Ескерту. Нормативтік қаулының тақырыбы және деректемелері жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.
Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша "ҚР" деген сөздер алып тасталды - ҚР Жоғарғы Сотының 2008.12.22. N 13 Нормативтік қаулысымен.
Ескерту. Бүкіл мәтіні бойынша "некені", "некенің", "неке", "некелерін", "некесін" деген сөздерден кейін "(ерлі-зайыптылықты)", "(ерлі-зайыптылықтың)", "(ерлі-зайыптылық)", "(ерлі-зайыптылықты)" деген сөздермен толықтырылды - ҚР Жоғарғы Сотының ҚР Жоғарғы Сотының 2012.05.31 № 2 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен;
"АХАЖ органдарында", "АХАЖ органдарына", "АХАЖ", "АХАЖ органына", "АХАЖ органдары" деген сөздер тиісінше "тіркеуші органдарда", "тіркеуші органдарға", "тіркеуші органның", "тіркеуші органға", "тіркеуші органдар" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Жоғарғы Сотының ҚР Жоғарғы Сотының 2012.05.31 № 2 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.
Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша "АІЖК-нің" деген сөз "АПК-нің" деген сөзбен ауыстырылды – ҚР Жоғарғы Сотының 31.03.2017 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.
Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша "талап арызы", "талап арыз", "талап қою арызында", "талап арызды", "талап қою арызымен", "талап қою арызына", "талап қою арызын", "талап арыздарды" деген сөздер тиісінше "талап қоюы", "талап қою", "талап қоюда", "талап қоюды", "талап қоюмен", "талап қоюға", "талап қоюларды" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.
Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша "талапкер", "мәжілісінде", "мәжілісі" деген сөздер тиісінше "талап қоюшы" "отырысында", "отырысы" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.
Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша "тіркеуші органдарда", "тіркеуші органда", "Тіркеуші органда", "тіркеуші органға", "тіркеуші органның", "Тіркеуші органдарда", "тіркеуші органдар", "Тіркеуші органдар" деген сөздерден кейін тиісінше ", Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемелерінде", ", Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемесінде", ", Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемесінде", ", Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемесіне", ", Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемесінің", ", Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемелері" деген сөздермен толықтырылды - ҚР Жоғарғы Сотының 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.
Соттардың некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы iстердi қараған кезде Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы" Қазақстан Республикасының Кодексін (бұдан әрі – Кодекс) некенi (ерлі-зайыптылықты) тоқтатуды, оны заңсыз деп тануды және ерлi-зайыптылар (бұрынғы ерлi-зайыптылар) арасындағы мүлiктiк қатынасты реттейтiн нормаларын қолданумен байланысты мәселелер туындайтынын ескере отырып, Жоғарғы Соттың жалпы отырысы қаулы етедi:
Ескерту. Кіріспеге өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 2008.12.22 N 13, 2012.05.31 № 2 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.1. Кодекстің 16-бабының 1-тармағына орай соттарда некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы iстер ерлi-зайыптылардың бiреуiнiң немесе екеуiнiң де талап қоюы бойынша жүргiзiлетiнi түсiндiрiлсiн.
Егер әрекетке қабілетсіз жұбайдың мүдделерін қорғау талап етілсе, некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы талапты оның қорғаншысы немесе прокурор қоя алады. Қазақстан Республикасы Азаматтық процестік кодексінің (бұдан әрі – АПК) 56-бабына сәйкес сот іс бойынша тиісті қорытынды беру үшін қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органды осындай процеске қатысуға тарта алады.
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.2. Некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы талап қою АПК-нің 148-бабының талаптарына сай келуге тиiс. Атап айтқанда, онда: некенiң (ерлі-зайыптылықтың) қашан, қайда тiркелгенi, ортақ балаларының бар-жоғы, олардың жасы, ерлi-зайыптылар кәмелетке толмаған балаларының қайсысы кiммен бiрге тұратыны туралы келiсiмге келген-келмегені, балаларды және (немесе) еңбекке жарамсыз мұқтаж жұбайын асырауға арналған қаржыны төлеу тәртiбi туралы, оған жұмсалатын қаражат мөлшерi туралы немесе ерлi-зайыптылардың ортақ мүлкiн бөлу туралы, некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу кезiнде оны бұзуға өзара келiсiм болмаған жағдайда оны бұзудың себептерi, некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы талаппен бiрге басқа да талаптардың қойылған-қойылмағаны көрсетiледi. Талап қоюға неке қию (ерлі-зайыптылық) туралы куәлiк, егер ол қағаз жеткізгіште берілген болса, балалардың туу туралы куәліктердiң көшiрмелерi, еңбекақы және ерлi-зайыптылардың кiрiс әкелетiн басқа да табыс көздерi туралы құжаттар, басқа да қажеттi құжаттар қоса тiркеледi.
Кәмелетке толмаған ортақ балалары жоқ және бір-біріне мүліктік және өзге де талаптарды қоймайтын ерлі-зайыптылардың некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы талап қоюда Кодекстің 238-бабы 2-тармағының тәртібімен тіркеуші органдарда, Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемелерінде некені (ерлі-зайыптылықты) бұзуға жауапкердің келісімінің жоқтығы не оның қарсылығының болмауына қарамастан некені (ерлі-зайыптылықты) бұзудан жалтарғаны көрсетіледі.
