ИПС "Әділет"

"Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 19 тамыздағы № 580 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 13) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.07.2023 № 314 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Бекітілсін:

1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес жоғары және (немесе) жоғары оқу орыннан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Қазақстан тарихы" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы;

2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес жоғары және (немесе) жоғары оқу орыннан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Философия" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы;

3) осы бұйрыққа 3-қосымшаға сәйкес жоғары және (немесе) жоғары оқу орыннан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Шетел тілі" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы;

4) осы бұйрыққа 4-қосымшаға сәйкес жоғары және (немесе) жоғары оқу орыннан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Қазақ (орыс) тілі" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы;

5) осы бұйрыққа 5-қосымшаға сәйкес жоғары және (немесе) жоғары оқу орыннан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы;

6) осы бұйрыққа 6-қосымшаға сәйкес жоғары және (немесе) жоғары оқу орыннан кейінгі білім беру ұйымдары үшін әлеуметтік – саяси білім беру модулінің үлгілік оқу бағдарламасы;

7) осы бұйрыққа 7-ші қосымшаға сәйкес жоғары және (немесе) жоғары оқу орыннан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Дене шынықтыру" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы.

Ескерту. 1-тармаққа өзгеріс енгізілді - ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.12.2022 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі Жоғары және жоғары оқу орыннан кейінгі білім беру департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтүзбелік он күн ішінде оның көшірмесін қағаз және электронды түрде қазақ және орыс тілдерінде "Республикалык құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына ресми жариялау және Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне енгізу үшін жолдауды;

3) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды;

4) осы бұйрық мемлекеттік тіркеуден өткеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 1), 2), және 3) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Білім және ғылым вице-министрі А.Қ. Аймағамбетовке жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтүзбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Білім және ғылым министрі	Е. Сағадиев

	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің
	2018 жылғы 31 қазандағы № 603 бұйрығына
	1-қосымша

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орыннан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Қазақстан тарихы" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы

Ескерту. 1-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.12.2022 № 185 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарына арналған "Қазақстан тарихы" жалпы білім беретін пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі - бағдарлама) "Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 19 тамыздағы № 580 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 13) тармақшасына сәйкес әзірленді және оқытудың мақсатын, міндеттерін, құрылымын, мазмұнын айқындайды.

Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда – ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 13.07.2023 № 314 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2. Бағдарлама Қазақстан Республикасының жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарының бакалавриат білім беру бағдарламаларының білім алушыларына арналған.

3. Жоғары білімнің білім беру бағдарламасының құрылымына сәйкес пән бойынша оқу ұзақтығы 150 академиялық сағатты (5 академиялық кредит) құрайды.

2-тарау. Мақсаты, міндеттері және күтілетін оқу нәтижелері

4. Пәннің мақсаты: Қазақстан тарихының ежелгі дәуірден қазіргі заманға дейінгі негізгі даму кезеңдері туралы объективті тарихи білім беру.

5. Пәннің міндеттері:

1) білім алушыларды фундаментальді деректанулық және тарихнамалық материалдармен, сондай-ақ қазіргі Қазақстан тарихы ғылымының жетістіктерімен таныстыру;

2) Қазақстан тарихының гуманитарлық білім беру жүйесіндегі орнын айқындау;

3) дамудың заманауи кезеңіндегі өзекті мәселелерді талдау үшін Қазақстан тарихының нысаны мен пәнінің ерекшелігін анықтау;

4) Ұлы дала аумағындағы мемлекеттілік формалары мен өркениеттердің эволюциясын, қазақ халқы этногенезінің негізгі кезеңдерін толық және объективті көрсетуге негізделген Қазақстан тарихының ғылыми-негізделген тұжырымдамасын жасау;

5) Қазіргі Қазақстан тарихының оқиғалары туралы білімдерді жүйелеу.

6. Оқу нәтижелері:

1) Қазақстан тарихының негізгі даму кезеңдерін білу мен түсіну бойынша білімін көрсету;

2) сыни талдау негізінде тарихи өткеннің құбылыстары мен оқиғаларын адамзат қоғамының дүниежүзілік тарихи дамуының ортақ ұстанымдарымен ұштастыра білу;

3) қазіргі Қазақстандағы құбылыстар мен тарихи үдерістерін зерттеу барысында аналитикалық және аксиологиялық талдау дағдыларын игеру;

4) заманауи қазақстандық даму үлгісінің ішкі ерекшеліктерін объективті және жан-жақты зерделей білу;

5) Қазақстан тарихының үдерістері мен тарихи құбылыстарын жүйелеу және сыни баға беру.

3-тарау. Бағдарламаның құрылымы мен мазмұны

7. Бағдарлама 5 тақырыптық блоктан тұрады: Ежелгі адамдар және көшпелі өркениеттің қалыптасуы, Түркі өркениеті және Ұлы дала, Жаңа дәуірдегі Қазақстан (ХVIII-XX ғасырдың басы), Кеңестік кезеңдегі Қазақстан, Тәуелсіз Қазақстан.

8. Пәнді оқыту процесінде қолданылатын оқыту әдістері мен технологиялары:

1) интерактивті және цифрлық технологиялар;

2) оқытудың жобалық әдістері;

3) проблемалық оқыту технологиялары;

4) геймификация.

9. Бағдарламаның пререквизиттері мен постреквизиттерін жоғары оқу орнының өзі тағайындайды.

Негізгі бөлім

1-блок. Ежелгі адамдар және көшпелі өркениеттің қалыптасуы

Адамның тарихқа дейінгі эволюциясы

Тарихи үдерісті кезеңдерге бөлу. Тас дәуіріндегі Қазақстан аумағының ландшафтық-климаттық өзгеріске ұшырауы. Антропогенез туралы жаңа мәліметтер. Адамның шығу тегі териясы және адамзаттың алғаш пайда болу проблемалары. Қазақстан аумағы – homo sapіensтің қалыптасу ошақтарының бірі. Глоттогенез түсінігі. Культурогенез тұжырымдамасы.

Қазақстан аумағындағы тас ғасырына қатысты археологиялық ескерткіштердің ашылуы. Ежелгі адамның шаруашылығы мен тұрмысы.

Тарихқа дейінгі кезеңдегі адамның мәдениеті. Ерте палеолиттегі өнер мен діни түсініктердің қалыптасуы. Алғашқы қауымдық өнер ескерткіштеріндегі антропо және зооморфтық бейнелердің ерекшеліктері. Палеолит, мезолит, неолит дәуірлеріндегі тілдің, рационалды білімнің дамуы, діни түсініктердің қайта құрылуы. Жартасқа сурет салу өнері – петроглифтер (Мыңшұңқыр, Өлеңті, Еңбек, Тесіктас, Шатыртас, Ақбидайық, Ақбауыр, Баянжүрек).

Ежелгі металлургия кезеңіндегі көшпелілер өркениетінің қалыптасуының алғышарттары

Ұлы даладағы энеолит және қола дәуірі. Ежелгі темір өңдеу техникасы. Мал шаруашылығы негізінде өндіруші шаруашылықтың қалыптасуы және оның кезеңдері. Солтүстік Қазақстандағы Ботай мәдениеті. Қазақстан – жылқыны қолға үйретудің ежелгі ошағы. Еуразия өркениетінің қалыптасуындағы атқа міну мәдениетінің тарихи маңызы. Солтүстік және Орталық Қазақстаннан табылған остеологиялық материалды талдау нәтижелері. Кремний индустриясының сипаттамасы. Шаруашылықтың көп қырлы сипаты. Құрал жасаудың қабыршақтау техникасы. Сүйек кесу өнерінің дамуы. Еуразияда көне жылқы көлігі коммуникациясының дамуы. Дала аймағы – көне дөңгелекті көлікті даму орталықтарының бірі.

Өңірдегі аридтену үдерістері. Қола дәуірі мәдениеттерінің шығу тегі мәселесі мен таралу аймағы. Қазақстанның ежелгі тұрғындарының антропологиялық түрі. Қола дәуіріндегі өнер: петроглифтер. Ешкі-өлмес, Тамғалы кешендеріндегі тасқа қашалған суреттер.

Қола дәуіріндегі палеоэкономика. Қазақстан аумағында кен ісі орталықтарының қалыптасуы. Материалдық мәдениет. Жерлеу тәсілдері мен салт-ғұрыптары. Қоныстар мен тұрғын үйлер. Орталық Қазақстанда қыш жасаудың дамуы. Қоғамдық құрылымы мен рухани мәдениеті. Қазақстанның ежелгі тұрғындарының тілдік атрибуциясы мәселесі. Еуразиялық дала жүйесіндегі Қазақстан аумағы (үндіеуропалық көші-қон). Шұңқырлы мәдениетті жасаушылар. Мәдениеттер мен этностардың ара қатынасы мәселесі. Ежелгі қалалар мәдениеті. Монументті сәулет өнерінің ескерткіштері. Ерте көшпелілер мәдениетінің қалыптасуы жағдайында ежелгі Қазақстан аумағындағы энеолит және қола дәуірін зерттеудегі жаңа көзқарастар. Соңғы қола және ерте темір дәуірі тайпаларының этномәдени сабақтастығы. Жетісу аумағында соңғы қола дәуіріндегі Көлсай археологиялық мәдениетінің ашылуы.

Атқа міну мәдениетінің генезисі

Көшпелілер тарихын кезеңдеу. Көшпеліліктің қалыптасуының алғышарттары: табиғи-географиялық және әлеуметтік-мәдени факторлар. Мал шаруашылығының рөлі мен маңызының артуы. Көшпелі шаруашылық түрлері: үй маңы, бақташылық, көшіп-қону және т.б. Атқа міну мәдениеті. Құдықтар. Ат әбзелдері. Дала, жартылай дала және шөлейтті аймақтарды игеру. Төрт түлік түрлері. Әлеуметтік құрылымы мен қоғамдық құрылысы.

Ерте темір дәуірі хронологиясы мен археологиялық мәдениет ескерткіштері. Тасмола мәдениеті: күні, ауқымы, қорғандар мен материалдық мәдениеттің ерекшеліктері. Жазба деректер. Қазақстандағы ерте темір дәуірінің зерттелуі. Ерте темір тайпаларының этносаяси және әлеуметтік тарихы. Сақтар. Массагеттер. Савроматтар мен сарматтар. Сақтар мен сарматтардың саяси құрылымдары. Ерте темір дәуіріндегі тайпалардың мәдениеті: хронология, жерлеу рәсімі, қару-жарақ, ауыздық, аң стилі өнері. Ежелгі антик қалалар. Сақтардың Ахеменидтер державасымен қарым-қатынасы. Сақтардың грек-парсы соғыстарына қатысуы. Сақтардың Александр Македонскийдің жаулап алуына қарсы күресі.

Сармат-Алан тайпалық одағы. Аорстар және роксоландар. Қоныстандыру аумағы. Яньцай Мемлекеті. Ғұндармен және қаңлылармен қарым-қатынас.

Мемлекеттіліктің қалыптасуының бастапқы кезеңі, Ұлы Жібек жолы аумағындағы көшпелі және отырықшы мәдениеттің урбандалуы мен өзара қатынастары (біздің заманымыздан бұрынғы III – біздің заманымыздың II ғасырлары)

Прото және ежелгі түріктердің мәдениет генезисі. Прототүрік және протомоңғолдық элементтердің ежелгі байланыстары мәселесі. Тақталы обалар мәдениеті. Орталық Қазақстандағы Қорғантас қорымы. Сюннулар жайлы қытай деректері. Археологиялық зерттеулер мәдениеті. Ғұн тайпаларының шығу тегі мен этникалық тарихы мәселесі. Ғұндардың (сюнну) империясының саяси тарихы.

Жетісу және Тянь-Шандағы үйсіндердің этносаяси бірлестіктері. Үйсіндердің тілдік және этникалық шығу тегі мәселесі. Жетісу және Тянь-Шандағы үйсіндердің этносаяси құрылымдары. Үйсіндердің көрші халықтармен және мемлекеттермен қарым-қатынасы.

Қаңлылардың тарихи-мәдени мұрасы. Қаңлылардың шығу тегі және этностық тарихы. Біздің заманымыздан бұрынғы ІІ – біздің заманымыздағы V ғасырдың бірінші үштігіндегі қаңлылардың тараған аумағы мен қоныстанған жерлері. Урбандалуының ерте кезеңі. Тұрмыстық керамика этникалық шығу тегінің көрсеткіші ретінде. Тоқыма кәсібі. Жетіасар тайпаларының Қаңлы этномәдени тарихындағы маңызы. Шығыс Арал маңы аумағындағы түркі этникалық қауымдастығының қалыптасуы. Византия, Иран, Сирия және Қытаймен сауда байланысы.

Негізгі әдебиет:

1. Таймагамбетов Ж.К., Байгунаков Д.С. Қазақстанның тас дәуірі (зерттелу тарихы мен негізгі мәселелері). – Алматы: Қазақ университеті, 2008. – 266 б.

2. Толеубаев, А.Т. Раннесакская шиликтинская культура: научное издание / А. Т. Толеубаев. – Алматы: ИП "Садвакасов А. К.", 2018. – 528 б.

3. Зайберт В.Ф. Ботайская культура. – Алматы: Қазақпарат, 2009. – 576 б.

4. История древнего Казахстана / Под ред. Байпакова К.М. – 2-е изд. – Алматы: Рауан, 1996. – 112 б.

5. Исмагулов О., Исмагулова А. Происхождение казахского народа. По данным физической антропологии. – Алматы, 2017. – 196 б.

6. Харари Ю.Н. Sapiens. Адамзаттың қысқаша тарихы. – Алматы.: (Ұлттық аударма бюросы" қоғамдық қоры, 2018. – 368 б.

7. Китов Е.П., Тур С.С., Иванов С.С. Палеоантропология сакских культур Притяншанья (VIII – первая половина II века до нашей эры). – Алматы: "Хикари", 2019. – 300 б.

Қосымша әдебиет:

1. Акишев А. "Искусство и мифология саков". ҚазКСР Тарих, археология және этнография институты, "Ғылым" баспасы, Алматы, 1984. – 176 б.

2. Акишев К.А., Кушаев Г.А. "Древняя культура саков и усуней долины реки Или". – Алма-Ата: ҚазССР ҒА баспасы, 1963. – 298 б.

3. Ахинжанов С.М., Макарова Л.А., Нурумов Т.Н. "К истории скотоводства и охоты в Казахстане". – Алма-Ата: "Ғылым", 1992. – 217 б.

4. Исмагулов О., "Этническая антропология Казахстана: (Соматол. исслед.) – Алма-Ата: Наука, 1982. – 231 б.

5. Маргулан А. Х., Акишев К. А., Кадырбаев М. К., Оразбаев А. М. "Древняя культура Центрального Казахстана". – Алма-Ата: Наука КазССР, 1966. – 435 б.

6. Самашев З. Берел. – Алматы: Таймас, 2011. – 236 б.

7. Омаров Ғ.Қ. Сақ-скиф археологиясы: хрестоматия. – Алматы: Қазақ университеті, 2021. – 342 б.

8. Ежелгі Үйсін елі. Қытай деректері мен зертеулер. Құрастырушы: Ш. Ахметұлы. – ҚХР Үрімжі, "Шыңжаң Халық Баспасы", 2005.

2-блок. Түркі өркениеті және Ұлы дала

Моңғол кезеңіне дейінгі Орталық Азиядағы түркі тілдес этностардың этномәдени интеграциясы кезеңдері.

Көне түркі кезеңіндегі көшпелі мемлекеттік және мәдени дәстүрлердің дамуы. Жазба және археологиялық деректер мәліметтері. Түркілердің шығу тегі мәселесі. Мекендеген аумағы. Түрік қағанатының құрылуы, құрылымы және саяси тарихы. Көршілес мемлекеттермен өзара қарым-қатынас: Византия, Сасанидтік Иран, түркі-соғды синтезі, эфталиттер мемлекеті. Батыс Түрік қағанаты ("он оқ"): құрылуы, аумағы, этникалық құрамы. Әлеуметтік-экономикалық даму. Саяси тарихы. Тан империясымен қарым-қатынас. Түргеш мемлекетінің құрылуы және нығаюы. Жетісу және Оңтүстік Қазақстандағы араб-қытай қайшылығы. Талас өзені бойындағы тарихи шайқас (751 жыл). Жетісу аймағындағы билігінің күшеюі. Түркі-соғды мәдени синтезі. Қарлұқтар туралы тарихи деректерден алынған мәліметтер. Қарлұқ мемлекетінің саяси тарихы: құрылуы, көрші мемлекеттер мен тайпалармен қарым-қатынастары. Қарлұқ тайпаларының қоныстану аумағы және тайпалық құрамы. Мемлекеттің экономикалық және мәдени өміріндегі қалалардың рөлі. Исламның енуі және түркілердің мұсылман әлемімен халықаралық байланысы. Түркілер арасында қожалардың пайда болуы.

ІХ-ХІІ ғасырлардағы Қазақстанның этносаяси тарихындағы түркі факторы. Сырдария бойындағы жабғу мемлекеті. Ауызша тарих және археологиялық деректер. Оғыздардың этникалық тарихының мәселелері және олардың қазақ халқының этногенезіндегі рөлі. Қимақтардың мемлекеттік құрылымындағы ежелгі түркі әлеуметтік-саяси дәстүрлерінің сабақтастығы. Ортағасырлық Қазақстан аумағындағы Қараханидтер. Араб және парсы деректеріндегі Қараханидтер туралы мәліметтер. Қараханидтер мемлекеттілігі түркі мемлекеттілігі эволюциясының жаңа кезеңі ретінде. Исламды қабылдау және Қараханид мемлекетінің мұсылман әлеміндегі орны. Сауда-экономикалық және мәдени байланыстардың ерекшеліктері. Орталық Азияның халықаралық қатынастар жүйесіндегі Қараханидтер мемлекетінің рөлі. Қарақытайлардың басып кіруі және олардың Жетісу мен Мәуереннахрға билік құруы. Қыашақтар туралы нарративті мен шежірелік дерек мәліметтері. Қимақтар мемлекетінің ыдырауы. Көшпелі тайпалардың көші-қоны. Қыпшақтардың шығу тегі мен этникалық тарихы мәселелері. Қимақ, қыпшақ, кумандардың үштік этникалық триадасы.Тайпалардың көші-қоны және олардың этникалық процестерге әсері. Қыпшақтардың саяси гегемониясының таралуы. Түркі көшпелі мемлекеттік және әлеуметтік-мәдени дәстүрлерінің дамуының соңғы кезеңі ретінде Қыпшақ хандығының құрылуы. Қыпшақтардың қимақ, қидан, оғыз, хорезмшах, орыс княздықтарымен байланысы. Орталық Азия кеңістігіндегі түріктердің әскери салтанаты кезеңі. Қыпшақтардың тілі мен әдеби ескерткіштері. Найман, керейіт, меркіт, жалайырлар туралы деректердің мәліметтері. Этникалық тарих және тілдік тиістілік мәселесі (моңғол және түркі тектес ұғымдар).

Түркілер өркениеті және Ұлы жібек жолы. Көшпелілер ("қала-дала" жүйесі) және отырықшылар: екі шаруашылық-мәдени типтерінің өзара қарым-қатынасы. Қалалар мен қоныстар – әскери-әкімшілік, мәдени, сауда мен қолөнер орталықтары ретінде. Қазақстанның түркі дәуіріндегі ортағасырлық сәулет ескерткіштері. Оңтүстік Қазақстан және Жетісу қалалық мәдениетінің гүлденуі. Ұлы жібек жолындағы қазақстандық трассалар. Ақша айналымы. Ұлы Жібек жолының ежелгі дәуір мен ортағасырдағы маңызы.

Орхон-Енисей (руникалық) жазуы ежелгі түркі өркениетінің өркениеттік белгісі ретінде. Ежелгі нанымдар мен культтер, буддизмнің таралуы, несторианизм, манихейизм және Жібек жолындағы басқа да автохтонды емес діндер. Түркі әлемінің исламға кірігу жолдары мен формалары. Түркі-ислам синтезінің қалыптасуындағы Қ.А. Ясауидің рөлі. Түркі мәдениетіндегі ауызша дәстүр. Әл-Фараби, Ж. Баласағұн, М. Қашқари, Қ.А. Ясауи.

Ұлы Дала Алтын Орда кезеңінде (XIII-XV ғасырлар)

Алтын Орданың тарихы. Шыңғыс хан және Моңғол империясының құрылуы. Шыңғысханның Шығыс Түркістан мен Жетісуды басып алуы. Моңғолдардың Орта Азия мен Қазақстанды басып алуы туралы ортағасырлық деректер мен зерттеулер. Қазақстан үш моңғол ұлысының құрамында. Бату ханның Шығыс Еуропаға жорығы. Алтын Орданың Еуразия империясы ретінде құрылуы: территория, этникалық процестер, мәдени симбиоз. Ұлыстық жүйенің дамуы. Алтын Орда билеушілері. Өзбек ханның империялық саясаты. Ислам дінінің мемлекеттік дін ретінде қабылдануы. Египеттегі Мамлюк сұлтанатымен дипломатиялық байланыстар орнату, ортағасырлық әлемдегі империяның беделінің өсуі. Әмір Темірдің Алтын Ордаға жорықтары. Еуразиядағы оба пандемиясы. Алтын Орданың әлсіреуіне және ыдырауына әкелген сыртқы және ішкі факторлар кешені. Ұлыстар арасындағы күрес. Шағатай мемлекетінің құрылуы.

Ортағасырлық мемлекеттер, XIV-XV ғасырлардағы Ақ Орда мемлекеті (XIII ғасырдың соңы – XV ғасырдың басы). Шыңғыс әулеттерінің Сырдария өңірі үшін бәсекелестігі. Орта Азиямен және Хорезммен байланыстары. Сырдарияның орта ағысы бойындағы өңірлер мен қалалар үшін Мәуереннахрлық билеушілермен күрестер.

Моғолстан (XIV ғасырдың ортасы – XVI ғасырдың басы). Мемлекеттің құрылуы. Аумағы мен этникалық құрамы. Шағатайлықтырдың және қоныс аударған моңғолдардың ұрпақтарының исламға бетбұруы, Жетісудағы мұсылман мәдениетінің жандануы. Моғолдардың Мавераннахр шағатайлықтарымен қарым-қатынасы. Моғолстан мен Ақ Орда билеушілерінің одағы Әмір Темірдің мемлекетінің экспансиясына қарсы күресі. Моғолстанның Темір мемлекетіне вассальдық тәуелділігі. Мухаммад хан тұсындағы биліктің нығаюы. Уәйіс хан және оның ұлдары Есенбұғы мен Жүністің таққа таласы. Ойраттардың Моғолстанға жорықтары. Моғолстанның әлсіреуі және құлауы.

Көшпелі өзбектер мемлекеті (1428-1468 жылдар) немесе Әбілқайыр хан мемлекеті. Аумағы және этникалық құрамы. Әбілқайыр ханның билікке келуі. Дешті Қыпшақтағы билік үшін күресі. Әбілқайыр ханның Орта Азияға соғыс жорықтары. Сырдария бойындағы қалалар үшін күресі. Әбілқайырдың ойраттардан жеңілуі (1457 жыл). Жәнібек пен Керей сұлтандардың көшіп кетуі (1457 жыл). Хандықтың ыдырауы.

Ноғай ордасы. Аумағы және этникалық құрамы. Ноғай Ордасының билеушілері. Би және мырза лауазымдары. Ноғай Ордасының көршілес мемлекеттермен өзара қарым-қатынасы. Ноғай Ордасындағы саяси дағдарыстар, мемлекеттің ыдырауы мен құлауы.

Сібір хандығының аумағы, этникалық құрамы, шаруашылығы. Сібір хандығының құлауы. (XV ғасырдың соңы – XVI ғасыр).

Алтын Орда дәуірінің мәдени-өркениеттік мұрасы. Қала құрылысының өркендеуі, Алтын Орданың империялық кезеңіндегі Дешті Қыпшақтың мәдени даму деңгейі туралы жаңа археологиялық ашылымдар.

Қазақ халқының қалыптасуы. "Қазақ" этнонимі. Қазақ жүздері

Қазақ халқы қалыптасуының тарихи алғышарттары. Қазақстан аумағындағы этникалық үдерістер. Монғолдар үстемдігі кезеңінен кейінгі халықтың қалыптасуы. Этникалық аумағының және бірыңғай тілдің қалыптасуы. Шаруашылықтың, материалдық және рухани мәдениеттің ортақтығы. Мемлекеттің құрылу факторы және оның этникалық үдеріске ықпалы. "Өзбек" және "қазақ" ұғымдарының арақатынасы. "Қазақ" терминінің әлеуметтік, этникалық мәні мен мазмұны. Қазақ жүздерінің қалыптасуына этносаяси және шаруашылық факторлардың әсері. Ұлы, Орта және Кіші жүздердің пайда болуы.

Қазақ хандығы XV-XVI ғасырлар.

Қазақ хандығы дәуірінің кезеңделуі. Қазақ хандығының құрылуы, оның барысы және негізгі оқиғалары. Керей мен Жәнібек хандардың рөлі. Қазақ хандығы құрылуының тарихи маңызы. Қазақ хандығының күшеюі. Бұрындық хан тұсындағы Қазақ хандығының Сырдария бойындағы қалалар мен өңірлер үшін күресі және оның барысы, қорытындысы.

Қазақ хандығының XVI ғасырдың басындағы әлеуметтік-экономикалық және саяси жағдайы. Ру-тайпалық құрамы. Шаруашылығы: мал шаруашылығы, егіншілік, қалалары, саудасы. Сырдария жағалауындағы жерлердің саяси және экономикалық маңызы. Мұхаммед Шайбанидің Қазақ хандығына қарсы жорықтары. Шайбани ханның қаза табуы.

Моғолстанның саяси негіздерінің әлсіреуі. Қазақ хандығының Орталық Азиядағы ең күшті мемлекеттердің біріне айналуы. Жетісудың Қазақ хандығы аумағына қосылуы. Қасым хан тұсында хандық аумағының ұлғаюы. Шайбанидтердің Қазақ хандығына қарсы жорығы. XVI ғасырдың орта тұсына қарай Қазақ хандығының уақытша әлсіреу кезеңі. XVI ғасырдың екінші жартысындағы Қазақ хандығы. Тақ үшін күрестер және олардың салдары. Мамаш, Тахир хандар. Қазақ хандығының Моғолстанмен өзара қарым-қатынастары. Ахмет, Тоғым және Бұйдаш хандар. Қазақ-ноғай қатынастары.

Қазақ хандығының қайта өрлеуі. Хақназар ханның билігі. Қазақ-ноғай қатынастары. Қазақ хандығы және Мәуереннахрдағы Шайбанидтер. Қазақ хандарының Бұхара мен Сібір хандығының одағына қарсы күресі. Хақназар ханның қаза табуы. Шығай хан. Тәуекел хан, оның саясаты. Мәуереннахр аумағына жорықтардың нәтижелері. Қазақ халқының этникалық аумағы қалыптасуының аяқталуы.

Қазақ хандығы XVII – XVIII ғасырдың басында

XVI ғасырдағы Қазақ хандығының әлеуметтік-экономикалық және саяси жағдайы. Есім ханның Сырдария бойындағы қалалар үшін күресі. Қазақ және Бұхар хандықтары арасындағы қарым-қатынастар. Жоңғар хандығының пайда болуы, алғашқы қазақ-жоңғар қатынастары. XVII ғасырдың екінші жартысындағы қазақ-жоңғар қатынастарының сипаттамасы. Қазақ қоғамында батырлар мен билер ықпалының өсуі. Жәнібек хан. Орбұлақ шайқасы. Жәңгір хан тұсындағы Қазақ хандығы.

"Белгісіз жылдар" кезеңі. 1652-1680 жылдар. Сайрам соғысы.

Тәуке ханның билікке келуі, оның саясаты. Қазақ-жоңғар қатынасында шиеленістің күшеюі. Тәуке ханның "Жеті жарғысы". Билер институты. Қазақ мемлекетінің сыртқы саясаты мен дипломатиясы: Мавераннахрмен (шейбанидтер, аштарханидтер), Иранмен байланыс, Осман империясымен байланыс орнату әрекеттері, қазақ-орыс байланыстары.

Қазақтардың XIV – XVIII ғасырдың басындағы мәдениеті

Қазақтардың дәстүрлі көшпелілер мәдениеті. Көшпелі шаруашылық түрлері, олардың ерекшеліктері. Еңбек құралдары. Қарулар. Қолөнер және үй кәсіпшілігі. Сауда және сауда жолдары.

Қазақ халқының рухани мәдениеті. Орталық Азия сунниттік-ханафи мектебі шеңберінде қазақ-мұсылман діни дәстүрін қалыптастыруды аяқтау. Қазақтар арасындағы Құран мен Сүннеттің беделі. Ежелгі тәңірлік жәдігерлері, Наурызды сақтау және оның көшпелі өмір салтына бейімделуі. Қазақ хандығының рухани өмірі мен идеологиясындағы Ахмет Ясауи кесенесі мен қасиетті Түркістан қаласының рөлі.

Поэзия мен шешендікке табыну, қазақтардың ауызша-вербальды мұрасы.

Қазақстанның қалалық мәдениеті. Қала мен даланың өзара байланысы. Қазақстанның түрлі аймақтарындағы қалалардың құрылымы. XVII ғасырдағы – XVIII ғасырдың басындағы қалалық мәдениеттің құлдырауы.

Ауызша тарих айту дәстүрі және оның ерекшеліктері мен маңызы. Жазбаша тарихнама. Мұхаммед Хайдар Дулатидың, Қадырғали Қасымұлы Жалайыридің аса көрнекті еңбектерінің маңызы.

Негізгі әдебиет:

1. История Казахстана (с древнейших времен до наших дней). В 5-ти томах. – Том 2. – Алматы: Атамұра, 1997. – 345 б.

2. Кумеков Б.Е. Государство кимаков в IХ-ХI вв. – Алма-Ата, Наука, 1972. – 695 с.

3. Кәрібаев Б.Б. Қазақ хандығының құрылу тарихы. – Алматы: "Сардар" баспа үйі, 2014. – 520 б.

4. Султанов Т.И. Поднятые на белой кошме. Ханы казахских степей. Астана: Астана Даму, 2006. – 256 б.

5. Кляшторный С. Г., Султанов Т. И. Государства и народы Евразийских степей. Древность и средневековье. СПб.: Петербургское Востоковедение, 2004. – 368 б.

6. Қазақстан тарихы (Қазақ елі). 1-2 кітап. – Алматы: Қазақ университеті, 2016. – 458 б.

Қосымша әдебиет:

1. Бартольд В.В. Сочинения. Т.1: Туркестан в эпоху Монгольского нашествия. – М.: Издат. восточ. лит-ры, 1963. – 760 б.

2. Ахинжанов С.М. Кыпчаки в истории средневекового Казахстана. – Алма-Ата: Ғылым, 1989. – 296 б.

3. Сафаргалиев М.Г. Распад Золотой Орды. – Саранск, 1960. – 252 б.

4. Оразбаева А.И. Формула государственности казахов. – М.: ИП Лысенко А.Д. "PRESS-BOOK.RU", 2017. – 376 б.

5. Қинаятұлы З. Қазақ мемлекеті және Жошы хан. – Алматы: Елтаным, 2014. – 360 б.

6. Байпаков К.М. Средневековые города Казахстана на Великом Шелковом пути. – Алматы: Ғылым, 1998. – 216 б.

7. May T. The Mongol conquests in world history. – London, Reaktion Books: 2012. –173 б.

8. История Казахстана в арабских источниках. Т. 1.– Алматы: Дайк-Пресс, 2005. – 711 б.

9. История Казахстана в персидских источниках. Т. IV. – Алматы: Дайк-Пресс, 2005. – 625 б.

10. Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері. Т.1. – Алматы: Дайк-Пресс, 2005. – 240 б.

3-блок. Жаңа дәуірдегі Қазақстан (XVIII - ХХ ғасырдың басы)

XVIII ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақ хандығының сыртқы саяси жағдайы.

Жаңа заман дәуіріндегі Қазақстан: зерттеудің жаңа әдіснамалық трендтері. Кезеңдеу. Тарихнама және дереккөздер. Қазақстан Ресей империясымен, ортаазиялық хандықтармен, Башқұртстанмен, Қалмақ хандығымен халықаралық қатынастар жүйесінде. Жоңғар хандығының күшеюі: жоңғарлардың басқыншылық стратегиясы. "Ақтабан шұбырынды", "Алқакөл сұлама" жылдары. Ордабасындағы басқосу – өзара келісім және аумақтық біртұтастықты сақтап қалу жолы. Әбілқайыр ханның бұртұтас қазақ әскерінің қолбасы болып сайлануы. Қазақ халқының жоңғар басқыншыларына қарсы ұлт-азаттық күресі. Бұланты шайқасындағы жеңістің маңызы. Аңырақай шайқасы. Қазақ халқының ұлт-азаттық күресіндегі қазақ батырларының рөлі. Қазақтар мен жоңғарлардың әскери өнері: салыстырмалы талдау. Қазақ-башқұрт, қазақ-қалмақ қатынастары.

Қазақстандағы отарлық дәуірдің басталуы

Қойбағар Қобаяковтың дипломатиялық миссиясы. Сейітқұл Қойдағұлов пен Құтлымбет Қоштаев басқарған хан Әбілқайыр елшілігі. Мырза Құтлы Мұхаммед Тевкелев басқарған Ресей елшілігі. Азаматтық мәселесі төңірегіндегі келіссөздердің барысы және түрлі саяси топтардың күресі. И.К. Кирилов жобасы. Орынбор экспедициясының ұйымдастырылуы мен қызметі. Қазақ хандары мен Кіші және Орта жүздердің ықпалды сұлтандарынан ант қабылдауы (XVIII ғасырдың 40 жылдары). Орынбор губерниясының губернаторы И.И. Неплюевтің саясаты. Әбілқайыр мен Орынбор әкімшілігі арасындағы қарым-қатынастың шиеленісуі. 1740 жылдардың аяғында патша үкіметінің Әбілқайырмен келіссөздері. Әбілқайырдың өлімі. Хан билігін заңдастыру. Нұралы сұлтанды хандық лауазымға бекіту (1749 жылғы 13 сәуір).

1739-1741 жылдардағы жоңғар-қазақ соғысы. Абылайдың Жоңғармен, Қытаймен, Ресеймен қарым-қатынастары. Абылай сұлтанның дипломатиялық өнері. Қытай мен Қазақстан арасындағы елшілік қарым-қатынастар. Қазақтар мен башқұрт көтерілісшілері.

ХҮІІІ ғасырдың соңындағы Қазақстан және Орта Азия мемлекеттері

Ресей империясы саясаты жүйесіндегі Орталық Азия. 1839 жылғы Хиуа жорығы және оның нәтижелері. Сырдария шекара сызығының белгіленуі.

Ұлы жүз сұлтаны Сүйік Абылайханұлының Ресей бодандығын қабылдауы. І Александрдың Ұлы жүз қазақтарын Ресей бодандығына қабылдағаны туралы Құрмет грамотасы. 1846 жылы Жетісу сұлтандарының Ресей бодандығын қабылдауы. Іле аймағын отарлау. Алатау округінің құрылуы. В. Перовскийдің Қоқанға жорығы (1853 жыл). Қазақтардың 1858 жылғы Қоқан үстемдігіне қарсы көтерілісі. Жетісудағы 1860 жылғы әскери іс-қимылдар. Ұзынағаш шайқасы. Әулие-Ата, Мерке, Түркістанның алынуы. Генерал-майор Черняев басқаратын алдыңғы шептегі Жаңа Қоқан шебін құру туралы жоғары Жарлық. Шымкент, Сайрам қалаларының алынуы. Жетісу мен Оңтүстік Қазақстанның Ресей империясы құрамына кіруі. Қазақстанның Ресей империясына қосылуы.

Қазақстанда Ресейдің әкімшілік-саяси жүйесінің енгізілуі (ХҮІІІ ғасырдың соңғы ширегі – ХХ ғасырдың басы)

Орынбор генерал-губернаторы О. Игельстромның реформасы: бас старшинаны енгізу және Кіші жүздегі хан билігін жою жобасы. Шекара сотының және расправаларлың құрылуы. Дала реформасы барысындағы "татарлардың" коммуникативті рөлі. Кіші және Орта жүздер аумағында барлық билік институттарын реформалау және аумақтық-әкімшілік басқару жүйесін енгізу. Хан билігін жою. Даладағы сұлтандық институты (XIX ғасырдың 20-60 жылдары). Ресей империясының құқықтық нормалары бойынша аға сұлтандар, сұлтан-әміршілер, болыс сұлтандар, старшиналар, билер, құрметті қазақтардың мәртебесі.

Дала комиссиясының қызметі. Жетісу және Сырдария облыстарын басқару туралы (1867 жыл) және Орынбор және Батыс Сібір бас үкіметтерінің Дала облыстарын басқару туралы (1868 жыл) уақытша ереженің жүзеге асырылуы. Сот жүйесі мен салық салудағы өзгерістер. Түркістан өлкесін басқару туралы ереже (1886 жыл). Әкімшілік құрылым. Дала облыстарын басқару туралы ереже (1891 жыл). Көшпелі және отырықшы халықты жерге орналастырудағы өзгерістер. Ресей империясының Дала генерал-губернаторлығындағы соңғы реформасы: шаруа бастықтары институтының енгізілуі (1902 жыл).

Бөкей ордасының (Ішкі Орда) құрылуы: басқару жүйесінің ерекшеліктері, аумақтары. Бөкей ханның билігі. Жәңгір хан билігінің сипаттамасы: жерге иелік ету мен жер пайдаланудың жаңа нысандары. Жәңгір ханның ағартушылық саясаты. Хан билігінің жойылуы және Ішкі Орданы басқару жөніндегі Уақытша кеңестің құрылуы. Басқарушы Әділ Бөкейханұлы. Уақытша кеңестің қайта құрылуы. Жаңа әкімшілік-аумақтық құрылымдардың құрылуы: Приморск округтері, Қалмақ, Торғын, Тал, Қамысты-Самар, Нарын аймақтары. Ішкі Ордадағы билеуші сұлтандар институты.

Жер мәселесі

Шекаралық шептердің құрылуы, жерді тартып алу. Әскери-казактық отарлауы: Орал, Орынбор, Сібір казак әскерлері. Казактар сословиесі және оның мәртебесі.

ХІХ ғасырдың 60-90 жылдарындағы көші-қон мәселесі. Орыс шаруаларын Қазақстанға қоныстандыру туралы уақытша ережелер. Орыс шаруаларын Қазақстан аймақтарына орналастыру ерекшеліктері. Ұйғырлар мен дүнгендердің Жетісуға қоныс аударуы. Қоныс аударушылардың кәсіптері және олардың әлеуметтік-экономикалық жағдайы. Қауымдық жерлердің экспроприациясы және оның қазақтардың дәстүрлі шаруашылығына әсері. Мемлекеттік Думадағы қазақ депутаттарының қазақтың жайылымдық жерлерінің талан-таражға салынуы туралы пікірлері. Көшпелі қазақ ауылының егіншілікке көшу үдерісі. Жатақтық. ХІХ ғасырдың соңындағы Қазақстан халқының этнодемографиялық сипаттамасы. ХХ ғасырдың басындағы Қазақстандағы көші-қон саясаты және столыпиндік жаңғырту. Ауыл тұрғындары мен егінші мещандарды қоныстандыру туралы уақытша ереже (1904 жыл). Қазақстанда көпұлтты қоғамның қалыптасуы.

Көшпелі қоғамның әлеуметтік құрылымы

Қазақ көшпелі қоғамының материалдық өндіріс жүйесі. Кеңейтілген және минималды қауымдастық. Көші-қон бағыттары. Дәстүрлі қазақ қоғамының әлеуметтік құрылымы. Қазақ сұлтандары мәртебесінің эволюциясы. Жергілікті басқару жүйесіндегі қазақ шенеуніктерінің қалыптасуы. Қазақ көшпелі қоғамының әлеуметтік ұйымдастыру тәртібінің өзгеруі: жаңа таптар (шенеуніктер, дворяндар, құрметті азаматтар).

Қазақ көшпелі қоғамының әлеуметтік инженерингі: қазақ жастарын Ресей империясының кадет корпусында, гимназияларында және университеттерінде оқыту. Қазақ зиялы қауымының қалыптасуы: әлеуметтік құрамы, білімі. Қазақ көпестерінің, саудагерлерінің пайда болуы.

Орынбор Мұсылмандары Діни Жиналысы және Қазақ даласы. Муфтияттағы қазақтардың діни істерін шығару. Мешіттердің салынуы және қазақ молдалары. Жәдидшілдік ағартушылық идеяларының ықпалы және Далада жаңа әдістемемен істейтін мектептер мен медреселердің ашылуы.

Діни конфессиялардың Қазақ даласындағы миссионерлік қызметі.

Қазақ халқының отаршылдыққа қарсы халық-азаттық күресі

Е. Пугачев көтерілісіне қазақтардың қатысуы. "Көзге көрінбейтін" Көктемір көтерілісі. Сырым Датұлы бастаған Кіші жүздің ұлт-азаттық қозғалысы, Қаратай мен Арынғазы сұлтандардың қозғалысы (1816-1821 жылдар). Старшын Жоламан Тіленшіұлының (1822-1824 жылдар) наразылық қозғалысы. Бөкей хандығындағы Исатай Тайманов пен Махамбет Өтемісұлы бастаған қазақтардың көтерілісі (1836-1838 жылдар): көтерілістің қозғаушы күштері, сипаты, кезеңдері, маңызы. Сұлтандар Қасым Абылайханұлы, Саржан Қасымұлы бастаған Сібір ведомствосы қазақтары жеріндегі қозғалыс. Сұлтан Кенесары Қасымұлы бастаған қазақтардың ұлт-азаттық қозғалысы (1837-1847 жылдар): қозғаушы күштері, барысы, негізгі кезеңдері және жеңіліс себептері. Тарихи әдебиеттегі Кенесары хан. Жанқожа Нұрмұхамедұлы мен Есет Көтібарұлының көтерілістері. 1868-1869 жылдардағы Торғай, Орал облыстарындағы және 1870 жылғы Маңғыстау қазақтары көтерілістерінің себептері, сипаты мен барысы.

Бірінші дүниежүзілік соғыс жылдарындағы Қазақ даласы: 1916 жылғы 25 маусымдағы "Тыл жұмыстарына бұратана халықтарды реквизициялау туралы" Жарлық. 1916 жылғы Орта Азия ұлт-азаттық көтерілісі, оның себептері, қозғаушы күштері, басталуы, барысы және негізгі кезеңдері. Амангелді Иманов, Тоқаш Бокин, Бекболат Әшекеев, Әбдіғафар Жанбосынов және т.б. көтерілісшілер әскерлерін ұйымдастырудағы рөлі. Үкіметтің репрессиялық шаралары және жазалаушы әскерлердің әскери әрекеттері. Көтерілісшілердің әскери өнері. Жеңіліс себептері және көтерілістің тарихи маңызы. Қазақтардың Қытайға (Құлжа аймағы, Қашқария), Ауғанстанға үдере көшуінің бірінші толқыны. Отандық және әлемдік тарихи әдебиеттегі 1916 жылғы көтерілістіке берілген баға.

Қазақстан мәдениеті (XVIII – ХХ ғасырдың басы)

Қазақ халқының ауызша шығармашылығы. Қазақстанды еуропалық және ресейлік ғалымдардың зерттеуі. Қазақстандағы экспедициялар.

ХІХ ғасырдың бірінші жартысындағы ұлт-азаттық күрестегі халық ақындарының рөлі. Махамбет Өтемісұлының, Тәттімбет Қазанғапұлы және басқалардың шығармашылығы. Жер аударылған орыстардың (Г.С.Карелин, М.М. Муравьев-Апостол, Ф.М. Достоевский және басқалар) Қазақстан мәдениетіне қосқан үлесі. А.И. Левшин, В.И. Даль және тағы басқа орыс ғалымдарының Қазақстанның өндіргіш күштерін, өмірі мен мәдениетін зерттеуі. Еуропалық саяхатшылар Қазақ даласы туралы. Ағартушы ғалым Ш. Уәлиханов және оның Қазақстанның тарихы, географиясы, экономикасы мен мәдениетіне қатысты ғылыми мұрасы. Ы. Алтынсариннің ағартушылық қызметінің маңызы. Абай Құнанбаевтың қазақ халқының мәдениетіндегі тарихи рөлі. Абай және Е.П. Михаэлис.

Құрманғазы Сағырбайұлы (1818-1889 жылдар), Дәулеткерей Шығайұлы (1829-1882 жылдар), Біржан сал Қожағұлұлы (1832-1895 жылдар), Ақан сері Қорамсаұлы (1843-1913 жылдар), Жаяу Мұса Байжанұлы (1835-1929 ) және басқалардың музыкалық шығармашылығы.

Қазақ әдебиеті. "Зар-заман" мектебінің поэзиясындағы наразылық және діни-эсхатологиялық идеялар мен мотивтер: Дулат, Шортанбай, Мұрат, Әбубәкір Кердері. Орыс-қазақ әдеби байланыстары.

Ғылыми қоғамдардың пайда болуы. Орыс географиялық қоғамының бөлімдері мен бөлімшелерінің (Орынбор, Семей, Түркістан бөлімдері) қызметінің маңызы. Статистикалық комитеттер және олардың қызметі. Қазан университетінің тарих, археология және этнография қоғамы. Орынбор ғылыми мұрағат комиссиясы. Қазақ тіліндегі алғашқы мерзімді басылымдар. "Қазақ", "Вақыт", "Шуро", "Ақмулла" газеттерінің, "Айқап" журналының қазақ халқының ұлттық болмысын қалыптастырудағы рөлі. Мұхамеджан Сералин, Спандияр Көбеев, Сұлтанмахмұт Торайғыров және басқалардың шығармалары.

Мерзімді баспасөз. А. Байтұрсынов, Ә. Бөкейханов, М. Дулатов және бүкілресейлік мұсылман қозғалысы. Қазақстан аумағындағы мұсылмандық қайырымдылық қоғамдары. ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басындағы Қазақстан мәдениетіндегі ағартушылық және реформаторлық бағыт. Қазақтың зияткерлік-рухани элитасының мұрасы. Мәшһүр-Жүсіп Көпеев және оның қазақ фольклоры мен шежіресін жинақтауға қосқан үлесі.

"Алаш" қозғалысы және ұлттық мемлекет идеясы. Түркі-мұсылман халықтарының зияткерлік элитасы мен Ресей империясының өзара байланыстары. Ресей империясындағы мұсылман қозғалысының қалыптасуы. Бүкілресейлік мұсылман съездеріне қазақ элитасы өкілдерінің қатысуы. Ресей мұсылмандарының қоғамдық-саяси қозғалысының қалыптасуындағы "Иттифак-эл-муслимин" (мұсылмандар Одағы) рөлі. Орыс түркітану ілімі және оның қазақ ұлттық қозғалысының қалыптасуына әсері. Мұсылмандық қайырымдылық қоғамдары және олардың қызметі. Меценаттықтың пайда болуы мен дамуы. Маркстік, либералдық-демократиялық, кадеттік топтар мен ағымдардың қалыптасуы.

Ресейдегі ақпан буржуазиялық-демократиялық революциясы және оның Қазақстанға әсері. Революциялық өзгерістерге байланысты ұлт-азаттық қозғалыстың жаңа міндеттері. Қазақ саяси элитасының қазақ комитеттерін құруға шақыруы. Облыстық қазақ съездері және олардың маңызы. Уақытша үкімет органдарындағы ұлттық интеллигенция өкілдерінің қызметі. 1917 жылғы жаздағы саяси дағдарыс. Шілдедегі жалпықазақ съезі және Алаш партиясын құру туралы шешім. Бүкілресейлік құрылтай жиналысы мен Алаш партиясы депутаттарын сайлау. Қазақ зиялыларының саяси, мәдени-ағартушылық қызметін зерттеудегі жаңа ұстанымдар.

Негізгі әдебиет:

1. История Казахстана (с древнейших времен до наших дней). В 5-ти томах. Т.3. – Алматы: Алматы кітап, 2010. – 312 б.

2. Абусеитова М.Х. Казахстан и Центральная Азия в XV-XVII веках: история, политика, дипломатия. – Алматы: Дайк-Пресс, 1998. – 592 б.

3. Ерофеева И.В. Символы казахской государственности (позднее средневековье и новое время). – Алматы: Дайк-Пресс, 2001. – 256 б.

4. Ерофеева И.В. Хан Абулхаир: полководец, правитель, политик. – Алматы: Дайк-Пресс, 2007. – 456 б.

5. Масанов Н.Э. Кочевая цивилизация казахов: основы жизнедеятельности номадного общества. – Алматы: Горизонт, 1995. – 320 б.

6. Қазақстан тарихы (Қaзaқ Елі). 3 кітап. Қазақстан тоталитарлық және отаршылдық жүйеде – Алматы: Қазақ университеті, 2018. – 265 б.

Қосымша әдебиет:

1. История Казахстана в русских источниках XVI-XX вв. В 10 томах. – Алматы: Дайк-Пресс, 2005. – 551 б.

2. Campbell I W. Knowledge and the Ends of Empire, Kazak Intermediaries and Russian Rule on the Steppe. 1731-1917. Cornell University Press, 2017. – 288 б.

3. Абдиров М.Ж. История казачества Казахстана. – Алматы: Казахстан, 1994. – 160 б.

4. Алимбай Н.А., Муканов М.С., Аргынбаев Х.А. Традиционная культура жизнеобеспечения казахов. Очерки теории и истории. – Алматы: Ғылым, 1998. – 233 б.

5. Касымбаев Ж.К. Кенесары хан. – Алматы: Ана тiлi, 2002. – 200 б.

6. Мартин В. Закон и обычай в степи: Казахи Среднего жуза и российский колониализм в XIX в. – Алматы: КазАТиСО, 2012. – 692 б.

7. Хафизова К.Ш. Степные властители и их дипломатия в XVIII-XIX веках. – Нур-Султан: КИСИ при Президенте РК, 2019. – 480 б.

8. Эпистолярное наследие казахской правящей элиты 1675-1821 годов. Т. 1,2. – Алматы: АБДИ Компани, 2014. – 1032 б.

9. Сартори П., Шаблей П. Эксперименты империи: адат, шариат и производство знаний в Казахской степи. – М.: Новое литературное обозрение, 2019. – 280 б.

4-блок. Кеңестік кезеңдегі Қазақстан

Қазақстан Қазан төңкерісі және кеңес үкіметінің орнауы кезеңінде

Ресейдегі Қазан төңкерісі және Қазақстандағы саяси өмір. Кеңес өкіметінің орнауы. Ресей халықтарының құқықтары Декларациясының жариялануы (1917 жылғы 15 қазан).

Желтоқсандағы Жалпықазақ съезі. Алаш автономиясын құру туралы шешім. Түркістан (Қоқан) автономиясы үкіметінің құрылуы. Мұстафа Шоқайдың естеліктері. Алаш және Қоқан автономиясы билік органдарының жойылуы. Қазақ өлкесіндегі "ақтар" мен "қызылдардың" қарсыластығы. Алашорда үкіметінің қазақ ұлттық әскерінің іс-қимылдары. Қазақ аумағында әскери іс-қимылдардың тарауы. "Соғыс коммунизмі" саясаты. Алаш Орда үкіметіне амнистия жариялануы. А. Байтұрсынұлының В.И. Ленинге жазған хаттарында большевиктік идеяларын сынауы. Қырғыз (Қазақ) Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасының (бұдан әрі – АКСР) құрылуы. Қырғыз (Қазақ) АКСР-інің аумақтық шекарасы мәселелерінің әкімшілік-әміршілдік тұрғыда шешілуі. Қазақ АКСР-ы және Түркістан АКСР-ы. Мұсылман бюросы және Түрккомиссия: саяси билік үшін күрес. Біртұтас Түркістан идеясының жеңілуі. Т. Рысқұлов пен М. Сұлтанғалиев. Басмашылар қозғалысы. Әнуар паша және А.З. Валидов. Қазақстанда большевиктік режимнің қалыптасуы. Қазақстандағы жер-су реформасы. Қазақстандағы жаңа экономикалық саясат (бұдан әрі – ЖЭС). ЖЭС мазмұны және оны жүзеге асыру ерекшеліктері. 1921-1922 жылдар. Қазақстандағы ашаршылық. Қазақ зиялыларының ашаршылыққа қарсы күресі. Қазақ өлкелік партия комитетінің "қазақ ұлтшылдығына" қарсы күресі. Түркістан республикаларының ұлттық-мемлекеттік межеленуі – біртұтас Түркістан идеясының күйреуі. Қазақ жерлерінің Қазақ АКСР қосылуы.

Мемлекеттік құрылыстың кеңестік үлгісінің іске асырылуы

Коммунистік партияның қоғамдық өмірдегі күші мен ықпалының күшеюі. Ф.И. Голощекиннің "Кіші қазан" идеясы: мәні мен салдары. Қазақ өлкелік партия комитетінің жер мәселесі жөніндегі шешімдері. Қазақ зиялыларына қуғын-сүргіннің басталуы. Қазақстанды индустрияландырудың жолдары мен әдістері туралы пікірталастар. Қазақ қоғам қайраткерлерінің индустрияландыру мәселесіне қатысты ұстанымдары. Қазақстандағы индустрияландырудың ерекшеліктері.

Жайылымдық және шабындық жерлерді бөлу және оның нәтижелері. Қазақ ауылын кеңестендіру саясаты – қазақтың дәстүрлі қоғамының жойылуы. Бай шаруашылықтарының тәркіленуі және оның саяси-экономикалық салдарлары. Көшпелі және жартылай көшпелі қазақ шаруашылықтарын отырықшы өмірге күштеп көшіру. Ұжымдастырудың әдістері мен қарқыны. Ашаршылық салдарлары. 1930 жылдардың екінші жартысындағы Қазақстан ауыл шаруашылығының ауыр жағдайы. Таптық-партиялық принциптің қоғамдық-саяси өмірдегі, мәдениеттегі, білім мен ғылымдағы салдары. Ұлттық мүдде жақтастарының саяси ұстанымы – С. Сәдуақасов, С. Қожанов, Ж. Мыңбаев. М. Шоқайдың эмиграциядағы саяси қызметі. Кеңестік Қазақстанның әкімшілік-аумақтық бөлінісі. Сталиндік қуғын-сүргін, оның ауқымы және ауыр зардаптары. Саяси сенімсіздік пен халықтарды Қазақстанға күштеп депортациялау – ұлттық ар-намысты кемсітудің үлгісі.

Кеңестік білім беру жүйесін құру. Қоғамның ұлттық-мәдени негіздерінің жойылуы. Қазақ тілі ұстанымдарының әлсіреуі. Арабтан латынға, кейін кириллицаға көшу. Әдебиет пен өнердегі социалистік реализм. Қазақстан жазушылары мен композиторларының шығармашылық қызметі. Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы (бұдан әрі – КСРО) Ғылым Академиясының Қазақ филиалының құрылуы.

Екінші дүниежүзілік соғыс қарсаңындағы Кеңес мемлекетінің сыртқы және ішкі саясатының негізгі бағыттары. Қазақстанның қоғамдық-саяси, әлеуметтік-экономикалық және мәдени жағдайы. Қазақстан аймақтарына халықтарды, өнеркәсіп кәсіпорындары мен мәдениет объектілерін эвакуациялау. Қазақстандықтардың майдан іс-қимылдарына, партизандық қозғалысқа қатысуы. Отан соғысы жылдарындағы тыл еңбеккерлерінің көрсеткен ерлігі. Соғыс тұтқындарының тағдыры. "Түркістан легионының" тарихы. М. Шоқайдың Батыс Еуропадағы қуғындағы қызметі. Екінші дүниежүзілік соғыстың нәтижелері мен сабақтары. Соғыс жылдарындағы ғылым, мәдениет және халыққа білім беру.

20 ғасырдың екінші жартысындағы Қазақстандағы кеңестік реформалардың қайшылықтары мен салдары

Соғыстан кейінгі жылдардағы Қазақстан. Бейбіт құрылысқа көшудің қиындықтары. Қазақстанның халық шаруашылығындағы мәселелер мен қиындықтар. Қазақстан аумағындағы ядролық сынақтар және олардың зардаптары.

Білім мен ғылымдағы оң өзгерістер. Қазақ Ғылым Академиясының құрылуы. Партия шешімдеріндегі тенденциялық волюнтаристік әрекеттер. И. Сталиннің жеке басқа табыну кезеңін сынау. Мемлекет және қоғам қайраткерлерін саяси ақтау және оның "жартымсыз" сипатына баға беру. Н.С. Хрущевтің партия-мемлекеттік басқару жүйесіндегі реформасыжәне оның үстірт сипаты. Ұлттық мәселелердегі шектеулердің күшейтілуі. Теміртау оқиғалары. Реформалық әрекеттердің толық емес сипаты. Қазақ Кеңестік Социалисттік Республикасындағы (бұдан әрі – Қазақ КСР) аумақтық дауды шешудегі қайшылықтар. Репатриант қазақтардың Қазақстанға оралуы (1955, 1962 жылдар).

Ауыл шаруашылығын көтерудің әміршіл-әкімшілдік шаралары. Жоғары партиялық-мемлекеттік басқару жүйесіндегі өзгерістер. 1965-1966 жылдардағы экономикалық реформалардың аяқталмауы. Идеологиялық дағдарыс. Зиялы қауымның жасырын қарсыласуы, диссиденттік ортаның қызметі.

Қазақстанның КСРО өнеркәсібінің дамуына қосқан үлесі. Әкімшілік басқару нәтижесінде аграрлық сектордағы қайшылықтардың тереңдей түсуі. Орталықтың этнодемографиялық саясаты: ішкі көші-қон, төлқұжаттық режимнің қазақтардың ауылдан қалаға көшуіне кедергі болуы, "тіркеу", тілдік кемсітушілік және оны жүзеге асырудыңтағы басқа жолдары. Ақшаның құнсыздануы мен негізгі тұтыну тауарларының тапшылығы. "Көлеңкелі экономика", қылмыстық топтардың таралуы.

Экологиялық дағдарыс. Мәдениет және ғылым. Мәдени-рухани өмірдегі қайшылықтардың тереңдей түсуі – әміршіл-әміршілдік биліктің күшеюінің салдары. Қазақтардың ұлттық санасының стихиялық қайта өрлеу белгілері: "Жастұлпар" және студенттік жастардың басқа да бейресми ұйымдары, алғашқы қазақ диссиденттері. М. Шаханов, Ә. Кекілбаев, М. Мағауин, О. Сүлейменов, І. Есенберлин және т.б. шығармашылығы.

Қазақстандағы "қайта құру" саясаты

Идеологиядағы, экономикалық және саяси өмірдегі ауқымды өзгерістер. М.С. Горбачевтың реформалары. Жариялылық пен демократия жағдайында одақтық республикаларда туындаған ұлттық қақтығыстар. Экономикалық дағдарыс. "Қайта құру" мен "жариялылықтың" ел экономикасына әсері. Одақтық басқару жүйесі тұсында жеке мемлекеттік кәсіпорындардың ұлттық республикаларға қайтарылуы. Ауған соғысы және оған қазақстандықтардың қатысуы (1979-1989 жылдар).

Д.А. Қонаевтың қызметі. 1986 жылғы Алматыда және республиканың басқа қалаларында болған Желтоқсан оқиғасы. Алаш қозғалысы қайраткерлерінің ресми түрде ақталуы. Жаңа қоғамдық ұйымдар мен партиялардың құрылуы. Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің сайлауы. "Тіл туралы заңның" қабылдануы және оның маңызы. Қазақ КСР-нің мемлекеттік егемендігі туралы Декларация. 1991 жылғы тамыз төңкерісі. Кеңес Одағының Коммунистік Партиясы (КОКП) қызметінің тоқтатылуы. КСРО-ның ыдырауы және Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының (бұдан әрі - ТМД) құрылуы.

Негізгі әдебиет:

1. Омарбеков Т.О. Қазақстан тарихының ХХ ғасырдағы өзекті мәселелері. – Алматы: Өнер, 2003. – 552 б.

2. Қойгелдиев М. Алаш қозғалысы. – Алматы: Мектеп, 2017. – 656 б.

3. Абылхожин Ж.Б. Постсталинский период в истории советского Казахстана: череда обреченных реформ и несостоявшихся деклараций (1953 - 1991 гг.). – Алматы, КБТУ,2019. – 465 с.

4. История Казахстана (с древнейших времен до наших дней). В 5-ти томах. Т. 4. – Алматы, Алматы кітап, 2010. – 312 с.

5. История Казахстана (с древнейших времен до наших дней). В пяти томах. Том 5. – Алматы: Атамұра, 2010. – 680 с.

6. Алаш қозғалысы. Мәселенің зерттелу тарихынан. Құжаттар мен материалдар жинағы. 1918 – 2007 жж. Движение Алаш. Из истории изучения вопроса. Сборник документов и материалов. 1918 – 2007 гг. Алматы.: "Ел – шежіре", 2007. Т. 4. – 472 б.

7. Койгелдиев М.К. Сталинизм и репресии в Казахстане 1920 – 1940 – х годов. – Алматы, 2009. – 448 с.

Қосымша әдебиет:

1. Нұрпейісов К. Алаш һәм алашорда. – Алматы: Ататек, 1995. – 256 б.

2. Абылхожин Ж.Б. Очерки социально-экономической истории Казахстана. XX век. – Алматы: Туран, 1997. – 360 с.

3. Омарбеков Т.О. 1929-1931 жылдардағы халық көтерілістері: зерттеу. – Алматы: Арыс, 2018. – 480 б.

4. Омарбеков Т.О. Қазақстан тарихының ХХ ғасырдағы өзекті мәселелері. – Алматы: Өнер, 2003. – 552 б.

5. Қамзабекұлы Д. Алаштың рухани тұғыры. – Астана: Ел-шежіресі, 2008. – 360 б.

6. "Я себя совершенно не призанаю виновным!": из истории протестного движения в Казахстане 1960-1980 гг. (Сборник документов и материалов). Сост. М. Койгелдиев. – Алматы: Арыс, 2019. – 256 с.

7. Қойгелдиев М. Қорғансыздың күнін кешкендер. Менің ғылымдағы өмірім. (Қазақстанның ғылыми мектептері. Əдебиеттану): Монография. – Алматы: Арыс, 2019. – 304 б.

8. Красный террор: из истории политических репресссий в Казахстане (Сборник документальных материалов политических репрессии 20 – 50 годов ХХ века). Сост. М.К. Койгелдиев, В.И. Полулях, Ш.Б. Тілеубаев. – Алматы: "Алаш баспасы", 2013. – 384 с.

5-блок. Тәуелсіз Қазақстан

Қазақстан тәуелсіздігінің жариялануы және Қазақстан Республикасының мемлекеттік құрылысы

Тәуелсіздікті жариялау қарсаңындағы Қазақтандағы қоғамдық-саяси жағдай. Тұңғыш рет Қазақстан Президентінің бүкілхалықтық сайлауы. "Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Тәуелсіздігі туралы" Конституциялық Заңы.

Тәуелсіз Қазақстанды дамытудың мемлекеттік стратегиясының белгіленуі. Қоғамды демократияландыру үдерісінің күшейтілуі.

Қазақстан Республикасының мемлекеттік құрылымын жасақтау. Мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатын қалыптастыру. Қоғамның конституциялық құрылысының негіздерін құру. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері: Туы, Елтаңбасы, Әнұранының бекітілуі. Қазақстан Республикасы Қарулы күштерінің құрылуы. Ұлттық армияның құрылуы.

Ұлттық валютаны енгізу және оның маңызы. Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасын белгілеу. Қазақстан Республикасы мемлекеттік шекарасын делимитация және демаркациялау нәтижелері. және Ұлттық қауіпсіздікті нығайту. Мемлекеттік бірегейлікті дамыту, азаматтық бейбітшілік пен саяси тұрақтылықты нығайту.

Қазақстан Республикасының қазіргі қолданыстағы Конституциясының Бүкілхалықтық референдум арқылы қабылдануы. Қазақстандағы парламентаризмнің дамуы. Атқарушы вертикаль ішіндегі мемлекеттік басқару жүйесін жаңғырту. Орталықсыздандыру, орталық пен өңірлер, мемлекеттік басқару деңгейлері арасындағы өкілеттіктердің аражігін ажырату. Жергілікті өзін-өзі басқару туралы заң. Құқық қорғау органдарын (сот, прокуратура, полиция, арнайы қауіпсіздік қызметтерін) құру. Құқықтық реформа және заңдарды ізгілендіру. Құқық қорғау жүйесін оңтайландыру азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауды нығайту. "Сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес туралы" Қазақстан Республикасының Заңы және оның нәтижелері.

"Қазақстан-2030" Стратегиясы. Қазақстан астанасының көшірілуі. "Қазақстан-2050" Стратегиясы.

Экономикалық дамудың қазақстандық үлгісі

Егемендік жолындағы қиындықтар: экономикалық дағдарыс, әлеуметтік қиындықтар, өмір сүру деңгейінің төмендеуі, жұмыссыздық пен қылмыстың көбеюі. Жоспарлы экономикадан нарықтық экономикаға көшудің негізгі кезеңдері. Нарықтық экономикаға өту, жекеменшік институттардың орнығуы және Отандық бизнес негізінің қалануы. Жаңа экономикалық жүйені қалыптастырудағы қиыншылықтар мен кемшіліктер. Ұлттық валютаның енгізілуі. Ұлттық қордың құрылуы.

Қазақстанда ұлттық компаниялардың құрылуы. Экономиканың өнеркәсіп, аграрлық және қаржы-банк секторларын басымдықпен дамытудың келешегі. Қазіргі кезеңде Қазақстан экономикасын реформалау бағыттары.

Бірікке Ұлттар ұйымының (бұдан әрі – БҰҰ) даму жөніндегі бағдарламасы, адамның даму мәселесі туралы есептер, Адам дамуының индексі. Қазақстанда Адам дамуы туралы есептің тұңғыш басылымы.

Қазақстан Республикасының Америка құрама штаттары (бұдан әрі – АҚШ), Батыс Еуропа, Оңтүстік Шығыс Азия, Таяу Шығыс елдерінің ірі компанияларымен сыртқы экономикалық ынтымақтастығы. Экономиканы дамытудағы "Нұрлы жол", "100 нақты қадам" бағдарламаларының жүзеге асырылуы.

Пандемиядан кейінгі кезеңдегі экономикалық даму. 2025 жылға дейінгі "Ұлттық даму жоспары". Ұлттық жобалар.

Қоғамдық-саяси даму және рухани даму

Дүниежүзі қазақтарының тұңғыш Құрылтайының шақырылуы және оның тарихи маңызы. Дүниежүзі қазақтарының Құрылтайлары (1992-2017 жылдар). Қазақстан халықтарының форумы (1992 жыл). Қазақстан Республикасы қоғамдық қозғалыстарының құрылуымен көп партиялық жүйенің қалыптасуы. Қазақстандағы көші-қон, демографиялық және халықтың этникалық құрылымындағы өзгерістер.

Тәуелсіздік жылдарындағы халық санақтары және оның қорытындылары (1999, 2009, 2021 жылдар). Қазақстан халқының ұлтаралық келісімі – тәуелсіздік пен демократияны нығайтудың кепілі. Демократиялық үдерістердің дамуы, Парламент сайлауларына пропорционалдық жүйенің енгізілуі және партиялық тізім бойынша сайлау нәтижелері. Азаматтық институттардың дамуы. Азаматтық форумдар және олардың маңызы. Қазақстан Республикасы ақпарат саясаты, Бұқаралық ақпарат құралдарының (БАҚ) дамуы. Қазақстан Республикасының Ұлттық кеңесінің қызметі. Азаматтық қоғамды дамыту және демократияландыру жөнінде ұсыныстар дайындайтын Мәжілістің тұрақты ұйымы. Демократияландыру және азаматтық қоғам мәселелері жөніндегі Ұлттық комиссияның қызметі. Қазақстан Республикасының жастар саясаты және тарихпен тәрбиелеу шаралары. Құқық қорғау және сот орындарының қызметін жетілдіру. Қазақстан Республикасы Президенті жанындағы Адам құқықтары жөніндегі Комиссия және оның қызметі. Қазақстан Республикасы Адам құқықтары бойынша өкілдік институты (Омбудсмен).

Қазақстан Республикасы Президенті Қ.К. Тоқаевтың "Тәуелсіздік бәрінен қымбат" атты мақаласының тарихи маңызы. Елді демократияландыруға, саяси жүйені жаңғыртуға бағытталған саясат. "Халық үніне құлақ асатын мемлекет" тұжырымдамасы.

"Қаңтар оқиғасы". Қазақстан Республикасының Президенті Қ.К. Тоқаевтың "Жаңа Қазақстан: жаңару мен жаңғыру жолы" атты Жолдауының мәні мен маңызы.

Конституцияға түзетулер енгізу жөніндегі Референдум. Демократиялық қайта құрулардың кеңеюі. Қазақстанда Парламенттің рөлінің артуы және еліміздің саяси жүйесіндегі өзгерістер. Саяси партияларды тіркеу рәсімін жеңілдету.Ұлттық құрылтайды құру.

Білім және ғылым жүйелеріндегі реформалар. "Болашақ" бағдарламасы. Денсаулық сақтау ісінің нарықтық экономика жағдайына көшуі.

"Мәдени мұра", "Тарих толқынында" мемлекеттік бағдарламалары: мақсаты мен негізгі кезеңдері. Мемлекеттік тілде гуманитарлық білім қорын құру. "Мәңгілік ел" идеясының негіздері. Тарихи сананы жаңғырту. "Ұлы даланың жеті қыры".

Тәуелсіз Қазақстанның конфессионалдық саясаты. Әлемдік және дәстүрлі діндер көшбасшыларының съездері. Діни экстремизм мен терроризм қаупі және оған қарсы күрес. "Жусан" операциясы.

Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты және халықаралық қатынастары

Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты қалыптасуының негізгі факторлары. Геосаяси және геоэкономикалық факторлардың Қазақстан Республикасының сыртқы саясатының негізгі принциптерінің қалыптасуына ықпалы. Қазақстанның посткеңестік кеңістіктегі интеграциялық үдерістреге қатысуы. ТМД. Қазақстан Республикасының БҰҰ мүше болуы. Қазақстанның БҰҰ-дағы ұсыныстары. Қазақстан және Еуропа қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы (ЕҚЫҰ). Қазақстан Республикасының Ресей Федерациясымен, АҚШ-пен, Қытай Халық Республикасымен қарым-қатынастарының қалыптасуы мен бағыттары, нәтижелері. Қазақстан Республикасының әлемдік қаржы институттары: Еуропалық даму және қалпына келтіру банкі, Азиялық және Ислам даму банкілерімен әріптестегі. Еуропалық вектордың жаңа бағыттары. Қазақстан Республикациясының Орталық Азия республикаларымен қарым-қатынастары. Қазақстанның Каспий теңізінің халықаралық-құқықтық мәртебесі және мұнай экспорттаушы елдер ұйымымен (МЭЕҰ – ОПЕК) байланыстары бойынша ұстанымдары. Қазақстанның Таяу шығыстағы саясаты. Араб елдерімен және түркітілдес мемлекеттердің халақаралық ұйымдарымен қарым-қатынастары. Түркі әлемі интеграциясының бүгінгі бағыттары. Қазақстанның Оңтүстік және Оңтүстік шығыс Азия елдерімен қарым-қатынастары. Қазақстаның қауіпсіздік бойынша халықаралық және аймақтық ұйымдармен ынтымақтасығы. Халықаралық терроризим мен жаһандық қауіп-қатерлердің күшеюі жағдайындағы өзара сенім мен сұхбаттастықты нығайту бойынша бастамалары. Қазақстан Республикасының Азиядағы өзара ықпалдастық және сенім жөніндегі Кеңес ұйымдастыру бастамалары. Шанхай ынтымақтастық ұйымы (ШЫҰ). Қазақстан Республикасы және Солтүстік Атлант альянсы (НАТО). Қауіпсіздіктің жаңа геосаяси мәселелері. Замануи сыртқы қауіптердің алдын алу.

Негізгі әдебиет:

1. Қазақстан (Қазақ елі) тарихы: 4 кітап: Тәуелсіз Қазақстан: алғышарттары және қалыптасуы. – Алматы: Қазақ университеті, 2022. – 570 б.

2. Абылхожин Ж.Б. Страна в сердце Евразии: Сюжеты по истории Казахстана. – Алматы: Қазақ университетi, 1998. – 280 с.

3. Назарбаев Н. А. Эра независимости. – Астана: Атамұра, 2017. – 508 с.

4. Токаев К.К. Под стягом независимости: Очерки о внешней политике Казахстана. – Алматы: Білім, 1997. – 736 с.

5. Ұлы Дала тарихы: учебное пособие. Кан Г.В., Тугжанов Е.Л. – Астана: Жасыл Орда, 2015. – 328 с.

6. Тоқаев Қ.К. Қазақстан Республикасының дипломатиясы. – Алматы, 2002.

Қосымша әдебиет:

1. Абенов Е.М., Арынов Е.М., Тасмагамбетов И.Н. Казахстан: эволюция государства и общества. – Алматы: Атамұра, 1996. – 390 с.

2. Назарбаев Н.А. На пороге ХХI века. – Алматы: Атамұра. 1996. – 256 с.

3. Назарбаев Н.А. Критическое десятилетие. – Алматы: Атамұра, 2003 – 240 с.

4. Аяган Б.Г., Абжанов Х.М., Селиверстов С.В., Бекенова М.С. Современная история Казахстана. – Алматы: Раритет, 2010. – 432 с.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2018 жылғы 31 қазандағы
№ 603 бұйрығына
2-қосымша

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Философия" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Философия" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 19 тамыздағы № 580 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 13) тармақшасына сәйкес әзірленді және оқытудың мақсатын, міндеттерін, құрылымын, мазмұнын, әдістерін айқындайды.

2. Осы бағдарлама "Философия" жалпы білім беру пәнінің жаңартылған мазмұнын зерттеуге, студенттердің бойында сананың ашықтығы, өзіндік ұлттық код, ұлттық сана-сезім, рухани жаңғыру, бәсекеге қабілеттілік, реализм және прагматизм, сыни ойлау, білімге ұмтылыс қасиеттерін қалыптастыруға, олардың әділдік, намыс, еркіндік және тағы басқа дүниетанымдық ұғымдарды игеруіне, сонымен қатар, толеранттық құндылықтарын, мәдениетаралық сұқбат пен бейбіт өмір сүру мәдениетін нығайтуға және дамытуға бағытталған.

3. Жоғарғы білім берудің білім беру бағдарламасының құрылымына сәйкес осы бағдарлама бойынша оқу ұзақтығы 150 академиялық сағатты (5 академиялық кредитті) құрайды.

2-тарау. Бағдарламаның мақсаты, міндеттері және күтілетін нәтижелері

4. Бағдарламаның мақсаты студенттердің философияны дүниені танып-білудің ерекше формасы ретінде түсінуін қалыптастырып, олардың келешек кәсіби қызметтері аясында оның негізгі тараулары, мәселелері мен әдістері туралы тұтас білім беру.

5. Бағдарламаның міндеттері:

1) Білім алушылардың қоғамдық сананы жаңартудағы және қазіргі заманның жаһандық міндеттерін шешудегі философияның рөлін түсіну аясында білім алушылардың философиялық-көзқарастық және әдістемелік мәдениет негіздерін игеруі;

2) студенттердің бойында философиялық рефлексияны, өзін-өзі сараптау және адамгершіліктік өзін-өзі реттеу дағдыларын қалыптастыру;

3) ғылыми зерттеу қабілеттерін дамыту, интеллектуалдық және шығармашылық әлеует қалыптастыру.

6. Бағдарламаны меңгеру қорытындысы бойынша білім алушы келесі оқу нәтижелеріне ие болады:

1) философияның тарихи дамуы негізінде онтология мен метафизиканың негізгі мазмұнын сипаттау;

2) нақты дүниені философиялық зерделеудің ерекшелігін түсіндіру;

3) дүниеге көзқарасты табиғи және әлеуметтік әлемді философиялық зерделеу мен зерттеудің нәтижесі ретінде негіздеу;

4) дүниені танып-білудің ғылыми және философиялық әдістерін жіктеу;

5) мифологиялық, діни және ғылыми дүниетанымның ерекшеліктері мен мазмұнына түсініктеме жасау;

6) негізгі дүниетанымдық ұғымдардың мағынасы мен рөлін адамның қазіргі әлемдегі жеке және әлеуметтік болмысының құндылықтары ретінде негіздеу;

7) медиамәтіндер, әлеуметтік-мәдени және жекетұлғалық жағдайлардың философиялық қырларына этикалық шешімдерді қабылдау және негіздеу үшін талдау жасау;

8) қазіргі жаһандық қоғамның өзекті мәселелеріне қатысты өзінің адами ұстанымын қалыптастыру және сауатты дәйектеу;

9) кәсіби саладағы мәселелердің философиялық мазмұнын анықтау үшін өзекті болып саналатын зерттеу жүргізіп, оның нәтижелерін талқылауға ұсыну.

3-тарау.Бағдарламаның құрылымы және мазмұны

7. Осы бағдарлама пәннің мақсаты мен міндеттерін, оқыту әдістерін және технологияларын, пререквизиттері мен постреквизиттерін шолудан басталады.

8. Пәннің мазмұнын, семинар (практикалық) сабақтарының тақырыптарын және білім алушылардың өзіндік жұмыстарын қамтитын жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Философия" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасының мазмұны осы бағдарламаға қосымшада келтірілген.

9. Бағдарламаны іске асыру барысында қолданылатын оқыту әдістері мен технологиялары:

1) білім алушы тарапынан рефлексивті көзқарас тәсіліне негізделген студенторталықтандырылған оқыту;

2) біліктілікке бағытталған оқыту;

3) әртүрлі форматтағы рөлдік ойындар және оқу пікірталастары;

4) кейс-стади (нақты жағдаяттарды сараптау);

5) жобалар әдісі.

10. Бағдарламаның пререквизиттері мен постреквизиттерін жоғары оқу орны өзі тағайындайды.

Жоғары және (немесе) жоғары
оқу орнынан кейінгі білім беру
ұйымдары үшін "Философия"
жалпы білім беру пәнінің үлгілік
оқу бағдарламасына
қосымша

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Философия" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасының мазмұны

