ИПС "Әділет"

      ХАБАРЛАНДЫРУ      Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша "АІЖК-нің", "АІЖК" деген сөздер "АПК-нің" деген сөзбен; "159" деген цифрлар "156" деген цифрлармен ауыстырылды – ҚР Жоғарғы Сотының 31.03.2017 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.
      Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша "талапты", "талапкердің", "талапкер", "Талапкер", "талапкерден" деген сөздер тиісінше "талап қоюшының", "талап қоюшы", "Талап қоюшы", "талап қоюшыдан", "талап қоюды" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.
      Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша "талап арызды", "талап арыз" деген сөздер тиісінше "талап қоюды" "талап қою" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

Азаматтық істер бойынша қамтамасыз ету шараларын қабылдауды реттейтін заңнамалық актілерді сот практикасында біркелкі түсіну және қолдану мақсатында Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жалпы отырысы

қаулы етеді:

Ескерту. Кіріспеге өзгеріс енгізілді – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

1. Азаматтық сот ісін жүргізудегі қамтамасыз ету шаралары деп Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексінде (бұдан әрі - АПК) және Қазақстан Республикасының басқа да заңнамалық актілерінде көзделген жауапкердің (борышкердің) сот актіcін мәжбүрлеп орындатуды қиындататын немесе мүмкін етпейтін ықтимал әрекеттерінің жолын кесетін процестік шараларды түсіну керек.

Сот қабылдаған қамтамасыз ету шаралары жауапкер-заңды тұлғаны немесе дара кәсіпкерді банкроттыққа ұшыратуға, қалыпты өндірістік қызметті бұзуға, басқа тұлғалардың заңды құқықтары мен мүдделерін бұзуға, рейдерлікке жағдай жасауға (жауапкердің мүлкін заңсыз тартып алуға) әкелмеуге тиіс.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

2. Төрелік талқылауда қаралатын істер бойынша талап қоюды қамтамасыз ету шараларын сот АПК-нің 15-тарауында көзделген барлық ережелерді сақтай отырып, борышкердің немесе төреліктің орналасқан жері бойынша қабылдайды.

Талап қоюды қамтамасыз ету туралы арызды қараған кезде сот қамтамасыз ету шараларын қабылдау туралы арыз берген тұлғаның талап қоюы бойынша төрелік талқылауды қозғау туралы ұйғарымды талап етіп, төреліктің іс қозғаған-қозғамағанын тексеруге міндетті.

Ескерту. 2-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

3. Қамтамасыз ету шаралары:

мүліктік немесе мүліктік емес сипаттағы талап қоюларды;

сот шешімдерін орындауды;

татуласу келісімін бекіту туралы сот ұйғарымдарын орындауды;

дауды (жанжалды) медиация тәртібімен реттеу, дауды партисипативтік рәсім тәртібімен реттеу туралы келісімді;

атқару құжаттарын мәжбүрлеп орындатуды қамтамасыз ету үшін қабылданады.

Сот қамтамасыз ету шараларын судья арызды іс жүргізуге қабылдағаннан және істі қозғағаннан кейін ғана, бірақ заңды күшіне енген сот актісін мәжбүрлеп орындату туралы атқару құжаты берілгенге дейін істің қандай жағдайында болмасын қабылдайды.

Егер сот қамтамасыз ету шараларын қабылдамаса, заңда көзделген жағдайларда сот орындаушысы да атқару құжаттарын мәжбүрлеп орындатуды қамтамасыз ету үшін атқарушылық іс жүргізу барысында қамтамасыз ету шараларын қабылдайды.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

4. АПК-нің 156-бабының бірінші бөлігінде санамаланған қамтамасыз ету шаралары толық болып табылмайды.

Сот даулы құқықтық қатынастың сипатын ескере отырып және оны реттейтін заңнамалық актіге сәйкес өзге де қамтамасыз ету шараларын, егер оларды қабылдамау шешімді орындатуды қиындатса немесе мүмкін етпейтіндей болса, қабылдай алады.

Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шарттарда Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерімен салыстырғанда өзге қамтамасыз ету шаралары көзделуі мүмкін. 1995 жылғы Қазақстан Республикасының Конституциясы қабылданғанға дейiн жасалған, күшiне ену шарты ретінде ратификациялауды көздемеген халықаралық шарттар қолданыста болады және Республиканың заңнамасынан басымдығы, егер Республиканың тиiстi құқықтық қатынастар салаларын реттейтiн заңдарында осы халықаралық шарттар үшін мұндай басымдық тікелей көзделген болса, сақталады ("Қазақстан Республикасы Конституциясы 4-бабының 3-тармағын ресми түсіндіру туралы" 2000 жылғы 11 қазандағы № 18/2 Қазақстан Республикасы Конституциялық кеңесінің қаулысы).

Сот бір мезгілде бірнеше қамтамасыз ету шараларын, егер сот шешімін орындауды және талап қоюшының бұзылған заңды құқықтары мен мүдделерін қорғауды неғұрлым тиімді қамтамасыз етуге мүмкіндік берсе, қабылдауға құқылы.

Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

5. АПК-нің 157-бабына сәйкес сот қамтамасыз ету шараларын іске қатысатын адамдардың, төрелік талқылау тараптарының немесе олардың өкілдерінің арызы негізінде қабылдайды.

АПК-нің 155-бабына сәйкес іске қатысатын адамдар, төрелік талқылау тараптары немесе олардың өкілдері арызда қамтамасыз ету шараларын қабылдамау сот актісін мәжбүрлеп орындауды қиындататыны немесе мүмкін етпейтіндігі жөнінде дәлелдерді көрсетуі тиіс.

