Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 6-бабын қолдану жөніндегі сот практикасы туралы

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2016 жылғы 22 желтоқсандағы № 15 Нормативтік қаулысы.

Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің (бұдан әрі – ҚК) 6-бабын қолдану жөніндегі дұрыс және бірдей сот практикасын қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының жалпы отырысы

қаулы етеді:

1. ҚК-нің 6-бабында белгіленген қылмыстық заңның кері күші Қазақстан Республикасы Конституциясының (бұдан әрі – Конституция) 77-бабы 3-тармағы 5) тармақшасының, сондай-ақ Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактінің (Нью-Йорк, 1966 жылғы 16 желтоқсан, Қазақстан Республикасының 2005 жылғы 28 қарашадағы № 91-III Заңымен ратификацияланған, Қазақстан Республикасы үшін 2006 жылғы 24 сәуірде күшіне енген) 15-бабының талаптарына негізделген.

Конституциялық талаптарға сәйкес жауапкершілікті белгілейтін немесе күшейтетін, азаматтарға жаңа міндеттемелер жүктейтін немесе олардың жағдайын нашарлататын заңдардың кері күші болмайды. Егер құқық бұзушылық жасалғаннан кейін ол үшін жауапкершілік заңмен алынып тасталса немесе жеңілдетілсе, жаңа заң қолданылады.

2. Соттардың ҚК-нің 6-бабын қолданған кезде іс-әрекеттің қылмыстылығын немесе жазаланушылығын жоятын, қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адамның жауаптылығын немесе жазасын жеңiлдететiн немесе жағдайын өзге де түрде жақсартатын заңның керi күшi бар екендігі туралы, яғни осындай заң қолданысқа енгізілгенге дейiн тиiстi іс-әрекетті жасаған адамдарға, оның iшiнде жазасын өтеп жүрген, сондай-ақ жазасын өтеген, бiрақ сотталғандығы бар адамдарға қолданылатындығы туралы талапты қатаң сақтағаны жөн. Іс-әрекеттің қылмыстылығын немесе жазаланушылығын белгiлейтiн, осы іс-әрекеттi жасаған адамның жауаптылығын немесе жазасын күшейтетiн, сондай-ақ жағдайын өзге де түрде нашарлататын заңның керi күшi болмайды.

3. Әрекеттiң қылмыстылығын немесе жазаланушылығын жоятын заң деп қылмыстық іс-әрекеттерден жеке, бұрын қылмыстық құқық бұзушылық деп танылған іс-әрекет алынып тасталатын заң танылады. Бұл ҚК-ден сол немесе өзге норманы толық алып тастау арқылы жүргізілуі мүмкін.

Неғұрлым жеңіл жазаны көздейтін заң онша қатаң емес, ал жазаның түрі бірдей болғанда – ең жоғары мерзiмнен немесе оның санкциясының мөлшері кемі болып табылады. Жазалаудың жоғары мөлшері неғұрлым жеңілмен тең болған кезде жазалаудың төменгі мерзімі немесе мөлшері неғұрлым жеңіл болып табылатын немесе балама санкциясы бар заң танылады.

Құқық бұзушылық жасаған адамның жағдайын өзге түрде жақсартатын заң деп жазаны тағайындау қағидаларын, қылмыстық жауаптылықтан немесе жазалаудан босату шарттарын жұмсартатын, соттылықты өтеу немесе алып тастау мерзімдерін азайтатын заң танылады.

Жауаптылықты немесе жазалауды жұмсартатын заңдарға:

қылмыстық заң нормасының санкциясы жеңіл жағына өзгерген;

баптың санкциясына неғұрлым жеңіл жазалаудың балама түрі енгізілген;

баптың санкциясынан қосымша жаза алынып тасталған құқық нормалары жатады.

4. Егер жаңа қылмыстық заң бұрынғы заң сияқты санкция белгілейтін болса және қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адамның жағдайын қандай да болмасын жақсартпаса, онда оның кері күші болмайды және ол қолданылуға жатпайды. Бұл жағдайда іс-әрекеттің қылмыстылығы мен жазалануы осы іс-әрекет жасалған уақытта қолданыста болған заңмен айқындалатындығы туралы ҚК-нің 5-бабының ережелері қолданылады.

