"Прокурорлық қадағалауды ұйымдастырудың кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2018 жылғы 2 мамырдағы № 60 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2021 жылғы 12 шілдедегі № 102 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 14 шілдеде № 23523 болып тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2023 жылғы 17 қаңтардағы № 32 бұйрығымен.

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Бас Прокурорының 17.01.2023 № 32 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

БҰЙЫРАМЫН:

1. "Прокурорлық қадағалауды ұйымдастырудың кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2018 жылғы 2 мамырдағы № 60 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16894 болып тіркелген) келесі өзгерістер енгізілсін:

1) аталған бұйрықпен бекітілген Мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының, меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдардың, сондай-ақ олар қабылдайтын актілер мен шешімдерін, заңды күшіне енген сот актілерін, атқарушылық іс жүргізу, азаматтық және әкімшілік істер бойынша сотта мемлекет мүдделерін білдіру бойынша қадағалауды ұйымдастыру нұсқаулығы осы бұйрықтың 1-қосымшасына сәйкес редакцияда жазылсын;

2) аталған бұйрықпен бекітілген Заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізу және Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының, сондай-ақ өзге де ұйымдардың актілері мен шешімдерінің бағалау қағидалары осы бұйрықтың 2-қосымшасына сәйкес редакцияда жазылсын.

2. Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Қоғамдық мүдделерді қорғау қызметі:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының ресми интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрықтың көшірмесін Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасы құрылымдық бөлімшелерінің, прокуратура ведомстволарының, мекемелері мен білім беру ұйымының басшыларына, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, Қазақстан Республикасы астанасының прокурорларына және оларға теңестірілген прокурорларға мәлімет үшін жіберуді қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры

Г. Нурдаулетов

	Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2021 жылғы 12 шілдедегі № 102 Бұйрығына 1- қосымша
	Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2018 жылғы 2 мамырдағы № 60 бұйрығымен бекітілген

Мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары және олардың лауазымды адамдары, меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдар қызметінің, сондай-ақ олар қабылдайтын актілер мен шешімдердің, заңды күшіне енген сот актілерінің, атқарушылық іс жүргізу, азаматтық, әкімшілік істер бойынша және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сотта мемлекет мүдделерін білдірудің заңдылығын қадағалауды ұйымдастыру жөніндегі НҰСҚАУЛЫҚ

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары және олардың лауазымды адамдары, меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдар қызметінің, сондай-ақ олар қабылдайтын актілер мен шешімдердің, заңды күшіне енген сот актілерінің, атқарушылық іс жүргізу, азаматтық, әкімшілік істер бойынша және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сотта мемлекет мүдделерін білдірудің заңдылығын қадағалауды ұйымдастыру жөніндегі осы нұсқаулық (бұдан әрі – Нұсқаулық) "Прокуратура туралы" Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі – Заң) сәйкес әзірленді.

2. Мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары және олардың лауазымды адамдары, меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдар қызметінің, сондай-ақ олар қабылдайтын актілер мен шешімдердің, заңды күшіне енген сот актілерінің, атқарушылық іс жүргізу, азаматтық, әкімшілік істер бойынша және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сотта мемлекет мүдделерін білдірудің заңдылығын қадағалауды ұйымдастыру бойынша прокуратура органдарының қызметі мыналарды:

1) мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары және олардың лауазымды адамдары, меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдар қызметінің, сондай-ақ олар қабылдайтын актілер мен шешімдердің заңдылығын жоғары қадағалауды;

2) Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде (бұдан әрі – ӘҚБтК), Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексінде (бұдан әрі – АПК) және Қазақстан Республикасының Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексінде (бұдан әрі – ӘРПК) айқындалған тәртіппен азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сотта мемлекет мүдделерін білдіруді;

3) азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша заңды күшіне енген сот актілерінің заңдылығын қадағалауды;

4) азаматтық, әкімшілік істер, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер және қылмыстық істер (қылмыстық айыппұлдарды өндіріп алуды және мүлікті тәркілеуді қоспағанда) бойынша атқарушылық іс жүргізудің заңдылығын қадағалауды қамтиды.

3. Мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары және олардың лауазымды адамдары, меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдар қызметінің, сондай-ақ олар қабылдайтын актілер мен шешімдердің, заңды күшіне енген сот актілерінің, атқарушылық іс жүргізудің, азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сотта мемлекет мүдделерін білдірудің заңдылығын қадағалаудың міндеттері:

1) адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын, заңды тұлғалардың, қоғамның және мемлекеттің заңды мүдделерін қорғау және қалпына келтіру;

2) заңдылықты бұзушылықтарды, оларға ықпал ететін себептер мен жағдайларды, сондай-ақ олардың салдарларын анықтау және жою болып табылады.

4. Көрсетілген міндеттерді жүзеге асыру мақсатында прокурор:

1) заңдылықтың жай-күйін талдайды;

2) Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының, сондай-ақ басқа да ұйымдардың актілері мен шешімдерін бағалайды;

3) мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының, меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдардың қызметіне заңдылықтың сақталуына тексерістер жүргізеді;

4) азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сотта мемлекеттің мүдделерін білдіреді, сондай-ақ атқарушылық іс жүргізудің заңдылығын қадағалауды жүзеге асырады.

5. Заңдылықтың жай-күйіне талдау және Үкіметтің, басқа да мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының, сондай-ақ өзге де ұйымдардың актілері мен шешімдерін бағалау Заңның 8-бабының 1-тармағына сәйкес бекітілген Заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізу және Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының, сондай-ақ өзге де ұйымдардың актілері мен шешімдерін бағалау қағидаларына сәйкес жүргізіледі.

2-тарау. Мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары және олардың лауазымды адамдары, меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдар қызметіндегі заңдылықтың сақталуына тексерістер жүргізу

6. Заңдылықтың сақталуын тексеруді прокурор Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде көзделген жағдайларда, өзінің құзыреті шегінде тағайындайды және жүргізеді.

7. Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының (бұдан әрі – Бас Прокурор) тапсырмалары бойынша тексерістерді прокурор Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасы талаптарының тәртібінде меншік нысанына қарамастан кез келген ұйымға тағайындайды және жүргізеді.

Қазақстан Республикасы Президентінің және Бас Прокурордың тапсырмалары бойынша тағайындалатын және жүргізілетін тексерістерге осы Нұсқаулықтың 8 және 9-тармақтарының ережелері таралмайды.

8. Мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдары мен олардың лауазымды адамдарының қызметіндегі тексерістерді прокурор мыналардың:

1) физикалық, психикалық және өзге де мән-жайларға байланысты өзінің қорғану құқығын өз бетінше жүзеге асыра алмайтын адамдардың;

2) шектелмеген адамдар қатарының;

3) егер бұл адамдардың өмірі, денсаулығы не Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі үшін орны толмас зардаптың алдын алуға қажет болса, адамдардың, қоғамның және мемлекеттің құқықтарын, бостандықтарын және заңды мүдделерін қорғау үшін тағайындайды және жүргізеді.

Физикалық, психикалық немесе өзге де мән-жайларға байланысты өзінің құқықтарын, бостандықтарын және заңды мүдделерін қорғауды өз бетінше жүзеге асыра алмайтын адамдарға:

жетім балалар, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар, кемтар балалар, өмірлік қиын жағдайда жүрген балалар, сондай-ақ арнаулы білім беру ұйымдарындағы, ерекше режимде ұстайтын білім беру ұйымдарындағы, кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталықтарындағы, тәрбиелеудің, оқытудың және әлеуметтік оңалтудың ерекше жағдайларын қамтамасыз ететін оқу-тәрбие мекемелеріндегі балалар;

заңды күшіне енген сот шешімімен әрекетке қабілетсіз немесе әрекетке қабілеттілігі шектеулі деп танылған адамдар;

өзінің құқықтарын, бостандықтарын және заңды мүдделерін өз бетінше қорғауға қабілеті жоқ өзге де адамдар жатады.

Шектелмеген адамдар қатары деп жеке белгісіз адамдар тобы немесе олардың сандық құрамын алдын ала анықтау мүмкін емес не қиыншылық туғызатын құқықтық қатынастарға қатысушылардың көпшілігі түсініледі.

Адамдардың өмірі, денсаулығы не Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі үшін орны толмас зардаптар деп егер оларды орындау адамның және азаматтың денсаулығы мен өміріне зиян келтірсе не ұлттық қауіпсіздікке қатер төндірсе немесе төндіруі мүмкін болса, құқықтық акт не әрекеттер (әрекетсіздік) түсініледі.

9. Осы Нұсқаулықтың 8-тармағында көзделген тексерістер мынадай:

1) құқық қорғау және арнаулы мемлекеттік органдардың қызметінде заңдылықтың сақталуына қадағалауды жүзеге асыру кезінде тексеріс жүргізу;

2) құзыретіне тиісті мәселелер жатқызылған бақылау және қадағалау уәкілетті органының не оның лауазымды адамдарының қызметінде мүдделер қақтығысының болуы;

3) тексеріс тағайындауға құзыретіне тиісті мәселелер жатқызылған бақылау және қадағалау уәкілетті органының не оның лауазымды адамдарының шешімдеріне және әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағымдану себеп болған жағдайларды қоспағанда, құзыретіне тиісті мәселелер жатқызылған өзге де уәкілетті мемлекеттік бақылау және қадағалау органдарының өз өкілеттіктерін орындамау немесе тиісті түрде орындамау фактілері анықталған кезде ғана тағайындалады және жүргізіледі.

Мүдделер қақтығысы деп жауапты мемлекеттік лауазымды атқаратын адамдардың, мемлекеттік функцияларды орындауға уәкілеттік берілген адамдардың, оларға теңестірілген адамдардың, лауазымды адамдардың жеке мүдделері мен олардың лауазымдық өкілеттіктері арасындағы қайшылық түсініледі, бұл ретте, аталған адамдардың жеке мүдделері олардың өздерінің лауазымдық өкілеттіктерін орындамауына және (немесе) тиісінше орындамауына әкеп соғуы мүмкін.

10. Прокурор кәсіпкерлік субъектілерінің қызметіндегі тексерістерге Бас Прокурорға не оны алмастыратын адамға өтінішхат түрінде бастамашылық жасайды және оның одан кейінгі тапсырмасы негізінде жүргізеді.

Кәсіпкерлік субьектілерінің қызметіне тексерісті тағайындау туралы өтінішхатта прокуратура органдарының тексеріс жүргізу қажеттілігінің дәлелді негіздемесі, заңдылықты бұзудың белгілері және уәкілетті мемлекеттік органның қабылдаған шаралары көрсетіледі.

Кәсіпкерлік субьектілерін тексеру туралы өтінішхатқа Бас Прокурордың орынбасары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы, облыс прокуроры және оған теңестірілген прокурорлар (бұдан әрі – облыс прокуроры), сондай-ақ оларды алмастыратын адамдар қол қоя отырып, Бас Прокурорға жібереді.

Кәсіпкерлік субъектілерін тексеруді тағайындау туралы өтінішхат ол келіп түскен күннен бастап он жұмыс күні ішінде, ал қосымша ақпарат талап етілген кезде – отыз күнтізбелік күн ішінде қаралады.

11. Прокурор Заңда, ӘҚБтК-де және "Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген өкілеттіктерді іске асыру шеңберінде әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізудің заңдылығын қамтамасыз ету бойынша тексерулер жүргізеді.

12. Аумақтық прокурорлар азаматтардың, оларға қатысты қамаққа алу түріндегі әкімшілік жазаны орындау кезінде, оның ішінде мамандандырылған мекемелерде қамақты өтеу кезінде құқықтарының сақталуына тексеріс жүргізеді.

Мамандандырылған мекемелерге барып тексеру кезеңділігі соттардың қаулыларын және басқа да материалдарды талдауды ескере отырып анықталады.

Әкімшілік қамаққа алуға тартылған адамнан өтініш келіп түскен кезде не оның құқығы бұзылғаны туралы жеткілікті деректер болған жағдайда, тексеріс дереу жүргізіледі.

13. Тексеріс жүргізу туралы қаулыны Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы, облыс прокуроры, облыс прокурорының орынбасары, аудан прокуроры және оған теңестірілген прокурорлар (бұдан әрі – аудан прокуроры), сондай-ақ оларды алмастыратын адамдар шығарады.

Тексеріс жүргізу туралы қаулыда:

1) нөмірі, күні, мемлекеттік органның атауы, прокурордың тегі, аты, әкесінің аты (ол болған жағдайда) және лауазымы, тексерістің негізі;

2) тексерілетін субъектінің (объектінің) атауы немесе оған қатысты тексеріс жүргізу тағайындалған жеке тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілсе), оның орналасқан жері, бизнес-сәйкестендіру нөмірі (жеке сәйкестендіру нөмірі);

3) тексерілетін кезеңі көрсетілген тексеріс мәні (тақырыбы);

4) тексерістің кімге тапсырылғаны және оған тартылатын мамандар туралы мәліметтер;

5) тексеріс жүргізу мерзімі (басталуы және аяқталуы);

6) тексерілетін субъектінің құқықтары мен міндеттері;

7) қаулыға қол қоюға уәкілетті адамның қолы көрсетіледі.

14. Атқарушылық іс жүргізу, әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы заңнама шеңберінде жүргізілетіндерден басқа тексерісті тағайындау туралы қаулы тексеріс басталғанға дейін құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі уәкілетті мемлекеттік органда тіркеледі, онда оның тіркеу нөмірі мен күні көрсетіледі.

Құқықтық статистика және арнайы есепке алу органында тіркелген тексеріс жүргізу туралы қаулы объектіге келген кезде танысу үшін тексерілетін субъектіге беріледі.

Тексерілетін субъект басшысының (өкілдің) қаулымен танысуы немесе танысудан бас тартуы жөніндегі мәліметтер оны беру кезінде көрсетіледі.

15. Тексерісті тағайындау туралы қаулыда көрсетілген адамдар ғана тексеріс жүргізеді.

Тексеріс жүргізетін адамдардың құрамы тексерісті тағайындаған прокурордың немесе оны алмастыратын адамның шешімімен өзгертіледі.

16. Заңдылықтың сақталуын тексеру күнтізбелік отыз күннен аспай жүргізіледі.

Қосымша материалдарды талап етіп алдыру қажет болған, сондай-ақ тексерістің елеулі көлеміне байланысты айрықша жағдайларда оны жүргізу мерзімі Бас Прокурордың не оны алмастыратын адамның келісімі бойынша күнтізбелік отыз күннен аспайтын мерзімге ұзартылады.

Тексеріс мерзімін ұзарту туралы өтінішхат Бас Прокурордың орынбасарының, дербес құрылымдық бөлімше басшысының, облыс прокурорының, сондай-ақ оларды алмастыратын адамдардың қолы қойыла отырып, тексеріс мерзімі өткенге дейін бес жұмыс күнінен кешіктірілмей Бас Прокурордың қарауына енгізіледі.

Тексеріс мерзімін ұзарту туралы өтініш облыс прокурорының қарауына оның орынбасарының, облыс прокуратурасының және оған теңестірілген прокуратураның құрылымдық бөлімшесі бастығының, аудан прокурорының не оны алмастыратын адамның қолы қойылып, тексеріс мерзімі аяқталғанға дейін жеті жұмыс күнінен кешіктірілмей енгізіледі.

17. Тексеріс мынадай:

сараптама тағайындалған жағдайда – сарапшының қорытындысын алғанға дейін;

шет мемлекеттерден мәліметтер мен құжаттар алу қажет болған жағдайда – оларды алғанға дейін;

тексерістер жүргізуге кедергі келтіретін жағдайларда (тексеріске қатысатын адамның ауруы, форс-мажорлық мән-жайлар, жүргізілетін тексеріс нысанасына қатысы бар адамдарды іздестіру, процестік әрекеттер жасау, тексеріс жүргізу немесе қорытынды беру туралы талаптарды жіберу) - оларды жойғанға дейін тоқтатыла тұрады.

Тоқтатыла тұрған тексерісті өткізу мерзімін есептеу оны қайтадан бастау күнінен бастап жалғасады.

18. Тексеріс жүргізуді ұзартқан, тоқтата тұрған және қайта бастаған, тексерушілердің құрамы өзгерген жағдайларда, құқықтық статистика және арнайы есепке алу органдарын және тексерілетін субъектіні ол шығарылған күннен бастап үш жұмыс күні ішінде хабардар ете отырып, дәлелді қаулы шығарылады.

19. Жедел-іздестіру шараларын жүргізу туралы қаулыларды Бас Прокурор, оның осы қадағалау саласына жетекшілік ететін орынбасары, облыстардың прокурорлары немесе олардың міндеттерін атқаратын адамдар шығарады.

Қаулыда жедел-іздестіру шараларын жүргізудің негізі, алынған нәтижелердің ұсынылу нысаны мен мерзімдері көрсетіледі.

Қаулыларды есепке алуды жедел-іздестіру, қарсы барлау қызметі мен жасырын тергеу әрекеттерінің заңдылығын қадағалау жөніндегі бөлімше жүргізеді.

20. Сараптама арнайы ғылыми білім талап етілетін және оны тағайындаусыз тексерісті жүзеге асыру мүмкін болмайтын жағдайларда тағайындалады.

Сараптама тағайындау туралы қаулыны Бас Прокурор, оның орынбасарлары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы, облыстардың прокурорлары, олардың орынбасарлары, облыстардың прокуратуралары мен оларға теңестірілген прокуратуралардың құрылымдық бөлімшелерінің бастықтары, аудандардың прокурорлары, сондай-ақ оларды алмастыратын адамдар шығарады.

Сараптаманы тағайындау туралы қаулыда:

1) сараптама тағайындаған органның атауы;

2) сараптаманы тағайындау уақыты, орны;

3) сараптаманың түрі;

4) сараптаманы тағайындау негізі;

5) сараптамаға жіберілетін объектілер және олардың шыққан жері туралы ақпараттар, сондай-ақ зерттеу барысында көрсетілген объектілерді болуы мүмкін толық немесе ішінара жоюға, олардың сыртқы түрін немесе негізгі мәнін өзгертуге рұқсат беру;

6) сот сараптама органының атауы және (немесе) сот сараптамасының іс жүргізуі тапсырылған адамның тегі, аты, әкесінің аты (ол болған жағдайда) көрсетіледі.

21. Қажет болған жағдайда, тексеріске қорытынды беру үшін мамандар, сондай-ақ қауіпсіздікті және қадағалау қызметін қамтамасыз ету үшін басқа да құқық қорғау органдарының қызметкерлері тартылады.

Маманның қорытындысында қылмыстың, әкімшілік құқық бұзушылықтың құрамы не сотқа арыз беруге негіз болып табылатын мән-жайлар туралы тұжырымдар болған кезде, прокурорлық тексеріс материалдары бойынша сараптама Қылмыстық-процестік кодекстің, ӘҚБтК-нің, АПК-нің және ӘРПК-нің шеңберінде жүргізіледі.

22. Тексерістерді жүргізу кезінде:

заңдылықты бұзуға жол берудің себептері мен жағдайлары анықталады;

заңдылықты сақтау проблемалары (құқықтық және ұйымдастырушылық) және олардың азаматтар мен ұйымдардың, қоғам мен мемлекеттің құқықтарына, бостандықтарына, заңды мүдделеріне әсер етуі анықталады;

бұзушылықтарды болдырмау және олардың жолын кесу үшін жауапты мемлекеттік және уәкілетті органдардың қызметі бағаланады.

Тексерістің тақырыбына қарамастан, оны тағайындау туралы қаулыда нысанасы ретінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы, құқық бұзушылық профилактикасы туралы және әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнаманың қолданылуы (егер тексерілетін орган немесе ұйым құқық бұзушылық профилактикасы субъектісі болып табылса, әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс қозғау өкілеттігіне ие болса), сондай-ақ мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдары мен олардың лауазымды адамдарының, сондай-ақ өзге де ұйымдардың (тексеріс тақырыбы бойынша) құқықтық актілерінің заңдылығы көрсетіледі.

23. Тексеріс аяқталғаннан кейін тексеріс нәтижелері туралы анықтама (бұдан әрі – анықтама) жасалады, ол:

1) анықтаманы жасау күні мен орнын, тексеріс негізін;

2) тексерілетін субъектінің атауын, тексеріс мәнін (тақырыбын);

3) тексеріс тақырыбы бойынша жалпы мәліметтерді (статистика, тексерілетін субъектінің іске асырған іс-шаралары, игерілген бюджет қаражаты туралы мәліметтер, сот актілерін орындау практикасы немесе тексеріс мәні бойынша басқа да мәліметтер);

4) тексеріс мәні (тақырыбы) бойынша заңдылықтың сақталуын бағалауды (анықталған бұзушылықтардың мәні, уәкілетті органдардың әрекетсіздігінің себептері, мемлекеттік органдардың құқықтық актілерінің заңдылығы, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы, құқық бұзушылық профилактикасы және әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнаманың сақталуы және басқа да мәліметтер);

5) заңдылықты бұзушылық жасауға ықпал еткен себептерді талдауды;

6) анықталған заңдылықты бұзуды, оларға ықпал ететін себептер мен жағдайларды жоюдың тетіктерін;

7) тексеріс нәтижелері бойынша тұжырымдар мен ұсыныстарды (қадағалау және ден қою актілері, сотқа дейінгі тергеп-тексеруге бастамашылық ету, Қазақстан Республикасының заңнамасын жетілдіру бойынша ұсыныстар, басқа да шаралар);

8) тексеріс жүргізген лауазымды адамның (адамдардың) қойылған қолын қамтиды.

Анықтама тексерілетін субъектіге тексеріс аяқталғаннан кейін бес жұмыс күні ішінде табыс етіледі. Тексеріліп жатқан субъектінің басшысын (өкілін) анықтамамен таныстыру немесе танысудан бас тарту туралы мәлімет оны табыстаған кезде көрсетіледі.

Анықтамаға қарсылығы болған кезде тексеріліп жатқан субъект оларды анықтама табысталған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде жазбаша береді.

