ИПС "Әділет"

"Қазақстан Республикасының қорғанысы және Қарулы Күштері туралы" 2005 жылғы 7 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңы 22-бабының 26-25) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Метрологиялық қамтамасыз ету және стандарттау орталығы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты алғашқы ресми жарияланғанынан кейін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің интернет-ресурсына орналастыруды;

3) мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Заң департаментіне жолдауды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

4. Осы бұйрық лауазымды адамдарға, оларға қатысты бөлігінде жеткізілсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Қорғаныс министрі

Н. Ермекбаев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Сауда және интеграция министрлігі

Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрінің
2020 жылғы 9 қазаны
№ 516 бұйрығымен
бекітілген

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидалары (бұдан әрі – қағидалар) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде (бұдан әрі – Қарулы Күштер) метрологиялық қамтамасыз ету тәртібін айқындайды.

2. Осы қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) аккредиттеу – аккредиттеу жөніндегі орган өтініш берушінің белгілі бір салада сәйкестікті бағалау жұмыстарын орындау құзыретін ресми танитын рәсім;

2) Қарулы Күштерді метрологиялық қамтамасыз ету – өлшемдердің бірлігі мен талап етілетін дәлдігін сақтауға, қару-жарақ пен әскери техниканы (бұдан әрі – ҚӘТ) жауынгерлік қолданудың жоғары тиімділігін қамтамасыз ететін жай-күйде ұстау үшін өлшенетін параметрлерді бақылаудың дұрыстығын арттыруға бағытталған ғылыми және ұйымдастыру-техникалық іс-шаралар кешені;

3) метрология – өлшемдер, олардың бірлігін қамтамасыз ету әдістері мен құралдары және талап етілетін дәлдікке қол жеткізу тәсілдері туралы ғылым;

4) метрологиялық бақылау – метрологиялық қызмет лауазымды адамдарының Қазақстан Республикасының өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласындағы заңнамасы талаптарының орындалуын бақылау жөніндегі қызметі;

5) метрологиялық қызмет – қызметі өлшем бірлігін қамтамасыз етуге бағытталған субъектілер жиынтығы;

6) өлшем – шамаға негізделіп жазылуы мүмкін шаманың бір немесе одан да көп сандық мәндерін эксперименттік алу процесі;

7) өлшем бірлігі – өлшемнің жай-күйi, бұл ретте осы өлшемнің нәтижелері қолдануға рұқсат етілген шама бірліктерінде көрсетіледі, ал өлшем дәлдігінің көрсеткіштері белгіленген шекаралардан шықпайды;

8) өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ету мемлекеттiк жүйесiнiң тiзiлiмi – өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ету саласындағы объектiлердi, жұмысқа қатысушылар мен құжаттарды тiркеудi есепке алу құжаты;

9) өлшем құралы (бұдан әрі – ӨҚ) – өлшемге арналған және метрологиялық сипаттамалары бар техникалық құрал;

10) ӨҚ метрологиялық аттестаттау –жалғыз данада жасалған немесе әкелінетін ӨҚ-ның өлшем бірлігін қамтамасыз ету жөніндегі нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкестігін белгiлеу (растау);

11) ӨҚ салыстырып тексеру – ӨҚ-ның міндетті метрологиялық талаптарға сәйкес келуін растау мақсатында орындалатын операциялар жиынтығы;

12) ӨҚ салыстырып тексерушi – ӨҚ салыстырып тексеруді жүргізу құқығына аттестатталған жеке тұлға;

13) ӨҚ салыстырып тексеру әдiстемесi – орындалуы ӨҚ-ның метрологиялық сипаттамаларға белгіленген техникалық талаптарға сәйкестігін айқындауға және растауға мүмкiндiк беретiн операциялар мен қағидалар жиынтығы;

14) ӨҚ сынау – сынау объектiлерiне әртүрлi сынау әсерлерiн қолдана отырып, ӨҚ-ның белгiленген нормаларға сәйкестiгі дәрежесiн айқындау үшiн жүргізілетін операциялар жиынтығы;

15) ӨҚ-ға техникалық қызмет көрсету – пайдалану, тасымалдау және сақтау кезінде оларды ақаусыз жай-күйде ұстауды қамтамасыз ететін ұйымдастыру және техникалық іс-шаралар кешені;

16) уәкілетті орган – техникалық реттеу және метрология саласында мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын мемлекеттік орган;

17) шама бiрлiгiнiң эталоны – уәкiлеттi орган белгiлеген тәртiппен бекiтiлген мөлшерiн осы шамадағы басқа ӨҚ-ға беру мақсатында шама бiрлiгiн (шама бiрлiгiнiң еселiк не үлестiк мәндерiн) жаңғыртуға және (немесе) сақтауға арналған ӨҚ.

2-тарау. Метрологиялық қамтамасыз ету тәртібі

3. Қарулы Күштерде метрологиялық қамтамасыз етудің негізгі мақсаты әскерлерді (күштерді) жауынгерлік әзірлікте, ҚӘТ-ны арналуы бойынша қолдануға әзірлікте, жеке құрамның жауынгерлік қабілетін ұстау болып табылады.

4. Метрологиялық қамтамасыз ету Қарулы Күштерді материалдық-техникалық қамтамасыз ету құрамында, оның ішінде оларды жедел және тылдық қамтамасыз ету мүддесінде ұйымдастырылады және жүргізіледі.

5. Метрологиялық қамтамасыз ету мынадай негізгі бағыттар бойынша ұйымдастырылады және жүргізіледі:

1) ӨҚ-ға метрологиялық қызмет көрсету;

2) ҚӘТ объектілеріне метрологиялық қызмет көрсету;

3) ӨҚ-ның, шама бірліктері эталондарының жай-күйі мен қолданылуын, өлшем бірлігін қамтамасыз ету жөніндегі метрологиялық қағидалар мен нормалардың сақталуын бақылау;

4) әскери бөлімдердің жеке құрамын метрологиялық даярлау.

6. Әскери бөлімдер мен мекемелерде тікелей пайдалану кезінде ҚӘТ объектілерін метрологиялық қамтамасыз етудің негізгі міндеттері мыналар болып табылады:

1) ӨҚ пайдалану мен сақтаудың тиісті жағдайларын жасау;

2) ӨҚ дұрыс қолдануды ұйымдастыру;

3) ӨҚ салыстырып тексеруді уақтылы ұйымдастыру;

4) өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласындағы нормативтік құжаттармен қамтамасыз ету.

7. Қарулы Күштердің түрі мен әскер тегінде, өңірлік қолбасшылығында, әскери бөлімі мен мекемесінде ҚӘТ метрологиялық қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды жоспарлауды метрологиялық қызмет бастығы (штаттан тыс метролог) жүзеге асырады. Метрологиялық қамтамасыз ету ӨҚ-ны дұрыс пайдалануды, уақтылы салыстырып тексеру, жөндеу жүргізуді және техникалық жай-күйін ұдайы бақылауды қамтамасыз ету мақсатында жүзеге асырылады.

8. Әскери бөлім мен мекеменің метрологиялық қызмет бастығы (штаттан тыс метролог) салыстырып тексеруге қажеттіліктер мен метрологиялық және жөндеу органдары салыстырып тексеретін және жөндейтін ӨҚ туралы мәліметтер негізінде Қорғаныс министрлігінің метрологиялық және жөндеу органдарына ӨҚ-ны салыстырып тексеруге және жөндеуге ұсыну кестесін жасайды.

9. Жыл сайын әскер түрлері, тектері, өңірлік қолбасшылықтар, әскери бөлімдер мен мекемелер метрологиялық қызметтерінің бастықтары (штаттан тыс метрологтар) жоғары тұрған метрологиялық қызметке ағымдағы жылғы 1 желтоқсандағы жағдай бойынша метрологиялық қамтамасыз етудің жай-күйі туралы жылдық есеп беруді ұсынады.

10. Қарулы Күштерде ҚӘТ метрологиялық қамтамасыз етудің жай-күйін бақылауды жылдық жоспарлармен әскери бөлімдер мен мекемелерді тексеру арқылы Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Метрологиялық қамтамасыз ету және стандарттау орталығы жүзеге асырады.

11. Қарулы Күштерде метрологиялық бақылау өлшеу құралдарын салыстырып тексеру бойынша жұмыстарды ұйымдастыру мен жүргізу тәртібін айқындайтын техникалық сипаттағы қағидалар, ережелер мен талаптар кешенін қамтиды.

12. Метрологиялық бақылаудың негізгі міндеттері өлшемдердің бірлігі мен талап етілетін дәлдігін қамтамасыз ету, ӨҚ паркін жүйелі түрде жетілдіру, ӨҚ-ны қолдануға ұдайы әзірлікте ұстау, ӨҚ салыстырып тексеруді және жөндеуді ұйымдастыру, қолданыстағы нормативтік құқықтық актілердің және өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласындағы нормативтік құжаттардың талаптарын сақтауды бақылау болып табылады.

13. ӨҚ метрологиялық бақылау әскери бөлімдерді мынадай негізгі мәселелер бойынша тексеру арқылы жүзеге асырылады:

1) ӨҚ пайдалану бойынша есепке алу мен құжаттардың бар болуы және дұрыс жүргізілуі;

2) бөлімшелерде, қызметтерде және жалпы әскери бөлімде пайдаланылатын ӨҚ-ның техникалық жай-күйі, оны күтіп-ұстау және сақтау;

3) белгіленген мерзімге сәйкес ӨҚ-ны уақтылы салыстырып тексеру;

4) ӨҚ-ны сақтау;

5) жеке құрамның ӨҚ-ны пайдалануға дайындығы.

14. Әскер тегінің, өңірлік қолбасшылықтың метрологиялық қызмет бастығы (штаттан тыс метролог) жылына бір реттен сиретпей барлық әскери бөлімдерде метрологиялық қамтамасыз етудің жай-күйін тексереді.

15. Әскер түрінің метрологиялық қызмет бастығы екі жылда бір реттен сиретпей барлық әскери бөлімдерде метрологиялық қамтамасыз етудің жай-күйін тексереді.

3-тарау. Өлшеу құралдарын пайдалану

16. ӨҚ әскери техниканың түрі болып табылады және Қарулы Күштерді метрологиялық қамтамасыз етудің техникалық негізін құрайды. ҚӘТ қолдану тиімділігі, оларға қызмет көрсету және басқа да жұмыстар жүргізу қауіпсіздігі, жеке құрамның денсаулық жағдайын айқындау дұрыстығы, қоршаған ортаның параметрлерін бағалау дәлдігі, сапаны бақылау нақтылығы және материалдық-техникалық құралдарды, азық-түлікті және басқа да материалдық құндылықтарды есепке алу және жұмсау дұрыстығы олардың ақаусыздығы мен арналуы бойынша пайдалануға ұдайы әзірлігіне байланысты. Әскерлерде ӨҚ-ның ақаусыздығы және оларды қолдану дұрыстығы өлшем дәлдігі мен бірлігін айқындайды.

17. ӨҚ-ға эталондар, шамалар, өлшеу аспаптары мен шамаларды түрлендіргіштер (бергіштер), өлшеу қондырғылары, өлшеу жүйелері мен кешендері, соңдай-ақ басқа да техникалық құрылғылар жатады.

