Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерді ұтымды пайдалану қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 4 қарашадағы № 1297 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2015 жылғы 23 желтоқсандағы № 1034 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 23.12.2015 № 1034 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

РҚАО-ның ескертпесі!
ҚР мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажырату мәселелері бойынша 2014 жылғы 29 қыркүйектегі № 239-V ҚРЗ Заңына сәйкес ҚР Ұлттық экономика министрінің м.а. 2015 жылғы 27 наурыздағы № 268 бұйрығы.

Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 20 маусымдағы Жер кодексінің 13-бабына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерді ұтымды пайдалану қағидалары бекітілсін.
2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн еткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К.Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2011 жылғы 4 қарашадағы
№ 1297 қаулысымен
бекітілген

Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерді ұтымды пайдалану қағидалары

1. Жалпы ережелер

1. Осы Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерді ұтымды пайдалану қағидалары (бұдан әрі - Қағидалар) Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 20 маусымдағы Жер кодексінің 13-бабының 7-1) тармақшасына сәйкес әзірленді және ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерді ұтымды пайдалану тәртібін анықтайды.
2. Осы Қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:
1) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерді ұтымды пайдалану - жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушылардың ауыл шаруашылығы өнімін өндіру процесінде жер пайдалану мақсаттарын жүзеге асыруда жерді қорғауды және табиғи факторлармен өзара оңтайлы әрекеттесуді есепке ала отырып, топырақтың құнарлылығы мен жердің мелиоративтік жай-күйінің айтарлықтай нашарлауына әкеліп соқтырмайтын тәсілдерімен жоғары дәрежеге жетуді қамтамасыз етуі;
2) топырақ құнарлылығының айтарлықтай нашарлауы - соңғы екі агрохимиялық зерттеулердің нәтижелерін салыстыру кезінде белгіленген топырақ құнарлылығы көрсеткіштерінің төмендеуі;
3) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жердің тозуы - табиғи шаруашылық маңызының төмендеуіне әкеп соғатын табиғи және антропогендік әсерлердің нәтижесінде ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер қасиеттерінің нашарлауы;
4) шаруашылық ішіндегі жерге орналастыру жобасы - ауыл шаруашылығы жерлері аумағының таяудағы перспективада ұйымдастырылуы мен орналастырылуын анықтайтын және негіздейтін құжат, онда әрбір жер учаскесінің жеке сипаттамаларын (құнарлылығы, технологиялық қасиеттері, орналасқан жері, табиғи-тарихи, экологиялық және басқа ерекшеліктері) есепке ала отырып, оны неғұрлым ұтымды пайдалануды қамтамасыз ететін іс-шаралардың кешені қамтылады;
5) ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірудің технологиялық картасы - ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірудің технологиялық операцияларын жүргізудің тәртібін көрсететін құжат;
6) танаптар мен ауыспалы егістер тарихының кітабы - уақыт бойынша және аумақтағы жоспарланған ауыспалы егісті, дақылдар мен сүрі жерді нақты алмастыруды және технологиялық операциялардың орындалуын көрсететін, ұсынымдық сипаты бар нормативтік техникалық құжат;
7) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскесінің паспорты - жер учаскесінің, оның сәйкестендіру сипаттамаларының, сондай-ақ жер пайдалану объектісінің топырақ құнарлылығының құрастыру сәтіндегі нақты жай-күйін көрсететін құжат;
8) жер ресурстарын басқару жөніндегі орталық уәкілетті орган - жер қатынастары саласындағы реттеуді жүзеге асыратын мемлекеттік орган (бұдан әрі - орталық уәкілетті орган).

2. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерді ұтымды пайдаланудың тәртібі

3. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерді ұтымды пайдалану:
1) негізгі ауыл шаруашылығы дақылдары өнімділігінің белгілі бір деңгейін қолдауды және жоғарылатуды, ауыл шаруашылығы өнімінің өсімін қамтамасыз етуді;
2) ауыспалы егісте ауыл шаруашылығы дақылдарын кезектестірудің белгіленген кестесін сақтауды;
3) топырақтың құнарлылығы мен мелиоративтік жай-күйін сақтауды және жақсартуды;
4) ауыл шаруашылығы алқаптарының шаруашылық айналымынан шығып қалуын болдырмауды, жерге арамшөп пен ағаш бұта өсімдіктерінің өсіп кетуіне, сондай-ақ тұрмыстық және өндірістік қалдықтарымен қоқыстауына жол бермеуді;
5) ауыл шаруашылығы дақылдарынан қалған қалдықтар мен жанама өнімдерді ауыл шаруашылығы мақсатындағы жердің өңделген учаскелерінде өртеуге жол бермеуді қамтиды.
4. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерді пайдаланған кезде жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушылар жерді жақсарту жөніндегі іс-шараларды жүргізеді, оның ішінде мыналар міндетті болып табылады:
1) агрохимиялық іс-шараларды жүргізу:
ғылыми негізделген нормаларға сәйкес минералдық және органикалық тыңайтқыштар себу;
Қазақстан Республикасының аумағында пайдалануға рұқсат етілген өсімдіктерді қорғау және өсуін ынталандыру құралдарын пайдаланудың белгіленген регламенттерін сақтау;
2) топырақтың құнарлылығын сақтаудың агротехникалық тәсілдерін, оның ішінде ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірудің қабылданған технологиялық карталарына сәйкес агротехнологиялық операцияларды сақтау жолымен қолдану;
3) шаруашылық ішіндегі жерге орналастыру жобаларына сәйкес ауыл шаруашылығы мақсатындағы жердің топырағын тозудан қорғау жөніндегі іс-шараларды орындау;
4) дақылдарды алмастырудың ғылыми негізделген кестесін есепке ала отырып, ауыспалы егістіктерді сақтау;
5) мынадай:
ауыл шаруашылығы дақылдарының тұқымдарының тұқым алмасу және тұқым жаңаруының ғылыми негізделген мерзімдерін сақтау;
тұқымдарды залалсыздандыру, арамшөп және карантиндік өсімдіктер, аурулармен және зиянкестермен күрес жөніндегі фитосанитарлық іс-шараларды жүргізу жолымен тұқым шаруашылығы жөніндегі іс-шараларды жүргізу және ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру жөніндегі фитосанитарлық талаптарды орындау;
6) жайылымдарды суландыру жөніндегі іс-шараларды жүргізу;
7) агроөнеркәсіптік кешенді дамыту саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган бекіткен ауыл шаруашылығы малдарын жаюдың жайылым алаңының бір бірлігіне арналған жүктеме ңормативтерін сақтау.
5. Мынадай көрсеткіштер бойынша топырақ құнарлылығы мен мелиоративтік жай-күйінің айтарлықтай нашарлауына:
1) егістіктің жыртылған қабатындағы (0-20 см) жалпы гумус құрамының 5 пайыздан көп, жеңіл гидролизделінетін азоттың, жылжымалы фосфордың және ауыспалы калийдің орташа салыстырмалы құрамының 20 пайыздан көп төмендеуіне;
2) жерлердің осы элементтермен өте төмен және төмен қамтамасыз етілген алаңдарының 10 пайыздан көп өсуіне;
3) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің пестицидтермен және минералдық тыңайтқыштармен ластануы рұқсат етілген шектегі концентрациялардан жоғары асуына;
4) эрозия нәтижесінде жоғарғы гумус қабаты қуатының 5 сантиметрден көп темендеуіне;
5) топырақтың 30 сантиметрге дейінгі қабатындағы уытты тұздар жиынтығының көбеюіне:
хлоридтердің 0,4 пайыздан көп болуына;
сульфаттардың 0,8 пайыздан көп болуына;
топырақта сортаңданудың 5 пайыздан көп жоғарылауына;
6) арам шөптердің не карантиндік өсімдіктің көп өсуіне (арам шөптердің саны рұқсат етілген экономикалық зияндылық шегінен жоғары болуына) байланысты жер учаскесінің ауыл шаруашылығында пайдаланудан шығып қалуына жол берілмейді.
6. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің ұтымды пайдаланылуын анықтау үшін жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушыларында мынадай құжаттардың бар болуы қажет:
1) жер учаскелерінің меншік иелерінің және (немесе) жер пайдаланушылардың қаржы-өндірістік қызметі туралы жылдық есеп;
2) № 2-АШ «Астықтың болуы және қозғалысы туралы», № 3-АШ «Майлы дақылдар тұқымдарының болуы және қозғалысы туралы», № 4-АШ «Егін өнімін себу қорытындылары туралы», № 24-АШ «Мал шаруашылығының жай-күйі туралы есеп», № 29-АШ «Ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімін барлық жерден жинау туралы», № 6-р «Шаруа (фермер) қожалықтарындағы жер алқаптарының болуы туралы мәліметтер» жалпы мемлекеттік статистикалық байқаудың есептілік нысандары;
3) ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірудің технологиялық карталары;
4) танаптар мен ауыспалы егістер тарихының кітаптары;
5) шаруашылық бойынша есеп кітаптары;
6) ауыл шаруашылығы маддарын жаюдың жайылым алаңының бір бірлігіне арналған жүктеме нормативтері;
7) тұқымдардың сорттық, егілу және фитосанитарлық сапасын куәландыратын құжаттар;
8) пестицидтердің (улы химикаттардың) және агрохимикаттардың қолданылуы туралы актілер;
9) шаруашылық ішіндегі жерге орналастыру жобалары;
10) ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелерінің паспорты.
7. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің ұтымды пайдаланылуын анықтаған кезде осы Қағидалардың 6-тармағындағы көрсетілген құжаттардың деректері ескеріледі.
8. Жыртылған қабаттағы жалпы гумустың құрамы, жеңіл гидролизделетін азот, жылжымалы фосфор және ауыспалы калийдің орташа есептелген көрсеткіштері суарылмайтын жерде – жеті жылда бір рет және суармалы жерде – бес жылда бір рет айналыммен жүргізілетін топырақты агрохимиялық тексеру нәтижелері бойынша айқындалады және бірінші (базалық) турдағы агрохимиялық тексеруде белгіленген көрсеткіштермен салыстырылады.
Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 2012.12.20 № 1637 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Қаулысымен.
9. Топырақтың құнарлылығы мен мелиоративтік жай-күйінің көрсеткіштерін орталық уәкілетті органның және агроөнеркәсіптік кешенді дамыту саласындағы уәкілетті органның аумақтық органдары мен өндірістік бөлімшелері ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлерге топырақтық, агрохимиялық, фитосанитарлық зерттеулер жүргізудің және жер мониторингінен алынған мәліметтердің негізінде жүргізеді.
10. Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жерлердің құнарлылығы мен мелиоративтік жай-күйі туралы мәліметтер ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскесінің паспортында және танаптар мен ауыспалы егістер тарихының кітабында көзделеді.
Ауыл шаруашылығы мақсатындағы жер учаскелері паспортының нысанын орталық уәкілетті орган бекітеді.
Танаптар мен ауыспалы егістер тарихының кітабын, сондай-ақ ауыл шаруашылығы дақылдарын өсірудің технологиялық карталарын жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушылары дербес жүргізеді.
11. Жер учаскелерінің меншік иелері мен жер пайдаланушылардың осы Қағидалардың 4-тармағының 1) - 6) тармақшаларына сәйкес жерді ұтымды пайдалану жөніндегі жұмыстарды орындауы, өткізілген іс-шаралар туралы тиісті құжаттармен (материалдармен), сондай-ақ танаптар мен ауыспалы егістер тарихының кітабымен расталады.
Жайылымдарды суландыру жөніндегі іс-шаралар жүргізілгенде тиісті объектілердің (шахталық және түтікті құдықтардың, ұңғымалардың) болуымен расталуы қажет.

