ИПС "Әділет"

     Қазақстанда әйелдердің жағдайын жақсарту, әйелдердің жағдайы жөніндегі IV Бүкіл дүниежүзілік конференцияның (Пекин, 1995 ж.) іс-қимылдар тұғырнамасын іске асыру мақсатында:
     Қазақстан Республикасының Үкіметі қаулы етеді:
     1. Қазақстан Республикасында Әйелдердің жағдайын жақсарту жөніндегі ұлттық іс-қимылдар жоспары бекітілсін.
     2. Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі Қазақстан Республикасында Әйелдердің жағдайын жақсарту жөніндегі іс-қимылдардың ұлттық жоспарын белгіленген тәртіппен Біріккен Ұлттар Ұйымының Әйелдердің жағдайы жөніндегі комиссиясына жіберсін.
     3. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
1999 жылғы 19 шілдедегі
N 999 қаулысымен
бекітілген

                     Қазақстан Республикасында
               Әйелдердің жағдайын жақсарту жөніндегі
                    іс-қимылдардың ұлттық жоспары

Кіріспе

      Қазақстан Республикасы - өзінің негізгі мақсат-мұраты қоғамдық татулық пен саяси тұрақтылық, бүкіл халықтың игілігі үшін экономикалық даму, мемлекет өміріндегі толғақты мәселелерді демократиялық жолмен шешу деп жариялаған, жас, егемен мемлекет.
      Нарықтық қатынастарға көшуге байланысты Қазақстан халқының әлеуметтік-экономикалық жағдайын жақсарту жөнінде Үкімет қабылдаған шаралар ойдағыдай нәтижелер бермеді.
      Жан басына шаққандағы жалпы ішкі өнім азайды, өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығы өндірісінің көлемі кеміді, жұмыссыздық ұлғайды, халықта баланың тууы азайып, өлім көбейіп кетті, көші-қон құбылысы үдей түсті, соның салдарынан республика тұрғындарының саны кеміді.
      Елдегі әлеуметтік-экономикалық жағдайды жақсарту үшін "Қазақстан - 2030" ұзақ мерзімді стратегиялық бағдарламасы қабылданды. Ұзақ мерзімді басымдықтар ретінде мыналар айқындалады:
      шетелдік инвестициялардың және ішкі қорлардың жоғары деңгейімен қатар ашық нарықтық экономикаға негізделген экономикалық өсу,
      Қазақстанның экономикалық ресурстарын тиімді пайдалану;
      Қазақстан азаматтарының денсаулығы, білімі мен әл-ауқаты;
      осы заманғы инфрақұрылымды дамыту және басқалар.
      1999 жылдың 1 қаңтарындағы жағдай бойынша Қазақстанда 8038 мың әйел болды, бұл халықтың жалпы санының 51,4 процентін құрайды. Әйелдердің еңбекке қабілетті жасқа дейінгісі - 29,8%, еңбекке жарамды жастағысы - 53,7%, еңбекке жарамды жастан асқаны - 16,5%. Әйелдердің 56%-і қалалар мен қала төңірегінде тұрады. 1997 жылы әйелдердің орташа өмір сүруінің ұзақтығы 70,2 жыл болды, бұл еркектерге қарағанда 11,2 жыл ұзақ (59 жыл).
      Ұлттық іс-қимылдар жоспарын Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы Отбасы мен әйелдер істері жөніндегі Ұлттық комиссия БҰҰ ұсынған нұсқаға сәйкес, қоғамдық ұйымдардың және халықаралық ұйымдардың қатысуымен және мүдделі мемлекеттік органдармен бірлесіп жасады.
      Стратегиялық мақсат - "Қазақстан - 2030" ұзақ мерзімді даму стратегиясына сәйкес әйелдердің қоғамдық-саяси өмірдегі белсенділігі мен ролін арттыру және әйелдердің жағдайын жақсарту үшін мүмкіндіктер жасау және пәрменді тетіктер дайындау.

А. Әйелдер және кедейлік

        Нарыққа көшу, өндірістің құлдырауы, бүкіл шаруашылықты жүргізу жүйесінің қайта құрылымдалуы, адамдардың кәсіпкерлік тәжірибесі және бастапқы капиталы болмауы, әлеуметтік кепілдіктер жүйесінің өзгеруі республика халқының едәуір бөлігінің тіршілік дәрежесі төмендеуіне әкеліп соқтырды.
      Салық түсімдері есебінен өмір сүріп келген және, көбінесе, кәсіпорындардың меншігі болып табылатын бүкіл әлеуметтік сала аса қиын қаржы тапшылығына ұшырады.
      Ең алдымен, көп балалы аналар мен асыраушысынан айрылған отбасылар, зейнеткерлер мен мүгедектердің үлкен бөлігі, жұмыссыздар, сондай-ақ жалақысын дер кезінде алмайтын қызметкерлер, еңбегіне ақы аз төленетін бюджеттік ұйымдардың өкілдері, жұмысқа қабілетсіз жастар кедейлердің арасына тап болды. Бұл ретте қалалықтарға қарағанда, ауыл халқы кедейірек тұрады.
      Халықтың кірісінің негізгі көзі жалақы болып отыр.
      Орташа айлық жалақы 1998 жылы 9682 теңгені (124 АҚШ долларын) құрады. Әйел еңбегі басым секторларда (білім беру, денсаулық сақтау, қызмет көрсету салаларында) республикадағы ресми орташа жалақыдан үштен бір еседен астам төмен. Күнкөрістің ең азы айына 3,3 мың теңге жағдайында, ел бойынша орташа алғанда жан басына шаққандағы ақшалай табыс айына 3 мың теңгеге жуық қана болды. Аз қамтылған азаматтарды әлеуметтік қолдау үшін Үкімет белгілі дәрежеде шаралар қолдануда. Мәселен, 1999 жылға дейін балалары бар отбасыларына әлеуметтік көмек жәрдемақылардың мынадай бес түрі бойынша көрсетіліп келді:
      бірыңғай;
      7 жасқа дейінгі төрт және одан көп баласы бар, жұмыс істемейтін, көпбалалы аналарға;
      адамның шалдыққан иммунтапшылығы вирусын жұқтырған балаларға немесе СПИД-пен ауыратындарға;
      қысқа мерзімді әскери қызметшілердің балаларына;
      үйде тәрбиеленетін және оқу оқитын, мүгедек балаларға.
      Бұл ретте бірыңғай жәрдемақы аз қамтылған отбасыларына ғана тағайындалып келді, жәрдемақылардың қалған бөлігі халықтың неғұрлым әлеуметтік-осал санаттарына олардың кірістеріне қарамастан беріліп отырды.
      1998 жылы балаларға арналған жәрдемақыны жан басына шаққандағы орташа айлық жиынтық кірісі екі есептік көрсеткіштен аспаған отбасылары алды. Бұл көрсеткіш зейнетақыларды, жәрдемақыларды және өзге де әлеуметтік төлемдерді есептеу үшін пайдаланылады және жыл сайын республикалық бюджет туралы заңда бекітіліп отырады. Өткен жылы оның мөлшері 645 теңгені (8,2 АҚШ долларын) құрады. Бірыңғай жәрдемақымен 923,2 мың бала қамтылып, жәрдемақының барлық түрлерін алатындардың 98%-ін құрады.
      Одан басқа, тұрғын үй жәрдемақылары тұрғын үйді ұстаудың және коммуналдық қызметтерді тұтынудың ақысына жұмсаған шығындары іс жүзінде жиынтық жүзінде жиынтық табысының 30 процентінен асып кеткен, аз қамтылған отбасыларына төленді.
      1999 жылдан бастап жәрдемақылар атаулы көмекпен ауыстырылды, ол балалы отбасыларына, адамның тууы мен өлуі жағдайларында, сондай-ақ тұрғын үйді ұстау мен коммуналдық қызметті тұтынуға ақы төлеу үшін берілетін болады.
      Әлеуметтік көмек жергілікті бюджеттерден қаржыландырылады. Жергілікті бюджеттерді қалыптастыру үшін де, жұмсау үшін де жауаптылықта болатын жергілікті атқарушы өкімет органдары әкімшілер ретінде әрекет етеді. Отбасының атаулы әлеуметтік көмекке мұқтаждылық шегінің мөлшері әкімдердің шешімдерімен айқындалады.
      Қазақстанда кедейлікті азайту үшін айқындаушы кезең жұмыс орындары жасалуын және жалақы ұлғайтылуын қамтамасыз ететін ауқымды да тұрақты өркендеу болуы тиіс.
     Халықтың кірісі саясатында негізгі міндет еңбекке ақы төлеу, оның ішінде жалақының ең аз мөлшерін күнкөрістің ең аз мөлшеріне дейін біртіндеп жеткізу, барлық ақшалай кірістердің жариялылығын ынталандыру және мемлекеттік мекемелер қызметшілердің еңбегіне ақы төлеудің жалпы деңгейін көтеру жолымен оны ұлғайту болып табылады. Әлдеқандай себептермен жұмыс таба алмай жүрген еңбекке жарамды тұрғындар шағын несиемен кеңінен қамтылатын болады.

А. бөлімі бойынша іс-шаралар жоспары. Әйелдер мен кедейлік

Б. Әйелдердің білімі және оларды оқыту

        Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес, барлық азаматтарға, олардың жынысына қарамастан, мемлекеттік оқу орындарында орта білім алуына кепілдік беріледі. Қазақстан азаматтарының конкурстық негізде мемлекеттік оқу орындарында жоғары білім алуға құқығы бар. Білім беру мемлекеттің бақылауында болады, мемлекет оның міндетті стандарттарын белгілеп отырады.
      Қазақстан Республикасының конституциясына сәйкес барлық азаматтарға, олардың жынысына қарамастан, мемлекеттік оқу орындарында міндетті орта білім алу қамтамасыз етіледі. Қазақстанның азаматтарының конкурстық негізде мемлекеттік оқу орындарында тегін жоғары білім алуға мемлекет құқығы бар. Білім беру мемлекеттің бақылауында болады, мемлекет оның міндетті стандарттарын белгілеп отырады.
     Қазақстанда білімді әйелдер еркектерден көбірек. Жоғары және орта арнаулы білімі бар мамандардың арасында олар 62%-ті құрайды.
      Білім беру жүйесінде жұмыс істейтін әйелдердің зиялылық өресі жоғары (77%). Соған қарамастан, 16 облыстық және қалалық оқу басқармалары бастықтарының арасында 7 ғана әйел бар (44%). Жоғары оқу орындарындағы басшылардың арасында әйелдердің проценті өте төмен. 51 мемлекеттік жоғары оқу орнының арасында екеуінің ғана ректоры әйел (4%).
      Жоғары білімді мемлекеттік білім гранттары немесе несиелері арқылы да алуға болады. Бұл жағдайда ең алдымен кедей отбасыларының балалары мен ауылды жерлерде оқығандар қиыншылық көруде. Аз қамтылған отбасыларында қыздардың білім алуына жете көңіл бөлінбейді.
      Балабақшаларда сәбилерді ұстаудың ақысы көтеріле түсуде. 1991 жылмен салыстырғанда мектепке дейінгі балалар торабы 80%-ке дерлік қысқарды.
      Білім беру саласындағы негізгі міндеттер: қаржылық ресурстарды, әсіресе ауылдық мектептер үшін үнемді пайдалану, дәріс берудің әдістемелерін жетілдіру, аз қамтылған отбасылары балаларының білім алуына жол берілуін қамтамасыз етуге көбірек көңіл бөлу, мүгедек балаларды кәдімгі мектептерге тарту болып табылады.

Б. бөлімі бойынша іс-шаралардың жоспары. Әйелдердің білімі және
оларды оқыту

В. Әйелдер және денсаулық

        "Қазақстан - 2030" ұзақ мерзімді даму стратегиясында азаматтардың денсаулығы, білім мен игілігі негізгі басымдықтардың бірі ретінде айқындалған.
      Халыққа медициналық қызмет көрсетуді жақсарту мақсатында 1998 жылғы 18 наурызда Қазақстан Республикасы Президентінің "Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулығын жақсарту жөніндегі бірінші кезектегі шаралар туралы"  U983956_ Жарлығы қабылданды. Сондай-ақ Президенттің 1998 жылғы 16 наурыздағы  U984153_ Жарлығымен, ананың денсаулығын қорғау, отбасын жоспарлау бала тамағы, респираторлық індеттер (пневмония) мен балалардың диарей ауруларының және басқалардың алдын алу және емдеу бөлімдерін қамтитын "Халық денсаулығы" мемлекеттік бағдарламасы қабылданды.
      Республикада аналар және перинаталь өлімдерін азайту жөніндегі бағдарлама, Рұқтық (репродуктивтік) денсаулықты сақтау жөніндегі ұлттық бағдарлама, СПИД-тің алдын алу және онымен күрес жүргізу жөніндегі 1996-2000 жылдарға арналған ұлттық іс-қимылдар бағдарламасы, жыныс жолымен берілетін аурулардың алдын алу және оны бақылау жөніндегі 1996-2000 жылдарға арналған бағдарлама, т.б. жұмыс істеуде. Ұлттық генетикалық тіркелім әзірленді және салауатты өмір салтын қалыптастыру жөніндегі бағдарлама жасалуда.
      Соған қарамастан әйелдер денсаулығының индексі небәрі 30%-ті құрайды, ал жекелеген облыстарда (Шығыс Қазақстан, Ақмола, Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан) 20%-тен де төмен.
      Аналар мен сәбилер өлімінің, түсік тастау мен жыныс қатынастары арқылы ауысатын аурулардың деңгейі жоғары болып отыр. Рұқтық денсаулық жөніндегі қызметтерге, әсіресе ауыл тұрғындарының жаппай қолын жеткізу қамтамасыз етілген жоқ.
      Ана өлімі көбейіп кетті. 1998 жылы ол тірі бала туған әрбір 100 мың анаға 77,5-тен келді. Әсіресе Шығыс Қазақстан облысында жағдай қолайсыз, бұл көрсеткіш орташа республикалық деңгейден 1,6 есе асқынған және 123,6-ға жеткен, Қостанай мен Ақтөбе облыстарында - 1.57 есе (122), Астана қаласында - 1.48 есе (115), Павлодар облысында 1.36 (105.5).
      Жүкті әйелдердің жартысынан астамы анемиямен ауырады, Оңтүстік Қазақстан облысында осы ауруға болашақ аналардың 76%-і, Астана қаласында - 63% - шалдыққан.
      Іштен аномалиямен туған балалардың саны көбейіп келеді. 1998 жылы олар 3371 болды. Әйелдерді контрацептивтермен қамту баяу.
      1998 жылы оларды 1,5 млн. әйел, яғни фертильдік жастағы әйелдердің 41%-і ғана қолданды.
      Әйелдердің денсаулығын қорғау стратегиясы халықтың аналар тобы үшін рұқтық (репродуктивтік) денсаулықтың стандарттарын әзірлеуді, қауіпсіз аналық әдістемелерін енгізуді, халықты осы заманғы контрацевтивтермен қамтамасыз етуді, аймақтардың ерекшеліктерін және халықтың әртүрлі топтарының рұқтық (репродуктивтік) әдет-ғұрпын ескере отырып, отбасын жоспарлау саласында ғылыми-әлеуметтік зерттеулер жүргізуді көздейді.
      Репродуктивті денсаулықты қорғау мақсатында әйелдерге жүктілік және босану жөнінде біржолғы жәрдемақылар төленеді. Қазіргі кезде бұл жәрдемақыларды төлеу ата-аналардың өздеріне жүктелген. Бұл ретте жәрдемақылардың мөлшері орташа айлық жалақының есебінен айқындалады, бірақ 10 еселенген айлық есептік көрсеткіштің мөлшерінен аспауы тиіс.
      Бала туған кезде аз қамтылған отбасыларына әлеуметтік жәрдем жасалатын болады, оның мөлшері жергілікті бюджеттердің мүмкіндіктеріне қарай анықталады.
      Республикада әйелдердің репродуктивті денсаулығын қорғау, экологиялық репродуктология мәселелері, жыныс жолымен берілетін ауруларды емдеудің, диагноз жасау мен алдын алу, халықтың салауатты өмір салтын қалыптастыру жөнінде елеулі ғылыми зерттеулер жүргізілуде.
      БҰҰ Халықтардың орналасу қорымен бірге Оңтүстік Қазақстан және Қызылорда облыстарында халықтың рұқтық (репродуктивтік) әдет-ғұрыптары мен денсаулығы бойынша әлеуметтік-әдістемелік зерттеулер жүргізілді. Мұндай зерттеулер бүкіл Қазақстан бойынша жүргізіліп жатыр.
      1999 жылы балалары жоқ жұбайлар жұптарына жәрдемдесу үшін экстракорпоральдық ұрықтандыру лабораториясын ашу жоспарланып отыр.
      Репродуктивті денсаулықты қорғаумен жекелеген үкіметтік емес әйелдер ұйымдары да шұғылданады, олардың саны Қазақстанда 30-ға жуықтайды.
     Бұдан әрі әйелдердің денсаулығына қатысты қабылданған барлық бағдарламаларды іске асыру, сондай-ақ жаңа нормативтік құқықтық актілерді әзірлеу жалғаса бермек.