18. ӨҚ-ны тікелей пайдаланатын әскери бөлімдердің жеке құрамы олардың техникалық сипаттамаларын, техникалық қызмет көрсету қағидаларын білуге, өлшемдер жүргізе білуге, пайдалану процесінде олардың ақаусыздығын және уақтылы салыстырып тексерілуін қадағалауға міндетті.

19. Өлшеу кезінде қолданылатын, мемлекеттік метрологиялық бақылау объектілері болып табылатын мемлекеттік реттеуге жататын өлшемдер тізбелерінде метрологиялық талаптар белгіленген ӨҚ олардың түрі бекітілгеннен немесе метрологиялық аттестатталғаннан және Қазақстан Республикасының өлшем бірлігін қамтамасыз ету мемлекеттік жүйесінің тізілімінде (бұдан әрі – ҚР ӨМЖ тізілімі) тіркелгеннен кейін қолдануға шығарар алдында, жөндеуден кейін және пайдалану кезеңінде салыстырып тексеруге жатады.

20. ӨҚ бастапқы, кезеңдік, кезектен тыс, инспекциялық және сараптамалық салыстырып тексерулерге ұшырайды.

Бастапқы салыстырып тексеруге ӨҚ-ның әрбір бірлігі жатады.

Пайдалануда немесе сақтауда тұрған ӨҚ ҚР ӨМЖ тізілімінде көрсетілген салыстырып тексерудің белгіленген кезеңділігінен (салыстырып тексеру арасындағы интервалдан) кейін кезеңдік салыстырып тексеруге жатады.

Кезектен тыс салыстырып тексеру:

1) сақтаудан және тасымалдаудан кейін (оның ішінде жөндеуден кейін) қоймадан алынған ӨҚ-ны пайдалануға беру;

2) оларға салыстырып тексеру арасындағы интервалдың жартысы өткеннен кейін жасаушы өткізбеген ӨҚ-ны тұтынушыға жөнелту алдында жүргізіледі.

Инспекциялық салыстырып тексеру мемлекеттік метрологиялық бақылауды жүзеге асыру кезінде олардың ақаусыздығын, соңғы салыстырып тексеру нәтижелерінің дұрыстығын анықтау, қабылданған салыстырып тексеру арасындағы интервалды нақтылау және ӨҚ иелері өкілдерінің қатысуымен пайдалану дұрыстығын анықтау үшін жүргізіледі.

ӨҚ сараптамалық салыстырып тексеру метрологиялық сипаттамалар, ӨҚ-ның ақаусыздығы, пайдалануға жарамдылығы және оларды дұрыс пайдалану бойынша даулы мәселелер туындаған кезде мемлекеттік органдардың, заңды және жеке тұлғалардың жазбаша талабы (өтініші) бойынша жүргізіледі. Өтініште сараптамалық салыстырып тексерудің мақсаты және оның қажеттілігін тудырған себеп көрсетіледі.

21. Салыстырып тексерудің оң нәтижелері ӨҚ-ға немесе пайдалану құжаттамасына салынатын салыстырып тексеру таңбасының бедерімен, салыстырып тексеру туралы сертификатпен куәландырылады.

Егер салыстырып тексеру нәтижелері бойынша ӨҚ қолдануға жарамсыз деп танылса, онда қолданыстағы салыстырып тексеру таңбасының бедері өшіріледі және пайдалану құжаттамасында тиісті жазба жасалады, қолданыстағы салыстырып тексеру туралы сертификат жойылады және қолдануға жарамсыздығы туралы хабарлама жазылады.

22. Егер ӨҚ олардың мәні нормаланған дәлдікпен (индикаторлар) бағаланбай, өлшемдер объектісі параметрлерінің бар болуын немесе өзгерісін қадағалау немесе объектіге ықпал ететін сигналдарды дайындау үшін қолданылатын болса, олар кезеңдік салыстырып тексеруге ұшырамауы мүмкін.

ӨҚ-ны индикаторлар разрядына ауыстыруды әскери бөлім метрологиялық қызметінің бастығы (штаттан тыс метролог) жүргізеді.

Индикаторлар разрядына ауыстырылатын ӨҚ тізбесі ӨҚ түрін, зауыттық нөмірін, қолдану саласын көрсетумен жасалады және осы қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша әскери бөлім командирінің бұйрығымен бекітіледі.

Индикаторлар разрядына ауыстырылған ӨҚ корпусының беткі жағында "И" əрпі жазылады.

23. Түрін бекітуге және салыстырып тексеруге жатпайтын ӨҚ белгіленген тәртіппен калибрленеді.

Түрін бекіту туралы сертификаттың қолданылу кезеңінде қолдануға шығарылған ӨҚ-ны қолдануға және салыстырып тексеруге жол беріледі.

Сонымен қатар, ӨҚ, егер олар мемлекеттік метрологиялық бақылау саласында қолданылмаған жағдайда, сондай-ақ:

1) егер орнатылған екі ӨҚ ҚӘТ объектісінің сол бір параметрін өлшеу (бақылау) үшін пайдаланылса. Салыстырып тексерілетіндер қатарынан алып тасталған ӨҚ-ның ақаусыздығын ӨҚ пайдаланатын жеке құрам оның көрсеткіштерін салыстырып тексерілген ӨҚ көрсеткіштерімен салыстыру арқылы айқындайды;

2) егер орнатылған екі ӨҚ олардың арасындағы тәуелділік белгілі ҚӘТ объектісінің екі параметрін өлшеу (бақылау) үшін пайдаланылса, онда сенімділігі анағұрлым жоғары және дәлдігі төмен осы ӨҚ-ның біреуі салыстырып тексерілетіндер қатарынан алып тасталады. Салыстырып тексерілетіндер қатарынан алып тасталған ӨҚ-ның ақаусыздығын ӨҚ пайдаланатын жеке құрам оның көрсеткіштерін салыстырып тексерілген ӨҚ параметрлері мен көрсеткіштері арасындағы белгілі тәуелділік бойынша айқындалып өлшенетін (бақыланатын) параметр мәнімен салыстыру арқылы айқындайды;

3) егер орнатылған дәлдік сыныбы 2,0 және одан төмен (2,5; 4,0) электр өлшеу аспаптары және дәлдік сыныбы 4,0 қысым аспаптары ҚӘТ объектісінің қолдануға әзірлігі туралы шешім қабылдау үшін, сондай-ақ жұмыстар кезінде қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ету үшін пайдаланылмаса;

4) егер ӨҚ зерделеу объектісі болып табылса (оның құрылымы мен жұмыс істеу қағидатын зерделеу мақсатында бөлшектенуге жатады) және қолданыстағы оқу-жаттығу техникасының параметрлері мен режимдерін нормаланған дәлдікпен бақылау үшін, сондай-ақ жұмыстар кезінде қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ету үшін қолданылмаса. Оқу-жаттығу (көрсету) мақсаттары үшін қолданылатын ӨҚ-ға анық көрінетін "У" белгісі салынады;

5) егер ӨҚ ұзақ сақтауда болса;

6) егер ӨҚ шама бірлігінің эталоны ретінде пайдаланылса (Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 25 желтоқсандағы № 909 бұйрығымен бекітілген Аккредиттеу кезінде аккредиттеу субъектілері және заңды тұлғалар үшін өлшемді метрологиялық бақылап тексеруді қамтамасыз ету қағидаларына сәйкес калибрлеуге жатады), кезеңдік салыстырып тексеруге жатпайды.

24. Қажетті техникалық құжаттаманы, дәлдік сыныбы тексерілетіндерден төмен емес салыстырып тексерілген ӨҚ-ны пайдаланумен ҚӘТ-ға техникалық қызмет көрсетуді (регламенттеу жұмыстарын) жүргізу кезінде орнатылған ӨҚ және броньды танк, автомобиль, инженерлік техниканы пайдалануды бақылау құралдары әскери бөлім инженерлік-техникалық құрамының күштерімен және құралдарымен техникалық тексеруге жатады.

25. Техникалық тексеру кезінде сырттан қарап-тексеру, аспаптың қателігін және ӨҚ шәкілінің жұмыс белгілерінде көрсеткіштердің өзгеруін бағалау, көрсеткіштің нөлдік белгіге қайтып оралмауын айқындау жүргізіледі.

26. ӨҚ-ның техникалық жай-күйін есепке алу ҚӘТ есепке алу жөніндегі қолданыстағы басшылық құжаттардың талаптарына сәйкес жүргізіледі.

ӨҚ-ның техникалық жай-күйін есепке алу, салыстырып тексеру және жөндеу кітабында жазбалар ӨҚ түрлері бойынша жеке әрбір бөлімше үшін осы қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жүргізіледі.

27. Қарулы Күштерде ӨҚ салыстырып тексеруді аккредиттелген метрологиялық органдар жүзеге асырады.

Қарулы Күштер метрологиялық органдарының күштерімен салыстырып тексеруді жүзеге асыру мүмкін болмаған кезде осы ӨҚ салыстырып тексеруді шарт негізінде мемлекеттік метрологиялық қызмет зертханаларында немесе осы қызмет түріне аккредиттелген заңды тұлғалардың метрологиялық қызметтерінде жүргізуге жол беріледі.

28. ӨҚ-ны салыстырып тексеруге берер алдында олар майлаудан, ластанудан, шаңнан тазартылады және жұмыс істеуіне тексеріледі.

29. Оттегі, агрессивті сұйықтықтар мен газдар қолданылатын жүйелерде пайдаланылатын ӨҚ салыстырып тексеруге олардың майсыздандырылғанын немесе бейтараптандырылғанын растайтын арнайы орталармен жұмыс істейтін ӨҚ-ның майсыздандырылғаны (бейтараптандырылғаны) туралы анықтамамен бірге осы қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ұсынылады. Анықтамаға әскери бөлімнің командирі қол қояды және ол елтаңбалы мөрмен куәландырылады.

30. Ақаулы (нақты істен шыққан немесе механикалық зақымданулармен) ӨҚ салыстырып тексеруге ұсынылмайды, олар жөндеуге жолданады. ӨҚ-ны салыстырып тексеруге дайындау кезінде бекіту ұяшықтарында пластикадан жасалған пломбаларды, өздігінен желімденетін лейблдар мен металл таңбалардың бедерін бұзуға жол берілмейді. Метрологиялық органға салыстырып тексеруге қабылдау кезінде пломбалар мен бедерлер бұзылған жағдайда олардың жұмыс істеуін тексеру жүргізіледі. Салыстырып тексеруге ұсынылатын ӨҚ толтырылған құжаттамамен (формулярлармен, паспорттармен, сипаттамалармен, нұсқаулықтармен, графиктермен, кестелермен), сондай-ақ штаттық құрал-сайманмен және оларды салыстырып тексеру және реттеу үшін қажетті керек-жарақпен жиынтықталады. Әскери бөлім формулярды жоғалтқан жағдайда әскери бөлім командирінің қолтаңбасымен және әскери бөлімнің елтаңбалы мөрімен расталған телнұсқаны ұсынады.

31. Эталондар, сондай-ақ жұмыс істеу кезінде түзетулерді ескеруді талап ететін ӨҚ алдыңғы салыстырып тексеру туралы сертификаттармен бірге ұсынылады.

