Радионуклидті көздермен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2016 жылғы 9 ақпандағы № 49 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылы 28 наурызда № 13542 болып тіркелді.

"Атом энергиясын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Заңы 6-бабының 13) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің м.а. 11.05.2022 № 169 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған радионуклидті көздермен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Атомдық және энергетикалық қадағалау мен бақылау комитеті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оны бұқаралық ақпарат құралдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға, сондай-ақ, нормативтік-құқықтық актілердің эталондық бақылау банкіне қосу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің ресми интернет-ресурсында және мемлекеттік органдардың интернет-порталында орналастыруды;

4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде осы тармақтың 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Заң қызметі департаментіне ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Энергетика вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық, оны алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Энергетика министрі	В. Школьник

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасы

Ұлттық экономика министрі

__________________Е. Досаев

2016 жылғы 24 ақпан

Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2016 жылғы 9 ақпандағы № 49 бұйрығымен бекітілген

Радионуклидті көздермен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік
қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

Ескерту. 1-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің м.а. 11.05.2022 № 169 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Осы Радионуклидті көздермен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Атом энергиясын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасының Заңы 6-бабының 13) тармақшасына сәйкес әзірленді және радионуклидтік көздермен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздікті ұйымдастыру және қамтамасыз ету тәртібін айқындайды.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің м.а. 11.05.2022 № 169 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Осы Қағидалар радионуклидті көздермен жұмыс істеу бойынша қызметті жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғаларға таралады.

3. Осы Қағидалардың қолданылуы радиоактивті қалдықтармен, ашық радионуклидтік көздермен, ядролық материалдармен және иондандырушы сәулеленуді генерациялайтын аспаптармен және қондырғылармен жұмыс істейтін объектілерге таралмайды.

4. Радионуклидті көздермен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету қалыпты пайдалану және авария кезінде радиациялық әсердің персоналға, халыққа және қоршаған ортаға Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 2 тамыздағы № ҚР ДСМ-71 бұйрығымен бекітілген "Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын гигиеналық нормативтерді бекіту туралы" гигиеналық нормативтерінде (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 29012 болып тіркелген) белгіленген шектерден артық жол бермеу мақсатында көздерді техникалық жағынан ақаусыз жағдайда ұстау және жобалау және (немесе) өзге де техникалық құжаттамаға сәйкес пайдалану арқылы жүзеге асырылады.

Ескерту. 4-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің 02.10.2023 № 353 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2-тарау. Радионуклидті көздермен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздікті ұйымдастыру және қамтамасыз ету тәртібі

Ескерту. 2-тараудың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің м.а. 11.05.2022 № 169 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

5. Радионуклидтік көздерді, құрамында радионуклидтік көздер бар құрылғылар мен қондырғыларды және техникалық жағынан ақаусыз жағдайда Қазақстан Республикасының радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы заңнамаларының, техникалық және пайдалану құжаттамаларының талаптарына сәйкес ұстауға, оларды пайдалануға бағытталған радионуклидтік көздермен жұмыс істеу кезінде қауіпсіздікті қамтамасыз ету шаралары ұйымдастыру және техникалық шараларды қамтиды.

6. Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге бағытталған ұйымдастыру шаралары қызметті лицензиялауды, технологиялар мен жабдықтардың сәйкестігін бағалауды, авариялық әзірлікті қамтамасыз ету және авариялық ден қоюды қамтамасыз ету бойынша шараларды әзірлеуді, рұқсатсыз кіруден қорғауды, радионуклидті көздерді есепке алуды және олардың қазғалысын бақылауды қамтиды.

7. Техникалық шаралар радионуклидтік көздерді физикалық қорғау жүйесінің бар болуын, радиациялық бақылауды қамтамасыз етуді, дистанциялық тетіктерді қолдануды, жабдықтарды, көлік құралдарын қалыпты жағдайда ұстауды қамтиды.

