ИПС "Әділет"

      Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесi, Төраға И.И.Рогов, Кеңес мүшелерi Х.Ә.Әбiшев, Қ.Ж.Балтабаев, Н.В.Белоруков, А.М.Нұрмағамбетов, Y.М.Стамқұлов қатысқан құрамда, мыналардың:
      өтiнiш субъектiсiнiң өкiлдерi - Қазақстан Республикасы Парламентi Мәжiлiсiнiң депутаттары А.С.Таспихов пен Е.О.Омаровтың,
      Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң өкiлдерi - Қазақстан Республикасының әдiлет бiрiншi вице-министрi Р.Ж.Мұқашевтың және Қазақстан Республикасының көлiк және коммуникациялар вице-министрi Е.Ж.Қошановтың,
      Қазақстан Республикасының экономика және бюджеттiк жоспарлау вице-министрi Б.Т.Сұлтановтың,
      Қазақстан Республикасының еңбек және халықты әлеуметтiк қорғау вице-министрi Г.Н.Әбдiқалықованың,
      Қазақстан Республикасы Табиғи монополияларды реттеу жөнiндегi агенттiгi төрағасының орынбасары А.С.Орымбаевтың,
      Қазақстан Республикасы Бас прокуроры аппаратының басшысы C.Ғ.Темiрболатовтың қатысуымен,
      өзiнiң ашық отырысында Қазақстан Республикасы Парламентi депутаттарының Конституцияның 26-бабының 3-тармағын ресми түсiндiру туралы бiр конституциялық iс жүргiзуге бiрiктiрiлген екi өтiнiшiн қарады.
      Конституциялық iс жүргiзу материалдарын зерделеп, баяндамашы - Конституциялық Кеңестiң мүшесi Ү.М.Стамқұловтың хабарламасын, өтiнiш субъектiсi өкiлдерiнiң және отырысқа қатысушылардың сөйлеген сөздерiн тыңдап, сондай-ақ сарапшылардың - Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетi тарих-филология факультетiнiң орыс тiл бiлiмi кафедрасының меңгерушiсi, филология ғылымдарының докторы, профессор А.Қ.Қайыржановтың және Қазақ гуманитарлық-заң университетiнiң жанындағы Заңнамалық актiлердi әзiрлеу және сараптау жөнiндегi ғылыми-зерттеу институтының директоры, заң ғылымдарының кандидаты, доцент М.Қ.Өмiрқұловтың қорытындыларымен танысып, Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесi мынаны

анықтады:

      Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесiне 2005 жылғы 13 мамырда және 2005 жылғы 7 маусымда Қазақстан Республикасы Парламентi депутаттарының Конституцияның 26-бабының 3-тармағын ресми түсiндiру туралы өтiнiштерi келiп түстi.
      2005 жылғы 13 мамырда келiп түскен өтiнiште Парламент депутаттары Республиканың заңнамалық актiлерiмен, соның iшiнде "Қазақстан Республикасындағы көлiк туралы" Қазақстан Республикасының 1994 жылғы 21 қыркүйектегi N 156-XIII Заңының 13-бабымен , олардың пiкiрiнше жекелеген тұлғалардың жеке меншiгiн шектейтiн жеңiлдiктер белгiленуiне жол берiлуi тұрғысынан алғанда Конституцияның 26-бабының 3-тармағына ресми түсiндiрме берудi сұрайды.
      Басқа бiр өтiнiште Парламент депутаттары Конституцияның 26-бабының 3-тармағын, қолданыстағы бiрқатар заңдарда белгiленген жердi мемлекеттiк қажеттiлiк үшiн алып қою (сатып aлу) туралы нормаларды ескере отырып түсiндiрудi сұрайды. Мұндай өтiнiш беруге меншiк иелерiнен жердi алып қою (сатып алу) практикасы себеп болған. Парламент депутаттары "мемлекет мұқтажы" деген конституциялық ұғым құқық қолдану практикасында дәл және негiздi түсiндiрiлмейдi деп пайымдайды. Одан тыс, депутаттар "мемлекет мұқтажы" деген конституциялық ұғым қолданыстағы заңдарда "мемлекеттiк қажеттiлiк" деген ұғыммен ауыстырылған деп есептейдi.
      Конституциялық Кеңес өтiнiштерде қойылған сұрақтардың мән-жайы бойынша мынаны ескердi.