№	Пәннің мазмұны	Семинар (практикалық) сабақтар тақырыптары	Білім алушылардың өзіндік жұмыстарының тақырыптары	Сағаттар саны
Философияның пайда болуы және дамуы
1-2 апта: Ойлау мәдениетінің пайда болуы. Философияның пәні мен әдісі
1	Ойлау мәдениеті. Көркемдік рефлексия. Философия – даналыққа құштарлық. Философияның сұқбаттық сипаты және эвристикалық мүмкіндіктері. Философиялық ойлау түрі – сын және күмәндану. Өткенге сыни көзқарас – қазіргі Қазақстанның рухани жаңғыруы мен ұлттық санасындағы өзгерістер шарты. Философиялық мәселелердің тұлғалық сипаты. Философия және дүниетаным. Дүниенің ғылыми, философиялық, діни бейнелері. Мифология, дін және философия. Қоғам дамуындағы мифтің рөлі. Философия – білім мен рухани қызметтің ерекше түрі. Философияның негізгі бөлімдері – онтология, гносеология, философиялық антропология, логика, этика, эстетика, әлеуметтік және саяси философияның қысқаша сипаттамалары. Философия және фәлсафа. Фәлсафа дәстүріндегі ғылым мен дін мәселелерін шешу жолдары. Философияның анықтамалары, түрлері мен бағыттарының санқырлылығы және философиялық пайымдау тәсілдерінің әртүрлілігі. Философия мен философтың адам және қоғам өміріндегі рөлі. Қазіргі Қазақстанның үшінші модернизациясындағы философияның орны.	1.Философияның пәні, қызметтері мен міндеттері.	1."Қазіргі заманғы Қазақстанның үшінші модернизациясын жүзеге асырудағы философияның рөлі" тақырыбы бойынша сараптау жұмысын (эссе, реферат, баяндама) дайындау.	10
Дүниені философиялық түсінудің негіздері
3 апта: Сана, рух және тіл
4	Жан, ақыл, парасат, рух. Антикалық философиясындағы рух пен парасаттың космологизмі. Фәлсафа дәстүріндегі рух ұғымы: Ибн-Сина рух туралы. Ортағасыр дәстүріндегі рух пен жанның теологиялық түсінігі. Сананың гносеологиялық моделдері. Жаңа заман философиясындағы тума идеялар концепциясы және cogito статусы. Неміс классикалық философиясындағы ақылдың транценденталдық негіздері. Шәкәрімнің үш анығы. Шәкәрім рух туралы. Рух және адамның рухани қызметінің табиғаты. Тәндік және руханилық. Сананы онтологиялық мәселе ретінде түсіну. Сана фактілері. Сана феномендері. Сананың қалыптасуын анықтайтын факторлар. Антропосоциогенез. Сананың шығу тегі мен мәні: негізгі концепциялар. Шығыс философиясындағы сана мәселесі. Сана құрылымы. Бейсаналық, сана, санадан жоғары. Сананың сезімдік-перцептілік, эмоциялық, құндылықтық-мотивациялық, жігерлік, логикалық компоненттері. Бейсаналықтың философиядағы негізгі концепциялары (З.Фрейд, К.-Г.Юнг). Постмодернистік философиясындағы сана мәтін ретінде (Ж.Деррида, Ж.Делез). Сана және өзіндік сана. Қазақстандық тұлға санасының ашықтығы: әлемдік үдерістерді түсіну, өзгерістерге дайын болу, алдыңғы қатарлы елдердің тәжірибесінен үйренуге қабілеттілік. Сана және ұлттық сана-сезім. Қазіргі Қазақстанның рухани жаңғыруы аясындағы ұлттық сана-сезім. Рухани жаңғыру – ұлттық сананың әртүрлі полюстерінің ымыраға келуі. Ойлау және тіл. М.Қашғаридің тіл философиясы. ХХ ғ. философиясының "лингвистикалық бұрылыс": сана философиясы тіл философиясы ретінде (аналитикалық және структуралистік интерпретациялары). Тіл және ұлт. Латын графикасына көшудің қазақ ұлты мен қазақ тілінің дамуындағы рөлі.	1.Сана және бейсана: философиялық концепцияларды салыстырмалы талдау. 2.Тіл мен ойлаудың арақатынасын бағалау. Латын графикасына көшу және қазақ тілінің дамуы.	1."Үңгір аллегориясы: қазіргі оқылу" тақырыбына сараптау жұмысын (эссе, реферат, баяндама) дайындау. Дерек Джонстонның "Философияның қысқаша тарихы. Сократтан Дерридаға дейін" оқулығын қолдану ұсынылады. 2. "Қоғамдық сананы модернизациялаудағы сыни ойлау" тақырыбына шығармашылық жоба дайындау. алғашқы деректерді сыни талдау негізінде презентация дайындаңыз (Б. Расселдің "Сыни ойлаудың он қағидасы" еңбегін қолдану ұсынылады).	10
4 апта: Болмыс. Онтология және метафизика
3	Болмыс және тіршілік. Мән және бар болу. Онтология – болмыс туралы ілім. Бар болудың онтологиялық құрылымы. Болмыс және бейболмыс (Парменид, Зенон). Болмыстың түрлері. Платон мен Аристотельдің философиясындағы болмыс мәселелері. Әл-Кинди және Ибн-Рушд концепциялары. Жаңа заман философиясындағы субстанция мәселесі (Р.Декарт, Б.Спиноза, Г.Лейбниц). М.Хайдеггердің "фундаменталды онтологиясы" (Dasein). "Материя" ұғымы. Материалдық әлем болмысы. Қозғалыс, кеңістік және уақыт. Философияның негізгі ұғымдары: дүние, заман, мән, құбылыс, мазмұн, форма, жалпы, жеке, бүтін, бөлік, сан, сапа, өлшем, терістеу, себеп, салдар, қажеттілік, кездейсоқтық, мүмкіндік, шындық. Болмыс және Абсолют. Құдай-әлем қатынасы мәселесі. Абай дүниетанымдағы Құдай және адам мәселесі. "Идея" ұғымы. Болмыс пен ойлау арақатынасы мәселесі. Идея және рухани құндылықтар болмысы. Виртуалды шындықты философиялық зерделеу пәні ретінде талдау.	1.Болмыстың субстанциялық концепцияларын бағалау және онтологияның базалық категорияларын талдау.	1. "М. Хайдеггер онтологиясының негізгі ұғымдары" тақырыбына шығармашылық жұмыс дайындау.	10
5 апта: Таным және шығармашылық
4	Таным философиялық мәселе ретінде. Әртүрлі философиялық концепциялардағы білім мәнінің анықтамалары. Таным объектісі мен субъектісі. Таным мүмкіндіктері мен шекаралары. Дүниенің түбегейлі танылуы мәселесі: танымдық оптимизм, скептицизм және агностицизм. Милет ойшылдарының натурфилософиясы және Скифтік Анахарсистің скептицизмі. Д.Юмның скептицизмі. И.Канттың классикалық агностицизмі. Г.Гегельдің диалектикалық методы және батыс еуропалық гносеологиясындағы оның маңызы. К.Ясперстің "Мен -адамилық деңгейлердің концепциясы", К.Поппердің "субъектсіз" эпистемологиясы. Ақиқат пен адасу. Білім, ақиқаттылық және жалғандық. Қазіргі Қазақстан жаңғыруы аясындағы білім культі. Ақиқаттың әртүрлі тұжырымдамалары. Ақиқат және оның критерийлері. Сезімдік және рационалдық таным. Философиядағы рационалдық және эмпирикалық дәстүр. Таным құралы. Эмпирикалық және теориялық таным. Таным және шығармашылық. Шығармашылық және интуиция.	1.Таным философиялық мәселе ретінде	1.Бір ойшылдың (өз таңдауыңыз бойынша) еңбегін мысалға ала отырып, индуктивті және дедуктивті ойлаудың салыстырмалы талдауын жасаңыз.	10
6 апта: Білім, ғылым, техника және технологиялар
6	Қазіргі ғылымның жетістіктері және оның себептері. Әдіс мәселесі. Танымның негізгі әдістері. Ғылыми таным әдістері және және ғылыми ақиқат ерекшелігі. Ғылыми және ғылыми емес білімнің демаркациясы мәселесі. Ғылым құндылықтары. Ғылымды білім, қызмет және әлеуметтік институт ретінде талдау. Ғылымдардың классификациясы: Аристотель, әл-Фараби, Ф.Бэкон, Г.Гегель, О.Конт. Шоқан Уәлихановтың ғылым философиясы. Қоғам өміріндегі ғылымның рөлін бағалаудағы қайшылықтар. Сциентизм және антисциентизм. Ғылым және техника. Ыбырай Алтынсариннің білім философиясы. "Білімді адам" моделі. Ғылыми-техникалық прогресс және қазіргі ғылымның даму болашағы мәселелері. Қазіргі ғылым және этика. Қазақстан ғылымы дамуының келешегі. Отандық ғылым мен білімнің дамуындағы "Жаңа гуманитарлық білім. Қазақ тіліндегі 100 жаңа оқулық" жобасының үлесі.	1.Ғылымдағы әдіс мәселесі. Ғылым және техника 2.Қазақстанның үшінші жаңаруындағы цифрлық технология.	1.Н.А.Назарбаевтың "Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру" мақаласы аясында қазіргі мәдениеттегі ақпараттың рөлін гносеологиялық талдау негізінде "білім-ақпарат" салыстырмалы кестесін жасау. 2."Гносеологиялық оптимизм, скептицизм және агностицизм": скептицизмнің гносеологиялық стратегия ретінде қазіргі ғылыми және қарапайым дүниетанымдағы маңызы туралы эссе-негіздеме жазу.	10
Адам философиясы және құндылықтар әлемі
7 апта: Адам
7	Адам және Ғалам. Зат әлемі. Адамды қарастырудың философиялық тәсілінің ерекшелігі. Ежелгі Үнді діни-философиялық ілімдердегі адам мәселесі. Конфуцийшілдік және даосизм жүйесіндегі адам мәселесі: ер және әйел бастамалары (Инь/Ян). Антикалық философия тарихындағы адам бейнелері (Пифагор, Платон, Эмпедокл, Протагор, Сократ, Аристотель). Христиандық антропология: адам Құдайдың бейнесі ретінде (Әулие Аугустин, Акуинолық Томас). Ренессанс дәуіріндегі адамның индивидуалистік түсінігі (Пико делла Мирандола). Жаңа заманның механистикалық антропологиясы (Б.Паскаль, Ж.Ламетри). Л.Фейербахтың антропологизмі. Адам мәнінің марксистік түсінігі. Ф.Ницше философиясындағы "Асқан адам". Адам және оның әлемдегі-болмысы: экзистенциализм. Іскер адам: прагматизм. Э.Кассирер: адам символдық жануар ретінде. Й.Хейзинга: "ойнаушы адам". Г.Маркузе: "бір өлшемді адам". ХХ ғ. философиялық антропология (М.Шелер, Х.Плеснер, А.Гелен). Қазақ философиясындағы адам мәселесі. Адам мәселесінің Абай даналығында бейнелену. Шәкәрімнің адамның өмірмәндік бағдары туралы экзистенциалдық рефлексиясы. Адам, индивид, индивидуалдылық, тұлға.	1.Қазіргі философиядағы адам мәселесін талдау тәжірибесі.	1.Абай философиясындағы адам мәселесі бойынша эссе-негіздеме дайындау. 2.Түпнұсқалар негізінде (өз таңдауыңыз бойынша) адам мәселесін экзистенциалдық түсіну туралы сараптамалық шолу жасау.	10
8 апта: Өмір және өлім. Өмірдің мәні
8	Адам болмысының категориялары (бақыт, сенім, өмір және өлім). Өмірдің онтологиялық және аксиологиялық мазмұны. Адам, оның ажалдығы және ажалсыздығы. Іргелі философиялық мәселелердің өмір және өлім мәселесімен байланысы: метафизика және моральдық философия. Өмірдің мәні – оның шектеулілігін ұғыну. Уақыт, мәңгілік және мақсат. Қорқыт дүниетанымындағы мәңгілік өмір мәселесі. Өмірдің мәні. Өмірдің мәнін іздеу. Философиялық ойлар тарихындағы өмірдің мәні мәселесі: фатализм, гедонизм, волюнтаризм, функционализм. Өмірдің мәні – қазақ философиясының негізгі категориясы. Өмірмәндік құндылықтар туралы ілім. Адам қажеттіліктерінің пирамидасы. Махаббат – адамның өмір сүру мәні. Фәлсафа дәстүріндегі Қожа Ахмет Яссауидің мистикалық дүниетанымы. Абай философиясындағы махаббат мән-мағына туғызатын бастама ретінде. "Махаббатпен жаратқан адамзат ...".	1.Күнделікті тәжірибеде өмір мәнін іздеудің маңызды қырлары: философиялық талдау.	1.Қазақ философиясы бойынша түпнұсқаларды салыстырмалы сараптау және түсіндірме бере отырып оқудың негізінде "Өмірдің мәні – қазақ философиясының негізгі тақырыптарының бірі" тақырыбына ғылыми-ізденістік жоба дайындау. 2.Стоицизм және гедонизм: олар туралы қазіргі заманғы түсініктерге сүйене отырып, эссе-негіздеме жазу.	10
9 апта: Этика. Құндылықтар философиясы
9	Аксиология және адамгершілік. Этикалық ілімдердің тарихи типтері. Құндылықтар теориясының негіздері. Құндылық ұғымы. Бар болып отырған және болуы тиіс. Адамгершілік ережелері және құқық ережелері. Негізгі этикалық категориялар ( парыз, игілік, мән және қажеттілік, ар-ұят, еркіндік). Адамгершіліктің алтын қағидасы (Конфуций) және бұлжымас императиві (И.Кант). Адамгершіліктің бастауларын түсінудің негізгі тәсілдері. Утилитаризм және деонтологиялық теориялар (парыз теориялары). Пайдалылық пен принциптер. Құндылықтық сана табиғаты. Фәлсафа дәстүріндегі этикалық өлшем. Жүсіп Баласағұн философиясындағы ақиқат мәселесі. "Құт", "қанағат", "тәубе", "әділет", "сабыр" категориялары. Ұрпақтық дискурсдағы этикалық құндылықтары. Қазақ халқының озық ұлттық этикалық құндылықтарын сақтап, дамыту – қоғамдық сана жаңғыруының алғышарты және негізі. Саяси этика. Зорлық. Толеранттық. Адам құқығы. Кәсіби этика. Бизнестегі этика.	1.Этикалықдилеммалар: жағдаяттық талдау. 2.Қазақ философиясының экзистенциалдық сипаты.	1. "ҚазіргізаманғыҚазақстанжастарыныңэтикалыққұндылықтары" тақырыбына эссе-пайымдаудайындау. 1.Этикалық жағдайды (моральдық қиындық, тосын әлеуметтік жағдаяттар, қоғамдағы өзекті этикалық мәселе, тұлғаның ішкі және тұлғааралық қақтығыс және) бағалауды негіздеу және кейс-талдау.	10
10 апта: Еркіндік философиясы
10	Философия тарихындағы еркіндік ұғымы. Адам және оның еркіндігі (Б.Спиноза). М.Хайдегеррдің шығармаларындағы еркіндік пен ақиқаттың байланысы. Еркіндік пен жауапкершілік (Ж.-П.Сартр). Еркіндік және абсурд (А.Камю). Н.Бердяевтың еркіндік концепциясы. Ерік еркіндігі. Еркіндік деңгейлері. Оң және теріс еркіндік. Еркіндік, әділдік, адамның өмірі мен намысы – адамгершілік-құқықтық құндылықтар. Құқықтың дүниетанымдық мәселелері. Саяси еркіндік. Ұлттық еркіндік. Еркіндік – қазіргі демократиялық мемлекеттердің негізгі идеалдарының бірі. Жеке еркіндік және табиғи құқық. Тұлғаның, оның еркіндігінің, өмірді, табиғатты және мәдениетті сақтау жауапкершілігінің қалыптасу шарттары. Сөз және көзқарас еркіндігі. Еркіндік пен шығармашылық – адамның мәдениетте шын мәнінде өмір сүруінің тәсілі. Абайдың "толық адам" концепциясы. Алаш қайраткерлерінің философиясындағы еркіндік және тәуелсіздік идеялары.	1.Ерік еркіндігі мәселесін зерделеу және түсіндіру.	1. "Қазіргі заманғы қоғамдағы дәстүрлі құндылықтардың рөлі" тақырыбына шығармашылық жұмыс (эссе, реферат, баяндама) дайындау.	10
11 апта: Өнер философиясы
11	Эстетика пәні философиялық білім саласы ретінде. Антикалық эстетикалық ойлардың тарихы (софистер, Сократ, Платон, Аристотель). Араб-мұсылмандық эстетика (Омар Хайям, Әл-Фараби, Ибн Рушд, Ибн Араби, Руми). Христиандық ортағасырлықтың көркемдік-эстетикалық әлемі (А.Августин, Иоанн Дамаскин). Қайта Өрлеу дәуірінің эстетикасы (Л.Б. Альберти, Леонардо да Винчи, А.Дюрер, М.Монтень, Эразм Роттердамский). XVII-XVIII ғ.ғ. Жаңа заман эстетикасы және көркемдік практикасы (Д.Локк, Р.Декарт, Вольтер, Д.Дидро, Ж. Руссо). Классикалық эстетиканың негіздері (И.Кант, Г.Гегель, Ф.Шеллинг). XIX - XX ғ.ғ. классикалық емес эстетика (Ф. Ницше, Дж.Дьюи, Ж.-П. Сартр. М. Хайдеггер). Эстетикалық тәжірибе. Адам өмірінің эстетикалық өлшемі. Негізгі эстетикалық категориялар: сұлулық – ұсқынсыздық, трагикалық-комедиялық, асқақ-төмен. Сұлулықтың құндылығы. Философия және өнер. Өнер – мәдениет феномені, оның тұлғалық және және әлеуметтік қызметтері. Көркем шығармашылық субъектісі. Өнер әлеміндегі адам. Адамның мінез-құлқы, іс-қимылы, жан тебіреністерінің себептерін ашудағы өнердің мүмкіндіктері. Өнерді зерттеудің заманауи философиялық тәсілдері. Қазіргі өнер философиясының негізгі категориялары: әлемді эстетикалық сезіну, еліктеу және елігу; сұлулық, көркем бейне, көркем стиль, көркем талғам, символ мен симулякр және тағы басқалары. Қазақ халқының сұлулық философиясы. Жырау және билердің шығармашылығындағы этикалық және эстетикалық бастамалары. Қ.Нұрланова: "Адам - Әлем біртұтас" концепциясы. Ұлттық аспаптар қобыз, домбыра көшпенділердің рухани мәдениетінің көрінісі ретінде. Қазақ дәстүрлі музыкасының ерекшеліктері. Күй – қазақ өнерінің феномені.	1.Музыкалық эстетиканың қалыптасуын қазіргі мәдениеттің маңызды құрамдас бөлігі ретінде қарастыру.	"Қазіргі заманғы адамның өміріндегі өнердің рөлі" тақырыбына эссе-пайымдау жазу.	10
12 апта: Қоғам және мәдениет
12	Әлеуметтік философияның пәні. Қоғам философиялық ұғым ретінде. Антикалық философиясындағы әлеуметтік ой: Платонның идеалды мемлекеті, Аристотельдің "Политикасының" негзгі тұжырымдамалары. Адам саяси жануар ретінде. Августин: "Фәни шаһар" және "Бақи" шаһар. Қайта өрлеу дәуіріндегі утопиялық теория: Т.Мор және Т.Кампанелла. Н.Макиавеллидің әлеуметтік-саяси теориясы. Жаңа заман әлеуметтік философиясы (Т.Гоббс, Дж.Локк, Ж.Ж.Руссо). К.Маркс: таптық қоғам. К.Поппер "Ашық қоғам". "Қоғамдық сана" ұғымы. Қоғамдық сананың түрлері. Қоғамның типтері. Ақпараттық қоғам. Постиндустриалдық қоғам. Ашық қоғам. Желілік қоғам. Жаңару. Қала. Урбандану. Мәдениет, оның табиғаты мен мәні. Философия тарихындағы мәдениеттанулық теориялар (З.Фрейд, Н.Данилевский, О.Шпенглер, К. Леви-Строс). Мәдениет – қоғам болмысының формасы. Материалдық және рухани мәдениет. Мәдениет және коммуникация. Мәдени-антропологиялық әдістеме: адам мен мәдениеттің мәндік және онтологиялық түбегейлі бірлігін мойындау. Қазақтардың ұлттық мәдениеті – қазақ халқының ұлттық бірегейлігінің негізі және оның "Рухани жаңғыру" жобасы аясында дамуы.	1.Қоғамдық сана феномені: түрлері, құрылымы, мәні. 2.ХХІ ғасырдағы Қазақстан қоғамдық санасының жаңғыруының мәні. 3.Қазіргі ақпараттық қоғамды философиялық талдау және қазіргі заманның жаһандық талаптарын зерделеу.	1. "Қазақстанның қазіргі дамуының басымдықтары аясындағы прагматизм философиясы" тақырыбына шығармашылық жұмыс (эссе, реферат, баяндама) дайындау.	10
13 апта: Тарих философиясы
13	Тарихты философиялық пайымдау пәні ретінде талдау.Тарих түсінігімен уақыт туралы көріністердің байланысы. Миф "уақыты". Уақыттың антикалық түсінігі және тарихтың айналымы. Орта ғасырдағы және Қайта өрлеу дәуіріндегі тарих философиясы. Г.Гегельдің философия тарихы. Марксистік философия тарихы. Тарихтың "сыни" философиясы: Дильтей, Риккерт, Ясперс. Қазіргі заман философиясындағы "тарих мәні", "тарихтың соңы" мәселелері. Тарихтың бағытталғандығы және оның мәні. Тарих философиясының пәні. Тарих философиясының даму кезеңдерін қарастырудың негізгі әдістері. Адамзат тарихы: өткені-бүгіні-болашағы.Тарихтың мақсаты, мәні, бағыты мәселесі. Адамзат тарихының бірлігі мен көптүрлілігі. Тарихи үдерістегі революциялық және эволюциялық. Тарихтың қозғаушы күштері. Тарихтағы прогресс және регресс . Формациялар және өркениеттер. Шығыс-Батыс. Өркениеттер қақтығысы. Біртұтас адамзат пен әлемдік тарихты қалыптастыру үдерісі. Қазіргі өркениет, оның өзгешелігі және қайшылықтары. Адамзаттың даму үрдістері. Асан Қайғы: Жерұйық философиясы. Қазақстан тәуелсіздігі тарихының философиясы. "100 жаңа есім" жобасы – қазіргі Қазақстан тарихының бейнесі. Қазақстанның эволюциялық дамуы – елдің гүлдену мүмкіндігі.	1.Қазақ философиясындағы тарихи даму мәселелерін талдау. 2.Қазіргі Қазақстан қоғамындағы жаңару үдерістерінің мәні мен ерекшелігі.	1.Түпнұсқаларды түсіндірме бере отырып оқу және олардың мазмұнын салыстырмалы талдау негізінде қазіргі заманғы ақпараттық қоғам дамуының негізгі концепцияларына сараптамалық шолу жасау. 2."Қазақстанның дамуы мен көркеюіне менің үлесім" тақырыбына эссе-пайымдау жазу.	10
14 апта: Дін философиясы
14	Дін анықтамалары. Дін және философиялық білім. Дін және өнер. "Дүниежүзілік діндер" феномені. Діннің алғашқы формалары. Алғашқы діни формалардың мәселелері: эволюционизм (У. Тейлор), структурализм (Леви-Брюль, Леви-Строс), марксизм (С. Токарев). Буддизм және оның негізгі бағыттары. Христиан дінінің пайда болу тарихы және негізгі формалары. Ислам. Исламныңқалыптасуы, догматикасыжәнетарихиформалары. Суфизм (Аль-Газали, Ходжа АхметЯссауи). Неміс романтизм өкілдерініңдінифилософиялықконцепциясы (Ф.Шлейермахер). С.Кьеркегордіңдінифилософиясы.	1.Қазіргізаманмәдениеттегідінфилософиясы	1.Қазіргі жаһандық мәселелерді түсінудегі және шешудегі философияның рөлі" тақырыбына ғылыми-ізденістік жоба дайындау. 2.К.Амстронгтың "Иудаизм, христиандық пен исламдағы 4000 жылдық ізденіс: Құдайтану баяны" еңбегін талдау негізінде эссе жазу.	10
Апта 15: "Мәңгілік Ел" және "Рухани жаңғыру" – жаңа Қазақстан философиясы
14	Кеңістік-уақыттық континуумдағы "Мәңгілік Ел" және "Ұлы Дала" категориялары. Қазіргі Қазақстандағы жаңғыру үдерісі: әлеуметтік-саяси, экономикалық, мәдени қырлары. Қоғамдық сананы жаңартудың негізгі бағыттары. Рухани жаңғыру. XXI ғасырда ұлттық сана-сезімді қалыптастыру мәселесі. Еуразияшылдық және Қазақстан дамуы. Еуразияшылдықтың әлеуметтік-мәдени, идеологиялық және геосаяси негіздері. Жаһандық әлемдегі Қазақстанның өркениеттік идентификациясы. "Мәңгілік ел" идеясы. Н.А.Назарбаевтың "Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру" бағдарламалық мақаласы және "Рухани жаңғыру" жобасы – ХХІ ғасырдағы Қазақстан дамуы болашағын айқындайтын маңызды құжат. "Мәңгілік Ел" жалпыұлттық және патриоттық идеясының ұйыстырушы құндылығы. Қазақстанның қоғамдық санасын жаңғыртудың негізгі бағыттары.	2.Қазіргі ақпараттық қоғамды философиялық талдау және қазіргі заманның жаһандық талаптарын зерделеу. 3."Мәңгілік Ел" идеясы мен "Рухани жаңғыру" жобасы – Қазақстанның тарихи дамуының жаңа векторлары.	3." ...(кәсіби қызмет салалары) өзекті философиялық мәселелері" тақырыбына ғылыми-ізденістік жоба дайындау.	10
Ескерту: 1 академиялық кредит = 30 академиялық сағат Барлығы: 5 академиялық кредит - 150 академиялық сағат
Әдебиеттер: Негізгі: 1. Назарбаев Н.А. "Взгляд в будущее: модернизация общественного сознания". http:// www. akorda. kz. 2. Назарбаев Н.А. "Мәңгілік Ел. Годы, равные векам. Эпоха, равная столетиям" – Астана: Деловой мир Астана, 2014. – 368 с. 3. Нұрышева Г.Ж. "Философия" – Алматы: Інжу-маржан, 2013. 4. Петрова В.Ф., Хасанов М.Ш. "Философия". – Алматы: Эверо, 2014. 5. Ғарифолла Есім "Фәлсафа тарихы" – Алматы, 2000. 6. Ғарифолла Есім "Қазақ философиясының тарихы" – Алматы, 2006. 7. Ғарифолла Есім "Адам-зат" – Астана, 2008. 8. Бертран Р. "История западной философии" – М.: Издатель Litres, 2018. – 1195 с. 9. Джонстон Д. "Философияныңқысқашатарихы. СократтанДерридағадейін".Ғылыми ред. Нурышева Г.Ж. – Астана, 2018.– 216 б. 10. Хесс Р. "Философияның таңдаулы 25 кітабы". Ғылыми ред. Раев Д.С. – Астана, 2018.–360 с. 11. Кенни Э. "Батысфилософиясыныңжаңатарихы. 1-том: Антика философиясы" / ғылыми редактор Молдабеков Ж. Ж. – Астана, 2018. – 408 с. 12. Кенни Э. "Батысфилософиясыныңжаңатарихы. 2-том: Орта ғасырфилософиясы" / ғылыми редактор Оспанов С. – Астана, 2018. – 400 с. 13. Карен Армстронг Иудаизм, христиандық пен исламдағы 4000 жылдық ізденіс: Құдайтану баяны/ Научн.редактор Кенжетай Д. – Астана, 2018. – 496 с. 14. Johnston D."A Brief History of Philosophy: From Socrates to Derrida". –A&C Black, 2006. – 211 p. (ДжонстонДи. "Э бриф хистори оф философи: Фром Сокрэйтес ту Дэррида".- Эй энд Си Блэк, 2006. - 211 пи.) 15. Kenny A."New History of Western Philosophy". Volume 1-4. –Oxford University Press, 2006 - 2010. (Кэнни Эй. "Нью хистори оф Вестерн философи". Волум 1-4 – Оксфорд юниверсити пресс, 2006-2010) 16. Humphreys P. "The Oxford Handbook of Philosophy of Science". – Oxford University Press, 2016. (Хамфрейс Пи. "Зе Оксфорд хэндбук оф философи оф ссайнс". – Оксфорд юниверсити пресс, 2016) 17. Estlund D."The Oxford Handbook of Political Philosophy". –Oxford University Press, 2017. (Эстланд Ди. "Зе Оксфорд хэндбук оф палитикал философи". - Оксфорд юниверсити пресс, 2016) 18. Cappelen H., Gendler T., Hawthorne J. The Oxford Handbook of Philosophical Methodology. – Oxford University Press, 2016. (Кэппелен Эйч., Гендлер Ти., Хэутон Джэй. "Зе Оксфорд Хэндбук оф философикл метадаладжи". - Оксфорд юниверсити пресс, 2016) 19. Karen Armstrong "A History of God: The 4000-year quest of judaism, christianity and islam". - Gramercy Books, 2014.- 496 p. (Кэрен Армстронг "Э хистори оф гад: Зе фо саузанд ие гэст оф джудаизм, кристианити энд ислам". – Грамэрси букс, 2014 – 496 пи.) 20. Джонстон Д. "Краткая история философии/пер. Е.Е. Сухарева. - М.: Астрель, 2010. – 236 с. 21. Хесс Р. "25 ключевых книг по философии". – М.: Урал LTD, 2000. – 368 с. Қосымша: 1. Барлыбаева Г.Г. "Эволюция этических идей в казахской философии". – Алматы, 2011. 2. Зотов А.Ф. "Современная Западная философия".– М.: Высшая школа, 2012.

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2018 жылғы 31 қазандағы
№ 603 бұйрығына
3-қосымша

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Шетел тілі" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Шетел тілі" жалпы білім беру пәнінің типтік оқу бағдарламасының үлгісі (бұдан әрі - бағдарлама) "Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 19 тамыздағы № 580 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 13) тармақшасына сәйкес әзірленген және оқытудың мақсаты, міндеттері, құрылымы, мазмұны және оқыту әдістері мен оқу нәтижелерін айқындайды.

2. Осы бағдарлама жалпы білім беру циклінің міндетті пәндерінің бірі болып саналатын "Шетел тілі" пәнін оқытуды қамтамасыз етуге арналған.

3. Жоғары білім берудің білім беру бағдарламасының құрылымына сәйкес осы бағдарлама бойынша оқу 300 академиялық сағатты (10 академиялық кредитті) құрайды.

2-тарау. Бағдарламаның мақсаты, міндеттері және күтілетін нәтижелері

4. Бағдарламаның негізгі мақсаты шеттілдік білім беру үдерісінде студенттердің мәдениетаралық-коммуникативтік құзіреттерін жеткілікті (А2, жалпыеуропалық құзыреттер) және базалықжеткілікті (В1, жалпыеруопалық құзыреттер) деңгейлерінде қалыптастыру болып табылады. Білім алушының тілдік деңгейі дайындығына байланысты жоғары оқу орнына түскенге дейін В1 жалпыеуропалық құзыреттілік деңгейінен жоғары болса, курстың аяқталу кезеңінде В2 жалпыеуропалық құзыреттілік деңгейіне жете алады.

5. Бағдарламаның міндеттері:

1) білім алушыларға шетел тілінің лексикасын мен тілдік ерекшеліктерін игерту және олардың коммуникативтік-функционалды құзыреттілікттерін қалыптастыру;

2) мәдениаралық коммуникация субъектісі болып табылатын жеке тұлғаның мәдениаралық қарым-қатынасқа қабілеттілігін көрсететін, мәдениаралық құзыреттілігін қалыптастыру.

3) шетел тілінде дәлелдеу дағдыларын қалыптастыру және тілі оқытылатын елдің тілдік және мәдени ерекшеліктерін түсіну.

6. Оқу бағдарламасын меңгеру қорытындылары барысында студенттер келесідей оқу нәтижелеріне қол жеткізеді:

1) серіктесінің және осы деңгейдегі мәтіндердің авторларының коммуникативтік мақсаттарын түсінудің тұжырымдамалық негізін жүйелейді;

2) коммуникативтік мақсатқа сәйкес сөйлеу формалары мен түрлерін салыстырады және таңдап алады / логикалық құрастырылған сөйлеу түріне барабар қарым-қатынас (коммуникация);

3) зерттелетін тілдің әлеуметтік-мәдени нормаларына сәйкестігін ескере отырып, тиісті тілдік құралдарды дұрыс таңдау және тиісті түрде қолдану арқылы өз коммуникативтік ниеттерін қажет деңгейде көрсете алады;

4) нақты фактілерді, беделді пікірге сілтемелерді және т.б., ауызша мінез-құлқының коммуникативтік және когнитивті негізделген әдістерін пайдалану деңгейлерін сыныптайды;

5) стилистикалық ерекшеліктерді зерттеуге назар аудара отырып, шет тілінің даму заңдылықтарын анықтайды;

6) ғылыми және әлеуметтік сипаттағы мәтiндердегi оқиғалардың себептерi мен салдарын лингвистикалық сипаттайды және талдайды;

7) негізделген ақпаратты (мәліметтерді) пайдалана отырып, қазіргі заманғы проблемалардың ықтимал шешімдерін шет тілінде айта алады;

8) осы деңгейдегі жеткілікті негізделген тілдік құралдармен тілдік материалдарды дәлелді қолданады; 75% қатесіз сөйлеумен қатар, рұқсат етілген қателерді дер кезінде және өз бетінше түзетеді;

9) коммуникативтік әрекетті құру стратегиясын және тактикасын иеленіп, тілдік тақырыптар шеңберінде және сөздерді грамматикалық дұрыс құрастыру арқылы, лексикалық жеткіліктіліктілікке сүйене отырып, дұрыс интонациямен сөйлей алады.

3-тарау. Бағдарламаның құрылымы мен мазмұны

7. Осы бағдарлама бағдарламаның мақсаты мен міндеттері, пәннің тақырыптық жоспары, оқыту әдістері, оқу нәтижелерін бағалау критерийлері, пәналды (пререквизит) және пәннен кейінгі (постреквизит) оқытылатын пәндерге шолу жасаумен басталады.

8. Пәннің оқу жоспары, оның ішінде пәннің мазмұны, семинар тақырыбы (практикалық) және студенттердің өзіндік жұмысы осы бағдарламаға қосымшада берілген. Тақырып мазмұны салалардан, тақырыптардан, тақырыпшалардан және қарым-қатынастың типтік жағдаяттарынан тұратын танымдық-лингвомәдени кешендер түрінде ұсынылған.

9. Бағдарламаны іске асыру барысында қолданылатын оқыту әдістері мен технологиялары:

1) оқытушы мен студенттер тарапынан рефлексивті оқыту тәсіліне негізделген студенттерді шоғырландыра оқыту,

2) интерактивті практикалық сабақ (проблемалық тақырыптар, пікірталас алаңы, "Пресс-конференция", "Сұрақтар-жауаптар-талқылау");

3) интерактивті дөңгелек үстел, семинар, рөлдік ойындар;

4) кейс-стади (нақты жағдаяттарды талдау);

5) жобалау әдісі (өз тәжірибесі мен құзыреттілігін толықтыру және өзгерту).

10. Бағдарламаның оқу-әдістемелік кешені мыналарды қамтиды:

1) силлабус (жұмыс оқу жоспары);

2) тәлімгерлердің өздік жұмыстарын ұйымдастыру, оны жүзеге асыру кестесі және оларға әдістемелік нұсқаулар;

3) қысқа тақырыптық мазмұны;

4) семинарларлық (практикалық), зертханалық сабақтарға арналған оқу материалдары;

5) пәнді оқу-әдістемелік қамтамасыз ету картасы;

6) пән бойынша қорытынды емтихан бағдарламасы.

11. Студенттердің құзыреттерін бағалау келесі критерийлер бойынша жүзеге асырылады: бағдарлама мәтінінде тілдік материалды түсіну, терминологияны меңгеру, алынған білімді пайдалану.

Минималды-жеткілікті деңгей – (біліктіліктің жалпыеуропалық шкаласы бойынша А2 деңгейіне сәйкес).

11.1. Минималды-жеткілікті деңгейде қалыптасатын біліктіліктер когнитивтік, әлеуметтік мәдени және коммуникативтік біліктіліктер болып табылады.

11.2. Минималды-жеткілікті деңгейде сөйлеу тілінің формалары мен сөйлеу түрлерінің түрлері: этикет сипатындағы диалог; диалог-сұрақ.

Ауызша және жазбаша коммуникация түрлері: ой - пікір элементтері бар сипаттама, хабарлама.

Жазбаша сөйлеу туындылары түрлері: хат, жеке хат, құттықтау хаты, сауалнама, формуляр, кеден декларациясы, баяндама жоспары.

11.3. Минималды жеткілікті деңгей дескрипторлары:

- коммуникацияның ауызша және жазбаша түрлері бойынша:

- мәлімет беруге дайындық және қабілет, ақпарат беру; ақпарат сұрау, сұрақтар қою, сұрастырып білу; кеңес беру, ұсыныс жасау; сендіру, сақтандыру; бағалауыш сөйлесімдердің, тұжырымдардың көмегімен сипаттау; мейірім білдіру және жақтырмау, қызығушылық-немқұрайдылық, үмітті, сезімді білдіру.

- диалог барысында қайталауларды, перифраздарды және тағы басқа құралдарды қолдана отырып, дайын сөздер негізінде қарапайым әңгіме жүргізу, әңгімені жалғастыру үшін қысқа сөз оралымдарымен ой бөлісу, күнделікті өмірге және сөйлеу тақырыптарына (отбасы, бос уақыт және т.б.) қатысты таныс тақырыптар бойынша әңгіме жүргізу, диалогты бастау, жалғастыру және аяқтау үшін сөйлеу әдебі сөздерін қолдану.

- Монолог барысында:

Өз отбасын, оқуын, тұратын орнын, курстастарын, күн тәртібін, ауа райын, жыл мезгілдерін және т.б. қарапайым фразалармен сипаттау, өзі, өзінің сабақтары мен қызығушылықтары туралы қысқаша хабарлама жасау.

Жазбаша коммуникация барысында: туған-туысқандарды, өзінің айналасындағыларды, олардың іс-әрекеттері, үй (пәтер) және т.б. сөйлеу тақырыптары бойынша қарапайым фразалармен сипаттау, рәсімдеудің нормативтік талаптарын сақтай отырып, коммуникативтік ниеттерді жеткізу.

Тыңдап түсіну барысында:

оқытушының және өзінің курстастарының сөзін, нұсқауларын түсіну;

күнделікті тұрмыста қолданылатын күнделікті қарапайым сөйлесімдерді қабылдау және түсіну;

оқытушының жақсы құрастырылған және баяу айтылған сұрақтарын, нұсқауларын, ережелерін немесе қарапайым қысқа бұйрықтарын түсіну;

хабарламаның тақырыбы туралы фрагментті (сөз, сөз тіркестері және қарапайым фразалар деңгейінде) болжап білу;

Оқу барысында келесі іскерліктер қалыптасады:

ұсынылған мәтіндердегі таныс атауларды, сөздерді, қарапайым фразаларды оқып бөліп көрсету;

тілін оқып жатқан елдегі адамдардың күнделікті өмірлерін реттеуіш прагматикалық мәтіндерді оқу: мәзір және ілінген хабарламалар, бағыттар мен жол карталары, әр алуан нұсқаулықтар мен ескертулер, кестелер және хабарламалар – жаңа әлеуметтік мәдени ортада іс-әрекетке бағдар беретін, негіз болатын ақпараттарды оқу;

Минималды жеткілікті деңгейде біліктіліктердің қалыптасуын бағалау өлшемдері:

Бағалау деңгейлері: үйлесімді, жоғары, орташа, төмен.

Бағалау деңгейлері өлшемдерінің мазмұны:

Басқа тілдегі мәтінді ұйымдастырудың ережелерін сақтау. Жазбаша мәтіннің мазмұны мен көлемі (берілетін ақпараттың дәлдігі, нормативтік талаптарға сәйкестігі). Лексикалық қанықтығы,грамматикалық безендірілуі (этикет сөздердің дұрыстығы,орфография мен емле ережелерін сақтау).

Үйлесімді деңгей:

серіктесінің осы деңгейдегі коммуникативтік ниетін ым, ишара арқылы түсіну;

осы деңгейдегі өз коммуникативтік ниетін сөздік қоры жетпей қалған жағдайда көрнекіліктерді пайдалана отырып білдіру;

осы деңгейдегі сөйлеу/коммуникация формаларының авербалды және визуалды түрлерін таңдап алу;

коммуникативтік ниетін фото немесе суретте бейнеленген нақты деректерді пайдалана отырып баяндау;

Жоғары деңгей:

серіктесінің коммуникативтік ниетін дәлелдерді пайдалана отырып жалпы түсіну;

өз коммуникативтік ниетін оқып жатқан тілдің әлеуметтік-мәдени нормаларына сәйкес дұрыс білдіре алуы;

сөйлеудің логикалық құрылымының жеткіліксіз түрінің сөйлеу/коммуникация формаларын таңдау;

кейбір деректер мен сілтемелерді пайдалануда коммуникативтік ниетін білдірудің толық еместігі;

Орташа деңгей:

серіктесінің коммуникативтік ниетін тек жорамалдай түсінуі;

өз коммуникативтік ниетін шектеулі лексикалық бірліктерді пайдалана отырып жеткілікті түрде барабар білдіруі;

сөйлеу/коммуникация түрлері мен формаларын таңдау коммуникативтік ойға үнемі сәйкес келе бермейді;

кейбір деректерді пайдалануда интерференция салдарынан коммуникативтік ниетін білдірудің толық еместігі;

талап етілген деңгейде талқыға түсуге қабілетсіздігі. Сөйлеу мінез-құлқы коммуникативтік және когнитивтік тұрғыдан жеткіліксіз.

11.4. Жеткілікті деңгей: (біліктіліктің жалпыеуропалық шкаласы бойынша А2 деңгейіне сәйкес):

Жеткілікті деңгейде қалыптасатын біліктіліктер когнитивтік, әлеуметтік мәдени және коммуникативтік біліктіліктер болып табылады.

Жеткілікті деңгейде жиі қолданылатын сөйлеу формалары мен қатысым түрлері :

- әлеуметтік-тұрмыстық, әлеуметтік-мәдени және оқу-кәсіби салаларында ақпарат алмасу жөніндегі диалог;

- іс-әрекетте түрткі болатын диалог.

Ауызша және жазбаша коммуникация түрлері: ой - пікір элементтері бар сипаттама, хабарлама.

Жазбаша сөйлеу туындылары түрлері: толық хат, жеке хат, құттықтау хаты, сауалнама, формуляр, кеден декларациясы, ой-пікір элементтері бар баяндама жоспары.

Жеткілікті деңгей дескрипторлары:

- Коммуникацияның ауызша және жазбаша формалары саласында:

- бағдарламада көзделген қарым-қатынастың ең кең таралған стандарттық жағдаяттарындағы нақты коммуникативтік міндеттерді шешуге сүйене отырып, тілдік материалды өзгерту, құбылту және байланыстыру қабілеті мен даярлығы;

- Диалог барысында:

- оқытушымен, курстастарымен және басқа да адамдармен қарым-қатынаста күнделікті қарапайым жағдаяттарда ешқандай ерекше күш-жігер жұмсамай –ақ әңгімелесуді жүзеге асыра алады;

- әлеуметтік - тұрмыстық, әлеуметтік - мәдени және оқу - кәсіби салаларында ақпарат алмасу үшін қарапайым фразалар мен сөйлемдерді диалогта қолданады;

- айтылған ұсынысқа жауап беру және өз бастамашылық көрсету және әңгімелесушінің әрекет етуіне ұйытқы болу, серіктеспен келіспеу немесе келісу.

- Монолог барысында:

- бірқатар фразалар мен сөйлесімдерді қолдана отырып, өз достарын, тұрғылықты орын жағдайларын, тамаққа қатысты қалауларын, өзінің бос уақытын, қаладағы бағыт-бағдарларды, отбасылық және ұттық мейрамдарды және т.б. толығырақ сипаттау;

- сюжеттік суретті өз бетінше сипаттау;

- оқыған мәтіннің мазмұнын өз ұстанымын білдіре отырып элементарлы деңгейде қысқаша баяндау;

- өткен тақырыпқа қатысты 10-15 фраза көлемі бойынша шағын хабарлама жасау.

Жазбаша коммуникация барысында:

қарапайым қысқа хат, қысқа жеке хат жазу, рәсімдеудің нормативтік талаптарын сақтай отырып формулярды толтыру, өзінің күн тәртібін құрастыру және жазу, өзінің қалауларын, өмірбаянын, ағымдағы оқиғаларды қарапайым түрде сипаттау;

оқыған мәтінге жоспар және мәтін, тақырып бойынша өзінің сөйлейтін сөзінің қысқаша тезисін құрыстыру және жазу.

Тыңдап түсіну барысында:

таныс тақырыпта сөз болған жағдайда, тікелей қарым-қатынаста өзге адамның айтқан сөзінің жалпы мазмұнын түсіну;

фондық әлеуметтік мәдени білімдерге, оқыған лексикалық және грамматикалық материалға, сонымен қатар мағыналық контекстік болжамға сүйену;

өзінің жеке қарым-қатынас салаларына тікелей байланысты, мысалы жеке тұлғалық және отбасылық деректерге, дүкенде сауда жасау, атқаратын іс қатысты жиі қолданылатын лексика мен фразаларды түсіну;

қысқа, анық және қарапайым хабарламалар мен хабарландырулардағы негізгі ақпаратты түсіну.

Оқу барысында:

өткен тақырыптар шеңберінде әрекеттік күрделіліктің жоғары емес деңгейінің міндеттерін орындау бойынша нұсқауларды қамтитын мәтіндерді оқу;

қос тілді сөздіктермен және басқа да анықтамалармен жұмыс істеу, оларда жұмыста дұрыс бағыт-бағдар таба білу;

өзінің оқу тәжірибесіне, соның ішінде ана тілінде оқу тәжірибесіне сүйену;

тілдік және мағыналық болжамды дамыту;

өз бетінше оқу дағдыларын дамыту.

Жеткілікті деңгейде (А2) біліктіліктердің қалыптасуын бағалау өлшемдері:

Бағалау деңгейлері: үйлесімді, жоғары, орташа.

Баға деңгейлері өлшемдерінің мазмұны:

Үйлесімді деңгей:

- мәтін авторларының, серіктесінің коммуникативтік ниетін түсіну;

- өз коммуникативтік ниетін түсінікті түрде білдіре алуы;

- сөйлеу/коммуникация формаларын сөйлеудің логикалық құрылымына барабартаңдай алуы;

- коммуникативтік ниетін нақты деректер мен сілтемелерді пайдалана отырып жеткілікті түрде толық баяндауы;

Жоғары деңгей:

- серіктесінің коммуникативтік ниетін дәлелдерді пайдалана отырып жалпы түсінуі;

- өз коммуникативтік ниетін оқып жатқан тілдің әлеуметтік-мәдени нормаларына сәйкес дұрыс білдіре алуы;

- сөйлеудің логикалық құрылымының жеткіліксіз түрінің сөйлеу/коммуникация формаларын таңдау;

- кейбір деректер мен сілтемелерді пайдалануда коммуникативтік ниетін білдірудің толық еместігі;

Орташа деңгей:

- серіктесінің коммуникативтік ниетін тек жорамалдай түсінуі;

- өз коммуникативтік ниетін шектеулі лексикалық бірліктерді пайдалана отырып жеткілікті түрде барабар білдіруі;

- сөйлеу/коммуникация түрлері мен формаларын таңдау коммуникативтік ойға үнемі сәйкес келе бермейді;

- кейбір деректерді пайдалануда интерференция салдарынан коммуникативтік ниетін білдірудің толық еместігі;

- талап етілген деңгейде талқыға түсуге қабілетсіздігі. Сөйлеу мінез-құлқы коммуникативтік және когнитивтік тұрғыдан жеткіліксіз.

11.5. Базалық жеткілікті деңгей - (біліктіліктің жалпыеуропалық шкаласы бойынша В1 деңгейіне сәйкес):

Базалық жеткілікті деңгейде қалыптасатын біліктіліктер құрамы лингво-когнитивтік, әлеуметтік мәдени, когнитивтік және коммуникативтік біліктіліктер болып табылады.

Базалық жеткілікті деңгейде жиі қолданылатын сөйлеу формалары мен коммуникация түрлері : диалог-сұрастыру, ой бөлісу диалогы; диалог - әңгіме;

Ауызша және жазбаша коммуникация түрлері: сипаттама, хабарлама, ой-пікір, ой - пікір элементтері бар хабарлама, түсіндіру, анықтау, бағалау.

Жазбаша сөйлеу туындылары түрлері: жеке тұлғалық сипаттағы электронды хат, мәтін, хабарлама, мазмұндама, өмірбаян, түйіндеме.

Базалық жеткілікті деңгей дескрипторлары:

- тіл жүйесін және оны мәдениаралық-коммуникативтік әрекетте қолдану тәсілдерін білу;

- сөйлеу және коммуникация жүйесін меңгеру төмендегі коммуникативтік актілерді жүзеге асыруға дайындық пен қабілеттілік ретінде:

- оқып үйренген қызметтер мен тақырыптар шеңберінде баяндау, сендіру, дәлелді түрде ақпаратты жеткізу, өнер және мәдениет (театрлар, фильмдер, кітаптар, әуендер және т.б.) мәселелері бойынша өз көзқарасын білдіру;

- өзінің қабылдау тәжірибесі, бағалау жүйесі елегінен өткізу және талқылау арқылы оқу тақырыбы бойынша өз көзқарасын білдіру (әлеуметтік тұрмыстық, әлеуметтік мәдени салалар);

- әңгімені немесе пікірталасқа белсенді қатысу (нақты жағдаятта таныс тақырып төңірегінде өрбіген әңгімеге еш дайындықсыз қатысу, әңгіме барысын түсініп тыңдау және өзіне қаратылып, анық айтылған сөзді түсіну, қажет болған жағдайда, қайтадан сұрау, өзінің жеке эмоцияларын білдіру және оларға жауап беру (ашу, қайғы, қызығушылық, қызықпаушылық).

- Коммуникацияның ауызша және жазбаша формалары саласында:

- әңгімелесушіге мәлімет беру, ақпарат беру, қызығушылық білдіру, ақпарат сұрау, сұрастыру, кеңес беру, ұсыныс жасау, сендіру, сақтандыру, бағалау сөздерінің көмегімен сипаттау, мейірім білдіру және жақтырмау, қызығу және қызықпау, үміттену, жанын түсінушілікті білдіру қабілеті мен даярлығы.

- Диалог барысында: серіктестік назарын өзіне аударып, ұстай білу, қызығушылық білдіру, сөздік қоры жетпей қалғант кезде мағыналас сөздермен ауыстыру, ым-ишаралар,дене қимылдары арқылы шеше білу, қате айтқан кезде өзін өзі түзету, анық және баяу айта білу, қажет болған жағдайда, айтылғанды қайталау, жалғаулықтардың көмегімен сөздердің қарапайым топтарын тіркестіру арқылы фразалар құрастыру іскерлігі;

- Монолог барысында:

- өзінің жеке тәжірибесіне сүйене отырып, қарым-қатынастың әлеуметтік - тұрмыстық, әлеуметтік - мәдени және оқу-кәсіби салаларының базалық тақырыптары шеңберінде жағдаяттарды немесе оқиғаларды бірізді тұжырымдар түрінде сипаттау;

- кітаптың немесе фильмнің сюжетін баяндау және өз көзқарасын дәлелдей отырып, ол туралы өз пікірін білдіру;

- берілген тақырып бойынша алдын ала даярланған, күрделі емес баяндама жасау.

Жазбаша коммуникация барысында:

- қарапайым байланысқан мәтін жазу;

- немесе шынайы оқиғаларды сипаттау;

- қызықтыратын тақырыптарға қысқа оңай эссе жазу;

- күнделікті деректі ақпараттар мен қажетті әрекеттерді түсіндіре отырып, формасы мен мазмұны онша күрделі емес қысқа баяндамалар жазу;

Тыңдап түсіну барысында мыналардытүсіне алады:

- кәсіби өмір тақырыптарына қатысты қарапайым ақпараттық хабарламаларды ;

- анық нормативті айтылу жағдайында оқып үйренген тақырып бойынша әңгімені ;

- әңгімелесушінің айтып отырған сөзін;

- анық нормативті айтылу жағдайында жазылған радио және телебағдарлама ақпараттарын;

- радиодан берілген жаңалықтар жиынтығының негізгі тұстарын және таныс тақырыптағы таспада жазылған, баяу айтылатын қарапайым мәтіндерді түсіну;

- қызықтыратын тақырыптағы теледидар бағдарламаларының (сұхбат, қысқаша дәрістер, репортаждар) көп бөлігін түсіну;

Оқу барысында:

- мәтіндерді электронды және қағаз жазбалардан қарау және қажетті ақпаратты табу;

- күнделікті материалдардан (хат, брошюралар, қысқа ресми құжаттар) қажетті ақпаратты табу және түсіну;

- егжей-тегжейлі нақтылаусыз мәтін тақырыбы бойынша ой-пікір білдіру;

- таныс тақырыптағы қарапайым газет мақаласының негізгі қағидаларын анықтау;

- қызықтыратын тақырыптағы деректі ақпараты бар қарапайым мәтіндерді оқып түсіну;

- күрделі емес тілмен баяндалған техникалық ережелерді түсіну (қауіпсіздік ережелері);

- буклеттерден, каталогтардан, аңдатпалардан, мәзірлерден, кестелерден қажетті ақпаратты іздеп табу және оларды қолдана білу немесе мәлімет алу.

Базалық жеткілікті деңгейде (В1) біліктіліктердің қалыптасуын бағалау өлшемдері:

1) Коммуникативтік ойды жүзеге асыру;

2) Логика-құрылымдық тұтастық;

3) Сөйлеудің пәндік мазмұнын игеру;

4) Тіл иелерінің лингвомәдени нормаларына сәйкестік;

5) Сөйлеудің лингвистикалық дұрыстығы; метатілді білу.

Бағалау деңгейлері: үйлесімді, жоғары, орташа, төмен.

Баға деңгейлері өлшемдерінің мазмұны:

Үйлесімді деңгей:

- берілген деңгейде мәтін авторларының, серіктестің коммуникативтік ниетін толық түсіну;

- оқып жатқан тілдің әлеуметтік мәдени нормаларына сәйкестігін ескере отырып, тілдік құралдарды дұрыс таңдау және оларды орынды қолдану арқылы өзінің коммуникативтік ниетін барабар түрде жеткізу қабілеті;

- логикалық құрылымды коммуникативтік ниетке сәйкес сөйлеу түрімен бірге коммуникация/сөйлеу формасы мен түрін таңдау;

- коммуникативтік ниеттің максималды жеткілікті деңгейде толық баяндалуы, беделді көзқарастарға сүйене отырып шынайы деректерді, сілтемелерді берілген деңгей үшін жеткілікті дәрежеде қолдану және т.б., сөз әрекеті коммуникативтік және когнитивтік тұрғыдан дәйектелген;

- коммуникативтік актіні құрудың стратегиясы мен тактикасын сауатты меңгеру;

- сөйлеуде тілдік құралдарды сауатты қолдану, 75% қатесіз сөйлеу барысында жіберген қателерді өз бетінше уақтылы түзету қабілеті; сөзді дұрыс екпінмен айту, деңгейдің сөйлеу тақырыбы шеңберіндегі лексикалық бай сөздік қоры және грамматикалық сауаттылық;

Жоғары деңгей:

- анықтау үшін қарсы сұрақтарды қоя отырып, серіктестің коммуникативтік ниеттерін жеткілікті толық түсінбеу;

- оқып жатқан тілдің әлеуметтік мәдени нормаларына жеткілікті деңгейде сәйкестігін ескергеннің өзінде, тілдік құралдарды дұрыс таңдау және оларды кей жағдайда орынсыз қолдану арқылы өзінің коммуникативтік ниеттерін бейімді түрде жеткізу қабілеті;

- коммуникативтік ниетке сәйкес келетін логикалық құрылымды сөйлеу түрлерін коммуникацияның/сөйлеу формасы мен түріне жеткіліксіз таңдау;

- берілген деңгей үшін жекелеген фактілерді, көзқарастарға сілтемелерді жеткілікті дәрежеде қолданғанымен, коммуникативтік ниеттің максималды жеткілісіз деңгейде толық емес баяндалуы;

- коммуникативтік актіні құрудың стратегиясы мен тактикасын дұрыс меңгеру;

- сөйлеуде тілдік құралдарды сауатты қолдану, 50% қатесіз айтылымдар барысында жіберген қателерді өз бетінше уақытылы түзету қабілеті; сөзді дұрыс екпінмен айту, деңгейдің сөйлеу тақырыбы шеңберіндегі лексикалық бай сөздік қоры және грамматикалық сауаттылық;

Орташа деңгей:

- анықтау үшін қарсы сұрақтарды үнемі қолдана отырып, серіктестің коммуникативтік ниеттерін тек жалпы түрде ғана түсіну;

- қарапайым құрылымдарды және лексикалық бірліктердің айтарлықтай шектеулі мөлшерін қолдану арқылы өзінің коммуникативтік ниеттерін жеткілікті дәрежеде үйлесімді жеткізу;

- сөйлеу формасы мен түрі коммуникативтік ойға үнемі сәйкес келе бермейді;

- коммуникативтік ниетті білдіруде жекелеген деректерді қолдана отырып, жоғары дәрежедегі дәлелдерді толық емес баяндау;

- коммуникативтік актіні құрудың стратегиясы мен тактикасын жеткіліксіз дәрежеде меңгеру;

- 25 % қатесіз сөйлеу барысында жеткіліксіз дәрежедегі тілдік құралдарды сауатты қолдану; сөз екпіні және сөйлеудің лексика-грамматикалық құралдарының жеткіліксіздігі;

Төмен деңгей:

Талап етілетін деңгейде пікірталасқа қатысуға қабілетсіздік. Сөйлеу әрекеті коммуникативтік және когнитивтік тұрғыдан жеткіліксіз.

11.6. Базалық стандарттық деңгей - біліктіліктің жалпы еуропалық шкаласы бойынша В2 деңгейіне сәйкес:

Базалық стандарттық деңгейде қалыптастырылатын біліктіліктер құрамы лингво-когнитивтік, әлеуметтік-мәдени, когнитивтік және коммуникативтік біліктіліктер болып табылады.

Базалық стандарттық деңгейде үлгілендірілетін сөйлеу формалары мен коммуникация сөйлеуі түрлері : әңгіме, сұхбат, пікірталас болып табылады.

Ауызша және жазбаша коммуникация түрлері: сипаттама, хабарлама, ой-пікір, хабарлама.

Сөйлеу айтылымдарының түрлері: түсіндірме, анықтама, бағалау, қысқаша мазмұндама, интерпретация, комментарий.

Жазбаша сөз туындыларының түрлері: түйіндеме, телефакс, ресми хат, баяндама тезисі, эссе.

Базалық стандарттық деңгей дескрипторлары төмендегілер болып табылады:

- тіл жүйесін және оны мәдениетаралық-коммуникативтік әрекетте қолдану тәсілдерін білу;

- әр алуан тақырыптарға: жалпы, оқу-кәсіби, сонымен қатар бос уақытқа қатысты тақырыптарға мүдірмей әңгіме жүргізу;

- еш дайындықсыз, грамматикалық қателер жасамай, сөйлеу стилдеріне шектеусіз қарым-қатынас жасау;

- диалогты айтарлықтай жылдам және дайындықсыз жүргізу;

- қандай да бір іске өзінің қызығушылығын атап айту, қажетті дәлелдердің көмегімен өзінің к?зқарасын түсіндіру және нақтылау;

- әңгімеге эмоциялық сипат беру.

- коммуникацияның ауызша және жазбаша формалары саласында студенттер төмендегі дайындық пен қабілеттіліктерді көрсетеді:

- оқып үйреніп жатқан салалар мен сөйлеу тақырыптары шеңберінде естіген және оқыған хабарламаны қабылдау және түсіну;

- айқындау, дәлірек анықтау;

- әңгімелесушінің айтқанын толықтыру;

- пікірталас тудыратын тезисті, ұсынысты алға тарту;

- түсіндіру, хабарлы екендікті білдіру;

- әрекетке ұйтқы болу және серіктеске мақтау айту;

- көмек көрсетуді ұсыну және оған жауап беру;

- серіктестің араласуына рұқсат беру;

- түзету, ескерту, нұсқау айту;

- сөйлеушінің сөзін бөлу;

қарсы қойылған сұрақтарға жауап беру;

- бірге ойлауға (индивидуалды әрекетке) түрткі болу;

- өз пікірін дәлелдеу; әр түрлі көзқарасқа қарсы тұру; қорытынды жасау;

- көңіл ортақтығын, өкінішті, қанағаттануды/қанағаттанбауды білдіру;

- қуанышты, көңілі қалуды білдіру;

- күдігін, өкпесін, ашуын білдіру;

- қорқыныш, шошу, мазалану;

- өзінің тұжырымының қате екендігін мойындау;

- қарым-қатынастың бейтарап, ресми, бейресми стилдерін сақтай отырып, әңгіме бастау және оны ары қарай жалғастыру;

- әңгімеге араласу және оны әрі қарай дамыту;

- түсінбегендігін білдіру, айтылғанды қайталап айтуын сұрау; әңгіме тақырыбын өзгерту; әңгімелесуді аяқтау;

- өзін қызықтыратын мәселелерге кең көлемде анық сипаттама беру;

- өз көзқарасын жеткілікті дәрежеде анық, толық қосымша тұжырымдармен және мысалдармен дамыту және нақтылау;

- ұсынылып отырған ұстанымның жағымды және жағымсыз тұстарын атап көрсете отырып, өзекті мәселе бойынша өз көзқарасын түсіндіру;

- ең жалпы сұрақтар бойынша дайындықсыз, анық нақты хабарламалар жасау;

- маңызды тұстарын атап көрсетіп, белгілі бір көзқарасты қолдайтын және қолдамайтын дәлелдерді келтіріп, әр түрлі варианттардың жағымды және жағымсыз жақтарын баяндай отырып, анық, қисынды құрылған баяндама жасау.

- рәсімдеудің нормативтік талаптарын сақтай отырып, коммуникативтік ниетті жеткізу (ресми хат, эссе);

оқығанның, тыңдағанның және көргеннің (мәтіннің, суреттің және видеофильмнің) фактілерін, оқиғаларын жүйелі түрде жазбаша баяндау, сонымен қатар әрекет етуші адамдардың іс-әрекеттеріне, суреттелген фактілергі және оқиғаларға қатысты өз көзқарасын білдіру;

- белгілі көзқарасты қолдайтын және қолдамайтын дәлелдер келтіре отырып және шешім варианттарының жағымды және жағымсыз жақтарын түсіндіре отырып, қандай да бір ұстанымды дамыту үшін эссе немесе баяндама жазу;

айналада айтылып жатқандардың басым б?лігін түсіну және пікірталасқа қатысу;

- дәрістердің, әңгімелердің, баяндамалардың және де білім және кәсіби әрекеттерге қатысты тақырыптық және лингвистикалық тұрғыда айтарлықтай дәрежеде күрделі сөйлеген сөздердің басқа да түрлерінің негізгі қағидаларын түсіну;

- бір қалыпты жылдамдықпен айтылған, нақты тақырыптарға қатысты хабарландырулар мен хабарламаларды түсіну;

- таспада жазылған, кедергілері бар шетел тіліндегі ақпаратты түсіну;

- магнитофонға жазылған сөйлеген сөзді түсіну;

- сөйлеушінің, көзқарасын, оның бір нәрсеге қатынасын анықтау және сөйлеген сөзінде бар ақпаратты анықтап табу;

- радиодан немесе таспадан дыбысталған документалды радиобағдарламаларды және басқа материалдарды түсіну;

- теледидар жаңалықтарын және ағымдағы оқиғалар туралы бағдарламаларды түсіну;

- документалды фильмдердің және басқалардың мазмүнын түсіну;

маңызды тұстарын анықтай отырып, айтарлықтай күрделі мәтінді тез қарап шығу;

- мақаланың мазмұнын жылдам түсіну және бағдарламалық тақырыптарға қатысты жаңалықтардың, мақалалардың немесе хабарламалардың өзектілігін анықтау;

- қажетті анықтамалық материалдарды қолданып, мәтіндерді өз бетінше оқып түсіну (сирек кездесетін идиомалық тіркестер қиындық туғызуы мүмкін);

- газет және журнал мақалаларындағы ең маңызды фактілер мен оқиғаларды анықтап көрсету;

- негізгі идеяны, ойды анықтап көрсету;

- мәтіннің мазмұнын максималды дәл және нақты түсіну;

- таныс емес сөздердің мағынасын контекст және сөздің құрылымы бойынша анықтау (контекстуалды және тілдік болжап табу);

- мәтіннен семантиканың ұлттық мәдени компоненттері бар реалийлер мен сөздерді табу;

- мәдени маңызды ақпаратты іріктеу;

- алынған ақпаратқа сын көзбен қарау, деректер мен оқиғаларды бағалау;

- болып жатқан оқиғаларға, кейіпкерлердің әрекеттеріне өзінің көзқарасын білдіру;

- қажетті ақпаратты іздеу мақсатында шағын мәтіндерге көз жүгіртіп шығу;

- прагматикалық сипаттағы материалдан (жарнама, аңдатпалар, бағдарламалар, анықтамалық үндеухаттар, кітапшалар) қажетті ақпаратты тауып алу;

- қызықтыратын мәселелерге қатысты хат-хабарларды оқу және еш қиындықсыз негізгі ойды түсіну.

Базалық стандартты деңгейде біліктіліктердің қалыптасуын бағалау өлшемдері:

1) Коммуникативтік ойды жүзеге асыру;

2) Логика-құрылымдық тұтастық;

3) Сөйлеудің пәндік мазмұнын игеру;

4) Сол тілде сөйлеушінің лингвомәдени нормаларына сәйкестік;

5) Сөйлеудің лингвистикалық дұрыстығы; метатілді білу.

Бағалау деңгейлері: үйлесімді, жоғары, орташа, төмен.

Баға деңгейлері өлшемдерінің мазмұны:

Үйлесімді деңгей:

берілген деңгейде мәтін авторларының, серіктестің коммуникативтік ниетін толық түсіну;

оқып жатқан тілдің әлеуметтік мәдени нормаларына сәйкестігін ескере отырып, тілдік құралдарды дұрыс таңдау және оларды орынды қолдану арқылы өзінің коммуникативтік ниетін сол тілге барабар түрде жеткізу қабілеті;

коммуникативтік ниетке сәйкес логикалық құрылған сөйлеу түріне барабар коммуникация/сөйлеу формасы мен түрін таңдау;

коммуникативтік ниеттің жоғары жеткілікті деңгейде толық баяндалуы, берілген деңгей үшін шынайы деректерді, беделді көзқарастарға сүйенген сілтемелерді жеткілікті түрде дәлелдер арқылы қолдану және т.б., сөйлеу әрекеті коммуникативтік және когнитивтік тұрғыдан дәйектелген;

коммуникативтік актіні құрудың стратегиясы мен тактикасын сауатты меңгеру;

сөйлеуде тілдік құралдарды сауатты қолдану, 75% қатесіз сөйлеу барысында жіберген қателерді өз бетінше уақытылы түзету қабілеті; сөзді дұрыс екпінмен айту, деңгейдің с?йлеу тақырыбы шеңберіндегі лексикалық бай сөздік қоры және грамматикалық сауаттылық;

Жоғары деңгей:

анықтау үшін қарсы сұрақтарды қолдана отырып, серіктестің коммуникативтік ниетін онша толық түсінбеу;

оқып жатқан тілдің әлеуметтік мәдени нормаларына жеткілікті деңгейде сәйкестігін ескергеннің өзінде, тілдік құралдарды дұрыс таңдау және оларды кей жағдайда орынды қолданғанның өзінде коммуникативтік ниеттерін барабар түрде онша толық жеткізе алмауы;

логикалық құрылған коммуникативтік ниетке сәйкес сөйлеу түріне коммуникация/сөйлеу формасы мен түрін таңдау;

жекелеген фактілер мен сілтемелерді пайдаланудың жоғары деңгейінде коммуникативтік ниеттің жеткіліксіз түрде толық емес баяндалуы;

коммуникативтік актіні құрудың стратегиясы мен тактикасын дұрыс меңгеру;

сөйлеуде тілдік құралдарды сауатты қолдану, 50% қатесіз айтылымдар барысында жіберілген қателіктерді өз бетінше уақытылы түзету қабілеті; сөзді дұрыс екпінмен айту, деңгейдің сөйлеу тақырыбы шеңберіндегі лексикалық сөз байлығы және грамматикалық сауаттылық;

Орташа деңгей:

анықтау үшін қарсы сұрақтарды үнемі қолдана отырып, серіктестің коммуникативтік ниеттерін тек жалпы түрде ғана түсіну;

қарапайым құрылымдарды және лексикалық бірліктердің айтарлықтай шектеулі мөлшерін қолдану арқылы өзінің коммуникативтік ниеттерін жеткілікті дәрежеде үйлесімді жеткізу;

сөйлеу формасы мен түрі коммуникативтік ойға үнемі сәйкес келе бермейді;

жекелеген деректерді қолдана отырып, жоғары дәрежелі дәлелдер арқылы коммуникативтік ниетті жөнді білдіре алмау;

коммуникативтік актіні құрудың стратегиясы мен тактикасын жеткіліксіз дәрежеде меңгеру;

25 % қатесіз сөйлеу барысында тілдік құралдарды онша дұрыс қолдана білмеу; сөз екпінінің және лексика-грамматикалық тілдік қолданыстың дұрыс болмауы;

Төмен деңгей:

Тілдік деңгейді меңгеруге қойылатын талаптар

А1 деңгейі

Мәдениаралық коммуникативтік қатынастағы тіл жүйесі мен пайдалану тәсілдерін меңгеру.

Фонетикалық материал:

- жаңа тілдік материалға қатысты есту-айту дағдыларын әрі қарай жетілдіру.

Лексикалық материал:

- кең ауқымды мамандандыруды бейнелейтін жиі қолданылатын лексиканы бекіту;

- 600-800 лексикалық бірліктерді меңгеру арқылы сөздік қорды кеңейту;

- сөздердің тіркесуі: еркін сөз тіркестері, морфологиялық-синтаксистік және лексикалық-фразеологиялық байланысқан сөз тіркестері;

- фразеологиялық және комбинаторлық сөздіктермен танысу.

Грамматикалық материал:

Ағылшын тілі:

- Articles: zero article, definite article, indefinite article;

- Pronouns (Relative, Possessive, Reflexive);

- Present simple, or continuous;

- Adverbs of frequency;

- Gerund or infinitive?;

- Present continuous (future), invitations;

- Future forms: will/going to;

- Past simple (regular/irregular);

- Comparative/Superlative Adjectives;

- Phrasal verbs (verb+preposition, verb+particle, verb + particle + preposition);

- Modals verb;

Неміс тілі:

-Aussagesatz Wort – und Satzfrage Imperativ "Sie" Konjugation Präsens;

-Artikel Negation Possessivartikel;

-Akkusativ Verben mit Vokalwechsel Modalverb "möchten";

-Trennbare Verben Modalverben "Können", "müssen", "dürfen". Uhrzeit;

-Demonstrativpronomen. Indefinitpronomen. Ortsangaben;

-Possessivartikel. Modalverb "sollen". Imperativ 2;

-Person Singular und Plural. Perfekt: Struktur und Beispiele;

-Perfekt: alle Verben. Richtungsangaben. Personalpronomen im Akkusativ;

-Wechselpräpositionen;

-Dativ. Komparativ und Superlativ (prädikativ);

-Demonstrativpronomen im Akkusativ;

-Genitiv;

-Artikel + Adjektiv + Nomen. Artikelwörter "dieser", "mancher", "jeder"/"alle";

-Reflexive Verben mit Präpositionalergänzung. Fragewörter und Pronomen "wofür?", "dafür". Konjunktiv II;

-Steigerung und Vergleich Passiv.

Француз тілі:

-L’article determiné et indeterminé;

-L’ordre des mots;

-la mise en relief;

-le présent des verbes réguliers et irréguliers;

-la négation;

-l’interrogation (qui, que, quand, où);

-les pronoms et ses types;

-les adjectifs et ses types;

-les formes et les sens de la conjugaison pronominale;

-le présent progressif – le future proche – le passé récent.

Тілдік деңгейді меңгеруге қойылатын талаптар

А2 деңгейі

Мәдениаралық-коммуникативтік қатынастағы тіл жүйесі мен пайдалану тәсілдерін меңгеру.

Фонетикалық материал:

- жаңа тілдік материалға қатысты есту-айту дағдыларын әрі қарай жетілдіру.

Лексикалық материал:

- кең ауқымды мамандандыруды бейнелейтін жиі қолданылатын лексиканы бекіту;

- 800-1000 лексикалық бірліктерді меңгеру арқылы сөздік қорды кеңейту;

- фразеологиялық және комбинаторлық сөздіктермен танысу.

Грамматикалық материал:

Ағылшын тілі:

- Articles: zero article, definite article, indefinite article;

- Pronouns (Relative, Possessive, Reflexive);

- Present simple, or continuous;

- Look or look like?;

- Adverbs of frequency;

- Gerund or infinitive?;

- Present continuous (future), invitations;

- Future forms: will / going to;

- Past simple (regular / irregular);

- Comparative/Superlative Adjectives;

- Phrasal verbs (verb+preposition, verb+particle, verb + particle + preposition);

- Modals verb;

- Zero & First Conditionals;

Неміс тілі:

-Aussagesatz Wort – und Satzfrage Imperativ "Sie" Konjugation Präsens;

-Artikel Negation Possessivartikel;

-Akkusativ Verben mit Vokalwechsel Modalverb "möchten;

-Trennbare Verben Modalverben "Können", "müssen", "dürfen". Uhrzeit;

-Demonstrativpronomen. Indefinitpronomen. Ortsangaben;

-Possessivartikel. Modalverb "sollen". Imperativ 2;

-Person Singular und Plural. Perfekt: Struktur und Beispiele;

-Perfekt: alle Verben. Richtungsangaben. Personalpronomen im Akkusativ;

-Wechselpräpositionen;

-Dativ. Komparativ und Superlativ (prädikativ);

-Demonstrativpronomen im Akkusativ;

-Genitiv;

-Artikel + Adjektiv + Nomen. Artikelwörter "dieser", "mancher", "jeder"/"alle";

-Reflexive Verben mit Präpositionalergänzung. Fragewörter und Pronomen "wofür?", "dafür". Konjunktiv II

-Steigerung und Vergleich Passiv

Француз тілі:

-le présent des verbes réguliers et irréguliers;

-l’impératif;

-le complément;

-les adverbes et ses types;

-les pronoms et ses types;

-le participe présent;

-le participe passé;

-le passé composé;

-l’imparfait;

-le futur simple;

-les adjectifs et ses types;

-les formes et les sens de la conjugaison pronominale;

-les articles partitifs;

-les mots exprimant la quantité (assez-trop);

-le présent progressif – le future proche – le passé récent;

-le discours direct et indirect;

-les verbes à l’infinitif;

-l’adjectif;

-les comparatifs et les superlatifs;

-le subjonctif présent.

Тілдік деңгейін меңгеруге қойылатын талаптар

В1 деңгейі

Фонетикалық материал:

Фонетикалық құбылыстар: палатализация, ассимиляция, латерал дыбыс, мұрын жолды дыбыс, дыбыстың жоғалуы, редукция.

Лексикалық материал:

Сөйлеу стилінің бейтарап, сондай-ақ күнделікті-ауызекі және публицистикалық түрінде өте жиі қолданылатын, сөздермен көп тіркесе алатын 1200 лексикалық бірлік. Көрсетілген қолданыс аясы мен сөйлеу тақырыптары шеңберінде тілдік әрекеттің барлық түрлерінде қолданылатын баламасыз және аялық лексикаға ерекше көңіл бөлінеді.

Грамматикалық материал:

Ағылшын тілі:

-Articles: zero article, definite article, indefinite article;

- Pronouns (Relative, Possessive, Reflexive.);

- Present Simple, Future Simple, Past Simple;

- Modal verbs;

- Gerund;

- Active& Passive Voice;

- Reported speech;

- Conditionals (Zero, First, Second and Third) ;

- Quantitative and ordinal numerals, fractions;

- Present perfect + yet/already/just;

- Present perfect or past simple?;

- Participle I;

- Participle II.

Неміс тілі:

-Genitiv der Nomen;

-Präteritum der Modalverben;

-Passiv mit Modalverben;

-Infinitivsatz: Infinitiv mit "zu" Präteritum;

-Konstruktion mit "es";

-Nebensatz: Relativsatz. Relativpronomen;

-Präpositionalpronomen;

-"lassen" + Infinitiv;

-Indirekter Fragesatz . Infinitiv mit "um zu". Nebensatz mit "damit";

-Präpositionen "außer" und "wegen". Ausdrücke mit Präpositionen

- Reflexive Verben Unbetonte Akkusativ – und Dativergänzungen. Reziprokpronomen;

-Verben mit Präpositionen und Pronominaladverbien;

-Temporalsätze (als, wenn);

-Die Position von nicht;

- Konjunktiv II: irreale Wünsche und Bedingungen;

Француз тілі:

-Le temps plus-que-parfait;

-le conditionnel présent;

-Concordance des temps: l’antériorité – la postériorité – la simultanéité;

-l’expression du futur et de projet (futur proche);

-l’expression de la comparaison;

-les expression de l’identité, de la ressemblance et de la différence;

-la voix active et la voix passive;

-la forme pronominale аu sens passif;

-la forme impersonnelle;

-les constructions adverbials;

-le gérondif;

-les propositions participiales;

-les propositions compliquées;

-les propositions subordonnées;

Тілдік деңгейін меңгеруге қойылатын талаптар

В2 деңгейі

Фонетикалық материал:

Лексикалық материал:

Сөйлеу стилінің бейтарап, сондай-ақ күнделікті-ауызекі және публицистикалық түрінде өте жиі қолданылатын, сөздермен көп тіркесе алатын 1500 лексикалық бірлік. Көрсетілген қолданыс аясы мен сөйлеу тақырыптары шеңберінде тілдік әрекеттің барлық түрлерінде қолданылатын баламасыз және аялық лексикаға ерекше көңіл бөлінеді.

Грамматикалық материал:

Ағылшын тілі:

- Articles: zero article, definite article, indefinite article;

- Pronouns Relative, Possessive, Reflexive) ;

- Present simple, or continuous;

- Gerund or infinitive?;

- Present continuous (future), invitations: Would you like to …?;

- Future forms: will / going to, present continuous might / may + inf;

- Past simple (regular / irregular) ;

- Comparatives and superlatives as … as;

- Connectors: although, however/ something / anything / nothing;

- Present perfect + yet / already / just;

- Present perfect or past simple? ;

- Phrasal verbs (verb+preposition, verb+particle, verb + particle + preposition);

- Passive voice;

- Modals verb: might, could, must, can’t, ought to /Should / shouldn’t;

- Zero, First, Second and Third Conditionals;

- Clauses;

- Reported speech: statements and questions; imperative and requests;

Неміс тілі:

-Genitiv der Nomen;

-Präteritum der Modalverben;

-Passiv mit Modalverben;

-Infinitivsatz: Infinitiv mit "zu"· Präteritum.

-Konstruktion mit "es";

-Nebensatz: Relativsatz. Relativpronomen;

-Präpositionalpronomen;

-"lassen" + Infinitiv;

-Indirekter Fragesatz. Infinitiv mit "um zu". Nebensatz mit "damit";

-Präpositionen "außer" und "wegen". Ausdrücke mit Präpositionen;

-Reflexive Verben. Unbetonte Akkusativ – und Dativergänzungen. Reziprokpronomen;

-Verben mit Präpositionen und Pronominaladverbien

-Temporalsätze (als, wenn);

-Die Position von nicht;

-Konjunktiv II: irreale Wünsche und Bedingungen;

Француз тілі:

-le conditionnel passé;

-cohérence du texte: nominalisations – pronoms personnels et indéfinis;

-l’expression du but, de la condition et de la restriction;

-l’expression de l’hypothèse;

-l’expression de la cause;

-l’expression de la consequence;

-l’expression de l’opposition et de la concession;

-les expression de l’identité, de la ressemblance et de la différence;

-la forme pronominale аu sens passif;

-la forme impersonnelle;

-les constructions adverbiales;

-les propositions participiales;

-les propositions subordonnées relatives;

Жоғары және (немесе) жоғары
оқу орнынан кейінгі білім беру
ұйымдары үшін "Шетел тілі"
жалпы білім беру пәнінің үлгілік
оқу бағдарламасына
қосымша

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Шетел тілі" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасының мазмұны

	Минималды жеткілікті (А1) деңгейде қарастырылатын тақырыптар:
Апта	Пәннің мазмұны	Семинар (практикалық сабақ) тақырыптары	Өзіндік жұмыстар тақырыптары	Сағаттар саны
	Қарым-қатынастың әлеуметтік саласы: Мен және менің үйім
1	Сәлемдесу, қоштасу, ресми және бейресми жағдайда өзін таныстыру, ұлты, елдер, тілдер, отбасы, отбасы жағдайы, отбасы құрамы, туысқандық, адамның келбеті, мінезі, жеке қасиеттері, күн тәртібі	Сәлемдесу	Сіз академиялық ұтқырлықпен басқа университетке келдіңіз. Өзіңізді жаңа топқа таныстырыңыз; еліңіз, ұлтыңыз, тіліңіз және т.б. туралы айтып беріңіз.	10
2		Менің отбасым	Сіз шетелдік университетке оқуға түсіп, сол елдің бір отбасымен тұрасыз. Өз қалаңыздағы досыңызға сол отбасы туралы электронды пошта арқылы айтып берініз. Отбасы мүшелерінің келбетін, мінезін, жеке қасиеттерін сипаттаңыз.	10
3		Күн тәртібі	Табысты адамдардың күнделікті өмірін зерттеңіз. Сол адамдардың күнделікті жұмыс күнін дұрыс жоспарлау амалдары туралы жазыңыз.	10
	Қарым-қатынастың әлеуметтік саласы:
4	Азық-түлік, сусындар, тамақ өнімдері, тамақтану түрлері, кафелер, мейрамханалар, фастфуд, салаттар, көкөністер, жемістер, десерт, тәттілер, сатып алу, бағалар, азық-түлік дүкендері, сауда орталығы, жеңілдіктер, дизайн, өлшем	Тағам	Өз микроблогыңызда сіж жақсы көретің тағамның рецептін ұсыныңыз. Қажетті азық-түлікті атап оны дайындау жолын сипаттаңыз.	10
5		Сатып алу	Сізге киім сатып алу қажет. Киімнің дизайны, өлшемі, түсі мен сапасы туралы бутиктегі консультанттан кеңес алыңыз.	10
	Қарым-қатынастың әлеуметтік-тұрмыстық саласы: Адам және оның денсаулығы
6	Адам, денсаулық, спорт, табиғат және адам, климат, ауа райы, экология, салауатты тамақтану, бос уақытты өткізу, қызығушылық, спорт түрлері, салауатты өмір салты, дене шынықтыру, спорт ойындары Бос уақыт пен хобби (спорт, музыка, киноға / театрға / ойын-сауық паркіне бару). Сатып алу	Адам және оның денсаулығы	"Дәмді, пайдалы және қымбат емес: студенттерге арналған тамаша мәзір" тақырыпта жоба жұмыс жүргізіңіз	10
7		Спорт адам өмірінде	Студенттерге салауатты өмір салтын насихаттаңыз	10
8		Бос уақытты өткізу	Кино және іс-шаралар афишасы, театр қойылымдар, концерттер мен көрмелер кестесімен танысып серігіңізбен қайда баратындарыңызды келісіңіз (жұппен жұмыс істеу)	10
	Қарым-қатынастың әлеуметтік саласы: Менің елім
9	Мемлекет, географиялық орналасуы, климаты, ауа-райы, астанасы, олардың көрнекті орындары. Қалалық / ауылдық тіршілік ортасы, тұрғын үй, пәтер, бақ, жиһаз, тұрмыс жағдайы, тұрмыстық техника, жабдықтар.	Менің елім	Еліңізді н/е тілі оқытылатын елді, оның географиялық орналасуын, климатын, астанасын, көрікті жерлерін сипаттаңыз.	10
10		Саяхат	Жаз мезгілінде Еуропаға (Азияға, басқа елдерге) круиз жоспарлап отырсыз. Сапарыңызды күнделікті жоспарлап, қанша елді және қандай жерге баратыныңызды атап кетіңіз. Осы елдерде не істеуге рұқсат және неге тыйым салынғанын айтыңыз.	10
11		Қаланың көрікті жерлері	"Қаламызға қош келдіңіздер!" атты туған өлкеге жолнұсқа жасаңыз. Қаланың ең қызықты орындарын атап өтіңіз.	10
12		Менің үйім!	Өзіңізді дизайнер ретінде көріңіз, жаңа үйді жобалауға тырысыңыз. Интерьер дизайнына арналған бірнеше нұсқа ұсыныңыз.	10
	Қарым-қатынастың әлеуметтік саласы: Қоршаған орта
13	Қоршаған ортаны қорғау, табиғат пен экологиялық проблемалар, салауатты өмір салты, заманауи гаджеттер, қосымшалар, интернет, радиоактивті толқындар	Қоршаған ортаны қорғау	"Қоршаған ортаны қорғау мәселесіне студенттердің көзқарасы" тақырыбында сауалнама жүргізіңіз. Зерттеудің нәтижелерін диаграммада көрсетіңіз.	10
14		Табиғат және экология мәселелері	Экологиялық апаттың алдын алу мақсатында экологиялық ұйымдар үнемі ұсыныстар шығарады. Ұсыныстардың негізгі қағидасы: "Мұны бәрі де жасай алады". ЖОО студенттеріне арналған қағида негізінде қоршаған ортаны қорғауға кеңестер ұсыныңыз.	10
15		Заманауи оқу және гаджеттер	Заманауи гаджеттерді оқу үдерісінде пайдалану мүмкіндігін зерттеңіз. Мұғалімдерге шетел тілі сабағында қолдануға болатын IPad қосымшаларын ұсыныңыз.	10
Ескерту: 1 академиялық кредит = 30 академиялық сағат Барлығы: 150 академиялық сағат
	Жеткілікті (А2) деңгейде қарастырылатын тақырыптар
Апта	Пән мазмұны	Семинар (практикалық сабақ) тақырыбы	Өздік жұмыс жағдаяттары	Сағат
	Қарым-қатынастың әлеуметтік саласы: Мен және менің отбасым
1	Ұлттар, елдер, тілдер, отбасы, отбасы жағдайы, неке құру, отбасы құрамы, туыстық қарым-қатынас, отбасылық қарым-қатынас, сыртқы келбеті, мінезі, бойындағы жеке қасиеттері. Тұрғын үй, жер үй, пәтер, бақ, жиһаз, тұрмыс жағдайлары, тұрмыстық техника, жабдықтар.	Мен және менің отбасым	Отбасы мүшелерінің сыртқы келбеті мен мінез-құлқын сипаттаңыз. Сіз мінез-құлық белгілерін сыртқы келбетіне қарап анықтауға болады дегенге сенесіз бе?	10
2		Заманауи жас отбасы	"Ұрпақтар дауы: бірге немесе жеке" тақырыбына шығарма жазыңыз. Отбасы мүшелерінің арасындағы келіспеушіліктердің себебін анықтауға тырысыңыз.	10
3		Түрлі ұрпақ өкілдері арасындағы қарым-қатынас	Заманауи қоғамдағы әр түрлі ұрпақ өкілдерінің арасындағы қарым-қатынасқа эмпирикалық талдау жасаңыз. Өз қорытындыларыңызды есеп түрінде көрсетіңіз.	10
4		Менің үйім – менің тірегім	Өзіңізді дизайн саласындағы сарапшысы ретінде байқап көріңіз және сіздің үйіңізді әрлеуде дизайнерлердің жіберген айқын емес қателерін табыңыз. Жайлылық үшін қажетті тұрғын үй жағдайларын жақсарту нұсқаларын ұсыныңыз.	10
	Қарым-қатынастың әлеуметтік-тұрмыстық саласы: Адам және оның денсаулығы
5	Адам, денсаулық, спорт, табиғат және адам, климат, ауа райы, экология, салауатты тамақтану, бос уақытты өткізу, қызығушылық, спорт түрлері, салауатты өмір салты, дене шынықтыру, спорт ойындары	Адам және оның денсаулығы	"Дәмді, пайдалы және қымбат емес: студенттерге арналған тамаша мәзір" тақырыпта жоба жұмыс жүргізіңіз	10
6		Спорт адам өмірінде	Студенттерге салауатты өмір салтын насихаттаңыз	10
7		Бос уақытты өткізу	Кино және іс-шаралар афишасы, театр қойылымдары, концерттер мен көрмелер кестесімен танысып серігіңізбен қайда баратындарыңызды келісіңіз (жұппен жұмыс істеу)	10
	Қарым-қатынастың әлеуметтік-мәдени саласы: Дүниежүзілік карта
8	Әлем картасы, Қазақстан мен тілі оқытылатын елдің географиялық орналасуы, ұлттар, қалалар, көлік, қаладағы бағдарлар, қаланың көрікті жерлері флорасы мен фаунасы	Дүниежүзілік карта	Әлемнің этнографиялық картасын жасаңыз. Негізгі елдерді қысқаша сипаттаңыз.	10
9		Географиялық орналасу және шекарасы	Қазақстанның (тілі оқытылатын елдің) географиялық орналасуының маңызды орындарын атаңыз және олар ел табиғатының негізгі ерекшеліктерін көрсететінін дәлелдеңіз	10
10		Қаланың көрікті жерлері	"Қаламызға қош келдіңіздер!" атты туған өлкеге жолнұсқа жасаңыз. Қаланың ең қызықты орындарын атап өтіңіз.	10
	Қарым-қатынастың әлеуметтік-мәдени саласы: Салт-дәстүр
11	Мерекелер, салт-дәстүрлер; отбасылық салт-дәстүрлер мен адам өміріндегі туған күнді және өзге де оқиғаларды мерекелеудің дәстүрлері; ұлттық мерекелер, олардың маңызы, мереке дәстүрінің маңызы	Қазақстан Республикасы мен тілі оқытылатын елдің салт-дәстүрі	"Қазақстан Республикасы мен тілі оқытылатын елдегі баланы туу және тәрбиелеу дәстүрлері мен әдет-ғұрыптары" жобасы	10
12		Мәдени және ұлттық мерекелер	Серігіңізден өз еліндегі ұлттық мерекелер туралы, түрлі іс-шаралар өткізу дәстүрін сұраңыз.	10
	Қарым-қатынастың оқу және кәсіби саласы: Болашақ мамандық
13	Білім беру, университетте оқу, студенттік өмір, оқу пәндері, күн тәртібі, мен оқитын факультет, менің болашақ мамандығым, жұмысқа орналасу, еріктілік, кәсіби қасиеттер, кәсіби өсу, мансап.	Менің білімім	"Болашақ мамандықты анықтау" тестінен өтіңіз. Сізге болашақ мансабыңызда табысқа жету үшін қандай мамандықтар ұсынылғанын айтып беріңіз. Тест нәтижесімен қаншалықты келісесіз?	10
14		Менің университетім	Шетелдік әріптесіңізбен оқу жұмысын ұйымдастыру, оқу пәндері, екі елдің университеттік өмірі туралы скайп арқылы сөйлесу. Оның ұқсастықтары мен айырмашылықтарын анықтаңыз.	10
15		Болашақ мамандық	"Нағыз кәсіпқой қандай болуы керек?" тақырыбындағы жоба жұмысы.	10
Ескерту: 1 академиялық кредит = 30 академиялық сағат Барлығы: 150 академиялық сағат
Базалық жеткілікті (В1) деңгейде қарастырылатын тақырыптар:
Апта	Пән мазмұны	Семинар (практикалық сабақ) тақырыбы	Өздік жұмыс жағдаяттары	Сағат
	Қарым-қатынастың әлеуметтік саласы: Қазіргі қоғамдағы отбасы
1	Қазіргі қоғамдағы отбасы; қазіргі заманғы жас отбасы және оның проблемалары; әлемдегі заманауи отбасылардың түрлері; отбасылық қарым-қатынас; жас отбасылық бюджет және негізгі шығындар	Қазіргі қоғамдағы отбасы	Отбасыңызда жақын туысқандарыңыз сіздің қызығушылығыңызбен бөліспейді. Ата-аналарыңызбен сөйлесіп, оларды өз таңдауыңыздың дұрыстығына сендіріңіз.	10
2		Жас отбасының бюджеті	"Неке тұрақтылығының негізгі шарттары неде?" атты дөңгелек үстелге қатысу үшін баяндама дайындаңыз. Отбасының жақсы тұрмыс құру жағдайларын сипаттаңыз.	10
Қарым-қатынастың әлеуметтік саласы: Заманауи тұрғын үй
3	Тұрғын үй құрылысы; тұрғын үй түрлері (қалалық, ауылдық үй, пәтер); заманауи дизайн; сәулет; үйді жақсарту; интерьер безендіру	Тұрғын үй түрлері (қалалық, ауылдық үй, пәтер)	Сіз шетелдік университетке тәжірибеден өтуге келдіңіз. Пәтер жалдауға жарнама беріңіз.	10
4		Заманауи дизайн	Сіз қала сыртынан үй салдыңыз. Үйді безендіру жөнінде дизайнерден кеңес сұраңыз.	10
	Қарым-қатынастың әлеуметтік-мәдени саласы: Демалыс
5	Демалысты ұйымдастыру; белсенді, белсенді емес демалыс; туризм; демалыс және емделу; ойын-сауық; саяхат	Демалысты жоспарлау	Сіз шетелге сапарға шыққыңыз келеді. Туристік агенттіктен сапар шарттары туралы жазбаша түрде сұраңыз.	10
6		Біз сізді қызықты саяхатқа шақырамыз!	Сіздің елге барғысы келетіндер үшін жарнамалық буклет жасаңыз. Елдің қызықты жерлеріне бару бағытын жасаңыз.	10
	Қарым-қатынастың әлеуметтік саласы: Мәдени-тарихи негіз
7	Тарих; мемлекеттің қалыптасуы; елдің ұлттық рәміздерінің мәдени-тарихи негіздері; мемлекеттік ту, ұлттық елтаңба, әнұран; ұрандар, эмблемалар, мемлекеттік және саяси жүйе, экономика салалары.	Рухани жаңғыру	"Қазіргі Қазақстандағы дәстүрлерді жандандыру" тақырыбына баяндама. Қазақстан Республикасының мәдени саясат концепциясының негізгі аспектілерін анықтаңыз.	10
8		Қазақстан Республикасы мен тілі оқытылатын елдің үкіметі мен заң институттары	Қазақстан Республикасы мен тілі оқытылатын елі экономикасының ең дамыған салалары туралы ақпараттық постер жасаңыз. Стратегиялық даму бағырттарын анықтаңыз.	10
	Қарым-қатынастың әлеуметтік саласы: Мәдени-тарихи негіз
9	Қазақстан Республикасы мен тілі оқытылатын елдегі ұлттық, мемлекеттік, кәсіби және басқа мерекелер мен естелік күндер; олардың тарихи маңыздылығы; мерекелік рәсімдер, мәдени жобалар	Қазақстан Республикасы мен тілі оқытылатын елдегі мерекелер	Қазақстан Республикасы мен тілі оқытылатын елдегі мерекелер күнтізбесінің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын талдаңыз.	10
10		Наурыз - жыл басы	Сіздің шетелдік құрдастарыңыз Наурыз мерекесінде. Қонағыңыз осы мерекенің дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарына қызығушылық танытуда. Сол жайлы баяндап беріңіз.	10
	Қарым-қатынастың кәсіби саласы: Білім беру
11	Білім беру жүйесі, жоғары кәсіби білім беру деңгейі, мамандықтың білім беру бағдарламасы, академиялық ұтқырлық, университет пен мамандықты таңдау, қабылдау стандарттары, білім беру траекториясы, жеке оқу жоспары	Қазақстан Республикасы мен тілі оқытылатын елдегі білім беру жүйесі	Жоба: "Қазақстан Республикасы мен тілі оқытылатын елдегі білім беру жүйесінің ерекшеліктері"	10
12		Университет таңдау.	Шетелдік серігіңіз сіздің университетіңізде білім алғысы келеді. Университет туралы ақпаратты сайтқа енгізіңіз.	10
Қарым-қатынастың кәсіби саласы: Болашақ мамандық
13	Болашақ мамандық, кәсіби біліктілік; маманның кәсіби қасиеттері; нақты маман; әртүрлі мамандықтардың артықшылықтары мен кемшіліктері, мамандықтарға сұраныс; еңбекақы; ұжымдағы атмосфера; депрессия мен стресстердің даму қаупі; еңбек өнімділігі	Кәсіби біліктілік	Отбасылық кеңесте сіздің мамандық таңдауыңыз жайлы талқыланды. Мамандық таңдау пайдасына аргументтер келтіріп, қажетті кәсіби біліктіліктілерді атаңыз.	10
14		Таңдалған мамандықтың артықшылықтары мен кемшіліктері	Эссе "Студенттердің оқу жұмысының ең ұтымды уақыты қандай?"	10
15		Еңбек нарығындағы таңдаған мамандыққа сұраныс	Блиц-сауалнама "Нағыз кәсіпқой қандай болу керек?"	10
Ескерту: 1 академиялық кредит = 30 академиялық сағат Барлығы: 150 академиялық сағат
Базалық стандарттық (В2) деңгейде қарастырылатын тақырыптар:
Апта	Пән мазмұны	Семинар (практикалық сабақ) тақырыбы	Өздік жұмыс жағдаяттары	Сағат
	Қарым-қатынастың әлеуметтік саласы: Адам және табиғат, экологиялық мәселелер
1	Адам, табиғат, қоршаған орта, экологиялық проблемалар, ластану, ғылыми-техникалық үрдіс, инновациялар, сараптама алаңы, ғылымды коммерцияландыру, Қазақстан Республикасы мен тілі оқытылатын елдің жаңартылатын ресурстары.	Адам және табиғат	Қазіргі жаһандық экологиялық проблемаларды және олардың шешімдерін қарастырыңыз. Табиғи апаттардың себептері мен зардаптары неде?	10
2		ғылыми-техникалық прогресс	"ЭКСПО-2017 ғылыми мұрасы: көмірсутекке қарсы жасыл болашақ" жобасы бойынша жұмыс. Қайта жаңартылатын энергия, мұнай мен көмір арасындағы теңгерімді қалай таңдауға болады?"	10
	Қарым-қатынастың әлеуметтік саласы: Жаңалықтар, БАҚ, жарнама
3	Жаңалықтар, БАҚ Жарнама, баннер, жарнамалық стендтер, сыртқы жарнама, белгілер, визиткалар	Әлемдік БАҚ	Әлемдік БАҚ-тарды шолып, соңғы әлемдік оқиғалар туралы есеп дайындаңыз. Сіз қандай БАҚ-ты ұнатасыз?	10
4		Жарнама	Балаларға арналған жарнамалар / билбордтар таңдаңыз. Балалармен тәжірибе өткізіңіз. Бұл жарнамалар / билбордтар балаларға қалай әсер етті? Балаларға арнап жарнама таңдау керек пе? Өзіңіздің нәтижелеріңізді бейне репортаж түрінде ұсыныңыз.	10
	Қарым-қатынастың әлеуметтік саласы: Мәдени-тарихи негіз
5	Тарих; мемлекеттің қалыптасуы; елдің ұлттық рәміздерінің мәдени-тарихи негіздері; мемлекеттік ту, мемлекеттік елтаңба, мемлекеттік әнұран; ұрандар, эмблемалар, мемлекеттік және саяси жүйе, экономика салалары.	Рухани жаңғыру	"Қазіргі Қазақстандағы дәстүрлерді жандандыру" тақырыбына баяндама. Қазақстан Республикасының мәдени саясат Концепциясының негізгі аспектілерін анықтаңыз.	10
6		Мемлекет құрылымы, Қазақстан Республикасы мен тілі оқытылатын елдің үкіметі мен заң институттары	Қазақстан Республикасы мен тілі оқытылатын елдің экономикасының ең дамыған салалары туралы ақпараттық постер жасаңыз. Стратегиялық даму бағырттарын анықтаңыз.	10
	Қарым-қатынастың әлеуметтік саласы: Мәдени-тарихи негіз
7	Ұлттық, мемлекеттік, кәсіби және басқа мерекелер мен естелік күндер; тарихи маңыздылығы; мерекелерді атап өту, мерекелік рәсімдер, мәдени жобалар Қазақстан Республикасы мен тілі оқытылатын елдегі ұлттық, мемлекеттік, кәсіби және басқа мерекелер мен естелік күндер; олардың тарихи маңыздылығы; мерекелік рәсімдер, мәдени жобалар	Еліміздегі және шет елдегі мерекелер	Еліміздегі және шетелдегі мерекелер күнтізбесінің ұқсастықтары мен айырмашылықтарын талдаңыз.	10
8		Наурыз - жыл басы!	Сіздің шетелдік құрдастарыңыз Наурыз мерекесінде. Қонағыңыз осы мерекенің дәстүрлері мен әдет-ғұрыптарына қызығушылық танытуда. Сол жайлы баяндап беріңіз.	10
	Қарым-қатынастың әлеуметтік-мәдени саласы: Өнер, музыка, әдебиет
9	Өнер, музыка, әдебиет, көрнекті қайраткерлер	Қазақстан Республикасы мен тілі оқытылатын елдегі өнер, музыка, әдебиет	Мәдени іс-шаралар туралы жарнаманың мәтінін жасаңыз.	10
10		Қазақстан Республикасы мен тілі оқытылатын елдің көрнекті өнер қайраткерлері	Көрнекті тұлғалар туралы презентация дайындаңыз. ҚР мен тілі оқытылатын елдегі өнер қайраткерлерінің қоғамға және елдің дамуына қосқан үлестерін анықтаңыз.	10
	Қарым-қатынастың кәсіби саласы: Білім беру
11	Білім беру жүйесі, жоғары кәсіби білім беру деңгейі, мамандықтың білім беру бағдарламасы, академиялық ұтқырлық, университет пен мамандықты таңдау, қабылдау стандарттары, білім беру траекториясы, жеке оқу жоспары	Қазақстан Республикасы мен тілі оқытылатын елдегі білім беру жүйесі	Жоба: " Қазақстан Республикасы мен тілі оқытылатын елдегі білім беру жүйесінің ерекшеліктері"	10
12		Университет таңдау.	Шетелдік серігіңіз сіздің университетіңізде білім алғысы келеді. Университет туралы ақпаратты сайтқа енгізіңіз.	10
Қарым-қатынастың кәсіби саласы: Менің мамандығым
13	Болашақ мамандық, кәсіби біліктілік; маманның кәсіби қасиеттері; шынайы кәсіпқой маман; әртүрлі мамандықтардың артықшылықтары мен кемшіліктері, мамандықтарға сұраныс; еңбекақы; ұжымдағы атмосфера; депрессия мен стресстердің даму қаупі; еңбек өнімділігі	Кәсіби біліктілік	Отбасылық кеңесте сіздің мамандық таңдауыңыз жайлы талқыланды. Мамандық таңдау пайдасына аргументтер келтіріп, қажетті кәсіби біліктіліктілерді атаңыз.	10
14		Таңдалған мамандықтың артықшылықтары мен кемшіліктері	Таңдаған мамандықтың қызықты жағдаяттары және күнделікті өмірі. Өзіңіз таңдаған мамандықтың ерекшелігін зерттеп, қажетті кәсіби құзыреттерді анықтаңыз.	10
15		Еңбек нарығындағы таңдаған мамандыққа сұраныс	Бос орындар жәрмеңкесін өткізіңіз. Жұмыспен қамту және еңбек нарығының жағдайы туралы қазіргі заманғы жастардың көзқарасын анықтаңыз.	10
Ескерту: 1 академиялық кредит - 30 академиялық сағат Барлығы: 150 академиялық сағат
Әдебиеттер: 1. Кунанбаева С.С, Кармысова М.К. и др. Концепция развития иноязычного образования Республики Казахстан. Алматы, 2010. 2. Кунанбаева C.C. Теория и практика современного иноязычного образования. Алматы, 2010. 3. McMillan Dictionary of Contemporary English. - McMillan, 2010. 4.R. Harrison, S. Philpot, L. Curnick. New Headway Academic Skills. Reading, Writing, and Study Skills. Oxford University Press. - 2009. 5. Arline Burgmeier, Lawrence J. Zwier, Bruce Rubin, Kent Richmond. Inside Reading. The Academic Word List in Context. Pre-Intermediate to Advanced. Oxford. - 2009. 6. Murphy Raymond. Essential Grammar in Use. Intermediate. Cambridge University Press. – 2010. 7. British National Corpus: http:// www. natcorp. ox. ac. uk 8. The Corpus of Contemporary American English (COCA): http:// www. ame rica ncor pus. org

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2018 жылғы 31 қазандағы
№ 603 бұйрығына
4-қосымша

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Қазақ тілі" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы

Ескерту. 4-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 04.05.2024 № 213 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Қазақ тілі" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі – бағдарлама) "Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 19 тамыздағы № 580 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 13) тармақшасына сәйкес әзірленді және оқытудың мақсатын, міндеттерін, құрылымын, мазмұнын, әдістерін және нәтижелерін айқындайды.

2. "Қазақ тілі" жалпы білім беру пәні бағдарламасы тіл үйренудің жаңа форматына және әлеуметтік-мәдени білімді қалыптастыруға, студенттің коммуникативтік құзыреттілігін жетілдіруге, жеке әлеуетін дамытуға бағытталған.

3. Жоғары білім беру бағдарламасының құрылымына сәйкес бұл бағдарлама бойынша оқу ұзақтығы 300 академиялық сағатты (10 академиялық кредитті) құрайды.

2-тарау. Бағдарламаның мақсаты, міндеті және күтілетін нәтижелері

4. Бағдарламаның мақсаты – Қазақстан Республикасы жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында (бұдан әрі – ЖЖОКБҰ) тілдерді оқытудың халықаралық стандартына сай қазақ тілі пәнін оқыту, қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретінде маңыздылығы мен құндылығын арттыру, болашақ маман иесінің қазақ тілін қоғамдық өмірдің ғылыми, әлеуметтік-мәдени, саяси салаларында қарым-қатынас құралы ретінде қолдана алу құзіреттілігін қалыптастыру.

