"Жасыл" облигациялар мен "жасыл" кредиттер арқылы қаржыландыруға жататын "жасыл" жобалардың сыныптамасын (таксономиясын) бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 31 желтоқсандағы № 996 қаулысы.

2021 жылғы 2 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Экология кодексі 130-бабының 3-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. Қоса беріліп отырған "жасыл" облигациялар мен "жасыл" кредиттер арқылы қаржыландыруға жататын "жасыл" жобалардың сыныптамасы (таксономиясы) бекітілсін.

2. Осы қаулы алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі

А. Мамин

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 31 желтоқсандағы № 996 қаулысымен бекітілген

"Жасыл" облигациялар мен "жасыл" кредиттер арқылы қаржыландыруға жататын "жасыл" жобалардың сыныптамасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы "жасыл" облигациялар және "жасыл" кредиттер арқылы қаржыландыруға жататын "жасыл" жобалардың сыныптамасы (таксономия) (бұдан әрі – таксономия) Қазақстан Республикасының Экология кодексі (бұдан әрі – Кодекс) 130-бабының 3-тармағына сәйкес әзірленді және "жасыл" облигациялар мен "жасыл" кредиттер арқылы қаржыландырылатын және қазіргі табиғи ресурстарды пайдалану тиімділігін арттыруға, қоршаған ортаға келеңсіз әсер деңгейін төмендетуге, энергия тиімділігін, энергия үнемдеуді арттыруға, климаттың өзгеру салдарын жұмсартуға және климаттың өзгеруіне бейімделуге бағытталған, осы таксономияға қосымшада келтірілген "жасыл" жобалар санаттарын (сандық және сапалық шекті мәндерді қоса алғанда) сыныптау жүйесін білдіреді.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 27.03.2024 № 232 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

2. Таксономия мынадай бөлімдерді қамтиды:

1) таксономияның негізгі санаттарын көздейтін 1-деңгей;

2) негізгі санаттар шеңберінде "жасыл" жобалар секторын көздейтін 2-деңгей;

3) секторлар шеңберінде "жасыл" жобалардың кіші секторын көздейтін 3-деңгей;

4) экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішінің (бұдан әрі – ЭҚЖЖ) коды: тіркеу кезінде заңды тұлғалар, филиалдар мен өкілдіктер (шаруашылық жүргізуші субъектілер) мәлімдеген экономикалық қызмет түрі;

5) таксономия санатына жататын жобалар мен технологиялардың мысалдары;

6) шекті мән (шекті өлшемшарт, шек) – жобаларды "жасыл" ретінде сыныптау үшін қол жеткізу қажет экономикалық қызмет түрлерінің, активтер мен жобалардың сандық және сапалық өлшемшарттарының шекті мәндері. Шекті өлшемшарт сертификаттау/таңбалау (таксономияда көрсетілген стандарттардың талаптарына сәйкестікті растау не жекелеген кіші секторларға қатысты таңбаланымдардың болуы) талабында көрсетілуі мүмкін.

3. Таксономия мынадай санаттарды қамтиды:

1) жаңартылатын энергия (жел, күн, геотермальды, гидро-, биоэнергия, жаңартылатын энергия көздеріне арналған жеткізілімдер тізбегі және қосалқы инфрақұрылым, сутегі өндірісі);

2) энергия тиімділігі (жұмыс істеп тұрған және салынып жатқан өнеркәсіп объектілерінде және агроөнеркәсіптік секторда энергия тиімділігін арттыру, бюджеттік және коммуналдық секторда энергия тиімділігін арттыру, энергиялық тиімді ғимараттар, құрылыстар мен құрылысжайлар);

3) "жасыл" ғимараттар ("жасыл" ғимараттар, ілеспе жүйелер және құрылыс материалдары, "жасыл" инфрақұрылым);

4) ластанудың алдын алу және бақылау (ауа, топырақ сапасы);

5) суды, қалдықтарды орнықты пайдалану (суды орнықты пайдалану және суды үнемдеу, қалдықтар мен сарқынды сулар, ресурстарды сақтау және қалпына келтіру);

6) орнықты ауыл шаруашылығы, жер пайдалану, орман шаруашылығы, биоәртүрлілікті сақтау және экологиялық туризм (орнықты ауыл шаруашылығы, ормандарды орнықты басқару және биоәртүрлілік пен экожүйелерді сақтау, орнықты туризм);

7) таза көлік (төмен көмірсутекті көлік құралдары, төмен көміртекті жүк тасымалдары, таза көлік инфрақұрылымы, таза көліктік ақпараттық және коммуникациялық технологиялар);

8) өтпелі энергетика (газ тәріздес қазбалы отыннан электр және жылу энергиясын өндіру, отынды алмастыру, атом энергетикасына арналған жабдықтарды өндіру, атом электр станцияларын салу және пайдалану).

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 27.03.2024 № 232 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

4. ЭҚЖЖ сәйкес кодтар қызметі экономикалық қызметті сыныптауды есепке алуды көздейтін тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді өндірушілердің және ұйымдардың таксономияны пайдалануын оңайлату мақсатында, оның ішінде компаниялардың экономикалық қызметтен түсетін айналымның таксономияға сәйкес келетін үлесі туралы ақпаратты ерікті түрде ашуы мақсатында келтірілген. Бұл ретте келтірілетін ЭҚЖЖ кодтары жобаларды "жасыл" жобалар санатына жатқызудың дербес өлшемшарты болып табылмайды.

"Жасыл" облигациялар және "жасыл" кредиттер арқылы қаржыландыруға жататын "жасыл" жобалардың сыныптамасына (таксономиясына) қосымша

"Жасыл" облигациялар және "жасыл" кредиттер арқылы қаржыландыруға жататын "жасыл" жобалардың сыныптамасы (таксономия) жүйесі

Ескерту. Қосымша жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 27.03.2024 № 232 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) қаулысымен.