таблицаның жалғасы

Г. Әйелдерге қарсы зорлық

        Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес адамның намысына қол сұғуға болмайды. Ешкім де азаптауға, зорлыққа, адамның намысын түсіретін басқа да қатыгездік немесе шабуыл әрекеттеріне ұшырауға тиісті емес.
      Әркімнің өз ар-ожданын және намысын қорғауға құқығы бар. Қатыгездік пен зорлық-зомбылық салтын насихаттауға жол берілмейді.
      Соған қарамастан қылмыскерлік деңгейі мен зорлық фактілері жоғары күйінде қалуда. Мәселен, 1997 жылы 97,5 мың қылмыс жасаған адам анықталды, оның ішінде 13,7 мыңы (14%-і) әйелдер.
      Әйелдерге жасалатын зорлықтың ең көп тараған түрі тұрмыстық (денеге, психологиялық, жыныстық) зорлық. Бұл ретте әйелдерге қатысты зорлық фактілері толық статистикалық деректер жоқ, өйткені, мұндай әрбір оқиға құқық қорғау органдарында ресми түрде тіркеле бермейді.
      Кейбір сарапшылардың пікірінше, қазақстанда барлық әйелдердің 60%-тен астамы өмірінде бір рет дене тұрғысынан немесе жыныс қатынасынан зорлыққа ұшырайды. Тек 1996 жылы ғана 2026 рет зорлық тіркелген. 1995 жылы 718 адам өлтірілген, яғни өлген адамдардың әрбір төртіншісі әйел болған.
      Жезөкшелік етек алып келеді, бұл негізінен әйелдерге жасалатын экономикалық зорлық (коммерциялық секс) нысанында көрінуде.
      Әйелдерге қатысты кемсітушіліктің барлық нысандарын жою туралы конвенцияға қосылғаннан кейін ішкі істер министрлігінде әйелдерге қатысты зорлықтың көріністерімен күрес жүргізу жөнінде арнаулы бөлімше құрылды.
      Қылмыстық және Қылмыстық-іс жүргізу кодекстеріне әйелдерге қатысты жасалған қылмыс үшін жауаптылықты күшейтуді көздейтін өзгерістер мен толықтырулар дайындалуда.
      Бұдан кейін жаңа актілерді қабылдау және қолданылып келген нормативтік құқықтық актілердің халықаралық нормаларына оларды сәйкестендіру, зорлықтың құрбаны болғандарға оларды әлеуметтік оңалту жөнінде пәрменді көмек көрсетілуін қамтамасыз ету, зорлыққа тап болған әйелдермен жұмыс істеу үшін мамандарды арнайы даярлауды және оқытуды ұйымдастыру мен басқа да шаралар қарастырылуда.
      Әйелдер, жасөспірімдер мен балалар үшін әлеуметтік бейімдеу, дағдарыс орталықтарын құру көзделіп отыр.

Г. бөлімі бойынша іс-қимылдар жоспары. Әйелдерге қарсы зорлық

Д. Әйелдер мен қарулы жанжалдар

        Қазақстан Республикасы өмірінің негіз боларлық принциптері қоғамдық келісім және саяси тұрақтылық болып табылады. Конституцияға сәйкес, ұлтаралық келісімді бұзатын кез келген әрекет Конституцияға жат саналады.
      Қазақстан ядросыз мемлекеттердің қатарына жатады және көршілес елдермен бейбіт қатар өмір сүру, басқа мемлекеттермен өзара тиімді жағдайларда интеграцияға түсу, келісім актілеріне басымдық беру және басқа мемлекеттердің ісіне араласпау саясатын жүргізіп отыр.
      Соған қарамастан, басқа мемлекеттердегі қарулы жанжалдардың салдарынан Қазақстанда босқындар проблемасы пайда болды.
      Босқындардың құқықтық жағдайы, босқындар мәртебесін алудың тәртібі мен ережелері "Халықтың көші-қоны туралы" Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 13 желтоқсандағы заңымен айқындалған. Соңғысында халықаралық шарттарда қарастырылған жағдайлардан басқасында, босқындарды елден олардың келген жеріне қайтаруға немесе мәжбүрлі түрде апарып тастауға тыйым салынады.
      1998 жылдың желтоқсанында Қазақстан БҰҰ-ның 1951 жылғы Конвенциясына және босқындардың мәртебесіне қатысты 1967 жылғы оған қосымша хаттамаға қосылды.
      Қазіргі кезде "Босқындар туралы" заңның жобасы әзірленді, ол БҰҰ-ның Босқындар істері жөніндегі Жоғары комиссары басқармасының (БҰҰ БІЖКБ) құқықтық сараптамасынан өткен.
      Республиканың көші-қон қызметтеріне өздерін босқындар деп тану жөнінде 536 отбасы (1025 адам) өтінім жасады. 161 отбасына (440 адамға) босқындық мәртебесі берілді.
      Қазақстанға босқындардан басқа репатриант-босқындар (оралмандар) келіп жатыр. Бұлар бір кезде Қазақстаннан саяси, ұлттық, діни және басқа себептер бойынша қудалаудың салдарынан зорлықпен немесе құқыққа жат шаралармен аласталған қазақтар, қазір олар өздерінің тарихи отанына қайтып оралуда.
      Репатриант босқындар әскери қимылдар болып жатқан аймақтар - Тәжікстан мен Ауғанстаннан келіп жатыр. 1991 жылдан 1998 жылға дейінгі кезеңде 3560 отбасы (16,1 мың адам) келді. Репатриант босқындардың жағдайлары өте күрделі. Олардың арасында сауатсыздар көп. Іс жүзінде бәрі дерлік ұлтаралық қатынас тілін (орыс тілін) білмейді. Репатриант босқындардың көпшілік бөлігінің мамандықтары және тіршілік ету мүмкіндіктері жоқ. Әсіресе, әйелдер ауыр жағдайда қалып отыр.
     Репатриант-босқындардың және басқа қоныс аударушылардың проблемаларын шешу үшін Қазақстанда көші-қон процестерін басқару жөнінде өкілеттік берілген - Көші-қон және демография жөніндегі агенттік құрылды.

таблицаның жалғасы

Е. Әйелдер және экономика

        Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес жер, оның қойнауы, су, өсімдік және жануар әлемі, басқа да табиғи ресурстар мемлекеттің меншігінде болады. Жер, сондай-ақ заңда белгіленген негіздерде, ережелер мен шектерде жеке меншікте болуы мүмкін.
      Әркімнің қауіпсіздік пен гигиена талаптарына жауап беретін еңбек жағдайларына, еңбегі үшін әлдеқандай кемсітушіліксіз сыйақы алуға, сондай-ақ жұмыссыздықтан әлеуметтік қорғалуға құқығы бар. Әркім еркін кәсіпкерлік қызметке құқылы.
      Қазақстан Республикасының азаматтары заңды түрде сатып алған кез келген мүлікті жеке иеленуге құқығы бар, оның ішінде мұраға қалдыру құқығына заңмен кепілдік берілген. Соттың шешімі болмайынша ешкімді өз мүлкінен айыруға болмайды.
      Қазақстанның экономикалық белсенді халқы 7,5 миллион адамға жуықтайды. Жұмыс істеушілердің жалпы санында әйелдердің үлес салмағы 46%.
      Әйелдердің неғұрлым көп бөлігі денсаулық сақтауда, дене шынықтыруда, әлеуметтік қамсыздандыруда - жалпы жұмыс істеушілер санының 82%-і, білім беруде - 77%, қоғамдық тамақтану мен ақпараттық-есептеу қызметінде - 76%, мәдениетте - 70%, саудада - 3%, "қаржы-несие және сақтандыру" саласында - 66% болып отыр. Әйелдер өнеркәсіптің тоқыма, тігін, тамақ және электроника салаларында да көп.
      Экономиканы қайта құрылымдау жеке меншік секторында, шағын және орта бизнесте, өндірістік емес қызмет көрсету саласында әйелдердің үлесін көтеруге себеп болды. 1997 жылы тұрмыстық қызмет көрсету саласында 11,6 мың (56,5%), шағын бизнесте - 76 мыңға жуық (38%) әйел жұмыс істеді.
      1998 жылдың аяғында республикада 156,4 мың жұмыссыз әйел ресми түрде тіркелді, мұның өзі жұмыссыздардың 62 %-ін құрайды.
      Еңбекке орналастыру мәселесі бойынша өтініш жасаған әйелдердің арасынан небәрі әрбір 6-шы әйел ғана жұмысқа ие болды. Жұмыс берушілер мұны әйелдердің еңбек рыногында бәсекелестікке қабілетінің төмендігімен түсіндіреді. Жұмыстан босатылғандардың арасында едәуір бөлігін он жылдан астам жұмыс стажы, жоғары және арнаулы орта білімі бар әйелдер құрайды.
      Жұмыс күшіне деген сұраныстың түсіп кетуіне байланысты 45-тен жасы асқан жоғары және арнаулы орта білімі бар әйелдер өз мамандықтары бойынша жұмыс табу үмітінен айрылған.
      Жұмыссыздар ретінде танылған әйелдердің жартысына жуығының асырауында жас балалар бар, олардың арасында мүгедек балаларды асырап отырған аналар 5%-ті құрайды.
      Әйелдер арасындағы жұмыссыздықтың орташа ұзақтығы еркектерге қарағанда едәуір жоғары, 6,1 айға жуықтайды. Ұзақ уақыт жұмыссыз жүрген әйелдер жігі пайда болуда.
      Қазіргі уақытта әйелдер экономиканың тіркелмейтін секторынан жұмысты тезірек тауып жүр. Көптеген әйелдер үшін "шоп-турлар" бірден бір кіріс көзі болып табылады. Мұның өзі отбасылық бюджеттің жартысынан астамын құрайды.
      Халықтың өзін өзі жұмыспен қамтуы, отбасылық және жеке кәсіпкерлікті дамыту мақсатында Үкімет Қазақстан Республикасында неғұрлым аз қамтылған азаматтарға шағын несиелер берудің 1998-2000 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыруда.
      Бағдарламаны іске асыру үшін "Шағын несие" үкіметтік емес ұйымы құрылды. Шағын несиенің мөлшері 1 адамға 400 АҚШ долларын құрайды. Шағын несиелерді берген кезде аз қамтылған әйелдерге басымдық беріледі. "Шағын несие" ҒӨБ барлығы жалпы сомасы 510 миллион теңгенің шағын несиесін берді. Алғандардың арасында 63%-і әйелдер.
      Шағын несиелерді берумен, сондай-ақ аз қамтылған азаматтарды қолдау жөніндегі жалпы ұлттық қор да айналысады. Ол 3,4 миллион теңге сомасында 8,7 мың шағын несиені таратты.
     Қазақстан Республикасының Үкіметі құрған ұйымдардың қызметімен қатар шағын және орта бизнесті дамыту жөніндегі халықаралық ұйымдардың бағдарламалары іске асырылуда. Олар берген несиелердің үлесі жалпы несиенің 15 %-ін құрайды.
     1998 жылы барлығы 29 мыңға жуық шағын несие берілді, мұның әлі де жеткіліксіз екендігі аян, жұмыспен қамтылмаған халықтың саны сарапшылардың бағалауынша қазір 1 млн. адамнан асады.

Ж. Әйелдер өкімет құрылымдарында

        Қазақстан Республикасының Конституциясында азаматтар жынысына қарамастан, мемлекеттік істерді басқаруға тікелей және өздерінің өкілдіктері арқылы қатысуға құқылы деп жазылған.
      Еркектер мен әйелдерге мемлекеттік органдарға және жергілікті өзін өзі басқару органдарына сайлауға және сайлануға, сондай-ақ республикалық референдумға қатысуға тең құқықтар берілген. Заңдарда әйелдер үшін мемлекеттік қызметке қол жеткізуіне ешқандай шектеулер жоқ.
      Сайлау заңдарында да Президентке, Парламенттің, мәслихаттардың және жергілікті өзін өзі басқару органдарының депутаттарына кандидаттарды ұсынған кезде барлық азаматтардың теңдігі көзделген.
      Іс жүзінде дәлелденіп отырғанындай, саясатпен айналысатын және жоғары және жергілікті заң шығарушы және атқарушы өкімет органдарында, сондай-ақ қоғамдық бірлестіктерде басшылық лауазымдарда істейтін әйелдер саяси басымдықтарды қайта қарауға өз үлестерін қосып отыр, перспективалық және ағымдағы мемлекеттік жоспарларға өзіндік ерекшелігі бар әйел проблемаларын көрсететін мәселелерді енгізуге қол жеткізуде.
      Соңғы 2-3 жылда басшылық лауазымдардағы әйелдердің өкілдігі ұлғайды, Парламентте 114 депутаттың - 15-і әйелдер, олардың ішінде 3 әйел - негізгі тұрақты комитеттер - Сенаттың Экономика, қаржы және бюджет жөніндегі, Сенат пен Мәжілістің Заң және сот-құқық реформасы жөніндегі комитеттерінің төрағалары.
      Үкіметке әйелдер мынадай тұрғыда көрінеді: 2 министр, 4 мемлекеттік комитет пен агенттіктің басшылары, 10 вице-министр, комитеттер мен агенттіктер төрағаларының орынбасары.
      5 әйел облыс әкімдерінің орынбасары, 2 әйел елші болып табылады. Қазақстан Республикасының Ғылым академиясын әйел басқарады. 74,5 мың қызметші әйел экономиканың әртүрлі салаларында басшы лауазымдар атқарады.
      Қазіргі кезде елде мемлекеттік қызмет жүйесін жетілдіру жөнінде жұмыс жүргізілуде. Мәселен, Қазақстан Республикасы Президентінің 1999 жылғы 24 ақпандағы N 13 Өкімін іске асыру мақсатында мемлекеттік қызметке кіруге ықылас білдірген азаматтарды құжаттар конкурсынан өткізу және сынақтау жолымен конкурстық іріктеу жүргізілуде.
      Өткізілген конкурсқа қатысуға өтінім берген азаматтардың құжаттарын конкурстық реттеудің нәтижесі бойынша мемлекеттік органдар мәлімдеген 61 орынға 229 қатысушы жіберілді, олардың ішінде 115-і әйелдер болды.
      Кәсіподақтарда, елдің қоғамдық және саяси өмірінің проблемаларымен айналысатын қоғамдық бірлестіктерде басшы лауазымдағы әйелдердің саны едәуір көбейді.
     Соған қарамастан саяси шешімдерді әзірлеу және қабылдау процесі әзірше еркектердің құзыры (прерогатива) болып қалуда. Қызметкерлерінің басым көпшілігін әйелдер құрап отырғанына қарамастан, білім беру, өнер, мәдениет, бұқаралық ақпарат сияқты салалардағы басшы лауазымдарда олар аз.