32. ҚӘТ объектісіне орнатылған ӨҚ тікелей оларды пайдалану орындарында салыстырып тексеріледі. Оларды салыстырып тексеру бойынша барлық жұмыстар объектіге салыстырып тексерілетін ӨҚ-ны барлық қажетті қосуды (ажыратуды) жүзеге асыратын әскери бөлім өкілінің қатысуымен жүргізіледі.

33. Пайдалану орындарында оларды салыстырып тексеру мүмкін болмайтын ӨҚ объектіден бөлшектенеді және салыстырып тексеруге көшпелі метрологиялық топтың (бұдан әрі – КМТ) жұмыс орындарына ұсынылады. ӨҚ-ны салыстырып тексеру үшін бөлшектеуді және салыстырып тексеруден кейін оларды монтаждауды объектіні пайдаланатын адамдар жүзеге асырады.

34. ӨҚ-ны салыстырып тексеруге метрологиялық органға және кері қарай жеткізу өлшеу аспаптарының толық сақталуын қамтамасыз ететін арнайы дайындалған ыдыста ӨҚ пайдаланатын әскери бөлімдердің күштерімен және құралдарымен жүзеге асырылады.

35. Әскери бөлімнен (мекемеден) салыстырып тексеру үшін қабылданған ӨҚ-ға, салыстырып тексеруге (жөндеуге) қабылданған ӨҚ-ға осы қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша екі данада қабылдау-тапсыру ведомосы жасалады. Бірінші данасы метрологиялық органның ісінде қалады, екіншісі әскери бөлімнің өкіліне беріледі және ӨҚ-ны салыстырып тексеруден алу үшін негіз болады.

36. Қолдану және сақтау процесінде ӨҚ техникалық қызмет көрсетілуге жатады. ӨҚ-ға техникалық қызмет көрсету:

1) арналуы бойынша қолдануға әзірлігін айқындау;

2) жұмысқа ұдайы әзірлікті қамтамасыз ету;

3) қолдану және тасымалдау процесінде істен шығу мен ақаулықтардың туындауының алдын алу, оның ішінде ӨҚ метрологиялық сипаттамаларының рұқсат етілген мәндердің шегінен шығуының алдын алу;

4) қолдану мерзімін ұзарту;

5) істен шығуларды, ақаулықтарды және олардың туындау себептерін анықтау және жою мақсатында жүргізіледі.

37. ӨҚ арналуы бойынша пайдаланылған кезде бақылап қарап-тексеру (бұдан әрі – БҚТ), № 1 және № 2 техникалық қызмет көрсету (бұдан әрі – ТҚК-1, ТҚК-2) жүргізіледі.

38. БҚТ күн сайын ӨҚ-ны пайдалану кезінде, жұмыс, марш, сабақтар, оқу-жаттығулар, тасымалдау алдында және олардан кейін, сондай-ақ марш жасау кезіндегі аялдауларда жүргізіледі. Егер ӨҚ пайдаланылмаса, онда БҚТ тоқсанына бір реттен сиретпей жүргізіледі.

ӨҚ-ны БҚТ:

1) шәкілдердің, қорғаныш әйнектердің бүтіндігін, басқару органдары бекіткіштерінің сенімділігін бекіту таңбасының механикалық зақымдануларының болмауын, люфттердің болмауын, оқшаулау төсемдерінің бүтіндігін, жалғағыш сымдар мен қоректендіру кабельдерінің ақаусыздығын тексеру үшін сыртқы қарап-тексеруді (ӨҚ-ны ашпай);

2) сыртқы бетінен шаңды және ылғалды сүртуді;

3) ажыратқыштардың бұрандаларын тазартуды және майлауды;

4) көрсеткіштерге нөлді орнату мүмкіндігін, теңшеу тұтқаларын ауыстыру жеңілдігін, ажыратып-қосқыштардың бекітілу нақтылығын және көрсеткіштердің тиісті шәкілдердегі белгілерге сәйкес келуін, жазбалардың жай-күйін тексеруді;

5) ӨҚ техникалық пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жұмыс істеуін тексеруді;

6) анықталған кемшіліктерді жоюды қамтиды.

39. ТҚК-1 жылына бір рет немесе қысқа мерзімді сақтауға қою кезінде жүргізіледі. Егер салыстырып тексеру арасындағы интервал бір жыл және одан аз болса, осы ӨҚ-ға ТҚК-1 жүргізілмейді, тек ТҚК-2 ғана орындалады.

ТҚК-1:

1)БҚТ 1 – 5-тармақтарының операцияларын;

2) қажет болған кезде лак-бояу жабындарын қалпына келтіруді;

3) қосалқы құралдар мен керек-жарақтың (бұдан әрі – ҚҚК) жай-күйі мен жиынтықталуын тексеруді;

4) анықталған кемшіліктерді жоюды;

5) пайдалану құжаттамасын жүргізу дұрыстығын тексеруді қамтиды.

БҚТ, ТҚК-1 ӨҚ пайдаланатын жеке құрам ӨҚ-ны ашпай жүргізеді.

40. ТҚК-2 салыстырып тексеру кезеңділігімен жүргізіледі және онымен қоса немесе ұзақ сақтауға қою кезінде жүргізіледі.

ТҚК-2:

1)ТҚК 1 – 5-тармақтарының операцияларын;

2) талап етілетін метрологиялық сипаттамаларды қамтамасыз ету үшін ӨҚ-ны кезеңдік салыстырып тексеруді;

3) ӨҚ-ны консервациялауға қоюды (егер бұл оларға арналған пайдалану құжаттамасында көзделсе, ӨҚ-ны ұзақ сақтауға қою кезінде орындалады) қамтиды.

ТҚК-2 2-тармақшасы метрологиялық органдардың немесе олардың КМТ күштерімен және құралдарымен орындалады, қалғандарын – ӨҚ пайдаланушы жеке құрам орындайды.

41. ТҚК-1, ТҚК-2 жүргізу нәтижелері жүргізілген күнін көрсете отырып, ӨҚ формулярына енгізіледі және оған ТҚК жүргізген адам қол қояды.

42. Автоматтандырылған бақылау жүйелеріне (бұдан әрі – АБЖ) техникалық қызмет көрсетуді АБЖ пайдаланатын жеке құрам не ҚӘТ объектісін пайдаланатын жеке құрам орындайды. АБЖ салыстырып тексеруді метрологиялық органдардың жеке құрамы орындайды.

43. ӨҚ-ны ақаусыз және қолдануға жарамды жай-күйде ұстаудың қажетті шарты оларды уақтылы жөндеу болып табылады.

ӨҚ жөндеу Қарулы Күштердің жөндеу және метрологиялық органдарында жүзеге асырылады.

Қарулы Күштердің жөндеу және метрологиялық органдарының күштерімен жөндеуді жүзеге асыру мүмкін болмаған кезде шарт негізінде осы ӨҚ-ға жөндеу жүргізуге жол беріледі.

44. Жөндеуге берілетін ӨҚ ластанудан тазартылады, формулярға сәйкес жиынтықталады және тасымалдауға арналған техникалық талаптарға сәйкес оралады. Жолданатын құжаттама (формулярлар, паспорттар, кестелер) соңғы пайдаланылған күні толтырылады.

Жөндеуге жөнелту кезінде ӨҚ аспаптың жиынтығына кіретін құралдармен және керек-жарақпен жиынтықталады. Формуляр жоғалған жағдайда әскери бөлім командирінің қолтаңбасымен және елтаңбалы мөрмен куәландырылған толтырылған телнұсқа ұсынылады.

ӨҚ-ны жөндеуге және кері қарай жеткізу теміржол, әуе, су немесе автомобиль көлігімен арнайы контейнерлерде немесе штаттық ыдыста әскери бөлім өкілінің бірге жүруімен жүргізіледі. Жөндеуге қабылдау кезінде ӨҚ-ның жиынтықталуы және жалпы техникалық жай-күйі, оларға арналған құжаттаманың бар болуы және ресімдеу дұрыстығы тексеріледі.

45. Жөндеуге қабылданған ӨҚ-ға екі данада қабылдау-тапсыру ведомосы жасалады, оның біреуі әскери бөлімнің өкіліне беріледі және жөндеуден алу үшін негіз болып табылады.

Жөндеу (метрологиялық) органының жөнделген ӨҚ-ны беруі ол бойынша ӨҚ жөндеуге тапсырылған қабылдау-тапсыру ведомосына қабылдаушының қол қоюымен және жөндеу (метрологиялық) органының мөрімен куәландырылған орындалған жөндеу туралы формулярда жөндеу (метрологиялық) органының жазбасымен ресімделеді.

46. ӨҚ пайдаланудың құрамдас бөліктерінің бірі оларды сақтауды ұйымдастыру болып табылады.

ӨҚ-ны мерзімдер бойынша сақтау қысқа мерзімді (бір жылға дейін) және ұзақ мерзімді (бір жылдан астам) болып бөлінеді. ӨҚ-ны ұзақ сақтауға қою қоймаларда, базаларда, әскери бөлімдерде құжатталады және "Негізгі ережелер, құру, бекіту, сақтау және қолдану тәртібі" ҚР СТ 2.3-ке сәйкес белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

ҚӘТ жиынтығына кіретін ӨҚ ҚӘТ сақтауды ұйымдастыру жөніндегі басшылық құжаттар негізінде ұзақ сақтауға қойылады.

47. ӨҚ пайдалану құжаттарында көрсетілген жағдайларда сақталады және басқа мүлік түрлерінен бөлек жылытылатын үй-жайларда орналастырылады. ӨҚ-ны басқа мүлік түрлерінен бөлек сақтау мүмкін болмаған кезде оларды ортақ үй-жайларда, бірақ міндетті түрде жеке шкафтарда немесе жеке стеллаждарда сақтауға жол беріледі.

ӨҚ сақтау және оларға техникалық қызмет көрсету кезінде ӨҚ бар жәшіктерді төңкеруге және сырғытуға, сондай-ақ ӨҚ бар бір үй-жайда электролит толтырылған аккумуляторларды, қышқылдарды, сілтілерді және химиялық белсенді булар мен газдар бөлетін материалдарды, шіритін немесе ылғал бөлінетін азық-түлік өнімдері мен заттарды, тез тұтанатын сұйықтықтарды, майланған ескі шүберек пен жағармай материалдарын бірге сақтауға жол берілмейді. ӨҚ-ны тікелей күн сәулесі түсетін терезе алдында орналастыруға жол берілмейді.

48. ӨҚ-ны ұзақ сақтауға беру соңғы салыстырып тексеру күні, сақтау жағдайлары, сондай-ақ консервациялау және орау түрі көрсетіле отырып, актімен ресімделеді, осындай ӨҚ салыстырып тексеру оларды пайдалану алдында жүргізіледі.

49. ӨҚ тасымалдау тасымалдауға дайындықты, олардың ақаусыздығын және жиынтықтығын қамтамасыз ете отырып, белгіленген жағдайларда оларды әртүрлі көлік түрлерімен тасымалдауды қамтиды.

Тасымалдау автомобиль, теміржол және әуе көлігімен жүзеге асырылады. Жасаушы кәсіпорынның штаттық орамы бар ӨҚ осы тығында тасымалданады, ал штаттық орамы жоқтар тасымалдау кезінде олардың сақталуын қамтамасыз ететін ыдыста тасымалданады.

50. ӨҚ-ны тасымалдауға дайындау жөніндегі жұмыс көлемі оларға немесе олар құрамына кіретін ҚӘТ үлгілеріне арналған пайдалану құжаттарында айқындалады және тасымалдау түріне, ұзақтығы мен жағдайларына байланысты болады.

