоактивных отходов ниже зоны аэрации и среди других горных пород с более высокими сорбционно-емкостными свойствами (исключающими возможность миграции радионуклидов за пределы пункта).

      11. Для среднеактивных отходов урановых и неурановых горнодобывающих и перерабатывающих предприятий могут быть также использованы пройденные горные выработки с дополнительным устройством технических барьеров из глины, цеолита и других сорбирующих радионуклиды материалов.

      12. Естественные понижения в рельефе могут быть использованы для долговременного размещения низкоактивных твердых и жидких радиоактивных отходов при наличии естественной или искусственной подложки из непроницаемых пород или другого материала.

      13. Захоронение жидких радиоактивных отходов запрещается. Жидкие радиоактивные отходы должны обезвоживаться до влажности рыхлых горных пород в окружающей среде или отверждаться.

      14. Для пунктов хранения и (или) захоронения среднеактивных радиоактивных отходов обязательно предусматриваются охранные мероприятия и сигнализация, для пунктов хранения и (или) захоронения низкоактивных радиоактивных отходов – охранные мероприятия без сигнализации.

      15. Расчет дозовых нагрузок и разработка эффективных мер по радиационной защите населения осуществляются на основе расчета доз по критическим группам населения. Критическая группа населения определяется на основе анализа и выявления критического пути, через который радиоактивные вещества достигают этой группы населения.

      16. Расчет распространения радиоактивного загрязнения поверхностных, грунтовых и подземных вод выполняется на основе проведения специальных гидрологических и гидрогеологических исследований, выполняемых для определения скорости фильтрации растворов и загрязнений, их миграционных способностей и сорбционных возможностей водовмещающих пород.

      17. Ущерб, причиненный окружающей среде воздействием аварийного радиоактивного загрязнения, оценивается по стоимости выполнения мероприятий и защитных мер по проведению рекультивационных работ.

Статья 374. Трансграничное перемещение радиоактивных отходов

      1. Запрещается ввоз в Республику Казахстан в целях хранения или захоронения радиоактивных отходов из других государств, за исключением собственных радиоактивных отходов Республики Казахстан, вывезенных для переработки в другие государства. Запрещается также захоронение (размещение) радиоактивных отходов на поверхности земли и в ее недрах без проведения мероприятий, предотвращающих попадание радиоактивных веществ в окружающую среду.

      2. Ввоз в Республику Казахстан радиоактивных отходов, полуфабрикатов, сырья, комплектующих изделий, содержащих радиоактивные вещества выше уровней изъятия, установленных нормами радиационной безопасности, осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан в сфере контроля специфических товаров и подлежит государственному учету ядерных материалов и источников ионизирующего излучения в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области использования атомной энергии.

      3. При трансграничном перемещении радиоактивных отходов оператор обязан принять меры по обеспечению перемещения с соблюдением норм международного права. При этом:

      1) оператор обязан принять меры по обеспечению перемещения по разрешению и предварительному уведомлению, а также с согласия государства назначения;

      2) трансграничное перемещение через государства транзита должно осуществляться при условии выполнения международных обязательств, которые относятся к конкретным используемым видам транспорта;

      3) запрещается отправка отработанного ядерного топлива или радиоактивных отходов для хранения или захоронения в место назначения южнее 60 градусов южной широты.

      Сноска. Статья 374 с изменением, внесенным Законом РК от 28.12.2022 № 173-VII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 375. Экологические требования при транспортировке радиоактивных отходов

      1. Транспортировка радиоактивных отходов осуществляется в соответствии с правилами транспортировки радиоактивных веществ и радиоактивных отходов, утверждаемыми уполномоченным органом в области использования атомной энергии, и международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан.

      2. Правила транспортировки радиоактивных отходов должны предусматривать права, обязанности и ответственность грузоотправителя, перевозчика и грузополучателя, меры безопасности, физической защиты, систему согласованных мер по недопущению происшествий и аварий, требования к упаковке, маркировке и транспортным средствам, мероприятиям по локализации последствий возможных аварий.

Глава 29. ОСОБЕННОСТИ УПРАВЛЕНИЯ ОТДЕЛЬНЫМИ ВИДАМИ ОТХОДОВ

Статья 376. Экологические требования в области управления строительными отходами

      1. Под строительными отходами понимаются отходы, образующиеся в процессе сноса, разборки, реконструкции, ремонта (в том числе капитального) или строительства зданий, сооружений, промышленных объектов, дорог, инженерных и других коммуникаций.

      2. Строительные отходы подлежат обязательному отделению от других видов отходов непосредственно на строительной площадке или в специальном месте.

      3. Смешивание строительных отходов с другими видами отходов запрещается, кроме случаев восстановления строительных отходов в соответствии с утвержденными проектными решениями.

      4. Запрещается накопление строительных отходов вне специально установленных мест.

Статья 377. Экологические требования в области управления медицинскими отходами

      1. Медицинские отходы – отходы, образующиеся в процессе оказания медицинских услуг и проведения медицинских манипуляций.

      2. Порядок обращения с медицинскими отходами определяется уполномоченным органом в области здравоохранения.

      3. Обработка и удаление медицинских отходов с применением термических и (или) химических процессов должны осуществляться с соблюдением требований настоящего Кодекса.

Статья 378. Экологические требования в области управления биологическими отходами

      1. Биологические отходы определяются в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области ветеринарии.

      2. Порядок обращения с биологическими отходами определяется уполномоченным органом в области ветеринарии.

      3. Обработка и удаление биологических отходов с применением термических и (или) химических процессов должны осуществляться с соблюдением требований настоящего Кодекса.

Статья 379. Экологические требования в области управления отходами, содержащими стойкие органические загрязнители

      1. Пункты хранения отходов, содержащих стойкие органические загрязнители, должны быть оборудованы средствами защиты, обеспечивающими предотвращение влияния стойких органических загрязнителей на окружающую среду и здоровье людей.

      2. Учет отходов, содержащих стойкие органические загрязнители, проводится в журналах строгой отчетности.

      3. Запрещается смена собственника и владельца отходов, содержащих стойкие органические загрязнители, без уведомления уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

      4. Кадастр отходов, содержащих стойкие органические загрязнители, ведется отдельным разделом в рамках государственного кадастра отходов.

      5. Запрещается захоронение отходов, содержащих стойкие органические загрязнители, предусмотренные международными договорами Республики Казахстан о стойких органических загрязнителях. Экспорт и импорт таких отходов разрешаются только для целей их уничтожения.

Статья 380. Экологические требования в области управления отдельными видами отходов и процессами их жизненного цикла

      1. При обращении с отдельными видами отходов владельцы отходов должны обеспечить соблюдение экологических, санитарно-эпидемиологических требований, а также включенных в перечень, утвержденный уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, национальных стандартов в области управления отдельными видами отходов.

      2. Специальные экологические требования по управлению материалами и продукцией, перешедшими в категорию отходов (шины, электронное и электрическое оборудование, упаковка, бумага, отработанные масла, химические источники тока, ртутьсодержащие отходы), а также другими опасными отходами устанавливаются включенными в перечень, утвержденный уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, национальными стандартами в области управления отдельными видами отходов.

Статья 381. Экологические требования в области управления отходами при проектировании зданий, строений, сооружений и иных объектов

      При проектировании зданий, строений, сооружений и иных объектов, при строительстве (возведении, создании) которых предполагается образование отходов, необходимо предусматривать места (площадки) для сбора таких отходов в соответствии с правилами, нормативами и требованиями в области управления отходами, устанавливаемыми уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

Глава 30. ГОСУДАРСТВЕННЫЙ КАДАСТР ОТХОДОВ

Статья 382. Государственный кадастр отходов

      1. Государственный кадастр отходов представляет собой систематизированный на основе геоинформационных систем, периодически пополняемый и уточняемый свод унифицированных сведений по каждому объекту размещения отходов (с указанием их пространственного положения), а также видам отходов, их происхождению и физико-химическим свойствам (с учетом опасности для населения и окружающей среды), компонентному составу, количественным и качественным показателям, техническим, гидрогеологическим и экологическим условиям хранения, захоронения и сброса, технологиям их использования и обезвреживания.

      2. Все виды отходов и объекты размещения отходов подлежат учету в государственном кадастре отходов.

      Организация ведения государственного кадастра отходов осуществляется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Ведение государственного кадастра отходов осуществляет подведомственная организация уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

Статья 383. Цели и задачи государственного кадастра отходов

      1. Государственный кадастр отходов ведется в целях обеспечения государственных органов, заинтересованных физических и юридических лиц информацией для оценки, прогнозирования, разработки технологических, экономических, правовых и других решений в отношении обеспечения охраны окружающей среды, а также ведения общегосударственного комплексного учета отходов.

      2. Основной задачей ведения государственного кадастра отходов является обеспечение общегосударственных, региональных и отраслевых информационно-экспертных систем и банков данных информацией по отходам, свойствам и технологиям их переработки.

Статья 384. Ведение государственного кадастра отходов

      1. Операторы объектов представляют в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды следующую документацию:

      1) паспорт опасных отходов;

      2) отчет по инвентаризации отходов;

      3) кадастровое дело по объекту размещения отходов, включающее:

      решение местного исполнительного органа соответствующей административной территориальной единицы об отводе земельного участка для складирования и удаления отходов;

      справку об установлении границ земельного участка и выдаче правоустанавливающего документа на земельный участок, заверенную местным исполнительным органом соответствующей административно-территориальной единицы в пределах его компетенции, по месту нахождения земельного участка;

      технико-экономическое обоснование создания объектов размещения отходов;

      положительное заключение санитарно-эпидемиологической экспертизы на проект создания объектов размещения отходов.

      2. Формы документов, указанных в пункте 1 настоящей статьи, инструкции по их заполнению утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      3. Документация, указанная в подпункте 2) пункта 1 настоящей статьи, представляется ежегодно по состоянию на 1 января до 1 марта года, следующего за отчетным, на бумажном носителе и (или) в электронной форме посредством ее заполнения в информационной системе государственного кадастра отходов и подписания электронной цифровой подписью должностного лица оператора объекта, ответственного за предоставление информации.

      4. Документация, указанная в подпунктах 1) и 3) пункта 1 настоящей статьи, представляется на бумажном носителе и (или) в электронной форме посредством ее заполнения в информационной системе государственного кадастра отходов и подписания электронной цифровой подписью должностного лица оператора объекта, ответственного за предоставление информации, повторно – в случае ее изменения.

Статья 385. Информация о результатах ведения государственного кадастра отходов

      1. По результатам ведения государственного кадастра отходов уполномоченным органом в области охраны окружающей среды составляется ежегодный информационный обзор.

      2. Государственный кадастр отходов размещается и актуализируется в информационной системе, на интернет-ресурсе уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

Глава 31. РАСШИРЕННЫЕ ОБЯЗАТЕЛЬСТВА ПРОИЗВОДИТЕЛЕЙ (ИМПОРТЕРОВ)

Статья 386. Требования к исполнению расширенных обязательств производителей (импортеров)

      1. Физические и юридические лица, осуществляющие производство на территории Республики Казахстан и (или) ввоз на территорию Республики Казахстан отдельных видов продукции (товаров) по перечню, утвержденному уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, обязаны обеспечивать сбор, транспортировку, подготовку к повторному использованию, сортировку, обработку, переработку, обезвреживание и (или) утилизацию отходов, образующихся после утраты потребительских свойств такой продукции (товаров) (далее – расширенные обязательства производителей (импортеров).

      2. Производители и импортеры, указанные в пункте 1 настоящей статьи, исполняют расширенные обязательства производителей (импортеров) одним из следующих способов:

      1) применение собственной системы сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов;

      2) заключение с оператором расширенных обязательств производителей (импортеров) договора об организации сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов, подача заявки в соответствии с правилами реализации расширенных обязательств производителей (импортеров), утвержденными Правительством Республики Казахстан, и внесение на банковский счет оператора расширенных обязательств производителей (импортеров) денег в виде утилизационного платежа.

      Под утилизационным платежом (далее – утилизационный платеж) понимается плата оператору расширенных обязательств производителей (импортеров), осуществляемая производителем (импортером) за организацию сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов, образующихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров), и ее (их) упаковки.

      Под договором об организации сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов понимается договор, заключаемый между оператором расширенных обязательств производителей (импортеров) и производителем (импортером) на основании типового договора об организации сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов, образующихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров), и ее (их) упаковки.

      3. Предусмотренный подпунктом 1) пункта 2 настоящей статьи способ не распространяется на производителей и импортеров автомобильных транспортных средств, самоходной сельскохозяйственной техники.

      4. Требования к применяемой производителем или импортером собственной системе сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов определяются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      5. В случае использования способа, предусмотренного подпунктом 2) пункта 2 настоящей статьи, производитель или импортер подает заявку в соответствии с правилами реализации расширенных обязательств производителей (импортеров), утвержденными Правительством Республики Казахстан, и вносит на банковский счет оператора расширенных обязательств производителей (импортеров) утилизационный платеж. Методика расчета утилизационного платежа утверждается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      6. Расширенные обязательства производителей (импортеров) не распространяются на:

      1) производителей в части произведенных масел, полимерной, стеклянной, бумажной и (или) картонной упаковок, аккумуляторных батарей при условии использования для их производства не менее тридцати процентов отработанных масел, отходов пластмасс, стекла, бумаги и картона, использованных аккумуляторных батарей соответственно, переработанных и утилизированных на территории Республики Казахстан;

      2) производителей и импортеров в части произведенной (произведенных) на территории Республики Казахстан и (или) ввезенной (ввезенных) на территорию Республики Казахстан продукции (товаров), реализованной (реализованных) за ее пределами;

      3) производителей и импортеров в части произведенных на территории Республики Казахстан и (или) ввезенных на территорию Республики Казахстан полимерной, стеклянной, бумажной, картонной и (или) металлической упаковок, упаковки из комбинированных материалов, которые предназначены для упаковки и (или) в которые упакована (упакованы) продукция (товары), реализованная (реализованные) за ее пределами;

      4) физических лиц, осуществляющих ввоз на территорию Республики Казахстан продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров), при импорте продукции (товаров) в пределах квоты на беспошлинный ввоз товаров личного пользования, за исключением импортеров автомобильных транспортных средств, самоходной сельскохозяйственной техники;

      5) импортеров в части полимерной, стеклянной, бумажной, картонной и (или) металлической упаковок, упаковки из комбинированных материалов, в которые упакованы социально значимые продовольственные товары, перечень которых утверждается уполномоченным органом в области регулирования торговой деятельности;

      6) производителей в части произведенной полимерной упаковки из преформ, за которые внесен утилизационный платеж;

      7) импортеров в части ввезенных полимерной, стеклянной, бумажной, картонной и (или) металлической упаковок, упаковки из комбинированных материалов, в которые упакована ввезенная (ввезенные) продукция (товары), используемая (используемые) в их деятельности в качестве основных средств, материалов, сырья, запасных частей (комплектующих) при производстве продукции, выполнении работ, оказании услуг, для общехозяйственных нужд и не предназначенная (не предназначенные) для реализации;

      8) импортеров в части ввезенных полимерной, стеклянной, бумажной, картонной и (или) металлической упаковок, в которые упакованы товары, ввезенные в качестве иностранной безвозмездной помощи в установленном законодательством Республики Казахстан порядке;

      9) физических лиц, осуществивших ввоз на территорию Республики Казахстан транспортных средств до 1 сентября 2022 года, не прошедших первичную регистрацию транспортного средства.

      При этом порядок, условия и сроки ввоза, а также категории таких транспортных средств определяются Правительством Республики Казахстан.

      7. Правила реализации расширенных обязательств производителей (импортеров), предусматривающие требования по исполнению расширенных обязательств производителей (импортеров), разрабатываются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и утверждаются Правительством Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 386 с изменениями, внесенными законами РК от 30.12.2022 № 177-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.07.2024 № 115-VIII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 387. Правовое положение оператора расширенных обязательств производителей (импортеров)

      1. Оператор расширенных обязательств производителей (импортеров) является государственным предприятием, акционерным обществом, товариществом с ограниченной ответственностью, сто процентов акций (долей участия в уставном капитале) которого прямо или косвенно принадлежат государству, определенным решением Правительства Республики Казахстан для целей реализации принципа расширенных обязательств производителей (импортеров).

      2. Оператор расширенных обязательств производителей (импортеров) обладает исключительным правом в отношении сбора утилизационного платежа и должен распоряжаться и управлять указанными платежами в порядке, предусмотренном настоящим Кодексом и иными законодательными актами Республики Казахстан.

      3. Исключен Законом РК от 30.12.2022 № 177-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
      Сноска. Статья 387 с изменениями, внесенными Законом РК от 30.12.2022 № 177-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 388. Направления деятельности оператора расширенных обязательств производителей (импортеров)

      1. Оператор расширенных обязательств производителей (импортеров) направляет деньги, поступившие на его банковский счет от производителей и импортеров в соответствии с требованиями настоящего Кодекса в виде утилизационного платежа, на:

      1) возмещение в соответствии со статьей 366 настоящего Кодекса затрат субъектов, осуществляющих сбор, транспортировку, сортировку, захоронение твердых бытовых отходов, ликвидацию стихийных свалок;

      2) компенсацию производителям социально значимых продовольственных товаров расходов, связанных с внесением утилизационного платежа производителями (импортерами) полимерной, стеклянной, бумажной, картонной и (или) металлической упаковок, упаковки из комбинированных материалов, применяемых для упаковывания социально значимых продовольственных товаров, в порядке, установленном правилами, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды;

      3) стимулирование производства в Республике Казахстан экологически чистых автомобильных транспортных средств (соответствующих экологическому классу, установленному техническим регламентом Евразийского экономического союза; с электродвигателями) и их компонентов, а также самоходной сельскохозяйственной техники, соответствующей экологическим требованиям, определенным техническими регламентами, путем:

      финансирования их производителей по следующим направлениям: содержание рабочих мест; использование энергоресурсов; осуществление научно-исследовательских и опытно-конструкторских разработок; проведение испытаний, связанных с выпуском продукции; поддержка гарантийных обязательств;

      финансирования скидки, предоставленной производителем физическим и юридическим лицам при приобретении ими на территории Республики Казахстан транспортного средства и (или) самоходной сельскохозяйственной техники, произведенных в Республике Казахстан;

      4) исключен Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      5) организацию сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов, образующихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров), путем выплат в порядке, определяемом уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Размеры выплат субъектам предпринимательства в сфере управления отходов в рамках заключенного типового договора с оператором расширенных обязательств производителей (импортеров) утверждаются Правительством Республики Казахстан. Размер выплат рассчитывается оператором расширенных обязательств производителей (импортеров) в соответствии с подпунктом 9) настоящей части.

      Положения, предусмотренные частью первой настоящего подпункта, не распространяются на производителей (импортеров), имеющих собственную систему сбора, переработки и утилизации отходов;

      6) организацию сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации за пределами Республики Казахстан отходов, образующихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров), для которых на территории Республики Казахстан отсутствуют объекты по обезвреживанию, переработке и (или) утилизации, путем выплат в порядке, определяемом уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Размеры выплат субъектам предпринимательства в сфере управления отходов, для которых на территории Республики Казахстан отсутствуют объекты по обезвреживанию, переработке и (или) утилизации, в рамках заключенного типового договора с оператором расширенных обязательств производителей (импортеров) утверждаются Правительством Республики Казахстан. Размер выплат рассчитывается оператором расширенных обязательств производителей (импортеров) в соответствии с подпунктом 9) настоящей части;

      7) организационно-техническое и информационное обеспечение системы сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов и вторичных ресурсов, финансирование рекламной деятельности, образовательных, маркетинговых мероприятий в сфере обращения с отходами и вторичными ресурсами;

      8) организацию и ведение информационной системы отслеживания движения транспортных средств, осуществляющих вывоз твердых бытовых отходов, по данным спутниковых навигационных систем;

      9) финансирование экспериментальных, опытных, проектных, научно-исследовательских работ в сфере сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов;

      10) внедрение в Республике Казахстан технологий сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, обработки, сортировки, переработки и (или) утилизации отходов, строительство заводов (производств) по подготовке к повторному использованию, обработке, переработке, сортировке и (или) утилизации отходов, совершенствование материально-технической базы организаций, осуществляющих сбор, транспортировку, подготовку к повторному использованию, сортировку, обработку, переработку и (или) утилизацию отходов, организацию энергетической утилизации отходов;

      11) создание и развитие сети электрозаправочных станций, в том числе путем приобретения, размещения и организации деятельности электрозаправочных станций;

      12) финансирование деятельности, связанной с осуществлением оператором расширенных обязательств производителей (импортеров) своих функций;

      13) финансирование либо софинансирование строительства объектов по энергетической утилизации отходов на условиях возвратности в порядке и на условиях, определяемых Правительством Республики Казахстан;

      14) организацию сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания, утилизации, уничтожения отходов, содержащих стойкие органические загрязнители, в порядке и на условиях, определяемых уполномоченным органом в области охраны окружающей среды;

      15) финансирование организации, пятьдесят и более процентов голосующих акций (долей участия в уставном капитале) которой прямо или косвенно принадлежит государству и (или) национальному управляющему холдингу, для дальнейшего финансирования проектов в обрабатывающей отрасли, направленных на улучшение состояния окружающей среды, в порядке и на условиях, определяемых Правительством Республики Казахстан.

