Қазақстан Республикасы Ішкі істер органдарының бөлімшелеріндегі моральдық-психологиялық ахуалдың жай-күйіне жыл сайынғы социологиялық мониторинг жүргізудің қағидалары мен әдістемесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ішкі істері министрінің 2015 жылғы 29 желтоқсандағы № 1094 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2015 жылы 31 желтоқсанда № 12713 болып тіркелді.

"Құқық қорғау қызметі туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 54-1-бабының 1-тармағына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасы ішкі істер органдарының бөлімшелеріндегі моральдық-психологиялық ахуалдың жай-күйіне жыл сайынғы социологиялық мониторинг жүргізудің қағидалары мен әдістемесі (бұдан әрі - Қағидалар) бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Кадр жұмысы департаменті (А.Ү. Әбдіғалиев) заңнамада бекітілген тәртіпте:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оны мерзімді баспа басылымдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жолдауды;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің Эталондық бақылау банкіне қосу үшін "Заң" деректер базасы" шаруашылық жүргізу құқығындағы Республикалық мемлекеттік кәсіпорынға жолдауды;

4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

5) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігіне мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оны осы тармақтың 1), 2), 3), 4) тармақшасында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Заң департаментіне ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің комитеттерінің төрағалары, департаменттері мен дербес басқармаларының бастықтары, полиция, қылмыстық-атқару жүйесі департаменттерінің, ІІМ білім беру ұйымдарының бастықтары қоса беріліп отырған Қағидалардың талаптарын зерделеуді және орындауды қамтамасыз етуді ұйымдастырсын.

Ескерту. 3-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ішкі істер министрінің 14.10.2021 № 632 (алғашқы ресми жарияланғаннан күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің бірінші орынбасары полиция генерал-лейтенанты М.Ғ. Демеуовке, Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігінің Кадр жұмысы департаментіне (А.Ү. Әбдіғалиев) жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Ішкі істер министрі
полиция генерал-полковнигі	Қ. Қасымов

Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрінің 2015 жылғы 29 желтоқсандағы № 1094 бұйрығымен бекітілген

Ішкі істер органдарының бөлімшелеріндегі моральдық-психологиялық ахуалдың жай-күйіне жыл сайынғы социологиялық мониторинг жүргізу қағидалары мен әдістемелері
1. Жалпы ережелер

1. Осы Қағидалар "Қазақстан Республикасының құқық қорғау қызметі туралы" Қазақстан Республикасының 2011 жылғы 06 қаңтардағы Заңы 54-1-бабының 1-тармағына сәйкес әзірленген және ішкі істер органдары бөлімшелеріндегі моральдық-психологиялық ахуалдың жай-күйіне жыл сайынғы социологиялық мониторинг жүргізудің тәртібі мен әдістемесін (бұдан әрі - Қағидалар).

2. Мониторинг мынадай мақсатта жүргізіледі:

1) ІІО қызметкерлері қызметінің тиімділігін арттыру;

2) ІІО қызметкерлерінің кәсіби және басқарушылық тәжірибесін тиімді пайдалану;

3) ІІО қызметкерлерінің басқарушылық құзыреттерін кәсіби дамыту және жетілдіру;

4) қызметкерлердің еңбек мотивациясын арттыру, қызметтік жұмысты ұйымдастыру, басқару процесін оңтайландыру, бөлімшелердің ұйымшылдығын арттыру;

5) проблемалық бөлімшелерді анықтау, қарым-қатынастар құрылымын анықтау;

6) ІІО бөлімшелеріндегі психологиялық ахуалды жақсарту жөніндегі іс-шараларды әзірлеу.

3. Осы Қағидаларда пайдаланылатын негізгі ұғымдар мен терминдер:

1) басқару стилі – басқару функцияларын тиімді және сапалы орындау мақсатында басшылықтың ұжымға әсер ету тәсілдерінің, әдістерінің, тұтас, салыстырмалы түрде тұрақты жүйесінің жеке-типтік ерекшеліктері;

2) кәсіби қызмет – еңбек түрі, оны саралау салдары. Кәсіби қызмет табысы оның операциялық, ұйымдастырушылық, психологиялық және моральдық жақтарын, сондай-ақ психологиялық тараптардың иелігін, сондай-ақ жинақталған кәсіби білімін игеруді және еңбек міндеттерін орындаудың оңтайлы тәсілдерін іске асыруға дайындығын көздейді;

