Прокурорлық қадағалауды ұйымдастырудың кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2018 жылғы 2 мамырдағы № 60 бұйрығына өзгерістер енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2021 жылғы 26 қазандағы № 139 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2021 жылғы 27 қазанда № 24944 болып тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2023 жылғы 17 қаңтардағы № 32 бұйрығымен.

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Бас Прокурорының 17.01.2023 № 32 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

БҰЙЫРАМЫН:

1. "Прокурорлық қадағалауды ұйымдастырудың кейбір мәселелері туралы" Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2018 жылғы 2 мамырдағы № 60 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16894 болып тіркелген) мынадай өзгерістер енгізілсін:

1-тармақтың 2) тармақшасы мынадай редакцияда жазылсын:

"Прокуратура органдарының заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізу, сондай-ақ Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының, сондай-ақ өзге де ұйымдардың заңды күшіне енген актілері мен шешімдерін бағалау қағидалары";

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары мен олардың лауазымды адамдары, меншік нысанына қарамастан, өзге де ұйымдар қызметінің, сондай-ақ олар қабылдайтын актілер мен шешімдердің, заңды күшіне енген сот актілерінің, атқарушылық іс жүргізу, азаматтық, әкімшілік істер бойынша және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сотта мемлекет мүдделерін білдірудің заңдылығын қадағалауды ұйымдастыру жөніндегі нұсқаулықта:

4-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"4. Көрсетілген міндеттерді іске асыру мақсатында прокурор:

1) заңдылықтың жай-күйін талдайды;

2) Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының, меншік нысанына қарамастан, өзге де ұйымдардың актілері мен шешімдерін бағалайды;

3) мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, олардың лауазымды адамдарының, меншік нысанына қарамастан, өзге де ұйымдардың қызметінде заңдылықтың сақталуына тексерістер жүргізеді;

4) азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша сотта мемлекеттің мүдделерін білдіреді, сондай-ақ атқарушылық іс жүргізудің заңдылығын қадағалауды жүзеге асырады;

5) жолданымдарды Заңның 21-бабында көзделген тәртіппен қарайды.";

5-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"5. Заңдылықтың жай-күйін талдау және Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдары мен олардың лауазымды адамдарының, сондай-ақ өзге де ұйымдардың актілері мен шешімдерін бағалау Заңның 8 және 10-баптарында айқындалған тәртіппен жүргізіледі.";

8-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"8. Мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдары мен олардың лауазымды адамдарының қызметіндегі тексерістерді прокурор:

1) физикалық, психикалық және өзге де мән-жайларға байланысты өзінің қорғалуын өз бетінше жүзеге асыра алмайтын адамдардың;

2) шектелмеген адамдар қатарының;

3) егер бұл адамдардың өмірі, денсаулығы не Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі үшін орны толмас зардаптың алдын алуға қажет болса, адамдардың, қоғамның және мемлекеттің;

4) жеке кәсіпкерлік субъектілерінің мүддесі үшін қызметіне мемлекеттік органдар, жергілікті өкілді және атқарушы органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары және олардың лауазымды адамдары тарапынан араласу фактілері бойынша олардың құқықтарын, бостандықтарын және заңды мүдделерін қорғау үшін тағайындайды және жүргізеді.

Физикалық, психикалық немесе өзге де мән-жайларға байланысты өзінің құқықтарын, бостандықтарын және заңды мүдделерін қорғауды өз бетінше жүзеге асыра алмайтын адамдарға:

жетім балалар, ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар, кемтар балалар, өмірлік қиын жағдайда жүрген балалар, сондай-ақ арнаулы білім беру ұйымдарындағы, ерекше режимде ұстайтын білім беру ұйымдарындағы, кәмелетке толмағандарды бейімдеу орталықтарындағы, тәрбиелеудің, оқытудың және әлеуметтік оңалтудың ерекше жағдайларын қамтамасыз ететін оқу-тәрбие мекемелеріндегі балалар;

заңды күшіне енген сот шешімімен әрекетке қабілетсіз немесе әрекетке қабілеттілігі шектеулі деп танылған адамдар;

өзінің құқықтарын, бостандықтарын және заңды мүдделерін өз бетінше қорғауға қабілеті жоқ өзге де адамдар жатады.

Шектелмеген адамдар қатары деп жеке белгісіз адамдар тобы немесе олардың сандық құрамын алдын ала анықтау мүмкін емес не қиыншылық туғызатын құқықтық қатынастарға қатысушылардың көпшілігі түсініледі.

Егер оларды орындау адамның және азаматтың денсаулығы мен өміріне зиян келтірсе не келтіруі мүмкін болса, ұлттық қауіпсіздікке қатер төндірсе немесе төндіруі мүмкін болса, құқықтық акт не әрекеттер (әрекетсіздік) адамдардың өмірі, денсаулығы не Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі үшін орны толмас зардаптар деп түсініледі.";

9-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"9. Прокурор Нұсқаулықтың 8-тармағында көзделген жағдайларда тексеріс тағайындауға және жүргізуге құқылы.

Заңның 7-бабы 1) және 3) тармақшаларында көзделген жағдайларда тексерісті тек прокурор ғана жүргізеді.";

13-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"13. Тексеріс жүргізу туралы қаулыны Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы, облыс прокуроры, облыс прокурорының орынбасары, аудан прокуроры және оған теңестірілген прокурорлар (бұдан әрі – аудан прокуроры), сондай-ақ оларды алмастыратын адамдар шығарады.

Тексеріс жүргізу туралы қаулыда:

1) нөмірі, күні, мемлекеттік органның атауы, прокурордың тегі, аты, әкесінің аты (ол болған кезде) және лауазымы, тексерістің негізі;

2) тексерілетін субъектінің (объектінің) атауы немесе оған қатысты тексеріс жүргізу тағайындалған жеке тұлғаның тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілсе), оның орналасқан жері, бизнес-сәйкестендіру нөмірі (жеке сәйкестендіру нөмірі);

3) тексерілетін кезеңі көрсетілген тексеріс нысанасы (тақырыбы);

4) тексерістің кімге тапсырылғаны және оған тартылатын мамандар туралы мәліметтер;

5) тексеріс жүргізу мерзімі (басталуы және аяқталуы);

6) тексерілетін субъектінің құқықтары мен міндеттері;

7) қаулыға қол қоюға уәкілетті адамның қойылған қолы көрсетіледі.";

14-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"14. Атқарушылық іс жүргізу, әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнама шеңберінде жүргізілетіндерден басқа тексеріс жүргізу туралы қаулы тексеріс басталғанға дейін құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы уәкілетті органда тіркеледі.

Тексеріс қажеттілігі Мемлекет басшысының, сондай-ақ Бас Прокурордың тексеріске кідіріссіз шығуды талап ететін тапсырмаларынан туындаған жағдайда, тексеріс жүргізу туралы қаулыны тіркеу құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы уәкілетті органда тексеріс басталғаннан кейінгі келесі жұмыс күні ішінде жүргізіледі.

Тексеріс жүргізу туралы қаулы объектіге келген сәтте танысу үшін тексерілетін субъектіге тапсырылады.

Тексеріс жүргізу туралы қаулының құқықтық статистика және арнайы есепке алу саласындағы уәкілетті органда тіркелгені туралы мәліметтер объектіге келген сәтте не ол тіркелгеннен кейін келесі жұмыс күні ішінде ұсынылады.";

15-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"15. Тексерісті тағайындау туралы қаулыда көрсетілген адамдар ғана тексеріс жүргізеді.

Тексеріс жүргізетін адамдардың құрамы тексерісті тағайындаған прокурордың немесе оны алмастыратын адамның шешімімен өзгертіледі.";

16-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"16. Заңдылықтың сақталуын тексеру отыз жұмыс күнінен аспайтын мерзім ішінде жүргізіледі.

Қосымша материалдарды талап ету қажет болған кезде, сондай-ақ тексеріс көлемінің елеулі болуына байланысты оны жүргізу мерзімі ерекше жағдайларда Бас Прокурордың, оның орынбасарының, облыс прокурорының келісімі бойынша отыз жұмыс күнінен аспайтын мерзімге ұзартылады.

Тексеріс мерзімін ұзарту туралы өтінішхат тексеріс мерзімі аяқталғанға дейін бес жұмыс күнінен кешіктірілмей:

1) Бас Прокурордың орынбасары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесі басшысының қолы қойыла отырып Бас Прокурорға;

2) Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесі басшысының қолы қойыла отырып Бас Прокурордың орынбасарына;

3) облыс прокурорының орынбасарларының, облыстық және оған теңестірілген прокуратураның құрылымдық бөлімшесі басшысының, аудан прокурорының не оларды алмастыратын адамдардың қолдары қойыла отырып, облыс прокурорына қарау үшін енгізіледі.";

17-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"17. Тексеріс мынадай жағдайларда:

сараптама тағайындалған жағдайда – сарапшының қорытындысын алғанға дейін;

шет мемлекеттерден, мемлекеттік органдардан мәліметтер мен құжаттар алу қажет болған жағдайда – оларды алғанға дейін;

тексеріс жүргізуге кедергі келтіретін жағдайларда (тексеріске қатысатын адамның науқастануы, форс-мажорлық мән-жайлар, жүргізілетін тексеріс нысанасына қатысы бар адамдарды іздестіру, процестік әрекеттер жасау, арнайы жедел-іздестіру шараларын тағайындау не жүргізу, тексеріс жүргізу немесе қорытынды беру туралы талаптарды жіберу, мекемелерден және меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдардан мәліметтер мен құжаттар алу қажеттілігімен) - олар жойылғанға дейін тоқтатыла тұруы мүмкін.

Тоқтатыла тұрған тексерісті жүргізу мерзімін есептеу ол қайта басталған күннен бастап жалғасады.";

22-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"22. Тексерістерді жүргізу кезінде:

заңдылықты бұзуға жол берудің себептері мен жағдайлары анықталады;

заңдылықты сақтау проблемалары (құқықтық және ұйымдастырушылық) және олардың азаматтар мен ұйымдардың, қоғам мен мемлекеттің құқықтарына, бостандықтарына, заңды мүдделеріне әсер етуі анықталады;

бұзушылықтарды болдырмауға және олардың жолын кесуге жауапты мемлекеттік және уәкілетті органдардың, сондай-ақ олардың лауазымды адамдарының қызметі бағаланады.