АПК-нің 156-бабында көзделген сот бұйрығын шығару туралы арыздар бойынша сот бұйрығын беру туралы арызды қамтамасыз ету шаралары қабылданбайды, өйткені сот бұйрығы АПК-нің 135-бабында көзделген даусыз талап қою бойынша азаматтық іс қозғалмастан шығарылады. Алайда сот бұйрығы заңды күшіне енгеннен кейін, бірақ ол өндіріп алушыға АПК-нің 143-бабының тәртібімен берілгенге дейін сот өндіріп алушының арызы бойынша сот бұйрығын мәжбүрлеп орындату жөніндегі қамтамасыз ету шараларын қабылдауға құқылы.

Сот өз бастамасымен қамтамасыз ету шараларын қабылдай алмайды.

Ескерту. 5-тармаққа өзгерістер енгізілді – ҚР Жоғарғы Сотының 31.03.2017 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулыларымен.

6. Талап қоюшының немесе оның өкілінің қамтамасыз ету шараларын қабылдау туралы арызы болған кезде, егер бұрын іс бойынша сот қамтамасыз ету шараларын қабылдамаған болса, сот АПК-нің 157-бабына сәйкес талап қоюды қамтамасыз ету немесе сот актілерін орындауды қамтамасыз ету туралы ұйғарым шығарады.

Егер талап қоюды қамтамасыз ету туралы арыз талап қоюға қоса берілсе немесе ол туралы талап қоюда көрсетілсе, онда судья арызды азаматтық іс қозғау туралы ұйғарым шығарылған күні қарайды және шешеді. Қалған жағдайларда талап қоюды қамтамасыз ету туралы арызды судья арыз сотқа түскен күні шешеді.

Істі сот талқылауына дайындау кезінде берілген талап қоюды қамтамасыз ету шаралары туралы арызды, сот актісін мәжбүрлеп орындату қолданғанға дейін берілген сот актісін мәжбүрлетіп орындатуды қамтамасыз ету шаралары туралы арызды судья іске қатысатын адамдарға арыздың қаралатын орны мен уақыты туралы хабарламастан жеке-дара қарайды. Мұндай жағдайларда жеке процестік әрекеттің хаттамасы жасалмайды.

Егер талап қоюды қамтамасыз ету туралы арыз сот отырысында берілсе, онда ол дереу зерттеледі, одан кейін судья оны қанағаттандыру немесе қанағаттандырудан бас тарту туралы ұйғарым шығарады.

Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

7. Қамтамасыз ету шараларын қабылдау туралы арызды қараған кезде сот қамтамасыз ету шаралары өзінің мазмұны бойынша талап қоюшы (арыз беруші) мәлімдеген материалдық-құқықтық талаптарға сәйкес келетін-келмейтіні, сот актісін орындауды қиындату немесе мүмкін етпеу мақсатында жауапкердің ықтимал әрекеттерінің жолын кесуді қамтамасыз ете алатын-алмайтыны туралы мәселелерді зерттеуге тиіс.

Егер сот талап қоюшы арызында көрсеткен қамтамасыз ету шараларының ол мәлімдеген материалдық-құқықтық талаптарға сәйкес келмейтіні туралы түйінге келсе, онда қамтамасыз ету шарасымен ұсынылған мұндай талап қоюды қамтамасыз ету туралы арыз қанағаттандырылуға жатпайды.

Ескерту. 7-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

8. Соттың қамтамасыз ету шараларын қабылдаудан бас тарту туралы ұйғарым шығаруы талап қоюшының немесе оның өкілінің осындай шараларды қабылдаудың қажеттігі туралы жаңа дәлелдерді көрсетіп, талап қоюды қамтамасыз ету шараларын қабылдау жөнінде сотқа қайта арыз беруіне кедергі келтірмейді.

9. Қамтамасыз ету шараларын қабылдау туралы арызды қарау нәтижелері бойынша шығарылған сот ұйғарымы АПК-нің 269-бабында көрсетілген талаптарға сәйкес келуге тиіс. Бұл ретте сот АПК-нің 155-бабында көзделген қамтамасыз ету шараларын қабылдау негіздерінің бар-жоғы туралы арыз берушінің дәлелдеріне баға беруге тиіс.

Заңды күшіне енген сот актісін орындауға қиындық келтіреді немесе мүмкін етпейді деп жауапкердің өзінің барлық мүлкін немесе оның бір бөлігін жасыруға не иеліктен шығаруға, Қазақстан Республикасының аумағынан тыс кетуге дайындық жасауға бағытталған және тағы басқа да ықтимал әрекеттерін түсіну керек.

Қамтамасыз ету шараларын қабылдау туралы ұйғарымның қарар бөлігінде оның дереу орындалуға жататыны көрсетілуге тиіс.

Ескерту. 9-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

10. АПК-нің 429-бабына сәйкес талап қоюды қамтамасыз ету мәселелері жөніндегі ұйғарымға ол түпкілікті нысанда дайындалған күннен бастап он жұмыс күні ішінде прокурор өтінішхат келтіруі, мүдделеріне қатысы бар адамдар жеке шағым беруі мүмкін.

Егер талап қоюды қамтамасыз ету туралы ұйғарым шағым берген адамға хабарламай шығарылса, АПК-нің 161-бабының екінші бөлігіне сәйкес шағым беру үшін мерзім оған осы ұйғарым туралы белгілі болған күннен бастап есептеледі.

Талап қоюды қамтамасыз ету мәселелері бойынша соттың ұйғарымына берілген жеке шағыммен (прокурордың өтінішхатымен) бірге қабылданған ұйғарымға қатысты істен бөліп алынған материал жолданады.

Қамтамасыз ету шараларын қабылдау туралы соттың ұйғарымына жеке шағымды беру ұйғарымды орындауды тоқтатпайды.