1. Конституциялық Кеңес Конституцияның 26-бабының 3-тармағын ресми түсiндiрудi Парламент депутаттарының өтiнiштерiнде көрсетiлген қолданыстағы заңдардың нормаларын конституциялылығы тұрғысынан бағалаумен байланыстырмайды. Бұдан бұрын Конституциялық Кеңес меншiк иесiн мүлкiнен айырудың немесе мүлiктi иелiктен айырудың нақты мәселелерi бойынша Конституцияның 26-бабының 3-тармағына ресми түсiндiрме берген болатын (Конституциялық Кеңестiң 2000 жылғы 16 маусымдағы N 6/2 және 2000 жылғы 20 желтоқсандағы N 21/2 қаулылары).

      2. Конституцияның 26-бабының 3-тармағы соттың шешiмiнсiз ешкiмдi де өз мүлкiнен айыруға жол берiлмейтiндiгiн, сондай-ақ заңмен көзделген ерекше жағдайларда мемлекет мұқтажы үшiн мүлiктен күштеп айыру оның құны тең бағамен өтелген кезде жүргiзiлуi мүмкiн екендiгiн көздейдi. Ал меншiк құқығын басқаша шектеулерге келер болсақ, онда бұл мәселелер осы конституциялық нормамен реттелмейдi.
      Меншiк құқығын шектеудiң негiздерi мен шектерi және олардың сипаты Конституцияның 39-бабының 1-тармағынан туындайды, оған сай "адамның құқықтары мен бостандықтары конституциялық құрылысты бостандықтарын, халықтың денсаулығы мен имандылығын сақтау мақсатына қажеттi шамада ғана тек заңмен шектеулі мүмкін". Демек, мүліктік құқық абсолютті болып табылмайды және азаматтық-құқықтық қатынастар саласында болсын, жария-құқықтық салада болсын заңдармен шектелуi мүмкiн. Бұл құқықтық позиция сондай-ақ меншiк иелерiнiң өз құқықтарын жүзеге асыру көлемi мен шектерi, оларды қорғау кепiлдiктерi заңмен белгiленетiндiгi туралы конституциялық нормадан (Конституцияның 6-бабының 2-тармағы) және "Қазақстан Республикасы Конституциясының 6-бабының 2-тармағын және 61-бабы 3-тармағының 1) және 2) тармақшаларын ресми түсiндiру туралы" Конституциялық Кеңестiң 1999 жылғы 3 қарашадағы N 19/2 қаулысынан келiп туындайды.
      Демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтiк мемлекет үшiн адам және адамның өмiрi, құқықтары мен бостандықтары ең қымбат қазына болып табылады (Конституцияның 1-бабы ). Оларды ең қымбат қазына деп тану, мемлекет үшiн адамға, оның материалдық жағынан әл-ауқатты болуына қамқорлық жасаудан асқан маңызды мiндет жоқ екенiн бiлдiредi. Мемлекет адамның лайықты өмiр сүруi үшiн қолынан келген барлық жағдайды жасауға мiндеттi. Мұндай құқықтық позиция Конституциялық Кеңестiң 2001 жылғы 21 желтоқсандағы N 18/2 , 2003 жылғы 31 желтоқсандағы N 13 , 2004 жылғы 20 сәуiрдегi N 3 , 2005 жылғы 29 сәуiрдегi N 3 қаулыларында бiлдiрiлген.
      Конституциялық Кеңес қаралған конституциялық нормалардың мазмұны мемлекеттiң меншiк иесiнiң өз құқықтарын жүзеге асыруының шекарасын айқындауына негiз бередi деп есептейдi. Мемлекеттiк маңызы бар әлеуметтiк мәселелердi шешуге бағытталған және сонымен қатар меншiк құқығын шектейтiн жеңiлдiктердi заң шығару жолымен белгiлеу заң шығарушының төтенше өкiлеттiгi болып табылады.
      Жолаушылардың белгiлi бip санаттары үшiн жеңiлдiктер белгілеу кезiнде мүлiктi иелiктен айыру болмайды, керiсiнше мемлекеттiк, атап айтқанда, әлеуметтiк мәселелердi шешудi қамтамасыз ету мақсатында мүлiктi пайдалану режимiн заң жүзiнде реттеу орын алады. Осыған байланысты көрген шығындардың орнын толтыру, әркiмнiң қоғам мен мемлекет өмiрiне қатысуына мiндеттi екендiгi тұрғысынан (мәселен, салық төлеу, табиғи монополия субъектiлерiнiң тарифтерiн реттеу және т.б.) қарастырылуға тиiс. Осы жазылған Конституцияның 6-бабы 2-тармағының талабына негізделген, оған сәйкес меншiк мiндет жүктейдi, оны пайдалану сонымен қатар қоғам игiлiгiне де қызмет етуге тиiс.