3) қадағалау – табиғи жағдайларда зерттелінетін объектінің мінез-құлқын мақсатты және ұйымдастырушылық қабылдау мен тіркеуден тұратын сипаттау, психологиялық, зерттеу әдісі;

4) қанағаттанушылық – айналадағы шындықты, адамдарды, өмір салтын, жеке қатынастарды, жетістіктерді және адамдардың жеке мақсатына қол жеткізгеннен кейінгі эмоционалдық жай-күйін субъективті (оң) бағалау;

5) моральдық-психологиялық ахуал – тұлғааралық қатынастың сапалы жағы, жемісті бірлескен қызметке және жеке тұлғаның топта жан-жақты дамуына ықпал ететін немесе кедергі келтіретін психологиялық жағдайлар жиынтығы;

6) моральдық-психологиялық ахуал мониторингі – бұл ішкі істер органдары ұжымдарындағы әлеуметтік-психологиялық құбылыстарды анықтаудың, талдаудың және бағалаудың, оның ішінде өзара деструктивті қарым-қатынастарды болжау мен алдын алудың кешенді жүйесі;

7) сауалнама жүргізу – респонденттерден мәліметтерді жинау құралы ретінде арнайы ресімделген коммуникативті әдіс, онда сұрақтар тізімі - сауалнама қолданылады;

8) ұжым – бірлескен әлеуметтік-мақсатты қызмет процесінде дамудың жоғары деңгейіне қол жеткізген, ортақ мақсаттарымен және міндеттерімен бірлескен адамдар тобы.

2. Ішкі істер органдарының бөлімшелеріндегі
моральдық-психологиялық ахуалдың жай-күйіне жыл сайынғы
социологиялық мониторинг жүргізудің тәртібі

4. Социологиялық мониторингті ішкі істер органдарының бөліністерінде күнтізбелік жылдың төртінші тоқсанында кадр бөлінісінің психологы жыл сайын, ерікті негізде, құпия түрде, зерттеуді жүргізудің тәртібін қатаң сақтай отырып, зерттелетін адамға зерттеудің мақсаты мен құпиялығын алдын ала түсіндіру арқылы, қызметкердің қалауы бойынша мемлекеттік және орыс тілдерінде, негізінен күннің бірінші жартысында өткізіледі, бұл ретте сауалнаманы өткізу ұзақтығы жиырма минуттан алпыс минутқа дейінгі уақытты құрайды.

Зерттеудің нәтижелерін оңтайлы бағалау үшін қызметкерлердің нақты санының кемінде 70% қатысуы қажет.

Социологиялық мониторингті ашу, өңдеу және талдау жасауды кадр бөлімшелерінің психологтары немесе уәкілетті тұлғалар жүргізеді.

3. Ішкі істер органдарының бөлімшелеріндегі
моральдық-психологиялық ахуалдың жай-күйіне жыл сайынғы
социологиялық мониторинг жүргізудің әдістемесі

5. Мониторинг мынадай кезеңдерден тұрады:

1) мониторингті дайындау мен ұйымдастыру;

2) зерттеу міндеттерін қою және мәнін таңдау;

3) ұйымдастырушылық жұмыс (жеке құрамды жинау);

4) сауалнамаларды таңдау;

5) зерттеу деректерін жинау;

6) жиналған ақпараттың сапасын бақылау;

7) алынған деректерді өңдеу. Алынған деректерді сандық және сапалық талдау;

8) талдау және жалпылау. Теориялық түсіну. Анықтамалар мен ұсыныстарды дайындау.

6. Сауалнаманы жүргізу кезінде социологиялық мониторингті өткізу уақыты мен орны мониторинг жүргізілетін ішкі істер органы бөлімшелерінің басшысымен келісіледі.

7. Социологиялық мониторинг стандартталған әдістемелердің біреуін қолдана отырып қызметкерлерден жауап алу нысанында жүргізіледі.

8. Респондент өздігінен жауаптардың нұсқаларын оқиды, оның ішінен оның ұстанымына басқаларына қарағанда анағұрлым сәйкес келетінін таңдайды.

9. Мониторинг нәтиежелерін пайымдау қызметкердің оның қызметіндегі жағдайға:

1) әріптестеріне деген қарым-қатынасына;

2) еңбек қызметімен қанағаттануына;

3) басқару стиліне;

4) топтық нормалар мен жеке қабылдау және бағалау, өзара пікір алмасу негізіндегі құндылықтарға қатынасы мен субъективті пікірінің негізінде қалыптасады.