1-деңгей: Санат	2-деңгей: Сектор	3-деңгей: Кіші сектор	ЭҚЖС коды*	Мысалдар	Шек
1	2	3	4	5	6
1. Жаңартылатын энергия	1.1 Жел	1.1.1 Энергетикалық объектілер	35.11.4	жел генераторлары, жел сорғылары, жел турбиналары	шектеу жоқ
	1.2 Күн	1.2.1 Электр энергиясын өндіру объектілері (PV & CSP)	35.11.5	орталықтандырылған және орталықтандырылмаған күн электр станциялары, оның ішінде шоғырландырылған күн электр станциялары (CSP), күн фотоэлектрлік (PV) энергиясы, орталықтандырылмаған күн фотоэлектрлік станциясы	шектеу жоқ
		1.2.2 Бөлінген шағын күн жүйелері	35.11.5	үйге арналған шағын портативті күн жүйелері, шағын желілер және шағын үй шаруашылықтарын қуаттауға арналған автономды жүйелердің басқа типтері	шектеу жоқ
		1.2.3 Күн жылу қондырғылары	35.11.5, 35.30	күннің жылу энергиясын қолдануға және өндіруге арналған құралдар, оның ішінде суды күннің қыздыруымен жылыту және барлық басқа секторларда күн энергиясын жылыту мақсатында қолдану	шектеу жоқ
	1.3 Геотермальды	1.3.1 Электр энергиясы мен жылу өндіру объектілері	28.92.1, 35.11.9	электр энергиясын өндіруге және барлық секторларда геотермальды энергияны жылыту мақсатында қолдануға арналған жабдық; үй-жайларды жылытуға және орталықтандырылған жылумен жабдықтауға арналған геотермальды жылу сорғылары	электр жылу сорғыларын пайдаланған жағдайда салқындатқыш агенттің жаһандық жылыну әлеуеті 700 мәнінен аспайды, басқа жағдайларда – шектеу жоқ
	1.4 Гидро	1.4.1 Шағын гидроэлектр станциялары (10 МВт дейін)	35.11.2	жиынтық қуаты он мегаватқа дейінгі (қоса алғанда) бір су торабында орналасқан қондырғылары бар гидроэлектр станциялары	шектеу жоқ
		1.4.2 Орташа гидроэлектр станциялары (100 МВт дейін)	35.11.2	жалпы белгіленген қуаты 10-нан 100 мегаватқа (МВт) дейінгі гидроэлектр станциялары, сорғысы бар гидроэлектр станциясы	меншікті қуат (объектінің номиналды қуатының су қоймасы бетінің ауданына қатынасы) > 10 Вт/м2 немесе өмірлік цикл ішіндегі СО2 шығарындылары 100 g CO2 e / кВт сағ аспайды. Сондай-ақ жобаны іске асыруға жол берілетіндігі туралы экологиялық сараптаманың қорытындысы не міндетті түрде қоршаған ортаға әсерді бағалау (ҚОӘБ) жүргізудің қажеті жоқ екені туралы көзделген қызметтің әсерлері скринингінің қорытындысы не жобаны іске асыруға болатыны туралы ҚОӘБ қорытындысы талап етіледі
	1.5 Басқалары	1.5.1 Жылу энергиясын өндіретін басқа да объектілер	35.11.9, 35.30	топырақ, су және ауа температурасының градиенттерін қолданатын жылу сорғылары	электр жылу сорғылары пайдаланылған жағдайда салқындатқыш агенттің жаһандық жылыну әлеуеті 700 мәнінен аспайды, басқа жағдайларда – шектеу жоқ
	1.6 Биоэнергия	1.6.1 Биоэнергетикалық өнімдер объектілері	38.21.0, 72.11.0, 35.30	отын дайындауға арналған қондырғыларды, алдын ала өңдеуге арналған қондырғыларды және биоөңдеуге арналған қондырғыларды, газ тәрізді, сұйық және қатты (орман) биоотын өндіруге арналған қондырғыларды қоса алғанда, биоотын, биомасса, биогаз және басқа да биоэнергетикалық өнімдерді өндіруге арналған қондырғылар (анаэробты ашытуға арналған қондырғыларды қоса алғанда). Сарқынды суларды тазартқаннан кейін тұнбаларды өңдеуге арналған жабдық	1) өмірлік цикл ішінде парниктік газдар шығарындылары көмірдің базалық деңгейінен (яғни, көмірмен жұмыс істейтін электр генерациясы шығарындыларының немесе қазбалы отынның халықаралық деңгейде танылған компаратор (салыстырмалы бенчмарк) деңгейінен 70 % төмен; 2) биомасса экологиялық орнықты жолмен түзілген шикізаттан алынуға тиіс (сүрек тек сүрек қалдықтарынан тұрады; биоәртүрлілік деңгейі жоғары және (немесе) көміртегі қоры жоғары, топырақ сапасына және көміртегі қорларына әсер бағаланған, қалдықтардың ең төменгі үлесі жоғары (50 %-дан астам) және т.б.) жерлер есебінен алынған шикізат болмайды; 3) қондырғылар үшін – ірі отын жағатын ірі қондырғыларға арналған ЕҚТ (BREF**) анықтамалығының талаптарына сәйкестік, қалдықтарды басқару, материалдарды пайдалану, SO2, NOx және CO шығарындылары бойынша шектерді орындау бөлігінде қатты биомассаның және (немесе) шымтезектің жануына қолданылады
		1.6.2 Жылу және электр энергиясы өндірісі	38.21.0, 35.30	жылу және электр өндірісі объектілері; жылыту жүйелері; биомассамен, биогазбен жұмыс істейтін электр станциялары; биомассамен жұмыс істейтін жылу электр орталықтары; биомассаға арналған жақсартылған пештер; ауыл шаруашылығы және орман қалдықтарын, сондай-ақ ауыл шаруашылығы дақылдарының қалдықтарын электрлендіру үшін пайдалану	1) өмірлік цикл ішінде парниктік газдар шығарындылары көмірдің базалық деңгейінен (яғни, көмірмен жұмыс істейтін электр генерациясы шығарындыларының немесе қазбалы отынның халықаралық деңгейде танылған компаратор (салыстырмалы бенчмарк) деңгейінен 70 % төмен; 2) биомасса экологиялық орнықты жолмен түзілген шикізаттан алынуға тиіс (сүрек тек сүрек қалдықтарынан тұрады; биоәртүрлілік деңгейі жоғары және (немесе) көміртегі қоры жоғары, топырақ сапасына және көміртегі қорларына әсер бағаланған, қалдықтардың ең төменгі үлесі жоғары (50 %-дан астам) және т.б.) жерлер есебінен алынған шикізат болмайды; 3) қондырғылар үшін – ірі отын жағатын ірі қондырғыларға арналған ЕҚТ (BREF**) анықтамалығының талаптарына сәйкестік, қалдықтарды басқару, материалдарды пайдалану, SO2, NOx және CO шығарындылары бойынша шектерді орындау бөлігінде қатты биомассаның және (немесе) шымтезектің жануына қолданылады
	1.7 Жаңартылатын энергия көздеріне арналған жеткізілімдер тізбегі және қосалқы инфрақұрылым	1.7.1 Жаңартылатын энергия көздеріне арналған жабдықтар өндірісі	28.11.2, 28.12.0, 28.13.1, 28.13.2, 28.14.0, 25, 27	жел, су және геотермальды турбиналарды, фотоэлектрлік элементтер мен компоненттерді, күн коллекторларын (тәрелкелер немесе табақтар деп аталатын), науалар мен компоненттерді, геотермальды сорғыларды өндіру немесе құрастыру жөніндегі зауыттар. Жаңартылатын энергияны былайша қолдануға арналған өнімдер, негізгі компоненттер, жабдықтар мен автоматтандырылған техника өндірісі: геотермальды энергия, күн гидроэнергиясы, шоғырландырылған энергия (CSP), күннің фотоэлектрлік энергиясы (PV), жел энергиясы, "жасыл" сутегі	шектеу жоқ
		1.7.2 Электр беру желілері және жаңартылатын энергия жүйелеріне арналған қолдаушы инфрақұрылым	26.11.0, 27.11.0, 27.12.0, 27.20.0, 33.14.1, 35.13.0, 42.22.0	жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды масштабтауға арналған жаңа, кеңейтілген және жақсартылған тарату жүйелері (желілер, қосалқы станциялар), сақтау жүйелері (аккумуляторлық, механикалық, гидроаккумуляциялық) және жаңа ақпараттық және коммуникациялық технологиялар (зияткерлік желі және шағын желі); бөлінген электр беру желілері; ірі және ұсақ сақтау орындары; зияткерлік электр желілері; жылу және электр есептегіштері мен датчиктері; инверторлар/контроллерлер; трансформаторлар; кернеу реттегіштері; тарату құрылғылары; экологиялық таза технологияларды тасымалдауға арналған жолдар; "жасыл" сутекті сақтау жүйелері	шектеу жоқ
		1.7.3 Жаңартылатын энергияны сақтау жүйелері	27.20.0, 27.90.9	аккумуляторлар, конденсаторлар, сығылған ауаны сақтау орны және маховиктер; энергияны ірі ауқымда сақтау, сондай-ақ жоғарыда аталғандарға арналған өндірістік қуаттар	шектеу жоқ
	1.8 Сутегі өндірісі	1.8.1 "Жасыл" сутегі өндірісі	20.11.0, 25, 27, 28	жаңартылатын энергияны ("жасыл" сутегін) пайдалана отырып, сутегін өндіру жөніндегі қондырғылар	өмірлік цикл ішінде сутегі өндірісі кезінде СО2 эквивалентінің ең аз тікелей шығарындылары сутегі тоннасына 3 тонна CO2e құрайды
2. Энергия тиімділігі	2.1 Жұмыс істеп тұрған және салынып жатқан өнеркәсіп объектілерінде және агроөнеркәсіптік секторда энергия тиімділігін арттыру	2.1.1 Парниктік газдар шығарындыларын азайтатын және (немесе) ОЭР тұтынуды оңтайландыруды қамтамасыз ететін технологиялық процестердің өзгеруін қоса алғанда, энергиялық тиімді жабдықтар мен технологияларды жетілдіру	16, 17, 22, 23, 25, 27, 28, 33, 35, 43.22.0, 46.61-46.64, 46.66, 46.69, 71, 77.39, 95.21, 95.22	анағұрлым тиімді жабдықты орнату, процестер мен басқаруды өзгерту, жылу шығынын азайту және (немесе) қалдық жылу мен қысымды пайдалану есебінен өнеркәсіпте энергия тиімділігін арттыру; парниктік газдар шығарындыларын азайтатын және (немесе) ОЭР тұтынуды оңтайландыруды қамтамасыз ететін машиналарды, жабдықтарды, құрылғыларды орнату; энергетикалық аудит қорытындысына негізделген энергия тиімділігін арттыру жөніндегі шаралар; энергиялық тиімді қозғалтқыштар, компрессорларға, сорғыларға және желдету жүйелеріне арналған реттелетін жиілікті жетектер (VFD drivers). Энергия тиімділігі жоғары қазандықтар. Өнеркәсіпте және коммуналдық жүйелерде шығатын жылу мен газдарды кәдеге жарату технологиясы процестері (кәдеге жарату қазандығы және т.б.). Ауыл шаруашылығы секторында энергиялық тиімді машиналар мен жабдықтарды орнату. Ықтимал жарамды жабдықтар тізімін ЕРДБ "Жасыл" экономиканы қаржыландыру тетігі (GEFF) аясындағы "жасыл" технологиялар селекторы онлайн-платформасында да табуға болады https://​tec​hsel​ecto​r.​com/​kaz​akhs​tan-​en/	энергия тұтынуды 10 %-ға және (немесе) парниктік газдар және (немесе) ОЭР тұтынуды оңтайландыруды қамтамасыз ететін шығарындыларды базалық деңгеймен салыстырғанда 20 %-ға азайту (жобаны іске асырғанға дейін), көмірді отын ретінде пайдаланатын қондырғылар қосылмайды. Технологиялық процестерден шығатын жылу мен газдарды кәдеге жаратуға қатысты сорғылар мен жабдықтардың (кәдеге жарату қазандығы және т.б.) энергия тиімділігінің сыныбы ең жоғары, сондай-ақ ЕҚТ сәйкес келеді, бұл ретте көмір негізіндегі генерациядан газдар мен жылуды кәдеге жаратуға болмайды, ал табиғи газдағы генерация жағдайында 8-санатта 8.1.1 "Газ тәріздес қазбалы отын электр және жылу энергиясын өндіру, газ, отынды ауыстыру" кіші секторы бойынша белгіленген өлшемшарттар сақталады
		2.1.2 Жылу электр орталығының жабдықтарын орнату/когенерациялық немесе тригенерациялық қондырғылар	35.11.1, 35.30.5	жылытуға қосымша электр қуатын өндіретін когенерациялық және аралас циклді қондырғыларды орнату және пайдалану; жылу электр орталықтары; аралас циклді электр станциялары	базалық деңгеймен салыстырғанда энергияны тұтынуды 10 %-ға азайту және (немесе) парниктік газдар шығарындыларын 20 %-ға азайту (жобаны іске асырғанға дейін)
		2.1.3 Энергияны өндіру, беру және тарату жүйелеріндегі энергия тиімділігі	27.11.0, 35.12, 42.22	желінің тұрақтылығын/сенімділігін арттыруды қоса алғанда, энергия тұтынуды және (немесе) техникалық шығындарды азайту үшін электр беру желілерін жаңғырту немесе жаңа қосалқы станциялар және (немесе) тарату жүйелерін салу; ақылды желілер; жоғары вольтты желілер	электр энергиясының шығындарын базалық деңгеймен салыстырғанда 10 %-ға азайту (жобаны іске асырғанға дейін)
		2.1.4. Орталықтан жылыту	25.21.0, 33.11.2	шағын (бөлінген) генерация станцияларын немесе басқа технологияларды пайдалана отырып, орталықтандырылған жылумен жабдықтау жүйелерін жаңғырту. Шағын (бөлінген) генерация станциясы	базалық деңгеймен салыстырғанда энергия тұтынуды кемінде 20 %-ға азайту (жобаны іске асырғанға дейін)
	2.2 Бюджеттік және коммуналдық секторда энергия тиімділігін арттыру	2.2.1 Энергия үнемдейтін жарықтандыру немесе жабдықтар	43.21.9	неғұрлым тиімді жарықтандыруды немесе жабдықтарды орнату арқылы коммуналдық және мемлекеттік қызметтер көрсетуде энергия тиімділігін арттыру; көшені жарықдиодты жарықтандыру жүйесі, коммерциялық, сауда, көтерме сауда, кеңсе ғимараттары мен басқа да өнеркәсіптік емес объектілерді жарықтандыруды жақсарту	энергия шығындарының 20 %-ға азаюы
		2.2.2 Энергиялық тиімді өнімдер (түпкі пайдаланушы)	25.21, 25.29, 27.51, 27.90, 28.13, 28.14, 33.20, 46.43, 46.61, 46.62, 46.63, 46.64, 46.69, 47.54, 77.31, 77.32, 77.33, 77.34, 77.35, 77.39 (өндірушілер үшін), кез келген ЭҚЖС коды (заңды тұлғалардың сатып алушылары үшін), жеке тұлғалар үшін (ЭҚЖС кодтары қолданылмайды)	энергиялық тиімді машиналар мен жабдықтарды қоса алғанда, энергиялық тиімді өнімді өндіру немесе сатып алу және пайдалану; энергияны үнемдейтін тоңазытқыштар, кондиционерлер, кір жуғыш машиналар, жылытқыштар және басқа электр энергиясын тұтынатын құрылғылар (өнім таңбалауының жоғары сыныбына сәйкес). Ықтимал жарамды жабдықтар тізімін ЕРДБ "Жасыл" экономиканы қаржыландыру тетігі (GEFF) аясындағы "жасыл" технологиялар селекторы онлайн-платформасынан табуға болады https://​tec​hsel​ecto​r.​com/​kaz​akhs​tan-​en/	өнім түрі үшін, оның ішінде ұлттық немесе мемлекетаралық стандарттарға сәйкес энергетикалық таңбалауға, сондай-ақ Energy Star тұтыну тауарларының энергия тиімділігін халықаралық рейтингтік бағалауға сәйкес энергия тиімділігінің ең жоғары сыныбы
		2.2.3 Энергия үнемдеу жөніндегі көрсетілетін қызметтер	33.12, 33.14, 33.15, 33.16, 33.17, 33.19, 33.20, 35.12, 35.13, 35.30	энергия аудитін, энергиялық сервистік қызметтер көрсетуді, келісімшарт бойынша энергия тұтынуды басқаруды (энергия менеджменті) қоса алғанда, энергияны түпкі тұтынушыларға, оның ішінде өнеркәсіптік объектілерге, ғимараттар мен көлік жүйелеріне арналған энергия үнемдеу жөніндегі көрсетілетін қызметтер	"Энергетикалық менеджмент жүйелері. Пайдалану жөніндегі талаптар және нұсқаулық" ҚР СТ ISO 50001 немесе халықаралық деңгейде танылған ұқсас стандарттарға сәйкес
	2.3 Энергиялық тиімді ғимараттар, құрылыстар мен құрылысжайлар	2.3.1 Ғимараттарды энергиялық тиімді салу	16.23, 23.11, 23.20, 23.31, 23.32, 23.43, 23.61, 25.11, 25.12, 25.21, 25.29, 25.93, 27.31, 27.32, 27.33, 27.40, 27.51, 28.11, 28.12, 28.13, 28.14, 33.20.0, 41.10.0, 41.20.1, 41.20.2, 41.20.3, 41.20.4, 43.22 43.29.8, 43.32, 46.43, 46.74, 47.54,	энергетика: ғимараттарда энергия тұтынуды азайтатын энергиялық тиімді сәулет жобаларын, аспаптар мен жабдықтарды, сондай-ақ құрылыс технологияларын пайдалану	"жасыл" құрылыс саласындағы мынадай рейтингтік бағалаудың болуы: LEED, EDGE, BREEAM, DGNB, OMIR және (немесе) энергия тиімділігі таңбалауы (энергия тиімділігінің сыныбы жоғары)
