Жер қойнауы ресурстары залалын экономикалық бағалау әдістемесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің м.а. 2021 жылғы 20 тамыздағы № 457 және Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2021 жылғы 23 тамыздағы № 274 бірлескен бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 28 тамызда № 24132 болып тіркелді

"Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" 2017 жылғы 27 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Кодексінің 79-бабы 3-тармағының екінші бөлігіне сәйкес БҰЙЫРАМЫЗ:

1. Осы бұйрыққа қосымшаға сәйкес Жер қойнауы ресурстары залалын экономикалық бағалау әдістемесі бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің Жер қойнауын пайдалану департаменті заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық ресми жарияланғаннан кейін Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігінің интернет-ресурсында орналастыруды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму вице-министріне жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы Энергетика министрі

__________ Н. Ногаев

Қазақстан Республикасының Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің міндетін атқарушы __________ К. Ускенбаев

"КЕЛІСІЛГЕН" Қазақстан Республикасы Экология, Геология және табиғи ресурстар министрлігі

Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрінің міндетін атқарушының 2021 жылғы 20 тамыздағы № 457 және Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2021 жылғы 23 тамыздағы № 274 бірлескен бұйрығымен бекітілген

Жер қойнауы ресурстары залалын экономикалық бағалау әдістемесі

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Жер қойнауы ресурстарына залалды экономикалық бағалау әдістемесі (бұдан әрі – Әдістеме) "Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" 2017 жылғы 27 желтоқсандағы Қазақстан Республикасы Кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 79-бабы 3-тармағының екінші бөлігіне сәйкес әзірленді және Қазақстан Республикасының жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнамасының талаптарын немесе жер қойнауына мемлекеттік меншік құқығын бұзу (бұдан әрі-жер қойнауын заңсыз пайдалану) нәтижесінде келтірілген жер қойнауы ресурстарына залалды айқындау кезінде қолданылады.

2. Жер қойнауын заңсыз пайдалану салдарынан табиғи ортаның құрамдастарына келтірілген экологиялық залал, оның ішінде туындаған экологиялық зардаптар Қазақстан Республикасының экология заңнамасына сәйкес айқындалуға және жойылуға жатады.

3. Көмірсутектерді барлау мен өндіру және уранды өндіру кезінде жер қойнауын ұтымды және кешенді пайдалану бойынша талаптардың бұзылуы салдарынан келтірілген залалдың мөлшері Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2018 жылғы 26 сәуірдегі № 141 бұйрығымен (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 17030 болып тіркелген, 2018 жылғы 19 маусымда Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкінде жарияланған) бекітілген Көмірсутектерді барлау мен өндіру және уран өндіру кезінде жер қойнауын ұтымды және кешенді пайдалану бойынша талаптардың бұзылуы салдарынан келтірілген залалдың мөлшерін айқындау қағидаларына (бұдан әрі – Қағидалар) сәйкес айқындалады.

4. Жер қойнауын заңсыз пайдалану, оның ішінде пайдалы қазбаларды заңсыз алып қою (өндіру) нәтижесінде келтірілген залалды экономикалық бағалау залал мөлшері айқындалған айдың бірінші жұмыс күніндегі жағдай бойынша Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің базалық мөлшерлемесін ескере отырып, заңсыз өндірілген пайдалы қазбалардың (кеннің пайдалы қатты қазбаларындағы пайдалы құрамдастардың) көлемі мен құны негізге алына отырып айқындалады.

5. Пайдалы қазбалардың бірнеше түрін өндіру кезінде жер қойнауын заңсыз пайдаланған жағдайда залалды экономикалық бағалау өндірілген пайдалы қазбаның әрбір түрі бойынша есептеледі және залалдың жалпы мөлшерін айқындау үшін жинақталады.

6. Осы Әдістемені қолданатын лауазымды адамдар заңсыз өндірілген (жер қойнауынан алынған) пайдалы қазбалардың нақты көлемін немесе келтірілген зиянның өзге де сандық сипаттамасын айқындау үшін жер қойнауына мемлекеттік меншік құқығын бұзу (оның ішінде жер қойнауын өз бетінше пайдалану) баптары бойынша адамдарды әкімшілік немесе қылмыстық жауаптылыққа тарту үшін қажет болған жағдайда Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен және жағдайларда тиісті мамандарды, сарапшыларды және ұйымдарды тартуға құқылы.

