ИПС "Әділет"

1. Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының мына нормативтік қаулыларына өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

1. "Соттардың некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы iстердi қараған кезде заңнаманы қолдануы туралы" 2000 жылғы 28 сәуірдегі № 5 (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2008 жылғы 22 желтоқсандағы № 13, 2012 жылғы 31 мамырдағы № 2, 2017 жылғы 31 наурыздағы № 2 нормативтік қаулыларымен енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен):

1) 10-тармақтағы үшінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:

"Соттың ерлі-зайыптыларды татуластыру үшiн істі талқылауды кейiнге қалдыру жөнiндегi ұйғарымы бөтен адамдардың қатысуын және кеңес құпиясының жария етілуін болғызбайтын жағдайларда шығарылады. Бұл ұйғарым iстiң одан әрі қозғалысына бөгет болмайтындықтан, АПК-нің 429-бабының жетінші бөлігіне байланысты оған шағым берілмейді немесе кассациялық тәртіппен наразылық келтiрілмейді.";

2) 22-тармақтың үшінші абзацындағы екінші сөйлем алып тасталсын;

3) 23-тармақтағы ", ал кейбiр жағдайларда шешiм көшiрмесi некенiң (ерлі-зайыптылықтың) бұзылуын тiркеу үшiн тіркеуші органдарға жiберiлмей тұрып," деген сөздер алып тасталсын;

4) 28-тармақ мынадай мазмұндағы екінші абзацпен толықтырылсын:

"Істі талқылауды аудио-, бейнежазба құралдарын пайдалана отырып тіркеп жазған кезде АПК-нің 282-бабының төртінші бөлігіне сәйкес қысқаша хаттама толтырылады.";

2. "Азаматтық істерді сот талқылауына дайындау туралы" 2001 жылғы 13 желтоқсандағы № 21 (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2009 жылғы 12 қаңтардағы № 2, 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 5, 2012 жылғы 29 желтоқсандағы № 6, 2016 жылғы 25 қарашадағы № 9, 2018 жылғы 20 сәуірдегі № 7 нормативтік қаулыларымен енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен):

1) 2-тармақта:

төртінші абзацтағы "олардың сот отырысы басталғанға дейін танысуына мүмкіндік беретіндей етіп белгіленген мерзімде" деген сөздер "талап қою арызының көшірмесін алған күннен бастап он жұмыс күнінен кешіктірмей" деген сөздермен ауыстырылсын;

бесінші абзацта:

бірінші сөйлем мынадай редакцияда жазылсын:

"Апелляциялық сатыдағы судья АПК-нің 413 және 414-баптарының талаптарын ескере отырып, іс сотқа келіп түскен күннен бастап он жұмыс күні ішінде істі қарауға дайындау тәртібімен АПК-нің 165-бабында көзделген әрекеттерді өз бастамасы немесе іске қатысатын адамдардың өтінішхаты бойынша жүргізуге құқылы.";

екінші сөйлемдегі "шығарады" деген сөз "шығаруы мүмкін" деген сөздермен ауыстырылсын;

2) 5-тармақтың бірінші абзацындағы бірінші сөйлем мынадай редакцияда жазылсын:

"Азаматтық-құқықтық қатынастардан туындаған даулар (жанжалдар) бойынша - осындай дауларды, бұған заңмен тыйым салынбаған жағдайларда, тараптардың жазбаша келісімімен төреліктің, "Астана" халықаралық қаржы орталығы сотының қарауына беру құқығы, осы процестік әрекетті жасау тәртібі және оның құқықтық салдарлары тараптарға түсіндірілуі тиіс.";

3) 18-тармақта:

бірінші сөйлемдегі "сот отырысының хаттамасы не сот отырысының аудио-, бейнежазбасы жүргізілген кезде қысқаша хаттама жасалуы тиіс." деген сөздер "жазбаша нысанда хаттама не сот отырысының аудио-, бейнежазбасы жүргізілген кезде қысқаша хаттама толтырылады." деген сөздермен ауыстырылсын;

екінші сөйлем мынадай редакцияда жазылсын:

"Бірінші сатыдағы сотта істі сот талқылауына дайындау барысында тараптың өтінішхаты бойынша не соттың бастамасымен, осы кезеңде даудың мәні бойынша шешім шығарылатын жағдайларды қоспағанда, хаттама толтырылады.";

4) 19-тармақта:

бірінші және екінші абзацтар мынадай редакцияда жазылсын:

"Судья азаматтық істі сот талқылауына дайындауды, егер АПК-де және басқа заңдарда өзгеше белгіленбесе, талап қою арызы соттың іс жүргізуіне қабылданған күннен бастап жиырма жұмыс күнінен кешіктірмей жүзеге асыруы тиіс.