Об утверждении Правил рационального использования земель сельскохозяйственного назначения

Постановление Правительства Республики Казахстан от 4 ноября 2011 года № 1297. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 декабря 2015 года № 1034

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 23.12.2015 № 1034 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Примечание РЦПИ!
В соответствии с Законом РК от 29.09.2014 г. № 239-V ЗРК по вопросам разграничения полномочий между уровнями государственного управления см. приказ и.о. Министра национальной экономики Республики Казахстан от 27 марта 2015 года № 268.

В соответствии со статьей 13 Земельного кодекса Республики Казахстан от 20 июня 2003 года Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемые Правила рационального использования земель сельскохозяйственного назначения.
2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утверждены
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 4 ноября 2011 года № 1297

Правила рационального использования земель
сельскохозяйственного назначения

1. Общие положения

1. Настоящие Правила рационального использования земель сельскохозяйственного назначения (далее - Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 7-1) статьи 13 Земельного кодекса Республики Казахстан от 20 июня 2003 года и определяют порядок рационального использования земель сельскохозяйственного назначения.
2. В настоящих Правилах используются следующие понятия:
1) рациональное использование земель сельскохозяйственного назначения - обеспечение собственниками земельных участков и землепользователями в процессе производства сельскохозяйственной продукции максимального эффекта в осуществлении целей землепользования с учетом охраны земель и оптимального взаимодействия с природными факторами способами, не приводящими к существенному снижению плодородия почв и мелиоративного состояния земель;
2) существенное снижение плодородия почв - снижение показателей плодородия почв, установленных при сравнении результатов двух последних агрохимических обследований;
3) деградация земель сельскохозяйственного назначения - ухудшение свойств земель сельскохозяйственного назначения в результате природного и антропогенного воздействия, приводящая к снижению природно-хозяйственной значимости;
4) проект внутрихозяйственного землеустройства - документ, определяющий и обосновывающий организацию и устройство территории сельскохозяйственных земель на ближайшую перспективу, содержащий комплекс мероприятий, обеспечивающих наиболее оптимальное использование каждого земельного участка с учетом его индивидуальных характеристик (плодородия, технологических свойств, местоположения, природно-исторических, экологических и других особенностей);
5) технологическая карта выращивания сельскохозяйственных культур - документ, отражающий порядок проведения технологических операций выращивания сельскохозяйственных культур;
6) книга истории полей и севооборотов - нормативно технический документ, имеющий рекомендательный характер, отражающий планируемый севооборот, фактическое чередование культур и паров и выполнение технологических операций во времени и на территории;
7) паспорт земельного участка сельскохозяйственного назначения - документ, отражающий фактическое состояние земельного участка, его идентификационных характеристик, а также почвенного плодородия объекта землепользования на момент составления;
8) центральный уполномоченный орган по управлению земельными ресурсами - государственный орган, осуществляющий регулирование в области земельных отношений (далее - центральный уполномоченный орган).

