Теңізде және Қазақстан Республикасының ішкі айдындарында мұнайдың төгілуінің алдын алу және оған ден қою жөніндегі ұлттық жоспарды бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2000 жылғы 6 мамырдағы N 676 қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 6 сәуірдегі № 422 Қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2012.04.06 № 422 Қаулысымен.

"Мұнайдың төгілуінің алдын алу және оған ден қою жөніндегі ұлттық жоспарды әзірлеу туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1999 жылғы 29 маусымдағы N 876 қаулысына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:
1. Теңізде және Қазақстан Республикасының ішкі айдындарында мұнайдың төгілуінің алдын алу және оған ден қою жөніндегі ұлттық жоспар (бұдан әрі - Ұлттық жоспар) бекітілсін.
2. Ұлттық жоспардың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігіне жүктелсін.
Ескерту. 2-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2007.08.22. N 730 Қаулысымен.
3. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.
Ескерту. 3-тармаққа өзгерту енгізілді - ҚР Үкіметінің 2005.06.21. N 602 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі).

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы Үкіметінің
2000 жылғы 6 мамырдағы
N 676 қаулысымен бекітілген

Теңізде және Қазақстан Республикасының ішкі су айдындарында
мұнайдың төгілуінің алдын алу және оған ден қою жөніндегі
ұлттық жоспар

Ескерту. Мәтінде: "Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар жөніндегі агенттігі", "Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар жөніндегі агенттігінің", "Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар жөніндегі агенттігіне" және "Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар жөніндегі агенттігімен" деген сөздер тиісінше "Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі", "Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің", "Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігіне" және "Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігімен" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Үкіметінің 2007.08.22. N 730 Қаулысымен.

"Теңізде және Қазақстан Республикасының ішкі су айдындарында мұнайдың төгілуінің алдын алу және оған ден қою жөніндегі ұлттық жоспар" (бұдан әрі - Ұлттық жоспар) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1999 жылғы 29 маусымдағы N 876 қаулысына сәйкес әзірленген және Каспий және Арал теңіздерінің қазақстандық секторы мен Қазақстан Республикасының шекарасындағы ішкі су айдындарына қолданылады.
Ұлттық жоспар мемлекеттік басқару органдарының қатысуымен жүзеге асырылатын және авариялық жағдайлар мен басқа да себептерден пайда болған мұнайдың төгілуіне дайындықты, оған уақтылы ден қоюды және оның зардаптарын тиімді жоюды қамтамасыз ететін тараптардың күштерінің өзара қимылы мен өзара іс-қимылы мен күш-жігері интеграциясының тәртібін айқындайды.
Ұлттық жоспар төгілуге кінәлі айқындалмаған не оның зардаптарын өз күшімен жоя алмайтын жағдайларда қазіргі кездегі немесе бұрынғы өндірістік қызметтің нәтижесінде туындаған мұнайдың төгілуін де қамтиды.
Ұлттық жоспарда тікелей іске қосылған тараптарға:
теңізде және су айдындарына тікелей жақындықта мұнай операцияларын жүзеге асыратын, мұнайды өңдеумен және көліктік тасымалдаумен айналысатын компаниялар;
Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі;
Қазақстан Республикасының Энергетика, индустрия және сауда министрлігі;
Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігі;
Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігі;
Облыстардың әкімдері жатады.

1. Негізгі терминдер мен айқындамалар

Осы Ұлттық жоспарда қолданылатын терминдер мен айқындамалар мыналарды білдіреді:
1.1. Араласу - жауапты тараптардың өтініші бойынша төгілуді жоюға белсенді түрде араласу жөніндегі не жауапты тарап қолданатын іс-қимылдар жеткіліксіз немесе сәйкес емес болған жағдайда мемлекеттің атынан жүзеге асырылатын кез-келген іс-қимылдарды білдіреді.
1.2. Ішкі су айдындары - Қазақстан Республикасының шекарасында орналасқан көлдер, жасанды су қоймалары және ағыстары.
1.3. Командалық орталық - Ден қою шараларын үйлестіруші төгілуді жоюға байланысты іс-қимылдарды үйлестіру үшін белгілеген орын.
1.4. Жағалаудағы аймақтағы ден қою шараларын үйлестіруші - Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігімен келісім бойынша облыс әкімі жағалаудағы төгілудің зардаптарын жою және Ұлттық жоспардың шеңберінде қоршаған ортаның компоненттерін оңалту жөніндегі қызметке басшылық ету мақсатында алдын ала тағайындаған тұлға.
1.5. Төгілуге ден қою шараларын үйлестіруші - Ұлттық жоспардың шеңберінде төгілулерді жоюмен байланысты іс-қимылдарды жалпы үйлестіруді және басқаруды жүзеге асыру үшін Мұнайдың төгілуіне ден қою жөніндегі ұлттық комиссиямен келісім бойынша тиісті мемлекеттік орган тағайындаған тұлға.
1.6. Теңіз - Каспий және Арал теңіздерінің қазақстандық бөлігінің шектеріндегі Каспий және Арал теңіздері суының беті мен тереңдігін, қалыңдығын, сондай-ақ түбін білдіреді.
1.7. Мұнай - шикі мұнайды, отындық мұнайды, мұнай тұнбасын, мұнайдың қалдықтары мен тазартылған мұнай өнімдерін қоса алғанда кез-келген түрдегі мұнайды білдіреді.
1.8. Мұнай операциялары - Мұнайды барлау, өндіру, жерасты қоймалары мен мұнай резервуарларының құрылысын, салу мен пайдалану, құрлықта, өзендердің, көлдердің және өзге де ішкі су айдындарының шегінде жүргізілетін Мұнайгаз құбырларының құрылысын салу және пайдалану жөніндегі жұмыстарды, сондай-ақ Теңізде жүргізілетін Мұнай операцияларын білдіреді.
1.9. Жедел пункт - Жұмыстардың басшысы оқиға болған жерде ден қою жөніндегі операцияларды жүргізу кезінде байланыс пен басшылықты жүзеге асыру үшін белгілеген орын.
1.10. Ерекше экологиялық сезімтал аудан - Белгілі бір кезеңдерде жануарлар әлемі (құстардың ұшатын немесе ұя салатын, теңіз сүт қоректілерінің жататын, жас балықтар жетілетін және ойнайтын) мен өсімдік қауымдастықтары объектілері шоғырланатын аудан.
1.11. Жауапты тарап - мұнайдың төгілуіне немесе ағызылуына жол берген кез-келген жеке немесе заңды тұлға.
1.12. Мердігер - Құзыретті органмен (уәкілетті мемлекеттік орган) Мұнай операцияларын жүргізуге Келісім-шарт жасасқан жеке немесе заңды тұлға.
1.13. Жағалаулық аймақ - географиялық жағынан теңіздің немесе су айдынының тербеліс деңгейі аймағында орналасқан және/немесе дренаждық сулар немесе жер беті ағын сулары теңізбен немесе ішкі су айдынымен қосылатын және мұнай-газ кәсіпшілігі объектілерінен ластайтын заттар теңізге немесе ішкі су айдынына түсуі мүмкін деп ойлауға негіз бар аймақ.
1.14. Бірінші деңгейдегі төгілу - сырттан көмек тартпастан белгіленген тәртіппен келісілген, компания қабылдаған төгілулерді жоюдың тиісті жоспарларының шеңберінде жұмыстарды жүргізу орнындағы жабдықтарды пайдалана отырып, компанияның жергілікті қызметкерлерінің күшімен жойылуы мүмкін жергілікті маңыздағы шағын төгілу.
1.15. Екінші деңгейдегі төгілу - бірінші деңгейдегі ресурстарды пайдалана отырып жоюға болмайтын және ол жауапты тараптың, ал қажет жағдайда осындай компаниялардың/ұйымдардың арасында жасалған көп жақты келісімдерге сәйкес басқа да компаниялардың алдын ала дайындалған жағадағы базаларының қосымша ресурстары мен қызметкерлерін тартуды қажет ететін неғұрлым ірі төгілу.
Ерекше күрделі жағдайларда (экологиялық сезімтал аймақтарға, сондай-ақ халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз етуге байланысты жағалаулық объектілерге қауіп төнгенде) Комиссияның арнайы нұсқауымен Ұлттық жоспар қолданылуға енгізіледі. Қазақстан Республикасының арнайы уәкілеттендірілген органдарының, жергілікті атқарушы органдардың билігіндегі материалдық-техникалық және адам ресурстары іске қосылады.
1.16. Үшінші деңгейдегі төгілу - бұл жою үшін орталық атқарушы органдардың және арнайы келісімдерге сәйкес халықаралық мамандандырылған компаниялардың қызметкерлері көмегі мен ресурстары талап етілетін ірі, бірден-бір немесе созылмалы төгілулер. Төгілуді үшінші деңгейге жатқызу, бір мезгілде, Ұлттық жоспарды қолдануға енгізуді білдіреді.
1.17. Оқиға болған жердегі жұмыстардың басшысы - Ден қою шараларын үйлестіруші осы жоспарға сәйкес басшылықты Қазақстан Республикасының Үкіметі жүзеге асыратын төгілулерді оқшаулау мен жоюды жүзеге асыру үшін алдын ала дайындалған мамандардың резервінің құрамынан тағайындаған тұлға. Оқиға болған жердегі жұмыстардың басшысы Жағалаулық аймақта ден қою шараларын үйлестірушіге жәрдем көрсетеді.
1.18. Құрылыс - мұнай мен газды іздеу, барлау мен игеру кезінде тікелей пайдаланылатын барлық тұғырнамалар (тұрақты және жылжымалы), бұрғылау қондырғылары, скважиналар, өндіру қондырғылары, мұнай-газ құбырлары, жасанды аралдар, арналар, бөгеттер, үйлер, жолдар, сондай-ақ теңіз құрылысынан өнімді тасымалдау үшін пайдаланылатын кез-келген құрылыс немесе мұнай операцияларының әртүрлі кезеңдерінде пайдаланылып, егер оған жапсырылып бекітілсе, құрылыстың бөлігі саналатын мұнай негізіндегі химиялық заттарды тасымалдайтын қосымша кеме.

2. Ұлттық жоспардың мақсаттары мен міндеттері

2.1. Ұлттық жоспар мұнайдың төгілулерінің қоршаған ортаға, адамның денсаулығына және оның өмір сүру жағдайларына, атап айтқанда, қоса беріліп отырған экологиялық сезімталдықтың картасына сәйкес балық қорларына, жылдам әсер ететін табиғи орталы аудандардың, жағалаудағы аудандардың өсімдіктер мен жануарлар дүниесіне, су тұщыландыру қондырғыларына арналған су қорғаны орындарына әсерін барынша кемітуді мақсат тұтады.
2.2. Ұлттық жоспардың міндеті:
қажетті ұйымдастыру құрылымын құру, мұнайдың төгілуіне дайындықты қамтамасыз ету және оған ден қою жөніндегі шараларды жүзеге асырудың тәртібін айқындау;
мұнайдың теңізге және ішкі су айдындарына келіп түсуіне және қоршаған ортаға зиян келтіруге әкеп соқтыруы мүмкін төтенше жағдайлар пайда болған жағдайда, ден қоюдың дайындық шараларын жүзеге асыру жөніндегі міндеттерді белгілеу және келісу;
Қазақстан Республикасының шегінде мердігер компаниялардың, Қазақстан Республикасы Үкіметінің ресурстарын, сондай-ақ Каспий жағалауындағы және өзге мемлекеттермен, сондай-ақ халықаралық ұйымдармен келісім-шарттардың (келісімдердің) негізінде тартылатын ресурстарды қоса алғанда, мұнайдың төгілуіне ден қою шараларын қолдану жөніндегі жабдықтарды орналастыру және дайындау жүйесін қалыптастыру болып табылады.

3. Жалпы ережелер

3.1. Осы Ұлттық жоспардың талаптары Каспий және Арал теңізінің қазақстандық секторында, Қазақстан Республикасының ішкі су айдындары мен су ағыстарында мұнайды бұрғылау, өндіру, уақытша сақтау және тасымалдау үшін арналған және/немесе пайдаланылатын құрылыстар мен кемелерді пайдалануды, консервациялауды және жоюды жүзеге асыратын барлық ұйымдар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының уәкілетті орталық және жергілікті атқарушы органдары үшін міндетті күші бар.
3.2. Келісім-шарттық аумақтарда мұнай операцияларын жүзеге асырушы мердігерлер, Каспий және Арал теңізінің қазақстандық секторында, Қазақстан Республикасының ішкі су қоймаларында және олардың жағалаулық аудандарында жұмыс істейтін кемелер мен мұнай құбырларының, өзге көлік құралдарының иелері жұмыс істеушілердің өмірін және олардың денсаулығының қорғалуы үшін, төгілу жағдайлары туралы орталық және жергілікті атқарушы органдарды құлақтандыру, мұнайдың төгілулерін уақытылы тазарту, олардың алдын алу және жою шараларын қолдану, және қоршаған орта мен халыққа келтірілген зиянның өтелуі үшін жауапты.
3.3. Қазақстан Республикасының орталық және жергілікті атқарушы органдары белгіленген тәртіппен және осы Ұлттық жоспарға сәйкес Мердігердің, кемелердің және мұнай құбырлары иелерінің олардың қолданылып жүрген талаптарды және тиісті құрылыстар мен кемелерді жобалау, салу, пайдалану, консервациялау және жою кезінде мұнайдың төгілулерінің алдын алу жөніндегі келісілген іс-шаралардың орындалуын, сондай-ақ оларды тіркеу немесе пайдалануға беру жөніндегі қажетті рәсімдердің орындалуын тиісті бақылауды ұйымдастыру үшін жауапты.
3.4. Осы Ұлттық жоспар орталық және жергілікті атқарушы органдарды өз өкілеттіктерінің шеңберіндегі олардың күнделікті жедел ынтымақтастықтан және қоршаған ортаны қорғау жауапкершілігінен босатпайды.
3.5. Теңіз құрылыстарында, жағалаулық аймақтарда немесе кемежайларда мұнайды немесе басқа да қауіпті заттар заңсыз ағызылған кезде авариялық ағызулар кезіндегідей ден қою шаралары қолданылады. Бұл ретте кінәлі тарап, төгілуді жою жөніндегі шараларды қамтамасыз етуге қосымша, заңнамада белгіленген тәртіппен жауапты.

