"Екінші деңгейдегі банктерге, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банктерінің филиалдарына арналған тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесін қалыптастыру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2019 жылғы 12 қарашадағы № 188 қаулысына өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы

Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 2022 жылғы 29 желтоқсандағы № 119 қаулысы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2023 жылғы 10 қаңтарда № 31668 болып тіркелді

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы қаулының қолданысқа енгізілу тәртібін 5 т. қараңыз

Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің Басқармасы ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:

1. "Екінші деңгейдегі банктерге, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банктерінің филиалдарына арналған тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесін қалыптастыру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі Басқармасының 2019 жылғы 12 қарашадағы № 188 қаулысына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 19632 болып тіркелген) мынадай өзгерістер мен толықтырулар енгізілсін:

көрсетілген қаулымен бекітілген Екінші деңгейдегі банктерге, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банктерінің филиалдарына арналған тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесін қалыптастыру қағидаларында:

2-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"2. Қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) ақпараттық қауіпсіздік тәуекелі – конфиденциалдылықты бұзу, банк активтерінің тұтастығын немесе қолжетімділігін қасақана бұзу салдарынан зиянның пайда болу ықтималдығы;

2) ақпараттық технологиялар тәуекелі – банк пайдаланатын ақпараттық-коммуникациялық технологиялардың істен шығуы (жұмыс істеуінің бұзылуы) салдарынан зиян туындау ықтималдығы;

3) банктің уәкілетті алқалы органы – директорлар кеңесі, директорлар кеңесінің жанындағы комитет, басқарма, басқарманың жанындағы комитет;

4) бедел тәуекелі – қоғамда банктің сенімділігі, ол көрсететін қызметтердің сапасы немесе жалпы банк қызметінің сипаты туралы теріс ұғым қалыптасу салдарынан клиенттік базаның тарылуы, өзге де даму көрсеткіштерінің төмендеуі нәтижесінде жоспарланған кірістерді алмау ықтималдығы;

5) заңдық тәуекел – банктің не контрагенттің Қазақстан Республикасының азаматтық, салық, банктік заңнамасының, Қазақстан Республикасының мемлекеттік реттеу туралы, қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын бақылау және қадағалау туралы заңнамасының, Қазақстан Республикасының валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы, төлемдер және төлем жүйелері туралы, зейнетақымен қамтамасыз ету туралы, бағалы қағаздар нарығы туралы, бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы, кредиттік бюролар және кредиттік тарихты қалыптастыру туралы, коллекторлық қызмет туралы, депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы, қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы, акционерлік қоғамдар туралы заңнамасының талаптарын, ал Қазақстан Республикасының бейрезиденттерімен қатынастарда - оның шығу елінің заңнамасының, сондай-ақ жасасқан шарттардың талаптарын сақтамауы салдарынан залалдардың туындау ықтималдығы;

6) капитал жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесі – активтердің көлемін, қызметтің сипаты мен күрделілік деңгейін, ұйымдастыру құрылымын, стратегиялық жоспарларды, банктің тәуекел-профилін, нормативтік құқықтық базасын есепке алғандағы маңызды тәуекелдерді басқару процестерінің жиынтығы, тұрақты қаржылық жағдайды және төлем қабілеттілігін ұстап тұру үшін банк капиталы жеткіліктілігінің нысаналы деңгейін анықтау мақсатында мұндай тәуекелдерді бағалау және біріктіру.

Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының капиталы деп, Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 22213 болып тіркелген, "Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктері филиалдарының (оның ішінде Қазақстан Республикасы бейрезидент-ислам банктері филиалдарының) резерв ретінде қабылданатын активтерін қалыптастыру тәртібін және олардың ең төмен мөлшерін қоса алғанда, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдары (оның ішінде Қазақстан Республикасы бейрезидент-ислам банктерінің филиалдары) үшін пруденциалдық нормативтерді және сақталуы міндетті өзге де нормалар мен лимиттерді, олардың нормативтік мәндерін және есептеу әдістемесін белгілеу туралы" Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 2021 жылғы 12 ақпандағы № 23 қаулысының талаптарына сәйкес есептелген Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының резерві ретінде қабылданатын активтер түсініледі;

7) капиталды қаржыландыру жоспары – банк капиталының күрт төмендеуіне ден қоюға арналған рәсімдер мен іс-әрекеттердің жиыны;

8) кепілмен қамтамасыз ету құнының статистикалық журналы – кепілмен қамтамасыз етудің сипаты мен сипаттамасын, сапаны тәуелсіз бағалаудың бірінші және неғұрлым өзекті бағалауының қорытындысы (бағалау күні, сапаны тәуелсіз бағалаудың атауы, бағалау құны, әдісі) бойынша ақпаратты, кепіл қызметінің қорытындысын (күні, құны), құнының әр түрлі болуының себептерін, өткізу бойынша ақпаратты қамтитын кепілмен қамтамасыз ету құнының ішкі журналы;

9) кепілсіз тұтынушылық қарыз – жеке тұлғаға кәсіпкерлік қызметті жүзеге асырумен байланысты емес мақсаттарға берілген, берілу сәтіне кепіл туралы талап қоюсыз банктік қарыз;

10) комплаенс-тәуекел – банктің және оның қызметкерлерінің Қазақстан Республикасының азаматтық, салық, банктік заңнамасының, Қазақстан Республикасының мемлекеттік реттеу туралы, қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын бақылау және қадағалау туралы заңнамасының, Қазақстан Республикасының валюталық реттеу және валюталық бақылау туралы, төлемдер және төлем жүйелері туралы, зейнетақымен қамтамасыз ету туралы, бағалы қағаздар нарығы туралы, бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы, кредиттік бюролар және кредиттік тарихты қалыптастыру туралы, коллекторлық қызмет туралы, депозиттерге міндетті кепілдік беру туралы, қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға) және терроризмді қаржыландыруға қарсы іс-қимыл туралы, акционерлік қоғамдар туралы заңнамасының талаптарын, банктің қызмет көрсету және қаржы нарығында операциялар жүргізу тәртібін реттейтін банктің ішкі құжаттарының, сондай-ақ банктің қызметіне ықпал ететін шет мемлекеттер заңнамасының талаптарын орындамау салдарынан шығындардың туындау ықтималдығы;

11) корпоративтік басқару – банк басқармасының (филиалы Қазақстан Республикасының аумағында ашылған Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкінің тиісті атқарушы органы, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының басшы қызметкерлері), акционерлердің, басшы қызметкерлердің және аудиторлар директорлар кеңесінің (филиалы Қазақстан Республикасының аумағында ашылған Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкінің тиісті басқару органы) арасындағы өзара қарым-қатынастар, сондай-ақ банктің уәкілетті алқалы органдары арасындағы өзара қарым-қатынастар жүйесі.

Корпоративтік басқару жүйесі өкілеттіктер мен жауапкершілікті бөлуді ұйымдастыруға, сондай-ақ корпоративтік шешімдер қабылдау процесін құруға мүмкіндік береді;

12) кредиттік тәуекел – қарыз алушының немесе контрагенттің банктік қарыз шартының талаптарына сәйкес өз міндеттемелерін орындамау салдарынан туындайтын шығын ықтималдығы;

13) кредит төлеу қабілеттілігі – қарыз алушының болашақта банктік қарыз шарты бойынша міндеттемелерді толығымен және мерзімінде орындай алу мүмкіндігін бағалауға мүмкіндік беретін, қаржылық және қаржылық емес көрсеткіштермен ұсынылған кешенді құқықтық және қаржылық сипаттамасы;

14) кредит шарты – нәтижесінде банк тарапынан қарыз алушыға талаптар туындайтын (немесе келешекте туындауы мүмкін) қаржыландыру (шартты қаржыландыруды қоса) туралы банк пен қарыз алушы арасындағы келісім;

15) күтпеген оқиғалар орын алған жағдайда қаржыландыру жоспары – банктің өз міндеттемелері бойынша уақтылы жауап беру қабілетінің төмендеуіне ден қоюға арналған рәсімдердің жиынтығы мен іс-қимылдар жоспары;

16) қадағалап стресс-тестілеу – бұл оқиғалардың өрбуінің болжамды (стрестік) сценарийлеріне банктердің қаржылық орнықтылығын бағалауға бағытталған уәкілетті органның құралы. Банктер қадағалап стресс-тестілеуге қатысушылар үшін бірыңғай әдіснаманың және сценарийлердің негізінде ішкі модельдерді қолданумен есептеулер жүргізеді және уәкілетті органға стресс-тестілеудің нәтижелерін ұсынады. Бұл ретте, банктер жүргізілген есептеулердің сапасы мен стресс-тестілеудің нәтижелері үшін жауапты болады;

17) қаржы мониторингі жөніндегі уәкілетті орган – қаржы мониторингін жүзеге асыратын және қылмыстық жолмен алынған кірістерді заңдастыруға (жылыстатуға), терроризмді қаржыландыруға, жаппай қырып-жою қаруын таратуды қаржыландыруға қарсы іс-қимыл жөніндегі өзге де шараларды қабылдайтын мемлекеттік орган;

18) қорғалатын ақпаратқа ие бөлімше – банк бөлімшесі, ақпарат иесі, ақпараттың конфиденциалдылығын, тұтастығын немесе қолжетімділігін бұзу банкті шығындарға алып келеді;

19) маңызды ақпараттық актив – Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16772 болып тіркелген, "Банктердің және банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдардың ақпараттық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қойылатын талаптарды, Ақпараттық жүйелердегі бұзушылықтар, іркілістер туралы мәліметтерді қоса алғанда, ақпараттық қауіпсіздіктің оқыс оқиғалары туралы ақпаратты беру қағидалары мен мерзімдерін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2018 жылғы 27 наурыздағы № 48 қаулысына сәйкес айқындалатын ақпараттық актив;

20) маңызды тәуекел – іске асырылуы банктің қаржылық тұрақтылығының нашарлауына алып келетін тәуекел;

21) мүдделер қайшылығы – банктің, оның акционерлерінің (филиалы Қазақстан Республикасының аумағында ашылған Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкінің басқару органының лауазымды адамдары, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының басшы қызметкерлері) және (немесе) оның қызметкерлерінің жеке мүдделілігі және олардың өз лауазымдық өкілеттіктерін тиісінше орындауы немесе банктің және (немесе) оның қызметкерлерінің және (немесе) клиенттерінің мүліктік және өзге де мүдделері арасында қарама-қайшылық туындайтын жағдай, бұл банк және (немесе) оның клиенттері үшін қолайсыз салдарға әкеп соқтыруы мүмкін;

22) нарықтық тәуекел – нарықтық пайыздық мөлшерлемелердің, шетел валюталары бағамдарының, қаржы құралдарының, тауарлардың нарықтық құнының өзгерістерінде байқалатын нарықтық жағдайдың тиімсіз өзгерістері себеп болатын баланстық және баланстан тыс баптары бойынша қаржы шығыны туындау ықтималдығы;

23) операциялық тәуекел – стратегиялық тәуекел және беделдік тәуекелді қоспағанда, қолайсыз және жеткіліксіз ішкі процестер, адами ресурстар мен жүйелер, немесе сыртқы оқиғалардың ықпалының нәтижесінде шығындардың пайда болу ықтималдылығы;

24) өтімділік жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесі – банктің өтімділіктің тиісті деңгейін ұстап тұруы және қызмет, валюта түріне байланыссыз түрлі уақыттық аралықтарда өтімділік тәуекелін басқарудың тиісті жүйесін енгізу мақсатында өтімділік тәуекелін басқару процестерінің жиынтығы;

25) өтімділік тәуекелі – банктің өз міндеттемелерін елеулі шығындарсыз белгіленген мерзімде орындауға қабілетсіздігі нәтижесінде қаржылық залалдардың туындау ықтималдығы;

26) пайыздық тәуекел – банктің активтері, пассивтері бойынша пайыздық мөлшерлемелердің қолайсыз өзгеруінің салдарынан шығындардың (зияндардың) пайда болу тәуекелі;

27) саясат – банктің директорлар кеңесі бекіткен, банктің тиімді қызмет етуін және оның қызметінің стратегиясына, тәуекел бейініне, тәуекел дәрежесіне сәйкестігін қамтамасыз ететін негізгі сандық және сапалық өлшемдерін, қағидаттарын, стандарттарын айқындайтын ішкі құжат. Саясат шеңберінде банктің директорлар кеңесі жекелеген рәсімдерді, процестерді, нұсқаулықтарды сипаттайтын тиісті ішкі құжаттардың болуын қамтамасыз етеді;

28) стратегиялық тәуекел – банктің стратегиялық дамуын айқындайтын және банктің қызметіне тән қауіптерді жеткілікті түрде есепке алмаудан көрінетін шешімдер қабылдау, банктің бәсекелестер алдында басымдыққа жетуі мүмкін қызметтің перспективалық бағыттарын дұрыс немесе жеткілікті түрде негіз келтіріп айқындамау, банк қызметінің стратегиялық мақсаттарына жетуді қамтамасыз ететін қажетті ресурстар мен ұйымдастыру шараларының болмауы немесе толық көлемде қамтамасыз етілмеуі кезінде жіберілген қателер (кемшіліктер) нәтижесінде залалдардың туындау ықтималдығы;

29) стресс-тестілеу – ерекше, бірақ ықтимал оқиғалардың банктің қаржылық жағдайына әлеуетті әсерін бағалау әдісі;

30) тәуекел – күтілетін немесе көзделмеген оқиғалардың банктің қаржылық орнықтылығына, оның капиталына және (немесе) кірістеріне теріс әсер етуі мүмкін ықтималдық;

31) тәуекел-бейін – тәуекел түрлерінің және әлсіз тараптарды анықтау және тәуекелдерді басқару жүйесі шеңберіндегі келесі іс-қимылдардың басымдығын айқындау үшін банктің банк қызметінің барлық түріне тән тәуекелдер түрлеріне ұшырау дәрежесін сипаттайтын өзге мәліметтердің жиынтығы;

32) тәуекел дәрежесі – банк стратегияны іске асыру кезінде қабылдауға дайын не алып тастауға ниетті маңызды тәуекелдердің біріктірілген деңгейі (деңгейлері);

33) тәуекел дәрежесін мәлімдеу – банктің директорлар кеңесі бекітетін, маңызды тәуекелдердің банк қабылдауға дайын не стратегияны іске асыру кезінде алып тастауға ниетті болатын біріктірілген деңгейі (деңгейлері) (тәуекелдің рұқсат етілген мөлшерінің лимиттері) сипатталатын құжат. Тәуекел дәрежесін мәлімдеу кірістілікке, капиталға, өтімділікке, тәуекелдерге қатысты көрсеткіштерді, өзге қолданылатын көрсеткіштерді қоса алғанда, сапалық сипаттағы, сондай-ақ сандық сипаттағы мәмілені қамтиды;

34) тәуекел-мәдениет – тәуекелдердің банктің қаржылық жай-күйіне әсер етуін азайту мақсатында, банктің тәуекелдерді түсінуіне, қабылдауына, басқаруына және бақылауына бағытталған процестері, рәсімдері, ішкі қағидалары, сондай-ақ ұйымдық құрылымның барлық қатысушыларының кәсіби қызметінің этикалық нормалары және стандарттары. Тәуекел-мәдениет банк қызметінің қолданыстағы бекітілген рәсімдерін, процестерін және тетіктерін толықтырады және тәуекелдерді басқару жүйесінің ажырамас құрауышы болып табылады;

35) тәуекелді өңдеу – тәуекелдерді өзгерту жөніндегі шараларды таңдау және іске асыру процесі;

36) тәуекелдер тізілімі – тәуекелдердің өлшемшарттары мен туындау себептері, олардың туындау ықтималдығы, әсері (залалы), тәуекелдерді өңдеу басымдығы мен әдістері бар құрылымдалған тәуекелдер тізілімі;

37) уәкілетті орган – қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеуді, бақылауды және қадағалауды жүзеге асыратын мемлекеттік орган;

38) ұйымдастыру құрылымы – банктің бағыныстылық, есеп беру құрылымын көрсететін басқару органдарының, басшы қызметкерлерінің және құрылымдық бөлімшелерінің сандық құрамын және жүйесін белгілейтін ішкі құжат және (немесе) ішкі құжаттардың жиынтығы;

39) цифрлық активтер платформасын басқару бойынша қызметтер көрсететін "Астана" халықаралық қаржы орталығының қатысушысы – "Астана" халықаралық қаржы орталығының қолданыстағы құқығына сәйкес тіркелген және "Астана" халықаралық қаржы орталығының аумағында цифрлық активтер платформасын басқару жөніндегі қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға;

40) ішкі (экономикалық) капитал – маңызды тәуекелдерді, оның ішінде әлеуетті, банк қабылдаған, меншікті модельдерді қолданумен банктің ішінде есептелген капитал.