таблицаның жалғасы

З. Әйелдерді ілгерілетудің ұстындық (институционалдық) тетіктері

        Отбасының мүдделерін қорғау, елдің саяси, әлеуметтік, экономикалық және мәдени өміріне әйелдердің атсалысуы үшін қажетті жағдайларды қамтамасыз ету мақсатында Қазақстан Республикасы Президентінің жанынан Отбасы және әйелдер ісі жөніндегі ұлттық комиссия құрылды. Бұған дейін Қазақстан Республикасы Президентінің жанында Отбасы, әйелдер және демография саясатының проблемалары жөніндегі кеңес жұмыс істеп келген болатын.
      Ұлттық комиссияның төрағасы Қазақстан Республикасының министрі болып табылады. Ұлттық комиссияның құрамына мемлекеттік қайраткерлер, ғылыми және мәдени жұртшылықтың, кәсіпорындардың, ұйымдардың өкілдері, кәсіпкерлер, мемлекеттік қызметшілер, барлығы 28 адам кірді. Мұндай комиссиялар облыстар, Астана және Алматы ққ. әкімдерінің жанында да құрылды. Оларды әкімдердің орынбасарлары басқарады.
      Ұлттық комиссияға, "Қазақстан-2030" ұзақ мерзімді даму стратегиясы мақсатындағы аймақтық ерекшеліктерді ескере отырып, отбасына, әйелдер мен балаларға қатысты кешенді мемлекеттік саясатты қалыптастыру үшін басымдықтарды айқындау және ұсынымдар әзірлеу, отбасына, әйелдер мен балаларға қатысты мемлекеттік саясаттың тұғырнамасы мен баяндамасын әзірлеуге қатысу, осы салаға қатысты заңдардың және өзге де нормативтік құқықтық актілердің жобаларын дайындау және қарау, және т.б. міндеттер жүктеледі.
      Ұлттық комиссия қызметінің басымдығы ретінде әйелдердің саясатқа, өкімет органдарына, экономикаға араласуы, оларды жұмыспен қамту, отбасы проблемалары және зорлықтан қорғау белгіленген.
      Осы басымдықтарды атқару үшін халықаралық ұйымдардың бірлесіп, әйелдердің мәслихаттар мен Қазақстан Республикасының Парламенті сайлауларына белсенді қатысуы үшін сайлау технологияларын зерделеу жөнінде бірқатар семинарлар өткізді.
      БҰҰДБ-мен бірлесіп гендерлік статистика жөнінде аймақтық семинар өткізілді. Статистика жөніндегі агенттіктің жоспарларында оларды таяу уақытта енгізу көзделіп отыр.
     Қолданылып жүрген заңдарға гендерлік сараптама жасалуда. БҰҰ, ЕҚЫҰ қатысуымен тең құқықтар мен мүмкіндіктер туралы заңның жобасы әзірленіп жатыр.

И. Әйел құқығы - адам құқығы

        Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес адамның құқықтары әркімге туғанынан тиесілі, таласы жоқ және шеттетуге болмайды деп саналады. Ешкім шыққан тегі, әлеуметтік, лауазымдық және мүлік жағдайлары, жынысы, нәсілі, ұлты, тілі, дінге деген көзқарасы, нанымдары, тұрған жері бойынша немесе кез келген өзгеше жағдаяттар бойынша әлдеқандай кемсітушілікке ұшырауға тиісті емес.
      Бұл құқықтардың жүзеге асырылуы білім алуда және кәсіби даярлықта, қоғамдық-саяси және мәдени қызметте әйелдерге еркектермен тең мүмкіндіктер берілуімен, сондай-ақ әйелдердің еңбегі мен денсаулығын қорғау жөніндегі арнаулы шаралармен; еңбекті ана болумен қатар атқаруға мүмкіндік беретін жағдайлар жасаумен, құқықтық қорғаумен, отбасын және әке болуды, ана мен баланы материалдық және моральдық қорғаумен қамтамасыз етіледі.
      Қазақстан Республикасының "Неке және отбасы туралы" 1998 жылғы 17 желтоқсандағы  Z980321_ Заңы еркектер мен әйелдердің некелік одағының еріктілік принципін, отбасында жұбайлардың теңдігін бекітеді.
      Жұбайлар тең құқықтарды пайдаланады және тең міндеттілікте болады. Некедегі кезінде жұбайлар жинаған мүлік олардың ортақ игілігі болып табылады. Әйелдің балалар үшін олар 16 (18) жасқа жеткенге дейін алимент (асырау пұлы) алуға құқығы бар және т.б.
      Қазақстанда әйелдердің еңбекке, оның ақысын алуға, демалуға және әлеуметтік қамтамасыз етілуге тең құқығы бар.
      Әйелдердің еңбегіне Қазақстан КСР-ның Еңбек туралы заңдар кодексінің арнайы тарауы арналған. Онда жұмысқа қабылдаған кезде кепілдіктер беру және жүкті әйелдерді және балалары бар әйелдерді жұмыстан босатуға тыйым салу, үш жасқа дейінгі балалары бар аналарға жалақысы сақталмайтын қосымша демалыс беру; әйелдердің сондай-ақ жерасты жұмыстарында пайдалануға тыйым салу және т.б. көзделген.
      Жұмыссыздық, жалпы тіршілік деңгейінің төмендеуі жағдайларында әйелдердің бір бөлігі бұл құқықтар мен шектеулерді кемсітушілік ретінде қабылдап отыр, өйткені бұл олардың еңбекке жайғасуына бөгет жасауы мүмкін.
      Қолданылып жүрген заңдарда әйелдердің құқығын қорғаудың қылмыстық-құқықтық шаралары бекітілген. Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 16 шілдедегі қылмыстық кодексіне алғаш рет "Отбасына және кәмелетке толмағандарға қарсы қылмыс" деген жаңа тарау енгізілді.
      Балаларды немесе еңбекке қабілетсіз ата-аналарды күтуге, еңбекке қабілетсіз зайыбын (ерін) күтуге, балаларының өмірі мен денсаулығын сақтауды қамтамасыз ету, т.б. жөніндегі міндеттерін тиісті дәрежеде атқаруға қаражат бөлуден әдейі бас тартушылар үшін жауаптылық қарастырылған.
      Қылмыстық кодексте әйелдерге қатысты жаза қолдануда шек қойылған. Жүкті әйелдерге, сегіз жасқа жетпеген балалары бар, сондай-ақ елу жасқа жеткен әйелдерге бас бостандығын шектеу қолданылмайды. Жүкті, кәмелетке толмаған балалары бар әйелдерге қамауға алу қолданылмайды. Әйелдерге өмірлік бас бостандығынан айыру да белгіленбейді.
      1998 жылғы 29 маусымда Қазақстан Әйелдерге қатысты кемсітушіліктің барлық нысандарын жою туралы конвенцияға қосылды. 1995 жылғы 26 мамырда ТМД шеңберінде Қазақстан Республикасы адамның құқықтары мен негізгі бостандықтары туралы конвенцияға қосылды, онда әйелдерге қатысты өлім жазасын қолданбау туралы нысан бекітілген. Адам құқықтары бойынша Қазақстан 20-дан астам халықаралық конвенциялар мен шарттарға қосылған.
      Бұдан әрі әйелдердің саяси құқықтары туралы, аналарды қорғау, күйеуі бар әйелдердің азаматтығы туралы, некеге отыруға келісім беру, некелік жас және некені тіркеу және отбасына, әйелдер мен балаларға қатысты және басқа конвенцияларға Қазақстанның қосылуы туралы мәселені қарау көзделіп отыр.
      Алайда, Қазақстан Республикасының Конституциясында айқындалған азамат құқықтарының көпшілігі нақты мемлекеттік кепілдіктермен, ең алдымен соттың қорғауымен, олардың бұзылғандығы үшін жауаптылықпен бекітілмеген. Әйелдерге қарсы зорлық фактілері, еңбек қатынастарындағы, қызметі бойынша жылжудағы және т.б. теңсіздік көріністері қоғамның қатты алаңдаушылығын туғызып отыр.
     Қалыптасқан ахуалды өзгерту мақсатында Қазақстан Республикасының Президенті 1997 жылдың 5 наурызында Қазақстан Республикасында Әйелдердің жағдайын жақсартудың мемлекеттік саясаты конвенциясын мақұлдады. Ол әйелдерге қатысты мемлекеттік саясаттың жалпы стратегиясы мен басым бағыттарын айқындайды.

таблицаның жалғасы

К. Әйелдер мен бұқаралық ақпарат құралдары

      Соңғы жылдары бұқаралық ақпарат құралдарында әйелдерге қатысты көптеген бағдарламалар пайда болды. Соған қарамастан, ұзақ мерзімді мемлекеттік стратегияны жүзеге асыруды талап ететін бірқатар проблемалар бар.
      Гендерлік проблематикаға лайықты көңіл бөлінбей келеді.
      Әйелдерге қатысты зорлықтың көріністері, бұқаралық ақпарат құралдарындағы адамгершіліктік намысты түсіретін баспалық және көрсетпелік өнімдік әйелдердің әлеуметтік мәртебесіне, әйелдің, әсіресе өскелең ұрпақтың лайықты бейнесін қалыптастыруға кері әсерін тигізеді.
      Бұқаралық ақпарат құралдары әйелдің байыпты бейнесін қалыптастыруға, оны жасампаз тұлға, елдің дамуындағы қоғамдық процестің белсенді құрылысшысы ретінде көрсетуі тиіс.
     Дәйекті ақпараттық саясатты жүзеге асыру үшін мынадай стратегиялық мақсаттар мен басымдықтар:
     әйелдердің өз мүдделерін бұқаралық ақпарат құралдары арқылы білдіруіне және жаңа коммуникациялық технологияларға кең жол ашу;
     әйелдерді бұқаралық ақпарат құралдарында объективті және жаттандылықсыз бейнелеу іске асырылатын болады.

К. бөлімі бойынша іс-шаралардың жоспары. Әйелдер және бұқаралық
ақпарат құралдары

Л. Әйелдер және қоршаған орта

        Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес мемлекет қоршаған ортаны қорғауды, әйелдер мен адамның денсаулығы үшін қолайлы жағдай жасауды өзінің мақсаты етіп қойып отыр.
      Қоршаған ортаны қорғауды заңды түрде реттеу мақсатымен республикада "Қазақстан Республикасындағы азаматтардың денсаулығын қорғау туралы", "Халықтың санитарлық-эпидемиологиялық ахуалы туралы", "Қоршаған ортаны қорғау туралы", "Халықтың радиациялық қауіпсіздігі туралы", "Еңбекті қорғау туралы" заңдар жұмыс істеуде.
      Қазақстандағы экологиялық ахуалға, ең алдымен, экономикадағы оның шикізаттық бағдарлануы, күрделі табиғи-климаттық жағдайлары әсер етуде.
      Қазақстан аумағында экологиялық апатты - Арал өңірі аймағы бар. Семей ядролық полигонындағы және басқа әскери полигондардағы сынақтар табиғатқа зор залалын тигізді.
      Қазақстанның айтарлықтай күрделі шаруашылық кешені өнеркәсіптік, тұрмыстық, улы қалдықтардың едәуір көлемі жинақталуына, атмосфера ауасының, топырақ пен су бөгендерінің ластануына ықпалын тигізді.
      Өзекті проблемалардың бірі халықты сумен жабдықтаудың тапшылығы болып табылады.
      Ауыз судың тапшылығы, су құбырларының тозуы ауыз суының сапасы төмендеуінің және ішек аурулары таралуының себептеріне айналды.
      Қоршаған ортаның қолайсыз жай-күйі әйелдер мен балалардың денсаулығына кері әсерін тигізуде, ал әлеуметтік экономикалық жағдайдың нашарлауы елдегі демографиялық ахуалға ықпал етуде. 1992-1997 жылдарда халықтың табиғи өсуі 1000 адамға шаққанда 12,1-ден 4,6-ға дейін төмендеді.
      1996 жылы Экологиялық қауіпсіздік конвенциясы қабылданды. Ол қоршаған ортаны қорғау саласындағы іс-қимылдардың ұлттық жоспарының басымдығын (НПДООС/УР), ХХІ ғасырға арналған стратегияны айқындап берді.
      1999 жылы Қазақстан Республикасының Үкіметі БҰҰ мен дүниежүзілік банктің Қазақстандағы өкілдіктерімен бірлесіп елді тұрақты дамытудың ықшам экологиялық бағдарламасына қол қойды.
     Оны іске асыру үшін (НПДООС/УР) республикалық орталығы құрылды.
     Елдегі экологиялық ахуалды жақсарту үшін 26 арнаулы бағдарлама әзірленді. Оның ішінде "Ауыр металдардың техногендік биогеохимиялық провинциялар жағдайларында әйелдердің рұқтық (репродуктивтік) функциясына әсері және сауықтыру іс-шараларының жүйесін әзірлеу", "Қазақстан Республикасы су жүйелерінің эпидемиялық жарамдылығын қолдауға бағытталған іс-шараларды әзірлеу және іске асыру" және басқа бағдарламалар бар.

Л. бөлімі бойынша іс-шаралардың жоспары. Әйелдер және қоршаған орта

М. Қыздар

      Қазақстан Республикасының Конституциясына сәйкес балалар туралы қамқорлық, ата-аналардың табиғи құқығы және міндеті болып табылады. Отбасы мен балалар мемлекеттің қамқорлығында болады.
      Қолданылып жүрген заңдар білім алуда, медициналық қызметті пайдалануда және өмір тіршілігінің барлық басқа салаларында қыздарға ұл балалармен тең құқықтар береді.
      Қазақстанда тұратын барлық ұлыстарда қыздарға қатысты теріс ұлттық дәстүрлер іс жүзінде байқалмайды.
      1993 жылы Қазақстан "Сәбидің құқықтары туралы" БҰҰ конвенциясына қосылды, оның ережелері Қазақстан Республикасының тиісті заң актілерінде бекітілген. Қазіргі кезде Қазақстанда 14 жасқа дейінгі шамада 2283 мың қыз балақайлар мен 436,8 мың жасөспірім (15-17 жас) қыз өмір сүреді. Оқу бағдарламаларының шегінде қыздарға адамгершілік-жыныстық тәрбие, жеке гигиена жөнінде сабақтар беру, салауатты өмір салтын дарыту көзделіп отыр. Алайда, бұл жұмыс барлық мектептерде бірдей жүргізілмейді.
      Әдетте, қыздар ұлдарға қарағанда ыждағатты және жақсы оқиды. Алайда, 1997/98 оқу жылында ЖОО студенттерінің жалпы санында қыздар 33% қана болып отыр.
      Қазақстан Республикасының заңдары қыздарға қарсы зорлық жасағаны үшін қылмысты жауаптылықты көздейді. Ішкі істер министрлігінің деректері бойынша жыл сайын 2 мыңға жуық қыз зорлау мен оларға қастандық жасау әрекеттері ресми түрде тіркеледі. Іс жүзінде мұндай оқиғалар әлдеқайда көп, өйткені жәбірленгендердің бәрі бірдей құқық қорғау органдарына өтініш жасай бермейді.

М. бөлімі бойынша іс-шаралардың жоспары. Қыздар

Қорытынды

      Қазақстан Республикасында әйелдердің жағдайын жақсарту жөніндегі іс-қимылдардың ұлттық жоспары әйелдердің жағдайы жөніндегі ІV конференцияда (Пекин, 1995 ж.) айқындалған 12 басымдықты қамтиды. Бұл басымдықтар Қазақстан Республикасының Президенті Отбасы және әйелдер істері жөніндегі ұлттық комиссия үшін белгілеген іс-қимылдың төрт негізгі бағыттарына топтастырылған. Бұл - әйелдердің және олардың отбасыларының денсаулығын жақсарту, елдің қоғамдық-саяси өміріне әйелдердің белсене араласуы және олардың шешімдер қабылдау деңгейіне дейін көтерілуі, экономикалық ілгерілеу және әйелдерге қатысты зорлықтың жолын кесу.
      Іс-қимылдардың ұлттық жоспарының мақсаты мен міндеттеріне кезең-кезеңмен жету көзделіп отыр: І кезең (қысқа мерзімді) - 1999-2000 ж., ІІ кезең (орта мерзімді) - 2001-2005 жж. ІІІ кезең (ұзақ мерзімді) - 2006-2030 жж.
      Әйелдердің денсаулығы мәселелері жөніндегі негізгі мақсаттар әйелдердің рұқтық (репродуктивтік) денсаулығын қорғау және отбасын жоспарлау, анемия ауруын және әйелдер мен балалардың денсаулығына экологиялық құбылыстардың зиянды ықпалын төмендету, жыныс жолымен берілетін аурулардың алдын алу, т.б. болып табылады.
      Әйелдерді экономикалық ілгерілету экономикалық және жер ресурстарына олардың тең жағдайда жіберілуін қамтамасыз етуді, әйел кәсіпкерлігін дамыту үшін қолайлы жағдайларды жасауды, отбасы мен әйелдерді әлеуметтік қорғаудың жүйесін жетілдіруді көздейді.
      Қолданылып жүрген заңдарды қайта қарау жолымен іс-қимылдардың жоспарын, сондай-ақ әйелдерді зорлықтан қорғау және зорлықтың құрбандарын сауықтыру жөніндегі пәрменді тетіктерді жасауды, зорлықтан зардап шеккен әйелдер үшін деректердің ақпараттық базасын, дағдарыстық орталықтар мен сенімгерлік телефондарын құруды және т.б. көздейді.
      Әйелдердің саяси қатысуы саласында әйелдерді өкімет құрылымына ілгерілетудің пәрменді тетіктерін жасауды, гендерлік көзқарастарды, оның ішінде тең құқықтары мен мүмкіндіктер туралы заңды ескере отырып, заңдардың қолданылып жүргендерін қайта қарауды және жаңасын әзірлеуді көздейді.
      Қазақстан Республикасында әйелдердің жағдайын жақсарту жөніндегі іс-қимылдардың ұлттық жоспарын қаржыландырудың республикалық және жергілікті бюджеттерде қарастырылған шегінде, сондай-ақ шетелдік инвестицияларды, донор-елдер мен халықаралық ұйымдардың көмектерін тарту жолымен жүзеге асырылады.