51. Тасымалдауға дайындау кезінде ӨҚ-ға теріс әсер етуді болдырмау үшін олардың ақаусыз жай-күйін қамтамасыз ету бойынша мынадай бірқатар шаралар қабылданады:

1) магниттік электр жүйесінің ӨҚ-сына сыртқа шығаратын жолды тұйықтап бекіту, бұл ретте көпшекті аспаптар төменгі шекте бекітіледі;

2) көрсеткіш тілін пайдалану жөніндегі нұсқаулықтарда көрсетілген белгілер мен бөлімдерге орнату;

3) аспаптардың алмастыру блоктарын бекітетін бұрандаларды бұрау;

4) кабель қосқышын, қоректендіру кабелін, ауыстырғыштарды ҚҚК орамына реттеп салу;

5) аспапты, ҚҚК-ны, пайдалану құжаттарын реттеп салу жәшігіне оларға бөлінген орындарға салу;

6) реттеп салу жәшігін тасымалдау ыдысына салу;

7) ылғалдан қорғау мақсатында реттеп салу жәшігіне ылғал сіңіргіш материал салу;

8) реттеп салу жәшігі мен тасымалдау ыдысының қабырғалары арасындағы кеңістікті амортизациялайтын материалмен (жоңқа, гофрленген картон) толтыру.

Штаттық тасымалдау ыдысы болмаған кезде ӨҚ-ны соққы салмағынан және климаттық факторлардан сенімді қорғайтын басқа да ыдысты пайдалануға жол беріледі.

52. Эталондарды тасымалдау кезінде олардың сақталуын (ішкі амортизаторы бар арнайы тасымалдау жәшіктері) қамтамасыз ететін қосымша шаралар қолданылады.

53. Пайдалану құжаттарына формуляр (немесе паспорт), техникалық сипаттама, пайдалану жөніндегі нұсқаулық, сондай-ақ толық техникалық және метрологиялық сипаттамаларды, құрылымы, әрекет ету қағидаты туралы ақпаратты қамтитын өндірушінің құжаттары жатады. Пайдалану құжаттамасы онда ӨҚ-ның техникалық жай-күйін және оларды пайдалану жөніндегі басқа да мәліметтерді көрсету мақсатында жүргізіледі. Пайдалану құжаттамасын жүргізу кезінде мынадай қағидалар сақталады:

1) пайдалану құжаттамасындағы жазбалар таза және анық жүргізіледі;

2) жазбаларды өшіруге жол берілмейді;

3) формулярдың жеке бөлімдері парақтарының пайдаланылуына қарай осы бөлімдер үшін белгіленген нысан бойынша қосымша парақтарды желімдеуге рұқсат етіледі;

4) жасалған жапсырулар туралы мәліметтер формулярдың "Ерекше белгілер" бөліміне енгізіледі және ӨҚ бекітіліп берілген бөлімше командирінің қолтаңбасымен куәландырылады.

Пайдалану құжаттамасын дұрыс жүргізуді басшылық құжаттарда белгіленген мерзімдерде қарамағында ӨҚ бар бөлімше командирлері және қызмет бастықтары, әскери бөлімдер метрологиялық қызметтерінің бастықтары (штаттан тыс метрологтар) және басқа да лауазымды адамдар бақылайды.

54. Формулярдың "Наразылықтар туралы мәліметтер" және "Ақаулықтарды есепке алу" бөлімдерінде бөлімше командирі немесе ӨҚ бекітіліп берілген адам барлық наразылықтар мен істен шығуларды есепке алуды жүргізеді, олардың туындау себептерін және оларды жою бойынша қабылданған шараларды көрсетеді.

55. ӨҚ-ны беру (қайдан және қайда) және жауапты адамға бекітіп беру туралы мәліметтерді бөлімше командирі бұйрықтың (нарядтың) күнін, нөмірлерін және әскери бөлімдерді көрсете отырып, формулярдың "Пайдалану кезіндегі бұйымның қозғалысы және оны бекітіп беру туралы мәліметтер" бөліміне енгізеді.

56. ӨҚ жөндеу туралы мәліметтерді жөндеуді тікелей жүзеге асыратын адам формулярға енгізеді және лауазымды адамның қолтаңбасымен және жөндеу органының мөрімен куәландырылады. Осындай ӨҚ формулярында жөндеуден кейін ӨҚ-ға салыстырып тексеру жүргізу туралы метрологиялық органның белгісі болуға тиіс.

4-тарау. Өлшеу құралдарын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік шаралары

57. Әскери бөлімде жүргізілетін жұмыстардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар ӨҚ-ны пайдаланудың қауіпсіз жағдайларын жасауға, жеке құрамның жарақаттануын және кәсіби ауруларын болдырмауға бағытталған.

58. Жеке құрамды жұмыстың қауіпсіз әдістеріне оқытып-үйрету жауынгерлік даярлық процесінде, сондай-ақ қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқау беруді өткізу арқылы жүргізіледі.

59. Нұсқау берудің мынадай түрлері болады: кіріспе нұсқау беру, жұмыс орнында бастапқы нұсқау беру, кезеңдік (қайта) нұсқау беру, күнделікті нұсқау беру, жоспардан тыс нұсқау беру.

60. ӨҚ пайдаланушы адамдар электр қондырғыларында қауіпсіз жұмыс істеу қағидалары мен шараларына оқытылып-үйретілгеннен, біліктілік комиссиясы білімін тексергеннен, тәжірибелі маманның басшылық етуімен жұмыс орнында тағылымдамадан өткеннен және денсаулық жағдайының белгіленген талаптарға сәйкестігін тексергеннен кейін дербес жұмыс істеуге жіберіледі.

61. Оттегі, улы, агрессивті сұйықтықтар және газдар қолданылатын жүйелерде пайдалануға арналған қысымды ӨҚ-ны қауіпсіз пайдалану тәртібі жүйелерге арналған пайдалану құжаттамасында белгіленеді.

5-тарау. Көшпелі метрологиялық топтардың жұмысын ұйымдастыру

62. Өлшеу техникасының жылжымалы зертханалары (бұдан әрі – ӨТЖЗ) ӨҚ-ға метрологиялық қызмет көрсетудің тиімділігі жоғары құралы болып табылады және метрологиялық органдардың, олардың КМТ-ның ұтқырлығын, өнімділігін арттырады. ӨТЖЗ вагон-зертханасы және автомобиль техникасы базасында жабдықталады.

63. ӨТЖЗ базасында КМТ-ның жұмысы қызмет көрсетілетін гарнизондарды жүйелі түрде аралап шығу жолымен ұйымдастырылады, бұл ретте ӨТЖЗ гарнизонның бір әскери бөлімінің базасында немесе теміржол станциясында өрістетіледі және қолданылады. ӨТЖЗ өрістетілген орындарда электрмен қоректендіру және жабдық, ӨҚ-ны қолайлы жеткізу үшін кіретін жолдар қажет. ӨҚ-ны салыстырып тексеру және жөндеу үшін КМТ-ның жұмыс орнына және кері қарай жеткізу ӨҚ пайдаланатын әскери бөлімдердің күштерімен және құралдарымен жүргізіледі.

64. Әскерлерде жұмыс істеу уақытында метрологиялық органның бастығы КМТ жетекшісін тағайындайды және оның құрамын айқындайды.

65. Өңірлік қолбасшылық (әскери бөлім) метрологиялық қызметінің бастығы КМТ келер алдында ӨҚ-ны салыстырып тексерумен және жөндеумен толық қамту мақсатында:

1) өңірлік қолбасшылық әскерлері қолбасшысының (әскери бөлім командирінің) материалдық-техникалық қамтамасыз ету (қару-жарақ) жөніндегі орынбасарының шешімімен жұмыс орындарын өрістету үшін қажетті жағдайлар жасауда, КМТ жеке құрамын орналастыруда КМТ-ға жәрдем көрсетеді;

2) КМТ келгенге дейін күнтізбелік 7 – 10 күн бұрын өңірлік қолбасшылық әскерлері қолбасшысының (әскери бөлім командирінің) материалдық-техникалық қамтамасыз ету (қару-жарақ) жөніндегі орынбасары жазбаша өкіммен әскери бөлімдердің (бөлімшелердің) командирлерін және қызметтердің бастықтарын алда болатын салыстырып тексеру және жөндеу жұмыстары туралы хабардар етеді және ӨҚ-ны салыстырып тексеруге және жөндеуге дайындау және тапсыру тәртібі бойынша қажетті нұсқаулар береді;

3) КМТ-ның жұмыс жоспарына ұсыныстар дайындайды.

66. ӨҚ-ны салыстырып тексеруге және жөндеуге беретін әскери бөлімдердің (бөлімшелердің) командирлері:

1) жұмыс орындарын өрістету үшін қажетті жағдайлар жасауда КМТ-ға жәрдем көрсетеді;

2) салыстырып тексеру және жөндеу жұмыстарын жүргізу үшін қажетті жабдық, шығыс материалдары мен ҚҚК береді;

3) КМТ-ның материалдық бөлігін күзетуді қамтамасыз етеді;

4) белгіленген тәртіппен ӨТЖЗ-ны электр энергиясымен, отынмен (вагон-зертханаларын қосымша сумен) қамтамасыз етеді;

5) әскери бөлім метрологінің КМТ жұмысына қатысуын қамтамасыз етеді және ӨҚ салыстырып тексеру және жөндеу жоспарларының орындалуын бақылауды жүзеге асырады.

КМТ жұмыс істеген кезеңде ӨҚ-ға жауапты метрологтар ӨҚ салыстырып тексерумен және жөндеумен байланысты емес жұмыстарға тартылмайды.

67. ҚӘТ үлгілеріне орнатылған ӨҚ, егер техникалық мүмкіндік қамтамасыз етілсе, бөлшектенбей салыстырып тексеріледі. Оларды салыстырып тексеру бойынша жұмыстар ҚӘТ үлгілері құрамында салыстырып тексерілетін ӨҚ-ны қажетті ауыстырып-қосуды жүзеге асыратын әскери бөлім өкілдерінің қатысуымен жүргізіледі. Қажет болған жағдайда ӨҚ-ны салыстырып тексеру үшін бөлшектеуді және оларды салыстырып тексергеннен кейін монтаждауды ҚӘТ пайдаланатын адамдар жүзеге асырады.

68. Жұмыс аяқталғаннан кейін КМТ жетекшісі гарнизонның әрбір әскери бөлімі үшін осы қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес нысан бойынша үш данада акт-анықтаманы жасайды. Акт-анықтамада орындалған жұмыс туралы деректер, әскери бөлімді метрологиялық қамтамасыз етуді ұйымдастыру бойынша кемшіліктерге талдау көрсетіледі. Акт-анықтамаларға КМТ жетекшісі, әскери бөлімнің командирі қол қояды және әскери бөлімнің мөрімен куәландырылады. Акт-анықтаманың бірінші данасы Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі Метрологиялық қамтамасыз ету және стандарттау орталығының мекенжайына, екіншісі – метрологиялық органға жолданады, үшіншісі – қызмет көрсетілген әскери бөлімнің ісінде қалады.

