"Су жылытатын және бу қазандықтарының қауіпсіздігіне қойылатын талаптар" техникалық регламентін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 15 желтоқсандағы № 2126 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2017 жылғы 30 қаңтардағы № 29 қаулысымен.

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Үкіметінің 30.01.2017 № 29 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

"Техникалық реттеу туралы" Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 9 қарашадағы Заңын іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған "Су жылытатын және бу қазандықтарының қауіпсіздігіне қойылатын талаптар" техникалық регламенті бекітілсін.

2. Осы қаулы алғаш рет ресми жарияланған күнінен бастап алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі	К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 15 желтоқсандағы № 2126 қаулысымен бекітілген

"Су жылытатын және бу қазандықтарының қауіпсіздігіне
қойылатын талаптар" техникалық регламенті
1. Қолданылу саласы

1. Осы "Су жылытатын және бу қазандықтарының қауіпсіздігіне қойылатын талаптар" (бұдан әрі - Техникалық регламент) техникалық регламенті жылыту температурасы 115^оС жоғары су жылыту және 0,07 МПа артық қысымда жұмыс жасайтын су жылытатын және бу қазандықтарының қауіпсіздігіне және олардың тіршілік циклінің үдерісіне қойылатын талаптарды белгілейді.

2. Су жылытатын және бу қазандықтарының құрамдас бөлшектері сәйкестендіру қосымшада келтірілген Қазақстан Республикасы Сыртқы экономикалық қызметінің тауар номенклатурасы (бұдан әрі - ҚР СЭҚ ТН кодтарын пайдалану жолымен, таңбалау және ілеспе құжаттар бойынша жиынтығында тану үшін жеткілікті болатын белгілері, параметрлері көрсеткіштері мен талаптары бойынша жүргізіледі.

3. Стационарлық қазандар әрекет ету принципі бойынша:

табиғи айналымды;

мәжбүрлі айналымды;

аралас айналымды;

тіке ағынды - қайта айналымы бар тіке ағынды;

табиғи тарту күшті;

үрлеулі;

жоғары қысымды болып жіктеледі.

4. Мыналар болдырмау жөн негізгі қауіпті факторлар (қатерлер) болып танылады:

қорғалмаған жылжымалы элементтер;

шу мен дірілдің жоғары деңгейі;

электр тізбектегі кернеудің қауіпті деңгейі және оның қызметкерге әсер ету мүмкіндігі;

өрт қауіпті және жарылыс қауіпті элементтер;

жобалау кезіндегі мүмкін қателіктер.

5. Осы Техникалық регламенттің әрекеті мыналарға қолданылмайды:

теңіз және өзен кемелеріне және басқа да қалқымалы құралдарда және су астында қолданылатын объектілерге орнатылатын қазандықтар, автономды бу қыздырғыштар және экономайзерлер;

электр тогымен қыздырылатын қазандар;

жұмыс қысымы МПа (кгс/см) м көлемде есептегенде 0,02 (200) аспайтын, су және бу кеңістігі 0,01 м³ (10 л) және одан төмен болатын қазандықтар;

атом электр станцияларын дайындауға арналған жылу энергетикалық жабдықтар.

2. Терминдер мен анықтамалар

6. Осы Техникалық регламентте өнеркәсіптік қызмет саласындағы және техникалық реттеу саласындағы заңнамамен белгіленген терминдер мен анықтамалар, сондай-ақ тиісті анықтамалары бар мынадай терминдер қолданылады:

1) артық қысым - атмосфералық қысымға қатысты шама, (манометриялық қысымның шамасы);

2) бу қазандығы - оттығы бар және онда жанатын отын өнімдерімен жылытылатын және осы құрылғыда қолданылатын будың атмосфералық қысымнан жоғары қысым алуға тағайындалған құрылғы. Осы Техникалық регламентте қазан түсінігінде су жылыту немесе бу қазандығы немесе оның кез келген үйлесімі түріндегі түсінік қолданылады;

3) жұмыс ортасы - су жылытатын және бу қазандықтарының ішіндегі орта (газ, бір фазалы күйдегі сұйықтық және бу, сонымен қатар қоспалар). Жұмыс ортасында аралас күйдегі қатты заттардың бөліктері де болуы мүмкін;

4) құрастыру бірліктері - құрастыру операцияларын қолданумен су жылытатын және бу қазандықтарының бір-бірімен (дәнекерлеу, бұрау, айналдыру) байланысқан бірнеше элементтері;

5) сақтандырғыш құрылғылар - су қыздыру және бу казандықтарының рұқсат берілетін қысымнан немесе температурадан жоғарылап кетуінен қорғауға арналған құрылғы;

6) су қыздыру қазандығы - оттығы бар және онда жанатын отын өнімдерімен жылытылатын және атмосферадан жоғары қысымда тұрған суды жылытуға арналған құрылғы және ол осы құрылғының өзінде жылу тасымалдағыш түрінде қолданылады;

7) шартты өту - құбыр өткізгіш жүйелер үшін байланыстыру бөлшектерінің сипаттамасы түрінде қолданылатын параметр.