Постановление Правительства Республики Казахстан от 19 июля 1999 года N 999 утратило силу постановлением Правительства РК от 29 июня 2006 года N 600 .

В целях улучшения положения женщин в Казахстане, реализации Платформы действий IV Всемирной конференции по положению женщин (Пекин, 1995 г.) Правительство Республики Казахстан постановляет:

1. Утвердить прилагаемый Национальный план действий по улучшению положения женщин в Республике Казахстан.

2. Министерству иностранных дел Республики Казахстан в установленном порядке направить Национальный план действий по улучшению положения женщин в Республике Казахстан в Комиссию по положению женщин Организации Объединенных Наций.

3. Настоящее постановление вступает в силу со дня подписания.

Премьер-Министр

Республики Казахстан

Утвержден

постановлением Правительства

Республики Казахстан

от 19 июля 1999 года № 999

Национальный план

действий по улучшению положения женщин

в Республике Казахстан <*>

Сноска. Внесены изменения - постановлением Правительства РК от 13 ноября 2000 г. N 1705 .

Введение

Республика Казахстан - молодое, суверенное государство, провозгласившее основными своими ценностями общественное согласие и политическую стабильность, экономическое развитие на благо всего народа, решение наиболее важных вопросов государственной жизни демократическими методами.

Принимаемые Правительством меры по улучшению социально- экономического положения населения Казахстана, в связи с переходом на рыночные отношения, не дали намеченных результатов.

Снизился валовой внутренний продукт на душу населения, уменьшились объемы промышленного и сельскохозяйственного производства, увеличилась безработица, снизилась рождаемость населения при увеличении смертности, активизировались миграционные процессы, в результате чего уменьшилась численность населения республики.

Для улучшения социально-экономического положения в стране принята долгосрочная Стратегия развития "Казахстан - 2030". В качестве долгосрочных приоритетов определены:

экономический рост, базирующийся на открытой рыночной экономике с высоким уровнем иностранных инвестиций и внутренних сбережений;

эффективное использование энергетических ресурсов Казахстана;

здоровье, образование и благополучие граждан Казахстана;

развитие современной инфраструктуры и др.

По состоянию на 1 января 1999 года в Казахстане проживало 8038 тыс. женщин, что составляет 51,4% от общей численности населения. Женщин моложе трудоспособного возраста - 29,8%, в трудоспособном возрасте - 53,7%, старше трудоспособного возраста - 16,5%. 56% женщин проживает в городах и городских поселениях. Средняя продолжительность жизни женщин в 1997 году составила 70,2 года, что на 11,2 года больше, чем у мужчин (59 лет).

Национальный план действий разработан Национальной комиссией по делам семьи и женщин при Президенте Республики Казахстан совместно с заинтересованными государственными органами, с участием общественных объединений и международных организаций в соответствии с рекомендованной ООН моделью.

Стратегическая цель - создание условий и разработка действенных механизмов для повышения активности и роли женщин в общественно-политической жизни, улучшение положения женщин в соответствии с долгосрочной Стратегией развития "Казахстан - 2030".

А. Женщины и бедность

Переход к рынку, спад производства, переструктурирование всей системы хозяйствования, издержки перераспределения собственности, отсутствие у людей предпринимательского опыта и начального капитала, изменение системы социальных гарантий привели к снижению жизненного уровня значительной части населения республики.

Вся социальная сфера, существовавшая за счет налоговых поступлений и, зачастую, являвшаяся собственностью предприятий, столкнулась с острым финансовым дефицитом.

Среди бедных, прежде всего, оказались многодетные и оставшиеся без кормильца семьи, большая часть пенсионеров, инвалиды, безработные, а также работники, не получающие своевременно заработную плату, представители бюджетных организаций с низкой оплатой труда, нетрудоустроенная молодежь. При этом сельское население живет беднее, чем городское.

Основным источником доходов населения остается заработная плата.

Среднемесячная заработная плата в 1998 году составила 9682 тенге (124 долл. США). Официальный уровень заработной платы в секторах, в которых преобладает женский труд (образование, здравоохранение, сфера обслуживания), более чем на треть ниже официальной средней заработной платы в республике. В среднем по стране денежные доходы на душу населения составляют около 3 тыс. тенге в месяц при прожиточном минимуме 3,3 тыс. тенге.

Для социальной поддержки малообеспеченных граждан Правительством принимаются определенные меры. Так, до 1999 года социальная помощь семьям, имеющим детей, была представлена пятью видами пособий:

единое;

неработающим, многодетным матерям, имеющим четырех и более детей в возрасте до 7 лет;

на детей, инфицированных вирусом приобретенного иммунодефицита человека или больных СПИД;

на детей военнослужащих срочной службы;

на детей-инвалидов, воспитывающихся и обучающихся на дому.

При этом только единое пособие предназначалось адресно малообеспеченным семьям, а остальные виды пособий назначались социально-уязвимым категориям населения, независимо от их дохода.

В 1998 году единое пособие на детей получали семьи, месячный среднедушевой совокупный доход в которых не превышал двух расчетных показателей. Последний используется для исчисления пенсий, пособий и иных социальных выплат и утверждается ежегодно Законом о республиканском бюджете. В прошлом году его размер составлял 645 тенге (8,2 долл. США). Единым пособием было охвачено 923,2 тыс. детей, что составляет 98% от общего количества получателей всех видов пособий.

Кроме того малообеспеченным семьям, фактические расходы которых на оплату содержания жилья и потребление коммунальных услуг (в пределах нормативов) превышали 30% совокупного дохода, выплачивались жилищные пособия.

Начиная с 1999 года, пособия заменены адресной социальной помощью, которая будет оказываться семьям, имеющим детей, в случае рождения и смерти человека, безработным, а также для оплаты содержания жилища и потребления коммунальных услуг.

Социальная помощь будет финансироваться из местных бюджетов. Администраторами будут выступать органы местной исполнительной власти, которые будут нести ответственность как за формирование, так и расходование средств местных бюджетов. Размер критерия нуждаемости семьи в адресной социальной помощи определяется решениями акимов.

Определяющим моментом для снижения бедности в Казахстане должен стать

масштабный и устойчивый рост, обеспечивающий создание рабочих мест и

увеличение заработной платы.

Основной задачей в политике доходов населения является повышение

общего уровня оплаты труда, в том числе путем поэтапного доведения

минимального размера заработной платы до прожиточного минимума,

стимулирования легализации всех денежных доходов и увеличения оплаты труда

работников государственных учреждений. Трудоспособное население, не

имеющее по тем или иным причинам работы, будет охвачено микрокредитованием.

План мероприятий по разделу - А. Женщины и бедность

______________________________________________________________________

№ ! Цели и задачи ! Конкретные действия ! Форма !

п/п! ! ! завершения !

----------------------------------------------------------------------!

1 ! 2 ! 3 ! 4 !

----------------------------------------------------------------------!

1 !Совершенствование !Присоединение к Конвенции!Присоединение к !

!системы социальной !МОТ № 102 "О минимальных !Конвенции !

!защиты семьи и женщин !нормах социального ! !

!по мере улучшения !обеспечения" ! !

!социально- ! ! !

!экономического !Разработка программы по ! Постановление !

!положения страны !поддержке семьи ! Правительства !

----------------------------------------------------------------------!

2 ! Поддержка !Разработка Программы !В соответствии с !

!малообеспеченных и !реабилитации и интеграции!действующим !

!социально уязвимых !инвалидов в общество !законодательством!

!женщин ! ! !

! !Создание центров !Решения акимов !

! !социальной адаптации для ! !

! !женщин, подростков и ! !

! !детей ! !

! !Организации детских садов!Решения акимов !

! !для малообеспеченных ! !

! !семей ! !

----------------------------------------------------------------------!

3 !Адресная гуманитарная !Координация доставки !В соответствии с !

!помощь !гуманитарной помощи !действующим !

! !малообеспеченным семьям !законодательством!

----------------------------------------------------------------------!

(продолжение таблицы)

______________________________________________________________________

Ответственные за исполнение!Сроки исполнения!Источники финансирования!

---------------------------------------------------------------------!

5 ! 6 ! 7 !

---------------------------------------------------------------------!

Минтрудсоцзащиты, МИД, ! 2005 г. ! !

Нацкомиссия по делам семьи ! ! !

и женщин ! ! !

АМД, Нацкомиссия по делам ! 2005 г. ! !

семьи и женщин, акимы ! ! !

областей, гг. Астаны и ! ! !

Алматы ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

Минтрудсоцзащиты, акимы ! 1999 г. ! !

областей, гг. Астаны и ! ! !

Алматы ! ! !

Акимы областей, гг. Астаны ! 2003 г. !В пределах средств !

и Алматы ! !местных бюджетов, гранты!

! !и инвестиции !

! !международных !

! !организаций !

Акимы областей, гг. Астана ! 2005 г. !В пределах средств !

и Алматы, МИД, ! !местных бюджетов, гранты!

общественные объединения ! !и инвестиции !

(по согласованию) ! !международных !

! !организаций !

---------------------------------------------------------------------!

Нацкомиссия по делам семьи ! 2002 г. !Международные !

и женщин, Минтрудсоцзащиты,! !организации, юридические!

МИД, Минздравобрспорт ! !и физические лица !

_____________________________________________________________________!

Б. Образование и обучение женщин

В соответствии с Конституцией Республики Казахстан всем гражданам независимо от пола гарантируется среднее образование в государственных учебных заведениях. Среднее образование обязательно. Граждане Казахстана имеют право на получение на конкурсной основе бесплатного высшего образования в государственных учебных заведениях. Образование находится под контролем государства, которое устанавливает обязательные его стандарты.

Женщины в Казахстане более образованы, чем мужчины. Среди специалистов с высшим и средним специальным образованием их 62%.

Высок интеллектуальный потенциал женщин, работающих в системе образования (77%). Вместе с тем, из 16 начальников областных и городских (гг. Астана и Алматы) управлений образования лишь 7 женщин (44%). Чрезвычайно мал процент женщин среди руководителей высших учебных заведений. Из 51 государственных ВУЗов только в двух ректорами являются женщины (4%).

Высшее образование можно получить через государственные образовательные гранты и кредиты. В этих условиях больше всего страдают дети из бедных семей и обучающиеся в сельских регионах. В малообеспеченных семьях образованию девочек не придается приоритетное значение.

Повышается плата за содержание детей в детских садах. По сравнению с

1991 годом сеть детских дошкольных учреждений сократилась почти на 80%.

Основными задачами в области образования являются: рациональное

распределение финансовых ресурсов, особенно для сельских школ,

совершенствование методик преподавания, усиление внимания к обеспечению

доступа к образованию детей из малообеспеченных семей, интеграция детей-

инвалидов в обычные школы.

План мероприятий по разделу - Б. Образование и обучение женщин

______________________________________________________________________

№ ! Цели и задачи ! Конкретные действия ! Форма !

п/п! ! ! завершения !

----------------------------------------------------------------------!

1 ! 2 ! 3 ! 4 !

----------------------------------------------------------------------!

1 ! Гендерное (социально-!Внедрить гендерный подход!Приказы министра !

!половое) образование !при издании новых ! !

!населения !учебников с целью ! !

! !устранения половых ! !

! !стереотипов ! !

! ! ! !

! !Внедрить гендерные ! !

! !дисциплины в системе ! !

! !высшего и среднего ! !

! !образования ! !

----------------------------------------------------------------------!

2 !Повышение !Создание тренинговых !Создание центров !

!экономической, !центров по вопросам ! !

!правовой и !воспитания, обучения и ! !

!профессиональной !подготовки к труду ! !

!грамотности женщин ! ! !

! !Обучение женщин из числа !В соответствии с !

! !безработных навыкам и !действующим !

! !знаниям, необходимым в !законодательством!

! !рыночной экономике ! !

! !Обеспечить компьютерное ! !

! !образование и доступ к ! !

! !новым технологиям женщин,! !

! !в том числе безработным, ! !

! !с целью повышения их ! !

! !квалификации и ! !

! !самозанятости ! !

______________________________________________________________________!

(продолжение таблицы)

______________________________________________________________________

Ответственные за исполнение!Сроки исполнения!Источники финансирования!

---------------------------------------------------------------------!

5 ! 6 ! 7 !

---------------------------------------------------------------------!

Минздравобрспорт, Миннауки,! 2000 г. !В пределах средств !

МИД, общественные ! !республиканского и !

объединения (по ! !местных бюджетов, гранты!

согласованию) ! !и инвестиции !

! !международных !

! !организаций !

---------------------------------------------------------------------!

Общественные объдинения (по! Постоянно !Гранты и инвестиции !

согласованию), МИД, ! !международных !

Минтрудсоцзащиты, ! !организаций !

Минкультинформ, акимы ! ! !

областей, гг. Астаны и ! ! !

Алматы ! ! !

! ! !

Минтрудсоцзащиты, ! Постоянно !В пределах средств !

Минкультинформ, акимы ! !местных бюджетов !

областей, гг. Астаны и ! ! !

Алматы ! ! !

_____________________________________________________________________!

В. Женщины и здоровье

В долгосрочной Стратегии развития "Казахстан 2030" здоровье, образование и благополучие граждан определены одним из основных приоритетов.

В целях улучшения медицинского обслуживания населения 18 марта 1998 года принят Указ Президента Республики Казахстан "О первоочередных мерах по улучшению здоровья граждан Республики Казахстан". Указом Президента от 16 ноября 1998 года также утверждена Государственная программа "Здоровье народа", включающая разделы: охрана здоровья матери, планирование семьи, детское питание, профилактика и лечение респираторных инфекций (в т.ч. пневмоний) и диарейных заболеваний детей и др.

В республике действуют программы по снижению материнской и перинатальной смертности, Национальная программа по охране репродуктивного здоровья, Национальная программа действий по профилактике и борьбе со СПИД на 1996-2000 гг., Программа по профилактике и контролю болезней, передаваемых половым путем, на 1999-2000 гг. и др.. Разработан Национальный генетический регистр и разрабатывается программа по формированию здорового образа жизни.

Вместе с тем индекс здоровья женщин составляет всего 30%, а в отдельных областях (Восточно-Казахстанской, Акмолинской, Кызылординской, Южно-Казахстанской) - 20% и ниже.

Остается высоким уровень материнской и младенческой смертности, абортов и заболеваний, передающихся половым путем. Не обеспечивается всеобщий доступ к услугам по репродуктивному здоровью, особенно сельских жителей.

Растет материнская смертность. В 1998 году она составила 77,5 на 100 тыс. родившихся живыми. Особенно неблагополучно обстоят дела в Восточно-Казахстанской области, где этот показатель превышает среднереспубликанский в 1,6 раза и составляет 123,6, в Костанайской и Актюбинской - в 1,57 раза (122), в г. Астане - в 1,48 раза (115), Павлодарской области - в 1,36 раза (105,5).

Более половины беременных женщин страдает анемией, в Южно-Казахстанской области этой болезни подвержены 76%, в г. Алматы - 63% будущих матерей.

Увеличивается число детей, родившихся с врожденными аномалиями. В 1998 году их было 3371 человек.

Медленно растет охват женщин контрацептивами. В 1998 году ими воспользовались лишь 1,5 млн. женщин, т.е. 41% женщин фертильного возраста.

Стратегия охраны здоровья женщин предусматривает разработку стандартов репродуктивного здоровья для маргинальных групп населения, внедрение методик безопасного материнства, обеспечение населения современными контрацептивами, научно-социологические исследования в области планирования семьи с учетом региональных особенностей и репродуктивного поведения различных групп населения.

В целях охраны репродуктивного здоровья женщинам выплачиваются единовременные пособия по беременности и родам. В настоящее время выплата этих пособий возложена на самих работодателей. При этом размер пособий определяется из расчета среднемесячной заработной платы, но он не должен превышать 10-ти кратной величины месячного расчетного показателя.

При рождении ребенка малообеспеченным семьям будет оказываться социальная помощь, размер которой определяется исходя из возможностей местных бюджетов.

В республике проводятся серьезные научные исследования по охране репродуктивного здоровья женщин, проблемам экологической репродуктологии, совершенствованию методов лечения, диагностики и профилактики болезней, передающихся половым путем, формированию здорового образа жизни населения и т.д.

Совместно с Фондом Народонаселения ООН проведены медико-социологические исследования по репродуктивному поведению и здоровью населения в Южно-Казахстанской и Кызылординской областях. Аналогичные исследования проводятся по всему Казахстану.