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 1-қосымша
	Нысан
	Бекітемін ____________________________ (лауазымы, әскери атағы, қолтаңбасы, инициалдары, тегі) 20___жылғы "___" _________

Индикаторлар разрядына ауыстырылған өлшеу құралдарының ТІЗБЕСІ

___________________________________________________________

(әскери бөлім, мекеме)

Өлшеу құралдарының атауы, түрі	Зауыттық нөмірі	Орнатылған орны	Қолдану саласы
1	2	3	4

Метрологиялық қызмет бастығы (штаттан тыс метролог) _______

_________________________________

(әскери атағы, қолтаңбасы, инициалдары, тегі)

20___жылғы "___" _________

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 2-қосымша
	Нысан

№ ____ өлшеу құралдарының техникалық жай-күйін, салыстырып тексеруді және жөндеуді есепке алу кітабы

_______________________________________

(әскери бөлім)

_______________________________________

(бөлімше)

Басталды 20____жылғы "____" ______________

Аяқталды 20____ жылғы "____" _____________

Мазмұны

Өлшеу құралдарының түрі	Кітаптың беттері		Өлшеу құралдарының түрі	Кітаптың беттері
Өлшеу құралдарының түрі	бастапқы	келесі	Өлшеу құралдарының түрі	бастапқы	келесі

Сол жағы

________________________________________________

(өлшеу құралдарының түрі)

Жазған күні	Өлшеу құралдары	Түрі және шифрі	Өлшеу шектері	Зауыттық №	Орнатылған орны			Салыстырып тексеру кезеңділігі
Жазған күні	Өлшеу құралдары	Түрі және шифрі	Өлшеу шектері	Зауыттық №	агрегат индексі	агрегат №	қай бөлімшеде бар	Салыстырып тексеру кезеңділігі
1	2	3	4	5	6	7	8	9

Оң жағы

Соңғы салыстырып тексерілген күні немесе шығарылған жылы	Өлшеу құралдары салыстырып тексерілген күні					Өлшеу құралдарын жөндеуге жөнелткен және олардың жөндеуден қайтып оралған күні			Ескертпе
Соңғы салыстырып тексерілген күні немесе шығарылған жылы	20___ ж.	20___ ж.	20___ ж.	20___ ж.	20___ ж.	бірінші	екінші	үшінші	Ескертпе
10	11	12	13	14	15	16	17	18	19

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 3-қосымша
	Нысан

Арнайы ортамен жұмыс істейтін өлшеу құралдарының майсыздандырылғаны (бейтараптандырылғаны) туралы анықтама

____________________________________________________________ жүйеде жұмыс істейтін

(жұмыс ортасының атауы)

өлшеу құралдары _________________________________________________________________

(түрлері және нөмірлері)

майсыздандырылды (бейтараптандырылды)

________________________________________________________________________________

(майсыздандыру немесе бейтараптандыру қашан және қалай жүргізілгенін көрсету)

Әскери бөлімнің командирі ____________________

(нөмірі)

М.О.

__________________________________________

(әскери атағы, қолтаңбасы, инициалдары, тегі)

20____ жылғы "____" __________________

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 4-қосымша
	Нысан

_______________ әскери бөлімнен (мекемеден) салыстырып тексеруге (ә/б, мекеменің нөмірі) (жөндеуге) қабылданған өлшеу құралдарына № _ қабылдау-тапсыру ведомосы

20___ жылғы "___" _________

_____________________________________________

(пошталық мекенжайы, телефоны)

Р/с №	Өлшеу құралдарының атауы, түрі немесе шифрі	Зауыттық нөмірі	Жиынтықтығы	Саны					Ескертпе
				салыстырып тексеруге (жөндеуге) қабылданды	салыстырып тексеруден (жөндеуден) берілгені
				салыстырып тексеруге (жөндеуге) қабылданды	салыстырып тексерілгені	оның ішінде реттелгені жөнделгені	қолдану үшін жарамсыз	барлығы
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Қабылданған өлшеу құралдарының жиыны: __________________________________________

(саны жазбаша)

Қабылдадым __________________________ Тапсырдым ________________________________

(қолтаңбасы, тегі) (қолтаңбасы, тегі)

Салыстырып тексеруден аспаптарды алу мерзімі 20___жылғы "__" _________________

Салыстырып тексерілген ӨҚ саны __________________ дана, оның ішінде салыстырып

тексерілгені ________________________ дана және жарамсыздығы туралы (алынғаны туралы)

хабарлаумен ақаусыз _________ дана: _______________________________________________

Бердім 20___ жылғы "___"__________ _______________________________________________

(әскери атағы, қолтаңбасы, тегі және инициалдары)

Алдым 20___ жылғы "___"__________ ______________________________________________

(әскери атағы, қолтаңбасы, тегі және инициалдары)

Құжат нөмірі ____________________________________________________________________

(сенімхат, жеке куәлік немесе төлқұжат)

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 5-қосымша
	Нысан

Акт-анықтама

20___ жылғы "___"_____________

___________________________________________________________________________ өкілі

(метрологиялық органның атауы)

________________________________________________________________________________

(әскери атағы, тегі және инициалдары)

және әскери бөлім өкілі _____________________________________________________ жасады

(ә/б нөмірі, әскери атағы, тегі және инициалдары)

20___ жылғы " " _________ " "_________ кезеңінде өлшеу құралдарын салыстырып тексеру, реттеу және жөндеу жүргізілді

Р/с №	Өлшеу құралдарының атауы (түрлері бойынша)	Көшпелі топ жұмысының нәтижелері
Р/с №	Өлшеу құралдарының атауы (түрлері бойынша)	салыстырып тексерілді, дана	жарамды деп танылды, дана	ақаулы деп танылды, дана	ақаулы деп танылғанның ішінен жөнделгені, дана	ақаулы болып қалды, дана
1	2	3	4	5	6	7
1	01 Геометриялық шамалар өлшемдері
2	02 Масса өлшемдері
3	03 Күш және қаттылық өлшемдері
4	04 Қысым өлшемдері
5	05 Вакуум өлшемдері
6	06 Қозғалыс параметрлерінің өлшемдері
7	07 Сұйықтықтар мен газдардың шығысы мен мөлшерінің өлшемдері
8	08 Тығыздық және тұтқырлық өлшемдері
9	09 Физикалық-техникалық өлшемдер
10	10 Жылу-физикалық және температуралық өлшемдер
11	11 Оптикалық-физикалық өлшемдер
12	12 Акустикалық өлшемдер
13	13 Электр шамаларының өлшемдері
14	14 Магниттік шамалардың өлшемдері
15	15 Уақыт пен жиілік өлшемдері
16	16 Радиотехникалық өлшемдер
17	17 Иондаушы сәулелену өлшемдері
Жиыны:

1. Көшпелі топ салыстырып тексермеген өлшеу құралдары

Өлшеу құралдарының түрі	Зауыттық нөмірі	Қай объектіден	Қандай себеппен салыстырып тексерілмеген

2. Өлшеу құралдарын салыстырып тексеру және жөндеу бойынша жұмыстарды ұйымдастыру кезіндегі кемшіліктер мен қиындықтар: __________________________________

3. Метрологиялық қамтамасыз ету мәселелері жөніндегі іс-шаралардың орындалуын тексеру нәтижелері:

1) ____________________________ 20___ жылғы " " ___________ № ____ бұйрығымен

(кімнің бұйрығы)

әскери бөлім метрологиялық қызметінің бастығы (штаттан тыс метролог) болып тағайындалды ___________________________________________________________________

(әскери атағы, тегі және инициалдары)

2) ҚӘТ метрологиялық қамтамасыз ету жөніндегі басшылық құжаттардың болуы (нормативтік құқықтық актілер, бұйрықтар, жоспарлау құжаттары): ______________________

3) өлшеу құралдарын есепке алу (техникалық жай-күйін есепке алу кітабының болуы, уақтылы және дұрыс толтырылуы, көшпелі топқа ұсынылған өлшеу құралдары санының есепке алу деректеріне сәйкестігі): __________________________________________________

4) қарап-тексеру және салыстырып тексеру нәтижелері бойынша өлшеу құралдарының жай-күйі (механикалық зақымданудың болмауы, бекіту таңбалары мен пломбалардың болуы, өтінімдерді уақтылы ұсыну және ӨҚ-ны жөндеуге жөнелту, салыстырып тексерілмеген ӨҚ-ны пайдалану жағдайлары, олардың түрі және нөмірі): _________________________________

5) пайдалану құжаттамасын жүргізу (ӨҚ-ға формулярлардың, паспорттардың болуы және олардың дұрыс толтырылуы): __________________________________________________

Ұсыныстар

________________________________________________________________________________

20 ___ жылғы " "____________ дейін осы ұсыныстардың орындалуы туралы ҚР ҚК метрологиялық қызметінің басшысына жоғары тұрған метрологиялық қызмет бастығы арқылы баяндалсын.

Көшпелі топтың жетекшісі ___________________________________________________

(метрологиялық органның атауы, ә/атағы, қолтаңбасы, инициалдары, тегі)

Әскери бөлімнің метрологі _________________________________________________________

(ә/б нөмірі, ә/атағы, қолтаңбасы, инициалдары, тегі)

Анықтама-актімен таныстым, көшірмесін алдым

Әскери бөлімнің командирі__________________________________________________

(ә/б нөмірі, ә/атағы, қолтаңбасы, инициалдары, тегі)

М.О.

20___ жылғы "____"________

Unofficial translation

In accordance with subclause 26-25) of article 22 of the Law of the Republic of Kazakhstan dated January 7, 2005 "On Defense and Armed Forces of the Republic of Kazakhstan" I HEREBY ORDER:

1. To approve the attached Rules for metrological support of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan.

2. The Center of Metrological Support and Standardization of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan in accordance with the procedure, established by the legislation of the Republic of Kazakhstan, shall ensure:

1) state registration of this order with the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

2) placement of this order on the Internet resource of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan after its first official publication;

3) Submission of information to the Legal Department of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan about execution of measures stipulated by subclauses 1) and 2) of this clause within ten calendar days from the date of state registration.

3. Control over execution of this order shall be entrusted to the supervising Deputy Minister of Defense of the Republic of Kazakhstan.

4. This order should be communicated to the officials in the part concerning them.

5. This order shall come into force upon expiry of ten calendar days after the date of its first official publication.

Minister of Defense
of the Republic of Kazakhstan

N. Yermekbayev

"AGREED"
Ministry of Trade and Integration
of the Republic of Kazakhstan

Approved
by the order of the
Minister of Defense
of the Republic of Kazakhstan
dated October 9, 2020 no. 516

Rules for metrological support of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan

Chapter 1. General Provisions

1. These rules for metrological support of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the Rules) shall determine the procedure for metrological support in the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the Armed Forces).