Жер қойнауын заңсыз пайдалану нәтижесінде келтірілген залалды өндіріп алу мақсатында мемлекеттік органдар мен лауазымды адамдар сол негіздер бойынша қозғалған тиісті қылмыстық істердің және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істердің материалдарынан мәліметтерді ескереді.

7. Заңсыз өндірілген пайдалы қазбалардың құнын айқындау үшін мәліметтердің болуына немесе болмауына қарай мынадай кезектіліктегі ақпарат көздері пайдаланылады:

1) Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009 жылғы 12 наурыздағы № 292 қаулысымен бекітілген Нарықтық бағалар туралы ресми танылған ақпарат көздерінің тізбесі (бұдан әрі – Қаулы);

2) биржалық баға белгіленімдері туралы ақпарат көздері;

3) мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті орган жариялайтын ресми статистикалық ақпарат;

4) жер қойнауын пайдаланушылар өткен есепті кезең үшін мемлекеттік органдарға ұсынған лицензиялық/келісімшарттық шарттар міндеттемелерінің және жұмыс бағдарламасының (пайдалы қазбаларды ақшалай мәндегі және заттай көрсеткіштердегі өткізу көлемі бөлігінде) орындалуы туралы есептер;

5) ашық қолжетімділікке жататын нарықтық бағалар туралы басқа ұйымдардың деректері.

8. Биржалық баға белгіленімдері туралы ақпарат көздерін пайдалану кезінде биржалық тауарларға (пайдалы қазбаларға), сондай-ақ биржалық тауарларға баға белгіленімдеріне байланыстырылған биржалық емес тауарларға (пайдалы қазбаларға) баға, пайдалы қазбаның нарықтық бағасы нақты күнгі биржа жұмысының қорытындылары бойынша баға белгіленімдерінің орташа арифметикалық мәні бойынша ескеріледі.

9. Мемлекеттік органдардың статистикалық ақпаратын немесе ресми танылған нарықтық бағалар туралы ақпарат көздерін ақпарат көзі ретінде пайдаланған кезде Қаулыға сәйкес пайдалы қазбаның нарықтық бағасы залал анықталған күнтізбелік айдағы бағаның мәні бойынша ескеріледі.

10. Жер қойнауын пайдаланушылар өткен есепті кезең үшін мемлекеттік органдарға ұсынған лицензиялық/келісімшарттық шарттардың міндеттемелерін және жұмыс бағдарламасын орындау туралы есептердің көздері ретінде пайдаланған кезде пайдалы қазбаның нарықтық бағасы кемінде үш есептің деректері бойынша орташа арифметикалық мәні бойынша ескеріледі.

11. Ашық қолжетімділіктегі нарықтық бағалар туралы басқа ұйымдардың деректерін ақпарат көзі ретінде пайдаланған кезде пайдалы қазбаның нарықтық бағасы келтірілген залал анықталған күнгі орташа арифметикалық мәні бойынша ескеріледі. Орташа арифметикалық мәні кемінде үш ұйымның деректері бойынша айқындалады.

12. Кендік емес пайдалы қатты қазбалар бойынша нарықтық бағаны айқындау кезінде оның шегінде жер қойнауы ресурстарына тиісті залал анықталған облыс аумағындағы мәні ескеріледі.

13. Осы Әдістеменің 7-тармағында көрсетілген ақпарат көздерінде кең таралған пайдалы қазбаларға, оларды қайта өңдеу өнімдеріне, жерасты суларына және емдік балшықтарға қалыптасқан бағалар туралы ақпарат болмаған жағдайда, олардың құны залал анықталған күнтізбелік айдың бірінші жұмыс күнінде шегінде жер қойнауы ресурстарына залал келтірілген әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында осындай қызметті жүзеге асыратын тұлғаларда қалыптасқан нарықтық бағалар негізге алына отырып айқындалады. Көрсетілген мәліметтер жер қойнауын зерттеу және пайдалану жөніндегі уәкілетті органнан не жергілікті атқарушы органдардан сұратылады.