Сонымен қатар талап қоюды қамтамасыз етудің күшін жою немесе қамтамасыз етудің бір түрін екіншісіне ауыстыру туралы соттың ұйғарымына шағым келтіру немесе прокурордың өтінішхатын қарау жеке шағымды немесе прокурордың өтінішхатын қарағанға дейін көрсетілген ұйғарымдардың орындалуын тоқтата тұрады.

Ескерту. 10-тармаққа өзгерістер енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 5; 31.03.2017 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 15.04.2021 № 1 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулыларымен.
11. Алып тасталды - ҚР Жоғарғы Сотының 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

12. АПК-нің 156-бабы бірінші бөлігінің 1) тармақшасын қолданған кезде талап қоюшы шарттық, деликтік немесе борышкердің мүлкі есебінен қанағаттандырылуға жататын мүліктік сипаттағы өзге де құқықтық қатынастардан туындайтын талаптарды мәлімдеген жағдайларда ғана жауапкерге тиесілі мүлікке тыйым салу сияқты қамтамасыз ету шараларына жол беріледі.

Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің (бұдан әрі - АК) 115-бабында көрсетілген жауапкер меншік құқығымен немесе шаруашылық жүргізу құқығымен иелік ететін және пайдаланатын мүлік түрлерін жауапкерге тиесілі мүлік деп түсіну керек.

Жедел басқару құқығындағы мемлекеттік мүлікті иеленетін және пайдаланатын мемлекеттік орган, мемлекеттік мекеме немесе қазыналық кәсіпорынға қатысты мүлікке тыйым салу түріндегі осындай қамтамасыз ету шарасы аталған жауапкерлердің иелігіндегі ақшаларды қоспағанда, қолданылмайды. АК-нің 44, 922, 923-баптарына сәйкес аталған жауапкерлер келтірілген зиян үшін өздерінің иелігіндегі ақшаларымен есептеседі. Аталған жауапкерлердің иелігіндегі ақша жеткілікті болмаған жағдайда, олардың міндеттемелері бойынша мемлекеттік қазына субсидиарлық жауаптылықта болады.

Ескерту. 12-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

13. Мүлікке тыйым салу сияқты қамтамасыз ету шараларын қабылдау туралы талап қоюшының арызын қараған кезде сот талап қоюшының арызда нақты заттарға тыйым салу туралы өтініш білдіргеніне қарамастан, нақты заттарды немесе мүлік түрлерін көрсетпейді және тыйым салынуы мүмкін мүліктің құнын анықтамайды.

Соттың ұйғарымында талап қоюшының мүліктік талаптарының мөлшері немесе талап қоюшының мүліктік талаптарының сот шешімімен қанағаттандырылған мөлшері ғана көрсетілуге тиіс, ал мүліктің жауапкерге (борышкерге) тиесілілігін немесе оның құнын атқарушылық іс жүргізу туралы заңнамалық актіде көзделген тәртіппен атқару құжатын орындаған кезде сот орындаушысы анықтайды.

Ескерту. 13-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

14. Моральдық зиянды өтеуді ақшалай мәнде өндіріп алу туралы істер бойынша мүлікке тыйым салу сияқты талап қоюды қамтамасыз ету шарасын сот қабылдай алмайды, өйткені мұндай зиянның мөлшерін сот АК-нің 952-бабына сәйкес шешім шығарған кезде анықтайды.

Осындай талап қоюды қамтамасыз ету туралы талап қоюшының арызы болған жағдайда, сот моральдық зиянды өтеу мөлшері белгіленген шешім шығарумен бір мезгілде немесе шешім шығарғаннан кейін шешімді орындауды қамтамасыз ету туралы ұйғарым шығарады. Бұл ретте тыйым салынуға жататын мүліктің мөлшері сот жауапкерден өндірген моральдық зиянды өтеу сомасынан аспауға тиіс.

Ескерту. 14-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

15. АПК-нің 156-бабы бірінші бөлігінің 2) тармақшасында көзделген қамтамасыз ету шарасын сот талап қоюшының мәлімдеген мүліктік емес сипаттағы талабынан даудың нысанасын немесе істі қарағанға дейінгі оның қалпын сақтауды қамтамасыз ету қажеттігі туындаған жағдайларда қабылдауы мүмкін. Жауапкердің жасауына тыйым салынуы мүмкін мұндай әрекеттердің қатарына дау нысанасын иелік ету бойынша, тұрғын үй-жайды қайта жоспарлау бойынша, жер учаскесінің шекарасын өзгерту бойынша, авторлық құқық пен сабақтас құқықтар объектісінің таралымы бойынша әрекеттерді жасауға тыйым салуды жатқызған жөн.

Ескерту. 15-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

16. Сот АПК-нің 156-бабы бірінші бөлігінің 3) тармақшасына сәйкес борышкер талап қоюшының алдындағы міндеттемелерін орындауды қамтамасыз етуі мүмкін мүлікті басқа тұлғалардың жауапкерге беруіне немесе мүліктік сипаттағы басқа да міндеттемелерді оған қатысты орындауына тыйым салуға құқылы.

Үшінші тұлғалардың іс бойынша жауапкердің алдындағы міндеттемелері жөнінде анық мәліметтер болған және жауапкердің үшінші тұлғаларды міндеттемені орындатып, сот актісін орындауды қиындататыны немесе мүмкін етпейтіні туралы негізді болжам болған кезде сот аталған қамтамасыз ету шарасын қабылдауы мүмкін.