Ескерту. 2-тармаққа өзгеріс енгізілді – ҚР Жоғарғы Сотының 31.03.2017 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 30.09.2021 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулыларымен.3. Некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы iстi сот талқылауына егжей-тегжейлі дайындау мiндетiне соттардың назары аударылсын. Судья талап қоюды қабылдағаннан кейiн, әдетте, ерлі-зайыптының екiншiсiн шақыртып, бұл талап қоюға қатысты оның көзқарасын, ерлi-зайыптылардың сот арқылы шешуге жататын басқа да даулы мәселелерiн анықтап, олардың талаптарының қайсысы некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы талап қоюмен бір мезгілде қаралуы мүмкiн екенiн түсіндiруi тиiс.
Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.4. Кодекстің 16-бабының 2-тармағына сәйкес некені (ерлі-зайыптылықты) зайыбының жүктілігі кезеңінде және бала туғаннан кейінгі бір жыл ішінде оның келісімінсіз некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы жұбайының талап қоюын қанағаттандыру мүмкін емес. Алайда көрсетілген шектеу бала өлі туған немесе бiр жылға жетпей шетiнеп кеткен жағдайларға қатысты емес. Осы көрсетілген екi жағдайда да судьяның талап қоюды қабылдаудан бас тартуға құқығы жоқ.
Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.5. Сот тәртібімен некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу жағдайларының бірі ретінде Кодексте ерлі-зайыптылардың бір-біріне мүліктік талаптарының болуы көзделген. Мүлiктiк талаптар деп ортақ мүлікті бөлуге, еңбекке қабілетсіз жұбайын, сондай-ақ кәмелетке толмаған балаларын күтіп-бағуға қаражат төлеуге қатысты даулар түсініледі.
Ескерту. 5-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.6. Кодекстің 17-бабының 1-тармағына сәйкес кәмелетке толмаған ортақ балалары жоқ ерлі-зайыптылардың өзара келісімі бойынша некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу бір-біріне мүліктік және өзге де талаптар болмаған кезде тіркеуші органда, Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемесінде жүргізіледі.
Некені (ерлі-зайыптылықты) сот тәртібімен бұзу:
Кодекстің 17-бабының 2-тармағында көзделген жағдайларды қоспағанда, ерлі-зайыптылардың кәмелетке толмаған ортақ балалары болған;
ерлі-зайыптылардың біреуінің некені (ерлі-зайыптылықты) бұзуға келісімі болмаған;
егер ерлі-зайыптылардың біреуі өзінің қарсылығы болмауына қарамастан, өз әрекетімен не әрекетсіздігімен некені (ерлі-зайыптылықты) бұзудан жалтарған;
ерлі-зайыптылардың бір-біріне мүліктік және өзге де талаптары болған (Кодекстің 19-бабының 2-тармағы) жағдайларда жүргізіледі.
Бір-біріне мүліктік және өзге де талаптар қоймайтын және кәмелетке толмаған ортақ балалары жоқ ерлі-зайыптылардың некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы талап қоюмен сотқа жүгінуі үшін жауапкердің тіркеуші органда, Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемесінде некені (ерлі-зайыптылықты) бұзудан бас тартқанын не оның қарсылығының болмауына қарамастан, некені (ерлі-зайыптылықты) бұзудан жалтарғанын растайтын дәлелдемелерді ұсынуы қажеттігін соттардың ескергені жөн.
Тіркеуші органда, Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемесінде Кодекстің 238-бабы 2-тармағының тәртібімен некені (ерлі-зайыптылықты) бұзуға жауапкердің келісімінің жоқтығы туралы жұбайының некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы өтінішпен тіркеуші органға, Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемесіне жүгінгенін растайтын құжаттар ұсынылады.
Ерлі-зайыптылардың біреуі өзінің қарсылықтарының болмауына қарамастан, некені (ерлі-зайыптылықты) бұзудан жалтарған жағдайда, мысалы, некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы бірлескен арыз не жеке арыз беруден бас тартса, оның бірлескен арыз беру үшін тіркеуші органға, Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемесіне жеке өзінің келуіне мүмкіндігі болмаса, сондай-ақ ол арыз берілгеннен кейін бір ай өткен соң тіркеуші органға, Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемесіне келмесе неке (ерлі-зайыптылық) сот тәртібімен бұзылады.
Бұл жағдайда талап қоюшы жауапкердің некені (ерлі-зайыптылықты) тіркеуші органда, Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемесінде бұзудан жалтарғанын куәландыратын дәлелдемелерді талап қоюға қоса беруге міндетті. Мұндай дәлелдемелерге тіркеуші органның, Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемесінің ерлі-зайыптылардан некені (ерлі-зайыптылықты) бұзуға арыздың болмағаны не арыз берілгеннен кейін бір ай өткен соң некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу үшін оның келмегені туралы мәліметтері жатады.