		2.3.2 Қолданыстағы коммерциялық, қоғамдық, тұрғын және өнеркәсіптік ғимараттарда тиімділікті арттыру	16.23, 23.11, 23.20, 23.31, 23.32, 23.43, 23.61, 25.11, 25.12, 25.21, 25.29, 25.93, 27.31, 27.32, 27.33, 27.40, 27.51, 28.11, 28.12, 28.13, 28.14, 33.20.0, 36.00.0, 37.00, 41.10.0, 41.20.1, 41.20.2, 41.20.3, 41.20, 42.21, 42.91, 42.99, 43.22, 43.29.8, 43.32	энергетика: жарықтандыру, аспаптар мен жабдықтар, жылыту/салқындату жүйелері, энергия тұтынуды азайтуға мүмкіндік беретін сәулеттік өзгерістер немесе құрылыстағы өзгерістер. су: суқұбыржолы арматурасы, жаңбыр суын рециркуляциялау/жинау жүйелері, су тұтынуды азайтуға мүмкіндік беретін ғимараттар құрылысындағы өзгерістер
3. "Жасыл" ғимараттар	3.1 "Жасыл" ғимараттар	3.1.1 Жаңа "жасыл" ғимараттар (коммерциялық, қоғамдық, өнеркәсіптік және тұрғын) салу	16.23, 23.11, 23.20, 23.31, 23.32, 23.43, 23.61, 25.11, 25.12, 25.21, 25.29, 25.93, 27.31, 27.32, 27.33, 27.40, 27.51, 28.11, 28.12, 28.13, 28.14, 33.20.0, 36.00.0, 41.10.0, 41.20, 42.21, 42.91, 42.99, 43.22, 43.29.8, 43.31, 43.32, 43.34, 43.39, 43.91, 43.99	энергетика: тиімділігі жоғары сәулет жобаларын, энергия тиімді аспаптар мен жабдықтарды, сондай-ақ қолданыстағы стандарттардан асып, энергия тиімділігінің жоғары сертификаттарына немесе рейтингтеріне сәйкес келе отырып, ғимараттың энергия тұтынуын төмендететін құрылыс әдістерін пайдалану. су: су үнемдеу құрылғылары мен жабдықтарын, сондай-ақ қолданыстағы стандарттардан асып, суды үнемдеу сертификаттары мен рейтингтеріне сәйкес келе отырып, ғимараттарда су тұтынуды төмендететін құрылыс әдістерін пайдалану. материалдар: болат немесе цемент өндірісі үшін көп энергияны қажет ететін компоненттердің немесе қайта пайдаланылатын/қайта өңделген материалдарды пайдаланатын компоненттердің санын азайтатын құрылыс материалын пайдалану	"жасыл" құрылыс саласындағы мынадай рейтингтік бағалаудың болуы: US Energy Star сияқты LEED, EDGE, BREEAM, DGNB, OMIR энергетикалық рейтинг белгілері және Еуропалық Одақта қолданылатын Energy Performance Certifications сияқты энергетикалық таңбалау схемаларына сәйкестік
	3.2 Ілеспе жүйелер және құрылыс материалдары	3.2.1 Жүйелерді, "жасыл" құрылыс материалдары мен өнімдерін өндіру және қолдану	23.14.0, 23.31.0, 23.32.0, 23.65.0, 23.99.2, 23.99.3, 26.51, 27.11, 27.12, 27.31, 27.32, 27.33, 27.40, 27.51, 27.90, 28.11, 28.12, 28.13, 28.14, 33.20.0, 36.00, 37.00, 41.10.0, 41.20.1, 41.20.2, 41.20.3, 41.20.4, 42.21, 42.91, 42.99, 43.22, 43.29, 43.31, 43.32.0, 43.34, 43.39, 43.91, 43.99	тиімді және төмен көміртекті құрылыс жүйелері (жарықтандыру, жылыту, ауаны баптау, лифтілер, эскалаторлар, есептегіштер, жерүсті жылу сорғылары және т.б.) және энергияны аз тұтынатын немесе көміртек ізі төмен материалдар; органикалық мақтадан жасалған оқшаулағыш материалдар, қайталама шикізат пен қалдықтардан өндірілген материалдар	мыналардың болуы (опциялық): 1) "жасыл" құрылыс саласындағы рейтингтік бағалау: LEED, EDGE, BREEAM, DGNB, OMIR; 2) энергия тиімділігін таңбалау (энергия тиімділігінің сыныбы жоғары); 3) US Energy Star сияқты энергетикалық рейтинг белгілері немесе Еуропалық Одақта пайдаланылатын Energy Performance Certifications сияқты энергетикалық таңбалау схемаларына сәйкестігі немесе ғимараттардың энергия тиімділігі саласындағы стандарттары сериясы бойынша сертификаттау ИСО (ISO 52003, 52010, 52016, 52018); 4) concrete Sustainability Council (CSC) Certification сияқты жекелеген құрылыс материалдарын (цемент, бетон, керамика, болат және т.б.) сертификаттау схемалары бойынша сертификаттау немесе өнімнің теріс экологиялық ізінің төмен деңгейін көрсететін ИСО 14025 стандартына сәйкес дайындалған өнімнің верификацияланған экологиялық декларациясының (EPD) болуы
	3.3 "Жасыл" инфрақұрылым	3.3.1. "Жасыл" инфрақұрылым	42.11.1, 42.99, 43.21, 52.21, 81.30.0	көп мақсатты "жасыл" аймақтар (суды ұстап қалу, қалқалау, демалу, биоәртүрлілік дәліздері, жаяу жүргіншілер мен велосипед жолдарына арналған жұмсақ төсем); су тасқынынан қорғау (артық кернеуден қорғау қоршаулары, сорғы станциялары, бөгеттер, қақпалар); еріген және жаңбыр суын жинауға арналған құрылыстар; көшені жарықтандыру; ғимараттар жанындағы қалдықтарды жинау және сұрыптау учаскелерін абаттандыру	"жасыл" құрылыс саласындағы мынадай рейтингтік бағалаудың болуы: LEED, EDGE, BREEAM, DGNB, OMIR және (немесе) энергия тиімділігі таңбалауы (энергия тиімділігінің сыныбы жоғары)
		3.3.2 Жеке тұрғын үйлер мен іргелес аумақтарды салу және жаңғырту	35.11.5, 35.22.0, 36.00.0, 37.00, 38.11.0, 38.21.0, 38.32.3, 41.20.1, 43.21.1, 43.21.9, 43.22.0, 43.29.1, 43.29.8, 43.31.0, 43.32.0, 43.33.0, 43.34.0, 43.91.0, 43.99.9	жаңа энергиялық тиімді және "жасыл" үйлер салу; қазіргі үйлерді жаңғырту; санитариялық жағдайларын жақсарту (тұндырғыш, қалдықтарды кәдеге жарату); электр қуатын жеткізу; отынның балама түрлерін қолдану; жылу сорғыларын пайдалану немесе орталықтандырылған жылытуға қосу; энергияны сақтау, жаңбыр суын жинау; сұр және қара суды өңдеу	суды тұтынуды 15 %-дан төмен емес қысқарту; ЖЭК пайдалану; энергияны тұтынуды кемінде 15 % азайту; энергия тиімділігі саласындағы (энергия тиімділігінің сыныбы жоғары) (егер қолданылса); немесе "жасыл" құрылыс саласындағы мынадай рейтингтік бағалаудың болуы: LEED, EDGE, BREEAM, DGNB, OMIR
		3.3.3 Жеке үйлерге, туристік лагерьлерге және шағын бизнеске арналған дербес дәретханалар мен экосанитариялық дәретханалар	37.00, 39.00	топырақтың ластануын азайтуға көмектесетін дербес және экосанитариялық дәретханаларды орнату. Биодәретханалар, контейнерлік дәретханалар, құрғақ дәретханалар, тұндырғы жүйелері, несепті ағызатын құрғақ дәретхана	экожүйелерге зиян келтірмей қалдықтарды 100 % кәдеге жарату, суды қайта пайдалану
4. Ластанудың алдын алу және оны бақылау	4.1 Ауа сапасы	4.1.1 Ауаны өнеркәсіптік ластанудан және қалалық атмосфералық ауаның ластануынан тазарту, рециркуляциялауға арналған жабдық	28.11.2, 28.13.1, 28.13, 28.25, 33.12.2, 35.30, 43.22, 43.29.8	ауаны өнеркәсіптік ластанудан және қалалық атмосфералық ауаның ластануынан, пайдаланылған газдарды тазарту құрылыстары; өнеркәсіптік ағындарды қысқартуға арналған жабдық; ауаны рециркуляциялауға арналған жабдық; күкірттен арылту және нитриттен арылту, сүзгі-пакеттерді, пайдаланылған газдардың жанарғыларын пайдалану	атмосфераға шығарындылар ЕҚТ (BREF**) анықтамалықтарында белгіленген ЕҚТ (BAT-AELs немесе шектік мәндер) байланысты шығарындылар деңгейінің диапазондары шегінде, оның ішінде Өнеркәсіптік шығарындылар туралы директива шеңберінде (өнеркәсіптік ластануларға) қолданылады
		4.1.2 Үй шаруашылықтары мен шағын және орта бизнес үшін таза жылыту аспаптарын өндіру және орнату	25.21, 25.30, 27.52.0, 28.21.1, 43.22, 46.74, 43.33.0	ауаның ластануын төмендетуге арналған таза жылыту аспаптарын өндіру, сатып алу және орнату; электрлік радиатор (ауа жылытқыш), электр картриджді жылытқыш, түнгі жылытқыш, жылытқышы бар электрлік еден, жылы қабырғалар	парниктік газдар шығарындыларының базалық деңгеймен салыстырғанда 20 %-ға азаюы (жобаны іске асырғанға дейін)
		4.1.3 Көміртекті тұтып қалу және сақтау	35.11, 35.30, 39.00.0	көміртекті тұтып қалуға және сақтауға арналған аспаптар мен өнімдер	қалдықтарды басқару және материалдарды пайдалану бөлігінде "Көміртегі газын өртеуден кейін тұтып қалу" ЕҚТ (Post-combustion carbon dioxide capture: best available techniques) анықтамалығының немесе ластануды кешенді болғызбау және бақылау шеңберінде сақтау кезінде эмиссиялар бойынша ЕҚТ (BREF) анықтамалығының талаптарына сәйкестігі
	4.2 Топырақ	4.2.1 Топырақтың ластануын азайту; оны қалпына келтіруге арналған жабдықтар мен инфрақұрылым	01.11.1-01.30.0, 28.30.4, 39.00.0, 42.99, 43.12.3	ластанған және тозған топырақты қалпына келтіру технологиялары мен өнімдерін пайдаланатын жабдықтар мен инфрақұрылым, топырақтың құнарлылығын жақсарту; орнықты егіншілік, егіншіліктің органикалық жүйелерін қоса алғанда, егіншіліктің орнықты жүйелеріне көшу; топырақты қорғаудың фитомелиоративтік және механикалық әдістерін қолдану; топырақты өңдеуде нөлдік және қорғаушы технологияларды қолдану; жергілікті жағдайларға бейімделген дақылдар мен сұрыптарды өңдеу; техногендік және антропогендік ластанулардан тазарту;	шектеу жоқ
5. Суды, қалдықтарды орнықты пайдалану	5.1 Суды орнықты пайдалану және суды үнемдеу	5.1.1 Су үнемдеу, сақтау және бөлу технологиялары мен жүйелерін өндіру, сатып алу және орнату	01.61.2, 36.00.0, 42.21.2, 42.91	суды үнемдейтін, сақтайтын және тарататын жүйелер мен технологияларды өндіру, сатып алу және орнату; ауыз суды тазартуға арналған технологиялар мен жабдықтар; еріген қардың суын немесе тасыған суды жинайтын, сондай-ақ өзендегі судың деңгейін реттейтін жерасты суларының резервуарлары; шахтадағы және карьердегі суларды өнеркәсіпте, ауыл шаруашылығында, рекрациялық немесе басқа мақсаттарға пайдалану; өнеркәсіптік суды үнемдеу технологиялары мен өлшеу жабдығы; ауыл шаруашылығында су үнемдеу; суару; жаңбыр суын жинау жүйелері; жерасты суларын қоректендіру жүйелері; каналдар мен тарату жүйелері; нөсерлі ағындарды басқару, су айналымы жүйелері	таза (табиғи) суды тұрмыстық мұқтаждыққа пайдалануды 40 %-дан, суаруды 30 %-дан және өндірістік және техникалық қажеттіліктерге 70 %-дан төмен емес азайту
		5.1.2 Құрғақшылықтың, су тасқынының және селдің алдын алу және олардың салдарын жою	26.51.7, 36.00, 42.21, 84.25, 42.11.1-42.99.0	қуаңшылықпен күресуге арналған ирригациялық жүйелерді құрастыру; су апаттарының алдын алу және оларға ден қою үшін су жүйелеріне, су қорғау құрылыстарына және басқа да объектілерге қосуды салу және пайдалану. Көлік және энергетикалық инфрақұрылымдарда айдауға қарсы тосқауылдарды, сорғы станцияларын, бөгеттерді, қақпаларды, жағалау эрозиясының инфрақұрылымына бөгеттерді, нөсер кәріздерін, селге қарсы жүйелерді, дренаждық жүйелерді салу; дауыл, құрғақшылық, су тасқыны немесе бөгеттердің бұзылуын мониторингтеу, олар туралы ерте хабарлауға арналған автоматтандырылған және SMART-жүйелері; судың сапасын немесе мөлшерін мониторингтеу және өлшеу процестері; суды мониторингтеуге арналған зияткерлік желілер	шектеу жоқ
		5.1.3 Су дайындау құрылысжайлары (қондырғылары)	36.00, 42.91, 43.22	су пайдалануға арналған жабдық немесе инфрақұрылым; су тазарту жүйелері; тұщыландыру қондырғылары	ауызсу: су таксономия шегіне сәйкестігіне бағалау жүргізу кезінде қолданылатын санитариялық талаптарға/нормаларға сәйкес келуге тиіс; техникалық су: су жабдықтың паспортына сәйкес келуге тиіс
		5.1.4 Кейіннен қайталама пайдалануға арналған сарқынды суларды тазарту қондырғылары	36.00, 37.00, 42.91, 43.22, 52.21.5	сарқынды суларды тазартуға арналған жабдықтар; сарқынды суларды тазарту зауыттары; шахта және карьер суларын тазарту, нөсер суын басқа сарқынды сулардан бөліп тұратын кәріздік/дренаждық желілер, тұрмыстық және өндірістік сарқынды суларды қайта пайдалану және рециркуляциялау жүйелері; тұйық циклді пайдалану	тазартылған суларды нысаналы пайдалану бойынша қайталама су пайдалануға қолдану
	5.2 Қалдықтар мен сарқынды сулар	5.2.1 Коммуналдық қалдықтарды жинауға, сұрыптауға арналған жабдық	28.12.0, 28.22.2, 28.22.3, 28.22.5, 28.22.9, 38.11.0, 38.21	қайталама шикізатты қабылдау пункттерін қоса алғанда, коммуналдық қалдықтарды жинауға және сұрыптауға арналған жабдық	коммуналдық қалдықтар бөлек жиналуға және қайталама шикізат қайта өңдеуге жіберілуге тиіс
		5.2.2 Қалдықтарды кәдеге жарату және қайта өңдеу, қайталама шикізатты қалпына келтіруге, қайта пайдалануға және қайта өңдеуге арналған жабдық	28.22.9, 33.12.2, 33.20.0, 38.21, 38.32.1, 38.32.2, 38.32.3,	коммуналдық қатты қалдықтармен жұмыс істеудің экологиялық инфрақұрылымын, ғимараттарды, құрылысжайлар мен инфрақұрылымдық объектілерді салу және жөндеу кезінде пайда болатын қалдықтарды қайта өңдеуге және қайта қолдануға арналған инфрақұрылымды құру; қайталама шикізатты қалпына келтіруге (өртеуді қоспағанда), қайталама шикізатты қайта пайдалануға және қайта өңдеуге арналған жабдық, оның ішінде құрылыс материалдарын, металл сынықтарын, пластмассаны, шыныны, қағазды, электрониканы (қауіпті компоненттерді қоспағанда), пайдаланылған шиналарды қайта өңдеуге арналған жабдық және күл-қож қалдықтары	жиналған қайталама шикізаттың кемінде 80 %-ын өңдеу
		5.2.3 Қауіпті қалдықтарды жағуға және қалдықтарды энергияны қалпына келтіруге арналған жабдықты қоспағанда, өнеркәсіптік және қауіпті қалдықтарды жинау, сұрыптау, қалпына келтіру, қайта пайдалану, өңдеу және кәдеге жарату объектілері	28.22.9, 28.95.0, 28.96.0, 33.20.0, 38.11, 38.12, 38.21, 38.22.0, 39.00	өнеркәсіптік және қауіпті қалдықтарды жинауға, сұрыптауға, қалпына келтіруге, қайта пайдалануға, өңдеуге және кәдеге жаратуға арналған жабдық	қалдықтарды өңдеу бойынша ЕҚТ (BREF) анықтамалығына қалдықтарды және жанама өнімдерді, әсіресе қауіпті өнеркәсіптік қалдықтарды басқару бөлігінде сәйкестігі
		5.2.4 Көмуге тыйым салынған қалдықтарды өңдеу полигондары мен зауыттарын салу және жаңғырту	38.11, 38.21.0, 38.22.0, 38.31, 38.32, 39.00	полигондарды салу және жаңғырту; көмуге тыйым салынған қалдықтарды өңдеу зауыттарын салу	таксономия шегіне сәйкестігін бағалау жүргізу кезінде қолданыстағы белгіленген Қазақстан Республикасының талаптары мен нормаларына сәйкестігі (2030 жылға дейін)
		5.2.5 Қалдықтарды компосттауға арналған жабдық пен техника	28.15.2, 28.22.3, 28.22.9, 38.21	биологиялық ыдырайтын қалдықтардан компост өндіру жөніндегі жабдық пен техника	алынған компост топырақты тыңайту үшін пайдаланылады; дайын компостта пластиктің, шынының және металдың болмауы; компосттың биотыңайтқыштарға арналған ұлттық стандарттарға сәйкестігі
