Қазақстан Республикасында ғарыш қызметін дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарламаны бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 29 қазандағы № 1125 Қаулысы

«Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама және Қазақстан Республикасы Президентінің кейбір жарлықтарының күші жойылды деп тану туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы № 958 Жарлығын іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1.Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасында ғарыш қызметін дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарлама (бұдан әрі - Бағдарлама) бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Ұлттық ғарыш агенттігі «Салалық бағдарламаларды әзірлеу және мониторингілеу ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 18 наурыздағы № 218 қаулысымен бекітілген Салалық бағдарламаларды әзірлеу және мониторингілеу ережесіне сәйкес Бағдарламаның іске асырылу барысы туралы ақпарат берсін.
3. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Ұлттық ғарыш агенттігінің төрағасы Т.А. Мұсабаевқа жүктелсін.
4. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2010 жылғы 29 қазандағы
№ 1125 қаулысымен
бекітілген

Қазақстан Республикасында ғарыш қызметін дамыту жөніндегі
2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарлама

1. Бағдарламаның паспорты

Ескерту. 1-бөлімге өзгерістер енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.01.19 № 136; 20.12.2013 N 1382 қаулыларымен.

Атауы Қазақстан Республикасында ғарыш қызметін дамыту
жөніндегі 2010 — 2014 жылдарға арналған бағдарлама

Әзірлеу үшін Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19
негіздеме наурыздағы № 958 Жарлығымен бекітілген Қазақстан
Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық
дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасы;
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 14
сәуірдегі № 302 қаулысымен бекітілген Қазақстан
Республикасы Үкіметінің Қазақстан Республикасын
үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі
2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік
бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар
жоспары

Бағдарламаны Қазақстан Республикасы Ұлттық ғарыш агенттігі
әзірлеуге және
іске асыруға
жауапты
мемлекеттік
орган

Бағдарламаның Толыққанды ғарыш саласын құрудың бірінші кезеңін
мақсаты іске асыру

Міндеттері 1) Мақсатты ғарыш жүйелерін құру;
2) Жерүсті ғарыш инфрақұрылымын дамыту;
3) Ғарыш қызметінің ғылыми және
ғылыми-технологиялық базасын дамыту;
4) Ғарыш жүйелерін пайдаланудың мақсатты жобаларын
іске асыру;
5) Ғарыш саласының кадрлық әлеуетін дамыту жүйесін
қалыптастыру;
6) Ғарыш саласының шарттық, құқықтық және
нормативтік-техникалық базасын құру

Іске асыру 2010-2014 жылдар
мерзімдері
(кезеңдері)

Нысаналы 1. 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде 2014
индикаторлар жылы жалпы қосылған құнның (бұдан әрі – ЖҚҚ) 30
%-ға өсуі.
2. Тіркелген спутниктік байланыс арналарына елдің
қажеттілігін қанағаттандыру дәрежесі 2014 жылы –
80 %.
3. Дәлдігі жоғары спутниктік навигация қызметін
көрсетуге елдің қажеттілігін қанағаттандыру
дәрежесі (Қазақстан аумағын жабу %) 2014 жылы – 55
%.
4. 2014 жылы тұтынушыларға берілетін ғарыш
деректерінің жалпы санындағы қазақстандық Жерді
қашықтықтан зондтау (бұдан әрі – ЖҚЗ) ғарыш
аппараттарынан (бұдан әрі – ҒА) алынатын
деректердің үлесі – 50 %.
5. 2014 жылы ғылымды қажетсінетін кемінде 9 ғарыш
технологиясын енгізу.

Қаржыландыру Бағдарламаны іске асыруға 2010 - 2014 жылдары
көздері мен республикалық бюджет қаражаты бағытталады.
көлемдері 2010 – 2014 жылдарға арналған Бағдарламаны iске
асыруға байланысты республикалық бюджеттен қаржы
шығындары 137,7 млрд. теңгенi құрайды.
Республикалық бюджет қаражаты есебінен
қаржыландырылатын іс-шаралар бойынша шығындар
көлемі Қазақстан Республикасының үш жылдық кезеңге
арналған республикалық бюджет туралы Заңына сәйкес
анықталатын болады.

2. Кіріспе

XXI ғасырдағы Қазақстанның жетістігі - бұл оның саяси және экономикалық ықпал ету, мәдени және адамгершілік жағынан тартымды болу орталығы ретінде қалыптасуы. Бұл жаңа даму шептеріне ұмтылыс, өмір мен қауіпсіздіктің жаңа сапасын бекіту. Ғаламдық динамикалық бәсекелестік жағдайында елімізге табыс идеологиясы, Қазақстанның табысты жобасы әрі оның құрылысының бағдарламасы ауадай қажет. Мемлекет басшысы Н. Ә. Назарбаевтың 2010 жылғы 29 қаңтардағы Жолдауы - осы қазақстандық табыс идеологиясының берік негізі, мықты іргетасы. Бұл құжаттың зор тарихи мағынасы, болашақ өзгерістер қуаты және мемлекеттік дамудың күшті энергетикасы бар.
Құжат Үкімет пен Қазақстан қоғамының алдында орасан зор міндеттер қояды, оларды іске асыру дүниежүзінің жоғары дамыған және бәсекеге аса қабілетті мемлекеттердің таңдаулы клубына алып шығады. Бәсекеге қабілеттілік - Қазақстанның әлемдік экономика мен қауымдастыққа табысты ықпалдасу жолы, сондықтан Қазақстанды индустрияландыруды халықаралық нарықтардың талаптары мен шарттарына жауап беретін негізде жаңа тәсілмен қамтамасыз ету қажет.
Дүниежүзілік тәжірибе көрсеткендей, жоғары технологиялық индустрияның негіздерін құрудың тиімді жолдарының бірі ғарыш қызметін дамыту, елдің ғарыш бағдарламасын іске асыру және ғарыш технологияларын өнеркәсіптік өндіріске енгізу болып табылады. Дуниежүзінің жетекші елдерінің экономикасында ғылымды қажетсінетін, ресурс үнемдейтін технологиялар мен өндірістер рөлі өсуінің тұрақты үрдісі байқалатыны сөзсіз.
Өте үлкен аумағы және аса бай қорлары бар Қазақстан үшін космонавтика - бұл геосаяси, экономикалық және ғылыми-практикалық мүдделер аясы. Онсыз елімізде бірыңғай ақпараттық кеңістік құру, оның табиғи ресурстарын зерттеу және ұтымды пайдалану, экологиялық мониторинг жүргізу өте қиын. Бұл ретте көптеген жағдайларда ол ұсынатын мүмкіндіктерге балама жоқ. Ғарышты игеру адамдарға байланысты және көп арналы телевизиялық хабар таратуды, түрлі объектілердің орналасқан жерін жоғары дәлдікпен табуды және олардың қозғалысын басқаруды, метеорология және басқаны ұйымдастыруда негізінде жаңа міндеттерді шешудің шексіз мүмкіндіктерін ашты.
Осы салалық бағдарлама (бұдан әрі - Бағдарлама) Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 19 наурыздағы № 958 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамыту жөніндегі 2010 - 2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама шеңберінде әлемдік нарықта бәсекеге қабілетті Қазақстанның ғарыш саласын құру стратегиясын іске асыру мақсатында әзірленді. Ол болашақта даму әлеуетімен ғарыш техникасын ғылыми зерттеулерден техникалық пайдалануға және коммерциялық қолдануға дейінгі технологиялық тізбекті толық қамтитын барлық элементтерді құруды көздейді.
Ғарыш саласы жобаларының ұзақ мерзімділігі мен ғылымды қажетсінуін ескере отырып, тиісті Бағдарламаны қабылдау сала құрылысына қатысушылардың, соның ішінде ғарыш қызметтерін алуға мүдделі мемлекеттік органдардың және шаруашылық жүргізуші субъектілердің барлық күшін біріктіруге мүмкіндік береді.

3. Ағымдағы жағдайды талдау

3.1. Сала (сектор) жай-күйінің ағымдағы жағдайын, сондай-ақ осы
саланың (сектордың) елдің әлеуметтік-экономикалық және
бұқаралық-саяси дамуына әсерін бағалау

Ескерту. 3.1-кіші бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 20.12.2013 N 1382 қаулысымен.

Қазіргі кезеңде дүние жүзіндегі ғарыш қызметі және оның ғылыми-өндірістік базасы ғаламдық экономиканың табиғи қызмет ететін, дамудың әмбебап заңдылықтарына мен үрдістеріне бағынатын саласына айналды. Бұл ретте ғаламдық экономиканың ғарыш секторы серпінді және тұрақты даму үстінде.
Жалпы әлемдік ғарыш қызметінің құрылымында мынадай негізгі сегменттер мен стратегиялық бағыттарды бөліп көрсетуге болады:
байланыс пен хабар таратудың спутниктік жүйелерінің қызметтері;
Жерді қашықтықтан зондтау (бұдан әрі - ЖҚЗ) жүйелерінің қызметтері;
іске қосу қызметтерін көрсету;
ғарыш аппараттарының (бұдан әрі - ҒА) өндірісі;
ғарыш жүйелерінің жерүсті, соның ішінде навигациялық жабдығының өндірісі және пайдалану.
Космонавтиканы дамытудың жалпы үрдістері Қазақстан Республикасына дүниежүзілік ғарыш нарығында өз орнын белсенді іздеуді талап етеді, ол мыналарға байланысты:
біріншіден, нарықта көшбасшылық орынды алып отырған, қарсы маркетингтік саясат жүргізіп отырған және нарықты өз араларында бөліп алған ғарыш қызметінің негізгі қатысушылары (АҚШ, РФ, Еуропа ғарыш агенттігі, Жапония, ҚХР, Үндістан, Израиль) арасындағы өсіп келе жатқан бәсеке;
екіншіден, қазақстандық бағдарлама дүниежүзілік бірлестіктің әр түрлі экономикалық-индустриялық даму деңгейіндегі мемлекеттерінің ғарыш қызметіне белсенді қосылуының аясында дамып жатыр.
Қазақстан Республикасында ғарыш қызметін дамытудың алғашқы нәтижелері Қазақстан Республикасы Президентінің 2005 жылғы 25 қаңтардағы № 1513 Жарлығымен бекітілген «2005 - 2007 жылдарға арналған Қазақстан Республикасында ғарыш қызметін дамыту» мемлекеттік бағдарламасын (бұдан әрі - Мемлекеттік бағдарлама) іске асыру кезінде алынды.
Мемлекеттік бағдарламаны іске асыру барысында мынадай нәтижелерге қол жеткізілді:
Ғарыш аппараттарын жерден басқару кешенін құру және «KazSat-1» байланыс және хабар тарату спутнигін ұшыру жобасы іске асырылды;
«Байқоңыр» ғарыш айлағында экологиялық қауіпсіз «Бәйтерек» ғарыштық зымыран кешені (бұдан әрі - «Бәйтерек» ҒЗК), ЖҚЗ және ғылыми мақсаттағы, дәлдігі жоғары спутниктік навигация ғарыш жүйелерін құру техникалық ұсыныстары мен ТЭН әзірленді;
«Орбита» радиополигонының техникалық құралдары және Алматы қаласында «Космостанция» эксперименттік базасы жаңғыртылды;
Халықаралық ғарыш станциясының (бұдан әрі - ХҒС) бортында ғылыми зерттеулер мен эксперименттер жүргізудің кешенді бағдарламасы әзірленді;
ғарыш кеңістігінің радионавигациялық мониторингі, жоғары атмосферадағы оптикалық құбылыстарды зерттеу саласында және шетелдік ғалымдармен бірлескен басқа да зерттеулерде бірқатар ғылыми нәтижелерге қол жеткізілді;
Қазақстан Республикасы Ұлттық ғарыш мониторингі жүйесінің (бұдан әрі - ҰҒМЖ) негізгі инфрақұрылымын, зымыран-ғарыш кешендерін пайдалану кезінде Қазақстан Республикасы аумағының экологиялық қауіпсіздігінің мониторингі жүйесін дамыту бөлігінде жұмыстар жүргізілді және белгілі нәтижелер шығарылды.
Осылайша, Қазақстанда ғарыш саласын қалыптастыру үшін маңызды объективті алғышарттар бар. Сондай-ақ бұл алғышарттарға жоғары технологиялар саласында серпілісті қамтамасыз ету қажеттілігі, экономиканың, ұлттық қауіпсіздік қажеттіліктері және ең бастысы меншігінде дүние жүзіндегі ең ірі «Байқоңыр» ғарыш айлағының болуы жатқызылуы тиіс.
Қазақстанның жерүсті ғарыш инфрақұрылымына ғарыш айлағымен қатар Аққөл қаласындағы байланыс ҒА жерүсті басқару кешені, ғарыш техникасының арнайы конструкторлық-технологиялық бюросы (бұдан - FT АКТБ), ғарыш инфрақұрылымын қабылдау және өңдеу екі орталығы, ғарыш сәулелерінің станциясы, ғылыми зертханалар, астрономиялық обсерватория жатады.
Дүниежүзінің жұмыс істейтін шамамен 30 ғарыш айлағының жалпы және коммерциялық іске қосуларының саны бойынша «Байқоңыр» ғарыш айлағы бірінші болып келеді. Дүниежүзінде ең ірі болып саналатын бұл ғарыш айлағы еліміздің бірегей бәсекелік артықшылығы болып табылады.
Бүгiнде «Байқоңыр» ғарыш айлағында «Протон», «Союз», «Днепр», «Зенит» ғарыш зымыран кешендерi (бұдан әрi – FЗK) жұмыс iстейдi, соңғысының негізінде «Бәйтерек» ҒЗК құру жоспарлануда.
«Протон» ауыр сыныпты ЗТ 1966 жылдан бастап коммерциялық іске қосулар үшін қолданылады және дүниежүзілік коммерциялық ұшырулар нарығында жетекші орынға нық ие болды. «Протон» ЗТ әр коммерциялық іске қосуы кемінде 85 млн. АҚШ долларына табыс әкеледі. 2010 жылға 12 іске қосу жоспарланғанын ескерсек, ILS халықаралық компаниясының «Протон» ЗТ коммерциялық іске қосуларына арналған келісімшарттарының сомасы 1 млрд. АҚШ долларынан асатынын көрсетеді.
Жүзбелі ғарыш айлағынан коммерциялық іске қосулар үшін 1998 жылдан бастап «Зенит» орта сыныпты ЗТ «Морские старты» ойдағыдай қолданылуда. Байқоңыр ғарыш айлағынан «Зенит» ЗТ коммерциялық іске қосуларды «Международные космические услуги» ресейлік-украиналық компаниясы да жүзеге асырады, іске қосу құны 70 млн. АҚШ долларынан астам бағаланады.
«Днепр» жеңіл сыныпты ЗТ коммерциялық іске қосулар үшін 1999 жылдан бастап табысты қолданылуда және ғарыш аппараттарын ұшыруға бейімделген, дайын РС-20 континентаралық баллистикалық зымыран болып табылады. «Днепр» ЗТ коммерциялық іске қосуы 20 млн. АҚШ долларынан астам бағаланады.
Жоғарыда айталғанға байланысты, жыл сайын «Байқоңыр» ғарыш айлағын жалға алғаны үшін 115 млн. АҚШ долларын төлеуді және жыл сайын оның объектілерін ұстауға 100 млн. АҚШ долларын салуды Ресейдің пайдалы деп есептеуі әбден қисынды. Қазақстанның, көзқарасы бойынша, жыл сайынғы жалгерлік ақыны алу, өзінің бірегей бәсекелік басымдығын іске асыру болып табылады. Жалға беру кезеңінің ішінде ел бюджетіне 1,8 млрд. АҚШ долларынан астам түсті.
Сонымен қатар, Қазақстан күш-жігерін жұмсамайынша, оның бірегей бәсекелік басымдығын сақтап қалу мүмкін емес. Мамандардың бағалауы бойынша ғарыш айлағының технологиялық жабдығының табиғи және моральдық тозуының қалған мерзімі шамамен 10 жылды құрайды және мұның Ресей аумағында «Восточный» ғарыш айлағы құрылысының белгіленген мерзіміне сәйкес келуі кездейсоқ емес шығар.
Қалыптасқан жағдайларда Қазақстан өз ғарыштық бағдарламаларының негізінде ғарыш айлағын дамыту арқылы өзінің бірегей бәсекелік басымдығын бұдан әрі де сақтап қала алады. Өзінің ғарыштық бағдарламалары коммерциялық іске қосуларға қатысуға, ғарыш аппараттарының өз өндірісін құруға негізделуі тиіс.
Сондай-ақ ҒА меншікті өндірісін құру қажеттілігі, еліміздің әртүрлі ғарыш қызметтеріне, атап айтқанда ғарыштық байланыс жүйелерінің, Жерді қашықтықтан зондау ғарыш жүйелерінің (бұдан әрі - ЖҚЗ ҒЖ) және спутниктік навигация жүйелерінің қызметтеріне қажеттілігінің жыл сайын өсуімен байланысты.
Отандық операторлар «KazSat-1» спутнигінде қолданылған тарифтерден екі-үш есе жоғары бағалар бойынша шетелдік спутниктер ресурстарын жалға алады. Бұл ретте Қазақстанда негізгі қызметтерді алушылар ел бюджетінен қаржыландырылатын мемлекеттік мекемелер болып табылады.
Мәселен, бүгінгі таңда шетелдік спутниктер ресурстарын жалға алу жылына 34 млн. АҚШ долларын құрайды. Демек, бұл қаржы қаражаты мемлекет ішінде ұлттық байланыс операторларын дамыту үшін пайдаланылмай, шетелдік компаниялардың және олардың өндірістік қуаттарының дамуына кетеді. Спутниктік ресурстарды жалға алу ұзартылған жағдайда тек қана шетелдік компаниялардың жыл сайынғы жалгерлік ақысы 50 млн. АҚШ долларына жетуі мүмкін.
Талдаушылардың бағалауы бойынша Қазақстанның ЖҚЗ ғарыш түсірілімдері нарығының әлеуетті сыйымдылығы жылына 93 млн. АҚШ долларын құрайды, соның ішінде мемлекеттік ұйымдар қажеттілігі - 66 млн. АҚШ долларын және коммерциялық сектор - 27 млн. АҚШ долларын құрайды. Соңғы жылдары GPS аспаптарының бірлескен және жаппай нарығы айтарлықтай өсті және экономикалық әрі әлеуметтік жағынан маңызды болды. Сарапшылардың бағалары бойынша Қазақстандағы навигациялық жүйелер нарығы шамамен 5,8 млн. АҚШ долларын құрауы мүмкін, бұл ретте жаппай нарықтың үлесіне шамамен 25%, немесе 1,4 млн. теңге келеді. Бұл ретте Қазақстанда жоғарыдәлдікті деректердің әлеуетті тұтынушылары геодезия мен кадастр, ауыл шаруашылығы саласының кәсіпорындары, құрылыс кәсіпорындары және басқа ведомстволар мен ұйымдар болып табылады.