4. Дайындық іс-шаралары

4.1. Барлық мүдделі тараптардың өзара іс-қимылын қамтамасыз етуші ұйымдастыру құрылымын құру

4.1.1. Мұнайдың төгілулеріне ден қоюды ұйымдастыру төтенше жағдайлардың алдын алу мен жоюдың мемлекеттік жүйесіне (ТЖМЖ) аумақтық-салалық кіші жүйе болып кіреді.
4.1.2. Осы Ұлттық жоспардың шеңберінде мұнайдың төгілулеріне ден қою жөніндегі іс-қимылдарды үйлестіру мен іс-қимылдарды басқару тұрақты жұмыс істейтін Төгілулерге ден қою жөніндегі ұлттық комиссияға (бұдан әрі - Комиссия) жүктеледі, оның құрамына:
Қазақстан Республикасының Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі;
Қазақстан Республикасының Энергетика, индустрия және сауда министрлігі;
Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігі;
Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігі;
Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау істері жөніндегі агенттігі;
Облыстардың әкімдері кіреді.
Олардың уәкілеттігі мұнайдың төгілулеріне ден қоюға қатысуы белгіленген тәртіппен көзделген өзге орталық атқарушы органдар Комиссияға, төгілулерге дайындықты жоспарлау процесінде немесе мұнайдың төгілулеріне ден қою жөніндегі нақты іс-қимылдарға, қажеттілігіне қарай осы органдардың қатысуын қамтамасыз ету үшін жауапты қызметкерлердің тізімін (лауазымы бойынша) береді.
4.1.3. Комиссияның республикалық деңгейдегі тұрақты қызметі Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрлігі Төрағасының төрағалығымен жүзеге асырылады.
4.1.4. Әсері шекара аралық тұрғыда қауіптілігі ықтимал немесе ерекше экологиялық сезімтал аудандарға немесе адамдардың тұру жағдайлары үшін өмірлік маңызы бар объектілерге қауіп төндіретін төгілулер жағдайында Комиссияны Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі орынбасарының бірі басқарады.
4.1.5. Қазақстан Республикасының Үкіметі Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің ұсынысы бойынша Комиссия құрамын жыл сайын қарап жаңартады.
4.1.6. Мемлекеттік ұйымдар мұнайдың төгілулерінің туындау көзін ескере отырып, Комиссиямен келісім бойынша жауапты тұлғалардың қатарынан Ден қою шараларын үйлестірушілерді тағайындайды.
Ден қою шараларын үйлестірушілер мемлекеттік ұйымдар атынан алдын ала дайындықты және ден қою шараларын іске асыру жөніндегі іс-тәжірибелік қызметті мынадай позициялар:
Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігі - кемелермен авариялар болғанда мұнайдың төгілулері бойынша;
Қазақстан Республикасының Энергетика, индустрия және сауда министрлігі - мұнай операцияларын жүргізу кезінде болған мұнайдың төгілулері бойынша;
Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігі - консервацияланған ескі мұнай скважиналарынан пайда болған мұнайдың төгілулері бойынша;
Облыстардың әкімдері Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігінің, Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау ісі жөніндегі агенттігінің қатысуымен - жағалаулық аймақтардағы төгілулердің зардаптарын жою бойынша;
Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрлігі - жауапты тарап анықталмаған төгілулер бойынша қамтамасыз етеді.
4.1.7. Ден қою шараларын үйлестірушілер төгілудің сипатына және оның пайда болған ауданына қарай төгілулерді жоюға дайындықты және оларды жоюды қамтамасыз ету мәселелерін жедел шешу үшін Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрлігімен бірлесіп Командалық орталықтар құрады. Командалық орталықтардың орналасқан орындары алдын ала келісіледі және Ұлттық жоспар бекітілгеннен кейін екі ай ішінде Комиссия мүшелеріне хабарланады.
4.1.8. Кеме және мұнай компанияларының өкілдері төгілулерді оқшаулау және жою жөніндегі шаралардың стратегиясын әзірлеуге тікелей тартылған консультанттар ретінде Комиссиямен ынтымақтастық жасайды, сондай-ақ жағалаулық және жағадағы аймақтардағы мұнайдың төгілулеріне ден қою және оларды жою техникасына қатысты техникалық және экологиялық білікті консультацияларды ұсынады. Олардың іс-қимылдарын оңтайландыру мақсатында ерікті негізде теңізде немесе ішкі су айдындарында жұмыс істейтін компаниялар қауымдастығын құру көзделеді.

4.2. Төгілулердің алдын алу және оған дайындықты қамтамасыз
ету жөніндегі іс-шаралар

4.2.1. Ұлттық жоспарды іске асыруға қатысушы барлық тараптар мұнайдың төгілулерінің алдын алу және оған дайындықты қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды жүзеге асыруға міндетті.
4.2.2. Қазақстан Республикасының Энергетика, индустрия және сауда министрлігі:
Ұлттық жоспар бекітілгеннен кейін алты айдың ішінде Каспий теңізі мен оның жағалаулық аймағында өз қызметін жүзеге асырушы мұнай және труба құбырлары, кеме компаниялары өкілдерімен келіссөздер жасасып, оларды аяқтайды және мұнайдың төгілулеріне ден қою жөнінде өзара іс-қимыл жасау және жабдық, қызметкерлер мен басқа да ресурстар нысанында жәрдем алу, сондай-ақ осындай жәрдемге байланысты қаржыландыру, міндеттемелер мен өтемақыларға қатысты өзара қолайлы келіссөздер жасасуға барлық күш-жігерін салады;
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігімен бірлесе отырып төтенше жағдайларда пайдалануға арналған, мұнай мен мұнай өнімдерінің төгілулеріне ден қою шараларын жүзеге асыруға арналған мемлекеттік материалдық резервтер мен қаржы резервін пайдалану тәртібін айқындайды;
Ұлттық жоспар бекітілгеннен кейін бір жыл ішінде Каспий теңізінің қазақстандық секторында суға батырылған консервацияланған және жойылған скважиналарды орналастыру және олардың жай-күйінің схемасын дайындайды.
4.2.3. Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар министрлігі Қазақстан Республикасының Энергетика, индустрия және сауда министрлігімен бірлесе отырып осы Ұлттық жоспар бекітілгеннен кейін алты ай ішінде Қазақстан Республикасының ұйымдары мен ведомстволарында бар және сырттан тартылуы мүмкін жабдықтардың, материалдардың және ден қоюға оқытылған қызметкерлердің тізбелерін дайындайды.
4.2.4. Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігі Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау істері жөніндегі агенттігімен келісім бойынша, мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесе отырып су аясы мен жағалаулық аймақта төгілулердің зардаптарын азайтумен байланысты ден қою мәністерін алдын ала әзірлейді, ол үшін:
денсаулық сақтау органдарымен келісім бойынша (теңізінде және Қазақстан Республикасының ішкі су қоймаларының акваторияларында мұнай операцияларын жобалау және жүргізу кезінде экологиялық қауіпсіздік нормаларын сақтау жөніндегі нұсқаулықтың 5.2. бөліміне сәйкес) мұнайдың түрін, су айдыны сипаты мен биотаның ерекшеліктерін, сондай-ақ оларды қолдануға жол берілетін жағдайларды ескеріп Қазақстан Республикасында мұнайдың төгілуі жағдайында қолданылуы мүмкін диспергияланатын және жуатын заттардың тізбесін әзірлеп бекітеді;
мұнай мен мұнай өнімдерінің төгілулері жағдайларын уақтылы анықтау мақсатында мұнай операциялары жүргізілетін немесе олар бойынша мұнай тасымалдау жүзеге асырылатын акваториялардың жай-күйіне тұрақты мониторинг жүргізеді;
аса жоғары экологиялық осалдықпен сипатталатын учаскелерге қатысты өсімдіктер және жануарлар дүниесі үшін ластаудың созылмалы зардаптарын айқындауға бағытталған мониторинг бағдарламасын әзірлейді;
мұнайдың төгілулерін жою кезінде жиналған және ласталған топырақты уақытша жинау, залалсыздандыру және көмуге арналған объектілер орналасатын жерлерді мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесе отырып әзірлейді, келіседі және жергілікті өкімет органдарының бекітуіне ұсынады;
жиналған мұнайды 2000 жылдың ішінде түпкілікті орналастырудың рұқсат етілген әдістерін (жою, қайта өңдеу) айқындайды және тиісті нормативтік-әдістемелік құжаттаманы дайындайды;
мұнайдың төгілулерінің, биотаға оның ішінде балықтардың көшуі мен балық аулауға, сондай-ақ аса жоғары экологиялық ерекше сезімтал аудандардың өсімдіктер және жануарлар дүниесіне әсер етуін бағалаудың әдістерін әзірлейді;
қорғау және зардаптарды жою жөніндегі жұмыстарды жүргізу кезінде басымды болып табылатын жағалаулық учаскелерді айқындауды қамтамасыз етеді;
2000-2001 жылдар ішінде Қазақстанның Каспий жағалауы аймағында гидрометеорологиялық желіні қалпына келтіру жөнінде шаралар қолданады (ол үшін бюджетті қалыптастыру, кезінде тиісті ұсыныстар енгізеді), мұнайдың төгілулеріне ден қою кезеңінде дұрыс болжауды қамтамасыз ету мақсатымен гидрометеорологиялық ақпаратпен жедел алмасу жөніндегі ведомстволық мемлекетаралық келісімдердің қорытындыларын дайындайды.
4.2.5. Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігі Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігімен келісім бойынша шетелден келетін авариялық жабдықтар және қажет жағдайда қызметкерлер мен көшіруге арналған ұшақтарды қабылдауды қолдауды қамтамасыз ету мақсатында:
тұрақ орындарының санын бағалауды жүргізеді және түсіру жұмыстары үшін жабдықтардың пайдаланылуын және төтенше жағдайларда төгілулерді жою жөніндегі жұмыстар үшін жабдықтар мен қызметкерлер түріндегі сыртқы қолдауды қабылдауға дайындықты қамтамасыз ету үшін ірі әуежайларда оларды автомобильдерге тиеу жөніндегі жұмыстарды жүргізу мүмкіндігінің жоспарын дайындайды;
жергілікті маңыздағы әуежайлар мен ұшу-қону жолдарын пайдалану мүмкіндігін айқындайды және тиеу шектеулерін көрсетіп олардың орналасу картасын әзірлейді;
қажет жағдайда мұнайдың төгілуінің нәтижесінде пайда болған жағдайларда байланыс жасау үшін Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі пайдаланатынға қосымша радиожиілік арналарын бөледі (резервтейді). Көрсетілген жоспарларды дайындау және бекіту Ұлттық жоспар бекітілгеннен кейін алты айлық мерзімде жүзеге асырылады, одан кейін олар Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігіне беріледі және Ұлттық жоспардың бөлігі болып табылады.
4.2.6. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кіріс министрлігі (Кеден комитеті) Ұлттық жоспар бекітілгеннен кейін алты ай ішінде:
дүлей зілзалалардың, авариялар мен апаттардың зардаптарын жою үшін уақытша пайдалануға мемлекеттік органдар мен мекемелерге берілетін тауарлар мен жабдықтардың уақытша әкелінуін (әкетілуін) кеден төлемдері мен салықтардан босатылуын қамтамасыз етеді;
белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасының нормативтік және құқықтық кесімдеріне тиісті өзгерістер енгізеді.

4.3. Мердігерлер мен кеме компанияларының мұнайдың
төгілулерінің алдын алуды жоспарлауы

4.3.1. Мердігерлер мен кеме компаниялары (бұдан әрі - компаниялар) құрылыстың немесе кеме қызметкерлерінің мұнайдың төгілуінің жағдайында қолданатын ден қоюды жоспарлаудан, дайындық пен шаралардан тұратын қолданылып жүрген заңнаманың, нормативтік құқықтық кесімдердің және халықаралық кесімдердің талаптарына сәйкес Мұнайдың төгілуінің алдын алу және оның салдарын жою жөніндегі жоспарды әзірлеуге тиіс.
4.3.2. Мұнайдың төгілулерінің алдын алу және оның зардаптарын жою жөніндегі жоспарға:
мұнайдың төгілулері мүмкін жерлерде объектілердің орналасуы;
экологиялық сезімтал аудандардың тәптіштелген картасы мен әрбір түрі бойынша сезімталдықтың маусымдық шолуы;
төгілудің барлық мүмкін қаупін анықтау;
әртүрлі санаттағы төгілулерді жою жөніндегі жабдықтардың, көлік құралдарының, материалдардың, қызметкерлердің және жұмыс әдістемесінің тізімі, орналасқан орны мен түрлері;
пайдалануға болатын диспергаторлардың тізбесі;
әртүрлі санаттағы төгілулерді жою жөніндегі жұмыстарды бастауға және аяқтауға қажет уақыттың есебі;
қызметкерлерді оқытып, жаттықтыру және жабдық пен техниканың жай-күйін тексеру кестесі;
жауапты тұлғалардың тізімі, олардың мекен-жайлары, мемлекеттік органдарды құлақтандыру рәсімі кіреді.
4.3.3. Теңіз құрылыстары мен кемелер:
өзінің нысанасына жауап беруге, кеменің корпусының тұтастығының, күштік және жүру машиналарының, басқару тетіктерінің, навигациялық жабдықтардың жай күйінің сенімділігі туралы растайтын сертификаттары болуға тиіс;
тиеу-түсіру жұмыстарын жүргізу кезінде мұнайдың төгілуін болдырмауға бондық қорғаулардың жеткілікті саны мен төгілген мұнайды кетіру үшін абсорбциялық материалдың қажетті көлемі болуға тиіс;
тиеу-түсіру жұмыстары кезінде қабылдау құрылғысы мен авариялық жағдайында мұнайды беріп тұратын қолдың тұтастығын бақылаушы және мұнайдың берілуін тоқтата алатын жауапты лауазымды тұлғаны қоюға міндетті;
теңізден өтуді жүзеге асырған кезде МППСС-72 (кемелердің соқтығысуын болдырмаудың халықаралық ережелері) талаптарын қатаң сақтауға;
мұнайдың төгілуі және басқа да авариялық жағдайларда "Авариялардың алдын алу және кеменің тыныс-тірлігі үшін күресу жөніндегі нұсқаулықты" басшылыққа алуға тиіс.
4.3.4. 4.3.3-тармақта келтірілген талаптар кемені жалға немесе кіреге алуға келісім-шарт жасасқан кезде міндетті шарт болып табылуға тиіс. Келісім шартта кемеде төгілулерді тоқтату және оларды жою жөніндегі іс-қимылдарға үйретілген, мейлінше қысқа мерзімде жабдықтарды ықтимал қатер мен олармен күресудің тәсілдерін айқындайтын авариялық жоспарды пайдалана алатын білікті команданың болуы көрсетілуге тиіс. Осындай жоспар оқу-жаттығу барысында тұрақты пысықталуы тиіс.
4.3.5. Компания, сондай-ақ:
қоршаған ортаға зиян келтірілгені үшін азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыру шартын (полис) және үшінші тұлғаға шығындарды жабу үшін сақтандырылған жағдайдың зардаптарын жоюға жеткілікті сомаға, ал сақтандырудың осы түрін жүзеге асыру үшін құқықтық негіз бар болғанда міндетті нысанда - міндетті сақтандыру туралы заңнамада белгіленген шарттармен жасалған сақтандыру шартын (полис) ұсынуға;
ірі төгілулерді жою үшін жабдықтардың халықаралық қоймасына қол жеткізу, сондай-ақ тиісті білікті қызметкерлердің көмегі мен материалдық-техникалық ресурстарды тарту кепілдігі болуға тиіс.
4.3.6. Компаниялардың мұнайдың төгілулерін жою жөніндегі жоспарларын Қазақстан Республикасының басқа да тиісті мемлекеттік органдарымен келісім бойынша уәкілетті орган бекітеді. Жоспарлардың көшірмелері жоғарыда аталған органдарда анықтама материал ретінде сақталады және төгілу жағдайында пайдаланылады.

4.4. Төгілулерге тиімді ден қоюды қамтамасыз ету үшін материалдық база жасау және оны пайдалануды регламенттеу

4.4.1. Ұлттық жоспар жүйесінде төгілулерге тиімді ден қоюды қамтамасыз ету үшін материалдық база компаниялар төгілулерге ден қою жөніндегі өздерінің жоспарларына сәйкес құрған объектілерден (жағалаулық құрылыстардан, көлік құралдарынан, жабдықтар мен материалдардан) және арнайы уәкілеттендірілген мемлекеттік органға тиесілі объектілерден тұрады.
4.4.2. Ұлттық жоспарды іске асырудың бірінші кезеңінде (2000 ж.) Комиссия мұнайдың төгілулерімен күресуге арналған қолда бар жабдықтарды, оның орналасқан жерін, 4.4.2-тармақта айтылған шарттарға сәйкес пайдалану тәртібін белгілейді.
4.4.3. Компаниялар Комиссияға жағалаулық базаларда орналасқан өзінің иелігіндегі екінші және үшінші деңгейдегі төгілулер үшін қажетті қосымша ресурстар мен қызметкерлердің тізбесін табыс етеді.
4.4.4. Ішкі су қоймаларында ден қоюға арналған жедел пункттер ұйымдастыру үшін жабдықпен (қоршау бондарын және сіңіргіш материалдарды қоса алғанда) және көлікпен облыс әкімдері қамтамасыз етеді. Қазақстан Республикасы Энергетика, индустрия және сауда министрлігінің жәрдемімен олардың резерві 2000 жылдың ішінде толықтырылуы тиіс.