      3. Кеңестiң 2000 жылғы 20 желтоқсандағы N 21/2 қаулысының қаулы бөлiгiнде, Конституцияның 26-бабының 3-тармағын "заңмен көзделген ерекше жағдайларда мемлекет мұқтажы үшiн мүлiктен күштеп айыру оның құны тең бағамен өтелген кезде жүргiзiлуi мүмкiн" деген бөлiгiнде, осы нормада аталған: бiрiншiден, мемлекет мұқтажы үшiн, екiншiден, заңдармен көзделген ерекше жағдайларда, және, үшiншiден, оның құны тең бағамен өтелген кезде деген шарттар мiндеттi түрде сақталған кезде ғана осы мүлiктi иеліктен айыру мүмкiн болады деп түсіну керек деп атап көрсетіледі.
      Бұл аталған ережелер меншiк құқығы қорғалуына қосымша кепiлдiк жасап, өз өкiлеттiгiн iске асыру кезiнде заң шығару және құқық қолдану органдары үшiн мiндеттi болады. 2000 жылғы 20 желтоқсандағы N 21/2 және 2001 жылғы 9 шiлдедегi N 12/2 қаулыларда Конституциялық Кеңес, Конституция "мемлекет мұқтажы", "ерекше жағдайлар", "құны тең бағамен өтелген кезде" деген ұғымдарды анықтап отырмастан, оны заңдарға жүктейдi деп атап көрсеткен болатын. Алайда жоғарыда аталған ұғымдар заңнамалық актiлерде толығымен ашып көрсетiлмеген, ал бұл құқық қолдану практикасында белгiлi бiр қиыншылықтар туғызады.
      2003 жылғы 20 маусымдағы N 442-ІІ Қазақстан Республикасының Жер кодексiнде , 1997 жылғы 16 сәуiрдегi N 94-I "Тұрғын-үй қатынастары туралы" , 1998 жылғы 20 мамырдағы N 230-1 "Қазақстан Республикасы астанасының ерекше мәртебесi туралы" , 1998 жылғы 1 шiлдедегi N 258-I "Алматы қаласының ерекше мәртебесi туралы" заңдарда, жер учаскелерiн иелiктен айырудың шарты ретiнде Конституцияда белгiленгенiндей "мемлекет мұқтажы" емес, "мемлекеттiк қажеттiктер" көрсетiледi, бұл Конституцияның 26-бабының 3-тармағымен көзделген жер учаскелерiн иеліктен күштеп айыру Шарттарын практикада кеңейтiп түсiндiруге мүмкiндiк бередi.
      Мемлекет пен меншiк иелерiнiң арасындағы құлау (қирау) қаупi бар апатты және ескiрген тұрғын үйлердi бұзуға және қалалар мен өзге де елдi мекендердiң бас жоспарларын орындауға қатысты түсiнiспеушiлiктер көбiнесе, жер учаскелерiн бағалау және алып қою процесiне қатысушылардың барлығының мүдделерi тепе-тең ескерілуiн қамтамасыз етуге қаратылған iс-шаралар соған сәйкес жүзеге асырылатын рәсiмдердiң заң жүзiнде реттелмеуiнен келiп шығады.
      Конституциялық Кеңес, "мұқтаждық" және "қажеттiлiк" деген ұғымдар мазмұны жағынан жақын болғанымен, алайда, аталған нормативтiк құқықтық актiлердiң контексiнде мағынасы жағынан бiрдей жүк көтермейдi деп пайымдайды. "Мұқтаждық" деген ұғым "қажеттiлiкке" қарағанда зәрулiктiң жоғарырақ деңгейiн бiлдiредi. Соған орай Конституцияның 26-бабының 3-тармағындағы "мемлекет мұқтажы" деген ұғымды "ерекше жағдайлар" деген ұғыммен тiркестiре отырып түсiнген және қолданған жөн.
      Жазылғанның негiзiнде, Конституцияның 72-бабы 1-тармағының 4) тармақшасын, "Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі туралы" Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының 17-бабы 3-тармағының 1) тармақшасын, 31, 32, 33, 37-баптарын және   41-бабы 1-тармағының 2) тармақшасын басшылыққа алып, Қазақстан Республикасы Конституциялық Кеңесi

