Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы туралы" Жарлығының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы. 2002 жылғы 29 желтоқсан N 1409

      Қазақстан Республикасының Yкiметi қаулы етеді:
      Қазақстан Республикасы Президентінің "Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы" Жарлығының жобасы Қазақстан Республикасы Президентiнің қарауына енгiзiлсін.

      Қазақстан Республикасының
      Премьер-Министрі

           Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығы

      Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы туралы

      Алматы қаласын одан әрi дамыту және елдің мәдени, ғылыми, бiлiм беру және қаржы орталығы ретіндегі оның позицияларын орнықтыру мақсатында, "Алматы қаласының ерекше мәртебесi туралы" Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 1 шілдедегі 3аңына сәйкес қаулы етемін:
      1. Қоса берiлiп отырған Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы (бұдан әрі - Бағдарлама) бекiтiлсiн.
      2. Қазақстан Республикасының Үкiметi бір ай мерзімде Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi 2003-2005 жылдарға (I кезең) арналған іс-шаралар жоспарын әзiрлесiн және бекiтсiн.
      3. Орталық және жергілiктi атқарушы органдар:
      Бағдарламаны iске асыру жөнiнде шаралар қабылдасын;
      20 қаңтарға және жарты жылдықтың қорытындылары бойынша 20 шiлдеге Алматы қаласының әкiмiне Бағдарламаның орындалу барысы туралы ақпарат берсiн.
      4. Алматы қаласының әкiмi жылына екі рет, жарты жылдықтың қорытындылары бойынша 1 ақпанға дейiн және 1 тамызға дейiн Қазақстан
Республикасы Президентiнің Әкiмшiлiгiне және Қазақстан Республикасының Үкiметiне Бағдарламаның iске асырылу барысы туралы жиынтық талдамa ақпарат берсiн.
      5. Бағдарламаның орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Президентінің Әкімшілігіне жүктелсін.
      6. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.

      Қазақстан Республикасының
      Президенті

Жоба              

Қазақстан Республикасы      
Президентінің          
2002 жылғы "__" ____       
N _____жарлығымен        
бекітілген             

      Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы

                  Бағдарламаның паспорты

Атауы         Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған
              мемлекеттiк бағдарламасы

Әзiрлеу       2002 жылғы 30 мамырдағы "Алматы қаласын дамыту
үшін негiз    жөнiндегi мiндеттер туралы" кеңесте берiлген
              Қазақстан Республикасы Президентiнiң тапсырмасы, N
              01-10.6 хаттама

Әзiрлеушiлер  Қазақстан Республикасының Экономика және бюджеттік
              жоспарлау министрлiгі, Алматы қаласының әкiмдігі

Мақсаты       Қаланың ерекше, республикалық маңызы бар қала
              мәртебесiне сәйкес жаңа келбетiн қалыптастыру және
              республиканың қаржы, ғылыми, бiлiм беру, мәдени және
              туристiк орталығы ретіндегi позицияларын нығайту

Мiндеттерi       қала және оның перифериясы экономикасының мақсатты
              функционалдық-салалық құрылымын құру;
                 қаланың және оның маңындағы аумақтардың қалыпты
              және тұрақты тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету үшiн
              ұйымдастыру-экономикалық және нормативтiк құқықтық
              жағдайлар жасау;
                 Алматы қаласының ерекше мәртебесiне сәйкес қазiргi
              заманғы инфрақұрылым құру;
                 экономика салаларында ғылымды қажет ететiн
              өндiрiстердi және инновациялық технологияларды
              дамыту;
                 кедейліктің ауқымын қысқарту;
                 жұмыссыздықтың деңгейiн елдiң тұрақты әлеуметтiк-
              экономикалық дамуын қамтамасыз ету процестерiне қауіп
              төндірмейтiн өлшемдерге дейiн төмендету, әрбiр
              отбасының ең кемiнде бір мүшесiн жұмыспен қамту;
                 жоғары дәрежелi қайта өңдеуден өткен өнiмдердiң
              экспортын өсiруге баса назар аудара отырып, әлем
                 елдерiмен тығыз әрiптестiк байланыстар орнату;
                 туризмдi дамыту жөнiнде ұйымдастыру және құқықтық
              шаралар кешенiн әзiрлеу, тиiмді және бәсекеге
              қабілеттi туризм индустриясын құру;
                 қаланың дамуының Бас жоспарына сәйкес оның тиiмдi
              жұмыс iстеуiне және экономикалық өсiмiн молайтуға
              ықпал ететін неғұрлым ұтымды қала құрылысы шешiмдерiн
              анықтау;
                 мемлекеттiк активтердi және қаланың тыныс-
              тіршiлiгiн қамтамасыз ететiн объектiлерді басқарудың
              тиiмдiлiгiн арттыру;
                 қаланың экологиялық жағдайын жақсарту және ықтимал
              дүлей зiлзала мен табиғи зiлмауырға тұрақты дайын
              болуын қамтамасыз ету;
                 Алматы қаласының республиканың қаржы, ғылыми,
              бiлiм беру, мәдени және туристік орталығы
              ретіндегі бейнесін сақтау

Іске асыру    2003-2010 жылдар
мерзімі       1-кезең - 2003-2005 жылдар
              2-кезең - 2006-2010 жылдар

Қажетті          Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға
ресурстар     арналған мемлекеттiк бағдарламасын іске асыруға
мен қаржы-    республикалық, жергілікті бюджеттердің және халықтың
ландыру       қаражаты, халықаралық қаржы-экономикалық ұйымдардың
көздері       гранттары, шетелдік және отандық инвестициялар
              пайдаланылады. Бюджет қаражатын қоса алғанда,
              инвестициялық ресурстарға жалпы қажеттілік 711
              миллиардтан астам теңгені, соның ішінде 2003-2005
              жылдарға - 230 млрд. теңгені құрайды.
                Даму бағдарламалары бойынша іс-шараларды іске
              асыруға 2003 жылы мемлекеттік бюджетте 8630,2 млн.
              теңге, оның ішінде республикалық бюджеттен 4706 млн.
              теңге, жергілікті бюджеттен 3924,8 млн. теңге
              көзделеді. Келесі жылдарға арналған қаржыландырудың
              нақты көлемдері кезекті қаржы жылына арналған
              республикалық бюджетті және Алматы қаласының бюджетін
              қалыптастыру кезінде қаржылық мүмкіндіктерге сүйене
              отырып, айқындалатын болады.
Күтілетін        Бағдарламаны іске асыру қаланың қаржы, өндірістік,
нәтижелер     кадрлық, ғылыми және мәдени әлеуетін мүмкіндігінше
              барынша пайдалану үшін жағдайлар жасауға ықпал етуге
              және осының негізінде мегаполистің және оның
              маңындағы елді мекендердің халқы тұрмысының деңгейі
              мен сапасын арттыруға тиіс.
                Алматы қаласының аса ірі қаржы, ғылыми, білім беру
              және туристік орталығы ретіндегі рөлін арттыру
              қаланың экономикасы құрылымының біршама өзгеруіне
              әкеп соғады. Осы кезеңде сауда, көлік, коммуналдық
              шаруашылық, байланыс, ойын-сауық индустриясы, туризм
              және халыққа көрсетілетін басқа да қызметтер озыңқы
              қарқынмен дамиды Осы салаларды жеделдете дамыту
              өндіріс саласындағы шағын кәсіпкерлікті мемлекеттік
              қолдаумен қатар халықты жұмыспен қамту проблемасын іс
              жүзінде шешеді. Қалада тұтастай алғанда 80 мыңнан
              астам жаңа жұмыс орны ашылады.
                Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға
              арналған мемлекеттік бағдарламасын ойдағыдай іске
              асыру қуатты мультипликативтік әсер есебінен бүкіл
              еліміздің дамуына және гүлденуіне ықпал етуіне тиіс.

                          Кіріспе

      Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған
мемлекеттiк бағдарламасы 2002 жылғы 30 мамырдағы "Алматы қаласын дамыту жөнiндегi мiндеттер туралы" кеңесте N 01-10.6. хаттама берiлген Қазақстан Республикасы Президентiнiң тапсырмасына сәйкес әзiрленді.
      Оны әзiрлеу қаланың қолда бар әлеуетiн рекреациялық шеткi аумақтарын дамытумен өзара байланыса сақтау және одан әрi өсiру жолымен Алматы қаласын одан әрi дамыту стратегиясын белгiлеу қажеттілiгiн туындады.
      Осы Бағдарлама Қазақстан Республикасы Үкiметінiң 2001 жылғы 27 шілдедегi N 1014 қаулысымен мақұлданған Алматы қаласын аймақтық қаржы орталығы ретiнде дамыту тұжырымдамасының ережелерiн дамытады.
      Қазiргi уақытта қала, тұрақты экономикалық өркендеу кезеңiнде. Өнеркәсiп өндiрiсiнiң күрделi құрылысқа инвестициялардың
тұрғын үй пайдалануға берудiң, көрiктендiру және көгалдандыру жөнiндегi жұмыстардың, бюджетке салықтар мен төлемдердi жинау көлемдерi арттырылуда.
      Сонымен қатар, қаланың қарқынды дамуына қаланың тыныс-тіршiлiгiн қамтамасыз ету жүйелерiнiң жұмыс iстеуiне, көлiк инфрақұрылымын дамытуға, қала құраушы сипаттағы және кейбiр басқа да мәселелерге қатысты бiрқатар проблемалар кедергi келтiруде. Осы Бағдарлама қаланың және iшiнара республиканың әлеуметтік-экономикалық дамуына олардың терiс әсерiн жоюға бағытталған.
      Онда тек қазiргi таңдағы проблемаларды шешу көзделiп қана қоймай, қаланың 2010 жылға дейiнгі дамуының жалпы бағыттары мен қажеттiліктерiне сәйкес келетiн негiздер қаланады.
      Бағдарламада Алматы қаласында экономикалық даму деңгейiн және
тұрмыс сапасын көтеруге, iскерлiк, ғылыми, мәдени және туристiк ортаны құруға бағытталған экономикалық әлеуметтiк ұйымдастырушылық және техникалық шаралардың жиынтығы айқындалған.

      1. Алматы қаласы дамуының қазіргі жай-күйін талдау

      1. 1. Жалпы сипаттама

      Алматы қаласының қызметiн реттеу оның тиiмдi дамуына кепілдік беру мақсатында қабылданған "Алматы қаласының ерекше мәртебесi туралы" Қазақстан Республикасы Заңының негiзiнде жүзеге асырылады.
      Қала Iле Алатауының солтүстiк баурайында Үлкен Алматы мен Кiшi Алматы өзендерi аралығы аңғарының ұштығында орналасқан. Алматының ең солтүстiк нүктесi теңiз деңгейiнен 670 метр жоғары, ең
оңтүстік нүктесi - 970 метр жоғары белгіде орналасқан.
      2002 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша қаланың аумағы 287,6 шаршы километрді, тұрақты халқының саны - 1136,1 мың адамды, халықтың тығыздығы - 1 шаршы километрге шаққанда 3964 адамды құрайды. Қала 6 ауданнан тұрады.
      2001 жылы Алматы қаласының үлесi республиканың жалпы iшкi өнiмiнiң 15,4%-ын, өнеркәсiп өнiмiн өндірудің 5%-ын, негiзгi капиталға инвестициялардың 10%-ын, бөлшек сауда операцияларының 40%-ын, сыртқы сауда айналымының 16,3%-ын құрады.
      Қаланың аумағында республиканың барлық коммерциялық банктерiнiң 75%-ы және зейнетақы активтерiн басқару жөніндегi жеке компаниялардың көпшiлiгi орналасқан, бұл елдің қаржы орталығы ретiндегi оның рөлiн алдын ала айқындайды.
      Шетелдік инвестициялар, негiзiнен, көлiк пен байланыс, сауда,
ойын-сауық индустриясы сияқты неғұрлым табысты және тез арада өзiн-өзi ақтайтын қызмет салаларында шоғырлануда. Аумаққа шетелдік инвесторлардың өсiп келе жатқан қызығушылығы оның үлкен iске асырылмаған әлеуетi мен инвестициялық тартымдылығы туралы куәландырады.
      Қала республикалық бюджетті қалыптастыруда маңызды рөл атқарады. 2001 жылдың қорытындылары бойынша республикалық бюджеттiң
25%-ы Алматы қаласы салық төлеушілерiнің салық түсімдерi есебiнен қалыптасты.
      Алматы қаласы елдің қаржы, ғылыми және мәдени орталығы бола тұра, жоғары инвестициялық тартымдылыққа ие бола тұра және астана функцияларының бiр бөлiгiн атқара отырып, халықаралық маңызы бар
мегаполистiң iскерлiк келбетiне ие болуда. Сити-менеджментте қазiргi заманғы басқару технологиялары мен қаржы құралдары пайдаланылады, тұрғын үй-коммуналдық саласында институционалдық және құрылымдық реформалар, қаланың тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету
жүйелерiн оңтайландыру мен демонополизациялау жүргізiлдi.
      Алматы республиканың аса iрi көлiк торабы болып табылады. 2001 жылы оның көлiк артериялары арқылы республиканың барлық автомобиль тасымалдарының бестен бiр бөлiгi және әуе тасымалдарының
үштен бiр бөлiгi жүзеге асырылды.
      Алматы ғылым, бiлiм беру, денсаулық сақтау, мәдениет мекемелерiнiң дамыған желiсiмен ерекшеленеді, оның аумағында әлемнiң көптеген елдерiнiң елшiлiктерi мен өкiлдiктерi, iрi шетелдiк компаниялар, республикалық қоғамдық бiрлестiктердiң көпшiлігiнің штаб-пәтерлерi орналасқан.
      Сонымен бiрге қалада жоғары сейсмикалық белсендiлiк аймағында орналасқандықтан табиғи зiлмауыр туындау қаупi, таудан сел ағу және қаланың бiраз аумақтарын су басу қаупі бар, әсiресе қар еру және құйын жауындар кезiнде.

      1.2. Әлеуметтiк сала

      Демографиялық жағдай
      Астананың көшiрiлуiне байланысты қала халқының қайтадан шамалы азаюы байқалды. 2002 жылғы 1 қыркүйектегi жағдай бойынша Алматы қаласының экономикалық белсендi халқы 566,5 мың адамды (49,6%) құрайды, 17%-ы 15-тен 24-ке дейiнгi жастағы жастар, 14%-ы зейнеткерлер.
      1999 жылдан бастап халықтың табиғи өсуiнің оң сальдосы қалыптасты. 2002 жылдың 9 айында ол 40,9%-ға өстi және 2457 адамға жеттi. 1999 жылмен салыстырғанда үшіншi және төртінші бала туу тиiсiнше 18 және 27%-ға ұлғайды.
      2002 жылғы 1 қазанға 1000 тұрғынға бала туу коэффициентi 13,4%-ды, өлу коэффициентi - 10,5%-ды құрады.
      1998 жылдан бастап көшi-қонның оң сальдосы қалыптасуда, көшi-қонның өcуі шамамен 2300-4600 адам шегiнде өзгеруде. Келген де, кеткен де азаматтардың негiзгi контингентi еңбекке қабiлеттi жастағы адамдар болып табылады. Демографиялық дамудың негізгi
проблемасы тұрғындар өлiмiнiң жоғары деңгейi, сондай-ақ әлеуметтiк маңызы бар аурулармен ауру болып табылды.
      Тұрмыс деңгейi
      2001 жылдың 9 айында қала бойынша орташа айлық еңбекақы 27022
теңгенi, орташа айлық табыс 16200 теңгенi құрады, бұл 2001 жылдың
осындай көрсеткішiнен тиiсiнше 18,3 және 19,1%-ға жоғары. Бұл ретте
нақты табыс 10,7%-ға өсті.
      Кедейлiк деңгейiнен төмен тұратын және әлеуметтiк қорғалуға мұқтаж қала тұрғындары санының азаюы байқалады. Қала тұрғындарының осы санатының халықтың жалпы санындағы үлесi 1,9%-ды (21,4 мың
адам) құрайды.
      Қаланың ерекшелiгi бүкіл халқының 14%-ы зейнеткер жасында екені болып табылады. 2001 жылы әлеуметтiк бағдарламаларға алдындағы жылмен салыстырғанда 38,2%-ға өсiрiліп 1,8 млрд. теңге жұмсалды. 2002 жылы жоғарыда аталған мақсаттарға арналған шығыстардың 2001 жылға қарағанда өсiмi 38,8%-ды құрайды.
      Проблемалар:
      әлеуметтiк бағдарлануы салдарынан байланысты жергiлiктi бюджетке түсетін елеулi ауыртпалық;
      нақты жұмыссыздықтың жоғары деңгейi (9,5 % экономикалық белсендi халықтың тұрақты жұмысы жоқ).
      Денсаулық сақтау
      Қаланың аумағында 250 емхана және 57 аурухана жұмыс iстейдi, олардың тиiсiнше 41-i мен 49-ы мемлекеттiк меншiкте.
      Соңғы жылдарда денсаулық сақтау объектiлерi желiсiн амбулаториялық-емханалық көмектi дамыту жағына қайта бағдарлау жүргiзілді. Өзiнiң маңыздығы жағынан бiрегей медициналық ұйымдар - медбикелiк жеке қарау ауруханасы, хоспис ұйымдастырылды.
      1993 жылдан бастап мемлекеттік емес денсаулық сақтау  ұйымдарының желiсi 18 eceгe өстi. 2001 жылы мемлекеттiк емес денсаулық сақтау ұйымдары мен жеке практика жүргізуші дәрiгерлер қала халқына амбулаториялық көмек көрсету көлемiнiң 14,7%-ын және
стационарлық көмек көрсету көлемiнiң 4,8%-ын қамтамасыз еттi.
      Қаланың дәрiханалық ұйымдары желiсi шамамен 700 объектiнi құрайды. Ауру азаматтарға тегiн берiлетiн дәрi-дәрмек құралдарының ассортиментi кеңейтiлдi.
      Денсаулық caқтaу проблемалары:
      медициналық мекемелердiң қажеттi материалдық-техникалық құралдармен жеткілікті жабдықталмауы, оларды ақпараттық қамтамасыз етудiң және өзара iс-әрекетiнiң бiрыңғай жүйесiнiң болмауы;
      фармацевтикалық және медициналық өнеркәсiптiң дамуының төмен деңгейi;
      сәбилердiң мамандандырылған экологиялық таза тағамдармен жеткілікті қамтамасыз етiлмеуі.

      Бiлім беру
      Алматы республиканың зияткерлік және бiлiм беру орталығы болып табылады. Қаланың 70%-дан астам халқының жоғары, жалпы орта және кәсіптік орта бiлiмi бар. Қаланың аумағында 153 мектепке дейінгі бала мекемесi, 230-дан астам мемлекеттік және жеке жалпы білім беру мектебi, 73 жоғары оқу орны, 71 ғылыми ұйым, оның ішінде
9-ы жоғары оқу орындарының жанындағы, сондай-ақ 18 жобалау ұйымы орналасқан. Қаланың үлесіне елдiң барлық студенттерiнiң үштен бiр бөлiгi келедi.
      5-6 жастағы балалардың мектепке дейiнгi дайындығын ұйымдастыру үшін жағдайлар жасалған.
      Орта бiлiм беру жүйесiнде пәндердi тереңдетiп оқытатын мекемелердiң саны жыл сайын 3-5%-ға өсуде. 90 мектепте ғылыми қоғамдар ашылған, онда 80 мың оқушы ғылыми-iздену жұмысымен шұғылдануда, ол олардың дайындық деңгейiне оң әсерiн тигiзеді.
      Бiлім беру саласындағы негізгi проблемалар:
      кейбiр объектiлер мен инженерлiк коммуникациялардың қанағаттанғысыз материалдық-техникалық жай-күйi;
      мектептердегi белгiленген нормативтерден артық бала саны;
      бiлiм берудiң барлық деңгейлерiндегi сабақтастық жүйесiнің жеткiлiксiз дамуы;
      еңбек рыногының талаптарына сәйкес біліктi жұмысшы кадрлар мен мамандарды дайындаудың жеткiліксiз деңгейi.

      Мәдениет және cпорт
      Алматы қаласында жетекшi театр-концерт, мұражай және кiтапхана ұйымдары шоғырланған. Мәдениет объектiлерiнiң желiсi әртүрлi меншiк нысанындағы 270 ұйымнан тұрады, соның iшiнде 65 ұйым мемлекеттiк меншiкте.
      Абай атындағы опера және балет театрының ғимаратын қайта жаңғырту аяқталды, ол қаланың коммуналдық меншiгіне берiлді, кинотеатрларды қайта жаңарту жүргiзiлуде. Н.Сац атындағы Республикалық жасөспiрiмдер мен балалар театры және Қазақ мемлекеттiк циркi коммуналдық меншiкке берілді.
      Алматыда республика мен қаланың тарихи мұрасы болып табылатын 126 сәулет және монументалдық өнер ескерткiшi бар.
      Алматының аумағында 959 спорт ғимараты орналасқан, барлық объектiлердiң 86%-ы қаланың коммуналдық меншiгiнде. Аймақтың әрбiр 4-шi тұрғыны әртүрлi спорт түрлерiмен айналысады.
      "Олимпикс" мұз айдыны сарайы салынды, Б.Шолақ атындағы спорт және мәдениет сарайына, қаланың коммуналдық меншiгiне берiлген тау үстіндегі "Медеу" мұз айдынына қайта жаңарту жүргiзiлдi.

      Мәдениет пен спорт дамуының проблемалары.
      көптеген мәдениет пен спорт объектiлерiнiң қанағаттанғысыз материалдық-техникалық жай-күйi;
      жоғары кәсiпқой спортшыларды дайындау жүйесiнiң болмауы.

      1.3. Өнеркәсiп және энергетикалық кешен

      Өнеркәсiп
      2002 жылы өнеркәсiп өндiрiсiнің құрылымындағы өнiмнiң 91,9%-ы
өңдеушi өнеркәсiпке (37,5% - тамақ өнiмдерiн өндiруге, 11,2% - целлюлоздық-қағаз өнеркәсiбiне және баспа iсiне, 17,0% - машина жасау саласына, 12,3% металлургия өнеркәсiбiне және металл бұйымдарын шығаруға), 8,1% - электр энергиясын, газды және суды өндіру мен таратуға тиесiлi.
      Алматы қаласының өнеркәсiп секторы 1996-2001 жылдары елеулi өзгерiстерге ұшырады. Тиiмсiэ және тоқтап тұрған өндiрiстердi қайта
ұйымдастыру, демпингке қарсы және импорт алмастыру саясатын жүргiзу
жөнiнде шаралар қабылданды, шаруашылық жүргiзудiң шағын нысандарына қолдау көрсетiлдi. Нәтижесiнде 1996 жылдан бастап өндiрiс көлемдерiнiң жыл сайынғы өсуi байқалады (1-кесте).
      Өнеркәсiп кәсiпорындарының саны осы кезеңде 3,5 есеге, оның iшiнде шағын кәсiпорындар 4,6 есеге өстi.

1-кесте        

      Өнеркәсiп өнiмдерiн өндiру көлемдерiнiң динамикасы
_____________________________________________________________
                   1998ж.   1999ж.   2000ж.  2001ж.    2002ж.10 айы
___________________________________________________________________
Өнеркәсiптiң тауар. 59119   63857   82371    100795     90015
лы өнiмдерінің
көлемі -
барлығы,млн.теңге

өсу қарқыны, %-бен  105,9    105,2    127     122,9     109,4
өткен жылмен салыс.
тырғанда

Алматы қаласы өнер.   7,1     5,6      4,6      5,1       4,9
кәсіп өндірісінің
жалпы республикалық
көлемдегі үлесі, %-бен
__________________________________________________________________

      Ірi және орта кәсiпорындар ИСО 9000 сериясының халықаралық стандарттарына сәйкес келетiн сапа жүйелерiн енгiзуде және сертификаттауда.
      Сонымен бiрге, 2001 жылдың аяғына тоқыма және тiгiн өнеркәсiбiнде мақта-мата өндiру жөнiндегi қуаттар 7,7 %, мақта-мата
бұйымдарында 9,4%, кiлем және кiлем бұйымдарында 20,6 %, аяқ киiм
11,7 % ғана пайдаланылған. Алматы қаласы тұрғындарының тұтыну қажеттiлiгi мақта-матада 16%-ға, тоқыма бұйымдарына 1%-ға, аяқ киiмде - 6,9 % қала өнеркәсiптерiнiң өнiмдерiмен қамтамасыз етiледі.
      Темiр кесу станоктарын, кір жуу машиналары, ауыл шаруашылығы машиналарына арналған жабдықтар мен қосалқы бөлшектер 10 және одан көп жолаушыларды, тiркемелер мен жартылай тіркемелерді тасымалдауға
арналған автомобильдер, автокөлiкпен жүк таситын және мамандандырылған автомобильдер өндiрiсiндегi қуаттар 10-40%-ға ғана
пайдаланылуда.
      Жиhаз шығаруда өнеркәсiп қуаттылығы әлi де толық игерiлмеген.
      Негiзгi проблемалар:
      физикалық тозған және моральдық ескiрген өндiрiстер мен технологиялардың жоғары үлесi;
      кооперациялық байланыстардың жеткiлiксiз дамытылғаны;
      жұмыс iстемей тұрған өндiрiс қуаттарының болуы;
      өнеркәсiп секторының ғылыми-техникалық және қаржы саласымен жеткiлiксiз байланысы;
      қаржы ресурстарының қол жетiмдi еместiгi және өндірiстiк қорлармен жеткiлiксiз қамтамасыз етілу.
      Энергетикалық кешен
      Қаланың энергетикалық кешенi 3 автономды жылумен жабдықтау аймағынан тұрады:
      1) ЖЭО-1, ЖЭО-2 және Батыс жылу кешенiнің (БЖК)- жылу қазандықтары беретін жылумен 80%-ға, жергiлiктi жылу қазандықтары және автономды жылу жүйелерi (АЖЖ) беретiн жылумен 20%-ға қамтамасыз етiлетін қаланың Орталық және Батыс бөлiктерiн орталықтандырылған жылумен жабдықтау аймағы (жылыту аймағы);
      2) қаланың Солтүстік бөлiгiн жылумен жабдықтау аймағы, жылуды тұтынудың 85%-ы жергiлікті жылу қазандықтары мен АЖЖ-дан, 15%-ы Солтүстік-Шығыс жылу кешенiмен (СШЖК) қамтамасыз етіледi. ЖЭО-3 Энергетикалық кентiн жылумен қамтамасыз етеді;
      3) қаланың Оңтүстiк бөлiгiн орталықтандырылған жылумен жабдықтау аймағы 80%-ға "Орбита" аудандық жылу қазандықтарынан (ОАЖК), Оңтүстiк-Шығыс аудандық жылу қазандықтарынан (ОШАЖК), 20%-ға - жергiлiктi жылу қазандықтарынан және АЖЖ-дан қамтамасыз етiледі.
      Қаланың мұқтаждары үшін электр және жылу энергиясын өндiрушi "АПК" ЖАҚ (85%), "Алматыжылукоммунэнерго" АҚ (12%), СШЖК (3%) болып табылады.
      Энергиямен қамтамасыз етудегi негiзгi проблемалар.
      Жылумен және электрмен қамтамасыз ететiн ұйымдар жабдықтарының жоғары моральдық және физикалық тозуы (ЖЭО-1,3 - 59%,
ЖЭО-2 - 25%, БЖК - 19%, Қапшағай ГЭС-i - 23%, ГЭC каскады - 75%, РКТ - 40%, APЭK - 33%, ГЭРС-30%).
      Жылу желiлерiнiң 40%-ға және электр желiлерінің 34,6%-ға физикалық тозуы;
      жабдықтар көпшiлiгiнiң моральдық және физикалық тозуынан электр және жылу желiлерiндегi жоғары ысырап;
      энергия жүйесiнiң жылу станцияларынан атмосфераға зиянды заттардың рұқсат етiлген шектi шығарылымдарының нормативiн 2 есеге асыру болып табылады.
      Ғылым және инновациялық қызмет
      Қолда бар ҒЗИ, жоғары оқу орындары мен кәсiпорындардың базасында технологиялық парктер және ақпараттық технологиялар парктерiн құру жолымен республика экономикасының салаларында инновациялық технологияларды жеделдетiп дамыту, енгiзу және тарату үшiн Алматы қаласының елеулi әлеуеті бар.
      Ядролық физика институтының (ЯФИ) материалдық және кадрлық базасы радиациялық технологияларды пайдалана отырып, ғылыми-зерттеу
және өндірiстiк қызметті жүргiзуге мүмкiндiк бередi. ЯФИ активiнде республиканың әлеуметтiк-экономикалық дамуы үшiн қағидатты-маңызды мәнi бар әзiрленiмдер бар.
      Инновациялық дамуды тежейтiн проблемалар:
      заңнамалық базаның инновациялық қызметтi ынталандыру бөлiгiндегi жетiлмегендігi;
      ғылыми және қолданбалы әзiрленiмдерді жоспарлау және олардың экономика талаптарына бағыну жүйесiнiң болмауы.

      1.4. Шағын және орта бизнес
      Алматы қаласы республикада кәсiпкерлiк дамуының аса iрi орталығы болып табылады. 1998-2001 жылдар кезеңiнде шағын кәсiпкерлiк субъектiлерi өндiретiн өнiмдерi құрылымында жағымды өзгерiстер болды - сауда-делдал қызметi секторының үлесi 80-нен 37,1 %-ға дейiн төмендеді.
      1999 жылдан бacтaп Aлматы қаласында өнеркәсіп аумағын құру тұжырымдамасы iске асырылуда. Өзiнiң маңайына 38 кәсiпорынды бiрiктiретiн бизнес-инкубатор жұмыс iстейдi.
      2001 жылы 1998 жылмен салыстырғанда жұмыс iстеп тұрған кәсiпорындардың саны 44 %-ға өсiп, 23 мыңға жеттi, бюджетке төлемдер 5,6 есеге өсiп, 26970 теңгеге жеттi, жұмыстар және қызметтер көрсету көлемi 2,4 есеге өсiп, 262266 теңгеге жеттi, жұмыспен қамтылғандар саны 74%-ға өсiп, 216,5 мыңға жеттi.
      2002 жылғы 1 шiлдедегi жағдай бойынша өнеркәсіп, құрылыс, көлiк және байланыс саласына шағын кәсiпорындар өндіретiн өнiмдерi тиiсiнше 17,2; 13,1 және 12,3 %-ы тиесілi.
      Шағын бизнестiң дамуына кедергi келтiретiн проблемалар:
      қаржылық қиыншылықтар: бастапқы капиталдың жеткiліксiз мөлшерi, банк кредиттерiнің қол жетiмді еместігі, оларды алу үшін  қажеттi кепiлдiктердің болмауы;
      тауар рыноктарындағы жағдайды сипаттайтын ақпараттың болмауынан тауарларды өткiзу мен қызметтерді көрсетудің қиындығы;
      шикiзатқа, материалдарға, энергияға бағалардың өcуi;
      кәсiпкерлердің кәсiби дайындығының жеткіліксiз деңгейi.