Тексерістің тақырыбына қарамастан, оны жүргізу туралы қаулыда нысанасы ретінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл туралы, құқық бұзушылық профилактикасы туралы және әкімшілік құқық бұзушылық туралы заңнаманың қолданылуы (егер тексерілетін орган немесе ұйым құқық бұзушылық профилактикасы субъектісі болып табылса, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қозғау бойынша өкілеттікке ие болса), сондай-ақ мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдары мен олардың лауазымды адамдарының, сондай-ақ өзге де ұйымдардың (тексеріс тақырыбы бойынша) құқықтық актілерінің заңдылығы көрсетіледі.";

24-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"24. Тексеріс нәтижелері бойынша мынадай шешімдер:

Заңның 5-тарауында көзделген прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін енгізу туралы;

тексеріс нәтижелерін талқылай отырып, кеңестер өткізу туралы;

ақпараттық хаттарды жіберу туралы;

материалдарды қылмыстық қудалаудың заңдылығын қадағалауды жүзеге асыратын құрылымдық бөлімшеге жіберу (оның ішінде фактілерді Сотқа дейінгі тергеп-тексерулердің бірыңғай тізілімінде (бұдан әрі – СДТБТ) тіркеу туралы шешім қабылдау үшін) не арнайы прокурорлардың іс жүргізуіне беру туралы;

материалдарды Ақпаратты есепке алу кітабында (бұдан әрі – АЕК) тіркеу туралы және Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасында көзделген басқа да шаралар қабылданады.

Прокурор тексеріс жүргізу барысында, ол аяқталғанға дейін заңдылықты бұзу фактілері бойынша прокурорлық қадағалау және ден қою актілерін енгізуге, сондай-ақ фактілерді СДТБТ-да тіркеуге шаралар қабылдауға құқылы.

Жүргізілетін тексеріс мәселелері бойынша түсініктемелер алу үшін лауазымды адамдарды, жеке тұлғаларды, заңды тұлғалардың және өзге де ұйымдардың өкілдерін тексеріс жүргізу туралы қаулыда көрсетілген адамдар не олардың тікелей басшылары шақыруға құқылы.

Заңның 21-бабына сәйкес қаралатын жолданым шеңберінде лауазымды, жеке тұлғаларды және заңды тұлғалардың өкілдерін түсініктеме алу үшін жолданымды қарауды тапсырылған лауазымды адамдар не олардың тікелей басшылары шақыруға құқылы.

Жүргізілетін тексеріс және Заңның 21-бабына сәйкес қаралатын жолданымдардың мәселелері бойынша қажетті ақпаратты, құжаттарды және өзге материалдарды беру туралы талаптарға Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы, оның орынбасары, облыс прокуроры, олардың орынбасарлары, аудан прокуроры, олардың орынбасарлары, оларды алмастыратын адамдар, сондай-ақ тексеріс тағайындау туралы қаулыда көрсетілген адамдар не олардың тікелей басшылары қол қояды.

Мемлекеттік және меншік нысанына қарамастан өзге де органдар мен ұйымдар, олардың лауазымды адамдары салған тыйым салу немесе шектеу сипатындағы шараларының дереу күшін жою, заңсыз актінің қолданылуын толық немесе ішінара тоқтата тұру туралы талапқа Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы, оның орынбасары, облыс прокуроры, олардың орынбасарлары, аудан прокуроры, олардың орынбасарлары немесе оларды алмастыратын адамдар қол қояды.";

26-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"26. Прокурорлар мынадай:

1) мемлекет мүдделерін қозғайтын;

2) осы Нұсқаулықтың 8-тармағында көзделген қоғамдық мүдделерді немесе азаматтарды қорғау талап етілгенде;

3) оны сот қажет деп танығанда;

4) прокурордың бастамасы бойынша қозғалған;

5) ата-ана құқығынан айыру туралы;

6) нормативтік құқықтық актінің заңдылығын даулау туралы;

7) кәмелетке толмағанды девиантты мінез-құлқы бар балаларға арналған арнаулы білім беру ұйымына немесе ерекше режимде ұстайтын ұйымға орналастыру туралы;

8) бала асырап алу туралы азаматтық істер бойынша процеске кіріседі.";

31-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"31. Іс бойынша тарап болып табылмайтын және осы Нұсқаулықтың 26, 27-тармақтарында көзделген істер бойынша процеске кіріскен прокурор сот жарыссөздерінен кейін жалпы істің мәні бойынша қорытынды береді.

Азаматтық және әкімшілік сот ісін жүргізудің барлық сатыларында прокурорлар өз ұстанымын Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына, іс материалдарына қатаң сәйкестікте айқындайды, оны дәйекті түрде қорғайды, заңдылық, заңды тұлғалар мен азаматтардың заң мен сот алдындағы теңдігі, тараптардың жарыспалылығы мен тең құқылығы қағидаттарын басшылыққа алады.

Азаматтық және әкімшілік процестің барлық сатыларында іс материалдарымен танысу нәтижелерін қатысушы прокурор тиісті жоғары тұрған прокурорға немесе жетекшілік ететін орынбасарға оның қорытындыны бекітуі үшін алдын ала баяндайды.

Прокурордың қорытындысы жазбаша түрде жасалып, онда мыналар көрсетіледі:

істің атауы;

тараптар;

мәлімделген талаптардың мәні;

тараптардың сілтеме жасайтын мән-жайлары;

тараптар ұсынған дәлелдемелер туралы олардың қатыстылығы, жол берілетіндігі, шынайылығы және жеткіліктілігі тұрғысынан прокурордың пікірі;

қолдануға жататын материалдық және процестік құқықтардың нормалары;

мәлімделген талаптардың мәні, сот шығындарын бөлу бойынша прокурордың тұжырымдары.

Сондай-ақ апелляциялық, кассациялық сатыдағы соттарда қайта қарауға жататын іс бойынша қорытындыда мынадай мәліметтер көрсетіледі:

судья (баяндамашы, алқа құрамы), қайта қарауға жататын сот актілерінің қысқаша мазмұны, соттың ұстанымы;

бірінші сатыдағы сотта істі қарауға қатысқан прокурор, оның қорытындысының қысқаша мазмұны;

шағымның (өтінішхаттың) дәлелдемелері;

істі зерделеудің нәтижелері;

шағымның (өтінішхаттың) негізділігі туралы тұжырымдар.

Сот актілері заңды күшіне енген кассациялық тәртіпте Жоғарғы Соттың қарауына тағайындалған азаматтық және әкімшілік істер бойынша қорытындыларды Бас Прокурордың орынбасары бекітеді.

Сот актілері заңды күшіне енбеген кассациялық тәртіпте Жоғарғы Соттың қарауына тағайындалған әкімшілік істер бойынша қорытындыларды Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы бекітеді.

АПК-нің 73-бабының 1-бөлігіне сәйкес бірінші сатыдағы сотқа тараптарда бар дәлелдемелерді ұсынбау осы дәлелдемелерді апелляциялық, кассациялық сатыдағы сотқа ұсыну мүмкіндігінен айырады.

Әкімшілік істер бойынша дәлелдеу ауыртпалығы әкімшілік органға және лауазымды адамға жүктелген.

Сондықтан прокурорлар мемлекеттік заңды тұлғалардың істі соттың дұрыс шешуі үшін қажетті дәлелдемелерді уақтылы ұсынуын қамтамасыз етуге бағытталған шараларды қабылдайды.

Прокурорлар азаматтық және әкімшілік процестерде мемлекеттік мекемелер мен кәсіпорындардың мүдделеріне олардың өкілдерінің тиісті түрде өкілдік етпеу фактілеріне ден қояды, кінәлі адамдарды жауаптылыққа тартуға бастамашылық жасайды.

Азаматтық және әкімшілік істердің материалдары бойынша мемлекеттік органдардың лауазымды адамдары, жеке және заңды тұлғалар тарапынан заңдылықты бұзу анықталған кезде, прокурор сот алдында жеке ұйғарым шығару туралы өтініш жасайды және/немесе ол туралы жоғары тұрған прокурордың назарына жазбаша түрде баянатпен немесе электронды құжат нысанында дереу жеткізеді, ол өз кезегінде мынадай:

баянатты СДТБТ-да тіркеу туралы;

материалдарды АЕК-де тіркеу туралы;

әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қозғау туралы;

тәртіптік іс жүргізуді қозғау туралы;

талап қоюды беру туралы;

кінәлі адамдарды заңда белгіленген жауаптылыққа тарту және бұзушылықтарды жою мақсатында Заңның 5-тарауында көзделген прокурорлық қадағалау және ден қоюдың өзге де актілерін енгізу туралы шешімдердің бірін қабылдайды.

Прокурорлар жеке ұйғарымдарды қарау тәжірибесін (сапасын) талдайды, заңдылықтың бұзылуы анықталған кезде прокурорлық қадағалау не ден қою шаралары қабылданады.

Талдау нәтижелері және қабылданған шаралар туралы мәліметтер Нұсқаулықтың 70-тармағына сәйкес Бас прокуратураға жіберілетін ақпаратқа қосылады.";

47-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"47. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы істердің материалдары бойынша мемлекеттік органдардың лауазымды адамдары, жеке және заңды тұлғалар тарапынан заңдылықты бұзу анықталған кезде прокурор сот алдында жеке ұйғарым шығару туралы өтініш жасайды және/немесе ол туралы жоғары тұрған прокурордың назарына жазбаша түрде баянатпен немесе электронды құжат нысанында дереу жеткізеді, ол мынадай:

1) баянатты СДТБТ-ға тіркеу туралы;

2) материалдарды АЕК-ге тіркеу туралы;

3) әкімшілік құқық бұзушылық туралы істі қозғау туралы;

4) тәртіптік іс жүргізуді қозғау туралы;

5) сотқа талап қоюды ұсыну туралы;

6) кінәлі адамдарды заңда белгіленген жауаптылыққа тарту және бұзушылықтарды жою мақсатында Заңның 5-тарауында көзделген прокурорлық қадағалау және ден қоюдың өзге де актілерін енгізу туралы шешімдердің бірін қабылдайды.