      На правоотношения, предусмотренные подпунктами 5) и 6) части первой настоящего пункта, не распространяется действие законодательства Республики Казахстан о государственных закупках.

      2. Правила стимулирования производства в Республике Казахстан экологически чистых автомобильных транспортных средств (соответствующих экологическому классу, установленному техническим регламентом Евразийского экономического союза; с электродвигателями) и их компонентов, а также самоходной сельскохозяйственной техники, соответствующей экологическим требованиям, определенным техническими регламентами, утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды совместно с уполномоченным органом в области государственного стимулирования промышленности и устанавливают:

      1) форму типового договора между производителями экологически чистых автомобильных транспортных средств (соответствующих экологическому классу, установленному техническим регламентом Евразийского экономического союза; с электродвигателями) и их компонентов и оператором расширенных обязательств производителей (импортеров) с указанием сроков и объемов финансирования;

      2) форму типового договора между производителями самоходной сельскохозяйственной техники, соответствующей экологическим требованиям, определенным техническими регламентами, и оператором расширенных обязательств производителей (импортеров) с указанием сроков и объемов финансирования;

      3) форму отчетности о производстве экологически чистых автомобильных транспортных средств (соответствующих экологическому классу, установленному техническим регламентом Евразийского экономического союза; с электродвигателями) и сроки ее представления оператору расширенных обязательств производителей (импортеров);

      4) форму отчетности о производстве самоходной сельскохозяйственной техники и сроки ее представления оператору расширенных обязательств производителей (импортеров);

      5) требования к производителям экологически чистых автомобильных транспортных средств и (или) их компонентов;

      6) требования к производителям самоходной сельскохозяйственной техники;

      7) условия и порядок финансирования, в том числе порядок определения размера финансирования скидки, предоставленной производителем физическим и юридическим лицам при реализации произведенных в Республике Казахстан транспортного средства и (или) самоходной сельскохозяйственной техники, при представлении документа, подтверждающего сдачу на утилизацию вышедших из эксплуатации транспортного средства и (или) самоходной сельскохозяйственной техники, предусматривающего право на получение скидки на приобретение на территории Республики Казахстан транспортного средства и (или) самоходной сельскохозяйственной техники, произведенных в Республике Казахстан.

      3. исключен Законом РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      4. Правила организации сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов, образующихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров), и отходов, образующихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров), для которых на территории Республики Казахстан отсутствуют объекты по обезвреживанию, переработке и (или) утилизации, утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      5. Размеры денежных выплат оператора расширенных обязательств производителей (импортеров) за счет денег, поступивших на его банковский счет от производителей и импортеров, субъектам предпринимательства, осуществляющим сбор, транспортировку, подготовку к повторному использованию, сортировку, обработку, переработку, обезвреживание и (или) утилизацию отходов, образующихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров), утверждаются Правительством Республики Казахстан. Размер выплат рассчитывается оператором расширенных обязательств производителей (импортеров) в соответствии с подпунктом 9) части первой пункта 1 настоящей статьи.

      Сноска. Статья 388 с изменениями, внесенными законами РК от 27.12.2021 № 87-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 389. Полномочия оператора расширенных обязательств производителей (импортеров)

      1. К полномочиям оператора расширенных обязательств производителей (импортеров) относятся:

      1) заключение с производителями (импортерами) договора об организации сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов, образующихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров), на основании типового договора об организации сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов, образующихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров);

      2) сбор утилизационного платежа, перечисляемого производителями (импортерами) на банковский счет оператора расширенных обязательств производителей (импортеров) на основании договора об организации сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов, образующихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров);

      3) осуществление контроля за правильностью исчисления, полнотой и своевременностью перечисления производителями (импортерами) утилизационного платежа;

      4) возврат и (или) зачет в счет предстоящих платежей излишне уплаченных сумм, производимые в установленном оператором расширенных обязательств производителей (импортеров) порядке на основании обращений производителей и импортеров, при условии подтверждения излишне уплаченных сумм не позднее чем за тридцать календарных дней до срока представления оператором расширенных обязательств производителей (импортеров) декларации по корпоративному подоходному налогу, предусмотренного налоговым законодательством Республики Казахстан, за отчетный период, в течение которого внесен утилизационный платеж;

      5) осуществление контроля за правильностью представления документов производителями социально значимых продовольственных товаров на получение компенсации части расходов, связанных с внесением утилизационного платежа производителями (импортерами) полимерной, стеклянной, бумажной, картонной и (или) металлической упаковок, упаковки из комбинированных материалов, применяемых для упаковывания социально значимых продовольственных товаров;

      6) представление отчета в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды о ходе реализации расширенных обязательств производителей (импортеров);

      7) формирование, утверждение, ведение реестра производителей (импортеров), осуществляющих производство на территории Республики Казахстан и (или) ввоз на территорию Республики Казахстан продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров), за исключением производителей и импортеров автомобильных транспортных средств, самоходной сельскохозяйственной техники;

      8) разработка и утверждение правил регистрации и ведения реестра производителей (импортеров), осуществляющих производство на территории Республики Казахстан и (или) ввоз на территорию Республики Казахстан продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров), за исключением производителей и импортеров автомобильных транспортных средств, самоходной сельскохозяйственной техники;

      9) взаимодействие с государственными органами, в том числе в сфере таможенного и налогового законодательства Республики Казахстан, по вопросам, касающимся расширенных обязательств производителей (импортеров);

      10) внедрение в Республике Казахстан технологий сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, обработки, сортировки, переработки и (или) утилизации отходов, строительство заводов (производств) по подготовке к повторному использованию, сортировке, обработке, переработке и (или) утилизации отходов, совершенствование материально-технической базы организаций, осуществляющих сбор, транспортировку, подготовку к повторному использованию, сортировку, обработку, переработку и (или) утилизацию отходов, организацию энергетической утилизации отходов;

      11) при выявлении деяний, содержащих признаки административных правонарушений, производство по которым отнесено в соответствии с Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях к компетенции уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, оператор расширенных обязательств производителей (импортеров) обязан передать имеющиеся по таким правонарушениям материалы в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды;

      12) в целях реализации принципа расширенных обязательств производителей (импортеров) оператор расширенных обязательств производителей (импортеров) вправе получать от уполномоченного органа в области охраны окружающей среды данные для расчета утилизационного платежа из информации о деятельности физических и юридических лиц, на которых распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров);

      13) выдача документа, подтверждающего сдачу на утилизацию вышедших из эксплуатации транспортного средства и (или) самоходной сельскохозяйственной техники, в том числе предусматривающего право на получение скидки на приобретение на территории Республики Казахстан транспортного средства, произведенного в Республике Казахстан;

      14) разработка и утверждение правил и условий выдачи документа, подтверждающего сдачу на утилизацию вышедших из эксплуатации транспортного средства и (или) самоходной сельскохозяйственной техники, в том числе предусматривающего право на получение скидки на приобретение на территории Республики Казахстан транспортного средства, произведенного в Республике Казахстан;

      15) направление денег, поступивших на его банковский счет в виде утилизационного платежа, в соответствии с направлениями, предусмотренными статьей 388 настоящего Кодекса;

      16) разработка и утверждение формы типового договора об организации сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов, образующихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров), и ее (их) упаковки.

      2. Оператор расширенных обязательств производителей (импортеров) производит расходование утилизационного платежа в соответствии со статьей 388 настоящего Кодекса, а также с согласованной с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды стратегией развития деятельности оператора расширенных обязательств производителей (импортеров), которая включает в себя приоритетность использования средств утилизационного платежа на цели, не окупаемые за счет средств, уплачиваемых физическими и юридическими лицами по тарифам на сбор, траспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов в населенных пунктах.

Статья 390. Ответственность участников расширенных обязательств производителей (импортеров)

      1. Производители (импортеры), не заключившие с оператором расширенных обязательств производителей (импортеров) договор об организации сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов, образующихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров), не подавшие заявку в соответствии с правилами реализации расширенных обязательств производителей (импортеров), утвержденными Правительством Республики Казахстан, а также не внесшие или своевременно не внесшие на банковский счет оператора расширенных обязательств производителей (импортеров) деньги в виде утилизационного платежа, несут ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

      2. Требования пункта 1 настоящей статьи в части исчисления утилизационного платежа не распространяются на производителей (импортеров), имеющих собственную систему сбора, переработки и утилизации отходов.

      Производители (импортеры), имеющие собственную систему сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов, за невыполнение и (или) ненадлежащее выполнение требований по обеспечению сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов, образующихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров), несут ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

      3. Оператор расширенных обязательств производителей (импортеров) за нецелевое использование утилизационных платежей, неисполнение или ненадлежащее исполнение возложенных на него обязанностей и функций несет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

Статья 391. Обеспечение прозрачности деятельности оператора расширенных обязательств производителей (импортеров)

      Оператор расширенных обязательств производителей (импортеров):

      1) согласовывает свою стратегию развития деятельности и инвестиционную политику с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды;

      2) Исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      3) направляет в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды ежегодный отчет о ходе реализации расширенных обязательств производителей (импортеров).

      Сноска. Статья 391 с изменением, внесенным Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 392. Исполнение расширенных обязательств производителей (импортеров)

      1. Исполнение расширенных обязательств производителей (импортеров) осуществляется путем заключения между производителями (импортерами) и оператором расширенных обязательств производителей (импортеров) договора об организации сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов, образующихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров), в соответствии с настоящим Кодексом.

      Договор считается заключенным при условии его подписания оператором расширенных обязательств производителей (импортеров) путем размещения на официальном интернет-ресурсе, производителем (импортером) – с момента ввоза или производства продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров).

      2. Производители (импортеры), имеющие собственную систему сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, сортировки, обработки, переработки, обезвреживания и (или) утилизации отходов, в качестве подтверждения исполнения обязательств по расширенным обязательствам производителей (импортеров) в соответствии с порядком, определенным уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, представляют в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды документы, подтверждающие сбор, транспортировку, подготовку к повторному использованию, сортировку, обработку, переработку, обезвреживание и (или) утилизацию отходов, образовавшихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров).

РАЗДЕЛ 20. ОСОБЫЕ ЭКОЛОГИЧЕСКИЕ ТРЕБОВАНИЯ ПО ОТДЕЛЬНЫМ ВИДАМ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ

Статья 393. Общие экологические требования при проектировании зданий, сооружений и их комплексов

      1. Проекты строительства зданий, сооружений и их комплексов, предназначенных для осуществления видов деятельности, в отношении которых в соответствии с настоящим Кодексом проводится обязательная оценка воздействия на окружающую среду, должны содержать решения, обеспечивающие выполнение требований и мер, предусмотренных соответствующим заключением по результатам оценки воздействия на окружающую среду.

      2. Проекты строительства зданий, сооружений и их комплексов, относящихся к объектам I и II категорий, должны содержать решения, обеспечивающие безопасный вывод их из эксплуатации, постутилизацию, рекультивацию земель и меры по переработке, утилизации или удалению образующихся в результате указанных операций отходов.

Статья 394. Общие экологические требования при вводе в эксплуатацию и эксплуатации зданий, сооружений и их комплексов

      1. Ввод в эксплуатацию зданий, сооружений и их комплексов осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан об архитектурной, градостроительной и строительной деятельности.

      2. Не допускается ввод в эксплуатацию зданий, сооружений и их комплексов, относящихся к объектам I и II категорий, если на момент ввода в эксплуатацию не обеспечивается соблюдение на таких объектах соответствующих нормативов допустимого антропогенного воздействия на окружающую среду, установленных экологическим разрешением.

      3. Запрещаются ввод в эксплуатацию и эксплуатация входящих в состав объекта I или II категории зданий, сооружений и их комплексов без предусмотренных проектом строительства сооружений, установок и оборудования, предназначенных для очистки и (или) обезвреживания выбросов и сбросов, а также управления отходами.

Статья 395. Общие экологические требования при авариях

      1. При ухудшении качества окружающей среды, которое вызвано аварийными выбросами или сбросами и при котором создается угроза жизни и (или) здоровью людей, принимаются экстренные меры по защите населения в соответствии с законодательством Республики Казахстан о гражданской защите.

      2. При возникновении аварийной ситуации на объектах I и II категорий, в результате которой происходит или может произойти нарушение установленных экологических нормативов, оператор объекта безотлагательно, но в любом случае в срок не более двух часов с момента обнаружения аварийной ситуации обязан сообщить об этом в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды и предпринять все необходимые меры по предотвращению загрязнения окружающей среды вплоть до частичной или полной остановки эксплуатации соответствующих стационарных источников или объекта в целом, а также по устранению негативных последствий для окружающей среды, вызванных такой аварийной ситуацией.

Статья 396. Экологические требования к военным и оборонным объектам, военной деятельности

      Экологические требования, установленные настоящим Кодексом, распространяются на военные и оборонные объекты и военную деятельность, за исключением особых ситуаций, предусмотренных законодательством Республики Казахстан.

Статья 397. Экологические требования при проведении операций по недропользованию

      1. Проектные документы для проведения операций по недропользованию должны предусматривать следующие меры, направленные на охрану окружающей среды:

      1) применение методов, технологий и способов проведения операций по недропользованию, обеспечивающих максимально возможное сокращение площади нарушаемых и отчуждаемых земель (в том числе опережающее до начала проведения операций по недропользованию строительство подъездных автомобильных дорог по рациональной схеме, применение кустового способа строительства скважин, применение технологий с внутренним отвалообразованием, использование отходов производства в качестве вторичных ресурсов, их переработка и утилизация, прогрессивная ликвидация последствий операций по недропользованию и другие методы) в той мере, в которой это целесообразно с технической, технологической, экологической и экономической точек зрения, что должно быть обосновано в проектном документе для проведения операций по недропользованию;

      2) по предотвращению техногенного опустынивания земель в результате проведения операций по недропользованию;

      3) по предотвращению загрязнения недр, в том числе при использовании пространства недр;

      4) по охране окружающей среды при приостановлении, прекращении операций по недропользованию, консервации и ликвидации объектов разработки месторождений в случаях, предусмотренных Кодексом Республики Казахстан "О недрах и недропользовании";

      5) по предотвращению ветровой эрозии почвы, отвалов вскрышных и вмещающих пород, отходов производства, их окисления и самовозгорания;

      6) по изоляции поглощающих и пресноводных горизонтов для исключения их загрязнения;

      7) по предотвращению истощения и загрязнения подземных вод, в том числе применение нетоксичных реагентов при приготовлении промывочных жидкостей;

      8) по очистке и повторному использованию буровых растворов;

      9) по ликвидации остатков буровых и горюче-смазочных материалов экологически безопасным способом;

      10) по очистке и повторному использованию нефтепромысловых стоков в системе поддержания внутрипластового давления месторождений углеводородов.

      2. При проведении операций по недропользованию недропользователи обязаны обеспечить соблюдение решений, предусмотренных проектными документами для проведения операций по недропользованию, а также следующих требований:

      1) конструкции скважин и горных выработок должны обеспечивать выполнение требований по охране недр и окружающей среды;

      2) при бурении и выполнении иных работ в рамках проведения операций по недропользованию с применением установок с дизель-генераторным и дизельным приводом выброс неочищенных выхлопных газов в атмосферный воздух от таких установок должен соответствовать их техническим характеристикам и экологическим требованиям;

      3) при строительстве сооружений по недропользованию на плодородных землях и землях сельскохозяйственного назначения в процессе проведения подготовительных работ к монтажу оборудования снимается и отдельно хранится плодородный слой для последующей рекультивации территории;

      4) для исключения перемещения (утечки) загрязняющих веществ в воды и почву должна предусматриваться инженерная система организованного накопления и хранения отходов производства с гидроизоляцией площадок;

      5) в случаях строительства скважин на особо охраняемых природных территориях необходимо применять только безамбарную технологию;

      6) при проведении операций по разведке и (или) добыче углеводородов должны предусматриваться меры по уменьшению объемов размещения серы в открытом виде на серных картах и снижению ее негативного воздействия на окружающую среду;

      7) при проведении операций по недропользованию должны проводиться работы по утилизации шламов и нейтрализации отработанного бурового раствора, буровых, карьерных и шахтных сточных вод для повторного использования в процессе бурения, возврата в окружающую среду в соответствии с установленными требованиями;

      8) при применении буровых растворов на углеводородной основе (известково-битумных, инвертно-эмульсионных и других) должны быть приняты меры по предупреждению загазованности воздушной среды;

      9) захоронение пирофорных отложений, шлама и керна в целях исключения возможности их возгорания или отравления людей должно производиться согласно проекту и по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды, государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения и местными исполнительными органами;

      10) ввод в эксплуатацию сооружений по недропользованию производится при условии выполнения в полном объеме всех экологических требований, предусмотренных проектом;

      11) после окончания операций по недропользованию и демонтажа оборудования проводятся работы по восстановлению (рекультивации) земель в соответствии с проектными решениями, предусмотренными планом (проектом) ликвидации;

      12) буровые скважины, в том числе самоизливающиеся, а также скважины, не пригодные к эксплуатации или использование которых прекращено, подлежат оборудованию недропользователем регулирующими устройствами, консервации или ликвидации в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан;

      13) бурение поглощающих скважин допускается при наличии положительных заключений уполномоченных государственных органов в области охраны окружающей среды, использования и охраны водного фонда, по изучению недр, государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения, выдаваемых после проведения специальных обследований в районе предполагаемого бурения этих скважин;

      14) консервация и ликвидация скважин в пределах контрактных территорий осуществляются в соответствии с законодательством Республики Казахстан о недрах и недропользовании.

      3. Запрещаются:

      1) допуск буровых растворов и материалов в пласты, содержащие хозяйственно-питьевые воды;

      2) бурение поглощающих скважин для сброса промышленных, лечебных минеральных и теплоэнергетических сточных вод в случаях, когда эти скважины могут являться источником загрязнения водоносного горизонта, пригодного или используемого для хозяйственно-питьевого водоснабжения или в лечебных целях;

      3) устройство поглощающих скважин и колодцев в зонах санитарной охраны источников водоснабжения;

      4) сброс в поглощающие скважины и колодцы отработанных вод, содержащих радиоактивные вещества.

Статья 398. Экологические требования при разведке и добыче на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан

      1. Бурение скважин должно осуществляться на основе передовых апробированных принципов и методов, принятых в международной практике в области охраны окружающей среды, при проведении операций по разведке и (или) добыче углеводородов на море.

      2. Места для размещения морских буровых платформ в пределах контрактной территории должны выбираться с учетом максимально возможного сохранения окружающей среды морских районов, имеющих перспективное значение для рыболовного промысла, сохранения и воспроизводства ценных видов рыб и других объектов водного промысла.

      3. Проведение буровых работ с буровой баржи или платформы при наличии ледового покрова в акватории, доступной для судоходства, должно осуществляться при постоянном присутствии корабля ледокольного типа с оборудованием, необходимым для локализации возможного разлива углеводородов. Требование, указанное в настоящем пункте, не распространяется на бурение скважин с искусственных островов.

      4. Запрещается в тяжелых ледовых условиях на море проведение вскрытия продуктивного горизонта подсолевой толщи и испытания скважин с предполагаемым экстремальным давлением и высоким содержанием сероводорода.

      5. При проведении операций по добыче углеводородов на море недропользователь обязан проводить мониторинг производственного процесса путем наблюдения и замеров на устьях скважин в порядке, определенном уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      6. При проведении операций по разведке и (или) добыче углеводородов на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан недропользователь должен обеспечить мероприятия по предупреждению, локализации и ликвидации аварийных разливов.