3. Қазақстан Республикасының нарығындағы өнім айналымының
шарттары

7. Егер су жылытатын және бу қазандықтарына егер олар осы Техникалық регламент талаптарына сәйкес болса және адам өміріне, денсаулығына және қоршаған ортаға залал келтірмесе нарықты сатылуға рұқсат беріледі.

8. Су жылытатын және бу қазандықтарының тұтынушыларына ілеспе құжаттамада көрсетілген толық және нақты ақпарат ұсынылады.

9. Ілеспе құжаттамада мыналар болады:

1) жобалық құжаттар және өнім паспорты;

2) су жылытатын және бу қазандықтарын жөндеу жөніндегі нұсқаулық;

3) су жылытатын және бу қазандықтарын пайдалану жөніндегі нұсқаулық.

10. Су жылытатын және бу қазандықтарын пайдалануға ұсынғанда дайындаушының пайдалану жөніндегі нұсқаулығы қоса беріледі.

11. Дайындаушының пайдалану жөніндегі нұсқаулығы қауіпсіздікке қатысты ақпараттардан тұрады, соның ішінде:

су жылытатын және бу қазандықтарының құрамдас бөліктерін жинаумен қоса, монтаждау;

пайдалануға енгізу;

пайдалану;

қолданушы тарапынан бақылауды қоса, техникалық қызмет көрсету.

Дайындаушының пайдалану жөніндегі нұсқаулығына техникалық құжаттама (сызбалар, схемалар) беріледі.

12. Дайындаушының пайдалану жөніндегі нұсқаулығында су жылытатын және бу қазандықтарының дұрыс қолданбау нәтижесінде туындауы мүмкін қауіптер жөніндегі ақпараттар беріледі.

13. Дайындаушының пайдалану жөніндегі нұсқаулығында су жылытатын және бу қазандықтарының пайдалану мерзімін анықтайтын нақты параметрлері берілген:

жылжығыштық кезінде - берілген температурада жұмыстың есептелген уақыты;

айнымалы жүктеме кезінде - берілген кернеу деңгейінде циклдердің есептелген саны;

тоттанған орталар үшін - тоттану жылдамдығы және тоттануға берілген есептелген қосымша.

14. Таңбалау "Буып-түюге, таңбалауға, затбелгі жапсыруға және оларды дұрыс түсіруге қойылатын талаптар" техникалық регламентін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 21 наурыздағы № 277 қаулысының талаптарына сәйкес жүргізіледі.

15. Су жылытатын және бу қазандықтарының, қажеттілігі болғанда жекелеген жинақтау бірліктерінің анық және өшірілмейтін таңбасы болуы тиіс.

4. Су жылытатын және бу қазандықтарының қауіпсіздік талаптары

16. Су жылытатын және бу қазандықтарының құрылымы мынадай мүмкіндіктерді шектеуі тиіс:

іске қосу, тоқтату және жүктемені түсіру кезінде оның бөлек элементтерінің қабырғаларының қызуы;

бу қаптарының және тығындардың түзілуі;

жарылу қаупі бар газдардың шоғырлануы.

17. Қазандардың құрылымы, жұмыс жасап жатқан қосымша жабдықтың құрамын өзгертпей, реттелген диапазонда жұмыс жасау мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

18. Қазан құрылымы ішкі ластануларды тазарту үшін қосу және пайдалану алдында шаю жұмыстарын жүргізеді, судан және шламнан толығымен босатуды қамтамасыз етеді, сонымен қатар толтыру және іске қосу кезінде ауа тығындары пайда болуы мүмкін барлық элементтердегі ауаны жояды.

19. Жиынтықтаушы қазандар элементтерінің бөліктеріне тек қана қызмет көрсету персоналы қатынас жасай алады. Қажет болған жағдайларда қазанның ішіне кіру үшін қарау терезелері, лазалар қарастырылады.

4.1. Жобалау кезіндегі қауіпсіздік талаптары

20. Су жылытатын және бу қазандықтарының қызмет көрсетуге арналған барлық мерзімінде қауіпсіз болуын қамтамасыз ету үшін бар тәуекелдерді назарға ұстай отырып тиісті түрде жоспарлануы керек.

21. Су жылытатын және бу қазандықтары пайдалану, тасымалдау, монтаждау және олардан жобаланған ауытқулар кезінде туындайтын жүктемелерді есепке алу арқылы есептелінеді. Бұл жағдайда мынадай факторлар есепке алынады:

ішкі/сыртқы қысым;

қоршаған ортаның температурасы және жұмыс ортасының температурасы;

жұмыс шарттарындағы және жабдықтың құрамындағы салмақты сынау шарттарындағы статистикалық қысым;

қозғалыс, жел және сейсмикалық әсерлері кезіндегі инерциялық жүктемелер;

құбырлардан, бекітулерден, тіреуіштерден және тағы басқалардан берілетін реактивті күштер (қарсылық);

ауыспалы жүктеме, тоттану, эрозия және тағы басқалар кезіндегі шаршау;

қайта өңдеу және технологиялық үдерістер тұрақсыздығының салдарынан пайда болатын химиялық реакциялар;

пайдалану үдерісі кезінде материалдардың механикалық қасиетінің өзгеруі.

Беріктілікке есептеу кезінде бір уақытта туындауы мүмкін орындары бар барлық жүктемелер және факторлар есепке алынады.