		5.2.6 Сарқынды суларды тазарту қондырғысы	37.00, 38, 39.00	сарқынды суларды жинау, сақтау, тазалау және жою желілері; сарқынды суларды тазарту зауыттары; шламды тазарту құрылысжайлары; ауызсуды тазартуға арналған жабдық; тұщыландыру қондырғылары; көң мен көң бөкпесіне арналған тазарту құрылысжайлары	атмосфераға және суға шығарындылар қалдықтарды анаэробты өңдеуге арналған ЕҚТ (BREF) анықтамалығында (егер қолданылатын болса) белгіленген ЕҚТ байланысқан шығарындылар деңгейі диапазондарының (BAT-AELs немесе шектік мәндер) шегінде болады
	5.3 Ресурстарды сақтау және қалпына келтіру	5.3.1 Шикізатты алмастыру	39.00.0	уытты шикізатты уытты емес шикізатпен алмастыру	шектеу жоқ
		5.3.2 Өнім өндіру үшін қайталама шикізатты пайдалану	38.11.0, 38.32.1, 38.32.2, 38.32.3	табиғи ресурстарды қайталама шикізатқа ауыстыру, қайталама шикізатты қолдана отырып өнім шығару	өнім құрамындағы қайталама шикізат кемінде 30 %
6. Орнықты ауыл шаруашылығы, жер пайдалану, орман шаруашылығы, биоәртүрлілікті сақтау және экологиялық туризм	6.1. Орнықты ауыл шаруашылығы	6.1.1 Органикалық ауыл шаруашылығы өнімі (өсімдік шаруашылығы және мал шаруашылығы) (тоқыма өнімінен басқа)	01.1, 01.2, 01.4, 01.6	таза өндіріс стандарттарына сәйкес келетін ауыл шаруашылығы, егіншілік және органикалық балық өнімдерін өндіру (объектілер салу мен пайдалануды қоса алғанда)	1) органикалық өнімдерге арналған тиісті халықаралық, мемлекетаралық немесе ұлттық стандарттар, сондай-ақ сатып алынған органикалық немесе "жасыл" өнімдерді таңбалау; 2) пестицидтерді, тыңайтқыштарды, ветеринариялық препараттарды, жемшөп пен жемшөп қоспаларын, тағамдық қоспаларды және жануарлар гигиенасына пайдалануға арналған экологиялық стандарттар мен сапа стандарттары; 3) қалдықтарды басқару және суды пайдалану тиімділігі сияқты ауыл шаруашылығын жүргізудің тұрақты әдістері, оның ішінде жаңбыр суын пайдалана отырып, суды пайдалану тиімділігі; 4) жеткізілімдер тізбегінің орнықты әдістері (мысалы, тамақ өнімдерінің жоғалуын болдырмау); халықаралық, мемлекетаралық не танылған ұлттық сертификат алған органикалық өнімдер өндірісі
		6.1.2 Климаттық тұрғыдан ақылды ауыл шаруашылығы (жайылымдар мен мал шаруашылығын орнықты басқару)	01.1, 01.2, 01.4, 01.6	тарту, ирригациялық және басқа да ауыл шаруашылығы немесе мал шаруашылығы процестерінде энергия мен суды пайдалануды қысқарту, сондай-ақ жер пайдалануды азайту, яғни экожүйенің тозуын азайту және сақтау үшін жайылымдық жерлерді ротациялық пайдалануды енгізу (тозған жайылымдарды консервациялау); жайылымдық жерлерді орнықты басқару және сапа (жоғары өнімділік) негізінде өндіруге/мал шаруашылығын басқаруға жәрдемдесу үшін мал шаруашылығы бойынша стандарттарды қолдану; топырақты тиімді өңдеу (құрғақшылықтың алдын алу), аквадақыл, өз табындарының көлемін азайтатын, мал шаруашылығының неғұрлым орнықты әдістерін қолданатын бақташылар/мал өсірушілер	таза (табиғи) суды тұтынуды 30 %-дан төмендетпей азайту; суды қайталама пайдалану; ЖЭК пайдалану; энергия тұтынуды немесе парниктік газдар шығарындыларын кемінде 20 %-дан төмендетпей азайту; жерді пайдалануды азайтуды, тозған жайылымдарды консевациялауды, орнықты ауыл шаруашылығы және (немесе) мал шаруашылығы әдістерін енгізуді көздейтін жобаларға қолданылады, балама өлшемшарттар – экожүйелерге жүктемені арттырмай, өнімділіктің артуын тамақ және ауыл шаруашылығы қалдықтарының азаюын не климаттың өзгеруіне бейімделудің артуын көрсету қолданылады
	6.2 Ормандарды орнықты басқару және биоәртүрлілік пен экожүйелерді сақтау	6.2.1 Ағаш егу және орманды қалпына келтіру	02.10	орман дақылдарын отырғызу; орман плантацияларын құру, оның ішінде REDD+, VERRA стандарттарына сәйкес келетін жобалар; елді мекендердің айналасында "жасыл" аймақтар құру	шектеу жоқ
		6.2.2 Ормандарды орнықты басқару	02.10, 02.40, 71.12.4, 71.12.5	көміртегіні депонирлеу жөніндегі ормандар функциясын ұлғайтатын немесе орман экожүйелерін орнықты басқарудың тиісті практикалары, ақпараттық жүйелер мен технологиялар есебінен орман шаруашылығы қызметінің әсерін төмендететін жобалар	табиғатты қорғау құндылығы жоғары ормандарды басқаруға қатысты ерікті халықаралық сертификаттаудың болуы, мысалы, Орман қамқоршылық кеңесінің сертификаты (Forest Stewardship Council-FSC), Орман сертификаттау схемаларын мақұлдау бағдарламасы (Program for the Endorsement of Forest Certification schemes-PEFC) немесе орнықты орман басқарудың ұлттық стандарты бойынша ерікті сертификаттау; басқа жағдайларда – шектеу жоқ
		6.2.3 Биоәртүрлілік пен экожүйелерді сақтау	91.04.2, 93.19.0	тозған экожүйелерді қорғау және (немесе) қалпына келтіру арқылы биосфераны сақтау жөніндегі жобалар; жабайы жануарлардың нақты тіршілік ету ортасы, сулы-батпақты алқаптар, шымтезек батпақтар, шөлдер сияқты экологиялық функционалды аймақтарды салу және қолдау	шектеу жоқ
	6.3 Орнықты туризм	6.3.1 Экотуризмнің дамуына ықпал ететін өнімдер мен көрсетілетін қызметтер	64.19, 64.20, 64.92, 64.99, 84.13, 85.10, 79.00, 55.00	экологиялық туризмді дамытуға бағытталған жағдайлар жасау, жергілікті халықты тарту (шағын кредиттер беру, субсидиялар бағдарламалары), экологиялық ағарту, экологиялық туризм үшін инфрақұрылым құру	Қазақстан Республикасының заңнамалық нормаларына (туристік қызмет бойынша), сондай-ақ ұлттық, халықаралық, мемлекетаралық экологиялық стандарттарға немесе шет мемлекеттің танылған экотаңбалау стандарттарын қоса алғанда, туристік көрсетілетін қызметтер мен экологиялық таза маршруттар саласындағы экотаңбалау стандарттарына сәйкес
		6.3.2 Қонақүй мен лагерьді орнықты басқару	55.10, 55.20, 55.30, 55.90	орнықты қонақүй бизнесінің ұлттық, халықаралық немесе мемлекетаралық стандарттарына сәйкес отельдер мен лагерьлер қызметін басқару	ұлттық, халықаралық, мемлекетаралық экологиялық стандартқа немесе қонақүйлерге, хостелдерге қойылатын орналастыру құралдары мен экологиялық талаптардың көрсетілетін қызметтері саласындағы экотаңбалау стандартына не қонақ үй секторы үшін шет мемлекеттің танылған стандарттарына сәйкес, мысалы: "Листок жизни", EU Eco-labelling, Nordic Swan және т.б.
7. Таза көлік	7.1 Төмен көмірсутекті көлік құралдары	7.1.1 Төмен көміртекті автомобильдерді сатып алу, жалға алу	сатып алушы үшін кез келген ЭҚЖС коды (компанияның қызмет түрі кез келген болуы мүмкін) 77.1, 77.3	төмен көміртекті автомобильдерді, оның ішінде электромобильдерді, сутегі, гибридтік қозғалтқыштардағы көлік құралдарын сатып алу, жалға алу	тікелей шығарындылары < 50 грамм CО2е/км; қоқыс жинау және ауыл шаруашылығы техникасы үшін балама шек – Euro V немесе VI стандартына сәйкестікке жол беріледі
		7.1.2 Төмен көміртекті автомобильдерге, "моторсыз және шағын электр көлігіне" арналған жеткізілімдердің өндірістік тізбектері	27.20.0, 27.90, 29.10, 29.3, 30	көлік құралдарына және негізгі компоненттерге арналған мамандандырылған өндірістік қуаттар; тиісті көлік құралдарында пайдаланылатын батареялар	тікелей шығарындылары <50 грамм CO2e/км
	7.2 Төмен көміртекті жүк тасымалдары	7.2.1 Төмен көміртекті жүк тасымалдары	30.20, 49.20, 49.3, 49.41, 50, 51, 77.12, 77.34, 77.35	электрлендірілген және электрлендірілмеген теміржол жүк тасымалдарына арналған жылжымалы құрам; баламалы отын көздерін пайдаланатын әуе көлік құралдары; төмен көмірсутекті жүк автомобиль көлігі; төмен көміртекті су және өзен көліктері.	автомобиль тасымалы үшін тікелей шығарындылар 50 грамм CO2e/тонна*км немесе Euro V немесе VI стандартына сәйкестігі; теміржол тасымалы үшін тікелей шығарындылары 40 грамм CO2e/тонна*км; су көлігі үшін – кемеде CO2e тікелей шығарындылары нөлге тең не қазба отынның баламасымен салыстырғанда парниктік газдар шығарындыларын кем дегенде 80 %-ға төмендетуді қамтамасыз ететін отыннан немесе өзге де энергия тасымалдаушылардан энергияның 100 %-ын алады, бұл ретте кемелер қазба отындарды тасымалдауға арналмаған; әуе көлігі үшін – энергия көзінің нөлге тең тікелей CO2e шығарындылары бар (мысалы, сутегі немесе электр энергиясы) не SAF (экологиялық таза авиациялық отын) отын ретінде пайдаланылады, бұл CO2e шығарындыларын тонна/км немесе жолаушы км-ге айтарлықтай төмендетуді қамтамасыз етеді, бұл ретте SAF үшін шикізатты ИКАО Халықаралық авиация үшін көміртегі шығарындыларын өтеу немесе азайту (CORSIA) схемасы шеңберінде талаптарға сәйкес деп тануға тиіс және (немесе) ЕО-ның қалпына келтірілетін энергия көздері жөніндегі директивасы (EU RED) бойынша сертификатталған
	7.3 Таза көлік инфрақұрылымы	7.3.1 Қоғамдық көлік инфрақұрылымы	42.1, 49.10, 49.20, 49.31, 49.39, 72.19.1, 77.11, 77.21, 77.39	қоғамдық автомобиль, теміржол, су және әуе көлігі және көлік инфрақұрылымы; жылдам автобустар тасымалдары жүйелері (BRT Systems); қоғамдық көлікке арналған оқшауланған жолақ; соңғы пункттегі қоғамдық көлікке арналған тұрақтар; аялдама пункттері, көлік-отырғызу торабы; қоғамдық велосипед инфрақұрылымы; электр самокатты, мотодоңғалақтарды және басқа да жеке мобильділік құралдарын пайдалануға арналған инфрақұрылым және қоғамдық велосипед инфрақұрылымы, оның ішінде осы инфрақұрылымды құруға байланысты моторсыз және шағын электр көлігі паркін сатып алу	қоғамдық көліктер үшін тікелей шығарындылар 50 грамм CO2e/жолаушы – км; велосипед инфрақұрылымы және жеке мобильділік құралдарын пайдалануға арналған инфрақұрылым үшін шектеулер жоқ; су және әуе көліктері үшін (7.2.1) төмен көміртекті жүк тасымалдары бойынша кіші секторға арналған шекті өлшемшарттардың мәндерін қараңыз
		7.3.2 Төмен көміртекті көлік инфрақұрылымы	42, 52.21, 45.20.2, 45.20.3	зарядтау станциялары мен балама отынға арналған арнаулы инфрақұрылым (баламалы отынның зарядтау станциялары жанармай құю станциялары мен қазбалы отын гараждарынан бөлек орналасқан жағдайда); экоотын станциясы, электромобильдерге, троллейбустарға, трамвайларға, электр автобустарына және тиісті инфрақұрылымға арналған зарядтау станциясы	шектеу жоқ
		7.3.3 Төмен көміртекті көлікті жоспарлау	42, 49.3, 52	жеңіл автомобильдерді пайдалануды қысқартуға алып келетін көлік және қала құрылысын жоспарлауды интеграциялау; тығыз құрылыс салу; жерді бірнеше мәрте пайдалану; жаяу қоғамға көшу; транзиттік қатынас; ақылды жүк тасымалдау жүйелері	шектеу жоқ
	7.4 Таза көліктік АКТ	7.4.1 Көлік түріне қарамастан активтерді пайдалануды, ағындарды және модальды жетілдіруді жақсартатын АКТ	61, 62, 63.1	қоғамдық көлік туралы ақпарат, жол ағынын реттеу жүйесі және ақылды бағдаршам; геопозицияны анықтау датчигі бар GPS навигаторы; орталық диспетчерлік басқару; жол ақысын төлеудің электронды жүйесі, автомобильдерді бірлесіп пайдалану схемалары, смарт-карталар, жолда зарядтау жүйелері және т. б.	"Ақпараттық технологиялар. Деректерді өңдеу орталықтары. Тиімділіктің түйінді көрсеткіштері" ҚР СТ ISO/IEC 30134, "Экологиялық менеджмент жүйелері. Пайдалану жөніндегі талаптар және нұсқаулық" ҚР СТ ISO 14001, "Энергетикалық менеджмент жүйелері. Пайдалану жөніндегі талаптар және нұсқаулық" ҚР СТ ISO 50001 стандарттары серияларына сәйкестік сертификатының болуы
8. Өтпелі энергетика	8.1 Баламалы көздер, отынды алмастыру	8.1.1 Газ тәріздес қазба отыннан электр және жылу энергиясын өндіру, отынды алмастыру	35.11.9, 35.21.0, 35.30.2, 42.22	газ тәріздес қазба отынмен жұмыс істейтін электр энергиясын өндіру кезінде алынған пайдаланылған жылуды кәдеге жарату; табиғи газды (табиғи газбен жұмыс істейтін электр станциясы, табиғи газбен жұмыс істейтін тарату станциясы, ЖЭО, табиғи газбен жұмыс істейтін пештер), көмір қабатының метанын (СВМ), көмір шахтасының метанын (CMM), тақтатас газын, сұйытылған газды (LPG), сұйылтылған табиғи газды (LNG), сығылған табиғи газды (CNG), көмірді алмастырғыш ретінде немесе жаңартылатын энергия көздеріне қосымша ретінде диметил эфирін (DME) пайдаланатын жылу және электр энергиясын өндіруге арналған қондырғылар; электрлік жылытуға немесе сұйылтылған газбен жылытуға көшу (LPG); газдары пайдаланып жылу өндіруге арналған қондырғылар	табиғи газды пайдалану нәтижесіндегі парниктік газдардың тікелей шығарындылары шығарылатын энергияның 270 г CO2-экв/кВтсағ-тан төмен немесе қызмет нәтижесіндегі жыл сайынғы парниктік газдардың тікелей шығарындылары 20 жыл ішінде объект қуатының орташа 550 кг СО2-экв/кВт-тан аспайды; көмірді бастапқы отын ретінде пайдаланатын қондырғылар алып тасталады
		8.1.2 Атом энергетикасына арналған жабдықтарды өндіру	26, 27, 28	атом электр станцияларының қосалқы жабдықтары, радиациядан қорғау материалдары, қауіпсіздік және бақылау құрылғылары; уран өндіру, уранды тазарту және конверсиялау, уранды байыту және отын элементтерін өндіруге арналған өндірістік жабдықтар; пайдаланудан шығарылған ядролық объектілер мен радиоактивті қалдықтармен жұмыс істеу, тиісті тазарту жабдықтары мен уран кеніштерін кешенді кәдеге жаратуға арналған жабдықтарын өндіру	шектеу жоқ
		8.1.3 Атом электр станцияларын салу және пайдалану	35.11.3, 42.22	экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуді ескере отырып, ядролардың басқарылатын бөлінуінен жылу бөлетін және үшінші, төртінші және одан жоғары буындардың ядролық технологияларын пайдалана отырып, электр энергиясын өндіретін объектілерді салу және пайдалану; атом электр станцияларының тұрақты және қауiпсiз жұмысын қамтамасыз ететін, оның ішінде ядролық энергетика саласының қалдық өнiмдерiн кәдеге жарату бойынша инфрақұрылым салу.	жобаны іске асырудың рұқсат етілгендігі туралы ҚОӘБ қорытындысының болуы; радиоактивті емес және радиоактивті қалдықтарды пайдалану мерзімінің соңында барынша қайта пайдалануды немесе өңдеуді қамтамасыз ететін жұмыс істеу жоспарының болуы; радиоактивті емес шығарындылар ірі отын жағатын қондырғылар үшін ЕҚТ шеңберінде (BREF) (BAT-AEL немесе шекті мәндер) шығарындылар деңгейлері шектерінде болады. Атом энергиясын пайдалану, радиоактивті қалдықтар мен пайдаланылған ядролық отынды сақтауды және көмуді ұйымдастыру саласындағы ұлттық заңнамалық және нормативтік құқықтық талаптарға сәйкестігі