Мұндай дәлелдемелер болмаған жағдайда осы санаттағы істер үшін заңда белгіленген дауды реттеудің соттан тыс тәртібінің сақталмауына байланысты АПК-нің 152-бабы бірінші бөлігінің 1) тармақшасына сілтеме жасалып, арыз қайтарылуы тиіс.
Ескерту. 6-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 30.09.2021 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулыларымен.7. Алып тасталды - ҚР Жоғарғы Сотының 2012.05.31 № 2 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.
8. Кодекстің 17-бабының 2-тармағына сәйкес ерлі-зайыптылардың кәмелетке толмаған ортақ балаларының болуына қарамастан, хабар-ошарсыз кетті деп танылған адамдармен некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу ерлі-зайыптылардың біреуінің арызы бойынша тіркеуші органдарда, Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемелерінде жүргізіледі. Сондықтан бір жыл ішінде тұрғылықты жерінде мәліметтер болмаған адамға қатысты некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы талап қойып жүгіну кезінде судья некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы талап қоюларды азаматтық сот ісін жүргізу тәртібімен қарауға және шешуге жатпауына байланысты қабылдаудан бас тартады және талап қоюшыға азаматты хабар-ошарсыз кетті деп тану тәртібін түсіндіреді.
Ескерту. 8-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 30.09.2021 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулыларымен.9. Кәмелетке толмаған ортақ балалары бар ерлі-зайыптылар арасындағы некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу, мүлікті бөлу (кәмелетке толмаған балалар болған кезде) туралы даулар бойынша азаматтық істерді жауапкердің тұрғылықты жері бойынша кәмелетке толмағандардың істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық соттар қарайды және шешеді.
Республикалық маңызы бар қалалардың және астананың, облыс орталықтарының шегінде орналасқан аудандық (қалалық) соттардың соттылығына жататын істер бойынша талап қоюларды қоспағанда, некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы талап қоюлар талап қоюшының тұрғылықты жері бойынша онымен кәмелетке толмаған балалары бірге тұрған кезде берілуі мүмкін (АПК-нің 30-бабының жетінші бөлігі).
Қазақстан Республикасында тұрғылықты жері жоқ адаммен некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы талап қою оның жылжымайтын мүлкінің орналасқан жері бойынша немесе оның ең соңғы белгілі тұрғылықты жері бойынша берілуі және қаралуы мүмкін (АПК-нің 30-бабының бірінші бөлігі).
Бас бостандығынан айыруға сотталған адаммен некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы талап қоюды, оған белгіленген жаза мерзіміне қарамастан, мүліктік талаптар болған кезде сот қарайды, кәмелетке толмаған ортақ балалары бар ерлі-зайыптылар арасындағы некені бұзуды сот АПК-нің 27-бабының үшінші бөлігінің талаптарына сәйкес жүзеге асырады. Егер сот бас бостандығынан айыруға сотталған адаммен некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы талап қоюды АПК-нің 29-бабына сәйкес іс жүргізуге қабылдаса, онда көрсетiлген адамның сотталғанға дейiн соңғы тұрғылықты жерін негізге алу қажет.
Ескерту. 9-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Жоғарғы Сотының 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.10. Соттар Кодекске сәйкес, егер некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзуға ерлi-зайыптылардың бiреуiнiң келісімi болмаған жағдайда ғана, некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы iстер бойынша ерлi-зайыптыларды татуластыру шараларын қолданады. Сот осы мақсатта тараптардың немесе олардың бiрiнiң өтiнiшi бойынша не өзiнiң жеке бастамасы бойынша iстi талқылауды кейiнге қалдырады және оларға татуласу үшiн Кодексте белгiленген алты ай шегіндегі мерзімді тағайындайды. Iстi талқылау бiрнеше рет кейiнге қалдырылуы мүмкiн, алайда ерлi-зайыптылардың татуласуы үшiн жалпы мерзiм алты айдан аспауы тиiс.
Сот нақты мән-жайларды және дәлелді себептердiң болуын ескере отырып, ерлi-зайыптылардың немесе олардың бiрiнiң өтініші бойынша татуласу үшін берілген мерзiмді өзгертуге және iстi сол мерзiм өткенге дейiн қарауға құқылы.
Ерлі-зайыптыларды татуластыру үшін істі талқылауды кейінге қалдыру туралы ұйғарым сот отырысының хаттамасында көрсетіле отырып, сот отырысы залынан шықпай-ақ шығарылуы мүмкін (АПК-нің 268-бабының үшінші бөлігі).
Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.11. Соттар некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы iстi, әдетте, ерлі-зайыптылардың екеуiнiң қатысуымен қарауға тиiстi. Тараптардың өзара қатынастарын, некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы мәселенiң себептерiн, ерлі-зайыптылардың арасындағы келіспеушіліктің нағыз себептерiн жан-жақты анықтау қажет.