Қағидалардың талаптарын Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің филиалына қолданған кезде:

директорлар кеңесі деп Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің тиісті басқару органы түсініледі;

басқарма деп Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының басшы қызметкерлері түсініледі;

меншікті капитал деп Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 22213 болып тіркелген, Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Басқармасының 2021 жылғы 12 ақпандағы № 23 қаулысымен бекітілген "Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктері филиалдарының (оның ішінде Қазақстан Республикасы бейрезидент-ислам банктері филиалдарының) резерв ретінде қабылданатын активтерін қалыптастыру тәртібін және олардың ең төмен мөлшерін қоса алғанда, Қазақстан Республикасы бейрезидент-банктерінің филиалдары (оның ішінде Қазақстан Республикасы бейрезидент-ислам банктерінің филиалдары) үшін пруденциалдық нормативтерді және сақталуы міндетті өзге де нормалар мен лимиттерді, олардың нормативтік мәндерін және есептеу әдістемесін белгілеу туралы" қаулысының талаптарына сәйкес есептелген резерв ретінде қабылданатын активтер түсініледі;

қаржылық есептілік деп Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының бухгалтерлік есебінің деректері бойынша есептілік түсініледі;

тәуекел-менеджмент басшысы деп Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының тәуекелдерді басқару жөніндегі бөлімше басшысы түсініледі;

бас комплаенс-бақылаушы деп Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының комплаенс-бақылау жөніндегі бөлімше басшысы түсініледі.";

20-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"20. Банктің ұйымдық құрылымы таңдап алынған бизнес-модельге, қызмет ауқымына, операциялардың түрлері мен күрделілігіне сәйкес келеді, мүдделер қайшылығын барынша азайтады және алқалық органдар және құрылымдық бөлімшелер арасындағы тәуекелдерді басқару өкілеттіктерін қоса алғанда, бірақ шектемей бөледі:

1) банктің директорлар кеңесі;

2) банктің директорлар кеңесі жанындағы комитеттер;

3) банктің басқармасы (филиалы Қазақстан Республикасының аумағында ашылған Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің тиісті атқарушы органы, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банкі филиалының басшы қызметкерлері);

4) тәуекелдерді басқару бөлімшесі (бөлімшелері);

5) комплаенс-бақылау бөлімшесі;

6) ішкі аудит бөлімшесі;

7) кепіл қызметінің функцияларын орындайтын бөлімше, оның ішінде аутсорсинг негізінде кепіл қызметі (банктің стратегиясы кепілмен қамтамасыз етуге кредиттер беруді көздемейтін және банктің ағымдағы портфелінде кепілмен қамтамасыз етуге берілген қарыздар болмаған жағдайларды қоспағанда) (бұдан әрі – кепіл қызметінің бөлімшесі).";

34-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"34. Банктің директорлар кеңесі директорлар кеңесімен өзара іс-қимылды жүзеге асыратын жеткілікті өкілеттіктерге, тәуелсіздікке және ресурстарға ие тәуекел-менеджменті басшысы жетекшілік ететін және (немесе) басқаратын тәуекелдерді басқару бөлімшесінің (бөлімшелерінің) болуын қамтамасыз етеді. Тәуекелдерді басқару бөлімшесі (бөлімшелері) мынадай, бірақ олармен шектелмей, келесі функцияларды орындайды:

1) тәуекелдерді басқару саясаты мен рәсімдерін, тәуекел дәрежесінің стратегиясын және тәуекел дәрежесі деңгейлерін анықтауды қоса алғанда, тәуекелдерді басқару жүйесін әзірлеу;

2) банк қызметіне тән маңызды ағымдағы және әлеуетті тәуекелдерді, оның ішінде қадағалап стресс-тестілеу және ішкі стресс-тестілеу аясына енген банктер үшін қадағалап стресс-тестілеу арқылы анықтау;

3) тәуекелдерді бағалау және тәуекел дәрежесінің (дәрежелерінің) агрегирленген деңгейін анықтау;

4) кейін тәуекелдерді басқару жөніндегі комитеттің қарауына және банктің директорлар кеңесінің бекітуіне шығару үшін тәуекел дәрежесінің деңгейлерін, тәуекел дәрежесі деңгейлерінің сақталу мониторингін әзірлеу;

5) тәуекел дәрежесі деңгейлерінің бұзушылықтарын анықтауға бағытталған ерте ескеру жүйелерін және триггерлерді әзірлеу;

6) басқармаға, тәуекелдерді басқару комитетіне және банктің директорлар кеңесіне басқарушылық есептілік ұсыну.

Тәуекел дәрежесінің деңгейлерін әзірлеу және әрі қарай тәуекелдерді басқару жөніндегі комитеттің қарауына шығару, банктің директорлар кеңесінің бекітуі бөлігінде осы тармақтың 1) тармақшасының, 4) тармақшасының, сондай-ақ осы тармақтың 5) тармақшасының ережелері Қазақстан Республикасы бейрезидент-банкінің филиалына қолданылмайды.";

40-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"40. КЖБІП ұйымдастырушылық құрылымын сипаттау капиталдың жеткіліктілігін басқару процесін іске асыруға қатысатын банктің алқалы органдары мен бөлімшелерінің жауапкершілігін көрсетумен КЖБІП қатысушыларының тізбесінен тұрады, оның ішінде:

1) банктің директорлар кеңесі тәуекелдерді басқару және тәуекел дәрежесінің деңгейін (деңгейлерін) анықтау мақсатында капиталдың жеткіліктілігін басқару үшін жауапты болады. Банктің директорлар кеңесі есепті жылдан кейінгі жылғы 30 сәуірден кешіктірмей, капитал жеткіліктілігінің қажетті деңгейін қолдау туралы ақпаратты қамтитын КЖБІП және ӨЖБІП сақтау бойынша есепті бекітеді;

2) тәуекелдері басқару мәселелері жөніндегі комитет банктің директорлар кеңесі бекіткен тәуекел дәрежесінің деңгейі аясында тәуекелдерді басқару және капиталды басқару саласындағы рәсімдерді әзірлеу үшін жауапты болады;

3) ішкі бақылау функциялары жүктелген бөлімше (бөлімшелер) адамдар КЖБІП рәсімдерінің сақталуын тексеруді жүзеге асырады және нәтижелерді банктің директорлар кеңесіне береді;

4) тәуекелдері басқару бойынша процеске қатысатын бөлімше (бөлімшелер):

капиталдың жеткіліктілігін басқару процесінің іске асырылуы үшін жауапты болады;

Қағидаларға қосымшаға сәйкес капиталдың жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесінің және өтімділіктің жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесінің сақталуы жөніндегі есептің құрылымына сәйкес КЖБІП және ӨЖБІП сақтау бойынша есеп дайындауға жауапты болады. Банк есептеулерді, қолданылатын модельдерді, түсіндірме жазбаларды, талдамалық анықтамаларды, өзін-өзі бағалау нәтижелерін, КЖБІП тиімділігін бағалауды және КЖБІП рәсімдерінің сақталуын тексеру нәтижелерін қамтитын, бірақ олармен шектелмей, КЖБІП және ӨЖБІП сақтау бойынша есепке растайтын құжаттардың болуын қамтамасыз етеді;

стресс-тестілеу өткізу үшін жауапты болады;

5) бюджет әзірлеу және жоспарлау үшін жауапты бөлімше инвестициялар жоспарлауды және банк қызметінің барлық бағыттары бойынша бюджет әзірлеуді жүзеге асырады;

6) капиталды басқару бөлімшесі (бөлімшелері) капиталдандыру деңгейін ұлғайту бойынша шаралар әзірлейді және іске асырады, сондай-ақ мүдделі бөлімшелермен бірлесіп капиталды қаржыландыру жоспарын әзірлейді;

7) ішкі аудит бөлімшесі КЖБІП тиімділігін бағалауды жүргізеді.

КЖБІП аясында банктің директорлар кеңесі Қағидалардың 3-тарауына сәйкес әзірленген тәуекел дәрежесінің бекітілген стратегиясының сақталуы үшін жауапты болады.";

42-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"42. Кредиттік тәуекелді басқару жүйесінің шеңберінде банк мынадай қағидаттар мен талаптарды басшылыққа алады:

1) директорлар кеңесі және банк тәуекелдерін басқару мәселелері жөніндегі комитет мыналарды қамтамасыз етеді:

провизиялардың жеткіліктілік деңгейін ұстап тұру;

төмендегілермен қамтамасыз етілетін кредиттік тәуекелді бағалау процесін бақылауды жүзеге асыру:

шешімдер қабылдау мақсатында ақпараттың толықтығы мен дәйектілігін қамтамасыз ету бойынша қажетті шаралар қабылдау;

Қазақстан Республикасы Азаматтық Кодексінің, "Салық және бюджетке төленетін басқа да міндетті төлемдер туралы" Қазақстан Республикасы Кодексінің (Салық кодексі) (бұдан әрі – Салық кодексі), Банктер туралы заңның, "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы" Қазақстан Республикасы Заңының (бұдан әрі – Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заң), "Қазақстан Республикасында кредиттік бюролар және кредиттік тарихты қалыптастыру туралы" Қазақстан Республикасы Заңының талаптарын, ішкі саясаттарды және кредиттік тәуекелді басқару бойынша рәсімдерді сақтау;

басқарушылық, реттеушілік және қаржылық есептіліктің толықтығы мен дәйектілігін қамтамасыз ету шараларын қабылдау;

бизнес-бөлімшелерден тәуелсіз қарыздарды бағалау рәсімінің болуы;

қарыздарды бағалау барысында барлық қолжетімді ақпаратты пайдалануға негізделген кредиттік тәуекелдің деңгейі бойынша активтерді сыныптаудың барабар жүйесін бекіту;

кредиттік тәуекелді басқару процесіне қатысушылардың арасында нақты және толық көлемде регламенттелген өзара іс-әрекет рәсімдерінің болуы;

бекітілген провизияларды және ішкі капитал жеткіліктілігін бағалау процесін құру әдістемесінің шеңберінде провизиялар деңгейінің күтілетін залалдарға сәйкестігін бағалау кіретін тиімді ішкі бақылау жүйесін құру;

2) банк кредиттік қызметті және бекітілген кредиттік саясат шеберінде кредиттік тәуекелді басқаруды жүзеге асырады, оған мыналар кіреді, бірақ мұнымен шектелмейді:

банктің кредиттік қызметінің негізгі бағыттары;

кредиттік процестің қатысушылары және олардың жауапкершілік салалары;

кредиттерді қарау және мақұлдау тәртібін қоса алғанда, оның ішінде банкпен ерекше қатынастармен байланысты тұлғаларды кредиттеуге қатысты кредиттік шешімдер қабылдаудың ішкі тәртібі, кредиттік тәуекелдің концентрациясын шектеу мақсатында кредиттеу лимиттері;

қарыз алушының кредиттік қабілеттілігін талдау рәсімі.

Егер жеке тұлғаға берілген қарыздардың және қабылданған шартты міндеттемелердің жиынтық сомасы мөлшері 100 (жүз) миллиард теңгеден асатын банктің меншікті капиталынан 0,01 (нөл бүтін жүзден бір) пайыздан асатын немесе мөлшері 100 (жүз) миллиард теңгеге дейін банктің меншікті капиталынан 0,02 (нөл бүтін жүзден екі) пайыздан асатын болса, банк кредит қабілеттілігіне талдауды төмендегі ақпарат негізінде және мына факторларды ескере отырып (алайда олармен шектелмей) жүзеге асырады:

қарыз алушының тұрақты және жеткілікті кірісінің болуы;

жылжымайтын және басқа мүлігінің болуы;

қарыз берешегінің болуы, оның ішінде басқа кредиторлардың алдында;

борыштық жүктеме;

қарыздар бойынша төлем тәртібі (кредиттік тарих);

қарыз алушының банктің скорингтік жүйелеріндегі рейтингі (бар болса);

басқа да берешегінің болуы;

банктің алдындағы берешекті өтеудің өзге де көздерінің болуы;

банктік шоттар бойынша қалдықтар және операциялар;

білімі және қамтылуы (қызмет саласы) туралы ақпарат;

әлеуметтік-демографиялық сипаттамалары;

ақшаны нысаналы пайдалану туралы ақпарат;

қарыз алушының кірістері туралы қосымша ақпарат.

Егер жеке тұлғаға берілген қарыздардың және қабылдаған шартты міндеттемелердің жалпы сомасы банктің мөлшері 100 (бір жүз) миллиард теңгеден асатын меншікті капиталының 0,01 (нөл бүтін жүзден бір) пайызынан аспайтын немесе банктің мөлшері 100 (бір жүз) миллиард теңгеден аспайтын меншікті капиталының 0,02 (нөл бүтін жүзден екі) пайызынан аспайтын болса, банк кредит қабілеттілігіне талдауды төмендегі ақпарат негізінде және мына факторларды ескере отырып (алайда олармен шектелмей) жүзеге асырады:

қарыз алушының тұрақты және жеткілікті кірісінің болуы;

қарыз берешегінің болуы, оның ішінде басқа кредиторлардың алдындағы;

борыштық жүктеме;

қарыздар бойынша төлем тәртібі (кредиттік тарих);

қарыз алушының банктің скорингтік жүйелеріндегі рейтингі (бар болса);

банктің алдындағы берешекті өтеудің өзге де көздерінің болуы;

банктік шоттар бойынша қалдықтар және операциялар;

білімі және қамтылуы (қызмет саласы) туралы ақпарат;

әлеуметтік-демографиялық сипаттамалары;

ақшаны нысаналы пайдалану туралы ақпарат (бар болса).

Егер заңды тұлғаға ұсынылған қарыздардың және шартты міндеттемелердің жалпы сомасы мөлшері 100 (жүз) миллиард теңгеден асатын банктің меншікті капиталының 0,1 (нөл бүтін оннан бір) пайызынан асатын немесе мөлшері 100 (жүз) миллиард теңгеден аспайтын банктің меншікті капиталының 0,2 (нөл бүтін оннан екі) пайызынан асатын болса банк кредит қабілеттілігіне талдауды төмендегі ақпарат негізінде және мына факторларды ескере отырып (алайда олармен шектелмей) жүзеге асырады:

қарыз алушы-заңды тұлғалардың қаржылық есептілігін және негізгі қаржылық коэффициенттерін (рентабельділігі, меншікті және қарыз қаражатының арақатынасы, ақша қаражатының түсу жоспары (қаржы ұйымдарына қарыздар беру, қаржы ұйымдарында салымдарды орналастыру, 6 (алты) айдан аз мерзімге кредиттік желі ашу жағдайларын қоспағанда), кірістер деңгейін талдау.

Активтерінің баланстық құны банктің меншікті капиталының 0,2 (нөл бүтін оннан екі) асатын қарыз алушының талдау үшін қабылданатын қаржылық есептілігі (мерзімі 6 (алты) айдан кем овердрафттар, кредиттік карталар, кредиттік желілер түрінде қаржыландыру жағдайларын қоспағанда) мынадай талаптарға сәйкес келеді:

баланстың материалдық (маңызды) құрауыштары (баланс валютасынан 5 (бес) пайыздан астам) және (немесе) пайда мен зияндар туралы есеп (түсімнен 5 (бес) пайыздан астам) бойынша шоттардың талдамасымен есептіліктің негізгі үш нысанының болуы. Бұл талап "Самұрық-Қазына" ұлттық әл-ауқат қоры" акционерлік қоғамына, "Бәйтерек" ұлттық басқарушы холдингі" акционерлік қоғамына, Standard & Poor's (Стандарт энд Пурс), Moody's Investors Service (Мудис Инвесторс Сервис) немесе Fitch Ratings Inc. (Фич Рейтингс) агенттіктерінің халықаралық шәкілі бойынша ұзақ мерзімді кредиттік рейтингі бар жария компанияларға, жеке халықаралық корпорациялардың (акциялары немесе қатысу үлестері қор биржасында не халықаралық қор биржаларында листингке алынбайтын) немесе жария халықаралық корпорациялардың шоғырландырылған қаржылық есептілігіне енгізілетін заңды тұлғаларға, сондай-ақ қор биржасының листингтік талаптарына сәйкес келетін компаниялар куәландырған аудиттелген қаржылық есептіліктің болуы жағдайларына қолданылмайды;

қаржылық есептіліктің барлық нысандары арасындағы толық сәйкестік;

ұсынылған қаржылық есептіліктің астында қарыз алушының жауапты (уәкілетті) тұлғаларының қолдарының болуы.

Қор биржасының листингтік талаптарына сәйкес келетін аудиттелген қаржылық есептілік болған жағдайда кез келген мақсаттар үшін аудиттелген қаржылық есептілікке басымдылық беріледі, сондай-ақ оны салық декларациясымен салыстырып тексеру талап етілмейді. Жеке халықаралық корпорациялардың (акциялары немесе қатысу үлестері қор биржасында не халықаралық қор биржаларында листингке алынбайтын) немесе жария халықаралық корпорациялардың шоғырландырылған қаржылық есептілігіне енгізілетін заңды тұлғалар үшін қаржылық есептілікті салық декларациясымен салыстырып тексеру талап етілмейді.

2024 жылғы 1 қаңтардан бастап салық декларациясының болуы (Салық кодексіне сәйкес салық декларациясын тапсыру талап етілген жағдайда) және бір кезең үшін құнсыздану белгілерін бағалау және провизияларды есептеу мақсатында ақша ағындарын есептеу үшін пайдаланылатын қаржы есептілігіндегі деректермен салық декларациясындағы деректердің қайшылығының болмауы талап етіледі. Қаржылық және салықтық есептілік көрсеткіштері арасындағы айырмашылықтарға бухгалтерлік және салықтық есепке алу айырмашылықтарына байланысты жол беріледі. Өзге жағдайларда есептілік нысандары арасындағы деректердің айтарлықтай алшақтығының себептері қарыз алушы бойынша банктің жауапты бөлімшесінің қорытындысында сипатталады және банктің уәкілетті алқалы органы қарайды.

Банк ішкі құжаттардағы айырмашылықтардың маңыздылығын белгілейді. Белгіленген шектер болмаған жағдайда түсім, қорытынды қаржылық нәтиже, активтердің рентабельділігі көрсеткіштері бойынша 30 (отыз) пайыздан астам мөлшерде айырмашылықтар (бірақ олармен шектелмей) елеулі алшақтықтар болып табылады.

Қаржылық есептілік объективті болған жағдайда банк қаржылық есептілікті құнсыздану белгілерін бағалау және провизияларды есептеу мақсатында ақша ағындарын есептеу мақсатында пайдаланады.

Қаржылық есептілік және (немесе) салық декларациясы болмаған жағдайда (Салық кодексіне және Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңға сәйкес оларды тапсыру талап етілмеген жағдайда) қарыз алушының активтері және өзге де табыс көздері туралы ақпарат (банк шоттары бойынша үзінді- көшірмелер, меншікте тиісті активтердің болуын растау) сұратылады.

Құнсыздану белгілері мен құнсыздану санаттарын бағалау шеңберінде қарыз алушылардың, тең қарыз алушылардың, кепілдік беруші мен кепілгерлердің қаржылық есептілігін шоғырландырылған түрде пайдалануға жол беріледі.