Ескертпелер:

* жобалардың белгілі бір кіші секторына сәйкес келетін Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы сыныптауышының (ЭҚЖС) кодтары қызметі экономикалық қызмет сыныптамасын есепке алуды көздейтін ұйымдардың "жасыл" таксономияны қолдануын оңайлату мақсатында келтірілген. ЭҚЖС кодтары жобаларды экологиялық тұрақты жобалар санатына жатқызудың дербес өлшемшарты болып табылмайтынын назарға алу керек, өйткені олар өзгелерден басқа, тиісті таксономия санатының, секторының немесе кіші секторының мазмұнын көрсетпейтін тауарлардың, көрсетілетін қызметтердің және жұмыстардың түрлерін, сондай-ақ таксономияда белгіленген шекті өлшемшарттарға сәйкестік жобаларды "жасыл" санатқа жатқызудың шарты болып табылатынын қамтуы мүмкін.

Егер "жасыл" жоба ретінде сыныптау мақсатында таксономияға сәйкестік тұрғысынан қаралатын жоба немесе қызмет өзінің мәні мен қолданылатын технологиялардың сипаты бойынша Таксономияның мазмұндық бөлігіне (санаттардың, секторлардың, кіші секторлардың атауларына, келтірілген мысалдар мен шекті өлшемшарттарға) сай келсе, онда қарастырылып отырған санат шеңберінде таксономияда болжам бойынша бұл жоба немесе қызмет сәйкес келетін ЭҚЖС тиісті кодының болмауы оны тиісті таксономия ретінде сыныптаудан бас тартуға негіз болмайды.

ЭҚЖС көрсетілген сыныптамасы тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді өндірушілерге қолданылады және тиісті тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді сатып алатын жеке және заңды тұлғаларға қолданылмайды;

**мұнда және одан әрі ЕҚТ ең алдымен ең үздік қолжетімді техниканың ұлттық анықтамалықтарын білдіреді (ҚР ЕҚТ). Қазақстан Республикасының ең үздік қолжетімді техникаларының ұлттық анықтамалығы болмаған кезде Еуропалық Одақтың тиісті ЕҚТ (BREF) анықтамалықтарына сілтеме жасау қажет;

*** 2035 жылғы 31 желтоқсанға дейін қолданылады.

Аббревиатуралардың толық жазылуы:

АКТ – ақпараттық және коммуникациялық технологиялар

ЖЭК – жаңартылатын энергия көздері

ЕҚТ – ең үздік қолжетімді техникалар

ҚР СТ – Қазақстан Республикасының ұлттық стандарты

BAT-AELs – BREF анықтамалықтарында келтірілген шығарындылардың ілеспе деңгейлері

BREEAM, LEED, EDGE, DGNB – танылған халықаралық рейтингтік бағалау жүйелері және ғимараттардың экологиялық тиімділігі мен экологиялық құрылыс стандарттары

BREF (Best Available Techniques Reference Document) – Еуропалық Одақтың ең үздік қолжетімді техникалары бойынша анықтамалықтар; өнеркәсіптік қызметке, жабдықты пайдалану шарттарына және қоршаған ортаға ластаушы заттардың төгінділері мен шығарындыларының нормаларына қатысы бар анықтамалық құжаттардың сериясын білдіреді

CO – көміртегі монооксиді (улы газ)

СО2е (CO2-эквиваленті) – парниктік газдар шығарындыларының көлемін бағалау үшін пайдаланылатын шартты бірлік, бұл жақсылап араласқан парниктік газдың шығарындысы немесе жақсылап араласқан парниктік газдар қоспасы көлемінің әсеріне балама радиациялық әсері бар көмірқышқыл газының (СО2) шығарылу көлемін білдіреді; бұл ретте қоспаның әр газының шығарылу көлемі оған сәйкес келетін жаһандық жылыну әлеуетіне көбейтіледі

CSP – күн энергиясын шоғырландыру технологиясы

NOx – NO және NO2 азот оксидтері

PV – фотоэлектрлік элементтер модулі (күн энергиясын өндіру үшін)

SO2 – күкірт диоксиді (IV)

VFD drive – жиілікті реттегіш жетек

Об утверждении классификации (таксономии) "зеленых" проектов, подлежащих финансированию через "зеленые" облигации и "зеленые" кредиты

Постановление Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2021 года № 996.

В соответствии с пунктом 3 статьи 130 Экологического кодекса Республики Казахстан от 2 января 2021 года Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Утвердить прилагаемую классификацию (таксономию) "зеленых" проектов, подлежащих финансированию через "зеленые" облигации и "зеленые" кредиты.

2. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Премьер-Министр Республики Казахстан

А. Мамин

Утверждена постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2021 года № 996

Классификация (таксономия) "зеленых" проектов, подлежащих финансированию через "зеленые" облигации и "зеленые" кредиты

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая классификация (таксономия) "зеленых" проектов, подлежащих финансированию через "зеленые" облигации и "зеленые" кредиты (далее – таксономия), разработана в соответствии с пунктом 3 статьи 130 Экологического кодекса Республики Казахстан (далее – Кодекс) и представляет собой систему классификации категорий "зеленых" проектов, подлежащих финансированию через "зеленые" облигации и "зеленые" кредиты (включая количественные и качественные пороговые значения) и направленных на повышение эффективности использования существующих природных ресурсов, снижение уровня негативного воздействия на окружающую среду, повышение энергоэффективности, энергосбережения, смягчение последствий изменения климата и адаптацию к изменению климата, приведенную в приложении к настоящей таксономии.

Сноска. Пункт 1 – в редакции постановления Правительства РК от 27.03.2024 № 232 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. Таксономия включает следующие разделы:

1) уровень 1, предусматривающий основные категории таксономии;

2) уровень 2, предусматривающий сектора "зеленых" проектов в рамках основных категорий;

3) уровень 3, предусматривающий подсектора "зеленых" проектов в рамках секторов;

4) код общего классификатора видов экономической деятельности (далее – ОКЭД): вид экономической деятельности, заявленный юридическими лицами, филиалами и представительствами (хозяйствующими субъектами) при регистрации;

5) примеры проектов и технологий, подпадающих под категорию таксономии;

6) пороговое значение (пороговый критерий, порог) – предельные значения количественных и качественных критериев видов экономической деятельности, активов и проектов, достижение которых необходимо для квалификации проектов в качестве "зеленых". Пороговый критерий может быть выражен в требовании сертификации/маркировки (подтверждения соответствия требованиям указанных в таксономии стандартов либо наличия маркировок в отношении отдельных подсекторов).

3. Таксономия включает следующие категории:

1) возобновляемую энергию (ветряная, солнечная, геотермальная, гидро-, биоэнергия, цепочка поставок и вспомогательная инфраструктура для возобновляемых источников энергии, производство водорода);

2) энергоэффективность (повышение энергоэффективности на существующих и строящихся промышленных объектах и в агропромышленном секторе, повышение энергоэффективности в бюджетном и коммунальном секторах, энергоэффективные здания, строения и сооружения);

3) "зеленые" здания ("зеленые" здания, сопутствующие системы и строительные материалы, "зеленая" инфраструктура);

4) предотвращение и контроль загрязнения (качество воздуха, почвы);

5) устойчивое использование воды, отходов (устойчивое использование воды и водосбережение, отходы и сточные воды, сохранение и восстановление ресурсов);

6) устойчивое сельское хозяйство, землепользование, лесное хозяйство, сохранение биоразнообразия и экологический туризм (устойчивое сельское хозяйство, устойчивое управление лесами и сохранение биоразнообразия и экосистем, устойчивый туризм);

7) чистый транспорт (низкоуглеродные транспортные средства, низкоуглеродные грузоперевозки, чистая транспортная инфраструктура, чистые транспортные информационные и коммуникационные технологии);

8) переходную энергетику (производство электроэнергии и тепла из газообразного ископаемого топлива, замена топлива, производство оборудования для атомной энергетики, строительство и эксплуатация атомных электростанций).

Сноска. Пункт 3 – в редакции постановления Правительства РК от 27.03.2024 № 232 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

4. Коды согласно ОКЭД приведены с целью упрощения использования таксономии производителями товаров, работ и услуг и организациями, деятельность которых предусматривает учет классификации экономической деятельности, в том числе в целях добровольного раскрытия компаниями информации о доле соответствующего таксономии оборота от экономической деятельности. При этом приводимые коды ОКЭД не являются самостоятельным критерием отнесения проектов к категории "зеленых" проектов.

Приложение к классификации (таксономии) "зеленых" проектов, подлежащих финансированию через "зеленые" облигации и "зеленые" кредиты

Система классификации категорий "зеленых" проектов, подлежащих финансированию через "зеленые" облигации и "зеленые" кредиты