5. Бағдарлама төмендегідей міндеттерді қояды:

1) студенттің қазақ тілі бойынша қалыптасқан тілдік дағдыларын дамыту, әрі қарай жетілдіру;

2) қазақ тілінің әртүрлі функционалдық стильдердегі стилистикалық мүмкіндіктерінің алуан түрлілігін, әртүрлі коммуникативтік жағдайларда тиімді қарым-қатынас жасау тәсілдерін ашу;

3) морфология, синтаксис, сөз қолдану деңгейінде қазақ тілінің нормалары туралы жалпы түсінік беру, қазіргі сөйлеу жағдайының өзіндік ерекшелігін көрсету;

4) студенттердің белсенді сөздік қорын кеңейту, және қолдану белсенділігін арттыру, қазақ лексикасының, фразеологиясының байлығын көрсету, тіл мен мәдениеттің өзара іс-қимылын көрсететін түрлі сөздіктер мен анықтамалықтармен таныстыру;

5) тілдік құбылыстар мен фактілерді олардың әртүрлі түсіндірмелерін ескере отырып тану, талдау, салыстыру, жіктеу қабілетін дамыту; қажет болған жағдайда тілдік құбылыстарға түсініктеме беру; тілдік құбылыстар мен фактілерді нормативтілік, қарым-қатынас саласы мен жағдайына сәйкестік тұрғысынан бағалау;

6) алған білімдері мен дағдыларын өзінің сөйлеу практикасында, оның ішінде кәсіби бағдарланған қарым-қатынас саласында қолдануға үйрету; қарым-қатынастың әртүрлі салалары мен жағдайларында тілдің нормативтік және мақсатқа сай қолданылуын жетілдіру.

6. Бағдарламаны меңгеру қорытындысы бойынша білім алушы келесі оқу нәтижелеріне ие болады:

1) қолданыста жиі кездесетін грамматика бірліктерін қолданып, тұрмыстық, оқу, әлеуметтік, мәдени, кәсіби салаларда әртүрлі сөйлеу жағдаяттарына еркін араласып, сұхбатқа қатысып, қолдауға, қажетті ақпараттарды сұрап алуға;

2) тілдің, мәдениеттің, қарым-қатынас саласы ерекшеліктеріне сәйкес жеке тұлғалық, әлеуметтік және кәсіби қарым-қатынас жағдайларында құзыреттілік танытуға; пікірталастарда мәдени, әлеуметтік маңызы бар мәселелерді талқылауға, өз көзқарасын білдіруге, оны дәлелді түрде қорғауға, әңгімелесушілердің пікірін сыни бағалауға;

3) әртүрлі жанрдағы мәтін түрлерін оқып, түсініп, негізгі және көмекші ақпараттарды ажыратуға, мәтіндердегі мағыналық бөліктерді талдап, саралауға, негізгі ойды тұжырымдауға, тұтас мәтіннің және оның жеке құрылымдық элементтерінің қорытынды бөлімдерін сипаттауға;

4) қазақ тілінде әртүрлі мақсаттағы хат-хабарлар жазуға, мақала, аннотация, тезис жазуға, өз қызығушылығына қарай мақала түрлерін, эссе түрлерін жазуға;

5) қарым-қатынас жағдайына сәйкес ақпарат сұрауға және хабарлауға, қатысушылардың іс-әрекеттеріне баға беруге, таным мен қарым-қатынас жағдайында әңгімелескен адамға әсер ету құралы ретінде ақпаратты пайдалануға;

6) әртүрлі жанрдағы және стилистикалық бағыттағы ауызша және жазбаша мәтіндерді жасау тәсілдерін қолдануға.

3-тарау. Бағдарламаның құрылымы мен мазмұны

7. Бағдарлама қазақ тілі оқыту 5 деңгейге сәйкес келеді. Бір деңгей 5 кредит құрайды. Студент кемінде 2 деңгейді (10 кредитті) игереді. Тілді білу деңгейі диагностикалық тест арқылы анықталады. Әр деңгейді аяқтаған соң емтихан тапсырады. 1 семестрде қазақ тілінің орта деңгейін (В-1) аяқтаған студент келесі семестрде ортадан жоғары деңгейді (В2-1) алып, жалғастырады. Ал ортадан жоғары деңгейді аяқтаған студент жоғары деңгейге (В2-2) көтеріледі. Осы тәртіппен қазақ тілінің әрбір курсы тиісті пререквизиттер мен постреквизиттерді сақтай отырып ескеріледі. Қазақ тілінің қарапайым деңгейі (А1) шетелдік студенттерге ұсынылады. Базалық деңгей (А2) қазақстандық студенттердің өтуіне бағытталған.

8. Бағдарламаны іске асыру барысында қолданылатын оқыту әдістері мен технологиялар:

1) студентті оқытудың орталық объектісі ретінде қарастыратын оқыту әдісі, ол студенттердің де оқыту үдерісіне рефлексивті көзқарасына негізделеді;

2) құзыреттілікті қалыптастыруға бағытталған оқыту;

3) коммуникативті сөйлеу әрекетін меңгеру;

4) мәтіннің мағынасын когнитивті модельдеу және оның мәнмәтіндегі қызметі негізінде түсіну, талдау;

5) оқылған, тыңдалған материалды бағалау, ақпаратты жинақтау;

6) хабарламаның негізгі мазмұнын анықтау, басты идеясын ауызша және жазбаша тұжырымдау;

7) коммуникативтік ықпал жасауға бағытталған ниеттерді қатыстыра отырып түрлі қарым-қатынас салаларына байланысты мәтіндер құрастыру;

8) әртүрлі форматтағы рөлдік ойындар және оқу пікірталастары;

9) кейс-стади;

10) жобалау әдісі.

9. Бағдарламаның пререквизиттері мен постреквизиттерін ЖЖОКБҰ өзі тағайындайды.

Жоғары және (немесе) жоғары
оқу орнынан кейінгі білім беру
ұйымдары үшін
"Қазақ тілі" жалпы білім беру
пәнінің үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Қазақ тілі" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасының мазмұны Қарапайым деңгей (А1 – Шетелдік білім алушылар үшін)

№	Пәннің мазмұны	Семинар (практикалық) сабақтардың тақырыптары	Білім алушылардың өзіндік жұмыстарының тақырыптары	Сағаттар саны
Лексикалық тақырып: Өзі туралы
1 апта
	Буындап дыбыстау, төл дыбыстарды тыңдау. Сөздерді, фразаларды дыбыстау, танысып оқу, қайталап оқу. Буындап жазу, дыбыстарды ажыратып жазу. Өзі туралы ақпарат айту.	1.Танысайық 2.Қай елден келдіңіз?	Аты-жөні, мемлекеті, қаласы, тілі, туралы ақпарат жазу; өз мемлекеті туралы шағын презентация жасау	10
2 апта
	Дыбыстарды ажырата тыңдау, сурет арқылы ақпаратты анықтау. Танысып оқу, қайталап оқу. Тірек сөздерді дұрыс қолданып иллюстрацияларды сипаттау. Дауыссыз дыбыстардың ерекшеліктері. Грамматика: үндестік заңы, көптік жалғауы, сұраулық шылауларды ажырату.	1.Ол кім? 2. Бұл не?	Бөлмесіндегі заттарды сипаттау	10
3 апта
	Сурет арқылы ақпаратты анықтау, сипаттау. Мәтіннен негізгі ақпаратты табу. Тірек сөздерді, сөз тіркестерін жазу. Грамматика: жіктік жалғауы, тәуелдік жалғауы.	1. Менің отбасым 2.Менің досым	Отбасы, досы туралы ақпарат айту	10
Лексикалық тақырып: Уақыт және мезгіл
4 апта
	Сөздердің мағынасын түсіну. Мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау. Жаңа сөздерді пайдаланып ақпарат сұрау. Тірек сөздерді пайдаланып жай сөйлем жазу. Грамматика: сұрау есімдіктері: кім? не? кімнің?ненің? қай? қашан? барыс септігінің жай түрі, ыңғайлас жалғаулық және	1.Апта, ай аттары 2. Мейрамдар	Ай аттарына сөздік жүргізу; бір мейрам туралы суреттер жинау, "Маған ұнайтын мейрам" тақырыбында шағын әңгіме айту	10
5 апта
	Сөз мағынасын ажырата түсіну. Тірек сөздерді дұрыс қолданып иллюстрацияларды сипаттау. Мәтіндегі негізгі тірек сөздерді анықтау. Сипаттау мәнді сөз тіркестерін жазу. Грамматика: сұрау есімдіктері: қайда? кімге? неге? Ауыспалы осы шақ, жекеше түрі, табыс септігі.	1.Жыл мезгілдері 2.Ауа райы	Жыл мезгілдеріне коллаж жасау Әр жыл мезгілінің ауа райын сипаттайтын сөздік құру	10
6 апта
	Ақпараттың ретін түсіну. Мәтіндегі сандарды тауып, түсіну. Ақпаратқа сұрақ-жауап. Сандарды орфографиялық нормаға сай жазу; Грамматика: септік, реттік сан есім, қанша? неше? сұраулық есімдер, жатыс септігінің жай түрі, шығыс септігі.	1.Сандар 2. Сағат қанша болды ?	Уақытты пайдаланып, бір күндік әрекеттерді әңгімелеу	10
Лексикалық тақырып: Оқу орны
7 апта
	Мәтіндердегі сөздердің мағынасын ажырата алу, оқығанын ауызша қайта мазмұндау; Берілген тірек сөздер бойынша сөздердің орын тәртібін сақтап жай сөйлем құру. Тірек сөздер арқылы тақырыпты анықтау. Тірек сөздер арқылы оқиғаны әңгімелеу Грамматика: көмекші есімдер: алды, арты, жаны, үсті, іші, асты, жатыс септігінің тәуелді түрі, ауыспалы осы шақтың көпше түрі, сұраулы түрі	1. Қай жерде оқисың? 2. Қазақ тілі сабағында	Өз оқу орны туралы ақпарат жинау Ақпаратты пайдаланып, шағын презентация жасау	10
8 апта
	Университет, кітапхана туралы шағын монолог, сұхбат құру. Мәтіндегі ақпаратты баяндау. Шағын мәтін құрап жазу. Ақпараттың шын, жалғандығын анықтау. Грамматика: етістік + у қажет/керек құрылымы, көмектес септігі	1.Кітапханада 2. Сен сабаққа қалай дайындаласың?	"Тапсырманы қалай орындаймын?" ақпарат айту, әңгімелеу	10
Лексикалық тақырып: Мамандық
9 апта
	Шағын сұхбат құра алу. Көшіру, жатқа жазу, сұраққа жауап жаза алу. Негізгі ақпаратты анықтайтын, сипаттау мәнді сөздерді табу. Негізгі ақпаратты тірек сөздер арқылы табу. Грамматика: етістік + уға болады құрылымы сын есім тудырушы жұрнақтар:-лы/лі;-ды/ді;-ты/ті, сын есімнің сөйлемдегі орын тәртібі, өйткені жалғаулығы	1.Сенің мамандығың қандай? 2. Қандай мамандықтарды білесің?	Мамандық туралы сөздік құру Мамандық туралы коллаж жасау "Менің болашақ мамандығым" тақырыбында коллажды қорғау	10
Лексикалық тақырып: Жұмыс күні және бос уақыт
10 апта
	Негізгі ақпаратты тірек сөздер арқылы табу. Ақпаратты әңгімелеу, сұрақ-жауап. Әңгімелеу мәнді құрылымдар жазу, шағын мәтін құру. Грамматика: жедел өткен шақтың жекеше түрі, синонимдер, антонимдер	1.Менің жұмыс күнім 2. Демалыс күндері	Жұмыс күніне байланысты әрекеттерді жазу Жұмыс күнін әңгімелеу	10
11 апта
	Мәтіннен суреттеу, әңгімелеу мәнді сөздерді табу. Тірек сөздермен сипаттау, әңгімелеу. Ақпараттың шынайылығын анықтау. Себеп-салдарлы сөйлемдер жазу. Грамматика: жедел өткен шақтың болымсыз түрі, сын есімнің салыстырмалы шырайы, өйткені, себебі жалғаулықтары	1.Бос уақытың бар ма? 2. Бос уақытта немен айналысасың?	Бос уақытта айналысатын ісі туралы әңгімелеу	10
12 апта
	Ақпараттың шынайылығын анықтау. Монолог, диалог құру. Негізгі ақпаратты табу, тірек сөздерді табу. Шағын әңгіме жазу. Грамматика: неге? сұраулы есімдігі, үшін, туралы, сайын септеуліктері	1.Менің сүйікті ісім 2. Маған ұнамайтын іс	Сүйікті ісі туралы ақпарат жинау Сүйікті ісі туралы презентация жасау	10
Лексикалық тақырып: Күнделікті өмір
13 апта
	Ақпараттың шынайылығын анықтау. Рөлдік сұхбат құру. Негізгі ақпаратты анықтайтын тірек сөздерді табу. Шағын суреттеу жазылым жұмысы. Грамматика: мен, бен, пен шылауы, қанша? неше? сұраулы есімдіктері	1.Азық-түлік дүкенінде 2. Киім дүкенінде	Көкөніс пен жеміс-жидек атауларына қатысты коллаж жасау, қорғау	10
14 апта
	Мәтіннен негізгі ақпаратты анықтайтын сөздерді табу. Негізгі ақпаратты тірек сөздер арқылы табу. Заттың сапасын сұрау. Заттарды сапасын көрсететін сипаттау мәтінін жазу. Грамматика: жедел өткен шақтың көпше түрі, сын есімнің асырмалы шырайы	1.Кеңсе тауарлары дүкенінде 2. Ұсақ-түйек заттар дүкенінде	Рөлдік ойындар құру (кейстер бойынша)	10
15 апта
	Мәтіннен сипаттау, суреттеу мәнді сөздерді табу. Тірек сөздермен сипаттау. Ақпараттың шынайылығын анықтау. Грамматика: да/де, та/те жалғаулық шылаулары	1.Емханада	Дәрігер мен емделуші арасындағы рөлдік сұхбат құру	10
Ескерту: 1 академиялық кредит = 30 академиялық сағат Барлығы: 5 академиялық кредит – 150 академиялық сағат

Базалық деңгей (А2)

№	Пәннің мазмұны	Семинар (практикалы) сабақтар тақырыптары	Білім алушылардың өзіндік жұмыстарының тақырыптары	Сағаттар саны
Лексикалық тақырып: Менің ортам
1 апта
	Мәтіннен баяндау мәнді сөздерді табу. Ақпаратты баяндау. Негізгі ақпаратты түсіну. Грамматика: ауыспалы осы шақтың болымды түрі	1. Мен және менің ортам 2. Менің құрдастарым	"Менің достарым, таныстарым, құрдастарым" тақырыбында кластер құру, қорғау	10
2 апта
	Мәтіннен негізгі, қосымша ақпаратты табу. Ақпараттың шынайылығын анықтау. Адамды суреттеу, мінезін сипаттау. Грамматика: Ауыспалы осы шақтың болымсыз түрі.	1. Менің туған жерім 2. Менің қалам, ауданым	Туған жері туралы коллаж жасау Туған жері туралы презентация дайындау	10
3 апта
	Мәтіннен тірек сөздерді табу, ұқсас заттарды салыстыра сипаттау. Қосымша ақпаратты табу. Диалог арқылы отбасын сипаттау. Грамматика: ауыспалы осы шақтың көпше түрі	1.Тату отбасы	"Отбасындағы сыйластық" кластер құру, дәлелдеу, қорғау	10
Лексикалық тақырып: Уақыт менеджменті
4 апта
	Мәтіннен тірек сөздер арқылы негізгі ақпаратты табу. Негізгі лексиканы пайдаланып, баяндау. Негізгі, қосымша ақпаратты табу. Мәтінді байланыстырушы сөздерді қолданып, қысқа әңгіме жазу. Грамматика: етістік +уға тырысады, етістік +уды ұнатады құрылымы	1.Уақыт қымбат 2.Уақытты дұрыс пайдалану керек	Менің достарым уақытты қалай жоспарлайды? Сауалнама сұрақтарын құрастыру(3 сұрақ). Сұрақтарды 15 студентке қою, жауаптарға талдау жасау, сипаттау, қорытынды жасау.	10
5 апта
	Мәтіннен жетекші сөздер арқылы негізгі ойды анықтау. Негізгі ақпаратты табу. Сөйлеу жағдаяты бойынша диалог жүргізу. Сипаттау мәнді сөз тіркестерін жазу. Мезгіл мәнді сөздерді қолданып, әңгіме құрастыру. Грамматика: етістік+уға ұмтылады құрылымы.	1.Менің күнделікті жоспарым	Студенттерден сауалнама алу, сауалнаманы бейнетаспаға түсіру	10
6 апта
	Мәтіннен тақырыпқа байланысты мәліметтерді табу. Жағдаят бойынша диалог жүргізу. Ақпараттың дұрыстығын анықтау. Оқиғаны әңгімелей отырып, күнделік жазу. Грамматика: етістік +ғы/гі/қы/кі +ы/і кел - құрылымы	1.Уақытты бағалау	Өз ұсыныстары баяндалған жазылым жұмысын А4 форматына жазып, топқа ұсыну, өзара бағалау	10
Лексикалық тақырып: Студенттік өмір
7 апта
	Мәтіндегі сипаттау мәніндегі сөздерді анықтау. Ақпаратты хабарлау, сипаттау. Сипаттау, хабарлау монологы. Құрылым бойынша сипаттау. Грамматика: етістік+ғы/гі/қы/кі + тәуелдік жалғауы келмейді/келмеді - құрылымы.	1.Менің оқу орнымның ерекшелігі 2.Менің топтастарым	"Маған университетім ұнайды" аргумент жазу жазылым жұмысын дайындау, топқа ұсыну	10
8 апта
	1.Құрылым бойынша әңгімелеу. 2.Мәтіннен әңгімелеудің ретін табу. 3.Тірек сөздермен ақпаратты анықтау. Шағын оқиғаны әңгімелеп жазу. Грамматика: етістік +ғы/гі/қы/кі + тәуелдік жалғау кел құрылымының көпше түрі	1.Студенттік ұйымдар немен айналысады?	"Университетім ұнайды" мысалдар жазу	10
9 aпта
	Ақпаратта берілген айғақтарды табу. Өз ойын айту. Ақпараттың тақырыбын табу. Өз пікірін ұсыну, дәлел келтіру. Грамматика: болымсыздық есімдіктері	1.Студент болу оңай ма?	"Университетім -мақтанышым" құрылым бойынша пікір білдіру жазылым жұмысы	10
Лексикалық тақырып: Жұмыс
10 апта
	Мәтіннен суреттеу мәнді сөздерді табу. Жұмыс орнын суреттеу, ресми танысу сұхбаты. Суреттеу мәнді ақпараттарды табу. Орынды суреттеу, электронды поштамен хат жазу. Грамматика: белгісіздік есімдіктері	Жұмыс орны	Болашақ мамандығы туралы ақпарат жинау, сауалнама алу	10
11 апта
	Мәтіннен суреттеу, әңгімелеу мәнді сөздерді табу. Тірек сөздермен сипаттау, әңгімелеу. Ақпараттың шынайылығын анықтау. Себеп-салдарлы сөйлемдер жазу. Грамматика: жедел өткен шақтың болымсыз түрі, сын есімнің салыстырмалы шырайы, өйткені, себебі жалғаулықтары	1.Білікті маман	"Мамандығым-мақтанышым" презентация тапсыру	10
Лексикалық тақырып: Жастардың қызығушылықтары
12 апта
	Ақпараттың тақырыбын, шынайылығын табу. Қосымша ақпаратты табу, сипаттау мәнді сөздерді табу. Ситуация бойынша баяндау, суреттеу. Құрылым бойынша әңгімелеу жұмысы. Грамматика: ауыспалы өткен шақ (-атын,-етін,-итін)	1.Маған ұнайтын спорт түрі	"Менің хоббиім" өз қызығушылығы бойынша коллаж дайындау. Өз хоббиін баяндап, хат жазу	10
13 апта
	Сипаттау мәнді сөздерді табу. Ақпараттың шынайылығын табу. Тақырып бойынша сұхбат алу. Әлеуметтік желі арқылы хат жазу. Грамматика: еді/ екен көмекші етістігі; ауыспалы өткен шақтың болымсыз түрі	1.Әлеуметтік желіде көп отырасыз ба?	"Ең қызық әлеуметтік желі" тақырыбында әңгімелеу	10
Лексикалық тақырып: Қоғамдық орындар
14 апта
	Мәтіннен ақпараттың ретін табу, негізгі ақпаратты табу. Сұхбаттан негізгі, қосымша ақпаратты табу. Сұхбат құру. Құрылым бойынша шағын әңгіме жазу. Грамматика: етістік +а/е/й алу құрылымы	1. Мейрамханада 2. Мәдени орындарда	"Мейрамханада" рөлдік ойыны	10
15 апта
	Тірек сөздер арқылы негізгі ақпаратты табу. Негізгі лексиканы пайдаланып, баяндау. Грамматика: етістік +а/е/й алма құрылымы, етістік +а/е/й алма құрылымының көпше түрі	1. Әуежайда 2. Вокзалда	Қоғамдық орындарда өзін ұстау әдебі рөлдік ойындары (кейстер бойынша)	10
Ескерту: 1 академиялық кредит = 30 академиялық сағат Барлығы: 5 академиялық кредит – 150 академиялық сағат

Орта деңгей (В1)

№	Пәннің мазмұны	Семинар (практикалық) сабақтардың тақырыптары	Білім алушылардың өзіндік жұмыстарының тақырыптары	Сағаттар саны
Лексикалық тақырып: Әулет – ағайын-туысқан әлемі
1 апта
	Тақырыпқа сәйкес мәтінді тыңдап, өз пікірлерін қосу. Берілген тақырып бойынша қосымша білетін мәліметтерді баяндау. Мәтінді оқып, тірек сөздерді анықтау, негізгі ойды айқындау. Тақырып бойынша сөздік құрастыру.Тірек сөздермен сөйлемдер құру. Грамматика: бұрынғы өткен шақ	1.Әулет дәстүрі 2.Отбасы құндылықтары	1."Әулет дәстүрін сақтаудың маңызы" дөңгелек үстел. - әулеттің қалыптасқан жалпы дәстүрі туралы баяндау; - өз әулетінде қалыптасқан дәстүр қырлары; -дәстүрді сақтаудың маңызы мен пайдасын анықтап көрсету. 2. Кластер құру: "Біздің әулет" -сызба бойынша баяндау.	10
2-апта
	Берілген тақырып бойыша өз пікірін білдіру, аргумент құру әдістерінің түрлерін қолдану. Сұхбатты тыңдап, пікірлерді салыстыру, қолдайтын пікірді дәлелдеу. Мәтінді оқып, негізгі ойды анықтау және логикалық жалғасын ұсыну. Пікір-эссе жазу: (кіріспесі мен негізгі бөлімнің 1абзацы) Грамматика: есімшенің анықтауыштық қызметі	1.Өзара түсіністік пен сыйластық 2.Қамқорлық ережелері	1. "Ата-ана – сенімді досымыз" пікірталасқа қатысу: - ұсынылған пікірлермен танысу; -тақырыпқа сәйкестігін анықтау; - өз пікірін білдіру, қорғау, дәлелдеу.	10
3-апта
	Мәтінді оқып, негізгі айғақтар мен қосымша детальдарды анықтау. Басқалардың пікірін салыстыру, ұсынылған тұжырым бойыша пікір алмасу, анықтау. негізгі мәселені Тыңдалған мәтінді мазмұндау, өз ойымен толықтыру, берілген сұрақтарға жауап беру. Тақырып бойынша дәлелдеу-эссесінің бір абзацын жазу (аргументті). Грамматика: модаль сөздер: қажет, керек,сияқты сөздерінің қолданысы.	1. Неке дегеніміз не? 2.Отбасын неше жаста құру керек?	"Отбасын құру оңай ма?" дебат құру: - қарсы аргументтер келтіру, аргументтерді тыңдау, негізгі ойды анықтау; - аргументті құру, айғақтарды келтіру, сілтеме жасау	10
Лексикалық тақырып: Жеке тұлғаның дамуы
4 апта
	Әңгіменің қарапайым түрін жазу, оқиғаның желісін ретімен баяндау. Мәтінді оқып, маңызды ақпаратты анықтау,сыни талдау жасау. Тақырып бойынша негізгі мәліметтерді баяндау. Мәтінді тыңдап, қысқаша мазмұнын баяндау, берілген сұрақтарға жауап беру. Грамматика: көмекші сөздер: байланысты, бойынша, шығар, екен сөздерінің қолданылуы	1.Адамгершілік әліппесі 2. Мәдениет пен білімнің байланысы	"Мәдениетті адам деп кімді айтамыз?" тақырыбында эссе жазу - тақырып бойынша ақпарат жинау; - ақпараттарға талдау жасау; - негізгі ойды анықтау, тезис құрау - эссенің бастапқы нұсқасын жазу	10
5 апта
	Мәтінді тыңдап, интерпретация жасау. Әңгіменің күрделі түрін жазу (диалог беру, монолог-ойын баяндау). Мәтінді оқып, түйінді ой қорыту. Ұсынылған тақырып бойынша мақал-мәтел айтып, мағынасын түсіндіру, келісу/келіспеуін білдіру. Грамматика: шарт мәнді құрылымдар: етістік+са/се+ жіктік жалғау	1. Ұрпақ арасындағы қайшылық 2. Мүмкіндік пен қажеттілік арасындағы қайшылық	Эссе жазу: - эссенің жұмыс нұсқасын редакциялау - қайта қарау, толықтыру; - толық нұсқасын ұсыну.	10
Лексикалық тақырып: Таңдау
6 апта
	Тақырып бойынша дискуссивті эссе жазу. Мәтінді тыңдап, пікірлерді салыстыру, пікір қосу. Мәтінді оқып, негізгі ойды анықтау. Мәтін бойынша сұрақтар әзірлеу, пікір алмасу. сұхбат арқылы өз пікірін дәлелдеу. Грамматика: мезгіл мәнді құрылым, -ғанда, -ған соң, кейін /уақытта/ шақта құрылымдары	1. Мамандықты дұрыс таңдадыңыз ба? 2. Қабілет және мүмкіндік	"Мүмкіндік пен қажеттілікті ұштастырудың үлгілері" тақырыбында сұхбат жүргізу; -өмір тәжірибелерінен мысал келтіру, -әңгімелеу; -қорытындылау.	10
7 апта
	Мәтінді оқып, негізгі айғақтар мен детальдарды анықтау. 2. Пікір-эссе жазу (2 абзацын жазу). Сұхбатты тыңдап, пікірлерді негізгі идеялары бойынша салыстыру. Ұсынылған тұжырым бойынша өз пікірін білдіру, аргумент құру әдістерін қолдану. Грамматика: етіс формаларының қолданысы	1.Еңбек өнімділігі: сапа мен көлем 2. Жұмыс түрі және еңбекақы	"Құзыретті маман болудың негіздері" Ақпараттық-танымдық жоба жасау: - Жоба тақырыбын, мақсат, міндеттерін анықтау; -топқа бөлу, әрбір топ мүшесі алдындағы жұмысты анықтау; - зерттеу: ақпарат жинау,сұхбат, сауалнама жүргізу; - нәтиже шығару: талдау, жинақтау, қорытындылау; - қорғауға ұсыну.	10
Лексикалық тақырып: Табыс кілті - еңбекте
8 апта
	Мәтінді оқып, идеяны анықтау. Сұхбатты тыңдап, қолдау немесе қарсылық білдіру. Ұсынылған тұжырымға өз пікірін білдіру, аргумент құру әдістерін қолдану. Пікір-эссе жазу. Грамматика: қалау мәнді құрылымдар: -са/-се деймін, ырықсыз етіс.	1.Табысты болғыңыз келе ме? 2. Ақша және адамдар	"Ақшаның адам өміріндегі рөлі" дебат - қарсы аргументтер ұсыну, аргументтерді қолдану ; - өз пікірін дәлелдеу, сілтеме жасау; - шаршы топ алдында сөйлеу мәдениетін сақтау.	10
9-апта
	Мәтінді толық түсіну, жаңа сөздерді анықтау, мәтінге сай ақпараттарды нақтылау. Өз пікірін дәлелдеу, пікір алмасу. Бірнеше дереккөзден алынған мәліметтерді оқып, қорытынды жасау. Сауалнама қорытындысы бойынша талдау жазу. Грамматика: есімше формаларының септелуі; етістік +есімше жұрнақтары+табыс септік	1.Отбасы бюджеті 2. Ақша жұмсай білесіз бе?	"Үнемшілдік пен ысырапшылдық" постер әзірлеу: -ұсынылған пікірлермен танысу; -тақырыпқа сәйкестігін анықтау; - өз пікірін білдіру.	10
Лексикалық тақырып: Бос уақыт және саяхат
10 апта
	Ұсынылған тұжырым бойынша өз пікірін білдіру, аргумент құру әдістерін қолдану. Мәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беру, маңызды ойға назар аудару. .Мәтінді оқып, ақпараттарды топтастыру. Үзіндіге түсіндірме жазу. Грамматика: есімше формаларының септелуі: етістік+есімше жұрнақтары+жатыс септік	1. Бос уақытты өткізу мәдениеті 2. Есте қалған саяхат	Дөңгелек үстел: "Бос уақытыңызды тиімді қолданасыз ба?" - бос уақытты өткізу мәдениеті туралы талдау жасау; - пікір алмасу сұрақтарын әзірлеу; - бос уақытты тиімді пайдалану жайлы пікір алмасу, - пікірлерді тұжырымдау.	10
11 апта
	Ақпараттың шынайылығын нақтылау. Мәтінде берілген ақпаратқа сыни талдау жасау. Айтылған ойға көзқарасын білдіру. мәселені шешу эссесін жазу. Грамматика: сөз тудырушы жұрнақтардың қолданысы	1. Қазақстандық саяхатшыларды білесіз бе? 2. Қазақстан табиғаты жайлы шетелдіктердің көзқарасы	Эссе жазу: "Менің ең қызықты саяхатым" - ақпараттарды жинақтау; - ақпараттарға талдау жасау; - аргументтерді салыстыру, жинақтау; - эссенің бастапқы нұсқасын жазу.	10
12 апта
	Мәселені шешу жолдарын ұсыну, пікір алмасу. Мәтінге сәйкес ақпараттарды нақтылау, ақпаратты толықтыру. Мәтінде берілген ақпаратқа сыни талдау жасау, өз көзқарасын білдіру. Мәселені шешу эссесін жазу. Грамматика: салыстыру мәнді құрылымдар: онымен салыстарғанда, оған қарағанда, гөрі	Қазақстандықтар қайда демалады? 2. Еліміздегі туризмнің даму деңгейі қандай?	Эссе: - эссенің бастапқы нұсқасын редакциялау - қайта қарау, толықтыру; - толық нұсқасын ұсыну.	10
Лексикалық тақырып: Жаңалықтар
13 апта
	Өз пікірін дәлелді беру, пікір алмасу. мәтінді толық түсіну, Жаңа сөздерді анықтау, сұрақтарға жауап жазу. Бірнеше дереккөзден алынған мәліметтерді оқып, қорытынды жасау. Суреттеу эссесін жазу. Грамматика: болжам мәнді құрылымдар: -уы мүмкін; -уы ықтимал; -атын/-етін шығар	Жаңалықтарды қайдан білесіз? 2. Ауа райының өзгеруі жайлы жаңалықтар	Ақпараттық-танымдық жоба жасау: "Мені таңғалдырған жаңалық" - жоба мақсат, міндеттерін анықтау; -топқа бөліну, әрбір топ мүшесі алдындағы жұмысты анықтау; - зерттеу: ақпарат жинау,сұхбат, сауалнама жүргізу; - нәтиже шығару: талдау, жинақтау, қорытындылау; - қорғауға ұсыну.	10
14 апта
	Белгілі бір жаңалыққа байланысты өз көзқарасын жазу. Өз пікірін дәлелдеу, пікір алмасу. Мәтінді толық түсіну, жаңа сөздерді анықтау, ақпараттарды топтастыру. Бірнеше дереккөзден алынған мәліметтерді оқып, қорытынды жасау. Грамматика: көсемшенің қимыл-сын пысықтауыштық қызметі	1. Мәдени жаңалықтар 2. Спорт жаңалықтары	"Тамаша жеңістер" түсіндірме (комментарий) жасау - ақпаратты таңдау; - таңдау себебін көрсету; - көзқарасын білдіру; - қорытындылау.	10
15 апта
	Естіген жаңалықтарға түсіндірме (комментарий) жазу. Өз пікірін дәлелді беру, пікір алмасу. мәтінді толық түсіну; Жаңа сөздерді анықтау, сұрақтарға жауап беру. Бірнеше дереккөзден алынған мәліметтерді оқып, қорытынды жасау. Грамматика: қимылдың өту сипаты: іс-әрекеттің басталуын білдіру, басталуға жақын тұрғандығын білдіру (жаза бастады, басталғалы жатыр) іс-әрекеттің толық аяқталу мағынасының берілуі: -п шық, -п бітір, -п қой	1. Экономика және өндіріс жаңалықтары 2. Қоғамдық саяси жаңалықтар	Интервью жүргізу: "Табиғи таза өнімдер" - интервьюдің мақсатын анықтау; - интервью нысанына сәйкес сұрақтар әзірлеу; - интервью берушіні анықтау және келісу; - интервью жүргізу; - бейнематериалдар әзірлеу; - интервью бойынша түйіндеме жасау; - қорғауға ұсыну.	10
Ескерту: 1 академиялық кредит = 30 академиялық сағат Барлығы: 300 академиялық сағат

Ортадан жоғары деңгей (В2-1)

№	Пәннің мазмұны	Семинар (практикалық) сабақтардың тақырыбы	Студенттің өздік жұмыс тақырыптары	Сағат саны
Лексикалық тақырып: Отбасы – шағын мемлекет
1 апта
	Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру, сөйлемді толықтыру; ақпаратты (кесте/сызба арқылы) сипаттау. Мәтіндегі негізгі ойды анықтау; мәтін ақпаратына сыни талдау жасау. "Әкеге қарап ұл өсер, анаға қарап қыз өсер" - эссе жазу. Грамматика: зат есім тудырушы -лық, -шы, -гер жұрнақтары, болып келеді, деп саналады құрылымдары	1. Отбасындағы қарым-қатынас 2. Отбасындағы әкенің рөлі	"Біз қонақты қалай күтеміз?" пікір алысу. Әр халықтың қонақ күту дәстүрі" тақырыбына мәлімет жинау, ақпараттық презентация дайындау.	10
2 апта
	Мәтінді оқу, түйінді ой қорыту, баға беру. Мәтін бойынша өз көзқарасын білдіру, пікірлерді салыстыру, дәлелдеу және қорытындылау. Суреттеу эссесін жазу.	1. Ұлттық танымдағы қара шаңырақ туралы түсінік 2. Қандай отбасын құрғыңыз келеді?	"Үйлену оңай, үй болу қиын" - монолог құрастыру	10
3 апта
	Мәтін бойынша пікір білдіру, мазмұндау. Ақпараттың шынайылығын нақтылау. Мәтінді оқып, түйінді ой қорыту, басқалардың пікіріне баға беру; өз пікірін білдіру, дәлелдеу, пікір алмасу. Дискуссивті (мәселені шешу жолдары) эссе жазу. Грамматика: себеп-салдар мәнді құрылым, сондықтан, сол себепті, өйткені жалғаулықтары	1. Студенттік отбасы 2. Жас отбасының келіспеушілігі: себептері мен алдын алу	"Жас отбасыларға қандай көмек көрсетілуде?" пікір алысу. -тақырып бойынша зерттеу жүргізу; -зерттеу қорытындысын статистикалық дәлелдемелермен ұсыну.	10
Лексикалық тақырып: Табысқа барар жол
4 апта
	Тыңдаған материалдан қажетті ақпаратты іріктеп алу, мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау. Тақырып бойынша ақпаратты анықтау, болжам жасау, өз ойын айтып, сараптама жасау. Мәтінді оқып шығып,сыни тұрғыда баға беру; мәтін бойынша проблемалық эссе жазу. Грамматика:болжалды сан есім+ға/ге жуық, сан есім +(-даған, -дап); етістік+уға тура кел құрылымы	1.Еңбек нарығы дегеніміз не? 2. Сұранысқа ие мамандықтар	"Біздің түлектеріміз қайда жұмыс істеп жүр?" "Жоғары білім беру жүйесіне реформа жүргізу керек пе?" тақырыптарына дөңгелек үстел өткізу.	10
5 апта
	Мәтін бойынша жоспар құру, мәтіннің бір бөлімін тыңдап, болжау жасау, ақпаратты анықтау; кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау. Мәтінге ауызша шолу жасау; ақпараттың/объектінің кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу. Грамматика:үстеу тудырушы -лай, -лей, -ша, -ше жұрнақтары, мақсат үстеулері	1. Жұмыс беруші талаптары 2. Бәскеге қабілеттілік	Табысты адамдар туралы ақпарат жинау, табыс формуласын саралап шығару: портфолио дайындау.	10
6 апта
	Тыңдалым материалындағы негізгі ойды түсіну, ақпаратты анықтау және оған өз көзқарасын білдіру, сыни тұрғыдан бағалай білу. Мәтінді оқып, дұрыс, бұрыс жауаптардың тұсына белгісін қою, астарлы ойды анықтау; ақпаратты өңдеп, пікірге қатысты үндеу хат жазу. Грамматика:етістік+атын болу, етістік+пай қоймау құрылымы, туынды етістік жасаушы жұрнақтар	1.Жұмыссыздық және жастар	"Білімді ұрпақ –болашағымыз" тақырыбына презентация дайындау.	10
Лексикалық тақырып: Жастар мәселесі
7 апта
	Тыңдаған мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру, кесте толтыру; өзекті мәселелер бойынша өз пікірін білдіру, дәлелдеу және қорытындылау. Мәтінді оқып, негізгі ойды анықтау, автордың келтірген дәлелдерін жүйелеу. Мәтін ақпаратына сыни талдау жасау; пікір-эссе жазу. Грамматика: деп біледі, деп атап өтті құрылымдары, себеп үстеулері, табыс септігіндегі есімше	1.Жаңа әлемдегі жастар келбеті 2. Ұлтқа қызмет ету	"Мен жастарға сенемін" (М.Жұмабаев) - өлеңді мәнерлеп оқу, жаттап алу; - өлең мазмұнындағы фразеологизмдердің мағынасын ашу; - "Жас болу оңай ма?" тақырыбына пікірталасқа дайындалу, қатысу.	10
8 апта
	Тыңдалған сюжет бойынша өз пікірін білдіру. Ақпараттың шынайылығын нақтылау. Мәтін мазмұны бойынша түйінді ой қорыту, басқалардың пікірі мен көзқарасына салыстырмалы баға беру; ақпаратты (кесте/ сызба арқылы) сипаттау. Бейнекөрініс материалдарын қолдана отырып, автор көзқарасына сыни пікір жазу. Грамматика:қарсылықты мәнді құрылым, бірақ, дегенмен, әйтсе де, сөйтсе де, алайда жалғаулықтары	1.Жастар арасындағы девианттық мінез-құлық 2.Жастарға идеал керек пе? 3. Жастардың байлық туралы көзақарасы	"Ұлтқа қызмет етудің жарқын үлгілері" тақырыбына ақпараттық презентация дайындау.	10
Лексикалық тақырып: Білім – болашақ баспалдағы
9 апта
	Тыңдалған мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру және пікір білдіру; сұхбат барысында пікірлерді салыстыра отырып, ойын жүйелі жеткізу. Мәтінді оқып, негізгі айғақтар мен детальдарды анықтау. Ұсынылған тақырып бойынша деректер жинақтай отырып, графиктік мәтін (кесте, сызба түрінде) құрастыру. Грамматика: ашық рай+дейді моделі, барыс септігіндегі есімше	1.Білімді жастар – болашақтың тірегі 2. Білім және бәсеке	"Үш тілді білу – заман талабы". Берілген тақырып бойынша БАҚ мәліметтеріне шолу жасау, эссе жазу.	10
10 апта
	Тыңдалған мәтіндегі әлеуметтік өзекті мәселелерді талдау, шешімін табу, болжау; нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру. Сұхбаттың мазмұнын түсіну, сұхбат барысында өз пікірін басқа пікірлермен салыстыра отырып, ойын жүйелі жеткізу. Аргументативті эссе жазу Грамматика: ашық рай +дейсің құрылымы, шығыс септігіндегі есімше, етістік+қысы бар/келген ойы/ниеті/тілегі бар - фразеологиялық құрылымы	1. Шетелдерде оқып жүр талай қазақ баласы 2. "Болашақ" бағдарламасының түлегімен сұхбат 3. Білім адам өмірін жақсартуы керек	"Қазақ жастары неге шетелден білім алуға құштар?" - студенттер арасында сауалнама жүргізу; - тақырып бойынша зерттеу жасау; - зерттеу қорытындысын статистикалық дәлелдемелермен ұсыну.	10
Лексикалық тақырып: Дүниетаным
11 апта
	Тыңдалған мәтіннің белгілі бір бөлігін өз сөзімен айтып беру, негізгі ойды анықтау; көтерілген мәселені талқылау, сыни пікір айту, өз көзқарасын дәлелдеу. Нақты ақпараттарды табу. Дәлелді мәтіндер жазу. Грамматика: жатыс септігіндегі есімше, зат есім жасаушы күрделі жұрнақтар; етістік+а ал мүмкіндік құрылымы	1.Әлемге түркілік көзқарас 2. Ұлттық ділге тән тұрақтылық пен өзгермелілік	"Шығыс кереметінің құпиясы неде?" Оңтүстік-шығыс Азия, Жапония, Оңтүстік Корея мемлекеттерінің дамуындағы ұлттық ділдің қызметі. Топтық жұмыс, ақпараттық-ғылыми сараптамалық талдау жасау, қорытынды тұжырымдарды ұсыну.	10
12 апта
	Мәтінді өз қиялымен өзгертіп аяқтау; ойын тұжырымдап, нақты жеткізу; астарлы ойды анықтау, шығарма кейіпкерлерін салыстыра білу. Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру. Грамматика: ауыспалы өткен шақ, сұраулық шылау, есімшенің болымсыз түрі	1 Театр мәдениеті. 2.Қазіргі қазақ киноиндустриясы деңгейі 3. Нағыз өнер туындылары уақыт талғамайды	"Театр болашағы бар/ жоқ", "Актер болу дарындылық па, әлде ақша табудың оңай жолы ма?" американдық форматтағы (АПФ) дебатқа қатысу.	10
Лексикалық тақырып: Цифрлық Қазақстан: ақпарат және технология
13 апта
	Мәтіндегі оқиғаларды, іс-әрекеттерді салыстыра талдай алу; шешім шығару, қорытынды пікір жасау. Ақпаратты өз қажетіне қарай нақтылау; өз ойын сыни тұрғыда дәлелдеу. Грамматика: етістік+ып біт, таста құрылымы, қимыл-сын үстеуі	1.Ақпараттар кеңістігі 2.Ақпараттық мәдениет	"Мен блогермін", "Қазақша интернет контентті байытудың жолдары", "Жастар арасындағы танымал блогерлер", "Вайнер: жастарға не берді?"тақырыптарының бірін таңдау, ақпараттық сараптамалық талдау мақаласын жазу.	10
14 апта
	Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау. Белгілі бір тақырыпқа қатысты ойын білдіру, дәлелмен сөйлей білу. Мәтіндегі мағлұматтар арқылы мәтіннің жалпы мағынасын түсіну; қорытынды шешім шығару, тақырыпты аша білу, өз көзқарасын дәлелдеу. Грамматика: етістік+а/е/-й келеді, бер, жүр құрылымы	1. Цифрлық технология – заман талабы 2. Цифрлық технология -халықтың өмір сүру сапасын арттыру	"Электронды сауда", "Электронды қызмет көрсету порталдары" тақырыптарында ақпарат жинау, талдау жасау қоғамның сұранысын бағалау (презентация дайындау).	10
15 апта
	Тыңдаған мәтін бойынша сұрақтар қою;салыстырмалы талдау жасау, мазмұндау. Мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты ажырата білу, зерттеп оқу; кестеге берілген мәтін үзінділерінің ретін жазу. Грамматика: салыстырмалы мәнді құрылым қандай/сондай, қалай/ солай, секілді, сияқты, формаларының қызметтері	1. Smart оқыту - білім берудің жаңа парадигмасы	"Smart технологиялардың мүмкіндіктері" тақырыбына ақпараттық презентация дайындау.	10
Ескерту: 1 академиялық кредит = 30 академиялық сағат Барлығы: 300 академиялық сағат

Жоғары деңгей (В2-2)

	Пәннің мазмұны	Семинар (практикалық) сабақтар тақырыптары	Білім алушылардың өздік жұмыстарының тақырыптары	Сағат саны
Лексикалық тақырып: Ұлттық мүдде және нарық
1 апта
	Тыңдалған мәтіндегі фразалар мен дәйексөздердің мағынасын аша білу, тақырып бойынша көтерілген мәселені талқылау, болжау, пікір айту. Берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мазмұнды мәтіндер құрастыру. Мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау,қорытынды жасау. Мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу. Грамматика: ыңғайлас, себеп-салдар, қарсылықты салалас құрмалас сөйлемдер (қайталау)	1.Ұлттық бренд 2.Әлемдегі экономикалық кереметтер	"Қазақстанның имиджін қалыптастыратын ұлттық бренд деп қандай өнім/қызмет түрін атай аласыз?" БАҚ материалдарын жинау, әлеуметтік, экономикалық негіздерін анықтау, аналитикалық шолу жасау (бейнебаяндар, суреттік көріністер, трек кестелер қолдану).	10
2 апта
	Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау. Коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу. Ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау. Эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу. Грамматика: түсіндірмелі салалас құрмаластың жасалуын білу:қандай/сондай,қалай/солай, соншалық/соншама	1. Өнім сапасын анықтайтын халықаралық стандарт талаптары 2.Сұраныс пен ұсыныс	"Сіз кәсіпкер ретінде тұтынушылар сұранысын қалай арттырар едіңіз?" тақырып бойынша термин сөздерді қолдана отырып, сауалнама жүргізу. Нәтижесін презентация ретінде ұсыну.	10
Лексикалық тақырып: Заң және заман
3 апта
	Әлеуметтік - қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну. Коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу. Сараптамалық талдау мақалаларымен танысу, талдау. Жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу. Грамматика:ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарында орынды қолдану	1.Ата заң – еліміздің тірегі, тәуелсіздігіміздің тұғыры 2.Мен заңды қаншалықты жақсы білемін?	"Жеті жарғы" қазақ халқының дәстүрлі әдеп-ғұрып заңдарының жинағымен танысып, оны қазіргі Ата заңымызға сәйкестігін салыстыру, саралау, тұжырым жасау, дөңгелек үстел өткізу.	10
4 апта
	Көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру. Шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау. Мәтіндердің стилін, жанрлық ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау. Тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу. Грамматика: шартты, қарсылықты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлемдер	1.Адамның және азаматтың конституциялық мәртебесі (азаматтың және адамның бостандықтары мен құқықтары)	"Жастардың құқықтары сақтала ма?" тақырыбы бойынша сараптамалық-танымдық талдау жасау, пікір алмасу, сауалнама жауаптарын ортаға салып, пікірталас өткізу.	10
Лексикалық тақырып: Басқару (менеджмент)
5 апта
	Мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау. Сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу. Қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру. Тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану. Грамматика: себеп-салдар, мезгіл бағыныңқы құрмалас сөйлемдер	1.Менеджменттің негізгі бағыттары мен Қазақстандағы менеджмент 2.Тиімді менеджмент – табыс кепілі	Жастар саясатының аясында іске асатын - "Менеджмент жобасы", "Болашақ басқарушылар" атты негізгі бағдарламалармен таныса отырып, өз жобасын құрастырып, презентация жасау.	10
6 апта
	Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру. Кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау. Мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру. Эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу. Тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу. Сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану. Грамматика: мақсат бағыныңқы құрмалас сөйлемдер	1. Басшылық жасау және көшбасшылық 2. Жастар арасындағы көшбасшылық	"Жастар және көшбасшылық" тақырыбында мәтін желісіндегі сөздік қорды пайдалана отырып, жоспар құрып пікір-эссе жазу.	10
Лексикалық тақырып: Экотуризм
7 апта
	Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру. Сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу. Қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру. Мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, тезис жазу; тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу. Грамматика: мәтіндердің стиль, жанрлық белгілері	1.Экологиялық мәдениет 2.Қазақстандағы экотуризмнің дамуы	"Табиғат қамқорлық күтеді" тақырыбы бойынша студенттер арасында, интернет форумдарында көтерілгенэкологиялық мәселелерді атау, шешу жолдарын ұсыну. Рөлдік дөңгелек үстел өткізу (климатолог, эколог, дәрігер, тілшілер, министрлер).	10
8 апта
	Тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну. Коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу; сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу. Мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау;мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру. Мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу;тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу. Грамматика: ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін сөйлемдер	1.Қазақстандағы экотуризм дамуындағы ұлттық парктің рөлі 2.Мемлекеттік табиғи қорықтарды экологиялық туризм мақсатында қолдану туралы пікірлер	"Қазақстанның ұлттық парктерінде туризмді дамыту" тақырыбы бойынша мәселенің себептерін атау, шешу жолдарын ұсыну, жарнама жасау. (мультимедиалық презентация ретінде ұсыну).	10
9 апта
	Тыңдалған мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылау және тақырып бойынша көтерілетін мәселені болжау. Орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру. Берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрастыру. Коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу. Ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау. Мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру. Мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; Тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер); сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану. Грамматика: жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру	1.Шетелдік туристердің Қазақстан жеріне қызығушылығы 2.Қазақстандағы туристік нысандар	Туристік қызметтерде қазақстандық және шетелдік азаматтардың сұраныстарын қамтамасыз ету үшін не істеу керек деп ойлайсыз? Ойталқы, тың идеялар, пікірталас жүргізе отырып, дөңгелек үстел сценарийін құрастыру, өткізу.	10
Лексикалық тақырып: Білім. Ғылым. Жаһандану
10 апта
	Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру. Сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу. Публицистикалық мақалалармен танысу, оқу, қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру. Эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу. Тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу. Сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану. Грамматика: жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру	1.Мамандығым – менің болашағым 2. Сұранысқа ие мамандықтарды таңдау және адамның жеке қабілетін дамыту мәселесі	"Жұмыссыз қалсаңыз, не істейсіз?" тақырып бойынша сауалнама жүргізу; Нәтижесін пікірталас, дөңгелек үстел ұйымдастыруды ұсыну.	10
11 апта
	Тыңдалған мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып бойынша көтерілген мәселені болжау, пікір білдіру. Әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну. Берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрастыру. Коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу. Кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау. Ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау. Қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру. Эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу. Жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу. Грамматика: жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру	1. ҚР Жоғары білім беру жүйесіндегі жаңашылдықтар 2.Ғылым мен бизнес бәсекелестер ме, одақтастар ма?	"Қосымша мамандық алудың сапасы мен пайдасы" тақырыбы бойынша сауалнама сұрақтарын құрастыру, интернет қолданушылар арасында сауалнама жүргізу, қорытынды жасау, ұсыныс беру.	10
12 апта
	Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау. Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру. Коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу. Кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау. Ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау. Мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру. Мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу. Тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу.Сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану. Грамматика: жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру	1. Әлем елдеріндегі білім беру жүйесі 2. Жаһанданудың қазақстандық білім және ғылым саласына әсері	"Әлемге танымал жоғары оқу орындарында білім беру жүйесі" тақырыбы бойынша зерттеу жобасын ұсыну. Нәтижесін презентация ретінде ұсыну.	10
Лексикалық тақырып: Академиялық ортадағы жазба дағдылары
13 апта
	Қоғамдық-әлеуметтік мәселелер туралы публицистикалық жанрда жазылатын шығарма түрі мақала жайында түсініктемелерді толыққанды түсіне білу. Академиялық жазба дағдылары оның ішінде мақаланың құрылымын және жазылу дағдысын анықтау. Әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында жазылған дайын мақаланың мазмұнын түсіну. Берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған дайын мақалалармен таныса отырып, түсінгендерін ортаға салып, ой бөлісу, саралау, талдау. Сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу. Дайын берілген мақаладағы ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау. Дайын мақаланың жазылу стилін, жанрлық ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау. Мақала құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу. Жазба жұмыстарында ғылыми стиль ерекшеліктерін және тілдік бірліктердің қолдану аясына көңіл бөлу. Грамматика: жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру	1.Мақала және оның түрлері 2.Проблемалық-сараптамалық мақала және оның құрылымы	1.Жаһандану және ұлт мәселесі" тақырыбы бойынша А.Айталы, О.Сәбден, Ғ.Есім және т.б. әлеуметтанушы ғалымдардың мақалаларымен танысу;талдау, анықтау. 2."Сіз еңбек нарығында сұранысқа ие мамандықты таңдай алдыңыз ба?" 3. "Грант – бұл жағдайдан шығудың құралы ма, әлде болашақ үшін жасалған үлкен қателік пе?" тақырыбына материалдар жинақтау және сауалнамаға сұрақтар құрастыру. Интернет желісін қолданушылар арасында сауалнама жүргізу, сұхбат, интервью жүргізу; нәтижесін 1-2 беттік сараптамалық талдау ұсыну.	10
14 апта
	Тыңдалатын алдына қойған мақсатқа жету үшін дәрісті тыңдау, тыңдағанын түсініп, қабылдау және өзіне қажетті мәліметті конспектілеу сияқты құзыреттілігін кешенді дамыту. Семинарлар мен іскери кездесулерге қатысып, академиялық және кәсіби бағыттағы тақырыптарда презентация немесе баяндама жасау, пайымдау, пікірталастарда өз ойын ортаға салу сияқты құзыреттіліктерін кешенді дамыту. Іздеп оқу, ішінара қарап шығып оқу және мұқият оқу, оқығанын сыни ой елегінен өткізу; шолу, түйіндеме жазу үшін қазақ тіліндегі әдебиеттерді оқып, олардың ішінен өзіне қажетті ақпаратты табу, оған оны қабылдау және өзіне қажетті мәліметті конспектілеу сияқты білігі мен дағдысын дамытуға бағыттау. Ойын жинақтап жаза білу, мәтін құрастыру, академиялық, баяндама, мақала жаза білу сияқты академиялық жазба тілдік білігі мен дағдысын дамытуға бағыттау. Грамматика: жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру	1.Конспект және оның түрлері 2.Қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді конспектілеу жолдары	1."Сіз еңбек нарығында сұранысқа ие мамандықты таңдай алдыңыз ба?" 2."Грант – бұл жағдайдан шығудың құралы ма, әлде болашақ үшін жасалған үлкен қателік пе?" тақырыбына "Еркін конспектілеуді" басшылыққа ала отырып, жинаған материалдарды конспектілеу; проблемалық- сараптамалық мақала жазып ұсыну.	10
15 апта
	Тезис жазу алгоритмі және тезиске қойылатын талаптар туралы түсініктеме ақпарат алу және түсіну; әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну;мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау. Сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, интервью немесе сұхбаттасу жүргізуде, полилогте сенімді сөйлеу;кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау. Іздеп оқу, ішінара қарап шығып оқу және мұқият оқу, оқығанын сыни ой елегінен өткізу; шолу, түйіндеме жазу үшін қазақ тіліндегі әдебиеттерді оқып, олардың ішінен өзіне қажетті ақпаратты табу, оған оны қабылдау және өзіне қажетті мәліметті конспектілеу сияқты білігі мен дағдысын дамытуға бағыттау. Ойын жинақтап жаза білу, мәтін құрастыру, академиялық, баяндама, мақала жаза білу сияқты академиялық жазба тілдік білігі мен дағдысын дамытуға бағыттау. Грамматика: жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру	1.Тезис жазу алгоритмі 2.Тезиске қойылатын талаптар	"Сіз еңбек нарығында сұранысқа ие мамандықты таңдай алдыңыз ба?" "Грант – бұл жағдайдан шығудың құралы ма, әлде болашақ үшін жасалған үлкен қателік пе?" тақырыбына жинаған материалды қолдана отырып, тезис жазу.	10
Ескерту: 1 академиялық кредит = 30 академиялық сағат Барлығы: 300 академиялық сағат.

ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР

Негізгі:

1. Абдуова Б.С., Асанова Ұ.О. Қазақ тілі: Орыс тілді топтарға арналған оқу құралы. – Астана, 2017. - 282 б.

2. Айтбаева Б.М. Қазақ тілі. (В1 деңгейі) Оқулық. – Қарағанды, 2014. – 205 б.

3. Балабеков А.К., Бозбаева-Хунг А.Т., Досмамбетова Г.Қ., Салыхова Б.О., Хазимова Ә.Ж.. Қазақ тілі: ортадан жоғары деңгейге арналған оқулық. Ұлттық тестілеу орталығы. – Астана: 2017.

4. Бозбаева-Хунг А.Т., Балабеков А.К., Досмамбетова Г.Қ., Салыхова Б.О., Хазимова Ә.Ж. Қазақ тілі: орта деңгейге арналған оқулық. Ұлттық тестілеу орталығы. – Астана: 2017.

5. Досмамбетова Г.Қ., Балабеков А.К., Бозбаева-Хунг А.Т., Сейсенова А.Д. Қазақ тілі: қарапайым деңгейге арналған оқулық. Ұлттық тестілеу орталығы. – Астана, 2016.

6. Досмамбетова Г.Қ., Балабеков А.К., Бозбаева-Хунг А.Т., Хазимова Ә.Ж., Салыхова Б.О. Қазақ тілі: базалық деңгейге арналған оқулық. Ұлттық тестілеу орталығы. – Астана, 2016.

7. Ерназарова З.Ш., Тілешов Е.Е. және т.б. Қазақ тілі: үш деңгейлік оқу құралы/ – Астана: Арман-Медиа, 2013.- 294 б.

8. Ерназарова З.Ш. Эссе түрлері. – Алматы, 2019. – 80 б.

9. Күзекова З.С., Байтелиева Ж.Д. Қазақ тілі: орта деңгейге арналған оқулық. – Астана, 2016.

10. Күзекова З.С., Байтелиева Ж.Д. Қазақ тілі: ортадан жоғары деңгейге арналған оқулық. – Астана, 2016.

11. Күзекова, З.С. Қазақ тілінің функционалды практикалық грамматикасы: оқу құралы. – Астана: Фолиант, 2015. – 180 б.

12. Сатбекова А.А. Студенттердің қазақша тілін дамытуға арналған мәтіндер жинағы. Оқу құралы. – Алматы, 2013. – 112 б.

Қосымша:

1. Қазақ тілі және ұлттық құндылықтар. Кешенді оқу құралы. 1,2,3,4 кітап. – Алматы: Еверо, 2018.

2. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі: 50 мыңға жуық сөз бен сөз тіркесі /жалпы ред.басқ. Т. Жанұзақов. – Алматы:Дайк-Пресс, 2008. – 968 б.

3. Қарабаева Х.Ә. Қазақ тілі: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2014. – 202 б.

4. Общеевропейские компетенции владения иностранным языком: изучение, обучение, оценка. – Страсбург, 2001. – 220 б.

5. Орфографиялық сөздік / Алтыншы басылым. Құраст.: Н. Уәли, Қ. Күдеринова, А. Фазылжанова, Ж.Исаева, Н. Әміржанова, А. Әмірбекова. – Алматы: "Дәуір" баспасы, 2013. – 720 б.

6. Онлайн ресурстар: kaz-tili.kz, www.sozdik.kz, www. soylem.kz, tilalemi.kz. emle.kz. terminkom.kz. atau.kz

7. Рамазанова Ш.Ә. Қазақ тілі: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2018. – 222 б.

8. Салқынбай А.Б., Егізбаева Н.Ж., Жұмағұлова А.Ж., Иманқұлова С.М., Рысбай Б.Қ. Қазақ тілі: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2016.

9. Сатбекова А.А. Жобалай оқыту технологиясы: ғылыми-ізденістік және қолданбалы-практикалық жобалар. – Алматы, 2016.– 291б.

10. Сатбекова А.А. Қазақ тілін оқыту әдістемесі және жобалау технологиясы. Оқу құралы. – Алматы, 2013. – 210 б.

11. Салқынбай А.Б., Егізбаева Н.Ж. Қазақ тілі. Қарапайым деңгей: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2017.

12. Салқынбай А.Б., Егізбаева Н.Ж. Қазақ тілі. Базалық деңгей: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2017.

13. Салқынбай А.Б., Егізбаева Н.Ж. Қазақ тілі. Орта деңгей:оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2017.

14. Шаһарман Г.П. "Қазақ тілі" пәнінен өзге тілді студенттерге арналған грамматикалық кестелер албомы. Алматы, 2019.

15. Шаһарман Г.П. Қазақ тілі. Оқу құралы (Экономика мамандықтарына арналған) – Алматы, 2016 ж.

Қазақстан Республикасының
Білім және ғылым министрінің
2018 жылғы 31 қазандағы
№ 603 бұйрығына
5-қосымша

Жоғарғы және (немесе) жоғарғы оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарына арналған "Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар" жалпы білім беру пәнінің типтік оқу жоспары

Ескерту. 5-қосымша жаңа редакцияда - ҚР Ғылым және жоғары білім министрінің 19.04.2023 № 171 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1 бөлім. Жалпы ережелер

1. Осы жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарына арналған "Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар" жалпы білім беру пәнінің типтік оқу жоспары (ары қарай-бағдарлама) "Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 19 тамыздағы № 580 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 13) тармақшасына сәйкес әзірленді және пәннің мақсатын, міндетін, құрылымын, мазмұнын, оқыту әдістемесін және білім нәтижесін бағалауды анықтайды.

2. Бағдарлама "Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар" (бұдан әрі - пән) жалпы білім беретін пәннің жаңартылған мазмұнын зерттеуге бағытталған, сандық глобализация дәуірінде заманауи ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың рөлі мен маңыздылығын сыни түрде түсіну қабілетін қалыптастыру, жаңа "сандық" ойлау, әртүрлі қызметтік салада заманауи ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану бойынша білімдері мен дағдыларын қалыптастыру.

3. Осы бағдарлама бойынша оқу ұзақтығы жоғары оқу орнының білім беру бағдарламасына сәйкес 150 академиялық сағат (5 кредит) құрайды.

2 бөлім. Бағдарламаның мақсаты мен міндеті

4. Бағдарламаның мақсаты ақпараттық технологиялар арқылы ақпараттарды жіберу және жинау тәсілдерін, ақпараттарды өңдеу және сақтау, іздеу әдістері, процестерді талдау және сыни бағалау мүмкіндіктерін қалыптастыру.

5. Бағдарламаның міндеттері:

1) білім алушылар компьютердің архитектурасының, операциялық жүйелердің және желілердің тұжырымдамалық негіздерін меңгеру;

2) ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету құралдары жайлы, желілік және веб қосымшаны құру тұжырымдамасы жайлы білімін қалыптастыру;

3) өзін-өзі дамыту және басқа мақсаттар үшін кәсіби қызметінің әртүрлі аймағында, ғылыми және практикалық жұмыстарында заманауи ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану дағдысын қалыптастыру.

6. Бағдарлама аяқталғаннан кейін білім алушының келесі оқу нәтижелері:

1) ақпараттық-коммуникациялық технологияның даму тенденциялары мен мазмұнынын, тағайындалуын түсіндіру;

2) ақпараттық және коммуникациялық процестерді енгізу тәсілдерін, ақпараттарды сақтау және өңдеу, жинау әдістерін түсіндіру;

3) негізгі компоненттер мен функцияларды, компьютерлік жүйелер мен желілер архитектурасын сипаттау;

4) ақпараттарды сақтау, тарату мен өңдеу, іздеуге арналған мобильдік және бұлтты қызметтерді, ақпараттық Интернет ресурстарды қолдану;

5) ақпаратты сақтау, өңдеу, жинау және жіберуге арналған компьютерлік желі мен жүйелердің аппараттық және программалық жабдықталуын қолдану;

6) ақпараттарды қорғау құрылғылары мен әдістерін таңдауды негіздеу және талдау;

7) сандық технология көмегімен әртүрлі қызметтік саласына арналған деректерді басқару және талдау құрылғыларын жасау;

8) заманауи ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану арқылы мамандық бойынша жобалық қызметкерлікті қалыптастыру.

3 бөлім. Бағдарламаның құрылымы мен мазмұны

7. Бағдарлама мақсат пен міндеттерге шолудан, пәннің тақырыптық жоспарынан оқыту әдістерінен бағалау критерийлерінен, оқыту нәтижелерінен, пәннің переквизиттарынан және постреквизиттарынан басталады.

8. Пәннің мазмұнынан, семинарлық (практикалық) және білім алушының өзіндік жұмысынан тұратын оқу жоспары бағдарламаның қосымшасында келтірілген.

9. Программаны жүзеге асыру процессінде қолданылатын оқытудың технологиялары және әдістері:

1) оқытушылар және студенттер жағынан оқуға рефлекстік тәсілге негізделген студентке орталықтандырылған оқыту;

2) интербелсенді дәріс (мәселелік дәріс, дискуссиялық дәріс, дәріс-конференция, дәрістік-кеңес беру, "баспасөз конференциясы" дәрісі, "Сұрақ-жауап-талқылау" дәрісі);

3) интербелсенді семинар ("Мәселені анықтау" семинары, "Мәселені шешу" семинары, "Мәселені шеше білу" семинары);

4) кейс-стади (нақты жағдайды талдау);

5) жобалау әдісі (өз тәжірибесін және құзыреттілігін дамыту және қайта құру);

10. Бағдарламаның оқу-әдістемелік кешенінде қамтылатындар:

1. силлабус (жұмыс оқу жоспары);

2. білім алушының өзіндік жұмысын ұйымдастыруға арналған нұсқаулық, оның орындалу кестесі, оған әдістемелік нұсқау;

3. дәрістердің қысқаша мазмұны;

4. семинарлық (практикалық), зертханалық сабақтарға оқу материалдары;

5. пәннің оқу-әдістемелік қамтамасыз етілу картасы;

6. пән бойынша қорытынды емтихан бағдарламасы.

11. Білім алушылардың құзіреттілігін бағалау келесі талаптар бойынша жүзеге асырылады: жаңартылған бағдарлама мазмұнын түсінгенін көрсету, жаңа сөздерді игеру, алған білімін қолдана алу.

Жоғарғы және (немесе) жоғарғы
оқу орнынан кейінгі білім беру
ұйымдары үшін "Ақпараттық-
коммуникациялық
технологиялар" пәнінің типтік
оқу жоспарына
Қосымша

"Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар" жоғарғы және (немесе) жоғарғы оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін жалпы білім беру пәнінің типтік оқу жоспарының мазмұны

№	Пәннің мазмұны	Лабораториялық (практикалық) тақырыптар	Студенттің өзіндік жұмыстарының тақырыптары	Сағаттар саны
1 апта: Қоғам дамуының шешуші секторларында АКТ-дың рөлі. АКТ-дың стандарттары.
1	АКТ-дың анықтамасы. АКТ пәні және оның мақсаты. Қоғам дамуының шешуші секторларында АКТ-дың рөлі. АКТ-дың стандарттары. АКТ мен тұрақты дамудың мыңжылдық Декларациясындағы мақсаттарға жету арасындағы байланысатқаратын міндеттері. Әлемдік-тарихи процесстер мәнмәтініндегі Қазақстанның қазіргі заман тарихы. "ҚР тарихи сананың қалыптасу тұжырымдамасы".	Компьютерлік жүйенің өнімділігін есептеу: жылдамдығын, тиімділігін, қуат шығындарын, Амдаль заңы, CPU уақыты.	Компьютер құрылғыларының жұмысының блок-схемасын құру. 1-кезең.	10
2 апта: Компьютерлік жүйелерге кіріспе. Компьютерлік жүйелердің архитектурасы
2	Компьютерлік жүйелерге шолу. Компьютерлік жүйелердің эволюциясы. Компьютерлік жүйелердің архитектурасы мен компоненттері. Компьютерлік жүйелерді қолдану. Деректердің компьютерлік жүйелерде бейнеленуі.	Операциялық жүйенің қасиеттерін анықтау. Файлдар және каталогтармен жұмыс.	Компьютер құрылғыларының жұмысының блок-схемасын құру. 2-кезең.	10
3 апта: Программалық жасақтама. Операциялық жүйелер
3	Программалық жасақтама. Программалық жасақтаманың түрлері, мақсаттары мен сипаттамалары. Операциялық жүйелердің негізгі тұжырымдамасы, эволюциясы. Операциялық жүйелердің жіктелуі, оның ішінде мобильді құрылғылар үшін. Үстелдік қосымшалардың жіктелуі.	Web-сайтты "ыңғайлы қолдануды" әзірлеуге қойылатын талаптарды анықтау.	Кәсіптік ортада (деректер қорын құру) деректерді құрылымдау, талдау және жинау. 1-кезең.	10
4 апта: Адам-компьютер өзара әрекеттестігі.
4	Адам-компьютер өзара әрекеттестігінің құралы ретіндегі пайдаланушы интерфейсі. Интерфейстердің юзабилитиі. Интерфейстер түрлері: командалық жолдың интерфейсі, мәтіндік интерфейс, графикалық интерфейс. пайдаланушының жеке және ментальды сипаттамалары. Пайдаланушы интерфейсін өңдеу кезеңдері. Интерфейстерді тестілеу түрлері (пайдаланушыларды тестілеу). Интерфейстер даму перспективалары.	Деректер қорының құрылымын әзірлеу, кестелер мен сұраныстарды құру. MySQL реляциялық деректер қорымен жұмыс. phpMyAdmin бағдарламасының көмегімен MySQL деректер қорын аднимистрациялау. Бір кестелі деректер қорымен жұмыс	Кәсіптік ортада (деректер қорын құру) деректерді құрылымдау, талдау және жинау. 2-кезең.	10
5 апта: Деректер қорларының жүйелері
5	Деректер қорлары жүйелерінің негіздері: ұғымы, сипаттамасы, архитектурасы. Деректер моделі. Қалыпқа келтіру. Деректер тұтастығына шектеу. Сұраныстарды тиімділеу және оларды өңдеу. SQL негіздері. Деректерді параллельді өңдеу және оларды қалпына келтіру. Деректер қорын жобалау және құру. ORM бағдарламалау технологиясы. Үлестірілген, параллельді және гетерогенді деректер базасы.	Дәрістік материалдардың, ғылыми баяндамалардың және т. б. презентацияларын жобалау және құру.	Административті ғимараттың желілік топологиясын сипаттау. 1-кезең.	10
6 апта: Деректерді талдау. Деректерді басқару.
6	Деректерді талдау негіздері. Жинау, жіктеу және болжау әдістері. Шешімдер ағаштары. Үлкен көлемді деректерді өңдеу. Data Mining әдістері мен кезеңдері. Data Mining міндеттері. Деректерді визуализациялау.	Сандық ақпаратты өңдеу, кестелік редакторларда формулаларды өңдеу және диаграммаларды құру.	Административті ғимараттың желілік топологиясын сипаттау. 2-кезең.	10
7 апта: Желілер және телекоммуникациялар
7	Соңғы құрылғылар, деректерді беру құрылғылары, деректерді беру ортасы. Желілердің түрлері. Стектік хаттамалар: TCP/IP, OSI. IP-адрестеу. Локальді және глобальді желілер. Сымды және сымсыз желілік технологиялар. DHCP хаттамасы. Интернет желісіне қосу технологияы. Телекоммуникациялық технологиялар.	Қарапайым желілік конфигурацияны құру. IP-адрестеу. Желі мониторингі. Трафикті талдау. Желілік пакеттерді талдау үшін снифферлерді пайдалану	Ақпаратты қорғаудың антивирустық жабдықтарына салыстырмалы талдау жүргізу. 1-кезең.	10
8 апта: Киберқауіпсіздік
8	Ақпараттық қауіпсіздіктің қатерлері және олардың жіктелуі. Киберқауіпсіздік индустриясы. Киберқауіпсіздік және Интернетті басқару. Зиянды бағдарламалар. Ақпаратты қорғаудың шаралары мен құралдары. Ақпараттық қауіпсіздік саласындағы стандарттар мен спецификациялар. Қазақстан Республикасының ақпараттық қауіпсіздік саласындағы реттеуші құқықтық қатынастар заңнамасы. Электрондық цифрлық қолтаңба. Шифрлау.	Кілттерді генерациялау үшін аппараттық-бағдарламалық құралдарды пайдалану. E-mail-мен хабарлар алмасу кезінде ЭЦҚ-ны және шифрлауды қолдану. Желілік трафиктің бақылауы мен фильтрациясы үшін компьютерлік желінің Firewall бағдарламалық элементін баптау. Әртүрлі антивирустық бағдарламалармен жұмыс	Ақпаратты қорғаудың антивирустық жабдықтарына салыстырмалы талдау жүргізу. 2-кезең.	10
9 апта: Интернет технологиялар
9	Интернеттің негізгі ұғымдары. Әмбебап ресурстар идентификаторы (URI), оның тағайындалуы және құрамдас бөліктері. DNS қызметі. Web-технологиялар: HTTP, DHTML, CSS, JavaScript. Электрондық пошта. Хабарламаның форматы. SMTP, POP3, IMAP хаттамалары.	Серверден деректер алу. Web-қосымшаларда графикалық интерфейсті жобалау. Стильдерді құру. WordPress, Joomla сайт контентін басқару жүйелерімен жұмыс. Photoshop көпфункционалды графикалық редакторы мен CSS белгілеу тілі көмегімен сайттың дизайнын құру. Сайт жұмысы үшін алдын ала құрылған MySQL деректер қорын қолдану.	Мамандық профилі бойынша Интернеттен ақпараттар іздеу, деректерді өңдеу мен сақтауға арналған бұлттық қызметтерді қолдану. 1-кезең.	10
10 апта: Бұлтты және мобильді технологиялар
10	Дата орталықтар. Қазіргі инфрақұрылым шешімдерінің даму үрдістері. Бұлтты есептеулер қағидаттары. Виртуалдау технологиясы. Бұлтты Web-қызметі. Мобильді технологиялардың негізгі терминдер мен тұжырымдамалары. Мобильді қызметтер. Мобильді технологиялар стандарттары.	Google Docs және Microsoft Office Web Apps бұлтты сервистерімен танысу. Бұлтты сервистерімен жұмыс істеу үшін аккаунттарды құру. Файлдарды сақтаумен, ортақ қолжетімділікпен және өңдеумен байланысты жұмыс режимдерін үйрену. Ақпаратқа қол жеткізу үшін мобильді технологиялар пайдалану. GPS навигаторлары. GSM сигнализациясы	Мамандық профилі бойынша Интернеттен ақпараттар іздеу, деректерді өңдеу мен сақтауға арналған бұлттық қызметтерді қолдану. 2-кезең.	10
11 апта: Мультимедиялық технологиялар
11	Мәтіндік, аудио, бейне және графикалық ақпаратты сандық форматта ұсыну. Ақпаратты сығу үшін базалық технологиялар. Виртуалды әлемді 3-D ұсыну және анимация. Мультимедиялық қосымшаларды әзірлеу құрал-саймандары. Бизнес-процесстерді жоспарлау және сипаттау үшін мультимедиялық технологияларды пайдалану, олардың визуализациялау.	HyperCam, Adobe Premiere Pro, Windows Movie Maker және т. б. бағдарламаларын пайдалана отырып бейне-файлдарды жасау	Мультимедиялық технологиялар жабдықтарымен мамандық бойынша эмблема, видеороликтер және т.б. жасау. 1-кезең.	10
12 апта: Smart технологиялар
12	Заттар интернеті. Үлкен көлемді деректер. Блок чейн технологиясы. Жасанды интеллект. Smart-қызметтерді пайдалану. АКТ-дағы жасыл технология. Телеконференциялар. Телемедицина	Smart-қосымшалармен жұмыс: Smart TV, Smart Hub және т. б.	Мультимедиялық технологиялар жабдықтарымен мамандық бойынша эмблема, видеороликтер және т.б. жасау. 2-кезең.	10
13 апта: E-технологиялар. Электронды бизнес. Электронды оқыту. Электронды үкімет
13	Электрондық бизнес: Электрондық бизнестің негізгі модельдері. Электрондық бизнестің ақпараттық инфрақұрылымы. Электрондық бизнестегі құқықтық реттеу. Электрондық оқыту: архитектурасы, құрамы және платформалары. Электрондық оқулықтар. Электрондық үкімет: тұжырымдамасы, архитектурасы, қызметтері. Дамыған елдерде электрондық үкіметті іске асырудың форматтары.	Электрондық үкіметтің сайтында қызметтермен жұмыс: http://egov.kz/cms/ru/government-services/for_citizen: өтініштерді тіркеу, құжаттардың дубликаттарын беру және т. б.	Мамандық бойынша жобалық қызметкерліктің негізгі нәтижелерін көрсету және қорғау. 1-кезең.	10
14 апта: Кәсіби саласындағы ақпараттық технологиялар. Индустриялық АКТ
14	Мамандандырылған кәсіби саланың міндеттерін шешудегі бағдарламалық жасақтама. Медицина, энергетика және т. б. кәсіби салаларындағы қазіргі заманғы АТ-трендтер. Кәсіптік мақсатта іздеу жүйелері мен электрондық ресурстарды пайдалану. Индустриялық ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың қауіпсіздігі.	Moodle, eDX және т. б. қашықтықтан оқыту ортасында сабақтың құрылымы мен мазмұнын әзірлеу.	Мамандық бойынша жобалық қызметкерліктің негізгі нәтижелерін көрсету және қорғау. 2-кезең.	10
15 апта: АКТ-ның даму перспективалары
15	Ақпараттық технология саласындағы нарықтың даму перспективалары: еркін бағдарламалық жасақтаманы дамыту. Ақпараттық технология кәсіпкерлігінде экожүйені қалыптастыру және шағын стартап компанияларды қолдау. Акселерациялау және инкубациялау бағдарламалары. Электрондық төлемдер мен логистикада қажетті инфрақұрылымды дамыту. E-технологиялардың даму перспективалары.	Кәсіби салада қолданбалы бағдарламаларды орнату және пайдалану. Ғылыми және техникалық есептеулерге арналған Matlab ортасында жұмыс. Қолданбалы есептер шешу үшін Matlab кеңейтілімі пакеттерімен жұмыс	Тапсырмаларды және СӨЖ қабылдау	10
Ескерту: 1 академиялық кредит = 30 академиялық сағат Барлығы:150 академиялық сағат
№	Content of the discipline	Topics of laboratory (practical) classes	Topics of independent work of students	Number of hours
Week 1: An ICT role in key sectors of development of society. Standards in the field of ICT
1	Definition of ICT. Subject ICT and its purposes. An ICT role in key sectors of development of society. Communication between ICT and achievement of the objectives of a sustainable development in the Millennium Declaration. Standards in the field of ICT.	Calculation of metrics of productivity of computer system: speed, efficiency, energy costs, Amdahl's law, CPU time.	Development of flowcharts of computer devices. Stage 1.	10
Week 2: Introduction to computer systems. Architecture of computer systems
2	Review of computer systems. Evolution of computer systems. Architecture and components of computer systems. Use of computer systems. Data representation in computer systems.	1.Determination of properties of an operating system. Operation with files and directories.	Development of flowcharts of computer devices. Stage 2	10
Week 3: Software. Operating systems
3	Software. Types of the software, purpose and characteristic. Basic concepts of OS. Evolution of operating systems. Classification of operating systems, including for mobile devices. Classification of desktop applications.	Determination of requirements to development "convenient in application" the website.	Collecting, the analysis and structurization of data in the professional environment (development of the database). Stage 1.	10
Week 4: Human-computer interaction
4	User interface as means of human-computer interaction. Usability of interfaces. Types of interfaces: command line interface, text interface, graphic interface. Physical and mental characteristics of the user. Development stages of the user interface. Types of testing of interfaces (testing of users). Perspectives of development of interfaces.	Development of database structure, creation of tables and requests. Working with a MySQL relational database. MySQL database administration using phpMyAdmin. Working with a single-table database.	Collecting, the analysis and structurization of data in the professional environment (development of the database). Stage 2.	10
Week 5: Database systems
5	Bases of database systems: concept, characteristic, architecture. Data models. Normalization. Integrity constraint on data. Query tuning and their processing. Fundamentals of SQL. Parallel processing of data and their restoration. Design and development of databases. Technology of programming of ORM. The distributed, parallel and heterogeneous databases.	Design and creation of the presentations of lecture material, scientific reports, etc.	Description of network topology of the office building. Stage 1.	10
Week 6: Data analysis. Data management
6	Basics of Data Analysis. Methods of collection, classification and prediction. Decision trees. Processing of large volumes of data. Methods and stages of Data mining. Tasks Data mining. Visualization of data.	Processing of numerical information, editing formulas and creation of charts in spreadsheet editors.	Description of network topology of the office building. Stage 2.	10
Week 7: Networks and telecommunications
7	End devices, data transfer devices, transmission medium. Types of networks. Stack protocols: TCP/IP, OSI. IP addressing. Local and wide area networks. Wire and wireless network technologies. DHCP protocol. Technologies of connection to the Internet. Telecommunication technologies.	Creation of a simple network configuration. IP addressing. Monitoring of a network. Analysis of traffic. Use of sniffers for the analysis of network packets.	Comparative analysis of anti-virus means of information protection. Stage 1.	10
Week 8: Cybersecurity
8	Security risks of information and their classification. Industry of cybersecurity. Cybersecurity and control of the Internet. Malicious applications. Measures and means of information protection. Standards and specifications in information security field. The acts of the Republic of Kazakhstan governing legal relations in the sphere of information security. Electronic digital signature. Encryption.	Use of hardware and software for key generation. Application of the EDS and encoding in case of message exchange by E-mail. Settings of the Firewall program element of the computer network for network traffic monitoring and filtering. Working with the various antivirus programs.	Comparative analysis of anti-virus means of information protection. Stage 2.	10
Week 9: Internet technologies
9	Basic Internet concepts. The Uniform Resource Identifier (URI), its assignment and components. DNS service. Web technologies: HTTP, DHTML, CSS, and JavaScript. E-mail. Message format. SMTP, POP3, IMAP protocols.	Data acquisition from the server. Working with WordPress and Joomla web content management systems. Development a website design using Photoshop multifunctional graphic editor and CSS style sheet language. Using of the previously developed MySQL database for the work of the website.	Information search in a specialty profile on the Internet, use of cloud services for storage and data processing. Stage 1.	10
Week 10: Cloud and mobile technologies
10	Data centers. Tendencies of development of the modern infrastructure decisions. Principles of cloud computing. Technologies of virtualization. Web service in the Cloud. Main terms and concepts of mobile technologies. Mobile services. Standards of mobile technologies.	Introduction to Google Docs and Microsoft Office Web Apps cloud services. Creation accounts to work with cloud services. Study of operation modes associated with file storage, sharing and processing. Use of mobile technologies for receiving an information access. GPS navigators. GSM a signalling.	Information search in a specialty profile on the Internet, use of cloud services for storage and data processing. Stage 2.	10
Week 11: Multimedia technologies
11	Representation text, audio, video and graphical information in a digital format. Basic technologies for compression of information. 3-D representations of the virtual world and animation. Instruments of development of multimedia applications. Use of multimedia technologies for planning, descriptions of business processes and their visualization.	Creation of video files with use of programs: HyperCam, Adobe Premiere Pro, Windows Movie Maker, etc.	Creation of an emblem, the video and other materials on a specialty profile means of multimedia technologies. Stage 1.	10
Week 12: Smart technology
12	Internet of things. Big data. Technology Block Chain. Artificial intelligence. Use of Smart-services. Green technologies in ICT. Teleconferences. Telemedicine.	Operation with Smart-applications: Smart TV, Smart Hub, etc.	Creation of an emblem, the video and other materials on a specialty profile means of multimedia technologies. Stage 2.	10
Week 13: E-technologies. Electronic business. Electronic training. Electronic government
13	Electronic business: Main models of electronic business. Information infrastructure of electronic business. Legal regulation in electronic business. Electronic training: architecture, structure and platforms. Electronic textbooks. Electronic government: concept, architecture, services. Formats of implementation of the electronic government in developed countries.	Operation with services on the website of the electronic government http://egov.kz/cms/ru/government-services/for_citizen: registration of requests, obtaining counterparts of documents, etc.	Presentation and protection of the main results of design activity in the specialty. Stage 1.	10
Week 14: Information technologies in the professional sphere. Industrial ICT
14	The software for the solution of tasks of the specialized professional sphere. Modern IT trends in the professional sphere: medicine, power, etc. Use of search engines and electronic resources in the professional purposes. Safety issues in industrial information and communication technologies.	Development of structure and the maintenance of a lesson in the environment of remote learning: Moodle, eDX, etc.	Presentation and protection of the main results of design activity in the specialty. Stage 2.	10
Week 15: Prospects of development of ICT
15	Prospects of development in the sphere of the IT market: development of the free software. Forming of an ecosystem of IT of entrepreneurship and support small startup of the companies. Programs of acceleration and incubation. Development of necessary infrastructure of electronic payments and logistics. Prospects of development of E-technologies.	Installation and use of application programs in the professional sphere. Working in the Matlab environment for scientific and technical computing. Working with the Matlab toolboxes for applied problem solving.	Defense of the independent study of students.	10
Note: 1 academic credit = 30 academic hours Total: 150 academic hours

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2018 жылғы 31 қазандағы
№ 603 бұйрығына
6-қосымша

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін әлеуметтік-саяси білімдер модулінің үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін әлеуметтік-саяси білімдер модулінің үлгілік оқу бағдарламасы (әрі қарай – бағдарлама) "Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 19 тамыздағы № 580 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 13) тармақшасына сәйкес әзірленді және оқытудың мақсатын, міндеттерін, құрылымын, мазмұнын, әдістерін және технологияларын айқындайды.

2. Осы бағдарлама әрқайсысысының өз пәні, терминологиясы мен зерттеу әдістері бар төрт ғылыми пәнді – әлеуметтану, саясаттану, мәдениеттану, психологияны оқытуды көздейді. Аталған ғылыми пәндер арасындағы өзара әрекет ақпараттық толықтыру; біріктіру; осы пәндердің зерттеу ыңғайларының әдістемелік тұтастығы; нәтижеге бағытталған оқыту әдістемесінің жалпылығы; қалыптасқан қабілеттер ретінде нәтижелер типологиясын біртұтас жүйелік көрсету ұстанымдары негізінде жүзеге асырылады.

3. Әлеуметтік және саяси білімдер тұрғысынан бұл бағдарламаның ұзақтығы жоғары білім берудің білім беру бағдарламасының құрылымына сәйкес 240 академиялық сағатты (8 академиялық кредитті) құрайды.

2-тарау. Бағдарламаның мақсаты және міндеттері

4. Бағдарламаның мақсаты – "Болашаққа бағдар: қоғамдық сананың жаңғыруы" мемлекеттік бағдарламасында айқындалған қоғамдық сананы жаңғырту міндеттерін шешу мәнмәтінінде (контекстінде) білім алушылардың әлеуметтік-гуманитарлық дүниетанымын қалыптастыру болып табылады.

5. Бағдарламаның міндеттері:

1) негізгі әлеуметтанулық, саяси, гуманитарлық ұғымдарды, қоғам мен оның кіші жүйелерін зерттеуге арналған теориялар мен тәсілдерді меңгеру;

2) қазіргі қоғамның және оның әлеуметтік институттарының жұмыс істеуінің негізгі принциптері туралы идеяларды қалыптастыру;

3) заманауи қоғамның әлеуметтік мәселелерін сипаттау және талдау дағдыларын дамыту, әлеуметтік процестер мен механизмдердің мәнін өзара байланысын қалыптастыру;

4) студенттердің әлеуметтік, саяси, мәдени, психологиялық ақпарат алудың негізгі көздері мен әдістерін игеру;

5) әлеуметтік, саяси, мәдени, психологиялық білімді кәсіптік қызметте пайдалану дағдыларын үйрету;

6) сыни ойлау дағдыларын қалыптастыру және оны практикада қолдану мүмкіндігі.

6. Бағдарламаны меңгеру қорытындысы бойынша білім алушы келесі оқу нәтижелеріне ие болады:

оқу пәнінің модулін құрайтын барлық ғылымдар саласының (әлеуметтану, саясаттану, мәдениеттану, психология) пәндік білімін түсіндіре және жеткізе алуы (ұғым, ой, теория);

1) әлеуметтік-саяси модуль пәнінің базалық ілім жүйелерінде біріктіру үдерістерінің өнімі ретінде қоғамның әлеуметтік-этикалық құндылықтарын түсіндіру;

2) нақты оқу пәні мен модуль пәнінің мәнмәтінінің өзара әрекеттесу нәтижесінде ғылыми әдістер мен зерттеу тәсілдерін пайдалана білу;

3) оқытылатын пәннің аясында ғылыми ой мен теория мазмұны негізінде әртүрлі саладағы әлеуметтік қарым-қатынастың жағдайын түсіндіру;

4) әлеуметтік және тұлғаралық қатынастар, тіл, мәдениет, саяси бағдарламалар, қазақ қоғамының әртүрлі кезеңде дамуы туралы ақпаратты нақтылау және негіздеу;

5) қазақстандық қоғамда жаңарудағы әлеуметтік, саяси, мәдени, психологиялық институттардың мәнмәтінінде олардың рөлінің ерекшеліктеріне талдау жасай алу;

6) қазақстандық қоғамдағы этикалық және құқықтық нормалар, қоғамдық, іскерлік, мәдени құндылықтар жүйесіне тең келетін түрлі қарым-қатынастағы әртүрлі жағдайларды сараптау;

7) нақты мәселелерді талдау үшін әдіснамалық таңдауды негіздеу және қоғамды зерттеудің әртүрлі жолдарын айыра білу;

8) ғылымның әлеуметтік-гуманитарлық түрі немесе басқа да ғылымдар саласында қоғамдағы нақты жағдай қатынасын бағалау, болатын қауіп-қатерді ескере отырып оның даму болашағын жобалай алу;

9) кәсіби әлеуметтегі, сонымен қатар, қоғамдағы шиеленістерді шешуде бағдарламалар жасай алу;

10) түрлі қарым-қатынас аясында зерттеу жобалық қызметтерін жүзеге асыра алу, қоғамдық бағалы ілімді түрлендіру (генерациялау), оны жобалау;

11) әлеуметтік маңызы бар мәселелер бойынша өз пікірін дұрыс білдіре және дәлелді түрде қорғай білу.

3-тарау. Бағдарламаның құрылымы және мазмұны

7. Осы бағдарлама пәннің мақсаты мен міндеттерін, тақырыптық жоспарын, оқыту әдістерін, оқу нәтижелерін бағалау критерийлерін, пререквизиттері мен постреквизиттерін шолудан басталады.

8. Пәннің мазмұнын, семинар (практикалық) сабақтарының және білім алушылардың өзіндік жұмыстарының тақырыптарын қамтитын жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін әлеуметтік-саяси білімдер модулінің үлгілік оқу бағдарламасының мазмұны осы бағдарламаға қосымшада келтірілген.

9. Бағдарламаны іске асыру барысында қолданылатын оқыту әдістері мен технологиялары:

1) студентті оқытудың орталық объектісі ретінде қарастыратын оқыту әдісі, ол студенттердің де оқыту үрдісіне рефлексивті көзқарасына негізделген;

2) біліктілікке бағытталған оқыту;

3) әртүрлі форматтағы рөлдік ойындар және оқу пікірталастары;

4) кейс-стади (нақты жағдаяттарды сараптау);

5) жобалар әдісі.

10. Бағдарламаның пререквизиттері мен постреквизиттерін жоғары оқу орнының өзі тағайындайды.

Жоғары және (немесе) жоғары
оқу орнынан кейінгі білім беру
ұйымдары үшін әлеуметтік-
саяси білімдер модулінің үлгілік
оқу бағдарламасына
қосымша

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін әлеуметтік-саяси білімдер модулінің үлгілік оқу бағдарламасының мазмұны

Әлеуметтану

Пәннің мазмұны

Семинар (практикалық) сабақтар тақырыптары

Білім алушылардың өзіндік жұмыстарының тақырыптары

Сағаттар саны

1-апта: Әлеуметтік әлемді түсінудегі әлеуметтану

Әлеуметтануға кіріспе. Индивид және қоғам. Әлеуметтік орта мен әлеуметтік мінез-құлық. Әлеуметтік қарым-қатынастар мен әлеуметтік институттар. Әлеуметтену және бірегейлік. Әлеуметтік шынайылық пен ақыл-ой. Әлеуметтанулық ойлау. Әлеуметтанулық қиял. Әлеуметтанулық перспектива.

Әлеуметтану: ғылымға кіріспе және басты ұғымдарды тұжырымдау

1. Басты үш әлеуметтанулық бағыт тұрғысынан (құрылымдық, функционализм, қақтығыс теориясы, символдық интеракционизм) қоғамдағы кез келген құбылыс (спорт, кино, отбасы және т.б.) туралы эссе-негіздеме жазыңыз.
2. Қазіргі қоғамды түсінудегі әлеуметтанудың рөлі туралы эссе дайындаңыз. "Әлеуметтанулық қиял" түсінігіне анықтама беріңіз (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология). Қазіргі адамға неліктен "әлеуметтанулық қиялды" меңгеру мен әлеуметтанулық перспективаны көре алу маңызды екендігін түсіндіріңіз.
3. Әлеуметтанулық қиялды бағыт ретінде қолдана отырып, қазақстандық және өзге қоғамдардағы баспанасыз адамдардың әлеуметтік жағдайын сипаттаңыз.