      7. При возникновении аварийных разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан должны применяться оптимальные методы его ликвидации на основе анализа суммарной экологической пользы.

      Анализ суммарной экологической пользы представляет собой подход к отбору оптимальных методов ликвидации разливов нефти, направленный на максимальную защиту здоровья людей и охрану окружающей среды.

      Отбор оптимальных методов ликвидации разливов нефти проводится на основе анализа суммарной экологической пользы для максимальной защиты здоровья людей и охраны окружающей среды.

      Согласование оптимальных методов ликвидации разливов нефти на основе анализа суммарной экологической пользы уполномоченными органами в области охраны окружающей среды, охраны, воспроизводства и использования животного мира, использования и охраны водного фонда, водоснабжения, водоотведения, государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения требуется только для:

      1) сжигания нефтяного пятна при отдаленности от населенного пункта не более пяти километров;

      2) применения хердеров в целях локализации нефтяного пятна, подлежащего сжиганию;

      3) применения диспергентов при глубине воды менее десяти метров и расстоянии от берега менее одного километра.

      В иных случаях отбор оптимальных методов ликвидации разливов нефти осуществляется по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      О любом применении диспергентов, хердеров или сжигании нефтяного пятна необходимо информировать уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

      Правила определения, согласования и принятия решения о выборе оптимальных методов ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан на основе анализа суммарной экологической пользы утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      8. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды:

      1) согласовывает оптимальные методы ликвидации разливов нефти на основе предварительного и оперативного анализа суммарной экологической пользы;

      2) разрабатывает и утверждает методику проведения анализа суммарной экологической пользы;

      3) утверждает перечень рекомендуемых наилучших международных практик по вопросам анализа суммарной экологической пользы и методам ликвидации разливов нефти на море.

      9. Уполномоченные органы в области охраны, воспроизводства и использования животного мира, использования и охраны водного фонда, водоснабжения, водоотведения, государственный орган в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения согласовывают оптимальные методы ликвидации разливов нефти на море в случаях, установленных правилами определения, согласования и принятия решения о выборе оптимальных методов ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан на основе анализа суммарной экологической пользы.

      10. При ликвидации аварийных разливов нефти на море и внутренних водоемах применяются диспергенты и хердеры, включенные в перечень, утверждаемый уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Перечень диспергентов и хердеров для ликвидации аварийных разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан, порядок включения диспергентов и хердеров в перечень диспергентов и хердеров для ликвидации аварийных разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Диспергенты – смесь поверхностно-активных веществ и растворителей, позволяющих нефтяному пятну разбиваться на мелкие капли, которые могут более эффективно смешиваться с водой, оставаясь в ее толще до разрушения под воздействием естественных процессов.

      Методику по определению диспергентов для включения их в перечень диспергентов для ликвидации аварийных разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан утверждает уполномоченный орган в области охраны окружающей среды.

      Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды утверждает методику определения хердеров для включения в перечень диспергентов и хердеров для ликвидации аварийных разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан.

      11. Разработка карт экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан (далее – карты экологической чувствительности) обеспечивается уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и включает мероприятия по сбору, хранению, обработке (учету и систематизации), анализу.

      Карта экологической чувствительности определяет расположение социально-экономических объектов, объектов окружающей среды, имеющих высокую экологическую ценность, и их индекс чувствительности с учетом сезонности для определения приоритетности защиты и очистки при ликвидации разливов нефти на море.

      Карта экологической чувствительности формируется на программном обеспечении, дополняется и обновляется периодически не реже одного раза в год.

      12. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды утверждает:

      1) правила разработки карты экологической чувствительности и принятия решения по определению индекса чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан;

      2) карту экологической чувствительности с индексами чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан по согласованию с уполномоченными органами в области охраны, воспроизводства и использования животного мира, использования и охраны водного фонда, водоснабжения, водоотведения, государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения;

      3) методологию разработки карты экологической чувствительности для ликвидации разливов нефти на море, внутренних водоемах и в предохранительной зоне Республики Казахстан.

Статья 399. Экологические требования при проведении операций по недропользованию в пределах предохранительной зоны Республики Казахстан

      1. Недропользователь, осуществляющий операции по недропользованию в пределах предохранительной зоны Республики Казахстан, обязан проводить их таким образом, чтобы предотвратить или максимально снизить загрязнение моря в случае подъема уровня вод.

      2. Недропользователь, осуществляющий операции по недропользованию в пределах предохранительной зоны Республики Казахстан, несет ответственность за ущерб и убытки, нанесенные окружающей среде, физическим или юридическим лицам, в случае загрязнения моря с его контрактной территории вне зависимости от вины недропользователя.

Статья 400. Экологические требования при обращении с серой, образующейся при проведении операций по разведке и (или) добыче углеводородов

      1. Размещение и хранение в открытом виде серы технической газовой, образующейся при проведении операций по разведке и (или) добыче углеводородов, допускаются на специальных площадках, оборудованных в соответствии с экологическими и санитарно-эпидемиологическими требованиями, а также требованиями пожарной и промышленной безопасности.

      2. При обращении с серой технической газовой должно быть обеспечено соблюдение экологических требований, предусмотренных правилами, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

Статья 401. Экологические требования при проектировании, прокладке и эксплуатации подводных трубопроводов и кабелей

      1. Выбор месторасположения трассы, конструкции, оборудования, технологии и технических средств для строительства и эксплуатации каждого конкретного объекта должен производиться на альтернативной основе в целях уменьшения негативного воздействия на окружающую среду.

      2. Запрещаются производство буровзрывных работ и сейсморазведка с пневматическими и другими детонирующими источниками возбуждения упругих волн (сейсмических сигналов) на расстоянии менее пятисот метров от трассы подводных трубопроводов и кабелей.

      3. Запрещаются буксировка сейсмических кос и траление рыболовецкими судами с пересечением трасс подводных трубопроводов и кабелей.

      4. Проектирование подлежащих строительству трубопроводов и сопутствующих инженерных сооружений должно обеспечить:

      высокую степень их надежности, безопасности, защиты и контроля за их техническим состоянием;

      возможность оперативного реагирования на непредвиденные ситуации;

      оперативность и качество ремонтно-восстановительных работ;

      минимальное негативное воздействие на окружающую среду.

      5. Проект в обязательном порядке должен содержать самостоятельный раздел "Охрана окружающей среды", соответствующий требованиям строительных, санитарно-эпидемиологических норм и правил, а также инструктивным документам уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

      6. Ответственность за полноту и достоверность проектно-сметной документации несут заказчик и разработчик проекта.

      7. В проектах на прокладку трубопроводов необходимо предусматривать меры по их охране при сооружении и последующей эксплуатации. На каждом этапе строительства и при эксплуатации трубопроводов, транспортирующих углеводородное сырье и продукты его переработки, должны приниматься меры по защите и охране окружающей среды, а также трубопроводов, относящихся к объектам повышенного риска.

      8. Места пересечения трубопроводов с судоходными реками и каналами должны обозначаться на берегах навигационными знаками. Навигационные знаки при строительстве магистрального трубопровода устанавливаются в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области внутреннего водного транспорта.

      9. Для исключения возможности повреждения трубопроводов при любом виде их прокладки устанавливаются охранные зоны:

      вдоль подводных переходов – в виде участка водного пространства от водной поверхности до дна, заключенного между параллельными плоскостями, отстоящими от осей крайних ниток переходов на сто метров с каждой стороны;

      вокруг технологических установок подготовки продукции к транспортировке, головных и промежуточных, перекачивающих и наливных насосных станций, резервуарных парков, компрессорных и газораспределительных станций, узлов измерения продукции, наливных и сливных эстакад, пунктов подогрева нефти и нефтепродуктов – в виде участка земли, ограниченного замкнутой линией, отстоящей от границ территории указанных объектов на сто метров во все стороны.

      10. Материалы, координаты фактического положения трубопровода с привязкой охранных зон, входящих в его состав коммуникаций и объектов должны быть переданы в соответствующие местные исполнительные органы и Государственную корпорацию "Правительство для граждан" для внесения их в государственный земельный кадастр.

      11. В охранных зонах трубопроводов запрещается производить действия, которые могут нарушить нормальную их эксплуатацию либо привести к повреждению:

      перемещать, засыпать и ломать опознавательные навигационные знаки, контрольно-измерительные пункты;

      открывать люки, калитки и двери необслуживаемых пунктов кабельной связи, ограждений узлов линейной арматуры, установки катодной и дренажной защиты, линейных и смотровых колодцев и других линейных устройств, открывать и закрывать краны и задвижки, отключать или включать средства связи, энергоснабжения и телемеханики трубопроводов;

      устраивать свалки, выливать растворы кислот, солей и щелочей;

      разрушать берегоукрепительные сооружения, водопропускные устройства, земляные и иные сооружения (устройства), предохраняющие трубопроводы от разрушения, а прилегающую территорию и окружающую местность – от аварийного разлива транспортируемой продукции;

      бросать якоря, проходить с отданными якорями, цепями, лотами, волокушами и тралами, производить дноуглубительные и землечерпальные работы;

      разводить огонь или размещать открытые или закрытые источники огня.

      12. В охранных зонах трубопроводов без письменного разрешения собственника магистрального трубопровода запрещается производство любых работ, в том числе геолого-съемочных, геологоразведочных, поисковых, геодезических и других изыскательских работ, связанных с устройством скважин, шурфов и взятием проб грунта, а также взрывных работ. Письменное разрешение на производство взрывных работ в охранных зонах трубопроводов выдается только после представления организацией, производящей эти работы, соответствующих материалов, предусмотренных правилами обеспечения промышленной безопасности для опасных производственных объектов.

      13. При аварийных разливах нефти и воды, содержащих сероводород, их следует немедленно после достижения безопасного для персонала, осуществляющего соответствующие работы, уровня содержания сероводорода собрать и на месте нейтрализовать или вывезти для захоронения.

      14. В местах пересечения газо-, нефте-, конденсатопроводами железнодорожных и водных путей, автомобильных дорог, оврагов и других естественных препятствий, на углах поворотов, в пунктах возможного скопления людей, на технологических узлах газо-, нефте-, конденсатопроводов выставляются соответствующие знаки безопасности и надписи. Для перечисленных мест в проекте должны быть предусмотрены дополнительные мероприятия, исключающие или уменьшающие опасность выбросов, сливов, разливов.

Статья 402. Экологические требования к деятельности по производству, ввозу, вывозу, использованию и уничтожению стойких органических загрязнителей и хлорсодержащих отходов

      1. Стойкие органические загрязнители – предусмотренные международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан, наиболее опасные органические соединения, устойчивые к разложению, характеризующиеся биоаккумуляцией и являющиеся объектом трансграничного переноса по воздуху, воде и мигрирующими видами, а также осаждающиеся на большом расстоянии от источника их выброса, накапливаясь в экосистемах суши и водных экосистемах, вызывающие разрушение иммунной, эндокринной систем живых организмов и различные заболевания, включая онкологические.

      2. Стойкие органические загрязнители подлежат уничтожению экологически безопасным способом.

      3. Запрещается использование технологий для уничтожения стойких органических загрязнителей и хлорсодержащих отходов без комплексной очистки отходящих газов. Комплексная очистка отходящих газов должна обеспечивать содержание диоксинов и фуранов в очищенных отходящих газах в концентрациях не выше 0,1 нанограмма на кубический метр.

      4. В местах, связанных с производством и переработкой продовольствия или кормов, запрещается использование стойких органических загрязнителей.

      5. Запрещаются производство и использование пестицидов, в составе которых имеются стойкие органические загрязнители, предусмотренные международными договорами Республики Казахстан. Экспорт и импорт данных веществ разрешаются только для целей их уничтожения.

      6. Обращение со стойкими органическими загрязнителями регулируется правилами обращения со стойкими органическими загрязнителями и содержащими их отходами, утвержденными уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      7. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды обеспечивает реализацию международных договоров Республики Казахстан о стойких органических загрязнителях.

Статья 403. Экологические требования к осуществлению генно-инженерной деятельности, производству, применению и распространению продуктов современной биотехнологии

      1. Под генетически модифицированным организмом понимается любой организм (в том числе микроорганизм), за исключением организма человека, обладающий новой комбинацией генетического материала, полученной благодаря использованию современной биотехнологии.

      2. Под современной биотехнологией понимается применение:

      1) методов in vitro с использованием нуклеиновых кислот, включая рекомбинантную дезоксирибонуклеиновую кислоту (ДНК) и прямую инъекцию нуклеиновых кислот в клетки или органеллы; или

      2) методов, основанных на слиянии клеток организмов с разным таксономическим статусом, которые позволяют преодолеть естественные физиологические репродуктивные или рекомбинационные барьеры и не являются методами, традиционными для выведения и селекции.

      3. Под микроорганизмом понимается любое микробиологическое образование, клеточное или неклеточное, которое способно к репликации или передаче генетического материала, включая вирусы, вироиды, животные и растительные клетки в культуре.

      4. Под преднамеренным высвобождением генетически модифицированных организмов в окружающую среду понимается любая намеренная интродукция (выпуск) в окружающую среду генетически модифицированных организмов или комбинации генетически модифицированных организмов, для которой (которого) не используются какие-либо специальные меры изоляции (сдерживания) для ограничения контакта с генетически модифицированными организмами и обеспечения высокой степени безопасности населения в целом и окружающей среды.

      При преднамеренном высвобождении генетически модифицированных организмов в окружающую среду должны соблюдаться следующие требования:

      1) преднамеренное высвобождение генетически модифицированных организмов в окружающую среду в любом новом месте осуществляется только при наличии положительных заключений санитарно-эпидемиологической экспертизы и после внесения генетически модифицированных организмов в реестр (перечень) генетически модифицированных организмов и продуктов;

      2) в процессе принятия решений в отношении преднамеренного высвобождения генетически модифицированных организмов в окружающую среду ни при каких обстоятельствах не может считаться конфиденциальной следующая информация: общее описание генетически модифицированного организма; наименование и адрес субъекта, планирующего осуществить преднамеренное высвобождение генетически модифицированных организмов в окружающую среду; место расположения участка, где планируется осуществить преднамеренное высвобождение генетически модифицированных организмов в окружающую среду; предполагаемые виды использования генетически модифицированных организмов; документация оценки воздействия на окружающую среду; заключения санитарно-эпидемиологической экспертизы; результаты участия общественности; содержание решения, санкционирующего преднамеренное высвобождение генетически модифицированных организмов в окружающую среду, и его обоснование;

      3) должны быть обеспечены меры по недопущению неконтролируемого распространения генетически модифицированных организмов.

      5. Под реализацией (размещением) генетически модифицированных организмов на рынке понимается предоставление генетически модифицированных организмов третьим сторонам за плату или бесплатно.

      При первичной реализации (размещении) генетически модифицированных организмов на рынке должны соблюдаться следующие требования:

      1) первичная реализация (размещение) генетически модифицированных организмов на рынке осуществляется только после проведения оценки экологических рисков и рисков для здоровья людей и внесения генетически модифицированных организмов в реестр (перечень) генетически модифицированных организмов и продуктов;

      2) в процессе принятия решений в отношении первичной реализации (размещения) генетически модифицированных организмов на рынке ни при каких обстоятельствах не может считаться конфиденциальной следующая информация: общее описание генетически модифицированного организма; наименование и адрес субъекта, планирующего осуществить первичную реализацию (размещение) генетически модифицированных организмов на рынке; предполагаемые виды использования генетически модифицированных организмов; документация оценки экологических рисков и рисков для здоровья людей; описание мер, предусмотренных для предотвращения, снижения воздействия на окружающую среду и (или) здоровье людей, включая предложения по экологическому мониторингу; результаты участия общественности; содержание решения, санкционирующего первичную реализацию (размещение) генетически модифицированных организмов на рынке, и его обоснование;

      3) должны быть обеспечены меры по недопущению неконтролируемого распространения генетически модифицированных организмов.

      6. Под использованием генетически модифицированных организмов в замкнутых системах понимается любая деятельность, осуществляемая в пределах какого-либо предприятия, установки или иного физического объекта, связанная с генетически модифицированными организмами, в отношении которых используются специальные меры изоляции (сдерживания), эффективно ограничивающие их контакт с внешней средой и воздействие на нее.

      При использовании генетически модифицированных организмов в замкнутых системах должны соблюдаться следующие требования:

      1) создание новых штаммов микроорганизмов и выведение генетически модифицированных организмов осуществляются при наличии положительного заключения санитарно-эпидемиологической экспертизы, выданного в соответствии с Едиными санитарно-эпидемиологическими и гигиеническими требованиями к товарам, подлежащим санитарно-эпидемиологическому надзору (контролю), утвержденными решением комиссии Таможенного союза от 28 мая 2010 года № 299, о безопасности созданных новых штаммов микроорганизмов, в том числе генетически модифицированных микроорганизмов (отсутствие патогенности, вирулентности, токсичности и аллергенности);

      2) в процессе принятия решений в отношении использования генетически модифицированных организмов в замкнутых системах ни при каких обстоятельствах не может считаться конфиденциальной следующая информация: общее описание генетически модифицированного организма; наименование и адрес субъекта, планирующего осуществить использование генетически модифицированных организмов в замкнутых системах; место расположения предприятия, установки или иного физического объекта, где планируется осуществить использование генетически модифицированных организмов в замкнутых системах; документация оценки воздействия на окружающую среду; заключения санитарно-эпидемиологической экспертизы; описание специальных мер изоляции (сдерживания); содержание плана мероприятий на случай непредвиденных (чрезвычайных) обстоятельств, связанных с непреднамеренным высвобождением генетически модифицированных организмов в окружающую среду и возникновением опасности причинения ущерба окружающей среде и (или) здоровью человека; результаты участия общественности; содержание решения, санкционирующего использование генетически модифицированных организмов в замкнутых системах, и его обоснование;

      3) должны быть обеспечены меры по недопущению непреднамеренного высвобождения генетически модифицированных организмов в окружающую среду;

      4) должен быть разработан план мероприятий на случай непредвиденных (чрезвычайных) обстоятельств, связанных с непреднамеренным высвобождением генетически модифицированных организмов в окружающую среду и возникновением опасности причинения ущерба окружающей среде и (или) здоровью человека.

      7. Государственные органы в случае неминуемой угрозы деятельности, связанной с генетически модифицированными организмами, для окружающей среды и (или) здоровья населения в кратчайшие сроки распространяют среди заинтересованной общественности необходимую информацию, которая может предоставить ей возможность принять меры или уменьшить ущерб от такой угрозы.

      8. Под генетически модифицированными продуктами понимаются продукты, в том числе сельскохозяйственная продукция, пищевые продукты и корма, технология производства которых предусматривает использование генетически модифицированных организмов на любом этапе.

      Использование в Республике Казахстан генетически модифицированных продуктов допускается только в рамках перечня, утвержденного уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и государственным органом в области санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

      9. Генетически модифицированные продукты вносятся в реестр (перечень) генетически модифицированных организмов и продуктов.

      10. Маркировке в соответствии с техническими регламентами подлежат все пищевые продукты, корма и кормовые добавки, содержащие или состоящие, или полученные из генетически модифицированных организмов.

      Целью маркировки является информирование потребителей о фактических свойствах продукта, корма или кормовой добавки.

      Если маркировка невозможна или не требуется в соответствии с техническими регламентами, то информация о фактических свойствах генетически модифицированного продукта указывается в сопроводительных документах.

      11. Сельскохозяйственные производители должны посредством маркировки информировать покупателя их урожая о том, что покупатель приобретает генетически модифицированный продукт, и вести реестр покупателей, которым они поставляют свою продукцию.

      12. Государственные органы обеспечивают распространение информации о существующих требованиях к маркировке генетически модифицированных пищевых продуктов, кормов и кормовых добавок.

      Система маркировки генетически модифицированных продуктов основана на возможности обнаружить генетически модифицированные дезоксирибонуклеиды или белки в конечном пищевом продукте.

