"Оқулықтарды, оқу-әдістемелік кешендері мен оқу-әдістемелік құралдарын әзірлеу, оларға сараптама, сынақ өткізу және мониторинг жүргізу, оларды басып шығару жөніндегі жұмысты ұйымдастыру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 24 шілдедегі № 344 бұйрығына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің м.а. 2017 жылғы 27 желтоқсандағы № 651 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2018 жылғы 12 қантарда № 16220 болып тіркелді

БҰЙЫРАМЫН:

1. "Оқулықтарды, оқу-әдістемелік кешендері мен оқу-әдістемелік құралдарын әзірлеу, оларға сараптама, сынақ өткізу және мониторинг жүргізу, оларды басып шығару жөніндегі жұмысты ұйымдастыру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2012 жылғы 24 шілдедегі № 344 бұйрығына (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 7876 болып тіркелген, "Егемен Қазақстан" газетінің 2012 жылғы 19 қыркүйектегі № 609-614 (27687) санында жарияланған) мынадай өзгерістер енгізілсін:

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Оқулықтарды, оқу-әдiстемелiк кешендер мен оқу-әдiстемелiк құралдарды әзiрлеу, оларға сараптама, сынақ өткізу және мониторинг жүргізу, оларды басып шығару жөнiндегi жұмысты ұйымдастыру қағидаларында:

2-тармақтың 23) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

"23) уәкілетті орган – Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі;";

3-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"3. Оқулықтарды, ОӘК мен ОӘҚ дайындауды өз бетінше автор, авторлық ұжым немесе баспа ұйымдастырады.

Орта білім беру ұйымдары үшін авторлық ұжым ғалымдар, әдіскерлер және мұғалімдер қатарынан қалыптасады.";

6-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"6. Уәкілетті орган білім беру ұйымдарында пайдалануға рұқсат етілген бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім беру деңгейлеріне арналған оқулықтарды, ОӘК мен ОӘҚ, оның ішінде электронды жеткізгіштегілерге авторлық ұжым оқу әдебиеттері сапасының мониторингі нәтижелерін ескере отырып өңдейді.";

10-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"10. Оқулықтарға, ОӘК мен ОӘҚ, оның ішінде электрондық жеткізгіштердегі ғылыми және педагогикалық сараптаманы сараптау комиссиясы жүргізеді.

Сараптау комиссиясының құрамына: мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту, бастауыш, негізгі орта, жалпы орта білім беру деңгейлері үшін ғалымдар, жоғары және бірінші санатты мұғалімдер; техникалық және кәсіптік, ортадан кейінгі білім беру деңгейі үшін – ғалымдар мен техникалық және кәсіптік, ортадан кейінгі білім беру ұйымдарының оқытушылары, өндіріс, кәсіпорын және басқа да ұйым өкілдері; жоғары, жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру деңгейі үшін – ғалымдар, жоғары оқу орындарының оқытушылары, өндіріс, кәсіпорын және басқа да ұйым өкілдері енеді.

Сараптау комиссиясы сараптамалық шешім шығарады.";

15 және 16-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

"15. Оқулықтарға, ОӘК мен ОӘҚ, оның ішінде электронды жеткізгіштегілерге ғылыми және педагогикалық сараптама өткізу ҚР МЖБС-ға, үлгілік оқу жоспарлары мен оқу бағдарламаларына, ал әдістемелік аппараттың – білім алушыларды оқыту, тәрбиелеу мен дамыту мақсаттарына, психология-педагогика ғылымының қазіргі заманғы талаптарына сәйкестігін бағалау мақсатында жүргізіледі.

"Оқулық" орталығы мектепке дейінгі, бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім беру деңгейіне арналған оқулықтар, ОӘК, ОӘҚ-ге келесі қайта басып шығарылғанға дейін сынақ алды және сынақтан кейінгі сараптама өткізеді.