2-апта: Әлеуметтану теорияларына кіріспе

Әлеуметтанулық теория. Макро- және микро-деңгейлер. Әлеуметтік тәжірибедегі себеп-салдарлық байланыстар. Жеке мектептер мен бағыттардың дамуы (О. Конт, Э. Дюркгейм, Г. Спенсер). Құрылымдық функционализм. Қақтығыс теориялары. Символдық интеракционизм. Рөлдік теориялар.

Әлеуметтанулық теориялардың даму кезеңдерін талдау

1. Әр түрлі әлеуметтанулық мектептердің, ағымдардың, теориялық бағыттардың, негізгі идеяларын кесте түрінде салыстырыңыз, өкілдері мен олардың басты еңбектерін көрсетіңіз (О. Конттың, Г. Спенсердің, Э. Дюркгеймнің Библиографиялық очерктерін қараңыз (Ритцер Дж., Степницки Дж. Әлеуметтану теориясы, Ритцер Дж. Современные социологические теории).
2. Атақты әлеуметтанушы–теоретиктің (К.Маркс, Э.Дюркгейм, М.Вебер, Г.Зиммель) ойы туралы баяндама жазыңыз. Негізгі жұмыстарын айқындаңыз және әлеуметтанулық теорияларының тұжырымдарын жазыңыз.

3-апта: Әлеуметтанулық зерттеулер

Әлеуметтанулық зерттеу дизайны. Зерттеу мәселесі. Болжамдар. Айнымалылар. Іріктеу. Ақпаратты жинау әдістері. Сапалық және сандық әдістер. Мәліметтерді талдау.

Әлеуметтанулық зерттеуді ұйымдастыру және өткізу

1. Әлеуметтанулық зерттеудің сандық және сапалық әдістерінің артықшылықтары мен кемшіліктерін салыстырыңыз. Кесте құрыңыз.
2. Әлеуметтанулық зерттеудің негізгі кезеңдерін сипаттап беріңіз. Әлеуметтанулық әдістердің (сұрау, бақылау, эксперимент, контент-талдау, статистикалық мәліметтерді талдау) ерекшеліктерін талдаңыз.
3. Әлеуметтанулық зертеудің бағдарламасын құру. Тақырып таңдау бойынша (дайындау алгоритмі: зерттеу сұрағын, болжамды айқындаңыз, ұғымдарды тұжырымдап беріңіз; іріктеу жиынтығын есептеңіз).

4-апта: Әлеуметтік құрылым және қоғамның стратификациясы

Қоғам, теңдік және теңсіздік. Ашық және жабық қоғам. Стратификация әр түрлі топтар арасындағы құрылымданған теңсіздік ретінде. Стратификация және дифференцация жүйелері. Әлеуметтік стратификация теорияларына қысқаша шолу (К. Маркс, М. Вебер). Әлеуметтік стратификация формалары (П. Сорокин). Әлеуметтік мобильділік. Көлденең және тік мобильділік.

Қазіргі қоғамдағы теңдік пен теңсіздікті бағалау

1. Стратификацияны зерттеудің әр түрлі бағыттарын салыстырыңыз, олардың ерекшеліктерін анықтаңыз (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).
2. "Халықаралық деңгейдегі теңсіздік көрсеткіштері" тақырыбы бойынша топтық жоба (3-4 адаммен бірге отырып, топтарға бөліңіз) дайындаңыз, мысал келтіріңіз (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).

5-апта: Әлеуметтену және бірегейлік

Индивид пен қоғам арасындағы қарым-қатынас. Әлеуметтену және бірегейлік теориялары (Т.Парсонс, Г.Х.Мид). Әлеуметтену кезеңдері. Бірінші реттік әлеуметтену. Екінші реттік әлеуметтену. Әлеуметтенудің ересектік шақтағы кезеңі. Гендерлік әлеуметтену. Гендерлік тәртіп. Бірегейлік және тұлға. Әлеуметтік және жеке бірегейлік. Рөлдер және мәртебелер.

Өмір бойы жалғасатын әлеуметтену: институттар мен үрдістер

1. "Қала мен ауылдағы отбасының әлеуметтік мәртебесінің баланың әлеуметтену үрдісіне әсері" тақырыбында презентация дайындаңыз (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).
2. "Әлеуметтену агенттері" тақырыбын қарастырып, әлеуметтенудің әрбір агентін сипаттаңыз. Сіздің әлеуметтануіңіздегі оның рөлін талдаңыз (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).
3. " Жеке адамдар "әлеуметтік тіршілік иелері" ретінде" тақырыбында эссе-баяндама жазыңыз.

6-апта: Отбасы және қазіргі заман

Отбасы кроссмәдени және тарихи перспективада. Отбасы типологиясы. Неке мен туысқандық. Отбасының әлеуметтік қызметтері. Отбасының әлеуметтанулық перспективалары. Отбасындағы қарым-қатынастардың өзгеруі. Неке мен отбасының альтернативті формалары. Отбасы мен отбасылық қарым-қатынастарды салыстырмалы зерттеу.

Отбасы: типологиясы, қызметтері, тұжырымдар

1. Отбасындағы гендерлік рөлдерді (іскерлік ойын әдісін қолдана отырып) талқылаңыз.
2. "Отбасы қоғамның кішігірім жүйесі ретінде" тақырыбында презентация дайындау үшін модельді құру (дайындау алгоритмі: отбасыны қоғамның кішігірім жүйесі ретінде қарастырыңыз; негізгі құрылымдық элементтері мен қызметтерін сипаттаңыз; отбасыға әсер ететін сыртқы және ішкі факторларды айқындап беріңіз).
3. Отбасының рөлі мен маңыздылығының адам өмірінің әр түрлі кезеңінде өзгеруін қарастырыңыз және талдаңыз.
Отбасыңыздың мүшелері негізінде қарастырыңыз.

7-апта: Девиация, қылмыскерлік және әлеуметтік бақылау

Девиация мен әлеуметтік бақылау. Девиация туралы теориялық бағыттарды қысқаша шолу (әлеуметтанулық, биологиялық, психологиялық, экономикалық, мәдениеттанулық). Аномия мен қоғам. Деликвенттілік және қылмыс.

Девианттылық және қылмыскерліктің әлеуметтанулық құрылымдары

1. Дж. Ритцердің еңбектерін қолдана отырып, суицидтың негізгі түрлерін айтып беріңіз және талдаңыз.
2. Сараптамалық шолу. Э. Дюркгеймнің "девиация әрбір қоғамның қалыпты құрамдас бөлігі" деген тұжырымына қатысты өз пікіріңізді білдіріңіз.
3. Г.Тардтың еліктеу теориясы мен Эдвин Г. Сазерландтың дифференциалдық ассоциация теориясының негізгі идеяларын түсіндіріңіз. "Әлеуметтік орта адамның девиантты мінез-құлқының қалыптасуына әсер етеді" деген тұжырыммен келісесіз бе? Әлеуметтанулық сұрау негізінде алынған келесідей қорытындыны дәлелдеңіз немесе жоққа шығарыңыз: "Жоғары сыныпта қатарластар ішімдік пен нашаны қолдануға әсер етеді". (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология және т.б.).

8-апта: Дін, мәдениет және қоғам

Дін: негізгі түсініктер. Дінді әлеуметтанулық талдау. Әлеуметтік бірлік. Дін және әлеуметтік теңсіздік. Мәдениет элементтері. Мәдениет және өркениет: ұғымдардың мазмұны мен ара-қатынасы. Мәдениет әлеуметтануы. Мәдени көптүрлілік. Құндылықтар, дәстүрлер мен ғұрыптар. Қоғамдық сананың жаһандануы, ұлттық код, менталдылық пен дүниетаным: сәйкестік параметрлері. Ұлттық бірегейлік пен мәдениет. Ұлттық бірегейлікті сақтау.

Дін феномені: мәдени және әлеуметтанулық перспектива

1. Мәдениет элементтерін атаңыз және сипаттаңыз – тіл, құндылықтар, нормалар, дәстүрлер және т.б.
2. Әлеуметтік институт ретінде діннің қызметтерін анықтаңыз. Қоғам мен дін арасында қандай қарама-қайшылықтар туындайтынын айқындаңыз (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).
3. Мәдени конвергенция мен мәдени имперализм идеяларының мазмұнын ашыңыз. (Ритцер Дж., Степницки Дж. Әлеуметтану теориясы, Ритцер Дж. Современные социологические теории).

9-апта: Этнос және ұлт әлеуметтануы

Әлеуметтік-этникалық қауымдастықтар. Этникалық жүйелер. Этнос, халық, ұлт. Этникалық бірегейлік. Ұлттық бірегейлік. Ұлт-мемлекет. Этникалық топтар мен олардың өзара тіршілік етуі. Этникалық мүдделер мен эникааралық қарым-қатынас. Этникааралық және конфессияаралық келісім. Қазақстан халқы Ассамблеясы. Қоғамды этноәлеуметтанулық зерттеу.

Қоғамдағы этникалық топтар: әлеуметтанулық зерттеулер

1. "Этнос" "халық", "ұлт", "этникалық топ" ұғымдарын салыстырыңыз.
2. Этникалық топтар арасындағы өзара байланысты сипаттаңыз. Презентация дайындаңыз (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).
3. "Қазіргі қазақстандық жастардың құндылықтарын әлеуметтанулық талдау" тақырыбында эссе-талқылау жазыңыз.

10-апта: Білім және әлеуметтік теңсіздік

Жаһандық перспективадағы білім беру. Білім беру әлеуметтік институт ретінде. Ресми білім берудің қызметтері. Білім беру: әлеуметтік тап, жыныс, этникалық айырмашылықтар. Білім берудің қолжетімділігі, мәдени капитал және теңсіздік. Білім берудің әлеуметтанулық перспективалары. Білім беру мен білімді дәріптеу.

Әлеуметтанулық дискурстағы білім беру

1. Қазақстанда тегін білім беру қолжетімділігінің артықшылықтары мен кемшіліктерін айқындау мақсатында салыстырмалы кестені құрыңыз. Топтық жұмыс (4 адамнан көп емес).
2. Білім адамның мәртебесін айқындайтын басты фактор болу себебін негізді түрде түсіндіріңіз. "Креденциализм" түсінігіне анықтама беріңіз. Негізделген мысалдар келтіріңіз (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).
3. "Білім беру және Қазақстанның үшінші жаңғыруы" эссе-негіздемесін дайындаңыз.

11-апта: Масс-медиа, технологиялар және қоғам

Әлеуметтік жүйедегі бұқаралық ақпарат пен бұқаралық коммуникациялар. Масс-медиа қызметтері. Бұқаралық сана мен цифровизация. Бұқаралық коммуникациялар және әлеуметтік өзара әрекет. Қазіргі заманғы технологиялар. Технологиялық теңсіздік. Масс-медиа түрлері. Медиалық жаһандану. Масс-медиа мен технологияларды зертеудің теориялық бағыттары. Әлеуметтік қадағалау мен бақылау. Киберлаңкестік. Жеке мәліметтерді қорғау. Масс-медианың жаңа стандарттардың, мотивацияның, стереотиптердің, мінез-құлық моделінің, өмір салтының қалыптасуына әсері.

Цифрлық технологиялар мен әлеуметтік өзара әрекет

1. Бұқаралық ақпарат пен бұқаралық коммуникация, қазіргі заманғы ақпараттық технологиялар адамның күнделікті өміріне қалай әсер ететіні туралы эссе жазыңыз.
2. Топтағы коммуникацияның негізгі түрлерін ашып көрсететін схема дайындаңыз (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология ).

12-апта: Экономика, жаһандану және еңбек

Тарихи перспективадағы экономикалық даму. Экономикалық жүйелерді компаративистік талдау. Еңбек нарығы мен жұмысбастылық құрылымы. Экономиканың негізгі секторлары. Жаһандық қоғамда еңбек рөлінің өзгеруі. Еңбектің жаһандық бөлінісі. Қазақстан жаһандық әлеуметтік-экономикалық жүйеде. Рационалдылық мәдениеті. Прагматизм мен жоспарлау.

Жаһандық экономика және еңбек бөлінісі: әлеуметтанулық талдау

1. Қазіргі заманғы экономикалық жүйелердің – капитализм, социализм, аралас экономика, саяси экономиканың - ерекшеліктерін талдап беріңіз (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).
2. "Қазіргі Қазақстан қоғамының дамуындағы прагматизмнің рөлі" тақырыбында эссе дайындаңыз.

13-апта: Денсаулық және медицина

Денсаулық және медицинаны зерттеудің әлеуметтанулық бағыты. Денсаулық және қоғам (тарихи перспективада). Халықаралық перспективадағы денсаулық сақтау. Әлеуметтік маңызды аурулар. Әлеуметтік шеттелу. Денсаулық сақтаудың экономикалық және әлеуметтік аспектілері. Денсаулық сақтау жүйесінің қолжетімділігі. Ғылыми медицина. Халықтың қартаюы.

Физикалық денсаулықтың әлеуметтік эпидемиологиясы

1. Гендер, әлеуметтік топ, жыныс, этнос, жас секілді денсаулық пен аурудың әлеуметтік сипаттамаларын бағалау маңыздылығын түсіндіріңіз.
2. Дәрігерлер мен медбикелердің әлеуметтік жағдайы мен әлеуметтік мәртебесін талқылаңыз (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).

14-апта: Халық, урбанизация және қоғамдық қозғалыстар

Жаңғыру және урбанизация. Әлеуметтік өзгерістердің бастаулары. Халық туралы заманауи зерттеулер. Миграция. Жаһандық урбанизация. Ауылдық жердегі өмір. Қоғамдық қозғалыстардың бастаулары мен түрлері. Қоғамдық қозғалыстарға әсер ететін микро- және макро-факторлар. Қоғамдық қозғалыстың өмірлік циклы.

Қоғамдық қозғалыстар, наразылық және адамдардың ойлауы: қазіргі күйі

1. Қоғамдағы урбанизация үрдісі мен миграцияның өзара байланысын айқындаңыз. Мысалдар келтіре отырып, Қазақстанның ерекшелігін көрсетіңіз.
2. Бір мемлекет мысалында демографиялық дамудың ерекшеліктерін ашыңыз. Орын алған демографиялық өзгерістер мен олардың қоғамға әсерін талқылаңыз (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология және т.б.).

15-апта: Әлеуметтік өзгерістер: жаңа әлеуметтанулық пікір-таластар

Әлеуметтік өзгеріс. Әлеуметтік өзгерістерді зерттеудің әлеуметтанулық перспективалары. Әлеуметтік өзгерістердің негізгі құрамдас бөліктері. Гомогенизация және унификация.

Әлеуметтік әлемдегі өзгерістер мен оларды түсіну: әлеуметтанулық пікір-таластар

1. "Әлемде (соңғы жарты ғасырда) болған қоғамдық қозғалыстар: қоғамға әсер ету түрлері, себеп-салдарлық байланыстар мен қатынастар" тақырыбы бойынша индивидуалдық презентация.
2. "Әлеуметтік өзгеріс" ұғымына анықтама беріңіз. Технологиялар мен әлеуметтік өзгерістердің өзара байланысын зерттеудің әлеуметтанулық бағыттарын салыстырыңыз: құрылымдық функционализм пен қақтығыс теориясы. Жаңа технологиялардың мүмкіндіктері мен шектеуліктерін талқылаңыз (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология және т.б.).
3. Әлеуметтік қозғалыстарды зерттеудің негізгі әлеуметтанулық бағыттарын салыстырыңыз: құрылымдық-функционалдық бағыт, қақтығыс теориясы, символдық интеракционизм (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология және т.б.).

Ескерту: 1 академиялық кредит - 30 академиялық сағат
Барлығы: 2 академиялық кредит - 60 академиялық сағат

Әдебиеттер: Негізгі:
1. Биекенов К.У., Биекенова С.К., Кенжакимова Г.А. Социология: Уч.пособие. – Алматы: Эверо,2016. – 584с.
2. Әбдірайымова Г.С. Жастар социологиясы: оқу құралы. 2-басылым. – Алматы: "Қазақ университеті", 2012. – 224б.
3. Грушин Б.А. Мнения о мире и мир мнений. М.: Праксис, ВЦИОМ, 2011.
4. Социология. Основы общей теории: учебник / Под ред. Г.В. Осипов, Л.Н. Москвичев. - 2-е изд., испр. и доп. - М.: Норма, 2015. - 912 с.
5. Macionis J. Society: The Basics. Pearson, 2016.
6. Дж. Ритцер, Дж. Степницки. Әлеуметтану теориясы. – Алматы: "Ұлттық аударма бюросы" қоғамдық қоры, 2018. – 856 бет.
7. Гидденс Э. Социология / При участии К. Бердсолл: Пер. с англ. Изд. 2-е, полностью перераб. и доп. М.: Едиториал УРСС, 2005. — 632 с.
8. Ритцер Дж. Современные социологические теории. 5-е изд. — СПб.: Питер, 2002. — 688 с.
Қосымша:
1. Giddens A., Sutton Ph. Sociology. Wiley Academic, 2017.
2. Abdiraiymova G.S., Burkhanova D.K. Social structure of society and middle class: textbook / Almaty: Qazaq University, 2015. – 44p.
3. Abdiraiymova G.S., Burkhanova D.K. Sociology of youth / Textbook. – Almaty: Qazaq university, 2016. – 98p.
4. Ritzer G., Stepnisky J. Sociological Theory. – Los Angeles: Sage, 2018. – 802p.
5. Гараджа В.И. Социология религии: Учебное пособие. - 4-е изд., перераб. и доп. - М.: ИНФРА-М, 2014. - 304с. - (Высшее образование. Бакалавриат).
6. Жаназарова З.Ж. Семья и общество. – Алматы: Қазақ университеті, 2014. – 133 с.

Cаясаттану

Пәннің мазмұны

Семинарлық(практикалық) сабақтардың тақырыптары

Білім алушылардың өзіндік жұмыстарының тақырыптары

Сағаттар саны

1 -апта: Саясаттану ғылым және оқу пәні ретінде

Қазіргі білімдер жүйесіндегі саяси ғылымның алатын орны, саясаттанудың қалыптасуы мен дамуы, оның негізгі категориялары, саясаттанудың пәні мен объектісі. Саясаттанудың негізгі парадигмалары мен мектептері.
Саяси шынайылықты зерттеу әдістері. Саяси ғылымның ғылыми-тапнымдық, әдіснамалық және қолданбалы функциялары. Саясаттанудың прагматикалық мәні. Маманды кәсіби дайындау жүйесіндегі саясаттану.

Маманды кәсіби дайындау жүйесіндегі саясаттану

"Менің болашақ кәсіби қызметім үшін саясаттанудың маңызы" тақырыбында дәлелді эссе дайындау

2 -апта: Саяси ғылымның қалыптасуы мен дамуының негізгі кезеңдері

Адамзат өркениетіндегі саяси идеялардың генезисі. Саяси ойдың қалыптасуы мен даму тарихының дәуірлік кезеңдері.
Ежелгі дәуір ілімдеріндегі саясаттанудың элементтері (Конфуций, Платон, Аристотель). Орта ғасырдағы саяси идеялар (Августин, Аквинский, Әл-Фараби).
Қайта өрлеу және Ағарту дәуіріндегі саяси идеялардың дамуы. Саясаттың мәні туралы Макиавеллидің көзқарасы. Ж.Боденнің мемлекеттік билік егемендігі теориясы. Утопиялық социализм идеяларындағы мінсіз қоғамдық құрылыс. (Т.Мор, Т.Кампанелла).
Табиғи құқық пен қоғамдық келісім теориялары Ағарту дәуірінің негізгі саяси доктриналары ретінде. Ж.-Ж.Руссоның радикалды демократизмі. И.Кант пен Г.Гегельдің концепцияларындағы мемлекет пен азаматтық қоғам концепциялары. Қазақ ағартушыларының саяси көзқарастары.
Консерватизм, либерализм, марксизм концепцияларының қалыптасуы. Қазіргі саяси ғылымның негізгі бағыттары.

Қазақстандағы саяси ойдың даму тарихы

Саяси ойлар тарихындағы басқарудың "дұрыс" және "бұрыс" формалары бойынша презентация дайындау

3 -апта: Қоғамдық өмір жүйесіндегі саясат

Саясат түсінігі. Саясатты анықтаудағы негізгі әдістер. Саясат мемлекетті басқару өнері ретінде.. Саясат жария үдеріс ретінде. Саясат компромисс және консенсус ретінде. Саясат функциялары мен оның жіктелуі. Саясат құрылымы. Саясатты ұйымдастыру деңгейлері. Саясаттағы мақсаттар мен құралдар.
Саясаттың қоғамның басқа да салаларымен өзара әрекеттестігі. Саясат және экономика. Саясат және құқық. Саясат, мораль және дін. Саясаттың әлеуметтік негіздері, саясаттың субъектілері мен объектілері. Саясаттағы объективтілік пен субъективтілік, оның қоғамдық дамудағы рөлі. Саясаттың гумандық сипаты.
Саяси қызметтің негізгі түрлері мен бағыттары. Қазақстан Республикасының қоғам модернизациясы кезеңіндегі саясаты.

Саясаттың табиғаты: формасы, мазмұны, үдерісі
.

"Саясаттың негізгі түсініктемелеріне салыстырмалы талдау" тақырыбына кесте құрастыру

4 -апта: Саяси билік: мәні мен жүзеге асыру механизмдері

Саяси биліктің мәні, оны анықтаудағы түрлі әдістер (бихевиористік, телеологиялық, жүйелік, релятивистік). Биліктің функциялары. Саяси биліктің объектісі мен субъектісі, қайнар көздері, қорлары. Биліктің деңгейлері.
Билікті жүзеге асырудың түрлері мен әдістері. Саяси және мемлекеттік билік. Билікті табыстау және биліктің бөлінуі. Саяси биліктің легитимділігі және оның көздері.
Егеменді Қазақстандағы мемлекеттік билік. Негізгі институттар мен билік тиімділігінің критерийлері.

Қазақстан Республикасындағы саяси билік институттары

"Биліктің қалыптасуының тәсілдері мен көздері" тақырыбына дәлелді эссе жазу.

5- апта: Саяси элиталар және саяси көшбасшылық

Элиталардың негізгі теориялары: Г.Моска мен В.Паретоның элитаның классикалық теориялары, демократиялық элитизм (М.Вебер) мен элита плюрализмі (Г.Лейпхарт, Р.Даль) концепциялары.
Саяси элита түсінігі. Қоғамға әсер ету көздері бойынша саяси элиталардың жіктелуі: (мұрагерлік, құндылықтық, биліктік, функционалдық), қалыптасу тәртібі бойынша (ашық және жабық). Элиталардың айналымы заңы. Саяси элитаның құрылымы (жоғарғы және орта). Саяси элиталарды таңдау жүйелері. Қазақстан Республикасындағы саяси элиталардың қалыптасу ерекшеліктері.
Саяси көшбасшылық түсінігі мен табиғаты, оның әлеуметтік функиялары. Саяси көшбасшылықтың қазіргі теориялары. Саяси көшбасшылықтың жіктелуі. Саяси көшбасшылықтың сипатын айқындайтын факторлар. Саяси көшбасшылықтың дамуындағы жаңа үрдістер.

Басқарушы элита мен саяси көшбасшылық биліктің әлеуметтік субъектілері ретінде

Кейс-стади – саяси көшбасшылықтың жіктелуі. Саяси көшбасшылықтың типін айқындау және өз таңдауын дәлелдеу.

6- апта: Қоғамның саяси жүйесі

Саяси жүйе түсінігі. Саяси жүйенің құрылымы мен элементтері. Институционалдық, идеологиялық, коммуникативтік, нормативтік және мәдени жүйешіктер арқылы саяси жүйенің құрылымына талдау (Т. Парсонс, Д. Истон, Г. Алмонд және т.б.). саяси жүйелердің типологиясы
Саяси жүйенің тиімділігі. Саяси тұрақтылық пен саяси тәртіп, саяси тұрақтылықтың түрлері. Саяси тәуекелдіктің факторлары. Қазақстан Республикасының саяси жүйесі.

Саяси жүйенің қызмет ету механизмі

ҚР стратегиялық құжаттарын зерттеу негізінде) "Қазақстанның саяси жүйесінің даму келешегі" тақырыбына жоба дайындау

7- апта: Мемлекет және азаматтық қоғам

Мемлекет қоғамның саяси жүйесінің негізгі институты ретінде. Мемлекеттің пайда болу теориялары мен концепциялары. Мемлекеттің белгілері мен құрылымы. Мемлекеттік құрылыс және басқару формалары. Мемлекеттің функциялары, олардың қазіргі заман жағдайындағы трансформациясы. Қазіргі заманғы тәуекелдер жағдайындағы саяси бағытты әзірлеу. Мемлекет - Қазақстан Республикасы. Қазіргі заманғы Қазақстандағы демократиялық мемлекеттіліктің қалыптасуы мен дамуы.
Құқықтық және әлеуметтік мемлекет: мәні мен принциптері. Егеменді мемлекет Қазақстан Республикасының Конституциясы. Әлеуметтік мемлекеттің қалыптасу шарттары.
Азаматтық қоғам: мәні, құрылымы, функциялары. Азаматтық қоғамның негізгі концепциялары. Азаматтық қоғам қызметінің бағыттары. Қазақстан Республикасындағы азаматтық қоғамның даму келешегі

Құқықтық мемлекет пен азаматтық қоғамның қалыптасуы

"Қазақстан Республикасында құқықтық және әлеуметтік мемлекеттің қалыптасуы" тақырыбында дәлелді эссе жазу

8 -апта: Саяси режимдер

Саяси режим түсінігі мен түрлері. Тоталитаризм тарихи және саяси феномен ретінде және оның ерекшеліктері. Авторитарлық саяси режим және оның формалары. Демократияның негізгі теориялары мен модельдері. Демокртаияның қазіргі формалары. Демократиялық принциптер мен шаралар.
Қазіргі уақыттағы саяси режимдер: батыстағы полиархиялар, жаңа демократиялар, шығыстық-азиялық режимдер, исламдық режим, әскери режимдер.
Қазақстандағы саяси режим, оның дамуы. Қазақстан Республикасы саяси жүйесінің демократиялану үдерісі.

Қазіргі әлемдегі саяси режимдер және олардың мемлекеттің саяси жүйесімен байланысы

Саяси режимдердің жіктелуі. Кейс-стади. Саяси режим типін анықтау және өз таңдауын дәлелдеу.

9 -апта: Сайлау жүйелері және сайлау

Сайлау демократияның міндетті шарты ретінде. Сайлау жүйелерінің мәні мен сайлау жүйелерінің негізгі түрлері. Сайлау жүйелерінің қазіргі концепциялары. Мажоритарлы сайлау жүйесі, оның түрлері мен модификациясы. Пропорционалды сайлау жүйесі, оның түрлі елдердегі ерекшеліктері. Аралас сайлау жүйелері. Көпсатылы сайлау. Сайлау шаралары мен салау кампаниялары.
Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы заңнама. Қазіргі Қазақстанның сайлау жүйесі, оны жетілдірудің жолдары мен бағыттары. ҚР электоралдық үдерістің ерекшеліктері.

Қазіргі сайлау жүйелері және олардың ерекшеліктері

"Қазақстан Республикасындағы жастардың электоралдық белсендігін арттыру жолдары" тақырыбында жоба дайындау

10 -апта: Саяси партиялар, партиялық жүйелер және қоғамдық-саяси қозғалыстар

Саяси партиялар: түсінігі, мәні, белгілері мен қызметтері. Саяси партиялардың типологиясы. Биліктік қатынастар жүйесіндегі саяси партиялар. Партиялық жүйелер, олардың классификациясы. Партиялық жүйенің қазақстандық үлгісі.
Қоғамның саяси өмірінде қоғамдық-саяси қозғалыстар мен бірлестіктердің пайда болуы және эволюциясы. Қазақстандық қоғамның саяси өміріндегі қоғамдық қозғалыстардың алатын орны мен рөлі.
Лоббизм. Мүдде топтары: түсінігі, қызметтері, типологиясы. Саясаттағы қысым топтар.

Саяси партиялар және партиялық жүйелер, қоғамдық-саяси қозғалыстар және ұйымдар: қызмет ету ерекшеліктері

Қазақстан Республикасындағы саяси партиялар бағдарламаларының күшті және әлсіз жақтарына кейс-стади - талдау

11 -апта: Саяси мәдениет пен мінез-құлық

Саяси мәдениеттің түсінігі, мәні, құрылымдық компонеттері мен қызметтері. Саяси мәдениет құрылымындағы саяси дәстүр, саяси миф, саяси стереотип, саяси символика. Саяси мәдениеттің деңгейлері: дүниетанымдық, азаматтық, саяси. Қоғамның саяси мәдениеті мен саяси субмәдениеттердің арақатынасы.
Саяси мәдениет типологиясының критерийлері. Саяси мәдениеттің негізгі үлгілері. Саяси мәдениеттердің батыстық және шығыстық типтерінің ерекшеліктері.
Қазақстан Республикасындағы саяси мәдениет – қазіргі жағдайы мен даму үрдістері.
Саяси әлеуметтену: мәні, кезеңдері, үлгілері мен факторлары. Саяси мінез-құлық пен саяси ұатысу – түсінігі, негізгі теориялары, жіктелуі.

Саяси мәдениет, саяси мінез-құлық және саяси қатысу.

Саяси мәдениеттің үлгілері (таңдау бойынша) туралы талдаулық анықтама дайындау

12 -апта: Саяси сана мен саяси идеология

Саяси сана: түсінігі, функциялары, формалары мен деңгейлері. Қоғам мен саясаттағы идеологияның пайда болуы, алатын орны мен рөлі.
Саяси идеологияны анықтаудағы түрлі әдістер. Саяси идеологияның мәні мен белгіленуі. Қазіргі негігі саяси идеологиялар: либерализм, консерватизм, марксистік дәстүр мен халықаралық социал-демократия.
Қазақстан Республикасындағы сана мен ойлаудың жаңа үлгісінің стратегиясы, қоғамдық сана модернизациясы. Ұлттық "Мен" және ұлттық бірегейліктің ішкі өзегін сақтау. Қазіргі заманғы модернизация үлгілерінің қатерлері. Ұлттық рухты сақтау және Қазақстан Республикасының болашақ дамуының ұлттық үлгісін құру.

Сана мен ойлаудың жаңа үлгісін әзірлеу: олардың Қазақстан Республикасында жүзеге асуының негізгі стратегиялары мен бағыттары

"Рухани-жаңғыру Қазақстан Республикасындағы сана мен ойлаудың жаңа моделінің стратегиясы" тақырыбында жоба-презентация жасау

13- апта: Саяси даму және модернизация

Саяси даму және оның критерийлері. Саяси модернизация түсінігі. Саяси модернизацияның мақсаты, оның негізгі сипаттары. Саяси модернизацияның кезеңдері мен факторлары. Модернизациялық үдерістегі дәстүрдің рөлі. Қазақстан Республикасының саяси модернизациясы. Ұлт жоспары – бес институционалдық реформаларды жүзеге асырудағы 100 нақты қадам. 5 президенттік реформа: кәсіби мемлекеттік аппарат құру, заңның үстемдігін қамтамасыз ету, индустрияландыру және экономикалық өсім, біртектілік пен бірлік, есеп беретін мемлекетті қалыптастыру.
"Қазақстан-2050 Стратегиясы" Қазақстан Республикасының саяси бағыты ретінде. Күшті мемлекет және Қазақстанның әлемнің ең дамыған отыз мемлекеті қатарына енуі.

Қазақстан Республикасының тұрақты дамуын қамтамасыз ететін стратегиялары мен модернизация бағдарламалары

"Саяси модернизацияның үлгілерін таңдау шарттары мен негізгі факторлары" (таңдау бойынша бір мемлекеттің мысалында) тақырыбында дәлелді эссе жазу

14- апта: Саяси шиеленістер мен дағдарыстар

Шиеленіс әлеуметтік құбылыс ретінде. Саяси шиеленістер, олардың мәні, конструктивті және деструктивті қызметтері. Саяси шиеленістер мен дағдарыстардың типологиясы.
Саяси шиеленістердің динамикасы. Саяси шиеленістерді шешу түрлері мен жолдары. Қазақстандағы әлеуметтік-саяси шиленістердің алдын алу технологиялары. Қазіргі жағдайдағы саяси дағдарыстан шығу тәсілдері.
Этносаяси шиеленістер. Этносаралық келісімнің қазақстандық үлгісі.

Саяси шиеленістер мен дағдарыстарды шешудің мәні, түрлері мен жолдары

Саяси шиеленісті реттеу бойынша жол картасын дайындау -Кейс-стади

15 -апта: Әлемдік саясат және қазіргі халықаралық қатынастар

Әлемдік саясат және әлемдік саяси үдеріс. Халықаралық қатынастар түсінігі және негізгі субъектілері. Халықаралық қатынастар теориясындағы теориялық әдістер мен негізгі дәстүрлі мектептер.
Қазіргі халықаралық тәртіптің тарихи типтері мен ерекшеліктері. Халықаралық қатынастар жүйелерінің типологиясы мен олардың қызмет етуінің құрылымдық заңдылықтары.
Қазіргі халықаралық қатынастардың дамуының негізгі үрдістері. Әлемдік саяси үдерістердің жаһандануы мен қазіргі жаһандық қауіп қатерлер.
Қазіргі халықаралық қатынастар жүйесіндегі Қазақстан. Қазақстан сыртқы саясатының басымдық бағыттары – ұлттық мүдделерді ілгерілету мен аймақтық және жаһандық қауіпсіздікті күшейту.

Жаһандану және қазіргі жаһандық қауіп қатерлер

"Қазіргі халықаралық қатынастар жүйесіндегі Қазақстанның рөлі" тақырыбында бағдарлама презентация жасау

Ескерту: 1 академиялық кредит - 30 академиялық сағат
Барлығы: 2 академиялық кредит- 60 академиялық сағат

Әдебиеттер: Негізгі:
1. Назарбаев Н.Ә. Қазақстан жолы – 2050: Бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. 2014 жылғы 17 қаңтар
2. Назарбаев Н.Ә. "Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік" Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. 31 қаңтар 2017
3. Назарбаев Н.Ә. Мемлекет басшысының "Болашаққа бағдар: рухани жаңғыру" 12 сәуір 2017
4. Абсаттаров Р.Б. Саясаттану негіздері. – 2 т.- Алматы: Қарасай, 2011.
5. Heywood A. Politics. - N.-Y.: Palgrave Macmillan, 2013.
6. Мұсатаев С.Ш. Саяси билік: Оқу құралы. Алматы: Қазақ университеті. – 2014
7. Әлемдік саясаттану антологиясы. "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасы. – Алматы: Қазақстан. – 2005-2009. - Т. 1-9
8. Казахстанский путь - 2050. -3 т./ Под ред. Султанова Б.К. – Алматы: КИСИ, 2014.
Қосымша:
1. Бәйділдінов Л.Ә. Теориялық саясаттану. – Алматы, 2005.
2. Булуктаев Ю.О. Политический режим и посткоммунистическая трансформация: теория, методология, практика.- Алматы, 2008.
3. Казахстанская политологическая энциклопедия / Под ред. Т.Т.Мустафина. - Алматы,1998.
4. Управление рисками в сфере внутренней политики Республики Казахстан/ Под. ред. Шаукеновой З.К. - Алматы, 2014.
5. ЧеботарҰв А.Е. Политическая мысль суверенного Казахстана: динамика, идеи, оценки. Алматы: ИМЭП при Фонде Первого Президента, 2015.

Мәдениеттану

№

Пәннің мазмұны

Семинар (практикалық) сабақтар тақырыптары

Білім алушылардың өзіндік жұмыстарының тақырыптары

Сағаттар саны

1-апта: Мәдениет морфологиясы

Мәдениет түсінігінің қалыптасу тарихы: мәдениеттің мәнін және қызметін анықтау ыңғайларының көптүрлілігі. Мәдениетті аксиологиялық, өркениеттік, құрылымдық, антропологиялық, экономикалық түсіндіру.
Теориялық ыңғайларды шолу: Ф. Боас, Л. Уайт, З. Фрейд, К. Леви-Стросс, К. Маркс, Э. Тайлор, О. Шпенглер, А. Тойнби, Л. Гумилев, П. Сорокин, С. Хантингтон және т.б.
Ғылыми пән ретіндегі мәдениеттану тарихы: теориялық ыңғайлар генезисі, іргелі және қолданбалы мәдениеттану, мәдениетті зерттеудің пәнаралық сипаты, мәдениет философиясы, теориясы мен әлеуметтануы, мәдени және әлеуметтік антропология, мәдениет тарихы. Мәдениет зерттеулеріндегі жаһандық, глокальды және жергіліктік ыңғайлар.
Мәдениет морфологиясы: мәдениеттің кеңістігі мен уақыты, мәдениеттің негізгі бөлшектері мен паттерндері. Мәдениетке диахронды және синхронды ыңғайлар. Мәдениет кеңістігінің ерекшелігі. Архаикалық мәдениеттің негізгі өлшемдері мен отырықшы және көшпелі мәдениеттер арасындағы бөлінгіштік (дихотомиялар). Материалдық және рухани мәдениет. Мәдени формалар мен артефактілердің олардың әлеуметтік, тарихи, географиялық бөлінуіне қарай өзгеруі.
Мәдениет типологиясы: мәдениет типі түсінігі, мәдениеттердің тарихи типологиясы, сызықтық және жергілікті ыңғай. құрылымдар. Мәдениет формаларының көптүрлілігі. Еуроорталықтық және мәдениеттер типологиясы: оң және теріс тұстары. Шығыс және батыс. Солтүстік және оңтүстік. Мәдениет және өркениет.

Мәдениет және оның адамның өмірі мен қызметіндегі орны мен рөлі.
Мәдениет мәні туралы білімнің, мәдениет морфологиясы мен анатомиясының мәдениет туралы ғылым үшін мәнін ашып көрсету.
Мәдениеттің мағынасы, қызметтері мен морфологиясын анықтауға ыңғайлардың көптігінің мәнін бағалау

"Мәдениет рәміздері және олардың мәдени коммуникациядағы рөлі мен маңызы" тақырыбы бойынша жобалық зерттеу, қорытындыларды презентациялау.

2-апта: Мәдениет тілі

Мәдениет белгілер мен мәндер әлемі ретінде. Мәдениетті ақпараттық-семиотикалық түсіну. Мәдениет артефактілер әлемі ретінде. Мәдениет мағыналар әлемі ретінде. Мағыналардың түрлері. Мәдениет белгілер әлемі ретінде. Мәдениеттің белгілер әлемі типологиясы. Белгілер мен белгілер жүйесінің негізгі типтері. Табиғи белгілер. Қызметтік белгілер. Иконалық белгілер.
Вербалды-белгілік жүйелер – табиғи шынайы тілдер. Тіл – қарым-қатынас және мәдениетті тарату тәсілі ретінде. Тіл және ойлау. Тілдің когнитивті қызметтері. Сепир-Уорф гипотезасы. Мәдениет тілі түсінігі. Мәдениет тілі мәдениет болмысының тәсілі ретінде. Әлемнің тілдік бейнесі. Мәдениет тілі белгілер жүйесі ретінде. Мәдениет тілі семиотикалық жүйе ретінде. Жасанды тілдер және олардың мәдениет дамуындағы рөлі. Сандық мәдениет тілі. Тілдердің әлеуметтік-мәдени дифференциациясы (бөлінуі).
Қазақ тілі және оның тұлғаның мәдени-этникалық бірегейленуіндегі рөлі. Қазақ тілінің мәдени кеңістігі. Қазақ тілінің коммуникативтік қызметтері. Жалпы қабылданған тілдік нормалар. Ұлттың мәдени кодының сақталуындағы қазақ тілінің рөлі.

Мәдениет морфологиясы мен анатомиясы: олардың мәдениет конфигурациясын зерттеудегі рөлі.
1.

Салыстырмалы таблица – талдау жасау техникасы ретінде
(С.Хантингтонның "Өркениеттер қақтығысы" жұмысы негізінде). "Мәдениет интеграциясы мен локализациясы" мәселесін талдау үшін салыстырмалы таблица техникасын қолдану.
Нақты мысалдар негізінде мәдениет рәміздерінің әр түрлі түрлерін қарастыру (мифтік рәміздер, діни рәміздер, өнердегі рәміздер, саясаттағы рәміздер және т.б.)

3-апта. Мәдениет семиотикасы

Мәдениетті зерттеулерге құрылымдық, семиотикалық ыңғайлар. Мәдениеттің мәтіндік концециялары: Р. Барт, Ю. Кристева. Мәдениеттің семиотикалық концепциялары: Ф. Соссюр, Ю.Лотман, Э. Кассирер, О. Сулейменов.
Мәдени код. Мәдени код түсінігі. Ұлттық мәдениеттің мәдени кодының қайталанбайтындығы. Мәдениет этосы. Этос және мәдениет коды. Жаһандық мәдени код типтері: жазуға дейінгі (дәстүрлі), жазбаша (кітаптық) және экрандық, сандық. Бұқаралық мәдениет коды. Қазақтың дәстүрлі мәдениетінің коды. Қазақстандық мәдениет коды.
Конвенционалды белгілер. Мәдениет рәмізі түсінігі. Мәдениеттің негізгі рәміздері. Мәдениеттің рәміздері мен архетиптері. Сақ және скиф мәдениетінің рәміздері. Материалдық мәдениеттегі ғұндардың рәміздері мен белгілері. Қазақ және түркі мәдениеттің рәміздері мен архетиптері. Заманауи қазақстандық мәдениет рәміздері.
Миф рәміздері. Антикалық мифтер рәміздері. Шығыс мифтері рәміздері. Сақ мәдениеті мен мифтері рәміздері. Түркі мифтері рәміздері. Қазақ мифтері рәміздері.
Дін рәміздері. Зороастризм рәміздері. Тәңіршілдік рәміздері. Буддизм рәміздері. Индуизм рәміздері. Иудаизм рәміздері. Христиандық рәміздері. Ислам рәміздері.
Өнердегі рәміз. Көркем өнер рәміздері. Сәулет өнеріндегі рәміздер. Музыкадағы рәміздер. Би және балет рәміздері.
Саясаттағы рәміздер. Мемлекеттік-саяси рәміздер. Қазақстан Республикасының мемлекеттік-саяси рәміздері.
Ғылым мен техниканың негізгі рәміздері.

Мәдениет және өркениет: өзара байланысы мен ерекшелігі.
Мәдениеттің негізгі типтерінің негізгі өлшемдерін салыстыру (архаикалық, отырықшы, индустриалды мәдениет өлшемдері).

4-апта. Мәдениет анатомиясы

Мәдениет кеңістігі. Мәдениеттің үшөлшемді моделі. Мәдени формалар. Мәдени кеңістік құрылымы: парадигмалар, мәдениеттің бет-бейнесі, мәдени сценарийлер. Белдеулік мәдени формалар: когнитивті парадигмалар, құндылықтық парадигмалар, реттеуші парадигмалар.
Мәдениет формалары: миф, өнер, дін, мораль, философия, құқық, саясат, ғылым, техника.
Рухани мәдениет. Рухани мәдениет типтері.
Мифология: мифтердің мәні мен типтері, мифтердің сипатты белгілері, мифологиялық ойлау логикасы, мифтің қызметтері, заманауи мифология.
Дін мәдениеттің қасиетті формасы ретінде. Дін. Діннің негізгі бөлшектері. Діннің қызметтері. Діни наным-сенімдердің алғашқы формалары: анимизм, фетишизм, тотемизм, пантеизм, деизм, монотеизм. Буддизм. Христиандық. Ислам. Діннің қоғамдағы мәдени өмір формаларына әсері. Қасиетті (сакральды) мәдениет. Қазақ халқының қасиетті (сакральды) мәдениеті.
Өнер генезисі. Өнер антропогенез факторы ретінде. Өнер қызметтері. Өнер мәдениет айнасы ретінде. Өнер және көркем мәдениет.
Әлеуметтік мәдениет. Әлеуметтік мәдениет құрылымы. "Адамгершілік", "мораль", "этика" түсініктері. Адамгершіліктің қалыптасуы рухани мәдениет дамуының мәселесі ретінде. Мораль қызметтері. Моральдық түрткі механизмдері. Адамгершілік мәдениет қарама-қайшылықтары,
Әлеуметтік-мәдени құндылықтар жүйесіндегі құқық. Құқық және мораль. Құқықтың қызметтері. Құқықтық мәдениет. Биліктің құқықтық мәдениеті. Заң шығарудың мәдениеті. Халықтың құқықтық мәдениеті.
Саяси мәдениет. Саяси мәдениет қызметтері. Саяси мәдениет типтері. Мәдениеттегі саясаттың орны.
Технологиялық мәдениет. Технология мәдени феномен ретінде. Технологиялық мәдениеттің қалыптасуы мен дамуы. Технологиялық мәдениет ерекшеліктері. Техниканың мәні. Техника: техника әлемі, табиғат, адам. Мәдениет кеңістігіндегі техника әлемі: техника мәдени ортаны жасақтау құралы ретінде, техника мәдениеттің әлеуметтік тапсырысқа жауабы ретінде, техника мәдениет құралы ретінде, техника мәдениеттің белгілік жүйесі ретінде. Мәдениеттегі техниканың бейнесі. Мәдениет тарихындағы техниканың түрлері. Техникалық прогресс болашағы.
Инженерия. Инженерлік қызмет ерекшелігі. Инженерлік мәдениеттің тарихи эволюциясы. Инженерлік мәдениет орны. Инженерлік мәдениет көкжиегі.
Ғылым мәдениеттің жаңа құбылысы (феномені) ретінде. Ғылым әлеуметтік-мәдени институт ретінде. Ғылымның тарихи дамуының негізгі кезеңдері. Ғылымның әлеуметтік-мәдени бағдарлары: ақиқат пен пайда, автономия және әлеуметтік бақылау, нейтрализм және әлеуметтік жауапкершілік, ғылым коммерциализациясы (оң және теріс жақтары). Ғылымның этикалық императиві.
Қызметтің мәдени сценарийлері. Мәдени сценарийлердің көптүрлілігі. Еңбек мәдениеті. Оқу мәдениеті. Мәдениет және білім. Ойын мәдениеті. Мәдениеттегі ойындық сценарийлер. Бос уақыт мәдениеті. Мәдениет және қарым-қатынас. Қарым-қатынас түрлері. Этикет.

Мәдениеттің көшпелілік типтері: мәдени мәліметтерді кодтаудың формалары мен тәсілдері.

"Қазақстанның көшпелілік мәдениеті – қазақ халқының мәдени мұрасының маңызды бөлігі ретінде" тақырыбында сараптамалық эссе.

5-апта. Қазақстан көшпелілерінің мәдениеті

Ежелгі Қазақстан аумағындағы архаикалық мәдениет: материалдық мәдениет ескерткіштері. Материалдық ("технологиялық") мәдениеттің негізгі жетістіктері. Ежелгі әлемнің техникалық жетістіктерінің негізгі ескерткіштері.
Көшпелілік (номадизм) мәдениет типі ретінде. Көшпелілік (номадизм) концепциялары. Көшпелілік мәдениет типологиясы. Көшпелілік түрлері мен жіктеу (көшпелілер мәдениеті).
Еуразиялық кеңістік көшпелілері мәдениетінің негізгі белгілері. Қазақстан аумағындағы ежелгі тайпалар мәдениеті: салт-дәстүрлері, культтері, наным-сенімдері. Сақ, скифтердің ұлы көшпелілік өркениеттері. Сақ, скиф, массагет, ғұндардың көшпелілік мәдениеті. Салт-дәстүрлері. Аңызға айналған кейіпкерлердің бейнелері. Сақ, массагет, скиф, сарматтар өнері: қару-жарақтық, сәндік-қолданбалы, мүсін, сәулет өнері. Сақ, массагет, скифтердің жауынгерлік өнері. "Шу-батыр" поэмасы. Жазуы. Сақтар мен массагеттердің мәдени құндылықтары. Көшпелілік мәдениеттегі кеңістік пен уақыт. Табиғат ескерткіштері мен сақ, массагет, скиф, сармат, ғұндардың материалдық мәдениет ескерткіштері. Орталық Азия (Қазақстан) көшпелілерінің негізгі мәдени және техникалық жетістіктері. Сақ ойшылдары (Токсарид, Анахарсис). Сақ өркениетінің ежелгі грек, ежелгі үнділік және ежелгі қытайлық өркениетпен мәдени өзара әрекеті. Сақ, массагет, сарматтардың көне қалалары. Сақ, массагет, скиф, ғұн, сарматтардың қасиетті (сакральды) мәдениеті.

Сақ, массагет, ғұн, үйсін және қаңлылардың мәдени мұрасы және олардың түркі халықтарының мәдени мұрасының қалыптасыундағы рөлі.

6-апта. Арғытүркілердің мәдени мұрасы

Ғұндардың көшпелілік мәдениеті. Ғұндардың мифтері мен діни наным-сенімдері. Қазақстандағы көшпелілік мәдениет дамуының ғұндық кезеңі. Ғұн жазуы (әліпби, ғұндардың руна жазуы). Ғұн батырлары Еділ (Атилла). Аттила туралы поэма ("Атилланың Галлияға бірінші жорығы"). "Эдда" скандинав эпосындағы Аттила бейнесі ("Атли туралы сөз"). "Нибелунгтар туралы сөз". Испан трагедиясындағы XVI ғасырдағы драматург Кристобала Вируестің Еділ батыр (Атилла) бейнесі – "Қаһарлы Аттила", Ц. Вернердің романтикалық драмасы "Аттила, ғұндар патшасы". Фольфганг Франк операсы "Аттила, ғұндар патшасы". Джузеппе Верди операсы "Аттила". Ағылшын ақыны Герберттің "Аттила" поэмасы. Француз ғалымы А. Тиерридің "Аттила тарихы" еңбегі. А. Соловьевтың "Аттила қазынасы" жұмысы. М. Султанбековтың "Аттила" пьесасы. С. Өтенияздың "Аттила" ғылыми зерттеуі.
Ғұндардың өнері. Ғұндардың аңдық стилі.
Көшпелі мәдениет дамуындағы прототүркі кезеңі. Энкида – прототүркілердің даңқты кейіпкері ("Гильгамеш" поэмасы). Прототүркілердің өмірі мен тұрмысы туралы Аристей Проконнестің "Аримаспея" поэмасы. Б.д.д. І ғасырдағы прототүркілердің өмірі туралы Хань-Шижунь үйінен шыққан қытай ханшайымының "Аққудың әні".
Үйсін мен қаңлылар мәдениеті. Үйсін мен қаңлылардың құпиялары (мистерии), би өнері, музыкасы.
Ежелгі түркі өркениеті және оның ерекшеліктері. Ежелгі түркілердің космогониясы мен мифологиясы. Ата-баба культы. Тәңіршілдік. Тәңіршілдіктің құдайлар пантеоны. Ежелгі түркілердің салт-дәстүрлері мен рәсімдері. Аруақ культы. Ежелгі түркілердің руна жазуы. Ежелгі түркілердің қасиетті жазбасы "Алтун битиг" (Алтын кітап).
Қазақстан аумағын мекендейтін түркі халықтарының мәдени мұрасы. Түркі жазуы. Түркілердің көлденең жазуы. Түркі жазуының түрлері: соғдылық, брахми, манихейлік, ұйғыр. Түркі қағанатының мемлекеттік жазуы.
Руна жазуы. Руналық мәтіндер. Түркі кезеңінің мәдени ескерткіштері. Түркілердің мәдени ескерткіштері: Орхон-енисей, Ленско-Прибалтийлік, Алтай, Ертіс жағалауындағы, Шығыс-түркістандық, Орта Азиялық (жетісулық руналар, ферғандық руналар, сырдариялық руналар) және Шығыс еуропалық ескерткіштер. Орхон-Енисей эпиграфиялық шығармасы. "Күлтегін ескерткіші", "Тоныкөкке құрмет белгісі", "Білге Қағанға құрмет белгісі". Оғыз тайпаларының ескерткіштері: "Қорқыт Ата кітабы", "Оғыз-наме". Ежелгі түркі ақындары Йоллығ-тегін, Тоныкөк.
Қағаз жасау технологиясы. Түркілердің ктіап баспасы. Түркі кітаптарының типтері мен формалары.
VI-дан VIII-ші ғасырға дейінгі түркілердің наным-сенімдері: буддизм, манихейлік, христиандық (несториандық). Түркілердің аударма қызметі. "Майтрисимат" "Даналықты жетілдіру" ("Праджняпарамита"), "Патшаларға нұсқаулық" ("Раджвавадака"), "Абхидхармакоша" Васубандху поэмасының қолжазбасы ("Білім қазынасы" Х ғ.), "Трипитака" буддизмнің негізні каноны буддалық мәтіндерді түркі тіліне аудару. Бешбалык қаласынан шыққан Шынгко Шелитутунг – буддалық сутралар "Суварнапрабхасаның" түркілік аудармашысы (Алтын жылтыр). Чисуй тудун, Пратья-шири, Кики түркі ақындары. Манихейлік әдебиет. Христиандық діни әдебиет.
Кошо-Цайдам ескерткіштері. Далалық өркениет. Далалық өркениеттің негізні құндылықтары.
Ежелгі түркілік өркениеттер мен жетістіктер. Кеңістік және уақыт түсінігі. Техника және көшпелілердің ежелгі технологиялары. Түркі аймағының мәдени-тарихи байлығы – мәдени мұра ретінде. "Мәдени мұра" бағдарламасы. Мәдени ескерткіштерді, Қазақстанның ежелгі көшпелілерінің мәдени ареалы мен қалаларын сақтау мен қалпына келтіруге бағытталған мәдени саясаттың негізгі бағыттары. "Қазақстанның сакральды географиясы" бағдарламасы.

Сақ-массагет, скиф мәдениетінің антика әлемі мәдениетімен мәдени өзара әрекеті мен бір-біріне әсері
Нақты мысал келтіре отырып, еуразиялық кеңістіктегі ежелгі мәдениеттер, Қазақстанды мекендегендердің мәдени мұрасы мен жетістіктері туралы білімді көрсету.

"Ұлы Жібек жолы халықтарының мәдениетаралық коммуникациясындағы Қазақстан түркілері" тақырыбында реферат

7-апта. Орталық Азияның ортағасырлық мәдениеті

Жібек жолы: Қазақстан – Шығыс пен Батысты байланыстырушы ретінде. Орталық Азия аймағындағы мәдениеттер байланысы. Түркі және қазақ мәдениеті архетипіндегі ирандық компоненттер. Үнді және Орталық Азия мәдениеті сұхбаты. Үнді мәдениеті мен түркі өркениетінің өзара ықпалы. Түркі және ислам мәдениеттерінің өзара әсері мен өзара әрекеті.
Ортағасырдағы түркі мәдениеті. Философия мен ортағасырлық ғылымның дамуы. Әл-Фараби: философиялық, әлеуметтік-этникалық және эстетикалық көзқарастары. Ортағасыр мәдениеті мен ғылымының қалыптасуындағы әл-Фарабидің үлесі. Математиканың дамуы. Өнер, әдебиет, сәулет өнері, техниканың дамуы. Ортағасырлардағы Қазақстан мен Орталық Азиядағы білім.
Ғылым мен медицина дамуы. Хорезми ұлы ортағасырлық ғалым-математик. Әбу Рейхан Бируни және Ғалам. Әбу Рейхан Бируни математик және мәдениет тарихшысы ретінде. Әбу Әли ибн Сина және оның "Емдеу ғылымдары каноны" еңбегі. Орталық Азиядағы қоғамдық және жаратылыстанулық ғылымдар. Университеттердің дамуы.
Қазақстан аумағындағы Ұлы Жібек жолы бойындағы қалалар: Исфиджаб (Сайрам), Баласагұн, Отрар, Суяб, Тараз, Шаш (Ташкент), Шымкент. Олардың ортағасырлық Қазақстандағы мәдени өмірдің дамуындағы рөлі.
Орталық Азиядағы қалалық мәдениеттің гүлденуі. Нишапур, Хорасан, Систан, Термез, Самарқан, Бұхара, Хорезм ғылым, білім, сәулет өнері және өнер орталықтары ретінде. Орталық Азия қалалары діни (буддизм, зороастризм, несториандылық, манихейлілік және т.б.) білім беру орталығы ретінде. Орталық Азия қалаларының сәулет өнері. Орталық Азияның сарайлық мәдениеті.

Түркілердің мәдени мұрасы қазақ мәдениетінің қалыптасуына әсер ететін фактор ретінде
Түркілердің әлемдік мәдениет пен өркениеттің дамуына қосқан үлесі мен ортағасырлық Ренессанстың қалыптасуындағы рөлін бағалау.
Алдыңғы Азия, Иран, Орталық Азияның әр түрлі халықтарының исламдық мәдениеттің қалыптасуына қосқан үлесін шынайы түрде бағалау.

"Түркілік Қайта Өрлеу және оның әлемдік мәдениет мұрасындағы орны" тақырыбында сараптамалық эссе

8-апта. Түркілердің мәдени мұрасы

Қарахан кезеңіндегі мәдениет. Қарахандар кезеңінің материалдық, қалалық мәдениеті. Түркі кезеңіндегі техниканың дамуы. Материалдық мәдениет ескерткіштері.
Әл-Қашқари және оның түркі әдебиеті мен тілінің қалыптасуындағы рөлі. Әл-Қашқари – түркі әлемінің ақыны. Әл-Қашқаридің "Түркі сөздерінің жинағы" еңбегі.
Жүсіп Баласағұн және оның "Құтты білік" еңбегі. Ахмед Үйгінеки, Сулеймен Бақырғани және олардың түркі мәдениетіне қосқан үлестері. Ахмед Үйгінеки – "Хибат ал(ул)-хакайык" поэмасының авторы ("Ақиқат сыйы"). Қазақстанда исламның таралуы. Ортағасырлық түркі мәдениетінің ерекшелігі: ислам және номадизм.
Моңғолдық кезең және ортағасырлық Қазақстандағы түркі халықтары мәдениетінің дамуына ықпалы. Хорезмшах билігі кезіндегі ғылымның дамуы. Медицина: Зайн әл-Дин Горганидің (Джурджани) "Хорезмшах қазынасы" кітабы. Хорезмшах кезеңіндегі әдебиет. ХІІ ғасыр ақыны Рашид ад Дин Умари (1114-1177). Жазушы Низами Арузи Самарканди және оның "Сирек кездесетіндердің жинағы, немесе Төрт сұхбат" кітабы. Хорезмшах тұсындағы мәдени өмір (сәулет өнері, керамика).
Сопылық Қайта Өрлеу. Ахмет Яссауидің тұлғасы мен қызметі (1093-1166). "Диуани Хикмет" кітабы. Наджм ад Дин Кубра (1145-1220) және оның рухани өмір жобасы. "Құдай халқының жолы" трактаты. Сопылық ақын Нишапурлік Фарид ад-Дин Аттар (1145-1221) және оның "Құстардың әңгімесі" аллегориялық поэмасы. Самұрық құс бейнесі. Суфизм моңғол шапқыншылығына дейінгі Орталық Азиядағы қуатты діни қозғалыс ретінде. Түркілердің мәдени құндылықтары мен дүниетанымына суфизмнің әсері. Ағартушылық жетістіктерінің жоғалуы.
Моңғол шапқыншылығы мәдени апат ретінде. Моңғол билігі кезіндегі суфизмнің дамуы. Бахауддин Накшбанд (1318-1389) жаңа діни қозғалыстың негізін салушы ретінде. Суфизмнің накшбандия орденінің ислам әлемінің рухани өміріне әсері. Суфизм музыкасы мен поэзиясы.
Алтын Орда кезеңінің мәдениеті. Материалдық және рухани мәдениет. Рухани құндылықтар. Өнер. Діни наным-сенімдер. Салт-дәстүрлер. Алтын Орданың негізгі технологиялық жетістіктері.
Ақсақ Темір кезеңіндегі мәдениет. Ақсақ Темірдің (1336-1405) билігі кезіндегі Орта Азиядағы мәдени және ғылыми өмірдің қайта жандануы. Сәулет өнері. Шахрисабздағы Ақсарай. Самарқан орталығындағы Бибі-Ханым мешіті. Түркістандағы Қожа Ахмет Яссауи кесенесі.
Мұхаммед Тарағай билігі кезіндегі сарайлық мәдениеттің гүлденуі. Мешіт пен медресе құрылысы. "Ислам бақтарының" жасалуы. Байсунгуренің кітап сақтау қоймасы және өнерлер орталығы. Өнер және сәулет өнері. Миниатюра. Фреска өнері.
Ұлықбек (Мұхаммед Тарағай) астрономия ғылымының дамуы. Математиканың дамуы. Джамшид әл-Каши (1380-1429) және Әли Кушчи (1402-1474): астрономия мен математиканың дамуына қосқан үлестері. Ұлықбек обсерваториясы. "Гургандық зидж" ("Астрономиялық таблицалар жинағы") жинағы – XV ғ. аспан денелері туралы беделді нұсқаулық. Ақсақ Темір кезеңіндегі білім мен ғылым. Ақсақ Темір кезеңіндегі техниканың дамуы. Сопылық поэзияның дамуы. Нуриддин Джами (1414-1492) накшбандия орденінің ұлы сопылық ақыны. "Әулиелердің салтанатты ұлылығынан достықтың жарылуы" жинағы сопы прозасының көрсеткіші ретінде.
Әлішер Науаи (1441-1501) – ұлы түркі ақыны. Шағатай тілінің дамуы. Камолиддин Бехзад (1450-1537) және мұсылман әлеміндегі көркем сурет стандарттарының жасалуы. 15 ғ. сәулет өнері. Тимуридтер әулетінің эстетикасы және оның Ұлы Моғол империясының мәдениетіне әсері. Ұлы Моғолдар мәдениеті. Үнді-түркі Ренессансы. Сәулет өнері, ғылым, математика, астрономияның дамуы және моғол мәдениетінің технологиялық жетістіктері.
"Сакральды (қасиетті) Қазақстан" бағдарламасы. Түркі кезеңінің мәдени ескерткіштерін қалпына келтіру мен сақтау. Қожа Ахмет Яссауи кесенесі, Көне қала Тараз және өзге де мәдени объектілер қазақ халқының мәдени бірегейлік пен қазақтардың мәдени мұрасының құраушысы ретінде.

Ортағасырдағы Қазақстандағы түркі мәдениеті және оның еуропалық және исламдық мәдениетке әсері.

"Түркілердің мәдени мұрасының еуропалық және исламдық әлемге әсері" тақырыбына салыстырмалы таблица жасау.

9-апта. Қазақ мәдениетінің қалыптасуы

Қазақтардың эпикалық мәдениеті. Қазақ халқының мифтері мен аңыздары. Қазақ дәстүрлі мәдениетінің қалыптасуы. Халықтық поэзия формалары. Ақын-жыраулардың музыкалық шығармашылығы. Халық ауыз шығармашылығындағы агон. Ұлы қазақ билері. Қазақ даласының шешендері. Қазақ тіліндегі тілдік этикет. Мәдени құндылықтар және батырлар этикасы. Қару-жарақты игеру шеберлігі. Қазақ сәндік-қолданбалы өнері. Қазақ дәстүрлі мәдениетінің этикалық құндылықтары. Спорттық ойындар. Қазақ халқының дәстүрлері, рәсімдері, салттары. Өмірлік кезең салттары: туылу, ер жету, өлім. Жерлеу рәсімі. Үйлену рәсімі. Халықтық мерекелер. Наурыз. Халық әндері. Дәстүрлі билер. Халықтық ойындар. Қазақтардың технологиялық жетістіктері.
Ұлттық музей-қорық жобалары: Ботай, Сарайшык, Бозок. Бекет Ата мәдени объектісі, Ақсу Жабағлы, Көржалғын, Тамғалы мәдени рәміздер және қазақ халқының мәдени бірегейлегінің географиялық құраушысы ретінде.

Түркі мәдениеті мен өркениеті және олардың Ұлы Жібек жолы халықтарының мәдениеті дамуындағы мәдени-өркениеттік рөлі.
Исламның таралу ерекшеліктерін және оның қалыптасуының мәдени бастауларын сыни тұрғыдан бағалай білу.

10-апта. XVIII ғ. – ХIХ ғ. соңы аралығындағы қазақ мәдениеті

Дәстүрлі дүниетаным дағдарысы. Қазақ Ағартушылығы феномені. Ш. Уәлиханов және оның шығармашылығы. Абай ұлы қазақ ақыны және ойшылы ретінде. Шәкәрім шығармашылығы. Ы. Алтынсарин көрнекті ағартушы және педагог ретінде. Құрманғазы, Тәттімбет, Жаяу Мұса және т.б. музыкалық шығармашылығы.
Қазақ мәдениетіндегі "Зар заман" феномені. Қазақтың қоғамдық ойы және XIX-XX ғғ. аралығында қазақ әдебиетіндегі негізгі бағыттар. Қазақ зиялыларының ірі өкілдерінің негізгі идеялары: Ә. Бөкейханов, А. Байтұрсынов, М. Дулатов, Т. Рысқұлов және т.б.
Сакральды (қасиетті) қазақ мәдениеті. Қазақстан аумағындағы сакральды мәдениет ескерткіштері. "Мәдени мұра" бағдарламасы.
Қазақ халқының мәдени мұрасы. XVIII-ХIХ ғғ. қазақ өнері мен әдебиеті. Қазақ өнерінің негізгі құндылықтары. XVIII-ХIХ ғғ. қазақ философиясының негізгі жетістіктері. Этникалық бірегейліктің қалыптасуы мен қазақ халқының бірігуіндегі қазақ мәдениетінің рөлі. Қазақ тілі және оның ұлттың мәдени кодын сақтаудағы рөлі.

Ұлы Жібек жолы халықтарының мәдениеті: Еуропа, Ресей халықтарымен мәдени өзара әрекет формаларын салыстыру және айқындау: паттерндері мен жетістіктері.
Түркілердің әлемдік мәдениеттің дамуына қосқан үлесі мен Шығыс-Батыс сұхбатына әсерін шынайы тұрғыдан бағалау.
Түркі халықтарының мәдениет ескерткіштерін салыстыра білу және Орталық-Азиялық және Таяу Шығыс аймақтарындағы халықтардың рухани дамуына әсерін айқындау.
Орталық Азия қалалық мәдениетінің даму ерекшеліктерін сыни тұрғыдан бағалай білу.
Сакральдық мәдениеттің 100 ескерткіші мен қазақ даласының мәдени мұрасына қатысты білімді көрсете білу.

11-апта. ХХ ғасырдағы қазақ мәдениеті

Кеңестік кезеңдегі қазақ мәдениеті. Тоталитарлық-әкімшілік жүйе және ұлттық мәдениет. Елдің индустриализациясы. Ел индустриализациясындағы ғылыми-техникалық зиялы қауымның орны мен рөлі. Мәдени саясаттың қайшы үрдістері. Қазақстандық ғылымның, білім және мәдениет институттарының қалыптасуы мен дамуы. Қазақ зиялы қауымының қазақстандық мәдениет пен халықтың мәдени дамуындағы сабақтастықты сақтаудағы үлесі. ХХ ғ. Қазақстанның белгілі ғалымдары.
Қазақ өнерінің дамуы: кескіндеме, мүсін, сәулет өнері, опера, балет, музыка, ХХ ғ. драматургиясы. ХХ ғ. белгілі опера орындаушылары. ХХ ғ. Қазақстан әдебиеті. ХХ ғ. кеңестік қазақ жазушылары. Қазақ киносының қалыптасуы мен дамуы. Кеңестік қазақ кинорежиссерлері мен киноәртістері. ХХ ғ. Қазақстандағы киноиндустрияның дамуы. ХХ ғ. Қазақстандағы гуманитарлық ғылым. Қазақ халқының руханилығын сақтау, қазақ халқының ұлттық өзіндік санасын, қазақ халқының рухани құндылықтарын қалыптастырудағы қазақ гуманитаристикасы мен зиялы қауымының рөлі. Қазақ мәдениетінің дамуындағы зиялы қауымның шығармашылық үлесі.

Тарихи өлшемдегі қазақ мәдениеті: қазақ халқының мәдени мұрасы.
Қазақ халқының мәдени мұрасын сыни тұрғыдан бағалау.
Қазақтардың мәдени мұрасын, мәдени құндылықтары мен батырлар этикасын, ақындық мұра мен өнерін, қазақтардың спорт мәдениетін бағалау.

12-апта. Қазіргі әлемдік үдерістер аясындағы қазақ мәдениеті

Жаһандану және этно-аймақтық мәдениеттердің өзін-өзі бірегейлендіру мәселесі. Қазақ мәдениеті және түркі әлемі. Қазіргі Қазақстанның мультимәдени кеңістігіндегі қазақ мәдениетінің орны. Заманауи қазақ мәдениетіндегі рухани дәстүрлер мен жаңашылдық үдерістер. Әлемнің ұлттық бейнесі және мәдени репрезентация.
Қазақстанның қазіргі өнеріндегі негізгі үрдістер мен бағыттар. Қазақ мәдениетінің іздерін (паттерн) сақтау, қазақ тілін дамыту мен оның мәдени кеңістігін кеңейту, қазақ халқының рухани құндылықтарын сақтау мен ұлықтаудағы гуманитарлық зиялы қауымның рөлі. Заманауи қазақ өнерінің негізгі жанрлары: әдебиет, кескіндеме, театр, сәулет өнері, музыка, кино, телеведение.
Қазақстандағы заманауи бұқаралық мәдениет. Қазақстандағы шоу мәдениеттің қалыптасуы мен дамуы. Қазақстанның қазіргі өнерінің дамуындағы жаңа үрдістер мен медиа-мәдениет қауіп-қатерлері.
Қазақстандық киноның заманауи үрдістері. Заманауи қазақ киноөндірісінің даму болашағы мен мәселелері. Қазақстандық кинорежиссерлер. Қазақ киножұлдыздары. Ең жақсы қазақ киноленталары. Қазақстандағы кинофестивальдар. Мереке тойлау мәдениетінің дамуындағы қазақстандық кинофестивальдардың рөлі. Мәдениетаралық коммуникацияның дамуындағы қазақстандық кинофестивальдардың орны. Қазақстандық кинофестивальдар заманауи қазақстандық мәдениет жетістіктерін тарату алаңы ретінде. Ұлттық бірегейліктің, медиа-мәдениет парадигмасындағы қазақ халқының ұлттық дүниетанымындағы және ынтымақтастығын қалыптасуындағы мәселелер мен төзімділік ұстанымдары.
Теледидар мәдениет феномені ретінде. Қазақстандағы заманауи теледидардың дамуы. Қазақстанның телевизиялық драматургиясы.
Дәстүрлі қазақ және заманауи қазақ мәдениеті. Қазақ халқының мәдени коды. Қазақ ұлттық мәдени кодын сақтау мәселесі. Қазақ дәстүрлі мәдениетінің рухани құндылығы және Қазақстан жағдайындағы батыс құндылықтарының сіңіру мәселелері. Өнердің коммерциялануы. Қазақ халқының мәдени бірегейлігін сақтау мен қазіргі қазақстандықтың мәдени-рухани келбетін қалыптастыру, ұлтжандылыққа, өз Отанына, ұлттық мәдениетіне деген сүйіспеншілік пен құрметке тәрбиелеу, қазақ халқының рухани мұрасы, рухани құндылықтарын, қазақ халқының мәдени кодын сақтау, әлемдік мәдениет құндылықтарына қосудағы отандық өнердің рөлі.

Қазақстан мәдениеті: мәселелері мен болашағы

"ХХ-ХХІ ғғ. Батыс Еуропаның жастар субмәдениеті және олардың қазақстандық жастардың құндылықтық жүйесіне әсері" тақырыбына презентация жасау.

13-апта. Жаһандану аясындағы қазақ мәдениеті

Жаһандану жағдайындағы қазақ халқының мәдени мұрасын сақтау мәселесі. Қазақстан мұражайлары және олардың мәдени мұраны сақтаудағы рөлі. Қазақ халқының мәдени мұрасын таратудағы ҚР мұражайлары. Қазақ халқының мәдени-этникалық жадысын сақтаудағы мұражайлардың рөлі. "Мәдени мұра" бағдарламасын, мұражай-қорықтар, Қазақстанның мәдени және табиғи ескерткіштер жобасын жүзеге асыру.
Бекет-Ата мәдени объектісі, Ақсу Жабағлы, Көржалғын, Тамғалы мәдени рәміздер және қазақ халқының мәдени бірегейлегінің құраушысы ретінде.
Қазақстан қоғамының жаңғыруы мен жаһандану жағдайындағы қазақтардың мәдени, этникалық (ұлттық), діни бірегейлігінің сақталу мәселесі. Жаңа мәдени парадигмалар мен жаңа рухани бағдарлар. Жаңа парадигмалды (көпшілікке ортақ) құндылықтық ұстанымдардың қалыптасуы: бәсекеге қабілеттілік, прагматизм, білімнің ерекше орынға ие болуы (культі). Бәсекеге қабілеттілік, прагматизм, білімнің ерекше орынға ие болуының (культі) жағымды ұстанымдарына негізделген дұрыс әрекет ету модельдері мен мәдени өзара қарым-қатынастың қалыптасуына қазақстандық мәдениеттің әсері мен рөлі. Рухани құндылықтық бағдарлар, жалған, бүлдіруші құндылықтар мен мінез-құлық және коммуникация модельдеріне қарсы Қазақстан азаматтарының жаңашылдық әрекет ету модельдерін қалыптастырудағы отандық өнер мен мәдени институттардың рөлі.
Жастар субмәдениеті және рухани, моральдік, эстетикалық және діни құндылықтар. Білім культі, прагматизм және бәсекеге қабілеттілік, мәдени бірегейлік пен ынтымақтастық, қазіргі қазақстандық жастар арасында Отанға деген ұлтжандылықты қалыптастыру мен тәрбиелеудегі мәдени институттардың рөлі. Қазіргі қазақстандық жастар арасында оң қазақстандық руханилық пен құндылықтарды қалыптастыру, жалған және таңылған (мәдени, діни) бірегейлік формаларын жеңу.
Қазақстанның басты мерекелері мәдени мұра ретінде. Қазақстандағы мереке мәдениетінің қалыптасуы. Мәдени паттерндер (іздер) және қазақстандық мерекелік мәдениеттің рухани құндылықтары.
Қазіргі жағдайдағы қала мәдениетінің дамуы. Қала мәдениетінің негізгі құндылықтары. Астананың архитектуралық келбеті. Астананың қалалық мәдениетінің семиотикасы.
Қазақстандағы мульти-медиа-мәдениеттің қалыптасуы мен дамуы. Мәдени, ақпараттық қауіпсіздік мәселесі.

Қазақ ұлтының мәдени коды.
Мәдени және этникалық бірегейлікті сақтаудағы қазақ ұлтының мәдени кодының рөлін сараптау.
Көрсете білу

""Мәдени мұра" бағдарламасы және оның маңызы" тақырыбы бойынша жобалық зерттеу, нәтижелерін презентациялау, оларды дәлелдеу және қорғау.
Мұражай, көрмелерге бару. Аймақтық, мәдени ескерткіштер мен көрнекті орындар бойынша сараптамалық анықтамалар мен ақпараттық материал дайындау.

14-апта. Қазақстанның мәдени саясаты

Мәдени саясат ұстанымдары: "ҚР Мәдениет туралы заңы". Қазақстандағы мәдени реформалардың негізгі ұстанымдары.
Қазақстандағы рухани жаңғыру үдерістерінің әлеуметтік-мәдени астарлары. Мәдени саясат модельдері мен қоғамның басты құндылықтар жүйесінің байланысы. Мәдени саясаттың қазақстандық моделі. "Мәңгілік Ел" ұлттық идеясының қалыптасуы көпұлтты және поликонфессионалды қазақстандық қоғам мен оның мәдени қорының бірігуі ретінде. Қазақстан Халқы Ассамблеясы және оның қазақстандық қоғамның мәдени шығармашылығындағы рөлі. Этникааралық және конфессияаралық келісім мәселесі. Қазақстандық өркениетті әлемдік стандарттар мен паттерндер деңгейінде ілгерілетудегі қазақстандық мәдениет, қазақстандық зиялы қауымның рөлі.
Әлемнің ұлттық бейнесін қолдау. Заманауи қазақстандық қоғамға отандастардың мәдени бейімделу мен қосылу (интеграция) мәселесі. Жаңғыртудың екінші және үшінші толқынының жаңа қауіп-қатерлері форматында жас ұрпақтың нақты мәдени жағдайға бейімделу (инкультурация) мәселесі. Жаңа құндылықтық бағдарлардың қалыптасуы, халықтың қоғамдық санасының жаңғыруы, рационалды өркениетті дүниетанымның жаңа жүйесіне шығу. Қоғамдық сананы жаңғырудың негізгі бағыттары: бәсекеге қабілеттілік, прагматизм, білімнің ашықтығы, білімді құрметтеу (культ). Қазақ мәдениетінің мәдени және өркениеттілік бірегейлік мәселесі.

ХХ ғ. мәдениеті, медиа-мәдениет және постмодернизм мәдениеті және олардың адамның жаңа құндылықтық жүйесінің және мінез-құлық модельдерінің қалыптасуындағы рөлі.
Нақты мысалдар арқылы бұқаралық және заманауи медиа-мәдениеттің негізгі құндылықтары мен паттерндері, постмодернизм мәдениеті сипаттамалары туралы білімді көрсету.

"Ұлттың мәдени кодын сақтаудағы қазақ тілі мен қазақ мәдениетінің рөлі" тақырыбына эссе-пікірталас.

15-апта. "Мәдени мұра" Мемлекеттік Бағдарламасы

"Мәдени мұра" Мемлекеттік Бағдарламасы мәдени саясат саласы ретінде. Дәстүр мен жаңашылдықтың даму реті (динамика), мәдени тәжірибенің сабақтастық және тарату механизмдері. Мәдениет экологиясы: қиындықтары мен мәселелері. Қазақстандықтардың экологиялық мәдениетінің қалыптасуы мен дамуы. Жергілікті тарихты қарастыру жұмысын жасау мен дамытудағы мәдени институттар, мәдени ұйымдардың рөлі. Жергілікті тарихты қарастыру, мәдени-тарихи ескерткіштерді және жергілікті, аймақтық көлемдегі мәдени объектілерді қалпына келтіру мен сақтаудағы мұражай, білім беру мекемелері мен ұйымдарының рөлі. Табиғи ескерткіштерді жасау мен сақтау бағдарламасы Қазақстанның мәдени мұрасының құрамдас бөлігі ретінде. Мәдени мұра бағдарламаларының дамуындағы ЮНЕСКО халықаралық ұйымдарының рөлі.
Мәдени туризмнің дамуы және оның "Туған ел", "Қазақстанның сакральды географиясы", "Жаһанданған әлемдегі қазіргі қазақстандық мәдениет", "Сандық Қазақстан" жобаларының қалыптасуы мен жүзеге асырылуындағы рөлі. Мәдени, мәдениеттік зерттеулер әдіснамасы.
Қазақстандағы гендерлік саясат. Гендерлік рөлдер және гендерлік мінез-құлық мәселелері. Гендерлік мәдениеттің негізгі құндылықтары.
Қазіргі заманғы қазақстандық мәдениеттің рухани құндылықтарының негізгі паттерндері. Қазақстанның ең танымал тұлғалары. Қазақстандық мәдениеттің жүз есімі. Қазақстанның ұмытылмас жүз орны. Қазақ мәдениетінің жүз рәмізі. "Қазақстанның 100 жаңа есімі" жобасы. "100 жаңа есім" аймақтық жобасы.
Қазақстанның дене шынықтыру мәдениеті. Ұлттық спорт түрлері. Қазақстандағы дене шынықтыру құндылықтары.
Жаһандану аясындағы білім беру мәселесі. Интеллектуалды ұлт жаңа моделін қалыптастыру мәселесі. Қазіргі Қазақстандағы ғылым мен техника. Компьютерлік сауаттылық және мәдениет. "Сандық Қазақстан" жобасы. Білімнің толеранттылығы, ашықтығы мәдениеті. Мәдениетаралық және этникааралық коммуникацияның жаңа құндылықтары.

Қазақстандағы саясат мәдениеті және оның қазақ халқының мәдени бірегейлігін сақтау мәдени стратегиясын қалыптастыруға тигізетін әсері.

Кейс форматында "Медиа-мәдениет және "Сандық Қазақстан" моделі: болашақ қазіргі заманның аясында" жағдайды талдау

Ескерту: 1 академиялық кредит - 30 академиялық сағат
Барлығы: 2 академиялық кредит - 60 академиялық сағат

Әдебиеттер:
1. Назарбаев Н.А. НА пороге ХХI века. – Астана, 2016
2. Назарбаев Н.А. "Взгляд в будущее: модернизация общественного сознания". – Астана, АКОРДА, 2017 / http:// www. akorda. kz/ ru
3. Назарбаев Н.А. Взгляд в будущее. – Астана, 2017.
Негізгі:
1. Аль-Фараби социально-этические трактаты. – Алма-Ата, 1972.
2. Баласагуни Ю. Благодатное знание / пер. С.Н. Иванова. – М., 1983.
3. Бейсенова Г.А. Проблемы глобализации и идентичности – А., Print, 2009.
4. Бейсенова Г.А. Проблемы образовательного знания в диспозитиве культуры. – Алматы: Искандер, 2005.
5. Барнард Алан. "Антропология тарихы мен теориясы"/пер. на каз.яз. Под руков. Кульсариева А.Т., Масалимова А.Р. – А., 2017.
7. Всеобщая история живописи. – М., ЭКСМО, 2010.
8. Ғабитов Т.Х. Қазақ мәдениетінің тарихы: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2016.
9. Габитов Т.Х. Казахи: Опыт культурологического анализа. – Saarbrücken: Germany Academic Publishing GmbH & Co. Кg lap lambert. - Heinrich-Böcking-Str. 6-8, 66121. - KG LAP LAMBERT, ГЕРМАНИЯ, 2012.
10. Габитов Т.Х., Абдигалиева Г.К., Исмагамбетова З.Н. Философия культуры: Учебник для студентов вузов и колледжей. – Алматы: Эверо, 2013
11. Ғабитов Т.Х., Затов Қ. Қазақ мәдениетінің рухани кеңістігі. - Алматы: Раритет, 2013.
12. Габитов Т.Х., Муталипов Ж., Кулсариева А. Культурология. - Алматы, Раритет, 2008.
13. Tursun Gabitov. Actual Problems of Kazakh Culture. Kazakh Culture Challenges. - Монграфия. - Саарбрюкен: Ламберт. - Publishing, 2016.
14. Древние цивилизации. - М., 2009.
15. Жолдубаева А.К. Культурология: практикум. - Алматы: Казну им.аль-Фараби, 2014.
16. История культурологии под ред. Огурцова А.П. - М., Гардарики, 2006.
17. Каиржанова А. Palaeoturcica. Мир древних тюрков. – Алматы, 1999.
18. Карабаева А.Г. Эпистемологические этюды. – Монография. - А., Қазақ университеті, 2016.
19. Кондыбаев С. Введение в казахскую мифологию. – Алматы. 1999.
20. Курмангалиева Г.К., Нысанбаев А.Н., Соловьева Г.Г., Сейтахметова Л.Н. Наследие аль-Фараби и современная философия взаимопонимания. – Алматы. 2011.
21. Малов С.Е. Памятники древнетюркской письменности. – М-Л, 1951.
22. Маргулан А. Бегазы-дандыбаевская культура Центрального Казахстана. - Алма-Ата, 1979.
23. Масалимова А.Р. Культура и цивилизация. – А., 2005.
24. Махмуд аль-Кашгари Диван Лугат ат-Турк / Пер. З.-А.М. Ауэзова. – Алматы, 2005.
25. Мирзабекова А.Ш. Проблема культурной идентичности в социальной философии. – Монография. – Караганды: Болашак-Баспа, 2006.
26. Мир ценностей аль-Фараби и аксиология ХХI века. Книга.2. – Алматы, 2006.
27. Молдабеков Ж.Ж. Казактану. - Алматы, 2015.
28. Молтобарова К.И. Мәдениеттану. - А, 2018.
29. Наследие аль-Фараби и формирование нового интегрального мировоззрения. коллективная монография./ под общ.ред. з.к. шаукенова. – алматы: ифпр кн рк, 2012.
30. Никонов А.Ю. Алутун билиг. Тенгрианство. – Алматы. 2000.
31. Нуржанов Б.Г., Ержанова А.М. Культурология. - Алматы, 2011.
32. Нуржанов Б.Г. Модерн. Постмодерн. Культура. – Алматы, 2012.
33. Раев Д.С. Влияние тюркской цивилизации на средневековую европейскую культуру//Известия КаУМОиМЯ имени Абылай хана, №4 (26), 2016. (с.13-21).
34. Раев Д.С. Тенгрианство как религиозно-духовное мировоззрение тюрков-кочевников//"Тенгрянство и наследие народов Евразии: истоки и современность": сборник статей ҮІ-й Межд. науч.-прак. конф. (14-16 июня 2017 г., Астана, Казахстан) 1-ое изд., стер. –Астана: ТОО Мастер По, -2017. -495 с. (323-327 бб.).
35. Раев Д.С. Қазақтың шешендік өнері: философиялық пайымдау. –Алматы: Ценные бумаги. –2001. –228 б.
36. Сарсенбаева З.Н. Этнос и ценности. – 2-е изд. перераб. и доп. – Алматы: Институт философии, политологии и религиоведения КН МОНРК, 2018.
37. Старр С.Ф. Утраченное Просвещение: Золотой век Центральной Азии от арабского завоевания до времен Тамерлана. – М.: Альпина Паблишер, 2017.
38. Стеблева И.В. Поэзия тюрков VI-VIII веков. – М, 1965.
39. Полная энциклопедия живописи. – М., Астрель, 2009.
40. Шәлекенов У.Х. Қазақ өркениеті – Алматы; Қазақ университеті, 2009.
Қосымша:
1. Акимбеков С.М. История степей: феномен государства Чингисхана в истории Евразии. – Алматы: ТОО "Институт Азиатских исследований". 2-е издание, исправленное и дополненное, 2016.
2. Акимушкин О.Ф. Средневековый Иран: культура, история, филология. – СПб, 2004.
3. Акишев К.А. Искусство и мифология саков. - А., 1984.
4. Байпаков К.М. Средневековые города Казахстана на Великом Шелковом пути. – Алматы, 1998.
5. Барманкулов М. Хрустальные мечты тюрков о квадронации. – Алмат, 1998.
6. Бичурин Н.Я. (Иакинф). Средняя Азия и Восточный Туркестан. – Алматы, 1997.
7. Ганиев Р.Т. Восточно-тюркское государство в VI - VIII вв. - Екатеринбург: Издательство Уральского университета, 2006.
8. Геродот История. В 9 кн. Кн.4. – М., 1999.
9. Гумилев Л.Н. Ритмы Евразии: Эпоха и цивилизации. - М., 1993.
10. Гумилев Л.Н. Древние тюрки. – М., 2008.
11. Грушевицкая Т.Г. Культурология: учеб. пособие /Т.Г.Грушевицкая, А.П.Садохин. – М.: Альфа-М: ИНФРА-М, 2015.
12. Данильян О.Г. Культурология: учебник /О.Г.Данильян, В.М.Тараненко. – 2-е изд. – М.: ИНФРА-М, 2014.
13. Даукеева С. Философия музыки Абу Насра Мухаммада аль-Фараби. – А., 2002.
14. Делез Ж. Кино. – М.: Ад Маргинем, 2004.
15. Закон о культуре. - А., 2000.
16. Ибраев Ш. Поэтика огузского героического эпоса. – Алматы, 1997.
17. Касымжанов А.Х. Стелы Кошо-Цайдама. – А.: ТОО "Компания Printing Systems", 1998.
18. Касымжанов А.Х. Пространство и время великих традиций. - А., 2001.
19. Кастельс М. Галактика. Интернет. – Екатеринбург: У-Фактория, 2004.
20. Кляшторный С.Г., Султанов Т.И., Казахстан. Летопись трех тысячелетий. – Алама-Ата, 1992.
21. Кляшторный С.Г. Памятники древнетюркской письменности и этнокультурная история Центральной Азии. – СПб, 2006.
22. Кляшторный С.Г. Древние рунические надписи. – М., 1964.
23. Крадин Н.Н., Скрынникова Т.Д. Империя Чингис-хана. - М.: Восточная литература, 2006.
24. Крадин Н.Н. Кочевники Евразии. - Алматы: Дайк-Пресс, 2007.
25. Культурология. Антология. Т. 1-4. - М., 2012.
26. Культурология: учеб. / под ред. А.С.Мамонтова. – 2-е изд., испр. и доп. – М.: Изд-во Юрайт, 2016.
27. Культурология: учебник /под научн. ред. Г.Д.Драча. – 2-е изд., стер. – М.: КНОРУС, 2014.
28. Луман Н. Реальность массмедиа. – М.: Праксис, 2005.
29. Лукиан из Самосаты. Избранная поэзия. – М., 1991.
30. Маклюэн Г.М. Галактика Гутенберга. Становление человека читающего. – М.: Академический проект, 2005.
31. Melikoff I. Ahmad Yesevi and Turkic Popular Islam, Electronic Journal of Oriental Studies - 2003. №6, № 8.
32. Молдабеков Ж.Ж. Интеллектуальная нация. Стратегический курс и культурно-национальные факторы становления. – А.: КазНУ им. аль-Фараби, 2015.
33. Мутанов Г.М., Таджикова К.Х., Хасанов М.Ш., Нурышева Г.Ж., Курмангалиева Г.К., Сейтахметова Н.Л., Сыргакбаева А.С., Джаамбаева Б.А. / под общ.ред. Г.М. Мутанова. Аль-Фараби и современность: учебное пособие - Алматы: казак университеті, 2014. – 223 с.
34. Нурышева Г. Ж.,Сыргакбаева А.С., Хасанов М.Ш., Джаамбаева Б.А., Мутанов Г.М., Сейтахметова Н.Л. Әл-Фараби және қазіргі заман - А., Қазақ университеті ", 2014г.
35. Орынбеков М.С. Предфилософия протоказахов. - Алма-Ата, 1994.
36. Отенияз Самат Атилла. – Алматы, 2000.
37. Раевский Д.С. Модель мира скифской культуры. – М., 1985.
38. Раев Д.С. Қазақ шешендігі адамның рухани болмысы хақында//Адам әлемі. Философиялық және қоғамдық-гуманитарлық журнал. №4 (58), 2013. (75-82 бб.).
39. Раев Д.С. Тюркское влияние на Европейсую культуру в эпоху раннего средневековья//Научный журнал "Austria Science", №8 2017. (20-23 с.).
40. Раев Д.С. Қазақ шешендігі адамның рухани болмысы хақында//Адам әлемі. Философиялық және қоғамдық-гуманитарлық журнал. №4 (58), 2013. (75-82 бб.).
41. Разлогов К.Э. Мировое кино. История искусства экрана. – М.: ЭКСМО, 2011.
42. Рахманалиев Р. Империя тюрков. История великой цивилизации / науч.ред. Н.Н. Цовма. – М.: РИПОЛ классик, 2017.
43. Сарткожа-улы К. Гуннское письмо // Алем. Альманах. Вып.1. – Алма-Ата, 1991.
44. Сегизбаев О.А. История казахской философии: от первых архаичных представлений древних до философии развитых форм первой половины ХХ столетия: Учебник для вузов. Алматы: Гылым, 2001.
45. Сыргакбаева А.С. Некоторые особенности урбанизма в Казахстане/ ҚазҰУ хабаршысы. Серия: Философия, политология, культурология сериясы . - Алматы., 2010г. N 1, с. 87-91.
46. Стеблева И.В. Жизнь и литература доисламских тюрков: историко-кульутрный контекст древнетюркской литературы. – М.: Вост. лит.,2007.
47. Тер-Минасова С. Тіл және мәдениетаралық коммуникация"./ пер на каз.яз. – А, 2018.
48. Фромкин В., Роберт Родман, Нина Хайамс Тіл біліміне кіріспе /пер. На каз.яз.". - А.,2017.-
49. Ли Энн Гек, Гайс Рип Медиа "Этика жас мамандардың тәжірбиесінен" / пер. На каз.яз. – А., 2017.
50. Хантингтон С. Столкновение цивилизаций. // Геополитика: Антология, - М., 2006.
51. Шваб Клаус Мартин "Төртінші индустриалық революция" / пер на каз.яз. – А., 2017.