10. Жағымды ахуалдың негізгі өлшемшарттары:

1) кәсіби іс-әрекетке жоғары және ортадан жоғары қанағаттануы;

2) пікірлер үйлесімдігінің жоғары және ортадан жоғары деңгейі;

3) басшы мен қызметкердің жағымды қарым-қатынасы болып табылады.

11. Жағымсыз ахуалдың жанама өлшемшарттары:

1) мамандардың тұрақтамауы, кәсіби іс-әрекетіне деген құлшынысының өзгеруі, кәсіби бағаланбау (соның ішінде жеке жетістіктер редукциясы), кәсіби денсаулықтың төмендеуі, кәсіби жұмысымен қанағаттанудың төмен бағалануы, жұмыстағы дамудың болмауы, еңбектің қиын шарттары, еңбек ақының төмен деңгейі, әлеуметтік қорғаудың төмендігіне байланысты;

2) ұжымның қызметтік іс-әрекетінің тиімсіздігі, қызметкерлердің кәсіби дайындаудың төмен деңгейі, ұжымды басқарудағы авторитарлық стиль, орындаушылық тәртібінің төмен деңгейі;

3) қызметкерлердің толеранттылығының төмен деңгейі мен қақтығыстық жағдайлар болып табылады.

12. Толтырылған сауалнамаларды жинау арнайы контейнерлерде жүргізіледі. Контейнер кадр бөлімшесі басшылығының қатысуымен мөрленеді және ашылады, сауалнамалар саналады және бөлімшенің психологына өңделу үшін беріледі.

Об утверждении Правил и методики проведения ежегодного социологического мониторинга состояния морально-психологического климата в подразделениях органов внутренних дел Республики Казахстан

Приказ Министра внутренних дел Республики Казахстан от 29 декабря 2015 года № 1094. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 31 декабря 2015 года № 12713.

В соответствии с пунктом 1 статьи 54-1 Закона Республики Казахстан "О правоохранительной службе" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила и методику проведения социологического мониторинга состояния морально–психологического климата в подразделениях органов внутренних дел Республики Казахстан (далее - Правила).

2. Департаменту кадровой работы Министерства внутренних дел Республики Казахстан (Абдигалиев А.У.) в установленном законодательством порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и информационно-правовой системе "Әділет";

3) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "База данных "Закон" для включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

4) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства внутренних дел Республики Казахстан;

5) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Юридический департамент Министерства внутренних дел Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2), 3) и 4) настоящего пункта.

3. Председателям комитетов, начальникам департаментов и самостоятельных управлений Министерства внутренних дел Республики Казахстан, начальникам департаментов полиции, уголовно-исполнительной системы, организаций образования Министерства внутренних дел организовать изучение и обеспечение исполнения требований прилагаемых Правил.

Сноска. Пункт 3 - в редакции приказа Министра внутренних дел РК от 14.10.2021 № 632 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на первого заместителя министра внутренних дел Республики Казахстан генерал-лейтенанта полиции Демеуова М.Г., Департамент кадровой работы Министерства внутренних дел Республики Казахстан (Абдигалиев А.У.).

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр внутренних дел
Республики Казахстан
генерал-полковник полиции	К. Касымов

Утверждены приказом Министра внутренних дел Республики Казахстан от 29 декабря 2015 года № 1094

Правила и методика
проведения ежегодного социологического мониторинга состояния
морально-психологического климата в подразделениях органов
внутренних дел
1. Общие положения

1. Настоящие Правила разработаны в соответствии с пунктом 1 статьи 54-1 Закона Республики Казахстан от 06 января 2011 года "О правоохранительной службе" и определяют порядок и методику проведения ежегодного социологического мониторинга состояния морально-психологического климата в подразделениях органов внутренних дел (далее - Правила).

2. Мониторинг проводится в следующих целях:

1) повышения эффективности деятельности сотрудников ОВД;

2) эффективного использования профессионального и управленческого опыта сотрудников ОВД;

3) профессионального развития и совершенствования управленческих компетенций сотрудников ОВД;

4) повышения мотивации труда сотрудников, организации служебной деятельности, оптимизации процесса управления, повышения сплоченности подразделений;

5) выявления проблемных подразделений, определения структуры отношений;

6) разработки мероприятий по улучшению психологической атмосферы в подразделениях ОВД.