5. Іс-әрекетті қылмыстықтан арылту – қылмыстық заң нормасының диспозициясына өзгерістер енгізу арқылы, ал іс-әрекетті қылмыстықтан ішінара арылту қылмыстық құқық бұзушылық құрамының қосымша белгілерінің диспозициясына енгізу не қазіргі барын алып тастау арқылы, сондай-ақ ҚК-нің Жалпы бөлімінің нормасына өзгерістер енгізу арқылы жүзеге асырылуы мүмкін.

Жаңа қылмыстық заңмен іс-әрекеттің қылмыстылығын жойған (қылмыстық құқық бұзушылықты қылмыстықтан арылтқан) кезде осындай іс-әрекеті үшін сотталған адам сотталғандығы жоқ болып танылады және оны соттау фактісі қылмыстық-құқықтық салдарына әкеп соқпайды және қылмыстардың бірнеше рет жасалғандығын, қайталанғандығын, жаза тағайындауды анықтаған кезде ескерілмейді.

6. Сотқа дейінгі тергеп-тексеру органы, бірінші, апелляциялық және кассациялық сатыдағы соттар өздерінің іс жүргізуінде жатқан қылмыстық істер бойынша кері күші бар заңды тікелей қолданады. Бұл ретте, егер жаңа қылмыстық заң қылмыстықты және іс-әрекеттің жазалануын жоятын болса, онда Қазақстан Республикасы Қылмыстық-процестік кодексінің (бұдан әрі – ҚПК) 35-бабы бірінші бөлігі 6-тармағының талаптарына сәйкес іс қаралу сатысына қарамастан, осы негіздер бойынша іс жүргізу тоқтатылуға тиіс.

Қылмыстық-процестік заңның уақыт бойынша қолданылуы ҚПК-нің 5-бабымен реттеледі.

Бірінші, апелляциялық және кассациялық сатыдағы соттар бұл үкімдер орындау тәртібімен қайта қаралмаған жағдайда ҚК-нің 6-бабының талаптарына жататын адамдарға қатысты алдыңғы үкімдерді сәйкес келтіре алады (ҚПК-нің 476-бабы).

7. Қылмыстық жауаптылыққа тартылған адамның жағдайын жақсартатын заң неғұрлым жеңіл болып табылатындығы жөніндегі нұсқау қылмыстардың қайталануын тану, қылмыстық жауаптылық пен жазаны жеңілдететін және ауырлататын мән-жайлар, қылмыстық жауаптылыққа тартудың ескіру мерзімінің өтуі, мерзімінен шартты түрде бұрын босату, сотталғандықтың өтелуі және алынуы туралы нормаларға және тағы басқаларға да қолданылады.

8. Қылмыстық жауаптылыққа тартылған адамға жаза ҚК Ерекше бөлігінің нормалары санкцияларының жоғарғы шектерінде тағайындалған және осы жоғары шек жаңа заңмен төмендетілген жағдайда, ҚК-нің 6-бабында көзделген қағида қолданылады.

Егер адам жасаған әрекет неғұрлым ауыр қылмыстық құқық бұзушылық санатына өтсе немесе қылмыстық құқық бұзушылық жасаған адамның жағдайын өзге де тәсілмен нашарлатса, онда жаңа қылмыстық заңның кері күші болмайды.

9. Соттардың қылмыстық заңның кері күші туралы қағидаларды қолданған кезде сол бір мәселе бойынша, бір мезгілде жаңа және ескі қылмыстық заңның қылмыстық жауаптылыққа тартылған адам үшін жағдайды жақсартатын нормаларды таңдап қолдануға жол берілмейтіндігін, оған қолайлы құқықтық салдарларға әкелетін норма ғана қолданылатындығын ескергені жөн.

10. Қылмыстық құқық бұзушылық жасалған күн мен үкім не апелляциялық сот инстанциясының сот актісі шығарылған күн арасында қылмыстық заң бірнеше рет өзгерген жағдайларда, қылмыстық жауаптылыққа тартылған адам үшін неғұрлым қолайлы қылмыстық, оның ішінде аралық заң қолданылады.