Алайда ортақ кәмелетке толмаған балалары бар ерлi-зайыптылардың арасында некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу жөнінде өзара келiсiм болса, ерлі-зайыптылардың бiр-бiрiне мүліктiк және өзге де талаптары болмаған кезде, сондай-ақ, егер ерлi-зайыптылардың бiреуі некені (ерлі-зайыптылықты) бұзуға өтініш берсе, ал екіншісі қарсылығының жоқтығына қарамастан өзiнiң әрекеттерiмен не әрекетсiздiгімен некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзудан жалтарса, сот некені (ерлі-зайыптылықты) бұзудың себептерiн анықтамай-ақ некенi бұзады. Көрсетiлген жағдайларда некенi бұзу екi айға дейiнгі мерзімде жүргізіледі (АПК-нің 183-бабы).
Ескерту. 11-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 2012.05.31 № 2 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 31.03.2017 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулыларымен.12. Егер сот тағайындаған мерзiмнен кейiн ерлi-зайыптылар татулыққа келмесе және олардың ең болмаса бiрi некенi (ерлі-зайыптылықты) тоқтатуды талап етсе, сот некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзады.
Ескерту. 12-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.13. Кодекстің 22-бабының 2-тармағына сәйкес соттар некені (ерлі-зайыптылықты) бұзатын ерлі-зайыптылардың кәмелетке толмаған балаларының құқықтары мен мүдделерін қорғау шараларын қабылдауы қажет. Сот істі қарау барысында ерлі-зайыптылардың неке (ерлі-зайыптылық) бұзылғаннан кейін кәмелетке толмаған балалары олардың қайсысымен тұратыны туралы келісімге келген-келмегенін, ата-ананың баламен қарым-қатынас тәртібі және балаларды күтіп-бағуға арналған қаражатты төлеу тәртібі және оның мөлшері айқындалған-айқындалмағанын анықтауға міндетті. Бұл ретте алимент төлеу туралы келісім Кодекстің 22-тарауының талаптарын сақтай отырып жасалуы тиіс.
Егер ерлі-зайыптылардың арасында жоғарыда аталған мәселелер бойынша келісім болмаса, сондай-ақ сотқа ұсынылған келісім балалардың мүдделерін бұзса, сот неке (ерлі-зайыптылық) бұзылғаннан кейін кәмелетке толмаған балалардың қай ата-анамен тұратынын, ата-ананың баламен қарым-қатынас тәртібін, қай ата-анадан және қандай мөлшерде балаларды күтіп-бағуға алимент өндіріліп алынатындығын анықтауға міндетті.
Соттар некені бұзу туралы істерді қараған кезде неке (ерлі-зайыптылық) бұзылғаннан кейін кәмелетке толмаған балалардың қай ата-анамен бірге тұратынын және ата-ана мен бала арасындағы қарым-қатынас тәртібін анықтау мәселелерін шешу үшін "Соттардың балаларды тәрбиелеуге байланысты дауларды шешу кезiнде заңнаманы қолдануы туралы" Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының 2018 жылғы 29 қарашадағы № 15 нормативтік қаулысындағы көрсетілген түсініктемелерді басшылыққа алуы керек.
Соттар алимент өндіру туралы талапты шешу кезінде Кодекстің 164-бабының 2-тармағына сәйкес алимент сотқа жүгінген кезден бастап тағайындалатынын ескеруі қажет. Егер сот талап қоюшының тарапынан талап қоюдан бұрын күтіп-бағуға қаражат алу шаралары қолданылғанын, бірақ алиментті төлеуге міндетті адамның оны төлеуден жалтаруы салдарынан алимент алынбағанын анықтаса, сотқа өтініш жасалған кезден бастап үш жыл мерзім шегінде өткен кезеңге алимент өндіріп алынуы мүмкін.
Мұндай шаралар туралы жауапкерге алимент төлеу туралы талаппен немесе алимент төлеу туралы келісім жасасу туралы ұсыныспен жүгіну, кәмелетке толмаған балаға алимент өндіру туралы сот бұйрығын беру туралы арызбен жүгіну (егер кейіннен сот бұйрығының күші жойылса) куәландыруы мүмкін. Жауапкер, өз кезегінде, алимент төлеуден жалтару туралы талап қоюшының дәлелдерін жоққа шығаратын және алиментті көрсетілген кезеңде өзінің төлегенін растайтын дәлелдемелерді ұсынуға міндетті.
Сот, сонымен қатар балаларынан бөлек тұратын ата-ананың балаларды тәрбиелеуге қатысуға міндетті және олармен қарым-қатынас жасауға құқығы бар екенін, ал екінші ата-ананың бұған кедергі келтіруге құқығы жоқ екенін түсіндіруі қажет, бұл туралы сот отырысының хаттамасында жазылады.
Некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы талап қоюдан бас тартылған жағдайда, алимент өндіру туралы талап, егер талап қоюшы оны қарауды талап етсе, сот шешімінің қарар бөлігінде көрсете отырып, оны жеке іс жүргізуге бөліп шығарады.
Ескерту. 13-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Жоғарғы Сотының 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) Нормативтік қаулысымен.14. Сот некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзған кезде жұбайынан ақша қаражатын алуға құқығы бар екінші жұбайдың талап етуі бойынша осы қаражат мөлшерiн айқындауға мiндеттi. Ерлi-зайыптылардың немесе олардың бiреуiнiң талап етуі бойынша сот олардың бірлескен ортақ меншiгiндегі мүлiкті де бөлуге мiндеттi (Кодекстің 22-бабының 2-тармағы).
Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің (бұдан әрі – АК) 223-бабына сәйкес егер ерлі-зайыптылар Кодекстің 39-бабына сәйкес некеде (ерлі-зайыптылықта) және (немесе) ол бұзылған жағдайда (неке шарты) өздерінің мүліктік құқықтары мен міндеттерін айқындайтын өзге режимді белгілемеген болса, ерлі-зайыптылардың қайсысының атына сатып алғанына не ерлі-зайыптылардың қайсысы ақша салғанына қарамастан, азаматтардың меншік құқығының объектісі бола алатын, АК-нің 115, 116-баптарына, 191-бабының 2-тармағына байланысты некеде (ерлі-зайыптылықта) тұрған кезде жинаған кез келген жылжымалы және жылжымайтын мүлiк ерлі-зайыптылардың бөлінуге жататын бірлескен ортақ меншігі (Кодекстің 33-бабының 1 және 2-тармақтары) болып табылады.
Ескерту. 14-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.15. КСРО Жоғарғы Кеңесi Төралқасының 1944 жылы 8 шілдедегі Жарлығы жарияланған кезге дейiн қолданыста болған заңнамаға сәйкес тiркелмеген неке (ерлі-зайыптылық) тіркелгенмен бірдей құқықтық салдарға ие болғандықтан, Жарлық күшіне енгенге дейін некелері (ерлі-зайыптылығы) тіркелмеген отбасылық қатынастарда тұрған адамдар бірлесіп сатып алған мүлікке ерлі-зайыптылардың ортақ меншік режимі қолданылады. Соттар мұндай мүлiктi бөлу туралы дауды шешу кезiнде Кодекстің 33, 34, 35, 36, 37-баптарында белгiленген ережелерді басшылыққа алуы қажет.
Ескерту. 15-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.16. Істі қарау кезінде бөлінуге жататын мүліктің құрамына ерлі-зайыптыларда бар не олардың үшінші тұлғалардағы ортақ мүлкі енгізіледі. Егер сот ерлi-зайыптылардың бiреуi ортақ мүлiктi иелiктен шығарғанын немесе оны екінші жұбайының еркінен тыс және отбасының мүддесiне қарамастан өз қалауы бойынша жұмсағанын не мүлiктi жасырғанын анықтаса, онда бөлу кезiнде сол мүлiк немесе оның құны ескеріледі. Ерлi-зайыптылардың ортақ қарызы да (Кодекстің 38-бабының 3-тармағы) және отбасы мүддесiнен туындаған мiндеттемелер бойынша талап ету құқығы ескеріледi.
Сонымен қатар Кодекстің 35-бабына сәйкес некеге тұру (ерлі-зайыпты болу) кезiнде, бірақ ерлi-зайыптылардың бiреуінің өз қаражатына сатып алынған, некеге тұруға (ерлі-зайыпты болуға) дейiн тиесiлi болған, мұрагерлiк тәртiбiмен немесе өзге де өтеусіз мәмiлелер бойынша сыйға алған мүлік, сондай-ақ қымбат заттар мен басқа да сән-салтанат заттарын қоспағанда, ерлi-зайыптылардың ортақ қаражаты есебiнен сатып алынған жеке пайдаланатын заттары бірлескен ортақ мүлiк болып саналмайды және бөлінуге жатпайды.
Егер ерлі-зайыптылар отбасылық қатынастарды және ортақ шаруашылық жүргізуді іс жүзінде тоқтатқаннан кейін бірлесіп мүлік сатып алмаса, сот Кодекстің 35-бабының 2-тармағына сәйкес ортақ шаруашылық жүргізу тоқтатылған кезде олардың бірлескен ортақ меншігі болған мүлікті ғана бөле алады.
Ескерту. 16-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.17. Неке (ерлі-зайыптылық) бұзылған кезде ерлі-зайыптылардың ортақ мүлкін бөлу Кодекстің 37, 38-баптарында және АК-нің 218-бабында белгіленген ережелер бойынша жүргізіледі, бұл ретте сот бөлінуге жататын мүліктің құнын тараптардың келісімі болмаған кезде сот сарапшысының қорытындысы негізінде айқындайды.
Егер неке шартында заңда белгiленген ортақ меншiк режимі өзгертiлсе, онда сот ерлi-зайыптылардың мүлкiн бөлу туралы дауды шешу кезінде осындай шарттың талаптарын басшылыққа алуы тиiс. Бұл ретте осы іс жүргізудегі неке шарты Кодекстің 43-бабының 2-тармағына сәйкес, егер шарттың талаптары ерлi-зайыптылардың бiреуiн өте қолайсыз жағдайға қалдырса немесе осы некеден (ерлі-зайыптылықтан) туған немесе асырап алынған балалардың мүліктік құқықтарын бұзса, ерлi-зайыптылардың бiреуiнiң талап етуi бойынша толық немесе iшiнара жарамсыз деп танылуы мүмкін екенін ескерген жөн.