3.2. Осы саланың (сектордың) күшті және әлсіз жақтарын,
мүмкіндіктері мен қауіп-қатерін талдау

Қазақстанның әлемдік ғарыш индустриясы қатысушыларының қатарына (ғарыш державаларының қатарына) кіру қажеттілігі уақыттың, ел экономикасын әртараптандыру ниетінің, жоғарыдәлдікті өнімнің өндірісін игеру талаптарымен ғана емес, елде ғарыш индустриясының осындай «Байқоңыр» ғарыш айлағы сияқты маңызды құрамдауышының болуымен байланысты.
Бұл басымдық Қазақстанға одан жүргізілетін ҒА ұшыруларына қатысу, зымыран-тасығыштарды дайындау, қызметтер көрсету және іске қосуды жүзеге асыру, меншікті өндірістік-сынау базасын дамыту үшін бірегей мүмкіндік береді. Қазақстанның әртүрлі қызметтерге және Байқоңырда жүзеге асырылатын халықаралық жобаларды іске асыруға қатысуы аса басымды міндеттердің бірі болып табылады.
Жүргізілген талдаудың нәтижелері бойынша ғарыш саласының кейбір күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктер мен қауіптерін атап көрсетуге болады:

Күшті жақтары (артықшылықтары):	Әлсіз жақтары (кемшіліктері):
1) дүниежүзіндегі ең ірі және белсенді «Байқоңыр» ғарыш айлағының меншікте болуы; 2) жоғары ғылыми әлеуеттің болуы; 3) практикалық бағыттағы мамандарды даярлау үшін Байқоңыр қаласында Мәскеу авиациялық институты филиалының болуы; 4) ЗТ бөлінетін бөліктердің құлау аудандары ретінде пайдалану үшін жер телімдерінің болуы; 5) ел экономикасының ғарыш қызметтеріне ішкі мұқтаждығы; 6) ғарыш қызметін дамытуды мемлекеттік қолдау.	1) «Байқоңыр» ғарыш айлағының негізгі құрал-жабдығының моральдық және табиғи тозуы; 2) өзінің бірегей бәсекелік артықшылығына тұтынушылық қатынас; 3) «Байқоңыр» ғарыш айлағының коммерциялық әлеуетін тиімді пайдалану жөнінде шаралар қабылдамау; 4) ғылыми-технологиялық базаның жоқтығы; 5) мамандардың жетіспеуі.
Мүмкіндіктері:	Қауіптер:
1) әлемдік ғарыш нарығының ғарыш ұшыруларына қажеттілігінің тұрақты өсуі; 2) әлемдік коммерциялық ұшырулар нарығында «Протон» ЗТ, «Зенит» ЗТ және «Днепр» ЗТ орнықты тауашаларының болуы; 3) Қазақстан мен Ресей арасында «Байқоңыр» ғарыш айлағын бірлесіп пайдалану туралы және «Байтерек» ҒЗК бірлесіп құру туралы келісім; 4) ЗТ бөлінетін бөліктерін құлау аудандары ретінде Қазақстанның аумағындағы жер телімдерін пайдалану үшін Ресейдің мұқтаждығы.	1) Ресейдің өзінің жаңа «Восточный» ғарыш айлағына кетуі; 2) басқа Қытайдың, Үндістанның, Кореяның ірі ғарыш айлақтары жағынан бәсекенің өсуі; 3) әлемдік экономикалық дағдарыс; 4) экологиялық себептер бойынша «Байқоңыр» ғарыш айлағын жабу үшін күрес жүргізетін қоғамдық күштер.

3.3. Тиісті саланы (секторды) дамытудың негізгі проблемалары,
үрдістері мен алғышарттары

Бұдан басқа, Қазақстанның ғарыш саласын дамыту перспективаларын бағалау кезінде мынадай проблемалардың барын ескеру керек:
жоғары технологиялық және инновациялық өндіріс саласындағы, нарық нақты талап ететін зерттеулермен айналысатын қазіргі конструкторлық, технологиялық және сынау орталықтарының жоқтығы;
ғарыштық, сондай-ақ жалпы жоғары технологиялық және инновациялық өндірістің жоқтығы;
орта және жоғары техникалық білім жүйесінің әлсіз дамуы, ғарыш саласында ғылыми және кәсіптік кадрларды оқыту және даярлау жүйесінің жоқтығы;
ғылыми-өндірістік, жоғары технологиялық, инвестициялық және салық салаларындағы заң базасының нашар дайындығы, сондай-ақ ғарыш қызметін реттейтін заңдардың жоқтығы;
болашақ өлшемде ғарыш қызметін дамыту тәуекелдерінің болуы;
ғарыш қызметін соңғы тұтынушыға дейін жеткізу қызметтерінің, заңды қамтамасыз етілуінің және инфрақұрылымының жоқтығы.
Осының салдарынан ғарыш қызметінде қазақстандық қамту (құрамдас) үлесі жоқ.
Белгіленген проблемаларды шешу жүйелі және кешенді қағидаттар негізінде қалыптасқан Бағдарламаны іске асыру шеңберінде қарастырылады.

3.4. Саланы (секторды) мемлекеттік реттеудің қолданыстағы
саясатын талдау

Осы кезеңге арналған ғарыш қызметін дамытудың айқын стратегиясының, сондай-ақ Мемлекеттік бағдарламаны іске асыруды мемлекеттік басқару және мониторингінің тиімді жүйесінің болмауы, яғни ғарыш қызметі саласында кәсіптік мемлекеттік органның жоқтығы себебінен Мембағдарламаның нәтижелері мардымсыз болды. Бұдан басқа, әзірлеуші жоспарлаған мерзімде жүзеге асырылмайтын міндеттерді қойған.
Анықталған жүйелі қателерді жою үшін ел Президентінің Жарлығымен 2007 жылы ғарыш қызметі саласында мемлекеттік саясатты, мемлекеттік реттеуді және салааралық үйлестіруді іске асыруға орталық жауапты мемлекеттік басқару органы ретінде Қазғарыш құрылды.
Құрылған кезден бастап Қазғарыш ғарыш саласының дамуын реттейтін бірқатар құжаттарды: Ғарыш саласын қалыптастыру стратегиясын және Қазақстан Республикасында ғарыш қызметін дамытудың 2020 жылға дейінгі мемлекеттік бағдарламасының жобасын, Үдемелі индустриялық-инновациялық даму жөніндегі 2010-2014 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламаның бір бөлігін, бес жылдық кезеңдерге арналған стратегиялық даму жоспарларын әзірледі.
Норма шығару қызметінің шеңберінде Қазғарыш «Ғарыш қызметі туралы» және «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне ғарыш қызметі бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының заң жобаларын әзірледі.
Ғарыш қызметін дамыту жөнінде белгіленген іс-шараларды іске асыру үшін ғарыш бейініндегі қазақстандық кәсіпорындар құрылды және әрекет етуде.

3.5. Орын алып отырған проблемаларды шешу жөнінде Қазақстан
Республикасының жағдайына бейімдеуге болатын шетелдік оң
тәжірибеге шолу

Ескерту. 3.5-кіші бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 20.12.2013 N 1382 қаулысымен.

Жоғарыда айтылғандай, Қазақстанның ғарыш саласын құру және дамыту ғарыш технологияларын игеру саласында әлемнің жетекші елдері өздерінің ғылыми және өндірістік әлеуетін арттырып жатқанын дәлелдейтін, әлемдік ғарыш қызметі дамуының оң қазіргі заманға сай үрдістерінің аясында жүріп жатыр.
«Space Foundation» (АҚШ) компаниясының 2012 жылғы есебiнiң деректерiне сәйкес:
1) әлемдiк ғарыш нарығының жиынтық көлемi соңғы 5 жылдың iшiнде 37 % өстi және 304,3 млрд. АҚШ долларын құрады;
2) ұшыру саны 2012 жылы 78 құрады, бұл 2011 жылғы 84 ұшырумен салыстырғанда 7 % төмен, бірақ 2010 жылғы 74 ұшырудан 5 % артық;
3) 78 ұшырудың ішінде: 31 % – Ресейге, 24 % – Қытайға, 17 % – АҚШ-қа, 10 % – Еуропаға, 4 % – АҚШ-тың, Ресейдiң, Украинаның, сондай-ақ Норвегияның қатысуымен «Морской старт»/«Наземный стартқа» келедi және 14 %-дан кемі Жапонияға, Үндiстанға, Солтүстiк Кореяға, Оңтүстiк Кореяға және Иранға келедi.
«Euroconsult» компаниясының деректерiне сәйкес 2012 жылы мыналар байқалды:
1) азаматтық ғарыш жобаларына үкiметтердiң шығыстары 4 % өстi, бұл 41,5 млрд. АҚШ долларын құрайды;
2) әскери ғарыш секторына шығыстар 3 % өстi, бұл 31,4 млрд. АҚШ долларын құрайды.
Елдердiң ғарыш бағдарламаларына ұлғайтылған шығыстары АҚШ-та 43 млрд. АҚШ долларынан (барлық әлемдiк үкiметтiк шығыстардың 61 %) Үндiстандағы 1 млрд.-тан астам АҚШ долларына дейін құрады.
Қазіргі кезде ғарыш қызметімен әртүрлі дәрежеде әлемнің барлық жетекші елдері және көптеген дамып келе жатқан елдер айналысады. Бұл ретте ғарыш қызметіне түрлі елдердің қатысу дәрежесінің ауқымы байланыстың жеке арналарын қолданудан бастап азаматтық және әскери міндеттердің мол ауқымын шешу үшін ғарыш құралдарын ауқымды және жан жақты қолдануға дейін - өте кең екенін ескеру қажет. Сонымен бірге егер бірлі-жарым міндеттерді көптеген мемлекеттер (170 - 180 дейін) шешетін болса, онда әскери, шаруашылық, ғылыми, әлеуметтік және өмірдің басқа салаларын қамтитын көптарапты ғарыш қызметімен тек қана бірнеше мемлекеттің айналасу мүмкіндігі бар.
Ғарышты игеру және практикалық пайдаланудың күрделі міндеттерін дербес шешуге мүмкіндік беретін дамыған ғарыштық инфрақұрылым Ресеймен қатар АҚШ, Франция, Қытай, Жапония, Үндістан елдерінде бар. Бұдан басқа, ғарышты әскери пайдалану мәселелерінде Ұлыбритания және Германия белсенділік көрсетіп отыр. Формалды белгілер бойынша осы тізімге қазіргі уақытта шығару құралдары және өз өндірісінің ғарыш аппараттары бар Израиль қосылуы мүмкін.
Қызметтің жаңа - ғарыш саласын игеру барысында әлемнің әртүрлі елдерінде болып жатқан үрдістерді талдау осы үрдістерге тән және ғарыш нарығын дамыту тұрғысынан қызықты мынадай заңдылықтар мен үрдістерді айқындауға мүмкіндік берді:
ғарыш құралдарын қолданумен зерттеу немесе қолданбалы бағдарламаларды жүзеге асыратын елдер тобының үздіксіз кеңеюі;
ірі зерттеу және қолданбалы бағдарламаларды іске асыру кезінде күшті біріктіру мақсатында елдер, ұйымдар және жекелеген фирмалар кооперацияларын күшейту;
ғарышты практикалық қолданудың қосбірлікті сипатын дамыту (азаматтық және әскери мақсаттар);
барлық елдерде ғарыш кеңістігін игерудің бастапқы кезеңдерінде ғарыш бағдарламалары мемлекеттік бюджеттен қаржыландырылады;
ғарыш қызметтері мен өнімінің әлемдік нарығында елдер арасында да, сондай-ақ жеке коммерциялық ұйымдар мен фирмалар арасында да бәсекелестіктің күшеюі;
заңтанудың жаңа саласы - ғарыш құқығын дамыту.
Сонымен, үлкен экономикалық пайдадан үміттендіретін адамзат қызметінің жаңа саласы ретінде ғарыш кеңістігін игеру, әртүрлі жаңа салалар (мысалы әуеде ұшу, радиобайланыс және т.б.) мен технологиялар пайда болу барысында адамзатқа кездесетін проблемалар мен мәселелерге ұқсас проблемалар мен мәселелерді туғызады. Ғарыш кеңістігін игеруге және қолдануға тән үрдістердің адам қызметінің көптеген түрлерін дамытудағы үрдістермен ұқсастығы көп. Бірақ ғарыш қызметінің саласын дамытудың басқалардан басты өзгешілігі ғарыш кеңістігін игеру бойынша түрлі елдердің және ұйымдардың күш салуды арттыруының ерекше өсу қарқынында.

4. Бағдарламаның мақсаттары, міндеттері, нысаналы индикаторлары
және іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

4.1. Бағдарламаның мақсаты

Бағдарламаның мақсаты толыққанды ғарыш саласын құрудың бірінші кезеңін іске асыру болып табылады.

4.2. Бағдарламаның нысаналы индикаторлары

Ескерту. 4.2-кіші бөлімге өзгеріс енгізілді - ҚР Үкіметінің 20.12.2013 N 1382 қаулысымен.

Бағдарламаны iске асыру тиiмдiлiгi мынадай индикаторлар бойынша айқындалатын болады: 2008 жылғы деңгейге қарағанда нақты мәнде 2014 жылы ЖҚҚ-ның 30 %-ға өсімі қамтамасыз етілуi тиiс.
Бағдарлама табысты iске асырылған жағдайда ғарыш қызметi бекiтiлген спутник байланысы арналарына елiмiздiң қажеттiлiгiн 80 % қанағаттандыруы тиiс, Қазақстан аумағының 55 % дәлдiгі жоғары спутниктiк навигация қызметiн пайдалануы тиiс. Тұтынушыларға берiлетiн ғарыш деректерiнiң жалпы санындағы қазақстандық ЖҚЗ ҒА деректерiнiң үлесi – 50 %-дан кем болмауы тиiс. 2014 жылы ғылымды қажетсінетін кемінде 9 ғарыш технологиясы енгізілуі тиіс.
Елдің индустриялық-инновациялық саясатын іске асыру тұрғысынан, тауарларды, жұмыстарды және қызметтерді мемлекеттік сатып алуда экспортқа бағдарлануды дамыту және қазақстандық қамтуды арттыру мәселелері қазіргі кезеңде маңызды және өзекті болып табылады.
Осы салалық бағдарламаның шеңберінде ғарыш инфрақұрылымының меншікті объектілерін, ғарыш техникасының және технологиясының жоғары технологиялы өндірістерін және олардың жиынтықтауыштарын құру, саланың қазақстандық мамандарын даярлау, сондай-ақ экономиканың және экспорттың ішкі қажеттіліктерін қанағаттандыру мақсатында саланың нормативтік құқықтық базасын құру жөніндегі шаралар кешені іске асырылатын болады.
Осы жұмыстардың іске асырылуына қарай ғарыш саласының кәсіпорындары сатып алатын тауарлардағы, жұмыс пен қызметтердегі қазақстандық қамту көлемі шамамен 2009 жылы 52 %-дан 2010 жылы 55%-ға, 2011 жылы - 62%, 2013 жылы - 66% өседі және 2014 жылы қазақстандық қамту көлемінің болжамды көрсеткіші 70%-ға жетеді. Халықаралық шарттар шеңберінде ғарыш жобаларын іске асыруға шетелдік кәсіпорындарды тартуға байланысты кейбір материалдар мен жабдықтың, жұмыстар мен қызметтердің импортынсыз болмайды.
ЖҚЗ ҒЖ, «KazSat» және ҚұСК жобаларын құру кезеңінде қазақстандық қамту үлесі 25% кем болмайды. Жобаларды іске асыру қорытындылары бойынша қазақстандық қамту үлесі 70%-ға дейін өседі.
Бүгінгі таңда ғарыш қызметінің отандық өндіріс тауарлары, жұмыстары және қызметтері жоқ.

4.3. Бағдарламаның міндеттері

Ескерту. 4.3-кіші бөлімге өзгерістер енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.01.19 № 136; 20.12.2013 N 1382 қаулыларымен.