В 1999 году планируется открытие лаборатории экстракорпорального

оплодотворения для оказания помощи супружеским парам, не имеющим детей.

Охраной репродуктивного здоровья занимаются отдельные женские

неправительственные организации, которых в Казахстане около 30.

В дальнейшем будет продолжена реализация всех принятых программ,

касающихся здоровья женщин, а также разработка новых нормативных правовых

актов.

План мероприятий по разделу - В. Женщины и здоровье

______________________________________________________________________

№ ! Цели и задачи ! Конкретные действия ! Форма !

п/п! ! ! завершения !

----------------------------------------------------------------------!

1 ! 2 ! 3 ! 4 !

----------------------------------------------------------------------!

1 !Улучшение состояния !Реализация !В соответствии с !

!здоровья женщин и !Государственной программы!действующим !

!детей !"Здоровье народа": !законодательством!

! ! Разработка научных ! !

! !программ: ! !

! ! медико-демографические ! !

! !аспекты репродуктивного ! !

! !здоровья; ! !

! ! научные основы проблемы ! !

! !безопасного материнства ! !

! ! ! !

! !Охрана здоровья матери ! !

! !Оснащение ! !

! !родовспомогательных ! !

! !учреждений и ! !

! !реанимационных бригад ! !

! !санавиации современной ! !

! !аппаратурой, ! !

! !оборудованием и ! !

! !медикаментами ! !

! ! Детское питание ! !

! !Реализация программы ! !

! !грудного вскармливания ! !

! !детей до 6 месяцев ! !

! ! Планирование семьи ! !

! !Разработка ! !

! !контрацептивной политики ! !

! ! Внедрение Национального ! !

! !генетического регистра и ! !

! !медико-генетического ! !

! !мониторинга ! !

! ! Первоочередные ! !

! !мероприятия по ! !

! !предотвращению ! !

! !дальнейшего ! !

! !распространения ВИЧ- ! !

! !инфекции с уделением ! !

! !особого внимания девочкам! !

! !и женщинам как наиболее ! !

! !подверженной группе риска! !

! !Формирование здорового ! !

! !образа жизни ! !

! !Определение национальной ! !

! !политики формирования ! !

! !здорового образа жизни ! !

! !Регулирование вопросов по! !

! !доступу, сбыту и ! !

! !употреблению табачных и ! !

! !алкогольных изделий ! !

! !Профилактика употребления! !

! !наркотиков, особенно ! !

! !среди молодежи ! !

! !Внедрение проектов ! !

! !"Города здоровья", ! !

! !"Здоровые школы", ! !

! !"Больницы, способствующие! !

! !здоровью" ! !

----------------------------------------------------------------------!

2 !Обеспечение здоровья !Распространение проекта !В соответствии с !

!с начала жизни, !"Безопасное материнство" !действующим !

!улучшение доступа к !Внедрение критериев ВОЗ !законодательством!

!службам дородовой и !по программе "Больницы, ! !

!перинатальной помощи, !дружелюбные к ребенку" ! !

!педиатрическим службам!Разработка программ по ! !

! !предупреждению жестокого ! !

! !обращения с детьми ! !

! !грудного и раннего ! !

! !возраста ! !

! !Внедрение стратегии ! !

! !комплексного лечения ! !

! !болезней детского ! !

! !возраста ! !

----------------------------------------------------------------------!

3 !Совершенствование !Разработка Закона "О !Проект Закона !

!законодательства, !репродуктивных правах ! !

!касающегося семьи, !человека и гарантиях их ! !

!женщин и детей !осуществления" ! !

! ! ! !

! !Пересмотреть нормативные !Постановление !

! !правовые акты в связи с !Правительства !

! !переходом к критериям ВОЗ! !

! !по живо- и мертворождению! !

----------------------------------------------------------------------!

4 !Улучшение !Реализация проектов по !Информация !

!репродуктивного !охране репродуктивного !Правительству !

!(воспроизводственного)!здоровья населения ! !

!здоровья женщин в !Восточно-Казахстанской, ! !

!регионах !Карагандинской, Южно- ! !

! !Казахстанской, ! !

! !Павлодарской, Алматинской! !

! !областей и г. Алматы ! !

! !Реализация программы по !В соответствии с !

! !развитию первичной !действующим !

! !медико-санитарной помощи !законодательством!

! !в Алматинской и Восточно-! !

! !Казахстанской областях ! !

! !Создание сети семейных !В соответствии с !

! !врачебных амбулаторий, !действующим !

! !подготовка специалистов !законодательством!

! !Разработка региональных !В соответствии с !

! !медико-экологических !действующим !

! !программ !законодательством!

----------------------------------------------------------------------!

5 !Снижение уровня !Реализация программы по !В соответствии с !

!заболеваний, !профилактике и контролю !действующим !

!передаваемых половым !болезней, передаваемых !законодательством!

!путем !половым путем на 1999- ! !

! !2000 гг. ! !

----------------------------------------------------------------------!

6 !Снижение уровня !Разработать программы по !В соответствии с !

!заболеваемости анемией!улучшению питания !действующим !

!и болезней, связанных !беременных и кормящих !законодательством!

!с дефицитом йода !женщин ! !

----------------------------------------------------------------------!

7 !Улучшение здоровья !Реализация программы по !В соответствии с !

!женщин фертильного !борьбе с раком молочной !действующим !

!(детородного) возраста!железы !законодательством!

----------------------------------------------------------------------!

8 !Обучение работников !Реализация программ по !В соответствии с !

!здравоохранения, !обучению работников !действующим !

!преподавателей по !здравоохранения по !законодательством!

!гендерной (социально- !гендерной проблематике ! !

!половой) проблематике ! ! !

!и валеологии(здоровому! ! !

!образу жизни) ! ! !

! !Реализация !В соответствии с !

! !образовательных программ !действующим !

! !по валеологии (здоровому !законодательством!

! !образу жизни) ! !

----------------------------------------------------------------------!

(продолжение таблицы)

______________________________________________________________________

Ответственные за исполнение!Сроки исполнения!Источники финансирования!

---------------------------------------------------------------------!

5 ! 6 ! 7 !

---------------------------------------------------------------------!

Минздравобрспорт, МИД, ! 2000-2020 гг. !В пределах средств !

акимы областей, гг. Астаны ! !республиканского и !

и Алматы, Миннауки ! !местных бюджетов, ВОЗ, !

! !гранты и инвестиции !

! !международных !

! !организаций !

! 2000 г. ! !

! ! !

! 2000 г. ! !

! ! !

! 2000 г. ! !

! ! !

! 2000 г. ! !

! ! !

! 2000 г. ! !

! ! !

! постоянно ! !

---------------------------------------------------------------------!

Минздравобрспорт, МИД, ! 2005 г. !ВОЗ, гранты и инвестиции!

акимы областей, гг. Астаны ! !международных !

и Алматы ! !организаций !

---------------------------------------------------------------------!

Минздраобрспорт, Минюст, ! 2000 г. ! !

Представительство Фонда ! ! !

народонаселения ООН в ! ! !

Казахстане (по согласова- ! ! !

нию), общественные ! ! !

объединения (по согласова- ! ! !

нию) ! ! !

Минздравобрспорт, ! 2000 г. ! !

общественные объединения ! ! !

(по согласованию) ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

Акимы областей, г. Алматы, ! 1999-2000 гг. !Фонд народонаселения !

МИД, Академия ! !ООН, гранты и инвестиции!

профилактической медицины ! !международных !

Казахстана (по согласова- ! !организаций !

нию), Фонд народонаселения ! ! !

ООН (по согласованию) ! ! !

! ! !

Акимы Алматинской и ! 2000 г. !Фонд народонаселения !

Восточно-Казахстанской ! !ООН, гранты и инвестиции!

областей, Минздравобрспорт,! !международных !

Фонд народонаселения ООН ! !организаций !

(по согласованию) ! ! !

Минздравобрспорт, акимы ! 2000 г. !В пределах средств !

областей, гг. Астаны и ! !местных бюджетов, !

Алматы ! !Всемирный Банк !

Минздравобрспорт, ! 2000 г. !В пределах средств !

Минприроды, МИД, Академия ! !республиканского и !

профилактической медицины ! !местных бюджетов, гранты!

Казахстана (по согласова- ! !и инвестиции !

нию), акимы областей, ! !международных !

гг. Астаны и Алматы ! !организаций !

---------------------------------------------------------------------!

Акимы областей, гг. Астаны ! 2000 г. !В пределах средств !

и Алматы, Минздравобрспорт,! !республиканского и !

МИД ! !местных бюджетов, гранты!

! !и инвестиции международ-!

! !ных организаций !

---------------------------------------------------------------------!

Акимы областей, гг. Астаны ! 2000 г. !В пределах средств !

и Алматы, Минздравобрспорт,! !местных бюджетов !

Миннауки ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

Минздравобрспорт, ! 2000 г. !В пределах средств !

Миннауки, МИД ! !республиканского и !

! !местных бюджетов, гранты!

! !и инвестиции международ-!

! !ных организаций !

---------------------------------------------------------------------!

Минздравобрспорт, ! 2005 г. !В пределах средств !

Нацкомиссия по делам ! !республиканского и !

семьи и женщин, МИД ! !местных бюджетов, гранты!

! !и инвестиции международ-!

! !ных организаций !

! ! !

Минздравобрспорт, МИД, ! 2000 г. !В пределах средств !

акимы областей, гг. Астаны ! !республиканского и !

и Алматы ! !местных бюджетов, гранты!

! !и инвестиции !

! !международных !

! !организаций !

---------------------------------------------------------------------!

Г. Насилие против женщин

В соответствии с Конституцией Республики Казахстан достоинство человека неприкосновенно. Никто не должен подвергаться пыткам, насилию, другому жестокому или унижающему человеческое достоинство обращению или нападению.

Каждый имеет право на защиту своей чести и достоинства. Не допускается пропаганда культа жестокости и насилия.

Вместе с тем уровень преступности и фактов насилия продолжает оставаться высоким. Так, в 1997 году выявлено 97,5 тыс. лиц, совершивших преступления, из которых 13,7 тыс. (14%) - женщины.

Самой распространенной формой насилия над женщинами является бытовое насилие (физическое, психологическое, сексуальное). При этом нет полных статистических данных о фактах насилия в отношении женщин, так как далеко не каждый случай официально регистрируется в правоохранительных органах.

По оценке некоторых экспертов в Казахстане свыше 60% всех женщин хотя бы раз в жизни подвергались физическому или сексуальному насилию. Только в 1996 году было зарегистрировано 2026 изнасилований. По мнению отдельных экспертов лишь 10% случаев изнасилований доходит до рассмотрения в суде. В 1995 году было убито 718 женщин, т.е. каждый четвертый убитый - женщина.

Получает распространение проституция, в основном, как форма экономического насилия над женщинами (коммерческий секс).

После присоединения к Конвенции о ликвидации всех форм дискриминации в отношении женщин в Министерстве внутренних дел создано специальное подразделение по борьбе с проявлениями насилия в отношении женщин.

Подготавливаются изменения и дополнения в Уголовный и Уголовно- процессуальный кодексы, предусматривающие усиление ответственности за преступления против женщин.

В дальнейшем предполагается принять новые и привести в соответствие с

международными нормами действующие нормативные правовые акты, обеспечить

действенную помощь жертвам насилия по их социальной реабилитации,

организовать специальную подготовку и обучение специалистов для работы с

женщинами, подвергшимися насилию, и другие мероприятия.

Предусматривается создание центров социальной адаптации и кризисных

центров для женщин, подростков и детей.

План мероприятий по разделу - Г. Насилие против женщин <*>

Сноска. В раздел внесены изменения - постановлением Правительства РК от 9 февраля 2006 года N 95 .

______________________________________________________________________

№ ! Цели и задачи ! Конкретные действия ! Форма !

п/п! ! ! завершения !

----------------------------------------------------------------------!

1 ! 2 ! 3 ! 4 !

----------------------------------------------------------------------!

1 !Привести действующее !Провести экспертную !Акт экспертизы !

!законодательство, !оценку законодательства ! !

!касающихся проблем !по вопросам насилия в ! !

!насилия в отношении !отношении женщин ! !

!женщин, в соответствии!Внести изменения и !Проект Закона !

!с международными !дополнения в статьи ! !

!нормами !Уголовного, Уголовно- ! !

! !процессуального кодексов ! !

! !по вопросу усиления ! !

! !ответственности лиц, ! !

! !совершивших уголовно- ! !

! !наказуемые деяния в ! !

! !отношении женщин ! !

! !Разработать проект Закона!Проект Закона !

! !"О бытовом насилии" ! !

----------------------------------------------------------------------!

2 !Привести в !Разработать и внедрить !Государственная !

!соответствие с !соотвествующую систему !статистическая !

!международными нормами!показателей в !отчетность !

!статистическую !государственную ! !

!отчетность по !статистическую отчетность! !

!преступлениям в ! ! !

!отношении женщин ! ! !

----------------------------------------------------------------------!

3 !Получить наиболее !Провести исследования !Исследования !

!полную и объективную !фактов насилия в ! !

!информацию о бытовом !отношении женщин для ! !

!насилии в отношении !выявления наиболее ! !

!женщин !распространенных видов ! !

! !насилия, лиц наиболее ! !

! !часто подвергающихся ! !

! !насилию, причин и ! !

! !условий, способствующих ! !

! !насилию в отношении ! !

! !женщин ! !

! !Создать при Министерстве !Банк данных !

! !внутренних дел ! !

! !информационный банк ! !

! !данных о формах, ! !

! !причинах, характере, ! !

! !степени и последствиях ! !

! !насилия ! !

! !Разработать механизм !Постановление !

! !взаимодействия !Правительства !

! !правоохранительных и ! !

! !других государственных ! !

! !органов, организаций и ! !

! !общественных объединений,! !

! !занимающихся проблемами ! !

! !насилия в отношении ! !

! !женщин, по взаимному ! !

! !обмену информацией ! !

----------------------------------------------------------------------!

4 !Создать эффективный !Организовать кризисные !Решения акимов, !

!механизм !центры с телефонами !приказы министров!

!взаимодействия !"доверия" и ! !

!правоохранительных и !предоставлением убежища ! !

!других государственных!для женщин - жертв ! !

!органов, общественных !насилия ! !

!объединений для ! ! !

!обеспечения помощи !Решить вопрос о !Приказ министра !

!жертвам насилия и их !прекращении практики ! !

!реабилитации !проведения ! !

! !судмедэкспертизы по ! !

! !фактам насилия в ! !

! !отношении женщин за счет ! !

! !самих жертв насилия ! !

----------------------------------------------------------------------!

5 !Организовать коплекс- !Разработать учебные !Учебные пособия !

!ную подготовку и !пособия, внедрить их в !и программы !

!обучение социальных !учебные циклы ВУЗов и ! !

!работников, соответст-!колледжей правоохрани- ! !

!вующего персонала !тельных органов. ! !

!органов правоохранения!Регулярно обеспечивать их! !

!и здравоохранения для !учебно-методическими ! !

!работы с женщинами, !материалами, брошюрами, ! !

!подвергшимися насилию !информационными ! !

! !бюллетенями ! !

----------------------------------------------------------------------!

6 !Организация !Проводить систематическую!Публикации, теле-!

!информационной, !информационно- !и радиопередачи, !

!образовательной и !пропагандистскую работу, !консультации !

!воспитательной работы !направленную на изменение! !

!среди населения по !в общественном сознании ! !

!вопросам насилия в !населения традиционных ! !

!отношении женщин !стереотипов социального ! !

! !статуса женщин ! !

! !Развивать ! !

! !профессиональное консуль-! !

! !тирование населения по ! !

! !вопросам профилактики ! !

! !насилия в отношении жен- ! !

! !щин, используя возможнос-! !

! !ти юридических консульта-! !

! !ций, кризисных центров и ! !

! !средств массовой информа-! !

! !ции ! !

----------------------------------------------------------------------!

(продолжение таблицы)

______________________________________________________________________

Ответственные за исполнение!Сроки исполнения!Источники финансирования!

---------------------------------------------------------------------!

5 ! 6 ! 7 !

---------------------------------------------------------------------!

Минюст, Генпрокуратура (по !1 квартал 2007г.! !

согласованию), МВД ! ! !

! ! !

МВД, Минюст, Генпрокуратура! 2000 г. ! !

(по согласованию) ! ! !

! ! !

МВД, Минюст, Нацкомиссия по! 2001 г. ! !

делам семьи и женщин, ПРООН! ! !

(по согласованию) ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

Статагентство, МВД, ! 2000 г. ! !

Генпрокуратура (по согласо-! ! !