24. Тексеріс нәтижелері бойынша келесі шешімдер:

Заңның 5-тарауында көзделген прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін енгізу туралы;

тексеріс нәтижелерін талқылай отырып, кеңестер өткізу туралы;

ақпараттық хаттарды жіберу туралы;

материалдарды қылмыстық қудалаудың заңдылығын қадағалауды жүзеге асыратын құрылымдық бөлімшеге жіберу (оның ішінде фактілерді Сотқа дейінгі тергеп-тексерулердің бірыңғай тізілімінде (бұдан әрі-СДТБТ) тіркеу туралы шешім қабылдау үшін) не арнайы прокурорлардың іс жүргізуіне беру туралы;

материалдарды Ақпаратты есепке алу кітабында тіркеу туралы және Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасында көзделген басқа да шаралар қабылданады.

25. Соттарға талап қоюлар (арыздар) осы Нұсқаулықтың 8-тармағында көзделген адамдардың бұзылған құқықтарын қайта қалпына келтіру және олардың мүдделерін қорғау үшін ұсынылады.

Қалған жағдайларда әрқайсысының өзінің құқықтары мен бостандықтарын сот тәртібімен өз бетінше қорғауға құқығы бар екені түсіндіріледі.

3-тарау. Азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сотта мемлекет мүдделерін білдіру, сондай-ақ атқарушылық іс жүргізудің заңдылығын қадағалау

1-параграф. Азаматтық және әкімшілік істер бойынша сотта мемлекет мүдделерін білдіру

26. Прокурорлар мынадай:

1) мемлекет мүдделерін қозғайтын;

2) осы Нұсқаулықтың 8-тармағында көзделген қоғамдық мүдделерді немесе азаматтарды қорғау талап етілгенде;

3) оны сот қажет деп танығанда;

4) прокурордың бастамасы бойынша қозғалған;

5) ата-ана құқығынан айыру туралы;

6) нормативтік құқықтық актінің заңдылығын даулау туралы;

7) кәмелетке толмағанды девиантты мінез-құлқы бар балаларға арналған арнаулы білім беру ұйымына немесе ерекше режимде ұстайтын ұйымға орналастыру туралы азаматтық істер бойынша процеске кіріседі.

27. Прокурорлар мынадай:

1) салықтық, кедендік, бюджеттік қатынастардан, табиғи ресурстарды пайдалануға және қоршаған ортаға әсер етуге байланысты шаруашылық және өзге де қызметті жүзеге асыру кезінде қоршаған ортаны қорғау, қалпына келтіру және сақтау, табиғи ресурстарды пайдалану мен молықтыру саласындағы және табиғи ресурстарды пайдалану және қоршаған ортаға әсер етуге байланысты өзге де іс-әрекеттердің қатынастарынан туындайтын;

2) мемлекеттен және мемлекет кірісіне өндіріп алу туралы атқарушылық құжаттарды орындау кезінде мемлекеттік сот орындаушысының әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағым жасау туралы әкімшілік істер бойынша;

3) сайлауға, республикалық референдумға қатысатын азаматтардың және қоғамдық бірлестіктердің сайлау құқықтарын қорғауға байланысты;

4) прокурордың бастамасы бойынша қозғалған;

5) әкімшілік акт, әкімшілік іс-әрекет (әрекетсіздік) физикалық, психикалық және өзге де мән-жайларға байланысты өз бетінше құқықтары мен мүдделерін қорғауды жүзеге асыра алмайтын адамдардың немесе шектелмеген адамдар қатарының құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін шектеуі мүмкін болғанда;

6) прокурордың қатысу қажеттілігін сот танығанда;

7) прокуратура органдары жауапкер болып табылған жағдайларда әкімшілік істер бойынша процеске кіріседі.

ӘРПК-нің 1-бабының 3-бөлігіне сәйкес егер ӘРПК-де өзгеше тәртіп көзделмесе, әкімшілік сот ісін жүргізуде АПК-нің ережелері қолданылады.

28. Аумақтық прокурорлар құзыреті шегінде өздерінің орналасқан жері бойынша осы соттар орналасқан жерде орналасқан мамандандырылған прокурорлардың қарауына жатқызылған дауларды қоспағанда, бірінші және апелляциялық сатылардағы соттарда азаматтық және әкімшілік істерді қарау кезінде қатысуды қамтамасыз етеді.

Инвестициялық дауларды қарау кезінде қатысу Нұр-Сұлтан қаласының прокуратурасына жүктеледі.

Мамандандырылған әскери прокурорлар әскери соттардың осы Нұсқаулықтың 26, 27-тармақтарында көзделген азаматтық және әкімшілік істерді қарауы кезінде өздерінің орналасқан жері бойынша құзыреті шегінде қатысуды қамтамасыз етеді.

Мамандандырылған көлік прокурорлары бірінші және апелляциялық сатылардағы соттар осы Нұсқаулықтың 26-27-тармақтарында көзделген, дау нысанасы көлік инфрақұрылымы объектілері болып табылатын не тараптардың бірі ретінде теміржол, автомобиль (жолаушылардың, багаж бен жүктердің халықаралық автомобиль тасымалдары бөлігінде), теңіз, ішкі су, әуе, қалалық рельстік және магистральдық құбыржол көлігінің, ғарыш жүйесі ұйымдары, сондай-ақ аталған объектілер мен субъектілерге қатысты өкілеттіктерді іске асыратын мемлекеттік органдар және көлік прокуратурасы болып табылатын азаматтық және әкімшілік істерді (мамандандырылған ауданаралық экономикалық соттардың соттылығына жататын және мамандандырылған ауданаралық әкімшілік сот қарайтын істерді қоспағанда) қараған кезде өзінің орналасқан жері бойынша құзыреті шегінде қатысуды қамтамасыз етеді.

Мамандандырылған табиғат қорғау прокурорлары өздерінің орналасқан жері бойынша құзыреті шегінде олар талап қоюшы, жауапкер не үшінші тұлға ретінде болатын азаматтық және әкімшілік істерді соттардың қарауы кезінде қатысуды қамтамасыз етеді.

Аумақтық прокурорлар Нұсқаулықта осы соттардың орналасқан жері бойынша орналасқан мамандандырылған прокурорлардың іс жүргізуіне жатқызылған істі сот іс жүргізуіне қабылдаған жағдайда, мамандандырылған прокурорларды уақтылы және тиісті түрде хабардар етуді қамтамасыз етеді.

Мамандандырылған прокурорлар қарауға тағайындалған және қаралған барлық істердің мониторингін соттың ресми сайтын пайдалана отырып жүзеге асырады.

Мамандандырылған прокуратура өзінің жүргізуіне жатқызылған істі қарауға тағайындалған сот орналасқан жерде болмаған не ол туралы мамандандырылған прокурорға хабарланбаған жағдайда, соттарға қатысу және кейін сот актілерінің заңдылығын тексеру тиісті аумақтық прокурорға жүктеледі. Қатысушы прокурор істі қарау нәтижелері туралы мамандандырылған прокуратураны ақпараттандырады.

Сондай-ақ мамандандырылған прокурор құзыретіне сәйкес аумақтық прокурордың қатысуымен қаралған, бірақ мамандандырылған прокурорлардың қадағалауындағы ұйымдардың мүдделерін қозғайтын іс бойынша соттар қабылдаған шешімдер туралы хабардар етілуге тиіс.

Мамандандырылған ауданаралық экономикалық соттарға және мамандандырылған ауданаралық әкімшілік соттарға қатысуды облыстардың, Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалалары прокуратураларының тиісті бөлімшелерінің прокурорлары қамтамасыз етеді.

Аталған соттар орналасқан жерде облыстық прокуратура болмаған жағдайда, қатысуды осы соттар орналасқан жерде орналасқан прокурорлар қамтамасыз етеді.

Нұр-Сұлтан қаласының мамандандырылған ауданаралық экономикалық сотында, мамандандырылған ауданаралық әкімшілік сотында және Нұр-Сұлтан қаласының сотында көлік прокурорларына ведомстволық қарасты істер бойынша қатысуды Бас көлік прокуратурасы қамтамасыз етеді.

Кәмелетке толмағандар істері жөніндегі мамандандырылған ауданаралық соттарға қатысуды қамтамасыз ету осы соттардың орналасқан жері бойынша орналасқан прокурорларға жүктеледі.

29. Бас прокуратураның қызметкерлері Қазақстан Республикасы Орталық сайлау комиссиясының, Орталық референдум комиссиясының шешімдеріне және әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) дау айту туралы істерді Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының (бұдан әрі – Жоғарғы Сот) бірінші сатысы бойынша қарауына қатысады.

Осы Нұсқаулықтың 26 және 27-тармақтарында көзделген кассациялық тәртіппен Жоғарғы Соттың сот алқасының отырыстарында қаралатын істер бойынша қатысуды Бас Прокурордың тапсырмасы бойынша бағынысты прокурорлар қамтамасыз етеді.

30. Прокурорлардың талап қоюлары мен арыздары бойынша қозғалған істер бойынша, сондай-ақ прокуратура органы немесе мекемесі жауапкер ретінде тартылған істер бойынша соттарда прокуратураның өкілдері ретінде қатысуды тиісті прокуратуралардың (бөлімшелердің) қызметкерлері қамтамасыз етеді.

Жоғары тұрған прокурорлар енгізген талап қоюларды қарауға қатысу қажет болған жағдайда, төмен тұрған прокурорларға тапсырылады.

Талап қойған прокурордың сенімхаты бойынша бірінші, апелляциялық және кассациялық сатыдағы соттарда талап қою қаралатын орны бойынша орналасқан прокурорлар қатыса алады.

АПК-нің 72-бабына сәйкес сотта қаралатын дау бойынша прокуратура органдарының талапкер немесе жауапкер ретінде мүддесін қорғайтын прокурор істің дұрыс шешілуіне қажетті дәлелдемелерді ұсынады. Прокурорлардың талап қоюлары (арыздары) бойынша сот актілерін іс жүзінде орындау мақсатында, егер оларды сотқа ұсыну сатысында осындай өтінішхаттар мәлімделмесе, қажетті жағдайларда сот алдында қамтамасыз ету шараларын қолдану туралы мәселені уақтылы қою керек.

Процесте жарыспалылықты қамтамасыз ету және көрсетілген санаттағы істер бойынша заңсыз сот актілерін даулау осы қызметкерлерге жүктеледі.

Прокурордың бастамасы бойынша қозғалған іс бойынша, сондай-ақ прокуратура органы немесе мекемесі жауапкер ретінде болатын дау бойынша сот жарыссөздерінен кейін істің мәні бойынша прокурордың қорытындысы талап етілмейді, өтінішхат берілмейді, қабылданған сот актілерімен келіспеген жағдайда, прокурор апелляциялық шағым, кассациялық өтінішхат беруге құқылы.

Осындай азаматтық істер бойынша кассациялық наразылық келтіру туралы өтінішхат Жоғарғы Соттың судьясы өтінішхатты кассациялық сатының сот отырысында қарау үшін беруден бас тартқан жағдайда ғана Бас прокуратураға беріледі.

Әкімшілік істер бойынша – тек Жоғарғы Сот кассациялық шағымды қарағаннан кейін беріледі.

Облыстардың прокуратуралары прокуратура органдарына немесе мекемелеріне қатысты сотқа талап қоюдың (арыздың) келіп түскендігі туралы, қабылданған процестік шешім, келіп түскен шағымдар, сот актілерін қайта қараудың нәтижелері туралы талап қоюдың (арыздың) көшірмелерін және басқа да материалдарды қоса тіркей отырып, Бас прокуратураға дереу хабарлайды.

31. Іс бойынша тарап болып табылмайтын және осы Нұсқаулықтың 26, 27-тармақтарында көзделген істер бойынша процеске қатысқан прокурор сот жарыссөздерінен кейін жалпы істің мәні бойынша қорытынды береді.

Азаматтық және әкімшілік сот ісін жүргізудің барлық сатыларында прокурорлар өз ұстанымын Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына, іс материалдарына қатаң сәйкестікте айқындайды, оны дәйекті түрде қорғайды, заңдылық, заңды тұлғалар мен азаматтардың заң мен сот алдындағы теңдігі, тараптардың жарыспалылығы мен тең құқылығы қағидаттарын басшылыққа алады.

Азаматтық және әкімшілік процестің барлық сатыларында іс материалдарымен танысу нәтижелерін қатысушы прокурор тиісті жоғары тұрған прокурорға немесе жетекшілік ететін орынбасарға оның қорытындыны бекітуі үшін алдын ала баяндайды.

Прокурордың қорытындысы жазбаша түрде жасалып, онда мыналар көрсетіледі:

істің атауы;

тараптар;

мәлімделген талаптардың мәні;

тараптардың сілтеме жасайтын мән-жайлары;

тараптар ұсынған дәлелдер туралы олардың қатыстылығы, жол берілетіндігі, анықтығы және жеткіліктілігі тұрғысынан прокурордың пікірі;

қолдануға жататын материалдық және процестік құқықтардың нормалары;

мәлімделген талаптардың мәні, сот шығындарын бөлу бойынша прокурордың тұжырымдары.

Сондай-ақ апелляциялық, кассациялық сатыдағы соттарда қайта қарауға жататын іс бойынша қорытындыда мынадай мәліметтер көрсетіледі:

судья (баяндамашы, алқа құрамы), қайта қарауға жататын сот актілерінің қысқаша мазмұны, соттың ұстанымы;

бірінші сатыдағы сотта істі қарауға қатысқан прокурор, оның қорытындысының қысқаша мазмұны;

шағымның (өтінішхаттың) дәлелдемелері;

істі зерделеудің нәтижелері;

шағымның (өтінішхаттың) негізділігі туралы тұжырымдар.

Сот актілері заңды күшіне енген кассациялық тәртіпте Жоғарғы Соттың сот алқасының қарауына тағайындалған азаматтық және әкімшілік істер бойынша қорытындыларды Бас Прокурордың орынбасары бекітеді.

Сот актілері заңды күшіне енбеген кассациялық тәртіпте Жоғарғы Соттың сот алқасының қарауына тағайындалған әкімшілік істер бойынша қорытындыларды Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы бекітеді.

АПК-нің 73-бабының 1-бөлігіне сәйкес бірінші сатыдағы сотқа тарапта бар дәлелдемелерді ұсынбау осы дәлелдемелерді апелляциялық, кассациялық сатыдағы сотқа ұсыну мүмкіндігінен айырады.

Әкімшілік істер бойынша дәлелдеу ауыртпалығы әкімшілік органға және лауазымды адамға жүктелген.

Сондықтан прокурорлар мемлекеттік заңды тұлғалардың істі соттың дұрыс шешуі үшін қажетті дәлелдемелерді уақтылы ұсынуын қамтамасыз етуге бағытталған шараларды қабылдайды.

Прокурорлар азаматтық және әкімшілік процестерде мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындардың мүдделеріне олардың өкілдерінің тиісті түрде өкілдік етпеу фактілеріне ден қояды, кінәлі адамдарды жауаптылыққа тартуға бастамашылық жасайды.

Азаматтық және әкімшілік істердің материалдары бойынша мемлекеттік органдардың лауазымды адамдары, жеке және заңды тұлғалар тарапынан заңдылықты бұзу анықталған кезде, прокурор сот алдында жеке ұйғарым шығару туралы өтініш жасайды және/немесе ол туралы жоғары тұрған прокурордың назарына жазбаша түрде баянатпен немесе электронды құжат нысанында дереу жеткізеді, ал ол өз кезегінде мынадай:

баянатты СДТБТ-да тіркеу туралы;

материалдарды Ақпаратты есепке алу кітабына (бұдан әрі – АЕК) тіркеу туралы;

әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қозғау туралы;

тәртіптік іс жүргізуді қозғау туралы;

талап қоюды беру туралы;

кінәлі адамдарды заңда белгіленген жауаптылыққа тарту және бұзушылықтарды жою мақсатында Заңның 5-тарауында көзделген прокурорлық қадағалау және ден қоюдың өзге де актілерін енгізу туралы шешімдердің бірін қабылдайды.

32. Прокурорлар осы Нұсқаулықтың 26, 27-тармақтарында аталған істер бойынша сот жіберген қателіктерге апелляциялық және кассациялық тәртіппен сот актілеріне өтінішхаттар келтіру арқылы уақтылы ден қоюлары қажет.

Азаматтық және әкімшілік істер бойынша апелляциялық өтінішхат енгізу мерзімі АПК-нің 403-бабының 3-бөлігінде және ӘРПК-нің 168-бабының 2-бөлігінде көзделген.

Инвесторлар мен инвестициялық қызметке байланысты мемлекеттік органдар арасындағы инвестициялық даулар мен өзге де даулар бойынша сот актілеріне азаматтық және әкімшілік істер бойынша апелляциялық өтінішхатты және әкімшілік істер бойынша кассациялық өтінішхатты уақтылы келтіру Нұр-Сұлтан қаласының прокурорына жүктеледі.

Прокурорлар өздерінің құзыреті шегінде апелляциялық мерзімдерде азаматтық істер бойынша заңды күшіне енбеген, АПК-нің 434-бабының 2-бөлігіне сәйкес кассациялық тәртіппен қайта қаралуға жатпайтын және мемлекет пайдасына шығарылмаған сот актілерінің заңдылығын зерделейді.

Азаматтық істер бойынша сот актілеріне апелляциялық өтінішхаттарды Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, облыс прокуроры, аудан прокуроры, олардың орынбасарлары, сондай-ақ істі бірінші сатыдағы сотта қарауға қатысқан прокурор келтіреді.

Прокурорлар өз құзыреті шегінде апелляциялық мерзімде осы Нұсқаулықтың 27-тармағында аталған, жазбаша талқылауда қаралған әкімшілік істер бойынша заңды күшіне енбеген сот актілерінің заңдылығын ӘРПК-нің 23-тарауына сәйкес зерделейді.

Әкімшілік істер бойынша сот актілеріне апелляциялық өтінішхаттарды Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, облыс прокуроры және олардың орынбасарлары, аудан прокуроры, сондай-ақ істі бірінші сатыдағы сотта қарауға қатысқан прокурор келтіреді.

Аппеляциялық өтінішхат АПК-нің 427-бабында көзделген сот шешімінің күшін жоюға не өзгертуге негіздер болған кезде ғана келтіріледі.

Апелляциялық өтінішхаттың мазмұнына қойылатын талаптар АПК-нің 404-бабында белгіленген.

Мемлекет пайдасына шығарылмаған сот актілерімен келіскен жағдайда, облыстардың прокурорлары олардың заңды күшіне енген күнінен бастап отыз жұмыс күнінен кешіктірмей Бас прокуратураға істер бойынша бұрын бекітілген қорытындыларын жібереді.

Әкімшілік істер бойынша мемлекеттің пайдасына шығарылмаған сот актілерімен келіскен жағдайда, облыстардың прокурорлары олар заңды күшіне енген күннен бастап жиырма жұмыс күнінен кешіктірмей Бас прокуратураға істер бойынша бұрын бекітілген қорытындыларды жібереді.

Бұл ретте, прокурорлар заңнамада көзделген негіздер болған кезде Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 9 қарашадағы № 1072 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы мемлекеттік органдарының заң қызметтері туралы үлгі ереженің 8-тармағы он төртінші абзацының барлық сот сатыларында сот актілеріне уақтылы шағым келтіру бойынша талаптарын мемлекеттік органдардың заң қызметтерінің орындауы бойынша шаралар қабылдайды.

33. Осы Нұсқаулықтың 26, 27-тармақтарында көрсетілген азаматтық және әкімшілік істер бойынша заңды күшіне енбеген сот актілеріне процеске қатысушылардың шағымдарын қызметкері сот отырысына қатысқан прокуратура қарайды.

Өтініш қанағаттандырусыз қалдырылған жағдайда, оған прокуратура басшысы немесе оны алмастыратын адам қол қояды.

Өтініштерге жауаптар негізді және уәжді болуы, арыз берушінің дәлелдерін жоққа шығаратын нақты фактілерді қамтуы тиіс.

Бұл ретте, прокурор осы Нұсқаулықтың 26-тармағында көрсетілмеген даулар бойынша сот актілеріне келіп түскен шағымды арыз берушіге апелляциялық және кассациялық шағымды өз бетінше беру құқығын түсіндіре отырып қайтарады.

Осы Нұсқаулықтың 27-тармағында көрсетілмеген әкімшілік істер бойынша прокурор арыз берушіге апелляциялық және кассациялық шағыммен өз бетінше жүгіну құқығын түсіндіре отырып, заңды күшіне енбеген сот актілеріне келіп түскен шағымды қайтарады. Осындай істер бойынша заңды күшіне енген сот актілері Жоғарғы Сот Төрағасының ұсынуы бойынша ӘРПК-нің 169-бабының 6-бөлігінде көзделген ерекше негіздер болған кезде қайта қаралуы мүмкін.

34. Істерді апелляциялық тәртіппен қарау кезінде облыс прокуроры осы Нұсқаулықтың 26, 27-тармақтарында көзделген, оның ішінде жеңілдетілген (жазбаша) іс жүргізу тәртібімен шешілген азаматтық және әкімшілік істер бойынша тиісті прокурорлардың қатысуын қамтамасыз етеді.

35. Апелляциялық сатыдағы сотта қорытынды берген кезде прокурор істің мән-жайын, сондай-ақ сотта тыңдалған түсіндірмелерді, АПК-нің 404-бабы 2-бөлігінің тәртібімен сот қабылдаған қосымша дәлелдемелерді ескереді. Бұл ретте, прокурор өтінішхаттың дәлелдеріне байланысты болмайды және заң талаптары мен қолда бар іс жүзіндегі деректерді негізге ала отырып әрекет етеді.

36. Сот азаматтық іс бойынша апелляциялық өтінішхатты негізсіз қанағаттандырудан бас тартқан кезде, сондай-ақ материалдық және процестік құқық нормаларының елеулі бұзылғаны анықталған кезде облыс прокуроры Бас прокуратураға АПК-нің 440-бабының талаптарына сәйкес келетін кассациялық наразылық келтіру туралы ұсыну енгізеді.

Көрсетілген талаптарға жауап бермейтін ұсыну қараусыз қайтарылуға жатады.

Азаматтық іс бойынша сот актісіне кассациялық наразылық келтіру туралы ұсыну Бас прокуратураға ол заңды күшіне енгеннен кейін отыз жұмыс күнінен кешіктірілмей, ал істі зерделеу қажет болған жағдайда, істің прокуратураға түскен күнінен бастап отыз жұмыс күні ішінде жіберіледі.

Істі сұрату АПК-нің 438-бабының 1-бөлігінде көзделген тәртіппен сот актісі заңды күшіне енген күннен бастап он жұмыс күнінен кешіктірілмей жүзеге асырылады.