     1.5. Туризм
      Алматы қаласы тау массивтерінің баурайында орналасу бiрегейлiгiнен, сауықтырушы және спорттық туризмдi дамытуға ықпал ететін табиғи жағдайларының әртүрлi болуынан, Жiбек жолының бойында
орналасқандықтан туристер үшiн тартымды болып табылады.
      Қаладан 500 км радиуста шетелдiк және отандық туристер баратын көптеген туристiк oбъектілep, оның iшiнде тау үстiндегi "Медеу" мұз айдыны, "Шымбұлақ" тау шаңғысы туристік базасы және басқалары орналасқан.
      Туристерге қызмет көрсетуге арналған бес жұлдызды және үш жұлдызды қонақ үйлер, санаторийлер мен демалыс үйлерi, көрермен және ойын-сауық орындары бар.
      Алматының туристiк қызметтерi рыногын 300 туристiк фирма бiлдiредi. 2003 жылдың 9 айында 70 мың, оның ішінде pecпубликаға сырттан келген 23 мың туристке қызмет көрсетілді.
      Алматы қаласының тартымды туристiк келбетiн қалыптастыру мақсатында арнайы WЕВ-сайт ашылған, жарнамалық өнiмдер шығарылады, туризмнің қолда бар инфрақұрылымы, жаңа туристiк бағыттар, қызметтердiң түрлерi, бiліктi экскурсия жүргiзушiлерiң, гид-аудармашылардың бар-жоғы туралы дерек қоры қалыптастырылған.
Туризм саласындағы отандық және шетелдiк мамандар үшiн жарнамалық турлар, Шарын аңғарына, Үлкен және Кiшi Алматы шатқалдарына туристiк десанттар ұйымдастырылған.
      Туризмдi дамыту саласындағы проблемалар:
      қызметтер инфрақұрылымын дамытудың жеткiлiксiз деңгейi, сервис-қызметтердің бағалары деңгейiнiң олардың сапасына сәйкес еместiгi;
      Алматы қаласы мен Ұлы Жiбек жолын шетелде жарнамалау және олардың мүмкiндiктерiн ұсынудың тиiстi деңгейiнiң болмауы;
      туризм жөніндегi мамандардың дайындығы мен бiлiктілігiнің жеткiлiксiз деңгейі;
      тарихи ескерткіштердiң қанағаттанғысыз жай-күйi, туристiк және
спорттық базалар, демалыс үйлерiнiң моральдық тозуы;
      Алматы қаласы мен Алматы облысы бойынша экскурсиялық бағыттардың өзара байланысқан жүйесінiң болмауы.

     1.6. Қала құрылысы және тұрғын үй-коммуналдық
           шаруашылық

      Қала құрылысы және қаланы көрiктендiру
      Алматы қаласы, әсiресе оның орталық бөлiгi әкiмшiлік-iскерлiк, сауда-тұрмыстық, мәдени-ойын-сауық мақсатындағы объектілердi салудың жоғары тығыздығымен ерекшеленеді. 1997 жылдан бастап ғимараттардың бiрiншi қабаттарын әртүрлі қызмет түрлерiн дамыту үшін қайта жаңарту жөніндегі жұмыстар қарқынды жүргiзілуде.
      2000 жылдан бастап жол-көлiк инфрақұрылымын дамыту және қаланы көгалдандыру жөнiндегi жұмыстар елеулi жандандырылды. Көлiк түйінін ажырататын және өтіп кететін жолдарды салу жүзеге асырылуда. Жолдарды салу мен қайта жаңартуда жаңа технологиялар қолданылады. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құрылды, дендропарк  салу жүзеге асырылуда, Баум орманы мен басқа да объектілерді жаңарту жөнiндегi жұмыстар жүргiзілуде.
      Қала дамуының соңғы кезеңі селитебтiк аумақтардың қарқынды өсуiмен сипатталады.
      Негізгi проблемалар:
      қаланың перифериясына аз қабатты үйлердi салу Қаланы дамытудың бас жоспарын ескерусiз жүзеге асырылуда, әртүрлi құрылыс түрлеpiнe осы мақсаттарға жарамсыз аумақтар (өзендердiң жайылмалары, санитарлық-қорғау аймақтары және т.б.) пайдаланылады;
      жеке тұрғын үй салу аудандарының көпшілігі инженерлiк-коммуникациялық, көліктiк және мәдени-тұрмыстық қызмет көрсетудiң қажеттi деңгейiмен қамтамасыз етiлмеген;
      перифериялық аудандардың көліктік байланыстары, транзиттiк ағындар қаланың орталық бөлiгi арқылы өтеді, бұнымен олар мегаполистiң экологиялық жай-күйін қиындатады және қаланың жолдарындағы қауіпсiздік деңгейiн төмендетеді;
      табиғи отырғызулардың бiршама бөлігі қайта жаңаруды және қаланың аумақтық-жоспарлау және экологиялық ерекшеліктерiне бағындыруды қажет етеді;
      қаланың тауар рыноктары желiсi, негiзiнен, 1980-1990 жылдары қала құрылысы мен санитария ережелерi сақталмай еркiн қалыптасқан.
      Тыныс-тiршiлiк ортасы
      Қаланың тыныс-тіршiлігi ортасы:
      жоғары сейсмикалық белсендiлiк аймағында орналасқандықтан;
      Үлкен және Кішi Алматы, Есентай, Қарғалы өзендерiнiң бассейндерi бойынша таудан сел ағуының және қаланың бiршама аумақтарын су басуы қаупі бар болуынан, әсiресе қар еру және құйын  жауындар кезiнде, табиғи зiлмауыр туындау қаупiмен сипатталады. Мамандардың бағалауы бойынша 9 балл жер сiлкiнiсiн Алматы қаласының тек 50 % ғимараттары ғана шыдай алады.
      1999 жылы Кiшi Алматы өзенiнің бассейнiнде тасқын су кiрген кезде жақын орналасқан ғимараттар мен инженерлік коммуникацияларға елеулi материалдық зиян келтiрiлдi. Тесiп өтетiн металдан жасалған сел тосқауылдарын салу, уақытша қоршау дамбаларын тұрғызу және тасқын суларды бұру жөнінде жедел шаралар қабылдау есебiнен Алматы қаласын құрбан болушылар мен қираудан сақтап қалдық. Алайда, бұл шаралар жеткiлiксiз, өйткенi орнатылған конструкциялардың берiктігі шамалы және тасқын сулардан тиiмдi қорғауға арналмаған.
      Қаладағы және оның айналасындағы 40 км радиуста ықтимал қатты
жер сілкінісi факторы қосымша күштi сел тасқынын, су басуын, қара жолдың тереңдеп кетуін тудыруы мүмкін.
      Авариялық-құтқару және диспетчерлiк қызметтердiң материалдық-техникалық базасы, сондай-ақ төтенше жағдайлардың алдын-алу және жою үшiн хабар беру және байланыс жүйесi елеулi жақсартуды қажет етеді.
      Тұрғын үй қорының жай-күйі
      Соңғы жылдары тұрғын үй caлу қарқынды түрде жүргізіліп жатыр.
2001 жылы 240,9 мың ш.метр салынды, бұл 1998 жылғы деңгейден 39%-артық. 2002 жылдың 9 айы iшiнде тұрғын үй өсiмiнiң қарқыны 2001 жылдың осындай кезеңiне 5,2 %-ды құрады. Кәсіпорындар мен ұйымдap салған тұрғын үйлер үлесi өсуде. 1998 жылмен салыстырғанда ол 20,8-ден 32,3%-ға дейiн өстi. Аяқталмаған тұрғын үй құрылысының көлемi осы кезеңде 423-тен 236 мың ш.метрге дейiн немесе 44,3%-ға қысқарды.
      Қаланың тұрғын үй қоры 2002 жылғы 1 қаңтарда тұрғын үйдің жалпы алаңының 21,2 млн. ш.метрін құрайды. Қалада 7137 көп қабатты тұрғын үйлер бар, оларда жалпы алаңы 15832 мың ш.метр 299 мың пәтер
бар.
      Негiзгi проблемалары:
      қаланың тұрғын үй қорының 5,6 млн. ш.метр тұрғын үйі немесе жалпы алаңы 26,5%-ы сейсмикалық берiк емес ғимараттар қатарына жатқызылды, сейсмикалық аса қауiптiлерi - тиiсiнше 2,3 млн. ш.метр
немесе 11%-ы;
      50 мың адам тұратын жалпы алаңы 488 мың ш.метр 951 тұрғын үй
авариялық жағдайда тұр, бұл үйлердің қызмет ету мерзiмi 50 жылдан асқан, бұл санаттағы үйлерi негiзiн төмен нормативтiк қызмет мерзiмi бар объектiлер (каркас-қамыс, ағаш және саман) құрайды;
      өзендердiң су қорғау аймақтарында өздерi тұрғызған тұрғын үй құрылыстары бap, олар дүркiн-дүркiн тасыма су және жауын-шашын суларының басуына ұшырап отырады, бұл онда тұратын азаматтардың өмiрi мен денсаулығына қауіп төндіреді;
      43227 адам тұрғын үй жағдайын жақсартуға мұқтаж, оның ішінде 8976 азаматтың жеңiлдік құқығы бар.
      Газбен жабдықтау
      Қаланы газбен жабдықтау Газли - Шымкент - Алматы магистральді құбыры бойынша жүзеге асырылады және қалаға ГРС-1 және 2 арқылы келiп жетеді.
      Газ құбырларының ұзақтығы қалада 2543,5 км құрайды, оның iшiнде жоғары қысымды газ құбырлары - 16,3 км, орташа қысымды газ құбырлары - 287,4 км, төмен қысымды газ құбырлары - 2239,9 км.
      Жыл сайын орта есеппен 140 км газ құбыры жөнделеді, жер асты құрылыстарын электр химиялық коррозиядан қорғау жөніндегi жұмыстар
жүзеге асырылады.
      Газбен жабдықтаудағы проблемалар қала үшiн газ көлемiнің жеткіліксiздігі болып табылады, бұл жеке тұрғын үй құрылыстары бар  аудандарды және орталықтандырылған жылу көздерiн онымен қанағаттанғысыз қамтамасыз етудi тудырады.
      Сумен жабдықтау және су бұру
      Қалаға Yлкен және Кiшi Алматы өзендерiндегi екi су жиналғыдан
және Алматы мен Талғар су шығару конустарының екi жер асты су жиналғыларынан су беру жүзеге асырылады. Сумен жабдықтаудың демалыс
аймақтары мен қалаға iргелес кенттердің бiр бөлiгiне қызмет көрсететiн бiрыңғай орталықтандырылған жүйесi бар.
      Алматы қаласының тұрғын үй қоры су құбырымен 89,8%-ға, кәрізбен - 86,2%-ға қамтамасыз етiлген.
      Су құбыры желiлерiнiң және су бұрғыштардың жалпы ұзақтығы 2285 км құрайды. 1997 жылдан бастап 2001 жылды қоса алғанда 17,6 км
су құбыры желiлерi салынып, 26 км күрделi жөндеуден өттi.
      Жалпы қалалық кәрiз қаладан, оған iргелес демалыс аймақтарынан, бiрқатар кенттерден және Талғар мен Қарасай қалаларынан сарқынды суларды қабылдауды, бұруды және тазартуды жүзеге асырады. Сарқынды сулар тазартудың бiрнеше сатысынан өтедi, содан кейiн ауыл шаруашылығы дәндi дақылдарын суаруға және сүзгi танаптарына жiберiледi. Вегетациялықтан тыс кезеңде бұру каналы бойынша олар Сорбұлақ жинақтауышына бұрылады. Сарқынды суларды тазартудың барлық сатыларында зертханалық бақылау ұйымдастырылған. Сорбұлақ жинақтауышының тoлып кeтуін болдырмау мақсатында Iле өзенiне авариялық ағызу каналы салынған.
      Қалаға iргелес аудандардың бөлiгі аз қабатты құрылыстарының сарқынды суларын жеке тұрғын үйлерi септигiне немесе оларды шағын аудандарға iргелес сүзгі танаптарына бұру арқылы ағызу жүзеге асырылады.
      Сумен жабдықтау мен су бұру проблемалары:
      құбырлардың моральдық және табиғи өте қатты тозуы;
      Алматы жер асты сулары кен орнында су сағасының кемуі салдарынан қаланың солтүстiк бөлігіндe топырақты сулар деңгейінің күрт жоғарылауынан ғимараттар мен құрылыстарды су басу қаупі;
      Аз қабатты ғимараттар мен қала маңындағы шағын аудандар объектiлерiнің кәрiз желілерiмен қамтамасыз етiлмеуі;
      өзендердiң ластануына әкеп соқтыратын қаланың бiрыңғай нөсер кәрiзi жүйесiнің болмауы.

     1.7. Көлiк-коммуникациялық кешен
      Көлiк
      Қаланың көлiк желiсi ұзақтығы 1500 км автомобиль жолдарынан, 93 автожол және 73 жаяу жүргiншiлер көпірлерiнен, 5 жолөткелдерiнен
және 20 жер асты өтпелерiнен тұрады.
      Қалада 98 көлiк кәсiпорындары жұмыс iстейдi, оның 38-i жеке меншiкте.
      2002 жылдың 9 айы iшінде қалада автобустармен 109 млн. адам,
трамвайлармен және троллейбустармен - 49,7, таксимен - 7,6 млн. адам тасымалданды.
      Қаланың орталық бөлiгін жаңа шағын аудандармен бiрiктiретін жаңа бағыттар ашылды. Көлiк айырымдарын, қосымша көшелер салу, жолдарды кеңейту және күрделi жөндеу есебiнен жолаушылар ағынымен неғұрлым толып келетiн магистральдарды сирету жүзеге асырылады.
      Қаланың неғұрлым өзектi көлiк проблемаларына мыналар жатады:
      магистральдық жолдарды дамыту мүмкiндiгінiң шектеулiлiгі (аумақтың тығыздығы жол алаңын кеңейтуге мүмкіндік бермейді);
      экологияға теріс әсерiнің өсуімен және қозғалыс қауіпсiздiгiнiң күрт төмендеуінен қала жолдарының автокөлiкпен тым толып кетуі;
      қаланың халықаралық автокөлiк дәлiзiнiң қиылысында орналасуы,
сондай-ақ айналма жолдардың болмауы қаланың негiзi магистральдарының уақытынан бұрын бұзылуын тудырады және экологияны нашарлатады;
      электр көлiгiн дамытудың жеткiлiксiз деңгейi.
      Қозғалыстың қарқындылығы және шектен тыс автомобильдендiру экологиялық ахуалды нашарлатады, сондықтан метрополитен салуды одан
әрi жүзеге асыру үшiн мүмкiндіктердi белсенді iздестiру қажет.
      Жобаның сметалық құны 662 млн. АҚШ долларына бағаланып
отыр, қазiргі уақытта 142,9 млн. АҚШ доллары игерiлді.
      Жобаны iске асыру бiрқатар проблемалармен тоқайласқан, олардың iшiнде:
      қаланың геодезиялық және қала құрылысы ерекшелiктерi - сұйық топырақтың, жер асты өзендерiнiң, жүзгiштердiң болуы, құрылыстың
тығыз салынуы және жоғары сейсмикалық ауданда орналасуы (құрылыс жұмыстарын тоқтата тұру техногендiк сипаттағы проблемалардың шиеленісуіне әкеп соғуы мүмкiн);
      қаржы құралдарының жеткiлiксiздігі (1994 жылдан бастап объектіні салуды орталықтандырылған қаржыландыру қысқартылды, 2001 жылы - жүргiзiлген жоқ, 2002 жылы жергiлiктi бюджетте жобаны iске асыруға 350 млн. теңге көзделдi);
      электрмен жабдықтаушы көздер қуатының жеткiлiксiздігі;
      құрылыс алаңдарындағы 159 үйдi бұзудың қажеттiгi.
      Байланыс
      Қаладағы байланыс қызметiн "Алматытелеком" MTO көрсетедi. Телефон желiсiнiң сыйымдылығы 453798 нөмiрдi құрайды, оның iшiнде электр станцияларының сыйымдылығы 33%-тi құрайды. Қазiргі уақытта оны тiрек-транзиттік станция сала отырып, жаңғыртудың жаңа кезеңi жүзеге асырылуда, ол электр станцияларының сыйымдылығын жалпы сыйымдылықтың 45,4%-iне дейiн арттыруға мүмкiндік бepeді.
      Саланы дамыту проблемалары:
      республикада қазiргі заманғы байланыс құралдары жабдықтары өндiрiсiнiң болмауы;
      қаланың жаңа шағын аудандарының байланыс қызметтерiмен қанағаттанғысыз қамтамасыз eтілуі.

      1.8. Инвестициялық климат
      Инвестициялық қызмет
      Алматы қаласының инвестициялық климаты тұрақты қоғамдық-саяси
және экономикалық ахуал, банк жүйесiнің тұрақтылығы, жинақтаушы зейнетақы қорларының, КУПА-ның, сақтандыру компанияларының, сервистiк қызмет көрсетулер деңгейiнiң серпiндi дамуы салдарынан жеткiлiктi қолайлы ретiнде сипатталады.
      2000 жылдан бастап Алматы қаласының инвестициялық саясатының 2005 жылға дейiнгi кезеңге арналған стратегиясы iске асырылуда.
      Күрделi құрылыстың салалық құрылымында бірқатар жылдар бойы басымдықтарды өңдеу өнеркәсiбi, сауда, көлік және байланыс пайдасына қайта бөлу байқалады. Тамақ өнеркәсiбiне бағытталған инвестициялардың үлесi 1999 жылдан бастап 3 eceге ұлғайды, саудаға, автомобильдер мен үй бұйымдарын жөндеуге - 28 eceге, көлiк және байланыс саласына 22%-ке.
      2001 жылы қала объектілерiнiң күрделi құрылысына 24 млрд. теңге инвестиция бағытталды, бұл 2000 жылмен салыстырғанда 2 есеге көп.
      Күрделi құрылысқа шетелдiк инвестициялардың көлемi 2001 жылы 3,0 млрд. теңге мөлшерiнде қалыптасты, бұл жалпы көлемнің 12%-iн құрайды.

2-кесте           

             Инвестициялар көлемiнің өсу қарқыны
____________________________________________________________
                  1998 ж.   1999 ж.  2000 ж.    2001 ж.   2002 ж.
                                                          10 айы
____________________________________________________________
Негiзгі капиталға  26839     50208   53900,3    114763    90579,7
инвестициялардың
көлемі, млн. теңге

Өткен жылға өсу      -       176,7      99,5     194,5      111,1
қарқыны, %

Iрі және шағын      9499     10097     11213      24254,5    -*
кәсiпорындар
бойынша күрделі
құрылысқа инвес.
тициялар, млн. теңге

Өткен жылға өсу     66,3      100,4      102,9     2 есе
қарқыны, %

Негiзгi капиталға   10,2       13,6       9,1       12,2       11
инвестициялардың
республикалық көле-
мінде қаланың үлесі, %
____________________________________________________________

      * есеп беру жылына бір рет көзделеді

      Сонымен бiрге, республика мен қала үшiн басымдықты машина жасау, металл өңдеу, тоқыма, тiгiн өнеркәсiбi, экология сияқты экономика салалары мен дамыту бағыттары инвесторлардың мүддесiнен тыс қалуда.
      Негізгi проблемалар:
      төлемсiздiктердің тоқырауымен шиеленiскен қаржы құралдарының төмен өтімділігі;
      дұрыс ақпараттың жеткiлiксiздігi.
      Бұдан басқа, мемлекеттiң әлсiз рөлi сыбайлас жемқорлық пен терiс пайдаланушылықтың таралуы, келiсiм-шарттық талаптардың орындалмауы үшiн мүмкіндік берді; зияткерлік меншік құқықтарын қорғау қамтамасыз етілмеуде.
      Қаржылық құралдар мен технологиялар
      2000 жылы 400 млн. теңге салаға муниципальдық облигациялар эмиссиясы жүзеге асырылады. Облигациялық қарыздан тартылған қаражат
есебiнен қала үшiн басымдықты бiрқатар жобалар бiрлесiп қаржыландырылды.
      "Алматы қаласын аймақтық қаржылық орталық ретiнде дамыту туралы" Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2001 жылғы 27 шiлдедегі N
1014 қаулысына сәйкес Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi бағалы
қағаздар, оның iшiнде мемлекеттік емес бағалы қағаздар рыногын дамыту мәселелерi бойынша нормативтік құқықтық базаны жетiлдiру
жөнiндегі шараларды қабылдауда.

      1.9. Сауда
      Сыртқы сауда
      Алматы қаласы 134 жақын және алыс шет елдермен сауда-экономикалық қатынас жасауда, олар бойынша сыртқы сауда айналымы 2002 жылдың 9 айында 2125,4 млн. AҚШ долларын құрады, бұл 2001 жылдың тиiсті кезеңiмен салыстырғанда 23,7%-ке артық.
      Экспорттық жеткiзiлімдердiң көлемi 521 млн. АҚШ долларына бағалануда. Қала кәсіпорындары өнiмi мен қаладан әкетілетiн тауарлардың негізгі тұтынушылары: Швейцария, Қытай, Бiрiккен Араб Әмiрияттары, Ресей және Украина болып табылады. Осындай ұқсас кезеңдегі импорттық жеткiзілiмдердің көлемi 1604,4 млн. АҚШ долларын құрады. Қалалық рынокты өнеркәсiптiк өнiммен, шикiзатпен, материалдармен және халық тұтынатын тауарлармен молайтуда Ресей жетекшi болып табылады.
      Сонымен бiрге, экспорт пен импорттың тауар құрылымын талдау кәсiпорындардың, ұйымдардың және халықтың негiзгi ақшалай ағыны импорт, негiзiнен, өңдеушi сала өнiмдерiн (машиналар, жабдықтар, тетіктер, алкогольдік және алкогольдiк емес cуcындар, дәрi-дәрмектер, тұтыну мақсатындағы өндірiстiк емес тауарлар) сатып
алуға бағытталатындығын көрсетедi.
      Негізгi проблемалар:
      экспорттың шикiзатқа бағыттылығы сақталып отыр, импортта жоғары деңгейлi қайта өңдеу өнiмi басымдық алып отыр.
      Iшкi сауда
      Қаланың тұтыну рыногы тауарлармен және қызмет көрсетулермен жоғары молығуымен ерекшеленеді. Бөлшек сауда айналымы 2002 жылдың 10
айында 236,8 млрд. теңге мөлшерінде қалыптасты және 2001 жылдың осындай деңгейiне қарағанда 3,5 %-ке өсті. Қаланың базарларына (98)
жалпы бөлшек сауда айналымының 73,6% келедi. 1998 жылдан бастап оларды жаңғырту жөнiндегi 18 белсендi жұмыс жүргiзiлуде. Базарлар тауар айналымының өсуімен салыстырғанда сауда кәсiпорындарының бөлшек сауда айналымының озық өcуі (2001 жылы 51,5%) оң фактор болып табылады (19,6%).
      Көтерме сауда-саттықтың сауда айналымы 2002 жылғы 1 қарашадағы
жағдай бойынша 265,5 млрд. теңгенi құрады. Көтерме сауда-саттықты, негiзiнен, шағын (58,7%) және орта (36,4%) кәсiпорындар жүзеге асыруда.
      Алматы қаласына қоғамдық тамақтану өнiмiнің республикалық айналымының 26,5%-i келеді.
      Сауда-саттықты дамытудағы проблемалар:
      басым көпшiлігi шағын делдал ұйымдарынан тұратын көтерме сауда жүйесiнің жетілдiрiлмеуi, бұл бағалардың деңгейiне керi әсер етедi;
      тиеу-түсiру жұмыстары тетiгiнің және қазiргi заманғы ақпараттық жүйелердi қолданудың төмен деңгейі;
      тауарлардың қауіпсiздiгi мен сапасына азаматтардың құқықтарын қамтамасыз етудiң жеткiлiксiз деңгейi.

      1.10. Салықтар мен бюджет
      Салықтар
      1997 жылдан бастап қалада бюджетке салық түсімдерiнің және алымдарының болжамы орындалуының қарқынды өсу серпiні қалыптасты. 2002 жылдың 9 айында Алматы қаласының бiрiктiрiлген бюджетіне барлық салық төлеушiлерден 109,7 млрд. теңге түстi. Салықтаp алымының болжамы 14,0%-ке асыра орындалды.
      Қызмет саласы бөлінісiндегi салықтар мен төлемдер түсiмдерiнің құрылымы мынадай тәсiлмен көрiнедi:
      өнеркәсiп - 16,2 % (2001 жылдың 9 айында - 11,2%);
      құрылыс - 6,3 % (6,8 %);
      сауда - 25,8 % (11,6 %).
      Сонымен бiрге, салық салу саласында бересiнiң едөуір көлемінің болуы оның iшiнде қайта тiркеуден өтпеген және салық органдарымен байланысты жоғалтқан, жұмыс істемей тұрған кәсiпорындар көшпелі берешегiнiң болуы негізгi проблема болып қалып
отыр.
      Бюджет
      2002 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша республикалық бюджетке Алматы қаласы 89,6 млрд. теңге (жиналған салықтар мен төлемдердiң 81,7%) аударылды, оның iшiнде бюджеттiк алулар түрiнде - 15 млрд. теңге.
      Алматы қаласы бюджетiнің кiрiстерi 2002 жылдың 9 айында iс жүзіндегі көрсеткіштердің жоспарлыдан 14%-ке асып түсуімен сипатталады. Бюджет шығыстарында 43% бюджеттiк алуларға келеді.
      Проблемалар:
      Алматы қаласының жергiліктi бюджетiнен республикалық бюджетке
алулардың тұрақты нормативiнiң болмауы;
      жергiлiктi бюджет шығыстарының негiзiнен ағымдағы шығындарға шоғырлануы, iрi инвестициялық жобаларды қаржыландыру мүмкiндігінiң болмауы.

      1.11. Мемлекеттік активтердi басқару
      2002 жылғы 1 шілдедегі жағдай бойынша қаланың аумағында, негiзiнен, ғылым, мәдениет, бiлiм беру, денсаулық сақтау, әлеуметтiк қамсыздандыру салаларында жұмыс iстейтiн 1745 заңды тұлғалар мемлекеттік меншікте қалады немесе мемлекеттiк үлесi бар.
      Коммуналдық меншiктің шаруашылық жүргізушi субъектілерiнің банкi 418 ұйымнан тұрады, оның iшінде 44-інде акциялардың мемлекеттiк пакетi бар.
      Жалға беру шартымен пайдалануға берiлетiн коммуналдық меншiк объектілерiн оңтайлы пайдалану 2000 жылмен салыстырғанда жалға беруден бюджетке түсетін түсімдердің 85,3%-ке өcуін қамтамасыз етуге мүмкіндiк бердi.
      Шағын кәсіпкерлік субъектілерiн басымдықты дамыту оларға мүлiктiк жалдауға үй-жайлар беру арқылы қамтамасыз eтілудe.
      Коммуналдық меншiк объектiлерiн оңтайлы пайдалануды қамтамасыз ету және оларды тиесiлі техникалық жағдайға келтiру мақсатында "Қозғалмас" мемлекеттік қазыналық кәсіпорны құрылды.
      1998-2001 жылдарда кепілдiктi қамтамасыз ету ретінде жалпы сомасы 44,5 млн. АҚШ долларына коммуналдық меншік мүлігі берілдi.
      Сонымен бiрге, мемлекеттiк активтердi басқару тетiгiнде бiрқатар кемшiлiктер бар, олардың iшiнде:
      коммуналдық мемлекеттiк кәсiпорындардың (бұдан әрi - кәсіпорын) таза кiрiсiнiң бiр бөлiгiн жергiлiктi бюджетке есептеудi және аударуды жеткiлiксiз бақылаудың болмауы;
      кәсiпорындардың қаржы-шаруашылық қызметi нәтижелерiн жинау мен талдау жүйесiнің болмауы;
      коммуналдық меншiк объектілерiнiң бiрыңғай деректер базасын жүргізу жөнiндегі жеткіліксiз жұмыс;
      республикалық және коммуналдық меншiк объектілерiн шектеу өлшемдерi мен тетіктерiнің болмауы.

     1.12. Қоршаған ортаны қорғау және табиғатты пайдалану
      Алматы қаласы елдің iрi урбанизацияланған орталығы болып табылады. Алайда, қаланы физикалық-географиялық, табиғи-климаттық ерекшелiктер мен экологиялық талаптарды жеткiлiктi есепке алмай дамыту мен индустрияландыру оның аумағында экологиялық теңдіктің бұзылуына әкеп соқтырды. Алматы республиканың неғұрлым экологиялық қолайсыз қалаларының қатарында қалып отыр. Әлсiз табиғи желдеткiш  және зиянды заттар тастандыларының көшпелi және стационарлық көздер
санының көп болуы жағдайында әуе бассейнiнiң ластануы қаланың табиғи ортасының жағдайына керi ықпал етуiнiң басты факторы болып табылады.
      Жыл сайын қаланың әуе бассейнінде 180 мың тоннаға жуық ластаушы заттар тасталынады, олардың 80%-тейі көшпелi көздердiң тастандыларын құрайды. Олардың саны 10 жылда екi еселендi және 200 мың бiрлiкке жеттi. Бұдан басқа, күн сайын қалаға тастандылары есептелінбейтiн 50 мың бiрлiкке жуық басқа қаладан автомобильдер кiреді.
      Ластаушы заттардың қатарында шоғырланудың шекті-рұқсат етiлген көлемiнің acып түсуi үнемi байқалуда: шаң (салмағы өлшенген
заттар), көмiрсутектің тотығы бойынша - 1,1 - 1,3 есеге, азоттың диоксиді - 1,3 - 1,5, фенол - 1,3 - 1,7, формальдегид - 4,7 - 6,6 есе. Әуе бассейнiнiң едәуiр ерекше ластануы көшпелi және стационарлық көздердің зиянды тастандыларының көлемi атмосфераның  өзiн-өзi тазартуға қабілетiн арттыратын жылдың салқын уақытында байқалады.
      Iле Алатауы тауларында экологиялық ахуалдың нашарлауының терiс үрдісi байқалуда, мұнда таза судың жаңартылатын ресурстарының басым бөлiгi қалыптасады.
      Шағын өзендердiң алқаптарында халықтық және шаруашылық объектілердің санының өсуі су ағызғылардың гидрогеологиялық теңгерiмiнiң, жер асты суларының гидрогеологиялық режимінiң бұзылуына, жер бетi және жер асты сулары ластануының ұлғаюына ықпал етеді.
      Экологиялық ахуалдың едәуір нашарлауы қала маңындағы жерлердi
беталды пайдалануына және оларда құрылыс салуға, улы қалдықтарды көму жөніндегi полигонның болмауына байланысты.
      Рекреациялық аумақтар орман-мелиоративтiк және көгалдандыру жұмыстарын жандандыруға мұқтаж.
      Қазiргі уақытта Алматы қаласының экологиялық ахуалын жандандыру жөнiндегi басқарушылық және шаруашылық шешімдердің тиiмдiлiгін арттыру мақсатында қоршаған табиғи ортаның мемлекеттiк мониторинг жүйесi жетілдіруге мұқтаж.