Азаматты хабарсыз кетті деп тану немесе азаматты қайтыс болды деп жариялау туралы істер бойынша АПК-нің 319-бабының екінші бөлігін ескере отырып, істі сот талқылауына дайындау мерзімі бұқаралық ақпарат құралдарында (аудандық, облыстық, республикалық деңгейде, Интернет желісінде, телевидениеде) азаматты хабарсыз кетті деп тану немесе азаматты қайтыс болды деп жариялау жөнінде іс қозғалғаны туралы жарияланым берілгеннен кейін үш айды құрайды.";

төртінші және бесінші абзацтардағы "он бес" деген сөздер "жиырма" деген сөздермен ауыстырылсын;

5) 21-тармақта:

бірінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:

"Іс жүргізуді тоқтата тұруды туғызған мән-жайлар жойылғаннан кейін іске қатысатын адамдардың арызы бойынша немесе соттың бастамасымен іс бойынша іс жүргізу қайта басталады. Іс жүргізу қайта басталған кезде сот іске қатысатын адамдарды азаматтық іс жүргізудің жалпы қағидалары бойынша хабардар етеді.";

мынадай мазмұндағы екінші абзацпен толықтырылсын:

"Іс бойынша іс жүргізуді қайта бастау негіздерін төрағалық етуші жария етеді және сот отырысының хаттамасында көрсетілуге жатады (хаттамалық ұйғарым).";

екінші абзац үшінші абзац деп есептелсін;

3. "Соттардың азаматтық процестік заңнаманың кейбір нормаларын қолдануы туралы" 2003 жылғы 20 наурыздағы № 2 (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2006 жылғы 23 маусымдағы № 5, 2007 жылғы 25 желтоқсандағы №12, 2008 жылғы 22 желтоқсандағы № 19, 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 5, 2012 жылғы 29 желтоқсандағы №6, 2016 жылғы 20 мамырдағы № 3, 2017 жылғы 31 наурыздағы № 2, 2018 жылғы 19 қаңтардағы № 2, 2018 жылғы 20 сәуірдегі № 7 нормативтік қаулыларымен енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен);

1) 8-тармақтағы екінші абзац алып тасталсын;

2) 12-1-тармақта:

"он бес" деген сөздер "жиырма" деген сөзбен ауыстырылсын;

екінші абзацтағы "сот отырысы басталғанға дейін онымен танысу мүмкіндігін қамтамасыз ететін сот белгілеген мерзімде ұсынылады" деген сөздер "талап қою арызының көшірмесін алған күннен бастап он жұмыс күнінен кешіктірмей ұсынылады" деген сөздермен ауыстырылсын;

үшінші абзац алып тасталсын;

3) 13-тармақта:

екінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:

"Істі қарауға, қатысушылардың сот отырысына келуіне кедергі келтіретін не оған мүмкіндік бермейтін күтпеген және төтенше жағдайлар туындаған, оның ішінде сот АПК-нің 196 және 197-баптарында көзделген тәртіппен осы сот отырысында процеске қатысушылардың қайсыбірінің келмеуі салдарынан істі қарау мүмкін емес деп таныған; АПК-нің 188-бабының төртінші бөлігінде көзделген тәртіп қолданылатын істi талқылау барысында оған қатысушылар жаппай тәртiп бұзған; АПК-нің 73-бабында көзделген тәртіппен қосымша дәлелдемелерді ұсыну немесе талап етіп алу қажет болған жағдайларда; АПК-нің 153-бабының екінші бөлігінде көзделген тәртіппен қарсы талап қойылған кезде ғана істі талқылауды кейінге қалдыруға жол беріледі.";

4) 14-тармақтағы "кеңесу бөлмесіне" деген сөздер "шешім шығару үшін" деген сөздермен ауыстырылсын;

4. "Азаматтық істер бойынша қамтамасыз ету шараларын қабылдау туралы" 2009 жылғы 12 қаңтардағы № 2 (Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 5, 2012 жылғы 29 желтоқсандағы № 6, 2014 жылғы 24 желтоқсандағы № 3, 2017 жылғы 31 наурыздағы № 2, 2018 жылғы 20 сәуірдегі № 7 нормативтік қаулыларымен енгізілген өзгерістермен және толықтырулармен):

1) 10-тармақта:

бірінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:

"АПК-нің 429-бабына сәйкес талап қоюды қамтамасыз ету мәселелері бойынша ұйғарымға прокурор өтінішхат келтіруі, мүдделерiне қатысы бар тұлғалар осы ұйғарым оларға мәлім болған күннен бастап он жұмыс күні ішінде жеке шағым беруі мүмкін.";

мынадай мазмұндағы үшінші, төртінші және бесінші абзацтармен толықтырылсын:

"Талап қоюды қамтамасыз ету мәселелері бойынша соттың ұйғарымына берілген жеке шағыммен (прокурордың өтінішхатымен) бірге қабылданған ұйғарымға қатысты істен бөліп алынған материал жолданады.

Қамтамасыз ету шараларын қабылдау туралы соттың ұйғарымына жеке шағымды беру ұйғарымды орындауды тоқтатпайды.