Ұсынуларды Бас прокуратураға мерзімінен неғұрлым кешіктіріп енгізу растайтын құжаттарды қоса бере отырып, себептерін түсіндірумен сүйемелденеді.

37. Әкімшілік іс бойынша апелляциялық өтінішхатты сот қанағаттандырудан негізсіз бас тартқан кезде, сондай-ақ материалдық және процестік құқық нормаларының елеулі бұзылғаны анықталған кезде, облыс прокуроры қаулы түпкілікті нысанда шығарылған күннен бастап бір ай ішінде Жоғарғы Сотқа ӘРПК-нің 169-бабының 2-бөлігіне сәйкес кассациялық өтінішхат береді.

Жоғарғы Сотқа әкімшілік іс бойынша кассациялық өтінішхат берілген жағдайда, оның көшірмесі бір мезгілде Бас прокуратураға жіберіледі.

Кассациялық өтінішхат беру құқығы облыс прокурорларына және оларға теңестірілген прокурорларға тиесілі.

Бас Прокурор мен оның орынбасарлары істі қарауға қатысуына қарамастан, өз құзыреті шегінде шешім қабылдауға кассациялық өтінішхат келтіруге құқылы.

Сот кассациялық өтінішхатты негізсіз қабылдамаған кезде, сондай-ақ материалдық және процестік құқық нормаларының елеулі бұзушылықтары анықталған кезде, облыс прокуроры Бас прокуратураға ӘРПК-нің 440-бабының талаптарына жауап беретін әкімшілік іс бойынша кассациялық наразылық келтіру туралы ұсыну енгізеді.

Көрсетілген талаптарға жауап бермейтін ұсыну қараусыз қайтарылуға жатады.

Әкімшілік іс бойынша сот актісіне кассациялық наразылық келтіру туралы ұсыну Бас прокуратураға ол заңды күшіне енген күннен бастап жиырма жұмыс күнінен кешіктірілмей енгізіледі.

Әкімшілік іс бойынша сот актісінің заңды күшіне ену тәртібі ӘРПК-нің 161, 168, 169-баптарымен регламенттелген.

38. Бас Прокурор азаматтық және әкімшілік істер бойынша сот актілеріне өз бастамасы бойынша да, сондай-ақ жеке және заңды тұлғалардың өтінішхаттары бойынша да, осы Нұсқаулықтың 26, 27-тармақтарында көрсетілген істер бойынша кассациялық наразылықтар келтіруге құқылы.

Азаматтық және әкімшілік істер бойынша кассациялық наразылық келтіру мерзімдері АПК-нің 436-бабының 1-бөлігінде және ӘРПК-нің 169-бабының 3-бөлігінде көзделген.

Кассациялық наразылық келтіру туралы өтінішхаттың мазмұны АПК-нің 441-бабында көрсетілген.

Заңды өкілдер берген өтінішхаттарға олардың құзыретін куәландыратын құжаттар қоса беріледі.

Тапсырма бойынша өкілдің құзыреті АПК-нің 61-бабында көзделген талаптарға сәйкес рәсімделеді.

Тапсырма бойынша өкілдер берген өтінішхаттарға заңға сәйкес рәсімделген және берілген сенімхат қоса беріледі.

АПК-нің 58-бабы 1-бөлігінің 6) тармақшасында көрсетілген тапсырмалар бойынша өкіл заң консультанттары палатасына мүшелігін растайтын құжатты ұсынады.

Адвокат берген өтінішхатқа "Адвокаттық қызмет және заң көмегі туралы" Қазақстан Республикасының Заңында көзделген адвокат куәлігінің көшірмесі және қорғау (өкілдік ету) туралы жазбаша хабарлама қоса беріледі.

АПК-нің көрсетілген талаптарына жауап бермейтін кассациялық наразылықтар келтіру туралы өтінішхаттар, атап айтқанда:

АПК-нің 435-бабына сәйкес заңды күшіне енген сот актілерін даулауға құқығы жоқ адамдар берген;

АПК-нің 54-бабының 2-бөлігінде, ӘРПК-нің 31-бабының 2-бөлігінде көзделмеген істер бойынша;

АПК-нің 436-бабының 1-бөлігінде, ӘРПК-нің 169-бабының 3-бөлігінде көрсетілген мерзім өткеннен кейін;

АПК-нің және ӘРПК-нің белгіленген шағымдану тәртібін бұзумен;

өтінішхатты берген адам және оның мүддесіне қарай берген адам, оның мекенжайы немесе тұратын жері және істегі процестік жағдайы туралы мәліметтері жоқ;

іс материалдарында іске қатысатын адамдар және олардың мекенжайы немесе тұратын жері туралы көрсетілмеген;

бірінші, апелляциялық сатылардағы істерді қарайтын соттар және олар қабылдаған шешімнің мазмұны туралы көрсетілмеген;

наразылық келтіруге ұсынылған сот актісі туралы көрсетілмеген;

материалдық не процестік құқықтар нормаларының елеулі бұзылуы неде екені көрсетілмеген;

сот актілерін қайта қарау үшін ерекше негіздері неден тұратыны көрсетілмеген (АПК-нің 438-бабының 6-бөлігінде және ӘРПК-нің 169-бабының 6-бөлігінде көзделген негіздер бойынша өтінішхат берген жағдайда);

өтінішхат берген адамның қолы қойылмаған;

тапсырма бойынша өкіл сенімхатты қоса тіркеусіз берген;

заң консультанттары палатасына мүшелігін растайтын құжатсыз;

құзыреттерін куәландыратын құжаттарсыз заңды өкіл берген;

адвокат оның куәлігінің және қорғау (өкілдік ету) туралы жазбаша хабарламаның көшірмелерін тіркеместен берген өтінішхат оны берген адамға қараусыз қайтарылуға жатады.

Бұдан басқа, АПК-нің 13, 15, 25-баптарындағы белгіленген тараптардың тең құқықтығы қағидасын және сот ведомстволығының басымдығын, АПК-нің 442-бабы 4-бөлігінің талаптарын негізге ала отырып, АПК-нің 112-бабында көрсетілген адамдар АПК-нің 441-бабының талаптарын сақтай отырып өтінішхат берген жағдайлардан басқа, егер арыз беруші осы құқықты іске асырмаса, прокурор кассациялық тәртіппен сот актісін қайта қарау туралы өтінішхатты тікелей кассациялық сатыдағы сотқа жүгіну үшін қайтаруға құқылы.

39. Бас прокуратура кассациялық наразылық келтіру туралы өтінішхатты және ұсынуды қарауды қажет болған кезде істерді талап ете отырып жүзеге асырады. Бұл жағдайда, азаматтық және әкімшілік іс өтініш келіп түскен, жауапты орындаушыға ұсынылған кезден бастап бес жұмыс күні ішінде сұратылады.

Ерекше жағдайларда, Бас Прокурордың, Бас Прокурор орынбасарының, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесі басшысының, оның орынбасарының тапсырмалары болған кезде, іске сұрау салу өтінішхаты келіп түскен не Бас прокуратураға ұсынылған кезден бастап күнтізбелік он бес күн ішінде жіберіледі.

Қажет болған жағдайда, облыстардың прокурорларынан және уәкілетті органдардан іске маңызы бар мән-жайды толық, жан-жақты және объективті анықтау үшін және кассациялық наразылықты келтіру туралы мәселені шешу үшін қосымша мәліметтер талап етіп алдырылады.

40. Өтінішхат және облыс прокурорының кассациялық наразылықты келтіру туралы ұсынуы, оның келіп түскен күнінен бастап отыз жұмыс күні ішінде, ал іс талап етіп алдырылған кезде, Бас прокуратураға істің келіп түскен күнінен бастап отыз жұмыс күні ішінде қаралады.

Өтінішхатты, ұсынуды қарау мерзімін Бас Прокурор не Бас Прокурордың орынбасары ұзартады.

Мерзімдер АПК-нің 122-бабының 2-бөлігінде, 123-бабында көзделген тәртіпте есептеледі.

41. Өтінішхат не облыс прокурорының ұсынуы қанағаттандырусыз қалдырылған жағдайда, арыз берушіге, облыс прокурорына берілген жауапқа Бас Прокурордың орынбасары қол қояды.

42. АПК-нің 435-бабының 2-бөлігіне, ӘРПК-нің 169-бабының 3-бөлігіне сәйкес заңды күшіне енген сот актілеріне наразылық келтіру құқығына Бас Прокурор ие болады.

Кассациялық наразылықтың дәлелдерін қолдауды Бас Прокурордың тапсырмасы бойынша бағынысты прокурорлар қамтамасыз етеді.

43. Аумақтақ прокурорлар және Бас прокуратура прокурорлардың қатысуымен қаралған істер бойынша сот актілерінің және олар бойынша берілген қорытындылардың (бірінші, апелляциялық және кассациялық сатылар бойынша бөлек) есепке алынуын ұйымдастырады.

2-параграф. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша соттарда мемлекет мүдделерін білдіру

44. Прокурор:

1) кәмелетке толмағандарға қатысты;

2) ӘҚБтК-нің Ерекше бөлігіндегі баптың санкциясы әкімшілік қамаққа алу түріндегі жазаны баламасыз қолдануды көздейтін;

егер процеске қатысушылардың бірі оның қатысу қажеттілігі туралы өтінішхат мәлімдесе, ӘҚБтК-нің Ерекше бөлігіндегі баптың санкциясы әкімшілік қамаққа алуды баламалы қолдануды көздейтін істер бойынша;

3) шетелдікті немесе азаматтығы жоқ адамды Қазақстан Республикасының шегінен шығаруға әкеп соғатын;

4) ол өзі қозғаған;

5) жазбаша нұсқау бойынша жоғары тұрған прокурор оның қатысуын қажет деп таныған;

6) монополияға қарсы органның және табиғи монополиялар салаларында жетекшілікті жүзеге асыратын уәкілетті органның лауазымды адамдары олар бойынша әкімшілік құқық бұзушылық туралы хаттамаларды қарау және толтыру құқығына ие кәсіпкерлік қызмет саласындағы;

7) қоршаған ортаны қорғау саласындағы;

8) салық салу саласындағы;

9) кеден ісі саласындағы;

10) осы Нұсқаулықтың 44-тармағының 6-9-тармақшаларында көрсетілген істерді қарау ведомстволық бағыныстылығына жататын уәкілетті органдардың (лауазымды адамдардың) қаулыларына шағымдану туралы;

11) сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар жөніндегі әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сотқа міндетті түрде қатысады.

Бұдан басқа, ӘҚБтК-нің 759-бабына сәйкес прокурорлар сотқа өзге де істер бойынша қатысады.

45. Аумақтық прокурорлар өздерінің орналасқан жері бойынша бірінші және апелляциялық сатылардағы соттардағы, осы соттардың орналасқан жеріндегі мамандандырылған прокурорлардың жүргізуіне жатқызылған істер санатын қоспағанда, әкімшілік істерді қарауға қатысуды қамтамасыз етеді.

Мамандандырылған әскери прокурорлар өздерінің орналасқан жері бойынша аудандық, қалалық, әкімшілік құқық бұзушылық жөніндегі мамандандырылған ауданаралық соттар, облыстық және оларға теңестірілген соттар Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарының уәкілетті лауазымды адамдары қозғаған әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді, оның ішінде аталған адамдарға немесе ұйымдарға қатысты әкімшілік құқық бұзушылық туралы қозғалған істерді қарау кезінде қатысуды және кейін қадағалауды қамтамасыз етеді.

Мамандандырылған көлік прокурорлары өздерінің орналасқан жері бойынша көлік инфрақұрылымы субъектілеріне не теміржол, автомобиль (жолаушылардың, багаж бен жүктердің халықаралық автомобиль тасымалдары бөлігінде), теңіз, ішкі су, әуе көлігі ұйымдарына, қалалық рельстік және магистральдық құбыр көлігі, ғарыш жүйесіне қатысты өкілеттіктерді іске асыруға байланысты көлік прокурорлары немесе уәкілетті органдар (лауазымды адамдар) қозғаған әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істерді бірінші және апелляциялық сатылардағы соттар қараған кезде қатысуды және олардың сот актілерінің заңдылығын зерделеуді қамтамасыз етеді.

Мамандандырылған табиғатты қорғау прокурорлары өздерінің орналасқан жері бойынша іс жүргізуі өз бастамаларымен қозғалған әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істерді соттар қараған кезде қатысуды және кейін олардың сот актілерінің заңдылығын тексеруді қамтамасыз етеді.

Осы Нұсқаулықпен мамандандырылған прокурорлардың жүргізуіне жатқызылған істерді сот іс жүргізуге қабылдаған жағдайда, соттардың орналасқан жеріндегі аумақтық прокурорлар мамандандырылған прокурорларға уақтылы және тиісті түрде хабарлауды қамтамасыз етеді.

Сонымен бір мезгілде мамандандырылған прокурорлар жергілікті соттың ресми сайтын пайдалану арқылы барлық қарауға тағайындалған істердің мониторингісін жүзеге асырады.

Өзінің жүргізуіне жатқызылған істерді қарауға тағайындалған соттардың орналасқан жерінде мамандандырылған прокуратура болмаған немесе ол туралы мамандандырылған прокурорға хабарлама берілмеген жағдайда, соттарға қатысу және кейін сот актілерінің заңдылығын тексеру тиісті аумақтық прокурорға жүктеледі.

46. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істің материалдарымен процестің барлық сатыларында танысу нәтижелерін қатысушы прокурор жоғары тұрған прокурорға немесе жетекшілік ететін орынбасарға алдын ала баяндайды. Қарау нәтижесі жоғары тұрған прокурорға баяндалады. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс дереу қаралуы тиіс жағдайда, алдын ала баяндау талап етілмейді.

Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша қорытындылар прокурор келіскен апелляциялық сатыдағы соттың қаулылары бойынша жасалады. Басқа жағдайларда қорытынды жасалмайды.

Қорытындыда:

1) құқық бұзушының кінәсінің болуы немесе болмауы, оның әрекеттерінің дұрыс саралануы;

2) прокурор жоғарыда көрсетілген тұжырымдардың біріне соның негізінде келген дәлелдемелер;

3) істің мән-жайларын және құқық бұзушының жеке басын ескере отырып, оған сол немесе өзге де жаза түрінің қолданылуы, не істі тоқтату қажеттілігі туралы;

4) қайта қарауға жататын сот актілерінің мазмұны, сот ұстанымдары;

5) қатысқан прокурорлар, олардың қорытындыларының қысқаша мазмұны;

6) шағымның (өтінішхаттың) дәлелдері;

7) шағымның (өтінішхаттың) негізділігі туралы тұжырымдар көрсетіледі.

Прокурорлар осы Нұсқаулықтың 44-тармағында аталған істер бойынша соттар жол берген материалдық және процестік құқық нормаларын бұзушылықтарға, сондай-ақ сот қарауына прокурордың қатысу-қатыспауына қарамастан, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізуді тоқтатқан кезде (оның ішінде Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің және Жоғарғы Соттың ақпараттық ресурстары мен жүйелерін пайдалану арқылы) уақтылы ден қоюлары қажет.

Прокурор сот қарауына қатысу-қатыспауына қарамастан, әкімшілік қамаққа алу туралы қаулының заңдылығын ол келіп түскен кезден бастап бір тәулік ішінде тексереді және негізсіз сот актісін анықтаған кезде, оған наразылық келтіру шараларын қабылдайды.

Аумақтақ прокурорлар жартыжылдық бойынша уәкілетті органдардың осы Нұсқаулықтың 44-тармағының 6-9-тармақшаларында көрсетілген әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша іс жүргізуді тоқтату туралы құқық қолдану практикасын тексереді не талдау жасайды. Атқарылған жұмыс туралы ақпарат Бас прокуратураға есепті кезең аяқталғаннан кейінгі 15-күніне қарай жіберіледі.

47. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істердің материалдары бойынша мемлекеттік органдардың лауазымды адамдары, жеке және заңды тұлғалар тарапынан заңдылықты бұзу анықталған кезде, прокурор сот алдында жеке ұйғарым шығару туралы өтініш жасайды және/немесе ол туралы жоғары тұрған прокурордың назарына жазбаша түрде баянатпен немесе электронды құжат нысанында дереу жеткізеді, ол мынадай:

1) баянатты СДТБТ-ға тіркеу туралы;

2) материалдарды АЕК-ге тіркеу туралы;

3) әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қозғау туралы;

4) тәртіптік іс жүргізуді қозғау туралы;

5) сотқа талап арызды ұсыну туралы;

6) кінәлі адамдарды заңда белгіленген жауаптылыққа тарту және бұзушылықтарды жою мақсатында Заңның 5-тарауында көзделген прокурорлық қадағалау және ден қоюдың өзге де актілерін енгізу туралы шешімдердің бірін қабылдайды.

48. Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша сот актілеріне апелляциялық өтінішхаттарды Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, облыс прокуроры, аудан прокуроры, олардың орынбасарлары, сондай-ақ бірінші сатыдағы сотта істі қарауға қатысқан прокурор келтіреді.

Апелляциялық өтінішхат ӘҚБтК-нің 840-бабында көзделген сот қаулысының күшін жоюға немесе өзгертуге негіз болған жағдайда ғана келтіріледі.

49. Осы Нұсқаулықтың 44-тармағында көрсетілген әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот актілеріне берілген процеске қатысушылардың шағымдарын, сот отырысына қызметкері қатысқан прокуратура қарайды.

Осы Нұсқаулықтың 44-тармағында көрсетілмеген істер бойынша сот актілеріне берілген шағымды прокурор арыз берушіге апелляциялық шағымды өз бетінше беруге құқығының бар екенін түсіндірумен қайтарады.

Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс бойынша сот қаулысына апелляциялық өтінішхатты келтіру туралы мемлекеттік органның (лауазымды адамдардың) өтініштері істің мәні бойынша іс материалдарын зерделеумен қаралады.

Шағым қанағаттандырусыз қалдырылған жағдайда, арыз берушілердің жауаптарына прокуратураның басшысы не оны алмастыратын адам қол қояды.

50. Істерді апелляциялық тәртіппен қарау кезінде облыс прокурорлары осы Нұсқаулықтың 44-тармағында көрсетілген әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша тиісті прокурорлардың қатысуын қамтамасыз етеді.

51. Апелляциялық сатыдағы сотта қорытынды берген кезде прокурор істің мән-жайын, сондай-ақ сотта тыңдалған түсініктемелерді, ӘҚБтК-нің 838-бабының 2-бөлігінің тәртібімен сот қабылдаған қосымша дәлелдемелерді ескереді. Бұл ретте, прокурор өтінішхаттың дәлелдеріне байланысты болмайды және заң талаптары мен нақты деректерді негізге ала отырып әрекет етеді.

52. Сот апелляциялық өтінішхатты негізсіз қанағаттандырусыз қалдырған кезде, сондай-ақ материалдық және процестік құқық нормаларының елеулі бұзылуына жол берілгені анықталған кезде, облыс прокуроры Бас прокуратураға ӘҚБтК-нің 851-бабының 5-бөлігінің талаптарына жауап беретін кассациялық наразылық келтіру туралы ұсыну енгізеді.

Көрсетілген талаптарға сәйкес келмейтін ұсыну қараусыз қайтарылады.

Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот актісіне кассациялық наразылық келтіру туралы ұсыну қаулы шығарылған күннен бастап үш айдан кешіктірілмей енгізіледі. Бас прокуратураға ұсынуларды кешіктіріп енгізу растайтын құжаттарды қоса берумен, себептерін түсіндірумен сүйемелденеді.

Облыс прокурорының кассациялық наразылық келтіру туралы өтінішхаты және ұсынуы ол келіп түскен күннен бастап отыз жұмыс күні ішінде, ал іс талап етіп алдырылған жағдайда, іс Бас прокуратураға келіп түскен күннен бастап отыз жұмыс күні ішінде қаралады.

53. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сот актілеріне кассациялық наразылықты Бас Прокурор не оның орынбасары, оның ішінде жеке және заңды тұлғалардың өтініштері негізінде немесе өз бастамасы бойынша енгізеді.

54. Жеке және заңды тұлғалардың кассациялық наразылықты білдіру туралы өтінішхаттары мынадай жағдайларда, егер:

арыз беруші дәлелді себептерсіз осы актіні соттың кассациялық сатысына өздігінен шағым жасау құқығын іске асырмаса;

ӘҚБтК-нің 851-бабының 5-бөлігінде көзделген әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істердің қаулыларын кассациялық тәртіпте қайта қарауға негіздер болмаса;

өтінішхат ӘҚБтК-нің 848-бабының 8 және 9-бөліктерінде көзделген талаптарға сәйкес келмесе;

өтінішхатты уәкілетті адам бермесе, онда қайтарылады.

55. Аумақтақ прокурорлар мен Бас прокуратура прокурорлардың қатысуымен қаралған істер бойынша сот актілерін және олар бойынша қорытындыларды (бірінші, апелляциялық және кассациялық сатылар бойынша бөлек) есепке алуды ұйымдастырады.

56. Кассациялық тәртіпте қаралатын әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша Жоғарғы Соттың сот алқасының отырысына қатысуды, сондай-ақ кассациялық наразылықтың дәлелдерін қолдауды Бас прокуратураның қызметкерлері қамтамасыз етеді.

3-параграф. Атқарушылық іс жүргізудің заңдылығын қадағалау

57. Прокурорлар мүліктік өндіріп алу және мүлікті мемлекет меншігіне айналдыру бөлігіндегі (қылмыстық айыппұлдар мен тәркілеуді қоспағанда) қылмыстық істер, азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша атқарушылық іс жүргізу заңдылығын қадағалауды жүзеге асырады.

Қадағалау мемлекет мүдделерін қозғайтын, еңбекақыны өндіріп алу, алименттерді өндіріп алу туралы және прокурорлардың талап қоюлары бойынша атқарушылық құжаттарды талдау және тексеру жолымен қамтамасыз етіледі.

Прокурорлар сот орындаушыларының, әділет органдарының, республикалық және өңірлік жеке сот орындаушылары палаталарының қызметіндегі атқарушылық іс жүргізу заңдылығын қадағалауды жүзеге асырады.

Қадағалауды жүзеге асырған кезде прокурор атқарушылық іс жүргізу органдарынан (оның ішінде жеке сот орындаушыларынан және олардың республикалық және өңірлік палаталарынан), уәкілетті мемлекеттік органдардан атқарушылық іс жүргізуді, мәліметтерді, материалдарды талап етіп алдырады және түсініктемелер алады.