11. Егер жаңа қылмыстық заң қолданысқа енгізілген кезде заңды күшіне енген сот үкімі болса, онда қылмыстық заңның кері күшін қолдану ҚПК-нің 476-бабы 15-тармағының ережелеріне сәйкес үкімді орындау тәртібімен жүзеге асырылады. Бұл ретте істі тоқтату, жазадан босату немесе жазаны жеңілдету, сотталған адам жасаған іс-әрекетті саралауды өзгерту, жазалау мерзімін қысқарту туралы және қылмыстардың қайталануы туралы мәселелер қаралады. Бұл мәселелерді, ҚПК-нің 478-бабының 3-1-бөлігінде көзделген жағдайды қоспағанда, ҚПК-нің 477-бабының бірінші бөлігіне және 478-бабының үшінші бөлігіне сәйкес үкімді орындау жері бойынша аудандық немесе оған теңестірілген сот, ал ол болмаған кезде сотталған адамның өтінішхаты бойынша не жазаны орындайтын мекеменің немесе органның ұсынуы бойынша жоғары тұрған сот шешеді.

Ескерту. 11-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 11.12.2020 № 6 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

12. Сот үкімді орындауға байланысты мәселелерді қараған кезде адамның іс-әрекетінінің саралануын жаңа қылмыстық заңның бабына сәйкес ауырлығы аз қылмыстық құқық бұзушылыққа өзгерту және жазаны осы баптың санкциясының шегінде азайту, қосымша жаза қолданбау арқылы қылмыстық заңның кері күшін қолдануға құқылы.

Бұл ретте сот үкімін дәлелдемелерді, қылмыстық процестегі азаматтық талап қою және ҚПК-нің 476-бабында көзделмеген басқа да мәселелерді шешуді бағалау бөлігінде қайта қарауға құқылы емес.

Ескерту. 12-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 11.12.2020 № 6 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

13. Егер үкімді орындау сатысында ҚК-нің 55-бабының екінші бөлігін қолданған кезде сот үкімде сотталған адамдарға жазаны мұндай деп танымаған жеңілдететін немесе ауырлататын мән-жайларға сілтемемен тағайындаған немесе іс бойынша жеңілдететін мән-жайлардың бар екендігі анық болса да, үкімде оларды есепке алу туралы көрсетілмеген жағдайларда соттардың мыналарды ескергені жөн:

егер үкімде іс бойынша қылмыстық жауаптылықты және жазаны жеңілдететін немесе ауырлататын мән-жайлардың бар екендігі не болмаса ҚК-нің 53, 54-баптарында көрсетілген сол немесе өзге мән-жайды сот жаза тағайындаған кезде ескеретіндігі туралы көрсетілмесе, онда соттың мұндай мән-жайлардың бар екендігін тануға және көрсетуге құқығы жоқ;

егер сот үкімде сотталған адамға жаза тағайындаған кезде қылмыстық жауаптылық пен жазаны жеңілдететін мән-жайлардың бар екендігін танымаса, ал іс жүзінде бұл мән-жайларды тізбелеу арқылы ескерсе, онда сот үкімді орындау тәртібімен іс бойынша мұндай мән-жайлардың бар екендігі туралы тұжырым жасауға құқылы.

14. ҚК-нің 58-бабының екінші және төртінші бөліктерінде онша ауыр емес және ауырлығы орташа қылмыстық құқық бұзушылықтардың жиынтығы бойынша, сондай-ақ, егер қылмыстық құқық бұзушылықтардың жиынтығы өзіне ең болмағанда бір аса ауыр қылмысты және жасағаны үшін айыппұл тағайындалған қылмыстық теріс қылықты қамтыса, онша қатаң емес жазаны неғұрлым қатаң жазаға сіңіру арқылы ғана түпкілікті жазаны тағайындау көзделеді.

Осыған байланысты, егер осы норма қолданысқа енгізілгенге дейін адам онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа құқық бұзушылықтардың жиынтығы бойынша, сондай-ақ аса ауыр қылмысы және жасағаны үшін айыппұл тағайындалған қылмыстық теріс қылығы үшін сотталса және оған жаза оларды ішінара немесе толық қосу арқылы тағайындалса, онда соттың үкімді орындау тәртібімен жазаны онша қатаң емес жазаны неғұрлым қатаң жазаға сіңіру арқылы айқындағаны жөн.