      2. Бағдарламаның мақсаты мен міндеттері

     Алматы қаласын одан әрi дамыту үшін негiзгi алғышарттар:       Республикадағы және Алматы қаласындағы жалпы әлеуметтік-экономикалық жағдайды тұрақтандыру;
     барлық агломерацияны қарқынды дамытуды қамтамасыз ету жөнiндегі Алматы қаласының мүмкiндіктерi мен осының негізiнде қуатты мультипликациялық нәтиже алу;
      қаланың және жапсарлас аумақтың экономикасын дамытудың ұйғарылып отырған мiндеттерiн шешу үшiн еңбек ресурстарының жеткiлiктігі;
      қалада iскер, қаржы және ғылыми құрылымдардың, халықаралық ұйымдар өкiлдіктерiнiң едәуір бөлiгiн шоғырландыру;
      Алматы облысының рекреациялық әлеуетiмен жиынтығында туризмнiң қазiргi заманғы индустриясын құру үшiн нақты базаны құрайтын туристiк бизнестің инфрақұрылымын дамыту болып табылады.
      Қолда бар алғышарттар мен Алматы қаласын және оған жапсарлас аумақтарды одан әрi дамыту мүмкiндiктерiн ескере отырып, осы бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi айқындалды.
      Осы бағдарламаның басты мақсаты қаланың айрықша, яғни республикалық маңызы бар қала мәртебесiне сәйкес оның жаңа кейпiн қалыптастыру және республиканың қаржы, ғылыми, білiм беру, мәдени және туристік орталығы ретіндегі ұстанымын бекiту болып табылады.
      Алматы қаласының функционалдық және қала құрайтын құрылымдары, тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету жүйесiнің деңгейi қазiргi заманғы қалалардың әлемдiк стандарттарына сәйкес келуi және
тiршiлік ету үшін қолайлы жағдайды қамтамасыз етуi тиiс.
      Қойылған мақсатқа жету үшiн мынадай мiндеттердi шешу талап етiледі:
      қаланың және оның шеткерi аймағының экономикасының мақсатты функционалдық-салалық құрылымын құру;
      қаланың және оған жапсарлас аумақтың қалыпты және тұрақты тыныс-тiршiлiгi үшiн ұйымдастыру-экономикалық және нормативтiк құқықтық жағдайлар жасау;
      Алматы қаласының айрықша мәртебесiне сәйкес келетiн қазiргі заманғы инфрақұрылымды құру;
      экономика саласындағы ғылымды қажетсiнетін өндірiстер мен инновациялық технологияларды дамыту;
      кедейлік ауқымын қысқарту;
      жұмыссыздық деңгейiн елдiң тұрақты әлеуметтiк-экономикалық дамуын қамтамасыз ету процестерiне қатер төндіруді болдырмайтын параметрлерге дейiн төмендету, әрбiр отбасының кемiнде бiр мүшесiн жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету;
      қайта өңдеудің жоғары дәрежелi өнiм экспортының өсуіне бағдарлай отырып, әлемнiң елдерiмен тығыз әрiптестiк қатынастарды реттеу;
      туризмді дамыту жөнiндегi ұйымдастыру және құқықтық шаралар кешенiн әзiрлеу, туризмнің пайдалы және бәсекеге қабiлетті индустриясын құру;
      қаланы дамытудың Бас жоспарына сәйкес, оның тиiмдi жұмыс icтеуіне және экономикалық ұдайы өндірiсiне ықпал ететiн неғұрлым оңтайлы қала құрылысы шешiмдерiн айқындау;
      мемлекеттiк активтерді және қаланың тыныс-тiршiлiгiн қамтамасыз ету объектiлерiн басқарудың тиiмдiлiгін арттыру;
      экологиялық ахуалды жақсарту және қаланың мүмкiн болатын табиғи апаттарға және табиғаттың катаклизмаларына үнемi дайын тұруын қамтамасыз ету;
      Алматы қаласының бейнесiн республиканың қаржы, ғылыми, бiлiм беру, мәдени және туристік орталығы ретінде ұстау.

      3. Бағдарламаның негізгі бағыттары мен оны іске
         асыру тетігі

      3.1. Әлеуметтік саланы дамыту
      Демографиялық даму
      Басымдықтар:
      отбасы және неке институтын дамыту үшiн жағдайлар жасау;
      белсендi демографиялық саясатты жүргізу;
      демографиялық дамудың сапалы көрсеткіштерiн жақсартуға қол жеткiзу.
      Шешу жолдары
      Халықтың табиғи өсiмiн, халықтың өмiр сүру сапасын арттыру мен денсаулығын жақсарту есебінен қамтамасыз ету жөніндегi шаралар қабылданатын болады.
      Отбасы және неке институтын дамыту, сондай-ақ жастарды жаңа экономикалық жағдайларға әлеуметтiк бейімдеуге бағытталған жастар бағдарламаларын iске асыру басым бағыт болады.
      Аумақтық емханаларда фертильдiк жастағы әйелдердi қазiргі заманғы сауықтыру мақсатында диспансерлеу жүйесiнің жұмысы жаңартылады.
      Балалар тағамын шығару жөнiндегi мамандандырылған кәсіпорындар желiсiн құру және бiр жасқа дейiнгі балалар үшiн балалар асханасы желiсiн ашу (тегін тамақтандыру) жоспарланып отыр,
бұл сәби ауруы мен өлiмiнiң деңгейiн қысқартуға мүмкiндiк береді.
      Репатрианттардың өмiр сүру жағдайларын жақсарту үшiн жағдай жасалатын болады. Қажеттi инфрақұрылымды құруды қоса алғанда, "Байбесiк" поселкесiн салуды аяқтау жоспарланып отыр.
      Демографиялық процестердi реттеу мақсатында Алматы қаласының халқының экономикалық нормативтерi әзiрленетiн болады.
      Өмiр сүру деңгейi
      Басымдықтар:
      еңбек рыногындағы ахуалды жақсартуды сипаттайтын сапалы көрсеткіштерге қол жеткізу және азаматтар әл-ауқаты деңгейiн өсiру;
      жұмыссыздық деңгейiн төмендетудiң тиiмдi тетiктерiн енгiзу;
      халықты әлеуметтiк қамсыздандырудың тиiмдi жұмыс iстейтiн жүйесiн құру.
      Шешу жолдары
      Еңбек рыногындағы ахуалды және қала экономикасының қажеттiлігін eскере отырып, жұмыссыздарды кәсiби оқыту мен қайта даярлаудың икемді жүйесі жасалатын болады.
      Кедейлікті қысқарту және жұмыссыздықты төмендету мақсатында:
      әpбip отбасының кемiнде бiр мүшесiн жұмыспен қамтуды қамтамасыз ету;
      кәсiпорындармен бiрлесіп, жұмыссыз азаматтарды шаруашылық жүргізушi субъектілердiң тапсырмасы бойынша оқытуға ақы төлеу тетігін енгiзу;
      арнайы iрiктеуден өткен жұмыссыздар қатарындағы аз қамдалған азаматтарға гранттар мен шағын кредиттер беру тетiктерiн әзiрлеу және кәсiпкерлiк қызмет дағдыларына үйрету;
      халықты әлеуметтiк бейімдеу және өзiн-өзi ұйымдастыру мәселелерi бойынша тренингтер өткiзу көзделiп отыр.
      Алдағы кезеңде қалада халықты әлеуметтiк қорғауды жақсартуға бағытталған міндеттердің толық кешенi шешiлетiн болады.
      Аз қамдалған азаматтарды есепке алу және әлеуметтiк көмек көрсету мониторингі жүйесiн жетiлдiру оның атаулылығын күшейтуге мүмкiндiк бередi. Бұл, өз кезегiнде, әлеуметтік бағдарламалардың тиімдiлiгiн арттыруға ықпал ететiн болады.
      Ересек адамдардың демалу және емделу мүмкiндiгін кеңейту мақсатында санаторийлерге жолдамалар сатып алуға қосымша қаражат iздестiрiлетiн болады.
      Қалада зейнеткерлердi әлеуметтiк қамсыздандыру аумақтық орталықтары ашылатын, белгiлi бiр тұрғылықты жерi жоқ адамдар үшiн
әлеуметтiк бейімдеу opталықтары құрылатын болады. Жалғыз басты қарттаp мен мүгедектердi ұстауды жақсарту үшiн интернат үйлер желiсi кеңейтiлетiн болады.
      Денсаулық сақтау
      Басымдықтар:
      халықтың денсаулық жағдайын сипаттайтын сапалы көрсеткіштерді жақсарту;
      аурулардың алдын алуды күшейту және салауатты өмiр салтын насихаттау;
      ұсынылатын медициналық қызметтердің сапасын арттыру, oлардың халықтың барлық жiгi үшiн қол жетiмділігі;
      емдеу әдістерiнiң алдағы қатарлы технологияларын енгiзу.
      Шешу жолдары
      Қаланың денсаулық сақтауын жақсарту үшiн:
      жеке секторды дамыту, көрсетілетiн ақылы қызметтердiң тiзбесiн кеңейту, дәстүрлi емес емдеу әдістерiн енгiзу;
      мемлекет кепілдiк берген жалпыға қол жетiмді медициналық көмектiң сапасын жақсарту;
      жүрек-қан тамыры жүйесi, эндокриндiк аурулармен ауыратын азаматтарды, фертильдік жастағы әйелдердi диспансерлiк қадағалау жүйесiн дамыту;
      халықтың әлеуметтiк-қорғалатын тобын дәрi-дәрмекпен қамтамасыз етудi жақсарту;
      мемлекеттiк ұйымдарды жаңа медициналық жабдықтармен қамтамасыз ету және дәлелдi медицинаға негiзделген алдыңғы қатарлы технологияларды енгiзу;
      денсаулық жағдайы мен медициналық және фармацевтика ұйымдары қызметінің, дәрiлiк заттардың адамның денсаулығына зиянды әсер ету ықпалы мониторингiнің бiрыңғай ақпараттық жүйесiн құру;
      фармацевтика және медицина өнеркәсiбiн дамыту;
      денсаулық сақтау инфрақұрылымын дамыту жөнiндегi шаралар қабылданатын болады. Жаппай тұрғын үй құрылысын салу аудандарындағы халыққа алғашқы медициналық-санитарлық көмек көрсету объектілерiн ашу; психиатриялық аурухана caлу; халыққа жедел және кезек күттiрмейтiн көмек көрсету жөнінде көп бейiндi клиника салу; үлгілік перинаталды орталық, СПИД-ке қарсы күрес жөніндегi қалалық орталық салу; крематорийiмен қалалық мәйiтхана салу мәселелерi пысықталатын болады.
      Салауатты өмiр салтын қалыптастыру бағытында ДДСҰ-ның "Салауатты қалалар", "Салауатты мектептер", "СӨС қағидатын насихаттайтын ауруханалар", "Отбасының денсаулығы" жобаларын iске асыру жоспарланып отыр.
      Бiлiм беру
      Басымдықтары:
      бiлiм берудiң тәрбиелiк функциясын күшейту;
      мектепке дейінгі, жалпы, орта және кәсiби бiлiм бepудің үздiксiздігі мен сабақтастығын қамтамасыз ету;
      бiлiм берудiң еңбек рыногында бәceкeгe қабiлетті мамандарды даярлауды қамтамасыз ететiн тиiмдi жүйесiн қалыптастыру.
      Шешу жолдары
      Мыналар арқылы бiлiм берудiң сапасына баға беру өлшемдерi енгiзiледi:
      оқытудың әдiстемесiн әзiрлеу бойынша ғылыми-әдiстемелiк зертхана құру;
      бiлiм берудi, оқытуды және тәрбие бepуді ұйымдастыру жұмысы сапасының мониторингi жүйесiн әзiрлеу.
      Оқытудың бiрегей оқу-әдістемелiк құралдары мен жаңа технологияларын әзiрлеу үшiн мұғалiмдер мен ғалымдарды бiрiктiретiн
әдістемелік ұжымдарды құру белгіленуде.
      Бiлiм беру инфрақұрылымын одан әрi дамыту мақсатында aз қамтылған отбасылардың балаларына, өcіп-жетiлуi кешеуiлдеген балаларға арналған бала бақшалар ашу, жаңа мектептер салу көзделедi.
      Бiлiм бepу мазмұнын жаңалау, бала бақшалар мен мектептердің базасындағы сынақ алаңдары мен оң-тәрбие орталықтары арқылы жүзеге асырылады. Бiрнеше тiлде оқытатын жаңа ұлттық мектептің тәжiрибелiк
моделiн құру көзделуде.
      Бастауыш және кәсiби орта бiлiм берудiң жүйесiн дамыту мақсатында мыналар көзделуде:
      мемлекеттiк жалпыға мiндеттi бастауыш және орта кәсiптiк бiлiм беру стандарттарын, оқу-әдістемелiк құралдарды барлық жерде енгiзу;
      еңбекке баулудың стандарттарын енгізу, "мектеп-кәсiби мектеп"
(лицей) үлгiсiндегi кешендерi құру;
      еңбек рыногының қажеттіліктерiне сәйкес бiлiм беретiн оқу орындарын басқа салаға бейiмдеу, оларды жаңа буын компьютерлерiмен жабдықтау және оқу-әдістемелік қамтамасыз ету.
      Бiлiм беру жүйесiнде әріптестiктi дамытуды қамтамасыз ету үшiн рынок қажеттiліктерiне сәйкес кадрларды даярлау бағдарламасын әзiрлеу және бiлiм беру мекемелерiнің ұсақ фирмаларға олардың мамандары үшiн қысқа мерзiмді курстарды, семинар сабақтарын  ұйымдастыру жолымен жәрдем көрсету жоспарлануда.

      Мәдениет және cпоpт
      Басымдықтары:
      қаланың мәдени және спорт инфрақұрылымын сақтау және жаңғырту;
      спортпен айналысуға жағдайлар жасау жолымен халықтың салауатты өмiр салты бойынша өмiр сүруге қызығушылығын арттыру;
      Алматы қаласы республикамыздағы мәдени орталығы және халықаралық дәрежедегi спортшыларды даярлау орталығы ретiндегi рөлiн күшейту.
      Шешу жолдары
      Қаланың мәдени инфрақұрылымын дамыту және оның мәдени орталық ретiндегi беделiн көтеру мақсатында мынадай мүмкiндiктер көзделген:
      муниципалдық театр, филармония, халық шығармашылығы орталығын
құру;
      Алматы қаласының тарихи-өлкетану мұражайын ашу;
      Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетiнiң iргелi кiтапханасының ғимаратын caлу;
      қаланың барлық кiтапханаларын компьютерлендіру.
      Ескерткiштерді күтiп ұстау ережелерiн сақтау мәселелерiнде бақылауды жүзеге асыру үшiн Алматы қаласында тарихи-мәдени мұраларды қорғау және пайдалану жөніндегi қалалық инспекция құрылады.
      "Мультиплекс" үлгiсіндегi қазiргi заманғы көп залды кинотеатрлар, сондай-ақ көрермендер аз сиятын залы бар электронды кино сандық кинотеатрларының желiсiн құру болжамдалуда.
      "Евразия" халықаралық кинофестивалiн өткiзудi қалпына келтiру
жөнiнде шаралар қабылданады, мұның өзi отандық кинематографтың
өркендеуіне игi ықпал етеді.
      Қалалық көркем, деректi және ғылыми-көпшілік фильмдер кинобейне қорларын құру жоспарлануда.
      Дене шынықтырумен және спортпен шұғылдануды насихаттау мақсатында мыналарды:
      спорттағы дарынды балаларға арналған спорт мектебін, балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерін, дәрiгерлiк-дене шынықтыру диспансерін, дәстүрсiз дене шынықтыру орталығын;
      спортшыларды олимпиадалық даярлайтын орталықты ұйымдастыру жоспарлануда.
      Алматы қаласында әртүрлі халықаралық спорттық жарыстар өткiзу перспективасын есепке ала отырып, "Самал" шағын ауданындағы спорттық ойын-сауық кешенiнің құрылысын аяқтау жоспарлануда.

      3.2. Өнеркәсiп пен энергетика кешенiн дамытудың негiзгi
           бағыттары
      Өнеркәсiп
      Басымдықтары:
      тиiмдiлігі жоғары өнеркәсiптiк аймақтарды (өсу нүктелерiн) құру;
      кәсiпорындарды технологиялық қайта құру, жаңа технологияларды
кең ауқымда енгізу және таралымын көбейту;
      өндірiс құрылымын ұтымды өзгерту, ғылыми-техникалық саланы кейiннен коммерциялай отырып, жаңа технологиялардың меншiктi орталықтарын құру, тұрақты экспорттық блок қалыптастыру.
      Шешу жолдары
      Жұмыс iстеп тұрған iрi және орташа кәсiпорындардың өнiмге қажеттiлiгiне толық ауқымды және жергiліктi рыноктың сыйымдылығы мен әлеуетiн анықтауға және оларды шағын кәсiпорындарда шығаруға мүмкіндік беретiн меншiктi өндiрiс үшiн жинақтаушы талдау жүргiзiлетiн болады.
      Сатып алынатын техника түрлерi мен технологияларды, олардың әлемдiк стандарттарға және қалалық өнеркәсiптiк жағдайларға сәйкестiк деңгейiн анықтау есепке ала отырып, конъюнктуралық зерттеулерді жүзеге асыру жоспарлануда. Осы жұмыстың негiзгi басымдылығы зерттеулердің өнеркәсiп өндірiсi талаптарына бағынуы болмақ.
      Алдыда ғылыми-техникалық өнiмнің жарнамасын ұйымдастыру,
технологияларды алушылар мен жеткiзушілер туралы деректер банкін құру тұр.
      Ықпалдасқан байланыстарды дамыту, бiрлескен кәсiпорындарды құру, тендерлiк тетiктердi пайдалану арқылы оларды жаңарту жөніндегi
шаралар кешенiн өткiзе отырып, кәсiпорындарды дамыту стратегиясын таңдау дұрыстығына негiзгi назар аударылатын болады.
      Активтерi бiрiктiрiлетiн және қолайлы баға бойынша отандық және шетелдiк ұқсас өнiмдердi өндірушiлерге ұсынылатын, өнiмдердi
өткiзу рыноктарында өздерiн оңынан көрсеткен әртүрлi кәсіпорындардың мүлiктiк кешендерiн қалыптастыра отырып, кәсiпорындарды оңалту тетiгi дамитын болады.
      Машина жасау
      Машина жасауды дамыту мақсатында бүкiл жоспарланып отырған кезең ішінде мыналар:
      өндiрiстi ұйымдастыру және өнеркәсiп пен ауыл шаруашылығы
техникасы үшiн қажеттi қосалқы бөлшектердiң шығарылуын игеру;
      авто- және электр көлiгi құралдарының меншiктi өндiрiстiк базасын дамыту;
      теледидар, компьютерлiк, есептеу аппаратурасының және халық  шаруашылығына арналған аспаптардың меншiктi өндiрiстерiн дамыту көзделетiн болады.
      Бас кәсiпорынның мұқтаждары үшiн құрауыштарды шығаруға бағдарланған машина жасау кәсiпорындарында шаруашылық жүргізудің шағын нысандарын құруды ынталандыру жолымен жинақтау шарттарын жақсарту көзделедi.
      Машина жасау кәсіпорындарын қолдаудың негiзгi шаралары мыналар болады:
      тапсырыстарды жабдықтардың жекелеген түрлерiн дайындауға орналастыру;
      елдiң қорғаныс және жұмылдыру қажеттiліктерi үшiн мемлекеттiк
сатып алу;
      басым инвестициялық жобаларды орта және ұзақ мерзiмдi кредиттеу.
      Құрылыс материалдары өнеркәсiбi
      Осы саланың кәсiпорындарында өндiрiстің өсуіне iшкi рынокта талап етiлген жаңа өнiм түрлерiн игеру есебiнен қол жеткiзiлетiн болады. Таяу арадағы 3-4 жылда сала кәсiпорындарында мынадай өнiмдердің: цемент-құм черепицаның, сапасы жақсартылған жылуды оқшаулағыш материалдардың жаңа түрлерi игерiлетiн болады. Тротуар плиткасын, жоғары сапалы құрғақ құрылыс қоспаларын шығару жөніндегi
жаңа қуаттарды енгiзу болжанып отыр.
      Химия өнеркәсiбi
      Саланы дамытудың перспективалық бағыты косметика өнiмiн шығару және дәрi-дәрмектік құралдарын дайындау болмақ.
      Қысқа мерзiмде күйікке қарсы тиiмдi вакцина өндiру кәсiпорындарға мемлекеттік тапсырысты орналастыру жолымен "Биоком"
ЖШС-ға жүктелетiн болады.
      Жеңіл өнеркәсіп
      Жеңіл өнеркәсіптің ерекшелiгi айналым қаражатының салыстырмалы
түрде жылдам айналуына байланысты.
      Салада iшкi рыноктың қажеттілігiн қанағаттандыруға қабiлеттi көлемдерде өнiмдi шығару үшiн қажеттi ғылыми-өндiрiстiк әлеует, сенiмдi шикiзат базасы бар.
      Саланы дамыту бәрiнен бұрын, отандық ауыл шаруашылығы шикiзатын қайта өңдеуге бағдарланған қолда бар өндiрiстiк әлеует базасында жүзеге асырылатын болады.
      Саладағы бiрiншi кезектi міндет тиiмділігі шамалы өндірiстерді қайта бейімдеу немесе саралау, олардың базасында мобильдiк бәсекелес өндірiстерді құру болмақ.
      Талғамалы қолдаудың негiзгi нысаны әскери және оларға теңестірiлген тұтынушылар, әлеуметтiк мекемелер үшiн кoнкурстық негізде жеңіл өнеркәсiптiң дайын өнімін мемлекеттiк сатып алу және орта және ұзақ мерзiмді кредиттеу болмақ.
      Тамақ өнеркәсiбi
      Саланың негiзгi міндетi түпкi бәсекеге қабiлеттi өнiмге Алматы қаласы мен жақын жатқан аумақтар халқының қажеттiлiктерiн толық қанағаттандыру, аймақаралық ауыстыру мен экспортты кеңейту  болып табылады. Дайындық деңгейi жоғары, экологиялық таза, сондай-ақ
сақтау мерзiмi ұзақ өнiм өндірiсiн дамыту басым дамуға ие болады.
      Алматы облысының ауыл шаруашылық өндiрушiлерінің және Алматының тамақ өнеркәсiбi қайта өңдеу кәсіпорындарының күш-жiгерiн бiрiктiру жолымен сапасы жоғары сүт өнiмдерiн өндiрудi кеңейту жоспарланып отыр.
      Энергетикалық кешен
      Басымдықтары:
      ресурсты үнемдеудiң қатаң саясатын жүргiзу;
      электр энергиясының бәсекелес рыногын дамыту;
      энергетикалық өндірiс саласында жаңа экологиялық таза технологияларды дамыту;
      қазiргі энергетикалық жүйелердi қайта жаңарту және жаңғырту;
      саланы рентабельдiлiктiң негiзделген деңгейiне шығару, қала мен оған iргелес аумақтардың жылуға және электр энергиясына өсiп келе жатқан қажеттiлiктерiн қамтамасыз ету.
      Шешу жолдары
      Энергетика кешенi қала экономикасының жалпы құрылымында экономиканың барлық салалары үшiн және баға белгiлеушi болып табылады. Оны тұрақтандыру және одан әрi көтермелеу жағдайында энергия тұтынуды өсiру күтiледі.
      Электр энергиясына қажеттiліктің өcуі аймақты энергиямен қамтамасыз етудегi қауырттылықтың кейбiр сақталуымен бiрге жүреді, өйткенi энергетикалық объектiлердi iске қосу мен қайта жаңарту жөнiндегi iс-шараларды iске асыру жағдайында ғана бұл проблеманы толық шешуге болады.
      Өндірушiлер мен тұтынушылар үшiн ресурсты үнемдеу жөніндегi жұмысты тартымды және экономикалық жағынан пайдалы ету үшiн ресурсты үнемдеу саясатының жүргiзілуін ынталандыру стратегиялық бағытқа айналады. Талдау көрсеткендей, peсуpcты үнемдейтiн технологияларға арналған шығындар ресурстардың қосымша өсiмiн алу үшiн капитал жұмсалымына қарағанда, 2-3 есе төмен.
      Жоғарыда аталған бағытта тиiстi кәсiпорындардың қаражаты есебiнен мынадай iс-шараларды жүргiзу жоспарланып отыр:
      жұмыстар мен қызметтер көрсету өндірiсiне арналған шығындарды энергетикалық құрауышты төмендету жолымен қала экономикасын дамудың энергия сақтаушы жолына бiртіндеп ауыстыруды жүзеге асыру;
      өндiрiлетiн және жұмсалатын отын-энергетикалық ресурстарды шынайы eceпке алуды ұйымдастыру, қалалық отын-энергетикалық теңгерiм
жасау;
      ресурсты тиiмді үнемдеу тұрғысынан кәсiпорындар мен мекемелерге тeксеруді ұйымдастыру;
      монополиялық энергетикалық рынокта бәсекелестiкгi дамыту мақсатында тәуелсіз өндірушiлердің энергия ресурстары рыногында қол
жетiмділігін қамтамасыз ету;
      ресурсты үнемдейтiн нормалар мен нормативтерді әзiрлеу және енгізу, оларды стандарттау мен сертификаттауды ұйымдастыру;
      ресурсты үнемдеу нормативтеріне сәйкестiгi мәнiне енгізілетiн
негiзгi қорларға, технологияларға, бизнес-жобаларға сараптама жүргiзу;
      ресурс үнемдеудi насихаттау.
      Пайдаланылған ресурсты ескере отырып, негізгі қорларды жаңарту жөнiндегі жұмыстарды жүргізу, құрылыстар мен желiлердi жаңғырту және қайта жаңарту мақсатында мыналар:
      ЖЭО-1,2,3, Оңтүстiк-Шығыс қазандықтарын қайта жаңарту және  кеңейту;
      магистральды және таратушы жылу желiлерiн салу;
      APЭK және ГРЭС-тегi электр желiлерi объектiлерiн салу және қайта жаңарту; 
      жылу мен энергия тұтынуды бақылау мен есепке алудың автоматтандырылған жүйесiн енгiзу;
      ЖЭО-1-ді неғұрлым сапалы және арзан Шұбаркөл көмiрiне көшiру;
      Алматы қаласының энергетикалық теңгерiміне экологиялық таза энергия енгiзу (Көксу өзеніндегі ГЭС каскадын, Iле ГЭС-iн iске
қосу, ыстық сумен қамтамасыз ету жүйесiн күн сәулесi жылу коллекторларын пайдалануға жоспарлы түрде ауыстыру) көзделедi.
      Ғылым және инновациялық қызмет
      Басымдықтары:
      ғылыми зерттеулердiң республика мен қаланы әлеуметтiк-экономикалық дамыту талаптарына бағынуы;
      ақпараттық жүйелер мен технологияларды дамыту;
      қала мен республика экономикасына инновациялық технологияларды бұқаралық тарату.
      Шешу жолдары
      қаланың ғылымды қажет ететiн өндірiстерi бар ғылыми-зерттеу
мекемелерi мен жоғары оқу орындарына күш-жiгерiн бiрiктiру үшiн жағдай жасау көзделеді. Жоғары оқу орындарының бiрқатарында инновациялық жетiстiктерді дамыту және енгiзу жөніндегі эксперименталдық алаңдар құру жоспарланып отыр.
      Ғылыми-зерттеу мекемелерi мен бiлiм беру ұйымдарын ықпалдастырудың негiзгi мақсаты нарықтық экономика заңдарының негiзiнде әрекет ететiн ғылымның қолданбалы секторын құру болмақ.
      Ғылымды қажет ететiн өндiрiстердің ошақтарын дамыту аралық мақсат болады, бiрiншi кезеңде оның бiрi ақпараттық технологиялар паркi болмақ, оны Алатау кентiндегi Ядролық физика институты базасында жүзеге асыру жоспарланып отыр.
      Ақпараттық технологиялар паркiн (бұдан әрi - АТП) құрудың негiзгi мiндетi мыналар болып табылады:
      қаланың, ғылыми, зияткерлiк және өндірiстiк әлеуетiн неғұрлым
толық пайдалану мен дамытуға жәрдемдесу;
      перспективалық зерттеулердiң нәтижелерiн өндiрiске жедел беру
жолымен "ақпараттық және инновациялық технологиялар" ғылыми-техникалық бағытын кешенді дамыту.
      АТП қызметiнің негiзгi бағыттары:
      жоғары технологияларды, ғылымды қажет ететiн әзiрлемелерді өнеркәсiптiк игеру, бәсекеге қабiлеттi өнiмдердi өндіру жөнiндегi инвестицияларды және инновациялық жобаларды iске асыру;
      инновациялық процестің барлық caтыларын қамтамасыз ететiн тиiмдi инновациялық құрылымды жасау және осы тәжiрибені ел экономикасының барлық салаларына тарату;
      өзiн-өзi дамыту мүмкіндігінің пайда болуы арқылы ғылыми-өндірiстiк кәсiпорындардың қызметi мен тiршiлiгiн қамтамасыз
ету аумақтарымен бiрге олардың тұрақты және өзара тиiмдi ынтымақтастығының экономикалық дәрменді моделін құру болмақ.

      3.3. Шағын және орта бизнесті дамыту
      Басымдықтары:
      шағын кәсiпкерлік инфрақұрылымын дамыту;
      қолда бар өндірiстік алаңдарды тиiмдi пайдалану;
      шағын бизнеске қаржылай қолдау көрсету;
      жұмыссыз тұрған өндірістік қорларды пайдалана отырып, шағын
және орта бизнестi дамыту;
      iрi, opта және шағын кәсiпорындар арасындағы кооперацияланған
байланыстарды дамыту;
      меншікті өндірiс тауарларымен ішкі рынокты тoлтыру, ғылыми-технологиялық өнiмдердi қосу.
      Шешу жолдары
      Басым мiндеттерi жаңа технологиялар саласындағы бизнес-жобаларды қолдау, тиімді шарттарда лизингке жабдықтар беру, сондай-ақ венчурлік операцияларды жүзеге асыру болатын инновациялар
мен кәсiпкерліктi қолдау қорын құру жоспарланып отыр.
      Ақпараттық-маркетингтiк орталық ашу көзделедi, оның қызметi мынадай міндеттерді шешуге бағытталатын болады:
      өндiрушi кәсіпорындар, сауда фирмалары және басқа да кәсiпкерлiк қызмет субъектілерi туралы деректер банкiн құру, тауар рыноктарының маркетингтiк зерттеулерiн жүргiзу;
      консалтингтiк қызметтер көрсетудi ұсыну;
      басым инвестициялық жобалардың портфелiн қалыптастыру;
      маркетингтік ақпаратты жинау және ұсыну;
      кәсiпорындарға меншiктi маркетингтiк қызметтер құруға жәрдемдесу;
      кәсiпорындарға кең ауқымды ақпараттық қызметтер көрсету.
      Аймақта өндірілетiн тауарлар мен қызметтер көрсету жарнамасын
қамтамасыз ету үшiн тұрақты жұмыс iстейтiн сауда-көрме орталығын құру көзделеді, ол қоғамда отандық тауарларға және оларды өндірушiлерге оң қарым-қатынас қалыптастыруға ықпал етеді.
      Бұрынғы жемiс-консерві зауытының аумағында өнеркәсiптiк өсiм аймағын құру бойынша эксперимент жасау жоспарланып отыр.
      Бизнес-инкубаторлардың тағы бiр түрi "Филипп Моррис Қазақстан" АҚ Алматы темекi комбинаты мүлiктiк кешенiнің аумағында өнеркәсiп кешенiн құру болмақ.
      Шағын бизнес субъектiлерiн кредиттеу тетігін жетiлдiру мақсатында кәсiпорындарға қаржылай қолдау көрсетудiң ұқсас түрлерiн
(лизингтік кредиттер және басқа да тетiктер), сондай-ақ кепiлдiк қорларын және өзара кредиттеу қорларын құру жүйесiн дамыту көзделеді.