4.5. Персоналды дайындау және оқу жаттығуларын өткізу

Комиссия Үйлестірушілердің ұсынысы бойынша хабарлау, дабылмен хабарлауды, байланыс жүйесінің тиімді жұмысын, сондай-ақ қызметкерлердің нақты міндеттермен, сонымен бірге жұмылдыру және жабдықтарды пайдалану, арнайы материалдарды пайдалану, олардың болуын тексеру мен тиімді пайдалану тәртібімен таныс екеніне көз жеткізу үшін компаниялардың қатысуымен кезеңдік оқу-жаттығулар өткізу бағдарламасын қарап бекітеді. Тазарту жөніндегі операцияларды қамтамасыз ететін қызметкерлер үшін қосымша оқу-жаттығу бағдарламалары әзірленеді.
Бағдарлама компаниялардың оқу жаттығуларын жүргізу кестесін олардың материалдық базасын пайдалану мүмкіндігін ескере отырып дайындалады.

4.6. Төгілулерді айқындау жүйелері

4.6.1. Қазіргі заманғы талдау мен дистанциялық әдістерді қолдана отырып мұнайдың төгілулерін анықтау Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігі жүзеге асыратын қоршаған ортаның мемлекеттік мониторингінің құрамына кіреді.
4.6.2. Мұнайдың төгілулері әртүрлі көздерден пайда болуы және әртүрлі жағдайлармен таратылуы мүмкін екендігін ескере отырып оларды анықтау үшін әртүрлі ұштастырулардағы әдістер кешені пайдалануы тиіс:
Теңізінде және Қазақстан Республикасының ішкі су қоймаларында қозғалысты жүзеге асырушы көлік және жүк (оның ішінде танкерлер) кемелерінің авариялары кезінде пайда болатын мұнайдың төгілулері жауапты тараптың тікелей хабарламалары негізінде не дистанциялық бақылаулар мен суретке түсірулердің (ұшақтан және жер серігінен) деректері бойынша анықталады;
Солтүстік Каспийде бұрғылау жұмыстарын жүргізу кезінде бақыланбайтын ашық атқылауы нәтижесінде мұнайдың төгілулері, әдетте, жауапты тараптың хабарлауының негізінде анықталады;
Қазақстан Республикасының ішкі су қоймалары мен су ағыстары арқылы теңіз түбінде төселген мұнай құбырларынан мұнайдың төгілуі, әдетте, труба құбырлары трассаларын пайдалану ревизиялары кезінде және тікелей көзбен көру мен дистанциялық әдістермен анықталуға тиіс;
Солтүстік Каспийдің шығыс жағалауында орналасқан консервацияланған ескі мұнай скважиналарында күшті тербеліс кезінде олардың төгілу ықтималдығы күрт артатын төгілулерді өте таяз жерлердегі кемелерден тұрақты түрде көзбен көріп және тұрақты жүргізілетін мониторинг процесінде дистанциялық зондтау әдістерін қолдана отырып уақытылы анықталуы мүмкін;
кемежайларда және жүзбелі бұрғылау қондырғыларында тиеу және түсіру кезінде мұнайдың елеусіз төгілуі оқиға кезінде тікелей анықталуы және дереу жойылуға тиіс.
4.6.3. Ағымдағы қадағалауды жүзеге асыру шеңберінде барлық ұшақтардың пилоттары мен теңіз кемелерінің капитандары теңіздегі мұнай мен мұнай өнімдерінің байқалған кез-келген дақтары туралы бағыныстылық бойынша хабарлауға және осы деректер Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігіне одан әрі дереу хабарлануға тиіс.
4.6.4. Төгілудің қозғалысын, оның траекториясын және күштер мен құралдарды орналастыруды болжау мақсатымен бақылауды Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігі Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінің ұшақтары мен кемелерін қоса барлық құралдарды пайдалана отырып жүзеге асыруға тиіс. Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігі байқауды жүзеге асыру жөніндегі іс-қимылдарды Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігімен және басқа да мемлекеттік органдармен келіседі, қажет болған жағдайда, визуалдық бақылауды жүзеге асыру үшін мұнай компаниялары беретіндерін қоса алғанда жеке ұшақтар мен кемелер шарттық негізде пайдаланылуы мүмкін.

5. Мұнайдың төгілуіне тікелей ден қою тәртібі

5.1. Жалпы саясат

5.1.1. Теңізде және ішкі су қоймаларында пайда болатын мұнайдың ірі төгілулері жағдайында мынадай қағидаттар қолданылады:
5.1.2. Бірінші деңгейдегі, көптеген жағдайларда екінші деңгейдегі төгілулерге ден қою, әдетте, мемлекеттік органдардың араласуынсыз өтеді. Бұл ретте, мемлекеттік органдардың функциялары мониторингпен және егер олардың пікірінше, жауапты тарап жеткіліксіз немесе қате іс-қимылдар қолданса, бұдан да белсенді бақылауға көшу дайындығынан тұрады.
5.1.3. Комиссия үшінші деңгейдегі төгілу жағдайында мұнайдың төгілуіне ден қою шараларына мемлекеттік басқару және Ден қою жөніндегі ұлттық жоспардың қолданылуға енгізілуі туралы дереу хабарлайды.
5.1.4. Жергілікті күштер мен құралдарды пайдалану қажетті қарсы шараларды жүзеге асыру үшін мүмкіндіктер шектеулі болса, мұнай және кеме компанияларының мұнайдың төгілулеріне ден қою саласында өзара іс-қимылдар жасауын көздейтін келісімдер, сондай-ақ осы жоспардың 4.2.2-тармағына сәйкес мемлекет пен мұнай саласының өкілдері арасындағы келісімдер күшіне енеді.
5.1.5. Мұнайдың төгілуі Қазақстан аумағында шаруашылық қызметке тартылмаған танкерден пайда болған жағдайда немесе Қазақстанның аумағындағы мұнай операцияларына қатысы жоқ өзге төгілулер жағдайында (үшінші тарап), Ден қоюды үйлестіруші Комиссияның атынан Қазақстанның аумағында жұмыс істейтін мұнай компанияларының өкілдеріне жабдықтар мен консультациялар түрінде жәрдем сұрап, өтініш жасауы мүмкін.
5.1.6. Мұнай компанияларының төгілулерге ден қою кезінде жәрдем көрсету жөніндегі шығыстары мемлекет пен компаниялар арасындағы оқиға сәтіне күші бар келісімдерге сәйкес өтелетін болады.
5.1.7. Мұнайдың төгілулеріне ден қою кезінде теңіз және әуе кемелерін және басқа, оның ішінде жер бетіндегі жабдықтарды, әдетте, басқа мақсаттарда қолданылатын жабдықтарды (әртүрлі мақсаттардағы өзі айдайтын автоцистерналарды, цемент және бетон тасығыштарды, темір жол және әмбебап саңылаусыз контейнерлерді және т.б.) алуға және пайдалануға жол беріледі.
Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігінің теңіз, әуе кемелері және жабдықтары келісім бойынша пайдаланылуы мүмкін.
5.1.8. Ден қою және тазарту шараларын жүзеге асырған кезде қоршаған ортаны қорғау тұрғысынан қарағанда, неғұрлым тиімді нәтижелерге қол жеткізу мен осыған қажетті шығындар арасындағы теңгерім ескерілуге тиіс.

5.2. Құлақтандыру тәртібі және төгілу деңгейін айқындау

5.2.1. Жауапты тарап, жол берілген 100 литрден асатын мұнай төгілуінің кезінде төгілудің барлық жағдайлары туралы Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар жөніндегі агенттігінің облыстық басқармаларына, оқиғадан кейін бір сағаттың ішінде факспен, рация (телефон) бойынша хабарлайды, ол үшін оқиғалар туралы хабарламалардың дайын нысаны (1-қосымша) пайдаланылады. Тәулік бойы жұмыс істейтін кезекші-диспетчерлік қызметтің байланыс телефоны мұнайдың төгілуін жою жөніндегі тиісті жоспарларда көрсетілуге тиіс.
5.2.2. Мұнай құятын танкердегі авариямен байланысты мұнайдың төгілуі кезінде кеменің иесі (капитан) оқиға туралы Ақтау кемежайына дереу хабарлайды. Кемежай өкімет орындары Төтенше жағдайлар жөніндегі агенттігінің Ақтау қаласындағы және Атырау қаласындағы облыстық басқармаларына, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігіне кідіріссіз хабарлауға тиіс.
5.2.3. Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі басқармаларының кезекші-диспетчерлік қызметтері Ден қою шараларын үйлестірушіні дереу хабардар етеді. Аймақтық өкімет органдарының және мемлекеттік ұйымдарының барлығына хабарлау Ден қою шараларын үйлестірушінің міндеті болып табылады. Ден қою шараларын үйлестіруші Комиссия мүшелерін және Жағалау аймағының үйлестірушісін уақтылы хабардар етеді.
5.2.4. Ден қою шараларын үйлестіруші төгілуге қатысты жауапты тарап қолданатын іс-қимылдардың мониторингін жүзеге асырады және араласу үшін тұрақты дайындықта болады. Жауапты тарап белгіленген тәртіппен табыс ететін деректердің негізінде, Ден қою шараларын үйлестіруші Комиссия мүшелерінің пікірлерін ескере отырып төгілу деңгейін және Іс-қимылдың ұлттық жоспарын күшіне енгізу қажеттігін алдын ала айқындайды.
5.2.5. Ден қою шараларын үйлестіруші қолда бар ақпараттың негізінде:
мұнайдың төгілуін растайды және оның дәрежесін және экологиялық сезімтал аудандар үшін қаупін бағалайды;
мүмкіндігінше жауапты тарапты және жауапты тараптың ресурстарын айқындайды;
төгілуді оқшаулау мен жою кезінде туындауы мүмкін қиындықтарды бағалайды.
5.2.6. Мұнайдың екінші және үшінші деңгейдегі барлық төгілулері кезінде Ден қою шараларын үйлестіруші жауапты тараптың іс-қимылдары және төгілу жағдайы туралы ақпаратты талап етуге құқылы. Екінші деңгейдегі төгілулер үшін осы тәртіп нақты жағдайға қарай қолданылады және экологиялық сезімтал аудандармен немесе олардан тікелей жақындықта орналасқан төгілулермен шектеледі.
5.2.7. Егер алдын ала бағалау, төгілудің үшінші деңгейге жатпайтынын немесе экологиялық сезімтал аудандарға қауіп төндірмейтінін көрсетсе, Ден қою шараларын үйлестіруші жауапты тараптың төгілуге ден қою жөніндегі іс-қимылының мониторингін ғана жүзеге асырады.
5.2.8. Комиссия араласу туралы шешім қабылдаған жағдайда Ден қою шараларын үйлестіруші осы іс-қимыл туралы жауапты тарапты хабардар етеді, сондай-ақ қолданылатын ден қою шараларына жұмсалатын шығыстарға байланысты туындайтын ықтимал қаржы міндеттемелері туралы хабарлайды. Бұл ретте Ден қою шараларын үйлестіруші мыналарды назарға алады:
жауапты тарап ден қою шараларын жүргізген кезде қолданылатын ресурстарды;
жауапты тараптың іс-қимылдарының қолданылып жүрген заңнамаға және Мұнайдың төгілуін жою жоспарына сәйкестігін;
төгілудің мөлшерін;
төгілудің сипатын;
адамдардың денсаулығына және қоршаған ортаға төгілу салдарынан туындаған қауіптің дәрежесін.

5.3. Төгілулерді жою жөніндегі іс-қимылдардың тәртібі

5.3.1. Ден қою шараларын үйлестірушіден алатын ақпаратқа сәйкес Комиссияны Төраға Қазақстан Республикасының мемлекеттік басқару органдарының төгілуді жою жөніндегі іс-шараларға қатысуы туралы шешім қабылдау үшін шақырады. Комиссия төрағасы Комиссия мүшелері болып табылмайтын, алайда ден қою жөніндегі іс-шараларға қатысушы ұйымдардың өкілдеріне хабарлау және олардың келуі туралы мәселені шешеді.
Төрағадан Комиссияны шақыру туралы хабарламаны алғаннан кейін оның мүшелері алдын ала белгіленген орынға - Командалық орталыққа келулері тиіс.
5.3.2. Егер Комиссия Ден қою шараларын үйлестірушінің ұсыныстарымен келіссе, онда Үйлестіруші қауіпті құлақтандырудың телефон жүйесі бойынша командалық орталықтың дайындық жағдайына келтіру және орталықтың штаттық персоналын кезекшілік жасау үшін жұмыс орнына келу қажеттігі туралы хабарлайды.
5.3.3. Төгілуге ден қою жөніндегі жедел қызметті Ден қою шараларын үйлестіруші резервтік тізімде белгіленген білікті мамандардың қатарынан тағайындалатын Оқиға орнындағы жұмыстар басшысы жүзеге асырады.
5.3.4. Оқиға болған жердегі жұмыстардың басшысы меншік нысанына қарамастан ден қою шараларын жүзеге асырушы барлық тараптардың, оқиға орнында жұмыстардың ұйымдастырылуы мен жүргізілуі үшін жауап береді. Өз міндеттерін орындауда Оқиға орнындағы жұмыс басшысы Ұлттық жоспардың жалпы қағидаттарына бағдар алады. Оқиға орнындағы жұмыс басшысының оған Комиссия берген өкілеттіктерге сәйкес қоятын талаптары міндетті болып табылады.
5.3.5. Оқиға орнындағы жұмыс басшысы төгілу адамдардың денсаулығына және қоршаған ортаға келтіретін зиянды болдырмау, азайту немесе кеміту үшін дереу шаралар қабылдауға бастама жасайды.
5.3.6. Ден қою шараларына бұдан басқа мыналар кіреді:
төгілудің сипатын, көзін және таралуын айқындау мақсатында сынамалар алу мен оларды талдау;
төгілу көзін бақылау және жою, төгілудің таралуына бақылау;
физикалық және механикалық қоршауларды пайдалану жолымен төгілудің алдын алу немесе оқшаулау;
орнында өртеу;
диспергаторларды және басқа да химиялық заттарды пайдалану.
5.3.7. Ден қою шараларын, оның ішінде әдетте қолданылатын химиялық және химиялық процестермен мұнайды жинау немесе жою әдістерін таңдаған кезде Оқиға орнындағы жұмыс басшысы адамдардың денсаулығы мен қоршаған ортаны барынша қорғауға бағдарланған әдістерге артықшылық береді.
5.3.8. Мұнайды орнында өртеу туралы шешім Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігімен, санитарлық-эпидемиологиялық қызметтің облыстық бөлімшелерімен алдын ала келісілген оқиға орнына және жолай мән-жайларға қарай жағдайдың ерекшелігін ескеретін жоспарға сәйкес қабылданады.
5.3.9. Жауапты тараптың диспергаторларды пайдалануы белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.
5.3.10. Көрші мемлекеттердің суларында диспергаторларды пайдалану мемлекетаралық келісімдермен реттеледі немесе көрші мемлекеттердің оларды пайдалануға арнайы рұқсатының негізінде жүзеге асырылады.

5.4. Экологиялық ерекше сезімтал аудандарды қорғау

Экологиялық ерекше сезімтал аудандарды қорғау теңізде мұнайды тоқтату мен жинау жөніндегі іс-қимылдардың басымды бағыты болып табылады. Мұнайды тоқтату мен жинау жөніндегі жабдықты пайдалану мүмкіндігі мұнайдағы Каспий теңізінің Солтүстік және Шығыс секторларының таяз жерлері мен қамыс тоғайларға жеткен жағдайларға шектелетінін ескере отырып, күш-жігерді бірінші кезекте осы бағыттарда шоғырландыру қажет.

