Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Ұлттық экономика министрінің 08.06.2015 № 423 бұйрығымен.
Қазақстан Республикасының Еңбек кодексі 138-4-бабының 3-тармағына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса ұсынылған Геодезия және картография, жерге орналастыру, кадастр салаларындағы салалық біліктілік шеңбері бекітілсін.
2. Жер ресурстарын басқару комитеті (Б.Ә. Смағұлов) осы бұйрықты заңнама түрінде белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткізіп, ресми түрде жариялауды қамтамасыз етсін.
3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрінің бірінші орынбасары Қ.А. Өскенбаевқа жүктелсін.
4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.
Министр Б. Жәмішев
Қазақстан Республикасы
Өңірлік даму министрінің
2014 жылғы 13 ақпандағы
№ 34/НҚ бұйрығымен
бекітілді
Геодезия және картография, жерге орналастыру, кадастр
салаларындағы салалық біліктілік шеңбері
1. Жалпы ережелер
1. Геодезия және картография, жерге орналастыру, кадастр салаларындағы салалық біліктілік шеңбері (бұдан әрі – СБШ) Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрінің 2012 жылғы 24 қыркүйектегі № 373-ө-м және Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 28 қыркүйектегі № 444 бірлескен бұйрығымен бекітілген Ұлттық біліктілік шеңберіне сәйкестендірілген біліктілік деңгейлерді қамтиды (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу реестрінде № 8022 тіркелген).
2. СБШ бірыңғай біліктілік деңгейлер межесін анықтайды, біліктіліктің салыстырмалылығын қамтамасыз етеді және кәсіби стандарттар үшін және геодезия және картография, жерге орналастыру, кадастр саламамандарының біліктілігінің сәйкестігі мен берілгендігін растайтын жүйеге негіз болып табылады.
3. СБШ-да салада танылатын біліктілік деңгейлерінің құрылымдық жағынан сипаттамасы келтіріледі.
4. СБШ пайдаланушылардың әртүрлі топтарына (жұмыс берушілерге, білім беру органдарына, азаматтарға, жұмысшыларға, қоғамдық ұйымдарға) арналған және:
1) кәсіби және білім беру стандарттарын әзірлеу кезінде қызметкерлер мен оқу бітірушілердің біліктілігіне қойылатын талаптарды бірыңғай көзқараста сипаттауға;
2) қызметкерлер мен кәсіби білім берудің барлық деңгейлеріндегі оқу бітірушілердің біліктілігін бағалау материалдары мен айқындау рәсімін әзірлеуге;
3) нақты біліктілікті алуға, біліктілік деңгейін арттыруға, мансаптық өсуге әкелетін білім берудің әртүрлі траекториясын жоспарлауға мүмкіндік береді.
5. СБШ біліктіліктерінде пайдаланылатын негізгі терминдер мен ұғымдар:
1) білік – қызметті жүзеге асыру және міндеттерді шешу мақсатында білімді пайдалану және құзыреттілік таныту қабілеті (логикалық, интуитивтік, шығармашылық және практикалық ойлауды пайдалану);
2) білім – оқу және жеке тәжірибесі арқылы ақпаратты меңгеру нәтижесі, оқу немесе жұмыс саласына қатысты фактілер, қағидаттар, теория мен практика жиынтығы, біліктіліктің міндетті түрде бағалануға тиіс бөлігі;
3) кәсіби стандарт – кәсіби қызметтің нақты саласында біліктілік деңгейіне және құзыреттілікке, еңбек мазмұнына, сапасына және жағдайларына қойылатын талаптарды айқындайтын стандарт;
4) құзыреттер – белгіленген біліктілік деңгейінің кәсіби қызметінде міндеттерді орындауды қамтамасыз ететін субъекті қызметінің сапасы;
5) тәжірибе – саналы қызмет, белгілі бір уақыт аралығында меңгерілген және тиімді пайдаланыла алатын білім және білік.
6. СБШ 1-қосымшаға сәйкес құрылым бойынша рәсімделген шеңберлік құрылымды ұсынады.