15. ҚК-нің 58-бабының үшінші бөлігінде қылмыстық құқық бұзушылықтардың жиынтығы бойынша онша қатаң емес жазаны неғұрлым қатаң жазаға сіңіру арқылы жазаны тағайындаудың қосымша қағидасы көзделген.

Осыған байланысты, егер жаңа қылмыстық заң қолданысқа енгізілгенге дейін адам ең болмағанда бір ауыр немесе аса ауыр қылмысты қамтитын қылмыстардың жиынтығы бойынша сотталған болса және оған жаза оларды ішінара немесе толық қосу арқылы тағайындалса, онда соттың үкімді орындау тәртібімен онша қатаң емес жазаны неғұрлым қатаң жазаға сiңiру қағидасын қолдануға және сотталған адамға жазаны азайтуға құқығы жоқ.

16. Адам заң қолданысқа енгізілгенге дейін ауыр және аса ауыр санатқа жатқызылған және оған жаза қылмыстардың жиынтығы бойынша жазаларды ішінара немесе толық қосу арқылы тағайындалған қылмыстық құқық бұзушылық үшін сотталған кезде сот үкімді орындау тәртібімен, егер бұл іс-әрекет заңда қылмыстық теріс қылықтарға, сондай-ақ онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмыстық құқық бұзушылықтар санатына жатқызылса, қатаң емес жазаны неғұрлым қатаң жазаға сіңіру қағидасын қолданады.

17. Егер үкімде жазаның белгілі бір мерзімін тағайындау туралы шешім ҚК-нің 59-бабы екінші бөлігінде (1997 жылғы редакциясында) көрсетілген мән-жайлардың болуымен уәжделіп, одан осы норманы қолдануды алып тастаған кезде, сот істің анықталған мән-жайларын ескере отырып жазаның мерзімін қысқарту не жазаны жеңілдету туралы мәселені талқылауға тиіс. Бұл ретте үкімді орындау сатысында соттың осы үкімімен анықталған істің мән-жайларын жаңадан бағалауына, сондай-ақ жаза баптың санкциясы шегінде тағайындалғандығына ғана сілтеме жасауына жол берілмейді.

18. Ауыр немесе аса ауыр қылмыс жасағаны үшін қатаң не айрықша режимдегі түзеу колонияларында жазасын өтеп жатқан адамдарға, тиісінше қылмыстар қайталанған және қауіпті қайталанған кезде және онша ауыр емес немесе ауырлығы орташа қылмысы үшін қайтадан сотталғандарға қатысты үкімді орындау тәртібімен өтінішхатты қараған кезде соңғы үкімнен ҚК-нің 14-бабына сәйкес қылмыстардың тиісті қайталануын алып тастаған жөн.

Мұндай адамдарға жазаның өтеулуі қатаң не айрықша режимдегі колонияларда сақталуға тиіс, өйткені бас бостандығынан айыру түріндегі жазаның мерзімі және түзеу колониясының түрі ҚК-нің 46 және 60-баптарының негізінде айқындалуы тиіс.

19. Жаңа, неғұрлым жеңіл қылмыстық заңның кері күші туралы қағида сотталған адамның және жазасын өтеп жатқан немесе жазасын өтеп келген, бірақ күші жойылған неғұрлым қатаң заң бойынша сотталғандығы бар адамдарға қолданылады.

Соттардың жазасын өтеп келген адамдарға қатысты қылмыстық заңның кері күші туралы қағидаларды қолданған кезде мыналарды ескергені жөн:

егер жаңа қылмыстық заң жауаптылықты жеңілдететін, қылмыстылықты немесе жазаланатын іс-әрекетті (қылмыстықтан арылтуды) жоятын болса, бірақ осы қылмыс үшін жаза өтелген немесе орындалған болса және жаңа заңды қолданудың сотталған адам үшін құқықтық салдарға әкеп соқпаса, онда жаңа заң қолданылмауға тиіс. Мұндай жағдайда өтінішхаттарды қанағаттандырудан бас тартқан жөн;

егер адам жазасын өтесе және сотталғандығы жойылмаса, ал жаңа заңды қолдану сотталған адам үшін сотталғандықтың жойылу мерзімдерін азайту, қылмыстардың қайталануын алып тастау сияқты құқықтық салдарларға әкеп соқса, жаңа қылмыстық заң қолданылуға тиіс.