5.5. Жедел байланыс

5.5.1. Мұнайдың немесе мұнай өнімдерінің төгілуі жағдайында Командалық орталық байланысты үйлестіру орталығы болып табылады. Төгілу орнынан барлық ақпарат Командалық орталыққа келіп түседі. Төгілу жағалаулық аймаққа немесе экологиялық сезімтал ауданға жеткен жағдайда құрлықта ақпарат беру үшін дала торабы ұйымдастырылады. Командалық орталыққа берілетін ақпараттың дұрыстығы үшін Оқиға болған жердегі жұмыстардың басшысы жауап береді.
5.5.2. Байланысты ұйымдастыру жөніндегі тәптіштелген нұсқауларды Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігімен келісім бойынша әзірлейді және оқтын-оқтын жаңартып отырады.
5.5.3. Жауапты тараптың барлық командалық орталықтары, жедел пункттері мен ден қоюды басқару орталықтары жер серігі байланысымен қамтамасыз етілуге тиіс.

5.6. Ден қою жөніндегі іс-шараларға тартылатын Комиссия
мен ведомстволардың іс-қимылдары

5.6.1. Ден қою шараларын үйлестіруші мен Оқиға болған жердегі жұмыстардың басшысы Комиссиямен тұрақты консультациялар жүргізеді, Комиссияға мұнайдың төгілуінің салдарынан туындайтын адамдардың денсаулығы мен қоршаған ортаға қатердің кез-келген артуы туралы мәлімдей отырып, қолданылатын ден қою шараларының мәртебесі туралы хабардар етеді.
5.6.2. Мұнайдың төгілуіне ден қою шараларын қолдану барысында Комиссия:
төгілулерді және олардың зардаптарын жою жөніндегі шараларды ұйымдастырады;
ден қою шараларының мониторингін;
шараларды қолдану стратегиясы жөніндегі ұсынымдар әзірлеуді және Оқиға болған жердегі жұмыстардың басшысына жұмыстарды жүзеге асыру барысында техникалық консультация беруді;
Оқиға болған жердегі жұмыстардың басшысына бағалау мен қорғау үшін басымды аймақтарды бөлуде көмек көрсетуді;
қажетті арнайы жабдық пен қызмет көрсетулердің орналасқан жерін айқындау және оларды алуға жәрдемдесуді;
егер қажет болса, қолда бар жабдықты, қызметкерлерді және мамандарды орналастыруды және қайта бөлуді;
мемлекетаралық мәселелер мен дауларды, оның ішінде мұнайдың шекарааралық төгілулері жағдайында Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігімен қажетті байланыстарды;
Комиссияға мүше елдердің және төгілуге ден қоюға тартылған олардың ведомстволық бағынысындағы ұйымдардың Оқиға болған жердегі жұмыстардың басшысының талаптарын орындауға жәрдем көрсету жөніндегі қызметін үйлестіруді;
мемлекеттік органдар арасында туындайтын дауларды шешуді жүзеге асырады.
5.6.3. Өз қызметінде Комиссия мына құжаттарды басшылыққа алады:
экологиялық сезімталдық картасын (карталарын) (2 және 3-қосымшалар);
кеме иелері-компаниялар мен мұнай компанияларының иелігінде бар Қазақстандағы, Каспий жағалауындағы мемлекеттердегі, оның ішінде төгілулермен күресу жөніндегі халықаралық ұйымдар арқылы қол жеткізілетін, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің және басқа да ведомстволардың иелігіндегі ресурстардың және қолдау көрсету күштерінің тізбелерін (4.2.1-тармаққа сәйкес әзірленген).
Қазақстан Республикасының Қаржы министрлігі Қазақстан Республикасы Үкіметінің шешімі бойынша мұнайдың төгілуіне ден қоюдың мемлекеттік те жеке меншіктегі де күштері мен құралдарын (мысалы, жеке меншік ұшақтар, кемелер немесе мамандандырылған мердігерлердің кемелері мен қызмет көрсетулері) орналастыру үшін қажет қаржылық қолдауды қоса алғанда, төтенше жағдайларды жоюға арналған Қазақстан Республикасының резервтік қорының қаражаты есебінен мұнайдың төгілулерін жою жөніндегі жұмыстарды қаржыландыруды ашады.
5.6.4. Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігі:
мұнайдың төгілуіне ден қою шараларын қолдану үшін қажетті көлікпен және байланыспен қамтамасыз етумен байланысты барлық іс-қимылдарды үйлестіреді. Министрлік төгілулерге мемлекеттік ден қоюдың шараларын жүзеге асыру кезеңіне жеке меншіктегі көлік құралдарын белгіленген тәртіппен тартады;
мұнайдың төгілуін жою үшін қажетті қызметкерлер мен жабдықты, сондай-ақ материалдар мен техникалық ресурстарды тасымалдауды, көшіру жөніндегі шараларды қамтамасыз етеді;
кемежай әкімшіліктері арқылы теңіз жолымен келетін персонал мен төгілуді жою жөніндегі жұмыстарға арналған жабдықтар түріндегі сыртқы күштерді қабылдауға дайындықты қамтамасыз етеді.
5.6.5. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік кіріс министрлігі (Кеден комитеті) алдын ала дайындалған тәртіпке сәйкес (осы жоспардың 4.2.4-тармағы) Қазақстан Республикасына жеткізілген қажетті жабдықтар мен материалдардың кедендік жедел ресімделуін қамтамасыз етеді.
5.6.6. Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігі:
төгілуді жою жөніндегі іс-шараларды жүргізген кезде гидрометеорологиялық жағдайларды болжауды (мұнайдағы қозғалысының траекториясын айқындау, жабдықты дұрыс орналастыру және т.б.) және Командалық орталықтың қарамағына ауа райын болжаушыны бөледі;
төгілу туындаған сәттен бастап оның зардаптарын толық жойғанға дейін табиғи орта компоненттерінің мониторингін (қаржыландыру және жауапты тараптың материалдық базасын тарту есебінен) жүзеге асырады;
орын алған төгілудің қоршаған ортаға және ден қою процесінде жүзеге асырылған шаралардың әсерін бағалауды жүзеге асырады.
5.6.7. Қазақстан Республикасының Еңбек және әлеуметтік қорғау министрлігі жекелеген компаниялардың мұнайдың төгілуін жою жоспарларына және мұнайдың төгілу жағдайында жәрдем көрсету туралы келісімдеріне сәйкес Қазақстан Республикасына келетін шетелдік персоналына жұмыс істеуге ллицензиялар мен рұқсаттар берудің жеделдетілген рәсімін қамтамасыз етеді.
5.6.8. Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік комитеті (келісім бойынша) Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігінің сұратуы бойынша төгілуді жою үшін келетін шетелдік персоналы мен жүктерді Қазақстан Республикасының аумағына өткізудің жеделдетілген рәсімін қамтамасыз етеді.
5.6.9. Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрлігі:
Бірыңғай авиациялық іздестіру-құтқару қызметінің жұмысын қамтамасыз етеді. Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігімен келісім бойынша төгілулерге ден қою жөніндегі жабдықтар мен персонал бар ұшақтарға қауіпсіз коридоры қамтамасыз етеді. Қажет болған жағдайда, Ден қою шараларын үйлестірушінің өтініші бойынша Оқиға болған жердегі жұмыстардың басшысына байқауды жүзеге асыру үшін ұшақтар мен кемелер береді.
Ден қою шараларын үйлестірушінің және жергілікті өкімет органдарының өтініші бойынша қажет болса, Оқиға болған жердегі жұмыстардың басшысының иелігіне ден қою шараларын жүзеге асыруға қатысу үшін Қазақстан Республикасы Қарулы күштерінің бөлімдері мен бөлімшелерін береді.
5.6.10. Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау істері жөніндегі агенттігі (оның жергілікті органдары) Ден қою шараларын үйлестірушінің сұратуы бойынша оқиғаның нәтижесінде және оны зардаптарын жою кезінде зардап шеккен қызметкерлерге жәрдем көрсету үшін үшінші деңгейдегі төгілулерде ден қоюдың барлық уақытына жедел медициналық жәрдем қызметінің қатысуын қамтамасыз етеді және оның зардаптарын жою барысында санитариялық-гигиеналық іс-шаралар жүргізілуін ұйымдастырады.

6. Төгілулердің зардаптарын жою

6.1. Іс-қимылдардың жалпы тәртібі

6.1.1. Егер мұнайдың төгілуі жағаға жеткен жағдайда жағалаулық аймақтың ластануын жою жөніндегі қызметке тікелей басшылық етуді Жағалаулық аймақта ден қою шараларын үйлестіруші жүзеге асырады.
6.1.2. Жағалаулық аймақты тазарту жөніндегі операциялардың еңбекті көп қажет ететіні мен ұзақтығын ескере отырып жергілікті өкімет органдарының иелігіндегі барлық ресурстарын барынша көп пайдалану, мемлекеттік резервтерден қосымша күштер мен құралдарды тарту, халықтың өз еркімен кең қатысуы көзделеді.
Жергілікті атқарушы органдары тұрғын үй мен көлік құралдарын беру жөнінде жәрдем көрсетеді.
6.1.3. Жағалаулық аймақтағы ден қою шараларын үйлестіруші бірінші кезекте тазарту мен қалпына келтірілуі тиіс жағалаулық аудандарды айқындайды. Итбалықтар аралдары мен қамыс тоғайлары сияқты тірі организмдер тіршілік ететін неғұрлым сезімтал жерлер бірінші кезектегі объектілер болып табылады. Төгілудің зардаптарын бағалауды аяқтағаннан кейін Жағалаулық аймақтағы ден қою шараларын үйлестіруші жағаны тазарту және табиғи ортаны қалпына келтіру жөніндегі жұмыстардың әдістері мен көлемдері туралы шешім қабылдайды.
6.1.4. Жағада ден қою әдістеріне, бұдан басқа механикалық тазарту және/немесе қол еңбегін пайдалану, биокоррекция және табиғи ыдырауы кіреді.
6.1.5. Қалпына келтіру жұмыстарына:
жаға сызығын мұнайдан және мұнай өнімдерінен тазартудан;
қайталама ластауды болдырмау мақсатында мұнай қоқысын тазарту;
пристандардың, пирстардың, причалдардың құрылғыларын тазарту;
кеме корпустары мен жүк, балық аулайтын және серуен кемелерінің су асты бөлшектерін тазарту;
балық аулайтын жабдықтарды тазарту;
жерлерді және қоғамдық пайдалану орындарын (жолдарды, қоқыс үйетін орындарды және т.б.) қалпына келтіру кіреді.
6.1.6. Жағалаулық аймақтағы ден қою шараларын үйлестіруші жағажайлардың ласталған топырағын, батпақтардағы және теңіздегі шөптерді ауыстырудың орындылығын; жоғалған балық қорларын қалпына келтіру әдістерін айқындайды.
6.1.7. Жағалаулық аймақтағы ден қою шараларын үйлестіруші жануарлар әлемі өкілдерін құтқару және сауықтыру бағдарламасын әзірлеу мен оның бағдарламасын жүзеге асыру үшін жауапты.
6.1.8. Жағалаулық аймақтағы ден қою шараларын үйлестірушінің пікірі бойынша, егер қолда бар тазарту технологиялары қоршаған ортаға төгілу келтірген зияннан зор нұқсан келтіретін болса, Жағалаулық аймақтағы ден қою шараларын үйлестіруші қандай да бір іс-қимылдарды жүзеге асырудың орындылығы және жиналмаған мұнай табиғи ыдырау процесіне ұшырайтыны туралы шешім қабылдауға құқылы. Мұндай жағдайларда, сондай-ақ тазарту жұмыстарын жүзеге асыру мүмкін болмаған жағдайда мұнайдың табиғи ыдырауының процесіне мұқият бақылау жүзеге асырылады.

6.2. Жиналған мұнайды орналастыру

6.2.1. Жиналған мұнайды, басқа да улы заттарды, сондай-ақ ласталған материалдарды түпкілікті орналастыру Қазақстан Республикасының теңіз және ішкі су айдындарында мұнай операцияларын жобалау және жүргізу кезінде экологиялық қауіпсіздік нормаларын сақтау жөніндегі нұсқаулықтың 6.2-бөліміне (ҚР ТР және ҚОҚМ және ҚР ЭИСМ, 1999) және Қазақстан Республикасының басқа да нормативтік құқықтық кесімдеріне сәйкес қоршаған ортаны және халықтың денсаулығын қорғау талаптарына жауап беретін тәсілдермен орындалады.
6.2.2. Арнайы тұрақты сақтау резервуарларына қайта одан әрі айдауға арналған пластик қаптарды, бөшкелер мен бактарды қоса, оларға жиналған мұнайды жинақтау және орналастыру үшін қолға ұстайтын және жылжымалы сыйымдылықтарды пайдалануға рұқсат етіледі. Көп мөлшерде жиналған мұнай мен мұнай өнімдерін жинақтау үшін жиналатын мұнайды неғұрлым ірі кемеге, одан әрі жағадағы жеткізуге қолайлы орналасқан арнайы жағалау объектісіне арнайы жеткізу үшін баржаларға және жүзбелі ірі сақтау резервуарларына қайта айдау әдісі неғұрлым тиімді болып табылады.
6.2.3. Жиналған мұнайды қайта өңдеу қалдықтарды иеленудің қолайлы әдісі болып табылады және қолда бар технологияларды пайдалану үшін барлық мүмкін шараларды қолдану талап етіледі.
6.2.4. Мұнай сіңген құмды және басқа қоқысты сол жерде жағу Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігінің рұқсатымен, алайда уәкілетті мемлекеттік органдар белгілеген белгілі бір шектеулермен жою әдісі ретінде пайдаланылуы мүмкін. Жиналған мұнайды құрлықта орналастыру Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігінің арнайы рұқсатымен (Мемэпидемиологиялыққадағалаудың жергілікті органдармен келісім бойынша) және алдын ала белгіленген объектілерде ғана жүзеге асырылады.

7. Мониторингті ұйымдастыру және жұртшылықты
ақпараттандыру

7.1. Қазақстан Республикасының орталық және жергілікті атқарушы органдары осы Ұлттық жоспарға сәйкес ден қоюға дайындық, төгілуге ден қою және оның зардаптарын жою мониторингінің өткізілуі үшін жауапты.
7.2. Қазақстан Республикасының Энергетика, индустрия және сауда министрлігі мұнай құрылыстары мен жақын орналасқан аудандардың және мұнай мен мұнай құбыры компанияларының ден қоюға дайындығының мониторингін жүзеге асырады.
7.3. Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігі теңіз және өзен кемелерінің, соның ішінде танкерлердің ден қоюға дайындығына мониторинг пен бақылауды жүргізеді.
7.4. Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігі мүдделі ведомстволарды, мұнай және көлік компанияларын тарта отырып:
жауапты тараптың қаражаты есебінен және соның қолдауымен төгілуге ден қоюдың және оның зардаптарын жоюдың бүкіл кезеңінде су ортасы мен жағалаулық аймақтың кешенді мониторингін жүзеге асыруды;
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігіне және Ден қою шараларын үйлестірушіге кемінде жарты жылда бір рет және жұмыстар аяқталғаннан кейін қалпына келтіру жұмыстарымен және табиғи ортаны сауықтыру дәрежесінің мониторингі бойынша есептерді табыс етуді қамтамасыз етеді.
7.5. Комиссияның атынан Ден қою шараларын үйлестіруші мониторингтің деректерінің және табыс етілген есептердің негізінде:
төгілу мәртебесіне және мұнайдың төгілуін оқшаулау және оны жою барысына қатысты пресс-релиздер мен хабарламалар дайындайды;
оқиға орнына бұқаралық ақпарат құралдарының өкілдерінің келуімен байланысты мәселелерді келіседі;
жауапты тараптың және ден қоюға қатысатын басқа да ұйымдардың өкілдерімен брифингтер ұйымдастырады.
7.6. Бұқаралық ақпарат құралдарымен байланыстар жұртшылықтың назарына жеткізілетін материалдарды берудің шынайылығын қамтамасыз ететін барынша ашық пен айқындық қағидатына негізделеді.