      3.4. Туризмдi дамыту
      Басымдықтары:
      аймақтың оң туристік беделін қалыптастыру;
      отандық және шетелдiк туристiк қызметтердi тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыратын бәсекеге қабiлеттi туристiк саланы қалыптастыру;
      туризмді дамыту үшін экономикалық және құқықтық жағдайлар жасау;
      жарнамалық-ақпарат қызметiн, туризмнiң инфрақұрылымы материалдық базасын дамыту;
      туризмді экономиканың кiрiс саласына айналдыру.
      Шешу жолдары
      Алматы қаласында мыналар:
      көлiк, туристiк сервис, қоғамдық тамақтандыру, демалу және ойын-сауық, ақпараттық қызмет, медициналық қызмет көрсету, туристердің қауіпсiздігiн қамтамасыз ету кәсіпорындарының жұмысын жетілдiру негiзiнде туризм индустриясын қалыптастыру;
      Алматы қаласының әуежайында, темiр жол және автовокзалдарында сервистiк туристiк қызмет көрсету;
      тартымды туристiк өнiмдер жасау;
      "Жiбек жолы тарихи opталықтарының қайта өрлеуі, түркі тілдес мемлекеттердің мәдени мұрасын сақтау және сабақтастықпен дамыту, туризм инфрақұрылымын жасау" мемлекеттік бағдарламасын iске асыру;
      бiрыңғай электрондық ақпараттық кеңістiктi, жарнама-ақпарат қызметiн енгiзу, туристiк ақпарат орталығын құру;
      экологиялық, қаржылық, бизнес-туризмді ұйымдастыруды жетілдіру;
      экскурсия қызметiн дамыту, "Алматы қонағы" дисконттық карточкасын енгiзу, қалада экскурсиялық бюро, бiрге жүру, "051" кәсiби қызметтерiн құру;
      туристiк ұйымдардың қызметін үйлестiру, олардың мониторингі;
      туристiк қызметтер көрсету халықаралық рыногында қаланың тауашасын анықтау үшiн маркетингтік зерттеулер жүргiзу;
      туристiк рыноктың айқындығын қамтамасыз ету және дамуын болжамдау үшiн оның нақты кiрiстерi мен шығыстарын есепке алу жүйесiн енгiзу;
      туристік кадрларды даярлау, қайта даярлау және біліктiлігін арттыру жүйесiн жетілдіру жөніндегi туризмдi дамыту бағдарламасын әзiрлеу жоспарланып отыр.

      3.5. Қала құрылысы және тұрғын үй-коммуналдық
          шаруашылықты дамыту
      Қала құрылысы және көркейту
      Басымдықтары:
      Алматы қаласын және оған iргелес аумақтардың тиiмдi аумақтық-кешендік дамытуды қамтамасыз етудiң нормативтік құқықтық шарттарын құру;
      агломерацияны дамытуға неғұрлым ұтымды қала құрылысы шешімдерiн енгiзу;
      аз қабатты құрылыстардың аумақтарын қарқынды дамыту;
      тұрғын үйлер мен әлеуметтік және мәдени-тұрмыстық ғимараттардың аяқталған объектілерін салуды аяқтау;
      құрылыстан бос жатқан аумақтарды игеру;
      қаланы және одан шеткерi аумақтарды дамытудың кешенділiгін қамтамасыз ету;
      жаппай көп қабатты, оның iшінде қолайлылығы жоғары деңгейлi тұрғын үйлep салу.
      Шешу жолдары
      Агломерация аумағын дамыту Алматы қаласы мен Алматы облысын
урбанизациялау процесiне әсер етедi. Сондықтан, сыртқы аумақ аудандарын дамыту тиiмділiгін арттыру неғұрлым өзекті міндет болып табылады.
      Алматы қаласы мен Алматы облысы әкiмдерiнің бiрлескен күш-жiгерiмен Алматы қаласын және қала маңы аймағын дамытуды жоспарлаудың және қала құрылысын реттеудiң кешендi схемасы әзiрленетiн болады.
      Қаланы кешендi дамытуды қамтамасыз ету мақсатында бiрқатар ғылыми-қолданбалы және жобалау-жоспарлау жұмыстарын әзiрлеу көзделеді, оның ішінде:
      геологиялық және экологиялық талаптарды, қала шекарасын кеңейтудi ескере отырып, қала құрылысы қызметiн реттеу нормативтiк құқықтық базасы;
      Алматы қаласының тұрғын үй аумақтарын және жекелеген қала құрылысы объектiлерін жоспарлау жобаларын әзiрлеу, келiсу және бекiту құрамы мен тәртiбi туралы ережелер;
      Алматы қаласының қала маңы аймағын дамытуды реттеу жобасы;
      геологиялық және басқа да тәуекeлді ескере отырып, техногендiк ауыртпалықтар мен экологиялық тәуекелдiң деңгейi бойынша Алматы қаласының аумағын аймақтау схемасы;
      Батыс аудан басым дамитын болады, онда бoc жатқан аумақтарда көп қабатты және аз қабатты үй iргесiндегі құрылыстар аудандары қалыптасуда. Қазiргі Дружба, Қалқаман кенттерi магистральдардың барларын қайта жаңарту және жаңаларын салу арқылы қала құрылысына органикалық түрде кiреді.
      Қаланың кенттер мен игерiлетiн аумақтары бар солтүстiк-батыс бөлiгі (Шаңырақ 1, 2, 3, 4, 5...) қараусыз қалған және өзара байланыспаған, қаланың жалпы жоспарланатын құрылымына айналма жол, Үлкен Алматы Каналын бойлай магистраль салғанда және бiрқатар көшелердi кесуi өткенде органикалық түрде кiреді.
      Қаланың шығыс және солтүстiк бөлігінде қайта қалыптасып келе жатқан тұрғын үй алаптары жаңа көлiк магистральдарын салу және барларын дамыту арқылы орталықпен бiрiктiрiледі.
      Алматының тұрғын үй аумақтарын жалпы қалалық дамытудың басым бағыттары мыналарды көздейді:
      игерiлмеген аумақтарда: қаланың батыс бөлiгiнде Боралдай мен Қарғалы өзендерiнің арасында, Ақбұлақ кентінен солтүстiкке қарай;
шығыс бөлікте Шемякин көшесi мен Кiшi Алматы өзенi арасында; қаланың солтүстiк бөлiгiнде Первомайский мұнай базасы ауданында жаңа құрылыс салуды;
      қаланың солтүстiк-батыс бөлiгiнде Шаңырақ тұрғын үй құрылыстарында, 1, 2, 3, 4, 5..., Ақсай, Мамыр, Жетiсу, Таугүл шағын аудандарында тұрғын үй құрылысын аяқтау;
      тау eтeгі аумақтарында аз қабатты және шағын тұрғын үй құрылыстарын қалыптастыру;
      жаңа қалалық магистральдарды тесiп өту, метрополитен, жол құбырларын, көпірлер салу, өзендер маңы аумақтарын барынша көгалдандыру мақсатында тұрғын үй қорын бұзу;
      сейсмикалық аса қауіпті тұрғын үй қорын кезең-кезеңімен бұзу;
      тарихи-мәдени құндылықты бiлдiретiн тұрғын үй қорын, оның ішiнде сәулет ескерткіштерiн қалпына келтiру және қайта жаңарту;
      қаланың батыс тұрғын үй ауданында, 1, 2, 3, 4, 5-шағын аудандарда индустриялық үй салу бiрiншi кезеңінің жаппай тұрғын үй  салу аудандарын кешенді қайта жаңарту.
      Аз қабатты тұрғын үй қорын жаңарту, қаланың орталық бөлiгін көркейту, жаяу жүргiншiлер аймақтарын, жайластырылған гүл бақтарын,
демалыс аймақтарын көгалдандыру жөніндегі шараларды әзiрлеу белгiленiп отыр.
      Қаланың орталық бөлігінiң бiрегейлiгін сақтау, гүл бақтарын, бульварларды және саябақтарды сақтау мақсатында қазiргі уақытта болып жатқан оны тұрғын үй-азаматтық құрылыс объектiлерiмен тығыздау процесiн тоқтату көзделедi.
      Тiршілік ету аясы
      Басымдықтары.
      ғимараттар мен құрылыстардың сейсмикалық берiктiгiн қамтамасыз ету;
      таулы сел ағындарының кіруі нәтижесінде қаланың едәуір аумақтарын және оған iргелес аумақтарды су басуын болдырмау;
      төтенше жағдайларды болдырмау мен жоюдың кешендi жүйесiн дамыту.
      Шешу жолдары
      Сейсмикалық берiк тұрғын үй қорын, ғимараттар мен объектiлердің кезең-кезеңімен қайта жаңартуды дәйектi түрде жүргiзу.
      Сейсмикалық аса қауіпті тұрғын үй қорын кезең-кезеңімен бұзу.
      Беделбай және Батарейка өзендерінде қорғаныс құрылыстарының каскадтарын салу.
      Есентай, Кiшi Алматы, Кiмасар, Бутаковка, Қарғалы өзендерiнің
арналарын тұрақтандыру.
      Медеу айдыны ауданында тау көшкiнiне қарсы iс-шаралар жүргiзу.
      Авариялық-құтқару қызметтерiнің материалдық-техникалық базасын нығайту, қала маңындағы бекеттердi ұстау, хабарлау және байланыс жүйелерін дамыту, материалдық-техникалық, медициналық және
азық-түлiк қорларын құру жөніндегi iс-шаралар кешенін iске асыру.
      Тұрғын үй қорының жай-күйi
      Басымдықтары:
      Алматы қаласында тұру жағдайының оның мәртебесiне сәйкес келуіне қол жеткізу;
      авариялық-ескi үйлерде тұратын халықтың тұрғын үй жағдайларын жақсарту, авариялық тұрғын қорын жою;
      өзендердiң су қорғау аймақтарын авариялық тұрғын үй қорынан босату.
      Шешу жолдары
      Алматы қаласының авариялық-ескi тұрғын үй қорын бұзу жөнiндегi қалалық бағдарламаны iске асыру шеңберінде мынадай:
      тұрғын үйлердiң жай-күйiн техникалық тексеру;
      жобалау-сметалық құжаттаманы әзiрлеу және авариялық-ескi тұрғын үйлердi кезең-кезеңімен бұзу жөнiндегi жұмыстарды орындау;
      тұрғындарды көшiру, жаңа тұрғын үй алу құқығын белгілейтiн құжаттарды рecімдеу жөнінде жұмыстар жүргiзiлетін болады.
      Газбен жабдықтау
      Басымдықтары:
      қаланың және оған iргелес аумақтардың газға қажеттілігiн қамтамасыз ету;
      жаңа газ желiлерiн салу;
      ресурсты үнемдеу саясатын жүргiзу.
      Шешу жолдары
      100 көп қабатты және жеке тұрғын үй құрылысының 500 үйі бар әуежай ауданында газ құбыры желiлерiн салу.
      Шаңырақ, 1, 2, 3, 4, 6; Қалқаман 2, 3; Дархан, Ұлжан, Ақбұлақ, Думан, Таугүл 3 шағын аудандарын газбен жабдықтау үшiн газ
құбырлары желiлерiн салу.
      Жеке сектор үйлерiнде 10 мың газ есептеу приборларын орналастыру.
      Сумен жабдықтау және су бұру
      Басымдықтары:
      қаланың шеткерi аймақтарын ескере отырып, орталықтандырылған сумен жабдықтауды және су бұруды жақсарту;
      ресурсты үнемдеу режимдерін міндетті сақтай отырып, қаланың және оған іргелес аумақтардың сапалы суға, оның iшiнде ауыз суға қажеттiліктерiн толық қамтамасыз ету.
      инженерлiк коммуникацияларды қайта жаңарту;
      сарқынды суларды тазарту сапасын арттыру;
      қаланы сумен жабдықтау және су бұру жүйесін әлемдiк стандарттарға жақындату.
      Шешу жолдары
      Қала ауданын оның құрамына жаңа тұрғын үй алаңдарын енгізе отырып, кеңейту орталықтандырылған сумен жабдықтау мен су бұрудың суға қажеттілiгінiң өсуiне әкеп соқтырады. Бұдан басқа, су тұтыну (cу қашыртқы) сонымен қатар белгiленiп отырған өмiр сапасын арттырумен байланысты болады.
      Қала үшiн су ресурстарының салыстырмалы түрде шектеулілігіне,
тазарту құрылыстарының жеткiлiктi санының болмауына, экологияға зор
ауыртпалығына байланысты үнемдеу өзекті болмақ.
      Осыған байланысты Француз Республикасынан 27,4 млн. теңге евро мөлшерiнде сыртқы үкiметтік қарыз шеңберiнде қаржыландырылатын
"Алматы қаласын сумен жабдықтау және су бұру жүйесiн қайта жаңарту
және жаңғырту" жобасын iске асыру басымдықты болып табылады. Жобаны
iске асыруды 2003 жылдан бастау жоспарланып отыр, мерзiмi 3 жыл. Алматы қаласының барлық кәсіпорындарында қала кәрiзiне жіберу алдында бастапқы өңдеу жүргiзумен саpқынды суларды тазартудың экологиялық таза технологияларын енгiзу көзделеді.
      Судың ысырап болуын төмендету үшiн сумен жабдықтау желiсiн кеңейту мен қайта жаңарту, "Медеу" сүзгi станциясын қайта жаңартуды,
басты тазарту құрылыстарын кеңейтуді, Алматы қаласының сарқынды суларын механикалық және биологиялық тазарту құрылыстарын қайта жаңартуды жүзеге асыру жоспарланып отыр.
      Нөсер сарқындыларын реттеу және кейіннен техникалық мұқтаждар
мен жас екпелердi суару үшiн пайдалану жөніндегi iс-шаралар кешенiн
әзiрлеу көзделiп отыр.
      Су ресурстарына әсер ету деңгейiн ескере отырып, кәpiздік емес құрылыстарды қаланың кәрiз жүйесiне қосу жөнiндегi жұмыстар жалғасады (Пригородный кентiндегi аз қабатты құрылыс).
      су жиналғыларға қойылатын талаптардың өзгеруіне байланысты Алматы жер асты суларының кен орнына оның қорларын түпкiлiктi қайта
бағалау мақсатында барлау жүргiзу белгiленiп отыр.
      Кәсiпорындардың, ұйымдардың және халықтың су тұтынуына толық су өлшеу есебiн жүргiзудi қамтамасыз ету жоспарлануда.

      3.6. Көлiк-коммуникациялық кешенді дамыту
      Басымдықтары:
      қалада, оның маңында және Алматы облысына жақын аудандарда ұтымды көлiк жүйесiн қалыптастыру;
      көлiктiк қызметтер көpceту сапасын арттыру;
      жаңа технологияларды қарқынды енгiзу есебiнен телекоммуникациялар мен байланыс жүйелерiнiң қызметтер көрсету саласын кеңейту;
      транзиттiк тасымалдарды қала аумағынан тысқары ауыстыру;
      электр көлiгiн озық түрде дамыту, метрополитеннің құрылысын аяқтау;
      инвестицияларды тарту негiзiнде тиiмдi және технологиялық жағынан жаңартылған көлiк және телекоммуникация кешенiн құру.
      Шешу жолдары
      Көлік
      Көлiк саласындағы мiндеттердi шешу үшiн мынадай iс-шаралар белгiленген:
      қауіпсiздiк проблемалары, ақпараттық технологияларды дамыту, аялдату, экологиялық аспектілер бойынша жекелеген зерттеулер жүргiзу;
      "Көлік ҒЗИ"-тың қалалық жолаушылар көлiгiнің бағыттық желiсiн оңтайландыру жөнiндегi ұсынымдарын дәйектi түрде iске асыру;
      қала магистральдары мен көшелерiнің өткiзу қабiлетiн көлік жол айырымын, көшелердiң жаңа учаскелерiн тесiп өту; көпiрлердi салу және қайта жаңарту; жолдарды жыл сайынғы күрделi және ағымдағы
жөндеу; жаппай жеке құрылыстар аудандарында кейiннен асфальттай отырып, тас жолдар салу арқылы кеңейту.
      Қала жолдарында қозғалыс қарқындылығын және экологиялық жүйеге қолайсыз әсерiн төмендетуi мыналар арқылы қамтамасыз ету көзделеді:
      қаланың санитарлық аймағынан тысқары жерлерге транзиттік ағындарды бiртiндеп көшірудің айналмалы шеңберлі магистралiн салуды жүзеге асыру, халықаралық байланыстарды жүзеге асыратын бағыттар бойынша тасымалдау шарттарын жетiлдiру;
      қаланың оңтүстiк-батыс және орталық бөлiктерiн қосатын метрополитеннің бiрiнші кезегiнің құрылысын аяқтау және оның құрылысын одан әрi жалғастыру;
      электр көлiгiн қарқынды дамыту;
      қалалық жолаушылар көлiгiнің автокөлiк құралдарын сығымдалған
және күйдірiлген газға көшiру;
      экологиялық талаптарға сәйкес келетiн және сапалы қызмет көрсетудi қамтамасыз ететiн тұрақты автожанар май құю станцияларының оңтайлы желiсiн құру;
      көп қабатты автопаркингтер құрылысын жүзеге асыру.
      Көлiк каркасын қалыптастырудың маңызды міндетi қала орталығынан көлiктің қызмет көрсетуінe немесе мақсатты келуiне байланысты емес транзиттік ағындарын бөлiп шығару және қалалық жылдамдықпен жүру жолдарының бiрыңғай жүйесiн және соңғысын үздiксiз және реттелетiн қозғалыс магистралiне саралаумен қалалық  маңызы бар магистральдар құру болып табылады.
      Үздiксiз қозғалыс жүйесi едәуiр көлiк жолы айырымдарын, жолөткел салуды және жекелеген учаскелерде тұрғын үй құрылыстарын бұзуды талап етеді. Бұл шара көлік қозғалысын реттеуге және әуе бассейнiнің жай-күйін жақсартуға мүмкіндік береді.
      Қала аумақтарын сыртқы транзиттік ағындардан оқшаулауды Талғар трактiсiнің ауданында үлкен жартылай дөңгелекпен бұрылатын айналмалы магистраль қамтамасыз етеді.
      Байланыс
      Сапалы  қызметтер көрсету саласын, телекоммуникациялар мен байланыс жүйелерiн кеңейту мақсатында мыналар көзделедi.
      қазiргi заманғы электр станцияларына аналогты станцияларды толық көшiрудi жүзеге асыру;
      телекоммуникациялардың мультимедиялық қызметтер көрсетуiн ("жылдам интернет", "видеоинтернет") енгiзудi қамтамасыз ету;
      Алматы қаласының шеткерi аймақтарын сапалы телекоммуникациялық байланыспен қамтамасыз ету.

      3.7. Инвестициялық ахуалды жақсарту
      Инвестициялық қызмет
      Басымдықтары:
      Инвестициялық ресурстарды экономиканы дамытуға тарту және бағыттау мәселесiнде жергiлiктi билік органының орталық атқарушы органдармен өзара iс-қимылын нығайту;
      инвестициялық-қарыз жүйесiн жетiлдiру арқылы қала тiршілігін қамтамасыз ету салаларын, өндiрiстік инфрақұрылым объектiлерiн дамыту;
      аймақтың кредит рейтингін арттыру.
      Шешу жолдары
      Қалада қолайлы iскерлiк және инвестициялық ахуал мыналардың:
      қалада әлеуметтік-саяси тұрақтылықты ұстап тұру;
      қалада экономиканың жұмыс iстеу режимдерiнiң ашықтығын қамтамасыз ету және ырықтандыруды тереңдету;
      инвестициялық тәуекелдерді төмендету және caқтандыру;
      бюджеттiк берешектерге уақытылы қызмет көрсету;
      бюджетке борыштық ауыртпалықсыз инвестициялық-қарыз жүйесi тетіктерін дамыту есебiнен қамтамасыз етілетін болады.
      Инвестициялардың дәстүрлi көздерiн кеңейту және экономикаға жаңаларын тарту мақсатында:
      қарыз қорымен қамтамасыз етiлген борыштық мiндеттемелерді пайдалану тетiгiн одан әрi iске асыру жолымен инвестициялық тәуекелдердi төмендету және сақтау;
      ақпараттық бизнес орталықтарының желiсiн дамыту арқылы әлеуеттi инвесторларды ақпараттық қамтамасыз ету және аймақтың қолайлы беделiн құру, басым инвестициялық жобалардың дерекқорын құру, конференциялар, форумдар өткiзу, брошюралар шығару және т.б.
      қарыз алудың қазiргi шектеулерін, жоспарланып отырған қарызды, олардың құнын және аймақтың басымдықтарын ескеретiн егжей-тегжейлi жоспарын жасау арқылы жергiліктi атқарушы органның борыштық мiндеттемелерi портфелiн тиiмді басқару жөніндегi шаралар көзделедi.
      Бюджеттен тыс қаражатты (инвестицияларды) iрi инвестициялық жобаларды әзiрлеуге және iске асыруға тартуға, шоғырландыруға және жiберуге мүмкіндік беретiн мынадай инвестициялық-қарыз жүйесi тетiктерiн дамыту жоспарланып отыр:
      Ипотекалық кредиттеу тетігін пайдалана отырып, жаппай тұрғын үй салу;
      тұрғын үй емес қорды коммерциялық салу және оны қаржылық әрi жедел лизинг схемаларын пайдалана отырып, қолдануға бepу;
      ғылыми жобалар, салалық және/немесе аймақаралық бiрлескен компаниялар түрінде өндірiстерді қайта жаңарту, жаңғырту, конверсиялау жобалары;
      аймақтардың үлестік қатысуы арқылы аймақаралық бағдарламалар;
      қаржылық лизинг тетiгiн енгiзу жолымен негiзгi өндірiстiк қорларды жаңарту бағдарламалары.
      Қаржы аспаптары мен технологияларды дамыту
      Басымдығы:
      аймақтық қаржы орталығы ретiнде Алматы қаласын дамыту.
      Шешу жолдары
      Мынадай:
      халықтың екінші деңгейлi банктердегi салымдарының жинақталуын, оның iшiнде оларға кепілдiк беру жүйесiн кеңінен насихаттау арқылы ынталандыру;
      зейнетақы активтерiн дамыту және сақтандыру;
      корпоративтiк басқаруды, бағалы қағаздар рыногының заңнамалық, техникалық, институционалдық және құқықтық инфрақұрылымын жетiлдiру арқылы қор рыногының дамуын ынталандыру;
      төлем аспаптарын пайдалану тәртібiн реттейтiн нормативтiк құқықтық базаны одан әрi жетiлдіру;
      мемлекеттiк емес бағалы қағаздар секторын дамыту;
      Алматы қаласындағы Бағалы қағаздардың орталық депозитарийiнің
және Қазақстандық банкаралық есептемелер орталығының үзбей жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету жөнінде шаралар қабылданатын болады.
      2004 жылдан бастап ипотекалық кредиттеу тетiктерiн пайдалана отырып жаппай тұрғын үй салуды өрiстету жоспарлануда.
      Қаржылық лизинг тетiктерiн дамыту үшiн коммуналдық мемлекеттік кәсiпорын нысанында қалалық қаржы компаниясын құру жоспарлануда.

      3.8. Сауданы дамыту
      Сыртқы сауда
      Басымдықтары:
      Кәсiпорындар мен ұйымдардың экспортқа бағдарлануын ынталандыру;
      Елдің сауда теңгерiмін жақсарту мақсатында қала кәсiпорындарының өнiмдердi өткiзудiң жаңа рыноктарын игеруi, экспорт географиясын кеңейту үшін жағдайлар жасау;
      сапалы бәсекеге қабiлеттi, жоғары дәрежелi өңдеу өнiмдерiн әкетуге экспорттық жеткiзiлімдерді қайта бағдарлау;
      халықаралық коммерциялық қызметтің алдыңғы қатарлы технологиялардын енгiзу.
      Шешу жолдары
      Әлемдiк рыноктың қазiргi конъюнктурасын зерделеу және бәсекеге қабiлеттi өндiрiстерді дамыту мақсатында қала кәсiпорындары мен ұйымдарының маркетингтiк қызметтерiн дамытуға зор
көңіл бөлiнетiн болады.
      Аймақтағы экономикалық ахуалдың өзгерiстерiн ескере отырып және Қазақстанның ТМД мен ЕурАзЭЫ елдерiмен қабылдаған мiндеттемелерi шеңберiнде сыртқы сауда қызметiн тарифтік және тарифтiк емес реттеудiң қолданылатын шараларын қайта қарауға бастама жасалатын болады.
      Ұлы Жiбек жолы трассасында халықаралық көтерме рынок құру, сондай-ақ Кабул қаласында қала кәсіпорындары шығаратын өнімдердi,  орнатылмаған және босатылатын жабдықтарды сату үшін "Алматы" сауда үйін құру мәселесiн қарау ұйғарылады.
      Қала кәсiпорындарына халықаралық көрмелерге және тауарлар мен қызметтер көрсету жәрмеңкелерiне белсенді қатысуға жәрдем көрсетiледі, сондай-ақ дайын өнімдердiң және өнiмдер мен қызметтеp көpceту дәстүрлi емес түрлерінің экспортын ұлғайту жағына экспорт құрылымын әртараптандыруды ынталандыру жөнiнде жұмыс жүргізiледi. 
      Өнiмдерi контрабандалық әкелудi жою мақсатында қаланың кеден қызметінің жұмысын жетілдіру және жаңғырту жалғастырылады.
      Қалалық экспорттаушы кәсіпорындарды сақтандыру және кредиттеу
жүйесін құру көзделеді.
      Интернет-сауданы белсенді енгiзу орта және майда кәсiпорындардың сыртқы рыноктарға шығу мүмкiндiгiн ұлғайтады.
      Ішкi сауда
      Басымдықтары:
      рынокты отандық өндірiс өнімдерімен толтыру;
      қаланың азық-түлiктiк қауіпсiздігін қамтамасыз ету;
      ұсынылатын қызметтер көрсетудің сапасы жақсарту;
      сауда саласында құрылымдық қайта құрулар жүргiзу;
      саудалау-сатып алу қызметiнің жүйесiн жетiлдiру;
      көтерме және бөлшек сауданың материалдық-техникалық базасын ұтымды дамыту, оны аумақтық орналастыруды оңтайландыру.
      Шешу жолдары
      Қаланың азық-түлiктiк қауіпсiздiгін қамтамасыз ету мiндетін мыналардың:
      ауыл шаруашылығы өнiмдерін өнеркәсiптiк өңдеу көлемдерiн өсiру;
      ішкі рынокты сапасыз өнiмдерден қорғау жөнiндегі шараларды күшейту;
      оларды тұрақтандыру және сауда рыноктарындағы бәсекелестiктi дамытуға жәрдемдесу мақсатында азық-түлік тауарларына бағалардың негiзсiз өсуін бағалауды қамтамасыз ету есебiнен шешу жоспарланып отыр.
      өндiрiс пен сату көлемдерін ұлғайту есебінен өндiрiстiк және сауда қызметін сұранысты кеңейтуге бағдарлайтын сауда-өнеркәсіп топтарын қалыптастыру процесi дамитын болады.
      Көтерме сауда құрылымы:
      меншiк құқығын көтерме буынға көшiрумен сатып алу-өткiзу операцияларының толық кешенiн жүзеге асыратын кәсiпорындар;
      өз қызметiнде тауарға меншiк құқығының оларға өтуiн пайдаланбайтын делдал көтерме құрылымдар (брокер кәсіпорындар, сауда агенттерi, комиссионерлер және c.c.);
      тауарлардың көтерме айналымын (жәрмеңкелер, тауар биржалары, көтерме рыноктар) ұйымдастыру жөнiндегі қызметтердi көрсететiн шаруашылық жүргiзушi субъектілер негiзiнде дамитын болады.
      Көтерме сауда кәсіпорындарының желiсi шағын кәсiпорындармен белсенді түрде өзара iс-қимыл жасайды және олар үшін неғұрлым нақты
және тиiмдi әрiптес болып табылады.
      Бөлшек сауда кәсiпорындарының желiсi сауда қызметiн көpceтудің алуан түрлi нысандарын: сауда орталықтарын, супермаркеттер, өзiне-өзi қызмет көрсету дүкендерiн, дүкен-қоймаларды, арнайы бөлiнген жерлерде ұйымдастырылатын көше жәрмеңкелерiн жеке базарларды, бөлшек сауда автоматтарын, интернет-дүкендердi icкe қосатын болады.
      Алматы қаласының әкiмдігi елімiздің қолданыстағы заңнамасының және әлемдiк тәжiрибенің ережелерiн ескере отырып, мыналар:
      отандық тауар өндірушiлерді қолдау негiзінде iшкi рынокты қорғау және кеңейту;
      тауар қозғалысының тұрақты жүйесiн қамтамасыз ететiн және монополизм көрiнісі мүмкiндiгiнің алдын алатын бәсекелес ортаны қалыптастыру;
      сатылатын тауарлардың сапасын, қызмет көрсетудің жоғары деңгейiн және тұтынушылардың мүдделерi мен құқықтарын қорғауды қамтамасыз ету ұстанымын тұтыну рыногын бақылауды жүзеге асыру жөнiндегi шараларды қабылдайтын болады.
      Қаланың барлық рыноктарын жаңғырту, оларды су қашыртқы мен кәрiз жүйесiне қосу санитарлық-ветеринарлық сараптаманы қазiргі заманғы зертханалармен жабдықтау жөнiндегi жұмысты аяқтау жоспарланып отыр.