СБШ әрбір біліктілік деңгейі үшін кәсіби қызметтің жалпы сипаттамаларынан сипаттаудан тұрады, атап айтқанда:
1) білім – бұл көрсеткіш кешенді болып табылады және білімге қойылатын талаптарды айқындайды, сондай-ақ кәсіби қызметтің мынадай ерекшеліктеріне байланысты болады:
пайдаланатын ақпараттың ауқымы мен күрделілігі;
білімнің инновациялығы;
олардың абстрактілік дәрежесі (теориялық және практикалық білімнің арақатынасы). Оның көріну дәрежесі (біліктіліктің бір деңгейінен басқасына ауысу) көрсеткіштердің құрамдас бөліктерінің бірі (кез келгеннің), екеуінің де немесе үшеуінің де өзгеруіне байланысты болуы мүмкін.
2) білік пен дағды – бұл көрсеткіш кешенді болып табылады және біліктілікке қойылатын талаптарды айқындайды, кәсіби қызметтің мынадай ерекшеліктеріне байланысты болады:
кәсіби міндеттерді шешу тәсілдерінің көптігі (нұсқаулығы), осы тәсілдерді таңдау немесе әзірлеу қажеттілігі;
жұмыс жағдайының белгісіздік және оның дауының беймәлімдігі дәрежесі. Бұл көрсеткіш кешенді болып табылады. Оның көріну дәрежесі (біліктіліктің бір деңгейінен басқасына ауысу) көрсеткіштердің құрамдас бөліктерінің бірінің (кез келгеннің) немесе екеуінің де өзгеруіне байланысты болуы мүмкін.
3) жеке және кәсіби құзыреттер – бұл көрсеткіш қызметтердің жалпы құзыреттілігін айқындайды және оның мынадай негізгі үш дәрежесі бар:
басшылықтың қолданыстағы қызметі;
қызметті өз бетінше орындау;
басқаларды басқару.
Өкілеттік пен жауапкершіліктің кеңдігі қызмет ауқымына, ықтимал қателіктің ұйым, сала үшін бағасына, олардың әлеуметтік, экологиялық, экономикалық және басқа да салдарына, сондай-ақ кәсіби қызметте басшылықтың негізгі функцияларын толық іске асыруына байланысты (мақсатты болжау, ұйымдастыру, бақылау, орындаушыларды ынталандыру).
7. СБШ-да біліктілік деңгейлерін әзірлеудің негізгі қағидаты біліктілік деңгейлерінің төменнен жоғарыға қарай дамуының үздіксіздігі мен сабақтастығы, оларды сипаттау ашықтығы болып табылады.
8. Біліктілік белгілі бір білім бағдарламасын игеру және (немесе) практикалық тәжірибе нәтижесі болып табылады.
Біліктілікті жетілдіру немесе оның бейінін өзгерту үшін әрбір деңгейде кадрларды қайта даярлау және біліктілігін арттыру жүйесінің қосымша білім бағдарламалары бойынша тиісті лицензиялары бар ұйымдарда оқуға болады.
Біліктілік деңгейі практикалық жұмыс тәжірибесін меңгеруіне, өз бетінше білім алуына және оқуына қарай жетілуі мүмкін.
Білім беру мен оқытудың әртүрлі нысандарын есепке алу салалық біліктілік жүйелерінің ішінде жүргізілетін болады.
Қызметкердің практикалық тәжірибесін, біліктілікті арттыру курстарын және осы сияқтыларды ескеру арқылы жеке білім беру траекториясын құруға болады, бұл біліктілік деңгейлерін алға және жоғары қарай да дамытуға мүмкіндік береді.
Біліктілік деңгейлері мен ұлттық білім беру және оқыту жүйесі деңгейлерінің арақатынасы СБШ-ның 2-қосымшада көрсетілген біліктілікке қол жеткізу көрсеткіші бойынша айқындалады.