3. Основные понятия и термины, используемые в настоящих Правилах:

1) стиль руководства - индивидуально-типические особенности целостной, относительно устойчивой системы способов, методов, приемов воздействия руководителя на коллектив с целью эффективного и качественного выполнения управленческих функций;

2) профессиональная деятельность - род труда, следствие его дифференциации. Успех профессиональной деятельности предполагает владение ее операционной, организаторской, психологической и нравственной сторонами, а также обобщенными профессиональными знаниями и готовностью к реализации оптимальных способов выполнения трудовых заданий;

3) наблюдение - описательный, психологический, исследовательский метод, заключающийся в целенаправленном и организованном восприятии и регистрации поведения изучаемого объекта в естественных условиях;

4) удовлетворенность - субъективная (позитивная) оценка окружающей действительности: людей, условий жизни, личных отношений, достижений и эмоционального состояния человека после достижения собственной цели;

5) морально-психологический климат - качественная сторона межличностных отношений, совокупность психологических условий, способствующих или препятствующих продуктивной совместной деятельности и всестороннему развитию личности в группе;

6) мониторинг морально-психологического климата - это комплексная система выявления, анализа и оценки социально-психологических явлений в коллективах органов внутренних дел, в том числе прогнозирование и профилактика деструктивных взаимоотношений в подразделениях;

7) анкетирование - психологический вербально–коммуникативный метод, в котором в качестве средства для сбора сведений от респондентов используется специально оформленный список вопросов – анкета;

8) коллектив - группа объединенных общими целями и задачами людей, достигшая в процессе социально-цельной совместной деятельности высокого уровня развития.

2. Порядок проведения ежегодного социологического мониторинга
состояния морально-психологического климата в подразделениях
органов внутренних дел

4. Социологический мониторинг проводится ежегодно психологами кадровых подразделений в четвертом квартале календарного года, в подразделениях органов внутренних дел, на добровольной основе, конфиденциально, при строгом соблюдении порядка проведения исследования, с предварительным разъяснением опрашиваемым лицам целей и анонимности исследования, на государственном либо на русском языках по желанию сотрудника, предпочтительно в первой половине дня, при этом длительность опроса составляет от двадцати до шестидесяти минут.

Для объективной оценки результатов исследования необходимо участие не менее 70% от фактической численности сотрудников.

Вскрытие, обработка и проведение анализа социологического мониторинга проводится психологами кадрового подразделения или уполномоченными лицами.

3. Методика проведения ежегодного социологического мониторинга
состояния морально-психологического климата в подразделениях
органов внутренних дел

5. Мониторинг включает в себя следующие этапы:

1) подготовка и организация мониторинга;

2) постановка задачи и выбор предмета исследования;

3) организационная работа (сбор личного состава);

4) подбор анкет;

5) сбор данных исследования;

6) контроль качества собранной информации;

7) обработка полученных данных, количественный и качественный анализ полученных данных;

8) анализ и обобщение, теоретическое осмысление, подготовка справок и рекомендаций.

6. При проведении анкетирования время и место проведения социологического мониторинга согласовывается с руководителем подразделения органа внутренних дел, где осуществляется мониторинг.

7. Социологический мониторинг проводится в форме опроса сотрудников с использованием стандартизированных методик.

8. Респондент самостоятельно читает варианты ответов, из которых выбирает тот, который более всего соответствует его позиции.

9. Интерпретация результатов мониторинга основывается на субъективном мнении и отношении сотрудника к окружающей его на службе обстановке:

1) отношение к коллегам;

2) удовлетворенность трудовой деятельностью;

3) к стилю руководства;

4) к групповым нормам и ценностям на основе личного восприятия и оценок, взаимного обмена мнений.

10. Прямыми критериями благоприятного климата являются:

1) высокий и выше среднего уровни удовлетворенности профессиональной деятельностью;

2) высокая и выше среднего степень согласованности мнений;

3) благоприятные взаимоотношения руководителей и подчиненных.

11. Косвенными критериями неблагоприятного климата являются:

1) текучесть кадров, связанная с изменением мотивации профессиональной деятельности сотрудников, профессиональным выгоранием (в том числе - с редукцией личных достижений), с ухудшением профессионального здоровья, низкой оценкой удовлетворенности профессиональной деятельностью, отсутствием перспектив в работе, тяжелыми условиями труда, низким уровнем заработной платы, ухудшением социальной защищенности;

2) низкая эффективность служебной деятельности коллектива, низкий уровень профессиональной подготовки сотрудников, авторитарный стиль руководства коллективом, низкий уровень исполнительской дисциплины;

3) конфликтность и низкая толерантность сотрудников.

12. Сбор заполненных анкет производится в специально оборудованный контейнер. Контейнер опечатывается и вскрывается в присутствии руководителя кадрового подразделения, анкеты пересчитываются и передаются на обработку психологу подразделения.