      3.9. Салықтар және бюджет
      Салықтар
      Басымдықтары:
      Салықтар мен бюджетке төленетiн төлемдердi жинауды тұрақты үдету;
      салықтық әкiмшіліктендіруді жақсарту;
      қаланы әлеуметтiк-экономикалық дамытумен салықтық pеттеу тетiктерiн жетілдіру;
      мемлекет пен салық төлеушiлер мүдделерінің оңтайлы үндесуiн қамтамасыз ету мәселелерiнде жергілiктi билік органының рөлiн күшейту.
      Шешу жолдары
      Салықтар мен бюджетке төленетiн төлeмдердi жинауды жақсарту мақсатында:
      электрондық бақылау мен аудиттің ақпарат жүйелерiн енгiзу арқылы салықтық және кедендiк әкiмшiлiктендiрудi автоматтандыру мен
ықпалдастырудың негiзгi процестерiн аяқтау;
      кәсiпкерлік қызмет субъектiлерiн толық есепке алуды жүзеге асыру салық органдарының республикалық көлiк ұйымдарымен өзара iс-қимыл жасауы бойынша шаралар әзiрлеу және iске асыру арқылы тасымалданатын жүктерге салық салынуын бақылауды жетілдiру;
      шығындардың нақтылығын растау мақсатында залалды кәсiпорындардың қаржы-шаруашылық қызметiне уақытылы тексерiстер жүргiзу көзделедi.
      Мұнай өнiмдерi рыногында бақылауды қатайту мақсатында:
      қалаға әкелінетiн мұнай өнiмдерi көлемiнің сатылуын бақылау тетiктерін жетілдіpу;
      МҚС-ның (АЗС), жанар-жағар май материалдарын сақтау жөнiндегі
көтерме базалардың, қоймалардың, темiр жолдың тұйықталған басының орналасуы туралы мәлiметтердi қамтитын экономикалық карталар жасау
көзделеді.
      Бюджет
      Басымдықтары:
      перспективалық жоспарлау және бюджеттi атқару процестерiнің тиiмдiлігiн арттыру;
      қаланы әлеуметтiк-экономикалық дамытумен бюджеттiк реттеу тетiктерiн дамыту;
      бюджеттiк әкімшiлiктендіруді жақсарту;
      бюджетаралық қатынастардың әділдiгi мен теңгерімдiлігін қамтамасыз ету кезiнде бюджеттiң функционалдық мүмкiндiктерiн кеңейту.
      Шешу жолдары
      Бюджеттiк бағдарламалаудың перспективалық әдістерiн енгiзу, стратегиялық, индикативтiк және бюджеттiк жоспарлаудың үйлестiрiлуiн қамтамасыз ету жөнiндегі шаралар көзделедi.
      Бiрiншi кезектi тәртіппен және толық көлемде қызметтің басым түрлерiн қаржыландыруды мынадай:
      кедейлiк пен жұмыссыздықты төмендету бағдарламаларын iске асыру;
      экономиканың нақты секторын және, бiрiншi кезекте, шағын бизнес саласындағы басым инвестициялық жобаларды, өнеркәсiптi кредиттеу;
      технологиялық парктерді құру және дамыту;
      бизнес-инкубаторлар, жаңа технологиялардың инкубаторларын, лизингтiк компаниялар, маркетингтік орталықтар құру және оларды
дамыту;
      туризмді дамытудың аймақаралық бағдарламаларын iске асыру;
      қала тұрғындары мен қала қонақтары қауіпсiздiгiнiң жоғары деңгейiн қамтамасыз ету жөнiндегi iс-шараларды iске асыру, әртүрлi бизнес және тұрмыстық сервистi дамыту;
      қала салудың Бас жоспарына сәйкес жобалау-жоспарлау жұмыстарын жүзеге асыру;
      табиғи апаттарға үнемi дайындықты қамтамасыз ету және төтенше жағдайларды жою жөнiндегi бағдарламаларды қаржыландыру;
      шеткерi аймақты ескере отырып, көлiктiк және инженерлiк инфрақұрылымды дамыту, бiлiм беру, денсаулық сақтау, әлеуметтiк қорғау, қоршаған ортаны қорғау, мәдениет саласындағы бағдарламаларды толық көлемде қаржыландыру бағыттары бойынша қамтамасыз ету жоспарланып отыр.
      Бюджет қаражатын пайдаланудың тиiмдiлiгiн арттыру және бюджеттің анықтығын қамтамасыз ету:
      республиканы және қаланы дамытудың ұзақ мерзiмдi мақсаттары мен басымдықтарына сәйкес бюджет қаражатын пайдалану саясатын жүргiзу;
      түсiмдердiң бюджетке уақтылы түсуiне жүйелi талдау жүргізу және олардың түсуiнiң төмендеу фактiсiне уақтылы ден қою, кiрiстердi жұмылдыру тетігiн жетілдіру;
      оларды мақсатсыз пайдаланған жағдайда, қаржыландыруды тоқтата
тұру немесе бөлiнген бюджет қаражатын қайтарып алу практикасын дамыту;
      қаржылық есептер мен қаржы ресурстарының қозғалысы туралы ақпаратты БАҚ-та жариялау арқылы бюджеттік қаржыландырудың ашықтығы
мен анықтығын қамтамасыз ету, атқарушы органдардың бюджеттiк қызметiнің тиімділігін тәуелсiз бағалауды жүргiзу есебiнен қол жеткiзiлетiн болады.

      3.10. Мемлекеттiк активтерді басқару
      Басымдықтар:
      қаланың аумағындағы коммуналдық меншiк мүлкiнiң тиiмдi пайдаланылуы мен сақталуын арттыру;
      мемлекеттiк активтерді тиiмдi басқару есебiнен қаланың бюджетiне қосымша қаржы ресурстарын тарту;
      коммуналдық меншiктi қаланың тұрақты қайта өндiру жүйесi ретiнде дамыту;
      мемлекеттiк активтер мониторингiнің қолданысты жүйесiн құру.
      Шешу жолдары
      Мемлекеттiк активтердi басқару жүйесiнiң тиiмдiлiгiн арттыру мақсатында:
      қаланың аумағында жылжымайтын мүлкi бар шаруашылық жүргiзуші субъектiлердiң тұрғын үй емес қызметтiк үй-жайларын толық түгендеу мен тiркеудi жүргізу;
      мемлекеттiк тұрғын үй емес қордың бiрыңғай ақпараттық дерекқорын оны республикалық меншiкке жататын мүлiкке және оған бұрынғы "иесiз" объектiлерді енгiзе отырып, коммуналдық меншiкке жататын мүлiкке дәл бөле отырып құру;
      бұрын жекешелендіруге жатқызылмаған не өткен кезеңдерде жекешелендірiлмеген мемлекеттiк кәсiпорындардың, мекемелер мен акционерлік қоғамдардың бiр бөлiгiн жекешелендіру процесiне кезең-кезеңмен енгiзу тәртібiн әзiрлеу;
      коммуналдық меншiктегі үй-жайларды мүліктік жалға бepу мәселелерінде тарифтiк саясатты жетiлдiру;
      коммуналдық меншiк объектілерiн кепілдi қамтамасыз ету ретінде пайдалану практикасын кеңейту;
      экономикалық қауіпсiздiктi қамтамасыз ету және қала экономикасын қарқынды дамыту мақсатында стратегиялық салаларда жекешелендірiлген кәсіпорындар мен ұйымдарды басқару мониторингiн ұйымдастыру;
      кәсiпорындар мен акционерлiк қоғамдарды оңтайландыру мақсатында олардың әкiмшiлiк шығыстарының мониторингiн жүргiзу;
      кәсiпорындардың шаруашылық қызметiнiң ағымдағы және перспективалы жоспарларын орындауына оның iшiнде жергiлiктi бюджетке акционерлiк қоғамдардың дивидендтерiн және кәсiпорындардың
таза табысының бiр бөлiгiн аударуына бақылауды жүзеге асыру;
      коммуналдық меншiктi, оның iшiнде мүлiктiк жалға берiлетiн мемлекеттiк тұрғын үй емес қорды жүйелi есепке алуды қамтамасыз ету, сондай-ақ коммуналдық меншiк объектiлерiн мүлiктiк жалға беру ережесiнiң сақталуын бақылау.
      Перспективада коммуналдық меншiктің рөлі қаланың әлеуметтiк-экономикалық жүйесiнiң тұрақты қайта өндірiлген негiзi ретінде артады. Осыған байланысты, коммуналдық меншiк объектiлерін,
олардың ағымдағы және перспективалы қаржылық мүмкiндiктерiн бiрнеше
топтарға бөлу шартымен жіктеу жүргiзу болжанып отыр.

      3.11 Қоршаған ортаның ахуалын жақсарту
      Басымдықтар:
      қоршаған орта мониторингi жүйесiн жетілдiру;
      автомобиль көлiгiнен зиянды заттардың тастандыларын төмендету
жөнінде шаралар қабылдау;
      қаланың су қоймаларын сауықтыру;
      өндірiс қалдықтарын басқару және тұтыну жүйесiн жетілдіру;
      қаланы көгалдандырудың бірыңғай жүйесiн жасау;
      қоршаған орта ахуалының сапалы көрсеткіштерiн жақсартуға қол
жеткiзу.
      Шешу жолдары
      Қаланың жоғары сейсмикалық және сел қаупi ауданында орналасқанын ескере отырып, экологиялық саясатты жүргiзу мемлекеттiк мониторингі жүйесiнің негiзінде қоршаған ортаның ахуалы
туралы дұрыс және жедел ақпаратқа негiзделуі тиiс.
      Алматы қаласының қоршаған ортасының ластану мониторингі бойынша жұмыстарды қамтамасыз ету мақсатында:
      атмосфералық ауаның ластануын қадағалау пункттерiн қалпына келтiру және жаңғырту;
      қоршаған ортаның ластану мониторингiнің автоматтандырылған
жүйесiн құру;
      ISO 14000 сериялы халықаралық стандарттарға сәйкес қоршаған ортаны қорғауды басқару жүйесiн енгiзу;
      жер бетi және жер асты сулары мониторингінiң мемлекеттік жүйесiн қалпына келтіру;
      мұздықтар аймағынан бастап, барлық жоғары деңгейлердегi су ағындарын тiркейтiн гидрологиялық бекеттердi ашу;
      сейсмологиялық қадағалаудың аймақтық желiсiнің станцияларын орналастырудың тығыздығын арттыру;
      көшкін процестерiнiң мониторингін ұйымдастыру жөнiндегi шаралар қабылданатын болады.
      Автомобиль көлiгiнен зиянды тастандыларды төмендету мақсатында:
      автокөлiк құралдарын улы газдардағы зиянды заттарды төмендету құрылғыларымен кезең-кезеңмен жарақтандыру;
      автомобильдiк қоғамдық автокөлікті электр көлiгiмен барынша ауыстыру мүмкіндігі жоспарланып отыр.
      Қаланың су ресурстарының ахуалын жақсарту мақсатында:
      Үлкен Алматы арнасының ернеуін тазартуды жүргiзу және оны көгалдандыру;
      гидрогеологиялық, инженерлiк-геологиялық, сейсмикалық және санитарлық сипаттамаларды ескере отырып, Алматы кен орнының жер асты суларының жарып шығу аймағын кешенді зерттеудi жүргiзу көзделіп отыр.
      Әуе ағындарын өткiзудiң экологиялық дәлiзiнiң рөлiн орындайтын табиғи-ландшафты қаңқаның кеңiстiктi үздiксiздігін дамыту мақсатында:
      қаланың табиғи-экологиялық қаңқасын дамытудың Бас жоспарын әзiрлеу есебiнен қаланы көгалдандыруды жақсарту;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтар салу және оларды қайта жаңарту жобаларын ("XXI ғасыр" дендропаркi, "Медеу" паркi, Бауман  тоғайы мен басқа да объектiлер) iске асыру жөнiндегі шараларды қабылдау көзделіп отыр.
       Өндірiстік және тұрмыстық қалдықтардың экологияға керi әсерiн төмендету және кәдеге жарату мақсатында:
       Алматы қаласындағы қалдықтарды жинау, шығарып тастау және iшiнара қайта өңдеу жөнiндегi кешенді бағдарламаны iске асыру есебiнен қатты қалдықтарды eceпкe алу мен басқарудың тұрақты жүйесiн құру;
      полигондар, оның ішінде Алматы қаласы мен Алматы облысының улы қалдықтарын көму жөнiндегi полигондар салуды жүзеге асыру және өндiрiстің улы қалдықтарын басқару жүйесiн ұйымдастыру;
      қаланың кәсiпорындарында қауiптi заттарды қауiпсiз пайдалану жөнiндегі iс-шараларды әзiрлеу және жүзеге асыру жоспарланып отыр.

      3.12. Бағдарламаны бейiндiк және ақпараттық қамтамасыз
            ату
      Басымдықтар:
      Алматы қаласын кeшeнді дамытуды идеологиялық және ақпараттық-құқықтыҚ қамтамасыз ету саласында мақсатты және атаулы бейіндік акциялар, жобалар ұйымдастыру және жүргiзу;
      Алматы қаласының экономикалық басымдықтарын ғаламдандыру саласында көрнекi пилоттық және инновациялық жобаларды әзiрлеу;
      сыртқы экономикалық қызметті әртараптандыру.
      Шешу жолдары
      Бейінді қалыптастыру жөніндегi жобалар континентальды маңызы бар мегаполистi дамытудың жаңа идеологиясы туралы мақалалар топтамасын республикалық және шетелдік басылымдарда, Интернет желiсiнде жариялау, ғылыми-практикалық симпозиумдар мен семинарлар,
коммерциялық-инвестициялық жобалардың тұсаукесерлерін, Алматы қаласын дамытудың проблемалары мен перспективалы бағыттары бойынша қоғамдық талқылаулар ұйымдастыру және өткiзу жолымен iске асырылатын болады.
      Мақсатты және инновациялық жобаларды әзiрлеу үшiн қаланың кәсiпорындарын экономикалық және техникалық зерттеулердi жақын және
алыс шетелдердің ғалымдары мен iскер топтары өкiлдерiнің қатысуымен
жүзеге асыру болжанып отыр.
      Алматы қаласының сыртқы экономикалық қызметiн әртараптандыру, ұстанымын нығайту шеңберiнде әлемдiк және аймақтық рыноктарда қазақстандық тауарларды кеңейтуде және Оңтүстік Шығыс Азия, Орталық
Азия аймағы, Таяу Шығыс елдерiне жылжытуда Қытайдың арнайы экономикалық аймақтарын пайдалану, Алматы қаласының экономикасына және инфрақұрылымына "портфельді" инвестицияларды тарту мақсатында
халықаралық семинар, инвестициялық саммиттер өткiзу болжанып отыр.
      Инновациялық жобаларды iске асыру үшiн жағдайлар және ынталандыратын режимдер жасау, қаланың ақпараттық ресурстарын басқарудың ақпараттық жүйесін құруға жәрдемдесу болжанып отыр.
      Қазақстан Республикасының халықаралық конгрестер, талқылаулар, фестивальдар, конкурстар, спорттық-бұқаралық акциялар енгізу арқылы қоғамның әртүрлi таптарының үйлесiмдi тiршiлiк етуi және рухани қоғамдастығы жөнiндегі бiрегей тәжiрибесiн насихаттауға
көңіл бөлiнетiн болады.
      Жаңа ақпараттық технологияларды қолданудың негiзiнде Алматы қаласының Бiрыңғай ақпараттық кеңістiгiн құру арқылы муниципальды менеджменттi едәуір жетілдіру көзделеді.

      3.13. Бағдарламаны iске асыру тетiгі
      Бағдарламаны iске асыру оны iске асыру жөніндегi Іс-шаралар жоспары арқылы жүзеге асырылатын болады, ол Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңдарының талаптарын, яғни әзiрленетiн бағдарламалардың орташа мерзiмдi жоспарлауды ескере отырып, шартты түрде бөлінген: 2003-2005 және 2006-2010 жылдарға арналған үш кезең әзiрленетiн және оны Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтетiн болады.
      Iс-шаралар жоспары қаланы дамытудың әрбiр сатысының сапалық ерекшелiмдерiн сипаттайтын және Бағдарламаның барлық ережелерiн iске асыруды көздейтін болады. Оларда әрбiр iс-шара бойынша нақтылы
орындаушылар және iске асыру мерзiмдерi, сондай-ақ болжанып отырған
көлем мен жылдар бойынша қаржыландыру көздерi белгiленетiн болады.
      Iс-шаралардың кешендiлігi қызметтi барынша үйлестiретiн және мақсатқа бағытталған және келiсiлген iс-қимылдарды қамтамасыз ету жөніндегi орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың мүмкіндiктерiн Алматы қаласының тыныс-тiршілігі жүйесін дамытудың барлық бағыттары бойынша шоғырландыруға мүмкіндiк береді.
       Алматы қаласының әкімдігі жоспарлар iс-шараларының орындалу
және бағдарламаның жоспарлы көрсеткiштеріне (индикаторларына) қол жеткiзу барысын бақылау жасау аралы Мемлекеттiк бағдарламаны iске асырудың тиімділігінің тұрақты мониторингі және оны бағалауды жүзеге
асыратын болады.

      4. Қажетті ресурстар мен қаржыландырудың көздері

      Алматы қаласын iске асырудың 2003-2010 жылдарға арналған мемлекет бағдарламасын iске асыруға республикалық, жергiлiктi бюджеттердiң және халықтың қаражаты, халықаралық экономикалық ұйымдардың гранттары, шетелдiк және отандық инвестициялар пайдаланылатын болады. Бюджеттiк қаражатты қоса алғанда инвестициялық ресурстарға жалпы қажеттiлік 700 миллиардтан астам теңгенi құрайды, оның ішінде 2003-2005 жылдарға - 230 млрд. теңге.
      Дамыту бағдарламалары бойынша iс-шараларды iске асыруға 2003 жылы мемлекеттік бюджетте 8630,6 млн. теңге көзделуде, оның ішінде республикалық бюджеттен 4706 млн. теңге, жергiлiктi бюджеттен 3924,8 млн. теңге. Келесi жылдарға арналған нақтылы қаржыландыру көлемі қаржылық мүмкіндіктерді ескере отырып, кезектi қаржы жылына арналған pecпубликалық бюджеттi және Алматы қаласының бюджетiн қалыптастыру кезiнде айқындалатын болады.

      5. Бағдарламаны іске асырудан күтілетін нәтижелер

      Бағдарламаны iске асыру қаланың қаржылық, өндiрiстiк, кадр,  ғылыми және мәдени әлеуетiн бар мүмкiндiгiнше пайдалану үшiн жағдайлар жасауға және осының негiзінде мегаполис пен оған жапсарлас елді мекендер халқының өмiр  cүpу деңгейi мен сапасын арттыруға ықпал етуі тиiс.
      Жаңа қаржы институттарының дамуымен, қаланың тiршiлiк ету жүйесiнiң тиiмдi жұмыс iстеуін қамтамасыз етумен коммуналдық меншiктi басқару процесiне жаңа технологиялар енгiзумен қалада қалалық шаруашылықты дамыту мен халықтың әлеуметтiк қорғалуын арттыруды қаржыландырудың сенiмдi көздерi пайда болады.
      Өнеркәсіптiк өндірiстің құрылымы өзгереді, онда шағын кәсiпорындардың үлесiне 2010 жылға қалада шығарылатын барлық өнiмнің 40,9%-i келетiн болады.
      Химия, мұнай, тау-кен-металлургиялық кәсiпорындар үшiн жабдықтар, автомобильдер, электроника қосалқы бөлшектер, жоғары технологияларды қолдана отырып, жоғары сапалы медициналық препараттар өндіру басым даму алады. Алматы қаласының инновациялық тәжiрибесi республиканың басқа аймақтарында ғылыми-техникалық прогрестi дамытуға ықпал ететiн болады.
      Жүргiзiлiп отырған өнеркәсiптiк саясаттың нәтижесi бар өндірiстік қорларды олардың бiр бөлiгiн шағын бизнес саласына беру және ғылымды қажетсiнетiн өнімді шығаруға бағдарланған басым өндiрiстердi талғамалы қолдау және жергiлiктi шикізат пен материалды неғұрлым терең өңдеу арқылы тиiмдi пайдалану болады. Өнеркәсiптiк өндірiстің көлемi 2010 жылы 2002 жылмен салыстырғанда 68,4%-ке артады.
      Шағын және орта бизнестi дамыту саласында бағдарды инновациялық технологияларды белсендi енгiзуге ауыстыру, қала iрi және ұсақ кәсiпорындары кооперацияларының әр түрлерiн қызметтің барлық салаларында кеңінен қолдану көзделiп отыр.
      Жоғары деңгейлi қайта өңдеу өнiмiнің экспорты отандық сапалы шикiзат өнiмiмен молықтыру есебiнен едәуір артады, шикiзат импортына тәуелдiлiктi төмендету көзделуде.
      Қаланың жалпы сәулет-құрылыс кейпi қаланың тарихи бөлiгiн сақтай отырып қалыптасатын, жаңа шағын аудандар салынатын болады, жолдардың көлiк ағынымен жүктелуi төмендетіледi. Қаладағы экологиялық ахуал едәуiр жақсарады.
       Қаланың энергетикалық теңгерiмiне экологиялық таза  ресурстарды енгiзу, ресурс жинақтайтын технологияларды енгiзу энергетикалық кешеннiң тұрақты жұмысын қамтамасыз етуге, энергетиканың қоршаған ортаға зиянды әсерiн қысқартуға мүмкіндік береді, бұл қаладағы энергетикалық қауырттылығы толығымен жоюға мүмкiндiк береді.
      Автокөліктің қаланың экологиясына керi әсерi қысқарады, метрополитеннің бiрінші кезегi iске қосылатын болады.
      Салық салынатын базаның өсуі және салық әкiмшiлiгiн жүргiзудің жақсаруы қаланың бiріктiрілген бюджетiне салықтардың алуын 2010 жылы 1,7 есе ұлғайтуға мүмкіндiк береді. Салықтар құрылымында шағын бизнестен түсетiн қаражаттың үлесі едәуір артады.
      Алдын алу бағытын алатын денсаулық сақтау мекемелерінiң желiсi толығымен сақталатын және одан әрi даму алатын болады. Халықтың медициналық-демографиялық ахуалы мен денсаулығы көрсеткіштерi тұрақтанатын, ал содан кейiн жақсаратын болады.
      Қаланың мәдени және спорт инфрақұрылымын одан әрi дамыту орын
алады, оның республика азаматтарын сауықтыруға және жаңа спорттық жетiстiктердi қамтамасыз етуге ықпал ететiн спортты дамытудағы рөлi
артады.
      Алматы қаласы рөлінің елiмiздің iрi қаржы, ғылыми, бiлiм беру,
мәдени және туристiк орталығы ретiнде артуы қала экономикасы құрылымының едәуір өзгеруіне әкеп соғады. Осы кезеңде сауда, көлік,
коммуналдық шаруашылық, байланыс, ойын-сауық индустриясы, туризм және халыққа көрсетілетін басқа да қызметтер ерекше қарқынмен дамитын болады. Осы салалардың жедел дамуы, өндірiстiк саладағы шағын кәсіпкерліктi мемлекеттiк қолдаумен қатар, iс жүзiнде халықтың жұмыспен қамтылу проблемасын шешеді. Тұтастай алғанда, қалада 80 мыңнан астам жаңа жұмыс орындары ашылатын болады.
      Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын сәттi iске асыру қуатты мультипликациялық
әсер есебiнен елдің барлығының дамуына және гүлденуiне ықпал етуі тиiс.
      Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын iске асырудың жоспарланып отырған индикаторлары 3-кестеде көрсетiлген.

3-кесте          

      Алматы қаласын дамытудың 2003-2010 жылдарға арналған
     мемлекеттік бағдарламасын iске асырудың индикаторлары

____________________________________________________________
  Көрсеткіштер      2001ж    2002ж.    2003ж.   2004ж.     2005ж.
____________________________________________________________
Халықтың жан       43602    467727    47089     50370    538410
басына шаққандағы    5         6        6         6        4
ЖIӨ теңгемен

Өнеркәсіптік өнiм   122,9    111,9     107     107,1    107,9
көлемiнiң өсу         
қарқыны, өткен
жылға %-пен

ІЕК-де шағын бизнес  16,8    19,6      21,8     24,9      34,2
субъектілерi
өндірген өнiм мен

таблицаның жалғасы:

Көрсеткіштер      2006ж  2007ж. 2008ж.  2009ж   2010ж.    2010.
                                                         2002ж.-ға
                                                          %-пен

Халықтың жан      57632   61725  66067  707686  75739     162
басына шаққандағы   0       7      5              4
ЖIӨ теңгемен

Өнеркәсіптік өнiм  107    106,5   106,3  106,2   106,    168,4
көлемiнiң өсу
қарқыны, өткен
жылға %-пен

ІЕК-де шағын бизнес 35,8   37,2    38,8   39,5   40,9
субъектілерi
өндірген өнiм мен

О проекте Указа Президента Республики Казахстан "О Государственной программе развития города Алматы на 2003-2010 годы"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 29 декабря 2002 года N 1409

      Правительство Республики Казахстан постановляет:
      Внести на рассмотрение Президента Республики Казахстан проект Указа Президента Республики Казахстан "О Государственной программе развития города Алматы на 2003-2010 годы".

      Премьер-Министр
      Республики Казахстан

Проект

   Указ Президента Республики Казахстан   О Государственной программе развития
города Алматы на 2003-2010 годы

      В целях дальнейшего развития города Алматы и закрепления его позиций как культурного, научного, образовательного и финансового центра страны, в соответствии с Законом Республики Казахстан от 1 июля 1998 года "Об особом статусе города Алматы" постановляю:
      1. Утвердить прилагаемую Государственную программу развития города Алматы на 2003-2010 годы (далее - Программа).
      2. Правительству Республики Казахстан в месячный срок разработать и утвердить План мероприятий по реализации Программы на 2003-2005 годы (I - этап).
      3. Центральным и местным исполнительным органам:
      принять меры по реализации Программы;
      к 20 января и 20 июля по итогам полугодия представлять акиму города Алматы информацию о ходе выполнения Программы.
      4. Акиму города Алматы два раза в год до 1 февраля и до 1 августа по итогам полугодия представлять в Администрацию Президента Республики Казахстан и Правительству Республики Казахстан сводную аналитическую информацию о ходе реализации Программы.
      5. Контроль за исполнением Программы возложить на Администрацию Президента Республики Казахстан.
      6. Настоящий Указ вступает в силу со дня подписания.

      Президент
      Республики Казахстан

Утверждена           
Указом Президента       
Республики Казахстан      
"__"________ 2002 года     
      N _______  

        Государственная программа развития
города Алматы на 2003-2010 годы

Паспорт Программы

Наименование               Государственная программа развития
                           города Алматы на 2003-2010 годы

Основание для разработки   Поручение Президента Республики
                           Казахстан, данное на совещании 30 мая
                           2002 года "О задачах по развитию города
                           Алматы", протокол N 01-10.6

Разработчики               Министерство экономики и бюджетного
                           планирования Республики Казахстан,
                           акимат города Алматы

Цель                       Формирование нового облика города в
                           соответствии с его особым статусом, т.е.
                           города республиканского значения, и
                           закрепление позиций в качестве
                           финансового, научного, образовательного,
                           культурного и туристского центра
                           республики

Задачи                     создание целевой функционально-
                           отраслевой структуры экономики города и
                           его периферии;
                           создание организационно-экономических и
                           нормативных правовых условий для
                           нормального и стабильного
                           жизнеобеспечения города и прилегающих к
                           нему территорий;
                           создание современной инфраструктуры,
                           соответствующей особому статусу г.
                           Алматы;
                           развитие наукоемких производств и
                           инновационных технологий в отраслях
                           экономики;
                           сокращение масштабов бедности;
                           снижение уровня безработицы до
                           параметров, не представляющих угрозу
                           процессам обеспечения устойчивого
                           социально-экономического развития
                           страны, обеспечение занятости как
                           минимум одного члена каждой семьи;
                           налаживание тесных партнерских отношений
                           со странами мира с акцентом на рост
                           экспорта продукции высокой степени
                           переработки;
                           выработка комплекса организационных и
                           правовых мер по развитию туризма,
                           создание рентабельной и
                           конкурентоспособной индустрии туризма;
                           определение наиболее рациональных
                           градостроительных решений в соответствии
                           с Генеральным планом развития города,
                           способствующих его эффективному
                           функционированию и экономическому
                           воспроизводству;
                           повышение эффективности управления
                           государственными активами и объектами
                           жизнеобеспечения города;
                           улучшение экологической обстановки и
                           обеспечение постоянной готовности города
                           к возможным стихийным бедствиям и
                           природным катаклизмам;
                           поддержание имиджа города Алматы как
                           финансового, научного, образовательного,
                           культурного и туристского центра
                           республики

Срок реализации            2003-2010 годы
                           1 этап - 2003-2005 годы
                           2 этап - 2006-2010 годы

Необходимые ресурсы и      На реализацию Государственной программы
источники финансирования   развития города Алматы на 2003-2010 годы
                           будут использованы средства
                           республиканского, местного бюджетов и
                           населения, гранты международных
                           финансовых экономических организаций,
                           иностранные и отечественные инвестиции.
                           Общая потребность в инвестиционных
                           ресурсах, включая бюджетные средства,
                           составляет более 711 млрд. тенге, в том
                           числе на 2003-2005 годы - 230 млрд.
                           тенге.
                           На реализацию мероприятий по программам
                           развития в 2003 году в государственном
                           бюджете предусматривается 8630,8 млн.
                           тенге, в том числе из республиканского
                           бюджета 4706 млн. тенге, из местного
                           бюджета 3924,8 млн. тенге. Конкретные
                           объемы финансирования на последующие
                           годы будут определяться при формировании
                           республиканского бюджета и бюджета г.
                           Алматы на очередной финансовый год
                           исходя из финансовых возможностей.

Ожидаемые результаты       Реализация программы должна
                           способствовать созданию условий для
                           максимально возможного использования
                           финансового, производственного,
                           кадрового, научного и культурного
                           потенциала города, и на этой основе
                           повысить уровень и качество жизни
                           населения мегаполиса и прилегающих к
                           нему населенных пунктов.
                           Повышение роли города Алматы как
                           крупнейшего финансового, научного,
                           образовательного, культурного и
                           туристского центра страны приведет к
                           значительному изменению структуры
                           экономики города. Опережающими
                           темпами в этот период будут развиваться
                           торговля, транспорт, коммунальное
                           хозяйство, связь, индустрия развлечений,
                           туризм и другие услуги населению.
                           Ускоренное развитие этих отраслей,
                           наряду с государственной поддержкой
                           малого предпринимательства в
                           производственной сфере, практически
                           решит проблему занятости населения. В
                           целом в городе будет создано более 80
                           тыс. новых рабочих мест.
                           Успешная реализация Государственной
                           программы развития города Алматы на
                           2003-2010 годы должна способствовать
                           развитию и процветанию всей страны за
                           счет мощного мультипликативного эффекта.

Введение

      Государственная программа развития города Алматы на 2003-2010 годы разработана в соответствии с поручением Президента Республики Казахстан, данным на совещании 30 мая 2002 года "О задачах по развитию города Алматы", протокол N 01-10.6.
      Разработка ее вызвана необходимостью определения дальнейшей стратегии развития г. Алматы путем сохранения и дальнейшего наращивания имеющегося потенциала города во взаимосвязи с развитием его периферии и рекреационных окрестностей.
      Настоящая Программа развивает положения Концепции развития г. Алматы как регионального финансового центра, одобренной постановлением Правительства Республики Казахстан от 27 июля 2001 года N 1014.
      В настоящее время город находится в фазе стабильного экономического роста. Наращиваются объемы промышленного производства, инвестиций в капитальное строительство, ввода жилья, работ по благоустройству и озеленению, сбора налогов и платежей в бюджет.
      Вместе с тем динамичному развитию города препятствует ряд проблем, касающихся функционирования систем жизнеобеспечения города, развития транспортной инфраструктуры, вопросов градообразующего характера и некоторых других. На устранение их негативного влияния на социально-экономическое развитие города и частично республики направлена данная Программа.
      В ней предусматривается не только решение существующих проблем, но и закладывает основы, соответствующие общим контурам и потребностям развития города до 2010 года.
      В Программе определена совокупность экономических, социальных, организационных и технических мер, направленных на повышение уровня экономического развития и качества жизни, создание деловой, научной, культурной и туристской среды в г. Алматы.

1. Анализ современного состояния развития города Алматы

      1.1. Общая характеристика
      Регулирование деятельности города Алматы осуществляется на основе Закона Республики Казахстан "Об особом статусе города Алматы", который принят в целях гарантирования его эффективного развития.
      Город расположен у северного подножья Заилийского Алатау на конусе выноса междуречья Улькен - Алматы и Киши - Алматы. Самая северная точка Алматы имеет отметку 670 метров над уровнем моря, южная - 970 метров.
      По состоянию на 1 января 2002 года территория города составляет 287,6 кв. км., численность постоянного населения - 1136,1 тыс. человек, плотность населения - 3964 человека на 1 кв. км. Город состоит из 6 районов.
      В 2001 году на долю города Алматы приходилось 15,4 % валового внутреннего продукта республики, 5 % производства промышленной продукции, 10 % инвестиций в основной капитал, 40 % розничных торговых операций, 16,3 % внешнеторгового оборота.
      На территории города находится 75 % всех коммерческих банков республики, большинство частных компаний по управлению пенсионными активами, что предопределяет его роль как финансового центра страны.
      Иностранные инвестиции концентрируются, в основном, в наиболее доходных и быстро окупаемых сферах деятельности, таких как транспорт и связь, торговля, индустрия развлечений. Нарастающий интерес иностранных инвесторов к региону, свидетельствует о его большом нереализованном потенциале и инвестиционной привлекательности.
      Город играет значительную роль в формировании республиканского бюджета. По итогам 2001 года 25 % республиканского бюджета сформировано за счет налоговых поступлений от налогоплательщиков г. Алматы.
      Город Алматы, являясь финансовым, научным и культурным центром страны, имея высокую инвестиционную привлекательность и выполняя часть столичных функций, приобретает деловой имидж мегаполиса международного значения. В сити-менеджменте используются современные технологии управления и финансовые инструменты, проведены институциональные и структурные реформы в жилищно-коммунальной сфере, оптимизация и демонополизация систем жизнеобеспечения города.
      Алматы является крупнейшим транспортным узлом республики. В 2001 году на его транспортные артерии приходилось около пятой части всех автомобильных и третьей части воздушных перевозок республики.
      Алматы отличается развитой сетью учреждений науки, образования, здравоохранения, культуры, на его территории находятся посольства и представительства многих стран мира, крупные иностранные компании, штаб-квартиры большинства республиканских общественных объединений.
      В то же время в городе имеется опасность возникновения природных катаклизмов, так как он находится в зоне высокой сейсмической активности, присутствует опасность схода горных селевых потоков и затопления значительных территорий города, особенно в период таяния снегов и обильных дождей.