ванию), Минюст ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

МВД, Генпрокуратура (по ! 2000 г. !В пределах средств !

согласованию), КНБ (по ! !республиканского и !

согласованию), Минюст, ! !местных бюджетов, ПРООН,!

Нацкомиссия по делам семьи ! !Фонд народонаселения !

и женщин, МИД, ПРООН (по ! ! !

согласованию), общественные! ! !

объединения (по согласова- ! ! !

нию) ! ! !

! ! !

МВД, Генпрокуратура (по ! 2000 г. !В пределах средств !

согласованию), КНБ (по !мониторинг - !республиканского и !

согласованию), Минюст, Нац-! регулярно !местных бюджетов, гранты!

комиссия по делам семьи и ! !и инвестиции международ-!

женщин, МИД, общественные ! !ных организаций !

объединения (по согласова- ! ! !

нию) ! ! !

! ! !

МВД, Генпрокуратура (по ! 2000 г. ! !

согласованию), КНБ (по ! ! !

согласованию), Минюст, ! ! !

Минздравобрспорт, Нацкомис-! ! !

сия по делам семьи и ! ! !

женщин, общественные ! ! !

объединения (по согласова- ! ! !

нию) ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

Акимы областей, гг. Астаны !1999 г. - в г. !В пределах средств !

и Алматы, МВД, Минтрудсоц- !Алматы !республиканского и !

защиты, Минздравобрспорт, !2000-2005 гг. в !местных бюджетов, гранты!

Минюст, МИД, общественные !областных цент- !и инвестиции международ-!

объединения (по согласова- !рах и г. Астане,!ных организаций !

нию) !2005-2010 г. во ! !

!всех районных ! !

!центрах ! !

Минздравобрспорт, Минюст, ! 1999 г. !В пределах средств !

МВД ! !местных бюджетов !

---------------------------------------------------------------------!

Минздравобрспорт, МВД, МИД,! 2000 г. !В пределах средств !

ПРООН (по согласованию), ! !республиканского и !

общественные объединения ! !местных бюджетов, ПРООН,!

(по согласованию) ! !гранты и инвестиции !

! !международных организа- !

! !ций !

---------------------------------------------------------------------!

Минкультинформ, ! постоянно !В пределах средств !

Минздравобрспорт, Минюст, ! !республиканского и !

МИД, Нацкомиссия по делам ! !местных бюджетов, гранты!

семьи и женщин ! !и инвестиции международ-!

! !ных организаций !

---------------------------------------------------------------------!

Д. Женщины и вооруженные конфликты

Основополагающими принципами деятельности Республики Казахстан является общественное согласие и политическая стабильность. Согласно Конституции, любые действия, способные нарушить межнациональное согласие, признаются неконституционными.

Казахстан относится к числу безъядерных государств и проводит политику мирного сосуществования с соседними странами, интеграции с другими государствами на взаимовыгодных условиях, доминирования актов согласия и невмешательства в дела других государств.

Вместе с тем, из-за вооруженных конфликтов в других государствах в Казахстане существует проблема беженцев.

Правовое положение беженцев, порядок и условия приобретения статуса беженца определяются Законом Республики Казахстан от 13 декабря 1997 года "О миграции населения". Последним запрещена высылка или принудительное возвращение беженцев в страны, откуда они прибыли, кроме случаев, предусмотренных международными договорами.

В декабре 1998 года Казахстан присоединился к Конвенции ООН 1951 года и Протоколу к ней 1967 года, касающихся статуса беженцев.

В настоящее время разработан проект Закона "О беженцах", который прошел правовую экспертизу Управления Верховного комиссара по делам беженцев ООН (УВКБ ООН).

Всего с ходатайством по признанию их беженцами в миграционные службы республики обратилось 536 семей (1025 чел.). Статус беженцев предоставлен 161 семье (440 чел.).

Кроме беженцев в Казахстан прибывают и беженцы-репатрианты (оралманы). Это этнические казахи (их потомки), насильственно или противоправно изгнанные в свое время из Казахстана в результате преследований по политическим, национальным, религиозным и другим мотивам, и в настоящее время возвращающиеся на свою историческую родину.

Беженцы-репатрианты прибывают из зон военных действий - Таджикистана и Афганистана. За период с 1991 по 1998 годы их прибыло 3560 семей (16,1 тыс.чел.). Положение беженцев-репатриантов очень сложное. Среди них есть неграмотные. Практически все не владеют языком межнационального общения (русским). Значительная часть беженцев-репатриантов не имеет профессий и

средств к существованию. Особенно в тяжелом положении находятся женщины.

Для решения проблем беженцев-репатриантов и других мигрантов в

Казахстане создан уполномоченный орган по управлению миграционными

процессами - Агентство по миграции и демографии.

План мероприятий по разделу - Д. Женщины и вооруженные конфликты

______________________________________________________________________

№ ! Цели и задачи ! Конкретные действия ! Форма !

п/п! ! ! завершения !

----------------------------------------------------------------------!

1 ! 2 ! 3 ! 4 !

----------------------------------------------------------------------!

1 !Совершенствование !Разработка проекта Закона!Проект Закона !

!законодательной базы !"О беженцах" ! !

!по проблемам беженцев ! ! !

----------------------------------------------------------------------!

2 !Прием и обустройство !Обеспечение занятости !В соответствии с !

!беженцев-репатриантов !беженцев-репатриантов, в !действующим !

! !т.ч. женщин. Создание !законодательством!

! !рабочих мест ! !

! !Правовое обеспечение !В соответствии с !

! !центров адаптации для !действующим !

! !репатриантов и других !законодательством!

! !мигрантов ! !

----------------------------------------------------------------------!

3 !Борьба с проявлениями !Мероприятия по предотвра-!В соответствии с !

!насилия в армии !щению насилия среди !действующим !

! !военнослужащих !законодательством!

----------------------------------------------------------------------!

(продолжение таблицы)

______________________________________________________________________

Ответственные за исполнение!Сроки исполнения!Источники финансирования!

---------------------------------------------------------------------!

5 ! 6 ! 7 !

---------------------------------------------------------------------!

АМД ! 1999 г. ! !

---------------------------------------------------------------------!

Минтрудсоцзащиты, АМД, МИД,! Постоянно !В пределах средств !

акимы областей, гг. Астаны ! !местных бюджетов, УВКБ !

и Алматы, НПО "Микрокредит"! !ООН, Международная !

(по согласованию) ! !организация по миграции !

! 1999 г. ! !

---------------------------------------------------------------------!

Минобороны, Генпрокуратура,! Постоянно !В пределах средств !

МИД, МВД, общественные ! !республиканского и !

объединения (по ! !местных бюджетов, гранты!

согласованию) ! !и инвестиции !

! !международных организа- !

! !ций !

---------------------------------------------------------------------!

Е. Женщины и экономика

В соответствии с Конституцией Республики Казахстан земля, ее недра, воды, растительный и животный мир, другие природные ресурсы находятся в государственной собственности. Земля может также находиться в частной собственности на основаниях, условиях и в пределах, установленных законом.

Каждый имеет право на условия труда, отвечающие требованиям безопасности и гигиены, вознаграждение за труд без какой-либо дискриминации, а также на социальную защиту от безработицы. Каждый имеет право на свободу предпринимательской деятельности.

Граждане Республики Казахстан могут иметь в частной собственности любое законно приобретенное имущество, собственность, в т.ч. право наследования, что гарантируется законом. Никто не может быть лишен своего имущества, иначе как по решению суда.

Экономически активное население Казахстана составляет около 7,5 млн. человек. Удельный вес женщин в общей численности работающих составляет 46%.

Наибольшее количество женщин занято в здравоохранении, физической культуре и социальном обеспечении - 82% от общей численности работающих, образовании - 77%, общественном питании и информационно-вычислительном обслуживании - по 76%, культуре - 70%, торговле - 63%, в отрасли "финансы, кредиты и страхование" - 66%. Женщины составляют большинство в таких отраслях промышленности как текстильная, швейная, пищевая и электронная.

Реструктуризация экономики привела к повышению доли женщин в частном секторе, в малом и среднем бизнесе, в непроизводственных сферах обслуживания. В 1997 году в сфере бытового обслуживания работало 11,6 тыс. женщин (56,5%), в малом бизнесе - около 76 тыс. женщин (38%).

На конец 1998 года в республике было официально зарегистрировано 156,4 тыс. безработных женщин, что составляет 62% от числа безработных.

Из обратившихся по вопросу трудоустройства женщин трудоустроена лишь каждая шестая женщина. Работодатели мотивируют это пониженной конкурентноспособностью женщин на рынке труда. Значительную часть среди высвобожденных составляют женщины с высшим и средним специальным образованием, имеющих стаж работы свыше 10 лет.

В условиях падения спроса на рабочую силу практически не имеют перспективы найти работу по специальности женщины с высшим и средним специальным образованием старше 45 лет.

Около половины женщин, признанных безработными, имеют на иждивении малолетних детей, среди которых есть инвалиды с детства, свыше 5% - многодетные родители.

Средняя продолжительность безработицы у женщин более высокая, чем у мужчин и составляет около 6,1 месяца. Сформировался слой длительно безработных женщин.

В настоящее время женщины быстрее находят работу в нерегистрируемом секторе экономики. Для многих женщин "шоп-туры" являются единственным источником доходов, которые составляют более половины семейного бюджета.

В целях обеспечения самозанятости населения, развития индивидуального предпринимательства Правительством реализуется Программа микрокредитования наименее обеспеченных граждан в Республике Казахстан на 1998-2000 годы.

Для реализации программы создана неправительственная организация "Микрокредит". Размер микрокредита составляет 400 долл. США на 1 человека. При выдаче микрокредитов преимущество отдается малообеспеченным женщинам. Всего НПО "Микрокредит" выдало 16207 микрокредитов на общую сумму 510 млн. тенге. Среди получателей 63% - женщины.

Выдачей микрокредитов занимаются также Общенациональный фонд по

поддержке малообеспеченных граждан. Он выдал 8,7 тыс. микрокредитов на

сумму 3,4 млн. тенге.

Наряду с деятельностью организаций, созданных Правительством

Казахстана, реализуются программы международных организаций по развитию

малого и среднего бизнеса. Доля выданных ими кредитов составляет 15% от

общего количества.

Всего в 1998 году было выдано около 29 тыс. микрокредитов, что явно

недостаточно. Численность незанятого населения, по оценке экспертов,

составляет более 1 млн. человек.

План мероприятий по разделу - Е. Женщины и экономика

______________________________________________________________________

№ ! Цели и задачи ! Конкретные действия ! Форма !

п/п! ! ! завершения !

----------------------------------------------------------------------!

1 ! 2 ! 3 ! 4 !

----------------------------------------------------------------------!

1 !Ускорение равного !Содействие женщинам в !В соответствии с !

!доступа женщин к !вопросах натурной персо- !действующим !

!земельным и финансовым!нификации земельных !законодательством!

!ресурсам !долей, приобретении зе- ! !

! !мельных участков для ! !

! !организации сельскохозяй-! !

! !ственного производства и ! !

! !предпринимательства ! !

! !Разработка Программы !Программа !

! !послеприватизационной ! !

! !поддержки малых и средних! !

! !предприятий текстильной и! !

! !швейной промышленности ! !

! !Республики Казахстан ! !

! !Разработка Программы !Программа !

! !развития женского пред - ! !

! !принимательства в рамках ! !

! !Государственной программы! !

! !развития и поддержки ма- ! !

! !лого предпринимательства ! !

! !в Республике Казахстан на! !

! !1999-2000 гг. ! !

! ! Упрощение механизма !Постановление !

! !микрокредитования !Правительства !

----------------------------------------------------------------------!

2 !Защита экономических, !Разработка программы !В соответствии с !

!в том числе трудовых !занятости населения !действующим !

!прав женщин ! !законодательством!

! ! ! !

! !Организация оплачиваемых !В соответствии с !

! !общественных работ для !действующим !

! !безработных !законодательством!

----------------------------------------------------------------------!

3 !Самозанятость женщин !Выделение микрокредитов !Кредиты, гранты !

!и их семей в предпри- !малообеспеченным женщинам! !

!нимательской деятель- !и их семьям ! !

!ности ! ! !

! !Содействие в получении !Программа(проект)!

! !финансовой и технической !финансовой и !

! !помощи от Международного !технической помо-!

! !женского банка и других !щи !

! !международных организаций! !

! !для развития малого биз- ! !

! !неса, открытию их филиа- ! !

! !лов в Казахстане ! !

----------------------------------------------------------------------!

(продолжение таблицы)

______________________________________________________________________

Ответственные за исполнение!Сроки исполнения!Источники финансирования!

---------------------------------------------------------------------!

5 ! 6 ! 7 !

---------------------------------------------------------------------!

Минсельхоз, акимы областей,! Постоянно ! !

гг. Астаны и Алматы ! ! !

! ! !

Минэнергоиндустрторг, МИД, ! 2000 г. !В пределах средств !

НПО "Микрокредит" (по ! !республиканского и !

согласованию) ! !местных бюджетов, ПРООН !

! !(по согласованию), !

! !гранты и инвестиции !

! !международных организа- !

! !ций !

Бизнесагентство, МИД, НПО ! 1999 г. !В пределах средств !

"Микрокредит" (по согласо- ! !республиканского и !

ванию) ! !местных бюджетов, Между-!

! !народный женский банк !

! !(по согласованию), ПРООН!

! !(по согласованию), !

! !гранты и инвестиции !

! !международных организа -!

! !ций !

НПО "Микрокредит" (по ! 1999 г. ! !

согласованию) ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

Минтрудсоцзащиты, акимы !Ежегодно !В пределах средств !

областей, гг. Астаны и ! !местных бюджетов !

Алматы ! ! !

! ! !

Минтрудсоцзащиты, акимы !Постоянно !В пределах средств !

областей, гг. Астаны и ! !местных бюджетов !

Алматы ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

НПО "Микрокредит" (по !Постоянно !Фонд поддержки малого !

согласованию), Общенацио- ! !бизнеса, Общенациональ- !

нальный Фонд по поддержке ! !ный Фонд по поддержке !

малообеспеченных граждан ! !малообеспеченных граж - !

(по согласованию), Нацко - ! !дан, Европейский Банк !

миссия по делам семьи и ! !Реконструкции и Развития!

женщин, МИД ! ! !

Нацкомиссия по делам семьи ! Постоянно !Гранты и инвестиции !

и женщин, МИД, НПО "Микро- ! !международных организа- !

кредит" (по согласованию) ! !ций !

---------------------------------------------------------------------!

Ж. Женщины в структурах власти

В Конституции Республики Казахстан закреплено, что граждане независимо от пола имеют право участвовать в управлении делами государства непосредственно и через своих представителей.

Мужчинам и женщинам предоставлены равные права избирать и быть избранными в государственные органы и органы местного самоуправления, а также участвовать в республиканском референдуме. Законодательство не содержит каких-либо ограничений для женщин на доступ к государственной службе.

В избирательном законодательстве также предусмотрено равенство всех граждан при выдвижении кандидатами в Президенты, депутаты Парламента, маслихаты и органы местного самоуправления.

Как свидетельствует практика, женщины, занимающиеся политикой и работающие на руководящих должностях в высших и местных законодательных и исполнительных органах власти, а также в общественных объединениях, вносят свой вклад в пересмотр политических приоритетов, добиваются включения в перспективные и текущие государственные планы вопросов, отражающих специфические женские проблемы.

За последние 2-3 года увеличилось представительство женщин на руководящих должностях. В Парламенте из 114 депутатов - 15 женщин, из них 3 женщины - председатели ведущих постоянных комитетов по экономике, финансам и бюджету Сената, по законодательству и судебно-правовой реформе Сената и Мажилиса.

В Правительстве женщины представлены следующим образом: 2 министра, 4 - возглавляют государственные комитеты и агентства, 10 - вице-министры, заместители председателей комитетов и агентств.

5 женщин являются заместителями акимов областей, 2 женщины - послы. Женщина возглавляет Академию наук Республики Казахстан. Руководящие должности в различных отраслях экономики занимают 74,5 тыс. женщин- служащих.

В настоящее время в стране проводится работа по совершенствованию системы государственной службы. Так, в целях реализации распоряжения Президента Республики Казахстан от 24 февраля 1999 года № 13 проводился конкурсный отбор граждан, изъявивших желание поступить на государственную службу, путем прохождения конкурса документов и тестирования.

По результатам проведенного отборочного конкурса документов граждан, подавших свои заявки на участие в конкурсе, на 61 заявленное государственными органами место прошло 229 участников, из них 115 человек составляют женщины.

Значительно увеличилось число женщин на руководящих должностях в

профсоюзах, неправительственных организациях, занимающихся проблемами

общественной и политической жизни страны.