Салалық бағдарламаның нысаналы индикаторларына қол жеткізу үшін мынадай міндеттерді шешу қажет:
1) мақсатты ғарыш жүйелерін құру;
2) жерүсті ғарыш инфрақұрылымын дамыту;
3) ғарыш қызметінің ғылыми және ғылыми-технологиялық базасын
дамыту;
4) ғарыш жүйелерін пайдаланудың нысаналы жобаларын iске асыру;
5) ғарыш саласының кадрлық әлеуетін дамыту жүйесін қалыптастыру;
6) ғарыш саласының шарттық, құқықтық және нормативтік-техникалық базасын құру.

4.4. Бағдарламаның әрбір міндеті бойынша белгіленетін
нәтижелер көрсеткіштері

Ескерту. 4.4-кіші бөлімге өзгерістер енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.01.19 № 136; 20.12.2013 N 1382 қаулыларымен.

1. Мақсатты ғарыш жүйелерін құру келесі нәтижелерге қол жеткізуді көздейді:
мемлекеттік қажеттіліктер үшін әлемдік деңгейдегі сипаттамалармен 4 FA ұшыру;
тұтынушыларды спутниктік байланыс, теле- және радиохабар тарату қызметтерімен 80% дейін қамтамасыз ету;
«KazSat-2» ҒА-ның жалпы сыйымдылығынан 75 %-ға және «KazSat-3» ҒА пайдаланудың бірінші жылында ҒА жалпы сыйымдылығынан 7 %-ға дейін жүктелуін қамтамасыз ету;
2014 жылдан бастап тәулiгiне ауданы 1 млн. шаршы км дейiнгi орта шешiмдi ғарыш түсiрiлiмдерiмен тұтынушыларды қамтамасыз ету;
2014 жылдан бастап тәулігіне ауданы 220 мың шаршы км дейінгі жоғары шешімді ғарыш түсірілімдерімен тұтынушыларды қамтамасыз ету.
2. Жерүстi ғарыш инфрақұрылымын дамыту мынадай нәтижелерге қол жеткiзудi көздейдi:
«Зенит» ЗТ негізінде «Бәйтерек» ҒЗК-ін құру;
ҚұСК ғимаратын салу және оның негізгі сынау жабдығын монтаждау үшін дайындау. ҒА ҚұСК 2015 жылы пайдалануға берілетін болады.
3. Ғарыш қызметінің ғылыми және ғылыми-технологиялық базасын дамыту келесі нәтижелерге қол жеткізуді көздейді:
ғарыш технологияларын пайдаланумен өнімнің 4 тәжірибелік-өндірістік үлгісін құру;
кемінде 9 ғылымды қажетсінетін ғарыш технологияларын енгізу; ғарыш саласының ғылыми және ғылыми-технологиялық базасының 3 объектісін жаңғырту;
гептилді трансформациялаудың бірқатар өнімдері үшін 2 технологиялық регламент, 2 әдістеме және 2 гигиеналық норматив әзірлеу
4. Ғарыш жүйелерін пайдаланудың мақсатты жобаларын іске асыру келесі нәтижелерге қол жеткізуді көздейді:
ҰҒМО үшін 16 ахуал орталығын, 10 тестілік полигон құру;
Қазақстанның тұтынушыларын координаталық-уақыттық және навигациялық қызметтермен 100 % қамтамасыз ету;
жоғарыдәлдікті спутниктік навигация қызметтеріне елдің сұранысын 30 % (Қазақстан аумағын жабу пайызы) қанағаттандыру.
5. Ғарыш саласының кадрлық әлеуетін дамыту жүйесін қалыптастыру, ол кәсіптік стандарттар жүйесін енгізуді, отандық және шетелдік ЖОО мен ғылыми орталықтарда, оның ішінде «Болашақ» халықаралық бағдарламасы бойынша мамандар даярлауды, шетел ғарыш орталықтарында тағылымдамадан өтуді қоса алғанда, кәсіби кадрларды қайта даярлауды және олардың біліктілігін арттыруды қамтиды және мынадай нәтижелерге қол жеткізуді көздейді:
ғарыш саласы қызметкерлерінің жалпы санына қатысты ғарыш қызметі саласындағы қазақстандық білікті мамандардың санын 50 %-ға дейін;
ғарыш бейінінде, оның ішінде «Болашақ» халықаралық бағдарламасы бойынша даярланған мамандар (бакалаврлар, магистрлер, кандидаттар және ғылым докторлары, Ph.D докторлары) санын – 700 адамға ұлғайту.
6. Ғарыш саласының шарттық, құқықтық және нормативтік-техникалық базасын құру келесі нәтижелерге қол жеткізуді көздейді:
ғарыш қызметі саласында әріптес-мемлекеттердің санын ұлғайту (жыл сайын кемінде 2 мемлекет);
ғарыш қызметі саласында жеке нормативтік құқықтық база құру;
Қазақстан Республикасының мемлекеттік стандарттарын әзірлеу.

4.5. Мақсаттарға, нысаналы индикаторларға, міндеттерге,
нәтижелер көрсеткіштеріне қол жеткізуге жауапты
мемлекеттік және өзге де органдар

Ескерту. 4.5-кіші бөлімге өзгерістер енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.01.19 № 136, 2012.06.26 № 837; 20.12.2013 N 1382 қаулыларымен.

Осы Бағдарламаны іске асыру барысында Қазақстан Республикасы Ұлттық ғарыш агенттігі негізгі орындаушы ретінде мынадай жауапты мемлекеттік органдармен өзара әрекет етеді:
Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлiгi;
Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі;
Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігі;
Қазақстан Республикасы Әділет министрлігі;
Қазақстан Республикасы Көлік және коммуникация министрлiгi;
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі;
Қазақстан Республикасы Қоршаған орта және су ресурстары министрлігі;
Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі;
Қазақстан Республикасы Төтенше жағдайлар министрлігі;
Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігі;
облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдіктері.
Сондай-ақ, Бағдарламаны іске асыруға Қазғарыштың қарамағындағы ұйымдар - ғарыш жобаларының тікелей орындаушылары қатысады: «Қазақстан Ғарыш Сапары» ұлттық компаниясы» АҚ, «Бәйтерек» Қазақстан-Ресей бірлескен кәсіпорны АҚ, «Республикалық ғарыштық байланыс орталығы» АҚ, «Ұлттық ғарыштық зерттеулер мен технологиялар орталығы» АҚ, «Инфракос» РМК, «Ғарыш-Экология» ҒЗО» РМК.

5. Бағдарламаны іске асыру кезеңдері

Ескерту. 5-бөлімге өзгерістер енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.01.19 № 136; 20.12.2013 N 1382 қаулыларымен.