2. The following basic concepts are used in these Rules:

1) accreditation – the procedure of official recognition of the accreditation body on the competence of the applicant to perform works in a specific area of conformity assessment;

2) metrological support of the Armed Forces – a complex of scientific and organizational-technical measures aimed at observance of the uniformity and the required accuracy of measurements, to increase the reliability of control of the measured parameters to maintain weapons and military equipment (hereinafter referred to as the WME) in a state that ensures high efficiency of its combat use;

3) metrology – the science of measurements, methods and means of ensuring their unity and ways to achieve the required accuracy;

4) metrological control – activities of the officials of metrological service for control over compliance with the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of ensuring the unity of measurements;

5) metrological service – a set of subjects whose activities are aimed at ensuring the unity of measurements;

6) measurement – the process of experimental obtaining one or more quantitative values of the value, which can be reasonably attributed to the value;

7) uniformity of measurements – the state of measurements, in which the results of these measurements are expressed in units of values admitted to use, and the measurement accuracy indicators do not go beyond the established limits;

8) register of the state system for ensuring the uniformity of measurement - a document of registration record of objects, participants of works and documents in the field of ensuring the unity of measurements;

9) measuring instrument (hereinafter referred to as the MI) – a technical means designed for measurements and having metrological characteristics;

10) metrological certification of MI – establishment (confirmation) of compliance of MI, manufactured or imported in single copies, with the requirements of regulatory documents to ensure the uniformity of measurements;

11) verification of MI – a set of operations performed to confirm the compliance of the MI with mandatory metrological requirements;

12) MI verifier - an individual certified for the right to carry out verification of MI;

13) method of verification of MI – a set of operations, the performance of which allows determining and confirming the compliance of MI with the established requirements to metrological characteristics

14) a test of measuring instruments (hereinafter referred to as the MI) – a group of operations, executed for determination the quality of conformance of MI to established regulations with application of various test effects to the test objects;

15) technical maintenance of MI – is a set of organizational and technical measures ensuring their maintenance in good condition during use, transportation and storage;

16) authorized body – a state body carrying out state regulation in the field of technical regulation and metrology;

17) standard of a unit of quantity – MI, intended for reproduction and (or) storage the measurement unit (multiple or submultiple values of measurement unit) in order of transfer its size to other measurements means of this quantity, approved according to the procedure, established by the authorized body;

Chapter 2. Procedure of metrological support

3. The main goal of the metrological support in the Armed Forces is maintaining the combat readiness of troops (forces), readiness to use WME for its intended purpose, combat effectiveness of the military personnel.

4. The metrological support shall be organized as a part of logistics of the Armed Forces and shall be carried out including in the interests of their operational and logistical support.

5. Metrological support shall be organized and carried out in the following main directions:

1) metrological servicing of MI;

2) metrological servicing of WME objects;

3) control over the condition and application of MI, standards of units of quantities, over compliance with metrological rules and norms to ensure the uniformity of measurements;

4) metrological support of the military personnel of military units.

6. Main tasks of the metrological support of WME objects when operation immediately in military units and institutions shall be:

1) creation of MI proper operating and storage conditions;

2) organization of proper use of MI;

3) organization of timely verification of MI;

4) provision of regulatory documents in the field of ensuring the uniformity of measurements.

7. The planning of measures for the metrological support of WME in the form and type of troops, the regional command, the military unit and the institution of the Armed Forces shall be carried out by the head of the metrological service (a freelance metrologist). Metrological support shall be carried out in order to ensure the proper use, timely verification, repair and constant control over technical condition of MI.

8. The head of the metrological service (a freelance metrologist) of a military unit and the institution based on verification needs and information about MI, verified and repaired by metrological and repair bodies, shall draw up a schedule for submission of MI for verification and repair to metrological and maintenance authorities of the Ministry of Defense.

9. Annually, the heads of metrological services (freelance metrologists) of the type, combat arms, regional commands, military units and institutions, submit an annual report on the state of metrological support as of December 1 of the current year to the superior metrological service.

10. Control over the state of metrological support WME in the Armed Forces shall be carried out by the Center for Metrological Support and Standardization of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan, with annual plans, through inspection of military units and institutions.

11. Metrological control in the Armed Forces includes a complex of rules, regulations and requirements of technical nature, determining the organization and procedure of performance of works on verification of measuring instruments.

12. Main tasks of the metrological control are ensuring the uniformity and required accuracy of measurements, systematic improvement of the MI stock, maintaining MI in constant readiness for use, organizing Verification of MI and repair, control over the compliance with the requirements of current regulatory legal acts and normative documents in the field of ensuring the uniformity of measurements.

13. Metrological control over MI shall be carried out through inspection of military units on the following main issues:

1) availability and accuracy of maintenance of records and documents on MI operation

2) the technical condition, care and maintenance of MI operated in units, services and in the military unit as a whole;

3) timeliness of verification of MI, in accordance with the established deadlines;

4) Storage of MI;

5) preparedness of personnel for the operation of MI

14. The head of the metrological service (a freelance metrologist) of the branch of the military, the regional command shall inspect the state of metrological support in all military units at least once a year.

15. The head of the metrological service of the type of troops shall inspect the state of metrological support in all military units at least once every two years.

Chapter 3. Operation of measuring instruments

16. MI means a type of military equipment and constitutes the technical basis of metrological support for the Armed Forces. Their serviceability and constant readiness for intended use depend on: the effectiveness of the use of WME, the safety of their maintenance and performance of other work, the correctness of determining the health status of personnel, the accuracy of the assessment of environmental parameters, the reliability of quality control and the correctness of accounting and expenditure of material and technical means products and other material values. The serviceability of MI and the correctness of their application determine the accuracy and uniformity of measurements in the troops.

17. MI include standards, measures, measuring instruments and converters (sensors) of quantities, measuring installations, measuring systems and complexes, as well as other technical devices.

18. The military personnel of military units directly operating MI must know their technical characteristics, maintenance rules, be able to carry out measurements, monitor their serviceability and timely verification during operation.

19. The MI used in measurements, for which the metrological requirements are established in the measurements related to state regulation, which are objects of state metrological control, after their type approval or metrological certification and registration in the Register of the state system for ensuring the uniformity of measurements of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the register of SMI RK), shall be subject to verification before release into circulation, after repair and during operation.

20. The MI shall be subject to primary, periodic, extraordinary, inspection and expert verification.

Primary verification applies to every unit of MI.

Periodic verification applies to MI, which are operated or stored through the established periodicity of verification (verification intervals), specified in the register of SMI RK.

Extraordinary verification is carried out before:

1) commissioning of MI taken from the warehouse after storage and transportation (including after repair);

2) forwarding to the consumer of MI, not sold by the manufacturer after half of the verification interval for them.

Inspection verification shall be carried out during the implementation of state metrological control for the purposes of establishment of their serviceability, the accuracy of the results of the last verification, clarification of the accepted calibration intervals and establishment of the proper operation in the presence of representatives of MI owners.

MI expert verification shall be carried out upon written request (application) of state bodies, legal entities and individuals, in the event of controversial issues regarding the metrological characteristics, serviceability, suitability of MI for operation and the correctness of their operation. The application indicates the purpose of the expert verification and the reason that caused its need.

21. Positive results of the verification shall be shall be acknowledged by an imprint of the verification mark, which is applied to the MI or on the operational documentation, a verification certificate.

If MI, based on the results of verification, is recognized as unsuitable for use, then the imprint of the valid verification mark is cancelled and a corresponding entry is made in the operating documentation, the current verification certificate shall be canceled and a notice of unsuitability for use shall be issued.

22. MI may not be subject to periodic verification if they are used to monitor the presence, change in the parameters of the measured object, or generate signals affecting the object, without evaluating their values with standardized accuracy (indicators).

The transfer of MI to the category of indicators shall be carried out by the head of the metrological service (freelance metrologist) of the military unit.

The list of MI, transferred to the category of indicators, shall be drawn up with an indication of MI type, serial number, scope of use and shall be approved by order of the commander of the military unit in the form according to Appendix 1 to these Rules.

On the front side of the body of MI, transferred to the category of indicators, the letter "I" shall be marked.

23. MI that are not subject to approval of the type and verification shall be calibrated according to the established procedure.

The use and verification of MI, issued in circulation during the validity period of the type approval certificate, shall be allowed.

In addition, MI shall not be subject to periodic verification in the event if they are not used in the field of state metrological control, as well as:

1) if two built-in MI are used for measurement (control) of the same parameter of a WME object. The serviceability of an MI excluded from the list of verified ones, shall be determined by the military personnel operating the MI by comparing its readings with readings of the verified MI;

2) if two built-in MI are used for measurement (control) of two parameters of a WME object, the dependence between which is known, then one of these MI, which has a higher reliability and low accuracy, shall be excluded from the number of verified ones. The serviceability of MI, excluded from the number of verified ones, shall be determined by the military personnel operating the MI, by comparing its readings with the value of the measured (controlled) parameter, determined by the known dependency between the parameters and the readings of the verified MI;

3) if built-in electrical measuring instruments of accuracy class 2.0 and below (2.5; 4.0) and pressure instruments of accuracy class 4.0 are not used to make a decision on the readiness of the WME object for use, as well as for provision of safety measures during work;

4) if MI is an object of study (it is disassembled in order to study its structure and principle of operation) and is not used to control the parameters and modes of the current training equipment with normalized accuracy, as well as for provision of safety measures during work. MI, used for educational (demonstration) purposes, shall be clearly marked with "U";

5) if MI is on a long-term storage;

6) if MI are used as standards of measurement unit (are subject to calibration according to the Rules for provision of metrological traceability of measurements for the subjects of accreditation and legal entities, approved by the order of the Minister of Investments and Development of the Republic of Kazakhstan dated December 25, 2018 no. 909).

24. Built-in MI and the means of operational control of armored, automobile, engineering equipment shall be subject to technical verification by and at the cost of the engineering and technical staff of the military unit during WME maintenance (routine maintenance), using the necessary technical documentation, verified MI of the accuracy class not lower than the tested.

25. During technical inspection, a visual check, uncertainty evaluation of the device and the variation in the readings at the working marks of the MI scale, determination of non-return of a pointer to the zero mark shall be carried out.

26. Recordkeeping of technical condition of MI shall be maintained in accordance with the requirements of current regulatory documents of WME recordkeeping.

Entries in the register of technical condition, verification and repair of MI shall be maintained for each subdivision separately by types of MI in the form according to Appendix 2 to these Rules.

27. Verification of MI in the Armed Forces shall be carried out by the metrological accredited bodies.

Where it is impossible to carry out the verification by the metrological bodies of the Armed Forces, verification of these MI on a contractual basis in the laboratories of the state metrological service or in the metrological services of legal entities accredited for this type of activity, shall be allowed.

28. Prior to presentation of MI for verification, they are cleaned of grease, dirt, dust and are checked for functioning.

29. MI, used in the systems, in which oxygen, aggressive liquids and gases are used, shall be presented for verification along with a certificate on degreasing (neutralization) of MI, operating with special media, confirming that they are degreased or neutralized, in the form, according to Appendix 3 to these Rules. The certificate shall be signed by the commander of the military unit and certified with the official seal.

30. Defective MI (with obvious failures or mechanical damage) shall not be presented for verification, but sent for repair. Breakage of plastic seals, self-adhesive labels and impressions of metal stamps in the fixing sockets when preparing MI for verification shall be prohibited. In case of breakage of seals and impressions upon acceptance for verification by the metrological authority, they shall be tested for functioning. MI presented for verification shall be supplied with completed documentation (data sheets, passports, descriptions, instructions, graphs, tables), as well as standard tools and accessories necessary for their verification and adjustment. In case of loss of a data sheet, the military unit presents a duplicate, certified by the signature of the commander of the military unit and the official seal of the military unit.

31. Standards, as well as MI, required during work on the adjustment recordkeeping, shall be presented with certificates on the previous verification.