      1.2. Социальная сфера
      Демографическая ситуация
      В связи с переносом столицы вновь наблюдалось незначительное снижение населения города. По состоянию на 1 сентября 2002 года экономически активное население г. Алматы составляет 566,5 тыс. человек (49,6 %), 17 % - молодежь в возрасте от 15 до 24 лет, 14 % - пенсионеры.
      С 1999 года сложилось положительное сальдо естественного прироста населения. За 9 месяцев 2002 года оно возросло на 40,9 % и достигло 2457 человек. В сравнении с 1999 годом увеличилась рождаемость третьего и четвертого ребенка на 18 и 27 % соответственно. Коэффициент рождаемости на 1 октября 2002 года составил 13,4, смертности - 10,5 случаев на 1000 жителей.
      С 1998 года формируется положительное сальдо миграции, миграционный прирост колеблется в пределах 2300 - 4600 человек. Основным контингентом как прибывших, так и выбывших граждан являются лица в трудоспособном возрасте.
      Основной проблемой демографического развития является относительно высокий уровень смертности населения, а также заболеваемость социально-значимыми болезнями.
      Уровень жизни
      За 9 месяцев 2002 года среднемесячная зарплата по городу составила 27022 тенге, среднемесячный доход - 16200 тенге, что выше аналогичного показателя 2001 года, соответственно, на 18,3 и 19,1 %. При этом реальные доходы возросли на 10,7 %.
      Наблюдается снижение численности горожан, проживающих за чертой бедности и нуждающихся в социальной защите. Доля данной категории горожан в общей численности населения составляет 1,9 % (21,4 тыс. человек).
      Особенностью города является то, что 14 % всего населения находится в пенсионном возрасте. В 2001 году на социальные программы было израсходовано 1,8 млрд. тенге, с ростом к предыдущему году на 38,2 %. В 2002 году рост расходов на вышеназванные цели составит 38,8 % по отношению к 2001 году.
      Проблемы:
      значительная нагрузка на местный бюджет вследствие его социальной ориентации;
      высокий уровень реальной безработицы (9,5 % экономически активного населения не имеет постоянной работы).

      Здравоохранение
      На территории города действует 250 поликлиник и 57 больниц, из которых, соответственно, 41 и 49 находятся в государственной собственности.
      В последние годы проведена переориентация сети объектов здравоохранения в сторону развития амбулаторно-поликлинической помощи. Организованы уникальные по своей значимости медицинские организации - больница сестринского ухода, хоспис.
      С 1993 года сеть негосударственных организаций здравоохранения увеличилась в 18 раз. В 2001 году негосударственными организациями здравоохранения и частнопрактикующими врачами обеспечено 14,7 % объема амбулаторной и 4,8 % объема стационарной помощи населению города.
      Сеть аптечных организаций города составляет около 700 объектов. Расширен ассортимент лекарственных средств, бесплатно отпускаемых больным гражданам.
      Проблемы здравоохранения:
      недостаточная оснащенность медицинских учреждений необходимыми материально-техническими средствами, отсутствие единой системы их информационного обеспечения и взаимодействия;
      низкий уровень развития фармацевтической и медицинской промышленности;
      недостаточность обеспечения детей раннего возраста детским специализированным экологически чистым питанием.

      Образование
      Алматы является интеллектуальным и образовательным центром республики. Более 70 % населения города имеет высшее, среднее общее и среднее профессиональное образование. На территории города находится 153 детских дошкольных учреждения, свыше 230 государственных и частных общеобразовательных школ, 73 высших учебных заведения, 71 научная организация, из них 9 при высших учебных заведениях, а также 18 проектных организаций. На долю города приходится третья часть всех студентов страны.
      Созданы условия для организации предшкольной подготовки детей 5-6 летнего возраста.
      В системе среднего образования ежегодно на 3 - 5 % растет число учреждений с углубленным изучением предметов. В 90 школах открыты научные общества, в которых занимаются научно-поисковой работой 80 тыс. учащихся, что положительно сказывается на уровне их подготовленности.
      Основными проблемами в области образовании являются:
      неудовлетворительное материально-техническое состояние некоторых объектов и инженерных коммуникаций;
      перегруженность школ сверх установленных нормативов;
      недостаточное развитие системы преемственности всех уровней образования;
      недостаточный уровень подготовки квалифицированных рабочих кадров и специалистов в соответствии с потребностями рынка труда.

      Культура и спорт
      В г. Алматы сосредоточены ведущие театрально-концертные, музейные и библиотечные организации республики. Сеть объектов культуры состоит из 270 организаций различной формы собственности, в том числе 65 организаций находятся в государственной собственности.
      Завершена реконструкция здания театра оперы и балета им. Абая, который передан в коммунальную собственность города, проводится реконструкция кинотеатров. Переданы в коммунальную собственность Республиканский театр юного зрителя им. Н. Сац и Казахский государственный цирк.
      В Алматы находится 126 памятников архитектуры и монументального искусства, являющиеся историческим наследием республики и города.
      На территории Алматы находится 959 спортивных сооружений, 86 % всех объектов находятся в коммунальной собственности города. Каждый 4-ый житель региона вовлечен в занятия различными видами спорта.
      Построен ледовый дворец "Олимпикс", проведена реконструкция Дворца спорта и культуры им. Б. Шолака, высокогорного катка "Медеу", переданного в коммунальную собственность города.
      Проблемы развития культуры и спорта:
      неудовлетворительное материально-техническое состояние многих объектов культуры и спорта;
      отсутствие системы подготовки высокопрофессиональных спортсменов.

      1.3. Промышленность и энергетический комплекс
      Промышленность
      В 2002 году в структуре промышленного производства 91,9 % продукции приходится на обрабатывающую отрасль (37,5 % - на производство пищевых продуктов, 11,2 % - целлюлозно-бумажную промышленность и издательское дело, 17,0 % - машиностроительную отрасль, 12,3 % - металлургическую промышленность и выпуск металлоизделий), 8,1 % - производство и распределение электроэнергии, газа и воды.
      Промышленный сектор г. Алматы за 1996-2001 годы претерпел значительные изменения. Принимались меры по реорганизации неэффективных и простаивающих производств, проведению антидемпинговой и импортозамещающей политики, оказывалась поддержка малым формам хозяйствования. В результате с 1996 года наблюдается ежегодный прирост объемов производства (таблица 1). Число промышленных предприятий выросло за этот период в 3,5 раза, в том числе малых - в 4,6 раза.

Таблица 1     

Динамика объемов производства промышленной продукции

--------------------------------------------------------------
                        | 1998 г.| 1999 г.| 2000 г.|2001 г.|10 мес.
                        |        |        |        |       |2002 г.
------------------------|--------|--------|--------|-------|--------
Объем товарной продукции
промышленности - всего,
млн. тенге                59119     63857    82371   100795   90015

Темп роста, в % к
предыдущему году          105,9     105,2      127    122,9   109,4

Доля промышленного
производства г. Алматы
в общереспубликанском
объеме, %                   7,1       5,6      4,6      5,1     4,9
--------------------------------------------------------------------

      Крупными  и  средними  предприятиями  внедряются  и   сертифицируются системы качества, соответствующие международным стандартам ИСО серии 9000.
      В тоже время, на конец 2001 года в текстильной и швейной промышленности мощности по производству хлопчатобумажной пряжи использованы всего на 7,7 %, хлопчатобумажной ткани - на 9,4 %, ковров и ковровых изделий - на 20,6 %, обуви кожаной - на 11,7 %. Потребность населения г. Алматы за счет собственного производства удовлетворяется: по тканям хлопчатобумажным - на 16 %, трикотажным изделиям - на 1 %, обуви - на 6,9 %.
      В производстве станков металлорежущих, стиральных машин, оборудования и запчастей для сельскохозяйственных машин, автомобилей для перевозки 10-ти и более пассажиров, прицепов и полуприцепов, автомобилей грузовых и специализированных мощности используются на 10-40%.
      Имеется значительная недозагрузка производственных фондов в мебельной промышленности.
      Основными проблемами являются:
      высокая доля физически изношенных и морально устаревших производств и технологий;
      недостаточная развитость кооперационных связей;
      наличие бездействующих производственных мощностей;
      слабая связь промышленного сектора с научно-технической и финансовой сферой;
      недоступность финансовых ресурсов и недостаточная обеспеченность производственными фондами.

      Энергетический комплекс
      Энергетический комплекс города состоит из 3-х автономных зон теплоснабжения:
      1) зона централизованного теплоснабжения Центральной и Западной частей города (зона теплофикации), на 80 % обеспечиваемая теплом от ТЭЦ-1, ТЭЦ-2 и котельных Западного теплового комплекса (ЗТК), на 20 % - местными котельными и автономными системами отопления (АСО);
      2) зона теплоснабжения Северной части города, 85% теплопотребления обеспечивается от местных котельных и АСО, 15 % - Северо-Восточным тепловым комплексом (СВТК). ТЭЦ-3 обеспечивает теплом пос. Энергетический;
      3) зона централизованного теплоснабжения Южной части города на 80 % обеспечивается теплом от районных котельных "Орбита" (РКО), Юго-Восточной (ЮВРК), на 20% - от местных котельных и АСО.
      Производителем электро- и теплоэнергии для нужд города является ЗАО "АПК" (85 %), АО "Алматытеплокоммунэнерго" (12 %), СВТК (3 %).
      Основными проблемами в энергообеспечении являются:
      высокий моральный и физический износ оборудования тепло- и электроснабжающих организаций (ТЭЦ - 1,3 - 59 %, ТЭЦ-2 - 25 %, ЗТК - 19 %, Капчагайская ГЭС - 23 %, Каскад ГЭС - 75 %, РКТ - 40 %, АРЭК - 33 %, ГЭРС -30 %);
      физический износ 40 % тепло- и 34,6 % электросетей;
      высокие потери в электрических и тепловых сетях из-за морального и физического износа большей части оборудования;
      превышение в 2 раза норматива предельно допустимых выбросов вредных веществ в атмосферу от тепловых станций энергосистемы.

      Наука и инновационная деятельность
      В г. Алматы имеется значительный потенциал для ускоренного развития, внедрения и тиражирования в отраслях экономики республики инновационных технологий, путем создания технологических парков и парков информационных технологий на базе имеющихся НИИ, высших учебных заведений и предприятий.
      Материальная и кадровая база Института ядерной физики (ИЯФ) позволяет вести научно-исследовательскую и производственную деятельность с использованием радиационных технологий. В активе ИЯФ находятся разработки, имеющие принципиально важное значение для социально-экономического развития республики.
      Проблемы, сдерживающие инновационное развитие:
      несовершенство законодательной базы в части стимулирования инновационной деятельности;
      отсутствие системы планирования и подчинения научных и прикладных разработок требованиям экономики.

      1.4. Малый и средний бизнес
      Город Алматы является крупнейшим в республике центром развития предпринимательства. За период с 1998 по 2001 годы произошли положительные изменения в структуре продукции, производимой субъектами малого предпринимательства - доля сектора торгово-посреднической деятельности снизилась с 80 до 37,1 %.
      С 1999 года реализуется Концепция создания в г. Алматы промышленной зоны. Действует бизнес-инкубатор, объединяющий вокруг себя 38 предприятий.
      В 2001 году по сравнению с 1998 годом количество функционирующих предприятий выросло на 44 % и достигло 23 тысяч, платежи в бюджет, соответственно, в 5,6 раза и 26970 млн. тенге, объем производства работ и услуг в 2,4 раза и 262266 млн. тенге, численность занятых - на 74 % и 216,5 тыс. человек.
      По состоянию на 1 июля 2002 года на сферу промышленности, строительства, транспорта и связи приходится, соответственно, 17,2, 13,1 и 12,3 % продукции, производимой малыми предприятиями.
      Проблемы, препятствующие развитию малого бизнеса:
      финансовые трудности: недостаточный размер первоначального капитала, недоступность банковских кредитов, отсутствие необходимых гарантий для их получения;
      затрудненность сбыта товаров и услуг из-за отсутствия информации, характеризующей ситуацию на товарных рынках;
      рост цен на сырье, материалы, энергию;
      недостаточный уровень профессиональной подготовки предпринимателей.

      1.5. Туризм
      Город Алматы является привлекательным для туристов в силу уникальности расположения у подножия горных массивов, разнообразия природных условий, способствующих развитию оздоровительного и спортивного туризма, нахождения на трассе Шелкового пути.
      В радиусе 500 км от города расположены многие туристские объекты, посещаемые иностранными и отечественными туристами, в том числе высокогорный каток "Медеу", горнолыжная турбаза "Шымбулак" и другие.
      К услугам туристов имеются пятизвездные и трехзвездные гостиницы, санатории и дома отдыха, зрелищные и развлекательные заведения.
      Рынок туристских услуг Алматы представляют 300 туристических фирм. За 9 месяцев 2002 года обслужено 70 тысяч туристов, из них 23 тысячи - въезжающих в республику.
      В целях формирования привлекательного туристского имиджа города Алматы открыт специальный WEB-сайт, издается рекламная продукция, сформирован банк данных об имеющейся инфраструктуре туризма, новых туристских маршрутах, видах услуг, наличии квалифицированных экскурсоводов, гидов-переводчиков. Организованы рекламные туры для отечественных и зарубежных специалистов в области туризма, туристские десанты на Чарынский каньон, Большое и Малое Алматинские ущелья.
      Проблемы в области развития туризма:
      недостаточный уровень развития инфраструктуры услуг, несоответствие уровня цен на сервис-услуги их качеству;
      отсутствие должного уровня рекламы и представления возможностей города Алматы и трассы Великого Шелкового пути за рубежом;
      недостаточный уровень подготовки и квалификации специалистов по туризму;
      неудовлетворительное состояние исторических памятников, моральный износ туристских и спортивных баз, домов отдыха;
      отсутствие взаимосвязанной системы экскурсионных маршрутов по г. Алматы и Алматинской области.

      1.6. Градостроительство и жилищно-коммунальное хозяйство
      Градостроительство и благоустройство города
      Город Алматы, особенно его центральная часть, отличается высокой плотностью застройки объектами административно-делового, торгово-бытового, культурно-развлекательного назначения. С 1997 года интенсивно ведутся работы по реконструкции первых этажей зданий под развитие различных видов услуг.
      С 2000 года значительно активизированы работы по развитию дорожно-транспортной инфраструктуры и озеленению города. Осуществляется строительство транспортных развязок и пробивок. В строительстве и реконструкции дорог применяются новые технологии. Созданы особо охраняемые природные территории, осуществляется строительство дендропарка, ведутся работы по обновлению рощи Баума и других объектов.
      Последний период развития города характеризуется интенсивным ростом селитебных территорий.
      Основные проблемы:
      малоэтажная застройка периферии города осуществляется без учета Генерального плана развития города, под различные виды строительства используются непригодные для этих целей территории (поймы рек, санитарно-защитные зоны и т.д.);
      большинство районов индивидуальной жилой застройки не обеспечены необходимым уровнем инженерно-коммуникационного, транспортного и культурно-бытового обслуживания;
      транспортные связи периферийных районов, транзитные потоки проходят через центральную часть города, осложняя экологическое состояние мегаполиса и снижая уровень безопасности на дорогах города;
      значительная часть природных насаждений нуждается в реконструкции и подчинении территориально-планировочным и экологическим особенностям города;
      сеть товарных рынков города, в основном, сформирована в 1980-1990 годы стихийно, без соблюдения правил градостроительства и санитарии.

      Среда обитания
      Среда обитания города характеризуется опасностью возникновения природных катаклизмов из-за:
      нахождения в зоне высокой сейсмической активности;
      наличия угрозы схода горных селевых потоков по бассейнам рек Большая и Малая Алматинки, Есентай, Каргалинка и затопления значительных территорий города, особенно в период таяния снегов и обильных дождей.
      По оценке специалистов землетрясение в 9 баллов может выдержать только 50 % зданий города Алматы.
      В 1999 году при сходе селевого потока в бассейне реки Малая Алматинка причинен значительный материальный ущерб расположенным вблизи зданиям и инженерным коммуникациям. Избежать жертв и разрушений в городе Алматы удалось за счет строительства сквозных металлических селеуловителей, возведения временных оградительных дамб и принятия экстренных мер по отводу селевых вод. Однако, этих мер недостаточно, так как установленные конструкции маломощны и не предназначены для эффективной защиты от селевых выбросов.
      Фактор возможного мощного землетрясения может дополнительно спровоцировать сильные селевые потоки, затопления, глубокую просадку грунтов в городе и вокруг него в радиусе 40 км.
      Нуждается в значительном улучшении материально-техническая база аварийно-спасательных и диспетчерских служб, а также системы оповещения и связи для предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций.

      Состояние жилого фонда
      Последние годы ведется интенсивное строительство жилья. За 2001 год построено 240,9 тыс. кв. метров, что превышает уровень 1998 года на 39 %. За 9 месяцев 2002 года темп прироста жилья к аналогичному периоду 2001 года составил 5,2 %. Растет доля жилья, построенного предприятиями и организациями. По сравнению с 1998 годом она выросла с 20,8 до 32,3 %. Объем незавершенного строительством жилья сократился за этот период с 423 до 236 тыс. кв. метров или на 44,3 %.
      Жилой фонд города на 1 января 2002 года составляет 21,2 млн. кв. метров общей площади жилья. В городе имеется 7137 многоквартирных жилых домов, в которых находится 299 тыс. квартир, общей площадью 15832 тыс. кв. метров.
      Основные проблемы:
      к несейсмостойким зданиям отнесено 5,6 млн. кв. метров жилья или 26,5 % общей площади жилого фонда города, к особо сейсмоопасным - соответственно 2,3 млн. кв. метров или 11 %;
      951 жилой дом общей площадью 488 тыс. кв. метров, в которых проживает 50 тыс. человек, находится в аварийном состоянии, срок службы этих домов превысил 50 лет, основу этой категории домов составляют объекты с низким нормативным сроком службы (каркасно-камышитовые, деревянные и саманные);
      имеются самовольно возведенные жилые строения в водоохранных зонах рек, они подвергаются периодическому затоплению паводковыми и дождевыми водами, что создает угрозу для жизни и здоровья проживающих в них граждан;
      в улучшении жилищных условий нуждается 43227 человек, из которых 8976 граждан имеют право на льготы.

      Газоснабжение
      Газоснабжение города осуществляется по магистральному газопроводу Газли - Шымкент - Алматы и поступает в город через ГРС-1 и 2.
      Протяженность газопроводов в городе составляет 2543,5 км, в том числе газопроводы высокого давления - 16,3 км, газопроводы среднего давления - 287,4 км, газопроводы низкого давления - 2239,7 км.
      Ежегодно ремонтируется в среднем 140 км газопроводов, осуществляются работы по защите подземных сооружений от электрохимической коррозии.
      Проблемами в газоснабжении являются недостаточные объемы газа для города, что вызывает неудовлетворительную обеспеченность ими районов индивидуальной жилой застройки и централизованных теплоисточников.

      Водоснабжение и водоотведение
      Подача воды в город осуществляется из двух водозаборов на реках Большая и Малая Алматинки и двух подземных водозаборов Алматинского и Талгарского конусов выноса вод. Существует единая, централизованная система водоснабжения, обслуживающая часть зон отдыха и прилегающих к городу поселков.
      Жилищный фонд г. Алматы обеспечен водопроводом на 89,8 %, канализацией - на 86,2 %.
      Общая протяженность водопроводных сетей и водоводов составляет 2285 км. С 1997 по 2001 год построено 17,6 км и капитально отремонтировано 26 км водопроводных сетей.
      Общегородская канализация осуществляет прием, отведение и очистку сточных вод из города, прилегающих к нему зон отдыха, ряда поселков, и городов Талгара и Карасай. Сточные воды проходят несколько стадий очистки, а затем направляются на полив сельскохозяйственных культур и на поля фильтрации. Во вневегетационный период по обводному каналу они отводятся в накопитель Сорбулак. На всех стадиях очистки сточных вод организован лабораторный контроль. В целях исключения переполнения накопителя Сорбулак построен канал аварийного сброса в реку Или.
      Сброс сточных вод части прилегающих к городу районов малоэтажных застроек осуществляется в септики индивидуальных жилых домов или посредством вывода их на поля фильтрации, прилегающие к микрорайонам.
      Проблемы водоснабжения и водоотведения:
      высокий моральный и физический износ трубопроводов;
      угроза подтопления зданий и сооружений из-за резкого поднятия уровня грунтовых вод в северной части города вследствие уменьшения водозабора на Алматинском месторождении подземных вод;
      необеспеченность канализационными сетями малоэтажных зданий и объектов пригородных микрорайонов;     
      отсутствие единой системы ливневой канализации города, приводящее к загрязнению рек.

      1.7. Транспортно-коммуникационный комплекс
      Транспорт
      Транспортная сеть города состоит из автомобильных дорог протяженностью 1500 км, 93 автодорожных и 73 пешеходных мостов, 5 путепроводов и 20 подземных переходов.
      В городе функционируют 98 транспортных предприятий, из которых 38 находится в частной собственности.
      За 9 месяцев 2002 года автобусами в городе перевезено 109 млн. человек, трамваями и троллейбусами - 49,7, такси - 7,6 млн. человек.
      Открыты новые маршруты, соединяющие центральную часть города с новыми микрорайонами. За счет строительства транспортных развязок, улиц-дублеров, расширения и капитального ремонта дорог осуществляется разуплотнение наиболее загруженных пассажиропотоками магистралей.
      К наиболее острым транспортным проблемам города относятся:
      ограниченная возможность развития сети магистральных дорог (компактность территории не дает возможности расширения дорожного полотна);
      чрезмерная перенасыщенность автотранспортом дорог города с нарастающим отрицательным воздействием на экологию и резким снижением безопасности движения;
      расположение города на пересечении международных автотранспортных коридоров, а также отсутствие объездных дорог вызывает преждевременное разрушение основных магистралей города и ухудшает экологию;
      недостаточный уровень развития электротранспорта.
      Интенсивность движения и чрезмерная автомобилизация ухудшает экологическую обстановку, поэтому необходимо активно изыскивать возможности для дальнейшего осуществления строительства метрополитена.
      Сметная стоимость проекта оценивается в 662 млн. долларов США, к настоящему моменту освоено 142,9 млн. долларов США.
      Реализация проекта сопряжена с рядом проблем, в числе которых:
      геодезические и градостроительные особенности города - наличие жидких грунтов, подземных рек, плавунов, высокая плотность застройки и нахождение в районе высокой сейсмичности (приостановление строительных работ может привести к обострению проблем техногенного характера);
      недостаток финансовых средств (с 1994 года централизованное финансирование строительства объекта сокращалось, в 2001 году - не производилось, в 2002 году в местном бюджете на реализацию проекта предусмотрено 350 млн. тенге);
      недостаточная мощность электроснабжающих источников;
      необходимость сноса 159 домов, расположенных на площадках строительства.

      Связь
      Услуги связи в городе предоставляет ГЦТ "Алматытелеком". Общая емкость телефонной сети составляет 453798 номеров, в том числе емкость электронных станций составляет 33 %. В настоящее время осуществляется новый этап ее модернизации со строительством опорно-транзитной станции, которая позволит повысить емкость электронных станций до 45,4 % от общей емкости.
      Проблемы развития отрасли:
      отсутствие производства оборудования современных средств связи в республике;
      неудовлетворительная обеспеченность услугами связи новых микрорайонов города.

      1.8. Инвестиционный климат
      Инвестиционная деятельность
      Инвестиционный климат в г. Алматы характеризуется как достаточно благоприятный, вследствие стабильной общественно-политической и экономической ситуации, устойчивости банковской системы, динамичного развития накопительных пенсионных фондов, КУПА, страховых компаний, уровня сервисных услуг.
      С 2000-го года реализуется Стратегия инвестиционной политики г. Алматы на период до 2005 года.
      В отраслевой структуре капитального строительства на протяжении ряда лет наблюдается перераспределение приоритетов в пользу обрабатывающей промышленности, торговли, транспорта и связи. Доля инвестиций, направленных в пищевую промышленность с 1999 года увеличилась в 3 раза, в торговлю, ремонт автомобилей и домашних изделий - в 28 раз, в сферу транспорта и связи - на 22 %.
      За 2001 год в капитальное строительство объектов города направлено 24 млрд. тенге инвестиций, что в 2 раза больше, чем в 2000 году.
      Объем иностранных инвестиций в капитальное строительство в 2001 году сложился в размере 3,0 млрд. тенге, что составляет 12 % от их общего объема.

                                                          Таблица 2

Динамика роста объема инвестиций

--------------------------------------------------------------
                        | 1998 г.| 1999 г.| 2000 г.|2001 г.|10 мес.
                        |        |        |        |       |2002 г.
------------------------|--------|--------|--------|-------|--------
Объем инвестиций в
основной капитал, млн.
тенге                      26839    50208   53909,3  114763  90579,7

Темп роста к предыдущему
году, %                      -      176,7      99,5   194,5    111,1

Инвестиции в капитальное
строительство по крупным
и средним предприятиям,
млн. тенге                 9499     10097     11213   24254,5    -*

Темп роста к предыдущему
году, %                    66,3     100,4     102,9  в 2 раза

Доля города в
республиканском объеме
инвестиций в основной
капитал, %                 10,2      13,6       9,1      12,2    11
--------------------------------------------------------------------

      * отчетность предусматривается один раз в год

      Вместе с тем вне интересов инвесторов остаются такие приоритетные для республики и города отрасли экономики и направления развития как машиностроение, металлообработка, текстильная, швейная промышленность, экология.
      Основные проблемы:
      низкая ликвидность финансовых средств, обостряемая кризисом неплатежей;
      нехватка достоверной информации.
      Кроме того, слабая роль государства создала возможности для распространения коррупции и злоупотреблений, неисполнения контрактных условий; не обеспечивается защита прав интеллектуальной собственности.

      Финансовые инструменты и технологии
      В 2000 году осуществлена эмиссия муниципальных облигаций на сумму 400 млн. тенге. За счет средств, привлеченных от облигационного займа, профинансирован ряд приоритетных для города проектов.
      В соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан от 27 июля 2001 года N 1014 "О развитии города Алматы как регионального финансового центра" Национальным Банком Республики Казахстан принимаются меры по совершенствованию нормативной правовой базы по вопросам развития рынка ценных бумаг, в том числе негосударственных.
      Разработаны и утверждены городским маслихатом положения "О долговых обязательствах г. Алматы" и "О залоговом фонде г. Алматы", Концепция   развития системы ипотечного кредитования жилищного строительства и Программа жилищного строительства г. Алматы через механизм ипотечного кредитования.

      1.9. Торговля
      Внешняя торговля
      Город Алматы поддерживает торгово-экономические отношения со 134 странами ближнего и дальнего зарубежья, внешнеторговый оборот по которым за 9 месяцев 2002 года составил 2125,4 млн. долларов США, что на 23,7 % больше, чем в соответствующем периоде 2001 года.
      Объем экспортных поставок оценивается в 521 млн. долларов США. Основными потребителями продукции городских предприятий и товаров, вывозимых из города, являются: Швейцария, Китай, Объединенные Арабские Эмираты, Россия и Украина. Объем импортных поставок за аналогичный период составил 16044 млн. долларов США. Лидером в насыщении городского рынка промышленной продукцией, сырьем, материалами и товарами народного потребления является Россия.
      Вместе с тем, анализ товарной структуры экспорта и импорта показывает, что основные денежные потоки предприятий, организаций и населения направляются на приобретение импортной продукции, в основном, обрабатывающих отраслей (машины, оборудование, механизмы, алкогольные и безалкогольные напитки, медикаменты, непродовольственные товары потребительского назначения).
      Основные проблемы:
      сохраняется сырьевая направленность экспорта, в импорте преобладает продукция высокой степени переработки.

      Внутренняя торговля
      Потребительский рынок города отличается высокой насыщенностью товарами и услугами. Розничный товарооборот за 10 месяцев 2002 года сложился в размере 236,8 млрд. тенге и вырос относительно аналогичного уровня 2001 года на 3,5 %. На рынки города (98) приходится 73,6 % общего розничного товарооборота. С 1998 года проводится активная работа по их модернизации. Позитивным фактором является опережающий рост розничного товарооборота торговых предприятий (51,5 % за 2001 год) по сравнению с ростом товарооборота рынков (19,6 %).
      Товарооборот оптовой торговли по состоянию на 1 ноября 2002 года составил 265,5 млрд. тенге. Оптовая торговля в основном осуществляется малыми (58,7 %) и средними (36,4 %) предприятиями.
      На г. Алматы приходится 26,5 % республиканского оборота продукции общественного питания.
      Проблемы в развитии торговли:
      несовершенство системы оптовой торговли, состоящей преимущественно из мелких посреднических организаций, что отрицательно влияет на уровень цен;
      низкий уровень механизации погрузочно-разгрузочных работ и применения современных информационных систем;
      недостаточный уровень обеспечения прав граждан на безопасность и качество товаров.

      1.10. Налоги и бюджет  
      Налоги
      С 1997 года в городе сложилась позитивная динамика роста поступлений и выполнения прогнозов сбора налогов в бюджет. За 9 месяцев 2002 года в консолидированный бюджет города Алматы от всех налогоплательщиков поступило 109,7 млрд. тенге. Прогноз сбора налогов перевыполнен на 14,0 %.
      Структура поступлений налогов и платежей в разрезе сфер деятельности выглядит следующим образом:
      промышленность - 16,2 % (за 9 месяцев 2001 года - 11,2 %);
      строительство - 6,3 % (6,8 %);
      торговля - 25,8 % (11,6 %).
      Вместе с тем, в области налогообложения основной проблемой остается наличие значительного объема недоимки, в том числе переходящей задолженности бездействующих предприятий, не прошедших перерегистрацию и потерявших связь с налоговыми органами.

      Бюджет
      По состоянию на 1 октября 2002 года в республиканский бюджет городом Алматы перечислено 89,6 млрд. тенге (81,7 % собранных налогов и платежей), в том числе в виде бюджетных изъятий - 15 млрд. тенге.
      Доходы бюджета города Алматы за 9 месяцев 2002 года характеризовались превышением фактических показателей над плановыми на 14 %. В расходах бюджета 43 % приходится на бюджетные изъятия.
      Проблемы:
      отсутствие стабильного норматива изъятий из местного бюджета г. Алматы в республиканский бюджет;
      концентрация расходов местного бюджета в основном на текущих затратах, отсутствие возможности финансирования крупных инвестиционных проектов.