Қылмыстық жазасын өтеген адамдардың өтінішхатын үкім шығарған сот қарайды.

Жазаны орындайтын мекеменің немесе органның ұсынысын немесе сотталған адамның кері күші бар қылмыстық заңның шығуы салдарынан жазадан босату немесе жазаны жеңілдету туралы өтінішхатын қанағаттандырудан бас тарту туралы, я болмаса мұндай өтінішхатты немесе ұсынысты қараусыз қалдыру туралы қаулыға ҚПК-нің 49-тарауында белгіленген тәртіпте қайта қаралуы мүмкін.

Ескерту. 19-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 11.12.2020 № 6 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.

20. Сот бұрын кері күші бар қылмыстық заңның шығуы салдарынан жазадан босату немесе жазаны жеңілдету туралы жазаны орындайтын мекеменің немесе органның ұсынуы, не болмаса сотталған адамның өтінішхатын қанағаттандырудан бас тарту туралы қаулы шығарған болса, осы негіздер бойынша жазаны орындайтын мекеме немесе органның ұсынысы, не болмаса сотталған адамның қайтадан мәлімделген өтінішхаты қаралмастан қайтарылуға жатады.

Егер көрсетілген мән-жай соттың жазаны орындайтын мекеменің немесе органның ұсынуын немесе сотталған адамның өтінішхатын қарау барысында белгіленсе, онда мұндай өтінішхат немесе ұсыну бойынша іс жүргізу тоқтатылуға тиіс. Алайда, бұл басқа негіздер бойынша қайтадан ұсыну немесе өтінішхат беруге кедергі келтірмейді.

21. Іс ҚПК-де көзделген өзге де негіздер бойынша кассациялық тәртіппен қаралатын жағдайларда ҚК-нің 6-бабын қолдануды осы сот жүргізеді.

Егер кассациялық өтінішхатта (наразылықта) ҚК-нің 6-бабын қолдану туралы уәждер ғана келтірілсе, яғни өтінішхат (наразылық) ҚПК-нің 488-бабының бірінші бөлігінде белгіленген талаптарға сәйкес келмесе, онда судья мұндай өтінішхатты (наразылықты) ҚПК-нің 489-бабы бірінші бөлігі 1-тармағының талаптарына сәйкес қараусыз қайтарады. Бұл ретте өтініштің авторына ҚК-нің 6-бабын қолдану туралы мәселе бойынша ҚПК-нің 476, 477-баптарында көзделген тәртіппен үкім орындалатын жердегі сотқа жүгінуі түсіндірілуге тиіс.

22. "Соттардың "Қазақстан Республикасының Қылмыстық, Қылмыстық іс жүргізу және Қылмыстық-атқару кодекстеріне өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2002 жылғы 21 желтоқсандағы Қазақстан Республикасының Заңын соттардың қолдануының кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2005 жылғы 28 қазандағы № 7 нормативтік қаулысының күші жойылды деп танылсын.

23. Конституцияның 4-бабына сәйкес осы нормативтік қаулы қолданыстағы құқық құрамына қосылады, жалпыға бірдей міндетті болып табылады және алғаш ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сотының Төрағасы	Қ.МӘМИ
Қазақстан Республикасы
Жоғарғы Сотының судьясы,
жалпы отырыс хатшысы	Қ.ШАУХАРОВ

On judicial practice on application of Article 6 of the Penal Code of the Republic of Kazakhstan

Normative decision of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan dated December 22, 2016 № 15.