Бағдарламаны орындау іс-шаралар жоспарын, сондай-ақ 5 жылдық кезеңдерге арналған стратегиялық жоспарларды әзірлеу және іске асыру арқылы шартты түрде екі кезеңде жүзеге асырылатын болады.
2010 - 2012 жылдар кезеңінде:
«KazSat-2» FA ұшыру;
FЗK, ЖҚЗ ҒЖ және ҒА ҚҰСК тапсырыс берушінің функцияларын игеру;
ЖҚЗ ҒЖ жобалау, әзірлеу, жасау және сынау барысында технологиялардың трансфертін жүзеге асыру және шетелде мамандарды оқыту;
іске асырылатын жобалар шеңберінде «KazSat-2» ҒА пайдалану жөнінде тәжірибе жинақтау жоспарланып отыр.
2013 - 2014 жылдары мынадай негізгі іс-шараларды жүзеге асыру жоспарланып отыр:
«KazSat-3» ҒА ұшыру;
жоғары және орта шешімді 2 ЖҚЗ ҒА ұшыру;
ЖҚЗ ҒЖ пайдалану жөнiнде, жеке ҒА ҚұСК құру жұмыстары бойынша тәжірибе жинақтау және мамандарды қосымша оқыту;
ҒА жобалау және ҒА жинақтауыштарын өндіру технологияларын игеру;
соңғы тұтынушыларға коммерциялық қызметтер көрсету.
Бағдарлама міндеттері бөлінісінде оны былайша іске асыру жоспарланып отыр.
1. Мақсатты ғарыш жүйелерін құру мынадай іс-шараларды жүргізуді көздейді:
1) «KazSat» сериялы спутниктік байланыс және хабар тарату жүйесін құру, ол мыналарды көздейді:
Қазақстандық геостационарлық FA үшін екі орбиталық позицияны бөлу және Қазақстан Республикасына бекіту;
«KazSat-2» және «KazSat-3» ұлттық FA құру және ұшыру;
«KazSat» сериялы FA РЖБК құру;
2) ЖҚЗ ғарыш жүйесін құру, бұл мыналарды көздейді:
ЖҚЗ жоғары шешімді FA және ЖҚЗ орта шешімді FA құру және ұшыру;
ЖҚЗ ҒЖ жерүсті басқару кешенін құру;
басты ақпарат орталығын және ақпаратты қабылдау, өңдеу және тарату жерүсті станцияларының бөлінген желісін қамтитын жерүсті мақсатты кешенін құру;
3) ғылыми-технологиялық мақсаттағы ғарыш жүйесін құру, бұл ғылыми міндеттерді шешу, жаңа ғарыш технологияларын пысықтау, жер сілкіністерінің хабаршыларын зерттеу үшін ҒА жобалық материалдарын әзірлеуді көздейді;
4) жеңіл класты ғарыштық мақсаттағы зымыран-тасығышы ҒЗК-ні құрудың экономикалық орындылығын негіздеу;
5) «Байқоңыр» ғарыш айлағының құрамға кірмеген және Ресей Федерациясы жалға алған құрамнан шығарылған объектілерінің сақталуын қамтамасыз ету;
6) «Байқоңыр» кешенінің Ресей Федерациясы жалға алған құрамға кірмейтін объектілерін кәдеге жарату және жөндеу әрі аумақтарын қайта құнарландыру.
Көрсетілген шаралар іске асқаннан кейін 4 ғарыш аппараты ұшырылады, оның ішінде 2 ҒА байланыс және хабар тарату және 2 ҒА ЖҚЗ.
Байланыс және хабар тарату, Жерді қашықтықтан зондтау, деректерді беру меншікті ғарыш жүйелерін, ғылыми мақсаттағы FA құру және пайдалану телекоммуникациялар, ауыл шаруашылығы, темір жол және автомобиль көлігі, жер ресурстарын басқару, геодезия, картография, энергетика және тіршілік әрекетінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету сияқты салаларда Қазақстан Республикасының бәсекеге қабілеттілігінің өсуіне әкеледі.
«KazSat» сериялы FA тобы тікелей телехабар тарату, дәлдігі жоғары телехабар тарату, тікелей кең жолақты абоненттік кіру қызметтері, ТД-дабылдарын, Интернет-трафигін және дыбыстық хабар таратуды ұтқыр абоненттердің терминалдарына тікелей беретін мультимедиялық спутниктік хабар тарату сияқты болашақ бағыттарда қызметтер көрсету үшін жаңа техникалық мүмкіндіктермен қамтамасыз етеді. Бұл ретте, көрсетілген сегменттердегі ішкі нарығының іске асырылмаған зор әлеуеті бар.
«KazSat-1» FA іске қосқаннан бастап 1,5 жылда шетелдік спутниктік байланыс операторларының ұсыныстарынан бағасы 25 - 30%-ға төмен Қазақстан Республикасының 18 спутниктік байланыс операторы «KazSat-1» арнасына жалға берілді. Бұл Қазақстан Республикасының белгіленген спутниктік байланыс арналарында 60% сұранысын қанағаттандырды. 2011 жылдың ортасында іске қосуға жоспарланып отырған «KazSat-2» FA «KazSat-1» FA қарағанда жақсырақ сипаттамаға ие, бұл 2014 жылдың соңында 3 жыл аралығында спутниктік байланыс арналарында 80% сұранысын қанағаттандыруға жағдай туғызады.
2015 жылға қарай «KazSat» жобасы бойынша ЖҚҚ болжамдық көрсеткіші 33 млрд. теңге құрайды.
Қазақстан Республикасының ЖҚЗ ғарыш жүйесін құру шетелдік компаниялардан Қазақстан Республикасының жер кадастрын және жылжымайтын мүлік объектілерінің кадастрын жасау үшін ғарыш түсірілімдерін сатып алудан бас тартуға мүмкіндік береді.
Екі ҒА түратын ЖҚЗ ғарыш жүйесін 2014 жылдың ортасында іске қосу жоспарланып отыр. Құру жоспарланып отырған жүйенің өнімділігі елімізді ғарыш мәліметтерімен 100% сұранысын қанағаттандырады. Бірақ, ЖҚЗ ҒЖ толығымен қуаттылығымен игеру 1 жылға таман уақытты қажет етеді, сондықтан 2014 жылдың соңына дейін ғарыш мәліметтерімен 50% еліміздің сұранысын қамтамасыз ету жоспарланып отыр.
ЖҚЗ ҒЖ жобасы бойынша 2015 жылға қарай ЖҚҚ және экспорт болжамдық көрсеткіштері тиісінше 17 млрд. теңгені және 4,7 млрд. теңгені құрайды.
Ғылыми-технологиялық мақсаттағы ғарыш жүйесін құру жақын және алыс ғарышты сапалы зерттеуді, Жерді қашықтықтан зондтау, ғарыштық материалтану саласында іргелі және қолданбалы зерттеулер жүргізуді қамтамасыз етеді.
2. Жерүсті ғарыш инфрақұрылымын дамыту мынадай жобаларды іске асыру арқылы жүргізіледі:
1) «Байқоңыр» ғарыш айлағында экологиялық қауіпсіз «Зенит» ЗТ негізінде «Бәйтерек» ҒЗК құру. Аталған ҒЗК-ні құру «Зенит» ЗТ-ны дайындау барысында қолданылатын қажетті ұйымдық-өкімдік және нормативтік құқықтық құжаттарды дайындау, Ресей Федерациясының нормативтік-техникалық құжаттарды беруі және Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясының нормативтік базаларын кейіннен үйлестіру жөніндегі жұмыстарды, жалдан шығаруды кезінде қабылдау және қолдану үшін кешен жүйелері мен агрегаттарын пайдалану құрамы мен ерекшеліктері бойынша қазақстандық ұйымның қызметкерлерін шарттық негізде практикалық оқытуды жүргізуді; «Зенит» ЗТ-ның техникалық және старттық кешендерін жалдан шығаруды және оларды Қазақстан Республикасының қабылдап, пайдаланушы ұйымға одан әрі беруін; «Зенит» ЗТ-ны пайдалану, дайындау және ұшыру бойынша бірлескен есептеу құрамындағы кешен агрегаттары мен жүйелерінде дербес жұмысқа мамандардың дайын болуына қарай жалдан шығарылған объектілерді пайдаланғаны үшін қазақстандық ұйымдарға жауапкершілікті біртіндеп көшіруді, «Бәйтерек» ҒЗК-ні одан әрі жаңғыртуды (реконструкциялауды) көздейді;
2) Қазақстан Республикасының «Зенит» ҒЗК және «Днепр» ҒЗК коммерциялық жобаларына қатысу жөніндегі экономикалық тиімділігін қарастыру;
3) ҒА жобалау-конструкторлық және технологиялық базасын құру, бұл ҒА ҚұСК, FT АКТБ жерүсті инфрақұрылымының объектілерін салуды, сондай-ақ Ұлттық ғарыштық технологиялар зертханасын, ҒА жиынтықтауыштарын өндіру жөніндегі кәсіпорындар мамандарының біліктілігін арттыру жөніндегі оқу орталығын, космонавтика мұражайын және әлеуметтік инфрақұрылым объектілерін құрудың экономикалық мақсатқа сәйкестігін негіздеуді көздейді;
4) жеңіл класты ғарыштық мақсаттағы зымыран-тасығышы ҒЗК-ні құрудың экономикалық орындылығын негіздеу;
5) «Байқоңыр» ғарыш айлағының құрамға кірмеген және Ресей Федерациясы жалға алған құрамнан шығарылған объектілерінің сақталуын қамтамасыз ету;
6) «Байқоңыр» кешенінің Ресей Федерациясы жалға алған құрамға кірмейтін объектілерін кәдеге жарату және жөндеу әрі аумақтарын қайта құнарландыру.
Бұл шаралар Мемлекет басшысының 2008 жылғы 4 наурыздағы тапсырмасын орындау үшін Қазақстан Республикасына «Байқоңыр» ғарыш айлағын біртіндеп өткізу жөніндегі іс-қимыл жоспарының негізін қалады. Бағдарламаны іске асыру «Байқоңыр» кешенінің ғылыми-техникалық, өндірістік және коммерциялық әлеуетін дамытуды және оның негізінде ғарыш кластерін құрастыруды қамтамасыз етеді.
Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің бірі ҒА ҚұСК салу және ҒТ АКТБ құру болып табылады.
Бұдан басқа, Бағдарламаның аса маңызды нәтижелеріне жоғары қосымша құны бар өнім өндіретін жоғары технологиялық кәсіпорындарды құру, ғарыш қызметінің технологиялық салаларындағы инженерлік-техникалық қызметкерлер және жоғары білікті жұмысшылар үшін жаңа жұмыс орындарын құруды жатқызуға болады.
3. Ғарыш қызметінің ғылыми және ғылыми-технологиялық базасын дамыту мынадай іс-шараларды іске асыруды көздейді:
1) зымыран-ғарыш техникасын және ғарыш техникасын құруды ғылыми-технологиялық қамтамасыз етуін әзірлеу;
2) астрофизикалық және ғарыштық зерттеулердің ғылыми және эксперименттік базасын дамыту;
3) Қазақстан аумағындағы жер қыртысының жерүсті-ғарыштық геодинамикалық және геофизикалық мониторингі жүйесін, сондай-ақ пайдалы қазбалардың кен орындарын болжау жүйесін құру;
4) ЖҚЗ деректерін қабылдау, мұрағаттау, өңдеу және бейнелеу технологияларын дамыту;
5) ғарыш ауа-райы мониторингі және болжаудың қазақстандық көп деңгейлі жүйесін құру;
6) ғарыш қызметінің экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласында ғылыми-зерттеу жобаларын әзірлеу және іске асыру;
7) ғарыш кеңістігінде ғылыми зерттеу және тәжірибе бағдарламаларын іске асыру;
8) әр түрлі төтенше жағдайлар ошағын табу, оларды оқшауландыру және жою бойынша шұғыл шаралар қолдану жөніндегі даму серпінін бақылау.
Осы шаралар ғарыш техникасының ғылыми зерттеулерінің, зерттемелерінің, сынауларының және өндірудің тұтас жүйесін қалыптастыру қажеттілігімен айқындалады. Бұл ғылыми негізде және қазіргі заманғы жетістіктерде түрлі типтердегі ҒА құруға және ұшыруға, соңғы тұтынушылардың ғарыш жүйелерін пайдаланудың аппараттық-бағдарламалық құралдарын жасауға, сондай-ақ ғарыш қызметінің технологиялық дамуының басым бағыттары бойынша Қазақстанның серпінді жылжуын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
Ұшқыш басқаратын ұшулармен байланысты ғарыштық зерттеулер жүргізілетін болады.
4. Ғарыш жүйелерін пайдаланудың мақсатты жобаларын іске асыру.
Мақсатты ғарыш жүйелерін құру аясы тар мақсат емес. Бұл - Қазақстан Республикасының әлеуметтік-экономикалық даму және ұлттық қауіпсіздікті және қорғанысты нығайту міндеттерін шешу үшін соңғы тұтынушының құралы. Осы құралды тиімді пайдалану үшін ғарыш жүйелері мен технологияларын қолданудың мақсатты жобаларын іске асыру, түрлі тұтынушыларға ғарыш қызметтерінің операторлар желісін өрістету қажет.
Ғарыш жүйелерін пайдаланудың мақсатты жобаларын іске асыру мынадай іс-шараларды өткізуді көздейді:
1) Қазақстан Республикасының ҰҒМЖ дамыту, бұл ҰҒМЖ базалық инфрақұрылымын дамытуды;
ҰҒМЖ тақырыптық (салалық) кіші жүйелерін құруды көздейді;
2) Қазақстан Республикасының ЖСНЖ жерүсті инфрақұрылымын құру мыналарды:
сараланған түзету және мониторинг орталығын құруды;
Қазақстан Республикасының аумағында жоғарыдәлдікті координаталық-уақыттық ақпаратты ұсыну жөніндегі қызметтерді тұтынушыларға көрсету үшін дифференциалдық станциялар желісін өрестетуді көздейді.
ҰҒМЖ құру және оны интеграциялау шаруашылық қызметінің негізгі түрлерін мемлекеттің объективті, тәуелсіз және үзіліссіз бақылауын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.
ҰҒМЖ құру келесі қолданбалы міндеттерді шешуге мүмкіндік береді:
жерүсті инфрақұрылымын төтенше жағдайлар зардаптарының алдын aлу, мониторингі және бағалау;
пайдалы қазбаларды және энерготаратушыларды барлау және табу;
инфрақұрылымның мүлкін және жағдайын бақылау;
экологиялық мониторинг;
дала және орман өртінің мониторингі;
картографиялау;
жерді және орманды пайдалануды есепке алу, жоспарлау және бақылау;
ауыл шаруашылығы және орман алқаптары жағдайының мониторингі.
Тұрғындардың навигацияның базалық қызметтерге кіруге рұқсаты кеңейтіледі, сондай-ақ ұсынылатын қызметтердің сапасы жоғарылайтын болады. Ғарыш жүйелерін пайдаланумен қызметтер көрсетуге жеке орта және шағын бизнестің қатысуы қамтамасыз етілетін болады.
Қазіргі уақытта елде спутниктік навигациялық жүйелердің мүмкіндіктері іс жүзінде қолданылмайды. Радионавигациялық өрістер, жоғарыдәлдікті позициялау, жеке позициялау, көліктік телематиканы навигациялық қолдау мониторингі жүйелері әзірлеу кезеңінде, жерүсті инфрақұрылымы жоқ.
Осылайша, Қазақстан Республикасының жоғарыдәлдікті спутниктік навигация жүйесінің жерүсті инфрақұрылымын, спутниктік геодезиялық желіні құрудың жүйелік жобасын әзірлеу және іске асыру, спутниктік навигациялық жүйелер негізінде қызметтердің кең спектрін көрсету өзекті болып отыр.
Алайда, Қазақстан Республикасының бүкіл аумағын жоғарыдәлдікті спутниктік навигация жүйесімен қамтамасыз ету қажет емес. Экономикалық белсенділігі төмен аз қоныстанған аудандарда, тұрған орнын жоғарыдәлдікті анықтау сұранысын қажет етпейді. Сондықтан жерүсті инфрақұрылымын ҮҒМЖ құру кезеңінде еліміздің 30% аумағын қамту жеткілікті.
Кейіннен белсенділігі аз аумақтарды белсенді игеру еліміздің бүкіл аумағын қамту мәселесі кең аймақты сараланған жүйе ғарыштық байланыс арналарына ақпарат жіберу үшін негізделген «KazSat» сериясының ҒА құрғаннан кейін шешілуі мүмкін.
ҰҒМЖ жобасы бойынша 2015 жылға қарай ЖҚҚ болжамдық көрсеткіші 6 млрд. теңгені құрайды.
5. Ғарыш саласының кадрлық әлеуетін дамыту жүйесін қалыптастыру мынадай шараларды іске асыруды талап етеді:
1) ведомстволық бағынысты кәсіпорындардың жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі (магистратура, PhD докторантура) білімі бар мамандарға, сондай-ақ кадрлар біліктілігін арттыруға және қайта даярлауға қажеттілігін тұрақты негізде мониторингілеуді және болжауды қамтамасыз ету. Осы мақсатта «Кадрлар» ақпараттық-талдау жүйесін әзірлеу және енгізу;
2) Ғарыш қызметі үшін мамандардың және ғылыми кадрлардың біліктілігін арттыру және қайта даярлау орталығын құру, оның маңызды бағыты экономиканың түрлі салаларынан ғарыш қызметтерінің әлеуетті тұтынушыларын оқыту болады;
3) кадрлық әлеуеттің сапасын арттыру мақсатында ғарыш саласына кәсіби стандарттар жүйесін кезең-кезеңімен енгізу;
4) «Болашақ» халықаралық бағдарламасының шеңберінде даярланған жас мамандар үшін қосымша бос орындар құру мақсатында Қазғарыштың кәсіпорындары іске асыратын жобалардың санын ұлғайту;
5) ұзақ мерзімді перспективаға арналған (10 жыл) ғарыш саласының кадрларын даярлау, біліктілігін арттыру және қайта даярлау тұжырымдамасын (бағдарламасын) қабылдау;
6) ғарыш қызметі саласында инженерлік-техникалық және ғылыми кадрларды таяу және алыс шетелдің тиісті оқу орындары мен ғылыми орталықтарында, соның ішінде «Болашақ» халықаралық бағдарламасының шеңберінде даярлауды, тағылымдамадан өткізуді және біліктілігін арттыруды қамтамасыз ету.
6. Ғарыш саласының шарттық, құқықтық және нормативтік-техникалық базасын құру мынадай іс-шараларды өткізуді көздейді:
1) «Ғарыш қызметі туралы» Қазақстан Республикасының Заңын әзірлеу және қабылдау;
2) техникалық реттеу саласында:
- мемлекеттік стандарттар әзірлеу, сондай-ақ оларды енгізу бойынша іс-шараларды өткізуді қамтамасыз ету;
- ғарыш қызметі саласындағы ведомстволық кәсіпорындар мен ұйымдарда менеджмент жүйесін енгізу;
- БАҚ арқылы техникалық реттеу мәселелерін насихаттау және оқыту семинарларын өткізу;
- Ғарыш қызметі саласында стандарттау жөніндегі халықаралық ұйымдар жұмыстарына Техникалық комитеттің қатысуы.
3) халықаралық ынтымақтастық саласында:
- үкіметаралық келісімдерді, сондай-ақ шетелдік мемлекеттердің ғарыш ведомстволарымен бейбіт мақсаттарда ғарыш кеңістігін зерттеуді және пайдалануды, ғарыш жүйелері мен технологияларын қолдануды қамтитын ғарыш қызметі саласындағы жан-жақты ынтымақтастықтың құқықтық және ұйымдық негізін құратын келісімдерді дайындау;
- Қазақстан Республикасының халықаралық Зымыран технологияларын бақылау режиміне (ЗТБР) кіру іс-шараларын іске асыру;
- Ресей Федерациясының «Байқоңыр» кешенін пайдалану жөніндегі шарттық-құқықтық базасын жетілдіру.
Көрсетілген Бағдарламаның іс-шараларын іске асыру Қазақстанға:
ғарыш саласын дамытудың, соның ішінде, техникалық реттеу, халықаралық ынтымақтастық және басқа аспектілер бойынша тиімді нормативтік құқықтық базасын қалыптастыруға;
шамамен 60 мемлекеттік стандарт дайындау жолымен стандарттау бойынша нормативтік құжаттар базасын дайындауға;
ғарыш техникасының және технологияларының жетекші әзірлеушілері мен өндірушілерімен мықты әріптестік қатынастар орнатуға;
ғарыш қызметтерінің халықаралық кооперациясына және әлемдік нарығына кіруге;
бейбіт мақсатта ғарыш қызметін белсенді іске асыратын мемлекет ретінде Қазақстан Республикасының халықаралық имиджін көтеруге мүмкіндік береді.
Мақсаттары мен міндеттеріне сәйкес Бағдарламаны іске асыруды қамтамасыз ететін басқарудың негізгі тетігі бағдарламалық-мақсатты басқару тетігі болып табылады.
Бағдарламаны іске асыру үшін мыналар қамтамасыз етіледі:
1) оны іске асыру барысына Қазғарыштың үнемі мониторинг жүргізуі;
2) белгіленген мерзімде Қазғарышқа орындаушы-ұйымдардың оларға жүктелген Бағдарлама бөлімдерін және белгіленген кезеңге арналған іс-шаралар жоспарының тармақтарын орындау жөнінде есептерін ұсыну.
Ғарыш қызметін дамыту жобаларын іске асыру мемлекетаралық келесімдерге және Ресей, Франция кәсіпорындарының, сондай-ақ ғарыштық бейіндегі қазақстандық мемлекеттік кәсіпорындардың шарттарына сәйкес жүргізілетін болады.
Ғарыш жобаларын іске асыру барысында агенттік қазақстандық мазмұн үлесінің мониторингі мен талдау жұмыстарын және оны ұлғайту бойынша шаралар жүргізетін болады.
Бағдарламаның іске асырылу шамасына қарай экономиканың басқа салаларымен өзара байланысы жолға қойылады, яғни ғарыш саласы құрылысының соңғы мақсаты - экономиканың және қоғамның сұраныстарын қанағаттандыру.
Ресурстық қамтамасыз ету, энергетикалық инфрақұрылыммен қамтамасыз ету, қуатты үнемдеу және инвестицияларды тарту мәселелері ғарыш жобаларын іске асыру барысында тікелей шешілетін болады;
3) бағдарламаны әзірлеуге жауапты мемлекеттік органның Президент Әкімшілігіне, Қазақстан Республикасының Үкіметіне оны іске асыру жөніндегі есептерді кезең-кезеңмен ұсыну және қажет болған жағдайда оған өзгерістер енгізу жөнінде ұсыныстар дайындау.
Ұлттық қауіпсіздік пен қорғанысты нығайту, әлеуметтік-экономикалық және ғылыми-техникалық даму үшін стратегиялық мәні бар ғарыш жобалары, бағдарламалары Қазақстан Республикасы Үкіметінің жанындағы Ғарыш жөніндегі кеңесте оның жұмыс органының ұсыныстары бойынша талқыланатын болады.
Бағдарламаны іске асыру шеңберінде өткізіліп жатқан ғарыш қызметі саласындағы басым жобалар мен жұмыстар заңнамада белгіленген тәртіппен Қазғарыштың салалық сараптамасына жатады.
Бағдарламаның iске асырылу барысы туралы мониторинг Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2010 жылғы 18 наурыздағы № 218 қаулысымен бекiтiлген Салалық бағдарламаларды әзiрлеу және мониторингiлеу ережесiне сәйкес іске асырылады.
Нысаналы индикаторларға қол жеткізу мониторингі әр жоба және жылдар бойынша бекітілген жоспар-кестелерге сәйкес жүргізілетін болады, ол былайша жүзеге асырылатын болады:
жобаларды іске асырудың жоспар-кестелеріне сәйкес жобалардың орындалуының ағымдағы барысын салыстыру;
іс-қимылды түзетуді немесе алдын алуды талап ететін сәттерді анықтау үшін орындалу барысын бағалау;
тәуекелдерді уақтылы анықтау және жауап қайтару үшін жоба тәуекелдерін талдау, қадағалау және мониторингілеу;
жобаларды және олардың өнімдерін іске асыру барысына қатысты дұрыс және өзекті ақпараттық базаны жүргізу;
ағымдағы жай-күй, ілгерілеу мен болжау бағалары туралы есептерді құру үшін ақпарат ұсыну;
шығындар туралы ағымдағы деректерді жаңарту үшін болжамдарды ұсыну және жобалардың кестесі;
жобаларды іске асыру барысына өзгерістер енгізу мониторингі.
Тәуекелдерді төмендету мақсатында Қазғарыш өзіне ведомстволық бағынысты кәсіпорындармен бірлесіп, мыналар бойынша жүйелі жұмыс жүргізетін болады:
Қазғарыштың кәсіпорындарында жобаларды басқару жөніндегі стандарттарды енгізу;
жобаларды іске асырудың үдерісінде ақпараттық жүйелерді енгізу;
Қазғарыштың кәсіпорындарында жобалардың тәуекелдерін басқару жүйесін енгізу;
жобаны іске асыруға қатысушылардың корпоративтік мәдениеті деңгейін арттыру.

6. Қажетті ресурстар және оларды қаржыландыру көздері

Ескерту. 6-бөлімге өзгерістер енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.01.19 № 136; 20.12.2013 N 1382 қаулыларымен.

Талдау көрсеткендей, әлемдік ғарыш нарығы әлемдік жоғары технологиялар нарығының ірі және тез дамып келе жатқан сегменті болып табылады. Ғарыш индустриясы әлемдегі кәсіби даярланған мамандарды маңызды еңбекпен қамтуын қамтамасыз ететін, әлемдік экономиканың ірі, коммерциялық жағынан тартымды құрауышына айналды.
Капиталды, ғылымды қажетсінетін және жоғары технологиялы екенін, сондай-ақ жобаларды іске асыру мерзімдерінің ұзақтығын, инвестициялық және технологиялық тәуекелдердің жоғары деңгейін ескере отырып, отандық ғарыш саласын құру жөніндегі стратегиялық міндеттерді іске асыру айтарлықтай мемлекеттік қолдауды талап етеді. Қазақстанда ғарыш саласының негізгі бағыттарын қалыптастырудың бастапқы кезеңдерін ескере отырып, осы кезеңнен өткен барлық елдердің тәжірибесі бойынша ғарыш бағдарламалары мен жобалары мемлекеттік бюджеттен қаржыландыруды талап етеді.
2010 – 2014 жылдарға арналған бағдарламаны iске асыруға байланысты қаржылық шығындар 137 651 966 мың теңгенi құрайды, оның iшiнде жылдар және қаржыландыру көздерi бойынша:
2010 ж. – республикалық бюджет – 14 775 613 мың теңге;
2011 ж. – республикалық бюджет – 39 294 012 мың теңге;
2012 ж. – республикалық бюджет – 35 713 989 мың теңге;
2013 ж. – республикалық бюджет – 29 190 314 мың теңге;
2014 ж. – республикалық бюджет – 18 678 038 мың теңге.
Республикалық бюджет, барлығы – 137 651 966 мың теңге.
Республикалық бюджет қаражаты есебінен қаржыландырылатын іс-шаралар бойынша шығындар көлемі Қазақстан Республикасының үш жылдық кезеңге арналған республикалық бюджет туралы заңына сәйкес анықталатын болады.

1-қосымша

7. Қазақстан Республикасында ғарыш қызметін дамыту жөніндегі
2010 - 2014 жылдарға арналған бағдарламаны іске асыру
жөніндегі іс-шаралар жоспары

Ескерту. 7-бөлім жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2012.01.19 № 136 Қаулысымен, өзгерістер енгізілді - ҚР Үкіметінің 2012.06.26 № 837; 20.12.2013 N 1382 қаулыларымен.