Қажет болған жағдайда прокурорлар шешім қабылдау үшін қосымша мәліметтер мен материалдарды талап етіп алдырады.";

59-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"59. Қадағалау және ден қою актісіне қол қойған прокурор олардың орындалуын және заңдылықты бұзуды іс жүзінде жоюды бақылауды қамтамасыз етеді.

Бұл ретте, прокурорлардың актілерін орындау үшін қабылданған мемлекеттік органдардың шешімдері мен іс-әрекеттерінің орындалу барысын бақылау, мемлекетке келтірілген залалды өтеуге және кінәлілерді заңда белгіленген жауаптылыққа тартуға қол жеткізу қажет.

Заңда белгіленген негізде, тәртіппен және шекте енгізілген прокурорлық қадағалау актілерін олар жіберілген органдар, ұйымдар және лауазымды адамдар қарауға және орындауға міндетті.

Заңда белгіленген тәртіппен және шектерде енгізілген прокурорлық қадағалау актілерін қарамау, орындамау не прокурордың заңды талаптарын орындамау заңда белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.".

Көрсетілген бұйрықпен бекітілген Заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізу және Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының, сондай-ақ өзге де ұйымдардың актілері мен шешімдерін бағалау қағидалары осы бұйрықтың қосымшасына сәйкес редакцияда жазылсын.

2. Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Қоғамдық мүдделерді қорғау қызметі:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының ресми интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы бұйрықтың көшірмесін Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасы құрылымдық бөлімшелерінің, прокуратура ведомстволарының, мекемелері мен білім беру ұйымының басшыларына, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, Қазақстан Республикасы астанасының прокурорларына және оларға теңестірілген прокурорларға мәлімет үшін жіберуді қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

4. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры

Г. Нурдаулетов

Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының 2021 жылғы 26 қазандағы № 139 Бұйрықтың қосымшасы Қазақстан Республикасы Бас Прокурының 2018 жылғы 2 мамырдағы № 60 бұйрығының 2-қосымшасы

Прокуратура органдарының заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізу, сондай-ақ Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының, сондай-ақ өзге де ұйымдардың заңды күшіне енген актілері мен шешімдерін бағалау қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Прокуратура органдарының заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізу, сондай-ақ Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының, сондай-ақ өзге де ұйымдардың заңды күшіне енген актілері мен шешімдерін бағалау қағидалары (бұдан әрі – Қағидалар) "Прокуратура туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 8-бабының 1-тармағына, 10-бабының 2-тармағына сәйкес әзірленді және прокуратура органдарының заңдылықтың жай-күйін талдау жүргізуі және Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, өзін-өзі басқару органдары мен олардың лауазымды адамдарының, өзге де ұйымдардың заңды күшіне енген актілері мен шешімдерінің Қазақстан Республикасының Конституциясына, заңдарына және Президентінің актілеріне сәйкестігі мәніне бағалауды жүзеге асыру тәртібін айқындайды.

2. Заңдылықтың жай-күйін талдау (бұдан әрі – Талдау) және актілер мен шешімдерді бағалау прокуратура органдарының жоғары қадағалау нысандары болып табылады және Заңның 4-бабында көзделген міндеттерді іске асыру мақсатында жүзеге асырылады.";

2-тарау. Заңдылықтың жай-күйін талдау

3. Заңдылықтың жай-күйін талдау прокурорлардың субъектілерге (объектілерге) бармастан статистикалық деректерді, мемлекеттік және халықаралық ұйымдардың, бұқаралық ақпарат құралдарының мәліметтерін, азаматтық, әкімшілік және қылмыстық істердің, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істердің материалдарын, сондай-ақ өзге де ақпарат көздерін зерделеу арқылы жүргізіледі.

Талдау жүргізу Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесі басшысының, облыс прокурорының және оған теңестірілген прокурордың (бұдан әрі – облыс прокуроры), аудан прокурорының және оған теңестірілген прокурордың (бұдан әрі – аудан прокуроры), сондай-ақ олардың орынбасарларының не оларды алмастыратын адамдардың басшылық етуімен тақырыптық-толассыз топқа тапсырылуы мүмкін.

4. Талдау заңдылықтың жай-күйін бағалау мақсатында нақты мәселе не құқықтық қатынастар/заңнама саласы бойынша жүргізіледі.

5. Аумақтық прокурорлар тоқсан сайын кәсіпкерлердің құқықтарын қорғау мәселесі бойынша талдау жүргізеді.

Нәтижелері мен қабылданған шаралар туралы, сондай-ақ кәсіпкерлер құқықтарының бұзылуына ықпал ететін себептер мен жағдайлар туралы ақпарат бизнеске әкімшілік қысымды төмендету жөніндегі нақты ұсыныстармен бірге Бас прокуратураға есепті кезеңнен кейінгі айдың 5-күнінен кешіктірілмей ұсынылады.

6. Аумақтық прокурорлар жарты жылда бір рет мынадай:

1) бюджет қаражатын жұмсаудың заңдылығы мен тиімділігі;

2) тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді сатып алуды (оның ішінде мемлекеттік) жүзеге асыру;

3) салық заңнамасын қолдану;

4) экологиялық заңнаманың, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу және оларды жою саласындағы, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы, жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы заңнаманың қолданылуы;

5) жеке кәсіпкерлік субъектілерінің мемлекеттік органдар, жергілікті өкілді және атқарушы органдар, жергілікті өзін-өзі басқару органдары және олардың лауазымды адамдары тарапынан олардың қызметіне араласу фактілері бойынша ауызша (соның ішінде прокуратура органдарының жанындағы бизнесті қорғау жөніндегі мобильді топтар шеңберінде келіп түскен) және жазбаша жолданымдарын қарау мәселелері бойынша талдау жүргізеді.

Нәтижелері мен қабылданған шаралар туралы ақпаратты облыс прокуроры Бас прокуратураға есепті кезеңнен кейінгі айдың 5-күнінен кешіктірмей ұсынады.

7. Аумақтық прокурорлар жылына кемінде бір рет:

1) жетім балаларды және ата-анасының қамқорлығынсыз қалған немесе өмірлік қиын жағдайда жүрген, оның ішінде тәрбиелеу, емдеу немесе басқа да осыған ұқсас мекемедегі балаларды асырап алу кезінде заңдылықтың сақталуына;

2) мінез-құлық ерекшеліктері бар балалармен жұмыс істеу тиімділігіне бағытталған заңнаманың қолданылуына;

3) мүмкіндіктері шектеулі балалардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғауға және қолдауға бағытталған заңнаманың қолданылуына (инклюзивті білім беру) талдау жүргізеді.

Нәтижелері мен қабылданған шаралар туралы ақпаратты облыс прокуроры Бас прокуратураға есепті кезеңнен кейінгі айдың 5-күнінен кешіктірмей ұсынады.

8. Әскери прокуратура органдары әскери қауіпсіздік саласындағы құқықтық қатынастардың ерекшелігін ескере отырып, жылына кемінде бір рет:

1) әскери мүлікті, оның ішінде қару мен оқ-дәрілерді қамтамасыз ету және олардың айналымы;

2) жауынгерлік әзірлікті қамтамасыз ету;

3) диверсияға қарсы және терроризмге қарсы қорғалудың жай-күйі;

4) Мемлекеттік шекараны күзету;

5) әскери қызметшілер мен олардың отбасы мүшелерін әлеуметтік қорғау мәселелері бойынша заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізуді жүзеге асырады.

Әскери прокурорлар заңдылықтың жай-күйін талдауға және күшіне енген актілерді бағалауға байланысты ақпаратты, құжаттар мен өзге де материалдарды талап еткен кезде сұратылған мәліметтер мен олардың жеткізгіштерін қорғауды қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдайды.

Егер талдау шеңберінде әскери объектілер құрылысының егжей-тегжейін ашатын құжаттар мен өзге де материалдарды талап ету қажет болған жағдайда, осы Қағидалардың 18-тармағында белгіленген тәртіппен тексеру жүргізу туралы мәселеге бастамашылық етіледі.

Нәтижелері мен қабылданған шаралар туралы ақпаратты Бас әскери прокурор Бас прокуратураға 25 маусымға және 25 желтоқсанға дейін ұсынады.

9. Көлік прокуратурасының органдары ерекшелікті ескере отырып, жылына кемінде бір рет:

1) көліктегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету;

2) жолаушылардың, кәсіпкерлік субъектілерінің және көлік қызметтерін тұтынушылардың құқықтары мен мүдделерін қорғау;

3) тауарларды, жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді сатып алуды (оның ішінде мемлекеттік) жүзеге асыру;

4) кеден заңнамасы мәселелері бойынша заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізеді.

Нәтижелері мен қабылданған шаралар туралы ақпаратты Бас көлік прокуроры Бас прокуратураға 25 маусымға және 25 желтоқсанға дейін ұсынады.

10. Талдау қадағалау аумағындағы тұрақты негізде жүзеге асырылатын жағдайды мониторингілеу (бақылау) не прокуратура органдары әртүрлі ақпарат көздерінен алған деректер, оның ішінде жолданымдар, мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардан, жергілікті өзін-өзі басқару органдарынан, меншік нысанына қарамастан, өзге де ұйымдар мен мекемелерден талап етілген ақпараттар, құжаттар мен өзге де материалдар негізінде, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентінің немесе Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының (бұдан әрі – Бас Прокурор) немесе жоғары тұрған прокуратураның тапсырмалары бойынша жүргізіледі.

Сондай-ақ талдау мәселелердің өзектілігіне, бағыттардың не өңір ерекшеліктерінің басымдығына қарай Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, облыс прокуроры, облыс прокурорының орынбасары не оларды алмастыратын адамдар бекіткен жылдық немесе тоқсандық жоспар негізінде жүргізіледі.