Соттың аталған қамтамасыз ету шарасын қабылдау туралы ұйғарымында нақты қандай тұлғаға мүлікті беруге немесе іс бойынша жауапкер алдындағы өзге де міндеттемелерді орындауға тыйым салынатыны көрсетілуге тиіс. Сонымен бір мезгілде талап қоюшы мәлімдеген материалдық-құқықтық талаптар және талап қоюшы мәлімдеген талаптың көлемінен асатын көлемдегі тұлғаның жауапкердің алдындағы міндеттемелері АК-нің 272-бабына сәйкес орындалуы мүмкін болатын тұлғаның іс бойынша жауапкердің алдындағы міндеттемелерінің көлемі ескерілуге тиіс.

Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

17. АПК-нің 251-бабына сәйкес мүлікті тыйым салудан босату (тізімдемеден алып тастау) туралы талап қою берілген кезде сот талап қоюшының арызы бойынша АПК-нің 156-бабы бірінші бөлігінің 4) тармақшасында көзделген қамтамасыз ету шарасын қабылдайды.

Аталған қамтамасыз ету шарасы тыйым салудан босату (тізімдемеден алып тастау) туралы талап қою мәлімделген нақты мүлікке қатысты, егер сот орындаушысы осы мүлікті сату бойынша атқарушылық әрекеттерді өз бетінше тоқтатпаса, қолданылады.

Ескерту. 17-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.
18. Алып тасталды - ҚР Жоғарғы Сотының 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

19. Егер тұлға атқарушылық іс жүргізу туралы заңнамалық актіде көзделген атқару құжатын сот тәртібімен даулаған жағдайда сот АПК-нің 156-бабы бірінші бөлігінің 6) тармақшасында көрсетілген қамтамасыз ету шарасын қабылдайды.

Егер сот бұйрығы АПК-нің 141, 142, 143-баптарында белгіленген тәртіп пен мерзімдер бұзылып мәжбүрлеп орындауға жіберілсе, оған атқарушылық құжат ретінде сотта дау айтылуы мүмкін.

Егер атқару парағы АПК-нің 241-бабының төртінші бөлігінде көрсетілген талаптарға сәйкес келмесе, бірақ сот орындаушысы оны мәжбүрлеп орындатуға қабылдаса, оған атқару құжаты ретінде сот тәртібімен дау айтылуы мүмкін.

Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша судьяның қаулысына, егер ол әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнамалық актіде көзделген қағидалар бұзылып мәжбүрлеп орындатуға жіберілсе, атқару құжаты ретінде оған сот тәртібімен дау айтылуы мүмкін.

Ескерту. 19-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

19-1. АПК-нің 156-бабы бірінші бөлігінің 7) тармақшасында көзделген кепіл нысанасын соттан тыс сату жөніндегі сауда-саттықтарды тоқтата тұру түріндегі қамтамасыз ету шарасына қатысты, сот осы талап қоюды қамтамасыз ету шарасын соттан тыс сату нысанасы болып табылатын кепіл мүлкіне дау болған жағдайда қолданылуы мүмкін екенін соттардың ескергені жөн.

Бұл ретте соттар мұндай талап қоюды қамтамасыз ету шарасы сауда-саттықтың қорытындылары шығарылғанға дейін қабылданатынын ескеруі тиіс.

Ескерту. 19-1-тармақпен толықтырылды – ҚР Жоғарғы Сотының 31.03.2017 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулыларымен.

19-2. АПК-нің 156-бабы бірінші бөлігінің 8) тармақшасында белгіленген талап қоюды қамтамасыз ету жөніндегі шаралар атқарушылық іс жүргізуде жасалатын мүлікке өндіріп алуды қолдануға байланысты сот орындаушысының актілері мен әрекеттері дауланған жағдайда қабылдануы мүмкін.

Ескерту. 19-2-тармақпен толықтырылды – ҚР Жоғарғы Сотының 31.03.2017 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулыларымен.
20. Алып тасталды - ҚР Жоғарғы Сотының 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

21. АПК-нің 159-бабының бірінші бөлігіне сәйкес сот іс бойынша қабылданған қамтамасыз ету шарасын басқа қамтамасыз ету шарасымен (мысалы, мүлікке тыйым салуды жауапкерге белгілі бір әрекеттерді жасауға тыйым салумен және т.б.) ауыстыруға құқылы.

АПК-нің 159-бабының екінші бөлігіне сәйкес сот талап қоюды қамтамасыз ету шараларын ауыстыру туралы арызды іске қатысатын адамдарды шақырмастан қарауға не сот отырысын тағайындауға құқылы. Бұл ретте сот отырысының уақыты мен орны туралы тиісті түрде хабарландырылған іске қатысатын адамдардың келмеуі арызды қарау үшін кедергі болып табылмайды.

Арызды қарау кезінде талап қоюшы сот бұрын қабылдаған қамтамасыз ету шарасы мөлшерлес талаптарына сәйкес келмейтін, ал ауыстыру тәртібімен ұсынылып отырған қамтамасыз ету шарасы АПК-нің 155-бабында көрсетілген мақсаттарға сәйкес келетін дәлелдемелерді сотқа ұсынуға міндетті.

Ескерту. 21-тармаққа өзгерістер енгізілді – ҚР Жоғарғы Сотының 31.03.2017 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулыларымен.

22. АПК-нің 159-бабының төртінші бөлігіне сәйкес жауапкер сот қабылдаған АПК-нің 156-бабы бірінші бөлігінің 1), 2) және 3) тармақшаларындағы талап қоюды қамтамасыз ету шараларының орнына талап қою бағасына тең соманы талап қоюшының қарызды ақшалай өндіріп алу туралы талаптары бойынша ғана уәкілетті органның аумақтық бөлімшесінің депозитіне енгізуге құқылы.