Сноска. Приложение – в редакции постановления Правительства РК от 27.03.2024 № 232 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Уровень 1: Категория	Уровень 2: Сектор	Уровень 3: Подсектор	Код ОКЭД*	Примеры	Порог
1	2	3	4	5	6
1. Возобновляемая энергия	1.1 Ветряная	1.1.1 Энергетические объекты	35.11.4	ветрогенераторы, ветронасосы, ветряные турбины	без ограничений
	1.2 Солнечная	1.2.1 Объекты производства электроэнергии (PV & CSP)	35.11.5	централизованные и децентрализованные солнечные электростанции, в том числе концентрированные солнечные электростанции (CSP), солнечная фотоэлектрическая (PV) энергия, децентрализованная солнечная фотоэлектрическая станция	без ограничений
		1.2.2 Небольшие распределенные солнечные системы	35.11.5	небольшие портативные солнечные домашние системы, мини-сети и другие типы автономных систем для питания небольших домохозяйств	без ограничений
		1.2.3 Солнечные тепловые установки	35.11.5, 35.30	средства для применения и производства солнечной тепловой энергии, в том числе солнечного нагрева воды и других тепловых применений солнечной энергии во всех секторах	без ограничений
	1.3 Геотермальная	1.3.1 Объекты производства электроэнергии и тепла	28.92.1, 35.11.9	оборудование для производства электроэнергии и теплового применения геотермальной энергии во всех секторах; геотермальные тепловые насосы для отопления помещений и централизованного теплоснабжения	в случаях использования электрических тепловых насосов – потенциал глобального потепления хладагента не превышает значения 700, в остальных случаях – без ограничений
	1.4 Гидро	1.4.1 Малые гидроэлектростанции (до 10 МВт)	35.11.2	гидроэлектростанции с установками, расположенными в одном гидроузле, суммарной мощностью до десяти мегаватт (включительно)	без ограничений
		1.4.2 Средние гидроэлектростанции (до100 МВт)	35.11.2	гидроэлектростанции с общей установленной мощностью от 10 до 100 мегаватт (МВт), гидроэлектростанция с насосом	удельная мощность (отношение номинальной мощности объекта к площади поверхности водохранилища)>10 Bт/м2 либо выбросы CO2 в течение жизненного цикла не выше 100 g CO2 e/кВт ч. Также требуется заключение экологической экспертизы о допустимости реализации проекта либо заключение скрининга воздействий намечаемой деятельности об отсутствии необходимости проведения обязательной оценки воздействия на окружающую среду (ОВОС), либо заключение ОВОС о допустимости реализации проекта
	1.5 Другие	1.5.1 Другие объекты по производству теплоэнергии	35.11.9, 35.30	тепловые насосы, использующие градиенты температуры почвы, воды и воздуха	в случаях использования электрических тепловых насосов – потенциал глобального потепления хладагента не превышает значения 700, в остальных случаях – без ограничений
	1.6 Биоэнергия	1.6.1 Объекты биоэнергетических продуктов	38.21.0, 72.11.0, 35.30	установки для производства биотоплива, биомассы, биогаза и других биоэнергетических продуктов, включая установки для подготовки топлива, установки для предварительной обработки и установки для биопереработки, установки для производства газообразного, жидкого и твердого (лесного) биотоплива (включая установки для анаэробного сбраживания). Оборудование для переработки осадков после очистки сточных вод	1) выбросы парниковых газов в течение жизненного цикла на 70 % ниже базового уровня угля (т.е. выбросов угольной электрогенерации или уровня международно признанного компаратора (сравнительного бенчмарка) ископаемого топлива); 2) биомасса должна быть получена из сырья, образованного экологически устойчивыми методами (древесина может быть представлена только отходами древесины; исключается сырье, полученное за счет земель с высоким уровнем биоразнообразия и (или) высоким запасом углерода, имеется оценка воздействия на качество почвы и запасы углерода, высокая (свыше 50 %) минимальная доля отходов и др.); 3) для крупных установок – соответствие требованиям справочника НДТ (BREF**) для крупных топливосжигающих установок, применительно к сжиганию твердой биомассы и (или) торфа в части управления отходами, использования материалов, выполнения порогов по выбросам SO2, NOx и CO
		1.6.2 Производство тепла и электроэнергии	38.21.0, 35.30	объекты производства тепла и электричества; системы отопления; электростанции на биомассе, биогазе; теплоэлектроцентрали на биомассе; улучшенные печи для биомассы; использование сельскохозяйственных и лесных отходов, а также отходов сельскохозяйственных культур для электрификации	1) выбросы парниковых газов в течение жизненного цикла на 70 % ниже базового уровня угля (т.е. выбросов угольной электрогенерации или уровня международно признанного компаратора (сравнительного бенчмарка) ископаемого топлива); 2) биомасса должна быть получена из сырья, образованного экологически устойчивыми методами (древесина может быть представлена только отходами древесины; исключается сырье, полученное за счет земель с высоким уровнем биоразнообразия и (или) высоким запасом углерода, имеется оценка воздействия на качество почвы и запасы углерода, высокая (свыше 50 %) минимальная доля отходов и др.); 3) для крупных установок – соответствие требованиям справочника НДТ (BREF**) для крупных топливосжигающих установок, применительно к сжиганию твердой биомассы и (или) торфа в части управления отходами, использования материалов, выполнения порогов по выбросам SO2, NOx и CO
	1.7 Цепочка поставок и вспомогательная инфраструктура для возобновляемых источников энергии	1.7.1 Производство оборудования для возобновляемых источников энергии	28.11.2, 28.12.0, 28.13.1, 28.13.2, 28.14.0, 25, 27	заводы по производству или сборке ветряных, гидро- и геотермальных турбин, фотоэлектрических элементов и компонентов, солнечных коллекторов (т.н. тарелок или блюд), желобов и компонентов, геотермальных насосов. Производство продуктов, ключевых компонентов, оборудования и автоматизированной техники для следующего применения возобновляемой энергии: геотермальная энергия; гидроэнергия солнечная, концентрированная энергия (CSP), солнечная фотоэлектрическая энергия (PV) , энергия ветра, "зелҰный" водород	без ограничений
		1.7.2 Линии электропередачи и поддерживающая инфраструктура для систем возобновляемой энергии	26.11.0, 27.11.0, 27.12.0, 27.20.0, 33.14.1, 35.13.0, 42.22.0	новые, расширенные и улучшенные системы передачи (линии, подстанции), системы хранения (аккумуляторные, механические, гидроаккумулирующие) и новые информационные и коммуникационные технологии (интеллектуальная сеть и мини-сеть) для масштабирования использования возобновляемых источников энергии; выделенные линии электропередачи; крупные и мелкие хранилища; интеллектуальные электросети; счетчики и датчики тепла и электричества; инверторы/контроллеры; трансформаторы; регуляторы напряжения; распределительные устройства; пути для транспортировки экологически чистых технологий; системы хранения "зелҰного" водорода	без ограничений
		1.7.3 Системы хранения возобновляемой энергии	27.20.0, 27.90.9	аккумуляторы, конденсаторы, хранилище сжатого воздуха и маховики; крупномасштабное хранение энергии, а также производственные мощности, предназначенные для вышеперечисленного	без ограничений
	1.8 Производство водорода	1.8.1 Производство "зелҰного" водорода	20.11.0, 25, 27, 28	установки по производству водорода с использованием возобновляемой энергии ("зелҰный" водород)	минимальные прямые выбросы эквивалента CO2 при производстве водорода в течение жизненного цикла составляют 3 тонны CO2 е/тонну водорода
2. Энергоэффективность	2.1 Повышение энергоэффективности на существующих и строящихся промышленных объектах и в агропромышленном секторе	2.1.1 Энергоэффективное оборудование и совершенствование технологий, включая изменение технологических процессов, снижающее выбросы парниковых газов и (или) обеспечивающее оптимизацию потребления ТЭР	16, 17, 22, 23, 25, 27, 28, 33, 35, 43.22.0, 46.61-46.64, 46.66, 46.69, 71, 77.39, 95.21, 95.22	повышение энергоэффективности в промышленности за счет установки более эффективного оборудования, изменений в процессах и управлении, снижения тепловых потерь и (или) использования остаточного тепла и давления; установка машин, оборудования, приборов, снижающих выбросы парниковых газов и (или) обеспечивающих оптимизацию потребления ТЭР; меры по повышению энергоэффективности, основанные на заключении энергетического аудита; энергоэффективные двигатели, частотно-регулируемые приводы (VFD drives) для компрессоров, насосов и систем вентиляции. Котлы с высокой энергоэффективностью. Технология утилизации отходящего тепла и газов технологических процессов (котлы-утилизаторы и др.) в промышленности и коммунальных системах. Установка энергоэффективных машин и оборудования в сельскохозяйственном секторе. Список возможного подходящего оборудования можно также найти на онлайн-платформе "Селектора зеленых технологий" в рамках механизма финансирования "зеленой" экономики ЕБРР (GEFF) https://​tec​hsel​ecto​r.​com/​kaz​akhs​tan-​en/	минимальное снижение энергопотребления на 10 % и (или) минимальное снижение выбросов парниковых газов и (или) обеспечивающее оптимизацию потребления ТЭР на 20 % по сравнению с базовым уровнем (до реализации проекта) исключаются установки, использующие уголь в качестве топлива. Применительно к утилизации отходящего тепла и газов технологических процессов насосы и оборудование (котлы-утилизаторы и т.п.) имеют наивысший класс энергоэффективности, а также соответствуют НДТ, при этом исключается утилизация газов и тепла от генерации на основе угля, а в случае генерации на природном газе должны также соблюдаться критерии, установленные в категории 8 по подсектору 8.1.1 "Производство электроэнергии и тепла из газообразного ископаемого топлива, замена топлива"
		2.1.2 Установка оборудования теплоэлектроцентрали /когенерационные или тригенерационные установки	35.11.1, 35.30.5	установка и эксплуатация когенерационных и комбинированного цикла установок, вырабатывающих электричество в дополнение к отоплению; теплоэлектроцентрали; электростанции комбинированного цикла	минимальное снижение энергопотребления на 10 % и (или) минимальное снижение выбросов парниковых газов на 20 % по сравнению с базовым уровнем (до реализации проекта)
		2.1.3 Энергоэффективность в системах производства, передачи и распределения энергии	27.11.0, 35.12, 42.22	модернизация линий электропередачи или строительство новых подстанций и (или) распределительных систем для снижения энергопотребления и (или) технических потерь, включая повышение стабильности/надежности сети; умные сети; высоковольтные сети	минимальное снижение потерь электроэнергии на 10 % по сравнению с базовым уровнем (до реализации проекта)
		2.1.4. Центральное отопление	25.21.0, 33.11.2	модернизация систем централизованного теплоснабжения с использованием станций малой (распределенной) генерации или других технологий. Станция малой (распределенной) генерации	минимальное снижение энергопотребления на 20 % по сравнению с базовым уровнем (до реализации проекта)
	2.2 Повышение энергоэффективности в бюджетном и коммунальном секторах	2.2.1 Энергосберегающее освещение или оборудование	43.21.9,	повышение энергоэффективности в коммунальных и государственных услугах за счет установки более эффективного освещения или оборудования; система светодиодного уличного освещения, улучшение освещения коммерческих, торговых, оптовых, офисных зданий и других непромышленных объектов	снижение энергозатрат на 20 %
		2.2.2 Энергоэффективные продукты (конечный пользователь)	25.21, 25.29, 27.51, 27.90, 28.13, 28.14, 33.20, 46.43, 46.61, 46.62, 46.63, 46.64, 46.69, 47.54, 77.31, 77.32, 77.33, 77.34, 77.35, 77.39 (для производителей), любой код ОКЭД (для покупателей юр.лиц), для физ. лиц (коды ОКЭД неприменимы)	производство либо покупка и применение более энергоэффективных продуктов, включая энергоэффективные машины и оборудование; энергосберегающие холодильники, кондиционеры, стиральные машины, обогреватели и прочие электрические энергопотребляющие устройства (в соответствии с повышенным классом маркировки продукции). Список возможного подходящего оборудования можно найти на онлайн-платформе "Селектора зеленых технологий" в рамках механизма финансирования "зеленой" экономики ЕБРР (GEFF) https://​tec​hsel​ecto​r.​com/​kaz​akhs​tan-​en/	наивысший класс энергоэффективности для типа продукта, в том числе в соответствии с энергетической маркировкой в соответствии с национальными или межгосударственными стандартами, а также международной рейтинговой оценкой энергоэффективности потребительских товаров Energy Star
		2.2.3 Услуги по энергосбережению	33.12, 33.14, 33.15, 33.16, 33.17, 33.19, 33.20, 35.12, 35.13, 35.30	услуги по энергосбережению для конечных потребителей энергии, в том числе промышленных объектов, зданий и транспортных систем, включая энергоаудит, оказание энергосервисных услуг, управление энергопотреблением (энергоменеджмент) по контракту	в соответствии с СТ РК ISO 50001 "Системы энергетического менеджмента. Требования и руководство по использованию" или международно признанными аналогичными стандартами
	2.3 Энергоэффективные здания, строения и сооружения	2.3.1 Энергоэффективное строительство зданий	16.23, 23.11, 23.20, 23.31, 23.32, 23.43, 23.61, 25.11, 25.12, 25.21, 25.29, 25.93, 27.31, 27.32, 27.33, 27.40, 27.51, 28.11, 28.12, 28.13, 28.14, 33.20.0, 41.10.0, 41.20.1, 41.20.2, 41.20.3, 41.20.4, 43.22, 43.29.8, 43.32, 46.43, 46.74, 47.54	энергетика: использование энергоэффективных архитектурных проектов, приборов и оборудования, а также строительных технологий, снижающих потребление энергии в зданиях	наличие следующих рейтинговых оценок в области "зеленого" строительства: LEED, EDGE, BREEAM, DGNB, OMIR и (или) маркировки энергоэффективности (высокого класса энергоэффективности)
		2.3.2 Повышение эффективности в существующих коммерческих, общественных, жилых и промышленных зданиях	16.23, 23.11, 23.20, 23.31, 23.32, 23.43, 23.61, 25.11, 25.12, 25.21, 25.29, 25.93, 27.31, 27.32, 27.33, 27.40, 27.51, 28.11, 28.12, 28.13, 28.14, 33.20.0, 36.00.0, 37.00, 41.10.0, 41.20.1, 41.20.2, 41.20.3, 41.20, 42.21, 42.91, 42.99, 43.22, 43.29.8, 43.32	энергетика: освещение, приборы и оборудование, системы отопления/охлаждения, архитектурные изменения или изменения в строительстве, позволяющие снизить потребление энергии; вода: водопроводная арматура, системы рециркуляции/сбора дождевой воды, изменения в строительстве зданий, которые позволяют снизить потребление воды
3. "Зеленые" здания	3.1 "Зеленые" здания	3.1.1 Строительство новых "зеленых" зданий (коммерческих, общественных, промышленных и жилых)	16.23, 23.11, 23.20, 23.31, 23.32, 23.43, 23.61, 25.11, 25.12, 25.21, 25.29, 25.93, 27.31, 27.32, 27.33, 27.40, 27.51, 28.11, 28.12, 28.13, 28.14, 33.20.0, 36.00.0, 41.10.0, 41.20, 42.21, 42.91, 42.99, 43.22, 43.29.8, 43.31, 43.32, 43.34, 43.39, 43.91, 43.99	энергетика: использование высокоэффективных архитектурных проектов, энергоэффективных приборов и оборудования, а также методов строительства, которые снижают энергопотребление здания, превышая имеющиеся стандарты и соответствуя сертификатам или рейтингам высокой энергоэффективности; вода: использование водосберегающих приспособлений и оборудования, а также методов строительства, которые снижают потребление воды в зданиях, превышая имеющиеся стандарты и соответствуя сертификатам или рейтингам водосбережения; материалы: использование строительного материала, который минимизирует количество компонентов, требующих большого количества энергии для производства стали или цемента, или компонентов, использующих повторно используемые/переработанные материалы	наличие следующих рейтинговых оценок в области "зеленого" строительства: LEED, EDGE, BREEAM, DGNB, OMIR знаков энергетического рейтинга, таких как US Energy Star, и соответствия схеме энергетической маркировки, такой как Energy Performance Certifications, используемой в Европейском союзе
	3.2 Сопутствующие системы и строительные материалы	3.2.1 Производство и применение систем, "зеленых" строительных материалов и продуктов	23.14.0, 23.31.0, 23.32.0, 23.65.0, 23.99.2, 23.99.3, 26.51, 27.11, 27.12, 27.31, 27.32, 27.33, 27.40, 27.51, 27.90, 28.11, 28.12, 28.13, 28.14, 33.20.0, 36.00, 37.00, 41.10.0, 41.20.1, 41.20.2, 41.20.3, 41.20.4, 42.21, 42.91, 42.99, 43.22, 43.29, 43.31, 43.32.0, 43.34, 43.39, 43.91, 43.99	эффективные и низкоуглеродные строительные системы (освещение, отопление, кондиционирование воздуха, лифты, эскалаторы, счетчики, наземные тепловые насосы и т. д.) и материалы с низким энергопотреблением или низким углеродным следом; изоляционные материалы из органической ваты, материалы, произведенные из вторичного сырья и отходов	наличие (опционно): 1) рейтинговых оценок в области "зеленого" строительства: LEED, EDGE, BREEAM, DGNB, OMIR; 2) маркировки энергоэффективности (высокого класса энергоэффективности); 3) знаков энергетического рейтинга, таких как US Energy Star, или соответствия схеме энергетической маркировки, такой как Energy Performance Certifications, используемой в Европейском союзе, или сертификации по серии стандартов ИСО в области энергоэффективности зданий (ISO 52003, 52010, 52016, 52018) 4) сертификации по схемам сертификации отдельных строительных материалов (цемента, бетона, керамики, стали и т.п.), таких как Concrete Sustainability Council (CSC) Certification, либо наличие верифицированной экологической декларации продукции (EPD), подготовленной в соответствии со стандартом ИСО 14025, в котором демонстрируется более низкий уровень негативного экологического следа продукции.
	3.3 "Зеленая" инфраструктура	3.3.1 "Зеленая" инфраструктура	42.11.1, 42.99, 43.21, 52.21, 81.30.0	многоцелевые "зеленые" зоны (задержка воды, затенение, отдых, коридоры биоразнообразия, мягкая подкладка для пешеходных и велосипедных дорожек); защита от наводнений (ограждения от перенапряжений, насосные станции, дамбы, ворота); сооружения для сбора талой и дождевой воды; уличное освещение; благоустройство участков по сбору и сортировке отходов при зданиях.	наличие следующих рейтинговых оценок в области "зеленого" строительства: LEED, BREEAM, DGNB, OMIR и(или) маркировки энергоэффективности (высокого класса энергоэффективности)
		3.3.2 Строительство и модернизация частных жилых домов и прилегающих территорий	35.11.5, 35.22.0, 36.00.0, 37.00, 38.11.0, 38.21.0, 38.32.3, 41.20.1, 43.21.1, 43.21.9, 43.22.0, 43.29.1, 43.29.8, 43.31.0, 43.32.0, 43.33.0 43.34.0, 43.91.0, 43.99.9	строительство новых энергоэффективных и "зеленых" домов; модернизация существующих домов; улучшение санитарных условий (септик, утилизация отходов); подведение электричества; применение альтернативных видов топлива; использование тепловых насосов или подключение к центральному отоплению; хранение энергии, сбор дождевой воды; переработка серой и черной воды	сокращение потребления воды не ниже 15 %; применение ВИЭ3; минимальное снижение потребления энергии не ниже 15 %; маркировка энергоэффективности (высокого класса энергоэффективности) (если применимо); или наличие следующих рейтинговых оценок в области "зеленого" строительства: LEED, EDGE, BREEAM, DGNB, OMIR
		3.3.3 Автономные и экосанитарные туалеты для частных домов, туристических лагерей и малого бизнеса	37.00, 39.00	установка автономных и экосанитарных туалетов, которые способствуют снижению загрязнения почвы; биотуалеты, контейнерные туалеты, сухие туалеты, септические системы, мочеотводящий сухой туалет	100 % утилизация отходов без нанесения ущерба экосистемам, повторное использование воды
4. Предотвращение и контроль загрязнения	4.1 Качество воздуха	4.1.1 Очистка воздуха от промышленных загрязнений и загрязнения городского атмосферного воздуха, оборудование для рециркуляции	28.11.2, 28.13.1, 28.13, 28.25, 33.12.2, 35.30, 43.22, 43.29.8	очистные сооружения от промышленного загрязнения воздуха и загрязнения городского атмосферного воздуха, выхлопных газов; оборудование для сокращения промстоков; оборудование для рециркуляции воздуха; обессеривание и денитрификация, использование фильтр-пакетов, горелок выхлопных газов	выбросы в атмосферу находятся в пределах диапазонов уровня связанных выбросов – НДТ (BAT-AELs), установленных в справочниках НДТ (BREF), в том числе в рамках Директивы о промышленных выбросах (применительно к промышленным загрязнениям)
		4.1.2 Производство и установка чистых отопительных приборов для домашних хозяйств и малого и среднего бизнеса	25.21, 25.30, 27.52.0, 28.21.1, 43.22, 46.74, 43.33.0	производство, закупка и установка чистых отопительных приборов для снижения загрязнения воздуха; электрический радиатор (обогреватель воздуха), электрический картриджный обогреватель, ночной обогреватель, электрический пол с подогревом, теплые стены	минимальное снижение выбросов парниковых газов на 20 % по сравнению с базовым уровнем (до реализации проекта)