Unofficial translation

In order to ensure a correct and uniform judicial practice on application of Article 6 of the Penal Code of the Republic of Kazakhstan (hereinafter – the PC), the plenary session of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan

resolves:

1. Retroactive effect of the penal law established by article 6 of the Penal Code shall be based on the requirements of subparagraph 5) of paragraph 3 of article 77 of the Constitution of the Republic of Kazakhstan (hereinafter- the Constitution), also article 15 of the International Covenant on Civil and Political Rights (New York, December 16, 1966, ratified by the Law of the Republic of Kazakhstan dated November 28, 2005 No. 91-III, enforced for the Republic of Kazakhstan on April 24, 2006).

According to constitutional requirements, laws that establish or strengthen liability, impose new duties on citizens or worsen their situation do not have retroactive effect. If, after committing an offense, the liability for it is cancelled or mitigated by law, a new law shall be applied.

2. The courts, when applying article 6 of the Penal Code, shall strictly comply with the requirement that the law eliminating the criminality or penalty of an action, mitigating liability or punishment or otherwise improving the situation of the person who committed a criminal infraction shall have a retroactive effect, in other words, shall be applied to the persons who committed the relevant act before enactment of this law, including the persons serving a sentence, as well as those who have served a sentence, but have a conviction. The law establishing the crime or penalty of an action, enhancing responsibility or punishment, and also otherwise aggravating the situation of the person who committed this action, shall not have a retroactive effect.

3. The law on which a separate act previously regarded as a criminal infraction is excluded from criminal actions shall be recognized as being the law eliminating crime or penalty of an action. This can happen by complete exclusion of a provision from the PC.

Less stringent is the law, which provides for a more lenient penalty, and the maximum term or amount of the sanction of which is lesser in its same form. In the equal maximum amount of penalty, less stringent shall be deemed the law, the minimum term or amount of penalty of which is more lenient or has an alternative sanction.

In any other way, the law that mitigates the rules for sentencing, conditions for exemption from criminal liability or punishment, reduces the terms of expiry or expungement of a criminal record shall be recognized as improving the situation of the person who committed a criminal offense.

Laws mitigating responsibility or penalties shall be the laws in which:

the penal provision was changed towards mitigation;

alternative form of a more lenient sentence was introduced in the penal part of the article;

additional punishment in the penal part of the article is excluded.

4. If the new penal law establishes the same sanction as the previous law, and does not improve in any way the situation of the person who committed a criminal offense, then it has no retroactive effect and shall not be subject to application. In this case, the provision of article 5 of the PC shall be applied, providing that criminality and penalty of an action shall be determined by the Law, effective at the time of commission of this action.

5. Decriminalization of an action can be effected by amending the disposition of the penal law provision and partial decriminalization of the action by including or excluding additional constituent elements of a criminal offense already existing in the disposition, also by amending the provisions of the General Part of the PC.

If the new criminal law eliminates the criminality of an act (decriminalization of a criminal offense), the person convicted of such an act shall be recognized as not having a criminal record, and the fact of his conviction shall not entail penal consequences and shall not be taken into account when determining the recurrence, recidivism of crimes, and sentencing.

6. The pre-trial investigation body, courts of trial, appeal and cassation shall directly apply the retroactive law in the criminal proceedings. And, if the new criminal law eliminates the criminality and punishability of the action, then in accordance with paragraph 6 of part 1 of Article 35 of the Criminal Procedure Code of the Republic of Kazakhstan (hereinafter - the CPC), the case shall be terminated on these grounds at any stage.

The effect of the criminal procedure law in time shall be regulated by Article 5 of the CPC.

The courts of trial, appeal and cassation may harmonize previous verdicts in relation to persons subject to the terms of article 6 of the PC, if these verdicts were not reviewed in the execution order (article 476 of the CPC).

7. The reference that more lenient is the law, which improves position of the person held criminally liable shall also apply to the rules on recognition of recidivism, mitigating and aggravating circumstances of criminal liability or punishment, statute of limitation for criminal prosecution, parole, expiry and expungement of criminal record and so on.

8. In the event of sentencing a person, held criminally liable within the upper limits of the sanction of the Special Part of the PC and reduction by the new law of this upper limit, the rules provided for in Article 6 of the PC shall apply.

If an act committed by a person escalates into a more indictable offense or otherwise aggravates the situation of the person who committed the criminal infraction, then the new penal law shall not have a retroactive effect.