Ескерту. 22-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

23. Сот талап қоюды қамтамасыз ету туралы талап қоюшының арызын қанағаттандыра отырып, екі тараптың да мүдделерін ескеріп, ақылға сыйымдылық пен әділдікке сүйеніп, АПК-нің 162-бабының негізінде талап қоюшыдан қамтамасыз ету шараларын қабылдаудан жауапкер үшін ықтимал болатын залалдарды қамтамасыз етіп беруді талап етуге құқылы.

Егер талап қоюшы қамтамасыз ету шараларын қабылдаудан жауапкерге келетін залалды қамтамасыз етпесе, онда сот қамтамасыз ету шараларын қабылдау туралы талап қоюшының арызын қанағаттандырусыз қалдыруға құқылы.

Егер АПК-нің 155-бабында көзделген қамтамасыз ету шараларын қабылдау үшін негіздер болмаса, қарсы қамтамасыз ету шарасы қолданылмайды.

Ескерту. 23-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

24. АПК-нің 160-бабының екінші бөлігіне сәйкес талап қою қанағаттандырылған шешім толық орындалғанға дейін сот қабылдаған қамтамасыз ету шаралары қолданыста болады.

АПК-нің 160-бабының екінші бөлігіне сәйкес талап қоюдан бас тартылған жағдайда талап қоюды қамтамасыз ету жөнінде қабылданған шаралар шешім заңды күшіне енгенге дейін сақталады. Сот шешімнің заңды күшіне енуімен бірге талап қоюды қамтамасыз етудің күшін жою туралы ұйғарым шығарады. Талап қою қанағаттандырылған кезде оны қамтамасыз ету жөніндегі қабылданған шаралар сот шешімі орындалғанға дейін өзінің қолданысын сақтайды. Қамтамасыз ету шараларының күшін жою туралы мәселе бойынша атқару парағы жазылмайды.

Сот қамтамасыз ету шараларының күшін жою туралы мәселені сот отырысының хаттамасын жасап, іске қатысатын адамдарды хабардар ете отырып, сот отырысында қарайды.

      Ескерту. 24-тармаққа өзгерістер енгізілді – ҚР Жоғарғы Сотының 31.03.2017 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулыларымен.
      25. Алып тасталды – ҚР Жоғарғы Сотының 15.04.2021 № 1 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.
      26. Алып тасталды - ҚР Жоғарғы Сотының 2012.12.29 № 6 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.

27. Сот актісіне кассациялық тәртіппен шағым жасау (наразылық келтіру), оған сәйкес атқару құжаты берілгенде, атқару құжатын мәжбүрлеп орындатуды тоқтату үшін, егер сот актісінің орындалуы АПК-нің 448-бабында көзделген тәртіппен тоқтатылмаса ғана, негіз бола алмайды.

Ескерту. 27-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

28. Мыналардың:

1) "Азаматтық істерді соттың қарауына әзірлеу туралы" Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2001 жылғы 13 желтоқсандағы № 21 нормативтік қаулысының 13-тармағының;

2) "Сот шешімі туралы" Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2003 жылғы 11 шілдедегі № 5 нормативтік қаулысының 29-тармағының күші жойылды деп танылсын.

Ескерту. 28-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

29. Қазақстан Республикасы Конституциясының 4-бабына сәйкес осы нормативтік қаулы қолданыстағы құқық құрамына қосылады, жалпыға бірдей міндетті болып табылады және алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Ескерту. 29-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сотының Төрағасы	Қ. Мәми
Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сотының судьясы,
жалпы отырыс хатшысы	Ж. Бәйішев

      Сноска. В преамбулу и по всему тексту на казахском языке вносятся изменения, текст на русском языке не меняется в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 28.11.2024 № 4 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).
      Сноска. По всему тексту цифры “159” заменены цифрами “156” в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования);
      по всему тексту внесены изменения на казахском языке, текст на русском языке не меняется в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 07.12.2023 № 4 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

ОБЪЯВЛЕНИЕ

В целях единообразного понимания и применения в судебной практике законодательных актов, регулирующих принятие обеспечительных мер по гражданским делам, пленарное заседание Верховного Суда Республики Казахстан

постановляет:

1. Под обеспечительными мерами в гражданском судопроизводстве понимаются предусмотренные Гражданским процессуальным кодексом Республики Казахстан (далее - ГПК) и другими законодательными актами Республики Казахстан меры процессуального пресечения возможных действий ответчика (должника), которые могут затруднить или сделать невозможным принудительное исполнение судебного акта.

Принятые судом обеспечительные меры не должны приводить ответчика - юридическое лицо или индивидуального предпринимателя к банкротству, нарушению нормальной производственной деятельности, к нарушению законных прав и интересов других лиц, способствовать рейдерству (незаконному захвату имущества ответчика).

Сноска. Пункт 1 с изменением, внесенным нормативным постановлением Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

2. Меры по обеспечению иска по делам, рассматриваемым в арбитражном разбирательстве, принимаются судом по месту нахождения должника или арбитража с соблюдением всех положений, предусмотренных главой 15 ГПК.

При рассмотрении заявления об обеспечении иска суд обязан проверить, возбуждено ли арбитражем дело по иску лица, подавшего заявление о принятии обеспечительных мер, истребовав определение о возбуждении арбитражного разбирательства.

Сноска. Пункт 2 с изменениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); от 07.12.2023 № 4 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

3. Обеспечительные меры принимаются для обеспечения:

исков имущественного или неимущественного характера;

исполнения решений судов;

исполнения определений судов об утверждении мировых соглашений;

соглашения об урегулировании спора (конфликта) в порядке медиации, урегулирования спора в порядке партисипативной процедуры;

принудительного исполнения исполнительных документов.

Обеспечительные меры принимаются судом во всяком положении дела только после принятия иска судьей к производству суда и возбуждения гражданского дела, но до выдачи исполнительного документа об исполнении вступившего в законную силу судебного акта.