Қарыз бойынша күтілетін ақша ағындарын есептеу мақсатында қарыз алушының қаржылық есептілігін (оның ішінде банк тарапынан) оның төлем қабілетсіздігі басталған жағдайда қарыз алушымен оның берешегін өтеу бойынша шарттық міндеттемелері бар тұлғалардың (оның ішінде қарыз алушымен байланысты) есептілігімен, сондай-ақ егер осы тұлғаның активтері қарыз алушының міндеттемелері бойынша қамтамасыз ету болып табылса, қарыз алушымен осындай шарттық міндеттемелері жоқ тұлғалардың есептілігімен шоғырландыруға жол беріледі.

Банк осы тармақшаның отыз үшінші, отыз төртінші, отыз бесінші, отыз алтыншы, отыз сегізінші, отыз тоғызыншы, қырық бірінші, қырық екінші және қырық үшінші абзацтарында белгіленген талаптарды сақтамай қарыз берген жағдайда, қарыз алушының барлық міндеттемесі халықаралық қаржылық есептілік стандарттары (бұдан әрі– ХҚЕС) бойынша құнсызданған активтерге жатады;

қарыз берешегінің, оның ішінде басқа кредиторлардың алдында қарыз берешегінің болуы;

қарыздар бойынша төлем тәртібі (кредит тарихы);

өтімді активтердің деңгейі;

борыштық жүктеме;

алдындағы берешекті өтеудің өзге көздерінің болуы;

болжамды бос ақша ағындары;

қарыз алушының сыртқы ортасын бағалау (экономиканың, саланың жай-күйі, даму перспективалары, өндіріс пен өткізу нарықтарының әртараптандырылуы және қарыз алушының операциялық қызметінің сипаттамалары, мысалы, қарыз алушының тиісті нарықтағы нарықтық үлесі, қарыз алушының өнімін көрсету, операциялар географиясы, бизнестің циклділігі, тұтынушылардың басымдықтарындағы өзгерістер, технологиядағы өзгеріс, экономика секторына кірудегі кедергілер және компанияның табыс алу мен бағаларды ұстап тұру мүмкіндігіне ықпал ететін басқа да факторлар);

басқару сапасын бағалау (тәжірибе, құзыреттілік, іскерлік бедел);

қарыз алушының меншік иелерін бағалау;

сот талқылауларына тартылу фактілерінің болуы;

сенімсіз салық төлеушілер тізіміне енгізу.

Егер заңды тұлғаға берілген қарыздардың және шартты міндеттемелердің жиынтық сомасы банктің мөлшері 100 (бір жүз) миллиард теңгеден асатын меншікті капиталының 0,1 (нөл бүтін оннан бір) пайызынан аспайтын немесе банктің мөлшері 100 (бір жүз) миллиард теңгеден аспайтын меншікті капиталының 0,2 (нөл бүтін оннан екі) пайызынан аспайтын болса, банк кредит қабілеттілігіне талдауды төмендегі ақпарат негізінде және мына факторларды ескере отырып (алайда олармен шектелмей) жүзеге асырады:

қарыз алушының тұрақты және жеткілікті кірісінің болуы;

қарыз берешегінің, оның ішінде басқа кредиторлардың алдындағы қарыз берешегінің болуы;

қарыздар бойынша төлем тәртібі (кредиттік тарих);

борыштық жүктеме;

банк алдындағы берешекті өтеудің өзге де көздерінің болуы;

тиісті саланы дамыту перспективалары.

Кредиттеу саласына және қарыз алушының типіне қарай сандық және сапалық көрсеткіштер жиыны өзгеріп отырады.

Жеке және заңды тұлғаларға қатысты кредиттік саясат олар болған кезде қарыз алушының кредиттік қабілеттілігіне талдау жүргізілмейтін жағдайларды айқындайды (банктік кепілдіктерді, аккредитивтерді, банктік қарсы кепілдікке шығарылған банктік кепілдіктерді, сондай-ақ жоғары өтімді активтермен қамтамасыз етілген қарыздарды беру). Қазақстан Республикасының Standard & Poor's (Стандард энд Пурс) агенттігінің халықаралық шкаласы бойынша "А-" төмен емес шетел валютасында ұзақ мерзімді кредит рейтингі немесе басқа бір рейтингтік агенттіктердің осыған ұқсас деңгейдегі рейтингі бар бейрезидент-банктерінің еншілес ұйымдары болып табылатын банктер үшін бас банк немесе банкке қатысты үлестес тұлға кредиттік қабілеттілігінің талдауы қарыз алушының кредит алуға өтініші банкке түскен күннен бастап 12 (он екі) айдан кешіктірмей жүзеге асырылған жағдайда, қарыз алушының бас ұйымы деңгейінде немесе қарыз алушының шоғырландырылған қаржылық есептілігіне кіретін ұйымның ондай талдауын пайдалануға жол беріледі;

қайта құрылымдау жүргізу туралы шешім қабылдаған кезде негізділік, мақсатқа лайықтылық және тәуелсіздік ұстанымдарына негізделген және қарыздарды қайта құрылымдау жағдайлары мен талаптарының сипаттамасын қамтитын қарыздарды қайта құрылымдауға қатысты кредиттік шешімдер қабылдаудың ішкі тәртібі. Банк қарыз алушының қайта құрылымдау жағдайлары мен түрлерін нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 16502 болып тіркелген, "Халықаралық қаржылық есептілік стандарттарына және Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына сәйкес провизиялар (резервтер) құру қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі Басқармасының 2017 жылғы 22 желтоқсандағы № 269 Қаулысына (бұдан әрі – № 269 Қаулы) сәйкес айқындайды.

Банк қайта құрылымдаудан кейін қарызды өтеу перспективаларының болуын есепке ала отырып, қарыз алушылар бойынша қарыздарды қайта құрылымдау туралы шешім қабылдайды.

Шартты міндеттемелерді қоса алғанда, жалпы берешегі мөлшері 100 (жүз) миллиард теңгеден асатын банктің меншікті капиталынан 1 (бір) пайыздан асатын немесе мөлшері 100 (жүз) миллиард теңгеден аспайтын банктің меншікті капиталынан 2 (екі) пайыздан асатын, қарыз алушылардың және (немесе) бір-бірімен байланысқан қарыз алушылар тобының қарыздарына № 269 Қаулысына сәйкес айқындалатын мәжбүрлі қайта құрылымдау жүргізу туралы шешімді банк басқармасы немесе құрамына банк басқармасының төрағасы кіретін банктің алқалы органы қабылдайды. Қабылданған шешімдер туралы ақпарат тоқсан сайын банктің директорлар кеңесінің мүшелеріне жіберіледі;

мынадай факторларды есепке ала отырып (бірақ олармен шектелмей) кредиттік тәуекелді басқарудың тиімді тәсілдері:

тәсілді пайдаланған кезде өз білімі мен тәжірибесінің болуы;

экономикалық тиімділігі;

қарыз алушының және (немесе) контрагенттің типі, олардың қаржылық жай-күйі;

3) банк кредиттік қызметін оларға кредиттік тәуекел тән операцияларды жүргізуді реттейтін ішкі құжаттарға сәйкес жүзеге асырады, оларға мыналар кіреді, бірақ онымен шектелмейді:

әлеуетті қарыз алушыларға және (немесе) контрагенттерге қойылатын талаптарды қоса алғанда, кредиттеудің әрбір түрі бойынша жеке және заңды тұлғаларға (оның ішінде банкпен ерекше қатынастармен байланысты тұлғаларға және банк қызметкерлеріне) кредит беру талаптары;

қарыз алушының және (немесе) контрагенттің ақпаратына, оның ішінде кредит беру туралы шешім қабылдауға қажетті қаржылық және басқа ақпаратқа қойылатын талаптар;

кредиттеу секторына, қарыз алушының кредиттік тарихына, сондай-ақ кредиттердің сапасын толық бағалауды қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін сандық және сапалық факторлар негізінде рейтингтік жүйеге талдау жасауды көздейтін корпоративтік кредиттеудің ішкі тәртібі;

кредиттік скоринг әдіснамасы немесе сандық және сапалық сипаттамаларға негізделген қарыз алушының төлем қабілеттілігінің және кредиттік қабілеттілігінің талдауы және оны пайдалану ішкі тәртібі;

оған сәйкес кредит берілетін рейтингтің мүмкін болатын ең төменгі деңгейін белгілеу (бар болса);

кредиттік саясаттан, стандарттардан, процедуралардан, лимиттерден ауытқу мониторингін мақұлдау, бекіту және талдау ішкі тәртібі және процедуралары;

кредиттеу лимиттерін және (немесе) қарыз алушыларды талдауды ескерумен, оның ішінде бар болса, қарыз алушылардың рейтингтерін және (немесе) скорингтік бағалауын есепке ала отырып кредиттер бойынша сыйақы мөлшерлемелерін белгілеу. Кредиттеу лимиттері, оның ішінде кепілсіз кредиттер бойынша кредиттеу лимиттері валюталар, салалар, қарыз алушылардың (контрагенттердің) санаттары (қаржы ұйымдары, корпоративтік, жеке кредиттеу), өнімдер, байланысқан тараптардың топтары бойынша және бір қарыз алушыға белгіленеді;

кредит беру туралы өтініштерді қарау, мақұлдау, беру (беруден бас тарту) туралы шешімдер қабылдау ішкі тәртібі, оның ішінде банкпен ерекше қатынастармен байланысты тұлғаларды кредиттеуге қатысты;

кепілдік қамтамасыз етуге қатысты, мыналарды айқындайтын ішкі тәртіп:

банктің жекелеген өнімдері үшін, оның ішінде қарыз алушыға кредит беру мүмкіндігі туралы шешім қабылдау үшін кепіл түрлері және олардың жарамдылық өлшемшарттары;

кепіл түріне және банк өнімінің түріне байланысты кепіл құрылымына қойылатын талаптар;

өнімнің түріне және банктің кредиттік портфелінің құрылымына байланысты кепіл түрлері бойынша лимиттер;

өтімді және жоғары өтімді кепілді анықтау;

қамтамасыз етудің жалпы құрылымындағы өтімді кепіл үлесі, қарыз сомасының кепіл құнына қатынасын сипаттайтын коэффициент (бағалаушы мен кепіл қызметі бөлімшесі қызметкерлерінің кепілді бағалауынан ең төмен құны (екеуі де бар болса) не қолда бар бағалау);

қамтамасыз етудің жалпы құрылымындағы жоғары өтімді кепіл үлесі, қарыз сомасының кепіл құнына қатынасын сипаттайтын коэффициенті, (бағалаушы мен кепіл қызметі бөлімшесі қызметкерлерінің кепілді бағалауынан ең төмен құны (екеуі де бар болса), не қолда бар бағалау);

кепілді қабылдау және қарыз беру шеңберінде, оның ішінде арнайы техникалық құралдарды пайдалануға қойылатын талаптарды айқындай отырып, кепілді қарап-тексеруді жүргізуге қойылатын талаптар (барлық кепілдердің жалпы санының кемінде 20 (жиырма) пайызын тәуелсіз іріктеуді қамтамасыз ете отырып, ипотекалық кредиттеу шеңберінде қарап-тексеруді іріктеу тәсілімен жүргізуге жол беріледі);

кепіл түріне байланысты талаптарды белгілей отырып, кепілмен қамтамасыз етумен мониторинг жүргізу және жұмыс істеу тәртібі;

кепіл мүлкін қайта бағалауға қойылатын талаптар;

кепілдердің заңды күшін қамтамасыз ететін рәсімдер, оның ішінде кепіл түріне және банк өнімінің түріне байланысты кепілді тіркеуге қойылатын талаптар;

қарыз алушының өндірістік қызметі көрсеткіштерінің өзгерістерін, қамтамасыз етудің құнын және сақталуын, оның ішінде оның бағасына едәуір ықпал ететін басқа да жағдайларға ұшырау ықтималдығын есепке ала отырып кепілдік қамтамасыз етудің жедел бағалауы;

өткізу және өндіріп алудың шекті мерзімдерін қоса алғанда, кепіл және банк өнімі түріне байланысты кепілдік қамтамасыз етуді өткізу рәсімдері;

егер қарыз алушыға берілген қарыздар мен шартты міндеттемелердің жиынтық сомасы банктің меншікті капиталының 0,1 (нөл бүтін оннан бір) пайызынан аспайтын болса және бағалау объектісі республикалық маңызы бар қалалардағы және облыс орталықтары болып табылатын қалалардағы жылжымайтын мүлігі болып табылатын жағдайын қоспағанда бағалаушылар тарапынан кепілдік қамтамасыз етудің құнын бағалаудың объективтілігі (барабарлығы);

әртүрлі өлшемдерге (бағалауға қате көзқарас, бағалаушы мен қарыз алушының үлестес болуы, бағалаушы мен банктің, оның ішінде кепіл қызметі қызметкерлерінің үлестес болуы) және кепілмен қамтамасыз етудің өтімділігіне қарай бағалаушы айқындаған кепіл құнына қатысты дисконттарды белгілеуге қойылатын талаптар.

Банк ол бойынша кепілзат жылжымайтын мүлік және материалдық емес активтер (жер қойнауын пайдалану құқықтары) қойылатын қарыз беру туралы шешім қабылдаған кезде бағалау нәтижелерін қарайды. Соңғы бағалау күніне бағалаушы айқындаған нарықтық құн 100 000 (бір жүз мың) айлық есептік көрсеткіштен асатын, жер қойнауын пайдалану құқығы үшін 500 000 (бес жүз мың) айлық есептік көрсеткіштен асатын жағдайда, банк бағалаушының кепілзатты бағалау жүргізуін (жылына кемінде 1 (бір) рет) қамтамасыз етеді.

Банк ХҚЕС-ке, сондай-ақ № 269 Қаулының талаптарына сәйкес соңғы бағалау күніне бағалаушы айқындаған нарықтық құны 100 000 (бір жүз мың) асатын кепілдер есептік көрсеткішті, жер қойнауын пайдалану құқығы үшін 500 000 (бес жүз мың) айлық есептік көрсеткішті құрайтын, кепіл бойынша кредиттік тәуекелдің едәуір ұлғаю белгілері болған жағдайда уәкілетті тіркеуші органда оның түріне қарамастан кепілдің тіркелуін қамтамасыз етеді.

Банк қызметкерлері тарапынан кепілмен қамтамасыз ету құнын бағалаудың объективтілігін (барабарлығын) бағалаудың ішкі тәртібі банктің ішкі бағалауды қалыптастыру кезінде бағалауға жол берілетін тәсілдерге қойылатын талаптарды нақты формалдауды қоса алғанда, бірақ онымен шектелмей, бағалауға дұрыс тәсілдерді пайдалануды, атап айтқанда:

осы тәсіл шеңберінде кепіл түріне байланысты бағалаудың әртүрлі тәсілдерін қолдану тәртібі белгіленеді;

кепіл құнын бағалау кезінде сараптамалық бағалау қолданылған жағдайда, осындай бағалауды қолдану лимиттерін көрсете отырып, регламенттелген процес қамтамасыз етіледі;

соңғы 4 (төрт) тоқсандағы не аяқталған күнтізбелік жылдағы объект бойынша теріс операциялық ақша ағындары немесе EBITDA (пайыздарды, салықтарды төлеу бойынша шығыстар шегерілгенге дейінгі пайда, тозу және есептелген амортизация) теріс мәні кезінде кіріс тәсілі шеңберінде дисконтталған ақша ағындары негізіндегі тәсілді қолдануға жол берілмейді. Бұл талап мынадай жағдайларға қолданылмайды:

компанияны инвестициялық сатысында бағалау, сондай-ақ егер бағаланатын компанияның балансында активтер, оның ішінде ақша ағындарын құруға қабілетті келісімшарттар болған;

растаушы ақпарат немесе нарықтық деректер болған жағдайда ақша ағынын құруға қабілетті объектілерді бағалау.

Объектінің құнын есептеу кезінде кіріс тәсілі шеңберінде есептеу банктің ішкі құжаттарында белгіленетін бағалау объектісінің тәуекел деңгейіне сәйкес келетін дисконттау мөлшерлемесі пайдаланылады.

Салыстырмалы тәсіл шеңберінде объектінің құнын есептеу кезінде нарықта орын алатын неғұрлым өзекті мәмілелер туралы ақпарат және (немесе) бағалау объектісімен салыстырылатын объектілерді сату туралы ұсыныстар пайдаланылады, ал олар болмаған жағдайда тиісті түзетулер қолданылады.

Банктің кепіл қызметі бөлімшесі тарапынан, оның ішінде бағалаушы белгілеген кепілмен қамтамасыз ету құнын бағалаудың объективтілігін (барабарлығын) бағалаудың ішкі тәртібі оған ұқсастар тізбесіне және оларды салыстырмалы деп тану өлшемшарттарына қойылатын талаптардың нақты ресімделуін қамтамасыз етеді, бірақ олармен шектелмейді:

объектінің типі және (немесе) кіші түрі;

объектінің орналасқан жері;

объектінің жалпы ауданы;

үй-жайлардың жай-күйі, бағалау объектісінің сыртқы жай-күйі;

объектінің нысаналы мақсаты;

объектінің өзге де техникалық сипаттамалары.

Кепіл қызметінің бөлімшесі бағалаушылардың әрбір есебі бойынша ішкі тәртіп негізінде кепілмен қамтамасыз ету құнын бағалаудың объективтілігін (барабарлығын) талдау нәтижелері бойынша қорытынды дайындайды.

Банк бағалаушы айқындаған кепілмен қамтамасыз ету құнын бағалаудың объективтілігін (барабарлығын) талдаудың ішкі тәртібін әзірлейді, ол мыналарды қамтамасыз етеді, бірақ онымен шектелмейді:

кепіл түріне байланысты бағалау тәсілдерін қолдану тәртібі;

бағалау есептеулерінің дұрыстығына қойылатын өлшемшарттар мен талаптар;

болжамдарды, түзетулерді және сараптамалық пайымдауларды пайдалану бөлігіндегі талаптар мен шектеулер;

толық және негізделген есептеулердің болуы;

кепіл объектісін сәйкестендіруге мүмкіндік беретін толық ақпараттың болуы;

кепіл нысанасын міндетті түрде тексеру және бейне-, фототүсірілім жүргізу;

құқық белгілейтін құжаттардың толық топтамасының болуы;

банктің ішкі құжаттарының талаптарына сәйкес бағалау туралы есептерде қамтамасыз ету құнында (10 (он) пайыздан астам) елеулі айырмашылыққа әкеп соққан себептер мен өлшемшарттарды анықтау.