8. Төгілудің себептерін тексеру және жұмыстардың
нәтижелері бойынша есептер

8.1. Мұнайдың төгілуін жою жөніндегі жұмыстар процесінде төгілулер авариялық немесе заңсыз екенін анықтау және келешекте мұндай төгілулерге жол бермеу шараларын қолдану мақсатында оның себептері айқындалуы тиіс.
8.2. Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігі және Мемэпидемиологиялыққадағалау органдары өз құзыретінің шегінде жоспарлы мониторингті жүргізу кезінде анықталған немесе Қазақстан Республикасының Көлік және коммуникациялар министрлігінің бақылауындағы әуе және теңіз кемелерінен байқалған мұнайдың төгілулерінің себептері комиссиялық тәртіппен белгіленеді. Тексеруді Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі құрған арнайы топ ведомстволардың өкілдері, Комиссия мүшелерінің қатысуымен жүргізеді. Қажет жағдайда топтың құрамына мүдделі ведомстволар мен компаниялардың өкілдері енгізілуі мүмкін.
8.3. Өзін жауапты тарап деп мойындаған компаниялар бір тәулік ішінде немесе Комиссиямен келісілген өзге мерзімдерде мұнайдың төгілуінің ықтимал себептерін Ден қоюды үйлестірушіге хабарлауға тиіс. Ден қоюды үйлестіруші төгілудің сипатына байланысты компаниялар хабарлаған төгілудің себептерін назарға алуы немесе Ден қоюды үйлестірушінің басшылығымен тексеруді ұйымдастыруы мүмкін. Тексеру нәтижелері Комиссия Оқиға болған жердегі жұмыстардың басшысы арқылы табыс етіледі.
8.4. Табыс етілетін деректердің толықтығы мен дұрыстығын қамтамасыз ету мақсатында Оқиға болған жердегі жұмыстардың басшысы төгілу көзін анықтау үшін алынған барлық сынамаларды жинап, сақтайды және осы төгілудің әсерінің құжаттамасын жүргізеді, барлық талдаулардың көшірмелерін сақтайды, оқиғаның және шеккен шығыстардың хаттамасын жүргізеді. Мұндай құжаттама шығыстарды өтеуді есептеу және оларды құжатпен растау үшін пайдаланылады, сондай-ақ төгілу қатысында қолданылған ден қою шараларын кейін бағалауды жүргізуге мүмкіндік береді. Оқиға болған жердегі жұмыстардың басшысы барлық құжаттаманы Ден қоюды үйлестірушіге ден қою жөніндегі шаралар аяқталғаннан кейін береді.
8.5. Жұмыстардың басшысы немесе Жағалаулық аймақта ден қою шараларын үйлестіруші де осындай жұмысты жүргізеді. Осы құжаттама Ден қоюды үйлестірушіге кезеңді негізде, сондай-ақ төгілу зардаптарын жою және табиғи ортаны қалпына келтіру жөніндегі жұмыстар аяқталғаннан кейін соңғы есеп ретінде табыс етіледі.
8.6. Комиссия төрағасы төгілу жойылғаннан кейін тексеру материалдарын ескере отырып табыс етілген материалдар бойынша 2 апталық мерзімде оқиға туралы жинақ есепті дайындайды және оны одан әрі шешім қабылдау үшін Қазақстан Республикасының Үкіметіне қарауға ұсынады.

9. Экономикалық зиянды және оны өтеудің тәртібін
айқындау

9.1. Төгілуге жол берген ұйым төгілуді жою үшін негізгі жауапты тұлға болып табылады. Төгілу келтірген экологиялық зиян үшін өтемді қоса алғанда, төгілуді жою, жағалаулық аумақтарды тазарту, оңалту мен қалпына келтіру жөніндегі барлық шығыстар, кінәсі болуына қарамастан, төгілуге жол берген компанияның (компаниялар тобының) есебіне жатқызылады.
9.2. Қазақстан Республикасының, ұйымдар мен жеке тұлғалардың мұнайдың ірі төгілуі жағдайында Жауапты тарапқа қолдау мен жәрдемді қамтамасыз ету жөніндегі шығыстарын Жауапты тарап Қазақстан Республикасына өтеуі тиіс. Барлық шығыстар құжатпен расталуы және мүмкіндігінше алдын ала бекітілуге тиіс.
9.3. Жауапты тарап айқындалмаған төгілуге ден қою жөніндегі жұмыстарды (атап айтқанда, бұл суға батырылған консервацияланған скважиналардан пайда болуы мүмкін төгілулерге қолданылады) қаржыландыру төтенше жағдайларды жою үшін белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасы Үкіметінің резервтік қорының есебінен жүзеге асырылады.
9.4. Жауапты тарап мұнайдың төгілуін жоюды аяқтағаннан кейін немесе оны жою кезінде Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігімен және Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау істері жөніндегі агенттігімен келісім бойынша қалпына келтіру жұмыстарының ықпалын ескере отырып, оның қоршаған орта мен халықтың денсаулығына тигізетін әсерін бағалауды жүргізеді. Жауапты тарап айқындалмаған жағдайларда, бағалауды Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігі жүргізеді.
9.5. Үшінші тараптардың қойған талаптарын ескере отырып жүргізілген экологиялық бағалау негізінде зардап шеккен учаскелерде қалпына келтіру жұмыстарын жүргізудің баламалы әдістерін айқындау мақсатында, зиянды бағалау жүзеге асырылады. Қалпына келтіру жұмыстарының көлемін Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігі тиісті уәкілетті органдармен бірлесіп айқындайды. Жағалаулық аймақта ден қою шараларын үйлестіруші мемлекет пен жеке меншік компаниялар жүзеге асыратын қалпына келтіру жөніндегі іс-қимылдар үшін жауап береді. Жағалаулық аймақта ден қою шараларын үйлестіруші өз өкілеттіктерін жүзеге асырған кезде осы жоспардың және Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық кесімдерінің негізгі қағидаттарын басшылыққа алады.
9.6. Комиссия жүргізілген жұмыстардың нәтижелері бойынша алынған материалдарды қорытуды қамтамасыз етеді, қорытындылар мен ұсыныстар дайындайды, оларды тиісті компаниялар мен мүдделі мемлекеттік органдарға жеткізеді.
Қажет жағдайда Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық кесімдеріне қажетті өзгерістер енгізу жөнінде ұсыныстар әзірлейді.

10. Төгілуге ден қоюдың халықаралық мәністері

10.1. Төгілулерге ден қою мен жүргізілетін операциялардың, әсіресе Каспий мен Арал теңіздерінде жұмыстар бөлігінің әсерлерінің шекарааралық мәністерін қозғайтын төгілуге ден қою жөніндегі іс-қимыл тәртібі Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігімен келісілуге тиіс.
10.2. Төгілулер немесе ұлттық заңдар шеңберінде жүзеге асырылатын, оларға ден қою шаралары басқа мемлекеттердің қоршаған ортасына неғұрлым қолайсыз әсер етуі мүмкін жағдайларда Қазақстан Республикасы Үкіметінің тапсыруымен, Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі тиісті шаралар қабылдау үшін осы мемлекеттерге қажетті ақпарат береді. Мұндай ақпаратта Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық кесімдерімен тыйым салмайтын мәліметтер болуға тиіс.
10.3. Қазақстан Республикасының Табиғи ресурстар және қоршаған ортаны қорғау министрлігі, Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігімен бірлесіп немесе онымен келісім бойынша мүдделі мемлекеттермен өзара жедел іс-қимыл жасауды қамтамасыз ету мақсатында Каспий жағалауындағы мемлекеттердің мұнайдың төгілулеріне ден қою және олардың зардаптарын жою жөнінде бірлескен іс-қимылдарды жүзеге асыру туралы, сондай-ақ Қазақстан Республикасының тиісті халықаралық конвенцияларға қосылуы жөнінде мемлекетаралық келісімдер жасасу туралы мәселені пысықтайды.

1-қосымша

Төгілу туралы хабарлама

(Ұйымның және объектінің атауы)___________________________
(Телефон)________________________
(Факс)___________________________
Төгілу туралы хабарлау нысаны
------------------------------------------------------------------
1 Күні: Төгілу байқалған уақыт
2 Төгілу туралы хабарлаған тұлға Тел: Факс:
3 Төгілу орны мен оның мөлшері
Қондырғының/кеменің
атауы?....................................
Ені?..................Ұзақтығы?...............
Төгілудің қондырғыға қатысты орналасуы?:
(мысалы, "С-В-ға 100 м")................
Төгілген мұнайдың мөлшерін бағалау: л/т
Төгілу жалғасуда ма? Иә/Жоқ Қандай бағытта?
4 Желдің жылдамдығы? Тораптар
Желдің бағыты? Градустар
5 Ауа-райы жағдайлары?:
Теңіздің жай-күйі (1-8)? Немесе толқынның
биіктігі?..........
0
Теңіздің температурасы?.................С
6 Мұнайдың немесе химиялық реагенттің түрі?:
(мысалы: мұнай, дизель отыны, газ конденсаты, гидросұйық, керосин және т.б. Бұрғылау сұйығы үшін мұнай негізінде мұнайдың % үлесі беріледі)
7 Төгілу көзі?:
Төгілу себебі?:
8 Фотосуреттер жасалды ма?: Иә/Жоқ
Талдау үшін сынамалар алынды ма?: Иә/Жоқ Қайдан?:
9 Басқа да ақпараттандырылған өкімет органдары:
10 Қолайсыз әсерді азайту және қайталама төгілудің алдын алу үшін қолданылған шаралар?:
11 Қолы:......................... Күні:....................
--------------------------------------------------------------------

Об утверждении Национального плана по предупреждению нефтяных разливов и реагированию на них в море и внутренних водоемах Республики Казахстан

Постановление Правительства Республики Казахстан от 6 мая 2000 года № 676. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 6 апреля 2012 года № 422

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 06.04.2012 № 422.

В соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 июня 1999 года N 876 P990876_ "О разработке Национального плана по предупреждению нефтяных разливов и реагированию на них" Правительство Республики Казахстан постановляет:
1. Утвердить Национальный план по предупреждению нефтяных разливов и реагированию на них в море и внутренних водоемах Республики Казахстан (далее - Национальный план).
2. Контроль за исполнением Национального плана возложить на Министерство по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан.
Сноска. Пункт 2 с изменениями, внесенными постановлением Правительства Республики Казахстан от 22 августа 2007 года N 730 .
3. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания. <*>
Сноска. В пункт 3 внесены изменения - постановлением Правительства РК от 21 июня 2005 г. N 602 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Утвержден
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 6 мая 2000 года N 676

Сноска. В тексте Национального плана слова "Агентство Республики Казахстан по чрезвычайным ситуациям", "Агентства Республики Казахстан по чрезвычайным ситуациям" и "Агентством Республики Казахстан по чрезвычайным ситуациям" заменены соответственно словами "Министерство по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан", "Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан" и "Министерством по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан" - постановлением Правительства Республики Казахстан от 22 августа 2007 года N 730 .

Национальный план
по предупреждению нефтяных разливов
и реагированию на них в море и внутренних водоемах
Республики Казахстан

"Национальный план по предупреждению нефтяных разливов и реагированию на них в море и на внутренних водоемах Республики Казахстан" (далее - Национальный план) разработан в соответствии с Постановлением Правительства от 29 июня 1999 г. N 876 и распространяет свое действие на казахстанские сектора Каспийского и Аральского морей и внутренние водоемы в границах Республики Казахстан.
Национальным планом определяется порядок взаимодействия и интеграции усилий сторон, осуществляемых с участием органов государственного управления и обеспечивающих готовность, своевременное реагирование и эффективное устранение последствий нефтяных разливов, вызванных аварийными ситуациями и другими причинами.
Национальным планом охватываются также нефтяные разливы, возникшие в результате настоящей или прошлой производственной деятельности в случаях, когда виновник разлива либо не установлен, либо не может устранить его и ликвидировать последствия собственными силами.
К сторонам, непосредственно задействованным в Национальном плане, относятся:
компании, осуществляющие нефтяные операции на море и в непосредственной близости от водоемов, занимающиеся переработкой нефти и транспортными перевозками;
Министерство по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан;
Министерство энергетики, индустрии и торговли Республики Казахстан;
Министерство транспорта и коммуникаций Республики Казахстан;
Министерство природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан;
Акимы областей.

1. Основные термины и определения

В настоящем Национальном плане применяемые термины и определения означают:

1.1. Вмешательство - означает любые действия, осуществляемые от имени государства по активному включению в ликвидацию разлива по просьбе ответственной стороны, либо в случае, когда действия, предпринимаемыми ответственной стороной, являются недостаточными или несоответствующими.

1.2. Внутренние водоемы - озера, искусственные водохранилища и водотоки, расположенные в границах Республики Казахстан.

1.3. Командный центр - место, установленное Координатором мер реагирования для координирования действий, связанных с ликвидацией разлива.

1.4. Координатор мер реагирования в прибрежной зоне - означает лицо, заблаговременно назначенное Акимом области по согласованию с Министерством природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан в целях руководства деятельностью по ликвидации последствий разлива на берегу и по реабилитации компонентов окружающей среды в рамках Национального плана.

1.5. Координатор мер реагирования на разливы - лицо, назначенное соответствующим государственным органом по согласованию с Национальной комиссией по реагированию на разливы нефти для осуществления общей координации и руководства действиями, связанными с ликвидацией разливов в рамках Национального плана.

1.6. Море - означает поверхность и толщу воды, а также дно Каспийского и Аральского морей в пределах Казахстанской части Каспийского и Аральского морей.

1.7. Нефть - означает нефть в любом виде, включая сырую нефть, топливную нефть, нефтяной отстой, нефтяные отходы и очищенные нефтепродукты.

1.8. Нефтяные операции - означает работы по Разведке, Добыче, Строительству и эксплуатации подземных хранилищ и резервуаров Нефти, Строительству и эксплуатации Нефтегазопроводов, проводимые на суше в пределах рек, озер и иных внутренних водоемов, а также Нефтяные операции на Море.

1.9. Оперативный пункт - место, установленное Руководителем работ на месте происшествия для осуществления связи и руководства при проведении операций по реагированию.

1.10. Особо экологически чувствительный район - район, который в определенные периоды является местом концентрации объектов животного мира (перелет или гнездование птиц, лежки морских млекопитающих, нерест и нагул молодняка рыб) и растительных сообществ.

1.11. Ответственная сторона - любое физическое или юридическое лицо, допустившее разлив или сброс нефти.

1.12. Подрядчик - физическое или юридическое лицо, заключившее с Компетентным органом (уполномоченный государственный орган) Контракт на проведение Нефтяных операций.

1.13. Прибрежная зона - территория, географически расположенная в зоне колебаний уровня моря или водоема, и/или на которой дренажные воды или воды поверхностного стока сообщаются с морем или внутренним водоемом и где есть основания полагать, что загрязняющие вещества с нефтегазопромысловых объектов могут попасть в море или внутренний водоем.

1.14. Разлив первого уровня - это небольшой разлив местного значения, который может быть ликвидирован без привлечения помощи извне, силами местного персонала компании, используя имеющееся на месте ведения работ оборудование в рамках принимаемых компаниями соответствующих планов ликвидации разливов, согласованных в установленном порядке.

1.15. Разлив второго уровня - это более крупный разлив, который не может быть ликвидирован с использованием ресурсов первого уровня и требует привлечения дополнительных ресурсов и персонала с предварительно подготовленных береговых баз ответственной стороны, а в случае необходимости также других компаний, в соответствии с многосторонними соглашениями, заключенными между такими компаниями/организациями.
В особо сложных случаях (угроза экологически чувствительным зонам, а также береговым объектам, связанным с обеспечением жизнедеятельности населения) по специальному указанию Комиссии вводится в действие Национальный план. Подключаются материально-технические и людские ресурсы, имеющихся в распоряжении специально уполномоченных органов Республики Казахстан, местных исполнительных органов.