Тем не менее процесс выработки и принятия политических решений

остается пока прерогативой мужчин. Слабо представлены женщины на

руководящих должностях в таких областях, как образование, искусство,

культура, средства массовой информации, несмотря на то, что здесь

преобладающим образом заняты женщины.

План мероприятий по разделу - Ж. Женщины в структурах власти

______________________________________________________________________

№ ! Цели и задачи ! Конкретные действия ! Форма !

п/п! ! ! завершения !

----------------------------------------------------------------------!

1 ! 2 ! 3 ! 4 !

----------------------------------------------------------------------!

1 !Обеспечение равного !Принятие действенных мер !В соответствии с !

!доступа женщин к !по наращиванию потенциала!действующим !

!структурам власти, !женщин для участия в !законодательством!

!создание условий для !конкурсном отборе на ! !

!их продвижения на !замещение вакантных ! !

!уровень принятия ре- !должностей в государст- ! !

!шения !венной службе ! !

! !Провести исследования о !Исследование, !

! !квоте для участия женщин !информация в !

! !в представительных и !Правительство !

! !исполнительных органах ! !

! !власти, политических ! !

! !партиях ! !

! !Подготовка ежегодного !Доклад !

! !доклада Президенту ! !

! !Республики Казахстан об ! !

! !участии женщин в высших ! !

! !и местных законодатель- ! !

! !ных и исполнительных ор-! !

! !ганах власти ! !

----------------------------------------------------------------------!

2 !Повысить возможности !Проводить семинары и !Семинары, образо-!

!женщин и их потенциал !образовательные програм- !вательные про- !

!для участия в полити- !мы по массовому образова-!граммы !

!ческой, экономической !нию женщин-кандидатов в ! !

!и социальной жизни !депутаты, навыкам проведе! !

!общества !ния политических ! !

! !кампаний, публичных ! !

! !выступлений и т.д. ! !

! !Поощрять создание штабов,!Штабы, парламент-!

! !парламентских фракций и !ские фракции, !

! !общественных объединений !общественные !

! !по поддержке женщин-кан- !объединения !

! !дидатов в депутаты ! !

! !Организовать издание !Книги, брошюры, !

! !книг, брошюр, учебных !учебные пособия !

! !пособий для женщин-поли- ! !

! !тиков, а также справочни-! !

! !ки о женщинах-лидерах ! !

----------------------------------------------------------------------!

(продолжение таблицы)

______________________________________________________________________

Ответственные за исполнение!Сроки исполнения!Источники финансирования!

---------------------------------------------------------------------!

5 ! 6 ! 7 !

---------------------------------------------------------------------!

АГС (по согласованию), ! Постоянно ! !

Нацкомиссия по делам семьи ! ! !

и женщин ! ! !

! ! !

Нацкомиссия по делам семьи ! 2000 г. !Гранты и инвестиции !

и женщин, МИД, ПРООН (по ! !международных организа- !

согласованию), общественные! !ций !

объединения (по согласова- ! ! !

нию) ! ! !

! ! !

АГС (по согласованию), ! Ежегодно ! !

Нацкомиссия по делам семьи ! ! !

и женщин ! ! !

! ! !

Нацкомиссия по делам семьи ! Ежегодно !В пределах выделенных !

и женщин, общественные ! !бюджетных средств, гран-!

объединения (по согласова- ! !ты и инвестиции !

нию) ! !международных организа- !

! !ций !

! ! !

Парламент (по согласова- !Постоянно ! !

нию), Нацкомиссия по делам ! ! !

семьи и женщин ! ! !

! ! !

Минкультинформ, МИД, акимы !Постоянно !В пределах средств !

областей, гг. Астаны и ! !республиканского и !

Алматы, общественные ! !местных бюджетов, гранты!

объединения (по согласова- ! !и инвестиции международ-!

нию) ! !ных организаций !

---------------------------------------------------------------------!

З. Институциональные механизмы для продвижения женщин

В целях защиты интересов семьи, обеспечения необходимых условий для участия женщин в политической, социальной, экономической и культурной жизни страны создана Национальная комиссия по делам семьи и женщин при Президенте Республики Казахстан. До этого действовал Совет по проблемам семьи, женщин и демографической политике при Президенте Республики Казахстан.

Председатель Национальной комиссии является Министром Республики Казахстан. В состав Национальной комиссии вошли государственные деятели, представители научной и культурной общественности, предприятий, организаций, предприниматели, государственные служащие, всего 28 человек. Аналогичные комиссии созданы при акимах областей, гг. Астане и Алматы. Возглавляют их заместители акимов.

На Национальную комиссию возлагаются задачи по определению приоритетов и выработке рекомендаций для формирования комплексной государственной политики в отношении семьи, женщин и детей с учетом региональных особенностей в контексте долгосрочной Стратегии развития "Казахстан 2030", участие в разработке концепций и программ государственной политики в отношении семьи, женщин и детей, подготовка и рассмотрение проектов законов и иных нормативных правовых актов, касающихся данной сферы, и т.п.

Приоритетами деятельности Национальной комиссии определены участие женщин в политике, органах власти, экономике, их занятость, проблемы семьи и защита от насилия.

Во исполнение этих приоритетов, совместно с международными

организациями, проведен ряд семинаров по изучению избирательных технологий

для активного участия женщин в выборах в маслихаты и Парламент Республики

Казахстан.

Совместно с ПРООН проведен региональный семинар по гендерной

статистике. В планах Агентства по статистике предусматривается ее

внедрение в ближайшее время.

Проводится гендерная экспертиза действующего законодательства. С

участием ООН, ОБСЕ разрабатывается проект Закона о равных правах и

возможностях.

План мероприятий по разделу - З. Институциональные механизмы для

продвижения женщин

______________________________________________________________________

№ ! Цели и задачи ! Конкретные действия ! Форма !

п/п! ! ! завершения !

----------------------------------------------------------------------!

1 ! 2 ! 3 ! 4 !

----------------------------------------------------------------------!

1 !Совершенствование !Законодательная инициа- !Проект Закона !

!законодательства по !тива депутатов, разра- ! !

!проблемам семьи и жен-!ботка закона о равных ! !

!щин !правах и возможностях ! !

----------------------------------------------------------------------!

2 !Внедрение гендерного !Использовать гендерные !Использование !

!(социально-полового) !индикаторы при разработке!гендерных индика-!

!подхода в социально- !экономических и социаль- !торов !

!экономическую политику!ных программ ! !

!страны ! ! !

! !Создать специальную !Приказ председа -!

! !структуру по гендерной !теля !

! !статистике в ! !

! !государственных статисти-! !

! !ческих органах ! !

! !Подготовка справочника !Справочник !

! !"Женщины и мужчины в ! !

! !Казахстане" ! !

----------------------------------------------------------------------!

3 !Укрепление националь- !Создание Комитета по !Постановление !

!ных механизмов в !делам семьи и женщин в !Мажилиса !

!области продвижения !Мажилисе Парламента !Парламента !

!женщин !Республики Казахстан ! !

----------------------------------------------------------------------!

4 !Содействие обществен- !Законодательная инициати-!Проект Закона !

!ным объединениям и !ва депутатов, разработка ! !

!другим учреждениям в !проекта Закона Республики! !

!оказании благотвори- !Казахстан "О благотвори- ! !

!тельной помощи !тельной деятельности и ! !

!женщинам и детям !благотворительных ! !

! !организациях" ! !

----------------------------------------------------------------------!

5 !Оказание содействия в !Упрощение процедуры реги-!Проект Закона !

!деятельности общест- !страции общественных ! !

!венных объединений !объединений ! !

----------------------------------------------------------------------!

(продолжение таблицы)

______________________________________________________________________

Ответственные за исполнение!Сроки исполнения!Источники финансирования!

---------------------------------------------------------------------!

5 ! 6 ! 7 !

---------------------------------------------------------------------!

Парламент (по ! 2000 г. ! !

согласованию), Нацкомиссия ! ! !

по делам семьи и женщин ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

АСПиР (по согласованию), ! Постоянно !В пределах средств !

Статагентство, министерства! !республиканского и !

и ведомства ! !местных бюджетов !

! ! !

Статагентство ! 1999 г. ! !

! ! !

Статагентство, Нацкомиссия ! Ежегодно ! !

по делам семьи и женщин ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

Мажилис Парламента (по ! 1999 г. ! !

согласованию) ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

Парламент (по согласованию)! 2000 г. ! !

---------------------------------------------------------------------!

Минюст, Нацкомиссия по ! 2000 г. ! !

делам семьи и женщин, ! ! !

общественные объединения ! ! !

(по согласованию) ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

И. Права женщин - права человека

Согласно Конституции Республики Казахстан права и свободы человека принадлежат каждому от рождения, признаются абсолютными и неотчуждаемыми. Никто не может подвергаться какой-либо дискриминации по мотивам происхождения, социального, должностного и имущественного положения, пола, расы, национальности, языка, отношения к религии, убеждений, места жительства или по любым иным обстоятельствам.

Осуществление этих прав обеспечивается предоставлением женщинам равных с мужчинами возможностей в получении образования и профессиональной подготовки, в общественно-политической и культурной деятельности, а также специальными мерами по охране труда и здоровья женщин; созданием условий, дающих возможность совмещать труд с материнством; правовой защитой, материальной и моральной поддержкой семьи и отцовства, материнства и детства.

Закон Республики Казахстан " О браке и семье " от 17 декабря 1998 года закрепляет принцип добровольности брачного союза мужчины и женщины, равенства супругов в семье.

Супруги пользуются равными правами и несут равные обязанности. Имущество, нажитое супругами во время брака, является их общей собственностью. Жена имеет право на алименты (содержание) на детей до достижения ими возраста 16 (18) лет и т.п.

Женщины в Казахстане имеют равные права с мужчинами на труд, его оплату, отдых и социальное обеспечение.

Труду женщин посвящена специальная глава Кодекса законов о труде Казахской ССР. Она предусматривает предоставление гарантий при приеме на работу и запрещение увольнения беременных женщин и женщин, имеющих детей; предоставление дополнительного отпуска без сохранения заработка матерям, имеющим детей в возрасте до трех лет; запрет применения труда женщин на тяжелых работах и на работах с вредными условиями труда, а также на подземных работах и т.п.

В условиях безработицы, общего снижения уровня жизни часть женщин воспринимают эти права и ограничения как дискриминационные, т.к. они могут препятствовать их трудоустройству.

В действующем законодательстве закреплены уголовно-правовые меры защиты прав женщин. В Уголовный кодекс Республики Казахстан от 16 июля 1997 года впервые введена новая глава "Преступления против семьи и несовершеннолетних".

Уголовная ответственность предусматривается за злостное уклонение от уплаты средств на содержание детей или нетрудоспособных родителей, содержание нетрудоспособного супруга (супруги), ненадлежащее исполнение обязанностей по обеспечению безопасности жизни и здоровья детей и т.д.

Уголовный кодекс устанавливает ограничения в применении наказаний в отношении женщин. К беременным женщинам, женщинам, имеющим детей в возрасте до восьми лет, а также достигшим пятидесятилетнего возраста, не применяется ограничение свободы. Не применяется арест к беременным женщинам, имеющим несовершеннолетних детей. Женщинам не назначается пожизненное лишение свободы.

29 июня 1998 года Казахстан присоединился к Конвенции о ликвидации всех форм дискриминации в отношении женщин. 26 мая 1995 года в рамках СНГ республика присоединилась к Конвенции о правах и основных свободах человека, в которой закреплена норма о неприменении смертной казни в отношении женщин. По правам человека Казахстан присоединился к более 20 международным конвенциям и договорам.

В дальнейшем предполагается рассмотреть вопрос о присоединении Казахстана к Конвенциям о политических правах женщин, об охране материнства, гражданстве замужней женщины, о согласии на вступление в брак, брачном возрасте и регистрации брака и другим, имеющим отношение к семье, женщинам и детям.

Однако на практике многие из определенных Конституцией Республики Казахстан прав граждан не подкреплены гарантиями реальной государственной, и в первую очередь, судебной защиты, ответственностью за их нарушение. Серьезную обеспокоенность общества вызывают факты насилия против женщин, проявления неравенства в трудовых отношениях, продвижении по службе и т.д.

В целях изменения сложившейся ситуации Президентом Республики

Казахстан 5 марта 1997 года одобрена Концепция государственной политики

улучшения положения женщин в Республике Казахстан. Она определяет общую

стратегию и приоритетные направления государственной политики в отношении

женщин.

План мероприятий по разделу - И. Права женщин - права человека

______________________________________________________________________

№ ! Цели и задачи ! Конкретные действия ! Форма !

п/п! ! ! завершения !

----------------------------------------------------------------------!

1 ! 2 ! 3 ! 4 !

----------------------------------------------------------------------!

1 !Достижение реального !Совершенствование законо-! !

!обеспечения прав !дательства в соответствии! !

!женщин !с конституционными ! !

! !принципами гендерного ! !

! !равенства: ! !

! !гендерная экспертиза !Гендерная !

! !действующего законода - !экспертиза !

! !тельства ! !

! !учет гендерных различий ! !

! !населения при разработке ! !

! !новых нормативных право- ! !

! !вых актов ! !

! !присоединение к конвенци-!В соотвествии с !

! !ям ООН и другим междуна- !действующим !

! !родным договорам по !законодательством!

! !вопросам семьи, женщин и ! !

! !детей ! !

! !Конвенция о гражданстве ! !

! !замужней женщины ! !

! !Конвенция о политических ! !

! !правах женщин ! !

! !Декларация об искоренении! !

! !насилия в отношении жен- ! !

! !щин ! !

----------------------------------------------------------------------!

2 !Устранение дискримина-!Приведение в соответствие!Проект Закона !

!ции по признаку пола, !Уголовного и Уголовно- ! !

!достижение равных прав!процессуального кодексов ! !

!для женщин и мужчин в !с Конституцией Республики! !

!обществе и семье !Казахстан, Конвенцией о ! !

! !ликвидации всех форм дис-! !

! !криминации в отношении ! !

! !женщин и Декларацией об ! !

! !искоренении насилия в ! !

! !отношении женщин ! !

----------------------------------------------------------------------!

3 !Достижение правовой !Регулярное освещение в !Публикации, теле-!

!грамотности населения !средствах массовой инфор-!и радиопередачи !

!в области гендерных !мации международных доку-! !

!проблем !ментов и Законов Респуб -! !

! !лики Казахстан, касающих-! !

! !ся прав женщин ! !

----------------------------------------------------------------------!

(продолжение таблицы)

______________________________________________________________________

Ответственные за исполнение!Сроки исполнения!Источники финансирования!

---------------------------------------------------------------------!

5 ! 6 ! 7 !

---------------------------------------------------------------------!

!постоянно !Гранты и инвестиции !

! !международных организа- !

! !ций !

Минюст, Генпрокуратура (по ! ! !

согласованию), МВД, ! ! !

Минтрудсоцзащиты, ! ! !

минздравобрспорт, Нацкомис-! ! !

сия по делам семьи и ! ! !

женщин, МИД, общественные ! ! !

объединения (по согласова- ! ! !

нию) ! ! !

МИД, Нацкомиссия по делам ! ! !

семьи и женщин, министерст-! ! !

ва и ведомства ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

Минюст, Генпрокуратура (по ! 2000 г. !В пределах средств !

согласованию), МВД, ! !республиканского и !

Нацкомиссия по делам семьи ! !местных бюджетов !

и женщин, общественные ! ! !

объединения (по согласова- ! ! !

нию) ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

Минкультинформ, Нацкомиссия! Постоянно !В пределах средств !

по делам семьи и женщин, ! !республиканского и !

общественные объединения ! !местных бюджетов !

(по согласованию) ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

К. Женщины и средства массовой информации

За последние годы в средствах массовой информации появилось много программ, касающихся женщин. В то же время существует ряд проблем, требующих осуществления долгосрочной государственной стратегии.

Не уделяется должного внимания гендерной проблематике.

Картины насилия по отношению к женщине, унижающая человеческое достоинство печатная и визуальная продукция в средствах массовой информации отрицательно влияют на социальный статус женщин, формирование достойного образа женщины, особенно у подрастающего поколения.

Средства массовой информации должны способствовать созданию нестереотипного образа женщины, представлять ее в качестве творческой личности, активной участницы общественного процесса развития страны.

Для осуществления последовательной информационной политики будут

реализованы следующие стратегические цели и приоритеты:

расширение доступа женщин к выражению своих интересов через средства

массовой информации и новые коммуникационные технологии;

объективное и нестереотипное отображение женщин в средствах массовой

информации.