Психология

№

Пәннің мазмұны

Семинар (практикалық) сабақтар тақырыптары

Білім алушылардың өзіндік жұмыстарының тақырыптары

Сағаттар саны

Психологиядағы ұлттық сананы қалыптастыру контекстіндегі тұлға

1 апта: Психологияға кіріспе

Психология ғылым ретінде. Адам туралы ғылымдар жүйесіндегі психологияның орны және міндеттері. Заманауи тұлғаның қалыптасуы мен қоғамдық сананы жаңғырту жағдайындағы психология мен психологиялық білімдердің мәні. Психологияның әдістері. Психология тиімді өмір сүруге ықпал ететін ғылым және практика ретінде (бизнес, спорт, денсаулық сақтау, жарнама психологиясы).

Заманауи психологияның салалары

Эссе "Психология менің өмірімде және кәсібімде".

2 апта: Мен және менің мотивациям

Мотивация және өзіндік мотивация. Мотивациялық сфераны жалпы ұйымдастыру. Мотивтер және қажеттіліктер. Мотив түрлері. Жетекші мотив.. Жетістікке жету және сәтсіздіктен қашу мотивациясы. Мотивацияны зерттеу әдістері. Тұлғаның мотивациялық профилі. Тұлғаның мотивациялық сфераның бұзылуымен байланысты еңбек тиімділігінің төмендеуі.

Еңбек іс-әрекетінің мотивациясы

Кейс: "Ұйым қызметкерлерінің мотивациясын жетілдіру"

3 апта : Эмоциялар және эмоционалдық интеллект

Адам өміріндегі эмоцияның рөлі. Эмоцияны түсіну және эмпатияға қабілеттілік. Эмоцияны реттеудің әдістері мен механизмдері: эмоцияларды қайта қарастыру және эмоцияларды басу. Эмоционалдық интеллект анықтамасы. Эмоционалдық интеллект когнитивті қабілет пен тұлғаның даралық сипаттамасы ретінде. Эмоционалдық интеллект диагностикасы және дамуы.

Эмоцияның әр түрлі мәдениеттерде көрінуі мен сезілуі

Эмоционалдық интеллектіні дамыту бағдарламасын құру.

4 апта : Адамның ерік қасиеті мен өзін-өзі реттеу психологиясы

Психологиядағы ерік түсінігі. Ерікті актінің құрылымы. Шешім қабылдау және таңдау мәселесі.. Ерік және тұлға. Тұлғаның өзін-өзі реттеу психологиясы (стресс-менеджмент). Стресс түсінігі. Стресс түрлері. Стресстің даму кезеңдері. Стресстің белгілері. Стресске жауап берудің жеке стилдері. Стресске тұрақтылық түсінігі.

Тәуелсіз қоғамдағы тұлғаның "ерік бостандығы" тұжырымдамасы.

Кейс "Кәсіби маманның ерік қасиеттерінің дамуы"

5 апта: Тұлғаның даралық-типологиялық ерекшеліктері

Темперамент, мінез және қабілет.
Темперамент анықтамасы. Жүйке жүйесінің қасиеттері темпераменттің негізі ретінде. Темпераменттің анықтамасы. Темперамент типтері: холерик, сангвиник, флегматик, меланхолик. Темперамент пен мінездің ара қатынасы. Мінездің анықтамасы. Мінез акцентуациясы және тәрбие. "Ұлттық мінез" ұғымы. Тұлғаның қабілеті және нышандары.

Тұлғалық ресурстар ұлттық сананы сақтау мен дамытудың факторы ретінде.

Қазіргі студенттің психологиялық портретін құру.

6 апта: Құндылықтар, қызығушылықтар, нормалар тұлғаның рухани негізі ретінде

Әлеуметтік әлемдегі Мен. Мен-концепциясы. Өзін-өзі таныстыру. Адам өміріндегі құндылықтар. Психологиядағы құндылық түсінігін зерттеу. Құндылықтар тұлғаның маңызды психологиялық ресурсы ретінде. Тұлғалық құндылықтар. Қызығушылық әлеуметтік іс әрекеттің жетекші мотиві ретінде. Мінез-құлық және нұсқаулар. Тұлғаның адамгершілік негіздері. Тұлғаның рухани әлеуметтенуі.

Тұлғаның дүниетанымы және ұлттық бірегейлігі.

"Өмір жолы" жобасын даярлау

7 апта: Өмірдің мәні және кәсіби өзін-өзі анықтау психологиясы

Өмірдің мәні, өмірлік мақсаттар және бағдарламалар. Кәсіби маманның сенімдері мен бағдарлары. Қазақстанның заманауи даму кезеңіндегі кәсіби тұлғаның құндылықтары мен бағдарлары: бәсекеге қабілеттілік, прагматизм, сананың ашықтығы, ұлттық бірегейлік. Кәсіби өзін-өзі анықтаудағы жеке құндылықтар мен мағыналар. Кәсiби өсудегі кедергiлер, оларды болдырмау және жеңу жолдары. Кәсіби сәйкестілік дағдарысы және эмоциялық қажу синдромы.

Тұлғалық және кәсіби жетістікке жету психологиясы.

Эссе "Менің мансаптық және кәсіби өсуім"

8 апта : Тұлғаның денсаулық психологиясы

Психика мен дененің өзара байланысы және өзара ықпалы. Аурулардың пайда болуы мен денсаулықты нығайтудың психологиялық факторлары. Психикалық белсенді заттарды қолдану мен зиянды әдеттер денсаулықты әлсіріретуші фактор ретінде. Салауатты өмір салты тұлғаның жетістікке жету негізі ретінде.

Теріс эмоциялар және денсаулық.

Кейс "Кәсіби денсаулықты сақтау".

Тұлғааралық қарым-қатынас қазақстандық үйлесімді тұлғаның даму факторы ретінде

9 апта: Тұлғаның және топтардың қарым-қатынасы

Қарым-қатынас түсінігі. Қарым-қатынастың түрлері, формалары, қызметтері. Тұлғааралық қарым-қатынас ғылыми білімнің пәні ретінде. Тұлғааралық қарым-қатынас сипаттамалары. Тұлғааралық коммуникация, өзара әрекеттесу, тұлғааралық қабылдау түсініктері. Тұлғааралық, топаралық және ұлтаралық қарым-қатынас ерекшеліктері. Қарым-қатынас стильдері. Көшбасшылық және жетекшілік.

Ұлтаралық қарым-қатынас әлеуметтік-психологиялық құбылыс ретінде.

Көшбасшылық пен жетекшілікке салыстырмалы талдау жасаңыздар.

10 апта: Қарым-қатынастың перцептивті жағы

Қарым-қатынастың перцептивті жағы – қарым-қатынас процесіндегі адамдардың бірін-бірі қабылдауы ретінде. Қарым-қатынастың перцептивті механизмдері: эмпатия, идентификация, децентрация, аттракция, толеранттылық, рефлексия, кері байланыс. Тұлғааралық өзара әрекеттесу кеңістігі. Мен және басқалар.

Тұлғааралық қабылдау әсерлері.

Эссе "Қарым қатынас процесінде қоршаған ортаны қабылдау"

11 апта : Қарым-қатынастың интерактивті жағы

Психологиялық әсер етудің мәні. Психологиялық әсер ету түрлері. Әсер ету механизмдері: жұқтыру, еліктеу, сендіру. Сендіруді тиімді ету факторлары. Психологиялық әсер етудің негізгі тәсілдері мен әдістері: демонстрация, жалған ақпарат тарату, қауесеттерді тарату, қорқыту, БАҚ-тағы манипуляция.

Тұлға және топ (әлеуметтік-психологиялық ықпал ету)

"Әлеуметтік желілердің жастардағы тәуелді мінез-құлықты қалыптастыруға ықпал етуін талдау" презентация дайындау

10!

12 апта: Қарым-қатынастың коммуникативті жағы

Қарым-қатынас ақпарат алмасу ретінде. Коммуникацияның құрылымы, негізгі функциялары және түрлері. Коммуникациядағы цифрлық технологиялар. Коммуникацияның вербалды және вербалды емес құралдары. Коммуникативтік рөлдердің мәні және қажеттілігі. Коммуникативтік кедергілер (кәсіби, мағыналық, ұйымдастырушылық, тұлғалық-психологиялық және т.б.). Коммуникацияның жас ерекшеліктері, әлеуметтік-мәдени және гендерлік ерекшеліктері.

Г.Д.Лассуэлл бойынша заманауи қоғамдағы коммуникацияны талдау.

"Қарым қатынастағы психологиялық кедергілер және оларды жеңу" кестесін құру.

Тиімді тұлғааралық қарым-қатынас технологиялары қоғамдық сананы жаңғырту негізі ретінде

13 апта : Әлеуметтік-психологиялық конфликт түсінігі және құрылымы

Әлеуметтік конфликтілердің табиғаты және шығу себептері. Психологиялық конфликтілердің түрлері. Конфликтінің конструктивті және деструктивті функциялары. Конфликтінің даму сатылары. Конфликтінің қатысушылары мен жүргізушілері, олардың қажеттіліктері, мүдделері мен мақсаттары. Конфликтінің кеңістік-уақыттық шекаралары. Конфликтінің типтік кезеңдері. Конфликтінің функциялары мен зардаптары.

Біздің өміріміздегі конфликтілер.

Толерантты мінез-құлықты дамыту бойынша психологиялық ұсыныстар әзірлеу.

14 апта : Кәсіби саладағы конфликт жағдайындағы тұлғаның мінез-құлық моделдері

Конфликтіні болдырмау технологиясы. Конфликтідегі рационалды мінез-құлық технологиялары. Конфликтілік мінез-құлықтар: ынтымақтастық, бәсекелестік, қашу, құтылу, кооперация стратегиялары. Конфликтілерді шешу көп сатылы процесс ретінде. Манипуляторлардың типтері. Негізгі манипуляциялық техникалар. Манипуляция процесіндегі тұлға. Манипуляция жасырын хабарлама ретінде. Келіссөздер - конфликтіні шешудің тәсілі ретінде.

Еңбек ұжымындағы конфликтіні реттеудің механизмдері және тәсілдері.

Конфликтілік жағдайда басым көрінетін мінез-құлық типін анықтау бойынша өзін-өзі диагностикалау

15 апта : Тиімді коммуникацияның техникалары мен тәсілдері

Тиімді коммуникация ұғымы. Тиімді коммуникация технологиялары және қағидалары, ережелері, дағдылары, тәсілдері. Тиімді коммуникацияның шарттары. Әлеуметтік интеллект. Коммуникациядағы имидж және өзіндік ұсыну. Имидж қалыптастырудың технологиялары. Сыртқы келбет имидждің бір бөлігі ретінде. Белсенді тыңдау техникалары. Келіссөз процесінің технологиясы.

Тиімді коммуникация мен тұлғаның бәсекеге қабілеттілігінің өзара байланысы

"Тиімді коммуникация" тренинг бағдарламасын даярлау.

Ескерту: 1 академиялық кредит - 30 академиялық сағат
Барлығы: 2 академиялық кредит - 60 академиялық сағат

Әдебиеттер: Негізгі:
1. Назарбаев Н.А. На пороге ХХI века. – Астана, 2016.
2. Назарбаев Н.А. "Взгляд в будущее: модернизация общественного сознания". – Астана, АКОРДА, 2017 / http:// www. akorda. kz/ ru.
3. Назарбаев Н.А. Взгляд в будущее. – Астана, 2017.
4. Аронсон Э. Көпке ұмтылған жалғыз [Мәтін] = The Social Animal: әлеуметтік психологияға кіріспе: [оқулық] / Э. Аронсон ; ауд. Д. Д. Дүйсенбеков [және т. б.]. - 11-бас. - Астана: "Ұлттық аударма бюросы" қоғамдық қоры, 2018. - 407, [2] б. - (Рухани жаңғыру).
5. Годфруа Ж. Что такое психология. Том 1. – М.: Мир, 2005 г. – 496 с.
6. Годфруа Ж. Что такое психология. Том 2. – М.: Мир, 2005 г. – 276 с.
7. Даниел Гоулман. Эмоциональный интеллект. Почему он может значить больше, чем IQ. Изд-во Манн, Иванов и Фербер: 2018. -560 с.
8. Джакупов С.М. Введение в общую психологию. – А.: Қазақ университеті, 2014
9. Ильин Е.П. Психология общения и межличностных отношений. - СПб.: Питер, 2009. - 576 с. ил. - (Серия "Мастера психологии").
10. Майерс Д. Әлеуметтік психология [Мәтін] = Social Psychology: [оқулық] / Д. Г. Майерс, Ж. М. Туенж ; ауд. Г. Қ. Айқынбаева [және т.б.]. - 12-бас. - Астана : "Ұлттық аударма бюросы" ҚҚ, 2018. - 559, [1] б.: сур. - (Рухани жаңғыру).
11. Майерс Д. Психология / пер. с англ. И.А. Карпиков, В.А. Старовойтова. – 4-е изд. - Минск: "Попурри", 2009. – 848 с.
12. Психология индивидуальных различий / Под ред. Ю.Б. Гиппенрейтер, В.Я. Романова. – 3-е изд., перераб. и доп. – М.: АСТ: Астрель, 2008. – 720 с.
13. Руденко А.М. Психология в схемах и таблицах: учебное пособие. – М: Феникс, 2016. – 379 с.
14. Шульц Д. Қазіргі психология тарихы [Мәтін] = A History оf Modern Psychology : [монография] / Д. Шульц, С. Э. Шульц ; ауд. Б. Қ. Ақын [және т.б.]. - 11-бас. - Астана : "Ұлттық аударма бюросы" ҚҚ, 2018. – 447 [1] б.: сур. - (Рухани жаңғыру).
Қосымша:
1. Анцупов А.Я, Шипилов А.И. -Конфликтология .- Москва: Юрайт, 2017.
2. Арбузова Е. Н., Анисимов А. И., Шатрова О. В. Практикум по психологии общения. 2008 – 272 с.
3. Виноградова, С. М. Психология массовой коммуникации: учебник / С. М. Виноградова, Г. С. Мельник. – Москва: Юрайт, 2014. – 512 с.
4. Гарнер А., Пиз А. Язык разговора. Издательство: "Эксмо-Пресс" 2006 г. – 224 с
5. Гришина Н.В. Психология конфликта. СПб.: Питер, 2008. — 464 с. ил. — (Серия "Мастера психологии").
6. Ефимова Н.С. Социальная психология. – Москва: Юрайт, 2017.
7. Ильин Е.П. Психология творчества, креативности, одаренности. – СПб.: Питер, 2011. – 448 с.
8. Маклаков А.Г. Общая психология. Учебник для вузов. Москва: Юрайт, 2018.
9. Маслоу А. Мотивация и личность. — СПб.: Питер, 2008. – 352 с.
10. Наумов В.В. Гридасов М.А. Психология карьерного роста. Изд-во МСШ: 2009- 320 с.
11. Солсо Р.Л. Когнитивная психология. – пер. с англ. –М. "Тривола", М. "Либерия". 2002. – 600 с.
12. Э. Берн Игры, в которые играют люди. Люди, которые играют в игры. 2016 – 576 с.
13. Балинт М. Базисный дефект. М.: Когито-Центр, 2002. 256 с.
14. Кохут Х. Анализ самости. Системный подход к лечению нарциссических нарушений личности. М.: Когито-Центр. 2003. 368 с.
15. Фрейд А. Эго и механизмы защиты // Теория и практика детского психоанализа. Пер. с англ. И нем. / М.: ООО Апрель Пресс, ЗАО Изд-во ЭКСМО-Пресс, 1999. С. 115-244.
16. Шмидбауэр В. Вытеснение и другие защитные механизмы // Энциклопедия глубинной психологии. Т.1. - М.: ЗАО МГ Менеджмент, 1998. С. 289-295.
17. Выготский Л.С. Проблема воли и ее развитие в детском возрасте // Собр. соч. в 6 т. Т. 2. М.: Педагогика, 1982. С. 454-465.
Интернет-ресурстар:
1. http:// www. akorda. kz
2. http:// azps. ru/
3. http:// psy chol ogy. net. ru/ articles
4. http:// www. psy chol ogy- online. net/
5. http:// psynet. narod. ru/ main. htm
6. http:// psy fact or. org/

Ескерту: 1 академиялық кредит = 30 академиялық сағат
Барлығы: 8 академиялық кредит - 240 академиялық сағат

Қазақстан Республикасы
Білім және ғылым министрінің
2018 жылғы 31 қазандағы
№ 603 бұйрығына
7-қосымша

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Дене шынықтыру" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Дене шынықтыру" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы (бұдан әрі - бағдарлама) "Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2022 жылғы 19 тамыздағы № 580 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі туралы ереженің 15-тармағының 13) тармақшасына сәйкес әзірленді және оқытудың мақсатын, міндеттерін, құрылымын, мазмұнын, әдістерін айқындайды.

2. Осы бағдарлама дене шынықтыруды әлемдік білім беру стандарттарына сәйкестікте қарастыратын жалпы білім беретін "Дене шынықтыру" пәнін оқытуға бағытталған. Бағдарлама оқытушы мен білім алушының дене тәрбиесі барысында оқытудың барлық кезеңіндегі пәнді игеру деңгейіне қойылатын талаптар контексіндегі бірлескен ынтымақтастығын анықтайды.

3. Жоғары білім берудің білім беру бағдарламасының құрылымына сәйкес осы бағдарлама бойынша оқу ұзақтығы 240 академиялық сағатты (8 академиялық кредитті) құрайды.

2-тарау. Бағдарламаның мақсаты, міндеттері және күтілетін нәтижелері

4. Бағдарламаның мақсаты кәсіби қызметке даярлау үшін, болашақ еңбек қызметінде денелік жүктемелерді, жүйке-психикалық қысымдарды және жайсыз факторларды табанды өткеруге денсаулықты сақтау, нығайтуды қамтамасыз ететін студенттердің әлеуметтік-жеке тұлғалық құзыреттіліктерін және дене шынықтырудың құралдары мен әдістерін мақсатты түрде пайдалану қабілеттерін қалыптастыру болып табылады.

5. Мақсатты жүзеге асыру үшін келесідей білім беру, сауықтыру және тәрбие міндеттері шешілуі қажет:

1) тиімді кәсіби еңбекке қабілеттілікті және денсаулық сақтау үшін өмірлік маңызды дене қасиеттерін дамыту жолында дене шынықтыру және спортты қолдану бойынша базалық ғылыми-негізделген білім беру;

2) дене шынықтыру және спортпен айналыстырудың жүйелі сабақтарына деген қажеттілік пен дене шынықтыруға мотивациялық- құндылықтық қатынасты қалыптастыру;

3) ағзаның еңбек қызметінің қолайсыз факторларының әсеріне кедергісін арттыру, денсаулығын нығайту және машықтану;

4) өзара көмекке, коллективизмге және тәртіпке тәрбиелеу;

5) психикалық тұрақтылықты, өз күшіне сенімділікті, мақсаттылықты, батылдық пен табандылықты, бастамашылықты, қайсарлық пен қажырлықты тәрбиелеу;

6) негізгі қозғалтқыш қасиеттерін дамыту және жетілдіру - төзімділік, күш, жылдамдық, икемділік;

7) дене шынықтыру мен спорттың әлеуметтік-мәдени тәжірибесі мен әлеуметтік-мәдени құндылықтарын дамыту бойынша әртүрлі дағдылар мен қабілеттерге ие болуды қамтамасыз ету;

8) қарым-қатынас дағдыларын дамыту, атап айтқанда, әр түрлі көздерден ақпаратты пайдалану қабілеттілігі, сәйкес формада нақты ұсыну;

9) ойлау дағдыларын, өзін-өзі дамыту дағдылары және зерттеу дағдыларын дамыту.

6. Бағдарламаны игеру нәтижелері бойынша білім алушы келесідей құзыреттіліктерді иеленеді:

1) жеке тұлғалық:

өзін-өзі дамыту мен өзін-өзі тұлғалық тануға даярлық пен қабілеттілік;

кәсіби дене шынықтыру дағдыларын еңбек және өмірлік жағдаяттарда өз бетінше пайдалана алуға даярлық;

2) метапәнаралық:

танымдық, спорттық, дене шынықтыру, сауықтыру және әлеуметтік практикада пәнаралық түсініктер мен әмбебап оқу әрекеттерін (реттеуші, танымдық, коммуникативтік) қолдану қабілеттілігі;

дербес ақпараттық-танымдық қызметке даярлылық пен қабілеттілік;

жарыстық қызметтің әртүрлі түрлеріне қатысу дағдыларын қалыптастыру;

3) пәндік:

салауатты өмір салтын, белсенді демалыс пен бос уақытты ұйымдастыру үшін дене шынықтыру қызметінің әртүрлі формалары мен түрлерін қолдану шеберлігі;

3-тарау. Бағдарламаның құрылымы мен мазмұны

7. Пәннің мазмұнын құрылымдау кеңейтілген дидактикалық бірліктерді (модуль, бөлім) бөлу арқылы жүзеге асырылады. Пәннің мазмұндық құрылымы мынаны қамтиды: кіріспе; бөлімдер (модулдер); оқу тәжірибелік сабақтар тақырыбы

8. Бағдарламаның мазмұны келесі тұжырымдамалық ұстанымдарға негізделген:

1) дене шынықтыру үрдісінің жалпы білім беру бағыттылығына;

2) дене шынықтыру қызметін ықпалдастырушылыққа;

3) оқу-тәрбие үрдісінің жүйілілігіне;

4) дене шынықтырудың кәсіби-қолданбалы бағыттылығына;

5) дене шынықтыру және спорт саласындағы білім алушылардың білімділігін нормативтік және әдістемелік қамтамасыз етуге;

6) білімгерлерді дене шынықтыру бойынша біртіндеп және қорытынды аттестаттауға;

9. Бағдарламаны іске асыру барысында қолданылатын оқыту әдістері мен технологиялары:

1) мәселелік-модульдік оқыту технологиялары;

2) оқу-зерттеу қызметі технологиялары;

3) коммуникативтік технологиялар (пікірталас, баспасөз мәслихаты, оқу талқылаулары және басқа белсенді формалар мен әдістер);

4) кейстер әдісі (жағдайды талдау);

5) студенттер іскери, рөлдік, имитациялық және басқа да ойындарға қатысатын ойын технологиялары.

10. Бағдарламаның мазмұны студенттерді төрт оқу бөлімдері бойынша бөлуге сәйкес келеді: негізгі, даярлық, арнайы (емдік дене шынықтыру топтарын қосқанда), спорттық. Білім алушыларды оқу бөлімдеріне бөлу оқу жылы басында жынысын, денсаулық жағдайын, дене дамуын, дене шынықтыру және спорттық даярлығын ескеру арқылы жүргізіледі. Білімгер бір оқу бөлімінен (топтан) екіншісіне оқу жылы немесе семестр аяқталғаннан кейін көше алады. Білімгерлерді даярлық немесе арнайы медициналық оқу бөлімдеріне ауыстыру ауруына байланысты оқу жылының кез келген уақытында жүзеге асырылуы мүмкін. Білімгерлер негізгі және даярлық бөлімдеріне жалпы физикалық даярлық пен спорт түрлері бойынша топтарға бөлінеді. Даярлық бөліміне денсаулық жағдайының төмін деңгейі немесе денсаулығында аз ауытқулары бар білімгерлер бөлінеді. Медициналық тексеру мәліметтері бойынша арнайы оқу бөліміне жіберілген білімгерлер арнайы медициналық топтарға немесе емдік дене шынықтыру топтарына бөлінеді. Спорттық оқу бөлімінде топтардың толтырылымдылығы спорт түріне және айналушылардың біліктілігіне қатысты болады. Спорт ойындары түрлері бойынша спорттық мамандандыру оқу топтары ойыншылардың қос құрамын толтыру арқылы құрылады.

11. Практикалық сабақтар білімдерді, қимыл шеберліктері мен дағдыларын игеруді, білім алушыларда дене шынықтыру-сауықтыру мен жаттықтыру бағдарламаларын жүзеге асыру тәжірибесін қалыптастыруды қарастырады:

1) Оқыту (дәрісханалық) сабақтары дене тәрбиесінің негізігі түрі болып табылады. Оқыту сабақтары әдістемелік-тәжірибелік және оқыту-жаттықтыру бөлімдерінен тұрады. Практикалық сабақтардың әдістемелік бөлімі мынаған бағытталған: денелік жаттығуларды және спорт түрлерін таңдауды игеру; жалпыдамыту және арнайы жаттығулар кешенін құру; сабақ барысында бақылау мен өзін-өзі бақылауды, сақтандыру мен өзін-өзі сақтандыруды жүзеге асыру шеберлігі; жарыстардағы төрешілік дағдыларын меңгеру.

Оқыту-жаттықтыру сабақтары мыналарға бағытталған: денелік даярлылық деңгейін арттыру мен дене қасиеттерін дамыту; спорт түрлері техникасын игеру; студенттерді бұқаралық спорт жарыстарына қатысуға даярлау; арнайы кәсіби-қолданбалы даярлық дағдыларын мамандық талаптарымен сәйкестікте меңгеру мен жетілдіру.

2) Сабақтардың оқытудан тыс (дәрісханадан тыс) түрлері білімгерлердің жеткілікті қимыл тәртібін қамтамасыз ету үшін ұйымдастырылады:

1. күн тәртібіндегі дене жаттығулары (Таңертеңгілік гигиеналық гимнастика (ТГГ), атлетикалық сабақтар, сауықтыру жүзу, жүру, жүгіру, шаңғымен жүру, конькимен сырғанау, білім беру мекемесінің мүмкіндіктері бойынша инновациялық, дәстүрлі емес сауықтыру технологиялары);

2. спорт секцияларында, сауықтыру, атлетикалық және қызығушылықтар бойынша клубтарда айналысу;

3. дәрісханадан тыс сабақтар білім алушылардың жоғары дене жұмыс қабілеттілігі деңгейін сақтауын қамтамасыз етеді және бағдарлама талаптарын орындауына ықпал жасайды. Сабақтардың барлық түрлерін басқару, бақылау, кеңес беруді дене шынықтыру және спорт кафедраларының профессорлық-оқытушылық құрамы жүзеге асырады.

12. Білімгерлердің құзыреттерін бағалау (түлектің заманауи әлеуметтік-тұлғалық және әлуметтік-кәсіби құзыреттерін қалыптастыру мақсатында) мына критерийлер бойынша жүзеге асырылады: жаңартылған бағдарламаны түсінуді көрсету, терминологияны игеру, алған білімдерді қолдану; өзіндік практикалық сабақтарды жүргізуді, талқылау түрлерін практикаға енгізу.

Студентті аттестациялық нормативтерді орындауға жіберудің міндетті шарттары келесідей:

- семестр және оқу курстары бойынша бағдарламаның теориялық бөлімінің талаптарын орындау;

- ағзаның дене және функционалдық жағдайының қажетті деңгейін қамтамасыз ететін оқу пәндеріне тұрақты түрде қатысу;

- дене даярлығына арналған тестілеуден өту;

-кәсіби-дене дайындығының біліктілігі мен дағдыларын қалыптастыру.

Ұзақ мерзімге сабақтан босатылған студенттер және емдік дене шынықтыру тобының студенттері келесі нормативтік талаптар негізінде дене тәрбиесі және спорт кафедрасында аттестаттаудан өтеді:

- "дене шынықтыру" пәнінің міндетті дәрістері бойынша теориялық білім деңгейін бағалау;

- студенттің денсаулық жағдайын, дене жаттығуларын қолдануға қарсы көрсетілімдер мен айғақтарды ескере отырып, дене шынықтыру бойынша қосымша тақырыпты өз бетінше меңгеруін бағалау;

- сауықтыру және бейімделу дене тәрбиесі мәселелері бойынша кафедраның ғылыми-зерттеу жұмыстарына студенттердің қатысуы.

13. Пәннің теориялық және практикалық (әдістемелік) бөлімдеріне кіретін тақырыптық жоспарлар осы бағдарламаға қосымшада келтірілген.

Жоғары және (немесе) жоғары
оқу орнынан кейінгі білім беру
ұйымдары үшін "Дене
шынықтыру" жалпы білім беру
пәнінің үлгілік оқу
бағдарламасына
қосымша

1. Пәннің теориялық бөліміне кіретін тақырыптық жоспар

1. Қазақстан Республикасының білім беру жүйесінде дене шынықтыру оқыту пәні ретінде.

2. Салауатты өмір салты негіздері (СӨС).

СӨС кәсіптік білім беру жүйесі аясында қалыптастырудың әдістері мен нысандары. Студенттердің СӨС жүргіздіруге ынталарын арттыру.

3. Дене тәрбиесінің жарытылыстық-ғылыми негіздері.

Дене шынықтырудың әлеуметтік-биологиялық негіздері туралы түсінік. Негізгі дене жүйесі. Қозғалтқыш қызметінің физиологиясы.

4. Заманауи сауықтыру жүйелері және ағзаның денелік күйін бақылау негіздері.

Заманауи сауықтыру технологияларының сипатаммасы. Педагогикалық бақылау, өзін-өзі бақылау және функционалдық жағдайды бағалау, физикалық даму және студенттердің дене дайындығы, өзін-өзі бақылау. Бақылау және өзін-өзі бақылау нәтижелері бойынша сабақтарды түзету.

5. Дене шынықтыру және спорт өзіндік сабақтарының негізгі әдістемелері.

Өзін-өзі зерттеудің мазмұны, формалары және әдістері. Оларды қолдану әдісі. Өзіндік дене шынықтыру жаттығуларының мазмұны.

6. Кәсіби-қолданбалы дене даярлығы (бұдан әрі – КҚДД).

КҚДД студенттердің мақсаты, құралдары және ұйымдастырылуы.

2. Пәннің практикалық (әдістемелік) бөліміне енгізілген тақырыптық жоспар

Жалпы дене даярлығы (дене қасиеттерін дамыту). Тәжірибелік бөлімнің материалын жоспарлау кезінде физикалық қасиеттерді дамыту үшін келесі құралдарды пайдалану ұсынылады:

Жылдамдық. Жүгіру: қалыпты, кібіртіктей жүгіру, жортаңмен, жамбасты көтере, жіліншікті айқастыра жүгіру. Бұрылыстармен жүгіру, қайталамалы жүгіріс. Эстафеталар.

Әртүрлі жаттығуларды жылдамдыққа орындау (гимнастика, қозғалмалы және спорттық ойындардың элементтері).

Төзімділік. Сауықтыру жүгірісі және шаңғы жаттығулары (солтүстік аймақтардағы университеттер үшін). Ойлы-қырлы жерлермен жүгіру техникасын меңгеру. Кросстық дайындық .

Икемділік. Белсенді және пассивті қарсылықпен, кең бұрылыспен, объектілері бар және оларсыз жалпы даму жаттығулары.

Ептілік, қозғалыстар үйлесі және тепе-теңдік. Объектілермен және оларсыз гимнастикалық және акробатикалық жаттығулар. Қозғалмалы және спорттық ойындар. Кешенді эстафета (секіру, жүгіру, лақтыру элементтерімен). Жаяу жүрудегі жалпы даму жаттығулары.

Күш. Объектілері бар және оларсыз жалпы даму жаттығулары. Гимнастикалық және қосалқы жабдықтарда жаттығулар. Тығыздау және сүйреу жаттығулары, салмақ тасу. Айналмалы тренировкалар әдісі бойынша жаттығуларды орындау.

Арнайы дене даярлығы. Арнайы дене қасиеттерін дамытуға арналған құралдарды таңдау үшін практикалық сабақтар өткізу формалары ұйымдастырылуы мен әдістемелік қамтамасыз етілуі бойынша, құралдар мен әдістер жиынтығы бойынша, аумаққа байланысты өткізу орны бойынша әртүрлі болуы мүмкін;

Жылдамдық пен төзімділікті дамытуға арналған арнайы жаттығулар:

- спринтердің арнайы жаттығулары, старттық серпілістер, үдеу, жүгіру;

- бақылаулық старттар: 100м, 500м, 1000м;

- жылдамдыққа түрлі жаттығуларды орындау (гимнастика, қозғалмалы және спорттық ойындар элементтерін);

- орташа деңгейлі спортшыларға және стайерлерге арналған жалпы және арнайы жаттығулар кешендері;

- шаңғымен жүріс техникасын меңгеру;

- 10-15 минут және 18-25 минутқа дейінгі әр түрлі жүктемелерді бірқалыпты қарқынмен орындау;

- жеңіл атлетика және шаңғы жарыстарына қатысу.

Икемділікке арналған арнайы жаттығулар:

- мөлшерленген және максималды сыртқы ауыртпалықтар түсіре отырып және оларсыз серіппелі және сермелі қозғалыстар;

- қайталанатын серіппелі қозғалыстар;

- созылудың қаупі бар снарядсыз және гимнастикалық снарядтарды пайдалана отырып, статикалық жағдайлардың жаттығулары.

Ептілікті, үйлестіруді және тепе-теңдікті дамыту үшін арнайы жаттығулар:

- қозғалмалы және спорттық ойындар. Еліктеушілік және алаңдатушылық амалдар;

- кешенді эстафеталар (секіру, жүгіру, лақтыру, домалау элементтерімен);

- доңғалақты конькилер, велосипед тебу, шаңғымен сырғанау кезіндегі тепе-теңдікті жетілдіру.

Күшті дамытуға арналған арнайы жаттығулар:

- Ауыр атлетика элементтері. Ауыр атлеттің жалпы дамытуға арналған және арнайы жаттығулары. Күштік қозғалыстардың техникасын меңгеру – серпу, жұлқу.

- Гір спорты элементтері. Жалпы дамытуға арналған және арнайы жаттығулар. Гір жұлқу және көтерудің техникасын және күштік-сауықтыру және жаттығу бағытындағы жаттығулар кешенін меңгеру;

- Атлетикалық гимнастика элементтері. Жалпы дамытуға арналған және өз салмағын еңсеру арқылы құралдармен (эспандерлер, амортизаторлар, гантельдер) жасалатын арнайы жаттығулар кешені. Тренажерларда жасалатын түрлі бұлшықет топтарына арналған жаттығуларды орындау.

Спорт түрлері (гимнастика, атлетикалық гимнастика, спорттық ойындар, жеңіл атлетика, шаңғы спорты, жүзу).

Гимнастика. Жалпы дамытуға арналған жаттығулар, жүгіру, секіру, эмоциялық-ырғақты музыка әуенімен орындалатын би элементтері. Би жаттығулары формалары. Сынақтық және жарыстық би-ырғақты бағдарламаларды орындау.

Атлетикалық гимнастика. Жалпы дамытуға арналған жаттығулар: гантельдермен; гирлермен; эспандермен; металл таяқшамен; тренажерларда; штангамен. Дене бітімінің түрлі ақауларын жоюға, сондай-ақ бұлшықеттерді қатайтуға және жұмысқа қабілеттікті арттыруға арналған жаттығулар.

Спорттық және қимыл-қозғалыс ойындары

Баскетбол. Жарыс ережелері. Қорғанышқа тік тұру, айналу, секіру, қозғалу, алып жүру, беруді қағып алу, лақтыру. Техникалық және тактикалық қимылдар негіздеріне үйрету. Командалық ойын.

Волейбол. Жарыс ережелері. Тік тұру және қозғалу. Допты орнында тұрып және қозғалыста жүріп қабылдау және беру (алға, артқа, солға, оңға). Допты беру. Командалық ойын.

Футбол. Жарыс ережелері. Допты орнында тұрып жыне жан-жаққа қозғала жүріп әріптесіне аяқпен беру. Допты теуіп, қақпаға түсіру. Допты қабылдап алу. Футболшының допсыз және доппен орын ауыстырып қозғалуы. Допты қатты тебу. Допты алып жүру. Допты тартып алу. Қақпашының ойын техникасы. Командалық ойын.

Гандбол. Қозғалу, қағып алу және беру, лақтыру, алып жүру және алдау қимылдары, тосқауылдар, оқшаулау және қағып әкету. Шабуылдау мен қорғануда техникалық және тактикалық әрекеттер негізіне үйрету.

Қимыл-қозғалыс ойындары. Қимыл-қозғалыс ойындарының үлгілері: "Нысанаға дәлме-дәл", "тарелкелер" лақтыру", "Аңшылар мен қояндар", "Бердің-отыр", "Жылжымалы нысана", "Дәл беріп үлгір", "Допты қағып түсір", "Шеңбердің ішіне тигіз", "Кім алысырақ", "Қақпаға дәлме-дәл", "Дәлме-дәл беру", "Айналып өтіп, допты қақпаға соқ", "Футбол слаломы", "Доптың ізінен", "Допты ұстап ал", "Допты жүргізушіге", "Екі допты қақпақылдау", "Аудағы доп", сондай-ақ қазақтың ұлттық ойындары: "Ақсүйек", "Қармақ", "Үйрек ату", "Көмбеден доп шығару", "Аң аулау", "Таяқ жүгірту", "Садақ ату", "Қақпа тас", "Қарагие.

Жеңіл атлетика. Жарыс ережелері. Жүкіру. Лақтыру. Қарғу.

Шаңғы спорты. Жарыс ережелері. Шаңғымен саптық командалар орындау, оқу алаңқайында және оқу шаңғы жолдарында шаңғылармен және шаңғыға мініп түрлі тәсілдермен қозғалу. Көтерілу мен түсулерді меңгеру, бір орнында тұрып және қозғалыста тежелу мен бұрылыстар. Кесіп өтетін жерлерден шаңғымен өту техникасы. Қашықтықты баяу және орта ырғақты уақытта жүріп өту. Шаңғымен эстафеталар. Түрлі қадамдар техникасын үйрену.

Жүзу. Жарыс ережелері. Суда өзін ұстау дағдыларын қалыптастыру. Жүзгіштің жалпы дамытушы және арнайы жаттығулары. Жүзудің негізгі тәсілдерінің техникасын игеру.

Кәсіби-қолданбалы дене дайындығы. КҚДД құралдарын таңдау еңбек қызметінің күрделі факторларына ағзаның тиімді бейімделуіне, өндірістің климаттық шарттарына шыдамдылықты арттыруға, сондай-ақ еңбек дағдыларын қалыптастырып, бекітуге қатысатын қолданбады қозғалыс координацияларының арсеналын кеңейтуге бағытталуымен шартталады.

Заманауи сауықтыру жүйелері (тыныс алу: А.Стрельникованың парадоксальды гимнастикасы, "бодифлекс" - тыныс алу жаттығуларының жүйесі, созуға арналған жаттығулармен біріктірілген, К.Динейки релаксациялық: бұлшық ет релаксациясы, ырғақты гимнастикалар: мүсінге, тепе-теңдік, заттармен; аэробика: ағзаның негізгі жүйелерінің қызметтік мүмкіндіктерін арттыруға бағытталған циклдық спорт түрлерінен алынған жаттығулар жүйесі, калланетика: негізінен изометриялық режимде орындалады және тереңде орналасқан бұлшық ет топтарының белсенділігін туғызады, фитнес: жалпы фитнес, дене және спорттық-бағдарлы, шейпинг: қыздарға арналған сауықтыру дене шынықтырудың ғылыми-негізделген жүйесі, дене бітімін дұрыстауға және ағзаның қызметтік жағдайын жақсартуға бағытталған. Пилатес: жаттығулар жүйесі фитнестің барлық түрлерінің ішінде қауіпсіз болып табылады, алынған жарақаттар мен сырқаттарды оңалтуға бағытталған, стретчинг: бұлшық еттерді, сіңірлер мен буындарды созу арқылы дене денсаулығын жақсартуға арналған жаттығулар кешені, воркаут); С.М.Бубновскийдің буын гимнастикасы. Буын гимнастикасының жаттығулары бұлшық еттерді қатайтып, ондағы тұралап қалған жерлерді кетіреді, лимфа және қанайналымдарын белсендіреді.

Дене жаттығуларымен айналысу ппроцесіндегі бақылау және өзін өзі бақылау.

Дене жаттығуларымен айналысу нәтижелерін өзі бақылаудың қарапайым әдістері. Өзін өзі бақылау күнделігін жүргізу және оның студенттердің денсаулығын бақылау процесіндегі маңызы. Өзін өзі бақылаудың объективті және субъективті көрсеткіштері. Дене жаттығулары және спортпен айналысу әсерінен болған ағзаның денсаулық жағдайының диагностикасы. Дене дамуын, ағзаның қызметтік жағдайын, дене дайындығын бағалау үшін стандарттарды, антропометрикалық индекстерді, функционалдық сынамаларды және жаттығуларды пайдалану.

Спорттық оқу бөлімінде жоспарлау студенттер біліктілігі мен спорт түрлерін ескеру арқылы жүзеге асырылады. Спорттық бөлім топтарында түрлі курстар мен факультеттердің студенттері бір мезгілде айналыса алады.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

1. Бароненко В.А. Здоровье и физическая культура студента: Учебное пособие / В.А. Бароненко. - М.: Альфа-М, ИНФРА-М, 2012. - 336 б.

2. Евсеев, Ю.И. Физическая культура: Учебное пособие / Ю.И. Евсеев. - Рн/Д: Феникс, 2012. - 444 б.

3. Виленский, М.Я. Физическая культура и здоровый образ жизни студента: Учебное пособие / М.Я. Виленский, А.Г. Горшков. - М.: КноРус, 2013. - 240 б.

4. Кобяков, Ю.П. Физическая культура. Основы здорового образа жизни: Учебное пособие / Ю.П. Кобяков. - Рн/Д: Феникс, 2012. - 252 б.

5. Мельников, П.П. Физическая культура и здоровый образ жизни студента (для бакалавров) / П.П. Мельников. - М.: КноРус, 2013. - 240 б.

В соответствии с подпунктом 13) пункта 15 Положения о Министерстве науки и высшего образования Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 августа 2022 года № 580 "О некоторых вопросах Министерства науки и высшего образования Республики Казахстан" ПРИКАЗЫВАЮ:

Сноска. Преамбула - в редакции приказа Министра науки и высшего образования РК от 13.07.2023 № 314 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить:

1) типовую учебную программу общеобразовательной дисциплины "История Казахстана" для организаций высшего и (или) послевузовского образования согласно приложению 1 к настоящему приказу;

2) типовую учебную программу общеобразовательной дисциплины "Философия" для организаций высшего и (или) послевузовского образования согласно приложению 2 к настоящему приказу;

3) типовую учебную программу общеобразовательной дисциплины "Иностранный язык" для организаций высшего и (или) послевузовского образования согласно приложению 3 к настоящему приказу;

4) типовую учебную программу общеобразовательной дисциплины "Казахский (русский) язык" для организаций высшего и (или) послевузовского образования согласно приложению 4 к настоящему приказу;

5) типовую учебную программу общеобразовательной дисциплины "Информационно-коммуникационные технологии" для организаций высшего и (или) послевузовского образования согласно приложению 5 к настоящему приказу;

6) типовую учебную программу модуля социально-политических знаний для организаций высшего и (или) послевузовского образования согласно приложению 6 к настоящему приказу;

7) типовую учебную программу общеобразовательной дисциплины "Физическая культура" для организаций высшего и (или) послевузовского образования согласно приложению 7 к настоящему приказу.

Сноска. Пункт 1 с изменением, внесенным приказом Министра науки и высшего образования РК от 13.12.2022 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. Департаменту высшего и послевузовского образования Министерства образования и науки Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации настоящего приказа направление его копии в бумажном и электронном виде на казахском и русском языках в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для официального опубликования и включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства образования и науки Республики Казахстан после его официального опубликования;

4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа представление в Департамент юридической службы Министерства образования и науки Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятиях, предусмотренных подпунктами 1), 2) и 3) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на вице-министра образования и науки Республики Казахстан Аймагамбетова А.К.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечению десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр образования и науки
Республики Казахстан

Е. Сагадиев

Приложение 1 к приказу
Министра образования и науки
Республики Казахстан
от 31 октября 2018 года № 603

Типовая учебная программа общеобразовательной дисциплины "История Казахстана" для организаций высшего и (или) послевузовского образования

Сноска. Приложение 1 - в редакции приказа Министра науки и высшего образования РК от 13.12.2022 № 185 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 1. Общие положения

1. Типовая учебная программа общеобразовательной дисциплины "История Казахстана" для организаций высшего и (или) послевузовского образования (далее – программа) разработана в соответствии с подпунктом 13) пункта 15 Положения о Министерстве науки и высшего образования Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 августа 2022 года № 580 "О некоторых вопросах Министерства науки и высшего образования Республики Казахстан" и определяет цель, задачи, структуру, содержание обучения.

Сноска. Пункт 1 - в редакции приказа Министра науки и высшего образования РК от 13.07.2023 № 314 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. Программа предназначена для обучающихся образовательных программ бакалавриата организаций высшего и (или) послевузовского образования Республики Казахстан.

3. Продолжительность обучения по дисциплине в соответствии со структурой образовательной программы высшего образования составляет 150 академических часов (5 академических кредитов).

Глава 2. Цель, задачи и ожидаемые результаты обучения

4. Цель дисциплины – дать объективные знания об основных этапах развития истории Казахстана с древнейших времен по настоящее время.

5. Задачи дисциплины:

1) ознакомить обучающихся с фундаментальными источниковедческими и историографическими материалами, а также достижениями современной исторической науки Казахстана;

2) определить роль истории Казахстана в системе гуманитарного знания;

3) выявить специфику объекта и предмета истории Казахстана для анализа актуальных проблем современного этапа развития.

4) создание научно-обоснованной концепции истории Казахстана, основанной на целостном и объективном освещении основных этапов этногенеза казахского народа, эволюции форм государственности и цивилизации на территории Великой степи;

5) систематизация знаний об основных событиях современной истории Казахстана.

6. Результаты обучения:

1) демонстрировать знание и понимание основных этапов развития истории Казахстана;

2) соотносить явления и события исторического прошлого с общей парадигмой всемирно-исторического развития человеческого общества посредством критического анализа;

3) владеть навыками аналитического и аксиологического анализа при изучении исторических процессов и явлений современного Казахстана;

4) уметь объективно и всесторонне осмысливать имманентные особенности современной казахстанской модели развития;

5) систематизировать и давать критическую оценку историческим явлениям и процессам истории Казахстана.

Глава 3. Структура и содержание программы

7. Программа состоит из 5 тематических блоков: Древние люди и становление кочевой цивилизации, Тюркская цивилизация и Великая степь, Казахстан в новую эпоху (XVIII – начало ХХ веков), Казахстан в советский период, Независимый Казахстан.

8. Методы и технологии обучения, используемые в процессе преподавания дисциплины:

1) интерактивные и цифровые технологии;

2) проектные методы обучения;

3) технология проблемного обучения;

4) геймификация.

9. Пререквизиты и постреквизиты программы устанавливаются вузом самостоятельно.

Основная часть

Блок 1. Древние люди и становление кочевой цивилизации

Доисторическая эволюция человека

Периодизация исторического процесса. Ландшафтно-климатические изменения на территории Казахстана в эпоху каменного века. Новые данные об антропогенезе. Современные теории происхождения человека и проблема прародины. Территория Казахстана – один из центров становления homosapіens. Понятие глоттогенеза. Концепция ритмов культурогенеза.

Открытие археологических памятников каменного века на территории Казахстана. Хозяйство и быт древнего человека.

Культура доисторического человека. Зачатки искусства и религиозных представлений в раннем палеолите. Особенности антропо- и зооморфных изображений на памятниках первобытного искусства. Развитие языка, рациональных знаний, реконструкция религиозных представлений в эпоху мезолита, неолита, энеолита. Наскальное искусство – петроглифы (Мыншункыр, Оленты, Енбек, Тесиктас, Шатыртас, Акбидаик, Акбаур, Баянжурек).

Предпосылки зарождения цивилизации кочевников в эпоху древней металлургии

Энеолит и эпоха бронзы на территории Великой степи. Техника древнейшей металлообработки. Становление и этапы производящего хозяйства на основе скотоводства. Ботайская культура Северного Казахстана. Казахстан – древнейшая территория одомашнивания лошади. Историческое значение формирования культуры коневодов в развитии цивилизации Евразии. Анализ остеологического материала находок Северного и Центрального Казахстана. Характеристика кремниевой индустрии. Многоукладный характер хозяйства. Отщеповая техника изготовления орудий. Расцвет косторезного ремесла. Развитие древнейшей конно-транспортной коммуникации в Евразии. Степная зона – один из центров развития древнейшего колесного транспорта.

Процессы аридизации в регионе. Ареал распространения и проблема происхождения культур эпохи бронзы. Антропологический тип древних насельников Казахстана. Искусство эпохи бронзы: петроглифы. Наскальные рисунки комплекса Ешки-Ольмес, Тамгалы.

Палеоэкономика эпохи бронзы. Формирование металлургических центров на территории Казахстана. Материальная культура. Способы захоронения и погребальные обряды. Поселения и жилище. Развитие гончарства в Центральном Казахстане. Общественное устройство и духовная культура. Проблема языковой атрибуции древних насельников Казахстана. Территория Казахстана в системе Евразийских степей (индоевропейская миграция). Носители ямной культуры. Проблема соотношения культур и этносов. Протогородская культура. Памятники монументальной архитектуры. Новые подходы в изучении эпохи энеолита и бронзы на территории древнего Казахстана в контексте культуры ранних кочевников. Этнокультурная преемственность племен эпохи поздней бронзы и раннего железного века. Открытие кольсайской археологической культуры эпохи поздней бронзы на территории Жетысу.

Генезис всаднической культуры

Периодизация истории кочевничества. Предпосылки возникновения кочевничества: природно-географический и социо-культурный факторы. Возрастание роли и значения скотоводства. Формы скотоводческого хозяйства: придомное, яйлажное, пастушеское, отгонно-перегонное и др. Всадничество. Колодцы. Конское снаряжение. Освоение степных, полустепных и пустынных регионов. Видовой состав стада. Социальная организация и общественное устройство.

Хронология и памятники археологических культур эпохи раннего железа. Тасмолинская культура: дата, ареал, особенности курганов и материальной культуры. Письменные источники. Изучение раннего железного века в Казахстане. Этнополитическая и социальная история племен эпохи раннего железа. Саки. Массагеты. Савроматы и сарматы. Политические образования саков и сарматов. Культура племен раннего железного века: хронология, погребальный обряд, оружие, узда, искусство звериного стиля. Древние античные города. Взаимоотношения саков с державой Ахеменидов. Участие саков в греко-персидских войнах. Борьба саков против завоеваний Александра Македонского.

Сармато-аланский племенной союз. Аорсы и роксоланы. Территория расселения. Государство Яньцай. Взаимоотношения с гуннами и Кангюй.

Начальные этапы становления государственности, урбанизации и взаимодействия кочевой и оседлой культурных зон на территории Великой степи (III век до нашей эры – II век нашей эры)

Культурогенез прото- и ранних тюрков. Вопросы древних контактов пратюрков и прамонголов. Культура плиточных могил. Коргантасские погребения Центрального Казахстана. Сообщения китайских источников о сюнну. Данные археологических исследований. Проблема происхождения и этнической истории сюнну. Политическая история империи хунну (сюнну).

Этнополитические объединения усуней Семиречья и Тянь-Шаня. Проблемы этнической и языковой принадлежности усуней. Этнополитическое образование усуней в Семиречье и на Тянь-Шане. Взаимоотношения усуней с сопредельными народами и государствами.

Историко-культурное наследие Кангюй. Происхождение и этническая история кангюй. Территория и места кочевий кангюй во II веке до нашей эры - первой трети V века нашей эры. Ранние этапы урбанизации. Бытовая керамика как показатель этнической принадлежности. Текстильное производство. Значение жетыасарских племен в этнокультурной истории Кангюй. Формирование тюркской этнической общности на территории Восточного Приаралья. Торговые связи с Византией, Ираном, Сирией и Китаем.

Основная литература:

1. Таймагамбетов Ж.К., Байгунаков Д.С. Қазақстанның тас дәуірі (зерттелу тарихы мен негізгі мәселелері). – Алматы: Қазақ университеті, 2008. – 266 с.

2. Толеубаев, А. Т. Раннесакская шиликтинская культура: научное издание / А. Т. Толеубаев. – Алматы: ИП "Садвакасов А. К.", 2018. – 528 с.

3. Зайберт В.Ф. Ботайская культура. – Алматы: Қазақпарат, 2009. – 576 с.

4. История древнего Казахстана. Под ред. Байпакова К.М. – 2-е изд. – Алматы: Рауан, 1996. – 112 с.

5. Исмагулов О., Исмагулова А. Происхождение казахского народа. По данным физической антропологии. Алматы, 2017. – 196 с.

6. Харари Ю.Н. Sapiens. Краткая история человечества. – М.: Синдбад, 2019. – 512 с.

7. Китов Е.П., Тур С.С., Иванов С.С. Палеоантропология сакских культур Притяншанья (VIII – первая половина II в. до н.э.). – Алматы: Хикари, 2019. –300 с.

Дополнительная литература:

1. Акишев А. Искусство и мифология саков. Ин-т истории, археологии и этнографии Академии наук Казахской ССР. – Алма-Ата: Наука, 1984. – 176 с.

2. Акишев К.А., Кушаев Г.А. Древняя культура саков и усуней долины реки Или. – Алма-Ата: Изд-во АН КазССР, 1963. – 298 с.

3. Ахинжанов С.М., МакароваЛ.А., Нурумов Т.Н. К истории скотоводства и охоты в Казахстане. – Алма-Ата: Ғылым, 1992. – 217 с.

4. Исмагулов О., Этническая антропология Казахстана: (Соматол. исслед.) – Алма-Ата: Наука, 1982. – 231 с.

5. Маргулан А. Х., Акишев К. А., Кадырбаев М. К., Оразбаев А. М. Древняя культура Центрального Казахстана. – Алма-Ата: Наука КазССР, 1966. – 435 с.

6. Самашев З. Берел. – Алматы: Таймас, 2011. – 236 с.

7. Омаров Ғ.Қ. Сақ-скиф археологиясы: хрестоматия. – Алматы: Қазақ университеті, 2021. – 342 с.

8. Ежелгі Үйсін елі. Қытай деректері мен зертеулер. Ш. Ахметұлы. – КНР Урумчи, "Синьцзяньская народная полиграфия", 2005.

Блок 2. Тюркская цивилизация и Великая степь

Этапы этнокультурной интеграции тюркоязычных этносов Центральной Азии в домонгольский период

Развитие кочевых государственных и культурных традиций в эпоху древних тюрков. Данные письменных и археологических источников. Проблема происхождения тюрков. Территория. Образование, структура и политическая история Тюркского каганата. Взаимоотношения с соседними государствами: Византией, Сасанидским Ираном, государством Эфталитов. Западно-тюркский каганат (народ "десяти стрел"): образование, территория, этнический состав. Социально-экономическое развитие. Политическая история. Взаимоотношения с Танской империей. Образование и усиление государства тюргешей. Арабо-китайское противостояние в Жетысу и Южном Казахстане. Битва на реке Талас (751 год). Усиление влияния в Семиречье. Тюрко-согдийский культурный синтез. Сведения исторических источников о карлуках. Политическая история государства карлуков: образование, взаимоотношения с соседними племенами и государствами. Территория расселения и племенной состав карлукских племен. Роль городов в экономической и культурной жизни государства. Начало проникновения ислама и установления международных связей тюрков с мусульманским миром. Появление ходжей ("қожа") среди тюрков.

Тюркский фактор в этнополитической истории Казахстана ІХ-ХІІ веков. Государство сырдарьинских ябгу. Устная историология и археологические данные. Проблемы этнической истории огузов и их роль в этногенезе казахского народа. Преемственность древнетюркских социально-политических традиций в государственной структуре кимаков. Караханиды на территории средневекового Казахстана. Сведения о Караханидах в арабских и персидских источниках. Караханидская государственность как новый этап эволюции тюркской государственности. Принятие ислама и место Караханидского государства в мусульманском мире. Особенности торгово-экономических и культурных связей. Роль государства Караханидов в системе международных отношений Центральной Азии. Вторжение каракитаев и установление их власти в Семиречье и Мавераннахре. Сведения нарративных источников и генеалогических преданий о кыпчаках. Распад государства кимаков. Миграции кочевых племен. Проблема происхождения и этнической истории кыпчаков. Триада этнополитических объединений: кимаки, кипчаки, куманы. Миграции племен и их влияние на этнические процессы. Распространение политической гегемонии кыпчаков. Формирование Кыпчакского ханства как завершающий этап развития тюркских кочевых государственных и социально-культурных традиций. Взаимоотношения кыпчаков с кимаками, киданями, огузами, хорезмшахами, русскими княжествами. Период военного триумфа тюрок в пространстве Центральной Азии. Язык и литературные памятники кыпчаков. Сведения источников о найманах, кереитах, меркитах, джалаирах. Проблема этнической истории и языковой принадлежности (концепции монгольского и тюркского происхождения).

Тюркская цивилизация и Великий шелковый путь. Взаимодействие двух хозяйственно-культурных типов: оседлого и кочевого (система "город-степь"). Города и поселения как центры военно-административной жизни, культуры, торговли и ремесла. Архитектурные памятники средневекового Казахстана тюркского периода. Расцвет городской культуры Южного Казахстана и Семиречья. Казахстанские трассы Великого Шелкового пути. Денежное обращение. Значение Великого Шелкового пути в эпоху поздней древности и средневековья.

Орхоно-енисейская (руническая) письменность как цивилизационный маркер древнетюркской цивилизации. Древние верования и культы, распространение буддизма, несторианства, манихейства и других неавтохтонных религий по Шелковому пути. Пути и формы интеграции тюркского мира в ислам. Роль Х.А. Ясави в становлении тюрко-исламского синтеза. Устная традиция в тюркской культуре. Аль-Фараби, Ю. Баласагуни, М. Кашгари, Х.А. Ясави.

Великая степь в период Золотой Орды (XIII-XV века)

История Золотой Орды. Чингиз хан и образование Монгольской империи. Подчинение Чингисханом Восточного Туркестана и Семиречья. Средневековые письменные источники и историография ззавоевание территории Средней Азии и Казахстана тюрко-монголами. Казахстан в составе трех монгольских улусов. Поход Батухана в Восточную Европу. Образование Золотой Орды как евразийской империи: территория, этнические процессы, культурный симбиоз. Развитие улусной системы. Правители Золотой Орды. Имперская политика Узбек хана. Провозглашение ислама государственной религией. Установление дипломатических связей с Мамлюкским султанатом в Египте, рост авторитета империи в средневековом мире. Походы Амира Тимура на Золотую Орду. Пандемия чумы в Евразии. Комплекс внешних и внутренних факторов, приведших к ослаблению и распаду Золотой Орды. Улусная борьба. Образование Чагатайского государства.

Средневековые государства в XIV-XV веках. Государство Ак-Орда (конец XIII – начало XV веков). Соперничество династий чингизидов за присырдарьинский регион. Связи со Средней Азией и Хорезмом. Борьба с правителями Мавераннахра за земли и города по среднему течению Сырдарьи.

Могулистан (середина XIV – начало XVI веков). Образование государства. Территория и этнический состав. Обращение в ислам чагатаидов и потомков пришлых монголов, возрождение мусульманской культуры в Семиречье. Взаимоотношения моголов с чагатаидами Мавераннахра. Союз правителей Могулистана и Ак Орды против экспансии государства Амира Тимура. Вассальная зависимость Могулистана от государства Тимура. Укрепление власти при Мухаммад-хане. Борьба сыновей Вайс хана Есен-Буги и Юнуса за престол Могулистана. Военные рейды монголов ойратов. Ослабление и распад Могулистана.

Государство кочевых узбеков (1428 – 1468 годы) или ханство Абулхаира. Территория и этнический состав. Приход к власти Абулхаир хана. Борьба за власть в Дешт-и-Кыпчаке. Военные походы Абулхаирхана в Среднюю Азию. Борьба за сырдарьинские города. Поражение Абулхаира от ойратов (1457 год). Откочевка султанов Джанибека и Керея (1459 год). Распад ханства.

Ногайская орда. Территория и этнический состав. Правители Ногайской Орды. Титулы бий и мырза. Взаимоотношения Ногайской Орды с прилегающими государствами. Политический кризис, распад и паление Ногайской Орды.

Территория, этнический состав, хозяйство Сибирского ханства (конец XV - XVI веков). Падение Сибирского ханства.

Культурно-цивилизационное наследие Золотой Орды. Расцвет градостроительства, новые археологические открытия об уровне культурного освоения Дешт-и Кыпчака в имперский период Золотой Орды.

Образование казахской народности. Этноним "казах". Казахские жузы

Исторические предпосылки образования казахской народности. Этнические процессы на территории Казахстана. Формирование народности в послемонгольское время. Формирование этнической территории, единого языка. Общность хозяйства, материальной и духовной культуры. Фактор государственного образования и его влияние на этнический процесс. Соотношение этнонимов "узбек" и "казак" (казах). Социальный, этнический смысл и содержание термина "казах". Действие этнополитических и хозяйственных факторов при образовании казахских жузов. Возникновение Старшего, Среднего и Младшего жузов.

Казахское ханство в XV – XVI веках.

Периодизация эпохи Казахского ханства. Образование Казахского ханства, его ход и основные события. Роль ханов Керея и Жанибека. Историческое значение образования Казахского ханства. Усиление Казахского ханства. Борьба Казахского ханства за города и области по Сырдарье в период правления Бурундук хана и ее ход и завершение.

Социально-экономическое и политическое положение Казахского ханства в начале XVI века. Родоплеменной состав. Хозяйство: скотоводство, земледелие, города, торговля. Политическое и экономическое значение присырдарьинских земель. Походы Мухаммада Шайбани против Казахского ханства. Смерть Шайбани хана.

Ослабление политических устоев Могулистана. Превращение Казахского ханства в одно из сильных государств Центральной Азии. Присоединение Жетысу к территории Казахского ханства. Расширение территории ханства при Касымхане. Поход Шайбанидов против Казахского ханства. Временное ослабление Казахского ханства к середине XVI века. Казахское ханство во второй половине XVI века. Борьба за престол и его последствия. Мамаш и Тахир ханы. Казахско-могульские отношения. Ахмед, Тугум и Буйдаш ханы. Казахско-ногайские отношения.

Возвышение Казахского ханства. Правление Хак-Назара. Казахско-ногайские связи. Казахское ханство и Шайбаниды Мавераннахра. Борьба казахских ханов против союза Бухары и Сибирского ханства. Смерть Хакназар хана. Шигай хан, Таукель хана и его политика. Походы на территорию Мавераннахра и их результаты. Завершение формирования этнической территории Казахского ханства.

Казахское ханство в XVII – начале XVIII веков.

Социально-экономическое и политическое положение Казахского ханства в XVI веке. Борьба Есимхана за присырдарьинские города. Взаимоотношения между Казахским и Бухарским ханствами. Возникновение Джунгарского ханства и первые казахско-джунгарские отношения. Характеристика казахско-джунгарских отношений во второй половине XVII века. Рост влияния батыров и биев в казахском обществе. Жанибек хан и Орбулакская битва. Казахское ханство при Жангир хане.

"Неизвестные годы". Сайрамская война 1652-1680 годов.

Правление Тауке-хана и его политика. Усиление напряженности в казахско-джунгарских отношениях. "Жеты-Жаргы" Тауке-хана. Институт биев. Внешняя политика и дипломатия Казахского государства: связи с Мавераннахром (шайбаниды, аштарханиды), Ираном, попытки установления связей с Османской империей, казахско-русские контакты.

Культура казахов в XIV – начале ХVIII веков.

Традиционная кочевая культура казахов. Виды кочевого хозяйства, их особенности. Орудия труда. Вооружение. Ремесла и домашние промыслы. Торговля и торговые пути.

Духовная культура казахского народа. Завершение формирования казахско-мусульманской религиозной традиции в рамках центральноазиатской суннистко-ханафитской школы. Авторитет Корана и Сунны у казахов. Реликты древнего тенгрианства, сохранение Наурыза и его адаптация к реалиям кочевого быта. Роль мавзолея Ахмеда Ясави и священного города Туркестана в духовной жизни и идеологии Казахского ханства.

Культ поэзии и красноречия, устно-вербальное наследие казахов.

Городская культура Казахстана. Взаимосвязь города и степи. Структура городов в различных районах Казахстана. Упадок городской культуры XVII –начале XVIII веках.

Устная историософия, ее особенности и значение. Письменная историография, значение выдающихся трудов Мухаммеда Хайдара Дулата, Кадыргали Касым-улы Жалаира.

Основная литература:

1. История Казахстана (с древнейших времен до наших дней). В 5-ти томах. – Том 2. – Алматы: Атамұра, 1997. – 345 с.

2. Кумеков Б.Е. Государство кимаков в IХ-ХI вв. – Алма-Ата, Наука, 1972. – 695 с.

3. Кәрібаев Б.Б. Қазақ хандығының құрылу тарихы. – Алматы: "Сардар" баспа үйі, 2014. – 520 с.

4. Султанов Т.И. Поднятые на белой кошме. Ханы казахских степей. Астана: Астана Даму, 2006. – 256 с.

5. Кляшторный С. Г., Султанов Т. И. Государства и народы Евразийских степей. Древность и средневековье. СПб.: Петербургское Востоковедение, 2004. – 368 с.

6. История Казахстана (Қазақ елі). Книга 1-2. – Алматы: Қазақ университеті, 2016. – 458 с.

Дополнительная литература:

1. Бартольд В.В. Сочинения. Т.1: Туркестан в эпоху Монгольского нашествия. – М.: Издат. восточ. лит-ры, 1963. – 760 с.

2. Ахинжанов С.М. Кыпчаки в истории средневекового Казахстана. – Алма-Ата: Ғылым, 1989. – 296 с.

3. Сафаргалиев М.Г. Распад Золотой Орды. – Саранск, 1960. – 252 с.

4. Оразбаева А.И. Формула государственности казахов. – М.: ИП Лысенко А.Д. "PRESS-BOOK.RU", 2017. – 376 с.

5. Қинаятұлы З. Қазақ мемлекеті және Жошы хан. – Алматы: Елтаным, 2014. – 360 с.

6. Байпаков К.М. Средневековые города Казахстана на Великом Шелковом пути. - Алматы : Ғылым, 1998. - 216 с.

7. Кенжетай Д. Қожа Ахмет Иасауи дүниетанымы. – Түркістан, Ясауи әлемі. 2004 – 341 с.

8. May T. The Mongol conquests in world history. – London, Reaktion Books: 2012, – 173 p.

9. История Казахстана в арабских источниках. Т. 1.– Алматы:Дайк-Пресс, 2005. – 711 с.

10. История Казахстана в персидских источниках.Т. IV. – Алматы: Дайк-Пресс, 2005. – 625 с.

11. Қазақстан тарихы туралы түркі деректемелері. Т.1. – Алматы: Дайк-Пресс, 2005. – 240 с.

Блок 3. Казахстан в новую эпоху (XVIII - начало ХХ веков)

Внешнеполитическое положение Казахского ханства в первой четверти XVIII века.

Казахстан в эпоху нового времени: новые методологические тренды изучения. Периодизация. Историография и источники. Казахстан в системе международных отношений с Российской империей, среднеазиатскими ханствами, Башкирией, Калмыцким ханством. Возвышение Джунгарского ханства: стратегия завоевательной политики джунгар. Годы "Актабан шубырынды", "Алкакол сулама". Съезды в Орда Басы – путь к взаимному согласию и сохранению территориальной целостности. Избрание хана Абулхаира главой казахского ополчения. Освободительная борьба казахского народа против джунгарских завоевателей. Значение победы при Буланты. Анракайская битва. Роль казахских батыров в истории освободительной борьбы казахского народа. Военное искусство казахов и джунгар: сопоставительный анализ. Казахо-башкирские, казахо-калмыцкие отношения.

Начало эпохи колониализма в Казахстане

Дипломатическая миссия Койбагара Кобякова. Посольство хана Абулхаира во главе с Сейткулом Койдагуловым и Кутлумбетом Коштаевым. Русское посольство во главе с мурзой Кутлу Мухаммед Тевкелевым. Ход переговоров и борьба различных политических группировок вокруг вопроса о подданстве. Проект И.К. Кирилова. Организация и деятельность Оренбургской экспедиции. Принятие присяги у казахских ханов и влиятельных султанов Младшего и Среднего жузов (40-е годы XVIII века). Политика губернатора Оренбургской губернии И.И. Неплюева. Обострение отношений Абулхаира с оренбургской администрацией. Переговоры царского правительства с Абулхаиром в конце 1740-х годов. Смерть Абулхаира. Легитимизация ханской власти. Утверждение ханского титула султана Нуралы (13 апреля 1749 года).

Джунгаро-казахская война 1739-1741 годов. Отношения Абылая с Джунгарией, Китаем и Россией. Дипломатическое искусство султана Абылая. Посольские связи Китая и Казахстана. Казахи и башкирские повстанцы.

Казахстан и среднеазиатские государства в конце XVIII века.

Центральная Азия в системе политики Российской империи. Хивинский поход 1839 года и его итоги. Создание Сырдарьинской пограничной линии.

Принятие подданства России султаном Старшего жуза Суюком Абылайхан-улы. Грамота Александра I о принятии в подданство России казахов Старшего жуза. Принятие подданства России султанами Семиречья в 1846 году. Колонизация Заилийского края. Создание Алатавского округа. Поход В. Перовского в Коканд (1853 год). Восстание казахов против кокандского господства в 1858 года. Военные операции 1860 года в Семиречье. Узун-Агашское сражение. Взятие Аулие-Ата, Мерке, Туркестана. Высочайший Указ об образовании передовой Новококандской линии под командованием генерал-майора Черняева. Взятие Чимкента, Сайрама. Вхождение Семиречья и Южного Казахстана в состав Российской империи. Присоединение Казахстана к Российской империи.

Казахстан в контексте политики России: административное реформирование (последняя четверть XVIII – начало ХХ веков)

Реформа оренбургского генерал-губернатора О. Игельстрома: проект введения главного старшины и ликвидация ханской власти в Младшем жузе. Создание пограничного суда и расправ. Коммуникативная роль "татар" в процессе реформирования Степи. Реформирование институтов власти и внедрение системы территориально-административного управления на территории Младшего и Среднего жузов. Ликвидация ханской власти. Институт султаната в Степи (20-60-е годы XIX века). Статус старших султанов, султанов-правителей, волостных султанов, старшин, биев, почетных казахов по правовым нормам Российской империи.

Деятельность Степной комиссии. Внедрение временных положений об управлении в Семиреченской и Сырдарьинской областях (1867 год) и управлении в степных областях Оренбургского и Западно-Сибирского генерал-губернаторств (1868 год). Изменения в судебной системе и налогообложении. Положение об управлении Туркестанским краем (1886 год). Административное устройство. Положение об управлении Степными областями (1891 год). Изменения в поземельном устройстве кочевого и оседлого населения. Последняя реформа Российской империи в Степном генерал-губернаторстве: введение института крестьянских начальников (1902 год).

Образование Букеевского ханства (Внутренней орды): особенности системы управления, территории. Правление Букей хана. Правление Джангир хана: новые формы землевладения и землепользования. Просветительская политика Джангир хана. Упразднение ханской власти и учреждение Временного Совета по управлению Внутренней Ордой. Управляющий Адиль Букейханов. Реорганизация Временного совета. Создание новых административно-территориальных структур: Приморские округа, Калмыцкая, Торгунская, Таловская, Камыш-Самарская, Нарынская части. Институт султанов-правителей во Внутренней орде.

Земельный вопрос

Строительство пограничных линий, изъятие земель. Военно-казачья колонизация: Уральское, Оренбургское, Сибирское казачьи войска. Казачье сословие и его статус.

Переселенческий вопрос в 60-90 годов XIX века. Временные правила о переселении российского крестьянства в Казахстан. Особенности расселения российских крестьян в Казахстане. Переселение уйгуров и дунган в Семиречье. Занятия переселенцев и их социально-экономическое положение. Экспроприация общинных земель и ее влияние на традиционное хозяйство казахов. Казахские депутаты Государственной Думы о расхищении казахских пастбищ. Процесс перехода кочевого казахского аула к земледельческому хозяйству. Жатачество. Этнодемографическая характеристика населения Казахстана в конце ХIХ века. Переселенческая политика и столыпинская модернизация в Казахстане в начале ХХ века. Содержание временных правил о переселении сельских обывателей и мещан-земледельцев и инструкций (1904 год). Формирование полиэтнического общества в Казахстане.

Социальная организация кочевого общества

Система материального производства казахского кочевого общества. Расширенная и минимальная община. Маршруты кочевок. Социальная структура традиционного казахского общества. Эволюция статуса сословия казахских султанов. Формирование казахского чиновничества в системе местного управления. Трансформация социальной организации казахского кочевого общества: новые сословия (чиновничество, дворянство, почетное гражданство).

Социальный инжениринг казахского кочевого общества: обучение казахских юношей в кадетских корпусах, гимназиях и университетах Российской империи. Формирование казахской интеллигенции: социальный состав, образование. Появление казахского купечества, торговцев.

Оренбургское Мусульманское Духовное собрание и Казахская степь. Изъятие духовных дел казахов из муфтиата. Строительство мечетей и казахские муллы. Влияние просветительских идей джадидизма и открытие школ в Степи.

Миссионерская деятельность религиозных конфессий в Казахской степи.

Народно-освободительная борьба казахского народа против колониализма.

Участие казахов в восстании Е. Пугачева. Восстание Кок-Темира. Народно-освободительное движение в Младшем жузе под руководством батыра Сырыма Датова, Движение султанов Каратая и Арынгазы (1816-1821 годов). Протестное движение старшины Жоламана Тиленши (1822-1824 годов). Восстание казахов в Букеевском ханстве под предводительством Исатая Тайманова и Махамбета Утемисова (1836-1838 годов): движущие силы, характер, этапы восстания, его значение. Движение султанов Касыма Абылайханова, Саржана Касымова на территории казахов сибирского ведомства. Народно-освободительное движение казахов под предводительством султана Кенесары Касымулы (1837-1847 годов): движущие силы, ход, основные этапы и причины поражения. Хан Кенесары в исторической литературе. Восстания Джанходжи Нурмухамедова и Есета Котибарова. Причины, характер и ход восстаний казахов в Тургайской и Уральской областях (1868-1869 годов) и Мангыстау (1870 годов).

Казахская степь в годы Первой мировой войны: Указ от 25 июня 1916 года о реквизиции инородцев на тыловые работы. Среднеазиатское национально-освободительное восстание 1916 года, его причины, движущие силы, начало, ход и основные этапы. Роль Амангельды Иманова, Токаша Бокина, Бекболата Ашекеева, Абдигафара Жанбосынова и других в организации повстанческих армий. Репрессивные меры правительства и военные действия карательных войск. Военное искусство повстанцев. Причины поражения и историческое значение восстания. Первая волна массовой иммиграции казахов в Китай (Кульджинский край, Кашгарию), Афганистан. Оценка восстания 1916 года в отечественной и мировой исторической литературе.

Культура Казахстана (ХVIII – начало ХХ веков)

Устное творчество казахов. Изучение Казахстана европейскими и русскими учеными. Экспедиции П.С. Палласа, И. Георги, Н.П. Рычкова.

Роль народных акынов в освободительной борьбе первой половины XIX века. Творчество Махамбета Утемисова, Таттимбета Казангапулы и другие. Вклад русских ссыльных (Г.С. Карелин, М.М. Муравьев-Апостол, Ф.М. Достоевский и др.) в культуру Казахстана. Изучение производительных сил, быта и культуры Казахстана русскими учеными: А.И. Левшин, В.И. Даль и др. Европейские путешественники о Казахской Степи. Ш. Уалиханов и его научное наследие по истории, географии, экономике и культуре Казахстана. Значение просветительской деятельности И. Алтынсарина. Историческая роль Абая Кунанбаева в культуре казахского народа. Абай и Е.П. Михаэлис.

Музыкальное творчество Курмангазы Сагырбаева (1818-1889 годы), Даулеткерея Шыгаева (1829-1882 годы), Биржан-сала Кожагулова (1832-1895 годы), Ахан-сери Корамсина (1843-1913 годы), Жаяу-Муса Байжанова (1835-1929 годы) и другие.

Казахская литература. Протестные и религиозно-эсхатологические идеи и мотивы в поэзии "Зар-заман": Дулат, Шортанбай, Мурат, Абубакир Кердери. Русско-казахские литературные связи.

Возникновение научных обществ. Значение деятельности отделов и подотделов Русского географического общества (Оренбургский, Семипалатинский, Туркестанский отделы). Статистические комитеты и их деятельность. Общество истории, археологии и этнографии при Казанском университете. Оренбургская Ученая архивная комиссия. Первые периодические издания на казахском языке. Роль газет "Казах", "Вакыт", "Шуро", "Акмулла", журнала "Айкап" в формировании национального самосознания казахского народа. Творчество Мухамеджана Сералина, Спандияра Кубеева, Султанмахмута Торайгырова и др.

Периодическая печать. А. Байтурсынов, А. Букейханов, М. Дулатов и общероссийское мусульманское движение. Мусульманские благотворительные общества на территории Казахстана. Просветительское и реформаторское направление в культуре Казахстана конца ХIХ – начала ХХ веков. Наследие казахской интеллектуально-духовной элиты. Машхур-Жусуп Копеев и его деятельность в сохранении казахского фольклора и генеалогических преданий.

Движение "Алаш" и идея национального государства.

Взаимодействие интеллектуальной элиты тюрко-мусульманских народов и Российской империи. Формирование мусульманского движения в Российской империи. Участие представителей казахской элиты в общероссийских Мусульманских съездах. Роль "Иттифак-эль-муслимин" (Союза мусульман) в формировании общественно-политического движения российских мусульман. Доктрина российского тюркизма и ее влияние на формирование казахского национального движения. Мусульманские благотворительные общества и их деятельность. Начало возникновения и развития меценатства. Формирование марксистских, либерально-демократических, кадетских групп и течений.

Февральская буржуазно-демократическая революция в России и ее влияние на Казахстан. Новые задачи национально-освободительного движения в связи с революционными изменениями. Призыв казахской политической элиты к формированию казахских комитетов. Областные казахские съезды и их значение. Деятельность представителей национальной интеллигенции в органах Временного правительства. Политический кризис лета 1917 года. Июльский всеказахский съезд и решение об образовании партии Алаш. Выборы депутатов Всероссийского Учредительного Собрания и партия Алаш. Новые подходы в изучении политической, культурно-просветительской деятельности казахской интеллигенции.

Основная литература:

1. История Казахстана (с древнейших времен до наших дней). В 5-ти томах. Т.3. – Алматы: Алматы кітап, 2010. – 312 с.

2. Абусеитова М.Х. Казахстан и Центральная Азия в XV-XVII веках: история, политика, дипломатия. – Алматы: Дайк-Пресс, 1998. – 592 с.

3. Ерофеева И.В. Символы казахской государственности (позднее средневековье и новое время). – Алматы: Дайк-Пресс, 2001. – 256 с.

4. Ерофеева И.В. Хан Абулхаир: полководец, правитель, политик. – Алматы: Дайк-Пресс, 2007. – 456 с.

5. Масанов Н.Э. Кочевая цивилизация казахов: основы жизнедеятельности номадного общества. – Алматы: Горизонт, 1995. – 320 с.

6. История Кaзaхстaнa (Қaзaқ Елі). Книга 3: Казахстан в условиях колониальной и тоталитарной системы. – Алматы: Өнер, 2018. – 265 с.

Дополнительная литература:

1. История Казахстана в русских источниках XVI-XX вв. В 10 томах. – Алматы: Дайк-Пресс, 2005 – 551 с.

2. Campbell I W. Knowledge and the Ends of Empire, Kazak Intermediaries and Russian Rule on the Steppe. 1731-1917. Cornell University Press, 2017. – 288 p.

3. Абдиров М.Ж. История казачества Казахстана. – Алматы: Казахстан, 1994. – 160 с.

4. Алимбай Н.А., Муканов М.С., Аргынбаев Х.А. Традиционная культура жизнеобеспечения казахов. Очерки теории и истории. –Алматы: Ғылым, 1998. – 233 с.

5. Касымбаев Ж.К. Кенесары хан. – Алматы: Ана тiлi, 2002. – 200 с.

6. Мартин В. Закон и обычай в степи: Казахи Среднего жуза и российский колониализм в XIX в. – Алматы: КазАТиСО, 2012. – 692 с.

7. Хафизова К.Ш. Степные властители и их дипломатия в XVIII-XIX веках. – Нур-Султан: КИСИ при Президенте РК, 2019. – 480 с.

8. Эпистолярное наследие казахской правящей элиты 1675-1821 годов. Т. 1,2. – Алматы: АБДИ Компани, 2014. – 1032 с.

9. Сартори П., Шаблей П. Эксперименты империи: адат, шариат и производство знаний в Казахской степи. – М.: Новое литературное обозрение, 2019. – 280 с

Блок 4. Казахстан в советский период

Казахстан в годы гражданско-политического противостояния

Октябрьский переворот и политическая жизнь Казахстана. Установление советской власти. Опубликование Декларации прав народов России (15 ноября 1917 год).

Декабрьский Всеказахский съезд. Решение об образовании Алашской автономии. Формирование правительства Туркестанской автономии (Кокандской автономии). Воспоминания Мустафы Шокая. Ликвидация органов власти Алашской и Кокандской автономии. Казахский край – противоборство "белых" и "красных". Действия казахской национальной армии правительства Алаш Орды. Распространение военных действий на казахской территории. Политика "военного коммунизма". Объявление амнистии правительству Алаш-Орда. Критика большевистских идей в письмах А. Байтурсынова к В.И. Ленину. Образование Киргизской (Казахской) Автономной Советской Социалистической республики (далее - АССР). Командно-административное решение проблем территориальных границ Киргизской (Казахской) АССР. Казахской АССР и Туркестанская АССР. Мусульманское бюро и Турккомиссия: борьба за политическую власть. Поражение идеи единого Туркестана. Т. Рыскулов и М. Султангалиев. Движение басмачества. Ануар Паша и А.З. Валидов. Становление большевистского режима в Казахстане. Земельно-водная реформа в Казахстане. Новая экономическая политика (далее – НЭП) в Казахстане. Содержание НЭП и особенности ее проведения. Голод в Казахстане 1921-1922 годов. Борьба казахской интеллигенции против голода. Борьба Казахского краевого партийного комитета против "казахского национализма". Национально-государственное размежевание республик Туркестана – крушение идеи единого Туркестана. Объединение казахских земель в составе Казахской АССР.

Реализация советской модели государственного строительства

Усиление власти и влияния Коммунистической партии в общественной жизни. Идея "Малого Октября" Ф.И. Голощекина: суть и последствия. Решения Казахского краевого партийного комитета по земельному вопросу. Начало репрессий казахской интеллигенции. Дискуссии о путях и методах индустриализации Казахстана. Позиции казахских общественных деятелей по вопросу индустриализации. Особенности индустриализации в Казахстане.

Раздел пастбищных земель и сенокосных угодий и его результаты. Политика советизации казахского аула – разрушение традиционного общества казахов. Конфискация байских хозяйств и ее политико-экономические последствия. Насильственный переход кочевых и полукочевых казахских хозяйств к оседлости. Методы и темпы коллективизации. Последствия голода. Тяжелое положение сельского хозяйства Казахстана во второй половине 1930-х годов. Последствия классово-партийного принципа в общественно-политической жизни, культуре, образовании и науке. Политическая позиция сторонников национальных интересов – С. Садвакасова, С. Кожанова, Ж. Мынбаева. Политическая деятельность М. Шокая в эмиграции.

Административно-территориальное деление советского Казахстана. Сталинские репрессии, их масштаб и тяжелые последствия. Политическое недоверие и насильственная депортация народов в Казахстан – пример принижения национальной чести.

Создание советской образовательной системы. Разрушение национальных и культурных основ общества. Ослабление позиций казахского языка. Переход от арабицы к латинице, затем к кириллице. Социалистический реализм в литературе и искусстве. Творческая деятельность писателей и композиторов Казахстана. Создание Казахского филиала Академии Наук Союза Советских Социалистических Республик (далее – СССР).

Основные направления внешней и внутренней политики Советского государства накануне Второй мировой войны. Общественно-политическое, социально-экономическое и культурное положение Казахстана. Эвакуация народов, промышленных предприятий и объектов культуры в регионы Казахстана. Участие казахстанцев во фронтовых действиях, в партизанском движении. Проявленное мужество работников тыла в годы Отечественной войны. Судьба военнопленных. История "Туркестанского легиона". Деятельность М. Шокая в эмиграции в западной Европе. Результаты и уроки Второй мировой войны. Наука, культура и народное образование в годы войны.

Противоречия и последствия советских реформ в Казахстане во второй половине ХХ века

Казахстан в послевоенные годы. Сложности перехода к мирному строительству. Проблемы и трудности в народном хозяйстве Казахстана. Ядерные испытания на территории Казахстана и их последствия.

Положительные изменения в образовании и науке. Образование Казахской Академии Наук. Тенденциозные волюнтаристские действия в партийных решениях. Критика периода "культа личности" И. Сталина. Политическая реабилитация государственных и общественных деятелей и оценка ее "половинчатого" характера. Реформа Н.С. Хрущева в системе партийно-государственного управления и ее поверхностный характер. Усиление ограничений в национальном вопросе. События в Темиртау. Неполный характер реформаторских действий. Противоречия в решении территориального спора в Казахской советской социолистической республике (далее – Казахская ССР). Возвращение казахов-репатриантов в Казахстан (1955, 1962 годы).

Командно-административные меры по подъему сельского хозяйства. Изменения в системе высшего партийно-государственного управления. Незаконченность экономических реформ 1965-1966 годов. Идеологический кризис. Скрытое противостояние интеллигенции, деятельность диссидентских кружков.

Вклад Казахстана в развитие промышленности СССР. Углубление противоречий в аграрной сфере в результате административного управления. Этнодемографическая политика центра: внутренняя миграция, паспортный режим как преграда переезду из села в город казахов, "регистрация", языковая дискриминация и другие пути реализации. Обесценивание денег и дефицит основных товаров потребления. "Теневая экономика", распространение криминальных группировок.

Экологический кризис. Культура и наука. Углубление противоречий в культурной и духовной жизни – как последствия усиления командно-административного правления. Признаки стихийного возрождения национального самосознания казахов: "Жастулпар" и др. неформальные организации студенческой молодежи, первые казахские диссиденты. Творчество М. Шаханова, А. Кекильбаева, М. Магауина, О. Сулейменова, И. Есенберлина и др.

Политика "перестройки" в Казахстане

Масштабные перемены в идеологии, экономической и политической жизни. Реформы М.С. Горбачева. Национальные конфликты в союзных республиках на фоне гласности и демократии. Экономический кризис. Влияние "перестройки" и "гласности" на экономику страны. Возврат национальным республикам отдельных государственных предприятий при системе союзного управления. Афганская война и участие в них казахстанцев (1979-1989 годы).

Деятельность Д.А. Кунаева. Декабрьские события 1986 года в Алма-Ате и других городах республики. Официальная реабилитация деятелей движения Алаш. Образование новых общественных организаций и партий. Выборы Верховного Совета Казахской ССР. Принятие "Закона о языке" и его значение. Декларация о государственном суверенитете Казахской ССР. Августовский путч 1991 года. Прекращение деятельности Коммунистической партий Советского Союза. Распад СССР и образование Содружества Независимых Государств (далее – СНГ).

Основная литература:

1. Омарбеков Т.О. Қазақстан тарихының ХХ ғасырдағы өзекті мәселелері. – Алматы: Өнер, 2003. – 552 б.

2. Қойгелдиев М. Алаш қозғалысы. – Алматы: Мектеп, 2017. – 656 б.

4. История Казахстана (с древнейших времен до наших дней). В 5-ти томах. Т. 4. – Алматы, Алматы кітап, 2010. – 312 с.

5. История Казахстана (с древнейших времен до наших дней). В пяти томах. Том 5. – Алматы: Атамұра, 2010. – 680 с.

7. Койгелдиев М.К. Сталинизм и репресии в Казахстане 1920 – 1940 – х годов. – Алматы, 2009. – 448 с.

Дополнительная литература:

1. Нүрпейіс К. Алаш һәм алашорда. – Алматы: Ататек, 1995. – 256 б.

2. Абылхожин Ж.Б. Очерки социально-экономической истории Казахстана. XX век. – Алматы: Туран, 1997. – 360 с.

3. Омарбеков Т.О. 1929-1931 жылдардағы халық көтерілістері: зерттеу. – Алматы: Арыс, 2018. – 480 с.

4. Омарбеков Т.О. Қазақстан тарихының ХХ ғасырдағы өзекті мәселелері. – Алматы: Өнер, 2003. – 552 с.

5. Қамзабекұлы Д. Алаштың рухани тұғыры. – Астана: Ел-шежіресі, 2008. – 360 с.

7. Қойгелдиев М. Қорғансыздың күнін кешкендер. Менің ғылымдағы өмірім. (Қазақстанның ғылыми мектептері. Əдебиеттану): Монография. – Алматы: Арыс, 2019. – 304 с.

Блок 5. Независимый Казахстан

Провозглашение независимости Казахстана и государственный строй Республики Казахстан

Общественно-политическая ситуация в Казахстане накануне обретения независимости. Первые всенародные выборы Президента Казахстана. Конституционный закон "О государственной независимости Республики Казахстан".

Определение государственной стратегии развития независимого Казахстана. Усиление процесса демократизации общества.

Формирование государственного устройства Республики Казахстан. Формирование внутренней и внешней политики государства. Создание основ конституционного строя общества. Утверждение символов Республики Казахстан – флаг, герб, гимн. Закон о создании вооруженных сил Республики Казахстан. Создание национальной армии.

Введение национальной валюты. Определение государственных границ Республики Казахстан. Результаты делимитации и демаркации государственной границы Казахстана. Укрепление национальной безопасности. Формирование государственной идентичности, укрепление гражданского мира и политической стабильности.

Всенародный референдум, принятие действующей Конституции Республики Казахстан. Развитие парламентаризма в Казахстане. Модернизация системы государственного управления внутри исполнительной вертикали. Децентрализация, разграничение полномочий между центром и регионами, уровнями госуправления. Закон о местном самоуправлении. Образование правоохранительных органов (суда, прокуратуры, полиции, спецслужбы безопасности). Правовая реформа и гуманизация законов. Оптимизация правоохранительной системы Укрепление защиты прав и свобод граждан. Закон Республики Казахстан "О борьбе с коррупцией" и его результаты.

Стратегия "Казахстан – 2030". Перенос столицы Казахстана. "Стратегия "Казахстан-2050".

Казахстанская модель экономического развития

Трудности на пути к суверенитету: экономический кризис, социальные трудности, снижение уровня жизни, рост безработицы и преступности. Основные этапы перехода от плановой экономики к рыночной. Переход к рыночной экономике, создание институтов частной собственности и становление отечественного бизнеса. Трудности и недостатки в формировании новой экономической системы. Введение национальной валюты. Формирование Национального фонда.

Создание национальных компаний в Казахстане. Перспективы развития промышленного, сельскохозяйственного и финансово-банковского секторов экономики. Современные направления реформирования экономики Казахстана.

Программа развития Организации Объединенных Наций (далее – ООН), отчеты о развитии человечества, Индекс человеческого развития. Первое издание Отчета о человеческом развитии в Казахстане.

Внешнеэкономическое сотрудничество Республики Казахстан с крупными компаниями Соединенных штатов Америки, Западной Европы, Юго-Восточной Азии и Ближнего Востока. Реализация программ "Нурлы жол", "100 конкретных шагов".

Экономическое развитие в постпандемический период. "Национальный план развития" до 2025 года. Национальные проекты.

Общественно-политическое и духовное развитие

Созыв Первого Всемирного Курултая казахов и его историческое значение. Съезды Всемирного Курултая казахов (1992-2017 годов). Форум народов Казахстана (1992 год). Становление общественных движений в Республике Казахстан и формирование многопартийной системы. Изменения в миграционном, демографическом и этническом составе населения Казахстана.

Переписи населения за годы независимости и их результаты (1999, 2009, 2021 годы). Межнациональное согласие казахстанцев – залог укрепления независимости и демократии. Развитие демократических процессов, введение пропорциональной системы выборов в Парламент и итоги выборов по партийным спискам. Развитие гражданских институтов. Гражданские форумы и их значение. Информационная политика Республики Казахстан, развитие средств массовой информации. Деятельность Национального Совета Республики Казахстан. Постоянно действующая организация при Мажилисе Парламента, готовящая предложения по развитию и демократизации гражданского общества. Деятельность Национальной комиссии по демократизации и вопросам гражданского общества. Молодежная политика Республики Казахстан. Совершенствование работы правоохранительных и судебных органов. Комиссия по правам человека при Президенте Республики Казахстан и ее деятельность. Представительства Республики Казахстан по правам человека (Омбудсмена).

Историческое значение статьи Президента Республики Казахстан К. Токаева "Независимость превыше всего". Политика демократизации и модернизации политической системы страны. Концепция "Слышащего государства".

"Январские события". Послания Президента Казахстана К. Токаева "Новый Казахстан: путь обновления и модернизации". Создание нового Казахстана и кардинальное реформирование политической системы.