2-тарау. Пайдалы (кең таралғандарды қоспағанда) қатты қазбаларды заңсыз өндіру кезінде жер қойнауын заңсыз пайдалану нәтижесінде жер қойнауы ресурстары залалын экономикалық бағалау

14. Пайдалы қатты қазбаларды өндіру кезінде жер қойнауын заңсыз пайдалану нәтижесінде келтірілген залалдың мөлшері мынадай формула бойынша айқындалады:

З = (КөҚө) + (КөҚө Мбмм)

мұнда:

З – жер қойнауы ресурстарына келтірілген залалдың мөлшері;

Кө – заңсыз өндірілген пайдалы қатты қазбалардың көлемі;

Қө – заңсыз өндірілген пайдалы қатты қазбалардың құны;

Мбмм– залал мөлшері айқындалатын айдың бірінші жұмыс күніне Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген базалық мөлшерлемесінің мөлшері,%.

15. Заңсыз өндірілген пайдалы қатты қазбалардағы пайдалы құрамдастың құрамын анықтау немесе нақтылау мақсатында заңсыз өндіру учаскесіндегі қорлар туралы мәліметтер болмаған кезде мемлекеттік орган алынған пайдалы қазбалардың үлгісін сынақ зертханаларына жіберуге құқылы.

16. Зертхананың тасымалдау және қызмет көрсету шығыстары жер қойнауын заңсыз пайдалану нәтижесінде келтірілген залал мөлшерін есептеуге енгізілуге жатады.

3-тарау. Кең таралған пайдалы қазбаларды өндіру кезінде жер қойнауын заңсыз пайдалану нәтижесінде жер қойнауы ресурстары залалын экономикалық бағалау

17. Кең таралған пайдалы қазбаларды өндіру кезінде жер қойнауын заңсыз пайдалану (бұдан әрі – КПҚ) нәтижесінде келтірілген залалдың мөлшері мынадай формула бойынша айқындалады::

З = (КөҚө) + (КөҚө Мбмм)

мұнда:

З – жер қойнауы ресурстарына келтірілген залалдың мөлшері;

Кө – заңсыз өндірілген КПҚ көлемі;

Қө – заңсыз өндірілген КПҚ құны;

Мбмм– залал мөлшері айқындалатын айдың бірінші жұмыс күніне Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген базалық мөлшерлемесінің мөлшері,%.

18. Заңсыз өндірілген кең таралған пайдалы қазбалардың түрін айқындау мақсатында заңсыз өндірілген кең таралған пайдалы қазбалардың түрі туралы мәліметтер болмаған кезде келтірілген залалды экономикалық бағалауды жүзеге асыратын мемлекеттік орган алып қойылған пайдалы қазбалардың үлгісін және заңсыз өндірілген кең таралған пайдалы қазбалардың түрі туралы мәліметтер алу үшін тиісті сұрау салуды жер қойнауын зерттеу жөніндегі уәкілетті органға не сынақ зертханаларына жібереді.

Зертхананың тасымалдау және қызмет көрсету шығыстары КПҚ өндіру кезінде жер қойнауын заңсыз пайдалану нәтижесінде келтірілген залал мөлшерін есептеуге енгізілуге жатады.

4-тарау. Көмірсутектерді өндіру кезінде жер қойнауын заңсыз пайдалану нәтижесінде жер қойнауы ресурстары залалын экономикалық бағалау

19. Көмірсутектерді өндіру кезінде жер қойнауын заңсыз пайдалану нәтижесінде келтірілген залал мөлшері мынадай формула бойынша айқындалады:

З = (КөҚө) + (КөҚө Мбмм)

мұнда:

З – жер қойнауы ресурстарына келтірілген залалдың мөлшері;

Кө – заңсыз өндірілген көмірсутектердің көлемі;

Қө – заңсыз өндірілген көмірсутектердің құны;

Мбмм– залал мөлшері айқындалатын айдың бірінші жұмыс күніне Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі белгілеген базалық мөлшерлеменің мөлшері,%.

20. Пайдалы қазбалардың мемлекеттік балансында қорлары бар шикі газды өндіру кезінде жер қойнауы заңсыз пайдаланылған жағдайда, көмірсутектерді барлау және өндіру кезінде жер қойнауын ұтымды және кешенді пайдалану жөніндегі талаптарды бұзу салдарынан келтірілген залалдың мөлшері Қағидаларға қосымшаның 2-мысалына сәйкес есептеледі.