Р\с №	Iс-шаралар	Аяқталу нысаны	Орындау үшiн жауаптылар	Орындау мерзiмi
1	2	3	4	5
1. Мақсатты ғарыш жүйелерiн құру
1.1	«KazSat» спутниктiк байланыс және хабар тарату жүйесiн құру	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «РҒБО» АҚ	2014 жылғы 4-тоқсан
1.1.1	«KazSat-2» байланыс және хабар таратушы ғарыш аппараттарын құру және ұшыру	ЭДСМ-ге ақпарат	ҰҒА, «РҒБО» АҚ	2011 жылғы 4-тоқсан
1.1.2	«KazSat-3» байланыс және хабар таратушы ғарыш аппараттарын құру және ұшыру	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «РҒБО» АҚ	2014 жылғы 2-тоқсан
1.1.3	Резервтiк жерүстi басқару кешенiн құру	ЭДСМ-ге ақпарат	ҰҒА, «РҒБО» АҚ	2012 жылғы 4-тоқсан
1.1.4	Алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 20.12.2013 N 1382 қаулысымен.
1.2	Қазақстан Республикасының орташа және жоғары шешiмдi Жердi қашықтықтан зондтаудың ғарыштық жүйесiн құру	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «ҚҒС» ҰК» АҚ	2014 жылғы 4-тоқсан
1.3	Ғылыми-технологиялық мақсаттағы ғарыш жүйесін құру жөнінде инвестициялық ұсыныстар әзірлеу	ЭДСМ-ге ақпарат	ҰҒА, «ҚҒС» ҰК» АҚ	2011 жылғы 4-тоқсан
1.4	Ғарыш аппараттарының басқарылуын қамтамасыз ету	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «ҚҒС» ҰК» АҚ (келісім бойынша), «РҒБО» АҚ (келісім бойынша)	2014 жылғы 4-тоқсан
2. Жерүстi ғарыш инфрақұрылымын дамыту
2.1	ҚұСК ғимаратын құру	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «ҚҒС» ҰК» АҚ	2014 жылғы 4-тоқсан
2.2	«Байқоңыр» ғарыш айлағын қолдау және жаңарту	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА	2014 жылғы 4-тоқсан
2.2.1	«Зенит-М» ҒЗК жалдан алу және қазақстандық тарапына тапсыру бойынша дайындық жұмыстар	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «Бәйтерек» БК	2014 жылғы 4-тоқсан
2.2.2	Қазақстан Республикасының «Зенит» ЗТ және «Днепр» ЗТ коммерциялық жобаларына қатысуын пысықтау	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «ҚҒС» ҰК» АҚ	2014 жылғы 4-тоқсан
2.2.3	Құрамға кірмеген және Ресей Федерациясының жалға алу құрамынан шығарылған «Байқоңыр» кешені нысандарының сақталуын қамтамасыз ету жұмыстарын ұйымдастыру	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «Инфракос» РМК	2014 жылғы 4-тоқсан
2.2.4	«Байқоңыр» кешендегі Ресей Федерациясының жалға алу құрамына кірмейтін нысандарды кәдеге жарату, қайта құнарландыру және жөндеу жұмыстарын ұйымдастыру	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «Инфракос» РМК	2014 жылғы 4-тоқсан
2.3	Жеңіл класты ғарыштық мақсаттағы зымыран-тасығыштармен ҒЗК-ні құру жөніндегі инвестициялық ұсыныстарды әзірлеу	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «ҚҒС» ҰК» АҚ	2014 жылғы 4-тоқсан
3. Ғарыш қызметiнiң ғылыми және ғылыми-технологиялық базасын дамыту
3.1	Ғарыш қызметi саласындағы қолданбалы ғылыми зерттеулер	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «ҰҒЗТО» АҚ	2014 жылғы 4-тоқсан
4. Ғарыш жүйелерiн қолдану мақсатты жобаларын iске асыру
4.1	Қазақстан Республикасы дәлдiгi жоғары спутниктiк навигация жүйесiнiң жерүстi инфрақұрылымын құру	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «ҚҒС» ҰК» АҚ	2013 жылғы 4-тоқсан
5. Ғарыш саласының кадрлық әлеуетiн дамыту жүйесiн қалыптастыру
5.1	Ғарыш саласы мамандарын қайта даярлауды және бiлiктiлiгiн арттыруды ұйымдастыру	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА	2014 жылғы 4-тоқсан
5.2	Ғарыш саласы мамандарын даярлаудың, біліктілігін арттырудың және қайта даярлаудың ұзақ мерзімді перспективаға арналған тұжырымдамасын (Бағдарламасын) қабылдау	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «ҰҒЗТО» АҚ	2014 жылғы 4-тоқсан
5.3	«Болашақ» бағдарламасы түлектеріне Қазғарыштың кәсіпорындарына жұмысқа тұруына ықпал ету	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «ҰҒЗТО» АҚ, «ҚҒС» ҰК» АҚ, «Бәйтерек» БК, «РҒБО» АҚ	2014 жылғы 4-тоқсан
6. Ғарыш саласының шарттық, құқықтық және нормативтiк-техникалық базасын құру
6.1.	Бұқаралық ақпарат құралдарында техникалық реттеу мәселелерiн насихаттауды ұйымдастыру	ҰҒА Веб- сайтындағы ақпарат және БАҚ-та жариялау	ҰҒА	2014 жылғы 4-тоқсан
6.2	Ғарыш қызметi саласындағы мемлекеттiк стандарттарды әзiрлеудi қамтамасыз ету	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «ҚҒС» ҰК» АҚ	2014 жылғы 4-тоқсан
6.3	Ғарыш қызметi саласындағы кәсiпорындарда ISO халықаралық сапа стандарты негiзiнде менеджмент жүйесiн енгiзуiн қамтамасыз ету	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «ҰҒЗТО» АҚ, «ҚҒС» ҰК» АҚ, «Бәйтерек» БК, «РҒБО» АҚ	2014 жылғы 4-тоқсан
6.4	«Ғарыш қызметi» ТК 66 ISO/TK 20 стандарттау жөнiндегi халықаралық ұйымының жұмысында қатысу	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «ҚҒС» ҰК» АҚ,	2014 жылғы 4-тоқсан
6.5	Жетекшi дүниежүзiлiк өндiрушiлермен бiрлесiп ғарыш техникасын, технологияларын, ғарыш инфрақұрылым объектiлерiн құру жөнiндегi халықаралық жобаларды iске асыруға Қазақстан Республикасының қатысуы	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «ҚҒС» ҰК» АҚ,	2014 жылғы 4-тоқсан
6.6	Ғарыш қызметi саласында әлемдiк көшбасшы болып табылатын басқа мемлекеттермен ынтымақтастықтың шарттық-құқықтық базасын дамыту	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА	2014 жылғы 4-тоқсан
6.7	«Ғарыш қызметi туралы» Қазақстан Республикасының заң жобасын әзiрлеу	Қазақстан Республика сы Заңының жобасы	ҰҒА	2010 жылғы 4-тоқсан
6.8	«Қазақстан Республикасының кейбiр заңнамалық актiлерiне ғарыш қызметi мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу туралы» Қазақстан Республикасы заңының жобаны әзiрлеу	Қазақстан Республика сы Заңының жобасы	ҰҒА	2010 жылғы 4-тоқсан
6.9	Ғарыш бейiнi мамандықтары бойынша бiлiм стандарттарды әзiрлеудi қамтамасыз ету	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «ҰҒЗТО» АҚ	2014 жылғы 4-тоқсан
6.10	Ғарыш қызметiн экологиялық нормалау жүйесiн құру	ЭБЖМ-ге ақпарат	ҰҒА, «Ғарыш-Экология» ҒЗО» РМК	2014 жылғы 4-тоқсан
6.11	Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына (ТМД) қатысушы мемлекеттердің 2012 жылға дейінгі кезеңге арналған мемлекетаралық радионавигациялық бағдарламасы шеңберінде құжаттарды әзірлеу және келісу	ЭДСМ-ге ақпарат	ҰҒА, ҚҒС» ҰК» АҚ	2012 жылғы 4-тоқсан
Iс-шаралар бойынша барлығы

кестенің жалғасы

Болжамдалған шығындар (мың теңге)	Қаржыландыру көзі
2010 жыл	2011 жыл	2012 жыл	2013 жыл	2014 жыл	Барлығы
6	7	8	9	10	11	12
1. Мақсатты ғарыш жүйелерiн құру
5 812 200	6 519 503	10 500 000	8 000 000	0	30 831 703	011 РБ
1 812 200	0	0	0	0	1 812 200	011 РБ
3 000 000	5 500 000	10 500 000	8 000 000	0	27 000 000	011 РБ
1 000 000	1 019 503	0	0	0	2 019 503	011 РБ
Алынып тасталды - ҚР Үкіметінің 20.12.2013 N 1382 қаулысымен.
2 785 800	20 281 717	10 142 716	11 298 503	5 433 039	49 941 775	005 РБ
талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді
129 618	1 275 839	1 199 158	1 242 025	3 666 476	7 513 116	009 РБ
2. Жерүстi ғарыш инфрақұрылымын дамыту
4 191 200	5 281 717	11 033 699	7 000 000	8 300 755	35 807 371	005 РБ
79000	3 722 268	238 474	271 438	201 396	4 512 576	010, 015, 004 РБ
-	3 587 617	0	0	0	3 587 617	010 РБ
талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	РБ
79 000	78 474	78 474	100 892	101 396	438 236	015 РБ
-	56 177	160 000	170 546	100 000	486 723	004 РБ
талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді
3. Ғарыш қызметiнiң ғылыми және ғылыми-технологиялық базасын дамыту
730 660	734 415	1 010 000	1 010 000	1 010 000	4 495 075	002 РБ
4. Ғарыш жүйелерiн қолдану мақсатты жобаларын iске асыру
978 603	1 365 948	1 421 022	144 742	0	3 910 315	005 РБ
5. Ғарыш саласының кадрлық әлеуетiн дамыту жүйесiн қалыптастыру
50 000	50 000	50 000	208 305	50 000	408 305	017 РБ
талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді
талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді
6. Ғарыш саласының шарттық, құқықтық және нормативтiк-техникалық базасын құру
талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді
18 532	22 579	13 000	15 301	16 372	84 857	014 РБ
талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді
талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді
талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді
талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді
талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді
талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді
талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді
талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді	талап етілмейді
0	40 026	105 920	0	0	145 946	020 РБ
14 775 613	39 294 012	35 713 989	29 190 314	18 678 038	137 651 966	РБ

Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:
ИЖТМ - Қазақстан Республикасы Индустрия және жаңа
технологиялар министрлiгi
ЭДСМ - Қазақстан Республикасы Экономикалық даму және
сауда министрлiгi
ЭБЖМ – Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі
ҰҒА - Қазақстан Республикасы Ұлттық ғарыш агенттiгi
«ҚҒС» ҰК» АҚ - «Қазақстан Ғарыш Сапары» ұлттық компаниясы»
акционерлiк қоғамы
РҒБО» АҚ – «Республикалық ғарыштық байланыс орталығы»
акционерлік қоғамы
«ҰҒЗТО» АҚ - «Ұлттық ғарыштық зерттеулер және технологиялар
орталығы» акционерлiк қоғамы
«Инфракос» РМК - «Инфракос» республикалық мемлекеттік
кәсiпорыны
«Ғарыш-Экология»
ҒЗО» РМК - «Қазақстан Республикасы Ұлттық ғарыш
агенттiгiнің «Ғарыш-Экология» ғылыми-зерттеу
орталығы» шаруашылық жүргізу құқығындағы
республикалық мемлекеттік кәсіпорны

Об утверждении Программы по развитию космической деятельности в Республике Казахстан на 2010-2014 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 29 октября 2010 года № 1125

В целях реализации Указа Президента Республики Казахстан № 958 от 19 марта 2010 года "О Государственной программе по форсированному индустриально-инновационному развитию Республики Казахстан на 2010-2014 годы и признании утратившими силу некоторых указов Президента Республики Казахстан" Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемую Программу по развитию космической деятельности в Республике Казахстан на 2010-2014 годы (далее - Программа).
2. Национальному космическому агентству Республики Казахстан представлять информацию о ходе реализации Программы в соответствии с Правилами разработки и мониторинга отраслевых программ, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 18 марта 2010 года № 218 "Об утверждении Правил разработки и мониторинга отраслевых программ".
3. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на Председателя Национального космического агентства Республики Казахстан Мусабаева Т.А.
4. Настоящее постановление вводится в действие со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утверждена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 29 октября 2010 года № 1125

Программа
по развитию космической деятельности
в Республике Казахстан на 2010 - 2014 годы

1. Паспорт Программы

Сноска. Раздел 1 с изменениями, внесенными постановлениями Правительства РК от 19.01.2012 № 136; от 20.12.2013 № 1382.

Наименование Программа по развитию космической
деятельности в Республике Казахстан
на 2010-2014 годы

Основание для Государственная программа по
разработки форсированному индустриально-
инновационному развитию Республики
Казахстан на 2010 - 2014 годы,
утвержденная Указом Президента Республики
Казахстан от 19 марта 2010 года № 958;
План мероприятий Правительства Республики
Казахстан по реализации Государственной
программы по форсированному
индустриально-инновационному развитию
Республики Казахстан на 2010-2014 годы,
утвержденный постановлением Правительства
Республики Казахстан от 14 апреля
2010 года № 302

Государственный орган, Национальное космическое агентство
ответственный за Республики Казахстан
разработку и реализацию
Программы

Цель Программы Реализация первого этапа создания
полноценной космической отрасли

Задачи 1) Создание целевых космических систем;
2) Развитие наземной космической
инфраструктуры;
3) Развитие научной и научно-
технологической базы космической
деятельности;
4) Реализация целевых проектов
использования космических систем;
5) Формирование системы развития
кадрового потенциала космической отрасли;
6) Создание договорной, правовой и
нормативно-технической базы космической
отрасли

Сроки (этапы) 2010-2014 годы
реализации

Целевые 1. Рост валовой добавленной стоимости
индикаторы (далее – ВДС) на 30 % в 2014 году в
реальном выражении к уровню 2008 года.
2. Степень удовлетворения потребностей
страны в каналах фиксированной
спутниковой связи в 2014 году – 80 %.
3. Степень удовлетворения потребностей
страны в услугах высокоточной спутниковой
навигации (% покрытия территории
Казахстана) в 2014 году – 55 %.
4. Доля данных с казахстанских
космических аппаратов (далее – КА)
дистанционного зондирования Земли
(далее – ДЗЗ) в общем количестве
космических данных, предоставляемых
потребителям, в 2014 году – 50 %.
5. Внедрение не менее 9 наукоемких
космических технологий в 2014 году.

Источники и объемы На реализацию Программы в 2010-2014
финансирования годы будут направлены средства
республиканского бюджета.
Финансовые затраты, связанные с
реализацией Программы на 2010 – 2014
годы, из республиканского бюджета
составят 137,7 млрд. тенге.
Объемы расходов по мероприятиям,
финансируемым за счет средств
республиканского бюджета, будут
уточняться в соответствии с Законом
Республики Казахстан о республиканском
бюджете на трехлетний период

2. Введение

Успех Казахстана в XXI веке - это становление его как одного из мировых центров политического и экономического влияния, культурного и нравственного притяжения. Это прорыв к новым рубежам развития, утверждение нового качества жизни и безопасности. В условиях динамичной глобальной конкуренции страна нуждается в идеологии успеха, в проекте успешного Казахстана и программе его строительства. Послание Главы государства Н.А. Назарбаева от 29 января 2010 года - это и есть солидная основа, крепкий фундамент казахстанской идеологии успеха. Этот документ несет в себе огромный исторический смысл, мощь будущих трансформаций и сильную энергетику государственного развития.
Документ ставит перед Правительством и обществом Казахстана грандиозные задачи, реализация которых выведет нашу страну в элитный клуб высокоразвитых и наиболее конкурентоспособных государств мира. Конкурентоспособность - ключ к успешной интеграции Казахстана в мировую экономику и сообщество, поэтому необходимо обеспечить принципиально новый подход к индустриализации Казахстана, который отвечал бы требованиям и условиям международных рынков.
Как показывает мировой опыт, одним из эффективных путей создания основ высокотехнологичной индустрии является развитие космической деятельности, реализация космической программы страны и внедрение космических технологий в промышленное производство. Ведь очевидно, что в экономике ведущих стран мира наблюдается устойчивая тенденция возрастания роли наукоемких, ресурсосберегающих технологий и производств.
Космонавтика для Казахстана с его огромной территорией и богатейшими ресурсами - это сфера геополитических, экономических и научно-практических интересов. Без нее крайне сложно создать единое информационное пространство в нашей стране, изучать и рационально использовать ее природные ресурсы, проводить экологический мониторинг. Причем во многих случаях альтернативы возможностям, предоставляемым ею, пока не существует. Освоение космоса открыло людям безграничные возможности по решению принципиально новых задач в организации связи и многоканального телевизионного вещания, высокоточного определения мест нахождения различных объектов и управления их движением, метеорологии и многого другого.
Настоящая Программа разработана в целях реализации стратегии по созданию космической отрасли Казахстана, конкурентоспособной на мировом рынке, в рамках Государственной программы по форсированному индустриально-инновационному развитию Республики Казахстан на 2010 - 2014 годы, утвержденной Указом Президента Республики Казахстан от 19 марта № 958. Она предусматривает создание всех элементов, включающих полную технологическую цепочку от научных исследований до технической эксплуатации и коммерческого использования космической техники с потенциалом дальнейшего развития.
Учитывая долгосрочность и наукоемкость проектов космической отрасли, принятие соответствующей Программы позволит объединить усилия участников строительства отрасли, в том числе и заинтересованных в получении космических услуг государственных органов и хозяйствующих субъектов.