11. Талдау жүргізуге Бас Прокурормен, Бас Прокурордың орынбасарымен, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысымен, облыс прокурорымен, облыс прокурорының орынбасарымен, аудан прокурорымен не оларды алмастыратын адамдармен келісілген баянат бойынша бастамашылық жасалады.

Баянатта:

1) күні, баянатты берген адамның тегі, аты, әкесінің аты (ол болған кезде) және лауазымы;

2) талдау мәні (тақырыбы);

3) уәжді негіздер;

4) талдау кезеңі;

5) талдау мерзімі;

6) талдауға тартылатын прокуратура органдары, ведомстволары мен мекемелері (талдау тақырыптық-толассыз топқа тапсырылған жағдайда) көрсетіледі.

Аудан прокуроры бастамашылық жасаған, жеке кәсіпкерлік субъектілерінің құқықтары мен заңды мүдделерін қозғайтын заңдылықтың жай-күйін талдау облыс прокурорын бір мезгілде хабардар ете отырып жүргізіледі.

Әскери прокуратура органдары бастамашылық жасаған заңдылықтың жай-күйін талдау Бас прокуратураны бір мезгілде хабардар ете отырып жүргізіледі.

Жоғары тұрған прокурор төмен тұрған прокурорлардың заңдылықтың жай-күйін талдауын тоқтатуға құқылы.

12. Талдау барысында мынадай мәліметтер:

1) статистикалық деректер;

2) мемлекеттік бюджеттен бөлінген қаражаттар туралы ақпарат;

3) халықпен кездесу қорытындылары;

4) мемлекеттік органдардың тиімсіз жұмыс істеу фактілері, оның ішінде экстремизм мен терроризмнің профилактикасы, этносаралық және/немесе конфессияаралық негіздегі жанжалдарды, азаматтардың әлеуметтік наразылығын, наразылық акцияларын тудыруы мүмкін қоғамдық тәртіпті бұзуды анықтау, оның алдын алу және оқшаулау мәселелері бойынша;

5) уәкілетті мемлекеттік органдардың заңды және жеке тұлғалардың жолданымдарын қарау нәтижелері;

6) бұқаралық ақпарат құралдарындағы (оның ішінде интернет-ресурстардағы) жарияланымдар;

7) мемлекеттік органдардың, олардың деректер базасының ақпараты;

8) ақпараттық жүйелер мен ресурстар, оның ішінде құқық қорғау органдарының, арнаулы мемлекеттік және өзге де органдардың ақпарат алмасу жүйесімен интеграцияланған;

9) қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істердің және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істердің материалдары;

10) прокуратура мен мемлекеттік органдардың алдыңғы тексерістерінің нәтижелері;

11) жедел-іздестіру шараларының, арнайы шаралардың және жасырын тергеу әрекеттерінің, оның ішінде құпиясыздандырылған және жедел-іздестіру субъектілері немесе қылмыстық қудалау органы ұсынған нәтижелері;

12) басқа да ақпарат көздері пайдаланылады.

Сондай-ақ көптеген жағдайларда мемлекеттік органдардың мәліметтерін, статистикалық деректерді және басқа да ақпаратты уақтылы талдау және оның негізінде ден қою шараларын қабылдау бұзушылықтардың алдын алуға не тексеріс іс-шараларынсыз олардың салдарын барынша азайтуға мүмкіндік беретінін ескере отырып, заңдылықтың бұзылуын, сондай-ақ оларға ықпал ететін себептер мен жағдайларды анықтау үшін жұмыстың талдау әдістері белсенді пайдаланылады.

13. Прокурор заңнамалық актілерде белгіленген тәртіпте заңдылықтың жай-күйіне талдау жүргізуге және күшіне енген актілерді бағалауға байланысты ақпараттар мен құжаттарға қол жеткізуге құқылы.

Сұратылған ақпарат прокуратура органдарына прокурор белгілеген мерзімде ұсынылады.

Осы мерзім үш жұмыс күнінен кем болмауы тиіс.

Қажет болған жағдайларда адамдардың өмірі, денсаулығы не Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі үшін орны толмас салдарларды болғызбау мақсатында сұрау салынған ақпарат, құжаттар және өзге де материалдар дереу ұсынылады.

Заңдылықтың жай-күйіне жүргізілген талдау, күшіне енген актілерді бағалау мәселелері бойынша прокурордың талаптарын органдар, ұйымдар және лауазымды адамдар орындауға міндетті.

Талдау мерзімі:

мәліметтерді, құжаттарды және өзге де материалдарды, оның ішінде азаматтық, әкімшілік және қылмыстық істерді, әкімшілік құқық бұзушылық туралы істерді алу қажет болған кезде - олар келіп түскенге дейін;

сараптама тағайындалған жағдайда - нәтижені алғанға дейін;

талдауға объективті кедергі келтіретін өзге де факторларға байланысты - олар жойылғанға дейін тоқтатыла тұрады.

Талдау мерзімі оны жүргізуге келіскен адамның атына уәжді баянат бойынша мерзімі өткенге дейін бес жұмыс күнінен кешіктірілмей тоқтатыла тұрады.

Талдау оны тоқтата тұруға әкеп соққан мән-жайлар жойылғаннан кейін келесі жұмыс күні қайта басталады.

14. Қажет болған жағдайда, талдау жүргізген кезде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген талаптарды сақтай отырып, фото және бейнетіркеуді қолдану арқылы бару үшін ашық жерлерде (қоғамдық пайдалану орындарында не ашық жерлерде) орналасқан объектіні (субъектіні) шолу арқылы қарап тексеру жүргізіледі.

15. Талдау отыз күнтізбелік күннің ішінде өткізіледі.

Қосымша материалдарды талап ету қажет болған жағдайда, сондай-ақ талдаудың елеулі көлеміне байланысты, оны жүргізудің мерзімі жоғары тұрған прокурордың келісімімен отыз күнтізбелік күннен асырылмай ұзартылады.

16. Талдау жүргізу кезінде:

1) заңдылықтың жай-күйінің проблемалары және олардың азаматтардың және ұйымдардың, қоғам мен мемлекеттің құқықтарына, бостандықтарына және заңды мүдделеріне әсер етуі анықталады;

2) уәкілетті мемлекеттік органдардың қызметі бағаланады;

3) анықталған заңдылықты бұзушылықтарды, оларға ықпал ететін себептер мен жағдайларды жоюдың тетіктері ұсынылады;

4) жұмыста жүйелі проблемаларды шешу бойынша кешенді іс-шараларды қабылдауды қажет ететін (оның ішінде заңнамалық және ұйымдастырушылық) басым бағыттар ұсынылады.

17. Талдау нәтижелері анықтама түрінде ресімделеді, онда:

1) күні, талдаудың мәні, сондай-ақ талдаумен қамтылған уақыт кезеңі;

2) статистиканы келтіре отырып, талдау барысында анықталған мәліметтер және талдау үшін маңызы бар өзге де мән-жайлар;

3) талдау нәтижесінде алынған заңдылықтың жай-күйі туралы тұжырымдар, оның ішінде құқық бұзушылықтар жасаудың себептері мен жағдайлары;

4) құқық бұзушылықтарды, орын алған проблемаларды, Қазақстан Республикасының заңнамасындағы кемшіліктер мен олқылықтарды шешу және жою тәсілдері туралы ұсыныстар қамтылады.

Талдау аяқталғаннан кейін анықтама танысу үшін уәкілетті мемлекеттік органға не ұйымға жіберіледі, олар қарсылық танытқан жағдайда анықтама тапсырылған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде оларды жазбаша ұсынады.

18. Талдау нәтижелері бойынша мынадай:

1) қадағалау және ден қою актілерін енгізу, уәкілетті органдарды ақпараттандыру, қылмыстық қудалаудың заңдылығын қадағалауды жүзеге асыратын құрылымдық бөлімшелерге не арнайы прокурорлардың іс жүргізуіне тапсыру және өзге де шаралар қабылдау туралы;

Сотқа дейінгі тергеп-тексерулердің бірыңғай тізіліміне қылмыстық құқық бұзушылық туралы құжаттар мен материалдарды тіркеуді прокуратура органдарында сотқа дейінгі тергеп-тексеруге қадағалауды жүзеге асыратын құрылымдық бөлімше жүзеге асырады;

2) уәкілетті мемлекеттік органдарға:

- мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдар мен өзге де ұйымдардың;

- Қағидалардың 20-тармағында көзделген тәртіппен кәсіпкерлік субъектілеріне, оның ішінде квазимемлекеттік сектордың қызметіне тексеріс жүргізу туралы талапты жіберу туралы;

3) мыналардың:

- мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдар мен өзге де ұйымдардың;

- кәсіпкерлік субъектілерінің, оның ішінде квазимемлекеттік сектордың қызметіне Нұсқаулықтың 10-тармағында көзделген тәртіппен дербес тексеріс жүргізу туралы;

4) Бас Прокурорға кәсіпкерлік субъектісінің қызметіне дербес тексеріс тағайындау жөнінде өтінішхатты жіберу туралы;

5) материалдарды Ақпаратты есепке алу кітабында (бұдан әрі – АЕК) тіркеу және Қазақстан Республикасының қылмыстық заңнамасында көзделген басқа да шараларды қабылдау туралы шешімдердің бірі қабылданады.

19. Аумақтық прокурорлар АЕК-де тіркелген, Қылмыстық-процестік кодекстің (бұдан әрі – ҚПК) 181-бабы 5-бөлігінің тәртібімен тапсырылған материалдарды есепке алуды ұйымдастырады және уәкілетті мемлекеттік органдармен осындай материалдар, алынған қорытындылар және тексеру актілері бойынша ай сайын салыстырып тексеру жүргізеді.

20. Тексеріс жүргізу туралы, оның ішінде қадағалау және ден қою актілерінде көрсетілген талаптарға Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасары, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесінің басшысы, оның орынбасары, облыс прокуроры, олардың орынбасарлары, аудан прокуроры, оның орынбасары не оларды алмастыратын адамдар қол қояды.