Бағалау туралы есептерде қамтамасыз ету құнындағы елеулі (10 (он) пайыздан астам) айырмашылық анықталған кезде банк айырмашылыққа әкеп соққан мән-жайлар бойынша ақпаратты кепілмен қамтамасыз ету құнының статистикалық журналына енгізеді.

Банк кепілді дұрыс бағаламау мүмкіндігін болдырмау үшін олар бойынша кепілді қамтамасыз ету құнының статистикалық журналына ақпарат енгізілген бағалау туралы есептерге талдау жүргізеді.

Қарыз беру туралы шешім қабылдау шеңберінде банк барлық өлшемдерді ескере отырып, бағалаушы айқындаған кепіл құнының объективтілігін (барабарлығын) бағалау қорытындылары бойынша айқындалған кепіл құнын пайдаланады.

Қабылданған шешімдерді белгіленген ішкі тәртіпке сәйкестігі тұрғысынан бағалау Қағидалардың 11-тарауының талаптарына сәйкес жүргізіледі. Белгіленген ішкі тәртіптен ауытқулар анықталған жағдайда, мүдделі бөлімшелер анықталған ауытқулар туралы ақпаратты банктің уәкілетті алқалы органына жеткізеді. Банк қызметіндегі елеулі ауытқуларды болдырмау мақсатында банктің уәкілетті алқалы органы қарыз көлеміне (сомасына) және (немесе) ауытқулар санына шектеулер белгілейді және белгіленген шектеулердің сақталуын бақылауды жүзеге асырады.

Банк мыналарды:

қарызды және (немесе) баланстан тыс міндеттемені өтегеннен кейін және (немесе) қарыз алушы оның құнын бағалауды қоса алғанда, банктің балансындағы кепілмен қамтамасыз ету жөніндегі деректер банкінің клиенті болуын тоқтатқаннан кейін банктің ішкі жүйелерінде кемінде 5 (бес) жыл сақтауды;

банктің ішкі құжаттарына сәйкес кепілмен қамтамасыз ету бойынша деректерді уақтылы жаңартуды және тәуекел-метрикаларды (PD, LGD, EAD), провизиялар мен капиталды есептеуге жауап беретін модульдерге, сондай-ақ басқарушылық, қаржылық және реттеушілік есептілікті автоматты түрде қалыптастыруға жауап беретін модульдерге деректерді автоматты түрде ауыстыруды;

қолмен түзетуді қолданғанға дейінгі бастапқы деректерді, қолмен түзетуді қолдануға жауапты тұлғалар туралы деректерді қоса алғанда, кепілмен қамтамасыз ету бойынша деректерді кез келген қолмен түзету туралы деректерді автоматты түрде тіркеу және сақтауды қамтамасыз етеді.

Сақтауға жататын кепілмен қамтамасыз ету бойынша деректер мыналарды қамтиды (бірақ олармен шектелмейді):

бағалау объектісінің ішкі бірегей сәйкестендірушісіне, бизнес-сәйкестендіру нөміріне (бұдан әрі – БСН) немесе жеке сәйкестендіру нөміріне (бұдан әрі – ЖСН) кепіл берушінің, қарыз алушының, тең қарыз алушылардың және кепілгерлердің ішкі бірегей сәйкестендірушісіне (егер олар БСН және ЖСН-нен өзгеше болса,) байланыстыру және байланысты қарыз алушылардың сәйкестендіруші топтары мен байланысты қарыз алушылардың барлық БСН немесе ЖСН-нің нақты көрсетілуі;

кепілмен қамтамасыз етудің түрі мен кіші түрі;

бағалау объектісінің кадастрлық нөмірі (егер қолданылса);

бағалау объектісінің орналасқан жері (елі, өңірі, мекенжайы);

банк жүйесінде кепіл шартын тоқтатудың күні;

дисконттарды кепілмен қамтамасыз етуге қолданғанға дейінгі нарықтық құны;

кепілмен қамтамасыз етуге бағалау (қайта бағалау) жүргізу күні;

әрбір бағалау объектісі бойынша, оның ішінде банк балансындағы ағымдағы кепіл және жылжымайтын мүлік объектілері бойынша, сондай-ақ банк өткізген барлық бағалау объектілері бойынша кемінде 5 (бес) жыл кезең үшін қолданылған дисконттар. № 269 Қаулысына сәйкес дисконттар арасында өндіріп алу ықтималдығы және (немесе) өткізу ықтималдығы, сатуға дейінгі күтілетін мерзім, қолданылған дисконттау мөлшерлемесі және индекстер, сатуға арналған күтілетін шығыстар, өтімділік коэффициенттері қолданылмаған жағдайда дисконт мәндері туралы ақпаратты сақтау қамтамасыз етіледі;

барлық дисконттарды, оның ішінде ұлттық валютадағы баламасын есепке алғаннан кейінгі нарықтық құн;

провизияларды есептеу кезінде пайдаланылатын кепілмен қамтамасыз ету құны;

бағалау объектісінің ауыртпалық белгісі;

бағалау объектісінің ауыртпалық кезектілігі;

кепіл беруші, кепілдік беруші, кепілгер, сақтандырушы (заңды немесе жеке тұлға, атауы, бірегей сәйкестендіруші) туралы мәліметтер;

бағалау объектісіне ауыртпалықтың болуын растау күні;

қарыз алушы немесе қарыз деңгейіндегі бағалау объектісі бойынша банктің талап ету құқықтарының кезектілігі;

қарыз алушы мен қарыз деңгейіндегі кепілдер үшін қамтамасыз етудің аллоцирленген құны (олардың бірегей сәйкестендірушісіне сілтеме жасай отырып, әрбір қарыз алушыға кепіл мүлкінің үлесін көрсете отырып);

кепілмен қамтамасыз етуді бағалау тәсілі;

пайдаланылатын аудан бірлігі;

бағалау объектісінің жалпы, пайдаланылатын алаңы (егер қолданылса);

бағалау күніне жалға берілетін алаңның үлесі (егер қолданылса);

жалға беру үшін ықтимал қолжетімді алаңның үлесі (егер қолданылса);

4) дұрыс рейтингтік модельдің және (немесе) скорингтік жүйенің болуы.

Банктің директорлар кеңесі рейтингтік модельді және (немесе) скорингтік жүйені әзірлеуге, оларды енгізуге, қолдануға және жұмыс істеуін бақылауға жауапты бөлімшелерді айқындайды. Рейтингтік модельде және (немесе) скорингтік жүйеде кредиттік тәуекелдің әрбір деңгейінің сипаттамасы және оларды тағайындау талаптары қамтылады. Қарыз алушының кредиттік рейтингін және (немесе) скорингтік баллын тағайындау барысында банк қарыз алушының (қарыз алушылардың) қаржылық жағдайын және қарыз алушы бойынша басқа да қолжетімді ақпаратты есепке алады.

Қарыз алушыға кредиттік рейтинг және (немесе) скорингтік балды беру кезінде банк қарыз алушының келешектегі кредитті төлеу қабілеттілігіне және төлем қабілеттілігіне әсер ететін факторлар туралы өзекті қолжетімді ақпаратты басшылыққа алады.

Заңды тұлғаларға берілген кредиттік рейтинг жаңартылу тұрғысынан мерзімді мониторингке жатады. Қайта қарау жиілігі қарыз алушының қаржылық жай-күйінің нашарлау тәуекеліне әкелетін теріс ақпарат болған және (немесе) банк алдындағы міндеттемелерді өтеу мүмкін болмаған және өзге де қолжетімді ақпарат болмаған жағдайда ұлғаяды;

5) кредиттік тәуекел деңгейі бойынша активтерді сыныптаудың барабар жүйесі болуы.

Кредиттік тәуекел деңгейі бойынша активтерді сыныптау жүйесі шеңберінде банк кредиттік портфель сапасының мониторингі үшін кешенді рәсімдер мен ақпараттық жүйелерді (ол болмаған жағдайда – бағдарламалық қамтамасыз етуді) енгізеді және пайдаланады. Рәсімдер мен ақпараттық жүйелерде проблемалық қарыздарды сәйкестендіретін және анықтайтын, тиісті бақылауды қамтамасыз ететін өлшемшарттар қамтылады.

Кредиттік тәуекел деңгейі бойынша активтерді сыныптау жүйесі директорлар кеңесі, директорлар кеңесі жанындағы комитеттер, басқарма, кредиттік тәуекелді басқару процесіне қатысатын банктің өзге бөлімшелері үшін ақпарат беруді қамтамасыз етеді және банктің кредиттік тәуекелінің деңгейін жалпы баланс бойынша да және әрбір актив бойынша да бағалауға мүмкіндік береді.

Кредиттік тәуекел деңгейі бойынша активтерді сыныптау жүйесі кредиттік тәуекел тән барлық активтерді (банктің меншікті капиталынан 2 (екі) пайыз аспайтын сомада негізгі емес қызмет бойынша дебиторлық берешекті қоспағанда) жан-жақты талдауға негізделеді.

Активтерді жан-жақты талдауда:

қарыз алушының және (немесе) контрагенттің міндеттемелері бойынша дефолттар ықтималдығын (PD);

қарыз алушының және (немесе) контрагенттің дефолт жағдайында шығындар мөлшерін (LGD);

дефолтқа ұшырайтын міндеттемелер шамасын (EAD);

тәуекел бойынша позиция сақталатын мерзім ішінде;

кепілді қамтамасыз ету құнын және оны өткізу мүмкіндігін;

бизнес-ортаны және экономикалық жағдайларды бағалау қамтылады.

Кредиттік тәуекел тән болатын активтерді сыныптау (банктің меншікті капиталынан 2 (екі) пайыз аспайтын сомада негізгі емес қызмет бойынша дебиторлық берешекті қоспағанда) кем дегенде 5 (бес) санаттың негізінде жүзеге асырылады және мыналарды:

КЖБІП шеңберінде капиталдың жеткіліктілігін сенімді бағалауды;

күтілетін шығындарды өтеуге арналған провизиялардың қажетті деңгейін қамтамасыз етеді.

Негізгі борыш және (немесе) есептелген сыйақы бойынша күнтізбелік 90 (тоқсан) күннен астам мерзімі өткен берешегі бар активтер, егер неғұрлым жоғары санатқа сыныптау үшін дәлелді және негізделген негіздер болмаған жағдайда, ең нашар санаттарға сыныпталады.

Негізгі борыш және (немесе) есептелген сыйақы бойынша күнтізбелік 90 (тоқсан) күннен аз мерзімі өткен берешегі бар активтер, егер ішкі құжаттарда айқындалған қарыз алушының төлем қабілетсіздігінің өзге факторлары болса, ең нашар санатқа сыныпталады;

6) проблемалық активтерді басқару саясатының болуы.

Банктің директорлар кеңесі проблемалық активтерді басқару саясатын бекітеді, ол мыналарды қамтиды:

проблемалық активтердің анықтамасы;

проблемалық активтерді басқару әдістері (қайта құрылымдау, сату, есептен шығару, кепілді қамтамасыз етуді алып қою, банкроттық және басқа әдістер);

проблемалық активтерге қатысты лимиттер (портфельдер бөлігінде) және лимиттер бұзылған кезде белгіленген лимиттерге сәйкес келтіру үшін проблемалық активтерді басқарудың бекітілген әдістерін іске асыру мерзімдері;

проблемалық активтер көлемінің ұлғаю тәуекеліне ертерек ден қоюдың сандық және сапалық өлшемдері;

мүдделі бөлімшелердің тізімі және проблемалық активтермен жұмыс істеу кезінде өзара іс-қимылының ішкі тәртібі;

директорлар кеңесіне проблемалық активтердің деңгейі туралы басқарушылық есептілікті ұсынудың ішкі тәртібі;

банк қолданатын проблемалық активтерді басқару әдістерін бағалау рәсімдері;

7) провизияларды қалыптастырудың сенімді әдістемесінің болуы.

Күтілетін шығындарды жабу үшін қалыптастырылатын провизиялардың жеткіліктілігін қамтамасыз ету мақсатында банк жыл сайын (не қажет болған кезде жиі) провизияларды қалыптастыру әдістемесіне талдауды:

провизияларды қалыптастыру әдістемесінің талаптарына сәйкес есептелген провизиялардың шығындардың нақты сомаларына сәйкестігін айқындау;

ағымдағы нарықтық жағдайларды, макроэкономикалық көрсеткіштердің өзгеруін талдау;

провизияларды қалыптастыру әдістемесінің валидациялары арқылы жүргізеді.

Ұжымдық қарыздар бойынша провизияларды қалыптастыру кезінде банк қажетті уақыт кезеңін қамтитын және банктің кредиттік шығындарын неғұрлым дұрыс көрсететін тарихи деректерді талдайды. Бұл ретте тарихи деректер ағымдағы нарықтық және экономикалық жағдайды талдаумен толықтырылады.

Егер провизияларды қалыптастыру әдістемесі провизиялары жеке негізде қалыптастырылатын қарыздар бойынша кредиттік тәуекелдің өсу белгілерінің болмауын көрсеткен жағдайда, мұндай қарыздар ұжымдық негізде кредиттік тәуекел деңгейін бағалауға жатады.

Банк болжамды макроэкономикалық ақпараттың әсерін есепке алуға қойылатын талаптарды қоса алғанда, дефолт ықтималдығын бағалаудың әрбір моделі сәйкес келетін егжей-тегжейлі талаптарды сипаттайтын дефолт ықтималдығын бағалау модельдерінің жалпы әдіснамасын әзірлеуді (жаңартуды) қамтамасыз етеді.

Дефолт ықтималдығын бағалау модельдерінің әдіснамасы мынадай талаптарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

кредиттік құнсыздануды анықтау;

пайдаланылатын деректердің сапасы, маңыздылығы және көлемі;

модельдерді әзірлеу және тестілеуге арналған модельдерді қалыптастыру әдіснамасы;

модельдің жекелеген блоктарының болуы (оның ішінде қаржылық, сапалық факторларды, мемлекеттік немесе топтық деңгейде қолдау мүмкіндігін есепке алу жөніндегі талап) және олардың түпкілікті PD айқындаудағы ең жоғары салмағы;

кредиттік құнсызданудың байқалатын деңгейлері негізінде модельді калибрлеу әдіснамасы (кредиттік құнсыздану деңгейлерінің нақты статистикасы негізінде модельді калибрлеу);

макро-сценарийлерді әзірлеу және есепке алу бойынша талаптар, миграция матрицаларын есептеу және қолдану әдіснамасы бойынша;

жетекші рейтинг агенттіктерінің кредиттік шкалаларымен үйлесімді валидтік кредит шкаласын әзірлеу;

PD әр түрлі түрлерін есептеу (он екі айға, бүкіл жарамдылық мерзіміне (lifetime PD), қазіргі сәтте (PIT PD) және циклдік (TTC PD) бастапқы тану кезінде);

қаржылық кепілдіктер бойынша PD моделін есептеу;

бақыланатын дефолт деңгейі бойынша жылдық деректерді пайдалану немесе сенімді статистикалық талдауға негізделген балама тәсілдер арқылы жылдық PD бағалау.

Модельді әзірлеу шеңберінде:

скорингтік модельді қолдану кезінде әзірлеу үшін іріктеме қарыз алушыларының әрқайсысы бойынша скоринг балын есептеу;

скорингтік модельді қолдану кезінде модельді калибрлеу, яғни скоринг балын портфель бойынша кредиттік құнсызданудың байқалатын тарихи деңгейінің модельдерін пайдалана отырып, PD мәніне ауыстыру;

макроэкономикалық жағдайды есепке алу және PD TTC-ті PD PIT-ке аудару моделін әзірлеу;

жылдық PD-ды бақыланатын дефолт деңгейі бойынша жылдық деректерді не сенімді статистикалық талдауға негізделген балама тәсілдерді пайдалану арқылы бағалау;

модельді әзірлеу кезінде дефолттардың бақыланатын деңгейі бойынша тарихи деректердің өзекті көлемін таңдауды және күтілетін макрокөрсеткіштер негізінде PIT мәндерін калибрлеуді көздеуі тиіс;

статистикалық негізделген жағдайларды қоспағанда, Қазақстан Республикасының резиденттері үшін Қазақстан Республикасының PD-ге сәйкес келетін PD-дің ең төменгі шегін белгілеу.

Банк барлық тәуекел-метрикалардың (PD, LGD, EAD), құнсыздану сатыларының және провизиялардың банктің ішкі жүйелерінде автоматты түрде есеп айырысуды, сондай-ақ кредиттік тәуекелдің елеулі ұлғаю оқиғаларын, ХҚЕС бойынша құнсыздануды объективті растау болып табылатын оқиғаларды, құнсыздану санаттарын айқындауды қамтамасыз етеді.