		4.1.3 Улавливание и хранение углерода	35.11, 35.30, 39.00.0	приборы и продукты для улавливания и хранения углерода	соответствие требованиям справочника НДТ "Улавливание углекислого газа после сжигания" (Post-combustion carbon dioxide capture: best available techniques) или справочника НДТ (BREF) по эмиссиям при хранении в рамках комплексного предотвращения и контроля загрязнения в части управления отходами и использования материалов
	4.2 Почва	4.2.1 Cнижение загрязнения почвы; оборудование и инфраструктура для ее восстановления	01.11.1 до 01.30.0, 28.30.4, 39.00.0, 42.99, 43.12.3	оборудование и инфраструктура, использующие технологии и продукты восстановления почвы от загрязнения и деградации, улучшение плодородия почвы; устойчивое земледелие, переход на устойчивые системы земледелия, включая органические системы земледелия; применение фитомелиоративных и механических методов защиты почв; применение нулевых и щадящих технологий в обработке почвы; возделывание адаптированных к местным условиям культур и сортов; очищение от техногенных и антропогенных загрязнений	без ограничений
5. Устойчивое использование воды, отходов	5.1 Устойчивое использование воды и водосбережение	5.1.1 Производство, приобретение и установка технологий и систем водосбережения, хранения и распределения воды	01.61.2, 36.00.0, 42.21.2, 42.91	производство, приобретение и установка технологий и систем водосбережения, хранения и распределения; технологии и оборудование для очистки питьевой воды; резервуары грунтовых вод для сбора талого снега или паводков, а также для регулирования уровня воды в реке; использование шахтных и карьерных вод для промышленного, сельскохозяйственного, рекреационного или иного использования; промышленные водосберегающие технологии и измерительное оборудование; сельскохозяйственное водосберегающее орошение; системы сбора дождевой воды; системы подпитки подземных вод; каналы и системы распределения; управление ливневыми стоками, системы водооборотов	сокращение потребления свежей (природной) воды не ниже 40 % на хозяйственно-питьевые нужды, 30 % на орошение и 70 % для производственных и технических нужд
		5.1.2 Предотвращение и устранение последствий засухи, наводнений и селей	26.51.7, 36.00, 42.21, 84.25, 42.11.1-42.99.0	разработка ирригационных систем для борьбы с засухой; строительство и эксплуатация подключений к водным системам, водоохранных сооружений и других объектов по предотвращению и реагированию на водные бедствия; строительство противонагонных барьеров, насосных станций, дамб, затворов, дамб для береговой эрозионной инфраструктуры, ливневой канализации, противоселевых систем, дренажных систем в транспортной и энергетической инфраструктуре; автоматизированные и SMART-системы мониторинга, раннего оповещения о штормах, засухах, наводнениях или разрушениях плотин; процессы мониторинга и измерения качества или количества воды; интеллектуальные сети для мониторинга воды	без ограничений
		5.1.3 Сооружения подготовки воды (установки)	36.00, 42.91, 43.22	оборудование или инфраструктура для использования воды; системы очистки воды; опреснительные установки	питьевая вода: вода должна соответствовать санитарным требованиям/нормам, действующим на момент проведения оценки соответствия порогу таксономии; техническая вода: вода должна соответствовать паспортам оборудования
		5.1.4 Установки по очистке сточных вод для дальнейшего вторичного использования	36.00, 37.00, 42.91, 43.22, 52.21.5	оборудование для очистки сточных вод; заводы по очистке сточных вод; очистка шахтных и карьерных вод, канализационные/дренажные сети с отделением ливневой воды от других сточных вод, системы повторного использования и рециркуляции бытовых и производственных сточных вод; использование замкнутого цикла	применение очищенных вод по целевому использованию на вторичное водопользование
	5.2 Отходы и сточные воды	5.2.1 Оборудование для сбора, сортировки коммунальных отходов	28.12, 28.22.2, 28.22.3, 28.22.5, 28.22.9, 38.11, 38.21	оборудование для сбора и сортировки коммунальных отходов, включая приемные пункты вторичного сырья	коммунальные отходы должны быть собраны раздельно и вторичное сырье направлено на переработку
		5.2.2 Утилизация и переработка отходов, оборудование для восстановления, повторного использования и переработки вторичного сырья	28.22.9, 33.12.2, 33.20.0, 38.21, 38.32.1, 38.32.2, 38.32.3	создание экологичной инфраструктуры обращения с твердыми коммунальными отходами, инфраструктуры для переработки и повторного применения отходов, образующихся при строительстве и ремонте зданий, сооружений и инфраструктурных объектов; оборудование для восстановления вторичного сырья (исключая сжигание), повторного использования и переработки вторичного сырья, в том числе оборудование для переработки строительных материалов, металлического лома, пластмасс, стекла, бумаги, электроники (исключая опасные компоненты), отработанных шин и золошлаковых отходов	переработка собранного вторичного сырья не менее 80 %
		5.2.3 Объекты для сбора, сортировки, восстановления, повторного использования, переработки и утилизации промышленных и опасных отходов, за исключением оборудования по сжиганию опасных отходов и энергетической утилизации отходов	28.22.9, 28.95.0, 28.96.0, 33.20.0, 38.11, 38.12, 38.21, 38.22.0, 39.00	оборудование для сбора, сортировки, восстановления, повторного использования, переработки и утилизации промышленных и опасных отходов	соответствие справочнику НДТ (BREF) по обработке отходов в части управления отходами и побочными продуктами, особенно опасными промышленными отходами
		5.2.4 Строительство и модернизация полигонов и заводов по переработке отходов, запрещенных к захоронению	38.11, 38.21.0, 38.22.0, 38.31, 38.32, 39.00	строительство и модернизация полигонов; строительство заводов по переработке отходов, запрещенных к захоронению	соответствие установленным требованиям и нормам Республики Казахстан, действующим на момент проведения оценки соответствия порогу таксономии (до 2030 года)
		5.2.5 Оборудование и техника для компостирования отходов	28.15.2, 28.22.3, 28.22.9, 38.21	оборудование и техника по производству компоста из биологически разлагаемых отходов	полученный компост используется для удобрения почвы; отсутствие пластика, стекла и металла в готовом компосте; соответствие компоста национальным стандартам для биоудобрений
		5.2.6 Установка по очистке сточных вод	37.00, 38, 39.00	сети сбора, хранения, очистки и удаления сточных вод; заводы по очистке сточных вод; сооружения по очистке шлама; оборудование для очистки питьевой воды; опреснительные установки; очистные сооружения для навоза и навозной жижи	выбросы в атмосферу и воду находятся в пределах диапазонов уровня связанных выбросов – НДТ (BAT-AELs или пороговых значений), установленных в справочнике НДТ (BREF) для анаэробной обработки отходов (если применимо)
	5.3 Сохранение и восстановление ресурсов	5.3.1 Замена сырья	39.00.0	замена токсичного сырья на нетоксичное	без ограничений
		5.3.2 Использование вторичного сырья для производства продукции	38.11.0, 38.32.1, 38.32.2, 38.32.3	замена природных ресурсов на вторичное сырье, выпуск продукции с применением вторичного сырья	не менее 30 % вторичного сырья в составе продукции
6. Устойчивое сельское хозяйство, землепользование, лесное хозяйство, сохранение биоразнообразия и экологический туризм	6.1. Устойчивое сельское хозяйство	6.1.1 Продукция органического сельского хозяйства (растениеводство и животноводство) (кроме текстильной)	01.1, 01.2, 01.4, 01.6	производство сельскохозяйственных, земледельческих и рыбных органических продуктов (включая строительство и эксплуатацию объектов), соответствующих стандартам чистого производства	1) соответствующие международные, межгосударственные или национальные стандарты для органических продуктов, а также маркировка приобретенных органических или "зеленых" продуктов; 2) экологические стандарты и стандарты качества для использования пестицидов, удобрений, ветеринарных препаратов, кормов и кормовых добавок, пищевых добавок и гигиены животных; 3) устойчивые методы ведения сельского хозяйства, такие как управление отходами и эффективность использования воды, в том числе с использованием дождевой воды; 4) устойчивые методы цепочки поставок (например, предотвращение потери продуктов питания); производство органической продукции, получившей международный, межгосударственный либо признанный национальный сертификат
		6.1.2 Климатически умное сельское хозяйство (устойчивое управление пастбищами и животноводством)	01.1, 01.2, 01.4, 01.6	сокращение использования энергии и воды в тяговых, ирригационных и других сельскохозяйственных или животноводческих процессах, а также уменьшение использования земли, т.е. внедрение ротационного использования пастбищных угодий (консервация деградированных пастбищ) для снижения деградации и сохранения экосистемы; применение стандартов по животноводству для устойчивого управления пастбищными угодьями и содействия производству/управлению животноводством на основе качества (высокой урожайности); эффективная обработка почвы (предотвращение засухи), аквакультура, пастухи/скотоводческие общины, уменьшающие размеры своего стада и внедряющие более устойчивые методы животноводства	сокращение потребления свежей (природной) воды не ниже 30 %; вторичное использование воды; применение ВИЭ; минимальное снижение потребления энергии или выбросов парниковых газов не ниже 20 %; применительно к проектам, предусматривающим уменьшение использования земли, консервацию деградированных пастбищ, внедрение методов устойчивого сельского хозяйства и (или) животноводства, применимы альтернативные критерии – демонстрация повышения продуктивности без увеличения нагрузки на экосистемы, уменьшения пищевых и сельскохозяйственных отходов либо повышения адаптации к изменению климата
	6.2 Устойчивое управление лесами и сохранение биоразнообразия и экосистем	6.2.1 Облесение и лесовосстановление	02.10.	посадка лесных культур; создание лесных плантаций, в том числе проекты, соответствующие стандартам REDD+, VERRA; создание зеленых зон вокруг населенных пунктов	без ограничений
		6.2.2 Устойчивое управление лесами	02.10, 02.40.0, 71.12.4, 71.12.5	проекты, увеличивающие функцию лесов по депонированию углерода или снижающие воздействие лесохозяйственной деятельности за счет соответствующих практик устойчивого управления лесными экосистемами, информационных систем и технологий	применительно к управлению лесами высокой природоохранной ценности – наличие добровольной международной сертификации, например, сертификации Лесного попечительского совета – (Forest Stewardship Council-FSC), Программы одобрения схем лесной сертификации (Program for the Endorsement of Forest Certification schemes-PEFC) либо добровольной сертификации по национальному стандарту устойчивого лесоуправления; в остальных случаях – без ограничений
		6.2.3 Сохранение биоразнообразия и экосистем	91.04.2, 93.19.0	проекты по сохранению биосферы посредством защиты и (или) восстановления деградированных экосистем; строительство и поддержание экологической функциональной зоны, такой как конкретная среда обитания диких животных, водно-болотные угодья, торфяники, пустыни	без ограничений
	6.3 Устойчивый туризм	6.3.1 Продукты и услуги, способствующие развитию экотуризма	64.19, 64.20, 64.92, 64.99, 84.13, 85.10, 79, 55	создание условий, направленных на развитие экологического туризма, вовлечение местного населения (программы микрокредитования, субсидии), экологическое просвещение, создание инфраструктуры для экологического туризма	в соответствии с законодательными нормами Республики Казахстан (по туристской деятельности), а также национальными, международными, межгосударственными экологическими стандартами или стандартами экомаркировки в сфере туристических услуг и экологически чистых маршрутов, включая или признанные стандарты экомаркировки иностранного государства
		6.3.2 Устойчивое управление гостиницей и лагерем	55.10, 55.20, 55.30, 55.90	управление деятельностью отелей и лагерей в соответствии с национальными, международными или межгосударственными стандартами устойчивого гостиничного бизнеса	в соответствии с национальным, международным, межгосударственным экологическими стандартами или стандартом экомаркировки в сфере услуг средств размещения и экологических требований к гостиницам, хостелам либо признанным стандартам иностранного государства для гостиничного сектора, например, "Листок жизни", EU Eco-labelling, Nordic Swan и др.
7. Чистый транспорт	7.1 Низкоуглеродные транспортные средства	7.1.1 Покупка, аренда низкоуглеродных автомобилей	любой код ОКЭД для покупателя (вид деятельности компании может быть любой) 77.1, 77.3	покупка, аренда низкоуглеродных автомобилей, в том числе электромобилей, транспортных средств на водородных, гибридных двигателях	прямые выбросы <50 граммов CO2е / км; для мусороуборочной и сельскохозяйственной техники допускается альтернативный порог – соответствие стандарту Euro V или VI
		7.1.2 Производственные цепочки поставок для низкоуглеродных автомобилей, безмоторного и микроэлектротранспорта	27.20.0, 27.90, 29.10, 29.3, 30	специализированные производственные мощности для транспортных средств и ключевых компонентов; батареи, используемые в соответствующих транспортных средствах	прямые выбросы <50 граммов CO2е / км
	7.2 Низкоуглеродные грузоперевозки	7.2.1 Низкоуглеродные грузоперевозки	30.20, 49.20, 49.3, 49.41, 50, 51, 77.12, 77.34, 77.35	подвижной состав для электрифицированных и неэлектрифицированных грузовых железнодорожных перевозок; воздушно транспортные средства на альтернативных источниках топлива; низкоуглеродные грузовые автомобильные перевозки; низкоуглеродный водный и речной транспорт	для автомобильных перевозок – прямые выбросы 50 граммов CO2е / тонна * км или соответствие стандарту Euro V или VI; для железнодорожных перевозок – прямые выбросы 40 граммов CO2е / тонна * км; для водного транспорта – судно имеет нулевые прямые выбросы CO2e либо получает 100 % энергии из топлива или иных энергоносителей, обеспечивающих снижение выбросов парниковых газов как минимум на 80 % по сравнению с эквивалентом ископаемого топлива, при этом суда не предназначены для перевозки ископаемого топлива; для воздушного транспорта – источник энергии имеет нулевые прямые выбросы CO2 (например, водород или электричество), либо в качестве топлива применяется SAF (экологически чистое авиационное топливо), обеспечивающее существенное снижение выбросов CO2е на тонна*км или пассажир-км, при этом сырье для SAF должно быть признано ИКАО соответствующим требованиям в рамках схемы компенсации и сокращения выбросов углерода для международной авиации (CORSIA) и (или) сертифицирован в рамках Директивы ЕС по возобновляемой энергии (EU RED)
	7.3 Чистая транспортная инфраструктура	7.3.1 Инфраструктура общественного транспорта	42.1, 49.10, 49.20, 49.31, 49.39, 72.19.1, 77.11, 77.21, 77.39	общественный автомобильный, железнодорожный, водный и воздушный транспорт и транспортная инфраструктура; системы скоростных автобусных перевозок (BRT systems); обособленная полоса для общественного транспорта; парковки для общественного транспорта в конечном пункте; остановочные пункты, транспортно-пересадочный узел; общественная велосипедная инфраструктура; общественная велосипедная инфраструктура и инфраструктура для использования электросамокатов, моноколҰс и прочих средств индивидуальной мобильности, в том числе связанная с созданием данной инфраструктуры; покупка парка безмоторного и микроэлектротранспорта	для общественного транспорта – прямые выбросы 50 граммов CO2е / пассажир - км; без ограничений для велосипедной инфраструктуры и инфраструктуры для использования средств индивидуальной мобильности; для водного и воздушного транспорта – см. пороговые критерии для подсектора по низкоуглеродным перевозкам (7.2.1)
		7.3.2 Низкоуглеродная транспортная инфраструктура	42, 52.21, 45.20.2, 45.20.3	специализированная инфраструктура для зарядных станций и альтернативного топлива (в случае, когда зарядные станции альтернативного топлива находятся отдельно от заправочных станций и гаражей ископаемого топлива); экотопливная станция, зарядная станция для электромобилей, троллейбусов, трамваев, электрических автобусов и соответствующей инфраструктуры	без ограничений
		7.3.3 Планирование низкоуглеродного транспорта	42, 49.3, 52	интеграция транспортного и градостроительного планирования, ведущая к сокращению использования легковых автомобилей; плотная застройка; многократное использование земли; переход на пешее общество; транзитное сообщение; умные системы грузоперевозки	без ограничений
	7.4 Чистые транспортные ИКТ	7.4.1 ИКТ, которые улучшают использование активов, поток и модальное улучшение, независимо от вида транспорта	61, 62, 63.1	информация об общественном транспорте, система регулирования дорожного потока и умный светофор; GPS навигатор с датчиком определения геопозиции; центральное диспетчерское управление; электронная система оплаты проезда, схемы совместного использования автомобилей, смарт-карты, системы дорожной зарядки и т.д.	наличие сертификата соответствия сериям стандартов СТ РК ISO/IEC 30134 "Информационные технологии. Центры обработки данных. Ключевые показатели эффективности", СТ РК ISO 14001 "Системы экологического менеджмента. Требования и руководство по применению", СТ РК ISO 50001 "Системы энергетического менеджмента. Требования и руководство по использованию"
8. Переходная энергетика	8.1 Альтернативные источники, замена топлива	8.1.1 Производство электроэнергии и тепла из газообразного ископаемого топлива, замена топлива	35.11.9, 35.21.0, 35.30.2, 42.22	утилизация отработанного тепла, полученного при выработке электроэнергии на газообразном ископаемом топливе; установки для выработки тепла и электроэнергии с использованием природного газа (электростанция на природном газе, распределенная станция на природном газе, ТЭЦ, печи на природном газе), метана угольных пластов (CBM), метана угольных шахт (CMM), сланцевого газа, сжиженного газа (LPG), сжиженного природного газа (LNG), сжатого природного газа (CNG), диметилового эфира (DME) в качестве заменителя угля или дополнения к возобновляемым источникам энергии; переход на электрическое отопление или отопление на сжиженном газе (LPG); установки для выработки тепла с использованием отходящих газов	прямые выбросы парниковых газов в результате использования природного газа ниже 270 г CO2е / кВтч отпускаемой энергии или ежегодные прямые выбросы парниковых газов в результате деятельности не превышают в среднем 550 кг CO2 е / кВт мощности объекта за 20 лет; исключаются установки, использующие уголь в качестве исходного топлива
		8.1.2 Производство оборудования для атомной энергетики	26, 27, 28	вспомогательное оборудование атомных электростанций, материалы радиационной защиты, устройства безопасности и контроля; оборудование для производства по добыче урана, очистке и конверсии урана, обогащению урана и производству топливных элементов; обращение с выводимыми из эксплуатации ядерными объектами и радиоактивными отходами, изготовление соответствующего очистного оборудования и оборудования для комплексной утилизации урановых рудников.	без ограничений
		8.1.3 Строительство и эксплуатация атомных электростанций	35.11.3, 42.22	строительство и эксплуатация объектов, выделяющих тепло от управляемого деления ядер и вырабатывающих электроэнергию с использованием ядерных технологий третьего, четвертого поколений и выше, с учетом обеспечения экологической безопасности; строительство инфраструктуры, обеспечивающей устойчивую и безопасную эксплуатацию атомных электростанций, в том числе по утилизации отходов – продуктов ядерной энергетической отрасли	наличие заключения ОВОС о допустимости реализации проекта; наличие плана обращения как с нерадиоактивными, так и с радиоактивными отходами, обеспечивающим максимальное повторное использование или переработку таких отходов в конце срока службы; нерадиоактивные выбросы находятся в пределах уровней выбросов в рамках НДТ (BREF) (BAT-AEL или пороговых значений) для крупных топливосжигающих установок; сооответствие национальным законодательным и нормативным правовым требованиям в области использовании атомной энергии, организации хранения и захоронения радиоактивных отходов и отработавшего ядерного топлива