On approval of the Methodology for economic assessment of damage to subsoil resources

Joint Order of the Acting Minister of Industry and Infrastructure Development of the Republic of Kazakhstan dated August 20, 2021 No. 457 and Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated August 23, 2021 No. 274. Registered in the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan on August 28, 2021 No. 24132

Unofficial translation

In accordance with part 2 of paragraph 3 of Article 79 of the Code of the Republic of Kazakhstan dated December 27, 2017 "On subsoil and subsoil use", WE HEREBY ORDER:

1. To approve the Methodology for economic assessment of damage to subsoil resources in accordance with the appendix to this order.

2. The Department of Subsoil Use of the Ministry of Industry and Infrastructure Development of the Republic of Kazakhstan, in accordance with the procedure established by law, to ensure:

1) state registration of this order in the Ministry of Justice of the Republic of Kazakhstan;

2) placement of this order on the Internet resource of the Ministry of Industry and Infrastructure Development of the Republic of Kazakhstan after its official publication.

3. To impose control over the execution of this joint order on the supervising Vice Minister of Industry and Infrastructure Development of the Republic of Kazakhstan.

4. This order enters into force ten calendar days after the date of its first official publication.

Minister of energy of the Republic of Kazakhstan	N. Nogayev
Acting Minister of industry and infrastructure development of the Republic of Kazakhstan	K. Uskenbayev

"AGREED"
Ministry of ecology, geology and
natural resources of the
Republic of Kazakhstan

Approved by joint order of the acting Minister of industry and infrastructure development of the Republic of Kazakhstan dated August 20, 2021 № 457 and Minister of energy of the Republic of Kazakhstan dated August 23, 2021 № 274

Methodology for economic assessment of damage to subsoil resources

Chapter 1. General provisions

1. This Methodology for economic assessment of damage to subsoil resources (hereinafter referred to as the Methodology) is developed in accordance with part two of paragraph 3 of Article 79 of the Code of the Republic of Kazakhstan dated December 27, 2017 "On subsoil and subsoil use" (hereinafter referred to as the Code) and is used in determining damage to subsoil resources caused as a result of violation of the requirements of the legislation of the Republic of Kazakhstan on subsoil and subsoil use or the right of state ownership of subsoil (hereinafter referred to as illegal use of subsoil).

2. Environmental damage caused to the components of the natural environment as a result of illegal use of subsoil, including the resulting environmental consequences, shall be determined and eliminated in accordance with the environmental legislation of the Republic of Kazakhstan.

3. The amount of damage caused as a result of violation of the requirements for the rational and integrated use of subsoil in the exploration and production of hydrocarbons and uranium production is determined in accordance with the Rules for determining the amount of damage caused as a result of violation of the requirements for the rational and integrated use of subsoil in the exploration and production of hydrocarbons and uranium production (hereinafter - the Rules), approved by the order of the Minister of Energy of the Republic of Kazakhstan dated April 26, 2018 No. 141 (registered in the Register of State Registration of Regulatory Legal Acts No. 17030).

4. The economic assessment of damage caused as a result of illegal use of subsoil, including illegal seizure (extraction) of minerals, is determined based on the volume and value of illegally mined minerals (useful components in ore solid minerals), taking into account the base rate of the National Bank of the Republic Kazakhstan as of the first working day of the month in which the amount of damage is determined.

5. In the case of illegal use of subsoil during the extraction of several types of minerals, the economic assessment of damage is calculated for each type of extracted mineral and added up to determine the total amount of damage.

6. Officials applying this Methodology to bring persons to administrative or criminal liability under the articles of violation of the state ownership of subsoil (including unauthorized use of subsoil) to determine the actual volume of illegally mined (withdrawn from the subsoil) minerals or other quantitative characteristics of the caused damage, if necessary, have the right to involve relevant specialists, experts and organizations in the manner and in cases provided for by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

In order to compensate for damage caused as a result of illegal use of subsoil, state bodies and officials take into account information from the materials of the relevant criminal cases and cases of administrative offenses initiated on the same grounds.

7. To determine the value of illegally mined minerals, information sources are used in the following order, depending on the availability or absence of information:

1) The list of officially recognized sources of information on market prices, approved by the Decree of the Government of the Republic of Kazakhstan dated March 12, 2009 No. 292 (hereinafter referred to as the Decree);

2) sources of information about stock quotes;

3) official statistical information published by the authorized body in the field of state statistics;

4) reports on the fulfillment of obligations under the license/contract conditions and the work program (in terms of the volume of sales of minerals in monetary terms and in physical terms) submitted by subsoil users to state bodies for the previous reporting period;

5) data of other organizations on market prices that are in the public domain.