22. Есептеу әдістері су жылытатын және бу қазандықтарының төзімділік қоры мен қазандықтарға жүктеменің басқа да аспектілерін және қысымның тұрақтылығын қамтамасыз етуге бағытталуы тиіс.

Жобалау кезінде, сонымен қатар су жылытатын және бу қазандықтарының тағайындамасына және оларды пайдалану режиміне сәйкес бұзылудың (әр түрлі бұзылулар, тоттану жарықшақтар, жылжулар және тағы сол сияқтылар) мүмкін болатын механизмдері есепке алынады.

Сыртқы қысыммен жұмыс жасайтын немесе басқа жүктемелердің сығу кернеуін сынайтын қазандық элементтері пішімдік тұрақтылыққа тексеріледі.

23. Су жылытатын және бу қазандықтарының немесе оның элементтерінің төзімділігі, ұсынылатын жабдық немесе оның элементі үлгісінде толығымен немесе бөлшектеліп эксперименттік сынақтан өтеді.

Сынау үдерісінде деформация мен кернеуді дұрыс тіркеу мүмкіндігі бар бақылау-өлшеу құралдарының көмегімен су жылытатын және бу қазандықтарының ауыспалы аймақтарды бақылау мүмкіндігі қамтамасыз етіледі.

Эксперименттік сынау бағдарламасына төмендегілер жатады:

1) жұмыс ортасында, мүмкін болатын мәннен ауытқуға себепкер болатын алудың немесе деформация қалдықтарының жоқтығын растау үшін қысымның төзімділігіне және герметикалығына сынау жүргізу;

2) қысыммен жұмыс жасайтын материалдардың шаршауына және жылжығыштығына, жабдықты пайдалану шартын есепке ала отырып жүргізілетін сынақтар (берілген температураға шыдау, жүктелудің берілген деңгейіндегі циклдер саны және тағы сол сияқтылар);

3) басқа да факторлардыц (тоттану, жұмыс ортасының агрессиялық әсері және тағы сол сияқтылар) әрекетін есепке ала отырып, қажет кезінде жүргізілетін қосымша сынақтар.

24. Су жылытатын және бу қазандықтарының жобалау (құрастыру) кезеңінде нақты жобаланатын кез келген қатерлердің туындау мүмкіндігі болмайтындай етілген, пайдалану шарты орнатылады.

Мыналарға аса назар аударылады:

іске қосуға және тоқтатуға;

қысымды түсіру кезіндегі қауіптілікке;

су жылытатын және бу қазандықтарының ішінде артық қысым немесе вакуум туындаған кезде жеке қатынауды болдырмайтын (шектейтін) құрылғыларға;

ішкі беттердің температурасына;

тұрақсыз жұмыс ортасының ыдырауына.

25. Су жылытатын және бу қазандықтарын дайындау үшін қолданылатын материалдар мынадай әдістермен:

1) су жылытатын және бу қазандықтарын пайдалану шарттарында қолдануға мүмкіндік беретін қасиеттерге ие болуы. Материалды таңдау кезінде оның сынғыштығын (жарылуға тұрақтылығын) есепке алуы. Сынғыш материалдарды қолданған жағдайда сынғыштық бұзылуларды (төзімділік қоры коэффициентінің жоғарылауы) болдырмас үшін түрлі шаралар қолданылады;

2) жұмыс ортасында су жылытатын және бу қазандықтарына арналған химиялық қасиеттерге ие болуы. Материалдардың химиялық және физикалық қасиеттері қазандардың қолданылу мерзімінде өзгермеуі;

3) тозудың әсеріне ұшырамауы;

4) қарастырылған өңдеу түрлеріне жарамды болуы;

5) қысыммен жұмыс жасайтын түрлі материалдарды бір-бірімен байланыстыру кезінде жабдықтың беріктілігі қамтамасыз етілетіндей етіп таңдалады.

26. Су жылытатын және бу қазандықтары қауіпсіздік талаптарын орындау үшін қажетті тексерулер жүргізу мүмкіндігін қамтамасыз ететін әдістермен жобаланады.

27. Су жылытатын және бу қазандықтары құю және желдету құрылғыларымен жабдықталады және мыналарды қамтамасыз етуі тиіс:

гидравликалық соққы, вакуумдық бұзылу, тоттану немесе қадағаланбайтын химиялық реакциялардың туындауын болдырмауды. Бұл жағдайда пайдалану және сынау шарттары есепке алынады;

қауіпсіз тазалауды, бақылау және техникалық қызмет көрсетуді қамтамасыз етуді.

28. Су жылытатын және бу қазандықтарының жоба құжаттамасында тоттанудан немесе басқа да химиялық әсерлерден сақтандыру және олардан қорғану шаралары қарастырылады.

29. Су жылытатын және бу қазандықтарының құрылымы оларды толтыру немесе күю үдерісінде қауіпсіздікті қамтамасыз етеді. Бұл жағдайда мынадай қауіптердің туындау мүмкіндігі есепке алынады:

1) толған кезде:

толып кету немесе қысымның жоғарылауы;

су жылытатын және бу қазандықтары жұмысының қажеттілігі;

2) құю кезінде - қысымның астында тұрған жұмыс ортасының

бақыланбайтын құйылуы;

3) толтыру немесе құю кезінде - жалғауға және ажыратуға қатысты қауіптілік.