8. Радиациялық қауіпсіздік:

1) радионуклидтік көздердің сақталуын бақылау және оларды есепке алу;

2) персоналға, халыққа және қоршаған ортаға радиациялық әсерді бақылау;

3) радионуклидтік көздерге рұқсатсыз қол жеткізуден немесе оларды біліксіз пайдаланудан қорғау;

4) радионуклидік көздерді пайдаланатын объектінің қауіпсіз жұмыс істеу жағдайларын қамтамасыз ету;

5) радиациялық авария жағдайында немесе оның пайда болуының нақты қауіпі кезінде радиацияның әсерін төмендететін қорғау шараларын және негізгі шұғыл шараларды өткізуге әзілікті жоспарлау;

6) радиациялық әсердің ағымдағы және ықтимал деңгейлері туралы ақпараттың қол жетімділігі және дәйектілігі арқылы қамтамасыз етіледі.

9. Жабық радионуклидті көздер олардың саңылаусыздығы бұзылған жағдайда пайдаланылмайды.

Ескерту. 9-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің м.а. 11.05.2022 № 169 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

10. Жабық радионуклидті көз салынған құрылғы механикалық, химиялық, температуралық әсерлерге төзімді болып жасалады, оның радиациялық қауіптілік белгісі болады.

Ескерту. 10-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің м.а. 11.05.2022 № 169 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

11. Жабық көздері бар стационарлық қондырғыларда жұмыстар жүргізілетін үй-жайлар бұғаттау және көздің (көздер блогының) жағдайы туралы дабыл беру жүйелерімен жабдықталады және қондырғыны энергия көзінен ажыратқан жағдайда немесе штаттан тыс жағдай туындаған кезде сәулелену көзін мәжбүрлеп қашықтан ауыстыруға арналған құрылғы көзделеді.

Ескерту. 11-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Энергетика министрінің м.а. 11.05.2022 № 169 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

12. Жабық радионуклидтік көздері бар аспаптарды үй-жайлардан тыс немесе ортақ өндіpіcтік үй-жайларда пайдалану кезінде сәулелену көздеріне бөгде адамдардың қол жеткізуіне мүмкіндік болмауы және көздердің сақталуы қамтамасыз етілуі тиіс.

On approval of the Safety Rules for handling radionuclide sources

Order of the Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated February 9, 2016 No. 49. Registered with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan on March 28, 2016 No. 13542.

Unofficial translation

In accordance with subparagraph 13) of Article 6 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On the use of atomic energy", I HEREBY ORDER:

Footnote. Preamble - as amended by the Order of the Acting Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated 11.05.2022 № 169 (shall be enforced upon the expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication).

1. To approve the attached safety rules for handling radionuclide sources.

2. In the manner prescribed by the legislation of the Republic of Kazakhstan, the Committee for Atomic and Energy Supervision and Control of the Ministry of Energy of the Republic of Kazakhstan shall:

1) provide the state registration of this order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

2) within ten calendar days after the state registration of this order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan, direct it for official publication in media and the Adіlet information and legal system, and also to the Republican State Enterprise with the Right of Economic Management “Republican Center of Legal Information” of the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan for inclusion in the State Register of Regulatory Legal Acts and Reference Control Bank of Regulatory Legal acts of the Republic of Kazakhstan;

3) place this order on the official Internet resource of the Ministry of Energy of the Republic of Kazakhstan and on the Internet portal of state bodies;

4) within ten working days after the state registration of this order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan, report to the Department of Legal Service of the Ministry of Energy of the Republic of Kazakhstan on execution of the actions provided for in subparagraphs 2) and 3) of this paragraph.

3. Control over the execution of this order shall be assigned to the supervising Vice Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan.

4. This order shall take effect upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication.

Minister of Energy
of the Republic of Kazakhstan	V. Shkolnik

“AGREED”

Minister of National Economy

of the Republic of Kazakhstan

_____________ Ye. Dossayev

February 24, 2016

Approved by order № 49 of the Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated February 9, 2016

Safety Rules for handling radionuclide sources
Chapter 1. General Provisions

Footnote. The heading of Chapter 1 - as amended by the Order of the Acting Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated 11.05.2022 № 169 (shall be enforced upon the expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication).