Референдум по внесению поправок в Конституцию страны. Расширение демократических преобразований. Повышение роли Парламента в Казахстане и изменения в политической системе страны. Формирование Национального Курултая.

Реформы в системе образованияи науки. Программа "Болашақ". Переход здравоохранения на рыночную экономику.

Государственные программы "Культурное наследие", "Народ в потоке истории": цель и основные этапы. Создание Фонда гуманитарного образования на государственном языке. Основы идеи "Мәңгілік Ел". Возрождение исторического сознания. "Семь граней Великой степи".

Конфессиональная политика независимого Казахстана. Съезды лидеров мировых и традиционных религий. Борьба против угрозы терроризма и экстремизма. Операция "Жусан".

Внешняя политика и международные отношения Республики Казахстан

Основные факторы формирования внешней политики Республики Казахстан. Влияние геополитических и геоэкономических факторов на формирование основных принципов внешней политики Республики Казахстан. Участие Казахстана в интеграционных процессах на постсоветском пространстве. СНГ. Вступление Республики Казахстан в ООН. Предложения Казахстана в ООН. Казахстан и Организация по безопасности и сотрудничеству в Европе. Характеристика взаимоотношения Республики Казахстан с Российской Федерацией, Соединенными штатами Америки, Китайской Народной Республикой. Сотрудничество Республики Казахстан с международными финансовыми институтами: Европейским банком реконструкции и развития, Азиатским и Исламским банками развития. Новые направления Европейского вектора сотрудничество. Взаимоотношения Республики Казахстан и Центрально-Азиатских Республик. Позиция Республики Казахстан по международно-правовому статусу Каспийского моря и связи с организацией стран-экспортеров нефти (ОПЕК). Политика Казахстана на Ближнем Востоке. Ввзаимоотношения с арабскими странами и международными организациями тюркоязычных государств. Современные направление интеграции тюркского мира. Взаимоотношения Республики Казахстан со странами Южной и Юго-Восточной Азии. Сотрудничество Казахстана с международными и региональными организациями в сфере безопасности. Инициативы по укреплению взаимного доверия, диалога в условиях возрастания глобальных угроз и международного терроризма. Инициатива РК по организации Совещания по взаимодействию и мерам доверия в Азии. Шанхайская организация сотрудничества. Республика Казахстан и Североатлантический альянс (НАТО). Новые геополитические проблемы безопасности. Противодействие новым внешним угрозам.

Основная литература:

1. Қазақстан (Қазақ елі) тарихы: 4 кітап: Тәуелсіз Қазақстан: алғышарттары және қалыптасуы. – Алматы: Қазақ университеті, 2022. – 570 с.

2. Абылхожин Ж.Б. Страна в сердце Евразии: Сюжеты по истории Казахстана. – Алматы: Қазақ университетi, 1998. – 280 с.

3. Назарбаев Н. А. Эра независимости. – Астана: Атамұра, 2017. – 508 с.

4. Токаев К.К. Под стягом независимости: Очерки о внешней политике Казахстана. – Алматы: Білім, 1997. – 736 с.

5. Ұлы Дала тарихы: учебное пособие. Кан Г.В., Тугжанов Е.Л. – Астана: Жасыл Орда, 2015. – 328 с.

6. Тоқаев Қ.К. Қазақстан Республикасының дипломатиясы. – Алматы, 2002.

Дополнительная литература:

2. Назарбаев Н.А. На пороге ХХI века. – Алматы: Атамұра.1996. – 256 с.

3. Назарбаев Н.А. Критическое десятилетие. – Алматы: Атамұра, 2003 – 240 с.

Приложение 2
к приказу Министра
образования и науки
Республики Казахстан
от 31 октября 2018 года № 603

Типовая учебная программа общеобразовательной дисциплины "Философия" для организаций высшего и (или) послевузовского образования

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая типовая учебная программа общеобразовательной дисциплины "Философия" для организаций высшего и (или) послевузовского образования (далее - программа) разработана в соответствии с подпунктом 13) пункта 15 Положения о Министерстве науки и высшего образования Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 августа 2022 года № 580 "О некоторых вопросах Министерства науки и высшего образования Республики Казахстан" и определяет цель, задачи, структуру, содержание, методы обучения.

2. Настоящая программа направлена на изучение обновленного содержания общеобразовательной дисциплины "Философия", формирование у студентов открытости сознания, понимания собственного национального кода и национального самосознания, духовной модернизации, конкурентоспособности, реализма и прагматизма, независимого критического мышления, культа знания и образования, на усвоение таких ключевых мировоззренческих понятий, как справедливость, достоинство и свобода, а также на развитие и укрепление ценностей толерантности, межкультурного диалога и культуры мира.

3. Продолжительность обучения по настоящей программе в соответствии со структурой образовательной программы высшего образования составляет 150 академических часов (5 академических кредитов).

Глава 2. Цель, задачи и ожидаемые результаты программы

4. Целью программы является формирование у студентов целостного представления о философии как особой форме познания мира, об основных ее разделах, проблемах и методах их изучения в контексте будущей профессиональной деятельности.

5. Задачами программы являются:

1) освоение обучающимися основ философско-мировоззренческой и методологической культуры в контексте понимания роли философии в модернизации общественного сознания и решении глобальных задач современности;

2) формирование у студентов философской рефлексии, навыков самоанализа и нравственной саморегуляции;

3) развитие научно-исследовательских способностей и формирование интеллектуального и творческого потенциала.

6. По итогам освоения программы обучающийся обладает следующими результатами обучения:

1) описывать основное содержание онтологии и метафизики в контексте исторического развития философии;

2) объяснять специфику философского осмысления действительности;

3) обосновывать мировоззрение как продукт философского осмысления и изучения природного и социального мира;

4) классифицировать методы научного и философского познания мира;

5) интерпретировать содержание и специфические особенности мифологического, религиозного и научного мировоззрения;

6) обосновывать роль и значение ключевых мировоззренческих понятий как ценностей социального и личностного бытия человека в современном мире;

7) анализировать философский аспект медиатекстов, социально-культурных и личностных ситуаций для обоснования и принятия этических решений;

8) формулировать и грамотно аргументировать собственную нравственную позицию по отношению к актуальным проблемам современного глобального общества;

9) проводить исследование, актуальное для выявления философского содержание проблем в профессиональной области и презентовать результаты для обсуждения.

Глава 3. Структура и содержание программы

7. Настоящая программа начинается с обзора цели и задач, методов и технологии обучения, результатов обучения, пререквизитов и постреквизитов дисциплины.

8. Содержание типовой учебной программы общеобразовательной дисциплины "Философия" для организаций высшего и (или) послевузовского образования, включающее содержание дисциплины, темы семинарских (практических) занятий и самостоятельных работ обучающихся приведено в приложении к настоящей программе.

9. Методы и технологии обучения, используемые в процессе реализации программы:

1) студентцентрированное обучение, основанное на рефлексивном подходе к обучению со стороны обучающегося;

2) компетентностно-ориентированное обучение;

3) ролевые игры и учебные дискуссии различных форматов;

4) кейс-стади (анализ конкретных ситуаций);

5) метод проектов.

10. Пререквизиты и постреквизиты программыустанавливаются вузом самостоятельно.

Приложение
к типовой учебной программе
общеобразовательной дисциплины
"Философия" для организаций
высшего и (или)
послевузовского образования

Содержание типовой учебной программы общеобразовательной дисциплины "Философия" для организаций высшего и (или) послевузовского образования

№	Содержание дисциплины	Темы семинарских (практических) занятий	Темы самостоятельных работ обучающихся	Количество часов
Возникновение и развитиефилософии
Неделя 1-2: Возникновение культуры мышления. Предмет и метод философии
1	Культура мышления. Художественная рефлексия. Философия как любовь к мудрости. Диалогичность философии и ее эвристические возможности. Философский тип мышления как критика и сомнение. Критическое отношение к прошлому как условие духовной модернизации и изменения в национальном сознании современного Казахстана. Личностный характер философских проблем. Философия и мировоззрение. Научная, философская, религиозная картины мира. Соотношение мифологии, религии и философии. Роль мифов в общественном развитии. Философия как особый тип знания и особый тип духовной деятельности. Краткая характеристика основных разделов философии – онтологии, гносеологии, философской антропологии, логики, этики, эстетики, социальной и политической философии. Многозначность определений, форм и направлений философии и многообразие способов философствования. Философия и фалсафа. Органичность решения проблем науки и религии в традиции фалсафа. Философия и философ в жизни человека и общества. Роль философии в осуществлении третьей модернизации современного Казахстана.	Предмет, функции и задачи философии	Подготовка аналитической работы (эссе, реферата, доклада) на тему "Роль философии в осуществлении третьей модернизации современного Казахстана".	10
Основыфилософского понимания мира
Неделя 3: Сознание, душа и язык
2	Душа, рассудок, разум, дух. Космологизм души и разума в античной философии. Аристотель "О душе". Понятие души в традиции фалсафа: Ибн-Сина о душе. Теологические интерпретации души и духа в эпоху средневековья. Гносеологические модели сознания. Концепция врожденных идей и статус cogito в новоевропейской философии. Трансцендентальные основания разума в немецкой классической философии. Три истины Шакарима. Шакарим о душе. Природа духа и духовной деятельности человека. Телесность и духовность. Сознание как онтологическая проблема. Факты сознания. Феномены сознания. Факторы, определяющие становление сознания. Антропосоциогенез. Происхождение и сущность сознания: основные концепции. Проблема сознания в восточной философии. Структура сознания. Бессознательное, сознание, сверхсознание. Основные концепции бессознательного в философии (З. Фрейд, К.Г. Юнг). Сознание как текст в постмодернистской философии (Ж. Деррида, Ж. Делез). Сознание и самосознание. Сознание и национальное самосознание. Национальное самосознание в контексте духовной модернизации современного Казахстана. Мышление и язык. Философия языка М. Кашгари. "Лингвистический поворот" в философии ХХ века: философия сознания как философия языка (аналитическая и структуралистская интерпретации). Язык и нация. Переход казахского языка на латиницу – цивилизационный поворот в духовном обновлении казахской нации.	Сознание и бессознательное: сравнительный анализ философских концепций.	1.Подготовка аналитической работы (эссе, реферата, доклада) на тему "Аллегория пещеры: современное прочтение" (рекомендуется использовать работу ДерекаДжонстона "Краткая история философии"). 2. Подготовка творческого проекта на тему "Критическое мышление в контексте модернизации общественного сознания" (рекомендуется использовать работу Б. Рассела "10 заповедей критического мышления")	10
Неделя 4: Бытие. Онтология и метафизика
3	Бытие и существование. Сущность и сущее. Онтология как учение о бытии. Онтологическая структура сущего. Бытие и небытие (Парменид, Зенон). Формы бытия. Проблемы бытия в философии Платона и Аристотеля. Фалсафа Аль-Кинди и Ибн Рушда. Проблема субстанции в философии Нового времени (Декарт, Спиноза, Г. Лейбниц). "Фундаментальная онтология" М. Хайдеггера. Понятие "материя". Бытие материального мира. Движение, пространство и время. Шакарим о движении. Основные понятия философии: сущность, явление, единичное, особенное, всеобщее; целое, часть, качество, количество, мера, отрицание, форма, содержание; причина, следствие; необходимость, случайность; возможность, действительность. Бытие и Абсолют. Бытие Бога и человека в мировоззрении Абая. Понятие "идея". Платон. Учение об "эйдос". Проблема соотношения бытия и мышления. Бытие идей и духовных ценностей. Виртуальная реальность как предмет философского осмысления.	Оценка субстанциональной концепции бытия и анализ базовых категорий онтологии.	Подготовка творческой работы на тему: "Основные понятия онтологии М. Хайдеггера".	10
Неделя 5: Познание и творчество
4	Познание как проблема философии. Определение сущности знания в различных философских концепциях. Субъект и объект познания. Возможности и границы познания. Вопрос о принципиальной познаваемости мира: познавательный оптимизм, скептицизм и агностицизм. Натурфилософия милетских мыслителей и скептицизм АнахарсисаСкифского. Скептицизм Д.Юма. Классический агностицизм И.Канта. Диалектический метод Г.Гегеля. "Бессубъектная" эпистемология К. Поппера. Истина и заблуждение. Знание, истинность и ложность. Культ знания в контексте модернизации современного Казахстана. Различные концепции истины. Истина и ее критерии. Чувственное и рациональное познание. Рационалистическая и эмпирическая традиция в философии. Познание и творчество. Творчество и интуиция.	Познание как философская проблема.	Подготовьте сравнительный анализ индуктивного и дедуктивного и мышления на примере работ одного мыслителя (на выбор).	10
Неделя 6: Образование, наука, техника и технологии
5	Успехи современной науки и их причины. Проблема метода. Основные методы познания. Методы научного познания и специфика научной истины. Проблема демаркации научного и ненаучного знания. Ценности науки. Наука как знание, деятельность и социальный институт. Классификация наук: Аристотель, Аль-Фараби, Ибн-Сина, Ф. Бэкон, Г. Гегель, О. Конт. Философия науки ШоканаУалиханова. Сциентизм и антисциентизм. Наука и техника. Философия образования Ибрая Алтынсарина. Модель "Білімді адам". Проблемы научно-технического прогресса и перспективы развития современной науки. Этика науки. А.Эйнштейн. Перспективы науки Казахстана. Вклад проекта "Новое гуманитарное знание. 100 новых учебников на казахском языке" в развитие отечественной науки и образования.	1. Проблема метода в науке. Наука и техника. 2. Цифровые технологии в третьей модернизации Казахстана.	1. Составление сравнительной таблицы "знание-информация" на основе гносеологического анализа функционирования информации в современной культуре в контексте статьи Н.А. Назарбаева "Взгляд в будущее: модернизация общественного сознания". 2. "Гносеологический оптимизм, скептицизм и агностицизм": подготовка эссе-обоснования на основе современной интерпретации скептицизма как гносеологической стратегии и выявления его значения в современном научном и обыденном мировоззрении.	10
Философия человека и ценностный мир
Неделя 7: Человек
6	Человек и Вселенная. Мир вещей. Специфика философского подхода к рассмотрению человека. Человек в древнеиндийских религиозно-философских учениях. Человек в системе конфуцианства и даосизма: мужское и женское начало(Инь/Янь). Образы человека в истории античной философии (Пифагор, Платон, Протагор, Сократ, Аристотель и др.). Христианская антропология: человек - образ и подобие Бога (А. Августин, Ф. Аквинский). Индивидуалистическая трактовка человека в эпоху Ренессанса (Пико деллаМирандола). Механистическая антропология Нового Времени: человек - "тело" и человек – "машина" (Ж. Ламетри). Б. Паскаль: человек – "мыслящий тростник".Антропологизм Л. Фейербаха. Марксистское понимание сущности человека.Идея сверхчеловека у Ф. Ницше.Человек и его бытие в мире; экзистенциализм. Человек деятельный: прагматизм. Человек как символическое животное: Э. Кассирер. Человек играющий: И. Хейзинга. Человек одномерный: Г. Маркузе. Философская антропологияXX в. (М. Шелер, Х. Плеснер, А. Гелен). Проблема человека в казахской философии. Отражение проблемы человека в философии Абая. Экзистенциальная рефлексия Шакарима осмысложизненных ориентирах человека. Человек, индивид индивидуальность, личность.	Сравнительный анализ проблемы человека в современной философии	1.Подготовка эссе-обоснования по проблеме человека в философии Абая Кунанбаева. 2.Подготовка аналитического обзора об экзистенциальном понимании человека на основе первоисточников (на выбор).	10
Неделя 8: Жизнь и смерть. Смысл жизни
7	Категории человеческого бытия (счастье, вера, жизнь и смерть). Онтологическое и аксиологическое содержание жизни. Человек, его смертность и бессмертие. Взаимосвязь фундаментальных философских проблем с вопросами жизни и смерти: метафизика и моральная философия. Осознание конечности как обретение смысла. Время, вечность и цель. Проблема бессмертия в мировоззрении Коркыта. Смысл жизни. Поиски смысла жизни. Проблема смысла жизни в истории философской мысли: фатализм, гедонизм, волюнтаризм, функционализм. Смысл жизни как основная категория казахской философии. Любовь как сущность человеческого существования. Мистическое мировоззрение Ходжи Ахмеда Яссауи в традиции фалсафа. Любовь как смыслообразующее начало в философии Абая. "Махабатпенжаратқан адамзат..."	Важнейшие аспекты поиска смысла жизни в практическом опыте: философский анализ.	1.Подготовка научно-исследовательского проекта "Проблема смысла жизни как одна из основных тем казахской философии" на основе сравнительного анализа и комментированного чтения первоисточников по казахской философии. 2.Стоицизм и гедонизм: подготовка эссе-обоснования на основе их современной интерпретации.	10
Неделя 9: Этика. Философия ценностей
8	Аксиология и нравственность. Исторические типы этических ученийОсновы теории ценностей. Понятие ценности. Сущее и должное. Этические нормы и нормы права. Этические категории (долг, благо, сущее и должное, совесть, свобода). Золотое правило нравственности Конфуция, категорический нравственный императив И. Канта. Подходы к пониманию истоков человеческой нравственности. Утилитаризм и деонтологические теории (теории долга). Полезность и принципы. Природа ценностного сознания. Этическое измерение в традиции фалсафа. Проблема справедливости в философии ЖусупаБаласагуни. Категории "құт", "қанағат", "тәуба", "әділет", "сабыр". Нравственные ценности в поколенческом дискурсе. Сохранение и развитие уникальных национальных этических ценностей казахского народа как предпосылка и условие успеха модернизации общественного сознания. Политическая этика. Насилие. Толерантность. Права человека. Профессиональная этика. Этика в бизнесе.	1.Этическиедилеммы: ситуационныйанализ. 2.Экзистенциальный характер казахской философии	1.Подготовка эссе-рассуждения на тему "Этические ценности современной казахстанской молодежи". 2.Кейс-анализ и аргументация оценки этической ситуации (моральное затруднение, неоднозначные социальные случаи, стоящая перед обществом актуальная этическая проблема, межличностный или внутриличностный конфликт).	10
Неделя 10: Философия свободы
9	Понятие свободы в истории философии. Человек и его свобода (Б. Спиноза). Связь свободы и истины в работах М. Хайдеггера. Свобода и ответственность: Ж.П. Сартр. Свобода и абсурд (Альбер Камю). Концепции свободы (Бердяев Н.А.) Свобода воли. Иерархия свобод. Позитивная и негативная свобода. Свобода, справедливость, жизнь и достоинство человека как нравственно-правовые ценности. Мировоззренческие проблемы права. Политическая свобода. Национальная свобода. Индивидуальная свобода и естественные права. Условия формирования личности, еҰ свободы, ответственности за сохранение жизни, природы и культуры. Свобода слова и самовыражения. Свобода и творчество как способы подлинного существования человека в культуре. Концепция Абая "толық адам". Идеи свободы и независимости в философии деятелей Алаш.	Осмысление и интерпретация проблемы свободы воли	Подготовка творческой работы (эссе, реферата, доклада) на тему: "Роль традиционных ценностей в современном обществе".	10
Неделя 11: Философия искусства.
10	Философия и искусство. Своеобразие искусства как феномена культуры, его личностные и социальные функции. Субъект художественного творчества. Человек в мире искусства. Философия искусства в античной философии (софисты, Сократ, Платон, Аристотель и др.). Философия искусства в традиции фалсафа (Омар Хайям, Аль-Фараби, Ибн-Рушд, Ибн-Араби, Руми). Художественно-эстетический мир христианского средневековья (Августин, Иоанн Дамаскин). Эстетика и художественная практика эпохи Возрождения (Л.Б. Альберти, Леонардо да Винчи, А.Дюрер, М.Монтень, Эразм Роттердамский). Новоевропейская эстетика и художественная практика XVII-XVIII веков (Д. Локк, Р. Декарт, Вольтер, Д.Дидро, Ж. Руссо). Основы классической эстетики (И. Кант, Г. Гегель, Ф. Шеллинг). Неклассическая философия искусства второй половины XIX - XX века (Ф. Ницше, Дж. Дьюи, Ж.П. Сартр.М. Хайдеггер). Стратегии исследования искусства в современной философии. Основные категории философии искусства: эстетическое видение мира, подражание и побуждение, прекрасное, художественный образ, художественный стиль, художественный вкус, символ, мимезис, катарсис и симулякр и др. Философия искусства казахского народа. Национальные инструменты кобыз, домбра как выражение духовной культуры кочевников. Особенности традиционной музыки казахов. Кюй – феномен казахского искусства.	Рассмотрение формирования музыкальной эстетики как важнейшего компонента современной культуры	Подготовка эссе-рассуждения на тему "Роль искусства в жизни современного человека"	10
Неделя 12: Общество и культура
11	Общество как философское понятие. Социальная мысль классической античности: идеальное государство Платона, положения "Политики" Аристотеля. Человек как социальное существо.Августин: "Град Божий" и "град земной". Утопические теории эпохи Возрождения: Т. Мор и Т. Кампанелла. Социально-политическая теория Н. Макиавелли. Идея "естественного права", теории общественного договора, принцип разделения властей в учении Т. Гоббса. Общественно-политические доктрины Просвещения. Теория Ж.Ж. Руссо.Марксистская теория классового общества. К. Поппер и идея "открытого общества". Типы общества. Информационное общество. Постиндустриальное общество. Открытое общество. Сетевое общество. Модернизация. Урбанизация. Культура, ее природа. Теории культуры в истории философии (З. Фрейд, Н. Данилевский, О. Шпенглер, К. Леви-Строс). Материальная и духовная культура. Культура и коммуникация. Культурантропологический подход: установка на принципиальное сущностное и онтологическое единство человека и культуры. Национальная культура казахов как основа национальной идентичности казахов. Проблемы духовной модернизации в рамках проекта "Рухани жаңғыру".	1.Феномен общественного сознания: формы, структура, сущность. 2.Сущность модернизации общественного сознания казахского общества ХХІ века. 3.Философский анализ современного информационного общества и осмысление глобальных вызовов современности.	Подготовка творческой работы (эссе, реферата, доклада) на тему "Философия прагматизма в контексте приоритетов современного развития Казахстана".	10
Неделя 13: Философия истории
12	История как предмет философского осмысления. Связь представлений о времени с пониманием истории. "Время" мифа. Античное понимание времени и цикличность истории. Регрессивность исторического процесса у Гесиода. Понятие "священной истории" в христианстве, эсхатологизм. Историософия Августина. Теория исторического круговорота Д. Вико. Десакрализация истории: просветительские концепции. Философия истории Г. Гегеля. Марксистское понимание истории и ее движущих сил. "Критическая" философия истории: В. Дильтей, Г. Риккерт, К. Ясперс и понятие осевого времени. Историософия О. Шпенглера и А. Тойнби. Антиисторицизм К. Поппера. Проблемы смысла истории, "конца истории", постистории в современных философских дискуссиях. Направленность истории и ее смысл. История человечества: прошлое - настоящее - будущее. Проблематика смысла, направления и цели истории. Единство и многообразие истории человечества. Революционное и эволюционное в историческом процессе. Формации и цивилизации. Восток-Запад. Столкновение цивилизаций. Процесс формирования единого человечества и мировой истории. Современная цивилизация, ее особенности и противоречия. Тенденции развития человечества. Философия "Жерұйық" Асана Кайгы. Философия независимости Казахстана.	1.Анализ проблем исторического развития в казахской философии. 2.Сущность и специфика модернизационных процессов в современном казахстанском обществе.	1.Аналитический обзор основных концепций развития современного информационного общества на основе комментированного чтения первоисточников и сравнительного анализа их содержания. 2.Эссе-рассуждение на тему "Мой вклад в развитие и процветание Казахстана".	10
Неделя 14: Философия религии
13	Определение религии. Религия и философское знание. Религия и искусство. Феномен "мировых религий".Ранние формы религии. Многообразие подходов к проблемам ранних религиозных форм: эволюционизм (Э. Тейлор), структурализм (К. Леви-Строс). Буддизм, его основные направления. Христианство, история его возникновения и основные формы. Ислам. История формирования ислама, его догматика и исторические формы существования. Суфизм (Аль-Газали, Ходжа Ахмед Яссауи). Проблема возможности существования религии как философии в XIX веке, ее причины. Религиозно-философские концепции немецких романтиков (Ф. Шлейермахер). Религиозная философия С. Кьеркегора.	Философия религии в современной культуре	1.Подготовка научно-исследовательского проекта на тему: "Роль и возможности философии в понимании и решении глобальных проблем современности". 2.Подготовка эссе на основе анализа работы К. Армстронга "История бога".	10
Неделя 15: "Мәңгілік ел" и "Рухани жаңғыру" – философия нового Казахстана
14	Категории "Мәңгілік Ел" и "Ұлы Дала" в пространственно-временном континууме. Модернизационные процессы в современном Казахстане: социально-политический, экономический и культурный аспекты. Основные направления модернизации общественного сознания. Духовное возрождение. Проблемы формирования национального самосознания в XXI веке. Евразийство и развитие Казахстана. Цивилизационная идентификация Казахстана в глобальном мире. Идея "Мәңгілік ел". Программная статья Н.А.Назарбаева "Взгляд в будущее: модернизация общественного сознания" и проект "Рухани жаңғыру" как судьбоносные документы, определяющие перспективы развития Казахстана в ХХІ веке. Консолидирующие ценности общенациональной патриотической идеи "Мәңгілік Ел". Основные векторы модернизации общественного сознания Казахстана.	Стратегия "Мәңгілік Ел" и проект "Рухани жаңғыру" как новые векторы исторического развития Казахстана	Разработка научно-исследовательского проекта на тему: "Актуальные философские проблемы(сферы профессиональной деятельности)"	10
Примечание: 1 академический кредит = 30 академических часов Всего: 5 академических кредита - 150 академических часов
Литературы: Основная: 1. Назарбаев Н.А. "Взгляд в будущее: модернизация общественного сознания". http://www.akorda.kz. 2. Назарбаев Н.А. "Мәңгілік Ел. Годы, равные векам. Эпоха, равная столетиям" – Астана: Деловой мир Астана, 2014. – 368 с. 3. Нұрышева Г.Ж. "Философия" – Алматы: Інжу-маржан, 2013. 4. Петрова В.Ф., Хасанов М.Ш. "Философия". – Алматы: Эверо, 2014. 5. Ғарифолла Есім "Фәлсафа тарихы" – Алматы, 2000. 6. Ғарифолла Есім "Қазақ философиясының тарихы" – Алматы, 2006. 7. Ғарифолла Есім "Адам-зат" – Астана, 2008. 8. Бертран Р. "История западной философии" – М.: Издатель Litres, 2018. – 1195 с. 9. Джонстон Д. "Философияныңқысқашатарихы. СократтанДерридағадейін".Ғылыми ред. Нурышева Г.Ж. – Астана, 2018.– 216 б. 10. Хесс Р. "Философияның таңдаулы 25 кітабы". Ғылыми ред. Раев Д.С. – Астана, 2018.–360 с. 11. Кенни Э. "Батысфилософиясыныңжаңатарихы. 1-том: Антика философиясы" / ғылыми редактор Молдабеков Ж. Ж. – Астана, 2018. – 408 с. 12. Кенни Э. "Батысфилософиясыныңжаңатарихы. 2-том: Орта ғасырфилософиясы" / ғылыми редактор Оспанов С. – Астана, 2018. – 400 с. 13. Карен Армстронг Иудаизм, христиандық пен исламдағы 4000 жылдық ізденіс: Құдайтану баяны/ Научн.редактор Кенжетай Д. – Астана, 2018. – 496 с. 14. Johnston D."A Brief History of Philosophy: From Socrates to Derrida". –A&C Black, 2006. – 211 p. (ДжонстонДи. "Э бриф хистори оф философи: Фром Сокрэйтес ту Дэррида".- Эй энд Си Блэк, 2006. - 211 пи.) 15. Kenny A."New History of Western Philosophy". Volume 1-4. –Oxford University Press, 2006 - 2010. (Кэнни Эй. "Нью хистори оф Вестерн философи". Волум 1-4 – Оксфорд юниверсити пресс, 2006-2010) 16. Humphreys P. "The Oxford Handbook of Philosophy of Science". – Oxford University Press, 2016. (Хамфрейс Пи. "Зе Оксфорд хэндбук оф философи оф ссайнс". – Оксфорд юниверсити пресс, 2016) 17. Estlund D."The Oxford Handbook of Political Philosophy". –Oxford University Press, 2017. (Эстланд Ди. "Зе Оксфорд хэндбук оф палитикал философи". - Оксфорд юниверсити пресс, 2016) 18. Cappelen H., Gendler T., Hawthorne J. The Oxford Handbook of Philosophical Methodology. – Oxford University Press, 2016. (Кэппелен Эйч., Гендлер Ти., Хэутон Джэй. "Зе Оксфорд Хэндбук оф философикл метадаладжи". - Оксфорд юниверсити пресс, 2016) 19. Karen Armstrong "A History of God: The 4000-year quest of judaism, christianity and islam". - Gramercy Books, 2014.- 496 p. (Кэрен Армстронг "Э хистори оф гад: Зе фо саузанд ие гэст оф джудаизм, кристианити энд ислам". – Грамэрси букс, 2014 – 496 пи.) 20. Джонстон Д. "Краткая история философии/пер. Е.Е. Сухарева. - М.: Астрель, 2010. – 236 с. 21. Хесс Р. "25 ключевых книг по философии". – М.: Урал LTD, 2000. – 368 с. Дополнительная: 1. Барлыбаева Г.Г. "Эволюция этических идей в казахской философии". – Алматы, 2011. 2. Зотов А.Ф. "Современная Западная философия".– М.: Высшая школа, 2012. 3. Сегизбаев О.А. "Қазақ философиясының тарихы". /перевод. Нурышевой Г.Ж., М.Сабит, 2017. 4. Бегалинова К.К., Альжанова У.К. "Философия". Часть 1,2. –Алматы: Жібек жолы, 2014. 5. Масалимова А.Р., Алтаев Ж.А., Касабек А.К. "Казахская философия". Учебное пособие. – Алматы, 2018 6. "Новая философская энциклопедия": в 4 т. / Институт философии; М.: Мысль, 2010. 7. Бадью А. "Манифестфилософии" / В. Е. Лапицкого. – Санкт-петербург.: Machina, 2003. –184 с. 8. ДелҰз Ж. Гваттари Ф. "Что такое философия?" /. Перевод С. Зенкина.– М.: Академический Проект, 2009. – 261 с. 9. Коплстон Ф. "История философии: XX век" /перевод П.А. Сафронова. – М.: Издательствово "Центрполиграф", 2002. – 268 с. 10. Copleston F. "History of Philosophy: Modern Philosophy". - Image Books, 2003. – 544 р. (Коплэстон Эф. "Хистори оф философи: Модерн философи". – Имэйдж букс, 2003 – 544 пи.) 11. Марков Б.В. "Философия". Учебник для вузов. – М.: Издательский дом "Питер", 2016. – 464 с. 12. Миронов В.В."Философия". Учебник. – М.: Проспект, 2016. – 289 с.

Приложение 3
к приказу Министра
образования и науки
Республики Казахстан
от 31 октября 2018 года № 603

Типовая учебная программа общеобразовательной дисциплины ""Иностранный язык"" для организаций высшего и (или) послевузовского образования

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая типовая учебная программа общеобразовательной дисциплины "Иностранный язык" для организаций высшего и (или) послевузовского образования (далее - программа) разработана в соответствии с подпунктом 13) пункта 15 Положения о Министерстве науки и высшего образования Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 августа 2022 года № 580 "О некоторых вопросах Министерства науки и высшего образования Республики Казахстан" и определяет цель, задачи, структуру, содержание, методы обучения.

2. Настоящая программа предназначена для обеспечения подготовки обучающихся по общеобразовательной дисциплине "Иностранный язык" как одной из обязательных дисциплин общеобразовательного цикла.

3. Продолжительность обучения в соответствии со структурой образовательной программы высшего образования составляет 300 академических часов (10 академических кредитов).

Глава 2. Цель, задачи и ожидаемые результаты программы

4. Целью программы является формирование межкультурно-коммуникативной компетенции студентов в процессе иноязычного образования на достаточном уровне (А2, общеевропейская компетенция) и уровне базовой достаточности (В1, общеевропейская компетенция). В зависимости от уровня подготовки обучающийся на момент завершения курса достигает уровня В2 общеевропейской компетенции при наличии языкового уровня обучающегося на старте выше уровня В1 общеевропейской компетенции.

5. Задачами программы являются:

1) освоение обучающимися лексики и языковых особенностей иностранного языка и формирование коммуникативно-функциональной компетенции;

2) формирование межкультурной компетенции как способности к межкультурной коммуникации у личности, определяемой как субъект межкультурной коммуникации.

3) формирование навыков аргументации на иностранном языке и понимания языковых и культурных особенностей страны изучаемого языка.

6. По итогам освоения программы обучающийся обладает следующими результатами обучения:

1) систематизирует концептуальные основы понимания коммуникативных намерений партнера, авторов текстов на данном уровне;

2) сопоставляет и выбирает соответствующие коммуникативному намерению формы и типы речи/коммуникации с адекватным типу речи логическим построением;

3) адекватно выражает собственные коммуникативные намерения с правильным отбором и уместным использованием соответствующих языковых средств с учетом их соответствия социально-культурным нормам изучаемого языка;

4) классифицирует уровни использования реальных фактов, ссылок на авторитетное мнение; речевое поведение коммуникативно и когнитивно оправдано;

5) выявляет закономерности развития иностранного языка, уделяя внимание изучению стилистического своеобразия;

6) владеет приемами лингвистического описания и анализа причин и следствий событий в текстах научного и социального характера;

7) высказывает на иностранном языке возможные решения современных проблем на основе использования аргументированной информации;

8) доказательно использует языковой материал с достаточными для данного уровнем аргументированными языковыми средствами, своевременно и самостоятельно исправляет допускаемые ошибки при 75% безошибочных высказываний;

9) владеет стратегией и тактикой построения коммуникативного акта, правильно интонационно оформляет речь, опираясь на лексическую достаточность в рамках речевой тематики и грамматическую корректность.

Глава 3. Структура и содержание программы

7. Настоящая программа начинается с обзора цели и задач, тематического плана дисциплины, методов обучения, критериев оценивания результатов обучения, пререквизитов и постреквизитов дисциплины.

8. Содержание общеобразовательной дисциплины "Иностранный язык" для организаций высшего и (или) послевузовского образования включающее содержание дисциплины, темы семинарских (практических) и самостоятельных работ обучающихся, приведен в приложении к настоящей программе. Предметное содержание представлено в виде когнитивно-лингвокультурологических комплексов, состоящих из сфер, тем, субтем и типовых ситуаций общения.

9. Методы и технологии обучения, используемые в процессе реализации программы:

1) студентоцентрированное обучение, основанное на рефлексивном подходе к обучению со стороны и преподавателя, и студентов;

2) интерактивное практическое занятие (проблемная тематика, дискуссионная площадка, "Пресс-конференция", "Вопросы-ответы-обсуждение");

3) интерактивный круглый стол, семинар, ролевые игры;

4) кейс-стади (анализ конкретных ситуаций);

5) метод проектов (наработка и преобразование собственного опыта и компетентности).

10. Учебно-методический комплекс программы включает:

1) силлабус (рабочая учебная программа);

2) руководство по организации самостоятельных работ обучающихся, график их выполнения, методические указания к ним;

3) краткое предметное содержание;

4) учебные материалы к семинарским (практическим), лабораторным занятиям;

5) карту учебно-методической обеспеченности дисциплины;

6) программу итогового экзамена по дисциплине.

11. Оценка компетенций обучающихся осуществляется по следующим критериям: демонстрация понимания языкового материала в текстах по программе, владения терминологией, использование полученных знаний.

Минимально-достаточный уровень – (соответствие уровню А1 по общеевропейской шкале компетенций)

11.1. Формируемой компетенцией на этапе минимально-достаточного уровня является когнитивная и коммуникативная компетенции.

11.2. Моделируемыми формами речи и типы речи коммуникаций на этапе минимально-достаточного уровня являются: диалог этикетного характера; диалог-расспрос.

Типы устной и письменной коммуникации: описание, повествование.

Типы письменных речевых произведений: записка, частное письмо, поздравительная открытка, анкета, формуляр, таможенная декларация, план сообщения.

11.3. Дескрипторами минимально-достаточного уровня являются:

- в области устной и письменных форм коммуникаций:

- готовность и способность передавать сведения, информировать собеседника; интересоваться, запрашивать информацию, опрашивать, расспрашивать; советовать, рекомендовать; убеждать, предостерегать; характеризовать с помощью оценочных суждений; выражать симпатию-антипатию, интерес-безразличие, надежду, сочувствие.

- В ходе диалога вести простой беседу на основе подготовленной речи с использованием повторов, перифраз и др.средств, обмениваться короткими репликами, чтобы поддерживать разговор, общаться на знакомые темы, касающиеся повседневной жизни и изучаемой речевой тематики (семья, свободное время и т.д.), пользоваться формулами речевого этикета (клише) для начала, продолжения и окончания диалога.

- в монологической речи:

Описать простыми фразами свою семью, учебу, место проживания, сокурсников, распорядок дня, погоду, времена года и др., сделать краткое сообщение о себе, своих занятиях и интересах.

В ходе письменной коммуникации: описать простыми фразами родственников, окружающих, их занятия, дом (квартиру) и др. по речевой тематике, передавать коммуникативные намерения с соблюдением нормативных требований оформления.

В ходе аудирования:

- понимать целеустановки, речь преподавателя и своих сокурсников;

- воспринимать и понимать, простые повседневные выражения обиходного употребления;

-понимать сформулированные и медленно произнесенные вопросы и инструкции, установки или простые короткие указания преподавателя;

-фрагментарно (на уровне слов, словосочетаний и простых фраз) догадываться о теме сообщения;

в ходе чтения формируются умения:

-читать и выделять знакомые имена, слова, простые фразы в предлагаемых текстах;

-читать прагматические тексты, регулирующие повседневную жизнь людей в стране изучаемого языка: меню и вывески, маршруты и карты дорог, различные указатели и предупреждения, расписания и извещения – ту информацию, которая вырабатывает ориентировочные основы действия в новой социокультурной среде.

Критерии оценивания сформированности компетенций на минимально-достаточном уровне:

Уровни оценивания: оптимальный, высокий, средний, низкий.

Содержание критериев уровней оценки:

Соблюдение правил организации иноязычноготекста. Содержательность и объем письменного текста (точность передаваемой информации, соответствие нормативным требованиям). 3. Лексическая насыщенность, грамматическая оформленность (правильная оформленость этикетных формул, соблюдение правил орфографии и пунктуации).

Оптимальный уровень:

-понимание коммуникативных намерений партнера на данном уровне с указанием на предмет речи с помощью жестов;

-умение выразить собственные коммуникативные намерения на данном уровне, пользуясь наглядностью при нехватке слов;

-выбор формы и типа речи/ коммуникации на данном уровне, выраженом авербально и визуально;

-изложение коммуникативного намерения с использованием реальных фактов, отраженных на фото или картинках;

Высокий уровень:

-общее понимание коммуникативных намерений партнера с использованием уточнений;

-умение адекватно выразить собственные коммуникативные намерения при достаточно корректном учете их соответствия социально-культурным нормам изучаемого языка;

- выбор формы и типа речи/коммуникации с недостаточным адекватному типу речи логическим построением;

-недостаточная полнота изложения коммуникативного намерения при достаточно высокой степени доказательности с использованием отдельных фактов и ссылок;

Средний уровень:

-только приблизительное понимание коммуникативных намерений партнера;

-достаточно адекватное выражение собственных коммуникативных намерений с использованием ограниченного объема лексических единиц;

- выбор формы и типа речи не всегда соответствует коммуникативному замыслу;

-недостаточная полнота изложения коммуникативного намерения, использование отдельных фактов искажается вследствие интерференции;

Неспособность вступать в обсуждение на требуемом уровне. Речевое поведение коммуникативно и когнитивно недостаточно выраженное.

11.4. Достаточный уровень: (соответствие уровню А2 по общеевропейской шкале компетенций).

Формируемой компетенцией на этапе достаточного уровня является когнитивная, социо-культурная и коммуникативная компетенции.

Моделируемыми формами речи и типами речи коммуникаций на этапе достаточного уровня являются:

- диалог по обмену информацией в социально-бытовой, социо-культурной и учебно-профессиональной сферах;

- диалог – побуждение к действию.

Типы устной и письменной коммуникации: описание, повествование с элементами рассуждения.

Типы письменных речевых произведений: описание, повествование.

Типы письменных речевых произведений: развернутая записка, частное письмо, поздравительная открытка, анкета, формуляр, таможенная декларация, план сообщения с элементами рассуждения.

Дескрипторами достаточного уровня являются:

в области устной и письменных форм коммуникаций:

-способность и готовность варьировать и комбинировать языковой материал, ориентируясь на решение конкретных коммуникативных задач в наиболее распространенных стандартных ситуациях общения, предусмотренных программой;

В ходе диалога:

- справляться без особых усилий с простыми повседневными ситуациями в общении с преподавателем, сокурсником, другим лицом;

- использовать в диалоге простые фразы и предложения для обмена информацией в социально-бытовой, социо-культурной и учебно-профессиональной сферах;

- реагировать на сделанное предложение и самому проявлять инициативу и побудить собеседника к действию, возразить или согласиться с партнером;

в монологической речи:

- используя серии фраз и выражений, делать более развернутое описание своих друзей, условий проживания, предпочтений в еде, своего досуга, ориентировки в городе, текущих семейных и национальных праздников и др.,

- самостоятельно описать сюжетную картинку,

- передать кратко содержание прочитанного текста с выражением своей позиции на элементарном уровне,

-сделать небольшое по объему (10-15 фраз) сообщение по пройденной теме.

В ходе письменной коммуникации:

- писать простую короткую записку, краткое личное письмо, заполнять формуляр с соблюдением нормативных требований оформления, составлять и записывать свой режим дня, элементарно описывать свои предпочтения, биографию, текущие события и др.,

- составлять и записывать план к прочитанному тексту и краткие тезисы своего выступления по тексту, теме.

В ходе аудирования:

- понимать общее содержание речи другого лица в непосредственном общении, если говорят на знакомые темы;

- опираться на фоновые социокультурные знания, изученный лексический и грамматический материал, а также на смысловую контекстуальную догадку;

- понимать фразы и часто употребляемую лексику, связанную со сферами непосредственного личного общения, например, основные личные и семейные данные, покупки в магазине, занятость);

- понимать основные моменты в коротких, чҰтких и простых сообщениях и объявлениях.

в ходе чтения:

- читать тексты, представляющие собой инструкции по выполнению задач невысокого уровня операционной сложности в рамках изучаемой тематики;

- работать с двуязычным словарем и другими справочниками, хорошо ориентироваться в них;

- обращаться к собственному опыту чтения, в том числе на родном языке;

- развивать языковую и смысловую догадку;

- развивать навыки самостоятельного чтения.

Критерии оценивания сформированности компетенций на достаточном уровне (А2):

Уровни оценивания: оптимальный, высокий, средний.

Содержание критериев уровней оценки:

- понимание общего содержания текста рекламных аудио текстов, объявлений по радио, TV, в аэропорту, на вокзале (ответы на вопросы общего характера, выполнение тестовых заданий множественного выбора).

Оптимальный уровень:

-понимание коммуникативных намерений партнера, авторов текстов на данном уровне;

-умение адекватно выразить собственные коммуникативные намерения на данном уровне;

-выбор формы и типа речи/коммуникации на данном уровне с адекватным типу речи логическим построением;

-достаточная полнота изложения коммуникативного намерения, с использованием реальных фактов, ссылок на авторитетное мнение;

Высокий уровень:

-общее понимание коммуникативных намерений партнера с использованием уточнений;

- выбор формы и типа речи/ коммуникации с недостаточным адекватному типу речи логическим построением;

Средний уровень:

-только приблизительное понимание коммуникативных намерений партнера;

- выбор формы и типа речи не всегда соответствует коммуникативному замыслу;

11.5. Уровень базовой достаточности – (соответствие уровню В1 по общеевропейской шкале компетенций):

Формируемым составом компетенций на этапе формирования уровня базовой достаточности являются: лингво-культурологическая, социо-культурологическая, когнитивная, коммуникативная компетенции.

Моделируемыми формами речи и типами речи коммуникаций на этапе формирования уровня базовой достаточности являются: диалог – расспрос; диалог-обмен мнениями; диалог-беседа.

Типы устной и письменной коммуникации: описание, повествование, рассуждение, сообщение с элементами рассуждения, объяснение, определение, оценка.

Типы письменных речевых произведений: электронное письмо личного характера, текст, сообщение, изложение, автобиография, CV.

Дескрипторами уровня базовой достаточности являются:

- овладение системой языка и способами ее использования в межкультурно-коммуникативной деятельности;

- овладение системой речи и коммуникацией как готовности и способности осуществлять следующие коммуникативные акты:

- излагать, убеждать, доказательно сообщать информацию в рамках изученных функций и тем, выражать свою точку зрения по проблемам искусства и культуры (театры, фильмы, книги, музыка);

- высказывать свою точку зрения по учебной теме с обсуждением и преломлением через собственный опыт восприятия, систему оценок (социально-бытовая, социально-культурная сферы);

- поддерживать беседу или обсуждение (принимать участие, без подготовки, в беседе на знакомую тему в конкретной ситуации, следить за ходом разговора и понимать четко произносимую обращенную к нему речь, при необходимости переспросить, выражать собственные эмоции и реагировать на них (досада, грусть, заинтересованность, безразличие).

- в области устной и письменных форм коммуникаций:

- в ходе диалога умение удерживать внимание партнера; проявлять заинтересованность; решать проблему нехватки слов за счет их приблизительной замены, жестов, мимики; осуществлять самоисправление в случае оговорок; говорить четко и медленно и, при необходимости, повторять сказанное; составлять фразы, соединяя простые группы слов с помощью союзов;

- в монологической речи:

- описывать ситуации или события в форме ряда последовательных утверждений в рамках базовых тем социально-бытовой, социально-культурной и учебно-профессиональной сфер общения с преломлением через собственный опыт восприятия;

- пересказывать сюжет книги или фильма и описать свою реакцию на него с аргументацией своей точки зрения;

- сделать несложный заранее подготовленный доклад по заданной тематике

В ходе письменной коммуникации:

- писать простые связные тексты;

- описывать знакомые предметы/объекты или реальные события в рамках тем и субтем;

- писать короткие несложные эссе на интересующие темы;

- писать краткие доклады, несложные по форме и содержанию с фактической информацией повседневного характера и объяснением необходимых действий;

В ходе аудирования умения понимать:

- простые информационные сообщения на тему из профессиональной жизни;

- беседу по изученной тематике при условии четкого нормативного произношения; следить за обращенной речью собеседника;

- информацию по радио и телепрограмму в записи с четким нормативным произношением;

- основные положения сводок новостей по радио и элементарные тексты на знакомые темы в записи замедленного темпа;

- большую часть телевизионных программ по интересующей тематике (интервью, короткие лекции, репортажи);

В ходе чтения умения:

- просматривать текст на электронных и бумагоносителях и находить нужную информацию;

- находить и понимать необходимую информацию в повседневном материале (письма, брошюры, короткие официальные документы);

- устанавливать логику рассуждений по теме текста без подробностей;

- выявлять основные положения простой газетной статьи на знакомую тему;

- читать и понимать простые тексты с фактической информацией на интересующую тему;

- понимать технические правила в изложении несложным языком (правила безопасности);

- читать и извлекать необходимую информацию из буклетов, каталогов, проспектов, меню, расписаний и принимать ее к действию или сведению.

Критерии оценивания сформированности компетенций на уровне базовой достаточности (В1):

1. Реализация коммуникативного замысла;

2. Логико-структурная целостность

3. Владение предметным содержанием речи.

4. Соответствие лингвокультурным нормам носителей языка

5. Лингвистическая корректность речи; владение метаязыком.

Уровни оценивания: оптимальный, высокий, средний, низкий.

Содержание критериев уровней оценки:

Оптимальный уровень:

-полное понимание коммуникативных намерений партнера, авторов текстов на данном уровне;

-способность адекватно выразить собственные коммуникативные намерения с правильным отбором и уместным использованием соответствующих языковых средств с учетом их соответствия социально-культурным нормам изучаемого языка;

-выбор соответствующей коммуникативному намерению формы и типа речи/ коммуникации с адекватным типу речи логическим построением;

-максимально достаточная полнота изложения коммуникативного намерения, доказательность с достаточным для данного уровня использованием реальных фактов, ссылок на авторитетное мнение и др.; речевое поведение коммуникативно и когнитивно оправдано;

-корректное владение стратегией и тактикой построения коммуникативного акта;

- корректное использование в речи языковых средств, способность своевременного и самостоятельного исправления допускаемых ошибок при 75% безошибочных высказываний; правильное интонационное оформление речи, лексическая достаточность в рамках речевой тематики уровня и грамматическая корректность.

Высокий уровень:

-недостаточно полное понимание коммуникативных намерений партнера с использованием контрвопросов для уточнения;

-способность адекватно выразить собственные коммуникативные намерения с отбором и не всегда уместным использованием соответствующих языковых средств при достаточно корректном учете их соответствия социально-культурным нормам изучаемого языка;

- выбор соответствующей коммуникативному намерению формы и типа речи/коммуникации с недостаточным адекватному типу речи логическим построением;

-правильное владение стратегией и тактикой построения коммуникативного акта;

- корректное использование в речи языковых средств, способность своевременного и самостоятельного исправления допускаемых ошибок при 50% безошибочных высказываний; правильное интонационное оформление речи, лексическая достаточность в рамках речевой тематики уровня и грамматическая корректность.

Средний уровень:

-только общее понимание коммуникативных намерений партнера с постоянным использованием контр-вопросов для уточнения;

-достаточно адекватное выражение собственных коммуникативных намерений с использованием простейших структур и достаточно ограниченного объема лексических единиц;

- выбор формы и типа речи не всегда соответствует коммуникативному замыслу;

-недостаточная полнота изложения коммуникативного намерения при достаточно не высокой степени доказательности с использованием отдельных фактов;

-недостаточно корректное владение стратегией и тактикой построения коммуникативного акта;

-недостаточно корректное использование в речи языковых средств при 25% безошибочных высказываний; не достаточно правильное интонационное, лексико-грамматическое оформление речи.

Низкий уровень:

11.6. Уровень базовой стандартности – соответствие уровню В2 общеевропейской шкалы компетенций:

Формируемым составом компетенций на этапе формирования уровня базовой стандартности являются: лингво-культурологическая, социо- культурологическая, когнитивная, коммуникативная компетенции.

Моделируемыми формами речи и типы речи коммуникаций на этапе формирования уровня базовой достаточности являются: беседа, интервью, дискуссия.

Типы устной и письменной коммуникации: описание, повествование, рассуждение, сообщение, рассуждение.

Типы речевых высказываний: объяснение, определение, оценка, резюме, интерпретация, комментарий.

Типы письменных речевых произведений: CV, телефакс, официальное письмо, тезисы доклада, эссе.

Дескрипторами уровня базовой стандартности являются:

-овладение системой языка и способами ее использования в межкультурно-коммуникативной деятельности;

-система речи и коммуникации как:

- готовность и способность осуществлять следующие коммуникативные

акты:

-бегло вести разговор на разнообразные темы: общие, учебно-

профессиональные, а также касающиеся свободного времени;

-общаться без подготовки, не допуская грамматических ошибок, без видимых ограничений стилей речи;

-вести диалог довольно бегло и без подготовки;

-подчеркнуть личную заинтересованность в каком-либо деле, объяснить и подкрепить свою точку зрения при помощи необходимых доводов;

-передать в беседе оттенки эмоций.

-в области устных и письменных форм коммуникации студенты демонстрируют готовность и способность:

-воспринимать и понимать сообщения на слух и при чтении в рамках изучаемых сфер и речевой тематики,

-выяснять, уточнять;

-дополнять высказывание собеседника;

-выдвигать спорный тезис, предположение;

-разъяснять; выражать осведомленность.

-побуждать к действию и поощрять партнера;

-предлагать помощь и отвечать на не?;

-разрешать вмешательство партнера;

-поправлять, делать замечание, указание;

-прерывать собеседника;

-отвечать контрвопросом;

-побуждать к соразмышлению (к индивидуальной деятельности).

-аргументировать свое мнение; противопоставлять различные точки зрения; подводить итоги;

-выражать: сочувствие, сожаление; удовлетворение\ неудовлетворение;

-радость, огорчение;

-сомнение, разочарование, досаду;

-растерянность, боязнь, страх, беспокойство;

-признание ошибочности собственного утверждения.

-обращаться и вести беседу, соблюдая нейтральный, официальный, неофициальный стили общения:

-вступать в разговор; поддерживать его;

-выразить непонимание, попросить повторить сказанное, поменять тему беседы;

-завершить общение;

-давать достаточно развернутые описания по широкому кругу интересующих их вопросов;

-развивать и подкреплять свою точку зрения достаточно развернутыми дополнительными утверждениями и примерами;

-пояснять свою точку зрения по актуальному вопросу, указывая на плюсы и минусы выдвигаемого положения;

-делать довольно четкие сообщения по самым общим вопросам почти без подготовки;

-сделать ясный, логично построенный доклад, выделяя важные моменты, приводя доводы за и против какой-то определенной точки зрения, рассказывая о плюсах и минусах различных вариантов.

-передавать коммуникативные намерения с соблюдением нормативных требований оформления (официальное письмо, эссе и др.);

-последовательно излагать в письменной форме факты, события прочитанного, прослушанного и просмотренного (текста, картины и видеофильма), а также выражать сво? отношение к поступкам действующих лиц, к описываемым фактам и событиям;

-написать эссе или доклад в развитие какой-либо позиции, приводя доводы за и против определенной точки зрения и поясняя плюсы и минусы вариантов решения;

-уловить большую часть того, что говорится вокруг и участвовать в обсуждении;

-понять основные положения лекций, бесед, докладов и других видов тематически и лингвистически достаточно сложных выступлений, касающихся образовательной и профессиональной деятельности;

-понять объявления и сообщения на конкретные темы, если они произносятся с нормальной скоростью;

-понять информацию на языке в записи с помехами;

-понять записанные на магнитофон выступления,

-определить точку зрения говорящего, его отношение к чему-либо и выявить содержащуюся в выступлении информацию;

-понять документальные радиопередачи и другие материалы, звучащие по радио или в записи;

-понять телевизионные программы новостей и программы о текущих событиях;

-понять содержание документальных фильмов и др.

-быстро просмотреть достаточно сложный текст, выделяя при этом важные детали;

-быстро уловить содержание статьи и определить актуальность новости, статьи или сообщения по программному кругу тем;

-читать самостоятельно и понимать тексты, избирательно используя необходимые справочные материалы (затруднения могут вызвать редкие идиоматические выражения);

-выделять наиболее важные факты и события из газетных и журнальных статей;

-выделять основную мысль, идею;

-максимально точно и адекватно понимать содержание текста;

-определять значение незнакомых слов по контексту и структуре слова (контекстуальная и языковая догадка);

-находить в тексте реалии и слова с национально-культурным компонентом семантики;

-отбирать культурологически значимую информацию;

-критически осмысливать полученную информацию, оценить факты и события;

-выразить свое отношение к происходящим событиям, к действиям персонажей;

-просмотреть тексты малых форм в поисках нужной информации;

-извлекать нужную информацию из материала прагматического характера (реклама, проспекты, программы, справочные листовки, брошюры);

-читать корреспонденцию по интересующим вопросам и без труда улавливать основной смысл.

Критерии оценивания сформированности компетенций на уровне базовой стандартности:

1) Реализация коммуникативного замысла;

2) Логико-структурная целостность

3) Владение предметным содержанием речи.

4) Соответствие лингвокультурным нормам носителей языка

5) Лингвистическая корректность речи; владение метаязыком. Уровни оценивания: оптимальный, высокий, средний, низкий. Содержание критериев уровней оценки:

Оптимальный уровень:

-полное понимание коммуникативных намерений партнера, авторов текстов на данном уровне;

-способность адекватно выразить собственные коммуникативные намерения с правильным отбором и уместным использованием соответствующих языковых средств с учетом их соответствия социально- культурным нормам изучаемого языка;

-выбор соответствующей коммуникативному намерению формы и типа речи/коммуникации с адекватным типу речи логическим построением;

-максимально достаточная полнота изложения коммуникативного намерения, доказательность с достаточным для данного уровня использованием реальных фактов, ссылок на авторитетное мнение и др., речевое поведение коммуникативно и когнитивно оправдано;

-корректное владение стратегией и тактикой построения коммуникативного акта;

-корректное использование в речи языковых средств, способность своевременного и самостоятельного исправления допускаемых ошибок при 75% безошибочных высказываний; правильное интонационное оформление речи, лексическая достаточность в рамках речевой тематики уровня и грамматическая корректность.

Высокий уровень:

-выбор соответствующей коммуникативному намерению формы и типа речи/коммуникации с недостаточным адекватному типу речи логическим построением;

-правильное владение стратегией и тактикой построения коммуникативного акта;

-корректное использование в речи языковых средств, способность своевременного и самостоятельного исправления допускаемых ошибок при 50% безошибочных высказываний; правильное интонационное оформление речи, лексическая достаточность в рамках речевой тематики уровня и грамматическая корректность.

Средний уровень:

-только общее понимание коммуникативных намерений партнера с постоянным использованием контрвопросов для уточнения;

-достаточно адекватное выражение собственных коммуникативных намерений с использованием однако простейших структур и достаточно ограниченного объема лексических единиц;

-выбор формы и типа речи не всегда соответствует коммуникативному замыслу;

-недостаточно корректное владение стратегией и тактикой построения коммуникативного акта;

-недостаточно корректное использование в речи языковых средств при 25% безошибочных высказываний; не достаточно правильное интонационное, лексико-грамматическая оформление речи.

Низкий уровень:

Требования к владению языковыми средствами

Уровень А1

Овладение системой языка и способами ее использования в межкультурно-коммуникативной деятельности:

Фонетический материал:

- дальнейшее совершенствование слухо-произносительных навыков

применительно к новому языковому материалу.

Лексический материал:

- закрепление наиболее употребительной лексики, отражающей широкую специализацию;

- расширение словарного запаса за счет усвоения 800-1000 лексических единиц;

- сочетаемость слов: свободные словосочетания, морфо-синтаксические и лексико-фразеологические связанные словосочетания;

- знакомство с фразеологическими и комбинаторными словарями.

Грамматический материал

Английский язык:

- Articles: zero article, definite article, indefinite article;

- Pronouns (Relative, Possessive, Reflexive);

- Present simple, or continuous;

- Adverbs of frequency;

- Gerund or infinitive?;

- Present continuous (future);

- Future forms: will / going to;

- Past simple (regular / irregular);

- Comparative/Superlative Adjectives;

- Phrasal verbs (verb+preposition, verb+particle, verb + particle + preposition);

- Modals verb;

Немецкий язык:

-Aussagesatz Wort – und Satzfrage. Imperativ "Sie" Konjugation Präsens;

-Artikel Negation Possessivartikel;

-Akkusativ Verben mit Vokalwechsel Modalverb "möchten";

-Trennbare Verben Modalverben "Können", "müssen", "dürfen". Uhrzeit;

-Demonstrativpronomen;

-Indefinitpronomen. Ortsangaben;

-Possessivartikel. Modalverb "sollen". Imperativ 2;

-Person Singular und Plural. Perfekt: Struktur und Beispiele;

-Perfekt: alle Verben. Richtungsangaben. Personalpronomen im Akkusativ;

-Wechselpräpositionen;

-Dativ. Komparativ und Superlativ (prädikativ);

-Demonstrativpronomen im Akkusativ;

-Genitiv;

-Artikel + Adjektiv + Nomen. Artikelwörter "dieser", "mancher", "jeder" / "alle";

-Reflexive Verben mit Präpositionalergänzung. Fragewörter und Pronomen "wofür?", "dafür". Konjunktiv II;

-Steigerung und Vergleich Passiv.

Французский язык:

-L’article determiné et indeterminé;

-L’ordre des mots;

-la mise en relief;

-le présent des verbes réguliers et irréguliers;

-la négation;

-l’interrogation (qui, que, quand, où);

-les pronoms et ses types;

-les adjectifs et ses types;

-les formes et les sens de la conjugaison pronominale;

-le présent progressif – le future proche – le passé récent.

Требования к владению языковыми средствами

Уровень А2

Овладение системой языка и способами ее использования в межкультурно-коммуникативной деятельности.

Фонетический материал:

- дальнейшее совершенствование слухо-произносительных навыков применительно к новому языковому материалу.

Лексический материал:

- закрепление наиболее употребительной лексики, отражающей широкую специализацию;

- расширение словарного запаса за счет усвоения 800-1000 лексических единиц;

- знакомство с фразеологическими и комбинаторными словарями.

Грамматический материал

Английский язык:

-Articles: zero article, definite article, indefinite article;

- Pronouns (Relative, Possessive, Reflexive);

- Present simple, or continuous;

- Look or look like?;

- Adverbs of frequency;

- Gerund or infinitive?

- Present continuous (future);

- Future forms: will / going to;

- Past simple (regular / irregular);

- Comparative/Superlative Adjectives;

- Phrasal verbs (verb+preposition, verb+particle, verb + particle + preposition);

- Modals verb;

- Zero & First Conditionals.

Немецкий язык:

-Aussagesatz Wort – und Satzfrage Imperativ "Sie" Konjugation Präsens;

-Artikel Negation Possessivartikel;

-Akkusativ Verben mit Vokalwechsel Modalverb "möchten";

-Trennbare Verben Modalverben "Können", "müssen", "dürfen" Uhrzeit

-Demonstrativpronomen. Indefinitpronomen. Ortsangaben

-Possessivartikel. Modalverb "sollen". Imperativ 2.;

-Person Singular und Plural. Perfekt: Struktur und Beispiele;

-Perfekt: alle Verben. Richtungsangaben. Personalpronomen im Akkusativ;

-Wechselpräpositionen;

-Dativ. Komparativ und Superlativ (prädikativ);

-Demonstrativpronomen im Akkusativ;

-Genitiv;

-Artikel + Adjektiv + Nomen. Artikelwörter "dieser", "mancher", "jeder" / "alle";

-Reflexive Verben mit Präpositionalergänzung. Fragewörter und Pronomen "wofür?", "dafür". Konjunktiv II;

Steigerung und Vergleich Passiv;

Французский язык:

-le présent des verbes réguliers et irréguliers;

-l’impératif;

-le complément;

-les adverbes et ses types;

-les pronoms et ses types;

-le participe présent;

-le participe passé;

-le passé composé;

-l’imparfait;

-le futur simple;

-les adjectifs et ses types;

-les formes et les sens de la conjugaison pronominale;

-les articles partitifs;

-les mots exprimant la quantité (assez-trop);

-le présent progressif – le future proche – le passé récent;

-le discours direct et indirect;

-les verbes à l’infinitif;

-l’adjectif;

-les comparatifs et les superlatifs;

-le subjonctif présent.

Требования к владению языковыми средствами

Уровень В1

Фонетический материал:

Совершенствование навыков произношения и умений правильно понимать услышанное, а также правильно произносить слова и фразы, включая "темп речи", овладение наиболее распространенными интонационными моделями.

Лексический материал:

1200 лексических единиц, характеризующихся высокой употребительностью, широкой сочетаемостью и отражающих как нейтральный, так и элементы обиходно-разговорного и публицистического стилей речей. Особое внимание обращается на безэквивалентную и фоновую лексику для использования во всех видах речевой деятельности в рамках указанных сфер общения и речевой тематики.

Грамматический материал:

Английский язык:

Articles: zero article, definite article, indefinite;

- Pronouns (Relative, Possessive, Reflexive);

- Present Simple, Future Simple, Past Simple;

- Modals verb;

- Gerund;

- Active& Passive Voice;

- Reported speech;

- Conditionals (Zero, First, Second and Third);

- Quantitative and ordinal numerals, fractions;

- Present perfect + yet / already / just;

- Present perfect or past simple?;

- Participle I;

- Participle II.

Немецкий язык:

-Genitiv der Nomen;

-Präteritum der Modalverben;

-Passiv mit Modalverben;

-Infinitivsatz: Infinitiv mit "zu" Präteritum;

-Konstruktion mit "es";

-Nebensatz: Relativsatz. Relativpronomen;

-Präpositionalpronomen;

-"lassen" + Infinitiv;

-Indirekter Fragesatz . Infinitiv mit "um zu". Nebensatz mit "damit";

-Präpositionen "außer" und "wegen". Ausdrücke mit Präpositionen

- Reflexive Verben Unbetonte Akkusativ – und Dativergänzungen. Reziprokpronomen;

-Verben mit Präpositionen und Pronominaladverbien;

-Temporalsätze (als, wenn);

-Die Position von nicht;

- Konjunktiv II: irreale Wünsche und Bedingungen;

Французский язык:

-Le temps plus-que-parfait;

-le conditionnel présent;

-Concordance des temps: l’antériorité – la postériorité – la simultanéité;

-l’expression du futur et de projet (futur proche);

-l’expression de la comparaison;

-les expression de l’identité, de la ressemblance et de la différence;

-la voix active et la voix passive;

-la forme pronominale аu sens passif;

-la forme impersonnelle;

-les constructions adverbials;

-le gérondif;

-les propositions participiales;

-les propositions compliquées;

-les propositions subordonnées;

Требования к владению языковыми средствами

Уровень В2

Фонетический материал:

Фонетические явления: палатализация, ассимиляция, латеральный взрыв, носовой взрыв, потеря взрыва, редукция.

Лексический материал:

1500 лексических единиц, характеризующихся высокой употребительностью, широкой сочетаемостью и отражающих как нейтральный, так и элементы обиходно-разговорного и публицистического стилей речей. Особое внимание обращается на безэквивалентную и фоновую лексику для использования во всех видах речевой деятельности в рамках указанных сфер общения и речевой тематики.

Грамматический материал:

Английский язык:

- Articles: zero article, definite article, indefinite;

- Pronouns (Relative, Possessive, Reflexive);

- Present Simple, Future Simple, Past Simple;

- Gerund;

- Present continuous (future), invitations: Would you like to …?;

- Future forms: will / going to, present continuous, might / may + inf;

- Past simple (regular / irregular);

- Comparatives and superlatives as … as;

- Connectors: although, however/ despite;

- Present perfect + yet / already / just;

- Present perfect or past simple?;

- Phrasal verbs (verb+preposition, verb+particle, verb + particle + preposition)

- Passive voice;

- Modals verb: might, could, must, can’t, ought to /Should / shouldn’t;

- Zero, First, Second and Third Conditionals;

- Clauses;

- Reported speech: statements and questions; imperative and requests;

Немецкий язык:

-Genitiv der Nomen;

-Präteritum der Modalverben;

-Passiv mit Modalverben;

-Infinitivsatz: Infinitiv mit "zu" Präteritum;

-Konstruktion mit "es";

-Nebensatz: Relativsatz. Relativpronomen;

-Präpositionalpronomen;

-"lassen" + Infinitiv;

-Indirekter Fragesatz . Infinitiv mit „um zu“. Nebensatz mit „damit“;

-Präpositionen „außer“ und „wegen“. Ausdrücke mit Präpositionen

- Reflexive Verben Unbetonte Akkusativ – und Dativergänzungen. Reziprokpronomen

-Verben mit Präpositionen und Pronominaladverbien

-Temporalsätze (als, wenn);

-Die Position von nicht;

- Konjunktiv II: irreale Wünsche und Bedingungen;

Французский язык:

-le conditionnel passé;

-cohérence du texte: nominalisations – pronoms personnels et indéfinis;

-l’expression du but, de la condition et de la restriction;

-l’expression de l’hypothèse;

-l’expression de la cause;

-l’expression de la consequence;

-l’expression de l’opposition et de la concession;

-les expression de l’identité, de la ressemblance et de la différence;

-la forme pronominale аu sens passif;

-la forme impersonnelle;

-les constructions adverbiales;

-les propositions participiales;

-les propositions subordonnées relatives;

Приложение
к типовой учебной программе
общеобразовательной дисциплины
"Иностранный язык" для
организаций высшего и (или)
послевузовского образования

Содержание общеобразовательной дисциплины "Иностранный язык" для организаций высшего и (или) послевузовского образования

	На минимально-достаточном уровне (А1) реализуются следующие темы:
Недели	Содержание дисциплины	Темы семинарских (практических) занятий	Ситуации для самостоятельных работ обучающихся	Кол-во часов
	Cоциально-бытовая сфера общения: Я и мой дом
1	Приветствие, прощание, представление себя в официальной и неофициальной обстановке, национальность, страны, языки, семья, семейное положение, состав семьи, родственные связи, внешность, характер, личностные качества, распорядок дня.	Приветствие	Вы прибыли в другой университет по академической мобильности. Представьтесь перед новой группой, расскажите о вашей стране, национальности, языке и др.	10
2		Моя семья	Вы поступили в университет другой страны и живете в семье. Напишите другу в вашем городе e-mail о семье, с которой вы живете. Опишите внешность, характер, личностные качества членов семьи.	10
3		Распорядок дня	Изучите распорядок дня успешных людей. Напишите лайфхак успешных людей о правильном режиме дня.	10
	Социально-культурная сфера общения:			10
4	Еда и напитки, продукты, виды закусочных, кафе, ресторанов, фаст-фуд, салаты, овощи, фрукты, десерт, сладости, покупка, цены, продовольственный магазин, торговый центр, скидки, дизайн, размер	Еда	В микроблоке предложи рецепт своего любимого блюда. Назови необходимые продукты и опиши процесс приготовления.
5		Покупка	Вам необходимо купить одежду. Проконсультируйтесь с консультантом в бутике о дизайне, размере, цвете и качестве одежды.	10
	Cоциально-бытовая сфера общения: Человек и его здоровье
6	Человек, здоровье, спорт, природа и человек, климат, погода, экология, здоровое питание, досуг, увлечения, виды спорта, здоровый образ жизни, физическая культура, спортивные игры Досуг и увлечения (спорт, музыка, посещение кино/ театра / парка аттракционов). Покупки	Человек и его здоровье	Работа над проектом по теме "Вкусно, полезно и не дорого: идеальное меню для студента"	10
7		Спорт в жизни человека	Лайфхаки для студентов о здоровом образе жизни.	10
8		Досуг	Изучите вместе с другом афиши кино и событий, расписание спектаклей, концертов и выставок. Выберите мероприятия, которые Вы хотите посетить (работа в паре)	10
	Социально-культурная сфера общения: Родная страна
9	Родная страна и страна/страны изучаемого языка, географическое положение, климат, погода, столица, их достопримечательности. Городская/сельская среда проживания, жилье, дом, квартира, сад, мебель, обстановка, условия жизни, техника, оборудование.	Родная страна	опишите вашу страну/страну изучаемого языка, ее географическое положение, климат, столицу, их достопримечательности	10
10		Путешествие	Летом вы планируете круиз по Европе (Азии, другим странам). Запланируйте ваше путешествие по дням. Опишите сколько стран, и какие места вы собираетесь посетить. Расскажите, что можно и чего нельзя делать в тех странах.	10
11		Достопримечательности города	Подготовить путеводитель по родному краю "Добро пожаловать в наш город!" Сделайте подборку самых интересных мест города.	10
12		Мой дом!	Представьте себя в качестве дизайнера и попробуйте оформить вашего новое жилье. Предложите несколько вариантов дизайна интерьера.	10
	Социально-культурная сфера общения: Окружающая среда
13	Защита окружающей среды, природа и проблемы экологии, Здоровый образ жизни, современные гаджеты, приложения, интернет, радиоактивные волны	Защита окружающей среды	Проведите опрос на тему "Отношение студентов к проблеме защиты окружающей среды". Представьте результаты вашего исследования на барграфе.	10
14		Природа и проблемы экологии	Экологические организации регулярно публикуют рекомендации для всех, кто желает внести свою лепту в охрану окружающей среды. Основной принцип подобных рекомендаций: "Это может сделать каждый". предложите свой перечень советов, основанных на этих рекомендациях для студентов университета.	10
15		Современная учҰба и гаджеты	изучите возможности применения современных гаджетов в процессе обучения. Предложите приложения для IPad, которые могут быть использованы преподавателями на занятиях иностранного языка.	10
Примечание: 1 академический кредит = 30 академических часов Всего: 150 академических часов
	На достаточном уровне (А2) реализуются следующие темы:
№ Недели	Содержание дисциплины	Темы семинарских (практических) занятий	Ситуации для самостоятельных работ обучающихся	Кол-во час.
	Cоциально-бытовая сфера общения: Я и моя семья
1	Национальность, страны, языки, семья, семейное положение, вступление в брак, состав семьи, родственные связи, семейные отношения, внешность, характер, личностные качества. Жилье, дом, квартира, сад, мебель, обстановка, условия жизни, техника, оборудование.	Я и моя семья	Опишите внешность и характер членов вашей семьи. Верите ли Вы, что можно определить черты характера по внешности?	10
2		Современная молодая семья	Сочинение на тему "Спор поколений: вместе и врозь". Попытайтесь определить причины разногласий между членами семьи.	10
3		Отношения между представителями разных поколений	Проведите эмпирический анализ отношений между представителями разных поколений в современном обществе. Представьте свои выводы в форме отчета.	10
4		Мой дом- моя крепость	Попробуйте себя в качестве эксперта по дизайну и найдите неочевидные ошибки, которые допустили дизайнеры в оформлении вашего жилья. Предложите варианты улучшения жилищных условий, необходимые для комфорта.	10
	Cоциально-бытовая сфера общения: Человек и его здоровье
5	Человек, здоровье, спорт, природа и человек, климат, погода, экология, здоровое питание, досуг, увлечения, виды спорта, здоровый образ жизни, физическая культура, спортивные игры	Человек и его здоровье	Работа над проектом по теме "Вкусно, полезно и не дорого: идеальное меню для студента"	10
6		Спорт в жизни человека	Лайфхаки для студентов о здоровом образе жизни.	10
7		Досуг	Изучите вместе с другом афиши кино и событий, расписание спектаклей, концертов и выставок. Выберите мероприятия, которые Вы хотите посетить (работа в паре)	10
	Социально-культурная сфера общения: Карта мира
8	Карта мира, географическое положение Казахстана и страны изучаемого языка, народности, города, транспорт, ориентировка в городе, достопримечательности города, флора и фауна,	Карта мира	Составьте этнографическую карту мира. Перечислите основные страны, кратко охарактеризовав их.	10
9		Географическое положение и границы	Назовите важнейшие признаки географического положения Казахстана (страны изучаемого языка) и докажите, что они определяют главные особенности природы территории страны.	10
10		Достопримечательности города	Подготовить путеводитель по родному краю "Добро пожаловать в наш город!" Сделайте подборку самых интересных мест города.	10
	Социально-культурная сфера общения: Обычаи и Традиции
11	Праздники, традиции, обычаи; семейные обычаи и традиции празднования дня рождения и других событий в жизни человека; национальные праздники, их значение, традиции празднования	Традиции и обычаи Республики Казахстан и страны изучаемого языка.	Проект "Традиции и обычаи, связанные с рождением и воспитанием ребенка в Республике Казахстан и страны изучаемого языка".	10
12		Культурные и национальные праздники	Расспросите собеседника о традициях празднования различных событий, о национальных праздниках в его стране.	10
	Учебно-профессиональная сфера общения: Будущая профессия
13	Образование, учеба в университете, студенческая жизнь, учебные предметы, распорядок дня, факультет, на котором я учусь, моя будущая профессия, трудоустройство, волонтерство, профессиональные качества, профессиональный рост, карьера.	Мое образование	Пройдите Тест "Определение типа будущей профессии". Расскажите, какой тип профессий Вам предложен для достижения успеха в будущей карьере. Насколько вы согласны с результатом теста?	10
14		Мой университет	Скайп-беседа с зарубежными сверстниками об организации учебной работы, учебных дисциплинах, университетской жизни в двух странах: выявите сходства и различия.	10
15		Будущая профессия	Работа над проектом по теме: "Каким должен быть настоящий профессионал?"	10
Примечание: 1 академический кредит = 30 академических часов Всего: 150 академических часов
На уровне базовой достаточности (В1) реализуются следующие темы:
№ Недели	Содержание дисциплины	Темы семинарских (практических) занятий	Ситуации для самостоятельных работ обучающихся	Кол-во час.
	Cоциально-бытовая сфера общения: Семья в современном обществе
1	Семья в современном обществе; современная молодая семья и ее проблемы; типы современных семей в мире; взаимоотношения в семье; бюджет молодой семьи и основные статьи расхода	Семья в современном обществе	Допустим, что в семье Ваши близкие не разделяют Ваше увлечение. Поговорите с Вашими родителями и убедите их в правильности Вашего выбора.	10
2		Бюджет молодой семьи	Подготовить сообщение для участия в круглом столе "В чем состоят главные условия устойчивости брака". Опишите условия существования благополучной семьи.	10
Cоциально-бытовая сфера общения: Современное жилище
3	Строительство жилья; типы жилья (городской, сельский дом, квартира); современный дизайн; архитектура; обустройство дома; украшение интерьера	Типы жилья (городской, сельский дом, квартира)	Вы прибыли на стажировку в зарубежный вуз. Дайте объявление об аренде квартиры.	10
4		Современный дизайн	Вы построили загородный дом. Попросите консультацию у дизайнера в отношении обустройства загородного дома.	10
	Cоцио-культурная сфера общения: Отдых
5	Организация отдыха; активный, пассивный отдых; туризм; отдых и оздоровление; развлечение; путешествие	Планирование каникул	"Вы хотите посетить страну изучаемого языка. В туристическом агентстве запросите письменно условия поездки".	10
6		Приглашаем Вас в увлекательное путешествие!	Составьте рекламный буклет для желающих посетить вашу страну. Разработайте маршрут достопримечательностей страны.	10
	Cоцио-культурная сфера общения: Культурно-исторический фон
7	История; становление государства; культурно-исторический фон национальной символики стран; государственный флаг, государственный герб, государственный гимн; девизы, эмблемы, государственное и политическое устройство, отрасли экономики.	Духовное возрождение (Рухани жаңғыру)	Сообщение "Возрождение традиций в современном Казахстане". Выявите ключевые аспекты Концепции культурной политики РК	10
8		Государственное устройство, правовые институты Республики Казахстан и страны изучаемого языка	инфо-постер о наиболее развитых отраслей экономики Республики Казахстан и страны изучаемого языка. Выявите стратегические ориентиры развития.	10
	Cоцио-культурная сфера общения: Культурно-исторический фон
9	Национальные, государственные, профессиональные и иные праздники в Республике Казахстан и стране изучаемого языка и памятные дни; их историческое значение; праздничные ритуалы, культурные проекты	Праздники Республики Казахстан и страны изучаемого языка	Провести анализ сходств и различий календаря праздников в Республике Казахстан и стране изучаемого языка.	10
10		Наурыз – праздник рождения весны!	Ваши зарубежные сверстники на празднике Наурыз. Гости интересуются традициями и обычаями проведения этого праздника.	10
	Учебно-профессиональная сфера общения: Образование
11	Система образования, уровни образования высшее профессиональное образование, образовательная программа специальности, академическая мобильность, выбор университета, специальности, стандарты зачисления, траектория образования, индивидуальная учебная программа	Система образования в Республике Казахстан и стране изучаемого языка	Проект: "Особенности систем образования в Республике Казахстан и стране изучаемого языка"	10
12		Выбор университета.	"Ваш зарубежный знакомый хотел бы получить образование в нашем вузе. Выложите на сайт информацию о Вашем университете.	10
Учебно-профессиональная сфера общения: Моя Профессия
13	Будущая профессия, профессиональная компетенция; профессиональные качества специалиста; настоящий профессионал; преимущества и недостатки различных профессий, востребованность профессий; заработная плата; атмосфера в коллективе; риск развития депрессии и стрессов; производительность труда	Профессиональные компетенции	На семейном совете обсуждается правильность Вашего выбора профессии. Приведите аргументы в пользу вашего выбора профессии и перечислите необходимые профессиональные компетенции.	10
14		Преимущества и недостатки избранной профессии	Эссе "Какой режим учебной работы студентов представляется наиболее рациональным?"	10
15		Востребованность избранной профессии на рынке труда	Провести блиц-опрос "Как стать настоящим профессионалом?"	10
Примечание: 1 академический кредит = 30 академических часов Всего: 150 академических часов
На уровне базовой стандартности (В2) реализуются следующие темы:
№ Недели	Содержание дисциплины	Темы семинарских (практических) занятий	Ситуации для самостоятельных работ обучающихся	Кол-во час.
	Cоциально-бытовая сфера общения: Человек и природа, экологические проблемы.
1	Человек, природа, окружающая среда, экологические проблемы, загрязнение, научно-технический прогресс, инновации, экспертная площадка, коммерциализация науки, возобновляемые ресурсы Республики Казахстан и страны изучаемого языка.	Человек и природа	Рассмотрите глобальные экологические проблемы современности и пути их решения. В чем заключается причины и последствия экологических бедствий?	10
2		научно-технический прогресс.	Работа над проектом "Научное наследие ЭКСПО-2017: зеленое будущее против углеводородного настоящего. Как выбрать баланс между возобновляемой энергетикой, нефтью и углем?"	10
	Cоциально-бытовая сфера общения: Новости, СМИ, реклама
3	Новости, средства массовой информации Реклама, баннер, стойки, наружная реклама, вывески, визитки	Мировые средства массовой информации	Сделайте обзор мировых СМИ и подготовьте сообщение о последних мировых событиях. Какой вид СМИ вы предпочли?	10
4		Реклама	Сделайте подбор реклам/ билборд для детей. Поэкспериментируйте с детьми. Как эти рекламы/ билборды повлияли на детей? Нужно ли делать подбор реклам для детей? Представьте свои выводы в форме видео отчета.	10
	Cоцио-культурная сфера общения: Культурно-исторический фон
5	История; становление государства; культурно-исторический фон национальной символики стран; государственный флаг, государственный герб, государственный гимн; девизы, эмблемы, государственное и политическое устройство, отрасли экономики.	Духовное возрождение (Рухани жаңғыру)	Сообщение "Возрождение традиций в современном Казахстане". Выявите ключевые аспекты Концепции культурной политики РК	10
6		Государственное устройство, правовые институты Республики Казахстан и страны изучаемого языка	инфо-постер о наиболее развитых отраслей экономики Республики Казахстан и страны изучаемого языка. Выявите стратегические ориентиры развития.	10
	Cоцио-культурная сфера общения: Культурно-исторический фон
7	Национальные, государственные, профессиональные и иные праздники в Республике Казахстан и стране изучаемого языка и памятные дни; их историческое значение; праздничные ритуалы, культурные проекты	Праздники Республики Казахстан и страны изучаемого языка	Провести анализ сходств и различий календаря праздников в Республике Казахстан и стране изучаемого языка.	10
8		Наурыз – праздник рождения весны!	Ваши зарубежные сверстники на празднике Наурыз. Гости интересуются традициями и обычаями проведения этого праздника.	10
	Cоцио-культурная сфера общения: Искусство, музыка, литература
9	Искусство, музыка, литература, выдающиеся деятели,	Искусство, музыка, литература Республики Казахстан и страны изучаемого языка	Составлять тексты рекламных объявлений о проводимых культурных мероприятиях.	10
10		Выдающиеся деятели культуры страны изучаемого языка	Подготовьте презентацию о выдающихся деятелей Республики Казахстан и страны изучаемого языка. Определите их вклад в развитие общества и страны в целом.	10
	Учебно-профессиональная сфера общения: Образование
11	Система образования, уровни образования высшее профессиональное образование, образовательная программа специальности, академическая мобильность, выбор университета, специальности, стандарты зачисления, траектория образования, индивидуальная учебная программа	Система образования в Республике Казахстан и стране изучаемого языка	Проект: "Особенности систем образования в Республике Казахстан и стране изучаемого языка"	10
12		Выбор университета.	"Ваш зарубежный знакомый хотел бы получить образование в нашем вузе. Выложите на сайт информацию о Вашем университете.	10
Учебно-профессиональная сфера общения: Моя Профессия
13	Будущая профессия, профессиональная компетенция; профессиональные качества специалиста; настоящий профессионал; преимущества и недостатки различных профессий, востребованность профессий; заработная плата; атмосфера в коллективе; риск развития депрессии и стрессов; производительность труда	Профессиональные компетенции	На семейном совете обсуждается правильность Вашего выбора профессии. Приведите аргументы в пользу вашего выбора профессии и перечислите необходимые профессиональные компетенции.	10
14		Преимущества и недостатки избранной профессии	Романтика и будни избранной профессии. Изучите особенность выбранной вами профессии, и выявите необходимые профессиональные компетенции.	10
15		Востребованность избранной профессии на рынке труда	Проведите ярмарку вакансий. Определите современный взгляд молодежи на трудоустройство и состояния рынка труда.	10
Примечание: 1 академический кредит = 30 академических часов Всего: 150 академических часов
Литература: 1. Кунанбаева С.С, Кармысова М.К. и др. Концепция развития иноязычного образования Республики Казахстан. Алматы, 2010. 2. Кунанбаева C.C. Теория и практика современного иноязычного образования. Алматы, 2010. 3. McMillan Dictionary of Contemporary English. - McMillan, 2010. 4. R. Harrison, S. Philpot, L. Curnick. New Headway Academic Skills. Reading, Writing, and Study Skills. Oxford University Press. - 2009. 5. Arline Burgmeier, Lawrence J. Zwier, Bruce Rubin, Kent Richmond. Inside Reading. The Academic Word List in Context. Pre-Intermediate to Advanced. Oxford. - 2009. 6. Murphy Raymond. Essential Grammar in Use. Intermediate. Cambridge University Press. – 2010. 7. British National Corpus: http://www.natcorp.ox.ac.uk 8. The Corpus of Contemporary American English (COCA): http://www.americancorpus.org

Приложение 4
к приказу Министра
образования и науки
Республики Казахстан
от 31 октября 2018 года № 603

Типовая учебная программа общеобразовательной дисциплины "Казахский язык" для организаций высшего и (или) послевузовского образования

Сноска. Приложение 4 - в редакции приказа Министра науки и высшего образования РК от 04.05.2024 № 213 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая типовая учебная программа общеобразовательной дисциплины "Казахский язык" для организаций высшего и (или) послевузовского образования (далее – программа) разработана в соответствии с подпунктом 13) пункта 15 Положения о Министерстве науки и высшего образования Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 августа 2022 года № 580 "О некоторых вопросах Министерства науки и высшего образования Республики Казахстан" и определяет цель, задачи, структуру, содержание, методы и результаты обучения.

2. Настоящая программа по общеобразовательной дисциплине "Казахский язык" направлена на новый формат изучения языка и на формирование социально-культурных знаний, совершенствование коммуникативной компетентности студента, развитие личностного потенциала.

3. Продолжительность обучения по настоящей программе, в соответствии со структурой образовательной программы высшего образования, составляет 300 академических часов (10 академических кредитов).

Глава 2. Цель, задачи и ожидаемые результаты программы

4. Цель программы – обучение казахскому языку в организациях высшего и (или) послевузовского образования Республики Казахстан (далее – ОВПО) в соответствии с международными стандартами обучения языкам, повышение значимости казахского языка как государственного, формирование компетенции по использованию казахского языка будущим специалистом как средства коммуникации в научной, социально-культурной, политической, профессиональной сферах общественной жизни.

5. Программа направлена на решение следующих задач:

1) развитие и дальнейшее совершенствование языковых навыков, обучающихся казахскому языку;

2) раскрыть многообразие стилистических возможностей казахского языка в разных функциональных стилях, приемы эффективного общения в разных коммуникативных ситуациях;

3) дать общее представление о нормах казахского языка на уровне произношения, морфологии, синтаксиса, словоупотребления, показать своеобразие современной речевой ситуации;

4) расширить активный словарный запас студентов, продемонстрировать богатство казахской лексики, фразеологии, познакомить с различными словарями и справочниками, отражающими взаимодействие языка и культуры;

5) развить способность опознавать, анализировать, сопоставлять, классифицировать языковые явления и факты с учетом их различных интерпретаций, оценивать языковые явления и факты с точки зрения правил использования языка, соответствия сфере и ситуации общения;

6) научить применять полученные знания и умения в собственной речевой практике, целесообразное использование языка в различных сферах и ситуациях общения.

6. По итогам освоения программы обучающийся обладает следующими результатами обучения:

1) свободно поддерживать беседу, запрашивать необходимую информацию в различных речевых ситуациях в бытовой, учебной, социальной, культурной, профессиональной сферах с использованием необходимых лексических и грамматических единиц;

2) проявлять компетентность в условиях личностной, социальной и профессиональной коммуникации в соответствии с особенностями языка, культуры, ситуации общения; обсуждать в дискуссиях этические, культурные, социально значимые вопросы, выражать свою точку зрения, аргументированно защищать ее, критически оценивать мнение собеседников;

3) читать и понимать тексты разных жанров, различать основную и дополнительную информацию, анализировать и дифференцировать смысловые части текстов, формулировать их основную мысль, резюмировать информацию целостного текста и его отдельных структурных элементов;

4) писать корреспонденцию различного назначения, статьи, аннотации, тезисы, эссе на казахском языке на основе собственных коммуникативных потребностей;

5) уметь запрашивать и сообщать информацию в соответствии с ситуацией общения, оценивать действия участников речевого общения, использовать информацию для воздействия на собеседника;

6) применять приемы создания устных и письменных текстов различных жанров и разной стилистической направленности.

Глава 3. Структура и содержание программы

7. Программа предусматривает изучение казахского языка в соответствии с 5 уровнями. Один уровень составляет 5 кредитов. Студент осваивает не менее 2-х уровней (10 кредитов). Уровень владения языком определяется на основе диагностического теста. После завершения каждого уровня владения языком сдается экзамен. Студент, освоивший средний уровень казахского языка (В1) в 1 семестре, в следующем семестре выбирает и продолжает обучение по следующему уровню (В2-1). Студент, освоивший уровень выше среднего, переходит на более высокий уровень (В2-2). При этом каждый уровень казахского языка должен учитывать соответствующие пререквизиты и постреквизиты. Начальный (элементарный) уровень казахского языка (А1) предлагается иностранным студентам. Базовый уровень (А2) направлен на прохождение казахстанскими студентами.

8. Методы и технологии обучения, используемые в процессе реализации программы:

1) студентоцентрированное обучение, основанное на рефлексивном подходе к обучению со стороны обучающегося;

2) компетентностно-ориентированное обучение;

3) коммуникативно-деятельностный подход к овладению языками;

4) понимание и интерпретация смыслов текста на основе когнитивного моделирования его содержания и контекста его функционирования;

5) оценивать прослушанное и прочитанное, обобщать полученную информацию;

6) фиксировать основное содержание сообщений, формулировать устно и письменно основную идею сообщения;

7) составление текстов, связанных с различными сферами общения, использовать интенции, направленных на создание коммуникативного воздействия;

8) ролевые игры и учебные дискуссии различных форматов;

9) кейс-стади;

10) метод проектирования.

9. Пререквизиты и постреквизиты программы устанавливаются ОВПО самостоятельно.