      13. Лицо, осуществляющее деятельность по производству и использованию генетических модифицированных продуктов и организмов, обязано:

      1) пользоваться системами и процедурами определения откуда и куда поступают генетически модифицированные продукты;

      2) по генетически модифицированным организмам, предназначенным к намеренному выпуску в окружающую среду, передать в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды и государственный орган в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения подробную информацию об их особенностях;

      3) по генетически модифицированным организмам, предназначенным в пищу, корм или для переработки, передавать в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды декларацию о том, что продукт должен использоваться только как пища, корм или для переработки, с описанием особенностей генетически модифицированных организмов, которые продукт может содержать;

      4) в отношении пищевых продуктов и кормов, получаемых из генетически модифицированных организмов, информировать покупателей путем маркировки о том, что продукт получен из генетически модифицированных организмов;

      5) сохранять информацию о производстве и использовании генетически модифицированных продуктов и организмов в течение пяти лет и предоставлять ее в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды и государственный орган в области санитарно-эпидемиологического благополучия населения по их требованию.

РАЗДЕЛ 21. ЗОНЫ ЧРЕЗВЫЧАЙНОЙ ЭКОЛОГИЧЕСКОЙ СИТУАЦИИ И ЗОНЫ ЭКОЛОГИЧЕСКОГО БЕДСТВИЯ

Статья 404. Чрезвычайная экологическая ситуация и экологическое бедствие

      1. Чрезвычайная экологическая ситуация – экологическая обстановка, возникшая на участке территории или акватории, где в результате антропогенной деятельности или естественных природных процессов происходят устойчивые негативные изменения окружающей среды, угрожающие жизни и (или) здоровью людей, состоянию естественных экологических систем, генетических фондов растений и животных.

      Для целей настоящего пункта под угрозой здоровью населения понимается увеличение частоты обратимых нарушений здоровья, связанных с загрязнением окружающей среды.

      2. Экологическое бедствие – экологическая обстановка, возникшая на участке территории, где в результате антропогенной деятельности или естественных природных процессов произошли глубокие необратимые изменения окружающей среды, повлекшие за собой существенное ухудшение здоровья населения, разрушение естественных экологических систем и (или) ухудшение состояния растительного и животного мира.

      Для целей настоящего пункта под существенным ухудшением здоровья населения понимается увеличение количества необратимых и не совместимых с жизнью нарушений здоровья, изменений структуры причин смерти и появлений специфических заболеваний, вызванных загрязнением окружающей среды, а также существенное увеличение частоты обратимых нарушений здоровья, связанных с загрязнением окружающей среды.

      3. Отнесение территории (акватории) к зоне чрезвычайной экологической ситуации или зоне экологического бедствия осуществляется в целях определения причин сложившейся экологической обстановки и разработки обоснованных неотложных мер по стабилизации и снижению степени экологического неблагополучия, снижению уровня воздействия антропогенной деятельности на окружающую среду, проведению оперативных мер по восстановлению окружающей среды и минимизации негативных последствий для жизни и (или) здоровья населения.

Статья 405. Порядок объявления отдельных территорий (акваторий) зоной чрезвычайной экологической ситуации или зоной экологического бедствия

      1. В целях изучения территории (акватории), которую предполагается объявить зоной чрезвычайной экологической ситуации или зоной экологического бедствия, создается комиссия.

      2. Создание комиссии вправе инициировать местные исполнительные органы и иные государственные органы в пределах своей компетенции на основании обращений:

      1) жителей, проживающих на территории с предполагаемой неблагополучной экологической обстановкой;

      2) депутатов Парламента Республики Казахстан и местных представительных органов;

      3) некоммерческих организаций.

      3. В состав комиссии входят депутаты местных представительных органов, представители уполномоченных органов в области охраны окружающей среды, образования и науки, здравоохранения, индустрии, торговли, энергетики и минеральных ресурсов, сельского хозяйства, труда и социальной защиты населения, в сфере гражданской защиты, местных исполнительных органов соответствующей административно-территориальной единицы и другие заинтересованные физические и юридические лица.

      4. Комиссия осуществляет сбор и анализ материалов в целях определения:

      1) экологического состояния территории;

      2) причин возникновения неблагополучной экологической ситуации;

      3) границ территории, подвергшейся той или иной степени деградации;

      4) ущерба, возможности ухудшения предполагаемой неблагополучной экологической ситуации;

      5) необходимых мер по устранению причин предполагаемой неблагополучной экологической ситуации;

      6) средств, необходимых для ликвидации последствий неблагополучной экологической ситуации в целях устранения факторов, обусловивших ее возникновение;

      7) видов антропогенной деятельности, обусловивших возникновение неблагополучной экологической ситуации.

      5. В случае недостаточности имеющихся материалов комиссия вносит предложение в соответствующий государственный орган о необходимости проведения дополнительных исследований.

      6. Материалы обследования территории с заключением уполномоченных органов в области здравоохранения, образования и науки передаются в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды для проведения государственной экологической экспертизы.

      7. В заключении государственной экологической экспертизы должен содержаться вывод о признании или непризнании территории зоной чрезвычайной экологической ситуации или зоной экологического бедствия.

      8. На основании положительного заключения государственной экологической экспертизы уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, а также заключений уполномоченных государственных органов в области здравоохранения, образования и науки территория объявляется:

      1) зоной чрезвычайной экологической ситуации – решением уполномоченного органа в области охраны окружающей среды;

      2) зоной экологического бедствия – законом Республики Казахстан.

      9. В нормативных правовых актах, перечисленных в пункте 8 настоящей статьи, указываются:

      1) границы зоны чрезвычайной экологической ситуации или зоны экологического бедствия;

      2) сроки объявления зоны чрезвычайной экологической ситуации или зоны экологического бедствия;

      3) правовой режим зоны чрезвычайной экологической ситуации или зоны экологического бедствия;

      4) меры по стабилизации и снижению уровня неблагополучной экологической ситуации на соответствующей территории либо указание на необходимость их разработки;

      5) порядок отнесения граждан к категории пострадавших вследствие чрезвычайной экологической ситуации или экологического бедствия и меры их социальной защиты.

      10. Мероприятия по восстановлению (воспроизводству) природных ресурсов, улучшению качества окружающей среды, медицинской помощи населению разрабатываются и осуществляются дифференцированно.

      Сноска. Статья 405 с изменениями, внесенными законами РК от 27.12.2021 № 87-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 406. Оценка экологической обстановки территорий

      1. Оценка экологической обстановки территорий производится на основании основных видов критериев с использованием дополнительных или вспомогательных видов критериев.

      2. Критерии оценки экологической обстановки территорий – совокупность показателей, характеризующих ухудшение состояния здоровья населения и качества окружающей среды.

      3. Определение зоны чрезвычайной экологической ситуации или зоны экологического бедствия осуществляется по одному или нескольким основным и дополнительным показателям, отражающим более высокую степень неблагополучной экологической обстановки.

      4. Критерии оценки экологической обстановки территорий устанавливаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      5. При разработке критериев оценки экологической обстановки территорий учитываются результаты общественного экологического контроля при их наличии.

      Сноска. Статья 406 с изменением, внесенным Законом РК от 02.10.2023 № 31-VIII (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Статья 407. Правовой режим зоны чрезвычайной экологической ситуации или зоны экологического бедствия

      1. В случае установления на определенной территории правового режима зоны чрезвычайной экологической ситуации или зоны экологического бедствия могут вводиться следующие меры:

      1) прекращение либо ограничение деятельности объектов, послужившей причиной возникновения неблагополучной экологической обстановки;

      2) принятие оперативных мер по восстановлению (воспроизводству) компонентов природной среды, улучшению качества окружающей среды;

      3) отселение населения из мест, опасных для проживания людей, с обязательным предоставлением им помещений для постоянного или временного проживания;

      4) установление карантина и осуществление других обязательных санитарно-противоэпидемических мероприятий;

      5) совершение необходимых действий по оказанию помощи животным в случае их заболевания, угрозы их гибели;

      6) установление особого режима въезда и выезда, ограничение движения транспортных средств;

      7) установление временного запрета строительства новых и расширения действующих предприятий и других объектов, деятельность которых не связана с ликвидацией чрезвычайной экологической ситуации или обеспечением жизнедеятельности населения;

      8) ввод особого порядка распределения продуктов питания для пострадавших лиц вследствие неблагоприятной экологической обстановки;

      9) запрет строительства и функционирования объектов, которые признаны представляющими повышенную экологическую опасность;

      10) установление временного запрета на применение в деятельности особо опасных веществ (химических, радиоактивных, токсичных, взрывоопасных, горючих, биологических), средств защиты растений, совокупность свойств и (или) особенности состояния которых могут ухудшить экологическую ситуацию в такой зоне;

      11) запрет на функционирование объектов оздоровительного, курортного назначения;

      12) запрет или ограничение осуществления любой другой деятельности, которая представляет повышенную экологическую опасность для людей, растительного, животного мира и других природных объектов.

      2. Государственные органы и местные исполнительные органы в пределах своей компетенции обеспечивают правовой режим в зоне чрезвычайной экологической ситуации или зоне экологического бедствия и выполнение мероприятий, предусмотренных соответствующим нормативным правовым актом, которым территория (акватория) была объявлена зоной чрезвычайной экологической ситуации или зоной экологического бедствия, и принятыми в соответствии с ним документами Системы государственного планирования в Республике Казахстан.

Статья 408. Возмещение вреда лицам, пострадавшим вследствие чрезвычайной экологической ситуации или экологического бедствия

      Лица, пострадавшие вследствие чрезвычайной экологической ситуации или экологического бедствия, имеют право на возмещение причиненного им вреда, а также на социальную защиту в соответствии с законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 409. Мониторинг экологической обстановки в зоне чрезвычайной экологической ситуации и зоне экологического бедствия

      1. Мониторинг экологической обстановки включает в себя специальные наблюдения за состоянием окружающей среды и здоровья населения и соответствующие исследования.

      2. Объектами мониторинга экологической обстановки в зоне чрезвычайной экологической ситуации и зоне экологического бедствия являются:

      1) факторы, приведшие к возникновению чрезвычайной экологической ситуации или экологического бедствия;

      2) негативные изменения состояния окружающей среды и здоровья населения на территории зоны чрезвычайной экологической ситуации или зоны экологического бедствия, а также на прилегающих к ним территориях, включая качество атмосферного воздуха, поверхностных и подземных вод, почв, радиологические показатели, а также биоразнообразие.

Статья 410. Прекращение действия правового режима зоны чрезвычайной экологической ситуации или зоны экологического бедствия

      На основании положительного заключения государственной экологической экспертизы и материалов обследования, свидетельствующих о нормализации экологической обстановки, действие правового режима зоны чрезвычайной экологической ситуации может быть прекращено решением уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, а действие правового режима зоны экологического бедствия – законом Республики Казахстан.

      Сноска. Статья 410 - в редакции Закона РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 411. Ответственность за нарушение правового режима зоны чрезвычайной экологической ситуации или зоны экологического бедствия

      Физические и юридические лица, государственные органы и должностные лица, виновные в нарушении правового режима зоны чрезвычайной экологической ситуации или зоны экологического бедствия, несут ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

СПЕЦИАЛЬНАЯ ЧАСТЬ

РАЗДЕЛ 22. МЕЖДУНАРОДНОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН В ОБЛАСТИ ОХРАНЫ ОКРУЖАЮЩЕЙ СРЕДЫ

Статья 412. Принципы международного сотрудничества Республики Казахстан в области охраны окружающей среды

      Республика Казахстан осуществляет международное сотрудничество в области охраны окружающей среды в соответствии с общепризнанными принципами и нормами международного права и международными договорами Республики Казахстан в области охраны окружающей среды.

Статья 413. Международные договоры Республики Казахстан в области охраны окружающей среды

      1. Порядок заключения, выполнения, изменения и прекращения международных договоров в области охраны окружающей среды регулируется законодательством Республики Казахстан о международных договорах.

      2. Реализация международных договоров в области охраны окружающей среды может включать:

      1) разработку и утверждение плана необходимых действий по обеспечению их выполнения;

      2) определение государственного органа, ответственного за обеспечение выполнения международного договора в области охраны окружающей среды;

      3) проведение постоянного анализа эффективности участия Республики Казахстан в международных договорах в области охраны окружающей среды;

      4) осуществление трансграничных процедур.

РАЗДЕЛ 23. ОТВЕТСТВЕННОСТЬ ЗА ЭКОЛОГИЧЕСКИЕ ПРАВОНАРУШЕНИЯ И РАЗРЕШЕНИЕ ЭКОЛОГИЧЕСКИХ СПОРОВ

Статья 414. Ответственность за экологические правонарушения

      1. Нарушение требований экологического законодательства Республики Казахстан влечет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

      2. Привлечение к административной или уголовной ответственности не освобождает виновных лиц от обязанности устранить допущенные ими нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан.

Статья 415. Разрешение экологических споров

      1. Под экологическими спорами понимаются споры, возникающие в связи с нарушением или риском нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан.

      2. Экологические споры подлежат урегулированию в порядке, установленном законодательными актами Республики Казахстан.

РАЗДЕЛ 24. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ И ПЕРЕХОДНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 416. Порядок введения в действие настоящего Кодекса

      1. Настоящий Кодекс вводится в действие с 1 июля 2021 года, за исключением случаев, предусмотренных статьей 418 настоящего Кодекса.

      2. Признать утратившим силу Экологический кодекс Республики Казахстан от 9 января 2007 года (Ведомости Парламента Республики Казахстан, 2007 г., № 1, ст.1; № 20, ст.152; 2008 г., № 21, ст.97; № 23, ст.114; 2009 г., № 11-12, ст.55; № 18, ст.84; № 23, ст.100; 2010 г., № 1-2, ст.5; № 5, ст.23; № 24, ст.146; 2011 г., № 1, ст.2, 3, 7; № 5, ст.43; № 11, ст.102; № 12, ст.111; № 16, ст.129; № 21, ст.161; 2012 г., № 3, ст.27; № 8, ст.64; № 14, ст.92, 95; № 15, ст.97; № 21-22, ст.124; 2013 г., № 9, ст.51; № 12, ст.57; № 14, ст.72, 75; 2014 г., № 1, ст.4; № 2, ст.10; № 7, ст.37; № 10, ст.52; № 12, ст.82; № 14, ст.84; № 19-I, 19-II, ст.96; № 21, ст.122; № 23, ст.143; № 24, ст.145; 2015 г., № 8, ст.42; № 11, ст.57; № 20-IV, ст.113; № 20-VII, ст.115; № 22-I, ст.141; № 22-II, ст.144; № 22-V, ст.156; 2016 г., № 1, ст.2; № 6, ст.45; № 7-II, ст.56, 57; № 8-II, ст.71, 72; № 24, ст.124; 2017 г., № 4, ст.7; № 7, ст.14; № 9, ст.17; № 12, ст.34; № 23-III, ст.111; № 23-V, ст.113; 2018 г., № 10, ст.32; № 19, ст.62; № 24, ст.93; 2019 г., № 7, ст.37; № 19-20, ст.86; № 21-22, ст.91; № 23, ст.103; 2020 г., № 10, ст.46; № 12, ст.61; Закон Республики Казахстан от 9 ноября 2020 года "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам энергетики, транспорта и государственных наград", опубликованный в газетах "Егемен Қазақстан" и "Казахстанская правда" 10 ноября 2020 г.).

Статья 417. Порядок применения настоящего Кодекса

      Настоящий Кодекс применяется к правоотношениям, возникшим после введения его в действие.

Статья 418. Переходные положения

      1. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды обеспечивает разработку и утверждение экологических нормативов качества не позднее 1 января 2024 года.

      До утверждения экологических нормативов качества при регулировании соответствующих отношений вместо экологических нормативов качества применяются гигиенические нормативы, утвержденные государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области здравоохранения, а также нормативы состояния природных ресурсов, если такие нормативы установлены в соответствии с законодательством Республики Казахстан по соответствующему виду природных ресурсов (водным, лесным, земельным законодательством Республики Казахстан, законодательством Республики Казахстан об охране, воспроизводстве и использовании животного мира).

      2. Положительные заключения государственной экологической экспертизы или комплексной вневедомственной экспертизы, выданные до 1 июля 2021 года, сохраняют свою силу в течение срока их действия. В отношении проектов намечаемой деятельности, по которым имеются действующие положительные заключения государственной экологической экспертизы или комплексной вневедомственной экспертизы, выданные до 1 июля 2021 года, проведение оценки воздействия на окружающую среду или скрининга воздействий намечаемой деятельности в соответствии с положениями настоящего Кодекса не требуется.

      Оператор объекта I категории, который эксплуатируется на основании комплексного экологического разрешения, выданного до 1 июля 2021 года, вправе осуществлять корректировку нормативов предельно допустимых выбросов и сбросов загрязняющих веществ, нормативов размещения отходов, установленных в заключении государственной экологической экспертизы, на основании которого было выдано такое комплексное экологическое разрешение, путем разработки проекта нормативов эмиссий, проекта программы управления отходами в соответствии с настоящим Кодексом. Такие проекты нормативов эмиссий, проекты программы управления отходами являются объектами государственной экологической экспертизы для целей статьи 87 настоящего Кодекса. По таким проектам выдается заключение государственной экологической экспертизы.

      Общие годовые лимиты выбросов, сбросов и захоронения отходов, которые обосновываются в проектных документах, указанных в части второй настоящего пункта, не должны превышать соответствующие общие годовые нормативы (лимиты), установленные в заключении государственной экологической экспертизы, на основании которого до 1 июля 2021 года было выдано комплексное экологическое разрешение.

      3. Операторы объектов, введенных в эксплуатацию до 1 июля 2021 года, или объектов, не введенных в эксплуатацию, в отношении которых до 1 июля 2021 года выданы положительные заключения государственной экологической экспертизы или комплексной вневедомственной экспертизы, которые признавались субъектами специального природопользования в соответствии с Экологическим кодексом Республики Казахстан от 9 января 2007 года, обязаны не позднее 1 августа 2021 года подать в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды заявление в целях отнесения соответствующих объектов к I, II, III и IV категориям в соответствии с положениями настоящего Кодекса.

      Форма заявления, порядок его рассмотрения и определения категории объекта в соответствии с требованиями настоящего Кодекса утверждаются уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      4. Требования настоящего Кодекса об обязательном наличии комплексного экологического разрешения вводятся в действие с 1 января 2025 года и не распространяются на объекты I категории, введенные в эксплуатацию до 1 июля 2021 года, и на не введенные в эксплуатацию объекты I категории, по проектам которых до 1 июля 2021 года выдано положительное заключение государственной экологической экспертизы или комплексной вневедомственной экспертизы, за исключением случаев, предусмотренных частью третьей настоящего пункта.

      В отношении объектов I категории, указанных в части первой настоящего пункта, обязательным является наличие экологического разрешения на воздействия, за исключением случаев добровольного получения комплексного экологического разрешения в соответствии с настоящим Кодексом, а также случаев, предусмотренных частью третьей настоящего пункта, пунктами 5 и 8 настоящей статьи. Выдача экологических разрешений на воздействия для таких объектов I категории осуществляется уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Получение комплексного экологического разрешения является обязательным для объектов, указанных в части первой настоящего пункта, в случае их намечаемой реконструкции, проекты которой не имеют действующего положительного заключения государственной экологической экспертизы или комплексной вневедомственной экспертизы, выданного до 1 июля 2021 года. Под реконструкцией объекта I категории понимается существенное изменение назначения, технических и технологических характеристик или условий эксплуатации объекта путем его расширения, технического перевооружения, модернизации, переоборудования, перепрофилирования.

      5. Комплексные экологические разрешения, выданные до 1 июля 2021 года в соответствии с Экологическим кодексом Республики Казахстан от 9 января 2007 года, в том числе указанные в них технологические удельные нормативы, сохраняют свою силу до 1 января 2031 года при условии их соответствия заключениям по наилучшим доступным техникам по соответствующим областям их применения.

      Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды с привлечением внутренних и внешних экспертов, обладающих необходимыми знаниями и опытом по существующим областям применения наилучших доступных техник, осуществляет оценку соответствия достигнутых результатов по итогам полной реализации программы внедрения наилучших доступных технологий по условиям комплексных экологических разрешений, выданных до 1 июля 2021 года, заключениям по наилучшим доступным техникам в порядке и сроки, которые установлены правилами выдачи экологических разрешений. По результатам такой оценки уполномоченный орган в области охраны окружающей среды выносит заключение о соответствии или несоответствии комплексного экологического разрешения заключениям по наилучшим доступным техникам по соответствующим областям их применения. Такое заключение в течение пяти рабочих дней после его вынесения подлежит опубликованию на официальном интернет-ресурсе уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

      В течение шести месяцев с даты вынесения уполномоченным органом в области охраны окружающей среды заключения о несоответствии комплексного экологического разрешения заключениям по наилучшим доступным техникам по соответствующим областям их применения оператор объекта I категории согласовывает с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды изменения в программе к такому комплексному экологическому разрешению, срок которой не может превышать шесть лет.