План мероприятий по разделу - К. Женщины и средства массовой

информации

______________________________________________________________________

№ ! Цели и задачи ! Конкретные действия ! Форма !

п/п! ! ! завершения !

----------------------------------------------------------------------!

1 ! 2 ! 3 ! 4 !

----------------------------------------------------------------------!

1 !Целенаправленное и !Регулярные публикации и !Публикации, теле-!

!планомерное освещение !выпуски информационных и !и радиопередачи !

!в СМИ вопросов реали- !тематических радио- и ! !

!зации действий по !телепередач ! !

!улучшению положения ! ! !

!женщин в Республике ! ! !

!Казахстан ! ! !

----------------------------------------------------------------------!

2 !Развитие правовой !Проведение "круглых !Круглые столы, !

!грамотности женщин !столов", обучающих !семинары, рубри- !

! !семинаров, тренингов !ки в СМИ !

! !Создание специализирован-! !

! !ной рубрики в печатных ! !

! !СМИ "Женщина и право" ! !

----------------------------------------------------------------------!

3 !Пропаганда активного !Подготовка и проведение !Телепередачи !

!участия женщин в !телепередачи "Лики ! !

!общественно-политичес-!политики" ! !

!кой жизни страны ! ! !

----------------------------------------------------------------------!

4 !Широкое отражение !Рекомендации для !Рекомендации !

!позитивных сведений и !негосударственных СМИ по ! !

!фактов о роли женщин в!освещению гендерных ! !

!обществе !проблем ! !

! ! ! !

! !Принять меры по пресече- !В соответствии с !

! !нию отображения образов !действующим !

! !женщин, унижающих их !законодательством!

! !человеческое достоинство ! !

! ! ! !

! !Распространять принципы !Публикации, теле-!

! !гендерного равенства !и радиопередачи !

! !через средства массовой ! !

! !информации ! !

! ! ! !

! !Проведение республиканс- !Конкурсы и !

! !ких конкурсов и дискуссий!дискуссии !

! !среди СМИ по позитивному ! !

! !изображению женщин в ! !

! !обществе ! !

! !Проведение международной !Конференция !

! !научно-практической ! !

! !конференции "Положение ! !

! !женщины в современном ! !

! !обществе: правовой, ! !

! !социальный, культурный и ! !

! !образовательный аспекты" ! !

! ! ! !

! !Подготовка предложений в !Предложения !

! !проект Закона "О ! !

! !рекламе", исключающих ! !

! !эксплуатацию женской ! !

! !сексуальности и нарушение! !

! !гражданских прав женщин ! !

----------------------------------------------------------------------!

(продолжение таблицы)

______________________________________________________________________

Ответственные за исполнение!Сроки исполнения!Источники финансирования!

---------------------------------------------------------------------!

5 ! 6 ! 7 !

---------------------------------------------------------------------!

Минкультинформ, Нацкомиссия!Постоянно !В пределах средств !

по делам семьи и женщин ! !республиканского и !

! !местных бюджетов !

---------------------------------------------------------------------!

Минкультинформ, Минюст, ! Постоянно !В пределах средств !

Нацкомиссия по делам семьи ! !республиканского и !

и женщин, общественные ! !местных бюджетов !

объединения (по согласова- ! 1999 г. ! !

нию) ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

Минкультинформ !2 раза в месяц !В пределах средств !

! !республиканского и !

! !местных бюджетов !

---------------------------------------------------------------------!

Минкультинформ, ! 1999 г. !В пределах средств !

Нацкомиссия по делам семьи ! !республиканского и !

и женщин, Минюст, МИД, ! !местных бюджетов, гранты!

общественные объединения ! !и инвестиции !

(по согласованию) ! 1999 г. !международных организа- !

! !ций !

! Постоянно ! !

! ! !

! Постоянно ! !

! ! !

! 1999 г. ! !

! ! !

! 2000 г. ! !

---------------------------------------------------------------------!

Л. Женщины и окружающая среда

В соответствии с Конституцией Республики Казахстан государство ставит своей целью охрану окружающей среды благоприятной для жизни и здоровья человека.

В целях законодательного регулирования охраны окружающей среды в республике действуют Законы " Об охране здоровья граждан в Республике Казахстан", " О санитарно-эпидемиологическом благополучии населения", " Об охране окружающей среды", " О радиационной безопасности населения", " Об охране труда ".

На экологическую ситуацию в Казахстане влияет прежде всего его сырьевая ориентация в экономике, сложные природно-климатические условия.

На территории Казахстана имеется зона экологического бедствия - Приаралье. Большой вред природе нанесли испытания на Семипалатинском ядерном и других военных полигонах.

Достаточно сложный хозяйственный комплекс Казахстана способствовал накоплению значительных объемов промышленных, бытовых, токсичных отходов, загрязнению атмосферного воздуха, почвы и водоемов.

Одной из ключевых проблем является дефицит водоснабжения населения. Недостаток питьевой воды, изношенность водопроводов являются причиной снижения качества питьевой воды и роста кишечных заболеваний.

Неблагоприятное состояние окружающей среды отрицательно влияет на здоровье женщин и детей, а совместно с ухудшением социально-экономического положения - на демографическую ситуацию в стране. За 1992-1997 годы естественный прирост снизился с 12,1 до 4,6 на 1000 человек.

В 1996 году принята Концепция экологической безопасности, которая определила приоритеты Национального плана действий в области охраны окружающей среды (НПДООС/УР), стратегию на XXI век.

В 1999 году Правительством Республики Казахстан совместно с представительствами ООН и Всемирного Банка в Казахстане подписана рамочная Экологическая программа устойчивого развития страны. Для ее реализации создан Республиканский центр НПДООС/УР.

Для улучшения экологической ситуации в стране разработаны 26

специальных программ. Среди них "Влияние тяжелых металлов на

репродуктивные функции женщин в условиях техногенной биогеохимической

провинции и разработка системы оздоровительных мероприятий", "Разработка и

реализация мероприятий, направленных на поддержание эпидемического

благополучия водных систем Республики Казахстан" и другие.

План мероприятий по разделу - Л. Женщины и окружающая среда

______________________________________________________________________

№ ! Цели и задачи ! Конкретные действия ! Форма !

п/п! ! ! завершения !

----------------------------------------------------------------------!

1 ! 2 ! 3 ! 4 !

----------------------------------------------------------------------!

1 !Улучшение состояния !Разработать и реализовать!Национальный план!

!окружающей среды, !Национальный план дейст- !действий !

!условий жизни и труда !вий по гигиене окружающей! !

!женщин !среды Республики ! !

! !Казахстан ! !

! !Разработать государствен-!Программа !

! !ную программу "Питьевые ! !

! !воды" ! !

! !Оздоровление воздушного !Программы, !

! !бассейна наиболее !реализованные !

! !загрязненных промышлен- !проекты !

! !ных центров - Алматы, ! !

! !Лениногорск, Тараз, Усть-! !

! !Каменогорск, Шымкент, ! !

! !Экибастуз и др. Внедрение! !

! !экологически чистых ! !

! !технологий и современного! !

! !оборудования ! !

! ! ! !

! !Поощрять производство !В соответствии с !

! !чистых, экологически без-!действующим !

! !опасных продуктов !законодательством!

! ! ! !

! !Разработать критерии !В соответствии с !

! !оценки влияния различных !действующим !

! !факторов на здоровье !законодательством!

! !женщин и детей в экологи-! !

! !чески неблагоприятных ! !

! !регионах ! !

----------------------------------------------------------------------!

2 !Повышение информиро - !Совершенствовать систему !Учебные методи - !

!ванности населения о !экологического образова -!ческие рекоменда-!

!состоянии окружающей !ния в школах и других !ции !

!среды и меры по ее !учебных заведениях ! !

!охране !Подготовка издания !Атлас !

! !Медико-экологического ! !

! !атласа Республики ! !

! !Казахстан ! !

! !Подготовка обзоров и !Сборник !

! !регулярных отчетов по ! !

! !охране окружающей среды ! !

! !Подготовка сборника по !Сборник !

! !охране окружающей среды ! !

----------------------------------------------------------------------!

(продолжение таблицы)

______________________________________________________________________

Ответственные за исполнение!Сроки исполнения!Источники финансирования!

---------------------------------------------------------------------!

5 ! 6 ! 7 !

---------------------------------------------------------------------!

Минздравобрспорт, Минприро-! 1999 г. !В пределах средств !

ды ! !республиканского и !

! !местных бюджетов !

Минсельхоз, Минздравобр- ! 2000 г. ! !

спорт, Минприроды, акимы ! ! !

областей, гг. Астаны и Ал- ! ! !

ты ! ! !

! ! !

Акимы областей и г. Алматы,! Постоянно !В пределах средств !

Миннауки, Минприроды, ! !местных бюджетов, !

Минэнергоиндустрторг, МИД ! !инвестиции международ- !

! !ных организаций !

! ! !

Минэнергоиндустрторг, ! Постоянно ! !

Минздравобрспорт, Минсель- ! ! !

хоз ! ! !

! ! !

МИД ! 2003 г. !В пределах средств !

! !республиканского !

! !бюджета, гранты !

! !и инвестиции международ-!

! !ных организаций !

---------------------------------------------------------------------!

Минприроды, Минздравобр- ! 2000 г. !Гранты и инвестиции !

спорт, МИД, Статагентство ! !международных организа- !

! !ций !

! 2000 г. ! !

! ! !

! Ежегодно ! !

! ! !

! Ежегодно ! !

---------------------------------------------------------------------!

М. Девочки

В соответствии с Конституцией Республики Казахстан забота о детях независимо от пола или воспитания является естественным правом и обязанностью родителей. Семья и дети находятся под защитой государства.

Действующее законодательство предоставляет девочкам равные с мальчиками права в образовании, получении медицинских услуг и во всех других сферах жизнедеятельности.

Негативных национальных традиций в отношении девочек у всех этносов, проживающих в Казахстане, на практике не наблюдается.

В 1993 году Казахстан присоединился к Конвенции ООН "О правах ребенка", положения которой закреплены в соответствующих законодательных актах Республики Казахстан.

В настоящее время в Казахстане проживает 2283 тыс. девочек в возрасте до 14 лет и 436,8 тыс. девочек-подростков (15-17 лет).

В пределах учебных программ предусматриваются занятия по нравственно-половому воспитанию, личной гигиене девочек, привитию навыков здорового образа жизни. Однако, эта работа проводится не во всех школах.

Как правило, девочки прилежнее и учатся лучше мальчиков. Однако, в

1997/98 учебном году студентки составляли лишь 33% общей численности

учащихся ВУЗов.

Законодательство Республики Казахстан предусматривает уголовную

ответственность за применение насилия в отношении девочек. По данным

Министерства внутренних дел ежегодно официально регистрируется около 2

тысяч изнасилований девочек или покушений на них. Фактически их

значительно больше, так как потерпевшие не обращаются в правоохранительные

органы.

План мероприятий по разделу - М. Девочки <*>

Сноска. В План мероприятий внесены изменения - постановлением

Правительства Республики Казахстан от 19 июля 2002 года № 808

P020808_ .

______________________________________________________________________

№ ! Цели и задачи ! Конкретные действия ! Форма !

п/п! ! ! завершения !

----------------------------------------------------------------------!

1 ! 2 ! 3 ! 4 !

----------------------------------------------------------------------!

1 !Нравственно-половое !Внедрение в учебных ! !

!воспитание девочек, !заведениях программ по !Программы !

!привитие им навыков !профилактике и борьбе со ! !

!здорового образа жизни!СПИД, по возрастной ! !

! !гигиене "О тебе" ! !

! !Издание пособия для !Пособие !

! !старшеклассников "Познай ! !

! !себя" ! !

! !Ввести раздел о борьбе с !Внесение измене- !

! !насилием в отношении де- !ний в школьные !

! !вочек в школьные програм-!программы !

! !мы по нравственно-полово-! !

! !му воспитанию ! !

----------------------------------------------------------------------!

2 !Введение обязательной !Ввести изменения в Закон !Проект Закона !

!дошкольной подготовки !Республики Казахстан "Об ! !

!девочек и мальчиков в !образовании" ! !

!детских садах и школах! ! !

----------------------------------------------------------------------!

3 !Создание механизма !Разработка проекта Закона!Проект Закона !

!правовой и социальной !Республики Казахстан "О ! !

!защиты ребенка от !правах ребенка" ! !

!любых форм дискримина-! ! !

!ции в обществе ! ! !

----------------------------------------------------------------------!

4 !Социальная поддержка !Разработка проекта Закона!Проект Закона !

!детей с ограниченными !Республики Казахстан "О ! !

!возможностями в разви-!социальной и коррекцион- ! !

!тии !но-педагогической ! !

! !поддержке детей и под- ! !

! !ростков с ограниченными ! !

! !возможностями в здоровье"! !

----------------------------------------------------------------------!

5 !Обеспечить охрану !Присоединение к конвенци-!В соотвествии с !

!детского труда !ям МОТ № 138 "О минималь-!действующим !

! !ном возрасте для приема !законодательством!

! !на работу" и № 173 по ! !

! !детскому труду ! !

----------------------------------------------------------------------!

6 !Обеспечить безопас- !Разработать политику по !В соотвествии с !

!ность девочек и охрану!предотвращению распрост- !действующим !

!от коммерческой !ранения сексуального на- !законодательством!

!эксплуатации !силия, трафика (торговли)! !

! !и порнографии в отношении! !

! !девочек ! !

----------------------------------------------------------------------!

(продолжение таблицы)

______________________________________________________________________

Ответственные за исполнение!Сроки исполнения!Источники финансирования!

---------------------------------------------------------------------!

5 ! 6 ! 7 !

---------------------------------------------------------------------!

Минздравобрспорт, Миннауки,!второе полугодие!В пределах средств !

МИД, акимы областей, гг. !2001 года !республиканского и !

Астаны и Алматы ! !местных бюджетов, !

! !гранты и инвестиций !

! !международных !

! !организаций !

---------------------------------------------------------------------!

Минздравобрспорт ! 2000 г. ! !

---------------------------------------------------------------------!

Минздравобрспорт, Минюст, ! 2000 г. ! !

Нацкомиссия по делам семьи ! ! !

и женщин ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

Минтрудсоцзащиты, ! 1999 г. ! !

Минздравобрспорт ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

Минтрудсоцзащиты, Нацкомис-! 2001 г. ! !

сия по делам семьи и жен- ! ! !

щин, МИД ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

МВД, Минздравобрспорт, ! 2000 г. ! !

Минкультинформ ! ! !

---------------------------------------------------------------------!

Выводы

Национальный план действий по улучшению положения женщин в Республике Казахстан включает 12 приоритетов, определенных 4-ой Всемирной конференцией по положению женщин (Пекин, 1995 год). Эти приоритеты сгруппированы в четырех основных направлениях деятельности, определенных Президентом Республики Казахстан для Национальной комиссии по делам семьи и женщин. Это улучшение здоровья женщин и их семей, активное участие женщин в общественно-политической жизни страны и выдвижение их на уровень принятия решений, экономическое продвижение и искоренение насилия в отношении женщин.

Предусматривается поэтапное достижение целей и задач Национального плана действий: I этап (краткосрочный) - 1999-2000 годы, II этап (среднесрочный) - 2001-2005 годы, III этап (долгосрочный) - 2006-2030 годы.

Основными целями по вопросам здоровья женщин являются охрана репродуктивного здоровья женщин и планирование семьи, снижение заболеваемости анемией и негативного влияния экологических факторов на здоровье женщин и детей, профилактика заболеваний, передаваемых половым путем и т.п.

Экономическое продвижение женщин предполагает обеспечение равного их доступа к экономическим и земельным ресурсам, создание благоприятных условий для развития женского предпринимательства, совершенствование системы социальной защиты семьи и женщин.

Национальный план действий также предусматривает создание эффективных механизмов по защите женщин от насилия и реабилитации жертв насилия путем пересмотра действующего законодательства, создания информационной базы данных, кризисных центров и телефонов доверия для женщин, пострадавших от насилия и т.п.

В области политического участия женщин предусматривается создание эффективных механизмов продвижения женщин в структуры власти, пересмотр действующего и разработку нового законодательства с учетом гендерных подходов, в том числе закона о равных правах и возможностях.

Финансирование Национального плана действий по улучшению положения женщин в Республике Казахстан будет осуществляться в пределах средств, предусмотренных республиканским и местными бюджетами, а также путем привлечения иностранных инвестиций, помощи стран-доноров и международных организаций.

Қазақстан Республикасында Әйелдердің жағдайын жақсарту жөніндегі ұлттық іс-қимылдар жоспары туралы

О Национальном плане действий по улучшению положения женщин в Республике Казахстан