Радионуклидті көздермен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2016 жылғы 9 ақпандағы № 49 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылы 28 наурызда № 13542 болып тіркелді.

"Атом энергиясын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Заңы 6-бабының 13) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің м.а. 11.05.2022 № 169 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған радионуклидті көздермен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Атомдық және энергетикалық қадағалау мен бақылау комитеті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оны бұқаралық ақпарат құралдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға, сондай-ақ, нормативтік-құқықтық актілердің эталондық бақылау банкіне қосу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің ресми интернет-ресурсында және мемлекеттік органдардың интернет-порталында орналастыруды;

4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Заң қызметі департаментіне ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Энергетика вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық, оны алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Энергетика министрі	В. Школьник

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Ұлттық экономика министрі

__________________Е. Досаев

2016 жылғы 24 ақпан

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2016 жылғы 9 ақпандағы № 49 бұйрығымен бекітілген

Радионуклидті көздермен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік
қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

Ескерту. 1-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің м.а. 11.05.2022 № 169 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Осы Радионуклидті көздермен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Атом энергиясын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Заңы 6-бабының 13) тармақшасына сәйкес әзірленді және радионуклидтік көздермен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздікті ұйымдастыру және қамтамасыз ету тәртібін айқындайды.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің м.а. 11.05.2022 № 169 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Осы Қағидалар радионуклидті көздермен жұмыс істеу бойынша қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғаларға таралады.

3. Осы Қағидалардың қолданылуы радиоактивті қалдықтармен, ашық радионуклидтік көздермен, ядролық материалдармен және иондандырушы сәулеленуді генерациялайтын аспаптармен және қондырғылармен жұмыс істейтін объектілерге таралмайды.

4. Радионуклидті көздермен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету қалыпты пайдалану және авария кезінде радиациялық әсердің персоналға, халыққа және қоршаған ортаға Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 2 тамыздағы № ҚР ДСМ-71 бұйрығымен бекітілген "Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын гигиеналық нормативтерді бекіту туралы" гигиеналық нормативтерінде (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29012 болып тіркелген) белгіленген шектерден артық жол бермеу мақсатында көздерді техникалық жағынан ақаусыз жағдайда ұстау және жобалау және (немесе) өзге де техникалық құжаттамаға сәйкес пайдалану арқылы жүзеге асырылады.

Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің 02.10.2023 № 353 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-тарау. Радионуклидті көздермен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздікті ұйымдастыру және қамтамасыз ету тәртібі

Ескерту. 2-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің м.а. 11.05.2022 № 169 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5. Радионуклидтік көздерді, құрамында радионуклидтік көздер бар құрылғылар мен қондырғыларды және техникалық жағынан ақаусыз жағдайда Қазақстан Республикасының радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы заңнамаларының, техникалық және пайдалану құжаттамаларының талаптарына сәйкес ұстауға, оларды пайдалануға бағытталған радионуклидтік көздермен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету шаралары ұйымдастыру және техникалық шараларды қамтиды.

6. Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған ұйымдастыру шаралары қызметті лицензиялауды, технологиялар мен жабдықтардың сәйкестігін бағалауды, авариялық әзірлікті қамтамасыз ету және авариялық ден қоюды қамтамасыз ету бойынша шараларды әзірлеуді, рұқсатсыз кіруден қорғауды, радионуклидті көздерді есепке алуды және олардың қазғалысын бақылауды қамтиды.

7. Техникалық шаралар радионуклидтік көздерді физикалық қорғау жүйесінің бар болуын, радиациялық бақылауды қамтамасыз етуді, дистанциялық тетіктерді қолдануды, жабдықтарды, көлік құралдарын қалыпты жағдайда ұстауды қамтиды.