32. WME built-in MI shall be verified immediately at the places of their use. All work on their verification shall be carried out in the presence of a representative of the military unit, who performs all necessary connections (disconnections) of verified MI to the object.

33. MI that cannot be verified at the places of their use shall be dismantled from the object and submitted for verification to the places of work of the field metrological group (hereinafter referred to as the FMG). Persons operating the object shall carry out MI dismantling for verification and their installation after verification.

34. Delivery of MI for verification to a metrological body and back shall be carried out in specially prepared containers, ensuring complete safety of measuring devices, by and at the cost of military units operating the MI.

35. For MI, accepted for verification, a handover-takeover certificate shall be drawn up for MI accepted for verification (repair) from the military unit (institution) in duplicate in the form according to Appendix 4 to these Rules. The first remains in the file of the metrological body; the second is delivered to the representative of the military unit and serves as the basis for obtaining MI from verification.

36. In the process of use and storage, MI shall be subjected to technical maintenance. Technical maintenance of MI shall be carried out for the purposes of:

1) determining readiness for the intended use;

2) ensuring constant readiness for work;

3) prevention of failures and malfunctions during use and transportation, including prevention of MI metrological characteristics drifting out of permissible values;

4) extending the period of service;

5) identification and elimination of failures, malfunctions and causes of their occurrence.

37. When MI is used for its intended purpose, a control inspection (hereinafter referred to as the CI), maintenance No. 1 and No. 2 (hereinafter referred to as the TM-1, TM-2

38. CI shall be carried out daily when using MI, before work, marching, exercises, trainings, transportation and after them, as well as at the halts when marching. If MI is not used, then the CI shall be carried out at least once in a quarter.

The CI of MI shall include:

1) visual inspection (without unsealing the MI) to check the absence of mechanical damage, the integrity of the scales, protective glasses, fixing marks, the reliability of the fastening of the controls, the absence of backlash, the integrity of the insulating coatings, the serviceability of the connecting wires and power cables;

2) removal of dust and moisture from external surfaces;

3) cleaning and lubricating the threads of the connectors;

4) checking the possibility of zero setting for pointers, ease of movement of the adjustment knobs, the clarity of fixing the switches and the coincidence of the pointers with the marks on the corresponding scales, the state of the inscriptions;

5) functional check according to the MI maintenance manual;

6) elimination of identified deficiencies.

39. TM-1 shall be carried out once a year or during short-term storage. If the calibration interval is a year or less, then TM-1 shall not be performed on these MI, but only TM-2 is performed.

TM-1 shall include:

1) operations of clauses 1–5 of the CI;

2) restoration of paint coatings, where necessary;

3) checking the condition and completeness of spare tools and accessories (hereinafter referred to as the STA);

4) elimination of identified deficiencies;

5) checking the accuracy of maintenance of operational documentation.

CI, TM-1 shall be carried out without unsealing the MI by the military personnel, which operate the MI.

40. TM-2 shall be carried out with periodicity of verification and shall be combined with it or when putting on long-term storage.

TM-2 shall include:

1) operations of subclauses 1–5 of TM-1;

2) periodic verification of MI to ensure the required metrological characteristics обеспечения;

3) MI preservation (performed when MI are put into long-term storage, if it is provided for by their operational documentation).

Subclause 2 of TM-2 shall be performed by and at the cost of metrological bodies or their FMG, the other ones - by the military personnel, which operate the MI.

41. The results of performance of TM-1, TM-2 shall be entered to the MI data sheet with indication of the date of performance and shall be signed by the person, performed the TM.

42. Technical maintenance of the automated control systems (hereinafter referred to as the ACS) shall be performed by the military personnel, who operate the ACS, or by the military personnel, which operate the EME object. Verification of the ACS shall be performed by the military personnel of metrological bodies.

43. The necessary condition for maintenance of MI in good and suitable for use condition shall be their timely repair.

The repair of MI shall be carried out in repair and metrological bodies of the Armed Forces.

If it is impossible to carry out repairs by the repair and metrological bodies of the Armed Forces, it is allowed to repair these MI on a contractual basis.

44. The MI, transferred for repair, shall be cleaned from dirt, shall be completed according to the data sheet and shall be packaged in accordance with technical requirements for transportation. The submitted documentation (data sheets, passports, graphs), shall be completed on the last day of operation.

When sending for repair, MI shall be completed with the tools and accessories included with the instrument. In case of loss of the data sheet, a completed duplicate, certified by the signature of the commander of the military unit and the official seal, shall be submitted.

MI delivery for repair and back shall be carried out by rail, air, water or road transport in special containers or standard containers, accompanied by a representative of the military unit. When accepting for repair, the completeness and general technical condition of MI, the presence and accuracy of execution of documentation for them are checked.

45. For MI, accepted for repair, a handover-takeover certificate shall be drawn up in two copies, one of which is issued to the representative of the military unit and is the grounds for the receipt from the repair.

Issuance of repaired MI by the repair (metrological) body shall be with the signature of the receiving inspector in the handover-takeover certificate, under which the MI were submitted for repair, and with the entry of the repair (metrological) body in the data sheet on the performed repair with the official seal of the repair (metrological) body.

46. One of the component parts of operation of MI is organization of their storage.

The storage of MI by terms is subdivided into short-term (up to a year) and long-term (more than a year). Placement of MI for a long-term storage shall be documented at warehouses, bases, military units and shall be carried out in the procedure in accordance with ST RK 2.3 "Basic provisions, procedure for creation, approval, storage and application".

MI, included in the set of WME, shall be placed for a long-term storage based on the regulatory documents on organization of WME storage.

47. The MI shall be stored in conditions, specified in operational documents and shall be placed in heated premises separately from other types of property. In the absence of the possibility of storing MI separately from other types of property, it is allowed to store them in common areas, but always in separate cabinets or on separate racks.

During storage and maintenance of MI, do not tilt and cant boxes with MI, and do not store in the same room with MI, batteries filled with electrolyte, acids, alkalis and materials that emit chemically active vapors and gases, food and substances prone to decay or emit moisture, flammable liquids, oily rags and flammable materials. Do not place MI near windows that allow direct sunlight to pass through.

48. The transfer of MI for a long-term storage shall be executed with a certificate indicating the date of the last verification, storage conditions, as well as the type of preservation and package; verification of such MI shall be conducted before the start of their operation.

49. Transportation of MI includes preparation for transportation, transportation by various modes of transport under specified conditions, ensuring their serviceability and completeness.

Transportation is carried out by road, rail and air. MI, which have the standard packaging of the manufacturer, shall be transported in this closure, without the standard packaging - in a container that ensures their safety during transportation.

50. The scope of work on preparing MI for transportation shall be determined by operational documents for them or for WME samples, which include them, and depends on the type, duration and conditions of transportation.

51. In order to prevent negative impacts on MI during preparation for transportation, a number of measures shall be taken to ensure their good condition:

1) in the MI the of the magnetoelectric system, close the output terminals, while the multi-limit devices close at the lower limit;

2) set the arrow indicators to the marks and divisions indicated in the operating instructions;

3) tighten the screws fixing the replaceable instrument blocks;

4) put cable jumpers, power cable, adapters in the STA package;

5) place the device, STA, operating documents in the stowage box in the places designated to them;

place the stowage box in the shipping container;

7) to protect against moisture, place a moisture-absorbing material in the stowage box;

8) the space between the walls of the stowage box and the shipping container should be filled with shock-absorbing material (shavings, corrugated cardboard).

In the absence of a standard shipping container, it is allowed to use another container that reliably protects MI from shock loads and climatic factors.

52. When transporting standards, additional measures to ensure their safety (special shipping boxes with internal shock absorbers) are applied.

53. Operational documents include a data sheet (or passport), technical description, operating instructions, as well as manufacturer's documents containing complete technical and metrological characteristics, information on the design, and the principle of operation. Operational documentation is kept in order to reflect the technical condition of MI and other information on their operation. When maintaining operational documentation, the following rules shall be observed:

1) records in operational documentation are kept clearly and legibly;

2) erasures are not allowed;

3) as the sheets of individual sections of the data sheet are used, it is allowed to paste in additional sheets in the form established for these sections;

4) information about the inserts made is entered in the "Special Marks" section of the data sheet and certified by the signature of the unit commander, to whom MI is assigned.

The correctness of the maintenance of operational documentation is controlled by the commanders of subdivisions and heads of services in charge of MI, the heads of metrological services (freelance metrologists) of military units and other officials within the time limits established by the regulatory documents.

54. In sections of the data sheet "Information about reclamations" and "Record of deficiencies" the unit commander or the person to whom MI is assigned, keeps a record of all reclamations and refusals, indicates the reasons for their occurrence and the measures taken to eliminate them.

55. Information about transfer (where from and where to) and assignment of MI to a responsible person shall be entered to the section of the data sheet "Information about the movement and assignment of the product during operation" by the unit commander, indicating the date, order numbers (outfit) and military units.

56. MI repair information is entered into the data sheet by the person directly performing the repair and certified by the signature of the official and the seal of the repair authority. The data sheet of such MI should contain a mark from the metrological body about the verification of MI after repair.

Chapter 4. Safety measures during operation of measuring instruments

57. Measures to ensure the safety of work carried out in a military unit are aimed at creating a safe operating environment for MI, preventing injuries and occupational diseases of personnel.

58. Training of personnel in safe methods of work shall be carried out both in the process of combat training and by conducting briefings on safety.

59. There are the following types of briefings: introductory briefing, initial on-the-job briefing, periodic (re-) briefing, daily briefing, unscheduled briefing.

60. Persons operating MI are allowed to work independently after training in the rules and measures for safe work on electrical installations, testing of knowledge by a qualification commission, on-the-job training under the guidance of an experienced specialist and checking the compliance of the health status with the established requirements.

61. The procedure for the safe operation of pressure MI intended for use in systems where oxygen, poisonous, corrosive liquids and gases are used is established in the operating documentation for the systems

Chapter 5. Organization of work of field metrological groups

62. Mobile laboratory of measurement technique (hereinafter referred to as the MLMT) are a highly efficient MI metrology service and enhance the mobility, productivity of metrology bodies, their FMG. MLMT are equipped on the basis of a laboratory carriage and automotive vehicles.

63. FMG operation based on MLMT is organized through a sequential detour of served garrisons, while MLMT is deployed and applied on the basis of one of the military units or the garrison railway station. MLMT deployments require power and equipment, access roads for easy MI delivery. Delivery of MI for verification and repair to the FMG site and back is made by and at the cost of military units operating MI.

64. For the period of work in the army, a head of FMG is appointed as the head of metrological body and the FMG composition is determined.

65. For the purposes of full coverage of MI verification and repair before FMG arrival, the head of the metrological service of regional command (military unit):

1) By the decision of the deputy commander of the regional command (commander of the military unit) for logistics (armament), assists FMG in creating the necessary conditions for the deployment of jobs, the deployment of FMG military personnel;

2) 7-10 calendar days prior to the arrival of the FMG, the deputy commander of the regional command (commander of a military unit) for logistics (armament), by written order, notifies the commanders of military units (subdivisions) and chiefs of services about the upcoming verification and repair work and gives the necessary instructions on preparation and procedure for the delivery of MI for verification and repair;

3) prepares proposals to the FMG work plan.