қаулы етедi:

1. Қазақстан Республикасы Конституциясының 26-бабының 3-тармағы меншік құқығын, мүлікті иеліктен айырумен байланыстырмай отырып, заңдармен шектеулер белгiлеуге кедергi жасамайды деп танылсын. Оның үстiне, мемлекет Конституцияның 6-бабының 2-тармағына сәйкес меншiктiң қоғам игiлiгiне қызмет етуiн қамтамасыз ету мақсатында, Конституцияның 39-бабының 1-тармағымен көзделген жағдайларды ескере отырып, меншiк құқығына шектеулер белгiлеуге хақылы.

2. Қазақстан Республикасы Конституциясының 26-бабының 3-тармағы, солардың негiзiнде және соларға сәйкес iске асырылатын мемлекет мұқтажы үшiн мүлiктi иелiктен күштеп айыру тәртiбiнiң, шарттары мен рәсiмдерiнiң, адамның және азаматтың құқықтары мен заңды мүдделерiне қатысты ретiнде, заңнамалық реттелуiн көздейдi деп танылсын.

3. "Мемлекет мұқтажы", "ерекше жағдайлар" және "мүлiктiң құнын тең бағамен өтеу" деген ұғымдарды түсiну мен пайдаланудағы бiрiздiлiктi қамтамасыз ету, сондай-ақ заңда көзделген негiздер бойынша мемлекет мұқтажы үшiн жердi бағалау және алып қою iске асырылатын рәсiмдердi реттеу мақсатында, Қазақстан Республикасының Үкiметiне Республиканың заңнамалық актiлерiне меншiк құқығы мәселелерi бойынша өзгерiстер мен толықтырулар енгiзуге бастамашылық жасау туралы мәселенi қарау ұсынылсын.

4. Қазақстан Республикасы Конституциясының 74-бабының 3-тармағы негiзiнде қаулы оны қабылдаған күннен бастап күшiне енедi, шағымдануға жатпайды, Республиканың бүкiл аумағында жалпыға бiрдей мiндеттi және Қазақстан Республикасы Конституциясының 73-бабының 4-тармағында көзделген реттi ескере отырып, түпкiлiктi болып табылады.

5. Осы қаулы республикалық ресми басылымдарда қазақ және орыс тiлдерiнде жариялансын.

      Қазақстан Республикасы
      Конституциялық Кеңесінің
      Төрағасы

      Конституционный Совет Республики Казахстан в составе Председателя Рогова И.И., членов Совета Абишева Х.А., Балтабаева К.Ж., Белорукова Н.В., Нурмагамбетова A.M., Стамкулова У.М. с участием:
      представителей субъекта обращения - депутатов Мажилиса Парламента Республики Казахстан Таспихова А.С. и Омарова Е.О.,
      представителей Правительства Республики Казахстан - первого вице-министра юстиции Республики Казахстан Мукашева Р.Ж. и вице-министра транспорта и коммуникаций Республики Казахстан Кошанова Е.Ж.,
      вице-министра экономики и бюджетного планирования Республики Казахстан Султанова Б.Т.,
      вице-министра труда и социальной защиты населения Республики Казахстан Абдыкаликовой Г.Н.,
      заместителя председателя Агентства Республики Казахстан по регулированию естественных монополий Орумбаева А.С.,
      руководителя аппарата Генерального прокурора Республики Казахстан Темирбулатова С.Г.
      рассмотрел в открытом заседании два обращения депутатов Парламента Республики Казахстан об официальном толковании пункта 3 статьи 26 Конституции, объединенные в одно конституционное производство.
      Изучив материалы конституционного производства, заслушав сообщение докладчика - члена Конституционного Совета Стамкулова У.М., выступления представителей субъекта обращения и участников заседания, а также ознакомившись с заключениями экспертов - заведующего кафедрой русского языкознания историко-филологического факультета Евразийского национального университета им. Л.Н. Гумилева, доктора филологических наук, профессора Каиржанова А.К. и директора Научно-исследовательского института по разработке и экспертизе законодательных актов при Казахском гуманитарно-юридическом университете, кандидата юридических наук, доцента Умуркулова М.К., Конституционный Совет Республики Казахстан

установил:

В Конституционный Совет Республики Казахстан 13 мая 2005 года и 7 июня 2005 года поступили обращения депутатов Парламента Республики Казахстан об официальном толковании пункта 3 статьи 26 Конституции.