8. When using sources of information on exchange quotations, the price of exchange commodities (minerals), as well as for non-exchange commodities (minerals), prices for which are linked to quotations for exchange commodities, the market price of a mineral is taken into account based on the arithmetic mean of price quotations following the results of the stock exchange on a particular day.

9. When using statistical information of state bodies or officially recognized sources of information on market prices as sources of information, according to the Decree, the market price of a mineral is taken into account according to the value of the price in the calendar month in which the damage was detected.

10. When using reports on the fulfillment of obligations of license/contract conditions and the work program submitted by subsoil users to state bodies for the previous reporting period as sources, the market price of a mineral is taken into account by the arithmetic mean of at least three reports.

11. When using data from other organizations on market prices that are in the public domain as sources of information, the market price of a mineral is taken into account according to the arithmetic mean on the day on which the damage was revealed. The arithmetic mean is determined using data from at least three organizations.

12. For non-metallic solid minerals, when determining the market price, its value on the territory of the region, within which the corresponding damage to subsoil resources has been identified, is taken into account.

13. In the absence of information on the prevailing prices for common minerals, products of their processing in the sources of information specified in paragraph 7 of this Methodology, their value is determined based on the market prices prevailing for persons engaged in similar activities on the territory of an administrative-territorial unit, within which damage was caused to subsoil resources, on the first working day of the calendar month in which the damage was revealed. The specified information is requested from the authorized body for the study and use of subsoil or local executive bodies.

Chapter 2.
Economic assessment of damage to the subsoil resources a result of illegal
use of subsoil when mining solid (with the exception of generally produced) minerals

14. The amount of damage as a result of illegal use of subsoil during the extraction of solid minerals is determined by the following formula:

U= (OdobSdob) + (OdobSdobRbst),

where:

U - the amount of damage to subsoil resources;

Odob- the volume of illegally mined solid minerals;

Sdob- the value of illegally mined solid minerals;

Rbst- the amount of the base rate established by the National Bank of the Republic of Kazakhstan on the first working day of the month in which the amount of damage is determined, %.

15. In the absence of information about the reserves at the site of illegal mining, in order to establish or clarify the content of the useful component in illegally mined solid minerals, the state body has the right to send a sample of seized minerals to testing laboratories.

16. The costs of transportation and laboratory services are subject to inclusion in the calculation of the amount of damage caused as a result of illegal use of subsoil during the extraction of solid minerals.

Chapter 3.
Economic assessment of damage to subsoil resources as a result
of illegal use of subsoil during extraction of generally produced minerals

17. The amount of damage as a result of illegal use of subsoil during the extraction of generally produced minerals (hereinafter referred to as GPM) is determined by the following formula:

U= (OdobSdob) + (OdobSdobRbst),

where:

U - the amount of damage to subsoil resources;

Odob- the volume of illegally mined minerals;

Sdob- the value of illegally produced GPM;

Rbst- the amount of the base rate established by the National Bank of the Republic of Kazakhstan on the first working day of the month in which the amount of damage is determined, %.

18. In the absence of information about the reserves at the site of illegal mining, in order to determine the type of illegally mined common minerals, the state body that carries out the economic assessment of the damage caused sends a sample of seized minerals and a corresponding request to obtain information about the type of illegally mined common minerals to the authorized body for the study of mineral resources or testing laboratories.

The costs of transportation and laboratory services are subject to inclusion in the calculation of the amount of damage caused as a result of illegal use of subsoil during the extraction of GPM.

Chapter 4.
Economic assessment of damage to subsoil resources
as a result of illegal use of subsoil during hydrocarbon production

19. The amount of damage as a result of illegal use of subsoil during the extraction of hydrocarbons is determined by the following formula:

U= (OdobSdob) + (OdobSdobRbst),

where:

U - the amount of damage to subsoil resources,

Odob– volume of illegally extracted hydrocarbons;

Sdob- the cost of illegally extracted hydrocarbons;

Rbst- the amount of the base rate established by the National Bank of the Republic of Kazakhstan on the first working day of the month in which the amount of damage is determined, %.

20. In case of illegal use of subsoil during the extraction of raw gas, the reserves of which are on the state balance of minerals, the amount of damage caused as a result of violation of the requirements for the rational and integrated use of subsoil during the exploration and production of hydrocarbons is calculated in accordance with example 2 of the Appendix to the Rules.