Сонымен қатар талап қоюды қамтамасыз етудің күшін жою немесе қамтамасыз етудің бір түрін екіншісіне ауыстыру туралы соттың ұйғарымына шағым келтіру немесе прокурордың өтінішхатын қарау жеке шағымды немесе прокурордың өтінішхатын қарағанға дейін көрсетілген ұйғарымдардың орындалуын тоқтата тұрады.";

2) 25-тармақ алып тасталсын;

5. "Соттардың Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасын азаматтық істер бойынша қолдануының кейбір мәселелері туралы" 2016 жылғы 25 қарашадағы № 8:

1) бүкіл мәтін бойынша "заңды тұлғаны құрмастан дара кәсіпкерлердің", "заңды тұлғаны құрмастан дара кәсіпкерлер", "заңды тұлғаны құрмастан дара кәсіпкердің", "заңды тұлғаны құрмастан дара кәсіпкер", "заңды тұлға құрмастан дара кәсіпкерлер" деген сөздер алып тасталсын;

2) 1-тармақта:

"Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" деген сөздерден кейін "Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" деген сөздермен толықтырылсын;

"Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" 2010 жылғы 24 маусымдағы № 291-IV (бұдан әрі Жер қойнауы туралы заң)" деген сөздер алып тасталсын;

3) 5-тармақта:

төртінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:

"ЭК-нің 78-бабы 1-тармағына сәйкес қоршаған ортаға эмиссияға рұқсатты қайта ресімдеу табиғат пайдаланушының атауы өзгерген, ол қайта ұйымдастырылған жағдайларда, сондай-ақ осындай эмиссияға рұқсат берілген объектіге (объектілерге) қатысты оның (олардың) меншік иесі ауысқан жағдайда, қайта ресімдеу қоршаған ортаға жүктемені ұлғайтуға алып келмесе, күнтізбелік он бес күн ішінде жүзеге асырылады.";

4) 8-тармақтағы "адамның өмірі мен денсаулығы, жеке және (немесе) заңды тұлғалардың, заңды тұлғаны құрмастан дара кәсіпкерлердің мүлкі, мемлекеттік мүдделер" деген сөздер "адамның өмірі мен денсаулығы, жеке және заңды тұлғалардың мүлкі, мемлекет мүдделері" деген сөздермен ауыстырылсын;

5) 9-тармақтағы "(немесе)" деген сөз алып тасталсын;

6) 10-тармақта:

екінші абзацтағы "өмірі мен", "(немесе)" деген сөздер алып тасталсын;

үшінші абзацтағы ", оның ішінде келісілмеген дүркін-дүркін шығарындылар мен төгінділер, өндіріс пен тұтыну қалдықтарын орналастыру" деген сөздер алып тасталсын;

жетінші абзацтағы ", оның ішінде тиісті түрде ресімделген рұқсат болмаған кезде артық алу не қоршаған ортаның табиғи жай-күйін бұзу" деген сөздер "артық алу" деген сөздермен ауыстырылсын;

сегізінші абзацтағы "зиянды заттардың рұқсат берілген санынан және" деген сөздер алып тасталсын;

тоғызыншы абзацтағы "Мұндай заңды тұлға" деген сөздер "Шаруашылық және өзге қызметтің экологиялық қауіпті түрін жүзеге асыратын объекті" деген сөздермен ауыстырылсын;

7) 12-тармақта:

"талап қоюлар" деген сөздер "сотқа қойылған талап" деген сөздермен ауыстырылсын;

орыс тіліндегі мәтінге өзгеріс енгізілді, қазақ тіліндегі мәтін өзгермейді;

8) 13-тармақта:

екінші абзацта:

"теңізде мұнай операцияларын жүзеге асыратын" деген сөздер "теңізде көмірсутектерге барлауды және (немесе) өңдіруді жүргізетін" деген сөздермен ауыстырылсын;

"еңсерілмес күштің салдарынан" деген сөздер "еңсерілмейтін күш әсерінің" деген сөздермен ауыстырылсын;

орыс тіліндегі мәтінге өзгеріс енгізілді, қазақ тіліндегі мәтін өзгермейді;

"Жер қойнауы туралы заңның 93-бабының 4-тармағы" деген сөздер "Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы кодекстің 154-бабының 8-тармағы" деген сөздермен ауыстырылсын;

үшінші абзацта:

"(немесе)" деген сөз алып тасталсын;

төртінші абзацтағы "1" деген цифр "8" деген цифрмен ауыстырылсын;

9) 15-тармақта:

бірінші абзацтағы "жеке немесе заңды тұлғалар" деген сөздер "жеке және заңды тұлғалар" деген сөздермен ауыстырылсын;

үшінші абзацта:

"жеке және (немесе) заңды тұлғалардың" деген сөздер "жеке және заңды тұлғалардың" деген сөздермен ауыстырылсын;

"(actio popularis)" деген сөздер алып тасталсын;

төртінші абзацтағы:

"(немесе)" деген сөз алып тасталсын;

"541-бабының 8-2) тармақшасына" деген сөздер "616-бабының 28) тармақшасына" деген сөздермен ауыстырылсын;

10) 16-тармақта:

бірінші абзацта:

екінші сөйлем мынадай редакцияда жазылсын:

"МЭС-нің оң қорытындысынан айыруды (кері қайтарып алуды) оны берген орган табиғат пайдаланушының жазбаша өтінішінің немесе келісімінің негізінде жүзеге асырады."