      1.11. Управление государственными активами
      По состоянию на 1 июля 2002 года на территории города остаются в государственной собственности или имеют государственную долю 1745 юридических лиц, функционирующих в основном в отраслях науки, культуры, образования, здравоохранения, социального обеспечения.
      Банк хозяйствующих субъектов коммунальной собственности состоит из 418 организаций, из которых 44 имеют государственный пакет акций.
      Рациональное использование объектов коммунальной собственности, передаваемых в пользование на условиях аренды, позволило обеспечить рост поступлений в бюджет от аренды по сравнению с 2000 годом на 85,3 %.
      Обеспечивается приоритетное развитие субъектов малого предпринимательства через предоставление им помещений в имущественный найм.
      С целью обеспечения рационального использования объектов коммунальной собственности и приведения их в надлежащее техническое состояние создано государственное казенное предприятие "Козгалмас".
      За 1998-2001 годы в качестве залогового обеспечения представлено имущество коммунальной собственности на общую сумму 44,5 млн. долларов США.
      В то же время в механизме управления государственными активами имеется ряд недостатков, в числе которых:
      недостаточный контроль за начислением и перечислением в местный бюджет части чистого дохода коммунальных государственных предприятий (далее - предприятие);
      отсутствие системы сбора и анализа результатов финансово-хозяйственной деятельности предприятий;
      недостаточная работа по ведению единой базы данных объектов коммунальной собственности;
      отсутствие критериев и механизмов разграничения объектов республиканской и коммунальной собственности.

      1.12. Охрана окружающей среды и природопользование
      Город Алматы является крупным урбанизированным центром страны. Однако развитие и индустриализация города без достаточного учета физико-географических, природно-климатических особенностей и экологических требований привело к нарушению экологического равновесия на его территории. Алматы остается в числе наиболее экологически неблагоприятных городов республики. Загрязнение воздушного бассейна в условиях слабой естественной вентиляции и большого количества передвижных и стационарных источников выбросов вредных веществ является ключевым фактором негативного воздействия на состояние природной среды города.
      Ежегодно в воздушный бассейн города выбрасывается около 180 тыс. тонн загрязняющих веществ, более 80 % которых составляют выбросы передвижных источников. Число их за 10 лет удвоилось и достигло 200 тыс. единиц. Кроме того, ежедневно в город въезжает до 50 тысяч единиц иногородних автомобилей, выбросы которых не учитываются.
      По ряду загрязняющих веществ постоянно наблюдается превышение предельно-допустимого объема концентрации: по пыли (взвешенным веществам), оксиду углерода - в 1,1-1,3 раза, диоксиду азота - в 1,3-1,5, фенолу - в 1,3-1,7, формальдегиду - в 4,7-6,6 раза. Особенно значительное загрязнение воздушного бассейна наблюдается в холодное время года, когда объемы вредных выбросов передвижных и стационарных источников превышают способность атмосферы к самоочищению.
      Наблюдаются негативные тенденции ухудшения экологической ситуации в горах Заилийского Алатау, где формируется подавляющая часть возобновляемых ресурсов чистой воды.
      Рост численности населения и хозяйственных объектов в долинах малых рек способствует нарушению гидрологического баланса водотоков, гидрогеологического режима подземных вод, увеличению загрязнения поверхностных и подземных вод.
      Значительное ухудшение экологической обстановки связано с хаотичным использованием и застройкой пригородных земель, отсутствием полигона по захоронению токсичных отходов.
      Рекреационные территории нуждаются в активизации лесомелиоративных и озеленительных работ.
      В настоящее время нуждается в совершенствовании система государственного мониторинга окружающей природной среды с целью повышения эффективности управленческих и хозяйственных решений по оздоровлению экологической обстановки в г. Алматы.

2. Цель и задачи Программы

      Основными предпосылками для дальнейшего развития города Алматы являются:
      стабилизация общей социально-экономической ситуации в республике и городе Алматы;
      возможности г. Алматы по обеспечению интенсивного развития всей агломерации и получения на этой основе мощного мультипликативного эффекта;
      достаточность трудовых ресурсов для решения намечаемых задач развития экономики города и прилегающих территорий;
      сосредоточение в городе значительной части деловых, финансовых и научных структур, представительств международных организаций;
      развитая инфраструктура туристского бизнеса, которая в совокупности с рекреационным потенциалом Алматинской области составляет реальную базу для создания современной индустрии туризма.
      Исходя из имеющихся предпосылок и возможностей дальнейшего развития города Алматы и прилегающих к нему территорий определены цель и задачи настоящей программы.
      Главной целью данной программы является формирование нового облика города в соответствии с его особым статусом, т.е. города республиканского значения, и закрепление позиций в качестве финансового, научного, образовательного, культурного и туристского центра республики.
      Функциональная и градообразующая структуры, уровень системы жизнеобеспечения г. Алматы должны соответствовать мировым стандартам современных городов и обеспечивать комфортабельные условия для жизнедеятельности и производства.
      Для достижения поставленной цели требуется решение следующих задач:
      создание целевой функционально-отраслевой структуры экономики города и его периферии;
      создание организационно-экономических и нормативных правовых условий для нормального и стабильного жизнеобеспечения города и прилегающих к нему территорий;
      создание современной инфраструктуры, соответствующей особому статусу г. Алматы;
      развитие наукоемких производств и инновационных технологий в отраслях экономики;
      сокращение масштабов бедности;
      снижение уровня безработицы до параметров, не представляющих угрозу процессам обеспечения устойчивого социально-экономического развития страны, обеспечение занятости как минимум одного члена каждой семьи;
      налаживание тесных партнерских отношений со странами мира с акцентом на рост экспорта продукции высокой степени переработки;
      выработка комплекса организационных и правовых мер по развитию туризма, создание рентабельной и конкурентоспособной индустрии туризма;
      определение наиболее рациональных градостроительных решений в соответствии с Генеральным планом развития города, способствующих его эффективному функционированию и экономическому воспроизводству;
      повышение эффективности управления государственными активами и объектами жизнеобеспечения города;
      улучшение экологической обстановки и обеспечение постоянной готовности города к возможным стихийным бедствиям и природным катаклизмам;
      поддержание имиджа города Алматы как финансового, научного, образовательного, культурного и туристского центра республики.

3. Основные направления и механизм реализации Программы

      3.1. Развитие социальной сферы
      Демографическое развитие
      Приоритеты:
      создание условий для развития института семьи и брака;
      проведение активной демографической политики;
      достижение улучшения качественных показателей демографического развития.
      Пути решения
      Будут приняты меры по обеспечению естественного прироста населения за счет повышения качества жизни и улучшения здоровья населения.
      Приоритетным направлением станет развитие института семьи и брака, а также реализация молодежных программ, направленных на социальную адаптацию молодежи к новым экономическим условиям.
      Возобновится работа системы диспансеризации женщин фертильного возраста в территориальных поликлиниках с целью их своевременного оздоровления.
      Планируется создание сети специализированных предприятий по производству детского питания и открытие сети молочных кухонь для (бесплатного питания) детей до одного года, что позволит сократить уровень младенческой заболеваемости и смертности.
      Будут созданы условия для улучшения условий жизни репатриантов.
      Планируется завершить застройку поселка "Байбесик", включая создание необходимой инфраструктуры.
      В целях регулирования демографических процессов будут разработаны экономические нормативы народонаселения г. Алматы.

      Уровень жизни
      Приоритеты:
      достижение качественных показателей, характеризующих улучшение ситуации на рынке труда и рост уровня благосостояния граждан;
      внедрение эффективных механизмов снижения уровня безработицы;
      создание эффективно действующей системы социального обеспечения населения.
      Пути решения
      Будет создана гибкая система профессионального обучения и переподготовки безработных с учетом ситуации на рынке труда и потребности экономики города.
      В целях сокращения бедности и снижения безработицы предусматривается:
      обеспечение занятости как минимум одного члена каждой семьи;
      внедрение механизма совместной с предприятиями оплаты обучения безработных граждан по заказу хозяйствующих субъектов;
      разработка механизмов предоставления грантов и микрокредитов малообеспеченным гражданам из числа безработных, прошедших специальный отбор и обучение навыкам предпринимательской деятельности;
      проведение тренингов по вопросам социальной адаптации и самоорганизации населения.
      В предстоящем периоде в городе будет решен целый комплекс задач, направленный на улучшение социальной защиты населения.
      Совершенствование системы учета малообеспеченных граждан и мониторинга оказания социальной помощи позволит усилить ее адресность. Это, в свою очередь, будет способствовать повышению эффективности социальных программ.
      С целью расширения возможности отдыха и лечения пожилых людей предполагается изыскать дополнительные средства на приобретение путевок в санатории.
      В городе будут открыты территориальные центры социального обслуживания пенсионеров, созданы центры социальной адаптации для лиц без определенного места жительства. Будет расширена сеть домов-интернатов для улучшения содержания одиноких престарелых и инвалидов.

      Здравоохранение
      Приоритеты:
      улучшение качественных показателей, характеризующих состояние здоровья населения;
      усиление профилактики заболеваний и пропаганды здорового образа жизни;
      повышение качества предоставляемых медицинских услуг, доступность их для всех слоев населения;
      внедрение передовых технологий методов лечения.
      Пути решения
      Для улучшения здравоохранения города будут приняты меры по:
      развитию частного сектора, расширению перечня оказываемых платных услуг, внедрению нетрадиционных методов лечения;
      улучшению качества общедоступной медицинской помощи, гарантированной государством;
      развитию системы диспансерного наблюдения граждан с заболеваниями сердечно-сосудистой системы, эндокринными заболеваниями, женщин фертильного возраста;
      улучшению лекарственного обеспечения социально-защищаемых слоев населения;
      обеспечению государственных организаций новейшим медицинским оборудованием и внедрению передовых технологий, основанных на доказательной медицине;
      созданию единой информационной системы мониторинга состояния здоровья и деятельности медицинских и фармацевтических организаций, влияния побочных действий лекарственных средств на здоровье человека;
      развитию фармацевтической и медицинской промышленности;
      развитию инфраструктуры здравоохранения. Будут проработаны вопросы открытия объектов первичной медико-санитарной помощи населению в районах массовой жилищной застройки; строительства психиатрической больницы; строительства многопрофильной клиники по оказанию населению экстренной и неотложной помощи; строительства типового перинатального центра, городского центра по борьбе со СПИДом; строительства городского морга с крематорием.
      В направлении формирования здорового образа жизни планируется реализация проектов ВОЗ "Здоровые города", "Здоровые школы", "Больницы, пропагандирующие принципы ЗОЖ", "Здоровье семьи".

      Образование
      Приоритеты:
      усиление воспитательной функции образования;
      обеспечение непрерывности и преемственности дошкольного, общего среднего и профессионального образования;
      формирование эффективной системы образования, обеспечивающей подготовку специалистов, конкурентоспособных на рынке труда.
      Пути решения
      Будут введены критерии оценки качества образования посредством:
      создания научно-методической лаборатории по разработке методики обучения;
      разработки системы мониторинга качества работы организации образования, обучения и воспитания.
      Намечается создание методических коллективов, объединяющих учителей и ученых для разработки оригинальных учебно-методических средств и новых технологий обучения.
      В целях дальнейшего развития инфраструктуры образования предусматривается открытие детских садов для детей из малообеспеченных семей и для детей с ограниченными возможностями развития, строительство новых школ.
      Обновление содержания образования будет осуществлено через экспериментальные площадки и учебно-воспитательные центры на базе детских садов и школ. Предполагается создать экспериментальную модель новой национальной школы с обучением на нескольких языках.
      В целях развития системы начального и среднего профессионального образования предусматривается:
      повсеместное внедрение государственных общеобязательных стандартов начального и среднего профессионального образования, учебников нового поколения;
      внедрение стандартов трудового обучения, создание комплексов типа "школа - профессиональная школа (лицей)";
      перепрофилирование учебных заведений профессионального образования в соответствии с потребностями рынка труда, полное оснащение их компьютерами нового поколения и учебно-методическое обеспечение.
      Для обеспечения развития партнерства в системе образования планируется разработать программы подготовки кадров в соответствии с потребностями рынка и оказания учреждениями образования помощи мелким фирмам путем организации краткосрочных курсов и семинарских занятий для их специалистов.

      Культура и спорт
      Приоритеты:
      сохранение и модернизация инфраструктуры культуры и спорта города;
      повышение интереса населения к ведению здорового образа жизни, путем обеспечения условий для занятия спортом;
      усиление роли г. Алматы как культурного центра республики и центра подготовки спортсменов международного класса.
      Пути решения
      В целях развития инфраструктуры культуры и поднятия имиджа города как культурного центра, изыскиваются возможности;
      создания муниципального театра, филармонии, центра народного творчества;
      открытия историко-краеведческого музея города Алматы;
      строительства здания фундаментальной библиотеки Казахского национального университета им. Аль-Фараби;
      компьютеризации всех библиотек города.
      Для осуществления контроля в вопросах соблюдения правил содержания памятников в г. Алматы будет создана городская инспекция по охране и использованию историко-культурного наследия.
      Предполагается создать сеть современных кинотеатров многозального типа "Мультиплекс" , а также цифровых кинотеатров электронного кино с залами малой вместимости.
      Будут приняты меры по возрождению проведения Международного кинофестиваля "Евразия", что послужит одним из стимулов для развития отечественного кинематографа.
      Планируется создание городского киновидеофонда художественных, документальных и научно-популярных фильмов.
      В целях культивирования занятий физкультурой и спортом планируется организовать: спортивную школу для одаренных в спорте детей; детско-юношескую спортивную школу; врачебно-физкультурный диспансер; центр нетрадиционной оздоровительной физкультуры; центр олимпийской подготовки спортсменов.
      С учетом перспективы проведения в г. Алматы различных международных спортивных соревнований планируется завершить строительство спортивно-зрелищного комплекса в микрорайоне "Самал".

      3.2. Основные направления развития промышленности и энергетического комплекса

      Промышленность
      Приоритеты:
      создание высокоэффективных промышленных зон (точек роста);
      технологическая перестройка предприятий, масштабное внедрение и тиражирование новых технологий;
      рациональное изменение структуры производства, создание собственных центров высоких технологий с последующей коммерциализацией научно-технической сферы, формирование устойчивого экспортного блока.
      Пути решения
      Будет проведен полномасштабный анализ потребностей действующих крупных и средних предприятий в продукции и комплектующих для собственного производства, который позволит определить емкость и потенциал местного рынка и наладить их выпуск на малых предприятиях.
      Планируется осуществление конъюнктурных исследований с учетом приобретаемых видов техники и технологий, установления уровня их соответствия мировым стандартам и городским промышленным условиям. Главным приоритетом этой работы станет подчинение научных исследований требованиям промышленного производства.
      Предстоит организовать рекламу научно-технической продукции, создать банк данных о получателях и поставщиках технологий.
      Особое внимание будет уделяться правильности выбора стратегии развития предприятий с проведением комплекса мер по их возрождению через развитие интегрированных связей, создание совместных предприятий, использование тендерных механизмов.
      Получит развитие механизм оздоровления предприятий с формированием имущественных комплексов разных предприятий, активы которых объединяются и предлагаются по приемлемой цене отечественным и иностранным производителям аналогичной продукции, положительно зарекомендовавших себя на рынках сбыта продукции.

      Машиностроение
      В целях развития машиностроения в течение всего планируемого периода предусмотреть:
      организацию производства и освоения выпуска необходимых запасных частей для промышленной и сельскохозяйственной техники;
      развитие собственной производственной базы авто- и электротранспортных средств;
      развитие собственных производств телевизионной, компьютерной, вычислительной аппаратуры и инструментов для народного хозяйства.
      Предусматривается улучшение условий комплектации производств путем стимулирования создания при машиностроительных предприятиях малых форм хозяйствования, ориентированных на выпуск комплектующих для нужд головного предприятия.
      Основными мерами поддержки машиностроительных предприятий будут:
      размещение заказов на изготовление отдельных видов оборудования;
      государственные закупки для оборонных и мобилизационных потребностей страны;
      средне- и долгосрочное кредитование приоритетных инвестиционных проектов.

      Промышленность строительных материалов
      Рост производства на предприятиях этой отрасли будет достигнут за счет освоения новых видов продукции, востребованных на внутреннем рынке. В ближайшие 3-4 года на предприятиях отрасли будут освоены новые виды продукции: цементно-песчаной черепицы, теплоизоляционных материалов улучшенного качества. Намечено ввести новые мощности по выпуску тротуарной плитки, высококачественных сухих строительных смесей.

      Химическая промышленность
      Перспективным направлением развития отрасли станет производство косметической продукции и изготовление лекарственных препаратов.
      Производство эффективной вакцины от сибирской язвы в кратчайшие сроки будет налажено на ТОО "Биоком" путем размещения на предприятии государственного заказа.

      Легкая промышленность
      Специфика легкой промышленности заключается в относительно быстрой оборачиваемости оборотных средств.
      Отрасль располагает необходимым научно-производственным потенциалом, надежной сырьевой базой для выпуска продукции в объемах, способных удовлетворить потребности внутреннего рынка.
      Развитие отрасли будет осуществляться на базе имеющегося производственного потенциала, ориентированного, прежде всего, на переработку отечественного сельскохозяйственного сырья.
      Первоочередными задачами в отрасли будут перепрофилирование или сегментация малоэффективных производств, создание на их базе мобильных конкурентных производств.
      Основными формами селективной поддержки станут государственные закупки готовой продукции легкой промышленности для военных и приравненных к ним потребителей, социальных учреждений на конкурсной основе и средне- и долгосрочное кредитование.

      Пищевая промышленность
      Основной задачей отрасли является полное удовлетворение потребностей населения г. Алматы и близлежащих территорий в конечной конкурентоспособной продукции, расширение межрегионального обмена и экспорта. Приоритетное развитие получит развитие производства продукции повышенной степени готовности, экологически чистой, а также с длительными сроками хранения.
      Планируется расширение производства высококачественных молочных продуктов путем объединения усилий сельскохозяйственных производителей Алматинской области и перерабатывающих предприятий пищевой промышленности г. Алматы.

      Энергетический комплекс
      Приоритеты:
      проведение жесткой политики ресурсосбережения;
      развитие конкурентного рынка электроэнергии;
      развитие новых экологически чистых технологий в сфере энергетического производства;
      реконструкция и модернизация существующих энергетических систем;
      вывод отрасли на научно-обоснованный уровень рентабельности, полное обеспечение растущих потребностей в тепло- и электроэнергии города и его прилегающих территорий.
      Пути решения
      Энергетический комплекс в общей структуре экономики города является базовым и ценообразующим для всех отраслей экономики. В условиях ее стабилизации и дальнейшего подъема ожидается возрастание энергопотребления.
      Рост потребности в электроэнергии будет сопровождаться некоторым сохранением напряженности в энергоснабжении региона, так как полное решение этой проблемы возможно только в условиях реализации мероприятий по вводу и реконструкции энергетических объектов.
      Стратегическим направлением станет стимулирование проведения политики ресурсосбережения, которая состоит в том, чтобы сделать работу по ресурсосбережению привлекательной и экономически выгодной для производителей и потребителей. Как показывает анализ, затраты на ресурсосберегающие технологии в 2-3 раза ниже, чем капиталовложения для получения дополнительного прироста ресурсов.
      В вышеназванном направлении планируется провести следующие мероприятия за счет средств соответствующих предприятий:
      осуществить постепенный перевод экономики города на энергосберегающий путь развития путем снижения энергетической составляющей затрат на производство работ и услуг;
      организовать достоверный учет производимых и расходуемых топливно-энергетических ресурсов, создать городской топливно-энергетический баланс;
      организовать обследование предприятий и учреждений с точки зрения эффективного ресурсосбережения;
      обеспечить доступ на рынок энергоресурсов независимых производителей в целях развития конкуренции на монопольном энергетическом рынке;
      разработать и внедрить ресурсосберегающие нормы и нормативы, организовать их стандартизацию и сертификацию;
      проводить экспертизу вводимых основных фондов, технологий, бизнес-проектов на предмет соответствия нормативам ресурсосбережения;
      пропагандировать ресурсосбережение.
      В целях проведения работ по обновлению основных фондов, модернизации и реконструкции сооружений и сетей с учетом отработанного ресурса предусматривается:
      реконструкция и расширение ТЭЦ-1, 2, 3 Юго-Восточной котельной;
      строительство магистральных и распределительных тепловых сетей;
      строительство и реконструкция электросетевых объектов на АРЭК и ГРЭС;
      внедрение автоматизированной системы контроля и учета тепло- и энергопотребления;
      перевод ТЭЦ-1 на сжигание более качественного и дешевого Шубаркольского угля;
      введение в энергетический баланс г. Алматы экологически чистой энергии (ввод в эксплуатацию каскада ГЭС на реке Коксу, Илийской ГЭС, планомерный перевод системы горячего водоснабжения на использование солнечных тепловых коллекторов).

      Наука и инновационная деятельность
      Приоритеты:
      подчинение научных исследований требованиям социально-экономического развития республики и города;
      развитие информационных систем и технологий;
      массовое тиражирование в экономике города и республики инновационных технологий.
      Пути решения
      Предусматривается создать условия для объединения усилий научно-исследовательских учреждений и высших учебных заведений города с наукоемкими производствами. В ряде высших учебных заведений планируется создание экспериментальных площадок по развитию и внедрению инновационных достижений.
      Основной целью интеграции научно-исследовательских учреждений и организаций образования станет создание прикладного сектора науки, действующего на основе законов рыночной экономики.
      Промежуточной целью будет развитие очагов наукоемких производств, одним из которых на первом этапе станет парк информационных технологий, который планируется осуществить на базе Института ядерной физики в поселке Алатау.
      Основными задачами создания Парка информационных технологий (далее - ПИТ) являются:
      содействие наиболее полному использованию и развитию научного, интеллектуального и производственного потенциала города;
      комплексное развитие научно-технического направления "информационные и инновационные технологии", путем ускоренной передачи результатов перспективных исследований в производство.
      Основными направлениями деятельности ПИТ станут:
      реализация инвестиционных и инновационных проектов по промышленному освоению высоких технологий, наукоемких разработок, производству конкурентоспособной продукции;
      создание эффективной инновационной структуры, обеспечивающей все стадии инновационного процесса и тиражирование этого опыта во всех сферах экономики страны;
      создание экономически состоятельной модели устойчивого и взаимовыгодного сотрудничества научно-производственных предприятий с территориями осуществления деятельности и жизнеобеспечения через появление возможности их саморазвития.

      3.3. Развитие малого и среднего бизнеса
      Приоритеты:
      развитие инфраструктуры малого предпринимательства;
      эффективное использование имеющихся производственных площадей;
      оказание финансовой поддержки малому бизнесу;
      развитие малого и среднего бизнеса с использованием бездействующих производственных фондов;
      развитие кооперированных связей между крупными, средними и малыми предприятиями;
      насыщение внутреннего рынка товарами собственного производства, подключение к рынку научно-технологической продукции.
      Пути решения
      Планируется создать фонд поддержки инноваций и предпринимательства, приоритетными задачами которого станут поддержка бизнес-проектов в сфере новых технологий, предоставление оборудования в лизинг на выгодных условиях, а также осуществление венчурных операций.
      Предусматривается открытие информационно-маркетингового центра, деятельность которого будет направлена на решение следующих задач:
      создание банка данных о предприятиях-производителях, торговых фирмах и других субъектах предпринимательской деятельности, проведение маркетинговых исследований товарных рынков;
      предоставление консалтинговых услуг;
      формирование портфеля приоритетных инвестиционных проектов;
      сбор и предоставление маркетинговой информации;
      содействие предприятиям в создании собственных маркетинговых служб;
      оказание предприятиям широкого спектра информационных услуг.
      Для обеспечения рекламы товаров и услуг, производимых в регионе, предусматривается создание постоянно действующего торгово-выставочного центра, который будет способствовать формированию в обществе позитивного отношения к отечественным товарам и их производителям.
      Планируется провести эксперимент по созданию на территории бывшего плодоконсервного завода промышленной зоны роста.
      Разновидностью бизнес-инкубаторов станет создание промышленного парка на территории имущественного комплекса Алматинского табачного комбината АО "Филипп Моррис Казахстан)".
      В целях совершенствования механизма кредитования субъектов малого бизнеса предусматривается развитие альтернативных видов финансовой поддержки предприятий (лизинговые кредиты и другие механизмы), а также системы создания залоговых фондов и фондов взаимного кредитования.

      3.4. Развитие туризма
      Приоритеты:
      формирование положительного туристского имиджа региона;
      формирование конкурентоспособной туристской отрасли, удовлетворяющей спрос отечественных и зарубежных потребителей туристских услуг;
      создание экономических и правовых условий для развития туризма;
      развитие рекламно-информационной деятельности, инфраструктуры и материальной базы туризма;
      превращение туризма в доходную отрасль экономики.
      Пути решения
      Планируется разработать программу развития туризма в г. Алматы, предусматривающую меры по:
      формированию индустрии туризма на основе совершенствования работы предприятий транспорта, туристского сервиса, общественного питания, досуга и развлечений, информационной службы, медицинского обслуживания, обеспечения безопасности туристов;
      сервисному туристскому обслуживанию в аэропорту, железнодорожных и автовокзалах г. Алматы;
      созданию привлекательного туристского продукта;
      реализации Государственной программы "Возрождение исторических центров Шелкового пути, сохранение и преемственное развитие культурного наследия тюркоязычных государств, развития инфраструктуры туризма";
      внедрению единого электронного информационного пространства, рекламно-информационной деятельности, созданию туристского информационного центра;
      совершенствованию организации экологического, паломнического, бизнес-туризма;
      развитию экскурсионной деятельности, введению дисконтной карточки "Гость Алматы", созданию в городе экскурсионного бюро, профессиональных служб: сопровождения, "051";
      координации, мониторингу деятельности туристских организаций;
      проведению маркетинговых исследований для определения ниши города на международном рынке туристских услуг;
      внедрению системы учета реальных доходов и расходов туристского рынка для обеспечения прозрачности и прогнозирования его развития;
      совершенствованию системы подготовки, переподготовки и повышения квалификации туристских кадров.

      3.5. Градостроительство и развитие жилищно-коммунального хозяйства
      Градостроительство и благоустройство
      Приоритеты:
      создание нормативных правовых условий обеспечения эффективного территориально-комплексного развития г. Алматы и его прилегающих территорий;
      внедрение в развитие агломерации наиболее рациональных градостроительных решений;
      интенсивное развитие территорий малоэтажной застройки;
      окончание строительства незавершенных объектов жилья и зданий социального и культурно-бытового назначения;
      освоение свободных от застройки территорий;
      обеспечение комплексности развития города и его периферии;
      массовое строительство многоэтажного жилья, в том числе повышенной степени комфортности.
      Пути решения
      Развитие территории агломерации влияет на процесс урбанизации г. Алматы и Алматинской области. Поэтому наиболее актуальной задачей является повышение эффективности развития районов внешней периферии.
      Совместными усилиями акимов г. Алматы и Алматинской области будет разработана Комплексная схема планирования и градостроительного регулирования развития территории г. Алматы и пригородной зоны.
      В целях обеспечения комплексного развития города предусматривается разработка ряда научно-прикладных и проектно-планировочных работ, в числе которых:
      нормативно-правовая база регламентации градостроительной деятельности с учетом геологических и экологических требований, расширения границ города;
      положения о составе и порядке разработки, согласования и утверждения проектов планировки жилых территорий в г. Алматы и отдельных градостроительных объектов;
      проект регулирования развитием пригородной зоны г. Алматы;
      схема зонирования территории г. Алматы по уровню техногенных нагрузок и экологического риска с учетом геологического риска и др.
      Преимущественное развитие получит западный район, где на имеющихся свободных территориях формируются районы многоэтажной и малоэтажной усадебной застройки. Существующие поселки Дружба, Калкаман органично войдут в городскую структуру благодаря реконструкции существующих и строительству новых магистралей.
      Северо-западная часть города, где существующие поселки и вновь осваиваемые территории (Шанырак 1, 2, 3, 4, 5 ...) разбросаны и не связаны между собой, органично войдет в общепланировочную структуру города при строительстве объездной дороги, магистрали вдоль Большого Алматинского канала и пробивке ряда улиц.
      Вновь формируемые жилые массивы в восточной и северной части города соединятся с центром благодаря строительству новых и развитию существующих транспортных магистралей.
      Приоритетные направления общегородского развития жилых территорий Алматы предусматривают:
      новое строительство на неосвоенных территориях: в западной части города между реками Бурундай и Каргалинка, севернее поселка Акбулак; в восточной части между улицей Шемякина и рекой Малой Алматинкой; в северной части города в районе Первомайской нефтебазы;
      завершение жилищного строительства в северо-западной части города в жилых образованиях Шанырак 1, 2, 3, 4, 5 .... , микрорайонах Аксай, Мамыр, Жетысу, Таугуль;
      формирование малоэтажной и малокомпактной жилой застройки в предгорных территориях;
      снос жилого фонда в целях пробивки новых городских магистралей, строительства метрополитена, путепроводов, мостов, максимального озеленения пойменных территорий рек;
      поэтапный снос особо сейсмоопасного жилого фонда;
      реставрацию и реконструкцию жилого фонда, представляющего историко-культурную ценность, в том числе памятников архитектуры;
      комплексную реконструкцию районов массового жилищного строительства первого периода индустриального домостроения в западном жилом районе города, в микрорайонах 1, 2, 3, 4, 5.
      Намечено разработать меры по обновлению малоэтажного жилого фонда, благоустройству центральной части города, созданию единой системы озеленения, пешеходных зон, благоустроенных скверов, зон отдыха.
      Предусматривается сохранить уникальность центральной части города, остановить происходящий в настоящее время процесс уплотнения его объектами жилищно-гражданского строительства с целью сохранения скверов, бульваров и аллей.

      Среда обитания
      Приоритеты:
      обеспечение сейсмостойкости зданий и сооружений;
      предотвращение от затопления значительных территорий города и прилегающей периферии в результате схода горных селевых потоков;
      развитие комплексной системы предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций.
      Пути решения
      Последовательное проведение поэтапной реконструкции несейсмостойкого жилого фонда, зданий и объектов.
      Поэтапный снос особо сейсмоопасного жилого фонда.
      Строительство каскадов защитных сооружений на реках Бедельбай и Батарейка.
      Стабилизация русел рек Есентай, Малая Алматинка, Кимасар, Бутаковка, Каргалинка.
      Проведение противооползневых мероприятий в районе катка Медеу.
      Реализация комплекса мероприятий по укреплению материально-технической базы аварийно-спасательных служб, содержанию загородных пунктов, развитию системы оповещения и связи, созданию материально-технических, медицинских и продовольственных запасов.

      Состояние жилого фонда
      Приоритеты:
      достижение соответствия условий проживания в городе Алматы его статусу;
      улучшение жилищных условий населения, проживающего в аварийно-ветхих домах, ликвидация аварийного жилого фонда;
      освобождение водоохранной зоны рек от аварийного жилого фонда.
      Пути решения
      В рамках реализации городской программы по сносу аварийно-ветхого жилого фонда города Алматы будут проведены работы по:
      техническому обследованию состояния жилых домов;
      разработке проектно-сметной документации и выполнению работ по поэтапному сносу аварийно-ветхого жилья;
      отселению жильцов, оформлению документов, устанавливающих право на получение нового жилья.