1.16. Разлив третьего уровня - это крупные, единичные или продолжительные разливы, для ликвидации которых требуются помощь персонала и ресурсы центральных исполнительных органов и международных специализированных компаний в соответствии со специальными соглашениями. Отнесение разлива к третьему уровню одновременно означает автоматическое введение в действие Национального плана.

1.17. Руководитель работ на месте происшествия - означает лицо, назначенное Координатором мер реагирования из состава заблаговременно подготовленного резерва специалистов для осуществления локализации и ликвидации разливов, руководство которыми, в соответствии с настоящим планом осуществляется Правительством Республики Казахстан. Руководитель работ на месте происшествия оказывает содействие Координатору мер реагирования в прибрежной зоне.

1.18. Сооружение - все платформы (стационарные или передвижные), буровые установки, скважины, установки добычи, нефтегазопроводы, искусственные острова, каналы, дамбы, здания, дорога, непосредственно используемые при поиске, разведке и разработке нефти и газа, а также любое сооружение, используемое для транспортировки продукции с морского сооружения, или вспомогательное судно, транспортирующее химические вещества на нефтяной основе, которые используются на различных стадиях нефтяных операций, считаются частью сооружения, если физически прикреплены к нем).

2. Цели и задачи национального плана

2.1. Национальный план имеет целью минимизацию воздействия разливов нефти на окружающую среду, здоровье и условия проживания человека, в частности на флору и фауну, при особом внимании охраны рыбных запасов, районов с легкоуязвимой природной средой, прибрежными районами, местам забора воды для опреснительных установок согласно прилагаемых карт экологической чувствительности.

2.2. Задачами Национального плана являются: создание необходимой организационной структуры и определение порядка осуществления мер по обеспечению готовности к разливам нефти и реагированию на них; определение и согласование обязанностей по осуществлению подготовительных мер реагирования в случае возникновения чрезвычайной ситуации, которая может привести к попаданию нефти в море и внутренние водоемы и нанесению ущерба окружающей среде, формирование системы размещения и готовности в пределах Республики Казахстан оборудования по применению мер реагирования на нефтяные разливы, включая ресурсы компаний подрядчиков, Правительства Республики Казахстан, а также ресурсы привлекаемые на основе контрактов (соглашений) с прикаспийскими и иными государствами, а также международными организациями.

3. Общие положения

3.1. Требования настоящего Национального плана имеют обязательную силу для всех организаций, осуществляющих эксплуатацию, консервацию и ликвидацию сооружений и судов, предназначенных и/или использующихся для бурения, добычи, временного хранения и транспортировки нефти в казахстанских секторах Каспийского и Аральского морей, на внутренних водоемах и водотоках Республики Казахстан и их прибрежных районах, а также для уполномоченных центральных и местных исполнительных органов Республики Казахстан.

3.2. Подрядчики, осуществляющие нефтяные операции на контрактных территориях, владельцы судов и нефтепроводов, иных транспортных средств действующие в казахстанских секторах Каспийского и Аральского морей, на внутренних водоемах Республики Казахстан и их прибрежных районах, несут ответственность за охрану жизни и здоровья работающих, за оповещение центральных и местных исполнительных органов о случаях разливов, своевременную очистку, принятие мер по предупреждению и ликвидации разливов нефти и возмещению имеющегося ущерба окружающей среде и населению.

3.3. Центральные и местные исполнительные органы Республики Казахстан в установленном порядке и в соответствии с настоящим Национальным планом несут ответственность за организацию надлежащего контроля за Подрядчиками, владельцами судов и нефтепроводов по выполнению ими действующих требований и согласованных мероприятий по предупреждению разливов нефти при проектировании, строительстве, эксплуатации, консервации и ликвидации соответствующих сооружений и судов, а также за выполнением необходимых процедур по их регистрации или ввода в эксплуатацию;

3.4. Настоящий Национальный план никоим образом не освобождает центральные и местные исполнительные органы от повседневного оперативного сотрудничества и ответственности за охрану окружающей среды в рамках своих полномочий.

3.5. При незаконных сбросах нефти или других опасных веществ на морских сооружениях, вдоль прибрежных зон или в портах принимаются меры реагирования аналогичные тем, что и при аварийных сбросах. При этом виновная сторона, в дополнение к обеспечению мер по ликвидации разлива, несет ответственность в установленном законом порядке.

4. Подготовительные мероприятия

4.1.Создание организационной структуры, обеспечивающей взаимодействие всех заинтересованных сторон

4.1.1. Организация реагирования на нефтяные разливы входит территориально-отраслевой подсистемой в государственную систему предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций (ГСЧС).

4.1.2. Координация и руководство действиями по реагированию на нефтяные разливы в рамках настоящего Национального плана возлагается на постоянно действующую Национальную комиссию по реагированию на разливы (далее Комиссия) в составе:
Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан;
Министерства энергетики, индустрии и торговли Республики Казахстан;
Министерства природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан:
Министерства транспорта и телекоммуникации Республики Казахстан:
Агентства Республики Казахстан по делам здравоохранения;
Акимов областей.
Прочие центральные исполнительные органы, полномочия которых предполагают в установленном порядке участие в реагированию на нефтяные разливы, передают в Комиссию список (по должности) ответственных сотрудников для обеспечения участия данных органов по необходимости в процессе планирования готовности к разливам или в конкретных действиях по реагированию на нефтяные разливы.

4.1.3. Постоянная деятельность Комиссии на республиканском уровне осуществляется под председательством Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан.

4.1.4. В случаях разливов, воздействие которых оказывается потенциально опасным в трансграничном аспекте или угрожает особо чувствительным экологическим районам, или жизненно важным для условий проживания людей объектам, Комиссия возглавляется одним из заместителей Премьер-Министра Республики Казахстан.

4.1.5. Состав Комиссии ежегодно пересматривается и обновляется Правительством Республики Казахстан по представлению Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан.

4.1.6. С учетом происхождения нефтяных разливов, государственные органы по согласованию с Комиссией на разливы назначают Координаторов мер реагирования из числа ответственных лиц.
Координаторы мер реагирования, от имени государственных органов, обеспечивают предварительную готовность и практическую деятельность по реализации мер реагирования по следующим позициям:
Министерство транспорта и коммуникаций Республики Казахстан - по нефтяным разливам, которые произошли при авариях с судами;
Министерство энергетики, индустрии и торговли Республики Казахстан - по нефтяным разливам, которые произошли при проведении нефтяных операций;
Министерство природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан - по нефтяным разливам, которые произошли из старых законсервированных нефтяных скважин;
Акимы областей, при участии Министерства природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан и Агентства Республики Казахстан по делам здравоохранения- по ликвидации последствий разливов в прибрежной зоне.
Министерство Республики Казахстан по чрезвычайным ситуациям - по разливам с не выявленной ответственной стороной.

4.1.7. Координаторы мер реагирования, совместно с Министерством по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан, в зависимости от характера и района появления разлива создают Командные центры для оперативного решения вопросов обеспечения готовности и ликвидации разливов. Места расположения Командных центров заранее согласовываются и доводятся до членов Комиссии в течение двух месяцев после утверждения Национального плана.

4.1.8. Представители судовладельческих и нефтяных компаний сотрудничают с Комиссией в качестве консультантов, непосредственно вовлеченных в разработку стратегии мероприятий по локализации и ликвидации разлива, а также представляют квалифицированные технические и экологические консультации в отношении техники реагирования на разливы нефти и ликвидации в прибрежной и береговых зонах. В целях оптимизации их действий предусматривается, на добровольной основе, создание ассоциаций компаний, работающих на море или на крупных внутренних водоемах.

4.2. Мероприятия по предупреждению и обеспечению готовности к разливам.

4.2.1. Все стороны, принимающие участие в реализации Национального плана, обязаны осуществлять мероприятия по предупреждению и обеспечению готовности к реагированию на разливы нефти.

4.2.2. Министерство энергетики, индустрии и торговли Республики Казахстан: в течение шести месяцев после утверждения Национального плана проводит и завершает переговоры с нефтяными и трубопроводными компаниями, представителями судоходных компаний, осуществляющих свою деятельность на Каспийском море и в его прибрежной зоне, и прилагает все усилия по заключению взаимоприемлемых соглашений о порядке взаимодействия и получения помощи в форме оборудования, персонала и других ресурсов по реагированию на нефтяные разливы, а также в отношении финансирования, обязательств и компенсации, связанных с такой помощью;
совместно с Министерством финансов Республики Казахстан определяет порядок использования государственных материальных резервов и резервов финансовых средств, предназначенных для использования в чрезвычайных ситуациях, для осуществления мер реагирования на разливы нефти и нефтепродуктов;
в течение года после утверждения Национального плана подготавливает Схему размещения и состояния затопленных законсервированных и ликвидированных скважин в казахстанском секторе Каспийского моря.

4.2.3. Министерство по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан, совместно с Министерством энергетики, индустрии и торговли Республики Казахстан в течение шести месяцев после утверждения настоящего Национального плана подготавливает перечни оборудования, материалов и списки обученного для реагирования персонала, имеющихся в организациях и ведомствах республики Казахстан и доступных для привлечения со стороны.

4.2.4. Министерство природных ресурсов и охраны окружающей*0Т1* среды Республики Казахстан по согласованию с Агентством Республики Казахстан по делам здравоохранения, совместно с заинтересованными государственными органами, заранее разрабатывает аспекты реагирования, связанные с минимизацией последствий разливов в водной среде и прибрежной зоне, для чего:
разрабатывает и утверждает, по согласованию с органами здравоохранения (в соответствии с Разделом 5.2.3 Инструкции по соблюдению норм экологической безопасности при проектировании и проведении нефтяных операции в акватории морей и внутренних водоемах Республики Казахстан) перечень диспергирующих и моющих веществ, которые могут рассматриваться к применению в случае разлива нефти в Республике Казахстан с учетом типа нефти, характера водоема к особенностей биоты, а также условия, в которых допускается их применение;
проводит постоянный мониторинг за состоянием акватории, где проводятся нефтяные операции или по которым осуществляется транспорт нефти в целях своевременного обнаружения случаев разливов нефти и нефтепродуктов;
разрабатывает программу мониторинга в отношении участков, характеризующихся повышенной экологической уязвимостью, направленную на определение долгосрочных последствий загрязнения для флоры и фауны;
совместно с заинтересованными государственными органами подготавливает, согласовывает и представляет на утверждение местным органам власти места расположения объектов для временного складирования, утилизации и захоронения собранной при ликвидации разливов нефти и загрязненных грунтов;
определяет разрешенные методы окончательного размещения (уничтожения, переработки) собранной нефти и в течение 2000г. подготавливает соответствующую нормативно-методическую документацию;
разрабатывает методы оценки воздействия разлива нефти на биоту, в том числе на миграцию рыб и рыболовство, а также флору и фауну в особо экологически . чувствительных районах;
обеспечивает определение прибрежных участков, являющихся приоритетными при защите и проведении работ по ликвидации последствий.
в течение 2000-2001г.г. принимает меры по восстановлению гидрометеорологической сети в прикаспийском регионе Казахстана (для чего вносит соответствующие предложения при формировании бюджета), подготавливает заключение ведомственных межгосударственных соглашений по оперативному обмену гидрометеорологической информацией с целью обеспечения достоверного прогноза в период реагирования на разливы нефти.

4.2.5. Министерство транспорта и коммуникаций Республики Казахстан по согласованию с Министерством обороны Республики Казахстан в целях обеспечения поддержки для принятия самолетов с аварийным оборудованием и персоналом, прибывающим из-за рубежа и эвакуации, в случае необходимости, персонала:
проводит оценку количества мест стоянки и подготавливает план использования оборудования для разгрузочных работ и возможностей проведения работ по погрузке в автомобили в крупных аэропортах для обеспечения их готовности к приему внешнего подкрепления в виде оборудования и персонала для работ по ликвидации разлива в чрезвычайных условиях;
определяет возможность использования аэропортов и взлетно-посадочных полос местного значения и разрабатывает карту их расположения с указанием посадочных ограничений;
выделяет (резервирует), в случае необходимости, дополнительные к используемым Министерством по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан, радиочастотные каналы для связи в условиях, возникших в результате разлива нефти. Подготовка и утверждение указанных планов осуществляется в шестимесячный срок после утверждения Национального плана, после чего они передаются в Министерство по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан, и становятся частью Национального плана.

4.2.6. Министерство государственных доходов Республики Казахстан (Таможенный комитет) в течение шести месяцев после утверждения Национального плана:
обеспечивает освобождение от уплаты таможенных платежей и налогов временный ввоз (вывоз) передаваемых во временное пользование государственным органам и учреждениям товаров и оборудования для устранения последствии стихийных бедствий, аварий и катастроф;
вносит, в установленном порядке, соответствующие изменения в нормативные правовые акты Республики Казахстан

4.3. Планирование предупреждения разливов нефти подрядчиками и судоходными компаниями

4.3.1. Подрядчики и судоходные компании (далее - компании) должны разрабатывать Планы по предупреждению и ликвидации разливов нефти, включающие планирование, готовность и меры реагирования, предпринимаемые персоналом сооружения или судна в случае разлива нефти в соответствии с требованиями действующего законодательства, нормативно-правовых актов Республики Казахстан и международных соглашений.

4.3.2. План по предупреждению и ликвидации разливов нефти должен состоять из следующего:
места размещения объектов, где возможны разливы нефти;
подробную карту экологически чувствительных районов и обзор сезонной чувствительности по каждому виду;
определение всех существующих рисков разлива;
список, место размещения и тип оборудования, транспортных средств, материалов, персонала, и методики работ по ликвидации разливов разной категории; перечень диспергаторов, которые можно использовать;
расчет времени, необходимого для начала работ и ликвидации разливов разной категории;
график обучения, тренировок персонала и проверки состояния оборудования и техники;
список ответственных лиц, их местонахождение, процедура уведомления государственных органов.

4.3.3. Морские сооружения и суда:
должны отвечать своему предназначению, иметь соответствующие подтверждающие сертификаты о надежном состоянии целостности корпуса судна, силовых и ходовых машин, механизмов управления, навигационного оборудования;
должны иметь достаточное количество боновых ограждений, чтобы удержать разлив нефти при погрузочно-разгрузочных работах и необходимые объемы абсорбирующего материала для удаления разлитой нефти;
обязаны выставлять ответственное должностное лицо при проведении погрузочно-разгрузочных работ, контролирующее приемное устройство и целостность рукава, подающего нефть и способного остановить подачу нефти в аварийном случае;
во время осуществления морского перехода строго соблюдать требования МППСС -72 (международные правила предупреждения столкновения судов);
при разливах нефти и других аварийных случаях руководствоваться "Наставлениями по предупреждению аварий и борьбе за живучесть судна". /)

4.3.4. Приведенные в пункте 4.3.3. требования должны быть обязательным условием при заключении контракта на аренду судна или его фрахт. В контракте должно быть отражено наличие на судне квалифицированной команды, обученной действиям по сдерживанию разливов и их ликвидации, способной развернуть оборудование в кратчайшие сроки и аварийного плана, определяющего вероятностные риски и способы борьбы с ними. Такой план должен регулярно отрабатываться в ходе учения.

4.3.5. Компании также должны:
предоставить договор (полис) страхования гражданско-правовой ответственности за причинение вреда окружающей среде и третьим лицам на страховую сумму, достаточную для покрытия затрат по возмещению ущерба и ликвидации последствии страхового случая, а при наличии правовых оснований для осуществления данного вида страхования в обязательной форме - договор (полис) страхования, заключенного на условиях, установленных законодательством об обязательном страховании;
иметь гарантии доступа к международным складам оборудования для ликвидации крупных разливов, а также привлечения помощи соответствующего квалифицированного персонала и материально-технических ресурсов.

4.3.6. Планы компаний по ликвидации разливов нефти утверждаются уполномоченным органом по согласованию с другими соответствующими государственными органами Республики Казахстан. Копии планов хранятся в вышеуказанных органах в качестве справочного материала и используются в случае разлива.