Аудан прокуроры жеке кәсіпкерлік субъектілерінің қызметіне тексеріс жүргізу туралы, оның ішінде қадағалау және ден қою актілерінде көрсетілген талаптарды, облыс прокурорымен, Бас әскери прокурормен және Бас көлік прокурорымен келісілгеннен кейін, талапты жіберудің орындылығының негіздемесін келтіре отырып жібереді.

21. Бас Прокурорға кәсіпкерлік субъектілерінің қызметіне дербес тексеріс тағайындау туралы өтінішхатта прокуратура органдарының оны жүргізу қажеттігінің дәлелді негіздемесі, заңдылықтың бұзылу белгілері және уәкілетті мемлекеттік органдар қабылдаған шаралар көрсетіледі.

Кәсіпкерлік субъектілерін тексеруді тағайындау туралы өтінішхат Бас Прокурорға Бас Прокурордың орынбасарының, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесі басшысының, облыс прокурорының, сондай-ақ оларды алмастыратын адамдардың қолымен жіберіледі.

3-тарау. Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының, сондай-ақ өзге де ұйымдардың шешімдері мен актілерін бағалау

22. Прокуратура:

1) Заңның 24-бабының 2-тармағында көрсетілген актілерді қоспағанда, Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының және олардың лауазымды адамдарының актілері мен шешімдерінің;

2) егер осы актілер мен шешімдер физикалық, психикалық және өзге де мән-жайларға байланысты өз құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қорғауды өз бетінше жүзеге асыра алмайтын адамдарға, шектеусіз адамдар қатарына қатысты болса не жария сипатта болса, меншік нысанына қарамастан өзге де ұйымдардың актілері мен шешімдерінің Қазақстан Республикасының Конституциясына, заңдарына және Президентінің актілеріне сәйкестігін қадағалауды жүзеге асырады.

Осы тармақта көзделген қадағалау нормативтік құқықтық актілерді, жекеше қолданыстағы құқықтық актілерді, мемлекеттік органдар мен өзге де ұйымдардың шешімдерін, сонымен қатар заңды күшіне енген қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы сот актілерін бағалау жолымен жүзеге асырылады.

23. Үкіметтің, өзге де мемлекеттік, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, олардың лауазымды адамдарының және өзге де ұйымдардың актілері мен шешімдерін бағалау талдау, тексеру, Заңның 21-бабының 1-тармағында көзделген тәртіппен жолданымдарды қарау барысында, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Президентінің, Бас Прокурордың, Бас Прокурордың орынбасарының, Бас прокуратураның дербес құрылымдық бөлімшесі басшысының, облыс прокурорының, аудан прокурорының, олардың орынбасарларының не оларды алмастыратын адамдардың тапсырмасы бойынша жүзеге асырылады.

24. Мемлекеттік органдардың (сот актілерінен басқа), өзге де ұйымдардың және олардың лауазымды адамдарының актілері мен шешімдері оларды қабылдау құзыреттігі мен өкілеттігінің болуы, заңда белгіленген талаптарға сәйкестігі, нормативтік құқықтық актілерге, оның ішінде жоғары тұрған деңгейдегі актілерге қайшы келуі, мемлекеттік тіркеуден өткендігі және заңда белгіленген тәртіпте жарияланғаны (қажеттілігі болған жағдайда) және өзге де мәселелер бойынша зерделенеді.

25. Конституцияға, заңдарға, Қазақстан Республикасы Президентінің актілеріне қайшы келуіне және Республика ратификациялаған халықаралық шарттарға, нормативтік және өзге де құқықтық актілерге, мемлекеттік органдардың және лауазымды адамдардың шешімдеріне наразылық енгізіледі.

26. Наразылық заңсыз актіні, шешімді қабылдаған органға немесе лауазымды адамға немесе жоғары тұрған органға немесе жоғары тұрған лауазымды адамға енгізіледі.

Егер мұндай актілерге және шешімдерге наразылық енгізу прокурордың өкілеттігіне кірмесе, материалдар құзыреттілігі бойынша тиісті прокурорға жіберіледі.

27. Наразылықта прокурор заңсыз актінің, шешімнің күшін жоюды не оларды Конституцияға, заңдарға, Қазақстан Республикасы Президентінің актілеріне және Республика ратификациялаған халықаралық шарттарға сәйкестендіруді және бұзылған құқықты қалпына келтіруді талап етеді.

28. Наразылық бойынша шешім қабылданғанға дейін Бас Прокурор, Бас Прокурордың орынбасарлары, облыстардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар, аудандардың прокурорлары және оларға теңестірілген прокурорлар, егер олардың орындалуы физикалық, психикалық және өзге де мән-жайларға байланысты өздерін қорғауды өз бетінше жүзеге асыра алмайтын адамдардың құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін бұзуға әкеп соқса не әкеп соғуы мүмкін болса, шектелмеген адамдар қатарының, жеке кәсіпкерлік субъектілерінің, сондай-ақ адамдардың өмірі мен денсаулығы не Қазақстан Республикасының қауіпсіздігі үшін орны толмас зардаптарға әкеп соқтыратын болса, наразылық білдірілген құқықтық актінің орындалуын тоқтата тұруға құқылы.

Актілер мен шешімдерді тоқтата тұру қаулы қабылдау арқылы жүзеге асырылады.

Нормативтік құқықтық актінің қолданысын тоқтата тұратын қаулы дереу жариялануға жатады.

29. Заңсыз шешім, нормативтік құқықтық акт, жеке-дара қолданылатын құқықтық акт қабылдаған және шығарған орган немесе лауазымды адам не жоғары тұрған орган немесе лауазымды адам тиісті наразылықты қабылдамаған кезде прокурор Қазақстан Республикасының Азаматтық процестік кодексінде (бұдан әрі – АПК) және Қазақстан Республикасының Әкімшілік рәсімдік-процестік кодексінде (бұдан әрі – ӘРПК) көзделген тәртіппен оларды заңсыз деп тану туралы арызбен сотқа жүгінеді.

30. Қылмыстық, азаматтық, әкімшілік істер және әкімшілік құқық бұзушылық туралы істер бойынша заңды күшіне енген сот актілерін бағалау ҚПК-де, АПК-де, ӘРПК-де, Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінде көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

О внесении изменений в приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 2 мая 2018 года № 60 "О некоторых вопросах организации прокурорского надзора"

Приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 26 октября 2021 года № 139. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 27 октября 2021 года № 24944. Утратил силу приказом Генерального Прокурора Республики Казахстан от 17 января 2023 года № 32.

Сноска. Утратил силу приказом Генерального Прокурора РК от 17.01.2023 № 32 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Внести в приказ Генерального Прокурора Республики Казахстан от 2 мая 2018 года № 60 "О некоторых вопросах организации прокурорского надзора" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 16894) следующие изменения:

подпункт 2) пункта 1 изложить в следующей редакции:

"Правила проведения органами прокуратуры анализа состояния законности, а также осуществления оценки актов и решений Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций, вступивших в законную силу";

в Инструкции по организации надзора за законностью деятельности государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, иных организаций независимо от формы собственности, а также принимаемых ими актов и решений, судебных актов, вступивших в законную силу, исполнительного производства, представительства интересов государства в суде по гражданским, административным делам и по делам об административных правонарушениях, утвержденной указанным приказом:

пункт 4 изложить в следующей редакции:

"4. В целях реализации указанных задач прокурор:

1) анализирует состояние законности;

2) оценивает акты и решения Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций, независимо от формы собственности;

3) проводит проверки соблюдения законности в деятельности государственных, местных представительных и исполнительных органов, их должностных лиц, иных организаций независимо от формы собственности;

4) представляет интересы государства в суде по гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях, а также осуществляет надзор за законностью исполнительного производства;

5) рассматривает обращения в порядке, предусмотренном статьей 21 Закона.";

пункт 5 изложить в следующей редакции:

"5. Анализ состояния законности и оценка актов и решений Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций проводится в порядке, определяемом статьями 8 и 10 Закона.";

пункт 8 изложить в следующей редакции:

"8. Проверки в деятельности государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц назначаются и проводятся прокурором для защиты прав, свобод и законных интересов:

1) лиц, которые в силу физических, психических и иных обстоятельств не могут самостоятельно осуществлять их защиту;

2) неограниченного круга лиц;

3) лиц, общества и государства, если это необходимо для предотвращения необратимых последствий для жизни, здоровья людей либо безопасности Республики Казахстан;

4) субъектов частного предпринимательства по фактам вмешательства в их деятельность со стороны государственных органов, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц.

К лицам, которые в силу физических, психических и иных обстоятельств не могут самостоятельно осуществлять защиту своих прав, свобод и законных интересов относятся:

дети-сироты, дети, оставшиеся без попечения родителей, дети с ограниченными возможностями, дети, находящиеся в трудной жизненной ситуации, а также дети, находящиеся в специальных организациях образования, организациях образования с особым режимом содержания, центрах адаптации несовершеннолетних, учебно-воспитательных учреждениях с обеспечением особых условий воспитания, обучения и социальной реабилитации;

лица, признанные вступившим в законную силу решением суда недееспособными или ограниченно дееспособными;

иные лица, не способные самостоятельно осуществлять защиту своих прав, свобод и законных интересов.

Под неограниченным кругом лиц понимается индивидуально неопределенный круг лиц или множественность участников правоотношений, при которой невозможно либо затруднительно заранее определить еҰ количественный состав.

Под необратимыми последствиями для жизни, здоровья людей либо безопасности Республики Казахстан понимаются правовой акт либо действия (бездействие), если их исполнение причинило либо может причинить вред здоровью и жизни человека и гражданина, повлекло или может повлечь угрозу национальной безопасности.";

пункт 9 изложить в следующей редакции:

"9. Прокурор вправе назначить и провести проверку в случаях, предусмотренных пунктом 8 Инструкции.