Ескерту. 17-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.18. Ерлі-зайыптылардың ортақ мүлкін бөлу кезінде бөлу үшiншi тұлғалардың (мысалы, басқа мүшелердің қатысуымен шаруа (фермерлік) қожалығы немесе бұрынғы ұжымшар ауласы, ерлі-зайыптылардың біреуі (немесе ерлі-зайыптылардың екеуі де) мүше болған, өзінің пай жарнасын толық төлемеген және осыған байланысты меншік құқығын алмаған тұрғын үй-құрылыс немесе басқа кооператив және т. б.) мүдделерiн қозғаған жағдайларда сот Кодекстің 22-бабының 3-тармағына сәйкес бұл талапты жеке іс жүргізуге шығаруға құқылы екенiн ескеру қажет.
Егер некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу және ерлі-зайыптылардың мүлкін бөлу (олар кооперативтің пайдалануға берген пәтері, саяжайы, гаражы, басқа құрылысы немесе орынжайы үшін пайды толық төлемеген жағдайларда) туралы істі қарау кезінде тараптардың біреуі пайды бөлу мәселесін қоймай, жиналған пайдың қандай үлесіне құқығы бар екенін анықтауды сұраса, бұл дау кооперативтің құқықтарын қозғамайтындықтан, жиналған пайға құқығы бар басқа адамдар болмаған жағдайда сот мұндай талапты жеке іс жүргізуге шығармастан қарауға құқылы.
Ескерту. 18-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.19. Ерлі-зайыптылардың бiреуiнiң атына салынған банктiк салымдарды бөлу Кодекстің 37-бабының ережелері бойынша жүргізіледі.
Ерлі-зайыптылар өздерінің кәмелетке толмаған балаларының атына ортақ мүлік есебінен енгізген салымдар Кодекстің 37-бабының 4-тармағына сәйкес балаларға тиесілі болып есептеледі және ерлі-зайыптылардың бірлескен ортақ меншігі болып табылатын мүлікті бөлу кезінде ескерілмеуі тиіс.
Егер үшінші тұлғалар ерлі-зайыптыларға ақша беріп, соңғылары оларды өз атына кредиттік ұйымдарға салса, үшінші тұлғалар АК-нің нормалары бойынша тиісті соманы қайтару туралы талап қоюға құқылы, бұл жеке іс жүргізуде қаралуға жатады. Осындай тәртiппен шаруа (фермерлiк) қожалығы мүшелерiнiң немесе бұрынғы ұжымшар ауласы мүшелерiнiң және басқа тұлғалардың осы шаруа (фермерлiк) қожалығының немесе бұрынғы ұжымшар ауласының мүшелерi болып саналатын ерлi-зайыптыларға қоятын талаптары шешілуі мүмкін.
Ескерту. 19-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.20. Некесi (ерлі-зайыптылығы) бұзылған ерлi-зайыптылардың бірлескен ортақ меншiгi болып табылатын мүлікті бөлу туралы талаптар үшін талап қою ескіруінің үш жылдық мерзiмiнің (Кодекстің 37-бабының 6-тармағы) өтуін неке (ерлі-зайыптылық) сотта бұзылған кезде шешiм заңды күшiне енген күннен бастап, неке (ерлі-зайыптылық) тіркеуші органдарда, Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемелерінде бұзылған кезде некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу азаматтық хал актілерін тiркеу кiтабында тiркелген күннен бастап есептеген жөн.
Сот некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы шешім шығару кезінде тараптарға бірлесіп жинаған мүлікті бөлу туралы дауларға талап қою ескіруінің үш жылдық мерзімі қолданылатынын және оны есептеу тәртібін түсіндіруге міндетті.
Ескерту. 20-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.21. Сот некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы талап қоюды қанағаттандырудан бас тартқан кезде сол іс жүргізуде ерлі-зайыптылардың осы талап қоюмен бірге мәлімдеген өзге де талаптарын қарауға құқылы емес, Кодекстің 22-бабына сәйкес оларды жеке іс жүргізуге шығарады.
Ескерту. 21-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.22. Соттың некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы шешiмi, сондай-ақ некені (ерлі-зайыптылықты) бұзудан бас тарту жөнiндегi шешiмi де заңды және сот отырысында жан-жақты тексерiлген дәлелдерге негізделген болуы тиiс.
Ерлi-зайыптылардың бiреуi некенің (ерлі-зайыптылықтың) бұзылуына қарсылық бiлдiрген жағдайда шешiмнiң дәлелдеу бөлiгiнде ерлi-зайыптылардың арасындағы араздықтарының сот анықтаған себептерi, отбасын сақтау мүмкiн еместiгi туралы дәлелдер немесе отбасын сақтап қалу мүмкiн екенi туралы соттың тұжырымдары, кей-бiр дәлелдердi жоққа шығарғанының негiздерi, басшылыққа алған заңдары көрсетiлуi керек.
Некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы талап қоюды қанағаттандыру туралы шешiмнiң қарар бөлiгінде тараптардың Кодекстің 22-бабы 2-тармағында санамаланған барлық талабы, оның iшiнде бiрге қарау үшiн бiрiктiрiлген талаптар бойынша соттың тұжырымы болуы тиiс. Шешімде ерлi-зайыптылардың тектерi неке (ерлі-зайыптылық) туралы куәлiкке сәйкес жазылады, ал тегi некеге (ерлі-зайыптылыққа) тұру кезінде өзгерген жағдайда, шешiмнiң кiрiспе бөлiгінде некеге (ерлі-зайыптылыққа) тұрғанға дейiнгi тегi де көрсетілуі қажет.