Приложение
к типовой учебной программе
общеообразовательной дисциплины
"Казахский язык"
для организаций высшего
и (или) послевузовского образования

Содержание типовой учебной программы общеообразовательной дисциплины "Казахский язык" для организаций высшего и (или) послевузовского образования Элементарный уровень
(А1 – для иностранных обучающихся)

№	Содержание дисциплины	Темы семинарских (практических) занятий	Темы самостоятельной работы студентов	Количество часов
Лексикалық тақырып: Өзі туралы
1 апта
	Буындап дыбыстау, төл дыбыстарды тыңдау. Сөздерді, фразаларды дыбыстау, танысып оқу, қайталап оқу. Буындап жазу, дыбыстарды ажыратып жазу. Өзі туралы ақпарат айту	1. Танысайық 2. Қай елден келдіңіз?	Аты-жөні, мемлекеті, қаласы, тілі, туралы ақпарат жазу; өз мемлекеті туралы шағын презентация жасау	10
2 апта
	Дыбыстырды ажырата тыңдау, сурет арқылы ақпаратты анықтау. Танысып оқу, қайталап оқу. Тірек сөздерді дұрыс қолданып иллюстрацияларды сипаттау. Дауыссыз дыбыстардың ерекшеліктері. Грамматика: үндестік заңы, көптік жалғауы, сұраулық шылауларды ажырату	1. Ол кім? 2. Бұл не?	Бөлмесіндегі заттарды сипаттау	10
3 апта
	Сурет арқылы ақпаратты анықтау, сипаттау. Мәтіннен негізгі ақпаратты табу. Тірек сөздерді, сөз тіркестерін жазу. Грамматика: жіктік жалғауы, тәуелдік жалғауы	1. Менің отбасым 2. Менің досым	Отбасы, досы туралы ақпарат айту	10
Лексикалық тақырып: Уақыт және мезгіл
4 апта
	Сөздер мағынасын түсіну. Мәтіндегі негізгі ақпаратты анықтау. Жаңа сөздерді пайдаланып ақпарат сұрау. Тірек сөздерді пайдаланып жай сөйлем жазу. Грамматика: сұрау есімдіктері: кім? не? кімнің?ненің? қай? қашан? барыс септігінің жай түрі, ыңғайлас жалғаулық және	1. Апта, ай аттары 2. Мейрамдар	Ай аттарына сөздік жүргізу; бір мейрам туралы суреттер жинау, "Маған ұнайтын мейрам" тақырыбында шағын әңгіме айту	10
5 апта
	Сөз мағынасын ажырата түсіну. Тірек сөздерді дұрыс қолданып иллюстрацияларды сипаттау. Мәтіндегі негізгі тірек сөздерді анықтау. Сипаттау мәнді сөз тіркестерін жазу. Грамматика: сұрау есімдіктері: қайда? кімге? неге? Ауыспалы осы шақ, жекеше түрі, табыс септігі	1. Жыл мезгілдері 2. Ауа райы	Жыл мезгілдеріне коллаж жасау Әр жыл мезгілінің ауа райын сипаттайтын сөздік құру	10
6 апта
	Ақпараттың ретін түсіну. Мәтіндегі сандарды тауып, түсіну. Ақпаратқа сұрақ-жауап. Сандарды орфографиялық нормаға сай жазу; Грамматика: септік, реттік сан есім, қанша? неше? сұраулық есімдер, жатыс септігінің жай түрі, шығыс септігі.	1. Сандар 2. Сағат қанша болды ?	Уақытты пайдаланып, бір күндік әрекеттерді әңгімелеу	10
Лексикалық тақырып: Оқу орны
7 апта
	Мәтіндердегі сөздердің мағынасын ажырата алу, оқығанын ауызша қайта мазмұндау; Берілген тірек сөздер бойынша сөздердің орын тәртібін сақтап жай сөйлем құру. Тірек сөздер арқылы тақырыпты анықтау. Тірек сөздер арқылы оқиғаны әңгімелеу Грамматика: көмекші есімдер: алды, арты, жаны, үсті, іші, асты, жатыс септігінің тәуелді түрі, ауыспалы осы шақтың көпше түрі, сұраулы түрі	1. Қай жерде оқисың? 2. Қазақ тілі сабағында	Өз оқу орны туралы ақпарат жинау Ақпаратты пайдаланып, шағын презентация жасау	10
8 апта
	Университет, кітапхана туралы шағын монолог, сұхбат құру. Мәтіндегіақпаратты баяндау. Шағын мәтін құрап жазу. Ақпараттың шын, жалғандығын анықтау. Грамматика: етістік + у қажет/керек құрылымы, көмектес септігі	1. Кітапханада 2. Сен сабаққа қалай дайындаласың?	"Тапсырманы қалай орындаймын?" ақпарат айту, әңгімелеу	10
Лексикалық тақырып: Мамандық
9 апта
	Шағын сұхбат құра алу. Көшіру, жатқа жазу, сұраққа жауап жаза алу. Негізгі ақпаратты анықтайтын, сипаттау мәнді сөздерді табу. Негізгі ақпаратты тірек сөздер арқылы табу. Грамматика: етістік + уға болады құрылымы^ сын есім тудырушы жұрнақтар:-лы/лі;-ды/ді;-ты/ті, сын есімнің сөйлемдегі орын тәртібі, өйткені жалғаулығы	1. Сенің мамандығың қандай? 2. Қандай мамандықтарды білесің?	Мамандық туралы сөздік құру Мамандық туралы коллаж жасау "Менің болашақ мамандығым" тақырыбында коллажды қорғау	10
Лексикалық тақырып: Жұмыс күні және бос уақыт
10 апта
	Негізгі ақпаратты тірек сөздер арқылы табу. Ақпаратты әңгімелеу, сұрақ-жауап. Әңгімелеу мәнді құрылымдар жазу, шағын мәтін құру. Грамматика: жедел өткен шақтың жекеше түрі, синонимдер, антонимдер	1. Менің жұмыс күнім 2. Демалыс күндері	Жұмыс күніне байланысты әрекеттерді жазу Жұмыс күнін әңгімелеу	10
11 апта
11	Мәтіннен суреттеу, әңгімелеу мәнді сөздерді табу. Тірек сөздермен сипаттау, әңгімелеу. Ақпараттың шынайылығын анықтау. Себеп-салдарды сөйлемдер жазу. Грамматика: жедел өткен шақтың болымсыз түрі, сын есімнің салыстырмалы шырайы, өйткені, себебі жалғаулықтары	1. Бос уақытың бар ма? 2. Бос уақытта немен айналысасың?	Бос уақытта айналысатын ісі туралы әңгімелеу	10
12 апта
	Ақпараттың шынайылығын анықтау. Монолог, диалог құру. Негізгі ақпаратты табу, тірек сөздерді табу. Шағын әңгіме жазу. Грамматика: неге? сұраулы есімдігі, үшін, туралы, сайын септеуліктері	1. Менің сүйікті ісім 2. Маған ұнамайтын іс	Сүйікті ісі туралы ақпарат жинау Сүйікті ісі туралы презентация жасау	10
Лексикалық тақырып: Күнделікті өмір
13 апта
	Ақпараттың шынайылығын анықтау. Рөлдік сұхбат құру. Негізгі ақпаратты анықтайтын тірек сөздерді табу. Шағын суреттеу жазылым жұмысы. Грамматика: мен, бен, пен шылауы, қанша? неше? сұраулы есімдіктері	1. Азық-түлік дүкенінде 2. Киім дүкенінде	Көкөніс пен жеміс-жидек атауларына қатысты коллаж жасау, қорғау	10
14 апта
	Мәтіннен негізгі ақпаратты анықтайтын сөздерді табу. Негізгі ақпаратты тірек сөздер арқылы табу. Заттың сапасын сұрау. Заттарды сапасын көрсететін сипаттау мәтінін жазу. Грамматика: жедел өткен шақтың көпше түрі, сын есімнің асырмалы шырайы	1. Кеңсе тауарлары дүкенінде 2. Ұсақ-түйек заттар дүкенінде	Рөлдік ойындар құру (кейстер бойынша)	10
15 апта
	Мәтіннен сипаттау, суреттеу мәнді сөздерді табу. Тірек сөздермен сипаттау. Ақпараттың шынайылығын анықтау. Грамматика: да/де, та/те жалғаулық шылаулары	1. Емханада	Дәрігер мен емделуші арасындағы рөлдік сұхбат құру	10
Ескерту: 1 академиялық кредит = 30 академиялық сағат Барлығы: 5 академиялық кредит – 150 академиялық сағат

Базовый уровень (А2)

№	Содержание дисциплины	Темы семинарских (практических) занятий	Темы самостоятельной работы студентов	Количество часов
Лексикалық тақырып: Менің ортам
1 апта
	Мәтіннен баяндау мәнді сөздерді табу. Ақпаратты баяндау. Негізгі ақпаратты түсіну. Грамматика: ауыспалы осы шақтың болымды түрі	1. Мен және менің ортам 2. Менің құрдастарым	"Менің достарым, таныстарым, құрдастарым" тақырыбында кластер құру, қорғау	10
2 апта
	Мәтіннің негізгі, қосымша ақпаратты табу. Ақпараттың шынайылығын анықтау. Адамды суреттеу, мінезін сипаттау. Грамматика: Ауыспалы осы шақтың болымсыз түрі.	1. Менің туған жерім 2. Менің қалам, ауданым	Туған жері туралы коллаж жасау Туған жері туралы презентация дайындау	10
3 апта
	Мәтіннен тірек сөздерді табу, ұқсас заттарды салыстыра сипаттау. Қосымша ақпаратты табу. Диалог арқылы отбасын сипаттау. Грамматика: ауыспалы осы шақтың көпше түрі	1. Тату отбасы	"Отбасындағы сыйластық" кластер құру, дәлелдеу, қорғау	10
Лексикалық тақырып: Уақыт менеджменті
4 апта
	Тірек сөздер арқылы негізгі ақпаратты табу. Негізгі лексиканы пайдаланып, баяндау. Негізгі, қосымша ақпаратты табу. Мәтінді байланыстырушы сөздерді қолданып, қысқа әңгіме жазу. Грамматика: етістік +уға тырысады, етістік +уды ұнатады құрылымы	1. Уақыт қымбат 2. Уақытты дұрыс пайдалану керек	Менің достарым уақытты қалай жоспарлайды? Сауалнама сұрақтарын құрастыру(3 сұрақ). Сұрақтарды 15 студентке қою, жауаптарға талдау жасау, сипаттау, қорытынды жасау.	10
5 апта
	Жетекші сөздер арқылы негізгі ойды анықтау. Негізгі ақпаратты табу. Сөйлеу жағдаяты бойынша диалог жүргізу. Сипаттау мәнді сөз тіркестерін жазу. Мезгіл мәнді сөздерді қолданып, әңгіме құрастыру. Грамматика: етістік+уға ұмтылады құрылымы.	1. Менің күнделікті жоспарым	Студенттерден сауалнама алу, сауалнаманы бейнетаспаға түсіру	10
6 апта
	Мәтіннен тақырыпқа байланысты мәліметтерді табу. Жағдаят бойынша диалог жүргізу. Ақпараттың дұрыстығын анықтау. Оқиғаны әңгімелей отырып, күнделік жазу. Грамматика: етістік +ғы/гі/қы/кі +ы/і кел - құрылымы	1. Уақытты бағалау	Өз ұсыныстары баяндалған жазылым жұмысын А4 форматына жазып, топқа ұсыну, өзара бағалау	10
Лексикалық тақырып: Студенттік өмір
7 апта
	Мәтіндегі сипаттау мәніндегі сөздерді анықтау. Ақпаратты хабарлау, сипаттау. Сипаттау, хабарлау монологы. Құрылым бойынша сипаттау. Грамматика: етістік+ғы/гі/қы/кі + тәуелдік жалғауы келмейді/келмеді - құрылымы.	1. Менің оқу орнымның ерекшелігі 2. Менің топтастарым	"Маған университетім ұнайды" аргумент жазу жазылым жұмысын дайындау, топқа ұсыну	10
8 апта
	1. Құрылым бойынша әңгімелеу. 2. Мәтіннен әңгімелеудің ретін табу. 3. Тірек сөздермен ақпаратты анықтау. Шағын оқиғаны әңгімелеп жазу. Грамматика: етістік +ғы/гі/қы/кі + тәуелдік жалғау кел құрылымының көпше түрі	1. Студенттік ұйымдар немен айналысады?	"Университетім ұнайды" мысалдар жазу	10
9 aпта
	Ақпаратта берілген айғақтарды табу. Өз ойын айту. Ақпараттың тақырыбын табу. Өз пікірін ұсыну, дәлел келтіру. Грамматика: болымсыздық есімдіктері	1. Студент болу оңай ма?	"Университетім -мақтанышым" құрылым бойынша пікір білдіру жазылым жұмысы	10
Лексикалық тақырып: Жұмыс
10 апта
	Мәтіннен суреттеу мәнді сөздерді табу. Жұмыс орнын суреттеу, ресми танысу сұхбаты. Суреттеу мәнді ақпараттарды табу. Орынды суреттеу, электронды поштамен хат жазу. Грамматика: белгісіздік есімдіктері	Жұмыс орны	Болашақ мамандығы туралы ақпарат жинау, сауалнама алу	10
11 апта
	Мәтіннен суреттеу, әңгімелеу мәнді сөздерді табу. Тірек сөздермен сипаттау, әңгімелеу. Ақпараттың шынайылығын анықтау. Себеп-салдарлы сөйлемдер жазу. Грамматика: жедел өткен шақтың болымсыз түрі, сын есімнің салыстырмалы шырайы, өйткені, себебі жалғаулықтары	1. Білікті маман	"Мамандығым-мақтанышым" презентация тапсыру	10
Лексикалық тақырып: Жастардың қызығушылықтары
12 апта
	Ақпараттың тақырыбын, шынайылығын табу. Қосымша ақпаратты табу, сипаттау мәнді сөздерді табу. Ситуация бойынша баяндау, суреттеу. Құрылым бойынша әңгімелеу жұмысы. Грамматика: ауыспалы өткен шақ (-атын,-етін,-итін)	1. Маған ұнайтын спорт түрі	"Менің хоббиім" өз қызығушылығы бойынша коллаж дайындау. Өз хоббиін баяндап, хат жазу	10
13 апта
	Сипаттау мәнді сөздерді табу. Ақпараттың шынайылығын табу. Тақырып бойынша сұхбат алу. Әлеуметтік желі арқылы хат жазу. Грамматика: еді/ екен көмекші етістігі; ауыспалы өткен шақтың болымсыз түрі	1. Әлеуметтік желіде көп отырасыз ба?	"Ең қызық әлеуметтік желі" тақырыбында әңгімелеу	10
Лексикалық тақырып: Қоғамдық орындар
14 апта
	Ақпараттың ретін табу, негізгі ақпаратты табу. Сұхбаттан негізгі, қосымша ақпаратты табу. Сұхбат құру. Құрылым бойынша шағын әңгіме жазу. Грамматика: етістік +а/е/й алу құрылымы	1. Мейрамханада 2. Мәдени орындарда	"Мейрамханада" рөлдік ойыны	10
15 апта
	Тірек сөздер арқылы негізгі ақпаратты табу. Негізгі лексиканы пайдаланып, баяндау. Грамматика: етістік +а/е/й алма құрылымы, етістік +а/е/й алма құрылымының көпше түрі	1. Әуежайда 2. Вокзалда	Қоғамдық орындарда өзін ұстау әдебі рөлдік ойындары (кейстер бойынша)	10
Ескерту: 1 академиялық кредит = 30 академиялық сағат Барлығы: 5 академиялық кредит – 150 академиялық сағат

Средний уровень (В1)

№	Содержание дисциплины	Темы семинарских (практических) занятий	Темы самостоятельной работы студентов	Количество часов
Лексикалық тақырып: Әулет – ағайын-туысқан әлемі
1 апта
	Тақырыпқа сәйкес мәтінді тыңдап, өз пікірлерін қосу. Берілген тақырып бойынша қосымша білетін мәліметтерді баяндау. Мәтінді оқып, тірек сөздерді анықтау, негізгі ойды айқындау. Тақырып бойынша сөздік құрастыру.Тірек сөздермен сөйлемдер құру. Грамматика: бұрынғы өткен шақ	1. Әулет дәстүрі 2. Отбасы құндылықтары	1. "Әулет дәстүрін сақтаудың маңызы" дөңгелек үстел. - әулеттің қалыптасқан жалпы дәстүрі туралы баяндау; - өз әулетінде қалыптасқан дәстүр қырлары; - дәстүрді сақтаудың маңызы мен пайдасын анықтап көрсету. 2. Кластер құру: "Біздің әулет" -сызба бойынша баяндау.	10
2-апта
	Берілген тақырып бойыша өз пікірін білдіру, аргумент құру әдістерінің түрлерін қолдану. Сұхбатты тыңдап, пікірлерді салыстыру, қолдайтын пікірді дәлелдеу. Мәтінді оқып, негізгі ойды анықтау және логикалық жалғасын ұсыну. Пікір-эссе жазу: (кіріспесі мен негізгі бөлімнің 1 абзацы) Грамматика: есімшенің анықтауыштық қызметі	1. Өзара түсіністік пен сыйластық 2. Қамқорлық ережелері	1. "Ата-ана – сенімді досымыз" пікірталасқа қатысу: - ұсынылған пікірлермен танысу; -тақырыпқа сәйкестігін анықтау; - өз пікірін білдіру, қорғау, дәлелдеу.	10
3-апта
	Мәтінді оқып, негізгі айғақтар мен қосымша детальдарды анықтау. Басқалардың пікірін салыстыру, ұсынылған тұжырым бойыша пікір алмасу, анықтау. негізгі мәселені Тыңдалған мәтінді мазмұндау, өз ойымен толықтыру, берілген сұрақтарға жауап беру. Тақырып бойынша дәлелдеу-эссесінің бір абзацын жазу (аргументті). Грамматика: модаль сөздер: қажет, керек,сияқты сөздерінің қолданысы	1. Неке дегеніміз не? 2. Отбасын неше жаста құру керек?	"Отбасын құру оңай ма?" дебат құру: - қарсы аргументтер келтіру, аргументтерді тыңдау, негізгі ойды анықтау; - аргументті құру, айғақтарды келтіру, сілтеме жасау	10
Лексикалық тақырып: Жеке тұлғаның дамуы
4 апта
	Әңгіменің қарапайым түрін жазу, оқиғаның желісін ретімен баяндау. Мәтінді оқып, маңызды ақпаратты анықтау, сыни талдау жасау. Тақырып бойынша негізгі мәліметтерді баяндау. Мәтінді тыңдап, қысқаша мазмұнын баяндау, берілген сұрақтарға жауап беру. Грамматика: көмекші сөздер: байланысты, бойынша, шығар, екен сөздерінің қолданылуы	1. Адамгершілік әліппесі 2. Мәдениет пен білімнің байланысы	"Мәдениетті адам деп кімді айтамыз?" тақырыбында эссе жазу - тақырып бойынша ақпарат жинау; - ақпараттарға талдау жасау; - негізгі ойды анықтау, тезис құрау - эссенің бастапқы нұсқасын жазу	10
5 апта
	Мәтінді тыңдап, интерпретация жасау. Әңгіменің күрделі түрін жазу (диалог беру, монолог-ойын баяндау). Мәтінді оқып, түйінді ой қорыту. Ұсынылған тақырып бойынша мақал-мәтел айтып, мағынасын түсіндіру, келісу/келіспеуін білдіру. Грамматика: шарт мәнді құрылымдар: етістік+са/се+ жіктік жалғау	1. Ұрпақ арасындағы қайшылық 2. Мүмкіндік пен қажеттілік арасындағы қайшылық	Эссе жазу: - эссенің жұмыс нұсқасын редакциялау - қайта қарау, толықтыру; - толық нұсқасын ұсыну.	10
Лексикалық тақырып: Таңдау
6 апта
	Тақырып бойынша дискуссивті эссе жазу. Мәтінді тыңдап, пікірлерді салыстыру, пікір қосу. Мәтінді оқып, негізгі ойды анықтау. Мәтін бойынша сұрақтар әзірлеу, пікір алмасу. сұхбат арқылы өз пікірін дәлелдеу. Грамматика: мезгіл мәнді құрылым, -ғанда, -ған соң, кейін /уақытта/ шақта құрылымдары	1. Мамандықты дұрыс таңдадыңыз ба? 2. Қабілет және мүмкіндік	"Мүмкіндік пен қажеттілікті ұштастырудың үлгілері" тақырыбында сұхбат жүргізу; - өмір тәжірибелерінен мысал келтіру, - әңгімелеу; -қорытындылау.	10
7 апта
	Мәтінді оқып, негізгі айғақтар мен детальдарды анықтау. 2. Пікір-эссе жазу (2 абзацын жазу). Сұхбатты тыңдап, пікірлерді негізгі идеялары бойынша салыстыру. Ұсынылған тұжырым бойынша өз пікірін білдіру, аргумент құру әдістерін қолдану. Грамматика: етіс формаларының қолданысы	1. Еңбек өнімділігі: сапа мен көлем 2. Жұмыс түрі және еңбекақы	"Құзыретті маман болудың негіздері" Ақпараттық-танымдық жоба жасау: - Жоба тақырыбын, мақсат, міндеттерін анықтау; -топқа бөлу, әрбір топ мүшесі алдындағы жұмысты анықтау; - зерттеу: ақпарат жинау,сұхбат, сауалнама жүргізу; - нәтиже шығару: талдау, жинақтау, қорытындылау; - қорғауға ұсыну.	10
Лексикалық тақырып: Табыс кілті - еңбекте
8 апта
	Мәтінді оқып, идеяны анықтау. Сұхбатты тыңдап, қолдау немесе қарсылық білдіру. Ұсынылған тұжырымға өз пікірін білдіру, аргумент құру әдістерін қолдану. Пікір-эссе жазу. Грамматика: қалау мәнді құрылымдар: -са/-се деймін, ырықсыз етіс.	1. Табысты болғыңыз келе ме? 2. Ақша және адамдар	"Ақшаның адам өміріндегі рөлі" дебат - қарсы аргументтер ұсыну, аргументтерді қолдану; - өз пікірін дәлелдеу, сілтеме жасау; - шаршы топ алдында сөйлеу мәдениетін сақтау.	10
9-апта
	Мәтінді толық түсіну, жаңа сөздерді анықтау, мәтінге сай ақпараттарды нақтылау. Өз пікірін дәлелдеу, пікір алмасу. Бірнеше дереккөзден алынған мәліметтерді оқып, қорытынды жасау. Сауалнама қорытындысы бойынша талдау жазу. Грамматика: есімше формаларының септелуі; етістік +есімше жұрнақтары+табыс септік	1. Отбасы бюджеті 2. Ақша жұмсай білесіз бе?	"Үнемшілдік пен ысырапшылдық" постер әзірлеу: - ұсынылған пікірлермен танысу; - тақырыпқа сәйкестігін анықтау; - өз пікірін білдіру.	10
Лексикалық тақырып: Бос уақыт және саяхат
10 апта
	Ұсынылған тұжырым бойыша өз пікірін білдіру, аргумент құру әдістерін қолдану. Мәтінді тыңдап, сұрақтарға жауап беру, маңызды ойға назар аудару. Мәтінді оқып, ақпараттарды топтастыру. Үзіндіге түсіндірме жазу. Грамматика: есімше формаларының септелуі: етістік+есімше жұрнақтары+жатыс септік	1. Бос уақытты өткізу мәдениеті 2. Есте қалған саяхат	Дөңгелек үстел: "Бос уақытыңызды тиімді қолданасыз ба?" - бос уақытты өткізу мәдениеті туралы талдау жасау; - пікір алмасу сұрақтарын әзірлеу; - бос уақытты тиімді пайдалану жайлы пікір алмасу, - пікірлерді тұжырымдау.	10
11 апта
	Ақпараттың шынайылығын нақтылау. Мәтінде берілген ақпаратқа сыни талдау жасау. Айтылған ойға көзқарасын білдіру. мәселені шешу эссесін жазу. Грамматика: сөз тудырушы жұрнақтардың қолданысы	1. Қазақстандық саяхатшыларды білесіз бе? 2. Қазақстан табиғаты жайлы шетелдіктердің көзқарасы	Эссе жазу: "Менің ең қызықты саяхатым" - ақпараттарды жинақтау; - ақпараттарға талдау жасау; - аргументтерді салыстыру, жинақтау; - эссенің бастапқы нұсқасын жазу.	10
12 апта
	Мәселені шешу жолдарын ұсыну, пікір алмасу. Мәтінге сәйкес ақпараттарды нақтылау, ақпаратты толықтыру. Мәтінде берілген ақпаратқа сыни талдау жасау, өз көзқарасын білдіру. Мәселені шешу эссесін жазу. Грамматика: салыстыру мәнді құрылымдар: онымен салыстарғанда, оған қарағанда, гөрі	Қазақстандықтар қайда демалады? 2. Еліміздегі туризмнің даму деңгейі қандай?	Эссе: - эссенің бастапқы нұсқасын редакциялау - қайта қарау, толықтыру; - толық нұсқасын ұсыну.	10
Лексикалық тақырып: Жаңалықтар
13 апта
	Өз пікірін дәлелді беру, пікір алмасу. мәтінді толық түсіну, Жаңа сөздерді анықтау, сұрақтарға жауап жазу. Бірнеше дереккөзден алынған мәліметтерді оқып, қорытынды жасау. Суреттеу эссесін жазу. Грамматика: болжам мәнді құрылымдар: - уы мүмкін; -уы ықтимал; - атын/-етін шығар	1. Жаңалықтарды қайдан білесіз? 2. Ауа райының өзгеруі жайлы жаңалықтар	Ақпараттық-танымдық жоба жасау: "Мені таңғалдырған жаңалық" - жоба мақсат, міндеттерін анықтау; -топқа бөліну, әрбір топ мүшесі алдындағы жұмысты анықтау; - зерттеу: ақпарат жинау,сұхбат, сауалнама жүргізу; - нәтиже шығару: талдау, жинақтау, қорытындылау; - қорғауға ұсыну.	10
14 апта
	Белгілі бір жаңалыққа байланысты өз көзқарасын жазу. Өз пікірін дәлелдеу, пікір алмасу. Мәтінді толық түсіну, жаңа сөздерді анықтау, ақпараттарды топтастыру. Бірнеше дереккөзден алынған мәліметтерді оқып, қорытынды жасау. Грамматика: көсемшенің қимыл-сын пысықтауыштық қызметі	1. Мәдени жаңалықтар 2. Спорт жаңалықтары	"Тамаша жеңістер" түсіндірме (комментарий) жасау - ақпаратты таңдау; - таңдау себебін көрсету; - көзқарасын білдіру; - қорытындылау.	10
15 апта
	Естіген жаңалықтарға түсіндірме (комментарий) жазу. Өз пікірін дәлелді беру, пікір алмасу. мәтінді толық түсіну; Жаңа сөздерді анықтау, сұрақтарға жауап беру. Бірнеше дереккөзден алынған мәліметтерді оқып, қорытынды жасау. Грамматика: қимылдың өту сипаты: іс-әрекеттің басталуын білдіру, басталуға жақын тұрғандығын білдіру (жаза бастады, басталғалы жатыр) іс-әрекеттің толық аяқталу мағынасының берілуі: -п шық, -п бітір, -п қой	1. Экономика және өндіріс жаңалықтары 2. Қоғамдық саяси жаңалықтар	Интервью жүргізу: "Табиғи таза өнімдер" - интервьюдің мақсатын анықтау; - интервью нысанына сәйкес сұрақтар әзірлеу; - интервью берушіні анықтау және келісу; - интервью жүргізу; - бейнематериалдар әзірлеу; - интервью бойынша түйіндеме жасау; - қорғауға ұсыну.	10
Ескерту: 1 академиялық кредит = 30 академиялық сағат Барлығы: 300 академиялық сағат

Уровень выше среднего (В2-1)

№	Содержание дисциплины	Темы семинарских (практических) занятий	Темы самостоятельной работы студентов	Количество часов
Лексикалық тақырып: Отбасы – шағын мемлекет
1 апта
	Мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру, сөйлемді толықтыру; ақпаратты (кесте/сызба арқылы) сипаттау. Мәтіндегі негізгі ойды анықтау; мәтін ақпаратына сыни талдау жасау. "Әкеге қарап ұл өсер, анаға қарап қыз өсер" - эссе жазу. Грамматика: зат есім тудырушы -лық, -шы, -гер жұрнақтары, болып келеді, деп саналады құрылымдары	1. Отбасындағы қарым-қатынас 2. Отбасындағы әкенің рөлі	"Біз қонақты қалай күтеміз?" пікір алысу. Әр халықтың қонақ күту дәстүрі" тақырыбына мәлімет жинау, ақпараттық презентация дайындау.	10
2 апта
	Мәтінді оқу, түйінді ой қорыту, баға беру. Мәтін бойынша өз көзқарасын білдіру, пікірлерді салыстыру, дәлелдеу және қорытындылау. Суреттеу эссесін жазу.	1. Ұлттық танымдағы қара шаңырақ туралы түсінік 2. Қандай отбасын құрғыңыз келеді?	"Үйлену оңай, үй болу қиын" - монолог құрастыру	10
3 апта
	Мәтін бойынша пікір білдіру, мазмұндау. Ақпараттың шынайылығын нақтылау. Мәтінді оқып, түйінді ой қорыту, басқалардың пікіріне баға беру; өз пікірін білдіру, дәлелдеу, пікір алмасу. Дискуссивті(мәселені шешу жолдары) эссе жазу. Грамматика: себеп-салдар мәнді құрылым, сондықтан, сол себепті, өйткені жалғаулықтары	1. Студенттік отбасы 2. Жас отбасының келіспеушілігі: себептері мен алдын алу	"Жас отбасыларға қандай көмек көрсетілуде?" пікір алысу. - тақырып бойынша зерттеу жүргізу; - зерттеу қорытындысын статистикалық дәлелдемелермен ұсыну.	10
Лексикалық тақырып: Табысқа барар жол
4 апта
	Тыңдаған материалдан қажетті ақпаратты іріктеп алу, мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау. Тақырып бойынша ақпаратты анықтау, болжам жасау, өз ойын айтып, сараптама жасау. Мәтінді оқып шығып, сыни тұрғыда баға беру; мәтін бойынша проблемалық эссе жазу. Грамматика: болжалды сан есім+ға/ге жуық, сан есім +(-даған, -дап); етістік+уға тура кел құрылымы	1.Еңбек нарығы дегеніміз не? 2. Сұранысқа ие мамандықтар	"Біздің түлектеріміз қайда жұмыс істеп жүр?" "Жоғары білім беру жүйесіне реформа жүргізу керек пе?" тақырыптарына дөңгелек үстел өткізу.	10
5 апта
	Мәтін бойынша жоспар құру, мәтіннің бір бөлімін тыңдап, болжау жасау, ақпаратты анықтау; кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау. Мәтінге ауызша шолу жасау; ақпараттың/объектінің кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу. Грамматика: үстеу тудырушы -лай, -лей, -ша, -ше жұрнақтары, мақсат үстеулері	1. Жұмыс беруші талаптары 2. Бәскеге қабілеттілік	Табысты адамдар туралы ақпарат жинау, табыс формуласын саралап шығару: портфолио дайындау.	10
6 апта
	Тыңдалым материалындағы негізгі ойды түсіну, ақпаратты анықтау және оған өз көзқарасын білдіру, сыни тұрғыдан бағалай білу. Мәтінді оқып, дұрыс, бұрыс жауаптардың тұсына белгісін қою, астарлы ойды анықтау; ақпаратты өңдеп, пікірге қатысты үндеу хат жазу. Грамматика: етістік+атын болу, етістік+пай қоймау құрылымы, туынды етістік жасаушы жұрнақтар	1. Жұмыссыздық және жастар	"Білімді ұрпақ –болашағымыз" тақырыбына презентация дайындау.	10
Лексикалық тақырып: Жастар мәселесі
7 апта
	Тыңдаған мәтін мазмұны бойынша сұрақтарға жауап беру, кесте толтыру; өзекті мәселелер бойынша өз пікірін білдіру, дәлелдеу және қорытындылау. Мәтінді оқып, негізгі ойды анықтау, автордың келтірген дәлелдерін жүйелеу. Мәтін ақпаратына сыни талдау жасау; пікір-эссе жазу. Грамматика: деп біледі, деп атап өтті құрылымдары, себеп үстеулері, табыс септігіндегі есімше	1. Жаңа әлемдегі жастар келбеті 2. Ұлтқа қызмет ету	"Мен жастарға сенемін" (М.Жұмабаев) - өлеңді мәнерлеп оқу, жаттап алу; - өлең мазмұнындағы фразеологизмдердің мағынасын ашу; - "Жас болу оңай ма?" тақырыбына пікірталасқа дайындалу, қатысу.	10
8 апта
	Тыңдалған сюжет бойынша өз пікірін білдіру. Ақпараттың шынайылығын нақтылау. Мәтін мазмұны бойынша түйінді ой қорыту, басқалардың пікірі мен көзқарасына салыстырмалы баға беру; ақпаратты (кесте/ сызба арқылы) сипаттау. Бейнекөрініс материалдарын қолдана отырып, автор көзқарасына сыни пікір жазу. Грамматика: қарсылықты мәнді құрылым, бірақ, дегенмен, әйтсе де, сөйтсе де, алайда жалғаулықтары	1. Жастар арасындағы девианттық мінез-құлық 2. Жастарға идеал керек пе? 3. Жастардың байлық туралы көзақарасы	"Ұлтқа қызмет етудің жарқын үлгілері" тақырыбына ақпараттық презентация дайындау.	10
Лексикалық тақырып: Білім – болашақ баспалдағы
9 апта
	Тыңдалған мәтін бойынша сұрақтарға жауап беру және пікір білдіру; сұхбат барысында пікірлерді салыстыра отырып, ойын жүйелі жеткізу. Мәтінді оқып, негізгі айғақтар мен детальдарды анықтау. Ұсынылған тақырып бойынша деректер жинақтай отырып, графиктік мәтін (кесте, сызба түрінде) құрастыру. Грамматика: ашық рай+дейді моделі, барыс септігіндегі есімше	1. Білімді жастар – болашақтың тірегі 2. Білім және бәсеке	"Үш тілді білу – заман талабы". Берілген тақырып бойынша БАҚ мәліметтеріне шолу жасау, эссе жазу.	10
10 апта
	Тыңдалған мәтіндегі әлеуметтік өзекті мәселелерді талдау, шешімін табу, болжау; нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру. Сұхбаттың мазмұнын түсіну, сұхбат барысында өз пікірін басқа пікірлермен салыстыра отырып, ойын жүйелі жеткізу. Аргументативті эссе жазу Грамматика: ашық рай +дейсің құрылымы, шығыс септігіндегі есімше, етістік+қысы бар/келген ойы/ниеті/тілегі бар - фразеологиялық құрылымы	1. Шетелдерде оқып жүр талай қазақ баласы 2. "Болашақ" бағдарламасының түлегімен сұхбат 3. Білім адам өмірін жақсартуы керек	"Қазақ жастары неге шетелден білім алуға құштар?" -- студенттер арасында сауалнама жүргізу; -- тақырып бойынша зерттеу жасау; -- зерттеу қорытындысын статистикалық дәлелдемелермен ұсыну.	10
Лексикалық тақырып: Дүниетаным
11 апта
	Тыңдалған мәтіннің белгілі бір бөлігін өз сөзімен айтып беру, негізгі ойды анықтау; көтерілген мәселені талқылау, сыни пікір айту, өз көзқарасын дәлелдеу. Нақты ақпараттарды табу. Дәлелді мәтіндер жазу. Грамматика: жатыс септігіндегі есімше, зат есім жасаушы күрделі жұрнақтар; етістік+а ал мүмкіндік құрылымы	1. Әлемге түркілік көзқарас 2. Ұлттық ділге тән тұрақтылық пен өзгермелілік	"Шығыс кереметінің құпиясы неде?" Оңтүстік-шығыс Азия, Жапония, Оңтүстік Корея мемлекеттерінің дамуындағы ұлттық ділдің қызметі. Топтық жұмыс, ақпараттық-ғылыми сараптамалық талдау жасау, қорытынды тұжырымдарды ұсыну.	10
12 апта
	Мәтінді өз қиялымен өзгертіп аяқтау; ойын тұжырымдап, нақты жеткізу; астарлы ойды анықтау, шығарма кейіпкерлерін салыстыра білу. Мәтін мазмұнын түсінуге, нақты ақпараттарды анықтауға бағытталған сұрақтар құрастыру. Грамматика: ауыспалы өткен шақ, сұраулық шылау, есімшенің болымсыз түрі	1. Театр мәдениеті 2. Қазіргі қазақ киноиндустриясы деңгейі 3. Нағыз өнер туындылары уақыт талғамайды	"Театр болашағы бар/ жоқ", "Актер болу дарындылық па, әлде ақша табудың оңай жолы ма?" американдық форматтағы (АПФ) дебатқа қатысу.	10
Лексикалық тақырып: Цифрлық Қазақстан: ақпарат және технология
13 апта
	Мәтіндегі оқиғаларды, іс-әрекеттерді салыстыра талдай алу; шешім шығару, қорытынды пікір жасау. Ақпаратты өз қажетіне қарай нақтылау; өз ойын сыни тұрғыда дәлелдеу. Грамматика: етістік+ып біт, таста құрылымы, қимыл-сын үстеуі	1. Ақпараттар кеңістігі 2. Ақпараттық мәдениет	"Мен блогермін", "Қазақша интернет контентті байытудың жолдары", "Жастар арасындағы танымал блогерлер", "Вайнер: жастарға не берді?"тақырыптарының бірін таңдау, ақпараттық сараптамалық талдау мақаласын жазу.	10
14 апта
	Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау. Белгілі бір тақырыпқа қатысты ойын білдіру, дәлелмен сөйлей білу. Мәтіндегі мағлұматтар арқылы мәтіннің жалпы мағынасын түсіну; қорытынды шешім шығару, тақырыпты аша білу, өз көзқарасын дәлелдеу. Грамматика: етістік+а/е/-й келеді, бер, жүр құрылымы	1. Цифрлық технология – заман талабы 2. Цифрлық технология -халықтың өмір сүру сапасын арттыру	"Электронды сауда", "Электронды қызмет көрсету порталдары" тақырыптарында ақпарат жинау, талдау жасау қоғамның сұранысын бағалау (презентация дайындау).	10
15 апта
	Тыңдаған мәтін бойынша сұрақтар қою; салыстырмалы талдау жасау, мазмұндау. Мәтіндегі негізгі және қосымша ақпаратты ажырата білу, зерттеп оқу; кестеге берілген мәтін үзінділерінің ретін жазу. Грамматика: салыстырмалы мәнді құрылым қандай/сондай, қалай/ солай, секілді, сияқты, формаларының қызметтері	1. Smart оқыту - білім берудің жаңа парадигмасы	"Smart технологиялардың мүмкіндіктері" тақырыбына ақпараттық презентация дайындау.	10
Ескерту: 1 академиялық кредит = 30 академиялық сағат Барлығы: 300 академиялық сағат

Высокий уровень (В2-2)

№	Содержание дисциплины	Темы семинарских (практических) занятий	Темы самостоятельной работы студентов	Количество часов
Лексикалық тақырып: Ұлттық мүдде және нарық
1 апта
Тыңдалған мәтіндегі фразалар мен дәйексөздердің мағынасын аша білу, тақырып бойынша көтерілген мәселені талқылау, болжау, пікір айту. Берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мазмұнды мәтіндер құрастыру. Мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау. Мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу. Грамматика: ыңғайлас, себеп-салдар, қарсылықты салалас құрмалас сөйлемдер (қайталау)		1. Ұлттық бренд 2. Әлемдегі экономикалық кереметтер	"Қазақстанның имиджін қалыптастыратын ұлттық бренд деп қандай өнім/қызмет түрін атай аласыз?" БАҚ материалдарын жинау, әлеуметтік, экономикалық негіздерін анықтау, аналитикалық шолу жасау (бейнебаяндар, суреттік көріністер, трек кестелер қолдану).	10
2 апта
Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау. Коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу. Ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау. Эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу. Грамматика: түсіндірмелі салалас құрмаластың жасалуын білу: қандай/сондай,қалай/солай, соншалық/соншама		1. Өнім сапасын анықтайтын халықаралық стандарт талаптары 2. Сұраныс пен ұсыныс	"Сіз кәсіпкер ретінде тұтынушылар сұранысын қалай арттырар едіңіз?" тақырып бойынша термин сөздерді қолдана отырып, сауалнама жүргізу. Нәтижесін презентация ретінде ұсыну.	10
Лексикалық тақырып: Заң және заман
3 апта
Әлеуметтік - қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну. Коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу. Сараптамалық талдау мақалаларымен танысу, талдау. Жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу. Грамматика: ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін жалғаулықтардың қызметін білу, ауызша және жазба жұмыстарында орынды қолдану		1. Ата заң – еліміздің тірегі, тәуелсіздігіміздің тұғыры 2. Мен заңды қаншалықты жақсы білемін?	"Жеті жарғы" қазақ халқының дәстүрлі әдеп-ғұрып заңдарының жинағымен танысып, оны қазіргі Ата заңымызға сәйкестігін салыстыру, саралау, тұжырым жасау, дөңгелек үстел өткізу.	10
4 апта
Көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру. Шығарманың идеясы мен мазмұнына байланысты "автордың ойын" бағалау. Мәтіндердің стилін, жанрлық ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау. Тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу. Грамматика: шартты, қарсылықты бағыныңқы сабақтас құрмалас сөйлемдер		1. Адамның және азаматтың конституциялық мәртебесі (азаматтың және адамның бостандықтары мен құқықтары)	"Жастардың құқықтары сақтала ма?" тақырыбы бойынша сараптамалық-танымдық талдау жасау, пікір алмасу, сауалнама жауаптарын ортаға салып, пікірталас өткізу.	10
Лексикалық тақырып: Басқару (менеджмент)
5 апта
Мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау. Сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу. Қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру. Тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу; сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану. Грамматика: себеп-салдар, мезгіл бағыныңқы құрмалас сөйлемдер		1. Менеджменттің негізгі бағыттары мен Қазақстандағы менеджмент 2. Тиімді менеджмент – табыс кепілі	Жастар саясатының аясында іске асатын - "Менеджмент жобасы", "Болашақ басқарушылар" атты негізгі бағдарламалармен таныса отырып, өз жобасын құрастырып, презентация жасау.	10
6 апта
Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру. Кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау. Мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру. Эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу. Тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу. Сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану. Грамматика: мақсат бағыныңқы құрмалас сөйлемдер		1. Басшылық жасау және көшбасшылық 2. Жастар арасындағы көшбасшылық	"Жастар және көшбасшылық" тақырыбында мәтін желісіндегі сөздік қорды пайдалана отырып, жоспар құрып пікір-эссе жазу.	10
Лексикалық тақырып: Экотуризм
7 апта
Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру. Сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу. Қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру. Мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, тезис жазу; тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу. Грамматика: мәтіндердің стиль, жанрлық белгілері		1. Экологиялық мәдениет 2. Қазақстандағы экотуризмнің дамуы	"Табиғат қамқорлық күтеді" тақырыбы бойынша студенттер арасында, интернет форумдарында көтерілгенэкологиялық мәселелерді атау, шешу жолдарын ұсыну. Рөлдік дөңгелек үстел өткізу (климатолог, эколог, дәрігер, тілшілер, министрлер).	10
8 апта
Тыңдалатын мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып пен көтерілетін мәселені болжау; әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну. Коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу; сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу. Мәтіндегі ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау;мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру. Мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу;тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу. Грамматика: ыңғайластық қатынасты білдіретін және қарсылықтық қатынасты білдіретін сөйлемдер		1. Қазақстандағы экотуризм дамуындағы ұлттық парктің рөлі 2. Мемлекеттік табиғи қорықтарды экологиялық туризм мақсатында қолдану туралы пікірлер	"Қазақстанның ұлттық парктерінде туризмді дамыту" тақырыбы бойынша мәселенің себептерін атау, шешу жолдарын ұсыну, жарнама жасау. (мультимедиалық презентация ретінде ұсыну).	10
9 апта
Тыңдалған мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылау және тақырып бойынша көтерілетін мәселені болжау. Орта көлемді прозалық, поэзиялық шығармалардан үзінді тыңдау, көтерілген (тұрмыстық, әлеуметтік, қоғамдық) мәселені анықтап, өз пікірін білдіру. Берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрастыру. Коммуникативтік жағдаятқа сай сөйлеу тіліндегі интонация, кідіріс, логикалық екпіннің мәнін түсініп, өз ойын жеткізу. Ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау. Мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру. Мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, пікір, интервью жазу; Тақырып бойынша сөздердің маңызды бөліктерін дұрыс жазу (жеке сөздер, бірге, бөлек және дефис арқылы жазылатын сөздер); сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану. Грамматика: жазба жұмыстарында себеп-салдар, талғаулы, кезектес салалас құрмалас сөйлемдерді құрастыру		1. Шетелдік туристердің Қазақстан жеріне қызығушылығы 2. Қазақстандағы туристік нысандар	Туристік қызметтерде қазақстандық және шетелдік азаматтардың сұраныстарын қамтамасыз ету үшін не істеу керек деп ойлайсыз? Ойталқы, тың идеялар, пікірталас жүргізе отырып, дөңгелек үстел сценарийін құрастыру, өткізу.	10
Лексикалық тақырып: Білім. Ғылым. Жаһандану
10 апта
Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру. Сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу. Публицистикалық мақалалармен танысу, оқу, қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру. Эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу. Тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу. Сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану. Грамматика: жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру		1. Мамандығым – менің болашағым 2. Сұранысқа ие мамандықтарды таңдау және адамның жеке қабілетін дамыту мәселесі	"Жұмыссыз қалсаңыз, не істейсіз?" тақырып бойынша сауалнама жүргізу; Нәтижесін пікірталас, дөңгелек үстел ұйымдастыруды ұсыну.	10
11 апта
Тыңдалған мәтіндегі фразалар мен дәйексөздерді талқылай отырып, тақырып бойынша көтерілген мәселені болжау, пікір білдіру. Әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну. Берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған ауызша мәтіндер құрастыру. Коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу. Кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау. Ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау. Қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерден қорытынды жасау, өз көзқарасын білдіру. Эссе құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу. Жазба жұмыстарында афоризмдерді тиімді қолданып жазу. Грамматика: жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру		1. ҚР Жоғары білім беру жүйесіндегі жаңашылдықтар 2. Ғылым мен бизнес бәсекелестер ме, одақтастар ма?	"Қосымша мамандық алудың сапасы мен пайдасы" тақырыбы бойынша сауалнама сұрақтарын құрастыру, интернет қолданушылар арасында сауалнама жүргізу, қорытынды жасау, ұсыныс беру.	10
12 апта
Тыңдалған мәтіннің негізгі мазмұнын түсіну, ақпараттың шынайылығы мен нақтылығын анықтау. Тыңдалым материалдарының мазмұны негізінде көтерілген мәселеге сыни көзқарасын білдіру. Коммуникативтік жағдаяттарға байланысты сөйлеу этикеті формаларын дұрыс таңдай білу. Кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау. Ғылыми стильде (аннотация, пікір, тезис, мақала, баяндама, презентация) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау. Мәтінде көтерілген мәселені ғаламдық мәселелермен байланыстыра отырып сыни тұрғыда баға беру. Мәтіндердің жанрлық және стильдік ерекшелігін сақтап, шағын мақала, аннотация, шолу, нұсқаулық жазу. Тақырып бойынша бас әріппен жазылатын күрделі, құрама атауларды дұрыс жазу.Сөйлем ішінде қойылатын тыныс белгілерді орынды қолдану. Грамматика: жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру		1. Әлем елдеріндегі білім беру жүйесі 2. Жаһанданудың қазақстандық білім және ғылым саласына әсері	"Әлемге танымал жоғары оқу орындарында білім беру жүйесі" тақырыбы бойынша зерттеу жобасын ұсыну. Нәтижесін презентация ретінде ұсыну.	10
Лексикалық тақырып: Академиялық ортадағы жазба дағдылары
13 апта
Қоғамдық-әлеуметтік мәселелер туралы публицистикалық жанрда жазылатын шығарма түрі мақала жайында түсініктемелерді толыққанды түсіне білу. Академиялық жазба дағдылары оның ішінде мақаланың құрылымын және жазылу дағдысын анықтау. Әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында жазылған дайын мақаланың мазмұнын түсіну. Берілген тақырыпқа сай сөздерді орынды қолдана отырып, мақсатты аудиторияға арналған дайын мақалалармен таныса отырып, түсінгендерін ортаға салып, ой бөлісу, саралау, талдау. Сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, полилогте сенімді сөйлеу. Дайын берілген мақаладағы ақпараттың өзектілігін анықтау, қорытынды жасау. Дайын мақаланың жазылу стилін, жанрлық ерекшеліктерін салыстырып, талдау жасау. Мақала құрылымы мен дамуын сақтап, мәселе бойынша ұсынылған шешімнің артықшылығы мен кемшілік тұстарын салыстыра отырып, өз ойын дәлелдеп жазу. Жазба жұмыстарында ғылыми стиль ерекшеліктерін және тілдік бірліктердің қолдану аясына көңіл бөлу. Грамматика: жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру		1. Мақала және оның түрлері 2. Проблемалық-сараптамалық мақала және оның құрылымы	1. Жаһандану және ұлт мәселесі" тақырыбы бойынша А.Айталы, О.Сәбден, Ғ.Есім және т.б. әлеуметтанушы ғалымдардың мақалаларымен танысу; талдау, анықтау. 2. "Сіз еңбек нарығында сұранысқа ие мамандықты таңдай алдыңыз ба?" 3. "Грант – бұл жағдайдан шығудың құралы ма, әлде болашақ үшін жасалған үлкен қателік пе?" тақырыбына материалдар жинақтау және сауалнамаға сұрақтар құрастыру. Интернет желісін қолданушылар арасында сауалнама жүргізу, сұхбат, интервью жүргізу; нәтижесін 1-2 беттік сараптамалық талдау ұсыну.	10
14 апта
Тыңдалатын алдына қойған мақсатқа жету үшін дәрісті тыңдау, тыңдағанын түсініп, қабылдау және өзіне қажетті мәліметті конспектілеу сияқты құзыреттілігін кешенді дамыту. Семинарлар мен іскери кездесулерге қатысып, академиялық және кәсіби бағыттағы тақырыптарда презентация немесе баяндама жасау, пайымдау, пікірталастарда өз ойын ортаға салу сияқты құзыреттіліктерін кешенді дамыту. Іздеп оқу, ішінара қарап шығып оқу және мұқият оқу, оқығанын сыни ой елегінен өткізу; шолу, түйіндеме жазу үшін қазақ тіліндегі әдебиеттерді оқып, олардың ішінен өзіне қажетті ақпаратты табу, оған оны қабылдау және өзіне қажетті мәліметті конспектілеу сияқты білігі мен дағдысын дамытуға бағыттау. Ойын жинақтап жаза білу, мәтін құрастыру, академиялық, баяндама, мақала жаза білу сияқты академиялық жазба тілдік білігі мен дағдысын дамытуға бағыттау. Грамматика: жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру		1. Конспект және оның түрлері 2. Қосымша ақпарат көздерінен алынған мәліметтерді конспектілеу жолдары	1. "Сіз еңбек нарығында сұранысқа ие мамандықты таңдай алдыңыз ба?" 2. "Грант – бұл жағдайдан шығудың құралы ма, әлде болашақ үшін жасалған үлкен қателік пе?" тақырыбына "Еркін конспектілеуді" басшылыққа ала отырып, жинаған материалдарды конспектілеу; проблемалық- сараптамалық мақала жазып ұсыну.	10
15 апта
Тезис жазу алгоритмі және тезиске қойылатын талаптар туралы түсініктеме ақпарат алу және түсіну; әлеуметтік-қоғамдық тақырыптар аясында айтылған сөздер мен термин сөздердің мағынасын түсіну; мәтіннің мақсатты аудиториясын, автордың негізгі ойы мен көзқарасын анықтау. Сөйлеу барысында түрлі стильде берілген тақырып бойынша қажетті аргументтерді орынды қолдану, диалогте, интервью немесе сұхбаттасу жүргізуде, полилогте сенімді сөйлеу;кесте, диаграмма, шартты белгілер мен сызбаларда берілген ақпараттарды өзара салыстырып бағалау. Іздеп оқу, ішінара қарап шығып оқу және мұқият оқу, оқығанын сыни ой елегінен өткізу; шолу, түйіндеме жазу үшін қазақ тіліндегі әдебиеттерді оқып, олардың ішінен өзіне қажетті ақпаратты табу, оған оны қабылдау және өзіне қажетті мәліметті конспектілеу сияқты білігі мен дағдысын дамытуға бағыттау. Ойын жинақтап жаза білу, мәтін құрастыру, академиялық, баяндама, мақала жаза білу сияқты академиялық жазба тілдік білігі мен дағдысын дамытуға бағыттау. Грамматика: жазба жұмыстарында (шартты, қарсылықты, мезгіл, себеп, қимыл-сын, мақсат бағыныңқы) сабақтас құрмалас сөйлемдерді құрастыру		1. Тезис жазу алгоритмі 2. Тезиске қойылатын талаптар	"Сіз еңбек нарығында сұранысқа ие мамандықты таңдай алдыңыз ба?" "Грант – бұл жағдайдан шығудың құралы ма, әлде болашақ үшін жасалған үлкен қателік пе?" тақырыбына жинаған материалды қолдана отырып, тезис жазу.	10
Ескерту: 1 академиялық кредит = 30 академиялық сағат Барлығы: 300 академиялық сағат.
РЕКОМЕНДУЕМАЯ ЛИТЕРАТУРА Основная: 1. Абдуова Б.С., Асанова Ұ.О. Қазақ тілі: Орыс тілді топтарға арналған оқу құралы. – Астана, 2017. - 282 б. 2. Айтбаева Б.М. Қазақ тілі. (В1 деңгейі) Оқулық. – Қарағанды, 2014. – 205 б. 3. Балабеков А.К., Бозбаева-Хунг А.Т., Досмамбетова Г.Қ., Салыхова Б.О., Хазимова Ә.Ж.. Қазақ тілі: ортадан жоғары деңгейге арналған оқулық. Ұлттық тестілеу орталығы. – Астана: 2017. 4. Бозбаева-Хунг А.Т., Балабеков А.К., Досмамбетова Г.Қ., Салыхова Б.О., Хазимова Ә.Ж. Қазақ тілі: орта деңгейге арналған оқулық. Ұлттық тестілеу орталығы. – Астана: 2017. 5. Досмамбетова Г.Қ., Балабеков А.К., Бозбаева-Хунг А.Т., Сейсенова А.Д. Қазақ тілі: қарапайым деңгейге арналған оқулық. Ұлттық тестілеу орталығы. – Астана, 2016. 6. Досмамбетова Г.Қ., Балабеков А.К., Бозбаева-Хунг А.Т., Хазимова Ә.Ж., Салыхова Б.О. Қазақ тілі: базалық деңгейге арналған оқулық. Ұлттық тестілеу орталығы. – Астана, 2016. 7. Ерназарова З.Ш., Тілешов Е.Е. және т.б. Қазақ тілі: үш деңгейлік оқу құралы/ – Астана: Арман-Медиа, 2013.- 294 б. 8. Ерназарова З.Ш. Эссе түрлері. – Алматы, 2019. – 80 б. 9. Күзекова З.С., Байтелиева Ж.Д. Қазақ тілі: орта деңгейге арналған оқулық. – Астана, 2016. 10. Күзекова З.С., Байтелиева Ж.Д. Қазақ тілі: ортадан жоғары деңгейге арналған оқулық. – Астана, 2016. 11. Күзекова, З.С. Қазақ тілінің функционалды практикалық грамматикасы: оқу құралы. – Астана: Фолиант, 2015. – 180 б. 12. Сатбекова А.А. Студенттердің қазақша тілін дамытуға арналған мәтіндер жинағы. Оқу құралы. – Алматы, 2013. – 112 б. Дополнительная: 1. Қазақ тілі және ұлттық құндылықтар. Кешенді оқу құралы. 1, 2, 3, 4 кітап. – Алматы: Еверо, 2018. 2. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі: 50 мыңға жуық сөз бен сөз тіркесі /жалпы ред.басқ. Т. Жанұзақов. – Алматы: Дайк-Пресс, 2008. – 968 б. 3. Қарабаева Х.Ә. Қазақ тілі: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2014. – 202 б. 4. Общеевропейские компетенции владения иностранным языком: изучение, обучение, оценка. – Страсбург, 2001. – 220 б. 5. Орфографиялық сөздік / Алтыншы басылым. Құраст: Н. Уәли, Қ. Күдеринова, А. Фазылжанова, Ж.Исаева, Н. Әміржанова, А. Әмірбекова. – Алматы: "Дәуір" баспасы, 2013. – 720 б. 6. Онлайн ресурстар: kaz-tili.kz, www.sozdik.kz, www. soylem.kz, tilalemi.kz. emle.kz. terminkom.kz. atau.kz 7. Рамазанова Ш.Ә. Қазақ тілі: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2018. – 222 б. 8. Салқынбай А.Б., Егізбаева Н.Ж., Жұмағұлова А.Ж., Иманқұлова С.М., Рысбай Б.Қ. Қазақ тілі: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2016. 9. Сатбекова А.А. Жобалай оқыту технологиясы: ғылыми-ізденістік және қолданбалы-практикалық жобалар. – Алматы, 2016.– 291б. 10. Сатбекова А.А. Қазақ тілін оқыту әдістемесі және жобалау технологиясы. Оқу құралы. – Алматы, 2013. – 210 б. 11. Салқынбай А.Б., Егізбаева Н.Ж. Қазақ тілі. Қарапайым деңгей: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2017. 12. Салқынбай А.Б., Егізбаева Н.Ж. Қазақ тілі. Базалық деңгей: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2017. 13. Салқынбай А.Б., Егізбаева Н.Ж. Қазақ тілі. Орта деңгей: оқу құралы. – Алматы: Қазақ университеті, 2017 14. Шаһарман Г.П. "Қазақ тілі" пәнінен өзге тілді студенттерге арналған грамматикалық кестелер албомы. Алматы, 2019. 15. Шаһарман Г.П. Қазақ тілі. Оқу құралы (Экономика мамандықтарына арналған) – Алматы, 2016 ж.

Приложение к приказу
Министра образования и науки
Республики Казахстан
от 31 октября 2018 года № 603

Типовая учебная программа общеобразовательной дисциплины "Информационно-коммуникационные технологии" для организаций высшего и (или) послевузовского образования

Сноска. Приложение 5 – в редакции приказа Министра науки и высшего образования РК от 19.04.2023 № 171 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая типовая учебная программа общеобразовательной дисциплины "Информационно-коммуникационные технологии" для организаций высшего и (или) послевузовского образования (далее – программа) разработана в соответствии с подпунктом 13) пункта 15 Положения о Министерстве науки и высшего образования Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 августа 2022 года № 580 "О некоторых вопросах Министерства науки и высшего образования Республики Казахстан" и определяет цель, задачи, структуру, содержание, методы обучения и критерии оценивания результатов обучения.

2. Программа направлена на изучение обновленного содержания общеобразовательной дисциплины "Информационно-коммуникационные технологии" (далее – дисциплина), формирование способности критического понимания роли и значения современных информационно-коммуникационных технологий в эпоху цифровой глобализации, формирование нового "цифрового" мышления, приобретение знаний и навыков использования современных информационно-коммуникационных технологий в различных видах деятельности.

3. Продолжительность обучения по программе в соответствии со структурой образовательной программы высшего образования составляет 150 академических часов (5 кредитов).

Глава 2. Цель и задачи программы

4. Целью программы является формирование способности критически оценивать и анализировать процессы, методы поиска, хранения и обработки информации, способы сбора и передачи информации посредством цифровых технологий.

5. Задачами программы являются:

1) освоение обучающимися концептуальных основ архитектуры компьютерных систем, операционных систем и сетей;

2) формирование знаний о концепциях разработки сетевых и веб приложений, инструментах обеспечения информационной безопасности;

3) формирование навыков использования современных информационно-коммуникационных технологий в различных областях профессиональной деятельности, научной и практической работе, для самообразовательных и других целей.

6. По итогам освоения программы обучающийся обладает следующими результатами обучения:

1) объяснять назначение, содержание и тенденции развития информационно-коммуникационных технологий, обосновывать выбор наиболее приемлемой технологии для решения конкретных задач;

2) объяснять методы сбора, хранения и обработки информации, способы реализации информационных и коммуникационных процессов;

3) описывать архитектуру компьютерных систем и сетей, назначение и функции основных компонентов;

4) пользоваться информационными Интернет ресурсами, облачными и мобильными сервисами для поиска, хранения, обработки и распространения информации;

5) применять программное и аппаратное обеспечение компьютерных систем и сетей для сбора, передачи, обработки и хранения данных;

6) анализировать и обосновывать выбор методов и средств защиты информации;

7) с помощью цифровых технологий разрабатывать инструменты анализа и управления данными для различных видов деятельности;

8) осуществлять проектную деятельность по специальности с применением современных информационно-коммуникационных технологий.

Глава 3. Структура и содержание программы

8. Учебный план дисциплины, включающий содержание дисциплины, темы семинарских (практических) и самостоятельных работ обучающихся приведен в приложении к настоящей программе.

9. Методы и технологии обучения, используемые в процессе реализации программы:

2) интерактивная лекция (проблемная лекция, дискуссионная лекция, лекция-конференция, лекция-консультация, лекция "Пресс-конференция", лекция "Вопросы-ответы-обсуждение");

3) интерактивный семинар (семинар "Выявление проблемы, семинар "Решение проблемы, семинар "Применение решения проблемы");

4) кейс-стади (анализ конкретных ситуаций);

5) метод проектов (наработка и преобразование собственного опыта и компетентности).

10. Учебно-методический комплекс программы включает:

1) силлабус (рабочая учебная программа);

3) краткое содержание лекций;

4) учебные материалы к семинарским (практическим), лабораторным занятиям;

5) карту учебно-методической обеспеченности дисциплины;

6) программу итогового экзамена по дисциплине.

11. Оценка компетенций обучающихся осуществляется по следующим критериям: демонстрация понимания обновленной программы, владения терминологией, использование полученных знаний.

Приложение
к Типовой учебной программе
"Информационно-коммуникационные технологии"
для организаций высшего
и (или) послевузовского образования

Содержание типовой учебной программы
"Информационно-коммуникационные технологии" для организаций высшего и (или) послевузовского образования

№	Содержание дисциплины		Темы лабораторных (практических) занятий			Темы самостоятельных работ обучающихся	Количество часов
Неделя 1: Роль ИКТ в ключевых секторах развития общества. Стандарты в области ИКТ
1	Определение ИКТ. Предмет ИКТ и его цели. Роль ИКТ в ключевых секторах развития общества. Стандарты в области ИКТ. Связь между ИКТ и достижением целей устойчивого развития в Декларации тысячелетия.		Вычисление метрик производительности компьютерной системы: скорость, эффективность, затраты энергии, закон Амдала, CPU время.			Разработка блок-схем работы устройств компьютера. Этап 1.	10
Неделя 2: Введение в компьютерные системы. Архитектура компьютерных систем
2	Обзор компьютерных систем. Эволюция компьютерных систем. Архитектура и компоненты компьютерных систем. Применение компьютерных систем. Представление данных в компьютерных системах.		1.Определение свойств операционной системы. Работа с файлами и каталогами.			Разработка блок-схем работы устройств компьютера. Этап 2.	10
Неделя 3: Программное обеспечение. Операционные системы.
3	Программное обеспечение. Виды программного обеспечения, цели и характеристики. Базовые концепции ОС. Эволюция операционных систем. Классификация операционных систем, в т.ч. для мобильных устройств. Классификация настольных приложений.		Определение требований к разработке "удобного в применении" Web-сайта.			Сбор, анализ и структуризация данных в профессиональной среде (разработка базы данных). Этап 1.	10
Неделя 4: Человеко-компьютерное взаимодействие
4	Пользовательский интерфейс, как средство человеко-компьютерного взаимодействия. Юзабилити интерфейсов. Виды интерфейсов: интерфейс командной строки, текстовый интерфейс, графический интерфейс. Физические и ментальные характеристики пользователя. Этапы разработки пользовательского интерфейса. Виды тестирования интерфейсов (тестирование пользователей). Перспективы развития интерфейсов.		Разработка структуры базы данных, создание таблиц и запросов. Работа с реляционной базой данных MySQL. Администрирование базы данных MySQL с помощью программы phpMyAdmin. Работа с однотабличной базой данных.			Сбор, анализ и структуризация данных в профессиональной среде (разработка базы данных). Этап 2.	10
Неделя 5: Системы баз данных
5	Основы систем баз данных: понятие, характеристика, архитектура. Модели данных. Нормализация. Ограничение целостности данных. Оптимизация запросов и их обработка. ОсновыSQL. Параллельная обработка данных и их восстановление. Проектирование и разработка баз данных. Технология программирования ORM. Распределенные, параллельные и гетерогенные базы данных.		Проектирование и создание презентаций лекционного материала, научных докладов и т.д.			Описание сетевой топологии административного здания. Этап 1.	10
Неделя 6: Анализ данных. Управление данными.
6	Основы анализа данных. Методы сбора, классификации и прогнозирования. Деревья решений. Обработка больших объҰмов данных. Методы и стадии Data Mining. Задачи Data Mining. Визуализация данных.		Обработка числовой информации, редактирование формул и создание диаграмм в табличных редакторах.			Описание сетевой топологии административного здания. Этап 2.	10
Неделя 7: Сети и телекоммуникации.
7	Конечные устройства, устройства передачи данных, среда передачи данных. Типы сетей. Стековые протоколы: TCP/IP, OSI. IP-адресация. Локальные и глобальные сети. Проводные и беспроводные сетевые технологии. Протокол DHCP. Технологии подключения к сети Интернет. Телекоммуникационные технологии.		Создание простой сетевой конфигурации. IP-адресация. Мониторинг сети. Анализ трафика. Использование снифферов для анализа сетевых пакетов.			Сравнительный анализ антивирусных средств защиты информации. Этап 1.	10
Неделя 8: Кибербезопасность.
8	Угрозы безопасности информации и их классификация. Индустрия кибербезопасности. Кибербезопасность и управление Интернетом. Вредоносные программы. Меры и средства защиты информации. Стандарты и спецификации в области информационной безопасности. Законодательные акты Республики Казахстан, регулирующие правовые отношения в сфере информационной безопасности. Электронная цифровая подпись. Шифрование.		Использование аппаратно-программных средств для генерации ключей. Применение ЭЦП и шифрования при обмене сообщениями по E-mail. Настройки программного элемента компьютерной сети Firewall для контроля и фильтрации сетевого трафика. Работа с различными антивирусными программами.			Сравнительный анализ антивирусных средств защиты информации. Этап 2.	10
Неделя 9: Интернет технологии.
9	Основные понятия Интернет. Универсальный идентификатор ресурсов (URI), его назначение и составные части. Служба DNS. Web-технологии: HTTP, DHTML, CSS, and JavaScript. Электронная почта. Формат сообщения. Протоколы SMTP, POP3, IMAP.		Получение данных с сервера. Работа с системами управления содержимым сайта WordPress, Joomla. Разработка дизайна сайта с помощью многофункционального графического редактора Photoshop и языка разметки CSS. Использование разработанной ранее базы данных MySQL для работы сайта.			Поиск информации по профилю специальности в Интернете, использование облачных сервисов для хранения и обработки данных. Этап 1.	10
Неделя 10: Облачные и мобильные технологии.
10	Дата центры. Тенденции развития современных инфраструктурных решений. Принципы облачных вычислений. Технологии виртуализации. Web-службы в Облаке. Основные термины и концепции мобильных технологий. Мобильные сервисы. Стандарты мобильных технологий.		Знакомство с облачными сервисами Google Docs и Microsoft Office Web Apps. Создание аккаунтов для работы с облачными сервисами. Изучение режимов работы, связанных с хранением, совместным доступом и обработкой файлов. Использование мобильных технологий для получения доступа к информации. GPS навигаторы. GSM сигнализация.			Поиск информации по профилю специальности в Интернете, использование облачных сервисов для хранения и обработки данных. Этап 2.	10
Неделя 11: Мультимедийные технологии
11	Представление текстовой, аудио, видео и графической информации в цифровом формате. Базовые технологии для сжатия информации. 3-D представление виртуального мира и анимация. Инструменты разработки мультимедийных приложений. Использование мультимедийных технологий для планирования, описания бизнес-процессов и их визуализация.		Создание видео-файлов с использованием программ: HyperCam, Adobe Premiere Pro, Windows Movie Maker и т.д.			Создание эмблемы, видеоролика и других материалов по профилю специальности средствами мультимедийных технологий. Этап 1.	10
Неделя 12: Smart технологии.
12	Интернет вещей. Большие данные. Технология Блок чейн. Искусственный интеллект. Использование Smart-сервисов. Зеленые технологии в ИКТ. Телеконференции. Телемедицина.		Работа со Smart-приложениями: Smart TV, Smart Hub и т.д.			Создание эмблемы, видеоролика и других материалов по профилю специальности средствами мультимедийных технологий. Этап 2.	10
Неделя 13: E-технологии. Электронный бизнес. Электронное обучение. Электронное правительство.
13	Электронный бизнес: Основные модели электронного бизнеса. Информационная инфраструктура электронного бизнеса. Правовое регулирование в электронном бизнесе. Электронное обучение: архитектура, состав и платформы. Электронные учебники. Электронное правительство: концепция, архитектура, сервисы. Форматы реализации электронного правительства в развитых странах.		Работа с сервисами на сайте электронного правительства http://egov.kz/cms/ru/government-services/for_citizen: регистрация заявок, получение дубликатов документов и т.д.			Презентация и защита основных результатов проектной деятельности по специальности. Этап 1.	10
Неделя 14: Информационные технологии в профессиональной сфере. Индустриальные ИКТ.
14	Программное обеспечение для решения задач специализированной профессиональной сферы. Современные ИТ-тренды в профессиональной сфере: медицина, энергетика и т.д. Использование поисковых систем и электронных ресурсов в профессиональных целях. Вопросы безопасности в индустриальных информационно-коммуникационных технологиях.		Разработка структуры и содержания урока в среде дистанционного обучения: Moodle, eDX и т.д.			Презентация и защита основных результатов проектной деятельности по специальности. Этап 2.	10
Неделя 15: Перспективы развития ИКТ
15	Перспективы развития в сфере ИТ рынка: развитие свободного программного обеспечения. Формирование экосистемы ИТ предпринимательства и поддержка малых стартап компаний. Программы акселерации и инкубации. Развитие необходимой инфраструктуры электронных платежей и логистики. Перспективы развития E-технологий.		Установка и использование прикладных программ в профессиональной сфере. Работа в среде для научных и технических вычислений Matlab. Работа с пакетами расширения Matlab для решения прикладных задач.			Прием задач и СРС	10
Примечание: 1 академический кредит = 30 академических часов Всего:150 академических часов
№	Content of the discipline	Topics of laboratory (practical) classes		Topics of independent work of students	Number of hours
Week 1: An ICT role in key sectors of development of society. Standards in the field of ICT
1	Definition of ICT. Subject ICT and its purposes. An ICT role in key sectors of development of society. Communication between ICT and achievement of the objectives of a sustainable development in the Millennium Declaration. Standards in the field of ICT.	Calculation of metrics of productivity of computer system: speed, efficiency, energy costs, Amdahl's law, CPU time.		Development of flowcharts of computer devices. Stage 1.	10
Week 2: Introduction to computer systems. Architecture of computer systems
2	Review of computer systems. Evolution of computer systems. Architecture and components of computer systems. Use of computer systems. Data representation in computer systems.	2.Determination of properties of an operating system. Operation with files and directories.		Development of flowcharts of computer devices. Stage 2	10
Week 3: Software. Operating systems
3	Software. Types of the software, purpose and characteristic. Basic concepts of OS. Evolution of operating systems. Classification of operating systems, including for mobile devices. Classification of desktop applications.	Determination of requirements to development "convenient in application" the website.		Collecting, the analysis and structurization of data in the professional environment (development of the database). Stage 1.	10
Week 4: Human-computer interaction
4	User interface as means of human-computer interaction. Usability of interfaces. Types of interfaces: command line interface, text interface, graphic interface. Physical and mental characteristics of the user. Development stages of the user interface. Types of testing of interfaces (testing of users). Perspectives of development of interfaces.	Development of database structure, creation of tables and requests. Working with a MySQL relational database. MySQL database administration using phpMyAdmin. Working with a single-table database.		Collecting, the analysis and structurization of data in the professional environment (development of the database). Stage 2.	10
Week 5: Database systems
5	Bases of database systems: concept, characteristic, architecture. Data models. Normalization. Integrity constraint on data. Query tuning and their processing. Fundamentals of SQL. Parallel processing of data and their restoration. Design and development of databases. Technology of programming of ORM. The distributed, parallel and heterogeneous databases.	Design and creation of the presentations of lecture material, scientific reports, etc.		Description of network topology of the office building. Stage 1.	10
Week 6: Data analysis. Data management
6	Basics of Data Analysis. Methods of collection, classification and prediction. Decision trees. Processing of large volumes of data. Methods and stages of Data mining. Tasks Data mining. Visualization of data.	Processing of numerical information, editing formulas and creation of charts in spreadsheet editors.		Description of network topology of the office building. Stage 2.	10
Week 7: Networks and telecommunications
7	End devices, data transfer devices, transmission medium. Types of networks. Stack protocols: TCP/IP, OSI. IP addressing. Local and wide area networks. Wire and wireless network technologies. DHCP protocol. Technologies of connection to the Internet. Telecommunication technologies.	Creation of a simple network configuration. IP addressing. Monitoring of a network. Analysis of traffic. Use of sniffers for the analysis of network packets.		Comparative analysis of anti-virus means of information protection. Stage 1.	10
Week 8: Cybersecurity
8	Security risks of information and their classification. Industry of cybersecurity. Cybersecurity and control of the Internet. Malicious applications. Measures and means of information protection. Standards and specifications in information security field. The acts of the Republic of Kazakhstan governing legal relations in the sphere of information security. Electronic digital signature. Encryption.	Use of hardware and software for key generation. Application of the EDS and encoding in case of message exchange by E-mail. Settings of the Firewall program element of the computer network for network traffic monitoring and filtering. Working with the various antivirus programs.		Comparative analysis of anti-virus means of information protection. Stage 2.	10
Week 9: Internet technologies
9	Basic Internet concepts. The Uniform Resource Identifier (URI), its assignment and components. DNS service. Web technologies: HTTP, DHTML, CSS, and JavaScript. E-mail. Message format. SMTP, POP3, IMAP protocols.	Data acquisition from the server. Working with WordPress and Joomla web content management systems. Development a website design using Photoshop multifunctional graphic editor and CSS style sheet language. Using of the previously developed MySQL database for the work of the website.		Information search in a specialty profile on the Internet, use of cloud services for storage and data processing. Stage 1.	10
Week 10: Cloud and mobile technologies
10	Data centers. Tendencies of development of the modern infrastructure decisions. Principles of cloud computing. Technologies of virtualization. Web service in the Cloud. Main terms and concepts of mobile technologies. Mobile services. Standards of mobile technologies.	Introduction to Google Docs and Microsoft Office Web Apps cloud services. Creation accounts to work with cloud services. Study of operation modes associated with file storage, sharing and processing. Use of mobile technologies for receiving an information access. GPS navigators. GSM a signalling.		Information search in a specialty profile on the Internet, use of cloud services for storage and data processing. Stage 2.	10
Week 11: Multimedia technologies
11	Representation text, audio, video and graphical information in a digital format. Basic technologies for compression of information. 3-D representations of the virtual world and animation. Instruments of development of multimedia applications. Use of multimedia technologies for planning, descriptions of business processes and their visualization.	Creation of video files with use of programs: HyperCam, Adobe Premiere Pro, Windows Movie Maker, etc.		Creation of an emblem, the video and other materials on a specialty profile means of multimedia technologies. Stage 1.	10
Week 12: Smart technology
12	Internet of things. Big data. Technology Block Chain. Artificial intelligence. Use of Smart-services. Green technologies in ICT. Teleconferences. Telemedicine.	Operation with Smart-applications: Smart TV, Smart Hub, etc.		Creation of an emblem, the video and other materials on a specialty profile means of multimedia technologies. Stage 2.	10
Week 13: E-technologies. Electronic business. Electronic training. Electronic government
13	Electronic business: Main models of electronic business. Information infrastructure of electronic business. Legal regulation in electronic business. Electronic training: architecture, structure and platforms. Electronic textbooks. Electronic government: concept, architecture, services. Formats of implementation of the electronic government in developed countries.	Operation with services on the website of the electronic government http://egov.kz/cms/ru/government-services/for_citizen: registration of requests, obtaining counterparts of documents, etc.		Presentation and protection of the main results of design activity in the specialty. Stage 1.	10
Week 14: Information technologies in the professional sphere. Industrial ICT
14	The software for the solution of tasks of the specialized professional sphere. Modern IT trends in the professional sphere: medicine, power, etc. Use of search engines and electronic resources in the professional purposes. Safety issues in industrial information and communication technologies.	Development of structure and the maintenance of a lesson in the environment of remote learning: Moodle, eDX, etc.		Presentation and protection of the main results of design activity in the specialty. Stage 2.	10
Week 15: Prospects of development of ICT
15	Prospects of development in the sphere of the IT market: development of the free software. Forming of an ecosystem of IT of entrepreneurship and support small startup of the companies. Programs of acceleration and incubation. Development of necessary infrastructure of electronic payments and logistics. Prospects of development of E-technologies.	Installation and use of application programs in the professional sphere. Working in the Matlab environment for scientific and technical computing. Working with the Matlab toolboxes for applied problem solving.		Defense of the independent study of students.	10
Note: 1 academic credit = 30 academic hours Total: 150 academic hours

Приложение 6
к приказу Министра
образования и науки
Республики Казахстан
от 31 октября 2018 года № 603

Типовая учебная программа модуля социально-политических знаний для организаций высшего и (или) послевузовского образования

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая типовая учебная программа модуля социально-политических знаний для организаций высшего и (или) послевузовского образования (далее - программа) разработана в соответствии с подпунктом 13) пункта 15 Положения о Министерстве науки и высшего образования Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 августа 2022 года № 580 "О некоторых вопросах Министерства науки и высшего образования Республики Казахстан" и определяет цель, задачи, cтруктуру, содержание, методы и технологии обучения.

2. Настоящая программа предполагает изучение четырех научных дисциплин – социологии, политологии, культурологии, психологии, каждая из которых имеет свой предмет, терминологию и методы исследования. Взаимодействия между указанными научными дисциплинами осуществляются на основе принципов информационной дополнительности; интегративности; методологической целостности исследовательских подходов этих дисциплин; общности методологии обучения, ориентированной на результат; единого системного представления типологии результатов обучения как сформированных способностей.

3. Продолжительность обучения по настоящей программе в соответствии со структурой образовательной программы высшего образования составляет 240 академических часов (8 академических кредитов).

Глава 2. Цель, задачи и ожидаемые результаты программы

4. Целью программы является формирование социально-гуманитарного мировоззрения обучающихся в контексте решения задач модернизации общественного сознания, определенных государственной программой "Взгляд в будущее: модернизация общественного сознания".

5. Задачами программы являются:

1) освоение основных социальных, политических и гуманитарных понятий, теорий и подходов к изучению общества и его подсистем;

2) формирование представлений об основных принципах функционирования современного общества и его социальных институтов;

3) выработка навыков описания и анализа актуальных проблем современного общества, сущности социальных процессов и отношений;

4) освоение студентами основных источников и методов получения социологической, политологической, культурологической и психологической информации;

5) привитие навыков использования знаний, полученных в процессе усвоения социологии, политологии, культурологии и психологии в профессиональной деятельности.

6) формирование навыков критического мышления и способности применения его на практике.

6. Ожидаемые результаты обучения по итогам освоения программы:

1) объяснять и интерпретировать предметное знание (понятия, идеи, теории) во всех областях наук, формирующих учебные дисциплины модуля (социологии, политологии, культурологи, психологии);

2) объяснять социально-этические ценности общества как продукт интеграционных процессов в системах базового знания дисциплин социально-политического модуля;

3) алгоритмизированно представлять использование научных методов и приемов исследования в контексте конкретной учебной дисциплины и в процедурах взаимодействия дисциплин модуля;

4) объяснять природу ситуаций в различных сферах социальной коммуникации на основе содержания теорий и идей научных сфер изучаемых дисциплин;

5) аргументированно и обоснованно представлять информацию о различных этапах развития казахского общества, политических программ, культуры, языка, социальных и межличностных отношений;

6) анализировать особенности социальных, политических, культурных, психологических институтов в контексте их роли в модернизации казахстанского общества;

7) анализировать различные ситуации в разных сферах коммуникации с позиций соотнесенности с системой ценностей, общественными, деловыми, культурными, правовыми и этическими нормами казахстанского общества;

8) различать стратегии разных типов исследований общества и обосновывать выбор методологии для анализа конкретных проблем;

9) оценивать конкретную ситуацию отношений в обществе с позиций той или иной науки социально-гуманитарного типа, проектировать перспективы еҰ развития с учетом возможных рисков;

10) разрабатывать программы решения конфликтных ситуаций в обществе, в том числе в профессиональном социуме;

11) осуществлять исследовательскую проектную деятельность в разных сферах коммуникации, генерировать общественно ценное знание, презентовать его;

12) корректно выражать и аргументированно отстаивать собственное мнение по вопросам, имеющим социальную значимость.

Глава 3. Структура и содержание программы

7. Настоящая программа начинается с обзора цели и задач, методов и технологии обучения, критериев оценивания результатов обучения, пререквизитов и постреквизитов.

8. Содержание типовой учебной программы модуля социально-политических знаний для организаций высшего и (или) послевузовского образования, включающее содержание дисциплины, темы семинарских (практических) занятий и самостоятельных работ обучающихся приведено в приложении к настоящей программе.

9. Методы и технологии обучения, используемые в процессе реализации программы:

1) студентцентрированное обучение, основанное на рефлексивном подходе к обучению со стороны обучающегося;

2) компетентностно-ориентированное обучение;

3) ролевые игры и учебные дискуссии различных форматов;

4) кейс-стади (анализ конкретных ситуаций);

5) метод проектов (наработка и преобразование собственного опыта и компетентности, особенно в сфере использования профессионального языка).

10. Пререквизиты и постреквизиты программыустанавливаются вузом самостоятельно.

Приложение
к типовой учебной программе
модуля социально-политических
знаний для организаций
высшего и (или)
послевузовского образования

Содержание типовой учебной программы модуля социально-политических знаний для организаций высшего и (или) послевузовского образования

Социология

№

Содержание дисциплины

Темы семинарских (практических) занятий

Темы самостоятельных работ обучающихся

Количество часов

Неделя 1: Социология в понимании социального мира

Приглашение в социологию. Индивид и общество. Социальная среда и социальное поведение. Социальные отношения и социальные институты. Социализация и идентификация. Социальная реальность и здравый смысл. Социологическое мышление. Социологическое воображение. Социологическая перспектива.

Социология: введение в науку и концептуализацию понятий

1. Эссе-обоснование любого явления (спорт, кино, семья) в обществе с точки зрения трех основных социологических подходов (структурный функционализм, конфликтологические теории, символический интеракционизм)
2. Подготовьте эссе о роли социологии в понимании современного общества. Дайте определение понятию "социологическое воображение" (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология). Раскройте, почему важно современному человеку освоить социологическое воображение, видеть социологическую перспективу.
3. Опишите социальное положение бездомных людей в казахстанском обществе и других обществах, применяя социологическое воображение как подход.

Неделя 2: Введение в теории социологии

Социологическая теория. Макро- и микроуровни. Причинно-следственные связи в социальном опыте. Развитие отдельных школ и направлений (О. Конт, Э. Дюркгейм, Г. Спенсер). Структурный функционализм. Конфликтологические теории. Символический интеракционизм. Теории ролей.

Анализ этапов развития социологических теорий

1.Составьте таблицу, сравните в ней основные идеи отдельных социологических школ, направлений, теоретических подходов, укажите основных представителей и их главные работы (Биографические очерки О. Конта, Г. Спенсера, Э. Дюркгейма, Ритцер Дж., Степницки Дж. Әлеуметтану теориясы, Ритцер Дж. Современные социологические теории).
2. Напишите доклад об идеях одного из известных социологов-теоретиков – К.Маркса, Э.Дюркгейма, М.Вебера, Г.Зиммеля. Выделите основные работы и распишите положения социологических теорий.

Неделя 3: Социологические исследования

Дизайн социологического исследования. Исследовательский вопрос. Гипотезы. Переменные. Выборка. Методы сбора информации. Качественные и количественные. Анализ данных.

Организация и проведение социологического исследования

1. Сравните достоинства и ограничения качественных и количественных методов социологического исследования. Составление таблицы.
2.Опишите основные этапы социологического исследования. Проанализируйте особенности социологических методов – опроса, наблюдения, эксперимента, контент-анализа, анализа статистических данных.
3. Составление программы социологического исследования. Тема по выбору. (алгоритм выполнения: определите исследовательский вопрос, гипотезу; проведите операционализацию понятий; рассчитайте выборку).

Неделя 4: Социальная структура и стратификация общества

Общество, равенство и неравенство. Открытое и закрытое общество. Стратификация как структурированное неравенство между различными группами. Системы стратификации и дифференциация. Краткий обзор теорий социальной стратификации (К. Маркс, М. Вебер). Формы социальной стратификации (П. Сорокин). Социальная мобильность. Горизонтальная и вертикальная мобильность.

Оценка равенства и неравенства в современном обществе

1. Сравните различные подходы к социологическому исследованию стратификации, выделите их особенности. (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері.Гидденс Э. Социология).
2. Подготовите групповой проект (разделитесь на группы по 3-4 человека) на тему "Показатели социального неравенства", приведите примеры (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).

Неделя 5: Социализация и идентичность

Отношение между индивидом и обществом. Теории социализации и идентичности (Т. Парсонс, Г.Х. Мид). Этапы социализации. Первичная социализация. Вторичная социализация. Взрослый этап социализации.Гендерная социализация.Гендерный порядок. Идентичность и личность. Социальная и личная идентичность. Роли и статусы.

Социализация в течение жизни: институты и процессы.

1. Подготовьте презентацию "Влияние социального статуса семьи на процесс социализации ребенка в городском и сельском сообществе" (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).
2. Рассмотрите тему "Агенты социализации" и дайте характеристику каждому агенту социализации, проанализируйте его роль в вашей социализации. (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері. Гидденс Э. Социология).
3. Эссе-обобщение на тему "Отдельные люди как "социальные существа".

Неделя 6: Семья и современность

Семья в кросскультурной и исторической перспективе. Типология семьи. Брак и родство. Социальные функции семьи. Социологические перспективы семьи. Изменение в семейных отношениях. Альтернативные формы брака и семьи. Сравнительные исследования семьи и семейных отношений.

Семья: типология, функции, перспективы

1. Обсудите гендерные роли в семье (с использованием метода "Деловой игры")
2 . Разработка модели для презентации темы "Семья как подсистема общества" (алгоритм выполнения: соотнесите семью как подсистему общества; опишите основные структурные элементы и функции; выявите внутренние и внешние факторы, оказывающие влияние на семью).
3. Проанализируйте и сравните, как меняется роль семьи для человека на разных этапах жизни. Покажите на примерах членов своей семьи.

Неделя 7: Девиация, преступность и социальный контроль

Девиация и социальный контроль. Краткий обзор теоретических подходов к девиации (социологический, биологический, психологический, экономический и культурологический). Аномия и общество. Делинквентность и преступность.

Социологические конструкты девиантности и преступности

1. Прочитайте и проанализируйте основные виды суицида, используя труды Ритцер Дж.
2. Аналитический обзор. Аргументируйте свою позицию относительно высказывания Э. Дюркгейма "что девиация является нормальной частью каждого общества".
3. Объясните основные идеи теории подражания Габриеля Тарда и теории дифференциальной ассоциации Эдвина Г. Сазерленда. Согласны ли вы с тем, что социальное окружение воздействует на формирование девиантной модели поведения человека. Докажите или опровергните утверждение, полученное социологическим опросом, что группы сверстников в старших классах школы могут воздействовать на потребление алкоголя и наркотиков (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері. Гидденс Э. Социология).

Неделя 8: Религия, культура и общество

Религия: основные понятия. Социологический анализ религии. Социальная сплоченность. Религия и социальное неравенство. Элементы культуры. Культура и цивилизация: соотношений понятий и значений. Социология культуры. Культурное многообразие. Ценности, традиции и обычаи. Модернизация общественного сознания, национальный код, ментальность и мировоззрение: параметры соотнесения. Национальная идентичность и культура. Сохранение национальной идентичности.

Феномен религии: культурная и социологическая перспектива

1. Выделите и опишите элементы культуры – язык, ценности, нормы, традиции.
2. Определите функции религии как социального института. Обсудите, какие конфликты возникают между обществом и религией (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).
3. Раскройте идею культурной конвергенции и культурного империализма. (Ритцер Дж., Степницки Дж. Әлеуметтану теориясы, Ритцер Дж. Современные социологические теории).

Наделя 9: Социология этничности и нация

Социально-этнические общности.Этнические системы. Этнос, народ, нация. Этническая идентичность. Национальная идентичность. Нация-государство. Этнические группы и их сосуществование. Этнические интересы и межэтническое общение. Межэтническое и межконфессиональное согласие. Ассамблея народа Казахстана.Этносоциологическое изучение общества.

Этнические группы в обществе: социологические исследования

1. Соотнесите понятия "этнос", "народ", "нация", "этническая группа".
2. Выделите формы взаимодействия между этническими группами. Подготовьте презентацию. (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).
3. Эссе-рассуждение на тему "Социологический анализ ценностей современной казахстанской молодежи".

Неделя 10: Образование и социальное неравенство

Образование в глобальной перспективе. Образование как социальный институт. Функции формального образования. Образование: социальный класс, пол и этнические различия. Доступность образования, культурный капитал и неравенство. Социологические перспективы образования. Образование и культ знания.

Образование в социологическом дискурсе

1. Составление сравнительной таблицы для выявления преимуществ и ограничения доступности бесплатного образования в Казахстане. Групповая презентация (не более 4-х человек).
2. Представьте аргументированное объяснение тому, почему образование является основным фактором, определяющим статус индивида. Дайте определение понятию "креденциализм", приведите аргументированные примеры (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).
3. Подготовьте эссе-обоснование "Образование и третья модернизация Казахстана".

Неделя 11: Масс-медиа, технологии и общество

Массовая информация и массовые коммуникации в социальных системах. Функции масс-медиа. Массовое сознание и цифровизация. Массовые коммуникации и социальное взаимодействие. Современные технологии. Технологическое неравенство. Виды масс-медиа. Медиа глобализация. Теоретические подходы к масс-медиа и технологиям. Социальный контроль и наблюдение. Кибертерроризм. Защита личных данных. Влияние масс-медиа на развитие новых стандартов, стереотипов, мотиваций, моделей поведения и образа жизни.

Цифровые технологии и социальное взаимодействие

1.Напишите эссе о том, как массовая информация и массовые коммуникации, современные информационные технологии воздействуют на повседневную жизнь человека.
2. Подготовьте схему, раскрывающую основные виды коммуникации в группе. (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).

Неделя 12: Экономика, глобализация и труд

Экономическое развитие в исторической перспективе. Компаративистский анализ экономических систем. Рынок труда и структура занятости. Основные сектора экономики. Изменение роли труда в глобальном обществе. Глобальное разделение труда. Казахстан в глобальной социально-экономической системе. Культура рациональности. Прагматизм и планирование.

Глобальная экономика и разделение труда: социологический анализ

1. Проанализируйте особенности современных экономических систем – капитализма, социализма, смешанной экономики, политической экономии (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).
2. Подготовите эссе "Прагматизм в развитии современного казахстанского общества"

Неделя 13: Здоровье и медицина

Социологический подход к изучению здоровья и медицины. Здоровье и общество (в исторической перспективе). Здравоохранение в международной перспективе. Социально значимые заболевания. Социальная изоляция. Экономические и социальные аспекты здравоохранения. Доступность системы здравоохранения. Научная медицина. Старение населения.

Социальная эпидемиология физического здоровья

1.Покажите важность оценки таких социальных характеристик здоровья и болезни как гендер, социальная группа, пол, этнос, возраст
2.Обсудите социальное положение и социальный статус врачей и медсестер (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).

Неделя 14: Население, урбанизация и общественные движения

Модернизация и урбанизация. Источники социальных изменений. Современные исследования населения. Миграция. Глобальная урбанизация. Жизнь в сельской местности. Источники и типы общественных движений. Микро- и макро- факторы, влияющие на общественные движения. Жизненный цикл общественных движений.

Общественные движения, протест и мышление людей: современное состояние.

1. Выделите взаимосвязь процессов урбанизации и миграции в обществе. Приведите примеры и покажите специфику Казахстана.
2. Раскройте особенности демографического развития на примере одной из стран мира. Обсудите, какие демографические изменения происходят и как они воздействуют на общество (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).

Неделя 15: Социальное изменение: новейшие социологические дискуссии

Социальное изменение. Социологические перспективы к изучению социальных изменений. Основные составляющие социальных изменений. Гомогенизация и унификация.

Изменения и понимание социального мира: социологические дискуссии.

1. Индивидуальная презентация по теме "Общественное движение в мире (за последние полвека): виды влияния на общество, причинно-следственные связи и отношения".
2. Раскройте понятие "социальное изменение". Сравните основные социологические подходы к изучению взаимодействия технологии и социальных изменений: структурно-функциональный подход и конфликтная теория. Обсудите возможности и ограничения новых технологий (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).
2. Сравните основные социологические подходы к изучению социальных движений: структурно-функциональный подход, конфликтная теория, символический интеракционизм (Бринкерхоф Д., Уэйтс Р., Ортега С. Әлеуметтану негіздері, Гидденс Э. Социология).