4.4.Создание материальной базы для обеспечения эффективного реагирования на разливы и регламентация ее использования.

4.4.1. Материальная база для обеспечения эффективного реагирования на разливы в системе Национального плана складывается из объектов (береговых сооружений, транспортных средств, оборудования и материалов) созданных компаниями в соответствии с их планами по реагированию на разливы, а также объектов, принадлежащих специально уполномоченным государственным органам.

4.4.2. На первом этапе реализации Национального плана (2000г) Комиссией определяется имеющееся в наличии оборудование для борьбы с разливами нефти, место его расположения, порядок использования в соответствии с условиями оговоренными в пункте 4.2.2.

4.4.3. Компании представляют Комиссии перечень имеющихся в их распоряжении необходимых дополнительных ресурсов и персонала для разливов второго и третьего уровня, размещаемых на береговых базах.

4.4.4. Оборудование (включая оградительные боны и поглощающие материалы) и транспорт для организации оперативных пунктов для реагирования на внутренних водоемах обеспечиваются областными Акимами. Их резерв, при содействии Министерства энергетики, индустрии и торговли Республики Казахстан должен быть пополнен в течение 2000г.

4.5.Подготовка персонала и проведение учений
Комиссия по представлению Координаторов рассматривает и утверждает программу проведения периодических учений с участием компаний для обеспечения эффективной работы систем извещения, тревожного оповещения, связи, а также с тем чтобы убедиться, что персонал знаком с конкретными обязанностями, включая порядок мобилизации и развертывания оборудования, использования специальных материалов, проверки их наличия и возможностей эффективного использования. Дополнительно разрабатываются тренировочные программы для персонала, обеспечивающего операции по очистке,
Программа готовится с учетом графика проведения учений компаниями, с возможным использованием их материальной базы.

4.6.Системы выявления разливов.

4.6.1. Выявление разливов нефти с применением современных аналитических и дистанционных методов входят в состав государственного мониторинга окружающей среды, осуществляемого Министерством природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан.

4.6.2. Учитывая то, что разливы нефти могут возникать от различных источников и иметь различные условия распространения, для их выявления должен использоваться комплекс методов в различных сочетаниях, как-то:
разливы нефти, возникающие при авариях транспортных и грузовых (в т.ч. танкеров) судов, осуществляющих движение в морях и внутренних водоемах Республики Казахстан, выявляются либо на основании прямых сообщений ответственной стороны, либо по данным дистанционных наблюдений и съемок (самолетных и спутниковых);
разливы нефти в результате неконтролируемого открытого фонтана нефти при проведении буровых работ на Северном Каспии выявляются, как правило, на основания сообщения ответственной стороны;
утечки нефти из нефтепроводов, проложенных на дне моря, через внутренние водоемы и водотоки Республики Казахстан, как правило, должны устанавливаться при эксплуатационных ревизиях трасс трубопроводов, и в результате использования непосредственных визуальных и дистанционных методов;
своевременное выявление разливов на старых законсервированных нефтяных скважинах, расположенных по восточному побережью Северного Каспия, вероятностный потенциал которых резко возрастает при сильном волнении, возможно только при регулярном визуальном осмотре с мелкосидящих судов и с применение методов дистанционного зондирования в процессе постоянно проводимого мониторинга;
незначительные разливы нефти при загрузках и разгрузках в портах или при плавучих буровых установках должны выявляться непосредственно при происшествии и тут же ликвидироваться.

4.6.3. В рамках осуществления текущего надзора все пилоты самолетов и капитаны морских судов обязаны сообщать по подчиненности о любых замеченных пятнах нефти или нефтепродуктов на море, и эти данные подлежат немедленной дальнейшей передаче в Министерство по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан.

4.6.4. Контроль за перемещением разлива с целью прогнозирования его траектории и соответствующего развертывания сил и средств должен осуществляться Министерством природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан с использованием всех возможных средств, включая самолеты и суда вооруженных сил Республики Казахстан. Министерство природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан согласовывает действия по осуществлению наблюдения с Министерством обороны Республики Казахстан и другими государственными органами. В случае необходимости, для осуществления визуального контроля на договорной основе могут быть использованы частные самолеты и суда, включал предоставляемые нефтяными компаниями.

5. Порядок непосредственного реагирования на разливы нефти

5.1. Общая политика

5.1.1. В случае крупных разливов нефти, возникающих на морс и внутренних водоемах, применяются нижеследующие принципы.

5.1.2. Реагирование на разливы первого, и, в большинстве случаев, второго уровня может, как правило, обойтись без вмешательства государственных органов. При этом функции государственных органов сводятся к мониторингу и готовности к переходу к более активному контролю, если, по их мнению, ответственная сторона предпринимает недостаточные или неправильные действия.

5.1.3. В случае разлива третьего уровня Комиссия немедленно объявляет о государственном руководстве мерами реагирования на нефтяной разлив и о введении в действие Национального плана по реагированию.

5.1.4. В случае крупного разлива, когда использование местных сил и средств предоставляет лишь ограниченные возможности для осуществления необходимых контрмер, в силу вступают соглашения, обуславливающие взаимодействие в области реагирования на нефтяные разливы нефтяными и судоходными компаниями, а также соглашения между государством и представителями нефтяной отрасли в соответствии с пунктом 4.2.2. настоящего плана.

5.1.5. В случаях разлива, произошедшего с танкера, который не вовлечен в хозяйственную деятельность на территории Казахстана или иного разлива не имеющего отношение к нефтяным операциям на территории Казахстана (третья сторона), Координатор мер реагирования от имени Комиссии также может обратиться за помощью в виде оборудования и консультаций к представителям нефтяных компании, работающих на территории Казахстана.

5.1.6. Затраты нефтяных компаний по оказанию помощи при реагировании на разливы будут возмещены в соответствии с соглашениями между государством и компаниями, имеющими силу на момент происшествия.

5.1.7. Допускается привлечение и использование морских и воздушных судов и другого, в том числе наземного, оборудования, обычно применяющихся в других целях (само закачивающиеся автоцистерны различного назначения, цементе - и бетоновозы, герметичные железнодорожные и универсальные контейнеры и т. д.), при реагировании на нефтяные разливы. Морские, воздушные суда и оборудование Министерства обороны Республики Казахстан могут быть использованы по согласованию.

5.1.8. При осуществлении мер реагирования и очистки должен учитываться баланс между достижением наиболее эффективных результатов с точки зрения охраны окружающей среды и необходимыми для этого затратами.

5.2. Порядок оповещения и определения уровня разлива

5.2.1. Обо всех случаях разлива нефти, превышающих 100 л., допущенных ответственной стороной, сообщается в областные управления Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан по рации (телефону) в течение часа после инцидента, с последующей передачей факса, для чего используется готовая форма сообщений об инцидентах (Приложение 1.). Номер круглосуточно работающего контактного телефона дежурно-диспетчерской службы, должен быть указан в соответствующих планах по ликвидации разливов нефти.

5.2.2. При разливе нефти, связанном с аварией на нефтеналивном танкере, судовладелец (капитан) немедленно сообщает о происшествии в порт Актау. Портовые власти незамедлительно должны уведомить областные управления Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан в городе Актау и городе Атырау, а также Министерство транспорта и коммуникаций Республики Казахстан.

5.2.3. Дежурно-диспетчерские службы-бы управлений Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан немедленно ставят в известность Координатора мер реагирования. Все уведомления других региональных властей и государственных организаций являются обязанностью Координатора мер реагирования. Координатор мер реагирования своевременно уведомляет членов Комиссии и Координатора мер реагирования прибрежной зоны.

5.2.4. Координатор мер реагирования осуществляет мониторинг действий, предпринимаемых ответственной стороной в отношении разлива и находится в постоянной готовности для вмешательства. На основе полученных данных, представляемых ответственной стороной в установленном порядке, Координатор мер реагирования, по возможности с учетом мнения членов Комиссии, предварительно определяет уровень разлива и необходимость введения в силу Национального плана действий.

5.2.5. На основе имеющейся информации Координатор мер реагирования: подтверждает наличие разлива нефти и оценивает его значительность и угрозу для экологически чувствительных районов;
при возможности определяет ответственную сторону и ресурсы ответственной стороны;
оценивает трудности, которые могут возникнуть при локализации и ликвидации разлива.

5.2.6. При всех разливах нефти второго и третьего уровня Координатор мер реагирования вправе затребовать последующую информацию о действиях ответственной стороны и состояния разлива. Для разливов второго уровня данный порядок применяется в зависимости от конкретной ситуации и ограничивается разливами в особо экологически чувствительных районах или в непосредственной близости от них

5.2.7. Если предварительная оценка показывает, что разлив не относится к третьему уровню или не представляет угрозы экологически чувствительным районам, координатор мер реагирования осуществляет только мониторинг действий по реагированию на разлив ответственной стороны.

5.2.8. В случае принятия Комиссией решения о вмешательстве, Координатор мер реагирования уведомляет об этом действии ответственную сторону, а также сообщает о потенциальных финансовых обязательствах, возникающих в связи с расходами на предпринимаемые меры реагирования. При этом Координатор мер реагирования принимает по внимание следующее:
Ресурсы, применяемые ответственной стороной при проведении мер реагирования:
соответствие действий ответственной стороны действующему законодательству и условиям Плана ликвидации разливов нефти;
размер разлива;
характер разлива;
степень угрозы, возникшей вследствие разлива, здоровью людей и окружающей среде.

5.3. Порядок-действий по ликвидации разливов

5.3.1. В соответствии с информацией, полученной от Координатора мер реагирования Комиссия созывается Председателем для принятия решения об участии органов государственного управления Республики Казахстан в мероприятиях по ликвидации разлива. Председатель Комиссии решает вопрос о необходимости информирования и прибытия представителей организаций, не являющихся членами Комиссии, но участвующих в мероприятиях по реагированию.
После получения уведомления от Председателя о созыве Комиссии, ее члены должны прибыть на заранее определенное расположение - Командный центр.

5.3.2. Если Комиссия согласна с рекомендациями Координатора по мерам реагирования о вмешательстве, то Координатор по телефонной системе тревожного оповещения объявляет о приведении командного центра в состояние готовности и необходимости для штатного персонала центра явиться на рабочее место для несения дежурства.

5.3.3. Оперативная деятельность по реагированию на разлив осуществляется Руководителем работ на месте происшествия, назначаемый Координатором мер реагирования из числа квалифицированных специалистов определенных списком резерва.

5.3.4. Руководитель работ на месте происшествия отвечает за организацию и ведение работ на месте происшествия всеми сторонами, осуществляющими меры реагирования, независимо от их формы собственности. В выполнении своих обязанностей, Руководитель работ на месте происшествия ориентируется на общие принципы Национального плана. Требования Руководителя работ, в соответствии с полномочиями, переданными ему Комиссией, являются обязательными.

5.3.5. Руководитель работ на месте происшествия инициирует незамедлительные меры реагирования с тем, чтобы исключить, минимизировать или ослабить угрозу здоровью людей и окружающей среде, представляемую разливом.

5.3.6. Меры реагирования МОГУТ включать, помимо прочего:
отбор проб и их анализ с целью определения характера, источника и распространения разлива;
контроль и ликвидация источника разлива, контроль за распространением разлива;
предупреждение или локализация разлива путем использования физических или механических заграждений;
сжигание на месте;
использование диспергаторов или других химических веществ;

5.3.7. При выборе мер реагирования, в том числе при выборе методов сбора или уничтожения нефти, с учетом обычно применяемых химических и физических процессов, Руководитель работ на месте происшествия отдает предпочтение тем методам, которые ориентированы на максимальную защиту здоровья людей и окружающей среды.

5.3.8. Решение о сжигании нефти на месте принимается Руководителем работ, согласно заранее согласованному с Министерством природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан, областными подразделениями санитарно-эпидемиологической службы плану, учитывающим специфику обстановку в зависимости от места происшествия и сопутствующих обстоятельств.

5.3.9. Использование диспергаторов ответственной стороной осуществляется в установленном порядке.

5.3.10. Использование диспергаторов в территориальных водах соседних государств регулируется межгосударственными соглашениями или осуществляется на основании специального разрешение соседних государств на право их использования.

5.4. Охрана особо экологически чувствительных районов Охрана особо экологически чувствительных районов является приоритетным направлением действий по сдерживанию и сбору нефти на море. Учитывая то, что возможность использования оборудования по сдерживанию и сбору нефти серьезно ограничивается в случаях, когда нефтяное пятно достигает мелководья и камышовых зарослей в Северном или Восточном секторах Каспийского моря, первоочередные усилия должны сосредотачиваться на этих направлениях.

5.5. Оперативная связь

5.5.1. В случае разлива нефти или нефтепродуктов Командный центр является центром координации связи. Вся информация с места разлива поступает в Командный центр. В случае достижения разливом прибрежной зоны или экологически чувствительного района, организуется полевой узел для передачи информации по суше. За достоверность информации, передаваемой в Командный центр, отвечает Руководитель работ на месте происшествия.

5.5.2. Подробные указания по организации связи разрабатываются и периодически обновляются Министерством по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан по согласованию с Министерством транспорта и коммуникации Республики

5.5.3.Все командные центры, оперативные пункты и центры управления реагированием ответственной стороны должны быть обеспечены спутниковыми системами связи.

5.6. Действия Комиссии и ведомств, привлекаемых к мероприятиям по реагированию

5.6.1. Координатор мер реагирования и Руководитель работ на месте происшествия регулярно проводят консультации с Комиссией, информируют Комиссию о статусе принимаемых мер реагирования, уведомляя при этом о любом увеличении риска здоровью людей и окружающей среде, возникающем вследствие нефтяного разлива.

5.6.2. В ходе принятия мер реагирования на разлив нефти Комиссия осуществляет: организацию мер пор ликвидации разливов и их последствии; мониторинг мер реагирования;
разработку рекомендации по стратегии принятия мер и предоставляет техническую консультацию Руководителю работ на месте происшествия по ходу осуществления работ;
помощь Руководителю работ на месте происшествия в оценке и выделении приоритетных зон для защиты;
определение местонахождения необходимого специального оборудования и услуг и содействие их получению;
размещение и перераспределение имеющегося оборудования, персонала и специалистов, если требуется;
необходимые контакты с Министерством иностранных дел Республики Казахстан при разрешении межгосударственных вопросов и споров, в том числе в случаях трансграничных нефтяных разливов;
координацию деятельности органов-членов Комиссии, подведомственных им организаций и привлеченных к реагированию на разлив ведомств по содействию в выполнении требований Руководителя работ на месте происшествия;
разрешение споров, возникающих между государственными органами.

5.6.3. В своей деятельности Комиссия руководствуется следующими документами:
картой (картами) экологической чувствительности. (Приложения 2 и 3);
перечнями ресурсов и сил поддержки (подготовленным в соответствии с пунктом 4.2.1.), имеющихся в распоряжении у компании-судовладельцев и нефтяных компаний-подрядчиков в Казахстане, в прикаспийских государствах, в том числе доступных через международные организации по борьбе с разливами, а также находящихся в распоряжении Министерства по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстани других ведомств. Министерство финансов Республики Казахстан, по решению Правительства Республики Казахстан, открывает финансирование работ по ликвидации разливов нефти за счет средств резервного фонда Правительства Республики Казахстан для ликвидации чрезвычайных ситуаций, включая обеспечение финансовой поддержки, необходимой для размещения сил и средств реагирования на разливы нефти, находящихся как в государственной, так и в частной собственности (например, частные самолеты, суда или услуги специализированных подрядчиков).

5.6.4. Министерство транспорта и коммуникаций Республики Казахстан: координирует все действия, связанные с обеспечением транспортом и связью, необходимыми при применении мер реагирования на разливы нефти. Министерство в установленном порядке привлекает транспортные средства, находящихся в частной собственности, на период осуществления мер государственного реагирования на разливы;
обеспечивает транспортировку персонала и оборудования, а также материалов и технических ресурсов, необходимых для ликвидации разливов нефти, меры по эвакуации.
через портовые администрации обеспечивают готовность к приему, прибывающего морским путем, внешнего подкрепления в виде персонала и оборудования для работ по ликвидации разлива.