9. The courts shall bear in mind that when applying the rules on the retroactive effect of the penal law, selective application of the rules of both the new and the old penal law on the same issue that improve position of the person held criminally liable shall not be allowed, and only that rule shall apply, which entails favorable legal consequences for him/her.

10. In cases when the penal law has been changed several times between the day the criminal offense was committed and the day the sentence or judicial act of the court of appeal was passed, the most favorable penal law shall be applied to the person held criminally liable, including the intermediate law.

11. If, at the time a new criminal law is enacted, there is an enforceable court judgement, retroactive application of the criminal law shall be made under the provisions of paragraph 15 of Article 476 of the Code of Criminal Procedure in the manner of enforcement of the judgement. At the same time, issues of dismissal of the case, exemption from punishment or mitigation of punishment, reclassification of the act committed by the convicted person, reduction of the sentence and recidivism of crimes shall be considered. Pursuant to part one of Article 477 and part three of Article 478 of the Code of Criminal Procedure, such issues shall be resolved by the district or equivalent courts in the place where the sentence is being served, apart from the case referred to in part 3-1 of Article 478 of the Code of Criminal Procedure, and, in the absence thereof, by a higher court at the request of the convicted person or on the application of the institution or body serving the sentence.

Footnote. Paragraph 11 as amended by Regulatory Resolution of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan No. 6 of 11.12.2020 (shall come into force from the date of its first official publication).

12. When considering issues related to the sentence enforcement, the court shall have the right to apply retroactive effect of the penal law by changing the qualification of a person’s actions in accordance with the article of the new penal law to a less serious criminal offense and reducing the penalty within the sanction of this article, non-application of additional penalty.

At the same time, it shall not be entitled to review the court verdict in the part of evidence assessment, resolving a civil lawsuit in criminal proceedings and other issues not provided for in Article 476 of the CPC.

Footnote. Paragraph 12 as amended by Regulatory Resolution of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan No. 6 of 11.12.2020 (shall be promulgated from the date of its first official publication).

13. When applying part 2 of Article 55 of the PC at the sentence enforcement stage in cases where the conviction is sentenced to the convict with reference to extenuating or aggravating circumstances not recognized by the court as such, or when the verdict does not indicate mitigating circumstances, although their presence in the case is apparent, the courts, shall bear in mind the following:

if the verdict does not indicate the presence in the case of the circumstances mitigating or aggravating the criminal liability and penalty or that one or another circumstance referred to in Articles 53, 54 of the PC is taken into account by the court when sentencing, then the court shall not be entitled to recognize and indicate the existence of such circumstances;

if in the sentence, the court, when sentencing the convicted person, did not recognize the circumstances mitigating the criminal liability and penalty, but actually took these circumstances into account by listing them, then in the sentence enforcement order the court shall have the right to infer that such circumstances exist in the case.

14. Under parts 2 and 4 of Article 58 of the PC, on cumulative criminal offences of little and average gravity, and also if the cumulative criminal offences comprise at least one especially grave crime and criminal infraction for which a fine was levied, the final punishment shall be imposed only by absorption of less severe punishment by more severe.

In this regard, if, prior to the enactment of this rule, a person was convicted of cumulative criminal offences of little and average gravity, as well as of especially grave crime and criminal infraction, for which a fine was levied, and the punishment was assigned to him by partial or full cumulation, then in the sentence enforcement order the court shall rule absorption of less severe punishment by more severe.

15. In part 3 of Article 58 of the PC, an additional rule is provided on cumulative sentencing on criminal offenses by absorption of less severe punishment by more severe.

In this regard, if prior to the enactment of the new penal law, a person was convicted of cumulative offences, comprising at least one grievous or particularly grave crime, and the punishment was assigned to him by partial or full cumulation, then in the sentence enforcement order the court shall not be entitled to apply the rule of absorption of less severe punishment by more severe and reduce the sentence of the convict.

16. When a person is convicted of criminal offenses, which before enactment of the law were classified as grievous or particularly grave, and the punishment was assigned to him for cumulative offence by partial or full cumulation, then in the sentence enforcement order the court shall apply the rules of absorption of less severe punishment by more severe if these acts are attributed by law to criminal infractions or offences of little and average gravity.