мынадай мазмұндағы үшінші сөйлеммен толықтырылсын:

"Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасының талаптарын бұзу анықталған жағдайда МЭС-нің оң қорытындысынан айыру (кері қайтарып алу) сот тәртібімен жүзеге асырылады (ЭК-нің 51-бабының 7-тармағы).";

үшінші абзацта:

"МЭС" деген сөз "Мемлекеттік экологиялық сараптама" деген сөздермен ауыстырылсын;

"сәйкес" деген сөзден кейін "электрондық түрде" деген сөздермен толықтырылсын;

11) 17-тармақта:

"денсаулығы үшін" деген сөздерден кейін "көзделген" деген сөзбен толықтырылсын;

"өмірі мен" деген сөздер алып тасталсын;

12) 18-тармақта:

бірінші абзацтағы екінші сөйлем мынадай редакцияда жазылсын:

"Экологиялық ақпаратты беру "Жеке және заңды тұлғалардың өтiнiштерiн қарау тәртiбi туралы" Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 12 қаңтардағы №221-ІІІ Заңына және Қазақстан Республикасының экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2020 жылғы 2 маусымдағы № 130 бұйрығымен бекітілген "Экологиялық ақпарат беру" мемлекеттік қызметін көрсету қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.";

13) 21 және 22-тармақтардағы "(немесе)" деген сөз алып тасталсын;

14) 23-тармақта:

бірінші абзацтағы "71" деген цифрлар "69" деген цифрлармен ауыстырылсын;

үшінші абзацтағы ", оның ішінде белгіленген нормативтерден артық эмиссияларды" деген сөздер алып тасталсын;

15) 24-тармақтағы үшінші абзацтағы "(немесе)" деген сөз алып тасталсын;

16) 26-тармақта:

екінші абзацтағы "(немесе)" деген сөз алып тасталсын;

үшінші абзацтағы "өндіріп алушысы мемлекет болып табылатын атқарушылық іс жүргізулер бойынша мемлекеттік" деген сөздер алып тасталсын;

17) 27-тармақта:

бірінші абзацтағы "екінші бөлігінде" деген сөздер "бірінші бөлігінің екінші абзацында" деген сөздермен ауыстырылсын;

18) 28-тармақта:

екінші абзацтағы "Жер қойнауы туралы заңның 128-бабы" деген сөздер "Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Кодекстің 78-бабы" деген сөздермен ауыстырылсын;

үшінші абзацтағы "заңды тұлға құрмастан кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыратын" деген сөздер алып тасталсын;

бесінші абзацтағы "басқармаларының" деген сөз "органдарының" деген сөзбен ауыстырылсын;

19) 29-тармақта:

"(немесе)" деген сөздер алып тасталсын;

"қоршаған ортаға, адамның өмірі мен денсаулығына теріс әсер ету фактісін" деген сөздер "мұндай теріс әсер ету фактісін" деген сөздермен ауыстырылсын;

20) 30-тармақтың бірінші абзацындағы қазақ тіліндегі мәтін өзгермейді;

6. "Сот актілерін жаңадан ашылған немесе жаңа мән-жайлар бойынша қайта қарау кезінде соттардың Қазақстан Республикасы Азаматтық процестік кодексінің нормаларын қолдануы туралы" 2017 жылғы 8 желтоқсандағы № 12:

1) 2-тармақтың екінші абзацындағы "бірінші сатыдағы" деген сөздер алып тасталсын;

2) 8-тармақта:

бірінші абзацтағы "бөлігінің 1), 2), 3)" деген цифрлардан кейін ",4)" деген цифрмен толықтырылсын;

мынадай мазмұндағы бесінші абзацпен толықтырылсын:

"АПК-нің 455-бабы үшінші бөлігінің 4) тармақшасына орай орындау туралы сот актісі шығарылған төрелік шешімнің күшінің жойылуы жаңа мән-жай болып табылады.";

3) 11-тармақта:

төртінші абзацта:

"АПК-нің 152-бабына ұқсастық бойынша қайта қарау туралы арыз да" деген сөздер "Қайта қарау туралы арыз" деген сөздермен ауыстырылсын;

алтыншы абзацтағы "бірінші сатыдағы" деген сөздер алып тасталсын;

4) 12-тармақта:

бірінші абзац мынадай редакцияда жазылсын:

"Сот актілерін жаңадан ашылған немесе жаңа мән-жайлар бойынша қайта қарау туралы арыз түскен күннен бастап ол соттың іс жүргізуіне қабылданды деп есептеледі.";

5) 17-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"17. Заңды күшіне енген сот актілерін қайта қарау нәтижелері бойынша шығарылған сот ұйғарымына шағым берілуі, прокурордың өтінішхаты бойынша қайта қаралуы мүмкін.