В случаях, предусмотренных подпунктами 1) и 3) статьи 7 Закона проверка проводится только прокурором.";

пункт 13 изложить в следующей редакции:

"Постановление о проведении проверки выносится Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, прокурором области, заместителем прокурора области, прокурором района и приравненным к нему прокурорами (далее – прокурор района), а также лицами, их замещающими.

В постановлении о проведении проверки указывается:

1) номер, дата, наименование государственного органа, фамилия, имя, отчество (при его наличии) и должность прокурора, основания проверки;

2) наименование проверяемого субъекта (объекта) или фамилия, имя, отчество (если оно указано в документе, удостоверяющем личность) физического лица, в отношении которого назначено проведение проверки, его местонахождение, бизнес-идентификационный номер (индивидуальный идентификационный номер);

3) предмет (тематика) проверки с указанием проверяемого периода;

4) кому поручена проверка и сведения о специалистах, привлекаемых к ней;

5) срок проведения (начало и конец) проверки;

6) права и обязанности проверяемого субъекта;

7) подпись лица, уполномоченного подписывать постановление.";

пункт 14 изложить в следующей редакции:

"14. Постановление о проведении проверки, за исключением проводимых в рамках законодательства об исполнительном производстве, административных правонарушениях, до начала проверки регистрируется в уполномоченном органе в области правовой статистики и специальных учетов.

В случае, когда необходимость проверки вызвана поручениями Главы государства, Генерального Прокурора, а также в случаях требующих безотлагательного выхода на проверку, регистрация постановления о проведении проверки производится в уполномоченном органе в области правовой статистики и специальных учетов в течение следующего рабочего дня после начала проверки.

Постановление о проведении проверки вручается проверяемому субъекту для ознакомления в момент прибытия на объект.

Сведения о регистрации постановления о проведении проверки в уполномоченном органе в области правовой статистики и специальных учетов предоставляются в момент прибытия на объект либо в течение следующего рабочего дня после его регистрации.";

пункт 15 изложить в следующей редакции:

"15. Проверка проводится только теми лицами, которые указаны в постановлении о проведении проверки.

Состав лиц, проводящих проверку, изменяется по решению прокурора, назначившего проверку либо лицом, его замещающим.";

пункт 16 изложить в следующей редакции:

"16. Проверка соблюдения законности проводится в течение не более тридцати рабочих дней.

При необходимости истребования дополнительных материалов, а также в связи со значительным объемом проверки срок ее проведения в исключительных случаях продлевается по согласованию с Генеральным Прокурором, его заместителем, прокурором области не более чем на тридцать рабочих дней.

Ходатайство о продлении срока проверки вносится не позднее, чем за пять рабочих дней до истечения срока проверки на рассмотрение:

1) Генеральному Прокурору за подписью заместителя Генерального Прокурора, руководителя самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры;

2) заместителю Генерального Прокурора за подписью руководителя самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры;

3) прокурору области за подписью его заместителей, руководителя структурного подразделения областной и приравненной к ней прокуратуре, прокурора района либо лиц, их замещающих.";

пункт 17 изложить в следующей редакции:

"17. Проверка может приостанавливаться в случаях:

назначения экспертизы – до получения заключения эксперта;

необходимости получения сведений и документов от иностранных государств, государственных органов – до их получения;

в случаях, препятствующих проведению проверки (болезнь лица, участвующего в проверке, форс-мажорные обстоятельства, розыск лиц, причастных к предмету проводимой проверки, совершение процессуальных действий, назначение либо проведение специальных оперативно-розыскных мероприятий, направление требований о проведении проверки или даче заключения, необходимости получения сведений и документов от учреждений и иных организаций, независимо от формы собственности) – до их устранения.

Исчисление срока проведения приостановленной проверки продолжается со дня ее возобновления.";

пункт 22 изложить в следующей редакции:

"22. При проведении проверок:

выясняются причины и условия допущенных нарушений законности;

устанавливаются проблемы соблюдения законности (правовые и организационные) и их влияние на соблюдение прав, свобод и законных интересов граждан и организаций, общества и государства;

оценивается деятельность государственных и уполномоченных органов, а также их должностных лиц, ответственных за недопущение или предотвращение нарушений.

Независимо от тематики проверки в постановлении о ее проведении в качестве предмета указывается применение законодательства о противодействии коррупции, о профилактике правонарушений и об административных правонарушениях (если проверяемый орган или организация является субъектом профилактики правонарушений, обладает полномочиями по возбуждению дела об административном правонарушении), а также законность правовых актов государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций (по тематике проверки).";

пункт 24 изложить в следующей редакции:

"24. По результатам проверки принимаются следующие решения:

о внесении актов прокурорского надзора и реагирования, предусмотренных Главой 5 Закона;

о проведении совещаний с обсуждением результатов проверки;

о направлении информационных писем;

о передаче материалов в структурное подразделение, осуществляющее надзор за законностью уголовного преследования (в том числе для принятия решения о регистрации фактов в Едином реестре досудебных расследований (далее - ЕРДР) либо в производство специальных прокуроров;

о регистрации материалов в Книге учета информации (далее – КУИ) и другие меры, предусмотренные уголовным законодательством Республики Казахстан.

По фактам нарушений законности прокурор вправе в ходе проведения проверки, до ее завершения, вносить акты прокурорского надзора и реагирования, а также принимать меры для регистрации фактов ЕРДР.

По вопросам проводимой проверки, для получения объяснений, вызывать должностных, физических лиц, представителей юридических лиц и иных организаций вправе лица, которые указаны в постановлении о проведении проверки либо их непосредственные руководители.

В рамках рассматриваемого в соответствии со статьей 21 Закона обращения вызывать должностных, физических лиц и представителей юридических лиц для получения объяснений вправе должностные лица, которым поручено рассмотрение обращения либо их непосредственные руководители.

Требования о предоставлении необходимой информации, документов и иных материалов по вопросам проводимой проверки и рассматриваемых в соответствии со статьей 21 Закона обращений подписываются Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, его заместителем, прокурором области, их заместителями, прокурором района, их заместителями либо лицами, их замещающими, а также лицами, указанными в постановлении о назначении проверки либо их непосредственными руководителями.

Требование о незамедлительной отмене мер запретительного или ограничительного характера, наложенных государственными и иными органами и организациями независимо от формы собственности, их должностными лицами, приостановлении полностью или частично действия незаконного акта подписываются Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, его заместителем, прокурором области, их заместителями, прокурором района, их заместителями либо лицами, их замещающими.";

пункт 26 изложить в следующей редакции:

"26. Прокуроры вступают в процесс по гражданским делам:

1) затрагивающим интересы государства;

2) когда требуется защита общественных интересов или граждан, предусмотренных в пункте 8 Инструкции;

3) когда это признано необходимым судом;

4) возбужденным по инициативе прокурора;

5) о лишении родительских прав;

6) об оспаривании законности нормативного правового акта;

7) о помещении несовершеннолетнего в специальную организацию образования для детей с девиантным поведением или организацию с особым режимом содержания;

8) об усыновлении (удочерении) детей.";

пункт 31 изложить в следующей редакции:

"31. Прокурор, не являющийся стороной по делу и вступивший в процесс по делам, предусмотренным в пунктах 26, 27 Инструкции, после судебных прений дает заключение по существу дела в целом.

На всех стадиях гражданского и административного судопроизводства прокуроры определяют свою позицию в строгом соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан, материалами дел, последовательно отстаивают ее, руководствуются принципами законности, равенства юридических лиц и граждан перед законом и судом, состязательности и равноправия сторон.

Результаты ознакомления с материалами дела на всех стадиях гражданского и административного процесса участвующий прокурор предварительно докладывает соответствующему вышестоящему прокурору или курирующему заместителю для утверждения последними заключения.

Заключение прокурора составляется в письменном виде, в нем указываются:

наименование дела;

стороны;

суть заявленных требований;

обстоятельства, на которые ссылаются стороны;

мнение прокурора о представленных сторонами доказательствах с точки зрения их относимости, допустимости, достоверности и достаточности;

нормы материального и процессуального права, подлежащие применению;

выводы прокурора по существу заявленных требований, распределению судебных расходов.

В заключении по делу, подлежащему пересмотру в судах апелляционной, кассационной инстанциях, также указываются:

судья (докладчик, состав коллегии), краткое содержание судебных актов, подлежащих пересмотру, позиции суда;

прокурор, участвовавший в рассмотрении дела в суде первой инстанции, краткое содержание его заключения;

доводы жалобы (ходатайства);

результаты изучения дела;

выводы об обоснованности жалобы (ходатайства).

Заключения по гражданским и административным делам, по которым судебные акты вступили в законную силу, назначенным к рассмотрению Верховным Судом в кассационном порядке, утверждаются заместителем Генерального Прокурора.

Заключения по административным делам, по которым судебные акты не вступили в законную силу, назначенным к рассмотрению Верховным Судом в кассационном порядке, утверждаются руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры.

Исходя из части 1 статьи 73 ГПК, непредставление суду первой инстанции имеющихся у стороны доказательств исключает возможность представления этих доказательств суду апелляционной, кассационной инстанций.

По административным делам бремя доказывания возложено на административный орган и должностное лицо.

Поэтому прокуроры принимают меры, направленные на обеспечение своевременного представления государственными юридическими лицами доказательств, необходимых для правильного разрешения дела судом.

Прокуроры реагируют на факты ненадлежащего представительства в гражданском и административном процессе интересов государственных учреждений и предприятий их представителями, инициируя привлечение к ответственности виновных лиц.

При выявлении по материалам гражданских и административных дел нарушений законности со стороны должностных лиц государственных органов, физических и юридических лиц, прокурор ходатайствует перед судом о вынесении частного определения и/или незамедлительно рапортом в письменном виде или в форме электронного документа доводит об этом до сведения вышестоящего прокурора, который принимает одно из следующих решений:

о регистрации рапорта в ЕРДР;

о регистрации материалов в КУИ;

о возбуждении дела об административном правонарушении;

о возбуждении дисциплинарного производства;

о предъявлении иска;

о внесении иных актов прокурорского надзора и реагирования, предусмотренных Главой 5 Закона, с целью привлечения виновных лиц к установленной законом ответственности и устранения нарушений.