30. Су жылытатын және бу қазандықтары жұмысты басқару, қауіпсіз шарттарды және пайдаланудың есепті режимін қамтамасыз ету үшін:

қысымның жоғарылауынан сақтандыратын құрылғылармен (сақтандырғыш құрылғыларымен);

су деңгейін көрсеткіштермен;

манометрлермен;

орта температурасын өлшеуге арналған аспаптармен;

тиектеу және реттеу арматурасымен;

қауіпсіздік аспаптарымен;

қоректендіру құрылғыларымен жабдықталады.

Су жылытатын және бу қазандықтарының жобалық құжаттамасында режимдерді реттеуді, параметрлерді бақылауды, қазандықтарды сөндіруді, сенімді пайдалануды, қауіпсіз қызмет көрсетуді және жөндеуді қамтамасыз ететін арматура, өлшеу, автоматтау және қорғау құралдарының қажетті саны қарастырылады.

4.2. Пайдалану кезіндегі қауіпсіздік талаптары

31. Пайдаланушы су жылытатын және бу қазандықтарының ақаусыз жағдайда болуын және оның жұмысының қауіпсіздік шартын қамтамасыз етеді.

32. Технологиялық үдерістің шартына байланысты, сақтандырғыш құрылғылардың дұрыс әрекет етуін тексеру реті мен мерзімі технологиялық регламентте көрсетіледі. Сақтандырғыш құрылғылардың дұрыс әрекет етуін тексеру нәтижесі және оның күйге келтірілуі жөніндегі мағлұматтар қазандық жұмысының ауысым журналына енгізіледі.

33. Манометрлердің, су деңгейі көрсеткіштерінің және қоректендіру сорғыларының ақаусыздығын тексеру мынадай мерзімде жүргізіледі:

1,4 МПа (14 кгс/см²) дейінгі қазандықтар үшін - ауысымына бір реттен артық емес;

қысымы 1,4 МПа (14 кгс/см²) жоғары 4 МПа (40 кгс/см²) дейінгі қазандықтар үшін - тәулігіне бір реттен артық емес;

4 МПа (40 кгс/см²) жоғары қазандықтар үшін - тұтынушы бекіткен кестеге сәйкес.

Тексеріс нәтижесі туралы ауысым журналында жазылады.

34. Манометрдің ақаусыздығын тексеру мынадай жолдармен жүргізіледі:

манометр нұсқарын нөлге орнату мүмкіндігін үш жүрісті кран немесе бекіту вентилі көмегімен тексеру;

тексерісті өлшеу бірліктерінің біркелкілігін қамтамасыз ету саласындағы Қазақстан Республикасы заңнамаларымен бекітілген тәртіпте жүргізу.

35. Деңгейді көрсеткіштер өлшеу құралы болып табылған жағдайда тексеріс қажеттілігі туралы талаппен толықтырылады.

36. Сақтандырғыш қақпақтардың ақаусыздығы оны мәжбүрлі қысқа уақытқа ашу жолымен тексеріледі.

37. Резервті қорек сорғыларының ақаусыздығын тексеру оларды қысқа уақытқа қосу жолымен жүргізіледі.

38. Қазандық қорғау әрекетімен немесе персонал арқылы мынадай жағдайларда жедел тоқтатылады және ажыратылады:

сақтандырғыш құрылғыларда қысымның жоғарылауынан болатын ақаулар табылғанда;

егер қазандықтағы қысым рұқсат етілген қысымнан жоғарыласа және персонал қабылдаған шаралармен төмендемесе;

жабдықтағы сұйықтықтың рұқсат берілмейтін деңгейде жоғарылауында немесе төмендеуінде;

тікелей әрекет ететін сұйықтық деңгейі көрсеткішінің әрекет етуі тоқтағанда;

қазанда және оның элементтерінде сызаттар, дөңестер, дәнекерлеу тігістерінде жіберулер, аралық қабаттардың жарылуы анықталғанда;

манометрдің жарамсыздығы анықталғанда және қысымды басқа аспаптардың көмегімен анықтау мүмкіндігі жоқ болғанда;

қауіпсіздік автоматы, апаттық дабылдау, сақтандырғыш бұғаттау құрылғыларында ақаулықтар анықталғанда;

қызмет керсету персоналына немесе қазандыққа қаупі бар өрт туындағанда;

қашықтықтан және автоматты басқару құрылғыларында, сонымен қатар барлық бақылау-өлшеу аспаптарында кернеу жоғалғанда;

қазандықта бөгде шуыл, соққы, діріл пайда болғанда;

тіке ағынды қазандықтың күрежолында қысым шектен тыс жоғарылағанда немесе төмендегенде;

отынды камералық жағу кезінде оттықтағы шырақ сөнгенде;

су жылыту қазандығы арқылы су шығыны мүмкін болатын мәннен азайғанда, сонымен қатар су шығынын бақылап отыратын аспаптар қолданудан шыққанда;

қазандықтың барлық қорек немесе айналма сорғыларының жұмысы тоқтағанда;

су жылыту қазандығының күрежолындағы су қысымының мүмкін болатын мәннен төмендеуінде;

су температурасының су жылыту қазандығынан қазандықтың шығыс коллекторындағы судың жұмыс қысымына сәйкес келетін, қанығу температурасынан 20 ^оС төмен мәніне дейін шығуында артқанында.