Егер сот орындаушысының атқарушылық іс жүргізу жөніндегі әрекеттері (әрекетсіздігі):

1) адамның және азаматтың құқықтары мен бостандықтарына, заңды тұлғалардың, қоғам мен мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне зиян келтіруі мүмкін болса;

2) халықтың тыныс-тіршілігін қамтамасыз ететін мемлекеттік органдардың, мекемелер мен кәсіпорындардың жұмыс істеуіне кедергі келтірсе, "Атқарушылық іс жүргізу және сот орындаушыларының мәртебесі туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес прокурор атқарушылық құжатты сот орындаушысының іс жүргізуінен алып қоюға және оны тиісті әділет органына не аумағы бойынша жеке сот орындаушыларының өңірлік палатасына басқа сот орындаушысына тапсыру үшін беруге құқылы.

Атқарушылық құжатты беру туралы прокурор қаулы шығарады.

Сот орындаушыларының әрекеттеріне (әрекетсіздігіне) шағымдарды, атқарушылық іс жүргізу мәселелері бойынша өтініштерді қарау кезінде прокурорлар Заңның 21-бабын басшылыққа алулары қажет.

Ауданның және оларға теңестірілген қаланың прокурорлары, сондай-ақ мамандандырылған (әскери және көлік) прокурорлар немесе олардың орынбасарлары өкілеттіктері шегінде АПК-нің 252-бабына сәйкес атқарушылық әрекеттер жасауға сот орындаушыларының қаулыларына санкция береді.

Қаулы атқарушылық әрекеттер жасалған жері бойынша прокурорға жіберіледі. Атқарушылық әрекеттер жасауға санкция беру және оны беруден бас тарту тәртібін АПК реттейді.

Прокурордың не оның орынбасарының атқарушылық әрекеттерді жүргізуге санкция беруден бас тарту туралы қаулысының күшін жою туралы шешімді Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы және оның орынбасарлары, облыс прокуроры, оның орынбасарлары, сондай-ақ оларды алмастыратын адамдар не сот қабылдайды.

Әскери және көлік прокурорлары немесе олардың орынбасарлары, сондай-ақ оларды алмастыратын адамдар өздері қадағалайтын атқарушылық іс жүргізу бойынша атқарушылық құжаттарды ұсынған жері бойынша санкция береді. Атқарушылық құжаттар ұсынылған жерде мамандандырылған прокуратуралар болмаған жағдайда, санкцияны тиісті аумақтық прокурор не оның орынбасары береді.

Прокурордың атқарушылық құжатты жеке сот орындаушысының іс жүргізуінен алып қою және оны орындау үшін мемлекеттік сот орындаушысына беру туралы шешіміне, сондай-ақ прокурордың сот орындаушысының атқарушылық әрекеттер жасау туралы қаулысына санкция беруден бас тарту туралы шешіміне ӘРПК-де көзделген тәртіппен шағым жасалуы мүмкін.

4-тарау. Қадағалау қызметін ұйымдастыру туралы ережелер

58. Прокурорлық қадағалау және ден қою актілерінде Қазақстан Республикасы заңнамасының нормаларына міндетті түрде сілтеме жасай отырып, бұзушылықтардың құқықтық мәні көрсетіледі, заңды және нормативтік құқықтық актілерді бұзудың жағымсыз салдарлары, оған ықпал еткен себептер мен жағдайлар атап көрсетіледі, оларды жою және кінәлі адамдарды жауаптылыққа тарту, бұзылған құқықтар мен заңды мүдделерді қалпына келтіру, келтірілген зиянның орнын толтыру туралы мәселе қозғалады.

Прокурорлық қадағалау актісі түсіну үшін айқын болуға, біркелкі қолдануды қамтамасыз етуге, оның күші қолданылатын адамдар тобын түпкілікті айқындауға тиіс.

Қадағалау және ден қою актілеріне қол қойған прокурор олардың сапалы дайындалуын қамтамасыз етеді.

59. Қадағалау және ден қою актісіне қол қойған прокурор олардың орындалуын және заңдылықты бұзуды іс жүзінде жоюды бақылауды қамтамасыз етеді.

Бұл ретте, орындау үшін прокурорлардың актілерін қабылдаған мемлекеттік органдардың шешімдері мен іс-әрекеттерінің орындалу барысын бақылау, мемлекетке келтірілген залалды өтеуге және кінәлілерді заңда белгіленген жауаптылыққа тартуға қол жеткізу қажет.

Заңда белгіленген негізде, тәртіппен және шекте енгізілген прокурорлық қадағалау актілері олар жіберілген органдардың, ұйымдардың және лауазымды адамдардың қарауы үшін міндетті.

Қадағалау актілерін қарамаған, прокурордың шақыруы бойынша келмеген және оның талаптарын орындамаған кезде кінәлі адамдарды заңда белгіленген, оның ішінде ӘҚБтК-нің 664 және 665-баптары бойынша жауаптылыққа тарту туралы мәселені міндетті түрде шешу қажет.

60. Бас әскери және Бас көлік прокурорларын қоспағанда, орталық мемлекеттік органдарға және олардың ведомстволарының атына прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін облыс прокуроры Бас прокуратура арқылы енгізеді.

Облыс прокурорының орталық мемлекеттік органдарға және олардың ведомстволарының атына жіберген прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін Бас прокуратурамен келісу мерзімі он жұмыс күнінен аспайды.

61. Қадағалау және ден қою актілерін енгізген кезде, сондай-ақ олардан жауап алған кезде прокурор электрондық ақпараттық есепке алу құжатында (бұдан әрі – ЭАЕҚ) қамтылған мәліметтердің анықтығы мен толықтығын, олардың Бас прокуратураның ақпараттық жүйелеріне уақтылы енгізілуін қамтамасыз етеді.

62. Жоғары тұрған прокурор төмен тұрған прокурорлардың қадағалау және ден қою актілерін, олар енгізілген күннен бастап бес жұмыс күні ішінде тексеруді қамтамасыз етеді.

Жоғары тұрған прокурор прокурорлық қадағалау және төмен тұрған прокурордың ден қою актілерінің заңдылығын тексеру нәтижелері бойынша мынадай шешімдердің бірін қабылдайды:

1) прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін қайтарып алады. Заңдарда және осы Нұсқаулықта белгіленген құзыреттілік бұзылған жағдайда, осы актілерді енгізу құзыретіне кіретін прокурорға береді;

2) прокурорлық қадағалау және ден қою актілері не оның жекелеген талаптары Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы екені анықталған жағдайда, оларды өзгертеді не оларды өзгерту туралы нұсқау береді;

3) прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін күшінде қалдырады.

Қабылданған шешім туралы ЭАЕҚ-да тиісті белгі қойылады.

Қажет болған жағдайда, жоғары тұрған прокурор тиісті хат арқылы прокурорлық қадағалау актілерінің әрекет етуін оларды енгізу қажеттілігі туралы түпкілікті шешім қабылданғанға дейін тоқтата тұрады.

63. Жоғары тұрған прокурор қадағалау және ден қою актілері қабылданатын шаралардың толықтығы мен тиімділігі мақсатында төмен тұрған прокурорлардың қадағалау және ден қою актілеріне жауаптарды тиісті актіге түпкілікті жауап келіп түскен күннен бастап бес жұмыс күні ішінде тексеруді қамтамасыз етеді.

Жоғары тұрған прокурор жауапты зерделеу нәтижелері бойынша ЭАЕҚ-да мынадай:

1) қадағалау және ден қою актілеріне берілген жауаппен келісу туралы;

2) қадағалау және ден қою актілеріне жауапты қабылдамау туралы тиісті белгі қояды.

Қадағалау және ден қою актілеріне жауап қабылданбаған жағдайда, қадағалау және ден қою актісіне қол қойған прокурор оны тиісінше қарау жөнінде шаралар қабылдайды.

64. Қадағалау мен ден қоюдың заңсыз және негізсіз актілерін енгізуге жол берілмейді.

Аумақтақ прокурорлар прокурордың талаптарын, қадағалау және ден қою актілерін, сондай-ақ прокурордың сот тәртібімен заңсыз деп танылған не жоғары тұрған прокурор күшін жойған, кері қайтарып алған, тоқтата тұрған немесе өзгерткен актілері мен талаптарын орындау үшін қабылданған мемлекеттік органдардың шешімдері мен іс-әрекеттерін есепке алуды жүргізеді.

Облыс прокуратурасы актілер мен талаптарды жарамсыз деп тану себептеріне талдау жүргізеді. Талдау нәтижелері мен қабылданған шаралар туралы ақпарат Бас прокуратураға тоқсан сайын, есепті кезеңнен кейінгі айдың 5-күнінен кешіктірілмей ұсынылады.

65. Прокурорлар мемлекеттік органдар қабылдайтын тыйым салу-шектеу сипатындағы шаралардың заңдылығын, сондай-ақ заңнамада көзделген жағдайларда олардың қолданылғаны туралы прокурорды уақтылы хабардар етуді тиісінше қадағалауды қамтамасыз етеді.

Мемлекеттік органның заң актілеріне сәйкес мұндай хабарламаны талап ететін іс-әрекеттер жүргізгені туралы прокурорға хабарламау немесе уақтылы хабарламау фактілері анықталған кезде кінәлі лауазымды адамдарды заңда белгіленген әкімшілік жауаптылыққа тарту туралы мәселені шешу қажет.

66. Апелляциялық сатының тараптардың шағымы бойынша сот шешімінің (қаулысының) күшін жою туралы, осы Нұсқаулықтың 26 және 44-тармақтарында көзделген істер бойынша прокурордың өтінішхаттарын қабылдамау, қайтару туралы қаулылары сот актілері мен апелляциялық өтінішхаттарды қоса бере отырып, түпкілікті нысанда шығарылған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде Бас прокуратураға жіберіледі.

Тараптардың шағымы бойынша сот шешімінің күшін жою туралы, осы Нұсқаулықтың 27-тармағында көзделген істер бойынша прокурордың өтінішхаттарын қабылдамау, қайтару туралы заңды күшіне енген сот актілері өтінішхаттар мен сот актілерін қоса бере отырып, түпкілікті нысанда шығарылған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде Бас прокуратураға жіберіледі.

Жоғары тұрған прокурор сот актісі келіп түскен кезден бастап он жұмыс күні ішінде оны тексереді және АПК-нің 427-бабында және ӘҚБтК-нің 840-бабында көзделген негіздер болған кезде бұзушылықтар тізіліміне енгізу туралы шешім қабылдайды.

Қажет болған кезде, бұзушылықтар тізіліміне енгізу туралы шешім азаматтық істер, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер материалдарын зерделеу не кассациялық наразылық келтіру туралы ұсынуды қарау нәтижелері бойынша қабылданады.

67. Бас прокуратураның, облыс прокуратурасының дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы, аудан прокуроры және оның орынбасары, сондай-ақ оларды алмастыратын адамдар қадағалау және ден қою актілерін енгізгеннен, оларға жауаптар алғаннан, кәсіпкерлік субъектілеріне тексерістер жүргізу туралы талап жібергеннен кейін үш жұмыс күні ішінде Бас прокуратураның деректер банкін толықтыруды қамтамасыз етеді.

68. Прокурорлық қадағалау тиімділігін арттыру мақсатында Бас прокуратурада, облыстардың прокуратураларында заңдылықтың жай-күйін болжау, төмен тұрған прокуратуралардың қызметін және прокурорлық практикасын талдау үшін жұмыс аймақтық-тақырыптық қағидат бойынша ұйымдастырылады.

Тақырыптық қағидат бойынша жұмыс прокурорға жекелеген құқықтық қатынастардың (тақырып бағыттары) саласын бекіту арқылы жүзеге асырылады. Бекітілген құқықтық қатынастар салалары бойынша прокурор заңдылықтың жай-күйіне, прокурорлық қадағалауға жүйелі түрде талдау жүргізеді, осы саладағы қолданыстағы Қазақстан Республикасының заңнамасын, қадағалау қызметінің нысандарын, әдістерін жетілдіру бойынша ұсыныстар енгізеді.

Тақырыптық бағыттар қадағалауға алынған өңірдегі заңдылықтың жай-күйінен және ерекшеліктерінен, қандай да бір азаматтық-құқықтық даулардың таралуынан айқындалады.

Аймақтық қағидат прокурорға нақты өңірді (облысты, қаланы, ауданды) бекіту арқылы заңдылықтың жай-күйін тұрақты талдау және осы өңірдегі прокуратура органдарының қызметіне мониторинг жүргізу, олардың қадағалау және ден қою актілерін тексеру мақсатында жүзеге асырылады.

69. Прокурорлар қадағалауға алынған өңірдің толық сипаттамасы, оның ішінде әлеуметтік-экономикалық дамуы, демографиялық жағдайы, сондай-ақ халықтың қоғамдық, діни және саяси белсенділігі қамтылған өңірдің паспортын жүргізуді қамтамасыз етеді.

70. Облыс прокуроры өңірдің паспортын және қадағалаудағы өңірдегі заңдылықтың жай-күйі туралы ақпаратты жарты жылдан кейінгі айдың 7-күніне қарай Бас прокуратураға ұсынады.

71. Облыс прокуроры тексерістер жүргізу кезінде Республиканың басқа өңірлерінің прокурорларымен ақпарат алмасу, жекелеген тапсырмаларды орындау, прокуратуралардың қызметкерлері мен мамандарын бөлу арқылы тікелей және жедел өзара іс-қимылды қамтамасыз етеді.

	Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2021 жылғы 12 шілдедегі № 102 Бұйрығына 2- қосымша
	Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2018 жылғы 2 мамырдағы № 60 бұйрығымен бекітілген

Заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізу және Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының, сондай-ақ өзге де ұйымдардың актілері мен шешімдерін бағалау ҚАҒИДАЛАРЫ

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Прокуратура органдарының заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізу, сондай-ақ заңды күшіне енген актілер мен шешімдерді бағалауды жүзеге асыруының осы қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Прокуратура туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 8-бабының 1-тармағына, 10-бабының 2-тармағына сәйкес әзірленді және прокуратура органдарының заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізуінің және Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының, өзге де ұйымдардың заңды күшіне енген актілері мен шешімдерін олардың Қазақстан Республикасының Конституциясына, заңдарына және Президентінің актілеріне сәйкестігі мәніне бағалауды жүзеге асыруының тәртібін айқындайды.

2. Заңдылықтың жай-күйін талдау және актілер мен шешімдерді бағалау прокуратура органдарының жоғары қадағалау нысандары болып табылады және Заңның 4-бабында көзделген міндеттерді іске асыру мақсатында жүзеге асырылады.

2-тарау. Заңдылықтың жай-күйін талдау

3. Талдауды прокурорлар субъектілерге (объектілерге) бармай заңдылықтың жай-күйі туралы мәліметтерді, құжаттар мен материалдарды жинау, зерделеу және өңдеу, оның ішінде құқық қорғау, арнаулы мемлекеттік және өзге де органдардың ақпараттық жүйелері мен ресурстарын пайдаланып жүргізеді.

Талдауды жүргізу Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесі басшысының, облыс прокурорының және оған теңестірілген прокурордың (бұдан әрі – облыс прокуроры), аудан прокурорының және оған теңестірілген прокурордың (бұдан әрі – аудан прокуроры), сондай-ақ оларды алмастыратын адамдардың басшылығымен тақырыптық-толассыз топқа тапсырылуы мүмкін.

4. Талдау нақты факті не құқықтық қатынастар саласы бойынша заңдылықтың жай-күйін бағалау мақсатында жүргізіледі.

5. Аумақтық прокурорлар тоқсан сайын кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау мәселесі бойынша талдау жүргізеді.

Нәтижелері мен қабылданған шаралар туралы, сондай-ақ кәсіпкерлер құқықтарының бұзылуына ықпал ететін себептер мен жағдайлар туралы ақпарат бизнеске әкімшілік қысымды төмендету бойынша нақты ұсыныстармен бірге Бас прокуратураға есепті кезеңнен кейінгі айдың 5-күнінен кешіктірілмей ұсынылады.

6. Аумақтық прокурорлар жарты жылда бір рет мынадай:

1) бюджет қаражатын жұмсаудың заңдылығы мен тиімділігі;

2) тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді сатып алуды (оның ішінде мемлекеттік) жүзеге асыру;

3) салық заңнамасын қолдану;

4) экологиялық заңнаманың, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою саласындағы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы, жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнаманың қолданылуы мәселелері бойынша талдау жүргізеді.

Нәтижелері мен қабылданған шаралар туралы ақпаратты облыс прокуроры Бас прокуратураға есепті кезеңнен кейінгі айдың 5-күнінен кешіктірмей ұсынады.

7. Аумақтық прокурорлар жылына кемінде бір рет:

1) жетім балаларды және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған немесе өмірлік қиын жағдайда жүрген, оның ішінде тәрбиелеу, емдеу немесе басқа да осыған ұқсас мекемедегі балаларды асырап алу кезінде заңдылықтың сақталуына;

2) мінез-құлық ерекшеліктері бар балалармен жұмыс істеу тиімділігіне бағытталған заңнаманың қолданылуына;

3) мүмкіндіктері шектеулі балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауға және қолдауға бағытталған заңнаманың қолданылуына (инклюзивті білім беру) талдау жүргізеді.

Облыс прокуроры нәтижелері мен қабылданған шаралар туралы ақпаратты Бас прокуратураға тоқсан сайын тоқсанның соңғы айының 30-күніне ұсынады.

8. Әскери прокуратура органдары әскери қауіпсіздік саласындағы құқықтық қатынастардың ерекшеліктерін ескере отырып, жылына кемінде бір рет:

1) әскерлерді жауынгерлік әзірлікте ұстау және жауынгерлік пайдалану үшін олардың жауынгерлік даярлығын жүзеге асыру және материалдық-техникалық қамтамасыз ету кезінде заңдылықты сақтау;

2) әскери мүліктің, оның ішінде қару мен оқ-дәрілердің айналымы;

3) экстремизмге және терроризмге қарсы іс-қимыл, оның ішінде әскери объектілерді диверсияға қарсы қорғау;

4) әскери қызмет өткеру туралы заңнаманың қолданылуы;

5) мемлекеттік шекараны қорғау және көші-қон;

6) мемлекеттік қорғаныстық тапсырысты және мемлекеттік сатып алуды жүзеге асыру және орындау;

7) жұмылдыру дайындығы және жұмылдыру;

8) әскери мүліктің сақталуын қамтамасыз етуге және тиісті үлес нормаларын әскери қызметшілерге жеткізуге бағытталған заңнаманы қолдану;

9) әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерін әлеуметтік қорғау;

10) құқық бұзушылықтың профилактикасы, қаза болу мен жарақат алу мәселелері бойынша заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізуді жүзеге асырады.

Нәтижелері мен қабылданған шаралар туралы ақпаратты Бас әскери прокурор Бас прокуратураға 25 маусымға және 25 желтоқсанға дейін ұсынады.

9. Көлік прокуратурасының органдары ерекшелікті ескере отырып, жылына кемінде бір рет:

1) көліктегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету;

2) жолаушылардың, кәсіпкерлік субъектілерінің және көлік қызметтерін тұтынушылардың құқықтары мен мүдделерін қорғау;

3) тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді сатып алуды (оның ішінде мемлекеттік) жүзеге асыру;

4) кеден заңнамасы мәселелері бойынша заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізеді.

Нәтижелері мен қабылданған шаралар туралы ақпаратты Бас көлік прокуроры Бас прокуратураға 25 маусымға және 25 желтоқсанға дейін ұсынады.

10. Талдау қадағалаудағы аумақтағы тұрақты негізде жүзеге асырылатын жағдайды мониторингілеу (қадағалау) не заңдылықтың бұзылуы туралы мәліметтер және прокуратура органдары әртүрлі ақпарат көздерінен, оның ішінде өтініштерден алған деректер негізінде, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентінің немесе Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының (бұдан әрі – Бас Прокурор) немесе жоғары тұрған прокуратураның тапсырмалары бойынша жүргізіледі.

11. Талдау жүргізуге Бас Прокурормен, Бас Прокурордың орынбасарымен, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысымен, облыс прокурорымен, облыс прокурорының орынбасарымен, аудан прокурорымен не оларды алмастыратын адамдармен келісілген баянат бойынша бастамашылық жасалады.

Баянатта:

1) күні, оны берген лауазымды адамның тегі, аты, әкесінің аты (болған жағдайда) және лауазымы;

2) талдау нысанасы (тақырыбы);

3) уәжді негіздер;

4) талдау кезеңі;

5) талдау жүргізу мерзімі;

6) талдау жүргізуге тартылатын прокуратура органдары, ведомстволары мен мекемелері (талдау тақырыптық-толассыз топқа тапсырылған жағдайда) көрсетіледі.

Талдау өзекті мәселелерді, басым бағыттарды не өңірдің ерекшеліктерін ескере отырып, Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, облыс прокуроры, облыс прокурорының орынбасары не оларды алмастыратын адамдар бекіткен жылдық немесе тоқсандық жоспар негізінде жүргізіледі.

12. Талдау барысында мынадай мәліметтер:

1) статистикалық деректер;

2) мемлекеттік бюджеттен бөлінген қаражаттар туралы ақпарат;

3) халықпен кездесу қорытындылары;

4) мемлекеттік органдардың тиімсіз жұмыс істеу фактілері, оның ішінде экстремизм мен терроризмнің профилактикасы, алдын алу, этносаралық және/немесе конфессияаралық негіздегі қақтығыс, азаматтардың әлеуметтік наразылығын, наразылық акцияларын тудыруы мүмкін қоғамдық тәртіпті бұзушылықтарды анықтау, ескерту және оқшаулау мәселелері;

5) уәкілетті мемлекеттік органдардың заңды және жеке тұлғалардың арыздарын қарау нәтижелері;

6) бұқаралық ақпарат құралдарындағы (оның ішінде интернет-ресурстарындағы) жарияланымдар;

7) мемлекеттік органдардың, олардың деректер қорының ақпараты;

8) құқық қорғау органдарының, арнаулы мемлекеттік және өзге де органдардың ақпарат алмасу жүйесімен интеграцияланған ақпараттық жүйелер мен ресурстар;

9) қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы істер бойынша сот актілері;

10) прокуратура мен мемлекеттік органдардың алдыңғы тексерістерінің нәтижелері;

11) жедел-іздестіру шараларының, арнайы шаралардың және жасырын тергеу әрекеттердің, оның ішінде құпиясыздандырылған және жедел-іздестіру субъектілері немесе қылмыстық қудалау органы ұсынған нәтижелері;

12) ақпараттың басқа да көздері пайдаланылады.