Банк мынадай деректердің (бірақ олармен шектелмей) қарызды (немесе) баланстан тыс міндеттемені өтегеннен кейін жүйелерде кемінде 5 (бес) жыл сақталуын қамтамасыз етеді:

SPPI тесттен өту немесе өтпеу нәтижелері;

9 ХҚЕС-ке сәйкес қаржы құралын жіктеу;

құнсыздануды объективті растау болып табылатын оқиғалар (әрбір қарыз алушы және (немесе) міндеттеме бойынша әрбір оқиға үшін жеке деректер өрісі);

қарыз алушының құнсыздану сатысы;

жеке бағаланатын қарыз алушылар үшін "going-concern" және "gone-concern" әдістері бойынша сценарийлердің ықтималдылығы;

тиімді пайыздық мөлшерлеме (бастапқы және ағымдағы пайыздық мөлшерлемелер);

дефолт деңгейлері (қарыз алушылардың, міндеттемелердің саны бойынша және міндеттемелердің сомасы бойынша) абсолюттік және пайыздық көрсеткіштерде;

қайтарым деңгейлері (міндеттемелердің сомасы бойынша - сауығуды ескере отырып және сауығуды есепке алмай) абсолюттік және пайыздық көрсеткіштерде;

қайта құрылымдау деңгейлері (қарыз алушылардың, міндеттемелердің саны бойынша және міндеттемелердің сомасы бойынша – қайта құрылымдау бойынша жеке және мәжбүрлі қайта құрылымдау бойынша жеке) абсолюттік және пайыздық көрсеткіштерде;

сауығу деңгейлері (қарыз алушылардың, міндеттемелердің саны бойынша және міндеттемелердің сомасы бойынша) абсолюттік және пайыздық көрсеткіштерде;

есептен шығару деңгейлері (міндеттемелер сомасы бойынша - ішінара есептен шығару бойынша жеке және толық есептен шығару бойынша жеке) абсолюттік және пайыздық көрсеткіштерде);

PD мәндері (оның ішінде әрбір қарыз алушы және (немесе) міндеттеме үшін берілген сәттен бастап және қарыздың және (немесе) баланстан тыс міндеттеменің бүкіл қолданылу мерзімі ішінде);

тану сәтіндегі және қарыз және (немесе) баланстан тыс міндеттеме мерзімі ішіндегі әрбір айға арналған он екі айлық PD және lifetime PD мәндері;

LGD мәндері (әрбір қарыз алушы және (немесе) міндеттеме үшін LGD мәнін қоса алғанда) қарыз және (немесе) баланстан тыс міндеттеме берілген сәттен бастап (бірақ 9ХҚЕС енгізген күннен бұрын емес) және қарыздың және (немесе) баланстан тыс міндеттеменің бүкіл қолданылу мерзімі ішінде әрбір айға;

EAD мәндері (әрбір қарыз алушы және (немесе) міндеттеме үшін EAD мәнін қоса алғанда) қарыз және (немесе) баланстан тыс міндеттеме берілген сәттен бастап (бірақ 9ХҚЕС енгізген күннен бұрын емес) және қарыздың және (немесе) баланстан тыс міндеттеменің бүкіл қолданылу мерзімі ішінде әрбір айға;

кредиттік шығындар (әрбір қарыз алушы және (немесе) міндеттеме үшін күтілетін кредиттік шығындар мәнін қоса алғанда) қарыз және (немесе) баланстан тыс міндеттеме берілген сәттен бастап (бірақ 9ХҚЕС енгізген күннен бұрын емес) және қарыздың және (немесе) баланстан тыс міндеттеменің бүкіл қолданылу мерзімі ішінде әрбір айға;

тәуекел-саралау коэффициенттерінің мәндері (RWA) (әрбір қарыз алушы және (немесе) міндеттеме үшін RWA мәнін қоса алғанда) қарыз және (немесе) баланстан тыс міндеттеме берілген сәттен бастап (бірақ 9ХҚЕС енгізген күннен бұрын емес) және қарыздың және (немесе) баланстан тыс міндеттеменің бүкіл қолданылу мерзімі ішінде әрбір айға;

кредиттік конверсия коэффициенттері;

қарыз алушының баланстық және баланстан тыс міндеттемелерінің сомасы (соңғы 5 (бес) жыл бойынша);

қарыз алушының есептен шығарылған қарыздары (соңғы 5 (бес) жыл бойынша);

провизиялардың қорытынды мәні (қарыз алушы деңгейінде және міндеттеме деңгейінде);

БСН немесе ЖСН-ге және ішкі бірегей сәйкестендірушілеріне (егер олар БСН немесе ЖСН-нен өзгеше болса) қарыз алушы мен қарыз және (немесе) баланстан тыс міндеттемені байланыстыру;

БСН немесе ЖСН және ішкі бірегей сәйкестендірушісіне (егер олар БСН немесе ЖСН-нен өзгеше болса) барлық бірлесіп қарыз алушылар мен кепілгерлерді байланыстыру;

банктің ішкі құжаттарына сәйкес байланысты қарыз алушылар тобының бірегей сәйкестендірушісіне байланыстыру;

банктің ішкі құжаттарына сәйкес байланысты қарыз алушылар тобы қатысушыларының БСН немесе ЖСН-не байланыстыру;

құнсыздану сатысын және провизияларды есептеу үшін талап етілетін, қарыз алушылардың қаржылық көрсеткіштері;

Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес субъектінің кәсіпкерлік санатына жататындығының белгісі;

банкпен ерекше қатынастармен байланысты тұлғалардың тізіміне тиесілілік белгісі;

қайта құрылымдау және (немесе) мәжбүрлі қайта құрылымдау белгісі;

қарыз бойынша және қарыз алушыға осы банктегі қарыздар бойынша қайта құрылымдауды жүргізудің барлық күндері.

Банк жүйелері барлық қарыз алушылар, олардың баланстық және баланстан тыс міндеттемелері және банк портфельдері үшін кредиттік тәуекелдің едәуір ұлғаю оқиғаларының және ХҚЕС бойынша құнсыздану оқиғаларының іске қосылу оқиғасының фактісін тіркейді және жүйелерде сақтайды;

8) кредиттік тәуекелді бағалау модельдерінің валидация рәсімінің болуы.

Модельдерді қолдана отырып кредиттік тәуекелді бағалаудың барабарлығын қамтамасыз ету мақсатында банк олардың валидациясы, бэк-тестинг жүргізу процестерін, тәуекелдердің жоспарланған деңгейінен ауытқудың рұқсат етілген деңгейін регламенттейді. Жоспарланған тәуекел деңгейінен ауытқыған жағдайда, банк түзету шараларының жоспарын әзірлейді.

Валидация бір немесе бірнеше мына әдістер:

модельдің кемсітушілік қабілетін тексеру;

модельдің болжамды дәлдігін бағалау;

рейтингтердің ауысуын талдау;

рейтингтерді салыстырмалы талдау арқылы жүзеге асырылады.

Валидацияны 3 (үш) жылда кемінде 1 (бір) рет банктің тәуелсіз бөлімшесі не тәуелсіз үшінші тарапты тарта отырып жүзеге асырады. Валидацияны жүргізу жиілігі ағымдағы нарықтық жағдайға, стратегияға, активтердің көлеміне, банк операцияларының күрделілік деңгейіне байланысты болады, экономикада немесе банкті кредиттеудің ішкі процестерінде елеулі өзгерістер болған жағдайда ұлғаяды. Валидация нәтижелері тәуекелдерді басқару мәселелері жөніндегі комитетке ұсынылады.

Банктің тәуелсіз бөлімшесі 1 (бір) жылда кемінде 1 (бір) рет жүргізген скорингтік моделдердің ішкі валидациясы.

Банктің тәуелсіз бөлімшесі скорингтік модельдердің ішкі валидациясын банктің ішкі құжаттарында провизияларды есептеуде пайдаланылатын өлшемдерді (қатысушылар, тексеру аясы, тексеру салалары, пайымдауларды дайындау өлшемшарттары, нәтижелерді ұсыну форматы, мерзімдері) валидациялаудың егжей-тегжейлі сипатталған процесін қоса алғанда, бірақ олармен шектелмей, валидацияның толық процесін ресімдеу кезінде мүмкін болады.

Банктің валидацияға жауапты тәуелсіз бөлімшесі тексеру процесін сипаттай отырып, нәтижелерді және маңыздылық дәрежесін ашып көрсете отырып, әрбір тексерілген параметр бойынша қорытынды қалыптастырады.

Валидация нәтижелері толық негіздемесімен тәуекелдерді басқару мәселелері жөніндегі комитетке беріледі.

Валидация нәтижелерін қарау нәтижелері бойынша тәуекелдерді басқару мәселелері жөніндегі комитет модельге өзгерістер енгізу қажеттілігі немесе қажеттілігінің жоқтығы мәселесі бойынша қорытындыны қамтитын хаттама жасайды.

Модельді валидациялау шеңберінде мыналарды жүргізу талап етіледі, оның ішінде:

модельдің реттеуші талаптарға сәйкестігін тексеру;

модельді болжау дәлдігін анықтау үшін модельді бэк-тестингтеу (модель әзірленгеннен өзгеше іріктеулерде модельдің дәлдігін тексеру). Банк неғұрлым кейінгі бақылаулар негізінде модельдің релеванттығын тексереді;

модельдерді әзірлеу кезінде пайдаланылатын деректердің маңыздылығы мен сапасын тексеру. Тексеру шеңберінде кейіннен моделін жасау үшін таңдаудың жеткілікті екендігіне эконометриялық тестілер арқылы көз жеткізу қажет;

модельді тәуекел-метрикаларды бағалаудың басқа модельдеріне сәйкестігін тексеру;

9) кредиттік тәуекелді бағалау кезінде барабар және негізделген сараптамалық бағалауды қолдану.

Сараптамалық бағалауды қолдану қажет болған жағдайларда банк:

мұндай бағалауды қолдану лимиттерін көрсете отырып, сараптамалық бағалауды қолданудың регламенттелген процесін;

сараптамалық бағалауды жүргізетін қызметкерлер құзыретінің жеткілікті деңгейін;

сараптамалық бағалауды қолданудағы біркелкі тәсілді қамтамасыз етеді. Бірдей жағдайларда сараптамалық бағалауларда елеулі ауытқулар болмайды;

сараптамалық бағалау тиісті сақтықты қолдана отырып, негізделген және құжатталған рұқсаттар негізінде жүзеге асырылады.

Банктің тарихи деректерді ескере отырып, сараптамалық бағалауды қолдануы ағымдағы нарықтық және экономикалық ахуалды талдаумен, атап айтқанда (қолданылуы бойынша):

қарыздар беру процестеріндегі, шешімдер қабылдау стандарттары мен практикаларындағы, қайтарудағы, есептен шығарудағы өзгерістермен;

сыртқы және ішкі экономикалық факторлардың, серпінді ескере отырып, бизнес ортаның өзгерістерімен;

жұмыс істемейтін және қайта құрылымдалған қарыздар деңгейінің өзгерістерімен;

нарықтың жаңа сегменттері және өнімдері пайда болуымен;

кредиттік тәуекел шоғырлануының өзгерісімен толықтырылады;

10) қарыздар (дебиторлық берешекті және шартты міндеттемелерді қоса алғанда), сондай-ақ кредиттік тәуекел тән өзге операциялар туралы толық және дұрыс ақпаратты қамтамасыз ететін, деректерді сақтау құралдарының жиынтығын қоса алғанда, кредиттік тәуекел деңгейін дұрыс бағалауға мүмкіндік беретін қажетті құралдардың болуы.

Банк кредиттік басқаруды мыналарды қамтитын, бірақ олармен шектелмейтін рәсімдерге сәйкес жүзеге асырады:

ұсынылған кредиттік құжаттардың кредиттер беру талаптарына сәйкестігін тексеру;

кредиттік шарттардың қабылданған шешімдерге сәйкестігін тексеру;

кредиттік досьені қалыптастыру және жүргізу.

Кредиттік досьені (бөлігін) электрондық түрде қалыптастыруға рұқсат беріледі. Кредиттік досьеде (мыналарды қоса алғанда, бірақ олармен шектелмей):

қарыз алушыны идентификаттау бойынша құжаттар қамтылады:

осы топқа жеке тұлғаның жеке басын куәландыратын құжаттар, заңды тұлғаны құруға байланысты құжаттар (Банктер туралы заңның 8-1-бабының 3-тармағында белгіленген жағдайларды қоспағанда, акцияларының немесе қатысу үлестерінің он және одан да көп пайызын тікелей немесе жанама иеленетін түпкі меншік иелері-жеке тұлғаларды жария етумен, оның құқық субъектілігін растаумен), сондай-ақ қарыз алушының атынан әрекет ететін және қарыз алушының атынан кредиттік және кепіл құжаттамасына қол қоюға уәкілетті тұлғалардың өкілеттігін растайтын құжаттар жатады.

Нысаналы пайдалануды анықтауға жататын құжаттама (овердрафтарды, банктің меншікті капиталының 0,2 (нөл бүтін оннан екі) пайызынан кем жиынтық сомасымен нысаналы пайдалануды растаусыз тұтынушылық кредиттерді және банктің меншікті капиталының 0,2 (нөл бүтін оннан екі) пайызынан кем жиынтық сомасымен айналым қаражатын толықтыру мақсатындағы кредиттерді, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банктерінің қатысуымен синдикатталған қарыздардан басқа):

осы топқа жасау мақсатында қаржыландыру сұратылатын мәміле бойынша құжаттар мен ақпарат (қайта құрылымдау және (немесе) қайта қаржыландыру жағдайында қаржыландырудың бастапқы мақсаттарын қоса алғанда), оның ішінде ірі қарыз алушылар бойынша:

қарызды пайдалану мақсатын растайтын құжаттар, оның ішінде заңды тұлғалар үшін – жеткізу, сатып алу-сату шарттары, сыртқы сауда келісімшарттары және басқалары;

қарыз бен шартты міндеттемелердің сомасы асатын заңды тұлға үшін, меншікті капиталының мөлшері 100 (бір жүз) миллиард теңгеден асатын – банктің меншікті капиталының 0,1 (нөл бүтін оннан бір) пайызы болатын банктер үшін, меншікті капиталының мөлшері 100 (бір жүз) миллиард теңгеден аспайтын – банктің меншікті капиталының 0,2 (нөл бүтін оннан екі) пайызы болатын банктер үшін – өзін-өзі ақтау мерзімін және кредиттелетін мәміленің рентабельділік деңгейін сипаттайтын қарызды берудің техникалық-экономикалық негіздемесі не қарызды пайдалану мақсаттарын, өткізу нарықтарын және қарыз алушының маркетингтік стратегиясын, тәуекелдерді бағалауды және оларды басқаруды көрсететін қарыз алушының бизнес-жоспары, жылдар бойынша нақтыланған қаржылық жоспары (жылдар бойынша бизнес-жоспарды іске асырудың қаржылық көрсеткіштері, бизнес-жоспарды қаржыландыру және қарызды өтеу көздері мен көлемі), кірістер (шығыстар) сметасы (инвестициялық мақсаттарға байланысты қарыздар, стартап жобалар немесе негізгі өтеу көзі кредит ресурстары есебінен сатып алынған тауарларды және (немесе) қызметтерді сатудан түсетін түсімдер болады деп жоспарланған қарыздар) жатады.

Осы тармақтың мақсаттары үшін:

айналым қаражатын толықтыруға арналған кредит деп ағымдағы өндірістік процестерді қаржыландыру үшін берілген кредит түсініледі;

тұтынушылық кредит деп заңды тұлға құрмай жеке тұлғаға немесе жеке кәсіпкерге берілген және мына өлшемшарттарға сәйкес келетін кредит түсініледі:

кредит беру кәсіпкерлік қызметті қаржыландыру мақсатына байланысты емес және қарыз алушы кредитті кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру үшін пайдаланбайды деп болжанады;

кредитті ұзақ пайдаланылатын тауарларды (тұрғын үй жылжымайтын мүлікті, автомобильдерді, тұрмыстық техниканы, жиһазды және өзгелерін) сатып алуға және (немесе) әртүрлі қызметтерге (білім беру, туристік, медициналық, жөндеу-құрылыс және өзгелерді) ақы төлеуге және (немесе) өзге де сатып алулар мен мақсаттарға (басқа банктегі қарызды қайта қаржыландыруға (егер бұрын алынған қарыз тұтыну мақсаттарына байланысты болған жағдайда), ұялы телефондарды, тамақ өнімдерін және өзге де тауарларды) жолдау жоспарлануда;

кредитті алушыда алынған кредит бойынша банк алдындағы міндеттемелерге қызмет көрсетуге объективті мүмкіндік беретін, банктің ішкі құжаттарында айқындалған тәртіппен расталған тұрақты табыс көзі (жалақы, зейнетақы, жәрдемақы, бағалы қағаздардан дивидендтер, жылжымайтын мүлікті жалға беруден түскен кірістер және басқа да кірістер) бар.

Клиенттің қаржылық жағдайын және қамтамасыз ету сапасын талдау үшін қажетті құжаттар:

құжаттардың бұл тобына олардың негізінде қарыз алушының қаржылық жағдайына талдау жүргізілетін және қарыз алушы қызметінің негізгі экономикалық көрсеткіштерін көрсететін барлық құжаттар, сондай-ақ қабылданатын қамтамасыз етудің болуын, сапасын, мөлшерін растайтын құжаттар жатады, ол мыналарды қамтиды (бірақ олармен шектелмейді):

кепіл құжаттамаға қол қоюға уәкілетті тұлғаның өкілеттігін растайтын құжаттар;

бағалаушының жылжымайтын мүлікті бағалау туралы есебі;

банктің Қағидалары мен ішкі құжаттарының талаптарына сәйкес бағалаушының кепілді бағалаудың барабарлығы бойынша кепіл қызметі бөлімшесінің қорытындысы;

кепіл нысанына берілген құқығын растайтын құжаттар;

уәкілетті тіркеуші органдарда тіркелгені туралы белгісі бар, кепіл туралы шарттың көшірмесі.

Кредиттік мониторинг жүргізу үшін қажетті құжаттама. Осы топқа банк бөлімшелері қарыз ресімдеу барысында қалыптастыратын немесе мерзімді кредиттік мониторингті растау үшін қажетті құжаттама, сондай-ақ кредиттік тәуекелді басқару мақсаттары үшін қарыз алушылар (контрагенттер) туралы мәліметтерді жаңарту рәсімі жатады;

11) басқарушылық ақпарат жүйесінің болуы және жұмыс істеуі.