5. Қолданыстан және пайдаланудан шығару кезіндегі қауіпсіздік
талаптары

39. Қазандықты қолданыстан шығарған кезде ол толығымен тоқтатылады, жұмыс жасап тұрған жабдықтардан және құбырлардан ажыратылады, оны толтырып тұрған ортадан босатылады.

40. Қазандықты пайдалану жобалық құжаттамаға сәйкес жүргізіледі.

41. Тұтынушы қолданыстан шығарылған қазандықты алдағы уақытта пайдалануды (қолдануды) болдырмайтын шараларды қабылдайды.

6. Сәйкестікті растау

42. Су жылытатын және бу қазандықтарының осы Техникалық регламенттің және су жылытатын және бу қазандықтарын қолдану аясына жататын өзге де техникалық регламенттердің талаптарына сәйкестігін растау міндетті түрде сертификациялау түрінде жүзеге асырылады.

43. Сәйкестікті растау техникалық реттеу саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасына және "Сәйкестікті растау рәсімдері" техникалық регламентін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 4 ақпандағы № 90 қаулысының талаптарына сәйкес жүзеге асырылады.

7. Техникалық регламентті қолданысқа
енгізу мерзімдері мен шарттары

44. Осы Техникалық регламенттің талаптарын орындау үшін қолданылатын стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттар мен олардың құзыреті шегінде қалыптастырылатын мемлекеттік органдардың өзге де құжаттары Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы заңнамасында белгіленген тәртіппен үйлестірілуге жатады.

45. Орталық және жергілікті атқарушы органдар өз нормативтік құқықтық актілерін осы қаулымен бекітілген Техникалық регламентке сәйкес келтіруді, сонымен қатар олардың бейімделген енгізілуін қамтамасыз етсін.

Техникалық регламентке қосымша

Техникалық регламент әсер ететін өнім түрінің тізбесі

ҚР СЭҚ ТН коды	Өнімнің атауы
8402 11 000	- - сағатына 45 т жоғары бу шығаратын су құбыры қазандары:
8402 12 000	- - сағатына 45 т жоғары бу шығаратын су құбыры қазандары:
8402 19	- - басқа да бу шығаратын қазандар, құрамдастарын қоса алғанда:
8402 19 100	- - - түтінді-ысты қазандар:
8402 19 900	- - - басқалары
8402 20 000	- бу қыздырғышы бар қазандар:
8402 90 000	- бөліктері:
8403 10	- қазандар:
8403 10 100 0	- - шойын құймадан жасалған
8403 10 900 0	- - басқалары
8403 90	- бөліктері:
8403 90 100 0	- - шойын құймадан жасалған
8403 90 900 0	- - басқалары
8404 10 000 0	- 8402 немесе 8403 тауарлық позициядағы қазандарды қолдануға арналған қосымша жабдықтар
8404 20 000 0	- су және бу немесе басқа да бу айдау орнатпаларына арналған конденсаторлар
8404 90 000 0	- бөліктері

Об утверждении технического регламента "Требования к безопасности водогрейных и паровых котлов"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 15 декабря 2009 года № 2126. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 30 января 2017 года № 29

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 30.01.2017 № 29 (вводится в действие со дня его первого официального опубликования).

В целях реализации Закона Республики Казахстан от 9 ноября 2004 года "О техническом регулировании" Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемый технический регламент "Требования к безопасности водогрейных и паровых котлов".

2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении шести месяцев со дня первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан	К. Масимов

Утвержден постановлением Правительства Республики Казахстан от 15 декабря 2009 года № 2126

Технический регламент
"Требования к безопасности водогрейных и паровых котлов"
1. Область применения

1. Настоящий технический регламент "Требования к безопасности водогрейных и паровых котлов" (далее - Технический регламент) устанавливает требования к безопасности водогрейных и паровых котлов, работающих под избыточным давлением свыше 0,07 МПа, и водогрейных с температурой нагрева свыше 115 ⁰С, а также к процессам их жизненного цикла.

2. Идентификация составляющих частей водогрейных и паровых котлов производится путем использования кодов товарной номенклатуры внешнеэкономической деятельности Республики Казахстан (далее - ТН ВЭД РК), приведенных в приложении, по маркировке и сопроводительным документам, по признакам, параметрам, показателям и требованиям, которые в совокупности достаточны для распознавания.

3. Стационарные котлы по принципу действия классифицируются:

с естественной циркуляцией;

с принудительной циркуляцией;

с комбинированной циркуляцией;

прямоточный - прямоточный с рециркуляцией;

с естественной тягой;

с наддувом;

высоконапорный.

4. Основными опасными факторами (рисками), которых следует избегать, являются:

незащищенные подвижные элементы;

повышенный уровень шума и вибрации;

опасный уровень напряжения в электрической цепи и возможность его воздействия на работника;

пожароопасные и взрывоопасные элементы;

возможные ошибки при проектировании.