3. Анализ текущей ситуации

3.1. Оценка текущей ситуации состояния отрасли (сектора),
а также влияния данной отрасли (сектора) на
социально-экономическое и общественно-политическое
развитие страны

Сноска. Подраздел 3.1 с изменением, внесенным постановлением Правительства РК от 20.12.2013 № 1382.

На современном этапе космическая деятельность в мире и ее научно-производственная база уже стали естественно функционирующей отраслью глобальной экономики, подчиняющейся универсальным закономерностям и тенденциям развития. При этом космический сектор глобальной экономики демонстрирует динамичное и стабильное развитие.
В структуре общемировой космической деятельности выделяются следующие основные сегменты или стратегические направления:
услуги спутниковых систем связи и вещания;
услуги систем дистанционного зондирования Земли (далее - ДЗЗ);
оказание пусковых услуг;
производство космических аппаратов (далее - КА);
производство и эксплуатация наземного оборудования космических систем, в том числе навигационного.
Общие тенденции развития космонавтики требуют активного поиска Республикой Казахстан своего места на мировом космическом рынке, который обусловлен:
во-первых, нарастающей конкуренцией между ключевыми участниками космической деятельности (США, РФ, ЕКА, Япония, КНР, Индия, Израиль), которые занимают на рынке лидирующие позиции, проводят агрессивную маркетинговую политику и фактически поделили рынок между собой;
во-вторых, казахстанская программа развивается на фоне активного включения государств мирового сообщества, имеющих разный уровень экономико-индустриального развития, в космическую деятельность.
Первые результаты развития космической деятельности в Республике Казахстан были получены при реализации Государственной программы "Развитие космической деятельности в Республике Казахстан на 2005 - 2007 годы", утвержденной Указом Президента Республики Казахстан от 25 января 2005 года № 1513 (далее - Государственная программа).
В ходе реализации Государственной программы были достигнуты следующие результаты:
реализован проект создания наземного комплекса управлений КА и запуска спутника связи и вещания "KazSat-1";
разработаны технические предложения и технико-экономические обоснования (далее - ТЭО) создания экологически безопасного космического ракетного комплекса "Байтерек" (далее - КРК "Байтерек") на космодроме "Байконур", космических систем ДЗЗ и научного назначения, высокоточной спутниковой навигации;
модернизированы технические средства радиополигона "Орбита" и экспериментальная база "Космостанция" в городе Алматы;
разработана комплексная программа проведения научных исследований и экспериментов на борту Международной космической станции (далее - МКС);
достигнут ряд научных результатов в области радиационного мониторинга космического пространства, изучения оптических явлений в верхней атмосфере и в других совместных с зарубежными учеными исследованиях;
проведены работы и получены определенные результаты в части развития базовой инфраструктуры Национальной системы космического мониторинга Республики Казахстан (далее - НСКМ РК), системы мониторинга экологической безопасности территории Республики Казахстан при эксплуатации ракетно-космических комплексов (далее - РКК).
Таким образом, в Казахстане имеются серьезные объективные предпосылки для формирования космической отрасли. К этим предпосылкам следует отнести также необходимость обеспечения прорыва в сфере высоких технологий, потребности экономики, национальной безопасности и обороны, и, самое главное, наличие в собственности самого крупного в мире космодрома "Байконур".
Наряду с космодромом к наземной космической инфраструктуре Казахстана относятся наземный комплекс управления КА связи в городе Акколь, специальное конструкторско-технологическое бюро космической техники (далее - СКТБ КТ), два центра приема и обработки космической информации, станция космических лучей, научные лаборатории, астрономическая обсерватория.
Из почти 30 действующих космодромов мира по количеству общих и коммерческих пусков лидирует космодром "Байконур". Являясь крупнейшим в мире, данный космодром представляет собой уникальное конкурентное преимущество нашей страны.
На космодроме "Байконур" сегодня функционируют космические ракетные комплексы (далее – КРК) "Протон", "Союз", "Днепр", "Зенит", на базе последнего планируется создание КРК "Байтерек".
Ракета-носитель (далее - РН) тяжелого класса "Протон" успешно используется для коммерческих пусков, начиная с 1996 года, и прочно заняла ведущее место на мировом рынке коммерческих запусков. Каждый коммерческий пуск РН "Протон" приносит до 85 млн. долларов США. Учитывая, что на 2010 год запланировано 12 пусков, сумма контрактов международной компании ILS на коммерческие пуски РН "Протон" превысит 1 млрд. долларов США.
РН среднего класса "Зенит" успешно используется для коммерческих пусков с плавучего космодрома "Морской старт", начиная с 1998 года. Коммерческие пуски РН "Зенит" с космодрома Байконур осуществляет российско-украинская компания "Международные космические услуги" (далее - компания МКУ), стоимость пуска оценивается более чем в 70 млн. долларов США.
РН легкого класса "Днепр" успешно используется для коммерческих пусков, начиная с 1999 года, и представляет собой адаптированную под запуски космических аппаратов готовую межконтинентальную баллистическую ракету РС-20. Коммерческий пуск РН "Днепр" оценивается более чем в 20 млн. долларов США.
Исходя из изложенного вполне логично, что Россия считает выгодным платить ежегодно 115 млн. долларов США за аренду космодрома "Байконур" и вкладывать ежегодно 100 млн. долларов США на поддержание его объектов. С точки зрения Казахстана получение ежегодной арендной платы есть не что иное, как реализация своего уникального конкурентного преимущества. За период аренды бюджет страны получил более 1,8 млрд. долларов США.
Вместе с тем, уникальное конкурентное преимущество Казахстана не может сохраняться без усилий с его стороны. По оценкам специалистов оставшийся срок физического и морального износа технологического оборудования космодрома составляет еще около 10 лет и, видимо, неслучайно соответствует намеченному сроку строительства космодрома "Восточный" на территории России.
В создавшихся условиях сохранение Казахстаном своего уникального конкурентного преимущества в дальнейшем возможно только путем развития космодрома на основе собственных космических программ. Собственные космические программы должны базироваться на участии в коммерческих пусках, на создании собственного производства КА.
Необходимость в создании собственного производства КА связана также и с тем, что с каждым годом увеличивается потребность страны в различных космических услугах, в частности, в услугах космических систем связи, космических систем ДЗЗ (далее - КС ДЗЗ) и систем спутниковой навигации.
Отечественные операторы арендуют ресурс на иностранных спутниках по цене в два-три раза превышающих тарифы, применявшиеся на спутнике "KazSat-1". При этом основными услугополучателями в Казахстане являются государственные учреждения, финансируемые из бюджета страны.
Так, на сегодня аренда ресурса на иностранных спутниках стоит 34 млн. долларов США в год. Это значит, что финансовые средства идут на развитие иностранных компаний и их производственных мощностей, а не используются внутри государства для развития национальных операторов связи. В случае продления аренды спутниковых ресурсов только у зарубежных компаний ежегодная арендная плата может достичь 50 млн. долларов США.
По оценкам аналитиков, потенциальная емкость рынка Казахстана космических снимков ДЗЗ составляет 93 млн. долларов США в год, в том числе потребность государственных организаций - 66 млн. долларов США и коммерческого сектора - 27 млн. долларов США.
За последние годы существенно вырос и стал экономически и социально значимым корпоративный и массовый рынок GPS приборов. Рынок навигационных систем в Казахстане, по оценкам экспертов, может составлять около 5,8 млн. долларов США, при этом на долю массового рынка приходится почти 25 %, или 1,4 млн. долларов США. При этом, потенциальными потребителями высокоточных данных в Казахстане являются предприятия геодезии и кадастра, сельскохозяйственной отрасли, строительные предприятия и другие ведомства и организации.

3.2. Анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз
для данной отрасли (сектор)

Необходимость вхождения Казахстана в число участников мировой космической индустрии (число космических держав) продиктовано не просто временем, желанием диверсификации экономики страны, освоением производства высокотехнологичной продукции, но и наличием у страны такого важного компонента космической индустрии как космодром "Байконур".
Данное преимущество предоставляет Казахстану уникальную возможность для участия в производимых с него запусках КА, накопления опыта и потенциала в области подготовки, обслуживания и осуществления пусков РН, развития собственной производственно-испытательной базы. Участие Казахстана в различных видах деятельности и в реализации международных проектов, осуществляемых на Байконуре, является одной из наиболее приоритетных задач.
По результатам проведенного анализа можно выделить некоторые сильные и слабые стороны, возможности и угрозы развития казахстанской космической отрасли:

Сильные стороны (преимущества):	Слабые стороны (недостатки):
1) наличие в собственности самого крупного и активного в мире космодрома "Байконур"; 2) наличие высокого научного потенциала; 3) наличие филиала МАИ в г. Байконыр для подготовки специалистов практической направленности; 4) наличие земельных участков для использования в качестве районов падения отделяющихся частей РН; 5) внутренние потребности экономики страны в космических услугах; 6) государственная поддержка развития космической деятельности.	1) моральный и физический износ основных средств космодрома "Байконур"; 2) потребительское отношение к своему уникальному конкурентному преимуществу; 3) непринятие мер по эффективному использованию коммерческого потенциала космодрома "Байконур"; 4) отсутствие научно-технологической базы; 5) недостаток в специалистах.
Возможности:	Угрозы:
1) стабильный рост потребностей мирового космического рынка в коммерческих запусках; 2) наличие у РН "Протон", РН "Зенит" и РН "Днепр" прочных ниш на мировом рынке коммерческих запусков; 3) соглашения между Казахстаном и Россией о совместном использовании космодрома "Байконур" и о совместном создании КРК "Байтерек"; 4) потребности России в земельных участках на территории Казахстана для использования в качестве районов падения отделяющихся частей РН.	1) уход России на свой новый космодром "Восточный"; 2) рост конкуренции со стороны других крупнейших космодромов Китая, Индии, Кореи; 3) мировой экономический кризис; 4) общественные силы, выступающие за закрытие космодрома "Байконур" по экологическим мотивам.

3.3. Основные проблемы, тенденции и предпосылки развития
соответствующей отрасли (сектора)

Кроме того, при оценке перспектив развития космической отрасли Казахстана необходимо исходить из наличия следующих проблем:
отсутствие действующих конструкторских, технологических и испытательных центров, занимающихся реально востребованными рынком разработками в сфере высокотехнологичных и инновационных производств;
отсутствие основ космических, а также в целом высокотехнологичных и инновационных производств;
слабое развитие системы среднего и высшего технического образования, отсутствие системы обучения и подготовки научных и профессиональных кадров в космической области;
слабая подготовленность законодательной базы в научно-производственной, высокотехнологичной и инвестиционной сферах, а также отсутствие законов, регулирующих космическую деятельность;
наличие рисков развития космической деятельности в перспективном измерении;
отсутствие законодательного обеспечения и инфраструктуры доведения услуг космической деятельности до конечного потребителя.
Вследствие этого доля казахстанского содержания (составляющей) в космической деятельности отсутствует.
Решение обозначенных проблем предусматривается в рамках реализации настоящей Программы, которая сформирована на принципах системности и комплексности.

3.4. Анализ действующей политики государственного регулирования
развития отрасли (сектора)

Были получены слабые результаты Государственной программы по причине отсутствия четко выраженной стратегии развития космической деятельности на этот период, а также эффективной системы государственного управления и мониторинга реализации мероприятий Государственной программы, то есть отсутствия профессионального государственного органа в области космической деятельности. Помимо этого, разработчиком ставились задачи, явно не осуществимые в планируемые сроки.
Для устранения выявленных системных ошибок Указом Президента страны в 2007 году было создано Национальное космическое агентство Республики Казахстан (далее - Казкосмос) как центральный орган государственного управления, ответственный за реализацию государственной политики, государственное регулирование и межотраслевую координацию в области космической деятельности.
С момента создания Казкосмосом был разработан ряд документов, регулирующих развитие космической отрасли: Стратегия формирования космической отрасли и проект Государственной программы развития космической деятельности в Республике Казахстан до 2020 года, раздел Государственной программы по форсированному индустриально-инновационному развитию на 2010 - 2014 годы, стратегические планы развития на пятилетний период.
В рамках нормотворческой деятельности Казкосмосом разработаны проекты законов Республики Казахстан "О космической деятельности" и "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам космической деятельности".
Для реализации намеченных мероприятий по развитию космической деятельности созданы и действуют казахстанские предприятия космического профиля.

3.5. Обзор позитивного зарубежного опыта по решению имеющихся
проблем, который может быть адаптирован к условиям
Республики Казахстан

Сноска. Подраздел 3.5 с изменениями, внесенным постановлением Правительства РК от 20.12.2013 № 1382.

Как уже указывалось выше, создание и развитие космической отрасли Казахстана происходит на фоне позитивных современных тенденций развития мировой космической деятельности, которые свидетельствуют о том, что ведущие страны мира наращивают свой научный и производственный потенциал в сфере освоения космических технологий.
Согласно данным отчета компании "Space Foundation" (США) за 2012 год:
1) совокупный объем мирового космического рынка за последние 5 лет вырос на 37 % и составил 304,3 млрд. долларов США;
2) количество запусков в 2012 году составило 78, что на 7 % ниже по сравнению с 84 запусками в 2011 году, но на 5 % больше чем 74 запуска в 2010 году;
3) из 78 запусков: 31 % приходится на Россию, 24 % – Китай, 17 % – США, 10 % – Европу, 4 % приходится на "Морской старт"/"Наземный старт" с участием США, России, Украины, а также Норвегии, и менее чем 14 % приходится на Японию, Индию, Северную Корею, Южную Корею и Иран.
Согласно данным компании "Euroconsult" в 2012 году наблюдается:
1) рост расходов правительств на гражданские космические проекты на 4 %, что составляет 41,5 млрд. долларов США;
2) рост расходов на военный космический сектор на 3 %, что составляет 31,4 млрд. долларов США.
Увеличенные расходы стран на космические программы составили от 43 млрд. долларов США в США (почти 61 % от всех мировых правительственных расходов) до более чем 1 млрд. долларов США в Индии.
В настоящее время космической деятельностью в той или иной степени занимаются все ведущие страны мира и многие развивающиеся страны. При этом следует учитывать, что диапазон степени участия в космической деятельности различных стран очень велик - от использования отдельных каналов связи до полномасштабного и всестороннего применения космических средств для решения широкого круга гражданских и военных задач. Причем если единичные задачи решаются большим числом государств (до 170-180), то многосторонней космической деятельностью, охватывающей военные, хозяйственные, научные, социальные и другие сферы жизни, имеют возможность заниматься лишь несколько государств.
Развитой космической инфраструктурой, позволяющей самостоятельно решать сложные задачи освоения и практического использования космоса, наряду с Россией обладают лишь США, Франция, Китай, Япония, Индия. Кроме того, активность в вопросах военного использования космоса проявляют Великобритания и Германия. По формальным признакам к этому списку может быть присоединен и Израиль, который располагает в настоящее время средствами выведения и космическими аппаратами собственного производства.
Анализ процессов, происходящих в различных странах мира в ходе освоения ими новой сферы деятельности - космической, позволил выявить следующие закономерности и тенденции, характерные для этих процессов и интересные с точки зрения развития космического рынка:
непрерывное расширение круга стран, осуществляющих исследовательские или прикладные программы с использованием космических средств;
усиление кооперации стран, организаций и отдельных фирм в международные союзы и консорциумы с целью объединения усилий при реализации крупных исследовательских и прикладных программ;
развитие двуединого характера практического использования космоса (гражданские и военные цели);
финансирование космических программ на начальных стадиях освоения космического пространства во всех странах финансируются из государственного бюджета;
усиление конкуренции, как между странами, так и между частными коммерческими организациями и фирмами на мировом рынке космических услуг и продукции;
развитие новой отрасли юриспруденции - космического права.
Таким образом, освоение космического пространства как новая сфера деятельности человечества, сулящая большие экономические выгоды, порождает проблемы и вопросы, аналогичные тем, с которыми сталкивалось человечество в процессе возникновения и развития различных новых отраслей и технологий (например, воздухоплавания, радиосвязи). Тенденции, характерные для освоения и использования космического пространства, также имеют много аналогий с тенденциями в развитии многих видов человеческой деятельности. Но главное отличие развития космической сферы деятельности от других заключается в небывалых темпах, с которыми происходит наращивание усилий различных стран и организаций по освоению космического пространства.

4. Цели, задачи, целевые индикаторы и показатели результатов
реализации Программы

4.1. Цель Программы

Целью программы является реализация первого этапа создания полноценной космической отрасли.

4.2. Целевые индикаторы Программы

Сноска. Подраздел 4.2 с изменениями, внесенным постановлением Правительства РК от 20.12.2013 № 1382.