5.6.5. Министерство государственных доходов Республики Казахстан (Таможенный Комитет), в соответствии с предварительно подготовленным порядком (пункт 4.2.6. настоящего плана), обеспечивает оперативное таможенное оформление необходимого оборудования и материалов, доставленных в Республику Казахстан.

5.6.6. Министерство природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан осуществляет:
прогнозирование гидрометеорологических условий при проведении мероприятии по ликвидации разлива (определение траектории движения нефтяного пятна, правильное размещение оборудования и т.д.), и выделяет синоптика в распоряжение Командного центра;
мониторинг компонентов природной среды с момента возникновения разлива до полной ликвидации его последствий (за счет финансирования и. привлечения материальной базы ответственной стороны);
оценку воздействия на окружающую среду происшедшего разлива и осуществленных в процессе реагирования мероприятий.

5.6.7. Министерство труда и социальной защиты Республики Казахстан обеспечивает ускоренную процедуру выдачи лицензий и разрешений на работу иностранного персонала, прибывающего в Республику Казахстан в соответствии с планами ликвидации нефтяных разливов отдельных компаний и соглашениями о помощи в случае разливов нефти.

5.6.8.Комитет национальной безопасности Республики Казахстан (по согласованию) по запросу Министерства по чрезвычайным ситуациям обеспечивает процедуру ускоренного пропуска на территорию Республики Казахстан зарубежного персонала и грузов, прибывающих для ликвидации разлива.

5.6.9. Министерство обороны Республики Казахстан:
обеспечивает функционирование Единой авиационной поисково-спасательной службы. По согласованию с Министерством транспорта и коммуникаций Республики Казахстан обеспечивает безопасный коридор самолетам с оборудованием и персоналом по реагированию на разливы. При необходимости, по просьбе Координатора мер реагирования предоставляет в распоряжение Руководителя работ на месте происшествия самолеты и суда для осуществления наблюдений;
по просьбе Координатора мер реагирования и местных органов власти предоставляет, если потребуется, в распоряжение Руководителя работ на месте происшествия части и подразделения Вооруженных сил Республики Казахстан для участия в осуществлении мер реагирования.

5.6.10. Агентство Республики Казахстан по делам здравоохранения (его органы на местах) по запросу Координатора мер реагирования обеспечивает присутствие служб скорой медицинской помощи на все время реагирования на разливе третьего уровня для оказания помощи персоналу, пострадавшему в результате происшествия и в ходе ликвидации его последствий организует проведение санитарно-гигиенических мероприятий.

6. Устранение последствий разливов

6.1. Общий порядок действий

6.1.1. Прямое руководство деятельностью по ликвидации загрязнения прибрежной зоны, в случае, если разлив нефти достигает берега, осуществляет Координатор мер реагирования в прибрежной зоне.

6.1.2. Учитывая трудоемкость и продолжительность операций по очистке прибрежной зоны, предусматривается максимально возможное использование всех имеющихся в распоряжении местных органов власти ресурсов, привлечение дополнительных сил и средств из государственных резервов, широкое добровольное участие населения.
Местные исполнительные органы оказывают содействие в предоставлении жилья и транспортных средств.

6.1.3. Координатор мер реагирования в прибрежной зоне определяет прибрежные районы, подлежащие первоочередной очистке и восстановлению. Наиболее чувствительные места обитания живых организмов, такие как тюленьи острова и камышовые заросли, являются первоочередными объектами. По завершении оценки последствий разлива, Координатор мер реагирования в прибрежной зоне принимает решение о методах и объемах работ по очистке берега и реабилитации природной среды.

6.1.4. Методы реагирования на берегу включают, помимо прочего, механическую очистку и/или использование ручного труда, биокоррекцию и естественное биоразложение.

6.1.5. Восстановительные работы могут включать в себя:
очистку от нефти или нефтепродуктов береговой линии;
удаление нефтяного мусора с целью предотвращения вторичного загрязнения;
очистку конструкций пристаней, пирсов, причалов;
очистку корпусов судов и подводных деталей грузовых, рыболовных и прогулочных судов;
очистку рыболовного снаряжения;
рекультивацию земель и мест общественного пользования (дорог, свалок и т.д.).

6.1.6. Координатор мер реагирования в прибрежной зоне определяет целесообразность замены загрязненного песка пляжей, болотных и морских трав; методы восстановления утраченных рыбных запасов.

6.1 7. Координатор мер реагирования в прибрежной зоне несет ответственность за разработку и осуществление программы спасения и реабилитации представителей животного мира.

6.1.8. Если имеющиеся в наличии технологии очистки, по мнению Координатора мер реагирования в прибрежной зоне, могут нанести больший ущерб окружающей среде, чем ущерб, нанесенный самим разливом, Координатор мер реагирования в прибрежной зоне имеет право принять решение о нецелесообразности осуществления каких-либо действий и о том, что несобранная нефть будет подлежать процессу естественного разложения. В таких случаях, а также в случае невозможности осуществления очистных работ осуществляется тщательный контроль над процессом естественного разложения нефти.

6.2. Размещение собранной нефти

6.2.1. Окончательное размещение собранной нефти, других токсичных веществ, а также загрязненных материалов выполняется способами, отвечающими требованиям охраны окружающей среды и здоровья населения в соответствии с Разделом 6.2. Инструкции по соблюдению норм экологической безопасности при проектировании и проведении нефтяных операций в акватории морей и внутренних водоемах Республики Казахстан (МПРиООС РК и МЭИТ РК, 1999) и другим нормативным правовым актам Республики Казахстан.

6.2.2. Разрешается использование переносных и передвижных емкостей для сбора и помещения в них собранной нефти, включая пластиковые мешки, бочки и баки для дальнейшей перекачки в специальные постоянные резервуары хранения. Для сбора большого количества собранной нефти и нефтепродуктов наиболее эффективным методом является перекачка собираемой нефти в баржи и крупные плавающие резервуары хранения для дальнейшей передачи на более крупное судно, а в дальнейшем на специальный береговой объект, находящийся в разумной доступности от береговых мест разгрузки.

6.2.3. Переработка собранной нефти является предпочтительным методом распоряжения отходами и требуется принятие всех возможных мер для использования имеющихся технологий.

6.2.4. Сжигание пропитанного нефтью песка и прочего мусора на месте может также использоваться в качестве метода уничтожения с разрешения Министерства природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан, но с определенными ограничениями, устанавливаемыми уполномоченными государственными органами. Размещение собранной нефти на суше осуществляется только по специальному разрешению Министерства природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан (по согласованию с местными органами Госсанэпиднадзора) и на заранее определенных объектах.

7. Организация мониторинга и информирование общественности

7.1. Центральные и местные исполнительные органы Республики Казахстан в соответствии с настоящим Национальным планом несут ответственность за проведение мониторинга готовности к реагированию, реагирование на разлив и ликвидации его последствий.

7.2. Министерство энергетики, индустрии и торговли Республики Казахстан осуществляет мониторинг нефтяных сооружений и близлежащих районов и готовности к реагированию нефтяных и нефтепроводных компаний.

7.3. Министерство транспорта и коммуникаций Республики Казахстан ведет мониторинг и контроль за готовностью к реагированию морских и речных судов, в том числе танкеров.

7.4. Министерство природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан обеспечивает, с привлечением заинтересованных ведомств, нефтяных и транспортных компаний:
осуществление, за счет средств и при поддержке ответственной стороны, комплексного мониторинга водной среды и береговой зоны на протяжении всего периода реагирования на разлив и ликвидации его последствий;
представление отчетов по мониторингу восстановительных работ и степени реабилитации природной среды в Министерство по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан и Координатору мер реагирования не реже, чем один раз в полгода и по завершению работ.

7.5. Комиссия, в лице координатора мер реагирования, на основании данных мониторинга и представляемых отчетов:
готовит пресс-релизы и заявления относительно статуса разлива и хода локализации и ликвидации нефтяного разлива;
согласовывает вопросы, связанные с доступом представителей средств массовой информации к месту происшествия;
организуют брифинги с представителями ответственной стороны и другими организациями, участвующими в реагировании.

7.6. Контакты с представителями средств массовой информации основываются на принципе максимальной открытости и прозрачности, обеспечивающей объективность подачи материалов, доводимых до сведения общественности.

8. Расследование причин разлива и отчеты по результатам работ

8.1. В процессе работ по ликвидации разлива нефти должны быть установлены его причины, с целью выяснения являются ли разливы аварийными или незаконными и для принятия мер недопущения аналогичных разливов в будущем.

8.2. Причины разливов нефти, обнаруженных при проведении планового мониторинга Министерством природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан и органами Госсанэпиднадзора в пределах их компетенции или замеченные с воздушных и морских судов, подконтрольных Министерству транспорта и коммуникаций Республики Казахстан устанавливаются в комиссионном порядке. Расследование проводится специальной группой, созданной Министерством по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан с участием представителей ведомств, членов Комиссии. При необходимости в состав группы могут быть включены представители заинтересованных ведомств и компаний.

8.3. Компании, признавшие себя ответственной стороной, должны сообщать в течение суток, или в иные согласованные с Комиссией сроки, предполагаемые причины разливов нефти Координатору мер реагирования. В зависимости от характера разлива Координатор мер реагирования может принять к сведению причины разлива, которые сообщили компании или организовать расследование под руководством Координатора на месте происшествия. Результаты расследования представляются Комиссии через Руководителя работ на месте происшествия.

8.4. В целях обеспечения полноты и достоверности представляемых данных, Руководитель работ на месте происшествия собирает и сохраняет все пробы, взятые для определения источника разлива, и ведет документацию влияния этого разлива, хранит копии всех анализов, ведет протокол происшествия и всех понесенных затрат. Такая документация используется для расчета возмещения затрат и в целях их документального подтверждения, а также позволяет провести последующую оценку мер реагирования, предпринятых в отношении разлива. Руководитель работ на месте происшествия передает всю документацию Координатору мер реагирования по завершении мероприятий по реагированию.

8.5. Аналогичная работа проводится руководителем работ или Координатором мер реагирования в прибрежной зоне. Данная документация предоставляется Координатору мер реагирования на периодической основе, а также в виде окончательного отчета после завершения работ по ликвидации последствий разлива и восстановления природной среды.

8.6. По представленным материалам после ликвидации разлива, с учетом материалов расследований, Председатель Комиссии подготавливает в 2-х недельный срок сводный отчет о происшествии и представляет его на рассмотрение в Правительство Республики Казахстан для принятия дальнейших решений.

9. Определение экономического ущерба и порядка его возмещения

9.1. Основным ответственным лицом за ликвидацию разлива является организация, допустившая разлив. Все затраты по ликвидации разлива, очистки прибрежных территорий, рекультивации и восстановления, включая также компенсацию за экологический ущерб, причиненный разливом, относится за счет компании (группы компаний), допустившей разлив, в независимости от наличия вины.

9.2. Все затраты, понесенные Республикой Казахстан, организациями и физическими лицами по обеспечению поддержки и помощи Ответственной стороне в случае крупного разлива нефти, должны быть возмещены Республике Казахстан, организациям и физическим лицам ответственной стороной. Все расходы должны быть подтверждены документально и, где это возможно, утверждены заранее.

9.3. Финансирование работ по реагированию на разливы, по которым не выявлена ответственная сторона (в частности это распространяется на потенциальные разливы от затопленных законсервированных скважин) осуществляется за счет резервного фонда Правительства Республики Казахстан в порядке определенном для ликвидации чрезвычайных ситуаций.

9.4. После окончания или параллельно ликвидации разлива нефти Ответственной стороной, по согласованию с Министерством природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан и Агентством Республики Казахстан по делам здравоохранения, производится оценка его воздействия на окружающую среду и здоровье населения, с учетом влияния восстановительных работ. В случаях, когда ответственной стороной не выявлено, оценка производится Министерством природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан.

9.5. На основании проведенной экологической оценки, с учетом исков предъявленных третьими сторонами, осуществляется оценка ущерба, нанесенного ресурсам с целью определения альтернативных методов проведения восстановительных работ на пострадавших участках. Объем восстановительных работ определяется Министерством природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан совместно с соответствующими уполномоченными органами. Координатор мер реагирования в прибрежной зоне отвечает за руководство действиями по восстановлению, осуществляемыми государством и частными компаниями. При осуществлении своих полномочий Координатор мер реагирования в прибрежной зоне руководствуется основными принципами настоящего плана и нормативно-правовых актов Республики Казахстан.

9.6. Комиссия, по результатам проведенных работ, обеспечивает обобщение полученных материалов, подготавливает выводы и рекомендации, доводит их до соответствующих компаний и заинтересованных государственных органов.
В случае необходимости готовит предложения по внесению необходимых изменений в нормативные правовые акты Республики Казахстан.

10. Международные аспекты реагирования на разливы

10.1. Порядок действий по реагированию на нефтяные разливы, затрагивающих трансграничные аспекты воздействия разливов и проводимых мероприятий, особенно в части работ на Каспийском и Аральском морях должны согласовываться с Министерством иностранных дел Республики Казахстан.

10.2. В тех случаях, когда разливы, или меры реагирования на них, осуществляемые в рамках национальной юрисдикции, могут оказать значительное неблагоприятное воздействие на окружающую среду других государств, Министерство иностранных дел Республики Казахстан, по поручению Правительства Республики Казахстан, предоставляет этим государствам необходимую информацию для принятия соответствующих мер. Такая информация должна содержать сведения, передача которых не запрещается нормативными правовыми актами Республики Казахстан.

10.3. В целях обеспечения оперативного взаимодействия с заинтересованными государствами, Министерством природных ресурсов и охраны окружающей среды Республики Казахстан, Министерство по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан совместно с Министерством иностранных дел Республики Казахстан или по согласованию с ним, прорабатывают вопрос о заключении межгосударственных соглашений об осуществлении прикаспийскими государствами совместных действий по реагированию на нефтяные разливы и ликвидации их последствий, а также по присоединению Республики Казахстан к соответствующим международным конвенциям.

Приложение 1

Извещение о разливе

(Наименование организации и объекта)______________________________________
(Телефон)___________________________
(Факс)______________________________

Форма сообщения о разливе

---------------------------------------------------------------------------
1. ! Дата: Наблюденное время разлива
2. ! Лицо, сообщившее о разливе Тел: Факс:
---------------------------------------------------------------------------
3. Место и размер разлива
Название установки/судна___________________________
Широта_____________ Долгота________________________
Положение разлива относительно установки:
(например, "100 м на С-В"___________________________
Оценка количества разлитой нефти: л./т
Разлив продолжается? Да/Нет В каком направлении?
---------------------------------------------------------------------------
4. Скорость ветра: Узлы
Направление ветра: Градусы
---------------------------------------------------------------------------
5. Погодные условия:
Состояние моря (1-8)? Или высота волн?_______________
Температура моря______________ ^о С
--------------------------------------------------------------------------
6. Тип нефти или химического реагента:
(например: нефть, дизельное топливо, газовый конденсат,
гидрожидкость, керосин и т.д. Для бурового раствора на нефтяной
основе дается доля нефти в %)
--------------------------------------------------------------------------
7. Источник разлива:
Причина разлива:
--------------------------------------------------------------------------
8. Фотоснимки сделаны: Да/Нет
Пробы отобраны для анализа: Да/Нет Откуда?:
---------------------------------------------------------------------------
9. Другие проинформированные органы власти:
---------------------------------------------------------------------------
10. Предпринятые меры для уменьшения негативного эффекта и
предотвращения повторного разлива:
---------------------------------------------------------------------------
11. Подпись:_________________ Дата:___________________
---------------------------------------------------------------------------