2. Порядок рационального использования земель
сельскохозяйственного назначения

3. Рациональное использование земель сельскохозяйственного назначения включает:
1) поддержание и повышение определенного уровня урожайности основных сельскохозяйственных культур, обеспечение прироста сельскохозяйственной продукции;
2) соблюдение установленной схемы чередования сельскохозяйственных культур в севооборотах;
3) сохранение и улучшения плодородия и мелиоративного состояния почв;
4) предотвращение выбытия сельскохозяйственных угодий из хозяйственного оборота, недопущение зарастания земель сорной и древесно-кустарниковой растительностью, а также захламления бытовыми и производственными отходами;
5) недопущение сжигания пожнивных остатков и побочных продуктов сельскохозяйственных культур на обрабатываемых участках земель сельскохозяйственного назначения.
4. При использовании земель сельскохозяйственного назначения собственниками земельных участков и землепользователями проводятся мероприятия по улучшению земель, в том числе обязательные:
1) проведение агрохимических мероприятий:
внесение минеральных и органических удобрений в соответствии с научно-обоснованными нормами;
соблюдение установленных регламентов применения средств защиты растений и стимуляторов роста, разрешенных к использованию на территории Республики Казахстан;
2) применение агротехнических приемов сохранения плодородия почв, в том числе путем соблюдения агротехнологических операций в соответствии с принятыми технологическими картами выращивания сельскохозяйственных культур;
3) выполнение мероприятий по охране почв от деградации земель сельскохозяйственного назначения в соответствии с проектами внутрихозяйственного землеустройства;
4) соблюдение севооборотов с учетом научно-обоснованных схем ротации культур;
5) проведение мероприятий по семеноводству и выполнение фитосанитарных требований по выращиванию сельскохозяйственных культур путем:
соблюдения научно обоснованных сроков сортосмены и сортообновления семян сельскохозяйственных культур;
проведения фитосанитарных мероприятий по обеззараживанию семян, борьбе с сорной и карантинной растительностью, болезнями и вредителями;
6) проведение мероприятий по обводнению пастбищ;
7) соблюдение нормативов нагрузки выпаса сельскохозяйственных животных на единицу площади пастбищ, утвержденных уполномоченным государственным органом в области развития агропромышленного комплекса.
5. Не допускается существенное снижение плодородия и ухудшение мелиоративного состояния почв по следующим показателям:
1) снижение в пахотном горизонте (0-20 см) содержания общего гумуса более чем на 5 процентов, средневзвешенного содержания легкогидролизуемого азота, подвижного фосфора и обменного калия - более чем на 20 процентов;
2) увеличение площадей земель с очень низкой и низкой обеспеченностью этими элементами более чем на 10 процентов;
3) загрязнение земель сельскохозяйственного назначения пестицидами и минеральными удобрениями выше предельно допустимых концентраций;
4) уменьшение в результате эрозии мощности верхнего гумусового горизонта более чем на 5 сантиметров;
5) увеличение в почвенном слое до 30 сантиметров суммы токсичных солей:
хлоридных более чем на 0,4 процентов;
сульфатных более чем на 0,8 процентов;
повышение в почве солонцеватости более чем на 5 процентов;
6) выбытие земельного участка из сельскохозяйственного использования вследствие зарастания сорной растительностью (с числом сорняков, выше допустимого экономического порога вредоносности) либо карантинной растительностью.
6. Для определения рационального использования земель сельскохозяйственного назначения, у собственников земельных участков и землепользователей необходимо наличие следующих документов:
1) годовой отчет о финансово-производственной деятельности собственников земельных участков и (или) землепользователей;
2) формы отчетности общегосударственного статистического наблюдения № 2-СХ "О наличии и движении зерна", № 3-СХ "О наличии и движении семян масличных культур", № 4-СХ "Об итогах сева под урожай", № 24-СХ "Отчет о состоянии животноводства", № 29-СХ "О сборе урожая сельскохозяйственных культур со всех земель", № 6-р "Сведения о наличии земельных угодий в крестьянских (фермерских) хозяйствах";
3) технологические карты выращивания сельскохозяйственных культур;
4) книги истории полей и севооборотов;
5) книги похозяйственного учета;
6) нормативы нагрузки выпаса сельскохозяйственных животных на единицу площади пастбищ;
7) документы, подтверждающие сортовые, посевные и фитосанитарных качества семян;
8) акты о применении пестицидов (ядохимикатов) и агрохимикатов;
9) проекты внутрихозяйственного землеустройства;
10) паспорт земельных участков сельскохозяйственного назначения.
7. При определении рационального использования земель сельскохозяйственного назначения учитываются данные документов, указанные в пункте 6 настоящих Правил.
8. Показатели содержания в пахотном горизонте общего гумуса, средневзвешенного содержания легкогидролизуемого азота, подвижного фосфора и обменного калия определяются по результатам агрохимического обследования почв, проводимого с цикличностью один раз в семь лет – на богаре и один раз в пять лет – на орошении, и сравниваются с показателями, зафиксированными первичным (базовым) туром агрохимического обследования.
Сноска. Пункт 8 в редакции постановления Правительства РК от 20.12.2012 № 1637 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования).
9. Показатели плодородия и мелиоративного состояния почв ведутся территориальными органами и производственными подразделениями центрального уполномоченного органа и уполномоченного органа в области развития агропромышленного комплекса на основе данных, полученных при проведении почвенных, агрохимических, фитосанитарных обследований земель сельскохозяйственного назначения и мониторинга земель.
10. Сведения о плодородии и мелиоративном состоянии земель сельскохозяйственного назначения предусматриваются в паспорте земельного участка сельскохозяйственного назначения и книге истории полей и севооборотов.
Форма паспорта земельных участков сельскохозяйственного назначения утверждается центральным уполномоченным органом.
Книгу истории полей и севооборотов, а также технологическую карту выращивания сельскохозяйственных культур собственники земельных участков и землепользователи ведут самостоятельно.
11. Выполнение собственниками земельных участков и землепользователями работ по рациональному использованию земель, в соответствии с подпунктами 1) - 6) пункта 4 настоящих Правил, подтверждаются соответствующими документами (материалами) о проведенных мероприятиях, а также книгой истории полей и севооборотов.
При проведении мероприятий по обводнению пастбищ - наличием соответствующих объектов (шахтных и трубчатых колодцев, скважин).