Сондай-ақ көптеген жағдайларда мемлекеттік органдардың мәліметтерін, статистикалық деректерді және басқа да ақпаратты уақтылы талдау және оның негізінде ден қою шараларын қабылдау бұзушылықтардың алдын алуға не тексеру іс-шараларынсыз олардың салдарын барынша азайтуға мүмкіндік беретінін ескере отырып, заңдылықтың бұзылуын, сондай-ақ оларға ықпал ететін себептер мен жағдайларды анықтау үшін жұмыстың талдамалық әдістері белсенді пайдаланылады.

13. Мониторинг және талдау жүргізуге қажет болған кезде, прокурор мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардан, жергілікті өзін-өзі басқару органдарынан және квазимемлекеттік сектор субъектілерінен заңдылықтың жай-күйі және оны қамтамасыз ету бойынша қабылданатын шаралар туралы мәліметтерді, құжаттарды және материалдарды талап етіп алдырады.

Мемлекеттік құпияларды, коммерциялық, банктік және заңмен қорғалатын өзге де құпияны құрайтын мәліметтерді таратуға заңда белгіленген талаптар мен шектеулерді сақтай отырып сұрау салынған ақпарат он бес күнтізбелік күн ішінде прокуратура органдарына беріледі.

Кейінге қалдыруды күттірмейтін жағдайларда, оның ішінде адамдардың өміріне, денсаулығына не Қазақстан Республикасының қауіпсіздігіне орны толмас зардаптардың туындауы не туындау қаупі болған кезде сұрау салынған ақпарат прокуратура органдарына дереу беріледі.

14. Облыс және аудан прокуратуралары, сондай-ақ оларға теңестірілген прокуратуралар квазимемлекеттік сектор субъектілерінен мәліметтерді, құжаттарды және материалдарды:

1) физикалық, психикалық және өзге де мән-жайларға байланысты өзінің қорғану құқығын өз бетінше жүзеге асыра алмайтын адамдардың;

2) шектелмеген адамдар қатарының;

3) егер бұл адамдардың өмірі, денсаулығы не Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі үшін орны толмас зардаптың алдын алуға қажет болса, адамдардың, қоғамның және мемлекеттің құқықтарын, бостандықтарын және заңды мүдделерін қорғау үшін талап етіп алдырады.

Заңдылықтың жай-күйі туралы мәліметтер, құжаттар мен материалдар жеке кәсіпкерлік субъектілерінен (квазимемлекеттік сектор субъектілерін қоспағанда) Заңда және өзге де заңнамалық актілерде көзделген жағдайларда және негіздер бойынша, сондай-ақ мемлекеттің заңды мүдделерін қорғау үшін қажетті жағдайларда ғана талап етіледі.

15. Қажет болған жағдайда, талдау жүргізу кезінде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарды сақтай отырып, фото және бейнетіркеуді қолдану арқылы бару үшін ашық жерлерде (қоғамдық пайдалану орындарында не ашық жерлерде) орналасқан объектіні (субъектіні) шолу арқылы қарап тексеру жүргізіледі.

16. Талдау отыз күнтізбелік күннің ішінде өткізіледі.

Қосымша материалдарды талап ету қажет болған жағдайда, сондай-ақ талдаудың елеулі көлеміне байланысты, оны жүргізудің мерзімі жоғары тұрған прокурордың келісімімен отыз күнтізбелік күннен асырылмай ұзартылады.

17. Талдау жүргізу кезінде:

1) заңдылықтың жай-күйінің проблемалары және олардың азаматтардың және ұйымдардың, қоғам мен мемлекеттің құқықтарына, бостандықтарына және заңды мүдделеріне әсер етуі анықталады;

2) уәкілетті мемлекеттік органдардың қызметі бағаланады;

3) анықталған заңдылықты бұзушылықтарды, оларға ықпал ететін себептер мен жағдайларды жоюдың тетіктері ұсынылады;

4) жұмыста жүйелі проблемаларды шешу бойынша кешенді іс-шараларды қабылдауды қажет ететін (оның ішінде заңнамалық және ұйымдастырушылық) басым бағыттар ұсынылады.

18. Талдау нәтижелері анықтама түрінде ресімделеді, ол:

1) талдау күнін, мәнін, сондай-ақ талдауда қамтылған уақыт кезеңін;

2) статистиканы және талдау үшін маңызы бар өзге де мән-жайларды келтіре отырып, талдау барысында анықталған мәліметтерді;

3) талдау нәтижесінде алынған заңдылықтың жай-күйі туралы тұжырымдарды, оның ішінде құқық бұзушылықтар жасау себептері мен жағдайларын;

4) құқық бұзушылықтарды, орын алған проблемаларды, Қазақстан Республикасы заңнамасындағы кемшіліктер мен олқылықтарды шешу және жою тәсілдері туралы ұсыныстарды қамтиды.

Ресми ұстаным алу қажет болған жағдайда талдау нәтижелері туралы анықтама уәкілетті мемлекеттік органға не ұйымға танысу үшін жіберіледі, олар қарсылықтары болған кезде оны анықтама табыс етілген күннен бастап бес жұмыс күні ішінде жазбаша береді.

19. Талдау нәтижелері бойынша мынадай:

1) қадағалау және ден қою актілерін енгізу, уәкілетті органдарды ақпараттандыру, оның ішінде қылмыстық қудалаудың заңдылығын қадағалауды жүзеге асыратын құрылымдық бөлімшелерге не арнайы прокурорлардың іс жүргізуіне тапсыру және өзге де шаралар қабылдау туралы.

СДТБТ-да қылмыстық құқық бұзушылық туралы құжаттар мен материалдарды тіркеуді прокуратура органдарында сотқа дейінгі тергеп-тексеруге қадағалауды жүзеге асыратын құрылымдық бөлімше жүзеге асырады;

2) уәкілетті мемлекеттік органдарға мемлекеттік органның және кәсіпкерлік субъектілерінің қызметінде тексеріс жүргізу жөнінде талаптарды жіберу туралы;

3) мемлекеттік органның, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының қызметінде дербес тексеріс жүргізу туралы;

4) Бас Прокурорға кәсіпкерлік субъектісінің қызметінде дербес тексеру тағайындау жөнінде өтінішхатты жіберу туралы;

5) Ақпаратты есепке алу кітабында (бұдан әрі – АЕК) материалдарды тіркеу туралы шешімдердің бірі қабылданады.

20. Аумақтық прокурорлар жергілікті жерлерде Қылмыстық-процестік кодекстің 181-бабы 5-бөлігінің тәртібінде берілген АЕК-де тіркелген материалдарды есепке алуды ұйымдастырады және ай сайын уәкілетті органмен осындай материалдар, алынған қорытындылар мен тексерулер актілері бойынша салыстырып тексеру жүргізеді.

21. Мемлекеттік органның қызметіне тексеріс жүргізу туралы талаптарға, оның ішінде қадағалау және ден қою актілерінде көрсетілген талаптарға Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы, облыс прокуроры, облыс прокурорының орынбасары, аудан прокуроры, сондай-ақ оларды алмастыратын адамдар қол қояды.

Аудан прокуроры осы тармақта көрсетілген талаптарды облыс прокуратурасын, Бас әскери прокуратураны және Бас көлік прокуратурасын бір уақытта хабардар ете отырып және талапты жіберудің орындылығы негіздемесін келтіре отырып жібереді.

Осы тармақта көрсетілген талаптарды облыс прокуроры не оның орынбасары жіберген кезде, Бас прокуратураны хабардар ету талап етілмейді.

22. Кәсіпкерлік субъектілеріне тексеріс жүргізу туралы, оның ішінде қадағалау және ден қою актілерінде көрсетілген талаптар уәкілетті мемлекеттік органдарға адамның өміріне, денсаулығына, қоршаған ортаға және жеке және заңды тұлғалардың, мемлекеттің заңды мүдделеріне зиян келтірудің не зиян келтіру қаупінің нақты фактілері бойынша жіберіледі.

Осы тармақта көрсетілген талаптарға Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы, облыс прокуроры, сондай-ақ оларды алмастыратын адамдар қол қояды.

Облыс прокуроры не оны алмастыратын адам осы тармақта көрсетілген талаптарды Бас прокуратураны бір уақытта хабардар ете отырып және талапты жіберудің орындылығы негіздемесін келтіре отырып жібереді.

23. Бас Прокурорға кәсіпкерлік субъектілерінің қызметіне дербес тексеріс тағайындау туралы өтінішхатта прокуратура органдарының оны жүргізу қажеттігінің дәлелді негіздемесі, заңдылықтың бұзылу белгілері және уәкілетті мемлекеттік органдар қабылдаған шаралар көрсетіледі.

Кәсіпкерлік субъектілерін тексеруді тағайындау туралы өтінішхат Бас Прокурорға Бас Прокурордың орынбасарының, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесі басшысының, облыс прокурорының, сондай-ақ оларды алмастыратын адамдардың қолымен жіберіледі.

3-тарау. Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының, сондай-ақ өзге де ұйымдардың шешімдері мен актілерін бағалау

24. Прокуратура:

1) Заңның 24-бабының 2-тармағында көрсетілген актілерді қоспағанда, Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының актілері мен шешімдерінің;

2) егер ол актілер мен шешімдер шектелмеген адамдар қатарына қатысты не жария сипатқа ие болса, меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдардың актілері мен шешімдерінің Конституцияға, заңдарға және Қазақстан Республикасы Президентінің актілеріне сәйкестігіне қадағалауды жүзеге асырады.

Осы тармақта көзделген қадағалау нормативтік құқықтық актілерге, жекеше қолданыстағы құқықтық актілерге, мемлекеттік органдар мен өзге де ұйымдардың шешімдеріне, сонымен қатар заңды күшіне енген қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы сот актілеріне баға беру жолымен жүзеге асырылады.

25. Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының, сондай-ақ өзге де ұйымдардың актілері мен шешімдерін бағалау әкімшілік рәсім болып табылады және талдау, тексеру, Заңның 21-бабының 1-тармағында көрсетілген жағдайларда шағымдарды қарау барысында, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентінің, Бас Прокурордың, Бас Прокурор орынбасарының, облыстар прокурорларының және олардың орынбасарларының, аудандар прокурорларының, сондай-ақ оларды алмастыратын адамдардың тапсырмалары бойынша жүзеге асырылады.

Талдау жүргізу, өтініштерді қарау кезінде, сондай-ақ облыстар прокурорларының және олардың орынбасарларының, аудандар прокурорларының тапсырмалары бойынша осы актілер мен шешімдер күнтізбелік он бес күн ішінде прокуратура органдарына ұсынылады.

Кейінге қалдыруға болмайтын жағдайларда, оның ішінде адамдардың өмірі, денсаулығы не Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі үшін орны толмас зардаптың туындауы не туындау қаупі болған кезде, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентінің және Бас Прокурордың, Бас Прокурор орынбасарының тапсырмалары бойынша және тексеріс жүргізу кезінде аталған актілер дереу ұсынылады.

26. Мемлекеттік органдардың (сот актілерінен басқасы), өзге де ұйымдардың және олардың лауазымды адамдарының актілері мен шешімдері оларды қабылдау құзыреттігі мен өкілеттігінің болуы, заңда белгіленген талаптарға сәйкестігі, нормативтік құқықтық актілерге, оның ішінде жоғары тұрған деңгейдегі актілерге қайшы келуі, мемлекеттік тіркеуден өткендігі және заңда белгіленген тәртіпте жарияланғаны (қажеттілігі болған жағдайда) және өзге де мәселелер бойынша зерделенеді.

27. Конституцияға, заңдарға, Қазақстан Республикасы Президентінің актілеріне қайшы келуіне және Республика ратификациялаған халықаралық шарттарға, нормативтік және өзге де құқықтық актілерге, мемлекеттік органдардың және лауазымды адамдардың шешімдеріне наразылық енгізіледі.

28. Наразылық заңсыз актіні, шешімді қабылдаған органға немесе лауазымды адамға немесе жоғары тұрған органға немесе жоғары тұрған лауазымды адамға енгізіледі.

Егер мұндай актіге, шешімге наразылық енгізу прокурордың өкілеттігіне кірмесе, құжаттар құзыреттілігі бойынша тиісті прокурорға жібереді.

29. Наразылықта прокурор заңсыз актінің, шешімнің күшін жоюды не оларды Конституцияға, заңдарға, Қазақстан Республикасы Президентінің актілеріне және Республика ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкестендіруді және бұзылған құқықты қалпына келтіруді талап етеді.

30. Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, облыс прокуроры, сондай-ақ оларды алмастыратын адамдар наразылық бойынша шешім қабылданғанға дейін, егер актіні не шешімді орындау адамдардың өмірі мен денсаулығына не Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі үшін орны толмас зардапқа алып келсе не алып келуі мүмкін болса, оларды тоқтата тұруға құқылы.

Актілер мен шешімдерді тоқтата тұру қаулы қабылдау арқылы жүзеге асырылады.

Нормативтік құқықтық актілердің қолданысын тоқтата тұратын қаулы дереу жариялануға жатады.

31. Заңсыз шешім, нормативтік құқықтық акт, жеке-дара қолданылатын құқықтық акт қабылдаған және шығарған орган немесе лауазымды адам не жоғары тұрған орган немесе лауазымды адам тиісті наразылықты қабылдамаған кезде прокурор Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексінде (бұдан әрі - АПК) және Қазақстан Республикасының Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексінде (бұдан әрі – ӘРПК) көзделген тәртіппен оларды заңсыз деп тану туралы арызбен сотқа жүгінеді.

32. Қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша заңды күшіне енген сот актілерін бағалау ҚПК-де, АПК-де, ӘРПК-де, Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

О внесении изменений в приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 2 мая 2018 года № 60 "О некоторых вопросах организации прокурорского надзора"

Приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 12 июля 2021 года № 102. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 14 июля 2021 года № 23523. Утратил силу приказом Генерального Прокурора Республики Казахстан от 17 января 2023 года № 32.

Сноска. Утратил силу приказом Генерального Прокурора РК от 17.01.2023 № 32 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Внести в приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 2 мая 2018 года № 60 "О некоторых вопросах организации прокурорского надзора" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 16894) следующие изменения:

1) Инструкцию по организации надзора за законностью деятельности государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, иных организаций независимо от формы собственности, а также принимаемых ими актов и решений, судебных актов, вступивших в законную силу, исполнительного производства, представительства интересов государства в суде по гражданским и административным делам, утвержденную указанным приказом, изложить в редакции согласно приложению 1 к настоящему приказу;

2) Правила проведения анализа состояния законности и оценки актов и решений Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций, утвержденную указанным приказом, изложить в редакции согласно приложению 2 к настоящему приказу.

2. Службе по защите общественных интересов Генеральной прокуратуры Республики Казахстан обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на официальном интернет-ресурсе Генеральной прокуратуры Республики Казахстан;

3) направление копии настоящего приказа для сведения руководителям структурных подразделений Генеральной прокуратуры Республики Казахстан, ведомств, учреждений и организации образования прокуратуры, прокурорам областей, городов республиканского значения, столицы Республики Казахстан и приравненным к ним прокурорам.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Генерального Прокурора Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие после дня его первого официального опубликования.

Генеральный Прокурор Республики Казахстан

Г. Нурдаулетов

	Приложение 1 к приказу Генерального Прокурора Республики Казахстан от 12 июля 2021 года № 102
	Утверждены приказом Генерального Прокурора Республики Казахстан от 2 мая 2018 года № 60

ИНСТРУКЦИЯ по организации надзора за законностью деятельности государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, иных организаций независимо от формы собственности, а также принимаемых ими актов и решений, судебных актов, вступивших в законную силу, исполнительного производства, представительства интересов государства в суде по гражданским, административным делам и по делам об административных правонарушениях

Глава 1. Общие положения

1. Настоящая Инструкция по организации надзора за законностью деятельности государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, иных организаций независимо от формы собственности, а также принимаемых ими актов и решений, судебных актов, вступивших в законную силу, исполнительного производства, представительства интересов государства в суде по гражданским, административным делам и по делам об административных правонарушениях (далее – Инструкция) разработана в соответствии с Законом Республики Казахстан "О прокуратуре" (далее – Закон).

2. Деятельность органов прокуратуры по организации надзора за законностью деятельности государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, иных организаций независимо от формы собственности, а также принимаемых ими актов и решений, судебных актов, вступивших в законную силу, исполнительного производства, представительства интересов государства в суде по гражданским, административным делам и по делам об административных правонарушениях включает в себя:

1) высший надзор за законностью деятельности государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, иных организаций независимо от формы собственности, а также принимаемых ими актов и решений;

2) представительство интересов государства в суде по гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях в порядке, определенном Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях (далее – КоАП), Гражданским процессуальным кодексом Республики Казахстан (далее – ГПК) и Административным процедурно-процессуальным кодексом Республики Казахстан (далее - АППК);

3) надзор за законностью вступивших в законную силу судебных актов по гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях;

4) надзор за законностью исполнительного производства по гражданским, административным делам, делам об административных правонарушениях и уголовным делам (за исключением взыскания уголовных штрафов и конфискации имущества).

3. Задачами надзора за законностью деятельности государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, иных организаций независимо от формы собственности, а также принимаемых ими актов и решений, судебных актов, вступивших в законную силу, исполнительного производства, представительства интересов государства в суде по гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях являются:

1) защита и восстановление прав и свобод человека и гражданина, законных интересов юридических лиц, общества и государства;

2) выявление и устранение нарушений законности, причин и условий, им способствующих, а также их последствий.

4. В целях реализации указанных задач прокурор:

1) анализирует состояние законности;

2) оценивает акты и решения Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций;

3) проводит проверки соблюдения законности в деятельности государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, иных организаций независимо от формы собственности;

4) представляет интересы государства в суде по гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях, а также осуществляет надзор за законностью исполнительного производства.

5. Анализ состояния законности и оценка актов и решений Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций проводится согласно Правил проведения анализа состояния законности и оценки актов и решений Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций, утверждаемых в соответствии с пунктом 1 статьи 8 Закона.

Глава 2. Проведение проверок соблюдения законности в деятельности государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, иных организаций независимо от формы собственности

6. Проверка соблюдения законности назначается и проводится прокурором в пределах его компетенции в случаях, предусмотренных законодательными актами Республики Казахстан.

7. Проверки по поручениям Президента Республики Казахстан и Генерального Прокурора Республики Казахстан (далее – Генеральный Прокурор) назначаются и проводятся прокурором в любых организациях независимо от формы собственности в порядке, предусмотренном действующим законодательством Республики Казахстан.

На проверки, назначаемые и проводимые по поручениям Президента Республики Казахстан и Генерального Прокурора, не распространяются положения пунктов 8 и 9 настоящей Инструкции.

8. Проверки в деятельности государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц назначаются и проводятся прокурором для защиты прав, свобод и законных интересов:

1) лиц, которые в силу физических, психических и иных обстоятельств не могут самостоятельно осуществлять их защиту;

2) неограниченного круга лиц;

3) лиц, общества и государства, если это необходимо для предотвращения необратимых последствий для жизни, здоровья людей либо безопасности Республики Казахстан.

К лицам, которые в силу физических, психических и иных обстоятельств не могут самостоятельно осуществлять защиту своих прав, свобод и законных интересов относятся:

дети-сироты, дети, оставшиеся без попечения родителей, дети с ограниченными возможностями, дети, находящиеся в трудной жизненной ситуации, а также дети, находящиеся в специальных организациях образования, организациях образования с особым режимом содержания, центрах адаптации несовершеннолетних, учебно-воспитательных учреждениях с обеспечением особых условий воспитания, обучения и социальной реабилитации;

лица, признанные вступившим в законную силу решением суда недееспособными или ограниченно дееспособными;

иные лица, не способные самостоятельно осуществлять защиту своих прав, свобод и законных интересов.

Под неограниченным кругом лиц понимается индивидуально неопределенный круг лиц или множественность участников правоотношений, при которой невозможно либо затруднительно заранее определить еҰ количественный состав.

Под необратимыми последствиями для жизни, здоровья людей либо безопасности Республики Казахстан понимаются правовой акт либо действия (бездействие), если их исполнение причинило либо может причинить вред здоровью и жизни человека и гражданина, повлекло или может повлечь угрозу национальной безопасности.

9. Проверки, предусмотренные пунктом 8 настоящей Инструкции, назначаются и проводятся только при установлении факта невыполнения или ненадлежащего выполнения своих полномочий иными уполномоченными государственными органами контроля и надзора, к компетенции которых отнесены соответствующие вопросы, за исключением случаев:

1) проведения проверок при осуществлении надзора за соблюдением законности в деятельности правоохранительных и специальных государственных органов;

2) наличия конфликта интересов в деятельности уполномоченного органа контроля и надзора, к компетенции которого отнесены соответствующие вопросы, либо его должностных лиц;

3) когда поводом для назначения проверки послужила жалоба на решения и действия (бездействие) уполномоченного органа контроля и надзора, к компетенции которого отнесены соответствующие вопросы, либо его должностных лиц.

Под конфликтом интересов понимается противоречие между личными интересами лиц, занимающих ответственную государственную должность, лиц, уполномоченных на выполнение государственных функций, лиц, приравненных к ним, должностных лиц и их должностными полномочиями, при котором личные интересы указанных лиц могут привести к неисполнению и (или) ненадлежащему исполнению ими своих должностных полномочий.

10. Проверки в деятельности субъектов предпринимательства прокурор инициирует в виде ходатайства, обращенного к Генеральному Прокурору либо лицу, его замещающему, и проводит на основании его последующего поручения.

В ходатайстве о назначении проверки в деятельности субъектов предпринимательства указывается мотивированное обоснование необходимости проведения проверки органами прокуратуры, признаки нарушений законности и меры, принятые уполномоченными государственными органами.

Ходатайства о назначении проверки субъектов предпринимательства направляются Генеральному Прокурору за подписью заместителя Генерального Прокурора, руководителя самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, прокурора области и приравненных к нему прокурорами (далее – прокурор области), а также лиц, их замещающих.