66. The commanders of military units (subdivisions) presenting MI for verification and repair:

1) assists to FMG in creating the necessary conditions for the deployment of jobs;

2) provide the necessary equipment, consumables and STA for carrying out verification and repair work;

3) ensure protection of the material part of FMG;

4) provide MLMT with electricity, fuel (laboratory cars with additional water) in accordance with the established procedure;

5) ensure the participation of a metrologist of the military unit in the work of the FMG and monitor the implementation of the MI verification and repair plans.

For the period of FMG's operation, the metrologists responsible for MI are not involved in any work not related to the verification and repair of MI.

67. MI, built into the WME samples, if technically feasible, are verified without dismantling. The work on their verification is carried out in the presence of representatives of the military unit, who carry out the necessary MI switches, verified as part of the WME samples. If necessary, MI disassembly for verification and installation after verification is carried out by the persons operating the WME.

68. Upon completion of the work, the head of FMG draws up an act - certificate in triplicate in the form according to Appendix 5 to these Rules for each military unit of the garrison. The act-certificate indicates data on the work done, analysis of deficiencies in the organization of metrological support of the military unit. Acts-certificates are signed by the head of FMG, the commander of the military unit and are certified with the seal of the military unit. The first copy of the act-certificate is sent to the address of the Center for metrological support and standardization of the Ministry of Defense of the Republic of Kazakhstan, the second - to the metrological body, the third - remains in the file of the served military unit.

	Appendix 1 to the Rules for metrological support of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form
	Approved ____________________________ (position, military rank, signature, initials, surname) "___" _________20___

LIST of measuring instruments transferred to the category of indicators
___________________________________________________________
(military unit, institution)

Name of measuring instruments, type	Serial number	Place of installation	Scope of application
1	2	3	4

The head of the metrological service (a freelance metrologist)

_______ __________________________________________________________________

(military rank, signature, initials, surname)

"___" _________ 20___

	Appendix 2 to the Rules for metrological support of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Register No. of Technical Condition, Verification and Repair of Measuring Instruments
(military unit)
_____ (subdivision)

Started on "____" ________________ 20____

Finished on "____" ________________ 20____

Content

Type of measuring instrument	Register pages		Type of measuring instrument	Register pages
Type of measuring instrument	initial	subsequent	Type of measuring instrument	initial	subsequent

Left side

________________________________________________ (Type of measuring instrument)

Date of entry	Measuring instruments	Type and cipher code	Range of measurement	Serial No.	Place of installation			Verification periodicity
Date of entry	Measuring instruments	Type and cipher code	Range of measurement	Serial No.	Component index	Component No.	In which subdivision is located	Verification periodicity
1	2	3	4	5	6	7	8	9

Right side

Date of the last verification or year of manufacture	Date of verification of measuring instruments					Date of sending the measuring instruments for repair and their return from repair			Notice
Date of the last verification or year of manufacture	20___	20___	20___	20___	20___	first	second	third	Notice
10	11	12	13	14	15	16	17	18	19

	Appendix 3 to the Rules for metrological support of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Certificate of degreasing (neutralization) of measuring instruments operating with special media

Measuring instruments ____________________________________________________,

(types and numbers)

operating in the systems with ________________________________________________,

(name of working medium) degreased (neutralized)

__________________________________________________________________________

(indicate what and when was degreasing or neutralization carried out)

Military unit commander ___________________________________ (number) Seal

__________________________________________________________________________

(military rank, signature, initials, surname)

"____" _________________ 20____

	Appendix 4 to the Rules for metrological support of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Handover-Takeover Certificate No. _ for measuring instruments accepted for verification
(repair) from the military unit (institution) ________________________________
(no. of military unit, institution)

"___"_________ 20__ _________

(postal address, phone number)

Item no.	Name of measuring instruments, type or cipher code	Serial number	Complete set	Quanity					Notice
				accepted for verification(repair)	issued from verification (repair)
				accepted for verification(repair)	verified	including adjusted repaired	unsuitable for use	total
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Total of accepted measuring instruments: ________________________________________

(number in words)

Accepted __________________________ Delivered _______________________________

(signature, surname) (signature, surname)

Date of receipt of the devices from verification "__" __________20 __

Measuring instruments from the verification in the amount of _______ pcs, including

in words)verified ____ pcs and defected ____ pcs with notification on unsuitability

(on withdrawal): ___________________

issued "__"__________ 20 __ ____________________________________________

(military rank, signature, surname and initials)

Received "__"__________ 20 __ __________________________________________

(military rank, signature, surname and initials)

Document no. __________________________________________________________

(powers of attorneys, ID cards or passports)

	Appendix 5 to the Rules for metrological support of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan
	Form

Act-certificate

"__" _______ 20 __

Made by the representative of _________________________________________________

(name of metrological body)

__________________________________________________________________________

(military rank, surname and initials)

and by the representative of military unit _________________________________________

(number of the military unit, military rank, surname and initial) to certify that within the period from "__" ________ to "__"

________ 20 __ verification, adjustment and repair of measuring instruments was performed.

Item no.	Name of measuring instruments (by type)	Results of the work of the field group
Item no.	Name of measuring instruments (by type)	verified, pcs	approved, pcs	rejected, pcs	repaired from rejected, pcs	remained defective, pcs
1	2	3	4	5	6	7
1	01 Measurements of geometric quantities
2	02 Measurements of mass
3	03 Measurements of strength and hardness
4	04 Measurements of pressure
5	05 Measurements of vacuum
6	06 Measurements of motion parameters
7	07 Measurements of flow and quantity of liquids and gases
8	08 Measurements of density and viscosity
9	09 Physical and technical measurements
10	10 Thermophysical and temperature measurements
11	11 Optical-physical measurements
12	12 Acoustic measurements
13	13 Measurements of electrical quantities
14	14 Measurements of magnetic quantities
15	15 Measurements of time and frequency
16	16 Radiotechnical measurements
17	17 Measurements of ionizing radiation
Total:

1. Measuring instruments not verified by the field group:

Type of measuring instruments	Serial number	From which object	For which reason they remain not verified

2. Disadvantages and difficulties in the organization of work on the verification and repair of measuring instruments: ________________________________________________________________________________

3. Results of checking the implementation of measures on metrological support issues:

1) _______________________________________________ (military rank,

surname and initials) is appointed as the head of the metrological service (freelance metrologist) of the military unit by order of _____________________ no. ___ dated "__" _______ 20__ (person issued the order)

2) availability of the regulatory documents on metrological support of WME (regulatory legal acts, orders, planning documents): _______________________________________________________________________________

3) metrological instruments recordkeeping (availability of a register of technical condition, timeliness and accuracy of completion, compliance of the number of measuring instruments presented to the field group with recorded data):

__________________________________________________________________________

4) condition of measuring instruments based on the results of inspection and verification (absence of mechanical damage, presence of fixing stamps and seals, timely submission of applications and sending MI for repair, cases of using of not verified MI, their type and number): _______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

5) maintaining operational documentation (availability of data sheets, passports for MI and accuracy of their completion): _______________________________________________________________________________

Proposals

__________________________________________________________________________ ________________________________________________________________________________

Report on the implementation of these proposals to the head of the metrological service of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan through the head of the superior metrological service until "__" _______ 20__

Head of the field group _________________________________________ _______________________________________________________________________________

(name of metrological body, military rank, signature, initials, surname)

Metrologist of the military unit ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

(no. of the military unit, signature, initials, surname) I have read and understood the act-certificate, and received its copy

Military unit commander _________________________________________ (no. of the military unit, signature, initials, surname) Seal "__" _______ 20__

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Метрологиялық қамтамасыз ету тәртібі

3-тарау. Өлшеу құралдарын пайдалану

4-тарау. Өлшеу құралдарын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік шаралары

5-тарау. Көшпелі метрологиялық топтардың жұмысын ұйымдастыру

Индикаторлар разрядына ауыстырылған өлшеу құралдарының ТІЗБЕСІ

№ ____ өлшеу құралдарының техникалық жай-күйін, салыстырып тексеруді және жөндеуді есепке алу кітабы

Арнайы ортамен жұмыс істейтін өлшеу құралдарының майсыздандырылғаны (бейтараптандырылғаны) туралы анықтама

_______________ әскери бөлімнен (мекемеден) салыстырып тексеруге (ә/б, мекеменің нөмірі) (жөндеуге) қабылданған өлшеу құралдарына № _ қабылдау-тапсыру ведомосы

Акт-анықтама

On approval of the Rules for metrological support of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan

Rules for metrological support of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan

Chapter 1. General Provisions

Chapter 2. Procedure of metrological support

Chapter 3. Operation of measuring instruments

Chapter 4. Safety measures during operation of measuring instruments

Chapter 5. Organization of work of field metrological groups

LIST of measuring instruments transferred to the category of indicators
___________________________________________________________
(military unit, institution)

Register No. of Technical Condition, Verification and Repair of Measuring Instruments
(military unit)
_____ (subdivision)

Content

________________________________________________ (Type of measuring instrument)

Certificate of degreasing (neutralization) of measuring instruments operating with special media

Handover-Takeover Certificate No. _ for measuring instruments accepted for verification
(repair) from the military unit (institution) ________________________________
(no. of military unit, institution)

Act-certificate

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Метрологиялық қамтамасыз ету тәртібі

3-тарау. Өлшеу құралдарын пайдалану

4-тарау. Өлшеу құралдарын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік шаралары

5-тарау. Көшпелі метрологиялық топтардың жұмысын ұйымдастыру

Индикаторлар разрядына ауыстырылған өлшеу құралдарының ТІЗБЕСІ

№ ____ өлшеу құралдарының техникалық жай-күйін, салыстырып тексеруді және жөндеуді есепке алу кітабы

Арнайы ортамен жұмыс істейтін өлшеу құралдарының майсыздандырылғаны (бейтараптандырылғаны) туралы анықтама

_________________ әскери бөлімнен (мекемеден) салыстырып тексеруге (ә/б, мекеменің нөмірі) (жөндеуге) қабылданған өлшеу құралдарына № ___ қабылдау-тапсыру ведомосы

Акт-анықтама

On approval of the Rules for metrological support of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan

Rules for metrological support of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan

Chapter 1. General Provisions

Chapter 2. Procedure of metrological support

Chapter 3. Operation of measuring instruments

Chapter 4. Safety measures during operation of measuring instruments

Chapter 5. Organization of work of field metrological groups

LIST of measuring instruments transferred to the category of indicators___________________________________________________________(military unit, institution)

Register No. ____ of Technical Condition, Verification and Repair of Measuring Instruments ____________________________________________________ (military unit)_____________________________________________________ (subdivision)

Content

________________________________________________ (Type of measuring instrument)

Certificate of degreasing (neutralization) of measuring instruments operating with special media

Handover-Takeover Certificate No. ___ for measuring instruments accepted for verification (repair) from the military unit (institution) __________________________________ (no. of military unit, institution)

Act-certificate

_______________ әскери бөлімнен (мекемеден) салыстырып тексеруге (ә/б, мекеменің нөмірі) (жөндеуге) қабылданған өлшеу құралдарына № _ қабылдау-тапсыру ведомосы

LIST of measuring instruments transferred to the category of indicators
___________________________________________________________
(military unit, institution)

Register No. of Technical Condition, Verification and Repair of Measuring Instruments
(military unit)
_____ (subdivision)

Handover-Takeover Certificate No. _ for measuring instruments accepted for verification
(repair) from the military unit (institution) ________________________________
(no. of military unit, institution)