5. Действие настоящего Технического регламента не распространяется на:

котлы, автономные пароперегреватели и экономайзеры, устанавливаемые на морских и речных судах и других плавучих средствах и объектах подводного применения;

котлы с электрическим обогревом;

котлы с объемом парового и водяного пространства 0,01 м³ (10 л) и менее, у которых произведение рабочего давления в МПа (кгс/см²) на объем в м³ не превышает 0,02 (200);

теплоэнергетическое оборудование, изготовленное для атомных электростанций.

2. Термины и определения

6. В настоящем Техническом регламенте применяются термины и определения, установленные законодательством в области технического регулирования и промышленной безопасности, а также следующие термины с соответствующими определениями:

1) избыточное давление - величина давления относительно атмосферного давления (величина манометрического давления);

2) котел паровой - устройство, имеющее топку, обогреваемое продуктами сжигаемого в ней топлива и предназначенное для получения пара с давлением выше атмосферного, используемого вне самого устройства. В настоящем Техническом регламенте под котлом понимается водогрейный или паровой котел, или их любое сочетание;

3) рабочая среда - среда, находящаяся внутри водогрейных и паровых котлов (газы, жидкости и пары в однофазном состоянии, а также их смеси). Рабочая среда может содержать частицы твердых веществ во взвешенном состоянии;

4) сборочные единицы - несколько элементов водогрейных и паровых котлов, соединенных между собой с применением сборочных операций (сварка, свинчивание, развальцовка);

5) предохранительные устройства - устройства, предназначенные для защиты водогрейных и паровых котлов от превышения давления или температуры свыше допустимых величин;

6) котел водогрейный - устройство, имеющее топку, обогреваемое продуктами сжигаемого в ней топлива и предназначенное для нагревания воды, находящейся под давлением выше атмосферного и используемой в качестве теплоносителя вне самого устройства;

7) условный проход - параметр, принимаемый для трубопроводных систем в качестве характеристики присоединяемых частей.

3. Условия обращения продукции на рынке Республики Казахстан

7. Водогрейные и паровые котлы, допускаются к реализации на рынке, если они соответствуют требованиям настоящего Технического регламента и исключают причинение вреда жизни, здоровью человека и окружающей среде.

8. Потребителям водогрейных и паровых котлов предоставляется полная и достоверная информация, приводимая в сопроводительной документации.

9. Сопроводительная документация должна содержать:

1) проектные документы и паспорт на продукцию;

2) инструкцию по монтажу водогрейных и паровых котлов;

3) инструкцию по эксплуатации водогрейных и паровых котлов.

10. При поставке водогрейных и паровых котлов к ним прикладывается инструкция изготовителя по эксплуатации.

11. Инструкция изготовителя по эксплуатации включает информацию, касающуюся безопасности, в том числе:

монтажа, включая сборку составных частей водогрейных и паровых котлов;

ввода в эксплуатацию;

эксплуатации;

технического обслуживания, включая контроль со стороны пользователя.

К инструкции изготовителя по эксплуатации также прилагается техническая документация (чертежи, схемы).

12. В инструкции изготовителя по эксплуатации приводится информация об опасностях, которые могут возникнуть в результате ненадлежащего использования водогрейных и паровых котлов.

13. В инструкции изготовителя по эксплуатации указываются конкретные параметры водогрейных и паровых котлов, которые определяют срок их эксплуатации:

при ползучести - расчетные часы работы при заданных температурах;

при переменных нагрузках - расчетное число циклов при заданных уровнях напряжений;

для коррозионных сред - скорость коррозии и расчетную прибавку на коррозию.

14. Маркировка проводится в соответствии с требованиями постановления Правительства Республики Казахстан от 21 марта 2008 года № 277 "Об утверждении Технического регламента "Требования к упаковке, маркировке, этикетированию и правильному их нанесению".

15. Водогрейные и паровые котлы, а при необходимости отдельные сборочные единицы должны иметь четкую и нестираемую маркировку.

4. Требования безопасности водогрейных и паровых котлов

16. Конструкция водогрейных и паровых котлов должна исключать возможность:

перегрева стенок его отдельных элементов в момент пуска, остановки или сброса нагрузки;

образования паровых мешков и пробок;

взрывоопасного скопления газов.

17. Конструкция котла обеспечивает возможность работы его в регулировочном диапазоне без изменения состава работающего вспомогательного оборудования.

18. Конструкция котла предусматривает проведение предпусковых и эксплуатационных промывок для очистки от внутренних загрязнений, обеспечивает полное опорожнение от воды и шлама, а также удаление воздуха из всех элементов, в которых могут образовываться воздушные пробки при заполнении и пуске.

19. Участки комплектующих котел элементов доступны для обслуживающего персонала. При необходимости предусмотрены смотровые окна, лазы для проникновения внутрь котла.

4.1. Требования безопасности при проектировании

20. Водогрейные и паровые котлы должны быть спроектированы надлежащим образом, принимая во внимание все имеющиеся риски для обеспечения того, чтобы оборудование было безопасным в течение всего предназначенного срока службы.