      6. Подведомственная организация уполномоченного органа в области охраны окружающей среды, осуществляющая функции Бюро по наилучшим доступным техникам, обеспечивает разработку справочников по наилучшим доступным техникам по всем областям применения наилучших доступных техник до 1 июля 2023 года.

      При разработке справочников по наилучшим доступным техникам в отношении действующих объектов I категории, предназначенных для очистки сточных вод с использованием централизованных систем водоотведения населенных пунктов или производства тепловой и (или) электрической энергии преимущественно в целях энергоснабжения населенных пунктов, должны дополнительно учитываться технические и технологические особенности таких объектов, а также экономические и социальные условия Республики Казахстан, обуславливающие техническую и экономическую доступность наилучших доступных техник для внедрения на указанных объектах I категории.

      7. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды обеспечивает утверждение заключений по наилучшим доступным техникам по всем областям их применения не позднее 31 декабря 2023 года.

      До утверждения Правительством Республики Казахстан заключений по наилучшим доступным техникам операторы объектов вправе при получении комплексного экологического разрешения и обосновании технологических нормативов ссылаться на справочники по наилучшим доступным техникам по соответствующим областям их применения, разработанные в рамках Европейского бюро по комплексному контролю и предотвращению загрязнений окружающей среды, а также на решения Европейской комиссии об утверждении заключений по наилучшим доступным техникам по соответствующим областям их применения.

      Комплексные экологические разрешения, выданные в соответствии с частью второй настоящего пункта, действительны и сохраняют свою силу в течение срока их действия при условии соответствия заложенных в них технологических нормативов технологическим показателям, связанным с применением наилучших доступных техник, установленных в утвержденных заключениях по наилучшим доступным техникам по соответствующим областям их применения.

      8. Разрешения на эмиссии в окружающую среду, нормативы эмиссий (далее – разрешения и документы), полученные до 1 июля 2021 года операторами, осуществляющими деятельность на объектах, отнесенных с 1 июля 2021 года к объектам I или II категории, действуют до истечения срока действия таких разрешений и документов либо до дня получения экологического разрешения в соответствии с настоящим Кодексом.

      9. Операторы объектов, введенных в эксплуатацию до 1 июля 2021 года и отнесенных в соответствии с пунктом 3 настоящей статьи с даты введения в действие настоящего Кодекса к объектам III категории, обязаны представить декларацию о воздействии на окружающую среду в соответствии с настоящим Кодексом не позднее 31 декабря 2021 года.

      10. Действие разрешений на эмиссии в окружающую среду, нормативов эмиссий, полученных операторами объектов, отнесенных в соответствии с пунктом 3 настоящей статьи к:

      объектам III категории, – прекращается с даты подачи декларации о воздействии на окружающую среду в соответствии с настоящим Кодексом;

      объектам IV категории, – прекращается с 1 июля 2021 года.

      11. При невозможности соблюдения стационарным источником и (или) совокупностью стационарных источников, расположенных на действующем объекте I категории, нормативов эмиссий (при введении государством более строгих нормативов качества окружающей среды или целевых показателей качества окружающей среды) и (или) технологических нормативов, установленных в комплексном экологическом разрешении в соответствии с настоящим Кодексом, в качестве приложения к комплексному экологическому разрешению согласовывается программа повышения экологической эффективности на срок не более десяти лет. В отношении такого объекта I категории на период выполнения программы повышения экологической эффективности применяются нормативы эмиссий согласно экологическому разрешению и заключению государственной экологической экспертизы (при его наличии), действующим на дату подачи заявления на получение комплексного экологического разрешения. Такие нормативы эмиссий в случае, предусмотренном подпунктом 4) части первой пункта 2 статьи 119 настоящего Кодекса, применяются с учетом предусмотренных в программе повышения экологической эффективности показателей поэтапного снижения негативного воздействия на окружающую среду. По достижении каждого соответствующего показателя поэтапного снижения негативного воздействия на окружающую среду такой показатель становится обязательным нормативом для оператора.

      При невозможности соблюдения стационарным источником и (или) совокупностью стационарных источников, расположенных на действующем объекте I или II категории, нормативов эмиссий (при введении государством более строгих нормативов качества окружающей среды или целевых показателей качества окружающей среды), установленных в экологическом разрешении на воздействие в соответствии с настоящим Кодексом, в качестве приложения к экологическому разрешению на воздействие согласовывается план мероприятий по охране окружающей среды. В отношении такого объекта на период выполнения плана мероприятий по охране окружающей среды применяются нормативы эмиссий согласно экологическому разрешению и заключению государственной экологической экспертизы (при его наличии), действующим на дату подачи заявления на получение экологического разрешения на воздействие. План мероприятий по охране окружающей среды должен содержать показатели снижения негативного воздействия на окружающую среду, которые должны быть достигнуты оператором объекта в период действия плана мероприятий по охране окружающей среды, и график поэтапного достижения таких показателей. По достижении каждого соответствующего показателя поэтапного снижения негативного воздействия на окружающую среду такой показатель становится обязательным нормативом для оператора.

      Срок выполнения плана мероприятий по охране окружающей среды должен соответствовать сроку выдачи экологического разрешения на воздействие и не подлежит продлению.

      Соблюдение установленных в комплексном экологическом разрешении в соответствии с настоящим Кодексом нормативов эмиссий и (или) технологических нормативов становится обязательным для оператора действующего объекта I категории с даты, следующей за датой завершения срока достижения соответствующих нормативов эмиссий, технологических нормативов.

      Соблюдение установленных в экологическом разрешении на воздействие в соответствии с настоящим Кодексом нормативов эмиссий становится обязательным для оператора с даты, следующей за датой завершения срока достижения соответствующих нормативов эмиссий.

      Под действующими объектами в настоящей статье понимаются объекты, введенные в эксплуатацию до введения в действие настоящего Кодекса.

      12. В отношении объектов I или II категории, подлежащих окончательному выводу из эксплуатации в течение десяти лет для объектов I категории или трех лет для объектов II категории с даты введения в действие настоящего Кодекса в соответствии с утвержденным графиком, являющимся приложением к соответствующему экологическому разрешению, применяются нормативы эмиссий согласно действующему на 1 июля 2021 года разрешению на эмиссии в окружающую среду.

      На период осуществления мероприятий по выводу объектов I или II категории из эксплуатации в соответствии с частью первой настоящего пункта включение мероприятий по достижению нормативов эмиссий в планы мероприятий по охране окружающей среды и разработка программ повышения экологической эффективности не требуются.

      13. Для целей подпункта 3) пункта 5 статьи 22 настоящего Кодекса уполномоченный орган в области охраны окружающей среды утверждает соответствующие инструктивно-методические документы, в том числе методику расчета эмиссий тяжелых металлов и стойких органических загрязнителей, в срок не позднее 1 июля 2024 года.

      14. Положения настоящего Кодекса в отношении проведения обязательной стратегической экологической оценки вводятся в действие с 1 января 2024 года.

      15. В отношении действующих объектов I категории течение сроков, установленных пунктами 5 и 6 статьи 147 настоящего Кодекса, начинается с 1 июля 2026 года.

      16. В отношении объектов, введенных в эксплуатацию до 1 июля 2021 года, требование настоящего Кодекса об обязательном наличии системы автоматизированного мониторинга эмиссий применяется с 1 января 2023 года.

      17. В отношении действующих полигонов захоронения отходов металлургического передела, по которым до 1 июля 2021 года выданы положительные заключения государственной экологической экспертизы, применение требований подпунктов 1) и 2) пункта 1 статьи 353 настоящего Кодекса в части учета расстояния от границы полигона до жилых и рекреационных зон, водных объектов, земель сельскохозяйственного назначения и населенных пунктов, наличия подземных, поверхностных вод и их водоохранных зон и полос приостанавливается до 1 января 2036 года.

      В отношении действующих объектов складирования отходов горнодобывающей промышленности, мест накопления и полигонов захоронения отходов металлургического передела, по которым до 1 июля 2021 года выданы положительные заключения государственной экологической экспертизы, применение требований подпунктов 1), 2), 3) и 5) пункта 5 статьи 238 настоящего Кодекса в части запрета размещения в населенных пунктах, расположения относительно водных объектов и их водоохранных зон, уровня стояния грунтовых вод, наличия слабофильтрующих грунтов, уклона на местности и инженерной противофильтрационной защиты приостанавливается до 1 января 2036 года.

      Реконструкция (расширение) полигонов и объектов складирования отходов, указанных в частях первой и второй настоящего пункта, допускается после проведения оценки воздействия на окружающую среду, получения экологического разрешения (при наличии комплексного экологического разрешения – его пересмотра) и с учетом обязательства оператора по проведению мониторинга воздействия на окружающую среду, при выявлении негативного воздействия на окружающую среду – после согласования с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды дополнительных мер по охране окружающей среды в целях исключения такого воздействия.

      18. Углеродный бюджет на период с 2021 по 2025 годы разрабатывается и утверждается до 31 декабря 2021 года.

      Периодом первого Национального плана углеродных квот, утверждаемого после 1 июля 2021 года, является период с 2022 по 2025 годы.

      19. Субъекты предпринимательства, осуществляющие деятельность по переработке, обезвреживанию, утилизации и (или) уничтожению опасных отходов, обязаны получить лицензию в соответствии с пунктом 1 статьи 336 настоящего Кодекса до 31 декабря 2021 года.

      20. Установить, что пункт 5 статьи 319 настоящего Кодекса до 1 января 2027 года действует только на территории городов Алматы и Астаны.

      Сноска. Статья 418 с изменениями, внесенными законами РК от 05.07.2023 № 17-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 08.07.2024 № 121-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      Президент Республики Казахстан К. ТОКАЕВ

  Приложение 1
к Экологическому кодексу
Республики Казахстан
от 2 января 2021 года
№ 400-VI ЗРК

Раздел 1. Перечень видов намечаемой деятельности и объектов, для которых проведение оценки воздействия на окружающую среду является обязательным

      Сноска. Приложение 1 с изменениями, внесенными Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Энергетика:

      1.1. нефтеперерабатывающие заводы (за исключением предприятий по производству исключительно смазочных материалов из сырой нефти);

      1.2. газоперерабатывающие заводы;

      1.3. установки для газификации и сжижения угля и битуминозных сланцев с производительностью 500 тонн в сутки и более;

      1.4. установки по термической или химической переработке каменного угля или битуминозных сланцев, включая производство углерода путем высокотемпературной карбонизации (сухой перегонки) угля или электрографита путем обжига или графитизации;

      1.5. тепловые электростанции и другие установки для сжигания топлива с тепловой мощностью 300 мегаватт (МВт) и более;

      1.6. атомные электростанции и другие атомные реакторы, включая демонтаж или вывод из эксплуатации таких электростанций или реакторов (за исключением исследовательских установок для производства и конверсии делящихся и воспроизводящих материалов, максимальная мощность которых не превышает 1 киловатта (кВт) постоянной тепловой нагрузки);

      1.7. установки для переработки облученного ядерного топлива;

      1.8. установки, предназначенные:

      1.8.1. для производства или обогащения ядерного топлива;

      1.8.2. для обработки облученного ядерного топлива или высокорадиоактивных отходов;

      1.8.3. для окончательного удаления облученного ядерного топлива;

      1.8.4. исключительно для окончательного удаления радиоактивных отходов;

      1.8.5. исключительно для долгосрочного хранения (запланированного на период более чем 10 лет) облученного ядерного топлива или радиоактивных отходов в других местах за пределами территории производственного объекта.

      2. Недропользование:

      2.1. добыча нефти и природного газа в коммерческих целях, при которой извлекаемое количество превышает 500 тонн в сутки в отношении нефти и 500 тыс. м3 в сутки в отношении газа;

      2.2. карьеры и открытая добыча твердых полезных ископаемых на территории, превышающей 25 га, или добыча торфа, при которой территория превышает 150 га;

      2.3. первичная переработка (обогащение) извлеченных из недр твердых полезных ископаемых;

      2.4. объекты по добыче асбеста;

      2.5. проведение работ по рекультивации нарушенных земель и других объектов недропользования, указанных в настоящем разделе.

      3. Производство и обработка металлов:

      3.1. установки для обжига или агломерации металлических руд (включая сульфидную руду);

      3.2. интегрированные предприятия (комбинаты) по первичной выплавке чугуна и стали;

      3.3. установки по производству нераскисленных цветных металлов из руды, концентратов или вторичных сырьевых материалов посредством металлургических, химических или электролитических процессов.

      4. Переработка нерудных минеральных веществ:

      4.1. объекты для обработки и преобразования асбеста и изделий, содержащих асбест:

      4.1.1. для асбестоцементных изделий – с годовым производством более 20 тыс. тонн готовой продукции;

      4.1.2. для фрикционных материалов – с годовым производством более 50 тонн готовой продукции;

      4.1.3. для иного использования асбеста – потребление более 200 тонн в год.

      5. Химическая промышленность:

      5.1. интегрированные химические предприятия (заводы) – совокупность технологических установок, в которых несколько технологических этапов соединены и функционально связаны друг с другом для производства в промышленных масштабах следующих веществ с применением процессов химического преобразования:

      5.1.1. основных органических химических веществ:

      простых углеводородов (линейных или циклических, насыщенных или ненасыщенных, алифатических или ароматических);

      кислородсодержащих углеводородов: спиртов, альдегидов, кетонов, карбоновых кислот, сложных эфиров, ацетатов, простых эфиров, перекисей, эпоксидных смол;

      сернистых углеводородов;

      азотных углеводородов: аминов, амидов, соединений азота, нитросоединений или нитратных соединений, нитрилов, цианатов, изоцианатов;

      фосфорсодержащих углеводородов;

      галогенизированных углеводородов;

      органометаллических соединений;

      основных пластических материалов (полимеров, синтетических волокон и волокон на базе целлюлозы);

      синтетического каучука;

      красок и пигментов;

      поверхностно-активных веществ;

      5.1.2. основных неорганических химических веществ:

      газов: аммиака, хлора или хлористого водорода, фтора или фтористого водорода, оксидов углерода, соединений серы, оксидов азота, водорода, диоксида серы, хлорокиси углерода;

      кислот: хромовой кислоты, фтористоводородной кислоты, фосфорной кислоты, азотной кислоты, хлористоводородной кислоты, серной кислоты, олеума, сернистой кислоты;

      щелочей: гидроокиси аммония, гидроокиси калия, гидроокиси натрия;

      солей: хлористого аммония, хлорноватокислого калия, углекислого калия, углекислого натрия, пербората, азотнокислого серебра;

      неметаллов, оксидов металлов или других неорганических соединений: карбида кальция, кремния, карбида кремния;

      5.1.3. фосфорных, азотных или калийных минеральных удобрений (простых или сложных удобрений);

      5.1.4. пестицидов и биоцидов;

      5.1.5. основных фармацевтических продуктов с применением биологических или химических процессов;

      5.1.6. взрывчатых веществ.

      6. Управление отходами:

      6.1. объекты по удалению опасных отходов путем сжигания (инсинерации), химической обработки или захоронения на полигоне;

      6.2. объекты по удалению неопасных отходов путем сжигания (инсинерации) или химической обработки с производительностью, превышающей 100 тонн в сутки.

      7. Целлюлозно-бумажное производство:

      7.1. промышленные установки для:

      7.1.1. производства целлюлозы из древесины или аналогичных волокнистых материалов;

      7.1.2. производства бумаги и картона с производственной мощностью 200 тонн в сутки и более.

      8. Автомобильный, железнодорожный и воздушный транспорт:

      8.1. строительство железнодорожных линий дальнего сообщения;

      8.2. строительство аэропортов с длиной основной взлетно-посадочной полосы 2100 м и более;

      8.3. строительство новых и (или) реконструкция существующих автомобильных дорог общего пользования I технической категории с непрерывной протяженностью 10 км и более.

      9. Водный транспорт:

      9.1. внутренние водные пути и порты для внутреннего судоходства, допускающие проход судов водоизмещением более 1350 тонн;

      9.2. торговые порты, причалы для погрузки и разгрузки, связанные с береговыми и выносными портами (за исключением причалов паромных переправ), которые могут принимать суда водоизмещением более 1350 тонн.

      10. Управление водными ресурсами:

      10.1. работы по переброске водных ресурсов между речными бассейнами, при которых объем перебрасываемой воды превышает 100 млн м3 в год (за исключением переброски водопроводной питьевой воды);

      10.2. плотины и другие объекты, предназначенные для удерживания или постоянного хранения воды, для которых новое или дополнительное количество задерживаемой или хранимой воды превышает 10 млн м3;

      10.3. забор поверхностных и подземных вод или использование системы искусственного пополнения подземных вод с ежегодным объемом забираемой или пополняемой воды, эквивалентным или превышающим 10 млн м3;

      10.4. установки для очистки сточных вод населенных пунктов с производительностью 30 тыс. м3 в сутки и более.

      11. Интенсивное выращивание птицы или свиней:

      11.1. более чем 50 тыс. голов для сельскохозяйственной птицы;

      11.2. более чем 2 тыс. голов для свиней (весом более 30 кг);

      11.3. более 750 голов для свиноматок.

      12. Прочие виды деятельности:

      12.1. трубопроводы для транспортировки газа, нефти или химических веществ диаметром более 800 мм и (или) протяженностью более 40 км;

      12.2. установки для дубления кож и шкур, на которых объем переработки превышает 12 тонн обработанных продуктов в сутки;

      12.3. строительство воздушных линий электропередачи с напряжением 220 киловольт и более и протяженностью более 15 км;

      12.4. обработка и переработка с целью производства пищевых продуктов из:

      12.4.1. животного сырья (помимо молока) с мощностью по производству готовой продукции, превышающей 75 тонн в сутки;

      12.4.2. молока, количество которого превышает 200 тонн в сутки (средний показатель на ежегодной основе);

      12.5. установки для удаления и (или) утилизации трупов животных или отходов животноводства с мощностью по переработке, превышающей 1 тонну в сутки;

      12.6. установки для хранения нефти, нефтехимических или химических продуктов вместимостью в 200 тыс. тонн и более, а также подземное хранение природного газа с объемом активного хранения более 150 млн м3;

      12.7. установки для поверхностной обработки веществ, предметов или продуктов с использованием органических растворителей, в частности для отделки, печати, покрытия, обезжиривания, гидроизолирования, калибровки, окраски, очистки или пропитки, с производственной мощностью более 150 кг в час или более 200 тонн в год.

Раздел 2. Перечень видов намечаемой деятельности и объектов, для которых проведение процедуры скрининга воздействий намечаемой деятельности является обязательным

      1. Энергетика:

      1.1. установки для газификации и сжижения угля, битуминозных сланцев, иных видов топлива с производительностью 50 тонн в сутки и более;

      1.2. установки по переработке угля (каменного и бурого), за исключением термической и химической переработки каменного угля, с производительностью 1 млн тонн в год и более;

      1.3. тепловые электростанции и другие установки для сжигания топлива с тепловой мощностью 50 мегаватт (МВт) и более;

      1.4. промышленные установки для производства электрической энергии, пара и горячей воды с мощностью 50 мегаватт (МВт) и более;

      1.5. гидроэлектростанции с общей установленной мощностью 50 мегаватт (МВт) и более или с установленной мощностью отдельной энергетической установки 10 мегаватт (МВт) и более;

      1.6. сооружения для использования ветровой энергии для производства электроэнергии с высотой мачты, превышающей 50 метров (ветровые мельницы);

      1.7. промышленное брикетирование каменного и бурого угля;

      1.8. сооружения для обработки и хранения радиоактивных отходов.

      2. Недропользование:

      2.1. разведка и добыча углеводородов;

      2.2. карьеры и открытая добыча твердых полезных ископаемых; открытая добыча угля более 100 тыс. тонн в год, добыча лигнита более 200 тыс. тонн в год;

      2.3. разведка твердых полезных ископаемых с извлечением горной массы и перемещением почвы для целей оценки ресурсов твердых полезных ископаемых;

      2.4. любые работы по старательству, производимые в руслах рек или на землях водного фонда с применением средств механизации;

      2.5. добыча и переработка общераспространенных полезных ископаемых свыше 10 тыс. тонн в год;

      2.6. подземная добыча твердых полезных ископаемых;

      2.7. морская или речная добыча полезных ископаемых с выемкой грунта;

      2.8. наземные промышленные сооружения для добычи каменного угля, нефти, природного газа и руд, а также горючих сланцев;

      2.9. глубокое бурение (за исключением бурения для исследования устойчивости почвы), в частности:

      2.9.1. бурение геотермальных скважин на глубину 200 м и более;

      2.9.2. бурение для хранения ядерных отходов;

      2.9.3. бурение для водоснабжения на глубину 200 м и более;

      2.10. проведение работ по рекультивации нарушенных земель и других объектов недропользования, указанных в настоящем разделе.