8. Радиациялық қауіпсіздік:

1) радионуклидтік көздердің сақталуын бақылау және оларды есепке алу;

2) персоналға, халыққа және қоршаған ортаға радиациялық әсерді бақылау;

3) радионуклидтік көздерге рұқсатсыз қол жеткізуден немесе оларды біліксіз пайдаланудан қорғау;

4) радионуклидік көздерді пайдаланатын объектінің қауіпсіз жұмыс істеу жағдайларын қамтамасыз ету;

5) радиациялық авария жағдайында немесе оның пайда болуының нақты қауіпі кезінде радиацияның әсерін төмендететін қорғау шараларын және негізгі шұғыл шараларды өткізуге әзілікті жоспарлау;

6) радиациялық әсердің ағымдағы және ықтимал деңгейлері туралы ақпараттың қол жетімділігі және дәйектілігі арқылы қамтамасыз етіледі.

9. Жабық радионуклидті көздер олардың саңылаусыздығы бұзылған жағдайда пайдаланылмайды.

Ескерту. 9-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің м.а. 11.05.2022 № 169 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

10. Жабық радионуклидті көз салынған құрылғы механикалық, химиялық, температуралық әсерлерге төзімді болып жасалады, оның радиациялық қауіптілік белгісі болады.

Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің м.а. 11.05.2022 № 169 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11. Жабық көздері бар стационарлық қондырғыларда жұмыстар жүргізілетін үй-жайлар бұғаттау және көздің (көздер блогының) жағдайы туралы дабыл беру жүйелерімен жабдықталады және қондырғыны энергия көзінен ажыратқан жағдайда немесе штаттан тыс жағдай туындаған кезде сәулелену көзін мәжбүрлеп қашықтан ауыстыруға арналған құрылғы көзделеді.

Ескерту. 11-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің м.а. 11.05.2022 № 169 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

12. Жабық радионуклидтік көздері бар аспаптарды үй-жайлардан тыс немесе ортақ өндіpіcтік үй-жайларда пайдалану кезінде сәулелену көздеріне бөгде адамдардың қол жеткізуіне мүмкіндік болмауы және көздердің сақталуы қамтамасыз етілуі тиіс.

Об утверждении Правил безопасности при обращении с радионуклидными источниками

Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 9 февраля 2016 года № 49. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 28 марта 2016 года № 13542.

В соответствии с подпунктом 13) статьи 6 Закона Республики Казахстан "Об использовании атомной энергии" ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Преамбула - в редакции приказа и.о. Министра энергетики РК от 11.05.2022 № 169 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемые правила безопасности при обращении с радионуклидными источниками.

2. Комитету атомного и энергетического надзора и контроля Министерства энергетики Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) направление настоящего приказа в течение десяти календарных дней после его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан на официальное опубликование в средствах массовой информации и в информационно-правовой системе "Әділет", а также в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" Министерства юстиции Республики Казахстан для включения в государственный реестр нормативных-правовых актов и эталонный контрольный банк нормативных-правовых актов Республики Казахстан;

3) размещение настоящего приказа на официальном Интернет-ресурсе Министерства энергетики Республики Казахстан и на интернет-портале государственных органов;

4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы Министерства энергетики Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 2) и 3) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра энергетики Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр энергетики
Республики Казахстан	В. Школьник

"СОГЛАСОВАН"

Министр национальной экономики

Республики Казахстан

_____________ Е. Досаев

24 февраля 2016 года

Утверждены приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 9 февраля 2016 г. № 49

Правила
безопасности при обращении с радионуклидными источниками

Глава 1. Общие положения

Сноска. Заголовок главы 1 - в редакции приказа и.о. Министра энергетики РК от 11.05.2022 № 169 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Настоящие Правила безопасности при обращении с радионуклидными источниками (далее – Правила) разработаны в соответствии с подпунктом 13) статьи 6 Закона Республики Казахстан "Об использовании атомной энергии" и определяют порядок организации и обеспечения безопасности при обращении с радионуклидными источниками.