21. Водогрейные и паровые котлы рассчитываются с учетом нагрузок, возникающих во время их эксплуатации, транспортировки, монтажа и прогнозируемых отклонений от них. При этом учитываются следующие факторы:

внутреннее/внешнее давление;

температура окружающей среды и температура рабочей среды;

статическое давление в рабочих условиях и условиях испытания от веса содержимого в оборудовании;

инерционные нагрузки при движении, ветровые и сейсмические воздействия;

реактивные усилия (противодействия), которые передаются от опор, креплений, трубопроводов;

усталость при переменных нагрузках, коррозия, эрозия;

химические реакции из-за нестабильности перерабатываемых сред и технологического процесса;

изменения механических свойств материалов в процессе эксплуатации.

При расчете на прочность учитывают все нагрузки и факторы, которые могут иметь место, и вероятность их одновременного возникновения.

22. Методы расчета должны быть направлены на обеспечение стабильности давления и прочих аспектов нагрузки на котлы и запаса прочности водогрейных и паровых котлов.

При проектировании также учитывают возможные механизмы разрушения (вязкое разрушение, коррозионное растрескивание, ползучесть, усталость и тому подобное) в соответствии с назначением водогрейных и паровых котлов и режимами их эксплуатации.

Элементы котлов, работающие под внешним давлением или испытывающие сжимающие напряжения от других нагрузок, проверяются на устойчивость формы.

23. Экспериментальные испытания на прочность водогрейных и паровых котлов или их элементов экспериментально испытываются, полностью или частично, на образце, представляющем оборудование или его элементы.

В процессе испытаний обеспечивается возможность наблюдения за критическими зонами водогрейных и паровых котлов с помощью контрольно-измерительных средств, способных достоверно регистрировать деформации и напряжения.

Программа экспериментальных испытаний включает в себя:

1) испытания на прочность и герметичность давлением для подтверждения отсутствия утечки рабочей среды или остаточных деформаций, превышающих допустимые значения;

2) испытания на усталость и ползучесть материалов, которые проводятся с учетом условий эксплуатации оборудования, работающего под давлением (выдержка при заданных температурах, количество циклов при заданном уровне нагружения и тому подобное);

3) дополнительные испытания, учитывающие действия других факторов (коррозия, агрессивное воздействие рабочей среды и тому подобное), которые проводятся при необходимости.

24. Для водогрейных и паровых котлов на стадии проектирования (конструирования) устанавливаются такие условия эксплуатации, чтобы исключалась возможность возникновения любых реально прогнозируемых рисков.

Особое внимание уделяют:

пускам и остановкам;

опасностям, связанным со сбросом давления;

устройствам, которые предотвращают (ограничивают) физический доступ в тот момент, когда внутри водогрейных и паровых котлов возникает избыточное давление или вакуум;

температуре внешних поверхностей;

разложению нестабильных рабочих сред.

25. Материалы, применяемые для изготовления водогрейных и паровых котлов, выбираются таким образом, чтобы они:

1) обладали свойствами, позволяющими использовать их в условиях эксплуатации и испытаний водогрейных и паровых котлов. При выборе материала учитывают его хрупкость (трещиностойкость). При использовании хрупкого материала принимаются меры для исключения хрупкого разрушения;

2) обладали химической стойкостью к рабочей среде, для которой предназначены водогрейные и паровые котлы. Химические и физические свойства материалов существенно не изменялись в течение всего назначенного срока службы котлов;

3) не подвергались значительному влиянию старения;

4) были пригодными для предусмотренных видов обработки;

5) выбираются таким образом, чтобы при соединении друг с другом разных материалов обеспечивалась прочность оборудования, работающего под давлением.

26. Водогрейные и паровые котлы проектируются таким образом, чтобы обеспечивалась возможность проведения проверок, необходимых для выполнения требований безопасности.

27. Водогрейные и паровые котлы снабжаются устройствами слива и вентиляции, и должны обеспечить:

избежание гидравлического удара, вакуумного разрушения, коррозии или возникновения неконтролируемых химических реакций. При этом учитываются условия эксплуатации и испытаний;

обеспечение безопасной очистки, контроль и техническое обслуживание.

28. В проектной документации водогрейных и паровых котлов предусматриваются меры по предупреждению и защите от коррозии или другого химического воздействия.

29. Конструкция водогрейных и паровых котлов обеспечивает безопасность в процессе их заполнения или слива. При этом учитывается возможность возникновения таких опасностей, как:

1) при заполнении:

переполнение или превышение давления;

необходимость работы водогрейных и паровых котлов;

2) при сливе - неконтролируемый слив рабочей среды, находящейся под давлением;

3) при заполнении или сливе - опасность, связанная с присоединением и отсоединением.

30. Для управления работой, обеспечения безопасных условий и расчетных режимов эксплуатации водогрейные и паровые котлы оснащаются:

устройствами, предохраняющими от повышения давления (предохранительными устройствами);

указателями уровня воды;

манометрами;

приборами для измерения температуры среды;

запорной и регулирующей арматурой;

приборами безопасности;

питательными устройствами.

В проектной документации водогрейных и паровых котлов предусматривается такое количество арматуры, средств измерения, автоматики и защит, которое обеспечивает регулировки режимов, контроль параметров, отключение котлов, надежную эксплуатацию, безопасное обслуживание, ремонт.

4.2. Требования безопасности при эксплуатации

31. Пользователь обеспечивает содержание водогрейных и паровых котлов в исправном состоянии и безопасные условия их работы.