      3. Производство и обработка металлов:

      3.1. установки для производства передельного чугуна или стали (первичная или вторичная плавка), включая непрерывную разливку с производительностью 2,5 тонны в час и более;

      3.2. установки для обработки черных металлов:

      3.2.1. станы горячей прокатки с мощностью, превышающей 20 тонн сырой стали в час;

      3.2.2. кузнечные молоты, энергия которых превышает 50 килоджоулей (кДж) на молот, а потребляемая тепловая мощность превышает 20 мегаватт (МВт);

      3.2.3. нанесение защитных распыленных металлических покрытий с подачей сырой стали, превышающей 2 тонны в час;

      3.2.4. литье черных металлов с производственной мощностью, превышающей 20 тонн в сутки;

      3.3. установки для:

      3.3.1. выплавки, включая легирование, цветных металлов (за исключением драгоценных металлов), в том числе рекуперированных продуктов (рафинирование, литейное производство и т.д.), с плавильной мощностью, превышающей:

      4 тонны в сутки – для свинца и кадмия;

      20 тонн в сутки – для всех других цветных металлов;

      3.3.2. поверхностной обработки металлов и пластических материалов с использованием электролитических или химических процессов, при которых объем используемых для обработки чанов превышает 30 м3;

      3.4. предприятия по производству и промышленной сборке автомобилей;

      3.5. предприятия по производству автомобильных двигателей;

      3.6. верфи (судостроительные и судоремонтные производства);

      3.7. предприятия по производству и ремонту самолетов, вертолетов;

      3.8. предприятия по производству железнодорожных транспортных средств, цистерн;

      3.9. производство железнодорожного оборудования;

      3.10. цеха, в которых применяется формовка взрывом, с производственной площадью более 100 м2.

      4. Переработка нерудных минеральных веществ:

      4.1. цементные заводы с производственной мощностью 15 тыс. тонн в год и более;

      4.2. установки для производства цементного клинкера во вращающихся обжиговых печах с производственной мощностью, превышающей 500 тонн в сутки, или извести во вращающихся обжиговых печах с производственной мощностью, превышающей 50 тонн в сутки, или в других печах с производственной мощностью, превышающей 50 тонн в сутки;

      4.3. предприятия по производству асбеста и изготовлению изделий из асбеста;

      4.4. установки для производства стекла и стекловолокна с плавильной мощностью 20 тонн в сутки и более;

      4.5. установки по плавлению минеральных веществ, включая производство минеральных волокон, с плавильной мощностью 20 тонн в сутки и более;

      4.6. установки для производства керамических продуктов путем обжига, в частности кровельной черепицы, кирпича, огнеупорного кирпича, керамической плитки, каменной керамики или фарфоровых изделий, с производственной мощностью, превышающей 75 тонн в сутки и более, и (или) с использованием обжиговых печей с плотностью садки на одну печь, превышающей 300 кг/м3.

      5. Химическая промышленность:

      5.1. переработка химических полуфабрикатов, производство химических продуктов (химикатов), фармацевтических продуктов, за исключением производства фармацевтических солей калия (хлористого, сернокислого, поташа), лаков, эластомеров и пероксидов, с производственной мощностью 200 тонн в год и более;

      5.2. установки для уничтожения взрывчатых веществ, боеприпасов, оружия и пиротехнических изделий с применением химических процессов;

      5.3. химические установки, в которых химические или биологические процессы используются для производства белковых кормовых добавок, ферментов и других белковых веществ.

      6. Управление отходами:

      6.1. объекты, на которых осуществляются операции по удалению или восстановлению опасных отходов, с производительностью 500 тонн в год и более;

      6.2. установки для сжигания коммунальных отходов с производительностью, превышающей 3 тонны в час;

      6.3. полигоны, на которые поступает более 10 тонн неопасных отходов в сутки, или с общей емкостью, превышающей 25 тыс. тонн, исключая полигоны инертных отходов;

      6.4. объекты, на которых осуществляются операции по удалению неопасных отходов, с производительностью, превышающей 50 тонн в сутки;

      6.5. объекты, на которых осуществляются операции по удалению или восстановлению неопасных отходов, с производительностью, превышающей 2500 тонн в год;

      6.6. хвостохранилища;

      6.7. производство строительных материалов из отходов, образующихся на тепловых электростанциях;

      6.8. площадки для хранения железного лома и (или) подлежащих утилизации транспортных средств на территории, превышающей 1 тыс. м2, или в количестве свыше 1 тыс. тонн в год;

      6.9. мусоросортировочные предприятия с производственной мощностью свыше 10 тыс. тонн в год;

      6.10. открытые и закрытые склады опасных отходов, содержащих стойкие органические загрязнители, сильнодействующие ядовитые вещества, с площадью хранилищ более 100 м2.

      7. Транспорт:

      7.1. строительство аэропортов и аэродромов;

      7.2. строительство автомобильных дорог протяженностью 1 км и более и (или) с пропускной способностью 1 тыс. автомобилей в час и более;

      7.3. трамвайные и надземные линии, метрополитены, подвесные линии или другие подобные линии, используемые исключительно или преимущественно для перевозки пассажиров;

      7.4. строительство внутренних водных путей, прокладка каналов и работы по предотвращению наводнений;

      7.5. строительство водных портов и портовых сооружений, включая рыбацкие гавани.

      8. Управление водными ресурсами:

      8.1. работы по переброске водных ресурсов между бассейнами и речными системами, при которых объем перебрасываемой воды превышает 5 млн м3 в год (за исключением переброски водопроводной питьевой воды);

      8.2. плотины и другие сооружения, предназначенные для задерживания или постоянного хранения воды, где новый или дополнительный объем задерживаемой или хранимой воды превышает 100 тыс. м3;

      8.3. забор поверхностных и подземных вод или системы искусственного пополнения подземных вод с ежегодным объемом забираемой или пополняемой воды, эквивалентным или превышающим 250 тыс. м3;

      8.4. работы в прибрежной зоне водных объектов, направленные на борьбу с эрозией, строительство дамб, молов, пристаней и других охранных сооружений, исключая обслуживание и реконструкцию таких сооружений;

      8.5. сооружения для очистки сточных вод с мощностью свыше 5 тыс. м3 в сутки.

      9. Целлюлозно-бумажная и деревообрабатывающая промышленность:

      9.1. промышленные предприятия по производству бумаги и картона с производительностью 20 тонн в сутки и более;

      9.2. производство древесно-стружечных и древесноволокнистых плит с использованием синтетических смол в качестве связующих материалов с производительностью 200 м3 в сутки.

      10. Прочие виды деятельности:

      10.1. трубопроводы и промышленные сооружения для транспортировки нефти, химических веществ, газа, пара и горячей воды длиной более 5 км;

      10.2. передача электроэнергии воздушными линиями электропередачи от 110 киловольт (кВт);

      10.3. животноводческие хозяйства:

      10.3.1. объекты по разведению сельскохозяйственной птицы (5 тыс. голов и более);

      10.3.2. по выращиванию и разведению свиней (500 голов и более), свиноматок (100 голов и более);

      10.3.3. по разведению крупного рогатого скота (1500 голов и более);

      10.3.4. по разведению овец (15 тыс. голов и более);

      10.4. наземные хранилища видов органического топлива вместимостью свыше 10 тыс. тонн;

      10.5. хранилища природного газа вместимостью свыше 10 тыс. м3;

      10.6. установки для предварительной обработки (промывки, отбеливания, мерсеризации), окрашивания волокна или текстиля, на которых объем обрабатываемых материалов превышает 10 тонн в сутки;

      10.7. предприятия по дублению шкур и кож;

      10.8. бойни с мощностями по переработке туш от 10 тонн в сутки;

      10.9. мясоперерабатывающие предприятия (мясокомбинаты), включая базы для предубойного содержания скота в пределах до трехсуточного запаса скотосырья, с производительностью свыше 5 тыс. тонн продукции в год;

      10.10. упаковка и консервирование мяса животных и растительных продуктов с производительностью свыше 100 тыс. тонн в год;

      10.11. предприятия по производству рыбной муки и рыбьего жира (свыше 5 тыс. тонн продукции в год);

      10.12. производство растительных и животных масел и жиров от 20 тыс. тонн в год;

      10.13. пивоварение и соложение свыше 1500 л в сутки;

      10.14. производство пищевого спирта свыше 5 тыс. л в сутки;

      10.15. предприятия по промышленному производству крахмала (свыше 50 тыс. тонн продукции в сутки);

      10.16. сахарные заводы с производительностью свыше 150 тыс. тонн продукции в год;

      10.17. производство кондитерских изделий и сиропов с производительностью свыше 10 тыс. тонн продукции в год;

      10.18. производство молочных продуктов свыше 5 тыс. л в сутки;

      10.19. установки для ликвидации трупов животных; скотомогильники с захоронением трупов животных в ямах;

      10.20. клееварочные предприятия, изготавливающие клей из остатков кожи, полевой и свалочной кости и других животных отходов и отбросов;

      10.21. производство технического желатина из кости, мездры, остатков кожи и других животных отходов и отбросов с хранением их на складе;

      10.22. утильзаводы по переработке трупов павших животных, рыбы, их частей и других животных отходов и отбросов (превращение в жиры, корм для животных, удобрения);

      10.23. заводы костеобжигательные и костемольные;

      10.24. первоначальное лесонасаждение и сведение леса с целью преобразования земельных участков для другого типа землепользования;

      10.25. хранилища навоза и помета от 1 тонны в сутки;

      10.26. производство фенолформальдегидных прессованных материалов, прессованных и намоточных изделий из бумаги, ткани на основе фенолформальдегидных смол;

      10.27. производство или обработка полимеров, эластомеров, синтетических каучуков, изделий на основе эластомеров с производительностью свыше 1 тыс. тонн в год;

      10.28. места разгрузки апатитного концентрата, фосфоритной муки, цемента и других пылящих грузов при грузообороте более 150 тыс. тонн в год;

      10.29. места перегрузки и хранения жидких химических грузов и сжиженных газов (метана, пропана, аммиака и других), производственных соединений галогенов, серы, азота, углеводородов (метанола, бензола, толуола и других), спиртов, альдегидов и других химических соединений;

      10.30. зачистные и промывочно-пропарочные станции, дезинфекционно-промывочные объекты, пункты зачистки судов, цистерн, приемно-очистные сооружения, предназначенные для приема балластных и промывочно-нефтесодержащих вод со специализированных плавсборщиков;

      10.31. размещение объектов и осуществление любых видов деятельности на особо охраняемых природных территориях, в их охранных и буферных зонах.

      11. Туризм и досуг:

      11.1. лодочные станции, рассчитанные на более чем 25 судов водоизмещением свыше 1 тонны;

      11.2. тематические парки на площади более 2 га;

      11.3. горнолыжные курорты, рекреационные комплексы, отельные комплексы (и связанные с ними объекты) на площади более 1 га.

      12. Деятельность по преднамеренному высвобождению генетически модифицированных организмов в окружающую среду в любом новом месте, использованию генетически модифицированных организмов в замкнутых системах.

      13. Виды намечаемой деятельности, указанные в разделе 1 настоящего приложения, которые предназначены исключительно или преимущественно для развития и испытания новых методов или изделий.

      Примечание. При совпадении видов или объектов деятельности в разделах 1 и 2 настоящего приложения к разделу 2 относятся виды и объекты деятельности, имеющие характеризующие их количественные показатели ниже пороговых значений, указанных в разделе 1 настоящего приложения.

 
  Приложение 2
к Экологическому кодексу
Республики Казахстан
от 2 января 2021 года
№ 400-VI ЗРК

Виды намечаемой деятельности и иные критерии, на основании которых осуществляется отнесение объектов, оказывающих негативное воздействие на окружающую среду, к объектам I, II или III категорий

Раздел 1. Виды намечаемой деятельности и иные критерии, на основании которых осуществляется отнесение объектов, оказывающих негативное воздействие на окружающую среду, к объектам I категории

      Сноска. Приложение 2 с изменением, внесенным Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

      1. Энергетика:

      1.1. сжигание топлива, за исключением газа, на станциях с общей номинальной тепловой мощностью 50 мегаватт (МВт) и более;

      1.2. энергопроизводящие станции, работающие на газе, с мощностью более 500 мегаватт (МВт);

      1.3. разведка и добыча углеводородов, переработка углеводородов;

      1.4. производство кокса;

      1.5. газификация или сжижение:

      1.5.1. угля;

      1.5.2. других видов топлива в установках с общей номинальной тепловой мощностью 20 мегаватт (МВт) и более.

      2. Производство и обработка металлов:

      2.1. обжиг или спекание металлической руды (включая сульфидную руду);

      2.2. производство чугуна, ферросплавов или стали (первичное или вторичное плавление), включая непрерывное литье, с производительностью, превышающей 2,5 тонны в час;

      2.3. обработка черных металлов:

      2.3.1. эксплуатация станов горячей прокатки с производительностью, превышающей 20 тонн сырой стали в час;

      2.3.2. эксплуатация кузнечных молотов с мощностью энергии, превышающей 50 килоджоулей (кДж) на молот, где потребляемая тепловая мощность превышает 20 мегаватт (МВт);

      2.3.3. нанесение защитных распыленных металлических покрытий с подачей сырой стали, превышающей 2 тонны в час;

      2.4. литье черных металлов с производственной мощностью, превышающей 20 тонн в сутки;

      2.5. производство и переработка цветных металлов:

      2.5.1. производство нераскисленных цветных металлов из руды, концентратов или вторичных сырьевых материалов посредством металлургических, химических или электролитических процессов;

      2.5.2. выплавка, включая легирование, цветных металлов, в том числе рекуперированных продуктов, и эксплуатация литейных предприятий цветных металлов с плавильной мощностью, превышающей:

      4 тонны в сутки – для свинца и кадмия;

      20 тонн в сутки – для всех других цветных металлов;

      2.6. поверхностная обработка металлов и пластических материалов с использованием электролитических или химических процессов в технологических ваннах суммарным объемом 30 м3 и более.

      3. Минеральная промышленность:

      3.1. добыча и обогащение твердых полезных ископаемых, за исключением общераспространенных полезных ископаемых;

      3.2. производство цемента, извести и оксида магния:

      3.2.1. производство цементного клинкера во вращающихся печах с производственной мощностью, превышающей 500 тонн в сутки, или в других печах с производительностью, превышающей 50 тонн в сутки;

      3.2.2. производство извести в печах с производственной мощностью, превышающей 50 тонн в сутки;

      3.2.3. производство оксида магния в печах с производственной мощностью, превышающей 50 тонн в сутки;

      3.3. производство асбеста или производство продуктов на основе асбеста;

      3.4. производство стекла, включая стекловолокно, с плавильной мощностью более 20 тонн в сутки;

      3.5. плавление минеральных веществ, включая производство минеральных волокон, с плавильной мощностью, превышающей 20 тонн в сутки;

      3.6. производство керамических изделий путем обжига, в частности кровельной черепицы, кирпича, огнеупорного кирпича, керамической плитки, каменной керамики или фарфора, с производственной мощностью, превышающей 75 тонн в сутки, и (или) с мощностью обжиговых печей, превышающей 4 м3, и плотностью садки на обжиговую печь, превышающей 300 кг/м3.

      4. Химическая промышленность:

      4.1. промышленное производство органических химических веществ:

      простых углеводородов (линейных или циклических, насыщенных или ненасыщенных, алифатических или ароматических);

      кислородсодержащих углеводородов: спиртов, альдегидов, кетонов, карбоновых кислот, сложных эфиров, ацетатов, простых эфиров, перекисей, эпоксидных смол;

      сернистых углеводородов;

      азотных углеводородов: аминов, амидов, соединений азота, нитросоединений или нитратных соединений, нитрилов, цианатов, изоцианатов;

      фосфорсодержащих углеводородов;

      галогенизированных углеводородов;

      органометаллических соединений;

      основных пластических материалов (полимеров, синтетических волокон и волокон на базе целлюлозы);

      синтетического каучука;

      красок и пигментов;

      поверхностно-активных веществ;

      4.2. промышленное производство неорганических веществ:

      газов: аммиака, хлора или хлористого водорода, фтора или фтористого водорода, оксидов углерода, соединений серы, оксидов азота, водорода, диоксида серы, хлорокиси углерода;

      кислот: хромовой кислоты, фтористоводородной кислоты, фосфорной кислоты, азотной кислоты, хлористоводородной кислоты, серной кислоты, олеума, сернистой кислоты;

      щелочей: гидроокиси аммония, гидроокиси калия, гидроокиси натрия;

      солей: хлористого аммония, хлорноватокислого калия, углекислого калия, углекислого натрия, пербората, азотнокислого серебра;

      неметаллов, оксидов металлов или других неорганических соединений: карбида кальция, кремния, карбида кремния;

      4.3. промышленное производство фосфорных, азотных или калийных минеральных удобрений (простых или сложных удобрений);

      4.4. промышленное производство пестицидов и биоцидов;

      4.5. промышленное производство фармацевтических продуктов, за исключением производства фармацевтических солей калия (хлористого, сернокислого, поташа);

      4.6. промышленное производство взрывчатых веществ.

      5. Пищевая промышленность:

      5.1. эксплуатация скотобоен с производительностью более 50 тонн в сутки;

      5.2. обработка и переработка, кроме исключительно упаковки, следующего сырья, ранее обработанного или необработанного, предназначенного для производства пищевых продуктов или кормов из:

      5.2.1. только животного сырья (кроме исключительно молока) с производственной мощностью более 75 тонн в сутки;

      5.2.2. только растительного сырья с производственной мощностью более 300 тонн в сутки или 600 тонн в сутки, когда установка работает не более 90 суток подряд в любом году;

      5.2.3. сырья животного и растительного происхождения, как в виде комбинированных, так и раздельных продуктов, с мощностью производства готовой продукции в тоннах в сутки, превышающей 75, если "A" равно 10 и более, либо определяемой по формуле: 300 – (22,5 × "A"), если "А" менее 10,

      где "А" – доля животного материала (в процентах от веса) в производстве готового продукта.

      Упаковка не должна быть включена в окончательный вес продукта.

      Подпункт 5.2.3 пункта 5.2 не применяется, если в качестве сырья используется только молоко;

      5.3. только обработка и переработка молока, когда количество получаемого молока превышает 200 тонн в сутки (среднее значение за год).

      6. Управление отходами:

      6.1. удаление и (или) восстановление опасных отходов с производительностью, превышающей 10 тонн в сутки, включающие в себя одну или несколько из следующих операций:

      6.1.1. биологическую обработку отходов;

      6.1.2. физико-химическую обработку отходов;

      6.1.3. смешивание отходов до передачи на другой вид деятельности из указанных в пунктах 6.1 и 6.2;

      6.1.4. переупаковку перед передачей на виды деятельности, указанные в пунктах 6.1 и 6.2;

      6.1.5. регенерацию растворителей;

      6.1.6. рециркуляцию (регенерацию) неорганических материалов, кроме металлов или их соединений;

      6.1.7. регенерацию кислот или оснований;

      6.1.8. восстановление компонентов, используемых для борьбы с загрязнением;

      6.1.9. извлечение компонентов из катализаторов;

      6.1.10. переработку масел или другие виды повторного использования масел;

      6.1.11. размещение в поверхностных прудах;

      6.2. удаление или восстановление отходов на мусоросжигательных заводах или на установках совместного сжигания отходов:

      6.2.1. для неопасных отходов – с производительностью, превышающей 3 тонны в час;

      6.2.2. для опасных отходов – с производительностью, превышающей 10 тонн в сутки;

      6.3. удаление неопасных отходов с производительностью, превышающей 50 тонн в сутки, включающее в себя одну или несколько из следующих операций:

      6.3.1. биологическую обработку отходов;

      6.3.2. физико-химическую обработку отходов;

      6.3.3. предварительную обработку отходов для последующего сжигания;

      6.3.4. обработку шлаков и золы;

      6.3.5. обработку в измельчителях металлических отходов, в том числе отходов электрического и электронного оборудования, а также транспортных средств с истекшим сроком эксплуатации и их компонентов;

      6.4. восстановление и (или) удаление неопасных отходов с производительностью, превышающей 75 тонн в сутки, включающие в себя одну или несколько из следующих операций:

      6.4.1. биологическую обработку отходов;

      6.4.2. предварительную обработку отходов для последующего сжигания;

      6.4.3. обработку шлаков и золы;

      6.4.4. обработку в измельчителях металлических отходов, в том числе отходов электрического и электронного оборудования, а также транспортных средств с истекшим сроком эксплуатации и их компонентов.