Қоғамдық бағалау жүргізу үшін бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім беру деңгейіне арналған оқулықтар сараптама жүргізу барысында оның электронды нұсқасы "Оқулық" орталығының интернет-ресурсында орналастырылады.

"Оқулық" орталығы қоғамдық бағалау порталына түскен ескертулер мен ұсыныстарға мониторинг жүргізіп, оларды кемшіліктерді жою мақсатында баспаларға жібереді.

16. Сараптамалық шешім негізінде "Оқулық" орталығы сараптама қорытындысын дайындайды.

Сараптама нәтижелері бойынша сараптама қорытындысы келесі тұжырымдардың бірін қамтиды:

1) бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім деңгейіне арналған оқулықтарға, ОӘК мен ОӘҚ, соның ішінде электрондық жеткізгіштерде:

оң сараптамалық шешім алған жағдайда – "білім беру ұйымдарында пайдалануға ұсынылады", ал сынаққа жолданатын оқулықтарға, ОӘК мен ОӘҚ – "білім беру ұйымдарында сынақтан өткізуге ұсынылады";

сараптамалық шешімде жоюды қажет ететін ескертулер болған жағдайда – "өңдеуді қажет етеді", оның ішінде сынаққа жіберілетін оқу әдебиеттері үшін;

теріс сараптамалық шешім алған жағдайда – "білім беру ұйымдарында пайдалануға ұсынылмайды", сонымен бірге сынаққа жіберілетін оқу әдебиеттеріне – "білім беру ұйымдарында сынақтан өткізуге ұсынылмайды".

2) мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім деңгейінің оқулықтары, ОӘК мен ОӘҚ үшін, оның ішінде электрондық жеткізгіштерде – "білім беру ұйымдарына пайдалануға ұсынылады";

сараптамалық шешімде жоюды қажет ететін ескертулер болған жағдайда – "Өңдеуді қажет етеді";

теріс сараптамалық шешім алған жағдайда – "білім беру ұйымдарына пайдалануға ұсынылмайды.";

20-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"20. Оқулықтар, ОӘК мен ОӘҚ бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім берудің жаңартылған білім мазмұны бойынша сынақтан өтеді.";

20-2-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"20-2. Уәкілетті орган оқулықтарға, ОӘК мен ОӘҚ сынақ өткізетін эксперименттік білім беру ұйымдарының тізімін және оқулықтар мен ОӘК тізбесін қалыптастырады.";

25, 26 және 27-тармақтар мынадай редакцияда жазылсын:

"25. Уәкілетті орган оқулықтар мониторингінің нәтижелері бойынша білім беру ұйымдары тарапынан сұраныссыз қалған оқулықтарды, ОӘК мен ОӘҚ Оқулықтардың, оқу-әдiстемелiк кешендерiнiң, құралдарының және басқа да қосымша әдебиеттердiң, оның ішінде электрондық жеткізгіштегілерінің тiзбесінен (бұдан әрі – Тізбе) алып тастау туралы шешім қабылдайды.

26. Уәкілтті орган оқулықтарды, ОӘК мен ОӘҚ-ні, оның ішінде электронды жеткізгіштегілерді, сараптама және сынақ жүргізу нәтижелерін қарастыру жөніндегі Республикалық комиссияны (бұдан әрі – Республикалық комиссия) құрады.

Республикалық комиссияның құрамы уәкілетті органның бірінші басшысымен бекітіледі.

Республикалық комиссияның құрамына білім беру саласында жұмыс тәжірибесі бар мемлекеттік, қоғамдық ұйымдардың, педагогикалық және ғылыми қоғамдастықтың өкілдері кіреді.

Уәкілетті орган оқулықтардың, ОӘК мен ОӘҚ-нің, оның ішінде электронды жеткізгіштегілердің сараптама, сынақ нәтижелерін қарастыру және Республикалық комиссияға ұсыныс енгізу үшін пәндік комиссияларды құрады.

Пәндік комиссиялардың отырысы жылына екі реттен кем емес өткізіледі.