Прокуроры анализируют практику (качество) рассмотрения частных определений, при выявлении нарушений законности принимаются меры прокурорского надзора либо реагирования.

Сведения о результатах анализа и принятых мерах включаются в информации, направляемые в Генеральную прокуратуру в соответствии с пунктом 70 Инструкции.";

пункт 47 изложить в следующей редакции:

"47. При выявлении по материалам дел об административных правонарушениях нарушений законности со стороны должностных лиц государственных органов, физических и юридических лиц прокурор ходатайствует перед судом о вынесении частного постановления и/или незамедлительно рапортом в письменном виде или в форме электронного документа доводит об этом до сведения вышестоящего прокурора, который принимает одно из следующих решений:

1) о регистрации рапорта в ЕРДР;

2) о регистрации материалов в КУИ;

3) о возбуждении дела об административном правонарушении;

4) о возбуждении дисциплинарного производства;

5) о предъявлении иска в суд;

6) о внесении иных актов прокурорского надзора и реагирования, предусмотренных Главой 5 Закона, с целью привлечения виновных лиц к установленной законом ответственности и устранения нарушений.

При необходимости прокуроры истребуют дополнительные сведения и материалы для принятия решений.";

пункт 59 изложить в следующей редакции:

"59. Прокурором, подписавшим акты надзора и реагирования, обеспечивается контроль за их исполнением и фактическим устранением нарушений законности.

При этом необходимо контролировать ход исполнения решений и действий государственных органов, принятых во исполнение актов прокуроров, добиваться возмещения ущерба государству и привлечения виновных к установленной законом ответственности.

Акты прокурорского надзора, внесенные на основании, в порядке и пределах, установленных законом, обязательны для рассмотрения и исполнения органами, организациями и должностными лицами, которым они адресованы.

Нерассмотрение, неисполнение актов прокурорского надзора, внесенных на основании, в порядке и пределах, установленных законом, либо невыполнение законных требований прокурора влекут ответственность, установленную законом.".

Правила проведения анализа состояния законности и оценки актов и решений Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций, утвержденные указанным приказом, изложить в редакции согласно приложению к настоящему приказу.

2. Службе по защите общественных интересов Генеральной прокуратуры Республики Казахстан обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на официальном интернет-ресурсе Генеральной прокуратуры Республики Казахстан;

3) направление копии настоящего приказа для сведения руководителям структурных подразделений Генеральной прокуратуры Республики Казахстан, ведомств, учреждений и организации образования прокуратуры, прокурорам областей, городов республиканского значения, столицы Республики Казахстан и приравненным к ним прокурорам.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Генерального Прокурора Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие после дня его первого официального опубликования.

Генеральный Прокурор Республики Казахстан

Г. Нурдаулетов

	Приложение к приказу Генерального Прокурора Республики Казахстан от 26 октября 2021 года № 139
	Приложение 2 к приказу Генерального Прокурора Республики Казахстан от 2 мая 2018 года № 60

Правила проведения органами прокуратуры анализа состояния законности,
а также осуществления оценки актов и решений Правительства,
иных государственных, местных представительных и исполнительных органов,
органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций,
вступивших в законную силу

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила проведения органами прокуратуры анализа состояния законности, а также осуществления оценки актов и решений Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций, вступивших в законную силу (далее – Правила) разработаны в соответствии с пунктом 1 статьи 8, пунктом 2 статьи 10 Законом Республики Казахстан "О прокуратуре" (далее – Закон) и определяют порядок проведения органами прокуратуры анализа состояния законности и осуществления оценки актов и решений, вступивших в законную силу, Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, иных организаций на предмет их соответствия Конституции, законам и актам Президента Республики Казахстан.

2. Анализ состояния законности (далее – анализ) и оценка актов и решений являются формами высшего надзора органов прокуратуры и осуществляются в целях реализации задач, предусмотренных в статье 4 Закона.

Глава 2. Анализ состояния законности

3. Анализ проводится без посещения прокурорами субъектов (объектов) путем изучения статистических данных, сведений государственных и международных организаций, средств массовой информации, материалов гражданских, административных и уголовных дел, дел об административных правонарушениях, а также иных источников информации.

Проведение анализа может быть поручено предметно-сквозной группе под руководством руководителя самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, прокурора области и приравненного к нему прокурора (далее – прокурор области), прокурора района и приравненного к нему прокурора (далее – прокурор района), а также их заместителей либо лиц, их замещающих.

4. Анализ проводится по конкретному вопросу либо сфере правоотношений/законодательства в целях оценки состояния законности.

5. Территориальные прокуроры ежеквартально проводят анализ по вопросу защиты прав предпринимателей.

Информация о результатах и принятых мерах, а также о причинах и условиях, способствующих нарушениям прав предпринимателей, с конкретными предложениями по снижению административного давления на бизнес представляется в Генеральную прокуратуру не позднее 5-го числа месяца, следующего за отчетным периодом.

6. Территориальные прокуроры раз в полгода проводят анализы по вопросам:

1) законности и эффективности расходования бюджетных средств;

2) осуществления закупа (в том числе государственного) товаров, работ и услуг;

3) применения налогового законодательства;

4) применения экологического законодательства, законодательства в области предупреждения и ликвидации чрезвычайных ситуаций природного и техногенного характера, об особо охраняемых природных территориях, о недрах и недропользовании;

5) рассмотрения устных (в том числе поступивших в рамках Мобильных групп по защите бизнеса при органах прокуратуры) и письменных обращений субъектов частного предпринимательства по фактам вмешательства в их деятельность со стороны государственных органов, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц.

Прокурор области информацию о результатах и принятых мерах представляет в Генеральную прокуратуру не позднее 5-го числа месяца, следующего за отчетным периодом.

7. Территориальные прокуроры не реже одного раза в год проводят анализы:

1) соблюдения законности при усыновлении детей-сирот и детей, оставшихся без попечения родителей или находящихся в трудной жизненной ситуации, в том числе находящимся в воспитательном, лечебном или другом аналогичном учреждении;

2) применения законодательства, направленного на эффективность работы с детьми с особенностями поведения;

3) применения законодательства, направленного на защиту и поддержку прав и законных интересов детей с ограниченными возможностями (в том числе инклюзивное образование).

Прокурор области информацию о результатах и принятых мерах представляет в Генеральную прокуратуру не позднее 5-го числа месяца, следующего за отчетным периодом.

8. Органы военной прокуратуры с учетом специфики правоотношений в сфере военной безопасности, не реже одного раза в год осуществляют проведение анализов по вопросам:

1) обеспечения и оборота военного имущества, в том числе оружия и боеприпасов;

2) обеспечения боевой готовности;

3) состояния противодиверсионной и антитеррористической защищенности;

4) охраны Государственной границы;

5) обеспечения социальной защиты военнослужащих и членов их семей.

Военные прокуроры при истребовании информации, документов и иных материалов, связанных с проведением анализа и оценки актов, вступивших в силу, принимают меры по обеспечению защиты запрашиваемых сведений и их носителей.

В случае если в рамках проведения анализа требуется истребование документов и иных материалов, раскрывающих детали сооружения военных объектов, инициируется вопрос о проведении проверки в порядке, установленным пунктом 18 Правил.

Главный военный прокурор информацию о результатах и принятых мерах представляет в Генеральную прокуратуру до 25 июня и 25 декабря.

9. Органы транспортной прокуратуры с учетом специфики не реже одного раза в год осуществляют проведение анализов по вопросам:

1) обеспечения безопасности на транспорте;

2) защиты прав и интересов пассажиров, субъектов предпринимательства и потребителей транспортных услуг;

3) осуществления закупа (в том числе государственного) товаров, работ и услуг;

4) таможенного законодательства.

Главный транспортный прокурор информацию о результатах и принятых мерах представляет в Генеральную прокуратуру до 25 июня и 25 декабря.

10. Анализ проводится на основании мониторинга (наблюдения) ситуации на поднадзорной территории, осуществляемого на постоянной основе, либо сведений о нарушениях законности и данных, полученных органами прокуратуры из различных источников информации, в том числе обращений, информаций, документов и иных материалов, истребованных от государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления, иных организаций и учреждений независимо от формы собственности, а также по поручениям Президента Республики Казахстан или Генерального Прокурора Республики Казахстан (далее – Генеральный Прокурор) или вышестоящей прокуратуры.

Анализ также проводится, исходя из актуальности вопросов, приоритетности направлений либо особенностей региона, на основе годового или квартального плана, утвержденного Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, прокурором области, заместителем прокурора области либо лицами, их замещающими.

11. Проведение анализа инициируется по рапорту, согласованному Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, прокурором области, заместителем прокурора области, прокурором района либо лицами, их замещающими.

В рапорте указывается:

1) дата, фамилия, имя, отчество (при его наличии) и должность лица, подающего рапорт;

2) предмет (тематика) анализа;

3) мотивированные основания;

4) период анализа;

5) срок проведения анализа;

6) органы, ведомства и учреждения органов прокуратуры, привлекаемые к проведению анализа (в случае поручения анализа предметно-сквозной группе).

Анализ, инициированный прокурором района, затрагивающий права и законные интересы субъектов частного предпринимательства, проводится с одновременным уведомлением прокурора области.

Анализ, инициированный органами военной прокуратуры, проводится с одновременным уведомлением Генеральной прокуратуры.

Вышестоящий прокурор вправе прекратить проведение анализа состояния законности нижестоящих прокуроров.

12. В ходе анализа используются следующие сведения:

1) статистические данные;

2) информация о выделенных средствах из государственного бюджета;

3) итоги встреч с населением;

4) факты неэффективной работы государственных органов, в том числе по вопросам профилактики экстремизма и терроризма, выявления, предупреждения и локализации нарушений общественного порядка, которые могут вызвать конфликты на межэтнической и/или межконфессиональной почве, социальное недовольство граждан, акции протеста;

5) результаты рассмотрения обращений юридических и физических лиц уполномоченными государственными органами;

6) публикации в средствах массовой информации (в том числе на интернет-ресурсах);

7) информация государственных органов, их баз данных;

8) информационные системы и ресурсы, в том числе интегрированные с системой информационного обмена правоохранительных, специальных государственных и иных органов;

9) материалы уголовных, гражданских, административных дел и дел об административных правонарушениях;

10) результаты предыдущих проверок прокуратуры и государственных органов;

11) результаты оперативно-розыскных мероприятий, специальных мероприятий и негласных следственных действий, в том числе рассекреченные и предоставленные субъектами оперативно-розыскной деятельности или органом уголовного преследования;

12) другие источники информации.