      Если единственным видом осуществляемой деятельности по обработке отходов из указанных в пунктах 6.3 и 6.4 является анаэробное разложение, то пороговое значение для этой деятельности составляет 100 тонн в сутки;

      6.5. полигоны, на которые поступает более 10 тонн отходов в сутки, или с общей мощностью, превышающей 25 тыс. тонн, исключая полигоны инертных отходов;

      6.6. накопление опасных отходов, не включенных в пункт 6.5, в ожидании какого-либо вида деятельности из перечисленных в пунктах 6.1, 6.2, 6.5 и 6.7 в количестве, превышающем 50 тонн на площадке, где образуются отходы, за исключением накопления в ожидании сбора;

      6.7. подземное хранение опасных отходов с общей вместимостью более 50 тонн.

      7. Прочие виды деятельности:

      7.1. производство в промышленных установках:

      7.1.1. целлюлозы из древесины или других волокнистых материалов;

      7.1.2. бумаги или картона с производительностью, превышающей 20 тонн в сутки;

      7.1.3. одного или несколько из следующих видов древесных плит: ориентированная стружечная плита, древесно-стружечная или древесноволокнистая плита (с производственной мощностью, превышающей 600 м3 в сутки);

      7.2. предварительная обработка (стирка, отбеливание, мерсеризация) или крашение текстильных волокон или текстиля, когда мощность обработки превышает 10 тонн в сутки;

      7.3. дубление шкур и кож, при котором мощность обработки превышает 12 тонн готовой продукции в сутки;

      7.4. удаление или переработка туш животных или отходов животноводства с мощностью обработки более 10 тонн в сутки;

      7.5. интенсивное выращивание птицы или свиней:

      7.5.1. более 50 тыс. голов – для сельскохозяйственной птицы;

      7.5.2. более 2 тыс. голов – для свиней (весом более 30 кг);

      7.5.3. более 750 голов – для свиноматок;

      7.6. поверхностная обработка веществ, предметов или продуктов, в частности для отделки, печати, нанесения покрытия, обезжиривания, гидроизоляции, проклейки, окраски, очистки или пропитки, с использованием органических растворителей, расход которых составляет более 150 кг в час или более 200 тонн в год;

      7.7. производство углерода или электрографита путем сжигания или графитизации;

      7.8. улавливание выбросов диоксида углерода с объектов I категории для целей его геологического хранения в недрах;

      7.9. консервирование древесины и изделий из древесины химическими веществами с производительностью, превышающей 75 м3 в сутки, кроме обработки в целях исключения древесной синевы;

      7.10. комплексы очистных сооружений сточных вод, сбрасываемых объектами I категории, кроме очистки коммунальных стоков;

      7.11. сооружения для очистки сточных вод централизованных систем водоотведения (канализации) производительностью 20 тыс. м3 в сутки и более;

      7.12. эксплуатация ядерных установок, в том числе атомных станций (за исключением исследовательских ядерных установок нулевой мощности);

      7.13. добыча урановой и ториевой руд, обогащение урановых и ториевых руд, производство ядерного топлива;

      7.14. эксплуатация:

      7.14.1. радиационных источников (за исключением радиационных источников, содержащих в своем составе только радионуклидные источники четвертой и пятой категорий радиационной опасности) при условии наличия на объекте источников выбросов и сбросов радиоактивных веществ в окружающую среду;

      7.14.2. пунктов хранения ядерных материалов и радиоактивных веществ, пунктов хранения, хранилищ радиоактивных отходов, пунктов захоронения радиоактивных отходов.

Раздел 2. Виды намечаемой деятельности и иные критерии, на основании которых осуществляется отнесение объектов, оказывающих негативное воздействие на окружающую среду, к объектам II категории

      1. Энергетика:

      1.1. обеспечение электрической энергией, газом и паром с использованием оборудования с установленной электрической мощностью менее 50 мегаватт (МВт);

      1.2. производство газа путем газификации и (или) сжижения видов твердого топлива, за исключением угля, в установках с общей номинальной тепловой мощностью менее 20 мегаватт (МВт);

      1.3. энергопроизводящие станции, работающие на газе, с мощностью 10 мегаватт (МВт) и более.

      2. Производство и обработка металлов:

      2.1. металлургическое производство с использованием оборудования:

      2.1.1. для производства чугуна или стали (первичной или вторичной плавки), включая установки непрерывной разливки (с производительностью менее 2,5 тонны в час);

      2.1.2. для обработки черных металлов с использованием станов горячей прокатки (с проектной производительностью менее 20 тонн сырой стали в час);

      2.1.3. для нанесения защитных распыленных металлических покрытий с подачей сырой стали менее 2 тонн в час;

      2.1.4. для литейного производства черных металлов с производительностью менее 20 тонн в сутки;

      2.1.5. для плавки, включая легирование, рафинирование и разливку цветных металлов (с проектной производительностью плавки менее 4 тонн в сутки для свинца и кадмия или менее 20 тонн в сутки для других металлов);

      2.2. поверхностная обработка металлов и пластических материалов с использованием электролитических или химических процессов в технологических ваннах суммарным объемом менее 30 м3.

      3. Минеральная промышленность:

      3.1. производство:

      3.1.1. цементного клинкера во вращающихся печах с производственной мощностью, не превышающей 500 тонн в сутки, или в других печах с производительностью, не превышающей 50 тонн в сутки;

      3.1.2. извести (негашеной, гашеной) в печах с производственной мощностью менее 50 тонн в сутки;

      3.1.3. оксида магния в печах с производственной мощностью менее 50 тонн в сутки;

      3.1.4. стекла и изделий из стекла, включая стекловолокно, с плавильной мощностью менее 20 тонн в сутки;

      3.1.5. неметаллической минеральной продукции с использованием оборудования для расплава минеральных веществ, включая производство минеральных волокон с плавильной мощностью не более 20 тонн в сутки;

      3.1.6. огнеупорных керамических изделий и строительных керамических материалов с проектной мощностью менее 1 млн штук в год;

      3.1.7. керамических или фарфоровых изделий, кроме огнеупорных керамических изделий и строительных керамических материалов, с производственной мощностью, не превышающей 75 тонн в сутки, и (или) с использованием обжиговых печей с плотностью садки на одну печь, не превышающей 300 кг/м3.

      4. Пищевая промышленность:

      4.1. производство:

      4.1.1. мяса и мясопродуктов с производственной мощностью не более 75 тонн готовой продукции в сутки;

      4.1.2. растительных и животных масел и жиров (с проектной производительностью менее установленных подпунктами 5.2.2 и 5.2.3 пункта 5.2 раздела 1 настоящего приложения);

      4.1.3. продукции из картофеля, фруктов и овощей (с проектной производительностью не менее 300 тонн готовой продукции в сутки (среднеквартальный показатель);

      4.1.4. молочной продукции (с проектной мощностью менее 200 тонн перерабатываемого молока в сутки (среднегодовой показатель).

      5. Объекты транспорта и инфраструктуры:

      5.1. порты, расположенные на внутренних водных путях (допускающие проход судов водоизмещением 1350 тонн и более);

      5.2. морские порты;

      5.3. объекты, предназначенные для приема, отправки воздушных судов и обслуживания воздушных перевозок (при наличии взлетно-посадочной полосы длиной 2100 м и более);

      5.4. объекты инфраструктуры железнодорожного транспорта.

      6. Управление отходами:

      6.1. объекты по захоронению опасных отходов;

      6.2. объекты, на которых осуществляются операции по удалению или восстановлению опасных отходов, с производительностью 250 тонн в год и более;

      6.3. объекты, на которых осуществляются операции по обезвреживанию опасных отходов;

      6.4. объекты, на которых осуществляются операции по обеззараживанию, обезвреживанию и (или) уничтожению биологических и медицинских отходов;

      6.5. установки для сжигания коммунальных отходов с производительностью, не превышающей 3 тонн в час;

      6.6. объекты, на которых осуществляются операции по удалению неопасных отходов, с производительностью, не превышающей 50 тонн в сутки;

      6.7. объекты, на которых осуществляются операции по удалению или восстановлению неопасных отходов, с производительностью, превышающей 2500 тонн в год;

      6.8. производство строительных материалов из отходов тепловых электростанций;

      6.9. мусоросортировочные предприятия с производственной мощностью свыше 10 тыс. тонн в год;

      6.10. площадки хранения железного лома и (или) подлежащих утилизации транспортных средств на территории, превышающей 1 тыс. м2, или в количестве свыше 1 тыс. тонн;

      6.11. отвалы, образующиеся при добыче твердых полезных ископаемых (кроме общераспространенных полезных ископаемых) или при добыче торфа, старательстве;

      6.12. накопление опасных отходов массой, превышающей 5 тонн, за исключением накопления в ожидании сбора, на площадке, где образуются отходы;

      6.13. открытые и закрытые склады опасных отходов, содержащих стойкие органические загрязнители, сильнодействующие ядовитые вещества, с площадью хранилищ более 100 м2.

      7. Прочие виды деятельности:

      7.1. производство бумаги и картона (с производительностью, не превышающей 20 тонн в сутки);

      7.2. производство текстильных изделий с использованием оборудования для промывки, отбеливания, мерсеризации, окрашивания текстильных волокон и (или) отбеливания, окрашивания текстильной продукции (с производительностью, не превышающей 10 тонн обработанного сырья в сутки);

      7.3. производство кожи и изделий из кожи с использованием оборудования для дубления, крашения, выделки шкур и кож (с проектной мощностью обработки не более 12 тонн готовой продукции в сутки);

      7.4. разведение сельскохозяйственной птицы (5 тыс. голов и более);

      7.5. выращивание и разведение свиней (500 голов и более), свиноматок (100 голов и более);

      7.6. разведение крупного рогатого скота (1500 голов и более);

      7.7. разведение овец (15 тыс. голов и более);

      7.8. обработка поверхностей предметов или продукции с использованием органических растворителей, проектное потребление которых составляет не более 200 тонн в год;

      7.9. производство искусственного графита способами, исключающими сжигание и графитизацию;

      7.10. очистка сточных вод централизованных систем водоотведения (канализации) с объемом сточных вод менее 20 тыс. м3 сутки;

      7.11. добыча и переработка общераспространенных полезных ископаемых свыше 10 тыс. тонн в год;

      7.12. разведка твердых полезных ископаемых с извлечением горной массы и перемещением почвы для целей оценки ресурсов твердых полезных ископаемых;

      7.13. транспортировка по магистральным трубопроводам газа, продуктов переработки газа, нефти и нефтепродуктов;

      7.14. производство сырой нефти из горючих (битуминозных) сланцев и песка;

      7.15. складирование и хранение (наземное или подземное):

      7.15.1. нефти и продуктов ее переработки (с проектной вместимостью 200 тыс. тонн и более);

      7.15.2. пестицидов и агрохимикатов (с проектной вместимостью 50 тонн и более);

      7.16. производство изделий из бетона для использования в строительстве, включая производство силикатного кирпича с использованием автоклавов (с проектной мощностью 1 млн штук в год и более);

      7.17. производство строительных, дноуглубительных и взрывных работ, добыча полезных ископаемых, прокладка кабелей, трубопроводов и других коммуникаций, выполнение буровых, сельскохозяйственных и иных работ в пределах зоны влияния сгонно-нагонных колебаний уровня Каспийского моря;

      7.18. любые виды деятельности с осуществлением сброса загрязняющих веществ в окружающую среду.

      8. Деятельность объекта, который является:

      8.1. портом, расположенным на внутренних водных путях (допускающим проход судов водоизмещением 1350 тонн и более);

      8.2. морским портом;

      8.3. объектом, предназначенным для приема, отправки воздушных судов и обслуживания воздушных перевозок (при наличии взлетно-посадочной полосы длиной 2100 м и более);

      8.4. объектом инфраструктуры железнодорожного транспорта.

      Примечание. При совпадении видов или объектов деятельности в разделах 1 и 2 настоящего приложения к разделу 2 относятся виды и объекты деятельности, имеющие характеризующие их количественные показатели ниже пороговых значений, указанных в разделе 1 настоящего приложения.

Раздел 3. Виды намечаемой деятельности и иные критерии, на основании которых осуществляется отнесение объектов, оказывающих негативное воздействие на окружающую среду, к объектам III категории

      1. Виды деятельности и объекты:

      1) производство тукосмесей;

      2) производство по переработке фторопластов;

      3) производство бумаги из готовой целлюлозы и тряпья;

      4) производство глицерина;

      5) производство галалита и других белковых пластиков (аминопластов и других);

      6) производство эмалей на конденсационных смолах;

      7) производство мыла;

      8) производство солеваренное и солеразмольное;

      9) производство фармацевтических солей калия (хлористого, сернокислого, поташа);

      10) производство естественных минеральных красок (мела, охры и других);

      11) производство дубильного экстракта;

      12) производство полиграфических красок;

      13) производство фотохимическое (фотобумаги, фотопластинок, фото- и кинопленки);

      14) производство товаров бытовой химии из готовых исходных продуктов и склады для их хранения;

      15) производство олифы;

      16) производство медицинского стекла (без применения ртути);

      17) производство по переработке пластмасс (литье, экструзия, прессование, вакуум-формование);

      18) производство полиуретанов;

      19) производство готовых лекарственных форм (без изготовления составляющих);

      20) производство бумаги из макулатуры;

      21) фабрики химической чистки одежды с мощностью свыше 160 кг в сутки;

      22) производство изделий из пластмасс и синтетических смол (механическая обработка);

      23) производство углекислоты и сухого льда;

      24) производство искусственного жемчуга;

      25) производство спичек;

      26) производство кабеля освинцованного или с резиновой изоляцией;

      27) цехи по ремонту дорожных машин, автомобилей, кузовов, подвижного состава железнодорожного транспорта и метрополитена;

      28) производство металлических электродов;

      29) шрифтолитейное производство (без выбросов свинца);

      30) полиграфическое производство;

      31) фабрики офсетной печати;

      32) типографии с применением свинца в производстве;

      33) производство по сборке локомотивов и электровозов;

      34) производство глиняных изделий;

      35) стеклодувное производство, производство зеркал, шлифовка и травка стекол;

      36) механическая обработка мрамора;

      37) производство бетона и бетонных изделий;

      38) производство бондарных изделий из готовой клепки;

      39) производство рогожно-ткацкое;

      40) производство по консервированию древесины солевыми и водными растворами (без солей мышьяка), суперобмазкой;

      41) судостроительные верфи для изготовления деревянных судов (катеров, лодок);

      42) объекты столярно-плотничные, мебельные, паркетные, ящичные;

      43) котонинное производство;

      44) коконоразварочное и шелкоразмоточное производства;

      45) меланжевое производство;

      46) предприятия пенько-джутокрутильные, канатные, шпагатные, веревочные и по обработке концов;

      47) производство искусственного каракуля;

      48) производство обуви;

      49) производство пряжи и тканей из хлопка, льна, шерсти при отсутствии красильных и отбельных цехов;

      50) производство трикотажа и кружев;

      51) производство ковров;

      52) производство обувного картона на кожевенном и кожевенно-целлюлозном волокне без применения растворителей;

      53) шпульно-катушечное производство;

      54) производство обоев;

      55) производство изделий из выделанной кожи;

      56) производство щеток из щетины и волоса;

      57) производство валяльное;

      58) производство кондитерское с производительностью более 3 тонн в сутки;

      59) производство сахарорафинадное;

      60) производство макаронных изделий (с производительностью более 1 тонны в сутки);

      61) хлебозаводы и хлебопекарное производство (с производительностью более 3 тонн в сутки);

      62) промышленные установки для низкотемпературного хранения пищевых продуктов емкостью более 600 тонн;

      63) заводы виноградного сока;

      64) заводы фруктовых и овощных соков и безалкогольных напитков;

      65) мельницы с производительностью от 0,5 до 2 тонн в час;

      66) объекты малой мощности (мини-производство): по переработке мяса, молока – до 3 тонн в сутки, рыбы – до 3 тонн в сутки;

      67) мелиоративные объекты с использованием животноводческих стоков;

      68) животноводческие хозяйства:

      по выращиванию и разведению свиней от 100 голов и более (свиноматок от 10 голов и более);

      по разведению крупного рогатого скота от 150 голов и более;

      по разведению сельскохозяйственной птицы от 500 голов и более;

      по разведению лошадей от 150 голов и более;

      по разведению верблюдов от 150 голов и более;

      по разведению овец и коз от 600 голов и более;

      зверофермы – от 100 голов и более;

      69) объекты по обслуживанию автомобилей (легковых автомобилей, кроме принадлежащих гражданам; автобусов, кроме автобусов городского транспорта);

      70) троллейбусные и трамвайные парки;

      71) ветлечебницы с содержанием животных, виварии, питомники, кинологические центры, пункты передержки животных;

      72) автозаправочные станции по заправке транспортных средств жидким и газовым моторным топливом;

      73) объекты по отведению сточных вод на поля фильтрации, рельеф местности, в подземные горизонты с объемом отводимой воды более 5 тыс. м3 в сутки;

      74) сооружения по очистке ливневых стоков;

      75) склады и открытые места разгрузки зерна;

      76) склады и открытые места разгрузки поваренной соли;

      77) транспортно-технические схемы перегрузки и хранения апатитового концентрата фосфоритной муки, цемента и других пылящих грузов, перевозимых навалом, с применением складских элеваторов и пневмотранспортных или других установок и хранилищ, исключающих вынос пыли во внешнюю среду;

      78) открытые склады и места для перегрузки увлажненных минерально-строительных материалов (песка, гравия, щебня, камня и других);

      79) участки хранения и места для перегрузки прессованного жмыха, сена, соломы, табачно-махорочных изделий и других.

      2. Иные критерии.

      Осуществление любого вида деятельности, соответствующего одному или нескольким из следующих критериев:

      1) наличие на объекте стационарных источников эмиссий, масса загрязняющих веществ в выбросах в атмосферный воздух которых составляет 10 тонн в год и более;

      2) использование на объекте установок по обеспечению электрической энергией, газом и паром с применением оборудования с проектной тепловой мощностью 2 Гкал/час и более;

      3) накопление на объекте 10 тонн и более неопасных отходов и (или) 1 тонны и более опасных отходов.

      Примечания.

      1. Под производством в настоящем разделе понимается предпринимательская деятельность по серийному производству товаров, работ и (или) оказанию услуг. Положения настоящего раздела не распространяются на производство товаров, работ и (или) оказание услуг физическими лицами для личных бытовых целей и на субъектов малого предпринимательства, в том числе субъектов микропредпринимательства, осуществляющих производство товаров, работ и (или) оказание услуг разово или в малом объеме по индивидуальным заказам с превалирующей долей ручного труда.

      2. При совпадении видов или объектов деятельности в разделах 2 и 3 настоящего приложения к разделу 3 относятся виды и объекты деятельности, имеющие характеризующие их количественные показатели ниже пороговых значений, указанных в разделе 2 настоящего приложения.