Ходатайство о назначении проверки субъектов предпринимательства рассматривается в течение десяти рабочих дней со дня его поступления, а при истребовании дополнительной информации – в течение тридцати календарных дней.

11. Прокурор проводит проверки по обеспечению законности производства по делам об административных правонарушениях в рамках реализации полномочий, предусмотренных Законом, КоАП и Законом Республики Казахстан "Об исполнительном производстве и статусе судебных исполнителей".

12. Территориальные прокуроры проводят проверки соблюдения прав граждан при исполнении в отношении их административного взыскания в виде ареста, в том числе при отбывании ареста в специализированных учреждениях.

Периодичность проверок с посещением специализированных учреждений определяется, исходя из анализа постановлений судов и других материалов.

При поступлении обращения от лица, подвергнутого административному аресту, либо в случае наличия достаточных данных о нарушении его прав, проверка проводится незамедлительно.

13. Постановление о производстве проверки выносится Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, прокурором области, заместителем прокурора области, прокурором района и приравненным к нему прокурорами (далее – прокурор района), а также лицами, их замещающими.

В постановлении о производстве проверки указывается:

1) номер, дата, наименование государственного органа, фамилия, имя, отчество (при его наличии) и должность прокурора, основания проверки;

2) наименование проверяемого субъекта (объекта) или фамилия, имя, отчество (если оно указано в документе, удостоверяющем личность) физического лица, в отношении которого назначено проведение проверки, его местонахождение, бизнес-идентификационный номер (индивидуальный идентификационный номер);

3) предмет (тематика) проверки с указанием проверяемого периода;

4) кому поручена проверка и сведения о специалистах, привлекаемых к ней;

5) срок проведения (начало и конец) проверки;

6) права и обязанности проверяемого субъекта;

7) подпись лица, уполномоченного подписывать постановление.

14. Постановление о назначении проверки, за исключением проводимых в рамках законодательства об исполнительном производстве, административных правонарушениях, до начала проверки регистрируется в уполномоченном государственном органе по правовой статистике и специальным учетам, в котором указывается номер и дата его регистрации.

Зарегистрированное в органе по правовой статистике и специальным учетам постановление о производстве проверки вручается проверяемому субъекту для ознакомления в момент прибытия на объект.

Сведения об ознакомлении или отказе в ознакомлении с постановлением руководителя (представителя) проверяемого субъекта отражаются в момент его вручения.

15. Проверка проводится только теми лицами, которые указаны в постановлении о назначении проверки.

Состав лиц, проводящих проверку, изменяется по решению прокурора, назначившего проверку либо лицом, его замещающим.

16. Проверка соблюдения законности проводится в течение не более тридцати календарных дней.

При необходимости истребования дополнительных материалов, а также в связи со значительным объемом проверки срок ее проведения в исключительных случаях продлевается по согласованию с Генеральным Прокурором либо лицом, его замещающим не более чем на тридцать календарных дней.

Ходатайство о продлении срока проверки вносится на рассмотрение Генеральному Прокурору за подписью заместителя Генерального Прокурора, руководителя самостоятельного структурного подразделения, прокурора области, а также лиц, их замещающих, не позднее, чем за пять рабочих дней до истечения срока проверки.

Ходатайство о продлении срока проверки вносится на рассмотрение прокурору области за подписью его заместителя, начальника структурного подразделения областной и приравненной к ней прокуратуре, прокурора района, либо лица, его замещающего не позднее, чем за семь рабочих дней до истечения срока проверки.

17. Проверка приостанавливается в случаях:

назначения экспертизы – до получения заключения эксперта;

необходимости получения сведений и документов от иностранных государств – до их получения;

в случаях, препятствующих проведению проверки (болезнь лица, участвующего в проверке, форс-мажорные обстоятельства, розыск лиц, причастных к предмету проводимой проверки, совершение процессуальных действий, направление требований о проведении проверки или даче заключения) – до их устранения.

Исчисление срока проведения приостановленной проверки продолжается со дня ее возобновления.

18. В случаях продления, приостановления и возобновления производства проверки, изменения состава проверяющих выносится мотивированное постановление с уведомлением органов правовой статистики и специальных учетов и проверяемого субъекта в течение трех рабочих дней со дня его вынесения.

19. Постановления о проведении оперативно-розыскных мероприятий выносятся Генеральным Прокурором, его заместителем, курирующим данную отрасль надзора, прокурорами областей либо лицами, исполняющими их обязанности.

В постановлении указываются основания проведения оперативно-розыскных мероприятий, форма и сроки предоставления полученных результатов.

Учет постановлений ведется подразделением по надзору за законностью оперативно-розыскной, контрразведывательной деятельности и негласных следственных действий.

20. Экспертиза назначается в случаях, требующих специальных научных знаний и когда без ее назначения не представляется возможным реализовать проверку.

Постановление о назначении экспертизы выносится Генеральным Прокурором, его заместителями, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, прокурорами областей, их заместителями, начальниками структурных подразделений областных и приравненных к ним прокуратур, прокурорами районов, а также лицами, их замещающими.

В постановлении о назначении экспертизы указываются:

1) наименование органа, назначившего экспертизу;

2) время, место назначения экспертизы;

3) вид экспертизы;

4) основания для назначения экспертизы;

5) объекты, направляемые на экспертизу, и информация об их происхождении, а также разрешение на возможное полное или частичное уничтожение указанных объектов, изменение их внешнего вида или основных свойств в ходе исследования;

6) наименование органа судебной экспертизы и (или) фамилия, имя, отчество (при его наличии) лица, которому поручено производство судебной экспертизы.

21. В случае необходимости к проверке привлекаются специалисты для дачи заключений, а также сотрудники других правоохранительных органов для обеспечения безопасности и надзорной деятельности.

При наличии в заключении специалиста выводов о составе уголовного, административного правонарушения либо обстоятельства, являющегося основанием для подачи заявления в суд, экспертиза по материалам прокурорских проверок производится в рамках Уголовно-процессуального кодекса, КоАП, ГПК и АППК.

22. При проведении проверок:

выясняются причины и условия допущенных нарушений законности;

устанавливаются проблемы соблюдения законности (правовые и организационные) и их влияние на соблюдение прав, свобод и законных интересов граждан и организаций, общества и государства;

оценивается деятельность государственных и уполномоченных органов, ответственных за недопущение или предотвращение нарушений.

Независимо от тематики проверки в постановлении о ее назначении в качестве предмета указывается применение законодательства о противодействии коррупции, о профилактике правонарушений и об административных правонарушениях (если проверяемый орган или организация является субъектом профилактики правонарушений, обладает полномочиями по возбуждению дела об административном правонарушении), а также законность правовых актов государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций (по тематике проверки).

23. По окончании проверки составляется справка о результатах проверки (далее – справка), которая содержит:

1) дату и место составления справки, основания проверки;

2) наименование проверяемого субъекта, предмет (тематика) проверки;

3) общие сведения по тематике проверки (статистика, реализованные проверяемым субъектом мероприятия, сведения об освоенных бюджетных средствах, практика исполнения судебных актов или другие сведения по предмету проверки);

4) оценку соблюдения законности по предмету (тематике) проверки (суть выявленных нарушений, причины бездействия уполномоченных органов, законность правовых актов государственных органов, соблюдение законодательства о противодействии коррупции, профилактике правонарушений и об административных правонарушениях и другие сведения);

5) анализ причин, способствовавших совершению нарушений;

6) механизм устранения выявленных нарушений законности, причин и условий, способствующих им;

7) выводы и предложения по результатам проверки (акты надзора и реагирования, инициирование досудебного расследования, предложения по совершенствованию законодательства Республики Казахстан, другие меры);

8) подпись должностного лица (лиц), проводившего проверку.

Справка вручается проверяемому субъекту в течение пяти рабочих дней после окончания проверки. Сведения об ознакомлении или отказе в ознакомлении со справкой руководителя (представителя) проверяемого субъекта отражаются в момент ее вручения.

При наличии возражений к справке проверяемый субъект предоставляет их письменно в течение пяти рабочих дней со дня вручения справки.

24. По результатам проверки принимаются следующие решения:

о внесении актов прокурорского надзора и реагирования, предусмотренных Главой 5 Закона;

о проведении совещаний с обсуждением результатов проверки;

о направлении информационных писем;

о передаче материалов в структурное подразделение, осуществляющее надзор за законностью уголовного преследования (в том числе для принятия решения о регистрации фактов в Едином реестре досудебных расследований (далее - ЕРДР) либо в производство специальных прокуроров;

о регистрации материалов в Книге учета информации и другие меры, предусмотренные уголовным законодательством Республики Казахстан.

25. Иски (заявления) в суды предъявляются для восстановления нарушенных прав и защиты интересов лиц, указанных в пункте 8 настоящей Инструкции.

В остальных случаях разъясняется право каждого на самостоятельную защиту своих прав и свобод в судебном порядке.

Глава 3. Представительство интересов государства в суде по гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях, а также надзор за законностью исполнительного производства

Параграф 1. Представительство интересов государства в суде по гражданским и административным делам.

26. Прокуроры вступают в процесс по гражданским делам:

1) затрагивающим интересы государства;

2) когда требуется защита общественных интересов или граждан, предусмотренных в пункте 8 настоящей Инструкции;

3) когда это признано необходимым судом;

4) возбужденным по инициативе прокурора;

5) о лишении родительских прав;

6) об оспаривании законности нормативного правового акта;

7) о помещении несовершеннолетнего в специальную организацию образования для детей с девиантным поведением или организацию с особым режимом содержания.

27. Прокуроры вступают в процесс по административным делам:

1) вытекающим из налоговых, таможенных, бюджетных отношений, отношений в области охраны, восстановления и сохранения окружающей среды, использования и воспроизводства природных ресурсов при осуществлении хозяйственной и иной деятельности, связанной с использованием природных ресурсов и воздействием на окружающую среду;

2) по административным делам об обжаловании действий (бездействия) государственного судебного исполнителя при исполнении исполнительных документов о взыскании с государства и в доход государства;

3) связанные с защитой избирательных прав граждан и общественных объединений, участвующих в выборах, республиканском референдуме;

4) возбужденным по инициативе прокурора;

5) когда административный акт, административное действие (бездействие) может ограничить права, свободы и законные интересы лиц, которые в силу физических, психических и иных обстоятельств не могут самостоятельно осуществлять их защиту или неограниченного круга лиц;

6) когда необходимость участия прокурора признана судом;

7) когда органы прокуратуры являются ответчиками.

В силу части 3 статьи 1 АППК в административном судопроизводстве применяются положения ГПК, если иной порядок не предусмотрен АППК.

28. Территориальные прокуроры в пределах компетенции обеспечивают по месту своей дислокации участие при рассмотрении гражданских и административных дел в судах первой и апелляционной инстанций, за исключением споров, отнесенных к ведению специализированных прокуроров, дислоцированных в месте расположения этих судов.

Участие при рассмотрении инвестиционных споров возлагается на прокуратуру города Нур-Султан.

Специализированные военные прокуроры в пределах компетенции обеспечивают по месту своей дислокации участие при рассмотрении военными судами гражданских и административных дел, перечисленных в пунктах 26, 27 настоящей Инструкции.

Специализированные транспортные прокуроры в пределах компетенции обеспечивают по месту своей дислокации участие при рассмотрении судами первой и апелляционной инстанций гражданских и административных дел (за исключением дел подсудных специализированным межрайонным экономическим судам и рассматриваемых специализированным межрайонным административным судом), предусмотренных пунктами 26, 27 настоящей Инструкции, по которым предметом спора являются объекты транспортной инфраструктуры либо в качестве одной из сторон выступают организации железнодорожного, автомобильного (в части международных автомобильных перевозок пассажиров, багажа и грузов), морского, внутреннего водного, воздушного, городского рельсового и магистрального трубопроводного транспорта, космической системы, а также государственные органы, реализующие полномочия по отношению к названным объектам и субъектам, и органы транспортной прокуратуры.

Специализированные природоохранные прокуроры в пределах компетенции обеспечивают по месту своей дислокации участие при рассмотрении судами гражданских и административных дел, по которым они выступают в качестве истца, ответчика либо третьего лица.

Территориальные прокуроры обеспечивают своевременное и надлежащее извещение специализированных прокуроров в случае принятия судом к производству дела, отнесенного Инструкцией к ведению специализированных прокуроров, дислоцированных по месту расположения этих судов.

Специализированные прокуроры осуществляют мониторинг всех назначенных к рассмотрению и рассмотренных дел с использованием официального сайта суда.

В случае отсутствия специализированной прокуратуры в месте расположения суда, в котором назначено к рассмотрению отнесенное к ее ведению дело, либо неизвещения об этом специализированного прокурора, участие в судах и последующая проверка законности судебных актов возлагается на соответствующего территориального прокурора. О результатах рассмотрения дела участвующий прокурор информирует специализированную прокуратуру.

Также специализированный прокурор должен быть уведомлен о принятых судами решениях по делу, рассмотренному с участием территориального прокурора в соответствии с компетенцией, но затрагивающему интересы поднадзорных специализированным прокурорам организаций.

Участие в специализированных межрайонных экономических судах и в специализированных межрайонных административных судах обеспечивают прокуроры соответствующих подразделений прокуратур областей, городов Нур-Султан, Алматы и Шымкент.

В случае отсутствия областной прокуратуры в месте расположения указанных судов участие обеспечивают прокуроры, дислоцированные по месту расположения этих судов.

В специализированном межрайонном экономическом суде, в специализированном межрайонном административном суде города Нур-Султан и в суде города Нур-Султан по делам, подведомственным транспортным прокурорам, участие обеспечивает Главная транспортная прокурора.

Обеспечение участия в специализированных межрайонных судах по делам несовершеннолетних возлагается на прокуроров, дислоцированных по месту расположения данных судов.

29. Сотрудники Генеральной прокуратуры участвуют в рассмотрении Верховным Судом Республики Казахстан (далее - Верховный Суд) по первой инстанции дел об оспаривании решений и действий (бездействия) Центральной избирательной комиссии Республики Казахстан, Центральной комиссии референдума.

Участие по делам, предусмотренных пунктами 26 и 27 настоящей Инструкции, рассматриваемых Верховным Судом в кассационном порядке, по поручению Генерального Прокурора обеспечивается подчиненными прокурорами.

30. По делам, возбужденным по искам и заявлениям прокуроров, а также делам, в которых в качестве ответчика выступает орган или учреждение прокуратуры, участие в судах в качестве представителей прокуратуры обеспечивают сотрудники соответствующих прокуратур (подразделений).

Участие при рассмотрении исков, внесенных вышестоящими прокурорами, при необходимости поручается нижестоящим прокурорам.

По доверенности прокурора, предъявившего иск, в судах первой, апелляционной и кассационной инстанций могут участвовать прокуроры, дислоцирующиеся по месту рассмотрения иска.

В силу статьи 72 ГПК прокурор, представляющий интересы органов прокуратуры в рассматриваемом судом споре в качестве истца или ответчика, представляет суду доказательства, необходимые для правильного разрешения дела. В целях реального исполнения судебных актов по искам (заявлениям) прокуроров в необходимых случаях своевременно ставить перед судом вопрос о принятии обеспечительных мер, если такие ходатайства не были заявлены на стадии их предъявления.

Обеспечение состязательности в процессе и обжалование незаконных судебных актов по делам указанной категории возлагается на этих сотрудников.

По делу, возбужденному по инициативе прокурора, а также по спору, где в качестве ответчика выступает орган или учреждение прокуратуры, заключение прокурора по существу дела в целом после судебных прений не требуется, ходатайство не подается, в случае несогласия с состоявшимися судебными актами прокурор вправе подать апелляционную жалобу, кассационное ходатайство.

Ходатайство о принесении кассационного протеста по таким гражданским делам подается в Генеральную прокуратуру только в случае отказа судьей Верховного Суда в передаче ходатайства для рассмотрения в судебном заседании кассационной инстанции.

По административным делам - только после рассмотрения кассационной жалобы Верховным Судом.

Прокуратуры областей незамедлительно уведомляют Генеральную прокуратуру о поступлении в суд иска (заявления) к органам или учреждениям прокуратуры, принятом процессуальном решении, поступивших жалобах, результатах пересмотра судебных актов с приложением копии иска (заявления) и других материалов.

31. Прокурор, не являющийся стороной по делу и вступивший в процесс по делам, предусмотренным в пунктах 26, 27 настоящей Инструкции, после судебных прений дает заключение по существу дела в целом.

На всех стадиях гражданского и административного судопроизводства прокуроры определяют свою позицию в строгом соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан, материалами дел, последовательно отстаивают ее, руководствуются принципами законности, равенства юридических лиц и граждан перед законом и судом, состязательности и равноправия сторон.

Результаты ознакомления с материалами дела на всех стадиях гражданского и административного процесса участвующий прокурор предварительно докладывает соответствующему вышестоящему прокурору или курирующему заместителю для утверждения последними заключения.

Заключение прокурора составляется в письменном виде, в нем указываются:

наименование дела;

стороны;

суть заявленных требований;

обстоятельства, на которые ссылаются стороны;

мнение прокурора о представленных сторонами доказательствах с точки зрения их относимости, допустимости, достоверности и достаточности;

нормы материального и процессуального права, подлежащие применению;

выводы прокурора по существу заявленных требований, распределению судебных расходов.

В заключении по делу, подлежащему пересмотру в судах апелляционной, кассационной инстанциях, также указываются:

судья (докладчик, состав коллегии), краткое содержание судебных актов, подлежащих пересмотру, позиции суда;

прокурор, участвовавший в рассмотрении дела в суде первой инстанции, краткое содержание его заключения;

доводы жалобы (ходатайства);

результаты изучения дела;

выводы об обоснованности жалобы (ходатайства).

Заключения по гражданским и административным делам, по которым судебные акты вступили в законную силу, назначенным к рассмотрению Верховным Судом в кассационном порядке, утверждаются заместителем Генерального Прокурора.

Заключения по административным делам, по которым судебные акты не вступили в законную силу, назначенным к рассмотрению Верховным Судом в кассационном порядке, утверждаются руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры.

Исходя из части 1 статьи 73 ГПК, непредставление суду первой инстанции имеющихся у стороны доказательств исключает возможность представления этих доказательств суду апелляционной, кассационной инстанций.

По административным делам бремя доказывания возложено на административный орган и должностное лицо.

Поэтому прокуроры принимают меры, направленные на обеспечение своевременного представления государственными юридическими лицами доказательств, необходимых для правильного разрешения дела судом.

Прокуроры реагируют на факты ненадлежащего представительства в гражданском и административном процессе интересов государственных учреждений и предприятий их представителями, инициируя привлечение к ответственности виновных лиц.

При выявлении по материалам гражданских и административных дел нарушений законности со стороны должностных лиц государственных органов, физических и юридических лиц, прокурор ходатайствует перед судом о вынесении частного определения и/или незамедлительно рапортом в письменном виде или в форме электронного документа доводит об этом до сведения вышестоящего прокурора, который принимает одно из следующих решений:

о регистрации рапорта в ЕРДР;

о регистрации материалов в Книге учета информации (далее – КУИ);

о возбуждении дела об административном правонарушении;

о возбуждении дисциплинарного производства;

о предъявлении иска;

о внесении иных актов прокурорского надзора и реагирования, предусмотренных Главой 5 Закона, с целью привлечения виновных лиц к установленной законом ответственности и устранения нарушений.

32. Прокурорам необходимо своевременно реагировать на допущенные судом ошибки по делам, перечисленным в пунктах 26, 27 настоящей Инструкции, путем принесения ходатайств на судебные акты в апелляционном и кассационном порядке.

Сроки принесения апелляционных ходатайств по гражданским и административным делам, предусмотрены частью 3 статьи 403 ГПК и частью 2 статьи 168 АППК.

Принесение своевременного апелляционного ходатайства по гражданским и административным делам и кассационного ходатайства по административным делам на судебные акты по инвестиционным спорам и иным спорам между инвесторами и государственными органами, связанным с инвестиционной деятельностью возлагается на прокурора города Нур-Султан.

Прокуроры в пределах своей компетенции в апелляционные сроки изучают законность не вступивших в законную силу судебных актов по гражданским делам, не подлежащим пересмотру в кассационном порядке в соответствии с частью 2 статьи 434 ГПК и вынесенных не в пользу государства.

Апелляционные ходатайства на судебные акты по гражданским делам приносятся Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, прокурором области, прокурором района, их заместителями, а также прокурором, участвовавшим в рассмотрении дела в суде первой инстанции.

Прокуроры в пределах своей компетенции в апелляционные сроки изучают законность не вступивших в законную силу судебных актов по административным делам, перечисленным в пункте 27 настоящей Инструкции, рассмотренным в письменном разбирательстве, в соответствии с Главой 23 АППК.

Апелляционные ходатайства на судебные акты по административным делам приносятся Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, прокурором области и их заместителями, прокурором района, а также прокурором, участвовавшим в рассмотрении дела в суде первой инстанции.

Апелляционное ходатайство приносится лишь при наличии оснований к отмене либо изменению решения суда, предусмотренных статьей 427 ГПК.

Требования к содержанию апелляционного ходатайства установлены статьей 404 ГПК.

В случае согласия с судебными актами по гражданским делам, вынесенными не в пользу государства, прокуроры областей в срок не позднее тридцати рабочих дней со дня вступления их в законную силу направляют в Генеральную прокуратуру ранее утвержденные по делам заключения.

По административным делам, в случае согласия с судебными актами, вынесенными не в пользу государства, прокуроры областей в срок не позднее двадцати рабочих дней со дня вступления их в законную силу направляют в Генеральную прокуратуру ранее утвержденные по делам заключения.

При этом прокурор, при наличии оснований, предусмотренных законодательством, принимает меры по исполнению юридическими службами государственных органов требований абзаца четырнадцатого пункта 8 Типового положения о юридических службах государственных органов Республики Казахстан, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстан от 9 ноября 2006 года №1072, по своевременному обжалованию судебных актов во всех судебных инстанциях.

33. Жалобы участников процесса на невступившие в законную силу судебные акты по гражданским и административным делам, указанным в пунктах 26, 27 настоящей Инструкции, рассматриваются прокуратурой, сотрудник которой участвовал в судебном заседании.