Банк мына ақпаратты қоса алғанда, бірақ онымен шектелмей:

кредиттік портфель және оның ішінде оның өзгерістерінің серпінінде ұсынылған оның сапасы туралы;

банкте кредиттердің әр түрлері бойынша белгіленген лимиттерге жиынтығында ұшырауға жақындауды бағалауды қоса алғанда (лимит алдындағы тәсіл), кредиттік тәуекелге ұшырау мөлшері (деңгейі) туралы;

байланысты қарыз алушылар тобына және оның өзгеру серпіні қатысты кредиттік тәуекелге ұшырауы туралы;

ірі қарыз алушылардың (контрагенттердің) және банкпен ерекше қатынастармен, оның ішінде банк акционерлерімен ерекше қатынастармен байланысты қарыз алушылардың (контрагенттердің) кредиттік тәуекелі шоғырлануы және оның өзгеру серпіні туралы;

қарыз алушылардың (контрагенттердің) ішкі рейтингтері және олардың өзгеру серпіні туралы, қарыз алушылардың (контрагенттердің) рейтингі бойынша кредиттер сапасының мониторингі және оның кезеңділігі туралы;

провизиялардың мөлшері және провизиялардың барабар деңгейін бағалау туралы;

қайта құрылымдалатын, қайта қаржыландырылатын және проблемалық кредиттер туралы;

лимиттердің сақталуын мониторингтеу және бақылау туралы;

саясат пен лимиттерден ауытқулар туралы ақпаратты қамтитын, бірақ олармен шектелмейтін басқарушылық есептілік нысандарын әзірлейді.";

45-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"45. Нарықтық тәуекелді басқару жүйесінің жұмыс істеуі мынадай негізгі компоненттер негізінде жүзеге асырылады, бірақ онымен шектелмейді:

1) банктің инвестициялық қызметінің стратегияларын бекіту және мерзімді талдау, банктің белгіленген тәуекел-профилін ескере отырып, активтер мен пассивтердің оңтайлы құрылымын, банктің меншікті капиталының жеткіліктілігі деңгейін және маңызды нарықтық тәуекелді өтеуге өтімділік деңгейін қалыптастыру.

Инвестициялық қызметтің стратегиясы мына негізгі принциптерге жауап береді:

мазмұны іске асыру мақсаты, бағыты және мерзімдері бойынша банктің жалпы стратегиясына сәйкес келеді;

банктің инвестициялық қызметін басқарудың тактикалық және стратегиялық процестері арасында өзара байланыстың болуы;

барынша көп пайда табу, сапалы инвестициялық портфельдің өсуін қамтамасыз ету, банк активтерінің жалпы құрылымында өтімді активтердің жеткілікті деңгейін ұстап тұру;

нарықтық тәуекелді басқару бойынша талаптардың, әдістердің және рәсімдердің орындалуын ескере отырып, активтер және пассивтер құрылымын қалыптастыру;

2) нарықтық тәуекелге тән банктің барлық бағытын ескеретін нарықтық тәуекелді анықтау, бағалау, мониторингі бойынша рәсімдерді (банктік және сауда кітабын, баланстық және баланстан тыс операцияларды), сондай-ақ көрсетілген тәуекелдерді хеджирлеу әдістерін бекіту.

Банк нарықтық тәуекелді басқару процесін әзірлейді, олар мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

нарықтық тәуекелді басқару процесінің қатысушыларын, есеп беретін құрылымды нақты белгілей отырып, олардың өкілеттіктері жауапкершілігін, сондай-ақ ақпарат алмасу ішкі тәртібін;

операцияларды оларды пайдалану мақсатын көрсете отырып, сондай-ақ қаржы құралдарына, оның ішінде көлеміне, құрамына және шарттарына қойылатын ішкі талаптарды және өлшемшарттарды жүзеге асыруға рұқсат берілген шетел валюталарының, қаржы құралдарының тізбесін;

нарықтық тәуекел деңгейін анықтау, өлшеу, мониторингі және бақылау ішкі тәртібі және рәсімдерін.

Нарықтық тәуекелді анықтау, өлшеу, мониторингі және бақылау рәсімдері:

активтердің, міндеттемелердің, баланстан тыс позициялардың барлық түрлерін қамтиды;

нарықтық тәуекелдің барлық түрлерін және олардың дереккөздерін қамтиды;

мөлшерлеме, баға және басқа да нарықтық шарттарын қоса отырып, нарықтық тәуекел деңгейіне әсер ететін факторлардың өзгеруін бағалауды және мониторингін жүйелі негізде жүргізуге мүмкіндік береді;

нарықтық тәуекелді уақытында сәйкестендіруге және нарықтық шарттардың қолайсыз өзгеруіне жауап ретінде шаралар қабылдауға мүмкіндік береді.

Нарықтық тәуекелдің қабылданған деңгейін бағалау мақсатында банк, даму стратегиясына, банктің активтер көлеміне және операциялары күрделілігінің деңгейіне сәйкес келетін модельдерді пайдаланады.

Банк кітабына қатысты банк пайыздық тәуекелді анықтауды, өлшеуді (бағалауды), мониторингті және бақылауды жеке жүргізеді.

Банк кітабының пайыздық тәуекелін сандық бағалау үшін банк оның деңгейін мониторингтеу және басқару мақсатында кем дегенде екі қосымша әдісті қолданады:

банктің экономикалық құнының өзгеруін сандық бағалау (economic value of equity, EVE), яғни, банктің баланстық және баланстан тыс шоттарында көрсетілген талаптар мен міндеттемелерден туындайтын ақша ағындарының таза құны өзгеретін шаманы есептеу;

таза пайыздық кірістің өзгеруін сандық бағалау (net interest income, NII), яғни, пайыздық күйзеліс сценарийлеріне сәйкес банктің күтілетін таза пайыздық кірісі өзгеретін шаманы есептеу (мөлшерлемелердің параллель жоғары және (немесе) төмені ауысуы).

Банк қолданатын пайыздық тәуекелдерді бағалау әдістері пайыздық мөлшерлемелердің өзгеруіне сезімтал, банк жүргізетін операцияларға (мәмілелерге) тән, пайыздық тәуекелдің барлық маңызды көздерін қамтиды. Жиынтық көлемі активтер (міндеттемелер) көлемінің 5 (бес) пайызынан аспайтын пайыздық мөлшерлемесінің өзгеруіне құбылып тұратын шетел валютасында номинирленген қаржы құралдарына қатысты банк шетел валютасының әрқайсысы бойынша жеке пайыздық тәуекелді өлшеуді жүргізеді. Пайыздық тәуекелдерді бағалау әдіснамасы шеңберінде қабылданған жорамалдар банктің тиісті ішкі құжаттарында құжаттандырылады.

Банк кезеңдік негізде банк қызметіне тән нарықтық тәуекелдің әрбір типі үшін құбылып тұратынына талдау жүргізеді. Құбылмалы талдау пайдаға (шығынға) және өзгермелі тәуекел факторлардың ықтимал өзгерістері банктің меншікті капиталына ықпалын көрсетеді.

Банк кезеңдік негізде нарықтық тәуекелді бағалау модельдеріне бэк-тестинг жүзеге асырады. Банк нарықтық тәуекелді бағалау модельдерінің сенімділігін және тиімділігін тексеру мәніне бэк-тестинг жүргізеді және қажеттілігіне қарай оларды жетілдіреді. Бэк-тестинг нәтижелері қажеттілігіне қарай нарықтық тәуекелді басқару рәсімін жетілдіру бойынша ұсыныстарымен тәуекелдерді басқару мәселесі бойынша комитетке және банктің директорлар кеңесіне жіберіледі.

Банк тәуекел дәрежесінің белгіленген деңгейінен асу мүмкіндігін ескерту мақсатында нарықтық тәуекел деңгейіне жүйелі мониторинг жүргізеді. Нарықтық тәуекелдің мониторинг кезеңділігін банк қызметінің тиісті бағыты үшін оның маңыздылығының дәрежесін негізге ала отырып банк анықтайды.

Нарықтық тәуекелдің мониторингі барысында алынған нарықтық тәуекел деңгейінің елеулі өзгерістері туралы ақпарат қажетті шешім қабылдау үшін директорлар кеңесіне дейін, банктің тәуекелдерді басқару жөніндегі комитетіне дейін уақтылы жеткізіледі.

Нарықтық тәуекелді барынша азайту мақсатында банк мыналарды белгілейді:

Қағидалардың 3-тарауына сәйкес валюталық, баға және пайыздық тәуекелдері бойынша тәуекел дәрежесінің деңгейін;

белгіленген тәуекел дәрежесі деңгейінің сақталуына тұрақты бақылау;

директорлар кеңесіне, тәуекелдерді басқару мәселесі бойынша комитетке, банк басқармасына және басқа мүдделі құрылымдық бөлімшелерге белгіленген шекті мәніне жеткені және (немесе) тәуекел дәрежесі деңгейінің бұзушылықтары туралы тез арада ақпарат беру рәсімі;

тәуекел дәрежесі деңгейіне жеткен кезде қабылданатын нарықтық тәуекелді төмендету бойынша шаралар;

3) нарықтық тәуекелді басқару рәсімі:

қаржы құралдарының құрылымы, олардың сандық және құн көрсеткіші өзгерген;

жаңа технологияларды және банк операцияларын және басқа да мәмілелерді, өзге де қаржы инновациялары мен технологияларын жүзеге асыру талаптарын әзірлеу және енгізу;

жаңа нарыққа шыққан кезде;

4) хеджирлеу тиімділігін (оңтайлығын) және құнын өлшем шарттарын белгілеуді қоса отырып, тәуекелдерді хеджирлеу әдістері мен өлшемшарттары.

Банк нарықтық тәуекелдің әрбір түрі үшін хеджирлеу стратегиясын әзірлейді және іске асырады, олар мынаны қамтиды:

хеджирленетін баптар;

пайдаланатын хеджирлеу құралдарының сипаттамасын (контрагенттің сенімділігін бағалауды, хеджирлеу құралдарының мерзімін ескере отырып биржалық, биржадан тыс құралдарын пайдалану);

хеджирлеу құралдарын өтеу үшін қажетті өтімділік деңгейін анықтау ішкі тәртібін;

хеджирлеу тиімділігін бағалау рәсімінің және әдістерінің сипаттамасын.

Егер әділ құнының немесе толық көлемде хеджирлеу объектісі бойынша ақша ағынының өзгеруі хеджирлеу құралы бойынша әділ құнының немесе ақша ағынының өзгеруімен өтелсе хеджирлеу тиімді болып саналады. Хеджирлеу банктің жалпы тәуекелдеріне емес, нақты сәйкестендірілетін тәуекелге қатысты жүзеге асырылады;

5) қаржы құралдарын пайдаланудан банктің кірістілік мониторингінің ішкі тәртібі және рәсімі;

6) тәуекелдерді басқару рәсімін жүзеге асыру шеңберінде олардың нәтижелерін пайдалану ішкі тәртібін қоса отырып нарықтық тәуекелді бағалау мақсатында стресс-тестілеуді жүзеге асыру рәсімі.

Банк қызметіне тән әлеуетті нарықтық тәуекелдер деңгейін анықтау, банктің өзгерістерге қарсы тұру қабілеттілігін бағалау мақсатында кезеңдік негізде нарықтық тәуекелді стресс-тестілеу жүргізеді.

Стресс-тестілеу, жүргізу рәсімі мен әдістерінің кезеңділігі банктің тиісті ішкі құжаттарында белгіленеді. Стресс-тестілеу жүргізу кезеңділігі банктің нарықтық тәуекелге ұшырағыштығы, капитал нарықтарының және өзге де сыртқы факторларының құбылмалығы деңгейін негізге ала отырып анықталады. Стресс-тестілеу жүргізу кезеңділігі сыртқы факторлар маңызды өзгерген жағдайда ұлғаяды.

Стресс-тестілеу жүргізген кезде мынадай сценарийлер пайдаланылады:

тарихи;

шетел валютасының және (немесе) банктің ашық позициялары бойынша бағалы металлдардың бағамын өзгеруін көздейтін;

қаржы құралдарының нарықтық құнының өзгеруін көздейтін;

пайыздық мөлшерлемелердің жалпы деңгейінің өзгеруін, пайыздық мөлшерлемелердің өзгеруіне құбылып отыратын қаржы құралдарының кірістілігінің өсу немесе төмендеу сценарийлерін көздейтін;

кірістіліктің өзгеруін көздейтін;

банк тартатын және орналастыратын ресурстар бойынша пайыздық мөлшерлеме арасындағы арақатынасының өзгеруін көздейтін;

нарықтық пайыздық мөлшерлемелердің құбылмалылық дәрежесін өзгертуді көздейтін;

банк қызметінің басты нарықтық, қаржылық және (немесе) өзге талаптарының күрт нашарлауын көздейтін.

Банк оның бизнесінің құрылымына және қабылдайтын тәуекелдер бейініне сәйкес келетін әдіснаманы, стресс-тестілеу сценарийлерін пайдаланады.

Стресс-тестілеу нәтижелері директорлар кеңесіне, тәуекелдерді басқару мәселелері жөніндегі комитетіне және банк басқармасына және басқа да мүдделі құрылымдық бөлімшелеріне кезеңдік негізде ұсынылады. Егер стресс-тестілеу нәтижелері тәуекелдің жекелеген факторларына банктің осалдығы туралы куәландырса, банк қабылдаған тәуекел деңгейін төмендету бойынша шаралар қабылдайды;

7) нарықтық тәуекелге оның ішінде лимитті белгілеу алдындағы тәсілге негізделген ұшырағыштықты ерте байқау индикаторларының жүйесі;

8) ішкі құжаттарына өзгерістер енгізу рәсімдері және нарықтық тәуекелге банктің ұшырағыштық деңгейіне әсер ететін нарықтық шарттардың өзгерген жағдайда банк рәсімдері;

9) нарықтық тәуекелге ұшырағыштық деңгейін өз уақытында және толық көлемде бағалауға, тәуекел дәрежесінің белгіленген деңгейіне жақындату және өзгерістерге өз уақытында әсер етуге мүмкіндік беретін сапалы, жан-жақты, кезеңдік басқарушылық ақпараты жүйесінің ішкі тәртібін бекіту.

Банк банктің директорлар кеңесіне, тәуекелдерді басқару мәселелері жөніндегі комитетке және банктің басқа да мүдделі құрылымдық бөлімшелеріне ұсынуға арналған басқарушылық ақпараттың, нарықтық тәуекелге ұшырағыштығы туралы ақпараттың тиімді жүйесінің болуын қамтамасыз етеді.

Басқарушылық ақпарат мыналар қамтылады, бірақ олармен шектелмейді:

ағымдағы пайыздық мөлшерлемелері, валюта бағамдары, нарықтық баға белгілеу және олардың динамикалары туралы мәліметтер;

валюта және қаржы құралдары бөлігіндегі маңызды ашық позициялар туралы мәліметтер;

пайыздық мөлшерлемесінің өзгеруіне құбылып отыратын қаржы құралдары бойынша біріктірілген позициялар бойынша пайыздық тәуекел деңгейі туралы мәліметтер;

Қағидаларға қосымшаға сәйкес капиталдың жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесін және өтімділіктің жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесін сақтау жөніндегі есеп құрылымының 8-тармағы 1) тармақшасының жетінші, сегізінші және тоғызыншы абзацтарына сәйкес толтырылатын банк портфелінің пайыздық тәуекелі туралы мәліметтер;

пайыздық мөлшерлемесінің өзгеруіне құбылып отыратын қаржы құралдары бойынша позициялардың белгіленген лимиттерге сәйкестігі туралы мәліметтер;

нарықтық тәуекел туралы ерте ескерту индикаторлары туралы мәліметтер;

пайыздық мөлшерлемелерінің, валюта бағамдарының, болашақта баға индекстерінің өзгеруі туралы сараптама бағалар;

нарықтық тәуекелдерді өлшеу нәтижелер;

10) нарықтық тәуекелді төмендету бойынша шаралар қабылдау ішкі тәртібінің болуы;

11) нарықтық ақпаратқа негізделген қаржы құралдарының әділ құнын бағалауды жүргізу рәсімдерінің болуы.";

50-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"50. Стрестік жағдайда туындайтын әлеуетті тәуекелдер анықталған жағдайда, банк кезеңдік негізде (бірақ жарты жылда 1 (бір) реттен кем емес) капитал жеткіліктілігінің әлеуетті қауіп көздерін анықтау үшін стресс-тестілеу жүргізеді. Банк стресс-тестілеуді мынадай әдістерді пайдалану арқылы (бірақ олармен шектелмей) жүргізеді:

1) сценарийлік талдау;

2) құбылмалылық талдауы.

Стресс-тестілеуді жүргізу процесінде мыналар қамтылады:

стресс-тестілеу банкке капитал жеткіліктілігінің деңгейінде стресс-тестілеудің ықпалын талдауға, ішкі және сыртқы ортаның өзгеруі кезінде тәуекелдің туындау деңгейін бағалауға мүмкіндік береді;

стресс-тестілеу жүргізудің дәрежесі мен жиілігі таңдап алынған бизнес-модельге, қызмет ауқымына, операциялардың түрлері мен күрделілігіне, сондай-ақ банктің қаржы жүйесіндегі рөліне сәйкес келеді. Банк нашарлап бара жатқан нарықтық жағдайларда немесе банктің басшылығының талабы бойынша стресс-тестілеуді жүргізу жиілігін ұлғайту мүмкіндігіне ие;

банктің директорлар кеңесі стресс-тестілеуді, сценарийлерді (оның ішінде, экономикалық өсу кезеңінде консервативтік сценарийлерді де қарастырады), нәтижелерді бағалауды жүргізу рәсімдерін бекіту бөлігінде стресс-тестілеу процесінде және стресс-тестілеу барысында анықталған капитал тәуекелін барынша азайту шараларын қабылдау нәтижесінде белсене қатысады.

Банк стресс-тестілеуді жүзеге асыру кезінде стресс-тестілеудің мынадай сценарийлерін пайдаланады, бірақ олармен шектелмейді:

тұтастай алғанда және экономиканың жекелеген салалары бойынша экономикалық өсудің құлдырауын қоса алғанда, елдің экономикалық конъюнктурасының төмендеуіне ықпалын бағалауға негізделген жалпы экономикалық сценарий;

жергілікті стрестік факторлардың ықпалын бағалауға негізделетін, оның ішінде банктің кредиттік қызметінің ерекшеліктерімен және оның кредиттік портфелінің құрылымымен байланысты банктің бизнесіне арналған ерекше сценарий;

төтенше жағдайлардың ықтималдығын ескеретін сценарий.

Банк консервативтік, бірақ капитал жеткіліктілігінің деңгейінің төмендеуіне ықпал ететін сыртқы және ішкі көрсеткіштердің әлеуетті іске асырылатын жағымсыз өзгерістері негізінде стресс-тестілеу сценарийін әзірлейді.