Эффективность реализации Программы будет определяться по следующим индикаторам: в 2014 году должен быть обеспечен рост ВДС на 30 % в реальном выражении к уровню 2008 года.
При успешной реализации Программы космическая деятельность должна удовлетворить потребности страны в каналах фиксированной спутниковой связи на 80 %, 55 % территории Казахстана должны пользоваться услугами высокоточной спутниковой навигации. Доля данных с казахстанских КА ДЗЗ в общем количестве космических данных, предоставляемых потребителям должна быть не менее 50 %. В 2014 году должны быть внедрены не менее 9 наукоемких космических технологий.
В свете реализации индустриально-инновационной политики страны вопросы развития экспортоориентированности и повышения казахстанского содержания в государственных закупках товаров, работ и услуг являются важными и актуальными на современном этапе.
В рамках данной Программы будет реализован комплекс мер по созданию собственных объектов космической инфраструктуры, высокотехнологических производств космической техники и технологии и их комплектующих, подготовке казахстанских специалистов отрасли, а также созданию нормативной правовой базы отрасли в целях удовлетворения внутренних потребностей экономики и экспорта.
По мере реализации данных работ объем казахстанского содержания в закупаемых товарах, работах и услугах предприятиями космической отрасли вырастет с 52 % в 2009 году до 55 % в 2010 году, 58 % - в 2011 году, 62 % - в 2012 году, 66 % - в 2013 году и к 2015 году прогнозный показатель объема казахстанского содержания достигнет 70 %. В связи с привлечением к реализации космических проектов иностранных предприятий в рамках международных договоров импорт некоторых материалов и оборудования, работ и услуг неизбежен.
На стадии создания проектов космической системы ДЗЗ, "KazSat" и Сборочно-испытательного комплекса (далее - СбИК) доля казахстанского содержания составит не менее 25 %. По итогам реализации проектов доля казахстанской составляющей увеличится до 70 %.
На сегодняшний день товары, работы и услуги космической деятельности отечественного производства отсутствуют.

4.3. Задачи Программы

Сноска. Подраздел 4.3 с изменениями, внесенными постановлениями Правительства РК от 19.01.2012 № 136; от 20.12.2013 № 1382.

Для достижения целевых индикаторов отраслевой программы необходимо решить следующие задачи:
1) создание целевых космических систем;
2) развитие наземной космической инфраструктуры;
3) развитие научной и научно-технологической базы космической деятельности;
4) реализация целевых проектов использования космических систем;
5) формирование системы развития кадрового потенциала космической отрасли;
6) создание договорной, правовой и нормативно-технической базы космической отрасли.

4.4. Показатели результатов, устанавливаемые
по каждой задаче Программы

Сноска. Подраздел 4.4 с изменениями, внесенными постановлениями Правительства РК от 19.01.2012 № 136; от 20.12.2013 № 1382.

1. Создание целевых космических систем предполагает достижение следующих результатов:
запуск 4 КА с характеристиками мирового уровня для государственных нужд;
обеспечение потребителей услугами спутниковой связи теле- и радиовещания до 80 %;
обеспечение загрузки КА "KazSat-2" до 75 % от общей емкости КА и КА "KazSat-3" в первый год эксплуатации до 7 % от общей емкости КА;
обеспечение потребителей космическими снимками среднего разрешения площадью до 1 млн. кв. км в сутки с 2014 года;
обеспечение потребителей космическими снимками высокого разрешения площадью до 220 тыс. кв. км в сутки с 2014 года.
2. Развитие наземной космической инфраструктуры предполагает достижение следующих результатов:
создание на базе РН «Зенит» КРК «Байтерек»;
строительство здания СбИК и подготовка его к монтажу основного испытательного оборудования. СбИК КА будет введен в эксплуатацию в 2015 году.
3. Развитие научной и научно-технологической базы космической
деятельности предполагает достижение следующих результатов:
создание 4-х опытно-промышленных образцов продукции с использованием космических технологий;
внедрение не менее 9 наукоемких космических технологий; модернизация 3-х объектов научной и научно-технологической базы космической отрасли.
разработка 2-х технологических регламентов, 2-х методик и 2-х гигиенических нормативов для ряда продуктов трансформации гептила;
4. Реализация целевых проектов использования космических систем предполагает достижение следующих результатов:
создание 16 ситуационных центров, 10 тестовых полигонов для НСКМ;
100 % обеспечение координатно-временными и навигационными услугами потребителей Казахстана;
30 % удовлетворение потребностей страны в услугах высокоточной спутниковой навигации (процент покрытия территории Казахстана).
5. Формирование системы развития кадрового потенциала космической отрасли, включающей в себя внедрение системы профессиональных стандартов, подготовку специалистов в отечественных и зарубежных ВУЗах, в т.ч. по международной программе «Болашак», переподготовку и повышение квалификации профессиональных кадров, включая стажировку в зарубежных космических центрах, предполагает достижение следующих результатов:
увеличение числа казахстанских квалифицированных специалистов в области космической деятельности по отношению к общему числу работников космической отрасли до 50 %;
количество подготовленных специалистов космического профиля (бакалавров, магистров, кандидатов и докторов наук, докторов Ph.D), в том числе по международной программе «Болашак» – 700 человек.
6. Создание договорной, правовой и нормативно-технической базы космической отрасли предполагает достижение следующих результатов:
увеличение количества государств - партнеров в области космической деятельности (ежегодно не менее 2 государств);
создание собственной нормативной правовой базы в области космической деятельности;
разработка государственных стандартов Республики Казахстан.

4.5. Государственные и иные органы, ответственные за достижение
целей, целевых индикаторов, задач, показателей результатов

Сноска. Подраздел 4.5 с изменениями, внесенными постановлениями Правительства РК от 19.01.2012 № 136; от 26.06.2012 № 837; от 20.12.2013 № 1382.

При реализации данной Программы Казкосмос как основной исполнитель будет взаимодействовать с государственными органами:
Министерство экономики и бюджетного планирования Республики Казахстан;
Министерство финансов Республики Казахстан;
Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан;
Министерство юстиции Республики Казахстан;
Министерство транспорта и коммуникаций Республики Казахстан;
Министерство образования и науки Республики Казахстан;
Министерство окружающей среды и водных ресурсов Республики Казахстан;
Министерство здравоохранения Республики Казахстан;
Министерство по чрезвычайным ситуациям Республики Казахстан;
Министерство регионального развития Республики Казахстан;
Акиматы областей, г. Астана и г. Алматы.
А также в реализации Программы примут участие организации, находящиеся в ведении Казкосмоса - непосредственные исполнители космических проектов: АО "Национальная компания "Қазақстан Ғарыш Сапары", АО "Совместное Казахстанско-Российское предприятие "Байтерек", АО "Республиканский центр космической связи", АО "Национальный центр космических исследований и технологий", РГП "Инфракос", РГП "НИЦ "Ғарыш-Экология".

5. Этапы реализации программы

Сноска. Раздел 5 с изменениями, внесенными постановлениями Правительства РК от 19.01.2012 № 136; от 20.12.2013 № 1382.

Выполнение программы будет осуществляться условно в два этапа посредством разработки и реализации плана мероприятий, а также стратегических планов на 5-и летний период.
На период 2010-2012 годы планируется:
запуск КА "KazSat-2";
освоение функций заказчика КРК, КС ДЗЗ и СбИК КА;
осуществление трансферта технологий и обучение специалистов за рубежом в ходе проектирования, разработки, изготовления и испытаний КС ДЗЗ;
накопление опыта по эксплуатации КА "Казсат-2" в рамках реализуемых проектов.
В 2013 - 2014 годах планируется осуществление следующих основных мероприятий:
запуск КА "KazSat-3";
запуск 2-х КА ДЗЗ высокого и среднего разрешения;
накопление опыта по эксплуатации КС ДЗЗ, по созданию собственного СбИК КА и дополнительное обучение специалистов;
освоение технологий проектирования КА и производства комплектующих КА;
оказание коммерческих услуг конечным потребителям.
В разрезе задач программы ее реализация планируется следующим образом.
1. Создание целевых космических систем предполагает проведение следующих мероприятий:
1) создание системы спутниковой связи и вещания серии "KazSat", что предусматривает:
выделение и закрепление за Республикой Казахстан двух орбитальных позиций для казахстанских геостационарных КА;
создание и запуск национальных КА "KazSat-2" и "KazSat-3";
создание РНКУ КА серии "KazSat";
2) создание КС ДЗЗ, что предусматривает:
создание и запуск КА ДЗЗ высокого и КА ДЗЗ среднего разрешений;
создание наземного комплекса управления КА ДЗЗ;
создание наземного целевого комплекса, включающего главный информационный центр и распределенную сеть наземных станций приема, обработки и распространения информации;
3) разработка инвестиционных предложений по созданию космической системы научно-технологического назначения, что предусматривает разработку проектных материалов КА для решения научных задач, отработки новых космических технологий, исследования предвестников землетрясений.
По итогам реализации данных мероприятий будет запущено 4 космических аппарата, из которых 2 КА связи и вещания и 2 КА ДЗЗ.
Создание и использование собственных космических систем связи и вещания, дистанционного зондирования Земли, передачи данных, КА научного назначения приведут к повышению конкурентоспособности Республики Казахстан в таких отраслях как телекоммуникации, сельское хозяйство, железнодорожный и автомобильный транспорт, управление земельными ресурсами, геодезия, картография и энергетика и обеспечение безопасности жизнедеятельности.
Группировка КА серии "KazSat" обеспечит новые технические возможности для оказания услуг в таких перспективных направлениях, как непосредственное телевещание, телевещание высокой четкости, услуги прямого широкополосного абонентского доступа, мультимедийное спутниковое вещание с передачей ТВ-сигналов, Интернет-трафика и звукового вещания непосредственно на терминалы мобильных абонентов. При этом внутренний рынок в указанных сегментах обладает огромным нереализованным потенциалом.
Как известно из опыта эксплуатации КА "KazSat-1", за 1,5 года с начала его эксплуатации 18 операторов спутниковой связи Республики Казахстан перешли на аренду каналов "KazSat-1" по ценам на 25-30 % ниже предлагаемых иностранными операторами спутниковой связи. Это позволило удовлетворить более 60 % потребностей РК в каналах фиксированной спутниковой связи.
КА "KazSat-2", который планируется ввести в эксплуатацию в середине 2011 года, обладает улучшенными характеристиками по отношению к КА "KazSat-1", что позволяет рассчитывать на удовлетворение 80 % потребностей страны в каналах фиксированной спутниковой связи до конца 2014 года за более чем 3 года.
Прогнозный показатель ВДС к 2015 году по проекту "KazSat" составит 33 млрд. тенге.
Создание КС ДЗЗ Республики Казахстан позволит отказаться от покупки у зарубежных компаний космических снимков для создания земельного кадастра и кадастра объектов недвижимости Республики Казахстан.
КС ДЗЗ из двух КА планируется ввести в эксплуатацию в середине 2014 года. Производительность создаваемой системы позволяет обеспечить 100 % спроса страны в космических данных. Однако освоение полной мощности КС ДЗЗ потребует около года времени, поэтому до конца 2014 года планируется обеспечить 50 % потребностей страны в космических данных с помощью создаваемой КС ДЗЗ.
Прогнозные показатели ВДС и экспорта к 2015 году по проекту КС ДЗЗ составят соответственно 17 млрд. тенге и 4,7 млрд. тенге.
Создание космической системы научно-технологического назначения обеспечит качественные исследования ближнего и дальнего космоса, проведение фундаментальных и прикладных исследований в области дистанционного зондирования Земли, космического материаловедения.
2. Развитие наземной космической инфраструктуры будет проводиться путем реализации следующих проектов:
1) создание на космодроме "Байконур" на базе экологически безопасного РН "Зенит" КРК "Байтерек". Создание данного КРК предусматривает работы по подготовке необходимых организационно-распорядительных и нормативных правовых документов, предоставление нормативно-технической документации Российской Федерации и осуществление последующей гармонизации нормативной базы Республики Казахстан и Российской Федерации, используемой при подготовке РН "Зенит", проведение на договорной основе практического обучения сотрудников казахстанской организации по составу и особенностям эксплуатации систем и агрегатов комплекса для их приема и эксплуатации при выводе из аренды; вывод из аренды объектов технического и стартового комплексов РН "Зенит" и прием их Республикой Казахстан с последующей передачей эксплуатирующей организации; постепенный переход ответственности за эксплуатацию объектов, выведенных из аренды, к казахстанской организации по мере готовности его специалистов к самостоятельной работе на агрегатах и системах комплекса в составе совместного расчета по эксплуатации, подготовке и пуску РН "Зенит", дальнейшую модернизацию (реконструкцию) КРК "Байтерек";
2) проработка вопроса об экономической целесообразности участия Республики Казахстан в коммерческих проектах КРК "Зенит" и КРК "Днепр";
3) создание проектно-конструкторской и технологической базы производства КА, что предусматривает строительство объектов наземной инфраструктуры СбИК КА, СКТБ КТ, а также обоснование экономической целесообразности создания Национальной лаборатории космических технологий, центра подготовки и переподготовки специалистов космической отрасли, предприятий по производству комплектующих для КА;
4) обоснование экономической целесообразности создания КРК с ракетоносителем космического назначения легкого класса;
5) обеспечение сохранности объектов космодрома "Байконур", не вошедших в состав и исключенных из состава арендуемых Российской Федерацией;
6) утилизация и ремонт объектов и рекультивация территорий комплекса "Байконур", не входящих в состав арендуемых Российской Федерацией.
Данные меры легли в основу плана действий по постепенному переходу космодрома "Байконур" Республике Казахстан во исполнение поручения Главы государства от 4 марта 2008 года. Реализация Программы обеспечит развитие научно-технического, производственного и коммерческого потенциала комплекса "Байконур" и на его основе формирование космического кластера.
Одним из результатов реализации программы станет строительство СбИК КА и создание СКТБ КТ.
Также к важным результатам Программы можно отнести создание высокотехнологичных предприятий, производящих продукцию с высокой добавленной стоимостью, создание новых рабочих мест для инженерно-технических работников и рабочих высшей квалификации в наиболее технологичных областях космической деятельности.
3. Развитие научной и научно-технологической базы космической деятельности предполагает реализацию следующих мероприятий:
1) разработка научно-технологического обеспечения создания ракетно-космической техники и космических технологий (далее - РКТ и КТ);
2) развитие научной и экспериментальной базы астрофизических и космических исследований;
3) создание системы наземно-космического геодинамического и геофизического мониторинга земной коры на территории Казахстана, а также системы прогнозирования месторождений полезных ископаемых;
4) развитие технологий приема, архивации, обработки и отображения данных ДЗЗ;
5) создание казахстанской многоуровневой системы мониторинга и прогноза космической погоды;
6) разработка и реализация научно-исследовательских проектов в области обеспечения экологической безопасности космической деятельности;
7) реализация программ научных исследований и экспериментов в космическом пространстве;
8) Оперативное обнаружение очагов различных чрезвычайных ситуаций, контроль динамики их развития для принятия экстренных мер по их локализации и ликвидации.
Данные меры определяются необходимостью формирования целостной системы научных исследований, разработки, испытаний и производства космической техники. Это позволит на научной основе и современных достижениях обеспечить создание и запуски КА различных типов, создание аппаратно-программных средств использования космических систем конечными потребителями, а также обеспечение динамичного продвижения Казахстана по приоритетным направлениям технологического развития космической деятельности.
Будут проводиться космические исследования, связанные с пилотируемыми полетами.
4. Реализация целевых проектов использования космических систем.
Создание целевых космических систем не является самоцелью. Это - инструмент конечного потребителя для решения задач социально-экономического развития и укрепления национальной безопасности и обороны Республики Казахстан. Для эффективного использования этого инструмента необходимо реализовать целевые проекты применения космических систем и технологий, развернуть сеть операторов космических услуг различным потребителям.
Реализация целевых проектов использования космических систем предполагает проведение следующих мероприятий:
1) развитие НСКМ Республики Казахстан, что предусматривает развитие базовой инфраструктуры НСКМ; создание тематических (отраслевых) подсистем НСКМ;
2) создание наземной инфраструктуры системы высокоточной спутниковой навигации Республики Казахстан (далее - СВСН) Республики Казахстан предусматривает:
создание центра дифференциальной коррекции и мониторинга;
развертывание сети дифференциальных станций для оказания потребителям услуг по предоставлению координатно-временной информации высокой точности на территории Республики Казахстан.
Создание НСКМ и ее интеграция позволит обеспечить объективный, независимый и непрерывный контроль государства за основными видами хозяйственной деятельности.
Создание НСКМ позволит решить следующий ряд прикладных задач:
предупреждение, мониторинг и оценка последствий чрезвычайных ситуаций;
разведка и добыча полезных ископаемых и энергоносителей;
контроль имущества и состояния инфраструктуры;
экологический мониторинг;
мониторинг степных и лесных пожаров;
картографирование;
учет, планирование и контроль земле- и лесопользования;
мониторинг состояния сельскохозяйственных и лесных угодий.
Будет расширен доступ населения к базовым услугам навигации, а также повышено качество предоставляемых услуг. Будет обеспечено участие частного среднего и малого бизнеса в оказании услуг с использованием космических систем.
К настоящему времени в стране возможности спутниковых навигационных систем практически не используются. Находятся в стадии разработки системы мониторинга радионавигационных полей, высокоточного позиционирования, персонального позиционирования, навигационной поддержки транспортной телематики, отсутствует наземная инфраструктура.
Таким образом, является актуальной разработка и реализация системного проекта создания наземной инфраструктуры СВСН, спутниковой геодезической сети, оказание широкого спектра услуг на основе спутниковых навигационных систем.
При этом нет необходимости обеспечивать высокоточной спутниковой навигацией всю территорию Казахстана. В малонаселенных районах, где низкая экономическая активность, потребности в высокой точности определения местоположения и не имеются. Поэтому на первом этапе создания наземной инфраструктуры СВСН достаточно 30 % покрытия территории страны.
В дальнейшем, по мере активного освоения малоактивных территорий задача покрытия всей территории страны может быть решена за счет создания широкозонной дифференциальной системы, основанной на использовании КА серии "KazSat" для передачи корректирующей информации по космическим каналам связи.
Прогнозный показатель ВДС к 2015 году по проекту СВСН составит 6 млрд. тенге.
5. Формирование системы развития кадрового потенциала космической отрасли требует реализации следующих мер:
1) обеспечение на постоянной основе мониторинга и прогнозирования потребностей подведомственных предприятий в специалистах с высшим и послевузовским образованием (магистратура, докторантура PhD), а также в повышении квалификации и переподготовке кадров. Разработка и внедрение в этих целях информационно-аналитической системы "Кадры";
2) создание Центра повышения квалификации и переподготовки специалистов и научных кадров для космической деятельности, важным направлением которого будет обучение потенциальных потребителей космических услуг из различных отраслей экономики;
3) поэтапное внедрение системы профессиональных стандартов в космической отрасли в целях повышения качества кадрового потенциала;
4) увеличение количества реализуемых проектов предприятиями Казкосмоса с целью создания дополнительных вакансий для молодых специалистов, подготовленных в рамках международной программы "Болашак";
5) принятие на долгосрочную перспективу (10 лет) Концепции (Программы) подготовки, повышения квалификации и переподготовки кадров космической отрасли;
6) обеспечение подготовки, стажировки и повышения квалификации инженерно-технических и научных кадров в сфере космической деятельности в соответствующих учебных заведениях и научных центрах ближнего и дальнего зарубежья, в том числе в рамках международной программы "Болашак".
6. Создание договорной, правовой и нормативно-технической базы космической отрасли предполагает проведение следующих мероприятий:
1) разработка и принятие Закона Республики Казахстан "О космической деятельности".
2) в области технического регулирования:
- обеспечение разработки государственных стандартов в области космической деятельности, а также проведение мероприятий по их внедрению;
- внедрение системы менеджмента на ведомственных предприятиях и организациях в области космической деятельности;
- организация пропаганды вопросов технического регулирования через публикации в СМИ и проведение обучающих семинаров;
- участие Технического комитета в работе международной организации по стандартизации в области космической деятельности.
3) в области международного сотрудничества:
- подготовка межправительственных соглашений, а также соглашений с космическими ведомствами зарубежных государств, создающих правовую и организационную основу всестороннего долгосрочного сотрудничества в области космической деятельности, включающего исследование и использование космического пространства, и применение космических систем и технологий в мирных целях;
- реализация мероприятий по вступлению Республики Казахстан в международный Режим контроля за ракетными технологиями (далее - РКРТ);
- совершенствование договорно-правовой базы по использованию Российской Федерацией комплекса "Байконур".
Реализация указанных мероприятий Программы позволит:
сформировать эффективную нормативную правовую базу развития полноценной космической отрасли;
создать базу нормативных документов по стандартизации путем разработки порядка 60 государственных стандартов;
установить прочные партнерские отношения с ведущими разработчиками и производителями космической техники и технологий;
войти в международную кооперацию и мировой рынок космических услуг;
повысить международный имидж Республики Казахстан, как государства, активно осуществляющего космическую деятельность в мирных целях.
Основным механизмом управления, обеспечивающим реализацию Программы в соответствии с ее целями и задачами, является механизм программно-целевого управления.
Для реализации Программы будет обеспечено:
1) проведение Казкосмосом постоянного мониторинга за ходом ее реализации;
2) представление в установленные сроки Казкосмосу организациями-исполнителями отчетов по исполнению закрепленных за ними разделов программы и пунктов плана мероприятий на определенный этап;
Реализация проектов развития космической деятельности будет проводиться в соответствии с межгосударственными соглашениями и договорами предприятиями России, Франции, а также казахстанскими государственными предприятиями космического профиля.
При реализации космических проектов Казкосмосом будет проводиться работа по мониторингу и анализу доли казахстанского содержания в товарах, работах и услугах и мер по его увеличению.
По мере реализации Программы будет налаживаться взаимосвязь с другими отраслями экономики, т.к. конечная цель строительства космической отрасли - это удовлетворение потребностей экономики и общества.
Вопросы ресурсного обеспечения, обеспечения энергетической инфраструктурой, энергосбережения и привлечения инвестиций будут решаться непосредственно при реализации космических проектов.
3) периодического представления государственным органом, ответственным за разработку Программы, отчетов по ее реализации в Администрацию Президента, Правительство Республики Казахстан и, при необходимости, подготовки предложений по внесению изменений в нее.
Космические проекты, программы, имеющие стратегическое значение для укрепления национальной безопасности и обороны, социально-экономического и научно-технического развития, будут обсуждаться на Совете по космосу при Правительстве Республики Казахстан по предложениям его рабочего органа.
Приоритетные проекты и работы в области космической деятельности, проводимые в рамках реализации Программы, будут подлежать отраслевой экспертизе Казкосмосом в установленном законодательством порядке.
Мониторинг о ходе реализации Программы будет осуществляться в соответствии с Правилами разработки и мониторинга отраслевых программ, утвержденными постановлением Правительства Республики Казахстан от 18 марта 2010 года № 218.
Мониторинг достижения целевых индикаторов будет проводиться в разрезе проектов и по годам в соответствии с утвержденными планами-графиками работ, который будет осуществляться следующим образом:
сравнение текущего хода исполнения проекта с планами-графиками реализации проектов;
оценка хода исполнения для выявления моментов, требующих корректирующих или предупреждающих действий;
анализ, отслеживание и мониторинг рисков проектов для своевременного их выявления и реагирования;
ведение достоверной и актуальной информационной базы, касающейся хода реализации проектов и их продуктов;
предоставление информации для составления отчетов о текущем состоянии, оценки прогресса и прогнозирования;
предоставление прогнозов для обновления текущих данных о затратах и расписание проектов;
мониторинг внесения изменений в ход реализации проектов.
В целях снижения рисков Казкосмосом совместно с его подведомственными предприятиями будет проводиться системная работа по:
внедрению стандартов по управлению проектами на предприятиях Казкосмоса;
внедрению информационных систем в процессе реализации проектов;
внедрению системы управления рисками проектов на предприятиях Казкосмоса;
повышению уровня корпоративной культуры участников реализации проекта.