1. These Safety Rules for handling radionuclide sources (hereinafter referred to as the Rules) have been developed in accordance with subparagraph 13) of Article 6 of the Law of the Republic of Kazakhstan "On the use of atomic energy" and shall determine the procedure for organizing and ensuring safety when handling radionuclide sources.

Footnote. Paragraph 1 - as amended by the Order of the Acting Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated 11.05.2022 № 169 (shall be enforced upon the expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication).

2. These Rules shall apply to individuals and legal entities engaged in the operation of radionuclide sources.

3. These Rules shall not apply to radioactive waste handling facilities, open radionuclide sources, nuclear materials and devices and installations that generate ionizing radiation.

4. Ensuring safety when handling radionuclide sources, both during normal operation and during accidents, shall be carried out in order to prevent radiation exposure on personnel, the population, and the environment above the permissible levels established by hygienic standards for ensuring radiation safety, approved by order of the Minister of Healthcare of the Republic of Kazakhstan dated August 2, 2022, № KR HCM-71 (registered in the Register of state registration of regulatory legal acts № 29012) by maintaining the sources in technically sound condition and operating in accordance with design and (or) other technical documentation.

Footnote. Paragraph 4 is in the wording of the order of the Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated 02.10.2023 № 353 (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Chapter 2. Procedure for organizing and ensuring safety in handling radionuclide sources

Footnote. The heading of Chapter 2 - as amended by the Order of the Acting Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated 11.05.2022 № 169 (shall be enforced upon the expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication).

5. Safety control measures in radionuclide sources handling aimed at maintaining radionuclide sources, devices and installations containing radionuclide sources, in a technically sound condition, their operation in accordance with the requirements of the laws of the Republic of Kazakhstan in the field of radiation safety, technical and operational documentation shall include organizational and technical measures.

6. Organizational measures aimed to ensure radiation safety shall comprise licensing of activities, conformity assessment of technologies and equipment, development of emergency preparedness and emergency response measures, protection against unauthorized access, accounting for radionuclide sources and control of their movement.

7. Technical measures shall include availability of physical protection systems for radionuclide sources, radiation monitoring, the use of remote mechanisms, maintenance of equipment and vehicles in proper condition.

8. Radiation safety shall be ensured by:

1) control over the radionuclide sources safety and accounting for them;

2) control over radiation effects on personnel, population and the environment;

3) protection of radionuclide sources against unauthorized access to them or their unqualified use;

4) ensuring safe conditions for the operation of the facility that uses radionuclide sources;

5) planning of protective measures and readiness to conduct appropriate emergency measures that reduce radiation exposure in the event of a radiation accident or real danger of its occurrence;

6) availability and reliability of information on current and potential levels of radiation exposure.

9. Sealed radionuclide sources shall not be used in case of violation of their tightness.

Footnote. Paragraph 9 - as amended by the Order of the Acting Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated 11.05.2022 № 169 (shall be enforced upon the expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication).

10. The device, in which the sealed radionuclide source is placed, shall be resistant to mechanical, chemical, and temperature influences, and shall have a sign of radiation hazard.

Footnote. Paragraph 10 - as amended by the Order of the Acting Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated 11.05.2022 № 169 (shall be enforced upon the expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication).

11. Premises, where work is carried out at fixed installations with sealed sources, shall be equipped with interlocking and signalling systems about the position of the source (block of sources) and a device shall be provided for forced remote movement of the radiation source to the storage position in the event of a power failure of the installation or the event of an emergency.

Footnote. Paragraph 11 - as amended by the Order of the Acting Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated 11.05.2022 № 169 (shall be enforced upon the expiration of sixty calendar days after the day of its first official publication).

12. When using devices with sealed radionuclide sources outside or inside common production premises, access by unauthorized persons to radiation sources shall be excluded and the safety of sources shall be ensured.