Банктің директорлар кеңесі стресс-тестілеу сценарийін және қабылданған жорамалдарды, сондай-ақ стресс-тестілеу нәтижелерін бекітеді. Банктің сценарийлері мен тиісті болжамдарын таңдаудың негізділігі құжатталады және стресс-тестілеудің нәтижелерімен бірге қарастырылады.

Стрестік сценарийлері мен құбылмалылықты анықтау кезінде банк тарихи және гипотетикалық, оның ішінде тәуекелдер мен болжамдардың әдеттегі диапазонының шектерінен тыс стрестік ахуалды қоса алғанда, ақпараттың кең өрісін пайдаланады.

Реттеуші қабылдайтын стрестік ахуалдың сценарийлерін қолдану мүмкіндігінен басқа, банк оның жеке сипаттамасымен сәйкесетін қолдануға неғұрлым жарамды стресстік ахуалды пайдалануға ұмтылады, бірақ олармен шектелмейді.

Банктің директорлар кеңесі тұрақты түрде стресс-тестілеу сценарийлерінің елеулі өзгерістері тұрғысынан қарастырады. Стресс-тестілеу сценарийлерін өзгерту қажет болған кезде аралық бағалау жүргізіледі.

Стресс-тестілеу сценарийлерін және жорамалдарды әзірлеу кезінде банк мыналарды басшылыққа алады:

сценарийде банк ұшырауы ықтимал барлық маңызды тәуекелдер қамтылады;

стресс-тестілеу кезінде банк тәуекелдердің әралуан түрлерінің өзара байланысын қарастырады;

банк стресс-тестілеудегі жорамалдарды анықтау кезінде консервативтік тәсілді ұстанады. Сценарийдің түрі мен дәрежесін негізге ала отырып, банк оның қызметіне қатысты бірқатар жорамалдардың орындылғын ескереді;

стресс-тестілеудің тәсілдері мен модельдері статистикалық және эконометрикалық негізделген болып табылады;

тәуекелдердің жекелеген түрлері бойынша банктердің ішкі модельдері стресс-тестілеу мақсаттарына бейімделеді;

банк қысқа мерзімді және ұзаққа созылатын, сондай-ақ ағымдағы сәтте капитал жеткіліктілігі деңгейінің қаншалықты жоғары болуына қарамастан идиосинкразиялық және нарықтық сценарийлерді, оның ішінде:

капитал нарығының қолжетімді болмауын;

энергия қорлары құнының төмендеуін;

ұлттық валюта бағамының әлсіреуін;

жылжымайтын мүлік нарығындағы дағдарысты;

мөлшерлемелердің өзгеруін;

ішкі жалпы өнімнің өзгеруін;

ауыл шаруашылық секторындағы дағдарысты;

инфляциялық болжамдардың өсуін;

халықтың жұмыссыздық деңгейінің артуын және кірістерінің азаюын;

активтердің нарықтық құнының төмендеуін қарастырады.

Банктің директорлар кеңесі және өтімділік тәуекелін басқару процесіне қатысатын бөлімшелер стресс-тестілеу нәтижелерін және болжамдалатын тәуекелдерді, сондай-ақ кері әсерлерді барынша азайту бойынша кейінгі іс-әрекеттерді хабарлайды және талқылайды. Банктің директорлар кеңесі стресс-тестілеу процесінің нәтижелерін банктің стратегиялық және бюджеттік жоспарлау процесіне қосады. Стресс-тестілеу нәтижелері ішкі лимиттерді белгілеу кезінде қолданылады.

Банктің директорлар кеңесі күтпеген жағдайлар орын алған жағдайда, оның ішінде процестің кемшіліктерін жою мақсатында стресс-тестілеу нәтижелерін капитал жеткіліктілігін қолдау процесіне есепке алады.";

54-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"54. ӨЖБІП ұйымдастырушылық құрылымының сипаттамасында банктің өтімділік пен өтімділік тәуекелін басқару процестерін іске асыруға қатысатын жауапты алқалы органдарын және бөлімшелерін көрсете отырып, ӨЖБІП-ке қатысушылар тізбесі қамтылады, оның ішінде:

1) банктік директорлар кеңесі өтімділік тәуекелін басқару және тәуекел дәрежесінің деңгейін анықтауға жауапты болады. Банктің директорлар кеңесі есепті жылдан кейінгі жылғы 30 сәуірден кешіктірмей КЖБІП және ӨЖБІП-тің сақталуы бойынша есепті бекітеді;

2) тәуекелдерді басқару мәселелері жөніндегі комитет директорлар кеңесі белгілеген тәуекел дәрежесінің деңгейі шеңберінде өтімділікті басқару саласындағы саясаттар мен рәсімдерді әзірлеуге жауап береді. Бұдан басқа, тәуекелдерді басқару мәселелері жөніндегі комитет банктің директорлар кеңесіне тәуекел дәрежесін сақтау және өтімділік деңгейінің елеулі өзгерістері туралы кезең-кезеңімен хабарлайды;

3) ішкі бақылау функциялары жүктелген тұлғалар бөлімшесі (бөлімшелері) ӨЖБІП рәсімдерінің сақталуын тексереді және нәтижелерін банктің директорлар кеңесіне жеткізеді;

4) тәуекелдерді басқару процесіне қатысатын бөлімше (бөлімшелер):

өтімділік тәуекелін басқару процесін іске асыруға жауапты болып табылады;

Қағидаларға қосымшаға сәйкес капитал жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесінің және өтімділік жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесін сақтау жөніндегі есептің құрылымына сәйкес КЖБІП және ӨЖБІП сақтау жөніндегі есепті дайындауға жауап береді. Банк есептеулерді, қолданылатын модельдерді, түсіндірме жазбаларды, талдамалық анықтамаларды, өзін-өзі бағалау нәтижелерін және ӨЖБІП тиімділігін бағалауды қамтитын, бірақ олармен шектелмейтін растайтын құжаттардың болуын қамтамасыз етеді;

стресс-тестілеу өткізу дайындық үшін жауапты болады;

5) өтімділікті басқару бөлімшесі (бөлімшелері) өтімділікті жедел басқару жөніндегі іс-шараларды әзірлейді (әзірлейді) және жүзеге асырады (іске асырады) және тәуекелдерді басқару бөлімшесімен бірге күтпеген жағдайлар туындаған кезде қаржыландыру жоспарын жасайды;

6) ішкі аудит бөлімшесі ӨЖБІП тиімділігіне бағалау жүргізеді.";

төмендегі мазмұндағы 14-тараумен толықтырылсын:

"14-тарау. Кепілмен қамтамасыз етуді басқару

117. Банк стратегияны, ұйымдық құрылымды, активтердің көлемін, банк бизнесі күрделілігінің сипаты мен деңгейін ескеретін кепіл қызметі бөлімшесінің қызмет етуін қамтамасыз етеді. Кепіл қызметі бөлімшесінің анық айқындалған өкілеттіктері бар. Кепіл қызметі бөлімшесінің ресурстарын банк өзінің функциялары мен міндеттерін орындау қажеттілігін ескере отырып, объективті және сапалы түрде айқындайды.

Кепіл қызметі бөлімшесінің басшысы мен қызметкерлері олардың кепілдерді бағалау жөніндегі міндеттері мен оларға жүктелген кез келген басқа да міндеттерінің арасында мүдделер қақтығы туындауы мүмкін болатын уақытта өзге де құрылымдық бөлімшелерде қызметтер атқармайды.

Кепіл қызметінің бөлімшесі өз қызметінде Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарын және бағалау стандарттарын және (немесе) халықаралық бағалау стандарттарын басшылыққа алады.

118. Банктің ішкі құжаттары:

1) кепіл қызметі бөлімшесінің қарыз беру және кредиттік тәуекелді басқару туралы шешімдер қабылдау шеңберінде кепілге ішкі бағалау жүргізуге қойылатын талаптарды;

2) бағалау қызметі және бағалау жүргізу әдістері туралы жеткілікті білімнің, қажетті және жеткілікті ақпарат жинау дағдыларының, өзінің лауазымдық міндеттерін орындау үшін талдау және бағалау жүргізу қабілетінің болуы бойынша кепіл қызметі бөлімшесінің қызметкерлеріне қойылатын талаптарды;

3) кепіл қызметінің тиімділігіне мерзімді бағалау жүргізу талаптарын белгілеу кепіл қызметі бөлімшесі жұмысының тиімділігін арттыруға ықпал етеді.

119. Кепіл қызметі бөлімшесінің тиімді қызметі мынадай қағидаттарға негізделеді:

1) кепіл қызметі бөлімшесі қызметкерлерінің қызметінде мүдделер қақтығысының болмауы;

2) кепіл қызметі бөлімшесі қызметкерлерінің сыйақысы мен банктің өзге құрылымдық бөлімшелері қызметінің қаржылық нәтижелері арасында байланыстың болмауы. Кепіл қызметі бөлімшесінің басшысы мен қызметкерлері сыйақысының сыйлықақы бөлігі мүдделер қақтығысының туындауын болдырмайтындай және кепіл қызметі бөлімшесі қызметінің объективтілігіне күмән келтірмейтіндей етіп белгіленеді;

3) кепіл қызметі бөлімшесі қызметкерлерінің кәсіби құзыреттілігі (кепіл қызметі бөлімшесінің басшысында бағалаушылар палатасы берген "бағалаушы" біліктілігін беру туралы куәліктің және "Қазақстан Республикасындағы бағалау қызметі туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес бағалаушылар палаталарының біріне мүшелігінің болуы).

120. Банк қызметтің тиімділігін қамтамасыз ету мақсатында кепіл қызметінің бөлімшесі туралы ережені әзірлейді. Ереже төмендегілерді қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

1) банктегі кепіл қызметі бөлімшесінің мәртебесі, өкілеттіктері, міндеттері және банктің өзге бөлімшелерімен өзара іс-қимылдың ішкі тәртібі;

2) кепіл қызметі бөлімшесінің міндеттері мен қызмет саласы;

3) кепіл қызметі бөлімшесінің жауапкершілігі мен есептілігі;

4) ұлттық бағалау стандарттарын сақтау туралы талаптар;

5) кепілмен қамтамасыз ету құнының статистикалық журналын жүргізу туралы талаптар.";

осы қаулыға қосымшаға сәйкес редакциядағы қосымшамен толықтырылсын.

2. Екінші деңгейдегі банктер:

1) директорлар кеңесінің 2023 жылғы 30 сәуірден кешіктірмей 2022 жыл үшін капитал жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесін және өтімділік жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесін дайындауын және бекітуін;

2) 2023 жылғы 1 шілдеден кешіктірмей ішкі әдіснаманың және ішкі (экономикалық) капиталды есептеудің болуын қамтамасыз етсін.

3. Қаржы ұйымдарының әдіснамасы және пруденциялық реттеу департаменті Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) Заң департаментімен бірлесіп осы қаулыны Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы қаулы ресми жарияланғаннан кейін оны Қазақстан Республикасы Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігінің ресми интернет-ресурсында орналастыруды;

3) осы қаулы мемлекеттік тіркелгеннен кейін он жұмыс күні ішінде Заң департаментіне осы тармақтың 2) тармақшасында көзделген іс-шараның орындалуы туралы мәліметтерді ұсынуды қамтамасыз етсін.

4. Осы қаулының орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі Төрағасының жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

5. Осы қаулы, осы қаулының 2023 жылғы 1 шілдеден бастап қолданысқа енгізілетін 1-тармағының алпыс екінші, жүз сексен бірінші, жүз сексен үшінші, жүз сексен төртінші, жүз сексен бесінші, жүз сексен алтыншы, жүз тоқсан бірінші, жүз тоқсан үшінші, жүз тоқсан бесінші, жүз тоқсан алтыншы, екі жүз тоғызыншы, екі жүз оныншы, екі жүз он бірінші, екі жүз он екінші, екі жүз он екінші, екі жүз он үшінші, екі жүз он төртінші,екі жүз он бесінші, екі жүз он алтыншы, екі жүз он жетінші, екі жүз он сегізінші, екі жүз он тоғызыншы, екі жүз жиырмасыншы, екі жүз жиырма бірінші, үш жүз сексен жетінші, үш жүз сексен сегізінші, үш жүз сексен тоғызыншы, үш жүз тоқсаныншы, үш жүз тоқсан бірінші, бес жүз жиырма бесінші, бес жүз жиырма алтыншы, бес жүз жиырма жетінші, бес жүз жиырма сегізінші, бес жүз жиырма тоғызыншы, бес жүз отызыншы, бес жүз отыз бірінші, бес жүз отыз екінші, бес жүз отыз үшінші, бес жүз отыз төртінші, бес жүз отыз бесінші, бес жүз отыз алтыншы, бес жүз отыз жетінші, бес жүз отыз сегізінші, бес жүз отыз тоғызыншы, бес жүз қырық, бес жүз қырық бірінші, бес жүз қырық екінші және бес жүз қырық үшінші абзацтарын қоспағанда, алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту Агенттігінің Төрағасы

М. Абылкасымова

	Қазақстан Республикасының Қаржы нарығын реттеу және дамыту Агенттігінің Басқармасының 2022 жылғы 29 желтоқсандағы № 119 Қаулыға қосымша
	Екінші деңгейдегі банктерге, Қазақстан Республикасының бейрезидент-банктерінің филиалдарына арналған тәуекелдерді басқару және ішкі бақылау жүйесін қалыптастыру қағидаларына қосымша

Капитал жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесін және өтімділік жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесін сақтау жөніндегі есептің құрылымы

1-тарау. Капитал жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесінің және өтімділік жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесінің жалпы негіздері

1. Капитал жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесінің және өтімділік жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесінің жалпы негіздері төмендегі бөлімдерді қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

1) капитал жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесінің (бұдан әрі - КЖБІП) және өтімділік жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесінің (бұдан әрі - ӨЖБІП) жалпы жүйесі;

2) тәуекел дәрежесінің құрылымы туралы ақпарат;

3) стресс-тестілеу туралы ақпарат;

4) ақпараттық жүйелер.

2. "КЖБІП және ӨЖБІП жалпы жүйесі" бөлімі төмендегі кіші бөлімдерді бөлімдерді қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

1) қолданыстағы бизнес-модель.

Қолданыстағы бизнес-модель туралы ақпарат мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

өзінің негізгі қызмет бағыттарын, географиялық аумақтарын, филиалдары мен өнімдерін көрсете отырып, таңдалған бизнес-модельдің;

кірістіліктің негізгі көрсеткіштері бойынша, оның ішінде банк есептеген коэффициенттер (капиталдың рентабельділік коэффициенті, активтердің рентабельділік коэффициенті) бойынша бөле отырып, банктің пайда табу қабілетін бағалауға мүмкіндік беретін деректердің;

реттеуші капиталдың жеткіліктілік серпіні бойынша деректердің;

активтер мен міндеттемелердің серпіні, оның ішінде қорландыру құрылымы туралы мәліметтердің;

капитал мен өтімділік жеткіліктілігінің көрсеткіштеріне қатысты ең төменгі нормативтік талаптардың сақталуы туралы деректердің сипатын;

2) стратегия және бюджет.

Стратегия мен бюджет туралы ақпарат:

даму стратегиясының, оның ішінде банк мақсаттарының және оларға қол жеткізу мерзімінің;

КЖБІП және ӨЖБІП және банктің стратегиясының арасындағы байланыстың сипатын қамтиды, бірақ олармен шектелмейді;

3) тәуекелдерге басшылық ету және басқару жүйесі.

Тәуекелдерге басшылық ету және басқару жүйесі туралы ақпарат:

банктің уәкілетті алқалы органдарының жүйесін, тәуекелдерді басқару ережелері мен рәсімдерін қоса алғанда, КЖБІП және ӨЖБІП мәселелері бойынша құрылымдық бөлімшелер арасындағы ұйымдық құрылым мен өзара іс-қимылдың;

жалпы басқару дағдыларын, білімі мен тәжірибесін қоса алғанда, тәуекелдерді басқару комитеті мүшелерінің құзыреттілік деңгейінің;

банктің уәкілетті алқалы органдарының КЖБІП және ӨЖБІП мәселелері жөніндегі тұрақты жиналыстарының;

капитал жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесін және өтімділік жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесін сақтау жөніндегі есептің құрылымына (бұдан әрі – Құрылым) қосымшаның 1-кестесіне сәйкес толтырылатын КЖБІП және ӨЖБІП шеңберінде қалыптастырылатын басқарушылық есептілік туралы мәліметтердің сипатын қамтиды, бірақ олармен шектелмейді.

3. "Тәуекел дәрежесінің құрылымы туралы ақпарат" бөлімі:

процестерді, бақылаушы іс-шараларды және ақпараттық жүйелерді іске асыруға жауапты банктің уәкілетті алқалы органдарының болуын қоса алғанда, тәуекел дәрежесін басқарудың жалпы жүйесінің;

банктің жалпы стратегиясын іске асыру шеңберінде банк қызметі жүзеге асырылатын қабылданатын тәуекелдердің;

банк қызметінің тәуекел-бейінінің;

тәуекел дәрежесі деңгейлерінің;

ағымдағы уақыт кезеңінде белгіленген тәуекел дәрежесі жарамдылығын бағалау нәтижелерінің және оның болашақта қаншалықты қолайлы болатынының сипатын қамтиды, бірақ олармен шектелмейді.

Тәуекел дәрежесінің деңгейлері бойынша лимиттер туралы мәліметтер Құрылымға қосымшаның 2-кестесіне сәйкес толтырылады.

4. "Стресс-тестілеу туралы ақпарат" бөлімі:

стресс-тестілеуді өткізу рәсімдерінің және бекітілген стресс-тестілеу сценарийлерінің;

тәуекел-метрикаларға, стратегия және бюджет бойынша көрсеткіштерге, тәуекел дәрежесіне, банк бекіткен өзге де көрсеткіштерге стресс-тестілеу нәтижелерінің;

тәуекелдерді басқару және бақылау жүйесіне стресс-тестілеу нәтижелерін ықпалдастырудың;

төлем қабілеттілігі мен өтімділіктің стресс-тесттері арасындағы өзара іс-қимыл (ықпалдастыру), оның ішінде КЖБІП және ӨЖБІП-ке тән стресс-тесттердің сипатын қамтиды, бірақ олармен шектелмейді.