Шешiмде неке (ерлі-зайыптылық) тоқтатылған сәт – шешiм заңды күшiне енген күннен бастап көрсетіледі.
Ескерту. 22-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Жоғарғы Сотының 2012.05.31 № 2 (ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 31.03.2017 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 15.04.2021 № 1 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 07.12.2023 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулыларымен.23. Ерлi-зайыптылар некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы шешiм шығарылғаннан кейiн татуласқан жағдайда, сот бұл туралы олардың жазбаша өтініші болған кезде өз ұйғарымымен шешімнің заңды күшiне ену мерзімі өткенге дейiн шешімнің орындалуын тоқтатуға құқылы.
Ескерту. 23-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.24. Егер iстi кассациялық тәртіппен қарау кезінде некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы шешiм тіркеуші органдарға, Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемелеріне берiлгенi және некенің (ерлі-зайыптылықтың) бұзылуын тiркеу жасалғаны анықталса, мұндай шешімнің күші көрсетілген мән-жай ескеріле отырып, материалдық және процестік құқық нормаларын елеулi түрде бұзушылықтар анықталған кезде жойылуы мүмкiн.
Некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы iс бойынша шешiмнің күші кассациялық тәртіппен жойылғаннан кейiн сот бұл iстi жаңадан қарау кезінде некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу тіркеуші органдарда, Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемелерінде тiркелгенін не тiркелмегенiн де тексеруге мiндеттi. Сот жаңа шешiм шығару кезінде тіркеуші органдарда, Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемелерінде некенiң (ерлі-зайыптылықтың) бұзылғаны туралы акт жазбасы болған кезде оны жою туралы мәселенi шешуге мiндеттi.
Егер сол уақытқа дейін ерлі-зайыптылардың біреуі жаңадан некеге тұрған (ерлі-зайыпты болған) болса, онда бұл некенің (ерлі-зайыптылықтың) жарамсыздығы туралы мәселе алдыңғы некені (ерлі-зайыптылықты) бұзудан бас тарту туралы сот шешімі заңды күшіне енгеннен кейін мүдделі адамдардың талап қоюы бойынша шешілуі тиіс.
Ескерту. 24-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.25. Сот бір іс жүргізуде некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы және оны жарамсыз деп тану (қарсы талап қою) туралы талап қою талаптарын өзара байланысты деп қарауға құқылы.
Судья некенi (ерлі-зайыптылықты) жарамсыз деп тану туралы талап қоюды қабылдау кезінде қандай негiз бойынша некенің (ерлі-зайыптылықтың) жарамдылығына дау айтылатынын (Кодекстің 25-бабы) және талап қоюшы Кодекстің 26-бабына сәйкес некенi (ерлі-зайыптылықты) нақты осы негіз бойынша жарамсыз деп тануды талап етуге құқылы адамдар санатына жататынын не жатпайтынын анықтауы қажет. Егер өтініш беруші мұндай адамдарға жатпаса, сот оның талап қоюын қабылдамайды.
Кодекстің 25-бабының 1-тармағында қамтылған некенi (ерлі-зайыптылықты) жарамсыз деп тану үшін негiздердің тiзбесi толық болып табылады және ол кеңейтiлiп түсiндiруге жатпайды. Мұндай негiздерге: неке қиюдың (ерлі-зайыпты болудың) белгiленген шарттарының бұзылуы, оның iшiнде неке жасына қойылатын талаптарды сақтамау (Кодекстің 9-10-баптары); араларында неке қиылуына (ерлі-зайыпты болуына) жол берілмейтін адамдардың некеге отыруы (ерлі-зайыпты болуы) (Кодекстің 11-бабы), сондай-ақ тараптар немесе олардың бiреуiнің отбасын құруға ниеті болмаған жалған неке (ерлі-зайыптылық) қию жатады.
Неке (ерлі-зайыптылық) мәжбүрлеп қиылған, сондай-ақ, егер некеге отыратын (ерлі-зайыпты болатын) адамдардың біреуі екіншісінен құрылған отбасы мүшелеріне, жеке басының және қоғамның қауіпсіздігіне нақты қауіп төндіретін ауруы бар екенін жасырса, неке (ерлі-зайыптылық) жарамсыз деп танылуы мүмкін.
Осыны ескере отырып, Кодекстің 13-бабында белгіленген неке қиюдың (ерлі-зайыпты болудың) тәртібіне қойылатын талаптарды бұзу некені (ерлі-зайыптылықты) жарамсыз деп тану үшін негіз бола алмайды.
Ескерту. 25-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.26. Кодекстің 27-бабының 4-тармағына сәйкес ерлі-зайыптылар некелерiн (ерлі-зайыптылықты) сот тәртібімен, сонымен қатар тіркеуші органдар арқылы бұзғаннан кейiн бұл некенi (ерлі-зайыптылықты) жарамсыз деп тану туралы мәселесін қоюға құқықтары жоқ.