      Газоснабжение
      Приоритеты:
      обеспечение потребности города и прилегающих к нему территорий в газе;
      строительство новых газовых сетей;
      проведение политики ресурсосбережения.
      Пути решения
      Строительство сетей газопровода в районе Аэропорта, где имеется 100 многоквартирных и 500 домов индивидуально жилой застройки.
      Строительство сетей газопровода для газоснабжения микрорайонов Шанырак 1, 2, 3, 4, 6; Калкаман 2, 3; Дархан, Улжан, Акбулак, Думан, Таугуль 3.
      Установка в домах частного сектора 10 тысяч приборов учета газа.

      Водоснабжение и водоотведение
      Приоритеты:
      улучшение централизованного водоснабжения и водоотведения с учетом периферии города;
      полное обеспечение потребностей города и прилегающих территорий в качественной воде, в том числе питьевой, при обязательном соблюдении режимов ресурсосбережения;
      реконструкция инженерных коммуникаций;
      повышение качества очистки сточных вод;
      приближение системы водоснабжения и водоотведения города к мировым стандартам.
      Пути решения
      Расширение территории города с включением в его состав новых жилых массивов приведет к росту потребности в воде централизованного водоснабжения и водоотведения. Кроме того, учитывается, что рост водопотребления (водоотведения) будет связан также с намечаемым повышением качества жизни.
      Для города актуальным будет являться экономия водных ресурсов в связи с их относительной ограниченностью, отсутствием достаточного количества очистных сооружений, большой нагрузкой на экологию.
      В связи с этим приоритетной является реализация проекта "Реконструкция и модернизация системы водоснабжения и водоотведения г. Алматы", финансируемого в рамках внешнего правительственного займа у Французской Республики в размере 27,4 млн. евро. Реализация проекта планируется начать в 2003 году, срок 3 года. Предусматривается внедрение экологически чистых технологий очистки сточных вод на всех предприятиях г. Алматы с проведением первичной обработки перед сбросом в городскую канализацию.
      Планируется осуществить расширение и реконструкцию сети водоснабжения для снижения потерь воды, реконструкцию фильтровальной станции "Медеу", расширение головных очистных сооружений, реконструкцию сооружений механической и биологической очистки сточных вод г. Алматы.
      Предусматривается разработать комплекс мероприятий по регулированию и последующему использованию ливневого стока для технических нужд и полива зеленых насаждений.
      Продолжаются работы по подключению неканализованной застройки к системе канализации города с учетом степени воздействия на водные ресурсы (малоэтажная застройка в поселке Пригородный).
      Намечается произвести разведку Алматинского месторождения подземных вод с целью коренной переоценки его запасов в связи с изменившимися требованиями к водозаборам.
      Планируется обеспечить полный водомерный учет потребления воды предприятиями, организациями и населением.

      3.6. Развитие транспортно-коммуникационного комплекса
      Приоритеты:
      формирование рациональной транспортной системы в городе, его окрестностях и близлежащих районах Алматинской области;
      повышение качества транспортных услуг;
      повышение безопасности движения на улицах;
      расширение сферы услуг систем телекоммуникаций и связи за счет интенсивного внедрения новых технологий;
      перенос транзитных перевозок за территорию города;
      опережающее развитие электротранспорта, завершение строительства метрополитена;
      создание эффективного и технологически обновленного транспортного и телекоммуникационного комплекса на основе привлечения инвестиций.
      Пути решения

      Транспорт
      Для решения задач в области транспорта определены следующие мероприятия:
      проведение отдельных исследований по проблемам безопасности, развитию информационных технологий, парковки, экологическим аспектам;
      последовательная реализация рекомендаций ЗАО "НИИ транспорта" по оптимизации маршрутной сети городского пассажирского транспорта;
      расширение пропускной способности магистралей и улиц города через: строительство транспортных развязок, пробивку новых участков улиц; строительство и реконструкция мостов; ежегодный капитальный и текущий ремонт дорог; строительство дорог с гравийным покрытием с последующим их асфальтированием в районах массовой индивидуальной застройки.
      Предусматривается обеспечить снижение интенсивности движения на дорогах города и негативного влияния на экосистему через:
      осуществление строительства объездной кольцевой магистрали, постепенного перевода транзитных потоков за пределы санитарной зоны города, совершенствование условий перевозок по маршрутам, обеспечивающим международные связи;
      окончание строительства первой очереди метрополитена, который соединит юго-западную и центральную части города и дальнейшее продолжение его строительства;
      интенсивное развитие электротранспорта;
      перевод автотранспортных средств городского пассажирского транспорта на сжатый и сжиженный газ;
      создание оптимальной сети стационарных автозаправочных станций, соответствующих экологическим требованиям и обеспечивающих качественное обслуживание;
      осуществление строительства многоярусных автопаркингов.
      Важной задачей формирования транспортного каркаса является отвод от городского центра транзитных потоков транспорта, не связанных с его обслуживанием или целенаправленным посещением, и создание единой системы скоростных городских дорог и магистралей городского значения с дифференциацией последних на магистрали непрерывного и регулируемого движения.
      Система непрерывного движения потребует строительства значительного количества транспортных развязок, путепроводов и сноса жилых строений на отдельных участках. Эта мера позволит упорядочить транспортное движение и улучшить состояние воздушного бассейна.
      Изоляцию городских территорий от внешних транзитных потоков обеспечит объездная магистраль, огибающая город большим полукольцом в районе Талгарского тракта.

      Связь
      В целях расширения сферы качественных услуг, систем телекоммуникаций и связи планируется:
      осуществить полную замену аналоговых станций на современные электронные станции;
      обеспечить внедрение мультимедийных услуг телекоммуникаций ("быстрый интернет", "видеоинтернет");
      обеспечить качественной телекоммуникационной связью районы периферии г. Алматы.

      3.7. Улучшение инвестиционного климата
      Инвестиционная деятельность
      Приоритеты:
      укрепление взаимодействия местного органа власти с центральными исполнительными органами в вопросе привлечения и направления инвестиционных ресурсов на развитие экономики;
      развитие отраслей жизнеобеспечения города, объектов производственной инфраструктуры через совершенствование инвестиционно-заемной системы;
      повышение кредитного рейтинга региона.
      Пути решения
      Благоприятный деловой и инвестиционный климат в городе будет обеспечен за счет:
      поддержания социально-политической стабильности в городе;
      обеспечения открытости и углубления либерализации режимов функционирования экономики в городе;
      снижения и страхования инвестиционных рисков;
      своевременного обслуживания бюджетных задолженностей;
      развития механизмов инвестиционно-заемной системы без долговой нагрузки на бюджет.
      В целях расширения традиционных и вовлечения в экономику новых источников инвестиций предусматриваются меры по:
      снижению и страхованию инвестиционных рисков путем дальнейшей реализации механизма использования долговых обязательств, обеспеченных залоговым фондом;
      информационному обеспечению потенциальных инвесторов и созданию благоприятного имиджа региона через развитие сети информационных бизнес-центров, созданию базы данных приоритетных инвестиционных проектов, проведению конференций, форумов, выпуск брошюр и т.д.;
      эффективному управлению портфелем долговых обязательств местного исполнительного органа через составление детального плана, учитывающего существующие ограничения заимствования, планируемого займа, их стоимости и приоритеты региона.
      Планируется развитие механизмов инвестиционно-заемной системы, которые позволят привлекать, аккумулировать и направлять внебюджетные средства (инвестиции) в разработку и реализацию крупных инвестиционных проектов:
      массовое жилищное строительство с использованием механизма ипотечного кредитования;
      коммерческое строительство нежилого фонда и передача его в эксплуатацию с использованием схем финансового и оперативного лизинга;
      научные проекты, проекты реконструкции, модернизации, конверсии производств в виде отраслевых и/или межрегиональных совместных компаний;
      межрегиональные программы через долевое участие регионов;
      программы обновления основных производственных фондов путем внедрения механизма финансового лизинга.

      Развитие финансовых инструментов и технологий
      Приоритет:
      развитие г. Алматы как регионального финансового центра.
      Пути решения
      Будут приняты меры по:
      стимулированию накоплений сбережений населения в банках второго уровня, в том числе через широкую пропаганду системы их гарантирования;
      развитию и страхованию пенсионных активов;
      стимулированию развития фондового рынка через совершенствование корпоративного управления, законодательной, технической, институциональной и правовой инфраструктуры рынка ценных бумаг;
      по дальнейшему совершенствованию нормативной правовой базы, регулирующей порядок использования платежных инструментов;
      развитию сектора негосударственных ценных бумаг;
      обеспечению бесперебойного функционирования Центрального депозитария ценных бумаг и Казахстанского центра межбанковских расчетов в г. Алматы.
      С 2004 года планируется развернуть массовое жилищное строительство с использованием механизмов ипотечного кредитования.
      Планируется создать городскую финансовую компанию в форме коммунального государственного предприятия для развития механизмов финансового лизинга.

      3.8. Развитие торговли
      Внешняя торговля
      Приоритеты:
      стимулирование экспортоориентации предприятий и организаций;
      создание условий для освоения предприятиями города новых рынков сбыта продукции, расширения географии экспорта с целью улучшения торгового баланса страны;
      переориентация экспортных поставок на вывоз качественной конкурентоспособной продукции высокой степени переработки;
      внедрение передовых технологий международной коммерческой деятельности.
      Пути решения
      В целях изучения современной конъюнктуры мирового рынка и развития конкурентоспособных производств большое внимание будет уделено развитию маркетинговых служб предприятий и организаций города.
      Будет инициироваться пересмотр применяемых мер тарифного и нетарифного регулирования внешнеторговой деятельности с учетом изменений экономической ситуации в регионе и в рамках принятых обязательств Казахстана со странами СНГ и ЕврАзЭС.
      Предполагается создать международный оптовый рынок на трассе Великого Шелкового пути, а также рассмотреть вопрос создания торгового дома "Алматы" в г. Кабуле для реализации продукции, производимой городскими предприятиями, а также неустановленного и высвобождающегося оборудования.
      Будет оказываться содействие предприятиям города в активном участии в международных выставках и ярмарках товаров и услуг, а также проводиться работа по стимулированию диверсификации структуры экспорта в сторону увеличения экспорта готовой продукции и нетрадиционных видов продукции и услуг.
      Продолжится совершенствование и модернизация работы таможенной службы города с целью ликвидации контрабандного ввоза продукции.
      Предусматривается создание системы страхования и кредитования городских предприятий-экспортеров.
      Активное внедрение Интернет-торговли увеличит возможности выхода на внешние рынки средних и мелких производителей.

      Внутренняя торговля
      Приоритеты:
      насыщение рынка продукцией отечественного производства;      
      обеспечение продовольственной безопасности города;
      улучшение качества предоставляемых услуг;
      проведение структурных преобразований в сфере торговли;
      совершенствование системы торгово-закупочной деятельности;
      рациональное развитие материально-технической базы оптовой и розничной торговли, оптимизация ее территориального размещения.
      Пути решения
      Задачу обеспечения продовольственной безопасности города планируется решать за счет:
      роста объемов промышленной переработки сельскохозяйственных продуктов;
      усиления мер по защите внутреннего рынка от некачественных продуктов;
      обеспечения контроля за необоснованным ростом цен на продовольственные товары с целью их стабилизации и содействия развитию конкуренции на торговых рынках.
      Получит развитие процесс формирования торгово-промышленных групп, ориентирующих производственную и торговую деятельность на расширение спроса через относительное снижение цен за счет увеличения объемов производства и продаж.
      Структура оптовой торговли будет развиваться на основе:
      предприятий, осуществляющих полный комплекс закупочно-сбытовых операций с переходом права собственности оптовому звену;
      посреднических оптовых структур, не использующих в своей деятельности перехода к ним права собственности на товар (предприятия-брокеры, торговые агенты, комиссионеры и т.п.);
      хозяйствующих субъектов, оказывающих услуги по организации оптового оборота товаров (ярмарки, товарные биржи, аукционы, оптовые рынки).
      Сеть предприятий оптовой торговли будет активно взаимодействовать с малыми предприятиями и являться для них наиболее реальным и выгодным партнером.
      Сеть предприятий розничной торговли будет включать разнообразные формы торгового обслуживания - торговые центры, супермаркеты, магазины самообслуживания, магазины-склады, уличные ярмарки и базары, организующиеся в специально отведенных местах, автоматы розничной торговли, Интернет-магазины.
      Акиматом города Алматы с учетом положений действующего законодательства страны и мирового опыта будут приняты меры по:
      защите и расширению внутреннего рынка на основе поддержки отечественных товаропроизводителей;
      формированию конкурентной среды, обеспечивающей устойчивую систему товародвижения и предупреждающей возможности проявления монополизма;
      осуществлению контроля за потребительским рынком с позиций обеспечения качества реализуемых товаров, высокого уровня обслуживания и защиты интересов и прав потребителей.
      Планируется завершить работу по модернизации всех рынков города, подключению их к системе водопровода и канализации, оборудованию современными лабораториями санитарно-ветеринарной экспертизы.

      3.9. Налоги и бюджет
      Налоги
      Приоритеты:
      стабильное наращивание сборов налогов и платежей в бюджет;
      улучшение налогового администрирования;
      совершенствование механизмов налогового регулирования социально-экономическим развитием города;
      усиление роли местного органа власти в вопросах обеспечения оптимального сочетания интересов государства и налогоплательщиков.
      Пути решения
      В целях улучшения сбора налогов и платежей в бюджет предусматривается:
      завершение основных процессов автоматизации и интегрирования налогового и таможенного администрирования посредством внедрения информационных систем электронного контроля и аудита;
      осуществление полного учета субъектов предпринимательской деятельности;
      совершенствование контроля за налогообложением перевозимых грузов через разработку и реализацию мер по взаимодействию налоговых органов с республиканскими транспортными организациями;
      своевременное проведение проверок финансово-хозяйственной деятельности убыточных предприятий с целью подтверждения реальности убытков.
      В целях ужесточения контроля на рынке нефтепродуктов предполагается:
      усовершенствовать механизмы отслеживания реализации объемов ввозимых в город нефтепродуктов;
      создать экономические карты, содержащие сведения о дислокации АЗС, оптовых баз, складов, железнодорожных тупиков по хранению горюче-смазочных материалов.

      Бюджет
      Приоритеты:
      повышение эффективности процессов перспективного планирования и исполнения бюджета;
      развитие механизмов бюджетного регулирования социально-экономическим развитием города;
      улучшение бюджетного администрирования;
      расширение функциональных возможностей бюджета при обеспечении справедливости и сбалансированности межбюджетных отношений.
      Пути решения
      Предусматриваются меры по внедрению новых перспективных методов бюджетного программирования, обеспечению гармонизации стратегического, индикативного и бюджетного планирования.
      Планируется обеспечивать финансирование в первоочередном порядке и в полном объеме приоритетных видов деятельности по следующим направлениям:
      реализация программ снижения бедности и безработицы;
      кредитование реального сектора экономики и, в первую очередь, приоритетных инвестиционных проектов в сфере малого бизнеса, промышленности;
      создание и развитие технологических парков;
      создание и развитие бизнес-инкубаторов, инкубаторов новых технологий, лизинговых компаний, маркетинговых центров;
      реализация межрегиональных программ развития туризма;
      реализация мероприятий по обеспечению высокого уровня безопасности горожан и гостей города, развития разнообразного бизнес- и бытового сервиса;
      осуществление проектно-планировочных работ в соответствии с Генеральным планом строительства города;
      обеспечение постоянной готовности к стихийным бедствиям и финансирование программ по ликвидации чрезвычайных ситуаций;
      развитие транспортной и инженерной инфраструктуры с учетом периферии, финансирование в полном объеме программ в области образования, здравоохранения, социальной защиты, охраны окружающей среды, культуры.
      Повышение эффективности использования бюджетных средств и обеспечение прозрачности бюджета будет достигаться за счет:
      проведения политики использования бюджетных средств в соответствии с долгосрочными целями и приоритетами развития республики и города;
      проведения систематического анализа за поступлением доходов в бюджет и своевременного реагирования на факты снижения их поступления, совершенствования механизма мобилизации доходов;
      развития практики приостановления финансирования или отзыва выделенных бюджетных средств в случае их не целевого использования;
      обеспечения открытости и прозрачности бюджетного финансирования через опубликование в СМИ финансовых отчетов и информации о движении финансовых ресурсов, проведения независимой оценки эффективности бюджетной деятельности исполнительных органов.

      3.10. Управление государственными активами
      Приоритеты:
      повышение эффективности использования и обеспечение сохранности имущества коммунальной собственности на территории города;
      привлечение дополнительных финансовых ресурсов в бюджет города за счет эффективного управления государственными активами;
      развитие коммунальной собственности как стабильной воспроизводственной системы города;
      создание действенной системы мониторинга государственных активов.
      Пути решения
      В целях повышения эффективности системы управления государственными активами предусматривается:
      провести полную инвентаризацию и регистрацию нежилых служебных помещений хозяйствующих субъектов, имеющих недвижимое имущество на территории города;
      создать единую информационную базу данных государственного нежилого фонда с четким разделением его на имущество, относящееся к республиканской собственности и имущество, относящееся к коммунальной собственности с включением в нее ранее "бесхозных" объектов;
      разработать порядок поэтапного включения в процесс приватизации части государственных предприятий, учреждений и акционерных обществ, ранее не подлежащих приватизации либо неприватизированных на предыдущих этапах;
      усовершенствовать тарифную политику в вопросах имущественного найма помещений, находящихся в коммунальной собственности;
      расширить практику использования объектов коммунальной собственности в качестве залогового обеспечения;
      организовать мониторинг управления приватизированными предприятиями и организациями в стратегических отраслях в целях обеспечения экономической безопасности и устойчивого развития экономики города;
      проводить мониторинг административных расходов предприятий и акционерных обществ с целью их оптимизации;
      осуществлять контроль за исполнением предприятиями текущих и перспективных планов хозяйственной деятельности, в том числе за перечислением в местный бюджет дивидендов акционерных обществ и части чистого дохода предприятий;
      обеспечить систематический учет коммунальной собственности, в том числе государственного нежилого фонда, сдаваемого в имущественный наем, а также контроль за соблюдением правил предоставления в имущественный наем объектов коммунальной собственности.
      В перспективе возрастет роль коммунальной собственности как стабильной воспроизводственной основы социально-экономической системы города. В связи с этим предполагается провести классификацию объектов коммунальной собственности с учетом их текущих и перспективных финансовых возможностей с условным разделением на несколько групп.

      3.11. Улучшение состояния окружающей среды
      Приоритеты:
      совершенствование системы мониторинга окружающей среды;
      принятие мер по снижению выбросов вредных веществ от автомобильного транспорта;
      оздоровление водоемов города;
      совершенствование системы управления отходами производства и потребления;
      создание единой системы озеленения города;
      достижение улучшения качественных показателей состояния окружающей среды.
      Пути решения
      Учитывая расположение города в районе повышенной сейсмичности и селевой опасности, проведение экологической политики должно базироваться на достоверной и оперативной информации о состоянии окружающей среды на основе государственной системы мониторинга.   
      В целях обеспечения работы по мониторингу загрязнения окружающей среды города Алматы будут приняты меры по:
      восстановлению и модернизации пунктов наблюдений за загрязнением атмосферного воздуха;
      созданию автоматизированной системы мониторинга загрязнения окружающей среды;
      внедрению системы управления охраной окружающей среды в соответствии с международными стандартами серии ISO 14000;
      восстановлению государственной системы мониторинга подземных и поверхностных вод;
      открытию гидрологических постов, регистрирующих сток вод на всех высотах, начиная с зоны ледников;
      повышению плотности размещения станций региональной сети сейсмологических наблюдений;
      организации мониторинга оползневых процессов.
      В целях снижения вредных выбросов от автомобильного транспорта планируется:
      поэтапное оснащение автотранспортных средств устройствами снижения содержания вредных веществ в выхлопных газах;
      максимально возможное замещение автомобильного общественного автотранспорта электротранспортом.
      В целях улучшения состояния водных ресурсов города предусматривается:
      провести очистку русла Большого Алматинского канала и его благоустройство;
      провести комплексное обследование зоны выклинивания подземных вод Алматинского месторождения с учетом гидрогеологических, инженерно-геологических, сейсмических и санитарных характеристик.
      В целях развития пространственной непрерывности природно-ландшафтного каркаса, выполняющего роль экологических коридоров пропуска воздушных потоков, предусматривается принять меры по:
      улучшению озеленения города за счет разработки Генерального плана развития природно-экологического каркаса города;
      реализации проектов строительства и реконструкции особо охраняемых природных территорий (Дендропарк "XXI век", парк "Медеу", роща Баума и другие объекты).
      В целях снижения негативного влияния на экологию и утилизации производственных и бытовых отходов планируется:
      создать устойчивую систему учета и управления твердыми отходами за счет реализации комплексной программы по сбору, вывозу и частичной переработки отходов в г. Алматы;
      осуществить строительство полигонов, в том числе по захоронению токсичных отходов города Алматы и Алматинской области и организовать систему управления токсичными отходами производства;
      разработать и осуществить мероприятия по безопасному использованию опасных веществ на предприятиях города.

      3.12. Имиджевое и информационное обеспечение Программы
      Приоритеты:
      организация и проведение целевых и адресных имиджевых акций, проектов в сфере идеологического и информационно-правового обеспечения комплексного развития г. Алматы;
      разработка демонстрационных пилотных и инновационных проектов в сфере глобализации экономических приоритетов г. Алматы;
      диверсификация внешнеэкономической деятельности.
      Пути решения
      Проекты по формированию имиджа будут реализованы путем публикации серий статей о новой идеологии развития мегаполиса континентального значения в республиканских и зарубежных изданиях, сети "Интернет", организации и проведения научно-практических симпозиумов и семинаров, презентаций коммерческо-инвестиционных проектов, общественных дебатов по проблемам и перспективным направлениям развития г. Алматы.
      Для разработки целевых и инновационных проектов предполагается осуществление экономических и технических обследований предприятий города с участием ученых и представителей деловых кругов ближнего и дальнего зарубежья.
      В рамках диверсификации внешнеэкономической деятельности, укрепления позиций г. Алматы на мировых и региональных рынках предполагается использование специальных экономических зон Китая в расширении и продвижении казахстанских товаров в страны Юго-Восточной Азии, Центрально-Азиатского региона, Ближнего Востока, проведение международного семинара, инвестиционных саммитов в целях привлечения "портфельных" инвестиций в экономику и инфраструктуру г. Алматы.
      Предполагается создание условий и стимулирующих режимов для реализации инновационных проектов, содействие созданию информационной системы управления информационными ресурсами города.
      Особое внимание будет уделяться пропаганде уникального опыта Республики Казахстан по гармоничному сосуществованию и духовной общности различных слоев общественности через проведение международных конгрессов, дебатов, фестивалей, конкурсов, спортивно-массовых акций.
      Предусматривается значительно усовершенствовать муниципальный менеджмент посредством создания Единого информационного пространства города Алматы на основе применения новых информационных технологий.

      3.13. Механизм реализации Программы
      Реализация Программы будет осуществляться посредством Плана мероприятий по ее реализации, который с учетом требований действующего законодательства Республики Казахстан, т.е. среднесрочного планирования разрабатываемых программ будет разрабатываться и утверждаться Правительством Республики Казахстан на три условно разбитых этапа: на 2003-2005 и 2006-2010 годы.
      Планы мероприятий будут характеризовать качественные особенности каждой стадии развития города и предусматривать реализацию всех положений Программы. В них по каждому мероприятию будут обозначены конкретные исполнители и сроки реализации, а также предполагаемые объемы и источники финансирования по годам.
      Комплексность мероприятий позволит максимально координировать деятельность и концентрировать возможности центральных и местных исполнительных органов по обеспечению целенаправленных и согласованных действий по всем направлениям развития систем жизнеобеспечения города Алматы.
      Акиматом города Алматы будет осуществляться постоянный мониторинг и оценка эффективности реализации Государственной программы посредством контроля за ходом исполнения мероприятий планов и достижения планируемых показателей (индикаторов) программы.

4. Необходимые ресурсы и источники финансирования

      На реализацию Государственной программы развития города Алматы на 2003-2010 годы будут использованы средства республиканского, местного бюджетов и населения, гранты международных финансовых экономических организаций, иностранные и отечественные инвестиции. Общая потребность в инвестиционных ресурсах, включая бюджетные средства, составляет более 700 млрд. тенге, в том числе на 2003-2005 годы - 230 млрд. тенге.
      На реализацию мероприятий по программам развития в 2003 году в государственном бюджете предусматривается 8630,8 млн. тенге, в том числе из республиканского бюджета 4706 млн. тенге, из местного бюджета 3924,8 млн. тенге. Конкретные объемы финансирования на последующие годы будут определяться при формировании республиканского бюджета и бюджета г. Алматы на очередной финансовый год исходя из финансовых возможностей.

5. Ожидаемые результаты от реализации Программы

      Реализация программы должна способствовать созданию условий для максимально возможного использования финансового, производственного, кадрового, научного и культурного потенциала города и на этой основе повысить уровень и качество жизни населения мегаполиса и прилегающих к нему населенных пунктов.
      С развитием новых финансовых инструментов, обеспечением эффективного функционирования систем жизнеобеспечения города, внедрением новых технологий в процесс управления коммунальной собственностью у города появятся надежные источники финансирования развития городского хозяйства и повышения социальной защищенности населения.
      Изменится структура промышленного производства, в которой на долю малых предприятий будет приходиться к 2010 году 40,9 % всей выпускаемой в городе продукции.
      Приоритетное развитие получат производства оборудования, автомобилей, электроники, запчастей для химических, нефтяных, горнометаллургических предприятий, высококачественных медицинских препаратов с использованием высоких технологий. Инновационный опыт г. Алматы будет способствовать развитию научно-технического прогресса в других регионах республики.
      Результатом проводимой промышленной политики станет эффективное использование имеющихся производственных фондов посредством передачи части их в сферу малого бизнеса и селективной поддержки приоритетных производств, ориентированных на выпуск наукоемкой продукции и более глубокую переработку местного сырья и материалов. Объем промышленного производства возрастет в 2010 году на 68,4 % по сравнению с 2002 годом.
      В сфере развития малого и среднего бизнеса предусматривается перенос акцента на активное внедрение инновационных технологий, широкое распространение различных видов кооперации крупных и мелких предприятий города во всех сферах деятельности.
      Значительно возрастет экспорт продукции высокой степени переработки, за счет насыщения качественной отечественной сырьевой продукции предусматривается снижение зависимости от импорта сырья.
      Будет сформирован общий архитектурно-строительный облик города с сохранением исторической части города, построены новые микрорайоны, снизится загруженность дорог транспортными потоками. Значительно улучшится экологическая ситуация в городе.
      Введение в энергетический баланс города экологически чистых ресурсов, внедрение ресурсосберегающих технологий позволит обеспечить устойчивую работу энергетического комплекса, сократит вредное воздействие энергетики на окружающую среду, что позволит практически полностью ликвидировать существующую энергетическую напряженность в городе.
      Сократится негативное влияние автотранспорта на экологию города, будет введена в действие первая очередь метрополитена.
      Рост налогооблагаемой базы и улучшение налогового администрирования позволит увеличить сбор налогов в консолидированный бюджет города к 2010 году в 1,7 раза. В структуре налогов значительно возрастет доля средств, поступающих от сферы малого бизнеса.
      Полностью будет сохранена и получит дальнейшее развитие сеть учреждений здравоохранения, которая приобретет профилактическую направленность. Будут стабилизированы, а затем улучшены показатели медико-демографической ситуации и здоровья населения.
      Получит дальнейшее развитие инфраструктура культуры и спорта города, повысится его роль в развитии спорта, способствующего оздоровлению граждан и обеспечению новых спортивных достижений республики.
      Повышение роли города Алматы как крупнейшего финансового, научного, образовательного, культурного и туристского центра страны приведет к значительному изменению структуры экономики города. Опережающими темпами в этот период будут развиваться торговля, транспорт, коммунальное хозяйство, связь, индустрия развлечений, туризм и другие услуги населению. Ускоренное развитие этих отраслей, наряду с государственной поддержкой малого предпринимательства в производственной сфере, практически решит проблему занятости населения. В целом в городе будет создано более 80 тыс. новых рабочих мест.
      Успешная реализация Государственной программы развития г. Алматы на 2003-2010 годы должна способствовать развитию и процветанию всей страны за счет мощного мультипликативного эффекта.
      Планируемые индикаторы реализации Государственной программы развития г. Алматы на 2003-2010 годы отражены в таблице 3.

Таблица 3    

Индикаторы реализации Государственной
программы развития г. Алматы на 2003-2010 годы

--------------------------------------------------------------------
     Показатель    |2001 г.|2002 г.|2003 г.|2004 г.|2005 г.|2006 г.
                   | отчет |оценка |       |       |       |
-------------------|-------|-------|-------|-------|-------|--------
         1             2        3      4       5       6        7
--------------------------------------------------------------------
ВРП на душу
населения, в тенге   436025  467727  470896  503706 538104  576320

Темп роста объемов
промышленной
продукции, в % к
предыдущему году      122,9   111,9     107   107,1  107,9     107

Удельный вес
продукции и услуг,
произведенных
субъектами малого
бизнеса в ВРП, в %     16,8    19,6    21,8    24,9   34,2    35,8

Удельный вес занятых
в малом бизнесе в
экономически активном
населении, в %         18,1    19,7    21,6    23,8   31,1    32,9

Ввод жилья в
эксплуатацию,
тыс.кв.м.             240,8   264,3     288     312    335     345

Уровень
оснащенности ОТА
населения города,
ед. на 100 чел.        27,8    28,6    29,6    30,5   31,5      32

Розничный
товарооборот,
млрд. тенге           264,9   279,9     294   308,6  323,9   341,7

Внешнеторговый
товарооборот,
млн. долл. США       2503,7  2965,7    3298    3875 4511,7  5177,6

Уровень
безработицы, в %       10,8     9,5     8,8     8,5    8       7,9

Удельный вес
населения, имеющего
доходы ниже
прожиточного
минимума, в %          12,1     8,5     8,2     7,9    7,5      7

Поступление
налогов и
неналоговых
платежей в бюджет,
млрд. тенге             127     140     151     162    173     184
--------------------------------------------------------------------

продолжение таблицы     

--------------------------------------------------------------------
     Показатель    |2007 г.|2008 г.|2009 г.|2010 г.|   2010 г. к
                   |       |       |       |       |  2002 г. в %
-------------------|-------|-------|-------|-------|----------------
         1             8       9      10       11         12
--------------------------------------------------------------------
ВРП на душу
населения, в тенге   617257  660675  707686  757394        162

Темп роста объемов
промышленной
продукции, в % к
предыдущему году      106,5   106,3   106,2    106       168,4  

Удельный вес
продукции и услуг,
произведенных
субъектами малого
бизнеса в ВРП, в %    37,2     38,8    39,5   40,9   

Удельный вес занятых
в малом бизнесе в
экономически активном
населении, в %        34,2     35,8     37    38,1    

Ввод жилья в
эксплуатацию,
тыс.кв.м.              360      375    390     400       151,3     

Уровень
оснащенности ОТА
населения города,
ед. на 100 чел.       32,5       33   33,5      34       118,9    

Розничный
товарооборот,
млрд. тенге          361,5    383,2    407   433,9        155   

Внешнеторговый
товарооборот,
млн.долл. США         5861   6540,6  7394,7  8267,5     278,8    

Уровень
безработицы, в %       7,9      7,8    7,6     7,4      

Удельный вес
населения, имеющего
доходы ниже
прожиточного
минимума, в %           7        6      6       6      

Поступление
налогов и
неналоговых
платежей в бюджет,
млрд. тенге            198      210    223     236       170  
--------------------------------------------------------------------