 
  Приложение 3
к Экологическому кодексу
Республики Казахстан
от 2 января 2021 года
№ 400-VI ЗРК

Перечень областей применения наилучших доступных техник

      1. Виды деятельности:

      1) добыча и обогащение железных руд, производство чугуна, стали и ферросплавов, производство изделий дальнейшего передела черных металлов;

      2) добыча и обогащение руд цветных металлов, производство цветных металлов;

      3) добыча нефти и природного газа;

      4) производство кокса и нефтепродуктов, переработка природного газа;

      5) добыча и обогащение угля и антрацита;

      6) производство электрической и тепловой энергии через сжигание топлива;

      7) обезвреживание отходов, в том числе термическими способами;

      8) захоронение отходов;

      9) производство целлюлозы, древесной массы, бумаги, картона;

      10) производство основных органических химических веществ;

      11) производство продукции тонкого органического синтеза;

      12) производство полимеров;

      13) производство основных неорганических химических веществ (аммиака);

      14) производство неорганических кислот, минеральных удобрений;

      15) производство твердых и других неорганических химических веществ (оксидов, гидроксидов, солей);

      16) производство специальных неорганических химикатов;

      17) производство прочих основных неорганических химических веществ;

      18) обработка поверхностей, предметов или продукции с использованием органических растворителей;

      19) нанесение покрытий на металлы и пластмассы с использованием электролитических или химических процессов;

      20) производство стекла, керамических изделий;

      21) производство цемента, извести, оксида магния;

      22) производство текстильных изделий (промывка, отбеливание, мерсеризация);

      23) крашение текстильных волокон, отбеливание, крашение текстильной продукции;

      24) дубление, крашение, выделка шкур и кож;

      25) интенсивное разведение свиней, сельскохозяйственной птицы;

      26) убой животных на мясокомбинатах, мясохладобойнях;

      27) производство пищевых продуктов, напитков, молока и молочной продукции;

      28) очистка сточных вод централизованных систем водоотведения населенных пунктов.

      2. Технологические процессы, оборудование, технические способы и методы, применяемые при осуществлении различных видов деятельности:

      1) сокращение объемов выбросов загрязняющих веществ, сбросов загрязняющих веществ при хранении и складировании товаров (грузов);

      2) системы обработки (обращения) сточных вод и отходящих газов в химической промышленности;

      3) промышленные системы охлаждения;

      4) обращение с вскрышными и вмещающими горными породами;

      5) очистка сточных вод и выбросов загрязняющих веществ при производстве продукции (товаров), проведении работ и оказании услуг на предприятиях.

 
  Приложение 4
к Экологическому кодексу
Республики Казахстан
от 2 января 2021 года
№ 400-VI ЗРК

Типовой перечень мероприятий по охране окружающей среды

      1. Охрана атмосферного воздуха:

      1) ввод в эксплуатацию, ремонт и реконструкция пылегазоочистных установок, предназначенных для улавливания, обезвреживания (утилизации) вредных веществ, выделяющихся в атмосферу от технологического оборудования и аспирационных систем;

      2) монтажные работы, связанные с рационализацией тепловых систем, в том числе с рекуперацией тепловой энергии, рециркуляцией дымовых газов со сбросом в горелку, отечественным производством энергетического оборудования с высоким коэффициентом полезного действия и использованием альтернативных, экологически чистых источников энергии;

      3) выполнение мероприятий по предотвращению и снижению выбросов загрязняющих веществ от стационарных и передвижных источников;

      4) внедрение наилучших доступных техник на коммунальных теплоэлектростанциях и теплоэлектроцентралях;

      5) внедрение оборудования, установок и устройств очистки, по утилизации попутных газов, нейтрализации отработанных газов, подавлению и обезвреживанию выбросов загрязняющих веществ и их соединений в атмосферу от стационарных и передвижных источников загрязнения;

      6) установка катализаторных конверторов для очистки выхлопных газов в автомашинах, использующих в качестве топлива неэтилированный бензин с внедрением присадок к топливу, снижающих токсичность и дымность отработанных газов, оснащение транспортных средств, работающих на дизельном топливе, нейтрализаторами выхлопных газов, перевод автотранспорта, расширение использования электрической тяги;

      7) принятие мер, направленных на предотвращение загрязнения окружающей среды при транспортировании, хранении и использовании химических средств защиты растений, минеральных удобрений и других препаратов;

      8) оптимизация технологического процесса, обеспечивающая снижение выбросов загрязняющих веществ при добыче полезных ископаемых, производстве взрывных работ, размещении и эксплуатации терриконов, отвалов и свалок;

      9) проведение работ по пылеподавлению на горнорудных и теплоэнергетических предприятиях, объектах недропользования и строительных площадках, в том числе хвостохранилищах, шламонакопителях, карьерах и внутрипромысловых дорогах;

      10) внедрение и совершенствование технических и технологических решений (включая переход на другие (альтернативные) виды топлива, сырья, материалов), позволяющих снижение негативного воздействия на окружающую среду;

      11) приобретение современного оборудования, замена и реконструкция основного оборудования, обеспечивающих эффективную очистку, утилизацию, нейтрализацию, подавление и обезвреживание загрязняющих веществ в газах, отводимых от источников выбросов, демонтаж устаревших котлов с высокой концентрацией вредных веществ в дымовых газах;

      12) внедрение технологических решений, обеспечивающих оптимизацию режимов сгорания топлива (изменение качества используемого топлива, структуры топливного баланса), снижение токсичных веществ (включая соединения свинца, окислы азота) в выбросах загрязняющих веществ в атмосферу, в том числе для передвижных источников;

      13) внедрение мероприятий, направленных на сокращение объемов выбросов парниковых газов и (или) увеличение поглощений парниковых газов;

      14) снижение использования озоноразрушающих веществ путем применения озонобезопасных веществ;

      15) внедрение систем автоматического мониторинга выбросов вредных веществ на источниках и качества атмосферного воздуха на границе жилой санитарно-защитной зоны;

      16) повышение эффективности работы существующих пылегазоулавливающих установок (включая их модернизацию, реконструкцию) и их оснащение контрольно-измерительными приборами с внедрением систем автоматического управления;

      17) строительство, модернизация постов наблюдений за состоянием атмосферного воздуха с расширением перечня контролируемых загрязняющих веществ за счет приобретения современного оборудования и внедрения локальной сети передачи информации в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды и его территориальные подразделения.

      2. Охрана водных объектов:

      1) организация мероприятий и строительство очистных устройств, обеспечивающих улучшение качественного состава отводимых вод, реализация программ по увеличению эффективности работы малых резервных емкостей в составе локальных очистных сооружений (аккумулирующих емкостей, отстойников, сооружений и устройств для аэрации воды, экранов для задержания пестицидов);

      2) внедрение наилучших доступных техник на очистных сооружениях;

      3) регулирование стока малых рек, расчистка их русел или ложа водоема, осуществление регулярных попусков воды для обеспечения оптимальной жизнедеятельности экосистем в бассейнах малых рек и озер, а также иные мероприятия по предотвращению заиливания, поддержанию оптимального гидрологического режима и санитарного состояния малых рек и озер;

      4) модернизация производственных процессов с целью уменьшения объемов сбросов сточных вод в природные водные объекты, направленная на предотвращение загрязнения и снижение негативного воздействия;

      5) осуществление комплекса технологических, гидротехнических, санитарных и иных мероприятий, направленных на предотвращение засорения, загрязнения и истощения водных ресурсов;

      6) строительство, реконструкция, модернизация:

      установок по очистке и доочистке сточных вод, переработке жидких отходов и кубовых остатков;

      очистных установок и систем канализации для предприятий, расположенных на водосборной площади водоемов, а также на территориях, имеющих статус национальных парков, курортов;

      систем водоснабжения с замкнутыми циклами, включая системы гидрозолоудаления и гидроудаления шламов, оборотных систем производственного назначения и повторного использования воды, в том числе поступающей от других предприятий;

      специальных регулирующих водохранилищ, за исключением водохранилищ для гидротехнических и иных производственных целей;

      установок по очистке грунтовых и подземных вод, подвергшихся техногенному загрязнению;

      установок по очистке хозяйственно-бытовых и промышленных сточных вод с системой их транспортировки и очистки до установленных нормативов допустимого сброса для действующих предприятий;

      очистных сооружений, основанных на использовании механических, биологических и физико-химических методов очистки, сооружений доочистки сточных вод, приемников и выпусков сточных вод;

      сетей для транспортировки дренажных, шахтных и ливневых вод, хозяйственно-бытовых, производственных и сельскохозяйственных сточных вод и гидрошламовых отходов, хвостов флотации (шламонакопителей, отстойников, золоотвалов, прудов-испарителей);

      7) ликвидация заброшенных и бездействующих скважин, тампонаж или перевод на крановый регулируемый режим самоизливающихся артезианских скважин;

      8) восстановление и реконструкция аварийных водохозяйственных сооружений и гидромелиоративных систем, очистка до нормативного качества и повторное использование для технологических целей дренажных и ливневых вод, хозяйственно-бытовых и производственных сточных вод путем строительства оборотных систем водоснабжения и локальных очистных сооружений, осуществление мероприятий по сокращению использования вод питьевого назначения на технические нужды;

      9) ликвидация накопителей сточных вод, очагов загрязнения подземных вод, исторического загрязнения и источников негативного влияния на водные ресурсы, демеркуризация области загрязнения для снижения негативных последствий их воздействия на водные объекты;

      10) расширение сети мониторинга количественно-качественных характеристик в бассейнах трансграничных рек;

      11) внедрение систем автоматического мониторинга качества потребляемой и сбрасываемой воды;

      12) выполнение мероприятий по предотвращению загрязнения поверхностных и подземных вод от хвостохранилищ, шахт и штолен;

      13) строительство, модернизация постов наблюдений за состоянием поверхностных вод с расширением перечня контролируемых загрязняющих веществ за счет приобретения современного оборудования и внедрения локальной сети передачи информации в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды и его территориальные подразделения;

      14) проведение мероприятий, направленных на предотвращение загрязнения подземных вод вследствие межпластовых перетоков нефти, воды и газа, при освоении и последующей эксплуатации скважин, а также утилизации отходов производства и сточных вод.

      3. Охрана от воздействия на прибрежные и водные экосистемы:

      1) внедрение мероприятий по охране водной среды от последствий природного характера, обусловленных колебанием уровня моря, или аварий, возникающих в результате антропогенной деятельности, выполнение охранных мероприятий по консервации затопленных скважин в прибрежной зоне Каспийского моря;

      2) строительство, реконструкция, модернизация установок и оборудования:

      по сбору нефти, мазута, мусора и других жидких и твердых отходов с акваторий рек, водоемов, портов;

      береговых сооружений для приема с судов хозяйственно-бытовых и других сточных вод, а также мусора для утилизации, складирования и очистки;

      3) консервация или полная ликвидация находящихся на суше источников загрязнения, продолжающих оказывать негативное воздействие на водные объекты;

      4) выполнение мероприятий по проведению берегоукрепительных работ рек и водоемов.

      4. Охрана земель:

      1) инвентаризация и ликвидация бесхозяйных производственных объектов, загрязняющих окружающую среду;

      2) мероприятия по рациональному использованию земельных ресурсов, зонированию земель, а также проведение работ по оценке их состояния;

      3) рекультивация деградированных территорий, нарушенных и загрязненных в результате антропогенной деятельности земель: восстановление, воспроизводство и повышение плодородия почв и других полезных свойств земли, своевременное вовлечение ее в хозяйственный оборот, снятие, сохранение и использование плодородного слоя почвы при проведении работ, связанных с нарушением земель;

      4) защита земель от истощения, деградации и опустынивания, негативного воздействия водной и ветровой эрозии, селей, оползней, подтопления, затопления, заболачивания, вторичного засоления, иссушения и уплотнения, загрязнения отходами, химическими, биологическими, радиоактивными и другими вредными веществами;

      5) строительство, реконструкция, модернизация противоэрозионных гидротехнических сооружений, создание защитных лесных полос, закрепление оврагов, террасирование крутых склонов;

      6) ликвидация исторического загрязнения, локализация и демеркуризация источников загрязнения земельных ресурсов;

      7) выполнение мероприятий, направленных на восстановление естественного природного плодородия или увеличение гумуса почв.

      5. Охрана недр:

      1) внедрение мероприятий по предотвращению загрязнения недр при проведении работ по недропользованию, подземном хранении нефти, газа, захоронении вредных веществ и отходов производства, сбросе сточных вод в недра;

      2) инвентаризация, консервация и ликвидация источников негативного воздействия на недра.

      6. Охрана животного и растительного мира:

      1) охрана лесных экосистем, проведение мероприятий по увеличению лесистости, лесоохотоустройство, учет и биологическое обоснование продуктивности лесов и животного мира, поддержание оптимального биоразнообразия лесных экосистем;

      2) сохранение и поддержание биологического и ландшафтного разнообразия на территориях, находящихся под охраной (ландшафтных парков, парковых комплексов и объектов историко-культурного наследия), имеющих национальное и международное значение;

      3) проведение мероприятий по сохранению естественных условий функционирования природных ландшафтов и естественной среды обитания, принятие мер по предотвращению гибели находящихся под угрозой исчезновения или на грани вымирания видов (подвидов, популяций) растений и животных;

      4) строительство национального хранилища генетических ресурсов растений и животных, сохранение биоразнообразия, всего многообразия микроорганизмов, растительного и животного мира, а также естественных экосистем, предотвращение и недопущение вредного влияния антропогенной деятельности на условия их функционирования;

      5) воспроизводство диких животных (проведение биотехнических мероприятий, в том числе расселение диких зверей и птиц, создание питомников и ферм по разведению диких животных и птиц, а также заготовка кормов для их жизнедеятельности);

      6) озеленение территорий административно-территориальных единиц, увеличение площадей зеленых насаждений, посадок на территориях предприятий, вокруг больниц, школ, детских учреждений и освобождаемых территориях, землях, подверженных опустыниванию и другим неблагоприятным экологическим факторам;

      7) сохранение экологического баланса при развитии курортных зон отдыха и туристических центров на охраняемых природных территориях (разработка планов развития площадей рекреационных территорий, строительство современных полигонов, канализационных коллекторов и очистных сооружений, перевод котельных на экологически чистые альтернативные виды топлива);

      8) проведение работ по охране и воспроизводству лесного фонда, реабилитация территорий после лесных пожаров и лесовосстановление;

      9) охрана, сохранение и восстановление биологических ресурсов.

      7. Обращение с отходами:

      1) переработка хвостов обогащения, вскрышных и вмещающих пород, использование их в целях проведения технического этапа рекультивации отработанных, нарушенных и загрязненных земель, закладки во внутренние отвалы карьеров и отработанные пустоты шахт, для отсыпки карьерных дорог, защитных дамб и сооружений;

      2) внедрение технологий по сбору, транспортировке, обезвреживанию, использованию и переработке любых видов отходов, в том числе бесхозяйных;

      3) строительство, реконструкция заводов, цехов и производств, приобретение и эксплуатация установок:

      полигонов для складирования любых видов отходов;

      по сбору, транспортировке, переработке, сортировке, утилизации и захоронению отходов;

      по сбору и переработке вторичных материальных ресурсов;

      по сбору, транспортировке, переработке и ликвидации жидких производственных отходов, загрязняющих водоемы или подземные воды;

      по получению сырья или готовой продукции, связанных с извлечением полезных компонентов из отходов (переработкой хвостов обогащения, вскрышных и вмещающих пород, золошлаков, металлургических шлаков, техногенных минеральных образований);

      4) нейтрализация и ликвидация запрещенных и пришедших в негодность пестицидов и тары из-под них;

      5) реконструкция, модернизация оборудования и технологических процессов, направленных на минимизацию объемов образования и размещения отходов;

      6) проведение мероприятий по ликвидации бесхозяйных отходов и исторических загрязнений, недопущению в дальнейшем их возникновения, своевременному проведению рекультивации земель, нарушенных в результате загрязнения производственными, твердыми бытовыми и другими отходами;

      7) выполнение мероприятий по захоронению пришедших в негодность пестицидов, не содержащих стойкие органические загрязнители, и тары из-под них.

      8. Радиационная, биологическая и химическая безопасность:

      1) захоронение, перезахоронение ампульных источников ионизирующего излучения, окончательное захоронение радиоактивных отходов предприятий-банкротов, бывших военных объектов, государственных предприятий, предприятий коммунальной собственности;

      2) проведение радиоэкологических обследований территорий областей, городов республиканского значения, столицы с целью выявления радиоактивного загрязнения объектов окружающей среды;

      3) дезактивация очагов радиоактивного загрязнения (почвогрунта, горнорудных отвалов, металлолома), захоронение источников ионизирующего излучения и радиоактивных отходов;

      4) строительство пунктов временного хранения и пунктов захоронения радиоактивных отходов;

      5) выполнение организациями, осуществляющими деятельность с использованием атомной энергии и с источниками ионизирующего излучения, требований по обеспечению радиационной безопасности;

      6) реабилитация территорий захоронения радиоактивных, токсичных промышленных отходов, вывод из пользования стойких органических загрязнителей, предотвращение биологического загрязнения природной среды;

      7) ликвидация и вторичная переработка накопленных объемов серы;

      8) ликвидация учтенных и неучтенных источников радиации, включая отходы, исторических загрязнений с целью снижения радиационной опасности для жизни и (или) здоровья населения и окружающей среды.

      9. Внедрение систем управления и наилучших безопасных технологий:

      1) внедрение экологически чистых водосберегающих, почвозащитных технологий и мелиоративных мероприятий при использовании природных ресурсов, применение малоотходных технологий, совершенствование передовых технических и технологических решений, обеспечивающих снижение эмиссий загрязняющих веществ в окружающую среду;

      2) внедрение экологически чистых ресурсосберегающих технологий обогащения, хранения и транспортировки минерального сырья, очистки и ликвидации отходов производств;

      3) внедрение прогрессивных, современных и эффективных технологических решений, основанных на результатах научных исследований, использование современного оборудования и технологий в производственных процессах (включая предприятия, базирующиеся на возобновляемых и ресурсосберегающих технологиях, изменении источников и видов сырья теплоэнергоресурсов), переход на альтернативные источники энергоснабжения, характеризующиеся как экологически чистые (биоэтанол и другие);

      4) развитие новых систем наблюдения, базирующихся на Земле и в космосе, обмен данными спутниковых наблюдательных систем;

      5) внедрение знаков и сертификации в области выполнения природоохранных требований за счет более эффективного управления, сертификации продукции, систем качества и производства, работ и услуг, обеспечивающих безопасность продукции, внедрение системы управления охраной окружающей среды в соответствии с действующими национальными стандартами системы экологического менеджмента.

      10. Научно-исследовательские, изыскательские и другие разработки:

      1) разработка государственных программ в области охраны окружающей среды;

      2) проведение исследований и разработка целевых показателей качества окружающей среды;

      3) проведение экологических исследований для определения фонового состояния окружающей среды, выявление возможного негативного воздействия промышленной деятельности на экосистемы и разработка программ и планов мероприятий по снижению загрязнения окружающей среды;

      4) проведение изыскательских и опытно-конструкторских работ по созданию природоохранного оборудования, установок, сооружений, предприятий и объектов, разработке прогрессивных природоохранных технологий (ноу-хау), методов и средств защиты природных объектов от негативного воздействия, обусловленного хозяйственной деятельностью;

      5) проведение научных, изыскательских работ по сохранению генофонда и биоразнообразия;

      6) проведение изыскательских работ по обоснованию состава природоохранных мероприятий, обеспечивающих охрану природных вод, почв и ландшафта;

      7) изучение и мониторинг радиоэкологической обстановки на территориях, подвергшихся негативному воздействию ядерных испытаний, и территориях базирования войсковых частей, проведение комплексных гидрогеологических и геоэкологических исследований территорий военно-испытательных полигонов;

      8) разработка экспресс-методов определения вредных примесей в воздухе, воде и почве;

      9) разработка нетрадиционных подходов к охране окружающей среды и создание высокоэффективных систем и установок для очистки отходящих газов и сточных вод промышленных предприятий, утилизации отходов;

      10) разработка технологических процессов, оборудования, приборов и реагентов, обеспечивающих глубокую переработку сырья с утилизацией образующихся отходов;

      11) совершенствование методов обезвреживания твердых бытовых и промышленных отходов с целью предотвращения попадания в природную среду тяжелых металлов и ксенобиотиков – чужеродных для живых организмов химических веществ и соединений (промышленных загрязнений, пестицидов, препаратов бытовой химии, лекарственных средств);

      12) разработка схем, водохозяйственных балансов, режимов судоходства на морских судах, задействованных в хозяйственно-производственной деятельности, и нормативов в области охраны водных ресурсов;

      13) проведение экологических научно-исследовательских работ, разработка качественных и количественных показателей (экологических нормативов и требований), нормативно-методических документов по охране окружающей среды;

      14) проведение научно-исследовательских работ по радиоэкологической оценке уранодобывающих предприятий;

      15) проведение комплексных исследований по оценке влияния атомных электростанций на окружающую природную среду;

      16) разработка модели управления трансграничными водными объектами;

      17) разработка комплексных научно обоснованных гидротехнических, химических, биологических и ихтиологических методов очистки водных объектов.