В случае оставления обращения без удовлетворения, ответ на обращение подписывается руководителем прокуратуры или лицом, его замещающим.

Ответы на обращения должны быть обоснованными и мотивированными, содержать конкретные факты, опровергающие доводы заявителя.

При этом прокурор возвращает жалобу на судебные акты по спорам, не указанным в пункте 26 настоящей Инструкции, с разъяснением заявителю права на самостоятельную подачу апелляционной и кассационной жалобы.

По административным делам, не указанным в пункте 27 настоящей Инструкции, прокурор возвращает жалобу на судебные акты, невступившие в законную силу, с разъяснением заявителю права на самостоятельное обращение с апелляционной и кассационной жалобой. Вступившие в законную силу судебные акты по таким делам могут быть пересмотрены по представлению Председателя Верховного Суда при наличии исключительных оснований, предусмотренных частью 6 статьи 169 АППК.

34. При рассмотрении дел в апелляционном порядке прокурор области обеспечивает участие соответствующих прокуроров по гражданским и административным делам, предусмотренным пунктами 26, 27 настоящей Инструкции, в том числе разрешенным в порядке упрощенного (письменного) производства.

35. При даче заключения в суде апелляционной инстанции прокурор учитывает как обстоятельства дела, так и заслушанные в суде пояснения, дополнительные доказательства, принятые судом в порядке части 2 статьи 404 ГПК. При этом прокурор не связан доводами ходатайства и действует, исходя из требований закона и имеющихся фактических данных.

36. При необоснованном отклонении судом апелляционного ходатайства по гражданскому делу, а также при установлении существенных нарушений норм материального и процессуального права прокурор области вносит в Генеральную прокуратуру представление о принесении кассационного протеста, отвечающее требованиям статьи 440 ГПК.

Представление, не отвечающее указанным требованиям, подлежит возвращению без рассмотрения.

Представление о принесении кассационного протеста на судебный акт по гражданскому делу вносится в Генеральную прокуратуру не позднее тридцати рабочих дней со дня его вступления в законную силу, а при необходимости изучения дела – в течение тридцати рабочих дней со дня поступления дела в прокуратуру.

Истребование дела осуществляется в порядке, предусмотренном частью 1 статье 438 ГПК, не позднее десяти рабочих дней со дня вступления судебного акта в законную силу.

Внесение представлений в Генеральную прокуратуру в более поздние сроки сопровождается объяснением причин с приложением подтверждающих документов.

37. При необоснованном отклонении судом апелляционного ходатайства по административному делу, а также при установлении существенных нарушений норм материального и процессуального права прокурор области в течение месяца со дня вынесения постановления в окончательной форме подает кассационное ходатайство в Верховный Суд, в соответствии с частью 2 статьи 169 АППК.

В случае принесения в Верховный Суд кассационного ходатайства по административному делу его копия одновременно направляется в Генеральную прокуратуру.

Право на принесение кассационного ходатайства принадлежит прокурорам областей и приравненным к ним прокурорам.

Генеральный Прокурор и его заместители в пределах своей компетенции вправе принести кассационное ходатайство на решение независимо от участия в рассмотрении дела.

При необоснованном отклонении судом кассационного ходатайства, а также при установлении существенных нарушений норм материального и процессуального права прокурор области вносит в Генеральную прокуратуру представление о принесении кассационного протеста по административному делу, отвечающее требованиям статьи 440 ГПК.

Представление, не отвечающее указанным требованиям, подлежит возвращению без рассмотрения.

Представление о принесении кассационного протеста на судебный акт по административному делу вносится в Генеральную прокуратуру не позднее двадцати рабочих дней со дня его вступления в законную силу.

Порядок вступления в законную силу судебного акта по административному делу регламентирован статьями 161, 168, 169 АППК.

38. Генеральный Прокурор вправе приносить кассационные протесты на судебные акты по гражданским и административным делам, как по собственной инициативе, так и по ходатайствам физических и юридических лиц, по делам, указанных в пунктах 26, 27 настоящей Инструкции.

Сроки принесения кассационного протеста по гражданским и административным делам, предусмотрены частью 1 статьи 436 ГПК и частью 3 статьи 169 АППК.

Содержание ходатайства о принесении кассационного протеста указано в статье 441 ГПК.

К ходатайству, поданному законными представителями, прилагаются документы, удостоверяющие их полномочия.

Полномочия представителя по поручению оформляются в соответствии с требованиями, предусмотренными статьей 61 ГПК.

К ходатайству, поданному представителем по поручению, прилагается доверенность, выданная и оформленная в соответствии с законом.

Представителем по поручениям, указанным в подпункте 6) части 1 статьи 58 ГПК, представляется документ, подтверждающий членство в палате юридических консультантов.

К ходатайству, поданному адвокатом, прилагается копия удостоверения адвоката и письменное уведомление о защите (представительстве), предусмотренные Законом Республики Казахстан "Об адвокатской деятельности и юридической помощи".

Ходатайство о принесении кассационного протеста, не отвечающее указанным требованиям ГПК, в частности:

поданное лицами, которые в соответствии со статьей 435 ГПК не имеют права на оспаривание вступившего в законную силу судебного акта;

по делам, не предусмотренным частью 2 статьи 54 ГПК, частью 2 статьи 31 АППК;

после истечения срока, указанного в части 1 статьи 436 ГПК, в части 3 статьи 169 АППК;

с нарушением порядка обжалования, установленного ГПК и АППК;

не содержащее сведений о лице, подающем ходатайство, и лице, в интересах которого оно подается, его местожительстве или местонахождении и процессуальном положении в деле;

без указания об участвующих в деле лицах и их местожительстве или местонахождении;

без указания о судах, рассматривавших дело в первой, апелляционной инстанциях, и содержании принятых ими решений;

без указания о судебном акте, которое предлагается опротестовать;

без указания, в чем заключается существенное нарушение норм материального либо процессуального права;

без указания, в чем состоит исключительность основания для пересмотра судебных актов (в случае подачи ходатайства по основаниям, предусмотренным частью 6 статьи 438 ГПК и частью 6 статьи 169 АППК);

не подписанное лицом, подающим ходатайство;

представителем по поручению без приложения доверенности;

без документа, подтверждающего членство в палате юридических консультантов;

поданное законным представителем без документов, удостоверяющих его полномочия;

поданное адвокатом без приложения копии удостоверения адвоката и письменного уведомления о защите (представительстве) подлежит возвращению без рассмотрения лицу, подавшему ходатайство.

Кроме того, исходя из принципа равноправия сторон и приоритета судебной подведомственности, закрепленных в статьях 13, 15, 25 ГПК, требований части 4 статьи 442 ГПК, прокурор вправе возвратить ходатайство о пересмотре судебного акта в кассационном порядке для обращения непосредственно в суд кассационной инстанции, если заявителем это право не реализовано, за исключением случаев, когда ходатайство подано с соблюдением требований статьи 441 ГПК лицами, перечисленными в статье 112 ГПК.

39. Генеральной прокуратурой рассмотрение ходатайства и представления о принесении кассационного протеста при необходимости осуществляется с истребованием дел. В этом случае гражданское и административное дело запрашивается в течение пяти рабочих дней с момента поступления ходатайства, представления ответственному исполнителю.

В исключительных случаях при наличии поручения Генерального Прокурора, заместителя Генерального Прокурора, руководителя самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, его заместителя запрос дела направляется в течение пятнадцати календарных дней с момента поступления ходатайства либо представления в Генеральную прокуратуру.

При необходимости у прокуроров областей и уполномоченных органов истребуются дополнительные сведения для полного, всестороннего и объективного выяснения обстоятельств, имеющих значение для дела, и решения вопроса о принесении кассационного протеста.

40. Ходатайство и представление прокурора области о принесении кассационного протеста рассматривается в течение тридцати рабочих дней со дня его поступления, а при истребовании дела – в течение тридцати рабочих дней со дня поступления дела в Генеральную прокуратуру.

Срок рассмотрения ходатайства, представления продлевается Генеральным Прокурором либо заместителем Генерального Прокурора.

Сроки исчисляются в порядке, предусмотренном частью 2 статьи 122, статьей 123 ГПК.

41. В случае оставления ходатайства либо представления прокурора области без удовлетворения ответ заявителю, прокурору области подписывается заместителем Генерального Прокурора.

42. В соответствии с частью 2 статьи 435 ГПК, с частью 3 статьи 169 АППК правом опротестования вступивших в законную силу судебных актов обладает Генеральный Прокурор.

Поддержание доводов кассационного протеста по поручению Генерального Прокурора обеспечивается подчиненными прокурорами.

43. Территориальные прокуроры и Генеральная прокуратура организуют учет судебных актов по делам, рассмотренным с участием прокуроров, и заключений по ним (раздельно по первой, апелляционной и кассационной инстанциям).

Параграф 2. Представительство интересов государства в судах по делам об административных правонарушениях

44. Прокурор принимает обязательное участие в суде по делам об административных правонарушениях:

1) в отношении несовершеннолетних;

2) по которым санкция статьи Особенной части КоАП предусматривает безальтернативное наложение взыскания в виде административного ареста.

По делам, санкции статей Особенной части КоАП которых предусматривают альтернативное наложение административного ареста, если одним из участников процесса заявлено ходатайство о необходимости его участия;

3) влекущим выдворение иностранца или лица без гражданства за пределы Республики Казахстан;

4) возбужденным им самим;

5) по которым его участие признано необходимым вышестоящим прокурором по письменному указанию;

6) в области предпринимательской деятельности, по которым должностные лица антимонопольного органа и уполномоченного органа, осуществляющего руководство в сферах естественных монополий, имеют право рассматривать и составлять протоколы об административных правонарушениях;

7) в области охраны окружающей среды;

8) в области налогообложения;

9) в сфере таможенного дела;

10) об обжаловании постановлений уполномоченных органов (должностных лиц), в подведомственность которых входит рассмотрение дел, указанных в подпунктах 6-9 пункта 44 настоящей Инструкции;

11) о коррупционных правонарушениях.

Кроме того, в соответствии со статьей 759 КоАП прокуроры принимают участие в суде и по иным делам.

45. Территориальные прокуроры обеспечивают по месту своей дислокации участие при рассмотрении дел об административных правонарушениях в судах первой и апелляционной инстанций, за исключением дел, отнесенных к ведению специализированных прокуроров, дислоцированных в месте расположения этих судов.

Специализированные военные прокуроры обеспечивают по месту своей дислокации участие и последующий надзор при рассмотрении районными, городскими, специализированными межрайонными судами по административным правонарушениям, областными и приравненными к ним судами дел об административных правонарушениях, возбужденных уполномоченными должностными лицами Вооруженных Сил, других войск и воинских формирований Республики Казахстан, в том числе дел об административных правонарушениях, возбужденных в отношении указанных лиц или организаций.

Специализированные транспортные прокуроры обеспечивают по месту своей дислокации участие и изучение законности судебных актов при рассмотрении судами первой и апелляционной инстанций дел об административных правонарушениях, возбужденных транспортными прокурорами или уполномоченными органами (должностными лицами) в связи с реализацией полномочий в отношении субъектов транспортной инфраструктуры либо организаций железнодорожного, автомобильного (в части международных автомобильных перевозок пассажиров, багажа и грузов), морского, внутреннего водного, воздушного, городского рельсового и магистрального трубопроводного транспорта, космической системы.

Специализированные природоохранные прокуроры обеспечивают по месту своей дислокации участие и последующую проверку законности судебных актов при рассмотрении судами дел об административных правонарушениях, по которым производство возбуждено по их инициативе.

Территориальные прокуроры обеспечивают своевременное и надлежащее извещение специализированных прокуроров в случае принятия судом к производству дела, отнесенного настоящей Инструкцией к ведению специализированных прокуроров, дислоцированных по месту расположения этих судов.

Одновременно специализированные прокуроры осуществляют мониторинг всех назначенных к рассмотрению дел с использованием официального сайта местного суда.

В случае отсутствия специализированной прокуратуры в месте расположения суда, в котором назначено к рассмотрению отнесенное к ее ведению дело, либо неизвещения об этом специализированного прокурора, участие в судах и последующая проверка законности судебных актов возлагаются на соответствующего территориального прокурора.

46. Результаты ознакомления с материалами дела об административном правонарушении на всех стадиях процесса участвующий прокурор предварительно докладывает вышестоящему прокурору или курирующему заместителю. Результат рассмотрения докладывается вышестоящему прокурору. В случае незамедлительного рассмотрения дела об административном правонарушении предварительный доклад не требуется.

Заключения по делам об административных правонарушениях составляются по постановлениям суда апелляционной инстанции, с которыми прокурор согласен. В других случаях заключение не составляется.

В заключении указывается:

1) наличие или отсутствие вины правонарушителя, правильность квалификации его деяний;

2) доказательства, на основании которых прокурор пришел к одному из вышеуказанных выводов;

3) применение к нему того или иного вида взыскания с учетом обстоятельств дела и личности правонарушителя, либо о необходимости прекращения дела;

4) содержание судебных актов, подлежащих пересмотру, позиции суда;

5) участвовавшие прокуроры, краткое содержание их заключений;

6) доводы жалобы (ходатайства);

7) выводы об обоснованности жалобы (ходатайства).

Прокурорам необходимо своевременно реагировать на допущенные судом нарушения норм материального и процессуального права по делам, перечисленным в пункте 44 настоящей Инструкции, а также при прекращении производства по делам об административных правонарушениях, независимо от участия прокурора в судебном рассмотрении (в том числе с использованием информационных ресурсов и систем Комитета по правовой статистике и специальных учетов Генеральной прокуратуры Республики Казахстан и Верховного Суда).

Прокурор независимо от участия в судебном рассмотрении проверяет законность постановления об административном аресте в течение суток с момента его поступления и при выявлении необоснованного судебного акта принимает меры к его опротестованию.

Территориальные прокурора по полугодиям проводят проверку либо анализируют правоприменительную практику уполномоченных органов о прекращении производства по делу об административном правонарушении, указанных в подпунктах 6-9 пункта 44 настоящей Инструкции. Информация о проделанной работе направляется в Генеральную прокуратуру Республики Казахстан к 15 числу после окончания отчетного периода.

47. При выявлении по материалам дел об административных правонарушениях нарушений законности со стороны должностных лиц государственных органов, физических и юридических лиц прокурор ходатайствует перед судом о вынесении частного постановления и/или незамедлительно рапортом в письменном виде или в форме электронного документа доводит об этом до сведения вышестоящего прокурора, который принимает одно из следующих решений:

1) о регистрации рапорта в ЕРДР;

2) о регистрации материалов в КУИ;

3) о возбуждении дела об административном правонарушении;

4) о возбуждении дисциплинарного производства;

5) о предъявлении иска в суд;

6) о внесении иных актов прокурорского надзора и реагирования, предусмотренных Главой 5 Закона, с целью привлечения виновных лиц к установленной законом ответственности и устранения нарушений.

48. Апелляционные ходатайства на судебные акты по делам об административных правонарушениях приносятся Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, прокурором области, прокурором района, их заместителями, а также прокурором, участвовавшим в рассмотрении дела в суде первой инстанции.

Апелляционное ходатайство приносится при наличии оснований к отмене либо изменению постановления суда, предусмотренных статьей 840 КоАП.

49. Жалобы участников процесса на судебные акты по делам об административных правонарушениях, указанным в пункте 44 настоящей Инструкции, рассматриваются прокуратурой, сотрудник которой участвовал в судебном заседании.

Прокурор возвращает жалобу на судебные акты по делам, не указанным в пункте 44 настоящей Инструкции, с разъяснением заявителю права на самостоятельное апелляционное обжалование.

Обращения государственного органа (должностных лиц) о принесении апелляционного ходатайства на постановление суда по делу об административном правонарушении рассматриваются по существу с изучением материалов дела.

В случае оставления жалобы без удовлетворения ответы заявителям подписываются руководителем прокуратуры либо лицом, его замещающим.

50. При рассмотрении дел в апелляционном порядке прокуроры областей обеспечивают участие соответствующих прокуроров по делам об административных правонарушениях, указанных в пункте 44 настоящей Инструкции.

51. При даче заключения в суде апелляционной инстанции прокурор учитывает как обстоятельства дела, так и заслушанные в суде пояснения, дополнительные доказательства, принятые судом в порядке части 2 статьи 838 КоАП. При этом прокурор не связан доводами ходатайства и действует, исходя из требований закона и имеющихся фактических данных.

52. При необоснованном отклонении судом апелляционного ходатайства, а также при установлении существенных нарушений норм материального и процессуального права прокурор области вносит в Генеральную прокуратуру представление о принесении кассационного протеста, отвечающее требованиям части 5 статьи 851 КоАП.

Представление, не отвечающее указанным требованиям, возвращается без рассмотрения.

Представление о принесении кассационного протеста на судебный акт по делам об административных правонарушениях вносится не позднее трех месяцев со дня вынесения постановления. Внесение представлений в Генеральную прокуратуру в более поздние сроки сопровождается объяснением причин с приложением подтверждающих документов.

Ходатайство и представление прокурора области о принесении кассационного протеста рассматривается в течение тридцати рабочих дней со дня его поступления, а при истребовании дела – в течение тридцати рабочих дней со дня поступления дела в Генеральную прокуратуру.

53. Кассационный протест на судебный акт по делам об административных правонарушениях вносится Генеральным Прокурором либо его заместителем, в том числе по ходатайствам физических и юридических лиц или по собственной инициативе.

54. Ходатайство физических и юридических лиц о принесении кассационного протеста возвращается в случаях, если:

заявителем по неуважительным причинам не реализовано самостоятельное право на обжалование данного акта в суд кассационной инстанции;

при отсутствии оснований к пересмотру в кассационном порядке постановлений по делам об административных правонарушениях, предусмотренных частью 5 статьи 851 КоАП;

ходатайство не отвечает требованиям, предусмотренным в частях 8 и 9 статьи 848 КоАП;

ходатайство подано не уполномоченным лицом.

55. Территориальные прокуроры и Генеральная прокуратура организуют учет судебных актов по делам, рассмотренным с участием прокуроров, и заключений по ним (раздельно по первой, апелляционной и кассационной инстанциям).

56. Участие по делам об административных правонарушениях, рассматриваемым в кассационном порядке в заседаниях судебных коллегий Верховного Суда, а также поддержание доводов кассационных протестов обеспечивается сотрудниками Генеральной прокуратуры.

Параграф 3. Надзор за законностью исполнительного производства

57. Прокуроры осуществляют надзор за законностью исполнительного производства по уголовным делам в части имущественных взысканий и обращения имущества в собственность государства (за исключением уголовных штрафов и конфискации), гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях.

Надзор обеспечивается путем анализа и проверок по исполнительным документам, затрагивающим интересы государства, о взыскании заработной платы, алиментов и по искам прокуроров.

Прокуроры осуществляют надзор за законностью исполнительного производства в деятельности судебных исполнителей, органов юстиции, республиканской и региональных палат частных судебных исполнителей.

При осуществлении надзора прокурор истребует из органов исполнительного производства (в том числе у частных судебных исполнителей и их республиканской и региональных палат), уполномоченных государственных органов исполнительные производства, сведения, материалы и получает пояснения.

Прокурор вправе изъять из производства судебного исполнителя исполнительного документа и передать его в соответствующий орган юстиции либо в региональную палату частных судебных исполнителей по территориальности для передачи другому судебному исполнителю в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об исполнительном производстве и статусе судебных исполнителей", если действия (бездействие) судебного исполнителя по исполнительному производству могут:

1) причинить вред правам и свободам человека и гражданина, охраняемым законом интересам юридических лиц, общества и государства;

2) препятствовать функционированию государственных органов, учреждений и предприятий, обеспечивающих жизнедеятельность населения.

О передаче исполнительного документа прокурор выносит постановление.

При рассмотрении жалоб на действия (бездействие) судебных исполнителей, обращений по вопросам исполнительного производства прокурорам следует руководствоваться статьей 21 Закона.

Постановление направляется прокурору по месту совершения исполнительных действий. Порядок дачи и отказа в даче санкции на совершение исполнительных действий регулируются ГПК.

Решение об отмене постановления прокурора либо его заместителя об отказе в даче санкции на проведение исполнительных действий принимается Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры и его заместителями, прокурором области, его заместителями, а также лицами, их замещающими либо судом.

Военные и транспортные прокуроры или их заместители, а также лица, их замещающие дают санкции по месту предъявления исполнительных документов по поднадзорным им исполнительным производствам. В случае отсутствия по месту предъявления исполнительных документов специализированных прокуратур, санкция дается соответствующим территориальным прокурором либо его заместителем.

Решение прокурора об изъятии исполнительного документа из производства частного судебного исполнителя и передаче его для исполнения государственному судебному исполнителю, а также решение прокурора об отказе в даче санкции на постановление судебного исполнителя о совершении исполнительных действий могут быть обжалованы в порядке, предусмотренном АППК.

Глава 4. Положения об организации надзорной деятельности

58. В актах прокурорского надзора и реагирования излагается правовая сущность нарушений с обязательной ссылкой на нормы законодательства Республики Казахстан, указывается на негативные последствия нарушений закона и нормативных правовых актов, причины и условия, которые этому способствовали, ставится вопрос об их устранении и ответственности виновных лиц, восстановлении нарушенных прав и законных интересов, возмещении причиненного ущерба.

Акт прокурорского надзора должен быть ясным для понимания, обеспечивать единообразное применение, исчерпывающе определять круг лиц, на которых распространяется его действие.

Прокурор, подписавший акты надзора и реагирования, обеспечивает его качественную подготовку.

59. Прокурором, подписавшим акты надзора и реагирования, обеспечивается контроль за их исполнением и фактическим устранением нарушений законности.

При этом необходимо контролировать ход исполнения решений и действий государственных органов, принятых во исполнение актов прокуроров, добиваться возмещения ущерба государству и привлечения виновных к установленной законом ответственности.

Акты прокурорского надзора, внесенные на основании, в порядке и пределах, установленных законом, обязательны для рассмотрения органами, организациями и должностными лицами, которым они адресованы.

При нерассмотрении актов надзора, неявке по вызову прокурора и невыполнении его требований в обязательном порядке решать вопрос о привлечении виновных лиц к установленной законом ответственности, в том числе по статьям 664 и 665 КоАП.

60. Акты прокурорского надзора и реагирования в адрес центральных государственных органов и их ведомств прокурором области вносятся через Генеральную прокуратуру, за исключением Главного военного и Главного транспортного прокуроров.