32. Порядок и сроки проверки исправности действия предохранительных устройств в зависимости от условий технологического процесса указываются в технологическом регламенте. Результаты проверки исправности предохранительных устройств, сведения об их настройке записываются в сменный журнал работы котла.

33. Проверка исправности действия манометров, указателей уровня воды и питательных насосов проводится в следующие сроки:

для котла до 1,4 МПа (14 кгс/см²) включительно - не реже одного раза в смену;

для котла свыше 1,4 МПа (14 кгс/см²) до 4 МПа (40 кгс/см²) включительно - не реже одного раза в сутки;

для котла свыше 4 МПа (40 кгс/см²) - в соответствии с графиком, утвержденным пользователем.

О результатах проверки делается запись в сменном журнале.

34. Проверка исправности манометра производится путем:

проверки возможности установки стрелки манометра на нуль с помощью трехходового крана или заменяющих его запорных вентилей;

проведения поверки в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан в области обеспечения единства измерений.

35. В случае если указатели уровня являются средствами измерений дополнить требованием о необходимости поверки.

36. Исправность предохранительных клапанов проверяется принудительным кратковременным их открытием.

37. Проверка исправности резервных питательных насосов осуществляется путем их кратковременного включения в работу.

38. Котел немедленно останавливается и отключается действием защит или персоналом в следующих случаях:

при обнаружении неисправности предохранительных устройств от повышения давления;

если давление в котле поднялось выше разрешенного и не снижается, несмотря на меры, принятые персоналом;

при недопустимом повышении или понижении уровня жидкости в оборудовании;

при прекращении действия всех указателей уровня жидкости прямого действия;

при обнаружении в котле и его элементах трещин, выпучин, пропусков в их сварных швах, разрыва прокладок;

при неисправности манометров и невозможности определить давление по другим приборам;

при неисправности автоматики безопасности, аварийной сигнализации, предохранительных блокировочных устройств;

при возникновении пожара, угрожающего обслуживающему персоналу или котлу;

при исчезновении напряжения на устройствах дистанционного и автоматического управления, а также на всех контрольно-измерительных приборах;

при появлении в котле постороннего шума, ударов, вибрации;

при недопустимом повышении или понижении давления в тракте прямоточного котла до встроенных задвижек;

при погасании факелов в топке котла при камерном сжигании топлива;

при снижении расхода воды через водогрейный котел ниже минимально допустимого значения, а также при выходе из строя приборов, контролирующих расход воды;

при прекращении действия всех питательных или циркуляционных насосов котла;

при снижении давления воды в тракте водогрейного котла ниже допустимого;

при повышении температуры воды на выходе из водогрейного котла до значения на 20 ⁰С ниже температуры насыщения, соответствующей рабочему давлению воды в выходном коллекторе котла.

5. Требования безопасности при выводе из эксплуатации и утилизации

39. При выводе из эксплуатации котел полностью останавливается, отключается от действующего оборудования и трубопроводов, освобождается от заполняющей его среды.

40. Утилизация котла проводится в соответствии с проектной документацией.

41. Пользователем выведенного из эксплуатации котла принимаются меры для предотвращения недопустимого использования (эксплуатации) этого оборудования.

6. Подтверждение соответствия

42. Подтверждение соответствия водогрейных и паровых котлов требованиям настоящего Технического регламента и иных Технических регламентов, к сфере применения которых относятся водогрейные и паровые котлы, осуществляется в форме обязательной сертификации.

43. Подтверждение соответствия осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области технического регулирования и в соответствии с требованиями постановления Правительства Республики Казахстан от 4 февраля 2008 года № 90 "Об утверждении Технического регламента "Процедуры подтверждения соответствия".

7. Сроки и условия введения в действие Технического регламента

44. Применяемые для выполнения требований настоящего Технического регламента нормативные документы по стандартизации и иные документы государственных органов, формируемые в пределах их компетенции, подлежат гармонизации в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан в области технического регулирования.

45. Центральным и местным исполнительным органам обеспечить приведение своих нормативных правовых актов в соответствии с настоящим Техническим регламентом, а также их адаптированное внедрение.

46. Настоящий Технический регламент вводится в действие по истечении шести месяцев со дня первого официального опубликования.

Приложение к Техническому регламенту

Перечень
видов продукции, подпадающей под действие
Технического регламента

Код ТН ВЭД РК	Наименование продукции
8402 11 000	- - котлы водотрубные производительностью более 45 т пара в час:
8402 12 000	- - котлы водотрубные производительностью не более 45 т пара в час:
8402 19	- - паропроизводящие котлы прочие, включая комбинированные:
8402 19 100	- - - котлы дымогарные:
8402 19 900	- - - прочие:
8402 20 000	- котлы с пароперегревателем:
8402 90 000	- части:
8403 10	- котлы:
8403 10 100 0	- - из чугунного литья
8403 10 900 0	- - прочие
8403 90	- части:
8403 90 100 0	- - из чугунного литья
8403 90 900 0	- - прочие
8404 10 000 0	- вспомогательное оборудование для использования с котлами товарной позиции 8402 или 8403
8404 20 000 0	- конденсаторы для пароводяных или других паросиловых установок
8404 90 000 0	- части