Пәндік комиссиялар құрамы мемлекеттік және қоғамдық ұйымдардың өкілдерінен, ғалымдар, әдіскерлер мен педагог-практиктерден құрылады.

Пәндік комиссиялар:

1) мектепке дейінгі, бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім деңгейлеріне арналған оқулықтарға сараптама жасайды және бірыңғай базалық оқулықты анықтау үшін деңгейге бөлу жұмыстарын жүргізеді;

2) оқулықтардың, ОӘК мен ОӘҚ сараптама, сынақ, оқулықтар сапасын қоғамдық бағалаудың аралық және соңғы қорытындыларын қарастырады;

3) мектепке дейінгі тәрбие және оқыту, бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім беру деңгейлеріне арналған оқулықтардың, ОӘК мен ОӘҚ-ні, оның ішінде электронды жеткізгіштегілерді сараптамалық бағалау, сынақтан өткізу және деңгейге бөлу қорытындыларын Республикалық комиссияның қарауына енгізеді.

27. Республикалық комиссия:

1) пәндік комиссиялар жұмысының қорытындыларын қарастырады;

2) оқу басылымының мазмұнын бағалау критерийлері негізінде пәндік комиссиялардың ұсыныстарын, сондай-ақ оқулықтардың бағасын есепке ала отырып, оқулықтарды, ОӘК мен ОӘҚ-ні, оның ішінде бірыңғай базалық оқулықтарды іріктеуді жүзеге асырады;

3) оқулықтарды, ОӘК мен ОӘҚ-ні, оның ішінде электрондық жеткізгіштегілерді оқу процесінде пайдалану туралы мынадай шешімдерді қабылдайды:

"білім беру ұйымдарында пайдалануға ұсынылады";

"білім беру ұйымдарында пайдалануға ұсынылмайды";

"білім беру ұйымдарында бірыңғай базалық оқулық ретінде пайдалануға ұсынылады";

"білім беру ұйымдарында қосымша қолдануға арналған оқулық ретінде пайдалануға ұсынылады";

4) Тізбеге енгізу үшін ұсынылған оқу әдебиеттері тізімін Министрліктің қарауына және бекітуіне ұсынады;

5) оқулықтарды, ОӘК мен ОӘҚ-ні дайындау, сараптау, сынақтан өткізу, мониторинг жүргізу және басып шығару тетіктерін жетілдіру бойынша ұсыныстар дайындайды және енгізеді.";

29-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"29. Тізбеге бір оқу пәні бойынша бестен артық емес балама оқулықтар, ОӘК мен ОӘҚ енгізіледі.

Уәкілетті орган бекіткен Тізбе www.edu.gov.kz интернет-ресурсына орналастырылады.".

2. Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Мектепке дейінгі және орта білім департаменті (Ш.Т. Каринова) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмелерін қағаз және электронды түрде ресми жариялау және Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін "Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жолдауды;

3) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмелерін мерзімді басылымдарға ресми жариялау үшін жолдау;

4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің ресми интернет-ресурсында ресми жарияланғаннан кейін орналастыруды;

5) осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің Заң қызметі және халықаралық ынтымақтастық департаментіне осы тармақтың 1), 2) және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Білім және ғылым вице-министрі А.К. Аймағамбетовке жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің міндетін атқарушы

А. Әмрин

О внесении изменений в приказ Министра образования и науки Республики Казахстан от 24 июля 2012 года № 344 "Об утверждении Правил организации работы по подготовке, экспертизе, апробации и проведению мониторинга, изданию учебников, учебно-методических комплексов и учебно-методических пособий"

Приказ и.о. Министра образования и науки Республики Казахстан от 27 декабря 2017 года № 651. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 12 января 2018 года № 16220.

ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Внести в приказ Министра образования и науки Республики Казахстан от 24 июля 2012 года № 344 "Об утверждении Правил организации работы по подготовке, экспертизе, апробации и проведению мониторинга, изданию учебников, учебно-методических комплексов и учебно-методических пособий" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 7876, опубликован в газете "Казахстанская правда" от 19 сентября 2012 года № 316-317 (27135-37136)) следующие изменения:

в Правилах организации работы по подготовке, экспертизе, апробации и проведению мониторинга, изданию учебников, учебно-методических комплексов и учебно-методических пособий, утвержденных указанным приказом:

подпункт 23) пункта 2 изложить в следующей редакции:

"23) уполномоченный орган – Министерство образования и науки Республики Казахстан;";

пункт 3 изложить в следующей редакции:

"3. Подготовка учебников, УМК и УМП организуется автором, авторским коллективом самостоятельно или издательством.

Для организаций среднего образования авторский коллектив формируется из числа ученых, методистов и учителей.";

пункт 6 изложить в следующей редакции:

"6. Содержание учебников, УМК и УМП, в том числе на электронных носителях, для уровней начального, основного среднего и общего среднего образования, разрешенного уполномоченным органом к использованию в организациях образования дорабатывается авторским коллективом с учетом результатов мониторинга качества учебной литературы.";

пункт 10 изложить в следующей редакции:

"10. Научная и педагогическая экспертиза учебников, УМК и УМП, в том числе на электронных носителях, проводится экспертной комиссией.

В состав экспертной комиссии входят: для уровней дошкольного воспитания и обучения, начального, основного среднего, общего среднего образования ученые, учителя высшей и первой категорий, воспитатели дошкольных учреждений высшей и первой категорий; для уровня технического и профессионального, послесреднего образования – ученые и преподаватели организаций технического и профессионального, послесреднего образования, представители производства, предприятий и иных организаций; для уровня высшего, послевузовского образования – ученые, преподаватели вузов, представители производства, предприятий и научных организаций.

Экспертная комиссия выносит экспертное решение.";

пункты 15 и 16 изложить в следующей редакции:

"15. Научная и педагогическая экспертиза учебников, УМК и УМП, в том числе на электронных носителях, проводится с целью оценки соответствия содержания учебного издания ГОСО РК, типовым учебным планам и типовым учебным программам, а методического аппарата – целям обучения, воспитания и развития обучающихся, современным научным представлениям и требованиям психолого-педагогической науки.

Центр "Учебник" проводит экспертизу учебников, УМК и УМП, для уровней начального, основного среднего и общего среднего образования до апробации и по итогам апробации до следующего переиздания.

Для проведения общественной оценки качества учебников для уровней начального, основного среднего и общего среднего образования на время проведения экспертизы их электронные версии размещаются на интернет-ресурсе Центра "Учебник".

Центр "Учебник" осуществляет мониторинг замечаний и предложений, поступаюших на портал общественной оценки и направляет их издательствам для устранения.

16. На основе экспертного решения Центр "Учебник" готовит экспертное заключение.

Экспертное заключение по результатам экспертизы содержит один из следующих выводов:

1) для учебников, УМК и УМП, в том числе на электронных носителях, для уровня начального, основного среднего и общего среднего образования:

в случае положительного экспертного решения – "рекомендуется к использованию в организациях образования", а для учебников, УМК и УМП, направляемых на апробацию – "рекомендуется к апробации в организациях образования";

в случае наличия в экспертном решении замечаний, требующих устранения, в том числе и для учебных изданий, направляемых на апробацию – "требует доработки";

в случае отрицательного экспертного решения – "не рекомендуется к использованию в организациях образования", а также для учебных изданий, направляемых на апробацию – "не рекомендуется к апробации в организациях образования";

2) для учебников, учебно-методических комплексов и учебно-методических пособий, в том числе на электронных носителях, уровней дошкольного воспитания и обучения, технического и профессионального, послесреднего, высшего и послевузовского образования – "рекомендуется к использованию в организациях образования";

в случае наличия в экспертном решении замечаний, требующих устранения – "требует доработки";