Обеспечительные меры в предусмотренных законом случаях принимаются и судебным исполнителем в исполнительном производстве для обеспечения принудительного исполнения исполнительных документов, если обеспечительные меры не были приняты судом.

Сноска. Пункт 3 - в редакции нормативного постановления Верховного Суда РК от 07.12.2023 № 4 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

4. Перечисленные в части первой статьи 156 ГПК обеспечительные меры не являются исчерпывающими.

С учетом характера спорного правоотношения и в соответствии с регулирующим его законодательным актом, суд может принять и иные обеспечительные меры, если непринятие таковых может затруднить или сделать невозможным исполнение решения.

Международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан, могут предусматриваться иные, по сравнению с законодательными актами Республики Казахстан, обеспечительные меры. Международные договоры, не предусматривавшие ратификации как условия вступления в силу, заключенные до принятия Конституции Республики Казахстан 1995 года, являются действующими и сохраняют приоритет перед законодательством Республики, если такой приоритет для этих международных договоров прямо предусмотрен законами Республики, регулирующими соответствующие сферы правоотношений (Постановление Конституционного Совета Республики Казахстан от 11 октября 2000 года № 18/2 "Об официальном толковании пункта 3 статьи 4 Конституции Республики Казахстан.

Суд вправе принять одновременно несколько обеспечительных мер, если это позволит наиболее эффективно обеспечить исполнение решения суда и защиту нарушенных законных прав и интересов истца.

Сноска. Пункт 4 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 30.12.2011 № 5(вводится в действие со дня официального опубликования).

5. В соответствии со статьей 157 ГПК обеспечительные меры принимаются судом на основании заявлений лиц, участвующих в деле, сторон арбитражного разбирательства или их представителей.

В соответствии со статьей 155 ГПК лица, участвующие в деле, стороны арбитражного разбирательства или их представители в заявлении должны указать доводы о том, что непринятие обеспечительных мер может затруднить или сделать невозможным принудительное исполнение судебного акта.

По заявлениям о вынесении судебного приказа предусмотренные статьей 156 ГПК меры по обеспечению заявления о выдаче судебного приказа не принимаются, поскольку судебный приказ выносится судом по предусмотренным статьей 135 ГПК бесспорным требованиям без возбуждения гражданского дела. Однако по заявлению взыскателя суд, после вступления судебного приказа в законную силу, но до его выдачи взыскателю в порядке статьи 143 ГПК, вправе принять обеспечительные меры по принудительному исполнению судебного приказа.

Обеспечительные меры не могут быть приняты по инициативе суда.

Сноска. Пункт 5 с изменениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); от 07.12.2023 № 4 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

6. При наличии заявления истца или его представителя о принятии обеспечительных мер суд в соответствии со статьей 157 ГПК выносит определение об обеспечении иска или об обеспечении исполнения судебных актов, если ранее по делу судом не принимались обеспечительные меры.

Если заявление об обеспечении иска приложено к иску или об этом указано в иске, то оно рассматривается и разрешается судьей в день вынесения определения о возбуждении гражданского дела. В остальных случаях заявление об обеспечении иска разрешается судьей в день его поступления в суд.

Заявление об обеспечении иска, поданное при подготовке дела к судебному разбирательству, заявление об обеспечении принудительного исполнения судебного акта, поданное до обращения судебного акта к принудительному исполнению, рассматривается судьей единолично без извещения участвующих в деле лиц о месте и времени рассмотрения заявления. В этих случаях протокол отдельного процессуального действия не составляется.

Если заявление об обеспечении иска подано в судебном заседании, то оно незамедлительно исследуется, после чего судья выносит определение об его удовлетворении или об отказе.

Сноска. Пункт 6 с изменениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда РК от 30.12.2011 № 5(вводится в действие со дня официального опубликования); от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); от 07.12.2023 № 4 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

7. При рассмотрении заявления о принятии обеспечительных мер суду надлежит исследовать вопрос о том, соответствует ли по своему содержанию обеспечительная мера заявленным истцом (заявителем) материально-правовым требованиям, обеспечит ли она пресечение возможных действий ответчика, которые могут быть им совершены в целях затруднения или невозможности исполнения судебного акта.

Если суд придет к выводу о том, что указанная истцом в заявлении обеспечительная мера не соответствует заявленным материально-правовым требованиям, то такое заявление об обеспечении иска предлагаемой обеспечительной мерой удовлетворению не подлежит.

8. Вынесение судом определения об отказе в принятии обеспечительных мер не препятствует истцу или его представителю повторно обратиться в суд с заявлением о принятии мер к обеспечению иска, указав новые доводы о необходимости принятия таких мер.

9. Определение суда, вынесенное по результатам рассмотрения заявления о принятии обеспечительных мер, должно соответствовать требованиям, указанным в статье 269 ГПК. При этом суд должен дать оценку доводам заявителя о наличии или отсутствии предусмотренных статьей 155 ГПК оснований для принятия обеспечительных мер.

Под затруднительностью или невозможностью исполнения вступившего в законную силу судебного акта следует понимать такие возможные действия ответчика, которые направлены на сокрытие либо отчуждение всего или части принадлежащего ему имущества, на подготовку к выезду за пределы Республики Казахстан и так далее.

В резолютивной части определения о принятии обеспечительных мер должно быть указано, что оно подлежит немедленному исполнению.

Сноска. Пункт 9 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

10. На определение по вопросам обеспечения иска в соответствии со статьей 429 ГПК может быть принесено ходатайство прокурором, подана частная жалоба лицами, интересов которых оно касается, в течение десяти рабочих дней со дня изготовления определения в окончательной форме.