Апелляциялық сатыдағы соттың ұйғарымдарын АПК-нің 54-тарауының қағидалары бойынша Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты кассациялық тәртіппен қайта қарауы мүмкін.

Кассациялық сатыдағы соттың ұйғарымдары АПК-нің 438-бабының алтыншы бөлігінде көзделген негіздер болған кезде ғана қайта қаралуы мүмкін.

Жаңадан ашылған немесе жаңа мән-жайлар бойынша қайта қарау туралы арызды қанағаттандырудан бас тарту туралы төмен тұрған соттың ұйғарымының күшін жойған жағдайда, апелляциялық немесе кассациялық сатыдағы сот істі жаңадан қарау үшін тиісті сотқа беріп, мәселені мәні бойынша шешуге құқылы.";

6) 19-тармақта:

екінші абзацтағы бірінші сөйлем мынадай редакцияда жазылсын:

"Істі жаңа сот талқылауына дайындау мерзімін заңды күшіне енген сот актісін жаңадан ашылған немесе жаңа мән-жайлар бойынша қайта қарау туралы ұйғарым күшіне енген күнінен бастап есептеген жөн.";

7. "Соттардың балаларды тәрбиелеуге байланысты дауларды шешу кезiнде заңнаманы қолдануы туралы" 2018 жылғы 29 қарашадағы № 15:

1) 4-тармақтың екінші абзацындағы "сотқа дейін" деген сөздерден кейін "немесе соттан тыс" деген сөздермен толықтырылсын;

2) 21-тармақтағы "Сот" деген сөзден кейін "(судья)" деген сөзбен толықтырылсын;

8. "Соттардың алименттерді өндіріп алу жөніндегі істерді қараған кезде заңнаманы қолдануы туралы" 2019 жылғы 29 қарашадағы № 6:

1) 23-тармақта:

бірінші абзацтағы "спирттік ішімдіктерді, есірткі құралдарын, психотроптық заттарды, не осыларға ұқсас заттарды" деген сөздер "құмар ойындарын, бәс тігуді, спирттік ішімдіктерді, есірткі құралдарын, психотроптық заттарды, не осыларға ұқсас заттарды" деген сөздермен ауыстырылсын;

үшінші абзацтағы "спирттік ішімдіктерді немесе есірткі құралдарын, психотроптық заттарды және (немесе) осыларға ұқсас заттарды теріс пайдалануы, құмар ойындармен айналысуы" деген сөздер "құмар ойындарын, бәс тігуді, спирттік ішімдіктерді, есірткі құралдарын, психотроптық заттарды, не осыларға ұқсас заттарды теріс пайдалануы" деген сөздермен ауыстырылсын.

2. Қазақстан Республикасы Конституциясының 4-бабына сәйкес осы нормативтік қаулы қолданыстағы құқық құрамына қосылады, жалпыға бірдей міндетті болып табылады және алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының Төрағасы	Ж. Асанов

Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының судьясы, жалпы отырыс хатшысы	Г. Әлмағамбетова

1. Внести изменения и дополнения в следующие нормативные постановления Верховного Суда Республики Казахстан:

1. "О применении судами законодательства при рассмотрении дел о расторжении брака (супружества)" от 28 апреля 2000 года № 5 (с изменениями и дополнениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда Республики Казахстан от 22 декабря 2008 года № 13, от 31 мая 2012 года № 2, от 31 марта 2017 года № 2):

1) в пункте 10 абзац третий изложить в следующей редакции:

"Определение суда об отложении разбирательства дела для примирения супругов выносится в условиях, исключающих присутствие посторонних лиц и разглашение тайны совещания. Поскольку оно не преграждает возможность дальнейшего его движения, в силу части седьмой статьи 429 ГПК обжалованию или опротестованию в кассационном порядке не подлежит.";

2) в пункте 22 в абзаце третьем второе предложение исключить;

3) в пункте 23 слова ", а в отдельных случаях и до направления копии решения в регистрирующий орган для совершения регистрации расторжения брака (супружества)" исключить;

4) пункт 28 дополнить абзацем вторым следующего содержания:

"В случае фиксирования разбирательства дела с использованием средств аудио-, видеозаписи составляется краткий протокол в соответствии с частью четвертой статьи 282 ГПК.";

2. "О подготовке гражданских дел к судебному разбирательству" от 13 декабря 2001 года № 21 (с изменениями и дополнениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда Республики Казахстан от 12 января 2009 года № 2, 30 декабря 2011 года № 5, от 29 декабря 2012 года № 6, от 25 ноября 2016 года № 9, от 20 апреля 2018 года № 7):

1) в пункте 2:

в абзаце четвертом слова "в установленный срок, обеспечивающий возможность ознакомления с ним до начала судебного заседания" заменить словами "не позднее десяти рабочих дней со дня получения копии искового заявления";

в абзаце пятом:

первое предложение изложить в следующей редакции:

"С учетом требований статей 413 и 414 ГПК судья апелляционной инстанции в течение десяти рабочих дней со дня поступления дела в суд вправе по собственной инициативе или по ходатайству лиц, участвующих в деле, в порядке подготовки дела к рассмотрению произвести действия, предусмотренные статьей 165 ГПК.";

во втором предложении слово "выносится" заменить словами "может быть вынесено";

2) в пункте 5 в абзаце первом первое предложение изложить в следующей редакции:

"По спорам (конфликтам), возникшим из гражданско-правовых отношений, сторонам надлежит разъяснять право на передачу таких споров по письменному соглашению сторон на рассмотрение арбитража, суда Международного финансового центра "Астана" в случаях, когда это не запрещено законом, порядок совершения этого процессуального действия и его правовые последствия.";

3) в пункте 18:

в первом предложении слова "должен составляться протокол судебного заседания" заменить словами "составляется протокол в письменной форме";

второе предложение изложить в следующей редакции:

"При подготовке дела к судебному разбирательству в суде первой инстанции протокол ведется по ходатайству стороны либо по инициативе суда, за исключением случаев, когда на этой стадии выносится решение по существу спора.";

4) в пункте 19:

абзацы первый и второй изложить в следующей редакции:

"Подготовка гражданского дела к судебному разбирательству должна быть проведена судьей не позднее двадцати рабочих дней со дня принятия искового заявления в производство суда, если иное не установлено ГПК и другими законами.

По делам о признании гражданина безвестно отсутствующим или объявлении гражданина умершим срок подготовки дела к судебному разбирательству с учетом части второй статьи 319 ГПК составляет три месяца после произведения публикации о возбуждении дела о признании гражданина безвестно отсутствующим или объявлении гражданина умершим в средствах массовой информации (районного, областного, республиканского уровня, в сети Интернет, на телевидении).";

в четвертом и пятом абзацах слова "пятнадцать" заменить словами "двадцать";

5) в пункте 21:

абзац первый изложить в следующей редакции:

"Производство по делу возобновляется после устранения обстоятельств, вызвавших его приостановление, по заявлению лиц, участвующих в деле, или по инициативе суда. При возобновлении производства суд извещает лиц, участвующих в деле, по общим правилам гражданского судопроизводства.";

дополнить абзацем вторым следующего содержания:

"Основания возобновления производства по делу оглашаются председательствующим и подлежат отражению в протоколе судебного заседания (протокольное определение).";

абзац второй считать абзацем третьим;

3. "О применении судами некоторых норм гражданского процессуального законодательства" от 20 марта 2003 года № 2 (с изменениями и дополнениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда Республики Казахстан от 23 июня 2006 года № 5, от 25 декабря 2007 года № 12, от 22 декабря 2008 года № 19, от 30 декабря 2011 года № 5, от 29 декабря 2012 года № 6, от 20 мая 2016 года № 3, от 31 марта 2017 года № 2; от 19 января 2018 года № 2, от 20 апреля 2018 года № 7):

1) в пункте 8 абзац второй исключить;

2) в пункте 12-1:

в абзаце первом слово "пятнадцати" заменить словом "двадцати";

в абзаце втором слова "в установленный судом срок, обеспечивающий возможность ознакомления с ним до начала судебного заседания" заменить словами "не позднее десяти рабочих дней со дня получения копии искового заявления";

абзац третий исключить;

3) в пункте 13:

абзац второй изложить в следующей редакции:

"Отложение разбирательства дела допускается только в случаях возникновения непредвиденных и чрезвычайных обстоятельств, препятствующих рассмотрению дела, явке участников на судебное заседание либо делающих ее невозможной, в том числе, если суд признает невозможным рассмотрение дела в этом судебном заседании вследствие неявки кого-либо из участников процесса, - в порядке, предусмотренном статьями 196 и 197 ГПК; массового нарушения порядка присутствующими при разбирательстве дела, при котором применяется порядок, предусмотренный частью четвертой статьи 188 ГПК; необходимости предоставления или истребования дополнительных доказательств – в порядке, предусмотренном статьей 73 ГПК; при предъявлении встречного иска - в порядке, предусмотренном частью второй статьи 153 ГПК.";

4) в пункте 14 слова "в совещательную комнату" заменить словами "для вынесения решения";

4. "О принятии обеспечительных мер по гражданским делам" от 12 января 2009 года № 2 (с изменениями и дополнениями, внесенными нормативными постановлениями Верховного Суда Республики Казахстан от 30 декабря 2011 года № 5, от 29 декабря 2012 года № 6, от 24 декабря 2014 года № 3, от 31 марта 2017 года № 2, 20 апреля 2018 года № 7):

1) в пункте 10:

абзац первый изложить в следующей редакции:

"На определение по вопросам обеспечения иска в соответствии со статьей 429 ГПК может быть принесено ходатайство прокурором, подана частная жалоба лицами, интересов которых оно касается, в течение десяти рабочих дней со дня, когда им стало известно об этом определении.";

дополнить третьим, четвертым и пятым абзацами следующего содержания:

"С частной жалобой (ходатайством прокурора) на определение суда по вопросам обеспечения иска направляется выделенный из дела материал, касающийся принятого определения.