Примечания:

* коды Общего классификатора видов экономической деятельности (ОКЭД), соответствующие определенному подсектору проектов, приведены с целью упрощения применения "зеленой" таксономии организациями, деятельность которых предусматривает учет классификации экономической деятельности. Следует принимать во внимание, что коды ОКЭД не являются самостоятельным критерием отнесения проектов к категории экологически устойчивых проектов, поскольку они могут включать в себя, помимо прочего, виды товаров, услуг и работ, не отражающих содержания соответствующей категории, сектора или подсектора таксономии, а также то, что соответствие установленным в таксономии пороговым критериям является условием отнесения проектов к "зеленым".

Если проект или деятельность, рассматриваемые на предмет соответствия таксономии в целях классификации в качестве "зеленого" проекта, отвечают по своему существу и характеру применяемых технологий содержательной части таксономии (наименованиям категорий, секторов, подсекторов, приведенным примерам и пороговым критериям), то отсутствие в таксономии в рамках рассматриваемой категории соответствующего кода ОКЭД, под который предположительно подпадает данный проект или деятельность, не может служить основанием для отказа в его классификации как соответствующего таксономии.

Указанная классификация ОКЭД применима к производителям товаров, работ и услуг и не распространяется на физических и юридических лиц, приобретающих соответствующие товары, работы и услуги;

** здесь и далее под НДТ подразумеваются прежде всего национальные справочники наилучших доступных техник (НДТ РК). При отсутствии национального справочника наилучших доступных техник Республики Казахстан следует ссылаться на соответствующие справочники НДТ Европейского Союза (BREF);

*** действует до 31 декабря 2035 года.

Расшифровка аббревиатур:

ИКТ – информационные и коммуникационные технологии

ВИЭ – возобновляемые источники энергии

НДТ – наилучшие доступные техники

СТ РК – национальный стандарт Республики Казахстан

BAT-AELs – сопутствующие уровни выбросов, приведенные в справочниках BREF

BREEAM, LEED, EDGE, DGNB – признанные международные системы рейтинговой оценки и стандарты экологической эффективности зданий и экологического строительства

BREF (Best Available Techniques Reference Document) – справочники по наилучшим доступным техникам Европейского Союза (представляют собой серию справочных документов, имеющих отношение к промышленной деятельности, условиям эксплуатации оборудования и нормам сбросов и выбросов загрязняющих веществ в окружающую среду)

CO – монооксид углерода (угарный газ)

CO2е (CO2 – эквивалент) – условная единица, используемая для оценки объемов выбросов парниковых газов (представляет собой объем выброса углекислого газа (CO2), имеющий радиационное воздействие, эквивалентное воздействию объема выброса идеально перемешанного парникового газа или смеси идеально перемешанных парниковых газов; при этом объем выброса каждого газа смеси умножают на соответствующий ему потенциал глобального потепления)

CSP – технология концентрации солнечной энергии

NOx – оксиды азота NO и NO2

PV – модуль фотоэлектрических элементов (для производства солнечной энергии)

SO2 – диоксид серы (IV)

VFD drive – частотно-регулируемый привод