17. If the decision on imposing a specific sentence is motivated in the verdict by the circumstances specified in part 2 of Article 59 of the PC (as amended in 1997), then the court, when excluding the application of this rule from the sentence, shall deliberate on reducing or commuting the sentence taking account of the circumstances of the case, established by the court. At the same time, at the sentence enforcement stage, a new assessment of the circumstances of the case established by this court verdict shall be unacceptable, as well as reference only to the fact that the penalty is imposed within the sanction of the article.

18. When considering a petition in the sentence enforcement order in respect of persons serving sentences in penal colonies of maximum or special security for committing a grievous or particularly grave crime, respectively, in case of recidivism or dangerous recidivism of crimes, and repeat conviction for crimes of little and medium gravity, in accordance with article 14 of the PC the corresponding recidivism shall be excluded from the last sentence.

Such persons shall continue to serve the sentence in a maximum or special security penal colony, since the term of imprisonment and the type of correctional colony shall be determined on the basis of Articles 46 and 60 of the PC.

19. The rule on retroactive effect of a new, more lenient penal law shall also apply to persons convicted and serving a sentence or having served a sentence, but having a previous conviction under a more stringent law.

When applying the rules on retroactive effect of the penal law to persons who have served their sentences, the courts shall bear in mind the following:

if the new penal law mitigates liability, eliminates criminality or penalty of acts (decriminalization), but the punishment for this criminal offense has already been served or executed and application of the new law does not entail legal consequences for the convicted person, then the new law shall not be applied. In such cases, petitions shall be dismissed;

if the person has already served the sentence and the criminal record has not been expunged, and application of the new law entails legal consequences for the convicted person, such as: reduction of the conviction expungement term, exclusion of the crime recidivism, the new penal law shall be applied.

The petition of persons who have already served a criminal sentence shall be considered by the court that passed the sentence.

A ruling denying a submission from the institution or organ executing the sentence or an application by the convicted person for exemption from punishment or mitigation of the sentence because of the retroactive application of a criminal law, or leaving such an application or submission without consideration, may be reconsidered pursuant to the procedure laid down in Chapter 49 of the Code of Criminal Procedure.

Footnote. Paragraph 19 as amended by Regulatory Resolution of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan No. 6 of 11.12.2020 (shall be enacted from the date of its first official publication).

20. In the event of the repeated appeal of the institution or the body executing the punishment, with representation or convicted person with a petition for release from punishment or mitigation of punishment due to the issuance of a penal law with retroactive effect, when, on representation of the institution or the body that executes the punishment, or on the petition of the convicted person, entered earlier on the same grounds, the court has already ruled to dismiss them, this representation or petition shall be returned without consideration.

If the indicated circumstance is established during consideration by the court of the representation of the institution or the body executing the punishment, or the petition of the convicted person, then the proceedings on this petition or representation shall be terminated. However, this shall not preclude filing of re-submission or a petition on other grounds.

21. When the case is under cassation proceedings on other grounds provided for in the CPC, this court shall apply Article 6 of the PC.

If the cassation petition (protest) contains only arguments on application of Article 6 of the PC, that is, the petition (protest) does not meet the requirements established by part 1 of Article 488 of the CPC, then in accordance with paragraph 1 of the first part of Article 489 of the CPC, the judge shall return this petition (protest), without consideration. In this event, the author of the appeal shall be explained that regarding the application of Article 6 of the PC, one should apply to the court at the place of the sentence enforcement in the manner prescribed by Articles 476, 477 of the CPC.

22. Normative resolution No. 7 of the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan dated October 28, 2005 “On some issues of application by the courts of the Law of the Republic of Kazakhstan dated December 21, 2002 “On amendments and additions to the Penal, Criminal Procedure and Penal Execution Codes of the Republic Kazakhstan" shall be deemed invalid.

23. In accordance with article 4 of the Constitution, this regulatory resolution is included in the law in force, is generally binding and shall be enforced from the day of its first official publication.

Chairman
of the Supreme Court
of the Republic of Kazakhstan	K. MAMI
Judge of the Supreme Court
of the Republic of Kazakhstan,
secretary of the plenary session