6. Необходимые ресурсы и источники их финансирования

Сноска. Раздел 6 с изменениями, внесенными постановлениями Правительства РК от 19.01.2012 № 136; от 20.12.2013 № 1382.

Как показал анализ, мировой космический рынок является крупным и быстро развивающимся сегментом мирового рынка высоких технологий. Космическая индустрия превратилась в крупнейшую, коммерчески привлекательную составляющую мировой экономики, обеспечивающую серьезную занятость профессионально подготовленных специалистов в мире.
Реализация стратегических задач по созданию отечественной космической отрасли с учетом капиталоемкости, наукоемкости и высокой технологичности, а также длительности сроков реализации проектов, высокого уровня инвестиционного и технологического рисков, потребует значительной государственной поддержки. Учитывая начальные стадии формирования базовых направлений космической отрасли в Казахстане, космические программы и проекты по опыту всех стран, которые прошли этот этап, требуется финансировать из государственного бюджета.
Финансовые затраты, связанные с реализацией Программы на 2010 – 2014 гг., составят 137 651 966 тыс. тенге, из них по годам и источникам финансирования:
2010 г. – республиканский бюджет – 14 775 613 тысяч тенге;
2011 г. – республиканский бюджет – 39 294 012 тысяч тенге;
2012 г. – республиканский бюджет – 35 713 989 тысяч тенге;
2013 г. – республиканский бюджет – 29 190 314 тысяч тенге;
2014 г. – республиканский бюджет – 18 678 038 тысяч тенге.
Республиканский бюджет, всего – 137 651 966 тысяч тенге.
Объемы расходов по мероприятиям, финансируемым за счет средств республиканского бюджета, будут уточняться в соответствии с Законом Республики Казахстан о республиканском бюджете на трехлетний период.

Приложение 1

7. План мероприятий по реализации Программы по развитию
космической деятельности в Республике Казахстан
на 2010–2014 годы

Сноска. Раздел 7 в редакции постановления Правительства РК от 19.01.2012 № 136; с изменениями, внесенными постановлениями Правительства РК от 26.06.2012 № 837; от 20.12.2013 № 1382.

№ п/п	Мероприятия	Форма завершения	Ответственные за исполнение	Срок исполнения
1	2	3	4	5
1. Создание целевых космических систем
1.1	Создание системы спутниковой связи и вещания "KazSat"	Информация в МЭБП	НКА, АО "РЦКС"	4 квартал 2014 года
1.1.1	Создание и запуск космических аппаратов связи и вещания "KazSat-2"	Информация в МЭРТ	НКА, АО "РЦКС"	4 квартал 2010 года
1.1.2	Создание и запуск космических аппаратов связи и вещания "KazSat-3"	Информация в МЭБП	НКА, АО "РЦКС"	2 квартал 2014 года
1.1.3	Создание резервного наземного комплекса управлений	Информация в МЭРТ	НКА, АО "РЦКС"	4 квартал 2012 года
1.1.4	Исключена постановлением Правительства РК от 20.12.2013 № 1382
1.2	Создание космической системы дистанционного зондирования Земли Республики Казахстан среднего и высокого разрешения	Информация в МЭБП	НКА, АО "НК "ҚҒС"	4 квартал 2014 года
1.3	Разработка инвестиционного предложения по созданию космической системы научно-технологического назначения	Информация в МЭРТ	НКА, АО "НК "ҚҒС"	4 квартал 2011 года
1.4	Обеспечение управления космическими аппаратами	Информация в МЭБП	НКА, АО "НК "ҚҒС" (по согл.), АО "РЦКС" (по согл.)	4 квартал 2014 года
2. Развитие наземной космической инфраструктуры
2.1	Строительство здания СбИК	Информация в МЭБП	НКА, АО "НК "ҚҒС"	4 квартал 2014 года
2.2	Поддержка и модернизация космодрома "Байконур"	Информация в МЭБП	НКА	4 квартал 2014 года
2.2.1	Подготовительные работы по выводу из аренды и передаче казахстанской стороне КРК "Зенит-М"	Информация в МЭБП	НКА, СП "Байтерек"	4 квартал 2014 года
2.2.2	Проработка вопроса участия Республики Казахстан в коммерческом использовании РН "Зенит" и РН "Днепр" на космодроме "Байконур"	Информация в МЭБП	НКА, АО "НК "ҚҒС"	4 квартал 2014 года
2.2.3	Организация работ по обеспечению сохранности объектов космодрома "Байконур", не вошедших в состав и исключенных из состава арендуемых Российской Федерацией	Информация в МЭБП	НКА, РГП "Инфракос"	4 квартал 2014 года
2.2.4	Организация работ по утилизации, рекультивации и ремонта объектов комплекса "Байконур", не входящих в состав арендуемых Российской Федерацией	Информация в МЭБП	НКА, РГП "Инфракос"	4 квартал 2014 года
2.3	Разработка инвестиционного предложения по созданию КРК с ракетоносителем космического назначения легкого класса	Информация в МЭБП	НКА, АО "НК "ҚҒС"	4 квартал 2014 года
3. Развитие научной и научно-технологической базы космической деятельности
3.1	Прикладные научные исследования в области космической деятельности	Информация в МЭБП	НКА, АО "НЦ КИТ"	4 квартал 2014 года
4. Реализация целевых проектов использования космических систем
4.1	Создание наземной инфраструктуры системы высокоточной спутниковой навигации Республики Казахстан	Информация в МЭБП	НКА, АО "НК "ҚҒС"	4 квартал 2013 года
5. Формирование системы развития кадрового потенциала космической отрасли
5.1	Организация переподготовки и повышения квалификации специалистов космической отрасли	Информация в МЭБП	НКА	4 квартал 2014 года
5.2	Принятие на долгосрочную перспективу Концепции (Программы) подготовки, повышения квалификации и переподготовки кадров космической отрасли	Информация в МЭБП	НКА, АО "НЦ КИТ"	4 квартал 2014 года
5.3	Содействие выпускникам программы "Болашак" в трудоустройстве на предприятиях Казкосмоса	Информация в МЭБП	НКА, АО "НЦ КИТ", АО "НК "ҚҒС", АО "Байтерек", АО "РЦКС"	4 квартал 2014 года
6. Создание договорной, правовой и нормативно-технической базы космической деятельности
6.1.	Организация пропаганды вопросов технического регулирования в средствах массовой информации	Информация на Веб-сайте НКА, публикации в СМИ	НКА	4 квартал 2014 года
6.2	Обеспечение разработки государственных стандартов космической деятельности	Информация в МЭБП	НКА, АО "НК "ҚҒС"	4 квартал 2014 года
6.3	Обеспечение внедрения системы менеджмента на основе международных стандартов качества ISO на предприятиях в области космической деятельности	Информация в МЭБП	НКА, "НЦ КИТ", АО "НК "ҚҒС", АО "Байтерек", АО "РЦКС"	4 квартал 2014 года
6.4	Участие ТК 66 "Космическая деятельность" в работе международной организации по стандартизации ISO/ТК 20	Информация в МЭБП	НКА, АО "НК "ҚҒС"	4 квартал 2014 года
6.5	Участие Республики Казахстан в реализации международных проектов по созданию космической техники, технологий, объектов космической инфраструктуры в кооперации с ведущими мировыми производителями	Информация в МЭБП	НКА, АО "НК "ҚҒС"	4 квартал 2014 года
6.6	Развитие договорно-правовой базы сотрудничества с другими государствами, являющимися мировыми лидерами в области космической деятельности	Информация в МЭБП	НКА	4 квартал 2014 года
6.7	Разработка проекта Закона Республики Казахстан "О космической деятельности"	проект Закона Республики Казахстан	НКА	4 квартал 2010 года
6.8	Разработка проекта Закона Республики Казахстан "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам космической деятельности"	проект Закона Республики Казахстан	НКА	4 квартал 2010 года
6.9	Обеспечение разработки образовательных стандартов по специальностям космического профиля	Информация в МЭБП	НКА, "НЦ КИТ"	4 квартал 2014 года
6.10	Создание системы экологического нормирования космической деятельности	Информация в МЭБП	НКА, РГП "НИЦ "Ғарыш- Экология"	4 квартал 2014 года
6.11	Разработка и согласование документов в рамках Межгосударственной радионавигационной программы государств-участников Содружества Независимых Государств (СНГ) на период до 2012 года	Информация в МЭРТ	НКА, "АО "НК "ҚҒС"	4 квартал 2012 года
Всего по мероприятиям

продолжение таблицы

Предполагаемые расходы (тыс. тенге)						Источник финансирования
2010 год	2011 год	2012 год	2013 год	2014 год	Всего
6	7	8	9	10	11	12
1. Создание целевых космических систем
5812200	6519503	10500000	8000000	0	30831703	011 РБ
1812200	0	0	0	0	1812200	011 РБ
3000000	5500000	10500000	8000000	0	27000000	011 РБ
1000000	1019503	0	0	0	2019503	011 РБ
Исключена постановлением Правительства РК от 20.12.2013 № 1382
2785800	20281717	10142716	11298503	5433039	49941775	005 РБ
не требуется	не требуется	не требуется	не требуется	не требуется	не требуется
129618	1275839	1199158	1242025	3666476	7513116	009 РБ
2. Развитие наземной космической инфраструктуры
4191200	5281717	11033699	7000000	8300755	35807371	005 РБ
79000	3722268	238474	271438	201396	4512576	010, 015, 004 РБ
-	3587617	0	0	0	3587617	010 РБ
не требуется	не требуется	не требуется	не требуется	не требуется	не требуется	РБ
79000	78474	78474	100892	101396	438236	015 РБ
-	56177	160000	170546	100000	486723	004 РБ
не требуется	не требуется	не требуется	не требуется	не требуется	не требуется
3. Развитие научной и научно-технологической базы космической отрасли
730660	734415	1010000	1010000	1010000	4495075	002 РБ
4. Реализация целевых проектов использования космических систем конечными пользователями
978603	1365948	1421022	144742	0	3910315	005 РБ
5. Формирование системы развития кадрового потенциала космической отрасли
50000	50000	50000	208305	50000	408305	017 РБ
не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются
не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются
6. Создание договорной, правовой и нормативно-технической базы космической отрасли
не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются
18532	22579	13000	15301	16372	84857	014 РБ
не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются
не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются
не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются
не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются
не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются
не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются
не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются
не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются	не требуются
0	40026	105920	0	0	145946	020 РБ
14 775 613	39 294 012	35 713 989	29 190 314	18 678 038	137 651 966	РБ

Примечание: расшифровка аббревиатур:
МИНТ – Министерство индустрии и новых технологий Республики Казахстан
МЭРТ – Министерство экономического развития и торговли Республики Казахстан
МЭБП – Министерство экономики и бюджетного планирования Республики Казахстан
НКА – Национальное космическое агентство Республики Казахстан
АО "НК "ҚҒС" – акционерное общество "Национальная компания "Қазақстан Ғарыш Сапары"
АО "РЦКС" – АО "Республиканский центр космической связи"
АО "НЦ КИТ" – акционерное общество "Национальный центр космических исследований и технологий"
РГП "Инфракос" – Республиканское государственное предприятие "Инфракос"
РГП "НИЦ "Ғарыш-Экология" – Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Научно-исследовательский центр "Ғарыш-Экология" Национального космического агентства Республики Казахстан