Подача частной жалобы на определение суда о принятии обеспечительных мер не приостанавливает его исполнение.

В то же время обжалование или рассмотрение ходатайства прокурора на определения суда об отмене обеспечения иска или определения о замене одного вида обеспечения другим приостанавливает исполнение указанных определений до рассмотрения частной жалобы или ходатайства прокурора.".;

2) пункт 25 исключить;

5. "О некоторых вопросах применения судами экологического законодательства Республики Казахстан по гражданским делам" от 25 ноября 2016 года № 8:

1) по всему тексту слова "индивидуальных предпринимателей без образования юридического лица,", "индивидуальные предприниматели без образования юридического лица,", "индивидуального предпринимателя без образования юридического лица," "индивидуальным предпринимателем без образования юридического лица,", "индивидуальными предпринимателями без образования юридического лица," исключить;

2) в пункте 1:

после слов "О здоровье народа и системе здравоохранения"," дополнить словами "О недрах и недропользовании,";

слова ", от 24 июня 2010 года № 291-IV "О недрах и недропользовании" (далее – Закон о недрах)" исключить;

3) в пункте 5:

абзац четвертый изложить в следующей редакции:

"Согласно пункту 1 статьи 78 ЭК переоформление разрешения на эмиссии в окружающую среду осуществляется в течение пятнадцати календарных дней в случаях изменения наименования, реорганизации природопользователя, а также в случае смены собственника объекта (объектов), в отношении которого (которых) выдано такое разрешение на эмиссии, при условии, что переоформление не повлечет увеличения нагрузки на окружающую среду.";

4) в пункте 8 слова "жизни и здоровья человека, имущества физических и (или) юридических лиц, индивидуальных предпринимателей без образования юридического лица, интересов государства" заменить словами "жизнь и здоровье человека, имущество физических и юридических лиц, интересы государства";

5) в пункте 9 слово "(или)" исключить;

6) в пункте 10:

в абзаце втором слова "жизни и", "(или)" исключить;

в абзаце третьем слова ", в том числе несогласованных залповых выбросов и сбросов, размещения отходов производства и потребления" исключить;

в абзаце седьмом слова "в том числе при отсутствии надлежаще оформленного разрешения, либо нарушение естественного состояния окружающей среды," исключить;

в абзаце восьмом слова "допустимого количества вредных веществ и" исключить;

в абзаце девятом слова "такого юридического лица" заменить словами "объекта, осуществляющего экологически опасный вид хозяйственной и иной деятельности,";

7) в пункте 12:

слова "При предъявления иска в суд" заменить словами "Предъявленный в суд иск";

слово "он" исключить;

8) в пункте 13:

в абзаце втором:

слова "осуществляющий нефтяные операции на море" заменить словами "проводящий разведку и (или) добычу углеводородов на море";

после слова "вследствие" дополнить словом "действия";

слово "отсутствия" исключить;

слова "пункт 4 статьи 93 Закона о недрах" заменить словами "пункт 8 статьи 154 Кодекса о недрах и недропользовании";

в абзаце третьем:

слова "(или)", "охраны" исключить;

в абзаце четвертом цифру "1" заменить цифрой "8";

9) в пункте 15:

в абзацах первом, четвертом слово "(или)" исключить;

в абзаце третьем:

слова "физических и (или) юридических лиц" заменить словами "физических и юридических лиц";

слова "(actio popularis)" исключить;

в абзаце четвертом слова "подпунктом 8-2) статьи 541" заменить словами "подпунктом 28) статьи 616";

10) в пункте 16:

в абзаце первом:

второе предложение изложить в следующей редакции:

"Лишение (отзыв) положительного заключения ГЭЭ осуществляется органом, его выдавшим, на основании письменного обращения или согласия природопользователя.";

дополнить третьим предложением следующего содержания:

"При выявлении нарушения требований экологического законодательства Республики Казахстан лишение (отзыв) положительного заключения ГЭЭ осуществляется в судебном порядке (пункт 7 статьи 51 ЭК).";

в абзаце третьем:

слово "ГЭЭ" заменить словами "государственной экологической экспертизы";

после слов "на экспертизу" дополнить словами "в электронной форме";

11) в пункте 17:

после слова "последствия" дополнить словом "намечаемой";

слова "жизни и" исключить;

12) в пункте 18

в абзаце первом второе предложение изложить в следующей редакции:

"Предоставление экологической информации осуществляется в соответствии с Законом Республики Казахстан от 12 января 2007 года № 221-III "О порядке рассмотрения обращений физических и юридических лиц" и Правилами оказания государственной услуги "Предоставление экологической информации", утвержденными приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 2 июня 2020 года № 130.";

13) в пунктах 21 и 22 слово "(или)" исключить;

14) в пункте 23:

в абзаце первом цифры "71" заменить цифрами "69";

в абзаце третьем слова ", в том числе эмиссии сверх установленных нормативов," исключить;

15) в пункте 24 в абзаце третьем слово "(или)" исключить;

16) в пункте 26:

в абзаце втором слово "(или)" исключить;

в абзаце третьем слова "государственного", "по исполнительным производствам, по которым взыскателем является государство," исключить;

17) в пункте 27 в абзаце первом слова "частью второй" заменить словами "абзацем вторым части первой";

18) в пункте 28:

в абзаце втором слова "статья 128 Закона о недрах" заменить словами "статья 78 Кодекса "О недрах и недропользовании";

в абзаце третьем слова ", осуществляющих предпринимательскую деятельность без образования юридического лица," исключить;

в абзаце пятом слово "управления" заменить словом "органа";

19) в пункте 29:

слова "(или)" исключить;

слова "факта отрицательного воздействия на окружающую среду, жизнь и здоровье человека" заменить словами "самого факта такого отрицательного воздействия";

20) в пункте 30 в абзаце первом после слова "объеме" поставить запятую;

6. "О применении норм Гражданского процессуального кодекса Республики Казахстан при пересмотре судебных актов по вновь открывшимся или новым обстоятельствам" от 8 декабря 2017 года № 12:

1) в пункте 2 в абзаце втором слова "первой инстанции" исключить;

2) в пункте 8:

абзац первый после слов "подпунктами 1), 2), 3)" дополнить цифрой ",4)";

дополнить абзацем пятым следующего содержания:

"В силу подпункта 4) части третьей статьи 455 ГПК, новым обстоятельством является отмена арбитражного решения, об исполнении которого вынесен судебный акт.";

3) в пункте 11:

в абзаце четвертом:

слова "По аналогии со статьей 152 ГПК заявление" заменить словами "Заявление";

после слова "о пересмотре" слово "также" исключить;

в абзаце шестом слова "первой инстанции" исключить;

4) в пункте 12 абзац первый изложить в следующей редакции:

"Заявление о пересмотре судебного акта по вновь открывшимся или новым обстоятельствам считается принятым к производству суда со дня его поступления.".

5) пункт 17 изложить в следующей редакции:

"17. Определение суда, вынесенное по результатам пересмотра вступивших в законную силу судебных актов, может быть обжаловано, пересмотрено по ходатайству прокурора.

Определения суда апелляционной инстанции могут быть пересмотрены в кассационном порядке Верховным Судом Республики Казахстан по правилам главы 54 ГПК.

Определения суда кассационной инстанции могут быть пересмотрены лишь при наличии оснований, предусмотренных частью шестой статьи 438 ГПК.

В случае отмены определения нижестоящего суда об отказе в удовлетворении заявления о пересмотре судебного акта по вновь открывшимся или новым обстоятельствам суд апелляционной или кассационной инстанции вправе решить вопрос по существу с передачей дела на новое рассмотрение в соответствующий суд.";

6) в пункте 19:

в абзаце втором первое предложение изложить в следующей редакции:

"Срок на подготовку дела к новому судебному разбирательству надлежит исчислять со дня вступления в силу определения о пересмотре вступившего в законную силу судебного акта по вновь открывшимся или новым обстоятельствам.";

7. "О применении судами законодательства при разрешении споров, связанных с воспитанием детей" от 29 ноября 2018 года № 15:

1) в пункте 4 в абзаце втором после слова "досудебного" дополнить словами "или внесудебного";

2) в пункте 21 после слова "Суд" дополнить словом "(судья)";

8. "О применении судами законодательства при рассмотрении дел, связанных с взысканием алиментов" от 29 ноября 2019 года № 6:

1) в пункте 23:

в абзаце первом слова "злоупотребления им спиртными напитками, наркотическими средствами, психотропными веществами, их аналогами" заменить словами "злоупотребления азартными играми, пари, спиртными напитками, наркотическими средствами, психотропными веществами, их аналогами";

в абзаце третьем слова "спиртными напитками, наркотическими средствами, психотропными веществами, их аналогами, занятие азартными играми" заменить словами "азартными играми, пари, спиртными напитками, наркотическими средствами, психотропными веществами, их аналогами".

2. Согласно статье 4 Конституции Республики Казахстан настоящее нормативное постановление включается в состав действующего права, является общеобязательным и вводится в действие со дня первого официального опубликования.

Председатель Верховного Суда Республики Казахстан	Ж. Асанов
Судья Верховного Суда Республики Казахстан, секретарь пленарного заседания	Г. Альмагамбетова