В обращении, поступившем 13 мая 2005 года, депутаты Парламента просят дать официальное толкование пункта 3 статьи 26 Конституции с позиции допустимости установления законодательными актами Республики, в том числе, статьей 13 Закона Республики Казахстан от 21 сентября 1994 года N 156-XIII "О транспорте в Республике Казахстан", льгот, ограничивающих, по их мнению, частную собственность отдельных лиц.

В другом обращении депутаты Парламента просят разъяснить пункт 3 статьи 26 Конституции с учетом норм об изъятии (выкупе) земель для государственных надобностей, установленных в ряде действующих законов. Поводом для такого обращения стала практика изъятия (выкупа) земель у собственников. Депутаты Парламента полагают, что в правоприменительной практике не совсем точно и обоснованно трактуется конституционное понятие "государственные нужды". Кроме того, считают депутаты, в действующих законах конституционное понятие "государственные нужды" подменено понятием "государственные надобности".

По существу поставленных в обращениях вопросов Конституционный Совет исходит из следующего.

1. Конституционный Совет не связывает официальное толкование пункта 3 статьи 26 Конституции с оценкой конституционности норм действующих законов, указанных в обращениях депутатов Парламента. Ранее Конституционным Советом дано официальное толкование пункта 3 статьи 26 Конституции (постановления Конституционного Совета от 16 июня 2000 года N 6/2 и от 20 декабря 2000 года N 21/2 ) по конкретным вопросам лишения или отчуждения имущества собственника.

2. Пункт 3 статьи 26 Конституции предусматривает недопустимость лишения кого-либо имущества, иначе как по решению суда, а также возможность принудительного отчуждения имущества для государственных нужд в исключительных случаях, предусмотренных законом, при условии равноценного его возмещения. Что касается иных ограничений права собственности, то эти вопросы данной конституционной нормой не регулируются.

Основания и пределы ограничения права собственности и их характер вытекают из нормы пункта 1 статьи 39 Конституции, согласно которой "права и свободы человека могут быть ограничены только законами и лишь в той мере, в какой это необходимо в целях защиты конституционного строя, охраны общественного порядка, прав и свобод человека, здоровья и нравственности населения". Следовательно, имущественное право не является абсолютным и может быть ограничено законами как в сфере гражданско-правовых отношений, так и в публично-правовой сфере. Данная правовая позиция вытекает также из конституционной нормы о том, что пределы осуществления собственниками своих прав, гарантии их защиты определяются законом (пункт 2 статьи 6 Конституции), и из постановления Конституционного Совета от 3 ноября 1999 года N№19/2 "Об официальном толковании пункта 2 статьи 6 и подпунктов 1), 2) пункта 3 статьи 61 Конституции Республики Казахстан".

Для демократического, светского, правового и социального государства высшими ценностями являются человек, его жизнь, права и свободы ( статья 1 Конституции). Признание их высшей ценностью означает, что государство не имеет более важной задачи, чем забота о человеке, его материальном благополучии. Государство обязано создать все зависящие от него условия для достойного существования человека. Такая правовая позиция отражена в постановлениях Конституционного Совета от 21 декабря 2001 года N№18/2 , от 31 декабря 2003 года N 13 , от 20 апреля 2004 года N 3 , от 29 апреля 2005 года N 3 .

Конституционный Совет считает, что содержание рассмотренных конституционных норм дает основание государству определять границы осуществления собственником его правомочий. Установление законодательным путем льгот, направленных на решение социальных вопросов государственного значения и ограничивающих при этом право собственности, является исключительной прерогативой законодателя.

При установлении льгот для определенной категории пассажиров отчуждения имущества как такового не происходит, а имеет место законодательное урегулирование режима пользования имуществом для решения государственных, в частности, социальных вопросов. Вопрос о компенсациях затрат, понесенных в связи с этим, должен рассматриваться через призму обязанности участия каждого в жизни общества и государства (например, уплата налогов, регулирование тарифов субъектов естественных монополий и др.). Изложенное основано на требовании пункта 2 статьи 6 Конституции, в соответствии с которым собственность обязывает, пользование ею должно одновременно служить общественному благу.

3. В резолютивной части постановления Конституционного Совета от 20 декабря 2000 года N 21/2 отмечается, что пункт 3 статьи 26 Конституции в части "принудительное отчуждение имущества для государственных нужд в исключительных случаях, предусмотренных законом, может быть произведено при условии равноценного его возмещения" следует понимать так, что это отчуждение возможно лишь при обязательном соблюдении условий, названных в этой норме: во-первых, для государственных нужд, во-вторых, в исключительных случаях, предусмотренных законами, и, в-третьих, при условии равноценного его возмещения.