Если определение об обеспечении иска было вынесено без извещения лица, подавшего жалобу, в соответствии с частью второй статьи 161 ГПК срок для подачи жалобы исчисляется со дня, когда ему стало известно об этом определении.

С частной жалобой (ходатайством прокурора) на определение суда по вопросам обеспечения иска направляется выделенный из дела материал, касающийся принятого определения.

Подача частной жалобы на определение суда о принятии обеспечительных мер не приостанавливает его исполнение.

В то же время обжалование или рассмотрение ходатайства прокурора на определения суда об отмене обеспечения иска или определения о замене одного вида обеспечения другим приостанавливает исполнение указанных определений до рассмотрения частной жалобы или ходатайства прокурора.

Сноска. Пункт 10 с изменениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда РК от 30.12.2011 № 5(вводится в действие со дня официального опубликования); от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); от 15.04.2021 № 1 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); от 07.12.2023 № 4 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).
11. Исключен нормативным постановлением Верховного Суда РК от 07.12.2023 № 4 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

12. Применительно к подпункту 1) части первой статьи 156 ГПК принятие такой обеспечительной меры как арест имущества, принадлежащего ответчику, допускается в тех случаях, когда истцом заявлены требования, вытекающие из договорных, деликтных или иных правоотношений имущественного характера, подлежащие удовлетворению за счет имущества должника.

Под принадлежащим ответчику имуществом понимаются перечисленные в статье 115 Гражданского кодекса Республики Казахстан (далее - ГК) виды имущества, которыми ответчик владеет и пользуется на праве собственности или праве хозяйственного ведения.

В отношении государственного органа, государственного учреждения или казенного предприятия, которые владеют и пользуются государственным имуществом на праве оперативного управления, такая обеспечительная мера как арест имущества, за исключением находящихся в распоряжении названных ответчиков денег, не применяется. В соответствии со статьями 44 , 922 , 923 ГК названные ответчики за причиненный вред отвечают деньгами, находящимися в их распоряжении. При недостаточности денег, находящихся в распоряжении указанных ответчиков, по их обязательствам субсидиарную ответственность несет государственная казна.

13. При рассмотрении заявления истца о принятии такой обеспечительной меры как арест имущества суд не указывает конкретные предметы или виды имущества и не устанавливает его стоимость, на которое может быть наложен арест, даже если истец в заявлении ходатайствует о наложении ареста на конкретные предметы.

В определении суда должен быть указан только размер имущественных требований истца или размер удовлетворенных решением суда имущественных требований истца, а принадлежность имущества ответчику (должнику) и его стоимость устанавливает судебный исполнитель при исполнении исполнительного документа в порядке, предусмотренном законодательным актом об исполнительном производстве.

14. По делам о взыскании компенсации морального вреда в денежном выражении такая мера по обеспечению иска как арест имущества судом не может приниматься, поскольку размер такого вреда в соответствии со статьей 952 ГК определяет суд при вынесении решения.

При наличии заявления истца об обеспечении такого иска суд одновременно с вынесением или после вынесения решения, которым определен размер возмещения морального вреда, выносит определение об обеспечении исполнения решения суда. При этом размер подлежащего аресту имущества должника не может превышать взысканной судом с ответчика суммы компенсации морального вреда.

15. Предусмотренная подпунктом 2) части первой статьи 156 ГПК обеспечительная мера может приниматься судом в случаях, когда из заявленного истцом требования неимущественного характера вытекает необходимость обеспечить сохранность предмета спора или существовавшего до рассмотрения дела состояния. К числу таких действий, совершение которых может быть запрещено ответчику, следует относить запрет на совершение действий по распоряжению предметом спора, по перепланировке жилого помещения, по изменению границ земельного участка, по тиражированию объекта авторского права и смежных прав и другие.

16. В соответствии с подпунктом 3) части первой статьи 156 ГПК суд вправе запретить другим лицам передавать ответчику имущество или выполнять по отношению к нему другие обязательства имущественного характера, за счет которых может быть обеспечено исполнение обязательств должника перед истцом.

Указанная обеспечительная мера может приниматься судом только при наличии достоверных данных об обязательствах третьих лиц перед ответчиком по делу и обоснованном предположении о том, что ответчик, получив исполнение от третьих лиц, может затруднить или сделать невозможным исполнение судебного акта.

В определении суда о принятии названной обеспечительной меры должно быть указано, какому конкретному лицу запрещено передавать имущество или выполнять иные обязательства перед ответчиком по делу. Одновременно должны учитываться заявленные истцом материально-правовые требования и объем обязательств лица перед ответчиком по делу с тем, чтобы обязательства этого лица перед ответчиком в объеме, превышающем объем заявленных истцом требований, могли исполняться в соответствии со статьей 272 ГК.

17. При подаче в соответствии со статьей 251 ГПК иска об освобождении имущества от ареста (исключении из описи) по заявлению истца суд принимает обеспечительную меру, предусмотренную подпунктом 4) части первой статьи 156 ГПК.

Указанная обеспечительная мера принимается в отношении конкретного имущества, об освобождении которого от ареста (исключении из описи) заявлен иск, если судебный исполнитель самостоятельно не приостановил исполнительные действия по реализации этого имущества.

Сноска. Пункт 17 с изменениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); от 07.12.2023 № 4 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).
18. Исключен нормативным постановлением Верховного Суда РК от 07.12.2023 № 4 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

19. Указанная в подпункте 6) части первой статьи 156 ГПК обеспечительная мера принимается судом в том случае, если лицо оспаривает в судебном порядке исполнительный документ, предусмотренный законодательным актом об исполнительном производстве.

Судебный приказ как исполнительный документ может быть оспорен в суде в том случае, если он обращен к принудительному исполнению с нарушением порядка и сроков, установленных статьями 141, 142, 143 ГПК.