Срок согласования Генеральной прокуратурой актов прокурорского надзора и реагирования, направленных прокурором области в адрес центральных государственных органов и их ведомств, не превышает десяти рабочих дней.

61. При внесении актов надзора и реагирования, а также получения ответов на них прокурор обеспечивает достоверность и полноту сведений, содержащихся в электронном информационном учетном документе (далее – ЭИУД), своевременность их ввода в информационные системы Генеральной прокуратуры.

62. Вышестоящий прокурор обеспечивает проверку актов надзора и реагирования нижестоящих прокуроров в течение пяти рабочих дней со дня их внесения.

Вышестоящий прокурор по результатам проверки законности актов прокурорского надзора и реагирования нижестоящего прокурора принимает одно из следующих решений:

1) отзывает акты прокурорского надзора и реагирования. В случае нарушения компетенции, установленной законами и настоящей Инструкцией, передает прокурорам, в чью компетенцию входит внесение данных актов;

2) изменяет либо дает указание об изменении актов прокурорского надзора и реагирования в случае установления их противоречия либо отдельных его требований законодательству Республики Казахстан;

3) оставляет в силе акты прокурорского надзора и реагирования.

О принятом решении ставится соответствующая отметка в ЭИУД.

В случае необходимости вышестоящий прокурор соответствующим письмом приостанавливает действие актов прокурорского надзора до принятия окончательного решения о необходимости их внесения.

63. Вышестоящий прокурор в целях полноты и эффективности принимаемых по актам надзора и реагирования мер обеспечивает проверку ответов на акты надзора и реагирования нижестоящих прокуроров в течение пяти рабочих дней со дня поступления окончательного ответа на соответствующий акт.

Вышестоящий прокурор по результатам изучения ответа производит в ЭИУД соответствующую отметку:

1) о согласии с ответом на акты надзора и реагирования;

2) о непринятии ответа на акты надзора и реагирования.

В случае непринятия ответа на акты надзора и реагирования прокурор, подписавший акт надзора и реагирования, принимает меры по надлежащему его рассмотрению.

64. Не допускается внесение незаконных и необоснованных актов надзора и реагирования.

Территориальные прокуроры ведут учет требований прокурора, актов надзора и реагирования, а также решений и действий государственных органов, принятых во исполнение актов и требований прокурора, признанных незаконными в судебном порядке, либо отменных, отозванных, приостановленных или измененных вышестоящим прокурором.

Прокуратура области проводит анализ причин признания актов и требований недействительными. Информация о результатах анализа и принятых мерах представляется в Генеральную прокуратуру ежеквартально не позднее 5-го числа месяца, следующего за отчетным периодом.

65. Прокуроры обеспечивают надлежащий надзор за законностью принимаемых государственными органами мер запретительно-ограничительного характера, а также за своевременным уведомлением прокурора об их применении в случаях, предусмотренных законодательством.

При обнаружении фактов неуведомления или несвоевременного уведомления прокурора о производстве государственным органом действий, требующих такого уведомления в соответствии с законодательными актами, решать вопрос о привлечении виновных должностных лиц к установленной законом административной ответственности.

66. Постановления апелляционной инстанции об отмене решения (постановления) суда по жалобе сторон, об отклонении, возврате ходатайств прокурора по делам, предусмотренным пунктами 26 и 44 настоящей Инструкции, с приложением судебных актов и апелляционных ходатайств направляются в Генеральную прокуратуру в течение пяти рабочих дней со дня вынесения в окончательной форме.

Вступившие в законную силу судебные акты об отмене решения суда по жалобе сторон, об отклонении, возврате ходатайств прокурора по делам, предусмотренным пунктом 27 настоящей Инструкции, с приложением судебных актов и ходатайств направляются в Генеральную прокуратуру в течение пяти рабочих дней со дня вынесения в окончательной форме.

Вышестоящий прокурор в течение десяти рабочих дней с момента поступления судебного акта проверяет его и при наличии оснований, предусмотренных в статье 427 ГПК и статье 840 КоАП, принимает решение о включении в реестр нарушений.

При необходимости решение о включении в реестр нарушений принимается по результатам изучения материалов гражданских дел, дел об административных правонарушениях либо рассмотрения представления о принесении кассационного протеста.

67. Руководитель самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, прокуратуры области, прокурор района и его заместитель, а также лица, их замещающие обеспечивают пополнение Банка данных Генеральной прокуратуры в течение трех рабочих дней после внесения актов надзора и реагирования, получения ответов на них, направления требования о проведении проверок субъектов предпринимательства.

68. В целях эффективности прокурорского надзора работа в Генеральной прокуратуре, прокуратурах областей организуется по зонально-предметному принципу для прогнозирования состояния законности, анализа деятельности нижестоящих прокуратур и прокурорской практики.

Работа по предметному принципу осуществляется путем закрепления за прокурором отдельных сфер правоотношений (предметные направления). По закрепленным сферам правоотношений прокурором проводится систематический анализ состояния законности, прокурорского надзора, вносятся предложения по совершенствованию законодательства Республики Казахстан в данной сфере, форм, методов надзорной деятельности.

Предметные направления определяются, исходя из состояния законности и особенностей поднадзорного региона, распространенности тех или иных гражданско-правовых споров.

Зональный принцип осуществляется путем закрепления за прокурором конкретного региона (области, города, района) с целью постоянного анализа состояния законности и мониторинга деятельности органов прокуратуры в этом регионе, проверки их актов надзора и реагирования.

69. Прокуроры обеспечивают ведение паспорта поднадзорного региона, содержащего полную характеристику региона, в том числе основные показатели социально-экономического развития, демографического положения, а также общественной, религиозной и политической активности населения.

70. Прокурор области паспорт региона и информацию о состоянии законности в поднадзорном регионе представляет в Генеральную прокуратуру к 7 числу следующего за полугодием месяца.

71. Прокурор области обеспечивает непосредственное и оперативное взаимодействие с прокурорами других регионов Республики при проведении проверок посредством обмена информациями, выполнения отдельных поручений, выделения сотрудников и специалистов прокуратур.

	Приложение 2 к приказу Генерального Прокурора Республики Казахстан от 12 июля 2021 года № 102
	Утверждены приказом Генерального Прокурора Республики Казахстан от 2 мая 2018 года № 60

ПРАВИЛА проведения анализа состояния законности и оценки актов и решений Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила проведения органами прокуратуры анализа состояния законности, а также осуществления оценки актов и решений, вступивших в законную силу (далее – Правила) разработаны в соответствии с пунктом 1 статьи 8, пунктом 2 статьи 10 Законом Республики Казахстан "О прокуратуре" (далее – Закон) и определяют порядок проведения органами прокуратуры анализа состояния законности и осуществления оценки актов и решений, вступивших в законную силу, Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, иных организаций на предмет их соответствия Конституции, законам и актам Президента Республики Казахстан.

2. Анализ состояния законности и оценка актов и решений являются формами высшего надзора органов прокуратуры и осуществляются в целях реализации задач, предусмотренных в статье 4 Закона.

Глава 2. Анализ состояния законности

3. Анализ проводится прокурорами без посещения субъектов (объектов) путем сбора, изучения и обработки сведений, документов и материалов о состоянии законности, в том числе с использованием информационных систем и ресурсов правоохранительных, специальных государственных и иных органов.

Проведение анализа может быть поручено предметно-сквозной группе под руководством руководителя самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, прокурора области и приравненного к нему прокурора (далее – прокурор области), прокурора района и приравненного к нему прокурора (далее – прокурор района), а также лиц, их замещающих.

4. Анализ проводится по конкретному факту либо сфере правоотношений в целях оценки состояния законности.

5. Территориальные прокуроры ежеквартально проводят анализ по вопросу защиты прав предпринимателей.

Информация о результатах и принятых мерах, а также о причинах и условиях, способствующих нарушениям прав предпринимателей, с конкретными предложениями по снижению административного давления на бизнес представляется в Генеральную прокуратуру не позднее 5-го числа месяца, следующего за отчетным периодом.

6. Территориальные прокуроры раз в полгода проводят анализы по вопросам:

1) законности и эффективности расходования бюджетных средств;

2) осуществления закупа (в том числе государственного) товаров, работ и услуг;

3) применения налогового законодательства;

4) применения экологического законодательства, законодательства в области предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера, об особо охраняемых природных территориях, о недрах и недропользовании.

Прокурор области информацию о результатах и принятых мерах представляет в Генеральную прокуратуру не позднее 5-го числа месяца, следующего за отчетным периодом.

7. Территориальные прокуроры не реже одного раза в год проводят анализы:

1) соблюдения законности при усыновлении детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей или находящихся в трудной жизненной ситуации, в том числе находящимся в воспитательном, лечебном или другом аналогичном учреждении;

2) применения законодательства, направленного на эффективность работы с детьми с особенностями поведения;

3) применения законодательства, направленного на защиту и поддержку прав и законных интересов детей с ограниченными возможностями (в том числе инклюзивное образование).

Прокурор области информацию о результатах и принятых мерах представляет в Генеральную прокуратуру ежеквартально к 30 числу последнего месяца квартала.

8. Органы военной прокуратуры с учетом специфики правоотношений в сфере военной безопасности, не реже одного раза в год осуществляют проведение анализов состояния законности по вопросам:

1) соблюдения законности при осуществлении боевой подготовки и материально-технического обеспечения войск для поддержания их боевой готовности и боевого применения;

2) оборота военного имущества, в том числе оружия и боеприпасов;

3) противодействия экстремизму и терроризму, в том числе противодиверсионной защите военных объектов;

4) применения законодательства о прохождении воинской службы;

5) охраны Государственной границы и миграции;

6) осуществления и исполнения государственного оборонного заказа и государственных закупок;

7) мобилизационной подготовки и мобилизации;

8) применения законодательства, направленного на обеспечение сохранности военного имущества и доведения положенных норм довольствия до военнослужащих;

9) социальной защиты военнослужащих и членов их семей;

10) профилактики правонарушений, гибели и травматизма.

Главный военный прокурор информацию о результатах и принятых мерах представляет в Генеральную прокуратуру до 25 июня и 25 декабря.

9. Органы транспортной прокуратуры с учетом специфики не реже одного раза в год осуществляют проведение анализов состояния законности по вопросам:

1) обеспечения безопасности на транспорте;

2) защиты прав и интересов пассажиров, субъектов предпринимательства и потребителей транспортных услуг;

3) осуществления закупа (в том числе государственного) товаров, работ и услуг;

4) таможенного законодательства.

Главный транспортный прокурор информацию о результатах и принятых мерах представляет в Генеральную прокуратуру до 25 июня и 25 декабря.

10. Анализ проводится на основании мониторинга (наблюдения) ситуации на поднадзорной территории, осуществляемого на постоянной основе, либо сведений о нарушениях законности и данных, полученных органами прокуратуры из различных источников информации, в том числе обращений, а также по поручениям Президента Республики Казахстан или Генерального Прокурора Республики Казахстан (далее – Генеральный Прокурор) или вышестоящей прокуратуры.

11. Проведение анализа инициируется по рапорту, согласованному Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, прокурором области, заместителем прокурора области, прокурором района либо лицами, их замещающими.

В рапорте указывается:

1) дата, фамилия, имя, отчество (при его наличии) и должность лица, подающего рапорт;

2) предмет (тематика) анализа;

3) мотивированные основания;

4) период анализа;

5) срок проведения анализа;

6) органы, ведомства и учреждения органов прокуратуры, привлекаемые к проведению анализа (в случае поручения анализа предметно-сквозной группе).

Анализ также проводится, исходя из актуальных вопросов, приоритетных направлений либо особенностей региона, на основе годового или квартального плана, утвержденного Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, прокурором области, заместителем прокурора области либо лицами, их замещающими.

12. В ходе анализа используются следующие сведения:

1) статистические данные;

2) информация о выделенных средствах из государственного бюджета;

3) итоги встреч с населением;

4) факты неэффективной работы государственных органов, в том числе по вопросам профилактики экстремизма и терроризма, выявления, предупреждения и локализации нарушений общественного порядка, которые могут вызвать конфликты на межэтнической и/или межконфессиональной почве, социальное недовольство граждан, акции протеста;

5) результаты рассмотрения обращений юридических и физических лиц уполномоченными государственными органами;

6) публикации в средствах массовой информации (в том числе в интернет-ресурсах);

7) информация государственных органов, их баз данных;

8) информационные системы и ресурсы, в том числе интегрированные с системой информационного обмена правоохранительных, специальных государственных и иных органов;

9) судебные акты по уголовным, гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях;

10) результаты предыдущих проверок прокуратуры и государственных органов;

11) результаты оперативно-розыскных мероприятий, специальных мероприятий и негласных следственных действий, в том числе рассекреченные и предоставленные субъектами оперативно-розыскной деятельности или органом уголовного преследования;

12) другие источники информации.

Также активно используются аналитические методы работы для выявления нарушений законности, а также причин и условий, им способствующих, учитывая, что во многих случаях своевременный анализ сведений государственных органов, статистических данных и другой информации и принятие на его основе мер реагирования позволяет предупредить нарушения либо минимизировать их последствия без проверочных мероприятий.

13. При необходимости для проведения мониторинга и анализа прокурор истребует из государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и субъектов квазигосударственного сектора сведения, документы и материалы о состоянии законности и принимаемых мерах по ее обеспечению.

Запрашиваемая информация с соблюдением установленных законом требований и ограничений к разглашению государственных секретов, сведений, составляющих коммерческую, банковскую и иную охраняемую законом тайну, предоставляется в органы прокуратуры в течение пятнадцати календарных дней.

В случаях, не терпящих отлагательств, в том числе при наступлении либо угрозе наступления необратимых последствий для жизни, здоровья людей либо безопасности Республики Казахстан, запрашиваемая информация представляется в органы прокуратуры незамедлительно.

14. Сведения, документы и материалы истребуются прокуратурами областей и районов, а также приравненными к ним прокуратурами у субъектов квазигосударственного сектора в случаях, необходимых для защиты прав, свобод и законных интересов:

1) лиц, которые в силу физических, психических и иных обстоятельств не могут самостоятельно осуществлять их защиту;

2) неограниченного круга лиц;

3) лиц, общества и государства, если это необходимо для предотвращения необратимых последствий для жизни, здоровья людей либо безопасности Республики Казахстан.

Сведения, документы и материалы о состоянии законности истребуются у субъектов частного предпринимательства (за исключением субъектов квазигосударственного сектора) только в случаях и по основаниям, предусмотренным Законом и иными законодательными актами, а также в случаях необходимых для защиты законных интересов государства.

15. В случае необходимости при проведении анализа проводится визуальный осмотр объекта (субъекта), расположенного в открытых для посещения местах (места общественного пользования либо на открытой местности) путем применения фото и видеофиксации с соблюдением требований, установленных законодательством Республики Казахстан.

16. Анализ проводится в течение тридцати календарных дней.

При необходимости истребования дополнительных материалов, а также в связи со значительным объемом анализа срок его проведения продлевается не более чем на тридцать календарных дней с согласия вышестоящего прокурора.

17. При проведении анализа:

1) устанавливаются проблемы состояния законности и их влияние на соблюдение прав, свобод и законных интересов граждан и организаций, общества и государства;

2) оценивается деятельность уполномоченных государственных органов;

3) предлагаются механизмы устранения выявленных нарушений законности, причин и условий, способствующих им;

4) предлагаются приоритетные направления в работе для решения системных проблем, где необходимо принятие комплексных мер (в том числе законодательные и организационные).

18. Результаты анализа оформляются в виде справки, которая содержит:

1) дату, предмет анализа, а также период времени, охваченный анализом;

2) установленные в ходе анализа сведения с приведением статистики и иные обстоятельства, имеющие значение для анализа;

3) выводы о состоянии законности, полученные в результате анализа, в том числе причины и условия совершения правонарушений;

4) предложения о способах разрешения и устранения правонарушений, имеющихся проблем, недостатков и пробелов в законодательстве Республики Казахстан.

В случае необходимости получения официальной позиции справка о результатах анализа направляется для ознакомления уполномоченному государственному органу либо организации, которые при наличии возражений предоставляют их письменно в течение пяти рабочих дней со дня вручения справки.

19. По результатам анализа принимается одно из следующих решений:

1) о внесении актов надзора и реагирования, информировании уполномоченных органов, передаче материалов в структурные подразделения, осуществляющие надзор за законностью уголовного преследования, либо в производство специальных прокуроров и принятии иных мер.

Регистрация документов и материалов об уголовном правонарушении в ЕРДР осуществляется структурными подразделениями, осуществляющими надзор за досудебным расследованием в органах прокуратуры;

2) о направлении в уполномоченные государственные органы требования о проведении проверки в деятельности государственного органа и субъектов предпринимательства;

3) о проведении самостоятельной проверки в деятельности государственного органа, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления;

4) о направлении Генеральному Прокурору ходатайства о назначении самостоятельной проверки в деятельности субъекта предпринимательства;

5) о регистрации материалов в Книге учета информации (далее – КУИ).

20. Территориальные прокуроры организуют учет зарегистрированных в КУИ материалов, переданных в порядке части 5 статьи 181 Уголовно-процессуального кодекса (далее - УПК) и ежемесячно проводят сверки с уполномоченным органом по таким материалам, полученным заключениям и актам проверок.

21. Требования о проведении проверки в деятельности государственного органа, в том числе, указанные в актах надзора и реагирования, подписываются Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, прокурором области, заместителем прокурора области, прокурором района, а также лицами, их замещающими.

Прокурор района направляет указанные в настоящем пункте требования с одновременным уведомлением прокуратуры области, Главной военной прокуратуры и Главной транспортной прокуратуры и приведением обоснования целесообразности направления требования.

При направлении указанного в настоящем пункте требования прокурором области либо его заместителем уведомление Генеральной прокуратуры не требуется.

22. Требования о проведении проверки субъектов предпринимательства, в том числе, указанные в актах надзора и реагирования, направляются в уполномоченные государственные органы по конкретным фактам причинения либо об угрозе причинения вреда жизни, здоровью человека, окружающей среды и законным интересам физических и юридических лиц, государства.

Указанные в настоящем пункте требования подписываются Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, прокурором области, а также лицами, их замещающими.

Прокурор области либо лицо, его замещающее, направляют указанные в настоящем пункте требования с одновременным уведомлением Генеральной прокуратуры и приведением обоснования целесообразности направления требования.

23. В ходатайстве Генеральному Прокурору о назначении самостоятельной проверки в деятельности субъектов предпринимательства указывается мотивированное обоснование необходимости ее проведения органами прокуратуры, признаки нарушений законности и принятые уполномоченными государственными органами меры.

Ходатайства о назначении проверки субъектов предпринимательства направляются Генеральному Прокурору за подписью заместителя Генерального Прокурора, руководителя самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, прокурора области, а также лиц, их замещающих.

Глава 3. Оценка актов и решений Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций

24. Прокуратура осуществляет надзор за соответствием Конституции, законам и актам Президента Республики Казахстан:

1) актов и решений Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, за исключением актов, указанных в пункте 2 статьи 24 Закона;

2) актов и решений иных организаций независимо от формы собственности, если данные акты и решения касаются неограниченного круга лиц либо носят публичный характер.

Предусмотренный в настоящем пункте надзор осуществляется путем оценки нормативных правовых актов, правовых актов индивидуального применения, решений государственных органов и иных организаций, а также вступивших в законную силу судебных актов по уголовным, гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях.

25. Оценка актов и решений Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций является административной процедурой и осуществляется в ходе анализов, проверок, рассмотрения жалоб в случаях, указанных в пункте 1 статьи 21 Закона, а также по поручениям Президента Республики Казахстан, Генерального Прокурора, заместителя Генерального Прокурора, прокуроров областей и их заместителей, прокуроров районов, а также лиц, их замещающих.

При проведении анализа, рассмотрении жалоб, а также по поручениям прокуроров областей и их заместителей, прокуроров районов данные акты и решения предоставляется в органы прокуратуры в течение пятнадцати календарных дней.

В случаях не терпящих отлагательств, в том числе при наступлении либо угрозе наступления необратимых последствий для жизни, здоровья людей либо безопасности Республики Казахстан, а также по поручениям Президента Республики Казахстан, Генерального Прокурора, заместителя Генерального Прокурора и при проведении проверок указанные акты представляется незамедлительно.

26. Акты и решения государственных органов (за исключением судебных актов), иных организаций и их должностных лиц изучаются на предмет наличия компетенции и полномочий по их принятию, соответствия установленным законами требованиям, противоречий нормативным правовым актам, в том числе вышестоящих уровней, наличия государственной регистрации и опубликования в установленном законом порядке (при необходимости) и других вопросов.

27. На противоречащие Конституции, законам, актам Президента Республики Казахстан и ратифицированным Республикой международным договорам, нормативные и иные правовые акты, решения государственных органов и должностных лиц вносится протест.

28. Протест вносится в орган или должностному лицу, принявшему незаконный акт, решение, или в вышестоящий орган либо вышестоящему должностному лицу.

В случае, если прокурор не имеет полномочий на опротестование таких актов и решений, материалы направляются соответствующим прокурорам по компетенции.

29. В протесте прокурор требует отмены незаконного акта, решения либо приведения их в соответствие с Конституцией, законами, актами Президента Республики Казахстан и ратифицированными Республикой международными договорами и восстановления нарушенного права.

30. До принятия решения по протесту Генеральный Прокурор, заместитель Генерального Прокурора, прокурор области, а также лица их замещающие, вправе приостановить исполнение акта либо решения, если их исполнение привело либо может привести к необратимым последствиям для жизни и здоровья людей либо для безопасности Республики Казахстан.

Приостановление актов и решений осуществляется путем принятия постановления.

Постановление, приостанавливающее действие нормативного правового акта, подлежит незамедлительному опубликованию.

31. При отклонении органом или должностным лицом, принявшим и издавшим незаконное решение, нормативный правовой акт, правовой акт индивидуального применения, либо вышестоящим органом или должностным лицом соответствующего протеста прокурор обращается в суд с заявлением о признании их незаконными в порядке, предусмотренным Гражданским процессуальным кодексом Республики Казахстан (далее – ГПК) и Административным процедурно-процессуальным кодексом Республики Казахстан (далее – АППК).

32. Оценка вступивших в законную силу судебных актов по уголовным, гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях осуществляется в порядке, предусмотренным УПК, ГПК, АППК, Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.