Указанные положения создают гарантии защиты права собственности и являются обязательными для законодательных и правоприменительных органов при осуществлении ими своих полномочий. В постановлениях от 20 декабря 2000 года N 21/2 и от 9 июля 2001 года N 12/2 Конституционный Совет отмечал, что Конституция не определяет содержание понятий "государственные нужды", "исключительные случаи", "условия равноценного возмещения", возлагая такую задачу на законы. Однако в законодательных актах вышеназванные понятия полностью не раскрыты, что создает определенные трудности в правоприменительной деятельности.

В Земельном кодексе Республики Казахстан от 20 июня 2003 года N 442-II, законах от 16 апреля 1997 года N 94-I "О жилищных отношениях", от 20 мая 1998 года N 230-I "О статусе столицы Республики Казахстан", от 1 июля 1998 года N 258-I "Об особом статусе города Алматы" в качестве условия отчуждения земельных участков указываются не "государственные нужды", как это определено в Конституции , а "государственные надобности", что позволяет на практике расширительно толковать условия принудительного отчуждения земельных участков, предусмотренные пунктом 3 статьи 26 Конституции.

Разногласия между государством и собственниками, касающиеся сноса аварийного и ветхого жилья, грозящего обвалом (обрушением), и исполнения генеральных планов городов и иных населенных пунктов, зачастую возникают из-за отсутствия законодательного урегулирования процедур, в соответствии с которыми осуществляются мероприятия, призванные обеспечить сбалансированный учет интересов всех участников процесса оценки и изъятия земельных участков.

Конституционный Совет полагает, что понятия "нужда" и "надобность" хотя и близки по содержанию, но, тем не менее, в контексте названных нормативных правовых актов несут не одинаковую смысловую нагрузку. Представляется, что термин "нужда" означает более высокую степень потребности, чем "надобность". В этой связи, термин "государственные нужды" в пункте 3 статьи 26 Конституции следует понимать и применять в сочетании с понятием "исключительные случаи".

На основании изложенного, руководствуясь подпунктом 4) пункта 1 статьи 72 Конституции Республики Казахстан, подпунктом 1) пункта 3 статьи 17 , статьями 31, 32, 33, 37 и подпунктом 2) пункта 1 статьи 41 Конституционного закона Республики Казахстан "О Конституционном Совете Республики Казахстан", Конституционный Совет Республики Казахстан

постановляет:

1. Признать, что пункт 3 статьи 26 Конституции Республики Казахстан не препятствует установлению законами ограничений права собственности, не сопряженных с отчуждением имущества. Более того, государство в соответствии с пунктом 2 статьи 6 Конституции Республики Казахстан вправе устанавливать ограничения права собственности в целях обеспечения служения собственности общественному благу с учетом условий, предусмотренных пунктом 1 статьи 39 Конституции.

2. Признать пункт 3 статьи 26 Конституции Республики Казахстан предполагающим законодательное урегулирование порядка, условий и процедур, на основании и в соответствии с которыми осуществляется принудительное отчуждение имущества для государственных нужд, как затрагивающих права и законные интересы человека и гражданина.

3. Рекомендовать Правительству Республики Казахстан рассмотреть вопрос об инициировании внесения изменений и дополнений в законодательные акты Республики по вопросам права собственности в целях обеспечения единообразного понимания и употребления понятий "государственная нужда", "исключительные случаи" и "равноценное возмещение имущества", а также урегулирования процедур, в соответствии с которыми осуществляются оценка и изъятие земли для государственных нужд по основаниям, предусмотренным законом.

4. На основании пункта 3 статьи 74 Конституции Республики Казахстан постановление вступает в силу со дня его принятия, обжалованию не подлежит, является общеобязательным на всей территории Республики и окончательным с учетом случая, предусмотренного пунктом 4 статьи 73 Конституции Республики Казахстан.

5. Опубликовать настоящее постановление на казахском и русском языках в официальных республиканских печатных изданиях.

      Председатель
      Конституционного Совета
      Республики Казахстан

Қазақстан Республикасы Конституциясының 26-бабының 3-тармағын ресми түсiндiру туралы

Об официальном толковании пункта 3 статьи 26 Конституции Республики Казахстан