Геодезия және картография,
жерге орналастыру, кадастр
салаларындағы біліктілік
шеңберіне
1-қосымша
Геодезия және картография, жерге орналастыру,
кадастр салаларындағы салалық біліктілік шеңбері
Біліктілік деңгейі |
Білім |
Білік пен дағдылар |
Жеке және кәсіби құзыреттер |
1 |
2 |
3 |
4 |
1 |
1) Нұсқау немесе жұмыс орнында оқыту үдерісі кезінде алынған геодезия және картография, жерге орналастыру, кадастр және нақты құрылымдық тармақша салаларындағы еңбек пәні туралы базалық жалпы білімі. |
1) Белгілі жағдаятта стандартты практикалық тапсырмаларды орындау. |
1) Геодезия және картография, жерге орналастыру, кадастр салаларында жұмыстарды өндіру кезінде, қағидалар мен нормаларды, қауіпсіздік техникасы мен қауіпсіздік шараларын, оның ішінде өзінің және басқалардың денсаулығы мен қауіпсіздігін сақтау. |
2 |
1) Кәсіби даярлау процесінде және/ немесе өз бетінше алған білімі. |
1) Стандартты және біртекті практикалық тапсырмаларды шешу және оның нәтижелеріне қол жеткізу. |
1) Өз бетінше және /немесе тікелей басшылықпен негізгі практикалық және танымдық дағыдыларды қолданумен бірге стандартты және біртекті практикалық тапсырмаларды шешу. |
3 |
1) Геодезия және картография, жерге орналастыру, кадастрдың нақты түрлері салаларында кәсіби даярлау процесінде және өз бетінше алған практикаға бағдарланған кәсіби білім. |
1) Өз бетінше еңбек қызметінің белгілі бір саласында жеке жоспарлау, оның нәтижелерін орындау және бағалау контекстінде стандартты және біртекті практикалық тапсырмаларды шешу. |
1) Белгіленген нәтижелерге өз бетінше қол жеткізу үшін қажетті ресурстарды, уақытты бағалау мен анықтау. |
4 |
1) Кәсіби дайындық процесінде және/немесе өз бетінше алған практикалық тәжірибесі негізінде қызметті жүзеге асыруға арналған білім. |
1) Жұмыс жағдайын және оның ықтимал өзгерістерін өз бетінше талдауды талап ететін әртүрлі типтегі практикалық тапсырмаларды шешу. Геодезия және картография, жерге орналастыру, кадастр салаларында жұмыстарды өз бетінше жоспарлауда, орындауда және жұмыс процестері мен жұмыс нәтижелерін бағалауда бірқатар практикалық және танымдық дағдыларды қолдана алу. |
1) Алға қойылған мақсаттарды ескере отырып міндеттерді айқындау және қызметті жоспарлау. |
5 |
1) Кәсіби (практикалық және теориялық) білім мен практикалық тәжірибе (немесе кәсіби саладағы практикалық және теориялық білім диапазонының кеңдігі). Кәсіби қызметтің шеңберінде жүйелі талдау және кәсіби жағдаяттарды жобалау әдіснамасы, басқарушылық шешімді қабылдау тәсілдері, адами ресурстарды басқару, нәтижелерді стратегиялық жоспарлау туралы жан-жақты білімді игеру. |
1) Әртүрлі шешу тәсілдерін болжайтын практикалық тапсырмаларды шешу және таңдау. Ұжымдық жұмыс контексінде стратегиялық жоспарлауда практикалық және танымдық дағдыларды қолдана алу, жұмысты бағалау, жағдаятты талдау, өз бетінше талдау, шешім қабылдау және оны іске асыру үшін жағдай жасау, қызметті бақылау және түзеу. Кәсіптік қызмет шеңберіңде құжаттау рәсімін жүргізу және есепке алу. |
1) Технологиялық процестің нақты учаскесінде олардың әрекетінің нәтижесін қамтамасыз ету және бір топ қызметкерлерді басқару. Жұмыс барысын бақылай отырып, еңбек ресурстарын бөлу, нақты және нәтижелі нұсқаулар беру. |
6 |
1) Арнайы (теориялық және практикалық) білім мен практикалық тәжірибенің (оның ішінде инновациялық) синтезін талап ететін қызмет. Жобалауды талдау және биік екіұштылықта кәсіптік жағдайларда шешімдер қабылдауды бағалау. Коммуникациялар тәсілдерін анықтау және көзқарасын келісу. Кәсіби қызметтің белгілі бір саласында еңбек қызметін орындау үшін талап етілетін табиғатты, қолданушылықты қаржылық салдарларды, технологогиялық, материалдық және адами ресурстарды түсіну қажет. Қызметтің осы түріне тән тәуекелді түсіну, оларды бақылай және мейілінше азайта алуы мүмкін. |