Сноска. Пункт 1 - в редакции приказа и.о. Министра энергетики РК от 11.05.2022 № 169 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. Настоящие Правила распространяются на физические и юридические лица, осуществляющие деятельность по обращению с радионуклидными источниками.

3. Действие настоящих Правил не распространяются на объекты обращения с радиоактивными отходами, открытыми радионуклидными источниками, ядерными материалами и приборами и установками, генерирующие ионизирующее излучение.

4. Обеспечение безопасности при обращении с радионуклидными источниками, как при нормальной эксплуатации, так и при авариях осуществляется в целях недопущения радиационного воздействия на персонал, население и окружающую среду выше допустимых уровней, установленных гигиеническими нормативами к обеспечению радиационной безопасности, утвержденными приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 2 августа 2022 года № ҚР ДСМ-71 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 29012) посредством поддержания источников в технически исправном состоянии и эксплуатации в соответствии с проектной и (или) иной технической документацией.

Сноска. Пункт 4 - в редакции приказа Министра энергетики РК от 02.102023 № 353 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 2. Порядок организации и обеспечения безопасности при обращении с радионуклидными источниками

Сноска. Заголовок главы 2 - в редакции приказа и.о. Министра энергетики РК от 11.05.2022 № 169 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

5. Меры по обеспечению безопасности при обращении с радионуклидными источниками, направленных на поддержание радионуклидных источников, устройств и установок, содержащие радионуклидные источники, в технически исправном состоянии, их эксплуатацией в соответствии с требованиями законодательств Республики Казахстан в области обеспечения радиационной безопасности, технической и эксплуатационной документации, включает организационные и технические меры.

6. Организационные меры, направленные на обеспечение радиационной безопасности, включают лицензирование деятельности, оценку соответствия технологий и оборудования, разработку мер по обеспечению аварийной готовности и обеспечению аварийного реагирования, защиту от несанкционированного доступа, учет радионуклидных источников и контроль за их движением.

7. Технические меры предусматривают наличие систем физической защиты радионуклидных источников, обеспечение радиационного контроля, применение дистанционных механизмов, поддержание в надлежащем состоянии оборудования, транспортных средств.

8. Радиационная безопасность обеспечивается посредством:

1) контроля за сохранностью радионуклидных источников и их учетом;

2) контроля за радиационным воздействием на персонал, население и окружающую среду;

3) защиты радионуклидных источников от несанкционированного доступа к ним или неквалифицированного их использования;

4) обеспечения безопасных условий функционирования объекта, использующего радионуклидные источники;

5) планирования защитных мероприятий и готовности к проведению обоснованных экстренных мероприятий, снижающих радиационное воздействие в случае радиационной аварии или при реальной опасности ее возникновения;

6) доступности и достоверности информации о текущих и потенциальных уровнях радиационного воздействия.

9. Закрытые радионуклидные источники не используются при нарушении их герметичности.

Сноска. Пункт 9 - в редакции приказа и.о. Министра энергетики РК от 11.05.2022 № 169 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

10. Устройство, в которое помещен закрытый радионуклидный источник, выполняется устойчивым к механическим, химическим, температурным воздействиям, имеет знак радиационной опасности.

Сноска. Пункт 10 - в редакции приказа и.о. Министра энергетики РК от 11.05.2022 № 169 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

11. Помещения, где проводятся работы на стационарных установках с закрытыми источниками, оборудуются системами блокировки и сигнализации о положении источника (блока источников) и предусматривается устройство для принудительного дистанционного перемещения источника излучения в положение хранения в случае отключения энергопитания установки или при возникновении нештатной ситуации.

Сноска. Пункт 11 - в редакции приказа и.о. Министра энергетики РК от 11.05.2022 № 169 (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

12. При использовании приборов с закрытыми радионуклидными источниками вне помещений или в общих производственных помещениях исключается доступ посторонних лиц к источникам излучения и обеспечивается сохранность источников.