Также активно используются аналитические методы работы для выявления нарушений законности, а также причин и условий, им способствующих, учитывая, что во многих случаях своевременный анализ сведений государственных органов, статистических данных и другой информации и принятие на его основе мер реагирования позволяет предупредить нарушения либо минимизировать их последствия без проверочных мероприятий.

13. Прокурор вправе в установленном законодательством порядке получать доступ к информации и материалам, связанным с проведением анализа и оценки актов, вступивших в силу.

Запрашиваемая информация предоставляется в органы прокуратуры в установленный прокурором срок.

Данный срок не должен быть менее трех рабочих дней.

В необходимых случаях в целях предотвращения необратимых последствий для жизни, здоровья людей либо безопасности Республики Казахстан запрашиваемая информация, документы и иные материалы предоставляются незамедлительно.

Требования прокурора по вопросам проводимого анализа, оценки актов, вступивших в силу, обязательны для исполнения органами, организациями и должностными лицами.

Срок проведения анализа приостанавливается:

при необходимости получения сведений, документов и иных материалов, в том числе гражданских, административных и уголовных дел, дел об административных правонарушениях - до их поступления;

в случае назначения экспертизы – до получения результата;

в связи с иными факторами, объективно препятствующими проведению анализа – до их устранения.

Срок анализа приостанавливается по мотивированному рапорту на имя лица, согласовавшего его проведение, не позднее, чем за пять рабочих дней до истечения срока.

Анализ возобновляется на следующий рабочий день после устранения обстоятельств, вызвавших его приостановление.

14. В случае необходимости при проведении анализа проводится визуальный осмотр объекта (субъекта), расположенного в открытых для посещения местах (места общественного пользования либо на открытой местности) путем применения фото и видеофиксации с соблюдением требований, установленных законодательством Республики Казахстан.

15. Анализ проводится в течение тридцати рабочих дней.

При необходимости истребования дополнительных материалов, а также в связи со значительным объемом анализа срок его проведения продлевается не более чем на тридцать рабочих дней с согласия вышестоящего прокурора.

16. При проведении анализа:

1) устанавливаются проблемы состояния законности и их влияние на соблюдение прав, свобод и законных интересов граждан и организаций, общества и государства;

2) оценивается деятельность уполномоченных государственных органов;

3) предлагаются механизмы устранения выявленных нарушений законности, причин и условий, способствующих им;

4) предлагаются приоритетные направления в работе для решения системных проблем, где необходимо принятие комплексных мер (в том числе законодательные и организационные).

17. Результаты анализа оформляются в виде справки, которая содержит:

1) дату, предмет анализа, а также период времени, охваченный анализом;

2) установленные в ходе анализа сведения с приведением статистики и иные обстоятельства, имеющие значение для анализа;

3) выводы о состоянии законности, полученные в результате анализа, в том числе причины и условия совершения правонарушений;

4) предложения о способах разрешения и устранения правонарушений, имеющихся проблем, недостатков и пробелов в законодательстве Республики Казахстан.

После окончания анализа справка направляется для ознакомления уполномоченному государственному органу либо организации, которые при наличии возражений предоставляют их письменно в течение пяти рабочих дней со дня вручения справки.

18. По результатам анализа принимается одно из следующих решений:

1) о внесении актов надзора и реагирования, информировании уполномоченных органов, передаче материалов в структурные подразделения, осуществляющие надзор за законностью уголовного преследования, либо в производство специальных прокуроров и принятии иных мер.

Регистрация документов и материалов об уголовном правонарушении в Едином реестре досудебных расследований осуществляется структурными подразделениями, осуществляющими надзор за досудебным расследованием в органах прокуратуры;

2) о направлении в уполномоченные государственные органы требования о проведении проверки в деятельности:

- государственных, местных представительных и исполнительных органов и иных организаций;

- субъектов предпринимательства, в том числе квазигосударственного сектора, в порядке, предусмотренном пунктом 20 Правил;

3) о проведении самостоятельной проверки в деятельности:

- государственных, местных представительных и исполнительных органов и иных организаций;

- субъектов предпринимательства, в том числе квазигосударственного сектора, в порядке, предусмотренном пунктом 10 Инструкции;

4) о направлении Генеральному Прокурору ходатайства о назначении самостоятельной проверки в деятельности субъекта предпринимательства;

5) о регистрации материалов в Книге учета информации (далее – КУИ) и принятии других мер, предусмотренных уголовным законодательством Республики Казахстан.

19. Территориальные прокуроры организуют учет зарегистрированных в КУИ материалов, переданных в порядке части 5 статьи 181 Уголовно-процессуального кодекса (далее - УПК) и ежемесячно проводят сверки с уполномоченным органом по таким материалам, полученным заключениям и актам проверок.

20. Требования о проведении проверки, в том числе, указанные в актах надзора и реагирования, подписываются Генеральным Прокурором, заместителем Генерального Прокурора, руководителем самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, его заместителем, прокурором области, их заместителями, прокурором района, их заместителями либо лицами, их замещающими.

Прокурор района направляет требования о проведении проверки в деятельности субъектов частного предпринимательства, в том числе, указанные в актах надзора и реагирования, после его согласования с прокурором области, Главным военным прокурором и Главным транспортным прокурором с приведением обоснования целесообразности направления требования.

21. В ходатайстве Генеральному Прокурору о назначении самостоятельной проверки в деятельности субъектов предпринимательства указывается мотивированное обоснование необходимости ее проведения органами прокуратуры, признаки нарушений законности и принятые уполномоченными государственными органами меры.

Ходатайства о назначении проверки субъектов предпринимательства направляются Генеральному Прокурору за подписью заместителя Генерального Прокурора, руководителя самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, прокурора области, а также лиц, их замещающих.

Глава 3. Оценка актов и решений Правительства, иных государственных,
местных представительных и исполнительных органов,
органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций.

22. Прокуратура осуществляет надзор за соответствием Конституции, законам и актам Президента Республики Казахстан:

1) актов и решений Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, за исключением актов, указанных в пункте 2 статьи 24 Закона;

2) актов и решений иных организаций независимо от формы собственности, если данные акты и решения касаются лиц, которые в силу физических, психических и иных обстоятельств не могут самостоятельно осуществлять защиту своих прав, свобод и законных интересов, касаются неограниченного круга лиц либо носят публичный характер.

Предусмотренный в настоящем пункте надзор осуществляется путем оценки нормативных правовых актов, правовых актов индивидуального применения, решений государственных органов и иных организаций, а также вступивших в законную силу судебных актов по уголовным, гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях.

23. Оценка актов и решений Правительства, иных государственных, местных представительных и исполнительных органов, органов местного самоуправления и их должностных лиц, а также иных организаций осуществляется в ходе анализов, проверок, рассмотрения обращений в порядке, предусмотренном пунктом 1 статьи 21 Закона, а также по поручениям Президента Республики Казахстан, Генерального Прокурора, заместителя Генерального Прокурора, руководителя самостоятельного структурного подразделения Генеральной прокуратуры, прокурора области, прокурора района, их заместителей либо лиц, их замещающих.

24. Акты и решения государственных органов (за исключением судебных актов), иных организаций и их должностных лиц изучаются на предмет наличия компетенции и полномочий по их принятию, соответствия установленным законами требованиям, противоречий нормативным правовым актам, в том числе вышестоящих уровней, наличия государственной регистрации и опубликования в установленном законом порядке (при необходимости) и других вопросов.

25. На противоречащие Конституции, законам, актам Президента Республики Казахстан и ратифицированным Республикой международным договорам, нормативные и иные правовые акты, решения государственных органов и должностных лиц вносится протест.

26. Протест вносится в орган или должностному лицу, принявшему незаконный акт, решение, или в вышестоящий орган либо вышестоящему должностному лицу.

В случае, если прокурор не имеет полномочий на опротестование таких актов и решений, материалы направляются соответствующим прокурорам по компетенции.

27. В протесте прокурор требует отмены незаконного акта, решения либо приведения их в соответствие с Конституцией, законами, актами Президента Республики Казахстан и ратифицированными Республикой международными договорами и восстановления нарушенного права.

28. До принятия решения по протесту Генеральный Прокурор, заместители Генерального Прокурора, областные и приравненные к ним прокуроры, районные и приравненные к ним прокуроры вправе приостановить исполнение опротестованного правового акта либо действия, если их исполнение привело либо может привести к нарушению прав, свобод и законных интересов лиц, которые в силу физических, психических и иных обстоятельств не могут самостоятельно осуществлять их защиту, неограниченного круга лиц, субъектов частного предпринимательства, а также необратимым последствиям для жизни и здоровья людей либо для безопасности Республики Казахстан.

Приостановление актов и решений осуществляется путем принятия постановления.

Постановление, приостанавливающее действие нормативного правового акта, подлежит незамедлительному опубликованию.

29. При отклонении органом или должностным лицом, принявшим и издавшим незаконное решение, нормативный правовой акт, правовой акт индивидуального применения, либо вышестоящим органом или должностным лицом соответствующего протеста прокурор обращается в суд с заявлением о признании их незаконными в порядке, предусмотренным Гражданским процессуальным кодексом Республики Казахстан (далее – ГПК) и Административным процедурно-процессуальным кодексом Республики Казахстан (далее – АППК).

30. Оценка вступивших в законную силу судебных актов по уголовным, гражданским, административным делам и делам об административных правонарушениях осуществляется в порядке, предусмотренным УПК, ГПК, АППК, Кодексом Республики Казахстан об административных правонарушениях.