1) Шешудің әртүрлі тәсілдерін және таңдауды болжайтын белгілі бір білім саласына жататын технологиялық немесе әдістемелік сипаттағы проблемаларды шешу; |
1) Технологиялық процестің нақты учаскесінде немесе бөлімше дейгейінде нәтижеге жауапкершілікті қабылдай отырып, қызметкерлерді (топты) басқару. Жекелеген қызметкерлер немесе команданың кәсіби дамуын басқару. |
7 |
1) Кәсіби немесе ғылыми білімді (оның ішінде инновациялық) және белгілі салада және/немесе сала торабындағы тәжірибені синтездеу. Орындауға тар мамандандырылған кәсіби қызметтер тиісті технологиялық, заттық және адамгершілік қорлардың табиғат қолданысындағы қаржы зардаптарын түсіну. Кәсіби ақпараттарды бағалау және іріктеу, белгілі бір салада қолданбалы сипаттағы жаңа білімді қалыптастыру. Қалай өлшеуді, мейілінше азайтуды және тәуекелді қалай басқаруды түсіну. |
1) Жаңа тәсілдерді әзірлеуді, әртүрлі әдістерді (оның ішінде инновациялық) пайдалануды талап ететін технологиялық және әдістемелік сипаттағы проблемаларды шешу. |
1) Бөлімше немесе ұйым деңгейінде олардың әрекетінің нәтижесіне жауапкершілікті қабылдай отырып, қызметкерлерді топты басқару. |
8 |
1) Ғылыми немесе кәсіби қызмет саласында ең озық деңгейдегі білім. Кәсіби қызметте ғылыми рубежі бойынша аталған саланың озық межесіндегі жаңа күрделі идеяларды өлшемді талдау, бағалау және синтездеу үшін арнайы білімді пайдалану. |
1) Жаңа білім мен шешімдер алуға жетелейтін жобаларды зерттеу, әзірлеу, бейімдеу және іске асыру. Алға басқан зерттеулерді қолдану, орындау және соңғы нәтижеге бағдарланған өзара тиімді шешімдерді анықтау және қабылдау үшін мамандандырылған технологияларды қолдану. |
1) Ірі институциялдық құрылым деңгейінде қызметті ұйымдастыру, стратегияны айқындау, үдерісті және қызметті басқару (оның ішінде инновациялық басқару). Мемлекеттік масштаб салалары, институциялдық құрылымдардың жұмыстары және даму стратегияларының жасалуы болжануда. |
Геодезия және картография,
жерге орналастыру, кадастр
салаларындағы салалық
біліктілік шеңберіне
2-қосымша
Біліктілікке қол жеткізу көрсеткіші
Біліктілік деңгейі |
Тиісті деңгейдегі біліктілікке қол жеткізу жолдары |
1 |
Практикалық тәжірибе және/немесе жұмыс орнында қысқа мерзімді курста оқыту (нұсқау) немесе бастауыш білімнен төмен емес орта білімі болған кездегі қысқа мерзімді курстар |
2 |
Практикалық тәжірибе және/немесе орта білімнен төмен емес жалпы орта білімі бар ересектерді кәсіби дярлау (білім беру ұйымдарының негізінде қысқа мерзімді курстармен немесе корпоративті қайта даярлау. |
3 |
Практикалық тәжірибе және/немесе орта білім немесе орта білім негізінде техникалық және кәсіптік білімі бар ересектерді кәсіби дярлау (білім беру ұйымдарының негізінде бір жылға дейінгі кәсіптік бағдарламалары бойынша курстар немесе корпоративті оқыту). |
4 |
Жоғары дәрежелі техникалық және кәсіптік білім қосымша кәсіби дайындық) және практикалық тәжірибе. |
5 |
Техникалық және кәсіптік орта білім (орта буын маманы), орта білімнен кейінгі білім, практикалық тәжірибе, немесе жоғарғы білім. |
6 |
Жоғарғы білім, практикалық тәжірибе |
7 |
Жоғарғы білім (магистратура), практикалық тәжірибе, немесе жоғары оқу орнынан кейінгі білім, практикалық тәжірибе. |
8 |
Жоғарғы білім, практикалық тәжірибе, немесе жоғары оқу орнынан кейінгі білім, практикалық тәжірибе. Осы біліктілік деңгейінде жоғары білім 2007 жылғы 27 шілдедегі «Білім туралы» Қазақстан Республикасының заңы қабылданға дейін алынған жоғары білімді, сондай-ақ осы заңда белгіленген білім деңгейіне сәйкес айқындалған жоғары білімнен кейінгі білімді қамтиды. |