Примечание: 1 академический кредит = 30 академических часов
Всего: 2 академических кредита - 60 академических часов

Литературы: Основная:
1. Биекенов К.У., Биекенова С.К., Кенжакимова Г.А. "Социология: Уч.пособие". – Алматы: Эверо,2016. – 584с.
2. Әбдірайымова Г.С. "Жастар социологиясы": оқу құралы. 2-басылым. – Алматы: "Қазақ университеті", 2012. – 224с.
3. Грушин Б.А. "Мнения о мире и мир мнений". М.: Праксис, ВЦИОМ, 2011.
4. "Социология. Основы общей теории: учебник" / Под ред. Г.В. Осипов, Л.Н. Москвичев. - 2-е изд., испр. и доп. - М.: Норма, 2015. - 912 с.
5. Macionis J. Society: The Basics. Pearson, 2016. (Масионис Джей. Соушети: Зе Байзикс. Пэрсон, 2016.)
6. Дж. Ритцер, Дж. Степницки. "Әлеуметтану теориясы". – Алматы: "Ұлттық аударма бюросы" қоғамдық қоры, 2018. – 856 с.
7. Гидденс Э. "Социология" / При участии К. Бердсолл: Пер. с англ. Изд. 2-е, полностью перераб. и доп. М.: Едиториал УРСС, 2005. — 632 с.
8. Ритцер Дж. "Современные социологические теории". 5-е изд. — СПб.: Питер, 2002. — 688 с.
Дополнительная:
1. Giddens A., Sutton Ph. Sociology. Wiley Academic, 2017. (Гиденс А., Суттон Ф.Соушиолоджи. Уилей Академик, 2017)
2. Abdiraiymova G.S., Burkhanova D.K. Social structure of society and middle class: textbook / Almaty: Qazaq University, 2015. – 44p. (Абдраимова Г.С., Бурханова Д.К. Соушл стракчэр оф соушети анд мидл клас: текстбук / Алматы: Казак Юниверсити, 2015. – 44 пи.)
3. Abdiraiymova G.S., Burkhanova D.K. Sociology of youth / Textbook. – Almaty: Qazaq university, 2016. – 98p. (Абдраимова Г.С., Бурханова Д.К. Соушлоджи оф яз / Текстбук. – Алматы: Казак Юниверсити, 2016. – 98 пи.)
4. Ritzer G., Stepnisky J. Sociological Theory. – Los Angeles: Sage, 2018. – 802p. (Ритзер Джи. Степниский Джей. Соушлоджикал Теори. – Лос Анжелес: Сайдж, 2018. – 802пи.)
5. Гараджа В.И. "Социология религии": Учебное пособие. - 4-е изд., перераб. и доп. - М.: ИНФРА-М, 2014. - 304с. - (Высшее образование. Бакалавриат).
6. Жаназарова З.Ж. "Семья и общество". – Алматы: Қазақ университеті, 2014. – 133 с.

Политология

№

Содержание дисциплины

Темы семинарских (практических) занятий

Темы самостоятельных работ обучающихся

Количество часов

Неделя 1: Политология как наука и учебная дисциплина

Место политической науки в системе современного знания, становление и развитие политологии, ее основные категории, предмет и объект политологии. Основные парадигмы и школы политологии.
Методы исследования политической действительности. Научно-познавательные, методологические и прикладные функции политической науки. Прагматическое значение политологии. Политология в системе профессиональной подготовки специалиста

Политология в системе профессиональной подготовки специалиста

Подготовить аргументированное эссе "Значение политологии для моей будущей профессиональной деятельности".

Неделя 2: Основные этапы становления и развития политической науки

Генезис политических идей в истории человеческой цивилизации. Периодизация истории становления и развития политической мысли.
Элементы политологии в учениях древности (Конфуций, Платон, Аристотель). Политические идеи средневековья (Августин, Аквинский, Аль-Фараби).
Развитие политических идей в эпоху Возрождения и Реформации. Трактовка Макиавелли сущности политики. Теория суверенитета государственной власти Ж.Бодена. Идеальный общественный строй в идеях утопического социализма. (Т.Мор, Т.Кампанелла).
Теории естественного права и общественного договора как основные политические доктрины эпохи Просвещения (Г.Гроций, Т.Гоббс, Дж.Локк). Радикальный демократизм Ж.-Ж.Руссо. Теория государства и гражданского общества в концепциях И.Канта и Г.Гегеля. Политические взгляды казахских просветителей.
Формирование концепций консерватизма, либерализма, марксизма. Основные направления современной политической науки.

История развития политической мысли Казахстана

Подготовить презентацию "Правильные" и "неправильные" формы правления в истории политической мысли.

Неделя 3: Политика в системе общественной жизни

Понятие политики. Основные подходы к определению политики. Политика как искусство государственного управления. Политика как публичный процесс. Политика как компромисс и консенсус. Функции политики. Структура политики и ее классификация. Уровни организации политики. Цели и средства в политике.
Взаимодействие политики с другими сферами жизни общества Политика и экономика. Политика и право. Политика, мораль и религия. Социальные основы политики, субъекты и объекты политики. Объективное и субъективное в политике, ее роль в общественном развитии. Гуманистический характер политики.
Основные виды и направления политической деятельности. Политика Республики Казахстан на этапе модернизации общества.

Природа политики: форма, содержание, процесс.

Составить таблицу на тему: "Сравнительный анализ основных трактовок политики".

Неделя 4: Политическая власть: сущность и механизм осуществления

Сущность политической власти, различные подходы к ее определению (бихевиористский, телеологический, системный, релятивистский). Функции власти. Объект и субъекты, источники, основания и ресурсы политической власти.Уровни власти.
Формы и методы осуществления власти. Политическая и государственная власть. Делегирование власти и разделение властей. Легитимность политической власти и ее источники.
Государственная власть в суверенном Казахстане. Основные институты и критерии эффективности власти.

Институты политической власти Республики Казахстан

Написать эссе-аргументацию на тему: "Способы и источники формирования власти".

Неделя 5: Политические элиты и политическое лидерство

Основные теории элит: классические теории элит Г.Моски и В.Парето, концепции демократического элитизма (М.Вебер) и плюрализма элит (Г.Лейпхарт, Р.Даль).
Понятие политической элиты. Классификация политических элит по источникам их влияния на общество (наследственные, ценностные, властные, функциональные), порядку формирования (открытые и закрытые). Закон циркуляции элит. Структура политической элиты (высшая и средняя). Системы рекрутирования политических элит. Особенности формирования политической элиты Республики Казахстан.
Понятие и природа политического лидерства, его социальные функции. Современные теории политического лидерства. Классификация политического лидерства. Факторы, определяющие характер политического лидерства. Новые тенденции в развитии политического лидерства.

Правящая элита и политическое лидерство как социальные субъекты власти

Кейс-стади - Классификация политического лидерства. Oпределить тип политического лидера и аргументировать свой выбор.

Неделя 6: Политическая система общества

Понятие политической системы. Структура и элементы политической системы. Анализ структуры политической системы через институциональную, идеологическую, коммуникативную, нормативную и культурную подсистемы. Функции политической системы. Основные теории политической системы (Т. Парсонс, Д. Истон, Г. Алмонд). Типология политических систем
Эффективность политической системы. Политическая стабильность и политический порядок, виды политической стабильности. Факторы политического риска.
Политическая система Республики Казахстан.

Механизм функционирования политической системы

Подготовить проект на тему:"Перспективы развития политической системы Казахстана (на основе изучения стратегических документов Республики Казахстан)".

Неделя 7: Государство и гражданское общество

Государство как основной институт политической системы общества. Теории и концепции происхождения государства. Признаки и структура государства. Формы правления и государственного устройства. Функции государства, их трансформация в современных условиях. Выработка политического курса в условиях современных рисков. Государство - Республика Казахстан. Становление и развитие демократической государственности в современном Казахстане.
Правовое и социальное государство: сущность и принципы. Конституция суверенного государства Республики Казахстан. Условия формирования социального государства.
Гражданское общество: понятие, структура, функции. Основные концепции гражданского общества. Направления деятельности гражданского общества. Перспективы развития гражданского общества в Республике Казахстан.

Формирование правового государства и гражданского общества

Написать эссе-аргументацию на тему: "Формирование правового и социального государства в Республике Казахстан".

Неделя 8: Политические режимы

Понятие и типы политического режима. Тоталитаризм как исторический и политический феномен и его особенности. Авторитарный политический режим и его формы. Основные теории и модели демократии. Современные формы демократии. Демократические принципы и процедуры.
Политические режимы современности: западные полиархии, новые демократии, восточно-азиатские режимы, исламский режим, военные режимы.
Политический режим в Казахстане, его эволюция. Процесс демократизации политической системы Республики Казахстан.

Политические режимы современного мира и их связь с политической системой государства

Кейс-стади - Классификация политических режимов. Oпределить тип политического режима и аргументировать свой выбор.

Неделя 9: Избирательные системы и выборы

Выборы как обязательное условие демократии. Сущность избирательной системы и основные типы избирательных систем. Современные концепции избирательных систем. Мажоритарная избирательная система, ее разновидности и модификации. Пропорциональная избирательная система, ее особенности в различных странах. Смешанные избирательные системы. Многоступенчатые выборы. Избирательная процедура и избирательная кампания.
Законодательство о выборах в Республике Казахстан. Избирательная система современного Казахстана, пути и направления ее совершенствования. Особенности электорального процесса в Республики Казахстан.

Современные избирательные системы и их особенности

Подготовить проект на тему:
"Пути повышения электоральной активности молодежи в Республике Казахстан".

Неделя 10: Политические партии, партийные системы и общественно-политические движения

Политические партии: понятие, сущность, признаки и функции.Типология политических партий. Политические партии в системе властных отношений. Партийные системы, их классификация. Казахстанская модель партийной системы.
Возникновение и эволюция общественно-политических движений и объединений в политической жизни общества.Место и роль общественных движений в политической жизни казахстанского общества.
Лоббизм.Группы интересов: понятие, функции, типология. Группы давления в политике.

Политические партии и партийные системы, общественно-политические движения и организации: специфика функционирования

Кейс-стади - анализ сильных и слабых сторон программ политических партий Республики Казахстан

Неделя 11: Политическая культура и поведение

Понятие, сущность, структурные компоненты и функции политической культуры. Политическая традиция, политический миф, политический стереотип, политическая символика в структуре политической культуры. Уровни политической культуры: мировоззренческий, гражданский, политический. Соотношение политической культуры общества и политических субкультур.
Критерии типологии политической культуры. Основные модели политической культуры. Особенности политических культур западного и восточного типов. Политическая культура в Республике Казахстан – современное состояние и тенденции развития.
Политическая социализация: сущность, этапы, модели и факторы. Политическое поведение и политическое участие – понятие, основные теории, классификация.

Политическая культура, политическое поведение и политическое участие.

Подготовить аналитическую справку о моделях политической культуры (по выбору)

Неделя 12: Политическое сознание и политическая идеология

Политическое сознание: понятие, функции, формы и уровни. Происхождение, место и роль идеологии в обществе и политике. Различные подходы к определению политической идеологии. Сущность и назначение политической идеологии.
Основные политические идеологии современности: либерализм, консерватизм, марксистская традиция и международная социал-демократия.
Стратегия новой модели сознания и мышления в Республике Казахстан, модернизация общественного сознания. Сохранение внутреннего ядра национального "Я" и национальной идентичности. Опасность современных моделей модернизации. Сохранение национального духа и создание национальной модели будущего развития Республики Казахстан.

Разработка новой модели сознания и мышления: основные стратегии и направления их реализации в Республике Казахстан

Разработать проект– презентацию
"Рухани жаңғыру-стратегия новой модели сознания и мышления в Республике Казахстан"

Неделя 13: Политическое развитие и модернизация

Политическое развитие и его критерии. Понятие политической модернизации. Цели политической модернизации, ее основные черты. Этапы и факторы политической модернизации. Роль традиций в модернизационном процессе. Политическая модернизация в Республике Казахстан. План нации – 100 конкретных шагов по реализации пяти институциональных реформ. 5 президентских реформ: формирование современного государственного аппарата, обеспечение верховенства закона, индустриализация и экономический рост, нация единого будущего, транспарентное подотчетное государство.
Стратегия 2050 как политический курс Республики Казахстан. Сильное государство и вхождение Казахстана в тридцатку самых развитых стран мира.

Стратегии и программы модернизации, обеспечивающие устойчивое развитие Республики Казахстан

Написать эссе-аргументацию на тему: "Основные факторы и условия выбора модели политической модернизации (на примере одной из стран, по выбору)"

Неделя 14: Политические конфликты и кризисы

Конфликт как социальное явление. Политические конфликты, их сущность, конструктивные и деструктивные функции. Типология политических конфликтов и кризисов.
Динамика политических конфликтов. Виды и способы разрешения политических конфликтов. Технологии предотвращения социально-политических конфликтов в Казахстане. Способы преодоления политических кризисов в современных условиях.
Этнополитические конфликты. Казахстанская модель межэтнического согласия.

Сущность, виды и способы разрешения политических конфликтов и кризисов

Кейс-стади – разработать Дорожную карту по урегулированию политического конфликта

Неделя 15: Мировая политика и современные международные отношения

Мировая политика и мировой политический процесс. Понятие и основные субъекты международных отношений. Теоретические подходы и основные традиционные школы теории международных отношений.
Исторические типы и особенности современного международного порядка.Типология систем международных отношений и структурные закономерности их функционирования.
Основные тенденции развития современных международных отношений. Глобализация мировых политических процессов и глобальные вызовы современности.
Казахстан в системе современных международных отношений. Приоритетные направления внешней политики Казахстана - продвижение национальных интересов и укрепление региональной и глобальной безопасности.

Глобализация и глобальные вызовы современности

Разработать программу – презентацию Роль Казахстана в системе современных международных отношений

Литературы: Основная:
1. Назарбаев Н.А. "Казахстанский путь-2050: Единая цель, единые интересы, единое будущее". Послание Главы государства Н.Назарбаева народу Казахстана.
2. Назарбаев Н.А. "Третья модернизация Казахстана: глобальная конкурентоспособность". Послание Главы государства Н.Назарбаева народу Казахстана.
3. Назарбаев Н.А. "Взгляд в будущее: модернизация общественного сознания".-Астана, 2017
4. Абсаттаров Р.Б. "Саясаттану негіздері". – 2 том.- Алматы: Қарасай, 2011.
5. Heywood A. Politics. - N.-Y.: Palgrave Macmillan, 2013. (Хэйуд Эй. Политикс. – Эн. – Уай.: Палграйв Макмилан, 2013)
6. Мұсатаев С.Ш. "Саяси билік": Оқу құралы. Алматы: Қазақ университеті. – 2014
7. "Әлемдік саясаттану антологиясы". "Мәдени мұра" мемлекеттік бағдарламасы. – Алматы: Қазақстан. – 2005-2009. - Т. 1-9
8. "Казахстанский путь – 2050". -3 том./ Под ред. Султанова Б.К. – Алматы: КИСИ, 2014.
Дополнительная:
1. Бәйділдінов Л.Ә. "Теориялық саясаттану". – Алматы, 2005.
2. Булуктаев Ю.О. "Политический режим и посткоммунистическая трансформация: теория, методология, практика".- Алматы, 2008.
3. Мұсатаев С.Ш. "Саяси билік": Оқу құралы. Алматы: Қазақ университеті. – 2014.
5. "Казахстанский путь – 2050". -3 том./ Под ред. Султанова Б.К. – Алматы: КИСИ, 2014.
6. "Казахстанская политологическая энциклопедия" / Под ред. Т.Т.Мустафина. - Алматы,1998.
8. "Управление рисками в сфере внутренней политики Республики Казахстан"/ Под.ред. Шаукеновой З.К. - Алматы, 2014.
9. ЧеботарҰв А.Е. "Политическая мысль суверенного Казахстана: динамика, идеи, оценки". Алматы: ИМЭП при Фонде Первого Президента, 2015.

Культурология

№

Содержание дисциплины

Темысеминарских (практических) занятий

Темысамостоятельныхработобучающихся

Количество часов

Неделя 1: Морфология культуры

История формирования понятия культуры: многообразие подходов к определению сущности и функций культуры. Аксиологические, цивилизационные, структуралистские, антропологические, экономические трактовки понятия культуры.
Обзор теоретических подходов: Ф. Боаса, Л. Уайта, З. Фрейда, К. Леви-Стросса, К. Маркса, Э. Тайлора, О. Шпенглера, А. Тойнби, Л. Гумилева, П. Сорокина, С. Хантингтона.
История культурологии как научной дисциплины: генезис теоретических подходов, фундаментальная и прикладная культурология, междисциплинарный характер исследований культуры, философия, теория и социология культуры, культурная и социальная антропология, история культуры. Глобальный, глокальный и локальный подходы в исследованиях культуры.
Морфология культуры: пространство и время культуры, основные компоненты и паттерны культуры. Диахронный и синхронный подходы к культуре. Специфика пространства культуры. Основные параметры архаической культуры и дихотомии между оседлой и кочевой культурами. Материальная и духовная культура. Вариаций культурных форм и артефактов в зависимости от их социального, исторического, географического распределения.
Типология культуры: понятие типа культуры, историческая типология культур, линейный и локальный подход. Многообразие форм культуры. Евроцентризм и типология культур: плюсы и минусы. Запад и Восток. Север и Юг. Культура и цивилизация.

Культура, ее место и роль в жизни и деятельности человека
Раскрыть значение знания о сущности культуры, морфологии и анатомии культуры для науки о культуре.
Оценить значение многообразия подходов к определению сущности культуры, функции и морфологии культуры

Сравнительная таблица как техника анализа (на материале работы С. Хантингтона "Столкновение цивилизаций"). Использовать технику сравнительной таблицы для анализа проблемы "Интеграция и локализация культуры".

Неделя 2: Язык культуры

Культура как мир знаков и значений. Информационно-семиотическое понимание культуры. Культура как мир артефактов. Культура как мир смыслов. Виды смыслов. Культура как мир знаков. Типология знаковых систем культуры. Основные типы знаков и знаковых систем. Естественные знаки. Функциональные знаки. Иконические знаки.
Вербально-знаковые системы – естественные языки. Язык как способ общения и трансляции культуры. Язык и мышление. Когнитивные функции языка. Гипотеза Сепира-Уорфа. Понятие языка культуры. Язык культуры как способ бытия культуры. Языковая картина мира. Язык культуры как система знаков. Язык культуры как семиотическая система. Искусственные языки и их роль в развитии культуры. Язык цифровой культуры. Социокультурная дифференциация языков.
Казахский язык и его роль в культурно-этнической идентификации личности. Культурное пространство казахского языка. Коммуникативные функции казахского языка. Общепринятые языковые нормы.

Морфология и анатомия культуры: их роль в исследовании конфигурации культуры
1.

Проектное исследование по теме: "Символы культуры, их роль и значение в культурной коммуникации": презентация результатов.
На конкретном примере рассмотреть различные виды символов культуры (символы мифа, символы религии, символы в искусстве, символы в политике)

Неделя 3: Семиотика культуры

Структуралистские, семиотические подходы к исследованиям культуры. Текстологические концепции культуры Р. Барт, Ю. Кристева. Семиотические концепции культуры Ф. Соссюр, Ю.Лотман, Э. Кассирер, О. Сулейменов.
Культурный код. Понятие культурный код. Уникальность культурного кода национальной культуры. Этос культуры. Этос и код культуры. Типы глобальных культурных кодов: дописьменный (традиционный), письменный (книжный), экранный, цифровой. Код массовой культуры. Код казахской традиционной культуры. Код казахстанской культуры.
Конвенциональные знаки. Понятие символа культуры. Основные символы культуры. Символы и архетипы культуры. Символы сакской и скифской культуры. Символы и знаки гуннов в материальной культуре. Символы и архетипы тюркской и казахской культуры. Символы современной казахстанской культуры.
Символы мифа. Символы античных мифов. Символы восточных мифов. Символика сакской культуры и мифов. Символы тюркских мифов. Символы казахских мифов.
Символы религии. Символы зороастризма. Символы тенгрианства. Символы буддизма. Символика индуизма. Символы иудаизма. Символы христанства. Символы ислама.
Символы в искусстве. Символы изобразительного искусства. Символы в архитектуре. Символы в музыке. Символика танца и балета.
Символы в политике. Государственно-политические символы. Государственно-политические символы Республики Казахстана.
Основные символы науки и техники.

Культура и цивилизация: взаимосвязь и отличие.
Сравнивать основные параметры основных типов культуры (Критерии архаической, оседлой, индустриальной культуры).

Неделя 4: Анатомия культуры

Пространство культуры. Трехмерная модель культуры. Культурные формы. Структура культурного пространства: парадигмы, лики культуры, культурные сценарии. Осевые культурные формы: когнитивные парадигмы, ценностные парадигмы, регулятивные парадигмы.
Формы культуры: миф, искусство, религия, мораль, философия, право, политика, наука, техника.
Духовная культура. Типы духовной культуры.
Мифология: сущность и типы мифов, характерные черты мифов, логика мифологического мышления, функции мифа, современная мифология.
Религия как сакральная форма культуры. Религия. Основные элементы религии. Функции религии. Ранние формы религиозных верований: анимизм, фетишизм, тотемизм, пантеизм, деизм, монотеизм. Буддизм. Христианство. Ислам. Воздействие религии на формы культурной жизни общества. Сакральная культура. Сакральная культура казахского народа.
Генезис искусства. Искусство как фактор антропогенеза. Функции искусства. Искусство как зеркало культуры. Искусство и художественная культура.
Социальная культура. Структура социальной культуры. Понятия "нравственность", "мораль", "этика". Формирование нравственности как проблема развития духовной культуры. Функции морали. Механизм моральной мотивации. Парадоксы нравственной культуры.
Право в системе социокультурных ценностей. Право и мораль. Функции права. Правовая культура. Правовая культура власти. Культура законодательства. Правовая культура населения.
Политическая культура. Функции политической культуры. Типы политической культуры. Место политики в культуре.
Технологическая культура. Технология как культурный феномен. Становление и развитие технологической культуры. Особенности технологической культуры. Сущность техники. Техника: мир техники, природа, человек. Мир техники в пространстве культуры: техника как средство создания культурной среды, техника как ответ культуры на социальный заказ, техника как инструментарий культуры, техника как знаковая система культуры. Образ техники в культуре. Виды техники в истории культуры. Перспективы технического прогресса.
Инженерия. Специфика инженерной деятельности. Историческая эволюция инженерной культуры. Культурная ниша инженерии. Горизонты инженерной культуры.
Наука как новый феномен культуры. Наука как социокультурный институт. Основные этапы исторического развития науки. Социокультурные ориентиры науки: истина и польза, автономия и социальный контроль, нейтрализм и социальная ответственность, коммерциализация науки (плюсы и минусы). Этический императив науки.
Культурные сценарии деятельности. Многообразие культурных сценариев. Культура труда. Культура учебы. Культура и образованность. Культура игры. Игровые сценарии в культуре. Культура досуга. Культура и общение. Виды общения. Этикет.

Номадические типы культуры: формы и приемы кодирования культурной информации.

Аналитическое эссе на тему: "Культура номадов Казахстана как значимый компонент культурного наследия казахского народов".

Неделя 5: Культура номадов Казахстана

Архаическая культура на территории древнего Казахстана: памятники материальной культуры. Основные достижения материальной ("технологической") культуры. Основные памятники технических достижений древнего мира.
Номадизм как тип культуры. Концепции номадизма. Типология номадической культуры. Классификация и виды номадизма (культуры кочевников).
Основные признаки культуры номадов евразийского пространства. Культура древних племен на территории Казахстана: обычаи, нравы, традиции, культы, верования. Великие номадические цивилизации саков, сарматов, скифов. Номадическая культура саков, массагетов, сарматов, скифов. Мифы и религиозные верования саков, сарматов, скифов. Традиции и обычаи. Образы легендарных героев. Искусство саков, массагетов, скифов, сарматов: оружейное, декоративно-прикладное, скульптура, зодчество. Военное искусство саков, массагетов, скифов. Поэма "Шу-батыр". Письменность. Культурные ценности саков и массагетов. Представление пространства и времени в номадической культуре. Природные памятники и памятники материальной культуры саков, массагетов, сарматов, гуннов. Основные культурные и технические достижения номадов Центральной Азии (Казахстана). Сакские мыслители (Токсарид, Анахарсис). Культурное взаимодействие сакской цивилизации с древнегреческой, древнеиндийской и древнекитайской. Древние городища саков, массагетов, сарматов. Сакральная культура саков, массагетов, сарматов, гуннов, скифов.

Культурное наследие саков, массагетов, гуннов, усуней и канглы и их роль в формировании культурного наследия тюркских народов.

Неделя 6: Культурное наследие прототюрков

Номадическая культура гуннов. Мифы и религиозные верования гуннов. Гуннский период развития номадической культуры в Казахстане. Письменность гуннов (алфавит, руническое письмо гуннов). Гуннские герои (Аттила.Поэма об Аттиле "Первый поход Аттилы в Галлию"). Образ Аттилы в скандинавском эпосе "Эдда" ("Сказание об Атли"). "Сказание о Нибелунгах". Образ Аттилы в испанской трагедии драматурга XVI века Кристобала Вируеса – "Грозный Аттила", романтическая драма Ц. Вернера "Аттила, царь гуннов". Опера Фольфганга Франка "Аттила, король гуннов". Опера Джузеппе Верди "Аттила". Поэма английского поэта Герберта "Аттила". Работа французского ученого А. Тиерри "История Аттилы". Работа Соловьева А. "Сокровище Аттилы". Пьеса М. Султанбекова "Аттила". Научное исследование С. Отенияза "Аттила".
Искусство гуннов. Звериный стиль гуннов.
Прототюркий период в развитии номадической культуры. Энкида – славный герой прототюрков (поэма "Гильгамеш). Поэма "Аримаспея" Аристея Проконнеса о жизни и быте прототюрков. "Песнь лебедя" китайской царевны из дома Хань –Шижунь о жизни прототюрков I века до н.э.
Культура усуней и канглы. Мистерии, танцевальное искусство, музыка усуней и канглы.
Древнетюркская цивилизация и ее особенности. Космогония и мифология древних тюрков. Культ предков. Тенгрианство. Тенгрианский пантеон богов. Традиции и ритуалы древних тюрков. Культ аруахов. Древнетюркская руническая письменность. Свод священного писания древних тюрков "Алтун битиг" (Золотая книга).
Культурное наследие тюркских народов, населяющих территорию Казахстана. Тюркское письмо. Поперечное письмо тюрков. Виды тюркского письма: согдийское, брахми, манихейское, уйгурское. Государственное письмо Тюркского каганата.
Руническое письмо. Рунические тексты. Культурные памятники тюркского периода. Письменные памятники тюрков: Орхоно-енисейские, Ленско-Прибалтийские, Алтайские, Прииртышские, Восточно-туркестанские, Среднеазиатские (семиреченские руны, ферганские руны, сырдарьинские руны) и Восточноевропейские памятники. Орхоно-Енисейские эпиграфические произведения: "Памятник Кюль-тегина", "Надпись в честь Тоньюкука", "Надпись в честь Бильге-кагана". Памятники огузских племен: "Книга моего деда Коркута" ("Китаби Коркут" Книга Коркут), "Огуз-наме". Древнетюркские поэты Йоллыг-тегин, Тоньюкук.
Технология изготовления бумаги. Книгоиздательство тюрков. Типы и формы книг тюрков.
Верования тюрков с VI по VIII в.в.: буддизм, манихейство, христианство (несторианство). Переводческая деятельность тюрков. Переводы на тюркский язык буддийских текстов "Майтрисимат" "Совершенство мудрости" (Праджняпарамита"), "Наставление царям" ("Раджвавадака"), рукопись поэмы Васубандху "Абхидхармакоша" ("Скоровище знания" Х в.), основной канон буддизма "Трипитака". Шынгко Шелитутунг из города Бешбалык – тюркский переводчик буддийской сутры "Суварнапрабхаса" (Золотой блеск). Тюркские поэты Чисуй тудун, Пратья-шири, Кики. Манихейская литература. Христианская религиозная литература.
Стеллы Кошо-Цайдама. Степная цивилизация. Основные ценности степной цивилизации.
Древнетюркские цивилизации и достижения. Понятие пространства и времени. Техника и древние технологии номадов. Культурно-природные богатства тюркского региона – как культурное наследие. Программа "Мәдени мұра". Основные векторы культурной политики, направленной на сохранение и восстановление культурных памятников, культурного ареала и городищ древних номадов Казахстана. Программа "Сакральная география Казахстана".

Культурное взаимодействие и взаимовлияние сако-массагетской, скифской культуры с культурой античного мира.
На конкретном примере демонстрировать знание древних культур евразийского пространства, культурное наследие и достижение насельников Казахстана

Реферат на тему: "Тюрки Казахстана в межкультурной коммуникации народов Великого Шелкового пути".

Неделя 7: Средневековая культура Центральной Азии

Шелковый путь: Казахстан как связующее звено между Востоком и Западом. Взаимодействие культур в Центрально-азиатском регионе. Иранские компоненты в архетипе тюркской и казахской культуры. Диалог индийской и центральноазиатской культур. Взаимовлияние индийской культуры и тюркской цивилизации. Взаимовлияние и взаимодействие тюркской и исламской культуры.
Тюркская культура периода средневековья. Развитие философии и средневековой науки. Аль-Фараби: философские, социально-этические и эстетические взгляды. Вклад аль-Фараби в формирование средневековой культуры и науки. Развитие математики. Искусство, литература, архитектура, развитие техники. Образование в средневековом Казахстане и Центральной Азии.
Развитие науки и медицины. Хорезми как выдающийся средневековый ученый-математик. Абу Рейхан Бируни и Вселенная. Абу Рейхан Бируни как математик и историк культуры. Абу Али ибн Сина и его "Канон врачебной науки". Общественные и естественные науки в Центральной Азии. Развитие университетов.
Великие города Шелкового пути на территории Казахстана: Исфиджаб (Сайрам), Баласагун, Отрар, Суяб, Тараз, Шаш (Ташкент), Шымкент, Карашок, Карнак, Екиогуз, Ашнас, Яссы (Туркестан). Городская культура. Роль городов в развитии культурной жизни в средневековом Казахстане.
Расцвет городской культуры Центральной Азии. Города Нишапур, Хорасан, Систан, Термез, Самарканд, Бухара, Хорезм как центры науки, развития образования, архитектуры и искусства. Центрально-азиатские города как центры религиозного учения (буддизм, зороастризм, несторианство, манихейства). Архитектура городов Центральной Азии. Дворцовая культура Центральной Азии.

Культурное наследие тюрков как фактор влияния на формирование казахской культуры.
Объективно оценить вклад тюрков в развитие мировой культуры и цивилизации и ее роль в формировании средневекового Ренессанса.
Объективно оценить вклад различных народов Передней Азии, Ирана, Центральной Азии и Казахстана в формирование исламской культуры.

Аналитическое эссе на тему: "Тюркский Ренессанс и его место в наследии мировой культуры".

Неделя 8: Культурное наследие тюрков

Культура Караханидского периода. Городская культура, материальная культура периода Караханидов. Развитие техники в тюркский период. Памятники материальной культуры.
Аль-Кашгари и его роль в формировании тюркской литературы и языка. Аль-Кашгари – певец тюркского мира. Работа Махмуда Кашгари "Сборник тюркских наречий" ("Словарь тюркских наречий").
Юсуф Баласагуни и его книга "Благодатное знание". Ахмед Югнеки, Сулейман Бакыргани и их вклад в тюркскую культуру. Ахмед Югнеки – автор поэмы "Хибат ал(ул)-хакайык" ("Дар истины"). Распространение ислама в Казахстане. Особенности средневековой тюркской культуры: ислам и номадизм.
Монгольский период и его влияние на развитие культуры тюркских народов средневекового Казахстана. Развитие науки в период правления хорезмшаха. Медицина: книга Зайн аль-Дина Горгани (Джурджани) "Сокровище хорезмшаха". Литература периода хорезшаха. Поэт ХII века Рашид ад Дин Умари (1114-1177). Писатель Низами Арузи Самарканди и его книга "Собрание редкостей, или Четыре беседы". Культурная жизнь при хорезмшахе (архитектура, керамика).
Суфийский Ренессанс. Личность и деятельность Ахмеда Яссуави (Ясави) (1093-1166). Книга "Диуани Хикмет". Наджм ад Дин Кубра (1145-1220) и его модель духовной жизни. Его трактат "Торная дорога людей Божьих". Суфийский поэт Фарид ад-Дин Аттар из Нишапура (1145-1221) и его аллегорическая поэма "Беседа птиц". Образ птицы Симург. Суфизм как мощное религиозное движение в Центральной Азии до монгольского нашествия. Влияние суфизма на культурные ценности и мировоззрение тюрков. Утрата достижений Просвещения.
Монгольское нашествие как культурная катастрофа. Развитие суфизма в период монгольского правления. Бахауддин Накшбанд (1318-1389) как родоначальник нового религиозного движения. Влияние суфизма ордена накшбандия на духовную жизнь исламского мира. Музыка и поэзия суфизма.
Культура периода Золотой орды. Материальная и духовная культура. Духовные ценности. Искусство. Религиозные верования. Традиции и обычаи. Основные технологические достижения Золотой Орды.
Культура в период Тимуридов. Возрождение культурной и научной жизни в Центральной Азии в период правления Тамерлана (1336-1405). Архитектура. Аксарай в Шахрисабзе. Мечеть Биби-Ханым в центре Самарканда. Мавзолей Ходжи Ахмеда Яссави в Туркестане.
Расцвет дворцовой культуры в период правления Мухаммеда Тарагая. Строительство мечетей и медресе. Создание "исламских садов". Книгохранилище Байсунгуре и центр искусств. Искусство и архитектура. Миниатюра. Искусство фрески.
Улугбек (Мухаммед Тарагай) и развитие астрономической науки. Развитие математики. Джамшид аль-Каши (1380-1429) и Али Кушчи (1402-1474): вклад в развитие астрономии и математики. Обсерватория Улугбека. Сборник "Гурганский зидж" ("Собрание астрономических таблиц") – авторитетное руководство по небесным телам XV в. Образование и наука в период Тимуридов. Развитие техники в период Тимуридов. Расцвет суфисйкой поэзии. Нуриддин Джами (1414-1492) великий суфийский поэт ордена накшбандия. Сборник "Дуновение дружбы из обители святости" как эталон суфийской прозы.
Алишер Навои (1441-1501) – великий тюркский поэт. Развитие чагатайского языка. Камолиддин Бехзад (1450-1537) и разработка стандартов живописи в мусульманском мире. Архитектура XV в. Эстетика династии Тимуридов и ее влияние на культуру империи Великих Моголов. Культура Великих Моголов. Индийско-тюркский Ренессанс. Архитектура, развитие науки, математики, астрономии и технологические достижения могольской культуры.
Программа "Сакральный Казахстан". Восстановление и сохранение культурных памятников тюркского периода. Мавзолей Кожа Ахмет Яссауи, Древний город Тараз и другие культурные объекты как каркас национальной идентичности и культурного наследия казахов.

Культура тюрков Казахстана в период средневековья и их влияние на европейскую и исламскую культуру.

Разработка сравнительной таблицы на тему: "Влияние культурного наследия тюрков на европейский и исламский миры".

Неделя 9: Формирование казахской культуры

Эпическая культура казахов. Мифы и легенды казахского народа. Формирование казахской традиционной культуры. Формы народной поэзии, Музыкальное творчество акынов и жырау. Музыкальные инструменты. Агон в устном казахском народном творчестве. Великие казахские бии. Риторы казахской степи. Речевой этикет в казахском языке. Культурные ценности и этика батыров. Оружейное мастерство. Казахское декоративно-прикладное искусство. Этические ценности казахской традиционной культуры. Спортивные игры. Традиции, ритуалы, обычаи казахского народа. Обряды жизненного цикла: рождение, зрелость, смерть. Похоронно-поминальная обрядность. Свадебная обрядность. Народные праздники. Наурыз. Народные песни. Традиционные танцы. Народные игры. Технологические достижения казахов.
Проект национальные музеи-заповедники: Ботай, Сарайшык, Бозок культурный объект Бекет-Ата, Ақсу Жабағлы, Көржалғын как культурно-географический каркас национальной идентичности.

Культура и цивилизация тюрков и их культурно-цивилизационная роль в развитии культуры народов Великого Шелкового пути.
Умение критически оценивать особенности распространения ислама и культурные источники его формирования.

Неделя 10: Казахская культура на рубеже XVIII – конца ХIХ вв.

Феномен казахского Просвещения. Ч. Валиханов и его творчество. Абай как великий казахский поэт и мыслитель. Творчество Шакарима. И. Алтынсарин как видный просветитель и педагог. Музыкальное творчество Курмангазы, Таттимбета, Жаяу Мусса.
Феномен "ЗарЗаман" в казахской культуре. Казахская общественная мысль и основные направления в казахской литературе на рубеже XIX- XX вв. Основные идеи крупнейших представителей казахской интеллигенции: А. Букейханов, А. Байтурсынов, М. Дулатов, Т. Рыскулов.
Сакральная казахская культура. Памятники сакральной культуры на территории Казахстана. Программа "Мәдени мұра".
Культурное наследие казахского народа XVIII-XIX вв. Роль казахской культуры в формировании этнической идентичности и сплоченности казахского народа. Казахский язык и его роль в сохранении культурного кода нации.
Культурная география, основные центры развития, маршруты кочевий, топонимика и картография.

Культура народов Шелкового пути: сопоставить и определить формы культурного взаимодействия с народами Европы, России: паттерны и достижения.
Объективно оценить вклад тюрков в развитие мировой культуры и их влиянии на диалог Восток-Запад
Умение сопоставлять памятники культур тюркских народов и выявить их влияние на духовное развитие народов Центрально-азиатского и ближневосточного регионов.
Умение критически оценивать особенности развития городской культуры Центальной Азии.
Умение демонстрировать знание 100 памятников сакральной культуры и культурного наследия казахской степи.

Неделя 11: Казахская культура ХХ века

Казахская культура в советский период. Тоталитарно-административная система и национальная культура. Индустриализация страны. Место и роль научно-технической интеллигенции в индустриализации страны. Противоречивые тенденции культурной политики. Становление и развитие казахстанской науки, институтов образования и культуры. Вклад казахской интеллигенции в развитие казахстанской культуры и в сохранении преемственности культурного развития народа. Самые известные ученые Казахстана ХХ века.
Развитие казахского искусства: живопись, скульптура, архитектура, опера, балет, музыка, драматургия ХХ века. Известные оперные исполнители ХХ в. Литература Казахстана ХХ века. Советские казахские писатели ХХ века. Становление и развитие казахского кино. Советские казахские кинорежиссеры и киноартисты. Развитие киноиндустрии в Казахстане ХХ века. Гуманитарная наука в Казахстане ХХ века. Роль казахской гуманитаристики и интеллигенции в сохранении духовности казахского народа, в формировании национального самосознания казахского народа, духовных ценностей казахского народа. Творческий вклад интеллигенции в развитии казахской культуры.

Казахская культура в историческом измерении: культурное наследие казахского народа.
Критически оценить культурное наследие казахского народа.
Оценить культурное наследие казахов, культурные ценности и этику батыров, поэтического наследия и искусства, спортивной культуры казахов.

Неделя 12: Казахская культура в контексте современных мировых процессов

Глобализация и проблема самоидентификации этно-региональных культур. Казахская культура и тюркский мир. Место казахской культуры в мультикультурном пространстве современного Казахстана. Духовные традиции и инновационные процессы в современной казахской культуре.
Национальная картина мира и ее культурная репрезентация.
Основные тенденции и направления современного искусства Казахстана. Роль гуманитарной интеллигенции в сохранении паттернов казахской культуры, в развитии казахского языка и расширении его культурного пространства, в сохранении и возвышении духовных ценностей казахского народа. Основные жанры современного казахского искусства: литература, живопись, театр, архитектура, музыка, кино, телевидение.
Современная массовая культура в Казахстане. Становление и развитие шоу-культуры в Казахстане. Вызовы медиа-культуры и новые тенденции в развитии современного искусства Казахстана.
Современные тенденции в казахстанском кино. Проблемы и перспективы развития современной казахской киноиндустрии. Казахские кинорежиссеры. Казахские кинозвезды. Лучшие казахские киноленты. Кинофестивали в Казахстане. Роль казахстанских кинофестивалей в развитии праздничной культуры. Место казахстанских кинофестивалей в развитии межкультурной коммуникации. Казахстанские кинофестивали как площадка трансляции достижений современной казахстанской культуры. Принципы толерантности и проблемы формирования национального единства, солидарности и национального мировоззрения казахского народа в парадигме медиа-культуры.
Телевидение как феномен культуры. Развитие современного телевидения в Казахстане. Телевизионная драматургия Казахстана.
Казахская традиционная и современная казахская культура. Культурный код казахского народа. Проблема сохранения культурного кода казахской нации. Духовные ценности казахской традиционной культуры и вопросы перенятия западных ценностей в условиях Казахстана. Коммерциализация искусства. Проблемы сохранения культурной идентичности казахского народа и роль отечественного искусства в формировании культурно-духовного облика современного казахстанца, в воспитании патриотизма, любви и уважении к своей Родине, национальной культуре, в сохранении духовного наследия, духовных ценностей казахского народа, в сохранении культурного кода казахской нации, приобщении к ценностям мировой культуры.

Культура Казахстана: проблемы и перспективы

Создание презентации на тему "Молодежная субкультура ХХ-ХХI веков. Западной Европы и их влияние на систему ценностей казахстанской молодежи".

Неделя 13: Казахская культура в контексте глобализации

Проблемы сохранения культурного наследия казахского народа в условиях глобализации. Музеи Казахстана и их роль в сохранении культурного наследия. Музей Республики Казахстан в трансляции культурного наследия казахского народа. Роль музеев в сохранении культурно-этнической памяти казахского народа. Реализация программы "Мәдени мұра", проекта музеи-заповедники, культурных и природных памятников Казахстана.
Проект национальные музеи-заповедники: Ботай, Сарайшык, Бозок. культурный объект Бекет-Ата, Аксу Жабаглы, Коржалгын как культурно-географический каркас национальной идентичности.
Молодежная субкультура и проблемы духовных моральных, эстетических и религиозных ценностей. Роль культурных институтов в формировании и воспитании культа знания, прагматизма и конкурентоспособности, культурной идентичности и солидарности, патриотизма к Родине среди современной казахстанской молодежи. Формирование позитивной казахстанской духовности и ценностей, преодоление ложных и навязанных форм идентичности (культурной, религиозной) среди современной казахстанской молодежи.
Праздники Казахстана. Формирование праздничной культуры в Казахстане. Культурные паттерны и духовные ценности казахстанской праздничной культуры.
Развитие городской культуры в современных условиях. Основные ценности городской культуры. Архитектурный облик Астаны. Семиотика городской культуры Астаны.
Формирование и развитие мульти-медиа-культуры в Казахстане. Проблемакультурной, информационнойбезопасности.

Культурный код казахской нации.
Проанализировать роль культурного кода казахской нации для сохранения культурной и этнической идентичности.
Умение демонстрировать

Проектное исследование по теме: "Программа "Культурное наследие" и ее значение", презентация выводов, их аргументация и защита.
Посещение музеев, выставок. Подготовка аналитических материалов, обзоров региональных, культурных памятников и достопримечательностей.

Неделя 14: Культурная политика Казахстана

Генезис и принципы культурной политики: "Закон Республики Казахстан о культуре". Основные принципы культурной реформы в Казахстане.
Социокультурные аспекты процессов духовной модернизации в Казахстане. Связь моделей культурной политики и системы базовых ценностей общества. Казахстанская модель культурной политики. Национальная идея "Мәңгілік Ел". Ассамблея Народа Казахстана и ее роль в культуротворчестве казахстанского общества. Основные паттерны культурного согласия.
Проблема культурной адаптации и интеграции соотечественников в современное казахстанское общество. Проблема инкультурации молодого поколения в формате новых вызовов второй и третьей волны модернизации. Формирование новых ценностных ориентиров, модернизации общественного сознания населения, выход к новой системе рационального цивилизационного мировоззрения. Основные направления модернизации общественного сознания: конкурентноспособность, прагматизм, открытость знания, культ знания. Проблема культурной и цивилизационной идентичности казахской культуры.

Культура ХХ века, Медиа-культура и культура постмодернизма и их роль в формировании новой системы ценностей и поведенческих моделей человека.
На конкретном примере демонстрировать знание основных ценностей и паттернов массовой и современной медиа-культуры, характеристики культуры постмодернизма.

Эссе-рассуждение на тему: "Роль казахского языка и казахской культуры в сохранении культурного кода нации".

Неделя 15: Государственная Программа "Культурное наследие

Государственная Программа "Культурное наследие". Динамика традиций и инноваций, механизмы преемственности и трансляции культурного опыта. Экология культуры: трудности и проблемы. Формирование и развитие экологической культуры казахстанцев. Роль культурных институтов, культурных организаций в создании и развитии краеведческой работы. Роль музеев, образовательных учреждений и организаций в изучении региональной истории, в восстановлении и сохранении культурно-исторических памятников и культурных объектов местного, регионального масштабов. Программа создания и сохранения природных памятников как составляющей культурного наследия Казахстана. Роль международных организаций ЮНЕСКО в развитии программ культурного наследия.
Развитие культурного туризма и его роль в формировании и реализации государственных программ "Туған-ел", "Сакральная география Казахстана", "Современная казахстанская культура в глобальном мире", "Цифровой Казахстан. Методологии культурных, культуральных исследований.
Гендерная политика в Казахстане. Гендерные роли и гендерные модели поведения. Основные ценности гендерной культуры.
Основные паттерны духовных ценностей современной казахстанской культуры. Самые известные казахстанцы. Сто имен казахстанской культуры. Сто памятных мест Казахстана. Сто символов казахской культуры. Проект "100 новых лиц Казахстана". Региональный Проект "100 новых лиц".
Национальные виды спорта. Ценности физической культуры Казахстана.
Проблема образования в контексте глобализации. Проблема формирования новой модели интеллектуальной нации. Наука и техника в современном Казахстане. Компьютерная грамотность и культура. Модель "Цифровой Казахстан". Культура толерантности, открытости знания. Новые ценности межкультурной и межэтнической коммуникации.

Культура политики в Казахстане и ее влияние на формирование культурной стратегии сохранения культурной идентичности казахского народа.

Анализ ситуации "Медиа-культура и модель "Цифровой Казахстан": будущее в свете современности" в формате кейса.

Литературы:
1. Назарбаев Н.А. "НА пороге ХХI века". – Астана, 2016
2. Назарбаев Н.А. "Взгляд в будущее: модернизация общественного сознания". – Астана, Ак Орда, 2017 / http://www.akorda.kz/ru
3. Назарбаев Н.А. "Взгляд в будущее". – Астана, 2017.
Основная:
1. "Аль-Фараби социально-этические трактаты". – Алма-Ата, 1972.
2. Баласагуни Ю. "Благодатное знание / пер. С.Н. Иванова". – М., 1983.
3. Бейсенова Г.А. "Проблемы глобализации и идентичности" – А., Print, 2009.
4. Бейсенова Г.А. "Проблемы образовательного знания в диспозитиве культуры". – Алматы: Искандер, 2005.
5. Барнард Алан. "Антропология тарихы мен теориясы"/пер. на каз.яз. Под руков. Кульсариева А.Т., Масалимова А.Р. – А., 2017.
7. "Всеобщая история живописи". – М., ЭКСМО, 2010.
8. Ғабитов Т.Х. "Қазақ мәдениетінің тарихы: оқу құралы". – Алматы: Қазақ университеті, 2016.
9. Габитов Т.Х. "Казахи: Опыт культурологического анализа". – Saarbrücken: Germany Academic Publishing GmbH & Co. Кg lap lambert. - Heinrich-Böcking-Str. 6-8, 66121. - KG LAP LAMBERT, ГЕРМАНИЯ, 2012.
10. Габитов Т.Х., Абдигалиева Г.К., Исмагамбетова З.Н. "Философия культуры": Учебник для студентов вузов и колледжей. – Алматы: Эверо, 2013
11. Ғабитов Т.Х., Затов Қ. "Қазақ мәдениетінің рухани кеңістігі". - Алматы: Раритет, 2013.
12. Габитов Т.Х., Муталипов Ж., Кулсариева А. "Культурология". - Алматы, Раритет, 2008.
13. Tursun Gabitov. "Actual Problems of Kazakh Culture. Kazakh Culture Challenges". - Саарбрюкен: Ламберт. - Publishing, 2016.
14. "Древние цивилизации". - М., 2009.
15. Жолдубаева А.К. "Культурология: практикум". - Алматы: Казну им.аль-Фараби, 2014.
16. "История культурологии под ред. Огурцова А.П". - М., Гардарики, 2006.
17. Каиржанова А. Palaeoturcica. "Мир древних тюрков". – Алматы, 1999.
18. Карабаева А.Г. "Эпистемологические этюды". – Монография. - А., Қазак университеті, 2016.
19. Кондыбаев С. Введение в казахскую мифологию. – Алматы. 1999.
20. Курмангалиева Г.К., Нысанбаев А.Н., Соловьева Г.Г., Сейтахметова Л.Н. "Наследие аль-Фараби и современная философия взаимопонимания". – Алматы. 2011.
21. Малов С.Е. "Памятники древнетюркской письменности". – М-Л, 1951.
22. Маргулан А. "Бегазы-дандыбаевская культура Центрального Казахстана". - Алма-Ата, 1979.
23. Масалимова А.Р. "Культура и цивилизация". – А., 2005.
24. Махмуд аль-Кашгари "Дивани Лугат ат-Турк" / М. Ауэзова. – Алматы, 2005.
25. Мирзабекова А.Ш. "Проблема культурной идентичности в социальной философии". – Караганды: Болашак-Баспа, 2006.
26. "Мир ценностей аль-Фараби и аксиология ХХI века". Книга.2. – Алматы, 2006.
27. Молдабеков Ж.Ж. "Қазақтану". - Алматы, 2015.
28. Молтобарова К.И. "Мәдениеттану". - А, 2018.
29. "Наследие аль-Фараби и формирование нового интегрального мировоззрения.коллективная монография"./ под общей редакцией З.К. Шаукенова. – Алматы: 2012.
30. Никонов А.Ю. "Алутун билиг. Тенгрианство". – Алматы. 2000.
31. Нуржанов Б.Г., Ержанова А.М. "Культурология". - Алматы, 2011.
32. Нуржанов Б.Г. "Модерн. Постмодерн. Культура". – Алматы, 2012.
33. Раев Д.С. "Влияние тюркской цивилизации на средневековую европейскую культуру"//Известия Казахского университета международных отношении и мировых языков имени Абылай хана, №4 (26), 2016. (с.13-21).
34. Раев Д.С. "Тенгрианство как религиозно-духовное мировоззрение тюрков-кочевников"//"Тенгрянство и наследие народов Евразии: истоки и современность": сборник статей ҮІ-й Межд. науч.-прак. конф. (14-16 июня 2017 года, Астана, Казахстан) 1-ое изд., стер. –Астана: ТОО Мастер По, -2017. -495 с. (323-327 с.).
35. Раев Д.С. "Қазақтың шешендік өнері: философиялық пайымдау". –Алматы: Ценные бумаги. –2001. –228 с.
36. Сарсенбаева З.Н. "Этнос и ценности". – 2-е изд. перераб. и доп. – Алматы: Институт философии, политологии и религиоведения КН МОНРК, 2018.
37. Старр С.Ф. "Утраченное Просвещение: Золотой век Центральной Азии от арабского завоевания до времен Тамерлана". – М.: Альпина Паблишер, 2017.
38. Стеблева И.В. "Поэзия тюрков VI-VIII веков". – М, 1965.
39. "Полная энциклопедия живописи". – М., Астрель, 2009.
40. Шәлекенов У.Х. "Қазақ өркениеті – Алматы"; Қазақ университеті, 2009.
Дополнительная:
1. Акимбеков С.М. "История степей: феномен государства Чингисхана в истории Евразии". – Алматы: ТОО "Институт Азиатских исследований". 2-е издание, исправленное и дополненное, 2016.
2. Акимушкин О.Ф. "Средневековый Иран: культура, история, филология". – СПб, 2004.
3. Акишев К.А. "Искусство и мифология саков". - А., 1984.
4. Байпаков К.М. "Средневековые города Казахстана на Великом Шелковом пути". – Алматы, 1998.
5. Барманкулов М. "Хрустальные мечты тюрков о квадронации". – Алмат, 1998.
6. Бичурин Н.Я. (Иакинф). "Средняя Азия и Восточный Туркестан". – Алматы, 1997.
7. Ганиев Р.Т. "Восточно-тюркское государство в VI - VIII веках". - Екатеринбург: Издательство Уральского университета, 2006.
8. Геродот История. В 9 кн. Кн.4. – М., 1999.
9. Гумилев Л.Н. "Ритмы Евразии: Эпоха и цивилизации". - М., 1993.
10. Гумилев Л.Н. "Древние тюрки". – М., 2008.
11. Грушевицкая Т.Г. "Культурология": учеб.пособие /Т.Г.Грушевицкая, А.П.Садохин. – М.: Альфа-М: ИНФРА-М, 2015.
12. Данильян О.Г. "Культурология": учебник /О.Г.Данильян, В.М.Тараненко. – 2-е изд. – М.: ИНФРА-М, 2014.
13. Даукеева С. "Философия музыки Абу Насра Мухаммада аль-Фараби". – А., 2002.
14. Делез Ж. "Кино". – М.: Ад Маргинем, 2004.
15. "Закон о культуре". - А., 2000.
16. Ибраев Ш. "Поэтика огузского героического эпоса". – Алматы, 1997.
17. Касымжанов А.Х. "Стелы Кошо-Цайдама". – А.: ТОО "Компания Printing Systems", 1998.
18. Касымжанов А.Х. "Пространство и время великих традиций". - А., 2001.
19. Кастельс М. "Галактика. Интернет". – Екатеринбург: У-Фактория, 2004.
20. Кляшторный С.Г., Султанов Т.И., "Казахстан. Летопись трех тысячелетий". – Алма-Ата, 1992.
21. Кляшторный С.Г. "Памятники древнетюркской письменности и этнокультурная история Центральной Азии". – СПб, 2006.
22. Кляшторный С.Г. "Древние рунические надписи". – М., 1964.
23. Крадин Н.Н., Скрынникова Т.Д. "Империя Чингис-хана". - М.: Восточная литература, 2006.
24. Крадин Н.Н. "Кочевники Евразии". - Алматы: Дайк-Пресс, 2007.
25. "Культурология. Антология". Т. 1-4. - М., 2012.
26. "Культурология": учеб. / под ред. А.С.Мамонтова. – 2-е изд., испр. и доп. – М.: Изд-во Юрайт, 2016.
27. "Культурология": учебник /под научн. ред. Г.Д.Драча. – 2-е изд., стер. – М.: КНОРУС, 2014.
28. Луман Н. "Реальность массмедиа". – М.: Праксис, 2005.
29. "Лукиан из Самосаты. Избранная поэзия". – М., 1991.
30. Маклюэн Г.М. Галактика Гутенберга. "Становление человека читающего". – М.: Академический проект, 2005.
31. Melikoff I. Ahmad Yesevi and Turkic Popular Islam, Electronic Journal of Oriental Studies - 2003. №6, № 8. (Меликоф Ай. Ахмад Есеви анд Туркик Популар Ислам, Электроник Жунар оф Ориентал Стадиес – 2003. №6, №8)
32. Молдабеков Ж.Ж. "Интеллектуальная нация. Стратегический курс и культурно-национальные факторы становления". – А.: КазНУ им. аль-Фараби, 2015.
33. Мутанов Г.М., Таджикова К.Х., Хасанов М.Ш., Нурышева Г.Ж., Курмангалиева Г.К., Сейтахметова Н.Л., Сыргакбаева А.С., Джаамбаева Б.А. / под общ.ред. Г.М. Мутанова. "Аль-Фараби и современность": учебное пособие - Алматы: казак университеті, 2014. – 223 с.
34. Нурышева Г. Ж.,Сыргакбаева А.С., Хасанов М.Ш., Джаамбаева Б.А., Мутанов Г.М., Сейтахметова Н.Л. "Әл-Фараби және қазіргі заман" - А., Қазақ университеті ", 2014 год.
35. Орынбеков М.С. "Предфилософия протоказахов". - Алма-Ата, 1994.
36. Отенияз Самат "Атилла". – Алматы, 2000.
37. Раевский Д.С. "Модель мира скифской культуры". – М., 1985.
38. Раев Д.С. "Қазақ шешендігі адамның рухани болмысы хақында"//Адам әлемі. Философиялық және қоғамдық-гуманитарлық журнал. №4 (58), 2013. (75-82 с.).
39. Раев Д.С. "Тюркское влияние на Европейсую культуру в эпоху раннего средневековья"//Научный журнал "Austria Science", №8 2017. (20-23 с.).
40. Раев Д.С. "Қазақ шешендігі адамның рухани болмысы хақында"//Адам әлемі. Философиялық және қоғамдық-гуманитарлық журнал. №4 (58), 2013. (75-82 с.).
41. Разлогов К.Э. "Мировое кино. История искусства экрана". – М.: ЭКСМО, 2011.
42. Рахманалиев Р. "Империя тюрков. История великой цивилизации" / науч.ред. Н.Н. Цовма. – М.: РИПОЛ классик, 2017.
43. Сарткожа-улы К. "Гуннское письмо" // Алем. Альманах. Вып.1. – Алма-Ата, 1991.
44. Сегизбаев О.А. "История казахской философии: от первых архаичных представлений древних до философии развитых форм первой половины ХХ столетия": Учебник для вузов. Алматы: Гылым, 2001.
45. Сыргакбаева А.С. "Некоторые особенности урбанизма в Казахстане"/ ҚазҰУ хабаршысы. Серия: Философия, политология, культурология сериясы . - Алматы., 2010. №1, с. 87-91.
46. Стеблева И.В. "Жизнь и литература доисламских тюрков: историко-кульутрный контекст древнетюркской литературы". – М.: Вост. лит.,2007.
47. Тер-Минасова С. "Тіл және мәдениетаралық коммуникация"./ пер на каз.яз. – А, 2018.
48. Фромкин В., Роберт Родман, Нина Хайамс "Тіл біліміне кіріспе" /пер. На каз.яз.". - А.,2017.
49. Ли Энн Гек, Гайс Рип Медиа "Этика жас мамандардың тәжірбиесінен" / пер. На каз.яз. – А., 2017.
50. Хантингтон С. "Столкновение цивилизаций". // Геополитика: Антология, - М., 2006.
51. Шваб Клаус Мартин "Төртінші индустриалық революция" / пер на каз.яз. – А., 2017.

Психология

№

Содержание дисциплины

Темы семинарских (практических) занятий

Темы самостоятельных работ обучающихся

Количество часов

Личность в контексте формирования национального сознания в психологии

Неделя 1: Введение в психологию

Психология как наука. Задачи и место психология в системе наук о человеке. Значение психологии и психологических знаний в становлении современной личности и модернизации общественного сознания. Методы психологии. Психология как наука и практика, способствующая эффективной жизнедеятельности (психология в бизнесе, спорте, здравоохранении, рекламе).

Отрасли современной психологии.

Эссе "Психология в моей жизни и профессии".

Неделя 2: Я имоя мотивация

Мотивация и самомотивация. Общая организация мотивационной сферы. Мотивы и потребности. Виды мотивов. Ведущий мотив. Мотивация достижения успеха или избегания неудач. Методы изучения мотивации. Мотивационный профиль личности. Снижение эффективности труда, связанное с нарушениями мотивационной сферы личности

Мотивация трудовой деятельности.

Кейс "Повышение мотивации работников организации".

Неделя 3: Эмоции и эмоциональный интеллект

Роль эмоций в жизни человека. Понимание эмоций и способность к эмпатии. Методы и механизмы регулирования эмоций: переосмысление эмоций и подавление эмоций. Определение эмоционального интеллекта. Эмоциональный интеллект как когнитивная способность и как индивидуальная характеристика личности. Диагностика и развитие эмоционального интеллекта.

Основные правила выражения и переживания эмоций в разных культурах.

Составить программу развития эмоционального интеллекта.

Неделя 4: Воля человека и психология саморегуляции

Понятие воли в психологии. Структура волевого акта. Принятие решений и проблема выбора. Воля и личность. Психология саморегуляции личности (стресс-менеджмент). Осознанный самоконтроль. Понятие стресса. Виды стресса. Стадии развития стресса. Симптомы стресса. Индивидуальные стили реагирования на стресс. Понятие стрессоустойчивости.

Концепция "Свобода воли" личности в независимом обществе.

Кейс "Развитие волевых качеств профессионала".

Неделя 5: Индивидуально-типологические особенности личности

Темперамент, характер и способности. Свойства нервной системы как основа темперамента. Определение темперамента. Типы темперамента: холерик, сангвиник, флегматик и меланхолик. Соотношение темперамента и характера. Определение характера. Акцентуации характера и воспитание. Понятие "национальный характер". Задатки и способности личности.

Личные ресурсы как фактор сохранения и развития национального сознания.

Составить психологический портрет современного студента.

Неделя 6: Ценности, интересы, нормы как духовная основа личности

Я в социальном мире. Я – концепция. Самопрезентация. Ценности в жизни людей. Исследование понятия "ценность". Ценности как важный психологический ресурс личности. Личностные ценности. Интерес как ведущий мотив социальной деятельности. Поведение и установки. Нравственные основы личности. Духовная социализация личности.

Мировоззрение и национальная идентничность личности.

Разработать проект "Линия жизни".

Неделя 7: Психология смысла жизни и профессионального самоопределения

Смысл жизни, жизненные цели и программы. Убеждения и ориентиры профессионала на современном этапе развития Казахстана: конкурентноспособность, прагматизм, открытость сознания, национальная идентичность. Личностные ценности и смыслы в профессиональном самоопределении. Барьеры профессионального роста, пути их профилактики и преодоления. Кризис профессиональной идентичности и синдром эмоционального выгорания.

Психология профессионального и личного успеха.

Эссе "Моя карьера и профессиональное развитие".

Неделя 8: Психология здоровья личности.

Взаимосвязь и взаимовлияние психики и тела. Психологические факторы возникновения болезней и укрепления здоровья. Употребление ПАВ и вредные привычки как фактор ухудшения здоровья. Здоровый образ жизни как основа успеха личности.

Негативные эмоции и здоровье.

Кейс "Сохранение профессионального здоровья".

Межличностное общение как фактор развития гармоничной личности казахстанца

Неделя 9: Общение личности и групп.

Понятие общения. Виды, формы и функции общения. Межличностное общение как предмет научного знания. Характеристики межличностного общения. Понятия межличностная коммуникация, взаимодействие, межличностное восприятие. Особенности межличностного, межгруппового и межнационального общения. Стили общения. Лидерство и руководство.

Межнациональное общение как социально-психологическое явление.

Провести сравнительный анализ лидерства и руководства.

Неделя 10: Перцептивная сторона общения.

Перцептивная сторона общения как восприятие людьми друг друга в процессе общения. Перцептивные механизмы общения: эмпатия, идентификация, децентрация, аттракция, толерантность, рефлексия, обратная связь. Пространство межличностного взаимодействия. Я и другие.

Эффекты межличностного восприятия.

Эссе "Восприятие окружающих в процессе общения".

Неделя 11: Интерактивная сторона общения

Сущность психологического воздействия. Виды психологического воздействия. Механизмы воздействия: заражение, внушение, подражание, убеждение. Факторы эффективного убеждения. Основные способы и приҰмы психологического воздействия: демонстрация, дезинформирование, распространение слухов, устрашение, манипуляция в СМИ.

Личность и группа (социально-психологическое влияние).

Подготовить презентацию "Анализ воздействия социальных сетей на формирование зависимого поведения у молодежи".

Неделя 12: Коммуникативная сторона общения

Общение как обмен информацией. Структура, функции и виды коммуникаций. Цифровые технологии в коммуникации. Вербальные и невербальные средства коммуникации. Значение и необходимость коммуникативных ролей. Коммуникативные барьеры (профессиональные, смысловые, организационные, личностно-психологические). Социально-культурные, возрастные, гендерные особенности коммуникации.

Анализ коммуникации в современном обществе по Г.Д. Лассуэллу

Составить таблицу "Психологические барьеры в общении и их преодоление".

Технологии эффективного межличностного общения как основа модернизации общественного сознания

Неделя 13: Понятие и структура социально-психологического конфликта

Природа и причина социальных конфликтов. Виды психологических конфликтов. Конструктивные и деструктивные функции конфликта. Этапы развития конфликта. Участники и движущие силы конфликта, их потребности, интересы и цели. Пространственно-временные границы конфликта. Типичные стадии конфликта. Функции и последствия конфликта.

Конфликты в нашей жизни.

Разработать психологические рекомендации по развитию толерантного поведения.

Неделя 14: Модели поведения личности в конфликте

Технология предупреждения конфликтов. Технологии рационального поведения в конфликте. Поведение в конфликте: стратегии струдничества, соперничества, избегания, ухода, кооперации. Разрешение конфликта как многоступенчатый процесс. Типы манипуляторов. Основные манипулятивные техники. Личность в процессе манипуляции. Манипуляция как скрытое сообщение. Переговоры как способ разрешения конфликтов.

Механизмы и приемы регулирования конфликта в трудовом коллективе.

Провести психологическую самодиагностику преобладающего типа поведения в конфликтной ситуации.

Неделя 15: Техники и приемы эффективной коммуникации

Понятие эффективной коммуникации. Принципы, правила, навыки, приемы и технологии эффективной коммуникации. Условия эффективной коммуникации. Социальный интеллект. Имидж и самоподача в коммуникации. Технологии имиджирования. Внешний вид как часть имиджа. Техники активного слушания. Технологии переговорного процесса.

Взаимосвязь эффективных коммуникаций и конкурентноспособности специалиста.

Разработать программу тренинга "Эффективные коммуникации".

Литературы: Основная:
1. Назарбаев Н.А. "На пороге ХХI века". – Астана, 2016.
2. Назарбаев Н.А. "Взгляд в будущее: модернизация общественного сознания". – Астана, АКОРДА, 2017 / http://www.akorda.kz/ru.
3. Назарбаев Н.А. "Взгляд в будущее". – Астана, 2017.
4. Аронсон Э. "Көпке ұмтылған жалғыз" = The Social Animal: әлеуметтік психологияға кіріспе: / Э. Аронсон ; ауд. Д. Д. Дүйсенбеков. - 11-бас. - Астана: "Ұлттық аударма бюросы" қоғамдық қоры, 2018. – 407 с. - (Рухани жаңғыру).
5. Годфруа Ж. "Что такое психология". Том 1. – М.: Мир, 2005 – 496 с.
6. Годфруа Ж. "Что такое психология". Том 2. – М.: Мир, 2005 – 276 с.
7. Даниел Гоулман. "Эмоциональный интеллект. Почему он может значить больше, чем IQ". Изд-во Манн, Иванов и Фербер: 2018. -560 с.
8. Джакупов С.М. "Введение в общую психологию". – А.: Қазақ университеті, 2014
9. Ильин Е.П. "Психология общения и межличностных отношений". - СПб.: Питер, 2009. - 576 с. ил. - (Серия "Мастера психологии").
10. Майерс Д. "Әлеуметтік психология" / Д. Г. Майерс, Ж. М. Туенж ; ауд. Г. Қ. Айқынбаева. - 12-бас. - Астана : "Ұлттық аударма бюросы" ҚҚ, 2018. – 559 с.: сур. - (Рухани жаңғыру).
11. Майерс Д. "Психология" / пер. с англ. И.А. Карпиков, В.А. Старовойтова. – 4-е изд. - Минск: "Попурри", 2009. – 848 с.
12. "Психология индивидуальных различий" / Под ред. Ю.Б. Гиппенрейтер, В.Я. Романова. – 3-е изд., перераб. и доп. – М.: АСТ: Астрель, 2008. – 720 с.
13. Руденко А.М. "Психология в схемах и таблицах": учебное пособие. – М: Феникс, 2016. – 379 с.
14. Шульц Д. "Қазіргі психология тарихы" / Д. Шульц, С. Э. Шульц ; ауд. Б. Қ. Ақын. - 11-бас. - Астана : "Ұлттық аударма бюросы" ҚҚ, 2018. – 447 с.: сур. - (Рухани жаңғыру).
Дополнительная:
1. Анцупов А.Я, Шипилов А.И. – "Конфликтология".- Москва: Юрайт, 2017.
2. Арбузова Е. Н., Анисимов А. И., Шатрова О. В. "Практикум по психологии общения". 2008 – 272 с.
3. Виноградова, С. М. "Психология массовой коммуникации": учебник / С. М. Виноградова, Г. С. Мельник. – Москва: Юрайт, 2014. – 512 с.
4. Гарнер А., Пиз А. "Язык разговора". Издательство: "Эксмо-Пресс" 2006 года – 224 с.
5. Гришина Н.В. "Психология конфликта". СПб.: Питер, 2008. — 464 с. ил. — (Серия "Мастера психологии").
6. Ефимова Н.С. "Социальная психология". – Москва: Юрайт, 2017.
7. Ильин Е.П. "Психология творчества, креативности, одаренности". – СПб.: Питер, 2011. – 448 с.
8. Маклаков А.Г. "Общая психология". Учебник для вузов. Москва: Юрайт, 2018.
9. Маслоу А. "Мотивация и личность". — СПб.: Питер, 2008. – 352 с.
10. Наумов В.В. Гридасов М.А. "Психология карьерного роста". Изд-во МСШ: 2009- 320 с.
11. Солсо Р.Л. "Когнитивная психология". – пер. с англ. –М. "Тривола", М. "Либерия". 2002. – 600 с.
12. Э. Берн "Игры, в которые играют люди. Люди, которые играют в игры". 2016 – 576 с.
13. Балинт М. "азисный дефект". М.: Когито-Центр, 2002. 256 с.
14. Кохут Х. "Анализ самости. Системный подход к лечению нарциссических нарушений личности". М.: Когито-Центр. 2003. 368 с.
15. Фрейд А. "Эго и механизмы защиты" // Теория и практика детского психоанализа. Пер. с англ. И нем. / М.: ООО Апрель Пресс, ЗАО Изд-во ЭКСМО-Пресс, 1999. С. 115-244.
16. Шмидбауэр В. "Вытеснение и другие защитные механизмы" // Энциклопедия глубинной психологии. Том 1. - М.: ЗАО МГ Менеджмент, 1998. С. 289-295.
17. Выготский Л.С. "Проблема воли и ее развитие в детском возрасте" // Собр. соч. в 6 томах. Том 2. М.: Педагогика, 1982. С. 454-465.
Интернет-источники:
1. http://www.akorda.kz
2. http://azps.ru/
3. http://psychology.net.ru/articles
4. http://www.psychology-online.net/
5. http://psynet.narod.ru/main.htm
6. http://psyfactor.org/

Примечание: 1 академический кредит = 30 академических часов
Всего: 8 академических кредита - 240 академических часов

Приложение 7
к приказу Министра
образования и науки
Республики Казахстан
от 31 октября 2018 года № 603

Типовая учебная программа общеобразовательной дисциплины "Физическая культура" для организаций высшего и (или) послевузовского образования

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая типовая учебная программа общеобразовательной дисциплины "Физическая культура" для организаций высшего и (или) послевузовского образования (далее - программа) разработана в соответствии с подпунктом 13) пункта 15 Положения о Министерстве науки и высшего образования Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 августа 2022 года № 580 "О некоторых вопросах Министерства науки и высшего образования Республики Казахстан" и определяет цель, задачи, структуру, содержание, методы обучения.

2. Настоящая программа направлена на изучение общеобразовательной дисциплины "Физическая культура", предусматривающая физическую подготовку в соответствии с мировыми стандартами образования. Программа определяет совместное сотрудничество преподавателя и студента в процессе физического воспитания на всем протяжении обучения в контексте требований к уровню освоения дисциплины.

Глава 2. Цель, задачи и ожидаемые результаты программы

4. Целью программы является формирование социально-личностных компетенций студентов и способности целенаправленно использовать средства и методы физической культуры, обеспечивающие сохранение, укрепление здоровья для подготовки к профессиональной деятельности; к стойкому перенесению физических нагрузок, нервно-психических напряжений и неблагоприятных факторов в будущей трудовой деятельности.

5. Для реализации цели должны решаться следующие образовательные, оздоровительные и воспитательные задачи:

1) дать базовые научно-обоснованные знания об использовании физической культуры и спорта в развитии жизненно важных физических качеств для сохранения здоровья и поддерживания оптимальной профессиональной работоспособности;

2) формирование мотивационно-ценностного отношения к физической культуре и потребности в систематических занятиях физическими упражнениями и спортом;

3) укрепление здоровья, закаливание и повышение устойчивости организма к воздействию неблагоприятных факторов трудовой деятельности;

4) воспитание дисциплинированности, коллективизма, товарищеской взаимопомощи;

5) воспитание психической устойчивости, уверенности в своих силах, целеустремленности, смелости и решительности, инициативности, настойчивости и упорства, выдержки и самообладания;

6) развитие и совершенствование основных двигательных качеств – выносливости, силы, быстроты, ловкости, гибкости;

7) обеспечить приобретени

е разносторонних умений и навыков по развитию физических способностей, социально-культурного опыта и социально-культурных ценностей физической культуры и спорта;

8) развитие коммуникативных навыков, в частности способности использовать информацию из различных источников, четко представлять ее в соответствующей форме;

9) развитие навыков мышления, навыков саморазвития и исследовательских навыков.

6. По итогам освоения программы обучающийся обладает следующими: компетенциями:

1) личностными:

готовность и способность к саморазвитию и личностному самоопределению;

готовность самостоятельно использовать в трудовых и жизненных ситуациях навыки профессиональной адаптивной физической культуры;

2) метапредметными:

способность использовать межпредметные понятия и универсальные учебные действия (регулятивные, познавательные, коммуникативные) в познавательной, спортивной, физкультурной, оздоровительной и социальной практике;

готовность и способность к самостоятельной информационно-познавательной деятельности.

формирование навыков участия в различных видах соревновательной деятельности.

3) предметными:

умение использовать разнообразные формы и виды физкультурной деятельности для организации здорового образа жизни, активного отдыха и досуга.

Глава 3. Структура и содержание программы

7. Структурирование содержания дисциплины осуществляется посредством выделения в нем укрупненных дидактических единиц (модуль, раздел). Структура содержания дисциплины включает: введение; разделы (модули); темы учебных практических занятий.

8. Содержание программы основывается на следующих концептуальных позициях:

1) общеобразовательной направленности процесса физического воспитания;

2) интегративности функций физической культуры;

3) системности учебно-воспитательного процесса;

4) профессионально-прикладной направленности физического воспитания;

5) нормативном и методическом обеспечении образованности студентов в области физической культуры и спорта;

6) этапной и итоговой аттестации студентов по физической культуре.

9. Методы и технологии обучения, используемые в процессе реализации программы:

1) технологии проблемно-модульного обучения;

2) технологии учебно-исследовательской деятельности;

3) коммуникативные технологии (дискуссия, пресс-конференция, учебные дебаты и другие активные формы и методы);

4) метод кейсов (анализ ситуации);

5) игровые технологии, в рамках которых студенты участвуют в деловых, ролевых, имитационных и других играх.

10. Содержание программы соответствует распределению студентов по четырем учебным отделениям: основное, подготовительное, специальное (включая группы лечебной физической культуры), спортивное. Распределение обучающихся в учебные отделения проводятся в начале учебного года с учетом пола, состояния здоровья, физического развития, физической и спортивной подготовленности. Из одного учебного отделения (группы) в другое обучающиеся могут переводиться после окончания учебного года или семестра. Перевод обучающихся в подготовительное и специальное медицинские учебные отделения в связи с заболеванием может осуществляться в любое время учебного года. В основном и подготовительном учебных отделениях обучающиеся распределяются в учебные группы общей физической подготовки и группы по видам спорта. В подготовительную группу распределяются студенты, имеющие низкий уровень физического состояния или незначительные отклонения в состоянии здоровья. В специальном учебном отделении обучающиеся, отнесенные по данным медицинского обследования, распределяются в специальную медицинскую группу или в группу лечебной физической культуры. В спортивном учебном отделении наполняемость групп зависит от вида и спортивной квалификации занимающихся. Учебные группы спортивной специализации по игровым видам спорта создаются с наполняемостью двойного состава игроков.

11. Практические занятия предусматривают освоение знаний, двигательных умений и навыков, формирование у обучающихся опыта реализации физкультурно-оздоровительных и тренировочных программ:

1) Учебные (аудиторные) занятия являются основной формой физического воспитания. Учебные занятия состоят из методико-практического и учебно-тренировочного разделов. Методический раздел практических занятий направлен на: освоение методики подбора физических упражнений и видов спорта; составление комплексов общеразвивающих и специальных упражнений; умение осуществлять контроль и самоконтроль в процессе занятий, страховку и самостраховку; освоение навыков судейства соревнований.

Учебно-тренировочные занятия направлены на: повышение уровня физической подготовленности и развитие физических качеств; освоение техники видов спорта; подготовку студентов к участию в массовых спортивных соревнованиях; освоение и совершенствование навыков профессионально-прикладной подготовки в соответствии с требованиями специальности.

2) Внеучебные (внеаудиторные) формы занятия организуются для обеспечения достаточного двигательного режима обучающихся:

1. физические упражнения в режиме дня (утренняя гигиеническая гимнастика (УГГ), атлетические занятия, оздоровительные плавание, ходьба, бег, ходьба на лыжах, катание на коньках, инновационные, нетрадиционные оздоровительные технологии по возможностям образовательного учреждения);

2. занятия в спортивных секциях, оздоровительных, атлетических и клубах по интересам;

3. внеаудиторные занятия обеспечивают поддержание студентами высокого уровня физической работоспособности и способствуют выполнению требований программы. Руководство, контроль и консультирование всех форм занятий осуществляется профессорско - преподавательским составом кафедр физического воспитания и спорта.

12. Оценка компетенций обучающихся (в целях формирования современных социально-личностных и социально-профессиональных компетенций выпускника) осуществляется по следующим критериям: демонстрация понимания обновленной программы, владения терминологией, использование полученных знаний; внедрение в практику проведения самостоятельных практических занятий, дискуссионные формы.

Обязательным условием допуска студента к выполнению аттестационных нормативов является:

- выполнение требований теоретического раздела программы по семестрам и курсам обучения;

- регулярность посещения учебных занятий, обеспечивающая необходимый уровень физического и функционального состояния организма;

-прохождения тестирования физической подготовленности;

- формирование умений и навыков в профессионально-физической подготовке.

Студенты, освобожденные от занятий на длительные сроки и студенты групп лечебной физической культуры, сдают аттестацию на кафедре физического воспитания и спорта на основании следующих нормативных требований:

-оценка уровня теоретических знаний по обязательным лекциям по дисциплине "Физическая культура";

-оценка самостоятельного освоения дополнительной тематики по физической культуре с учетом состояния здоровья студента, показаний и противопоказаний к применению физических упражнений;

- участие студентов в научно-исследовательской работе кафедры по проблемам оздоровительной и адаптивной физической культуры.

13. Тематические планы входящие в теоретический и практический (методический) разделы дисциплины приведены в приложении к настоящей программе.

Приложение
к типовой учебной программе
общеобразовательной дисциплины
"Физическая культура" для
организаций высшего и (или)
послевузовского образования образования

1. Тематический план входящий в теоретический раздел дисциплины

1. Физическая культура как учебная дисциплина в системе образования Республики Казахстан.

2. Основы здорового образа жизни (ЗОЖ).

Формы и методы формирования ЗОЖ в рамках системы профессионального образования. Повышения мотивации к ведению ЗОЖ студентов.

3. Естественно-научные основы физического воспитания.

Понятие о социально-биологических основах физической культуры. Основные системы организма. Физиология двигательной активности.

4. Современные оздоровительные системы и основы контроля физического состояния организма.

Характеристика современных оздоровительных технологий. Педагогический контроль, самоконтроль и оценка функционального состояния, физического развития и физической подготовленности студентов. самоконтроля. Коррекция занятий по результатам контроля и самоконтроля.

5. Основные методики самостоятельных занятий физической культурой и спортом.

Содержание, формы и методика самостоятельных занятий. методика их применения. Содержание самостоятельных занятий физическими упражнениями.

6. Профессионально-прикладная физическая подготовка (ППФП).

Цель, средства и организация ППФП студентов.

2. Тематический план входящий в практический (методический) раздел дисциплины

Общая физическая подготовка (развитие физических качеств). При планировании материала практического раздела рекомендуется использовать следующие средства для развития физических качеств:

Быстрота. Бег: обычный, семенящий, трусцой, поднимая бедро, захлестывая голень. Бег по виражу, челночный бег. Эстафеты.

Выполнение различных упражнений на скорость (элементы гимнастики, подвижных и спортивных игр).

Выносливость. Оздоровительный бег и лыжная подготовка (для вузов северных регионов). Освоение техники бега по пересеченной местности. Кроссовая подготовка.

Гибкость. Общеразвивающие упражнения с предметами и без них, с активным и пассивным сопротивлением, широкие махи.

Ловкость, координация движений и равновесие. Гимнастические и акробатические упражнения с предметами и без них. Подвижные и спортивные игры. Комплексные эстафеты (с элементами прыжков, бега, метаний, кувырков). Общеразвивающие упражнения в ходьбе.

Сила. Общеразвивающие упражнения с предметами и без предметов. Упражнения на гимнастических и вспомогательных снарядах. Упражнения в подтягивании и сопротивлении, перенос тяжестей. Выполнение упражнений по методу круговой тренировки.

Специальная физическая подготовка. Для выбора средств специальной физической подготовки могут быть использованы упражнения различные по организации, методическому обеспечению, с учетом региона.

Специальные упражнения для развития быстроты и выносливости:

- специальные упражнения спринтера, стартовые рывки, ускорения, набегания;

- контрольные старты: 100м, 500м, 1000м;

- выполнение различных упражнений на скорость (элементы гимнастики, подвижных и спортивных игр);

- комплексы общих и специальных упражнений средневика, стайера;

- освоение техники лыжных ходов;

- выполнение различных усилий в умеренном темпе продолжительностью до 10-15 минут и 18-25 минут;

- участие в соревнованиях по легкой атлетике и лыжам.

Специальные упражнения для развития гибкости:

- простые пружинистые и маховые движения с дозированной и максимальной внешней помощью, с отягощением и без них;

- повторные пружинистые движения;

- упражнения статических положений с возможно большей степенью растяжения без снарядов и с использованием гимнастических снарядов.

Специальные упражнения для развития ловкости, координации и равновесия:

- содвижные и спортивные игры. Имитационные и отвлекающие действия;

- комплексные эстафеты (с элементами прыжков, бега, метаний, кувырков);

- совершенствование равновесия при катании на лыжах, коньках, езде на велосипеде, роликовых коньках.

Специальные упражнения для развития силы:

- Элементы тяжелой атлетики. Общеразвивающие и специальные упражнения тяжелоатлета. Освоение техники силовых движений-толчок, рывок;

- Элементы гиревого спорта. Общеразвивающие и специальные упражнения. Освоение техники рывка и жима гири; освоение комплексов упражнений оздоровительно-силовой и тренировочной направленности;

- Элементы атлетической гимнастики. Общеразвивающие и специальные комплексы упражнений с предметами (эспандеры, амортизаторы, гантели) и с преодолением собственного веса. Выполнение упражнений для различных мышечных групп, выполняемых на тренажерах.

Виды спорта (гимнастика, атлетическая гимнастика, спортивные игры, легкая атлетика, лыжный спорт, плавание).

Гимнастика. Общеразвивающие упражнения, бег, прыжки и танцевальные элементы, используемые под эмоционально-ритмическую музыку. Формы танцевальных упражнений. Выполнение зачетных и соревновательных ритмо-танцевальных программ.

Атлетическая гимнастика. Общеразвивающие упражнения: с гантелями; с гирями; с эспандером; с металлической палкой; на тренажерах; со штангой. Упражнения для устранения различных дефектов телосложения, а также для укрепления мышц и повышения работоспособности.

Спортивные и подвижные игры.

Баскетбол. Правила соревнований. Защитная стойка, повороты, прыжки, передвижения, ведение, ловля передачи, броски. Обучение техническим и основам тактических действий. Командная игра.

Волейбол. Правила соревнований. Стойка и передвижение. Прием и передача мяча на месте и с передвижением (вперед, назад, влево, вправо). Действия с мячом. Подачи мяча. Командная игра.

Футбол. Правила соревнований. Передача мяча ногой партнеру на месте и с передвижением в разные стороны. Удары мяча ногой с последующим попаданием в ворота. Приемы мяча. Перемещения футболиста без мяча и с мячом. Удары по мячу. Ведение мяча. Отбор мяча. Техника игры вратаря. Командная игра.

Гандбол. Передвижения, ловля и передачи, броски, ведение и обманные действия, заслоны, блокирование и перехват. Обучение техническим и основам тактических действий в нападении и защите. Командная игра.

Подвижные игры.

Примерные подвижные игры: "Метко в цель", метание "тарелок"", "Охотники и зайцы", "Передал-садись", "Подвижная мишень", "Успей точно передать", "Сбей мяч", "Попади в круг", "Кто дальше", "Метко в ворота", "Точная передача", "Обведи и забей мяч в ворота", "Футбольный слалом", "За мячом", "Поймай мяч", "Мяч водящему", "Жонглирование двух мячей", "Мяч в воздухе", а также казахские национальные игры: "Ақсүйек", "Қармақ", "Үйрек ату", "Көмбеден доп шығару", "Аң аулау", "Таяқ жүгірту", "Садақ ату", "Қақпа тас", "Қарагие".

Легкая атлетика. Правила соревнований. Бег. Метания. Прыжки.

Лыжный спорт. Правила соревнований. Выполнение строевых команд на лыжах, передвижение с лыжами и на лыжах различными способами на учебной площадке и на учебной лыжне. Преодоление подъемов и спусков, торможение и повороты на месте и в движении. Техника передвижения на лыжах по пересеченной местности. Прохождение дистанции в медленном и среднем темпах на время. Эстафеты на лыжах. Изучение техники различных шагов.

Плавание. Правила соревнований. Формирование навыков поведения на воде. Общеразвивающие и специальные упражнения пловца. Освоение техники основных способов плавания.

Профессионально-прикладная физическая подготовка. Выбор средств ППФП обуславливается напрвленностью на обеспечение эффективной адаптации организма к сложным факторам трудовой деятельности, повышению устойчивости к климатическим условиям производства, а также расширению арсенала прикладных двигательных координаций, участвующих в формировании и закреплении трудовых навыков.

Современные оздоровительные системы (дыхательная: парадоксальная гимнастика А. Стрельниковой, "бодифлекс" - система дыхательных упражнений, соединенная с упражнениями на растяжку, К. Динейки релаксационная: мышечная релаксация, ритмическая гимнастики: на осанку, равновесие, с предметами; аэробика: система упражнений из циклических видов спорта направленная на повышение функциональных возможностей основных систем организма, калланетика: система упражнений. выполняемых основном, в изометрическом режиме и вызывающих активность глубоко расположенных мышечных групп, фитнес: общий фитнес, физический и спортивно-ориентированный, шейпинг: научно-обоснованная система оздоровительной физической культуры для девушек, направленная на коррекцию фигуры и улучшение функционального состояния организма. Пилатес: система упражнений является безопасной из всех видов фитнесса, направленная на реабилитацию перенесенных травм и болезней, стретчинг: комплекс упражнений для улучшения физического здоровья, посредством растягивания мышц, сухожилий и связок, воркаут); суставная гимнастика С.М. Бубновского. Упражнения суставной гимнастики прокачивают мышцы, устраняя застойные явления в них, активизируют лимфо и кровообращение.

Контроль и самоконтроль в процессе занятий физическими упражнениями.

Простейшие методы самонаблюдения за результатами занятий физическими упражнениями. Ведение дневника самоконтроля и его значение в процессе наблюдения за состоянием здоровья студентов. Объективные и субъективные показатели самоконтроля. Диагностика состояния здоровья организма под влиянием занятий физическими упражнениями и спортом. Использование стандартов, антропометрических индексов, функциональных проб и упражнений, тестов для оценки физического развития, функционального состояния систем организма, физической подготовленности.

Планирование в спортивном учебном отделении осуществляется с учетом спортивной квалификации обучающихся и видов спорта. В группах спортивного отделения могут заниматься одновременно обучающиеся разных курсов и факультетов.

Список литературы

1. Бароненко В.А. "Здоровье и физическая культура студента": Учебное пособие / В.А. Бароненко. - М.: Альфа-М, ИНФРА-М, 2012. - 336 c.

2. Евсеев Ю.И. "Физическая культура": Учебное пособие / Ю.И. Евсеев. - Рн/Д: Феникс, 2012. - 444 c.

3. Виленский М.Я. "Физическая культура и здоровый образ жизни студента": Учебное пособие / М.Я. Виленский, А.Г. Горшков. - М.: КноРус, 2013. - 240 c.

4. Кобяков Ю.П. "Физическая культура. Основы здорового образа жизни": Учебное пособие / Ю.П. Кобяков. - Рн/Д: Феникс, 2012. - 252 c.

5. Мельников П.П. "Физическая культура и здоровый образ жизни студента (для бакалавров)" / П.П. Мельников. - М.: КноРус, 2013. - 240 c.

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін жалпы білім беру пәндері циклінің үлгілік оқу бағдарламаларын бекіту туралы

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орыннан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Қазақстан тарихы" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Мақсаты, міндеттері және күтілетін оқу нәтижелері

3-тарау. Бағдарламаның құрылымы мен мазмұны

Негізгі бөлім

Негізгі әдебиет:

Қосымша әдебиет:

Негізгі әдебиет:

Қосымша әдебиет:

Негізгі әдебиет:

Қосымша әдебиет:

Негізгі әдебиет:

Негізгі әдебиет:

Қосымша әдебиет:

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Философия" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Бағдарламаның мақсаты, міндеттері және күтілетін нәтижелері

3-тарау.Бағдарламаның құрылымы және мазмұны

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Философия" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасының мазмұны

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Шетел тілі" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Бағдарламаның мақсаты, міндеттері және күтілетін нәтижелері

3-тарау. Бағдарламаның құрылымы мен мазмұны

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Шетел тілі" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасының мазмұны

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Қазақ тілі" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Бағдарламаның мақсаты, міндеті және күтілетін нәтижелері

3-тарау. Бағдарламаның құрылымы мен мазмұны

ҰСЫНЫЛАТЫН ӘДЕБИЕТТЕР

1 бөлім. Жалпы ережелер

2 бөлім. Бағдарламаның мақсаты мен міндеті

3 бөлім. Бағдарламаның құрылымы мен мазмұны

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін әлеуметтік-саяси білімдер модулінің үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Бағдарламаның мақсаты және міндеттері

3-тарау. Бағдарламаның құрылымы және мазмұны

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін әлеуметтік-саяси білімдер модулінің үлгілік оқу бағдарламасының мазмұны

Жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдары үшін "Дене шынықтыру" жалпы білім беру пәнінің үлгілік оқу бағдарламасы

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Бағдарламаның мақсаты, міндеттері және күтілетін нәтижелері

3-тарау. Бағдарламаның құрылымы мен мазмұны

1. Пәннің теориялық бөліміне кіретін тақырыптық жоспар

2. Пәннің практикалық (әдістемелік) бөліміне енгізілген тақырыптық жоспар

Об утверждении типовых учебных программ цикла общеобразовательных дисциплин для организаций высшего и (или) послевузовского образования

Типовая учебная программа общеобразовательной дисциплины "История Казахстана" для организаций высшего и (или) послевузовского образования

Глава 1. Общие положения

Глава 2. Цель, задачи и ожидаемые результаты обучения

Глава 3. Структура и содержание программы

Основная часть

Основная литература:

Дополнительная литература:

Основная литература:

Дополнительная литература:

Основная литература:

Дополнительная литература:

Основная литература:

Дополнительная литература:

Основная литература:

Дополнительная литература:

Типовая учебная программа общеобразовательной дисциплины "Философия" для организаций высшего и (или) послевузовского образования

Глава 1. Общие положения

Глава 2. Цель, задачи и ожидаемые результаты программы

Глава 3. Структура и содержание программы

Содержание типовой учебной программы общеобразовательной дисциплины "Философия" для организаций высшего и (или) послевузовского образования

Типовая учебная программа общеобразовательной дисциплины ""Иностранный язык"" для организаций высшего и (или) послевузовского образования

Глава 1. Общие положения

Глава 2. Цель, задачи и ожидаемые результаты программы

Глава 3. Структура и содержание программы

Содержание общеобразовательной дисциплины "Иностранный язык" для организаций высшего и (или) послевузовского образования

Типовая учебная программа общеобразовательной дисциплины "Казахский язык" для организаций высшего и (или) послевузовского образования

Глава 1. Общие положения

Глава 2. Цель, задачи и ожидаемые результаты программы

Глава 3. Структура и содержание программы

Глава 1. Общие положения

Глава 2. Цель и задачи программы

Глава 3. Структура и содержание программы

Содержание типовой учебной программы"Информационно-коммуникационные технологии" для организаций высшего и (или) послевузовского образования

Типовая учебная программа модуля социально-политических знаний для организаций высшего и (или) послевузовского образования

Глава 1. Общие положения

Содержание типовой учебной программы
"Информационно-коммуникационные технологии" для организаций высшего и (или) послевузовского образования