в случае отрицательного экспертного решения – "не рекомендуется к использованию в организациях образования".";

пункт 20 изложить в следующей редакции:

"20. Апробацию проходят учебники, УМК и УМП по обновленному содержанию уровней начального, основного среднего и общего среднего образования.";

пункт 20-2 изложить в следующей редакции:

"20-2. Список экспериментальных организаций образования, апробирующих учебники, УМК и УМП, перечень учебников и УМК формируется уполномоченным органом.";

пункты 25, 26 и 27 изложить в следующей редакции:

"25. По итогам мониторинга учебников уполномоченный орган принимает решение об исключении невостребованных организациями образования учебников, УМК и УМП из Перечня учебников, учебно-методических комплексов, пособий и другой дополнительной литературы, в том числе на электронных носителях (далее – Перечень).

26. Уполномоченный орган создает Республиканскую комиссию по рассмотрению результатов экспертизы и апробации учебников, УМК и УМП, в том числе на электронных носителях (далее – Республиканская комиссия).

Состав Республиканской комиссии утверждается первым руководителем уполномоченного органа.

В состав Республиканской комиссии входят представители государственных, общественных организаций, педагогической и научной общественности, имеющие опыт работы в области образования.

Для рассмотрения результатов экспертизы, апробации учебников, УМК и УМП, в том числе на электронных носителях, и внесения предложений в Республиканскую комиссию уполномоченный орган создает предметные комиссии.

Заседание предметных комиссий проводится не реже двух раз в год. Состав предметных комиссии формируется из представителей государственных и общественных организаций, ученых, методистов и педагогов-практиков.

Предметные комиссии:

1) проводят экспертную оценку учебников для уровней дошкольного, начального, основного среднего и общего среднего образования и ранжирование для определения единого базового учебника;

2) рассматривают промежуточные и окончательные итоги экспертизы, апробации учебников, УМК и УМП, общественной оценки качества учебников;

3) вносят на рассмотрение Республиканской комиссии итоги экспертной оценки, апробации и ранжирования учебников, УМК и УМП, в том числе на электронных носителях для уровней дошкольного воспитания и обучения, начального, основного среднего, общего среднего образования.

27. Республиканская комиссия:

1) рассматривает итоги работы предметных комиссий;

2) осуществляет отбор учебников, УМК и УМП, в том числе единых базовых учебников, с учетом предложений предметных комиссий и стоимости учебных издании;

3) выносит следующие решения об использовании учебников, УМК и УМП, в том числе на электронных носителях, в организациях образования:

"рекомендуется к использованию в организациях образования";

"не рекомендуется к использованию в организациях образования";

"рекомендуется к использованию в организациях образования в качестве единого базового учебника";

"рекомендуется к использованию в организациях образования в качестве учебника для дополнительного использования";

4) вносит на рассмотрение и утверждение уполномоченным органом список рекомендованной учебной литературы для включения в Перечень;

5) вырабатывает и вносит предложения по совершенствованию механизмов подготовки, экспертизы, апробации, мониторинга и издания учебников, УМК и УМП всех уровней образования.";

пункт 29 изложить в следующей редакции:

"29. Для включения в Перечень рекомендуется не более пяти альтернативных учебников, УМК и УМП по одному учебному предмету.

Утвержденный уполномоченным органом Перечень размещается на интернет-ресурсе www.edu.gov.kz.".

2. Департаменту дошкольного и среднего образования Министерства образования и науки Республики Казахстан (Каринова Ш.Т.) в установленном законодательством порядке Республики Казахстан обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего приказа направление его копии в бумажном и электронном виде на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа направление его копии на официальное опубликование в периодические печатные издания;

4) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства образования и науки Республики Казахстан после его официального опубликования;

5) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы и международного сотрудничества Министерства образования и науки Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1), 2), 3) и 4) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра образования и науки Республики Казахстан Аймагамбетова А.К.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Исполняющий обязанности Министра образования и науки Республики Казахстан

А. Амрин