Ерлi-зайыптылардың арасында заңда тыйым салынған туыстық дәрежесi не некенi (ерлі-зайыптылықты) тiркеу кезінде олардың бiреуi басқа бұзылмаған некеде тұрған (ерлі-зайыптылықта) болған жағдайда, егер неке (ерлі-зайыптылық) сот тәртібімен бұзылса, онда сот некенi (ерлі-зайыптылықты) жарамсыз деп тану туралы талап қоюды некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы шешiмнің күші жойылған жағдайда қарауы мүмкін, өйткені сот мұндай шешiмдi қабылдаған кезде қиылған некенің (ерлі-зайыптылықтың) жарамдылығы фактісін негізге алды. АПК-нің 76-бабының екінші бөлігіне сәйкес мұндай шешімде белгіленген мән-жайларға сол тараптар басқа процесте дау айта алмайды.
Егер неке (ерлі-зайыптылық) соттан тыс тәртiппен бұзылса, ал кейіннен некені (ерлі-зайыптылықты) бұзу (тіркеу) және оны жарамсыз деп тану туралы жазбаларды жою туралы талаптар қойылса, сот көрсетілген екі талапты да бір іс жүргізуде шешеді.
Ескерту. 26-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.27. Кодекстің 23-бабының 1-тармағына сәйкес сот тәртібімен бұзылған неке (ерлі-зайыптылық) сот шешiмi заңды күшiне енген күннен бастап, яғни соттың шешiмi түпкiлiктi нысанда шығарылғаннан кейiн бір ай өткен соң (АПК-нің 403-бабы) немесе апелляциялық қаулы шығарылғаннан кейiн тоқтатылған деп есептеледі. Көрсетілген ереже неке (ерлі-зайыптылық) "Неке және отбасы туралы" 1998 жылғы 17 желтоқсандағы № 321-I Қазақстан Республикасының Заңы ресми жарияланған күн - 1998 жылғы 24 желтоқсанға дейін сот тәртібімен бұзылған жағдайларға қолданылмайды, өйткені мұндай жағдайларда неке (ерлі-зайыптылық) ажырасу тіркелген кезден бастап тоқтатылды (ҚазКСР Неке және отбасы туралы кодексінің 40-бабы) деп есептеледі.
Тіркеуші органдарда, Қазақстан Республикасының шет елдегі мекемелерінде бұзылған неке (ерлі-зайыптылық) оның қашан 1998 жылғы 24 желтоқсанға дейін не осы күннен кейін бұзылғанына қарамастан некенің (ерлі-зайыптылықтың) бұзылуы мемлекеттік тіркелген күннен бастап тоқтатылды деп есептеледі.
Ескерту. 27-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.28. Некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу туралы iстер бойынша сот отырысы хаттамасының мазмұны АПК-нің 282-бабына сәйкес болуы тиiс, атап айтқанда онда сот талқылауының барлық елеулі сәттерi: талап қоюшы мен жауапкер туралы, балалары және олардың жасы туралы мәлiметтер, талап қоюдың мәні бойынша толық түсініктемелер, куәлардың айғақтары, соттың өзге дәлелдемелерді зерттеуі, сондай-ақ соттың ерлi-зайыптыларды татуластыру бойынша әрекеттерi көрсетiлуі тиiс.
Істі талқылау аудио-, бейнежазба құралдары пайдаланыла отырып жазып алынған жағдайда АПК-нің 282-бабының төртінші бөлігіне сәйкес қысқаша хаттама толтырылады.
Ескерту. 28-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.29. Осы қаулы қабылданған кезден бастап:
"Некені бұзу туралы істерді қараған кезде соттардың заңдарды қолдану тәжірибесі туралы" 1980 жылғы 28 қарашадағы № 9 ҚСРО Жоғарғы Соты Пленумы қаулысын республика соттарының орындалуы туралы" Қазақ КСР Жоғарғы Соты Пленумы 1987 жылғы 27 маусымдағы қаулысының күшi жойылды деп танылсын;
"Соттардың некенi (ерлі-зайыптылықты) бұзу жөніндегі iстердi қарау кезiнде заңдарды қолдану тәжiрибесi туралы" 1980 жылғы 28 қарашадағы № 9 КСРО Жоғарғы Соты Пленумының қаулысы Қазақстан Республикасында қолданылмайды деп танылсын.
Ескерту. 29-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулысымен.30. Қазақстан Республикасы Конституциясының 4-бабына сәйкес осы нормативтік қаулы қолданыстағы құқық құрамына қосылады, сондай-ақ жалпыға бірдей міндетті болып табылады және алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.
Ескерту. 30-тармақпен толықтырылды – ҚР Жоғарғы Сотының 31.03.2017 № 2 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі); жаңа редакцияда – ҚР Жоғарғы Сотының 28.11.2024 № 4 (алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) нормативтік қаулыларымен.
| Қазақстан Республикасы |
| Жоғарғы Сотының Төрағасы |
| Қазақстан Республикасы |
| Жоғарғы Сот судьясы, |
| Пленум хатшысы |