Исполнительный лист как исполнительный документ может быть оспорен в судебном порядке, если он не соответствует требованиям, указанным в части четвертой статьи 241 ГПК, но принят судебным исполнителем к принудительному исполнению.

Как исполнительный документ постановление судьи по делу об административном правонарушении может быть оспорено в судебном порядке, если оно обращено к принудительному исполнению с нарушением правил, предусмотренных законодательным актом об административных правонарушениях.

Сноска. Пункт 19 с изменениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); от 07.12.2023 № 4 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

19-1. Касательно предусмотренной подпунктом 7) части первой статьи 156 ГПК обеспечительной меры в виде приостановления торгов по внесудебной реализации предмета залога судам следует исходить из того, что данная мера обеспечения иска может быть применена судом в случае наличия спора в отношении залогового имущества, являющегося предметом внесудебной реализации.

При этом судам следует иметь в виду, что такая мера обеспечения иска принимается до подведения итогов торгов.

Сноска. Нормативное постановление дополнено пунктом 19-1 в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

19-2. Применение мер по обеспечению иска, установленных подпунктом 8) части первой статьи 156 ГПК, возможно в случае оспаривания актов и действий судебного исполнителя, связанных с обращением взыскания на имущество, совершаемых в исполнительном производстве.

Сноска. Нормативное постановление дополнено пунктом 19-2 в соответствии с нормативным постановлением Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).
20. Исключен нормативным постановлением Верховного Суда РК от 07.12.2023 № 4 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

21. В соответствии с частью первой статьи 159 ГПК суд вправе заменить принятую по делу обеспечительную меру другой обеспечительной мерой (например, арест имущества на запрещение ответчику совершать определенные действия и так далее).

В соответствии с частью второй статьи 159 ГПК суд вправе рассмотреть заявление о замене меры обеспечения иска без вызова лиц, участвующих в деле, либо назначить судебное заседание. При этом неявка лиц, участвующих в деле, извещенных надлежащим образом о времени и месте судебного заседания, не является препятствием для рассмотрения заявления.

При рассмотрении заявления истец обязан представить суду доказательства того, что ранее принятая судом обеспечительная мера не отвечает требованиям соразмерности, а предлагаемая в порядке замены обеспечительная мера соответствует целям, указанным в статье 155 ГПК.

Сноска. Пункт 21 с изменениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); от 07.12.2023 № 4 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

22. В соответствии с частью четвертой статьи 159 ГПК только по требованиям истца о взыскании долга в денежном выражении ответчик вправе взамен принятых судом мер обеспечения иска, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) части первой статьи 156 ГПК, внести на депозит территориального подразделения уполномоченного органа сумму, равную цене иска.

Сноска. Пункт 22 с изменениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); от 07.12.2023 № 4 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

23. Суд, удовлетворяя заявление истца об обеспечении иска, на основании статьи 162 ГПК вправе потребовать от истца предоставления обеспечения возможных для ответчика убытков от принятия обеспечительных мер, исходя из интересов обеих сторон, разумности и справедливости.

Если истец не предоставляет обеспечение возможного для ответчика вреда от принятия обеспечительных мер, то суд вправе заявление истца о принятии обеспечительных мер оставить без удовлетворения.

Встречное обеспечение не применяется, если отсутствуют предусмотренные статьей 155 ГПК основания для принятия обеспечительных мер.

Сноска. Пункт 23 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

24. Согласно части второй статьи 160 ГПК принятые судом обеспечительные меры действуют до полного исполнения решения, которым иск удовлетворен.

В случае отказа в иске в соответствии с частью второй статьи 160 ГПК принятые меры обеспечения иска сохраняются до вступления решения в законную силу. Суд одновременно с вступлением в законную силу решения выносит определение об отмене обеспечения иска. При удовлетворении иска принятые меры по его обеспечению сохраняют свое действие до исполнения решения суда. Исполнительный лист по вопросу об отмене обеспечительных мер не выписывается.

Вопрос об отмене обеспечительных мер рассматривается судом в судебном заседании с составлением протокола судебного заседания и с извещением участвующих в деле лиц.

      Сноска. Пункт 24 с изменением, внесенным нормативными постановлениями Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования); от 07.12.2023 № 4 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).
      25. Исключен нормативным постановлением Верховного Суда РК от 15.04.2021 № 1 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).
      26. Исключен нормативным постановлением Верховного Суда РК от 29.12.2012 № 6 (вводится в действие со дня официального опубликования).

27. Обжалование (опротестование) в кассационном порядке судебного акта, в соответствии с которым выдан исполнительный документ, основанием для приостановления принудительного исполнения исполнительного документа не является, если только судебный акт не приостановлен исполнением в порядке, предусмотренном статьей 448 ГПК.

Сноска. Пункт 27 с изменениями, внесенными нормативным постановлением Верховного Суда РК от 31.03.2017 № 2 (вводится в действие со дня первого официального опубликования).

28. Признать утратившим силу:

1) пункт 13 нормативного постановления Верховного Суда Республики Казахстан от 13 декабря 2001 года № 21 "О подготовке гражданских дел к судебному разбирательству";

2) пункт 29 нормативного постановления Верховного Суда Республики Казахстан от 11 июля 2003 года № 5 "О судебном решении".

29. Согласно статье 4 Конституции Республики Казахстан настоящее нормативное постановление включается в состав действующего права, а также является общеобязательным и вводится в действие со дня официального опубликования.

Председатель Верховного Суда
Республики Казахстан	К. Мами
Судья Верховного Суда
Республики Казахстан,
секретарь пленарного заседания	Ж. Баишев

Азаматтық істер бойынша қамтамасыз ету шараларын қабылдау туралы

О принятии обеспечительных мер по гражданским делам