5. "Ақпараттық жүйелер туралы" бөлімі:

банктің тәуекелдерін басқару үшін пайдаланылатын, оның ішінде кредиттік портфельдің сапасын мониторингтеу үшін пайдаланылатын, сондай-ақ өтімділік тәуекелін басқару жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ететін ақпараттық жүйелердің;

толық, дұрыс және уақтылы қаржылық, реттеушілік және басқарушылық ақпаратты қамтамасыз ету мақсатында пайдаланылатын ақпараттық жүйелердің;

әртүрлі деңгейдегі тәуекелдер бойынша деректерді жинау, сақтау және жинақтау процестерінің;

КЖБІП және ӨЖБІП үшін, оның ішінде деректердің қолданылатын тексерулерін сипаттау арқылы пайдаланылатын деректер ағынының және деректер құрылымының сипатын қамтиды, бірақ олармен шектелмейді.

2-тарау. КЖБІП туралы ақпарат

6. КЖБІП туралы ақпарат мынадай бөлімдерді қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

1) КЖБІП-нің жалпы жүйесі;

2) тәуекелдерді анықтау, бағалау, бақылау және мониторингтеу;

3) ішкі (экономикалық) капитал және ішкі (экономикалық) капиталды бөлу;

4) стресс-тестілеу;

5) өзін-өзі бағалау.

7. "КЖБІП-нің жалпы жүйесі" бөлімі мынадай кіші бөлімдерді қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

КЖБІП-ті қолдану мақсаттары мен салалары;

Құрылымға қосымшаның 3-кестесіне сәйкес толтырылатын КЖБІП процестері туралы мәліметтер;

КЖБІП және тәуекел дәрежесімен қамтылған, тәуекелдер арасындағы ықтимал айырмашылықтарды негіздей отырып, КЖБІП-те қарастырылған тәуекелдер тізімі.

8. "Тәуекелдерді анықтау, бағалау, бақылау және мониторингтеу" бөлімі мынадай кіші бөлімдерді қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

1) маңызды тәуекелдерді анықтау және бағалау.

Маңызды тәуекелдерді анықтау туралы ақпарат мынадай сипаттаманы қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

тәуекелдерді анықтау әдіснамасы, бизнесті жүргізу және стратегияны іске асыру барысында болашақта банк ұшырайтын немесе ұшырауы мүмкін тәуекелдердің түрлері бойынша бөлу, маңыздылығын айқындау;

тәуекелдерді бағалау әдіснамасы, оның ішінде сандық және сапалық тәсілдерді пайдалану арқылы;

маңызды тәуекелдерді анықтау процесі шеңберінде бөлімшелердің функциялары мен міндеттері.

Банктің тәуекелдер құрылымы туралы мәліметтер Құрылымға қосымшаның 4-кестесіне сәйкес толтырылады.

Банк портфелінің пайыздық тәуекелі туралы мәліметтер мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

Құрылымға қосымшаның 5-кестесіне сәйкес толтырылатын банктің банк кітабының ағымдағы құны туралы мәліметтер;

Құрылымға қосымшаның 6-кестесіне сәйкес толтырылатын таза пайыздық кіріс туралы мәліметтер;

2) маңызды тәуекелдерді бақылауды және мониторингтеуді жүзеге асыру.

Маңызды тәуекелдерді бақылауды және мониторингтеуді жүзеге асыру туралы ақпарат мынадай сипаттаманы қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

банк бөлімшелерінің функциялары мен міндеттерін көрсете отырып, маңызды тәуекелдерді бақылау және мониторингтеу процестерін;

қолданылатын бақылау, мониторинг және тәуекелдерді жеңілдету құралдары;

тәуекелдер бойынша белгіленген лимиттерді көрсете отырып қабылданатын тәуекелдердің көлемі.

9. "Ішкі (экономикалық) капитал және ішкі (экономикалық) капиталды бөлу" бөлімі мынадай кіші бөлімдерді қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

1) ішкі (экономикалық) капитал.

Ішкі (экономикалық) капитал туралы ақпарат мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

барлық маңызды тәуекелдер бойынша ішкі (экономикалық) капиталды есептеу әдіснамасының, бағалау модельдерінің сипаттамасы;

ішкі (экономикалық) капиталды бағалау үшін қолданылатын деректердің сипаттамасы;

қажетті ішкі (экономикалық) капиталдың сомасы.

Ішкі (экономикалық) және реттеушілік меншікті капиталды бағалау туралы мәліметтер Құрылымға қосымшаның 7-кестесіне сәйкес толтырылады;

2) капиталды бөлу.

Капиталды бөлу туралы ақпарат мынадай сипаттаманы қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

тәуекелдің әрбір маңызды түрі бойынша ішкі (экономикалық) капиталды бөлу үшін пайдаланылатын әдіснама мен жол берулер;

стресс-тестілеу нәтижелерін қолдану.

10. "Стресс-тестілеу" бөлімінде мынадай кіші бөлімдер қамтылады, бірақ олармен шектелмейді:

1) стресс-тестілеу сценарийлері.

Стресс-тестілеу сценарийлері туралы ақпарат мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

маңызды тәуекелдер бойынша стресс-тестілеу тәсілдері мен сценарийлерінің сипаттамасы, олардың кезеңділігі, әдіснамасы және қолданылатын жол берулер;

стресс-тестілеу жүргізу үшін қарастырылып отырған сценарийді таңдау себебін негіздеу;

стресс-тестілеу шеңберінде ескерілетін негізгі қаржылық және экономикалық факторлардың тізімі;

қаржылық және экономикалық факторлар туралы ақпарат көздері.

Стресс-тестілеу сценарийлері туралы мәліметтер Құрылымға қосымшаның 8-кестесіне сәйкес толтырылады;

2) сандық және сапалық талдау.

Сандық және сапалық талдау туралы ақпарат мынадай сипаттаманы қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

модельдер және таңдалған модельдерді қолданудың негізділігі;

банктің қаржылық жағдайына әсерін көрсете отырып, оның ішінде ішкі (экономикалық) және реттеушілік капиталдың мөлшері мен жеткіліктілігін бағалай отырып, стресстік жағдайлар кезінде капиталдың жеткіліктілігін ішкі бағалаудың негізгі нәтижелері;

сценарий нәтижелерінің КЖБІП шеңберіндегі банктің бизнес-моделіне, стратегиясына және маңызды тәуекелдеріне әсері;

стресс-тестілеу нәтижелерін ішкі лимиттерді белгілеу процесіне интеграциялау тәсілдері.

11. "Өзін-өзі бағалау" бөлімі мынадай кіші бөлімдерді қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

1) есепті кезеңнің жоспарланған іс-шаралары.

Банк есепті жылға жоспарланған іс-шараларды, оның ішінде ішкі (экономикалық) капиталдың қажетті деңгейін сақтауға мүмкіндік беретін іс-шараларды және қабылданған шаралардың тиісті нәтижелерін сипаттайды;

2) жалпы бағалау.

Банк іс-шараларды, ресурстарды, өлшеу және есеп беру жүйелерін бақылайтын ішкі ережелерді қоса алғанда, бүкіл процесті талдайды және бағалайды;

3) жақсартуды қажет ететін салаларды анықтау.

Банк жақсартуды қажет ететін салаларды сипаттайды, сондай-ақ аяқталған немесе жүзеге асырылудағы түзету әрекеттерін қоса алғанда, алдыңғы бағалау нәтижелерін сипаттайды;

4) түзету әрекеттері.

Банк өзін-өзі бағалау барысында анықталған салаларды жақсарту бойынша жоспарланған әрекеттерді сипаттайды.

3-тарау. ӨЖБІП туралы ақпарат

12. ӨЖБІП туралы ақпарат мынадай бөлімдерді қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

1) ӨЖБІП-нің жалпы жүйесі;

2) өтімділік тәуекелін анықтау, бағалау, мониторигтеу және бақылау;

3) қорландыру стратегиясы және күтпеген жағдайларды қаржыландыру жоспары;

4) өтімділік буферін және кепілмен қамтамасыз етуді басқару;

5) стресс-тестілеу;

6) өзін-өзі бағалау.

13. "ӨЖБІП-нің жалпы жүйесі" бөлімі мына сипаттаманы қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

ӨЖБІП-нің мақсаттары мен қолдану салалары;

Құрылымға қосымшаның 9-кестесіне сәйкес толтырылатын ӨЖБІП-тің процестері туралы мәліметтер.

14. "Өтімділік тәуекелін анықтау, бағалау, мониторингтеу және бақылау" бөлімі мынадай кіші бөлімдерді қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

1) өтімділік тәуекелін анықтау және бағалау.

Өтімділік тәуекелін анықтау және бағалау туралы ақпарат мынадай сипаттаманы қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

өтімділік тәуекелін анықтау әдіснамасы;

тәуекелдерді бағалау әдіснамасы, оның ішінде сандық және сапалық әдістерді пайдалану арқылы;

әр түрлі уақыт шегінде активтер, міндеттемелер және баланстан тыс құралдар бойынша ақша ағындарын болжау процесі;

өтімділік тәуекелдерін анықтау және бағалау процесі шеңберіндегі бөлімшелердің функциялары мен міндеттерін сипаттау;

2) мониторингтеу және бақылау.

Өтімділік тәуекелін мониторингтеу және бақылау туралы ақпарат мынадай сипаттаманы қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

банк бөлімшелерінің функциялары мен міндеттерін көрсете отырып, әртүрлі уақыт шегіндегі өтімділік тәуекелдерін бақылау және мониторингтеу процестері;

ерте ескерту индикаторлары;

әртүрлі уақыт шегіндегі өтімділік тәуекелін бақылау, мониторингтеу және жеңілдету құралдары;

өтімділіктің бір күн ішіндегі тәуекелін басқару рәсімдері;

өтімділік тәуекелі бойынша белгіленген лимиттерді көрсете отырып қабылданатын тәуекелдердің көлемі.

15. "Қорландыру стратегиясы және күтпеген жағдайларда қаржыландыру жоспары" бөлімі мынадай бөлімдерді қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

1) қорландыру стратегиясы.

Қорландыру стратегиясы туралы ақпарат мынадай сипаттаманы қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

өнімдер, құралдар, нарықтар бөлінісінде қорландыру көздерінің түрлері;

қорландыруды тарту мүмкіндігіне әсер ететін негізгі факторлар;

қорландырудың балама көздері;

қорландыруды тарту бойынша өз мүмкіндіктерін, оның ішінде:

тартылған қаражатты сандық шолуды;

негізгі нарықтар мен пайдаланылатын өнімдерді;

міндеттемені өтеу мерзімдерін көрсете отырып, жоспарланған ақша қаражаттарының қайтуын шолуды көрсете отырып бағалау;

2) күтпеген жағдайлар кезінде қаржыландыру жоспары.

Күтпеген жағдайларда қаржыландыру жоспары туралы ақпарат мынадай сипаттаманы қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

күтпеген жағдайлар кезінде қаржыландыру көздері;

күтпеген жағдайларда қаржыландыру көздерінің әрқайсысыңнан қосымша қаражат тарту үшін қажетті уақыт;

жауапты тұлғаларды көрсете отырып, күтпеген жағдайларда қаржыландыру жоспарын әзірлеу тәртібі;

күтпеген жағдайларда қаржыландыру жоспарын іске асыру бойынша жауапты тұлғалардың іс-қимыл алгоритмі;

күтпеген жағдайларда қаржыландыру жоспарының тестілеу нәтижелері және жаңарту бойынша мәліметтер.

16. "Өтімділік буферін басқару және кепілмен қамтамасыз ету" бөлімі мынадай кіші бөлімдерді қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

1) өтімділік буфері.

Банк өтімділікке, оның ішінде стресс жағдайында қажеттіліктерді орындау үшін жеткілікті деп саналатын жоғары өтімді активтердің қажетті көлемінің сандық көрінісін, сондай-ақ қолданыстағы өтімділік буферінің сандық көрінісін сипаттайды.

Өтімділік буфері туралы ақпарат мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

өтімділіктің қажетті қорын есептеу әдіснамасы және жол берулері;

банктің сапасы жоғары өтімді активтерге қатысты қолданатын анықтамасы және олардың құрамы;

активтердің өтімді құнын айқындау өлшемшарты;

өтімділік буфері шеңберіндегі шоғырлану тәуекелін басқарудың сипаттамасы;

өтімділік қорының белгіленген тәуекел дәрежесімен салыстырымалылығын сипаттамасы;

2) кепілмен қамтамасыз етуді басқару.

Кепілмен қамтамасыз етуді басқару туралы ақпарат мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

ауыртпалық салынған және ауыртпалық салынбаған активтер арасында бөлу арқылы кепілмен қамтамасыз етуді басқаруға қатысты әдіснамаға шолу, сондай-ақ қолжетімді кепілдік мөлшеріне сандық шолу;

өтімділіктің ықтимал проблемалары (мысалы, нарықтық және (немесе) қаржылық жағдайдың өзгеруі, кредиттік рейтингтің өзгеруі) нәтижесінде туындайтын кез келген қосымша талаптарды ескеретін кепілмен қамтамасыз ету талаптары мен шекті мәндердің (бар болса) мониторингіне шолу.

17. "Стресс-тестілеу" бөлімінде мынадай кіші бөлімдер қамтылады, бірақ олармен шектелмейді:

1) стресс-тестілеу сценарийлері.

Стресс-тестілеу сценарийлері туралы ақпарат мыналарды қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

стресс-тестілеу тәсілдері мен сценарийлерінің сипаттамасы, олардың кезеңділігі, әдіснамасы және қолданылатын жол берулері;

стресс-тестілеу жүргізу үшін қарастырылып отырған сценарийді таңдау себебін негіздеу;

стресс-тестілеу шеңберінде ескерілетін негізгі қаржылық және экономикалық факторлардың тізімі;

2) сандық және сапалық талдау.

Сандық және сапалық талдау туралы ақпарат мынадай сипаттаманы қамтиды, бірақ олармен шектелмейді:

өтімділік және қорландыру көрсеткіштеріне стресс-тестілеу нәтижелерінің әсерінің сандық көрінісі (әрбір тәуекел-метрикаға әсерін көрсете отырып);

стресс-тестілеу нәтижелерін стратегиялық, бюджеттік жоспарлау процесіне және ішкі лимиттерді белгілеу процесіне интеграциялау;

стресс-тестілеу нәтижелерін бағалауға интеграциялау және күтпеген жағдайларда қаржыландыру жоспарын жоспарлау, оның ішінде күтпеген жағдайларда қаржыландыру жоспарындағы кемшіліктерді түзету мақсатында.

Стресс-тестілеу нәтижелері туралы мәліметтер Құрылымға қосымшаның 10-кестесіне сәйкес толтырылады.

18. "Өзін-өзі бағалау" бөлімінде мынадай кіші бөлімдер қамтылады, бірақ олармен шектелмейді:

1) жоспарланған іс-шаралар.

Банк жүргізілген өзін-өзі бағалау нәтижелері бойынша есепті жылға жоспарланған іс-шараларды және қабылданған шаралардың тиісті нәтижелерін сипаттайды;

2) жалпы бағалау.

Банк өтімділікті басқару саясаты, процесті ұйымдастыру, рәсімдер, жүйелер және бақылау әрекеттері, өтімділік деңгейі және қорландырудың қолжетімділігі бөлігінде процестің әлсіз жақтарын анықтау үшін ұйымдастыру процестеріне бағалау жүргізеді;

3) жақсартуды қажет ететін салаларды анықтау.

Банк жақсартуды қажет ететін салаларды сипаттайды, сондай-ақ аяқталған немесе жүзеге асырылудағы түзету әрекеттерін қоса алғанда, алдыңғы бағалау нәтижелерін сипаттайды;

4) түзету әрекеттері.

Банк өзін-өзі бағалау барысында анықталған салаларды жақсарту бойынша жоспарланған әрекеттерді сипаттайды.

Капитал жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесін және өтімділік жеткіліктілігін бағалаудың ішкі процесін сақтау бойынша есеп құрылымына қосымша

1-кесте

КЖБІП және ӨЖБІП шеңберінде қалыптастырылатын ішкі басқарушылық есептілік туралы мәліметтер

№	Есептің атауы	Есепті бекітетін банктің уәкілетті алқалық органы	Есепті кезең ішінде бекіту кезеңділігі және (немесе) күні	Жауапты бөлімше
1	2	3	4	5

Ескертпе:

КЖБІП және ӨЖБІП процесінің шеңберінде қалыптастырылатын барлық есептілік стресс-тестілеу нәтижелері туралы есепті, кредиттік тәуекел туралы есепті, нарықтық тәуекел туралы есепті, операциялық тәуекел туралы есепті, уақыт деңгейлері бойынша өтімділік позицияларының есебін, өтімді активтер қорының деңгейіне әсер ететін факторлар туралы есепті, қорландыруды шоғырландыру тәуекелі туралы есепті, өзге айтарлықтай тәуекел туралы есепті қамтиды, бірақ олармен шектелмейді.

2-кесте

Тәуекел-дәрежесінің деңгейлері бойынша лимиттер туралы мәліметтер

№	Тәуекел түрлері	Белгіленген лимит түрі	Белгіленген лимит мәні (мың теңгемен және (немесе) пайызбен)		Есепті күнге жол берілетін деңгей ретінде анықталған белгіленген деңгей (мың теңгемен және (немесе) пайызбен)
			алдыңғы есепті күнге	есепті күнге
1	2	3	4	5	6
1	Кредиттік тәуекел
1.1
1.2
2	Нарықтық тәуекел
2.1
2.2
3	Операциялық тәуекел
3.1
3.2
4	Өтімділік тәуекелі
4.1
4.2
5	Өзге де жүйелік маңызы бар тәуекел (бар болса көрсету)
5.1
5.2

кестенің жалғасы:

Лимиттердің сақталмауы		Жол берілетін ретінде анықталған деңгейлерге қол жеткізу		Лимиттердің және жол берілетін ретінде анықталған деңгейдің сақталмау себептері
жағдайлардың саны	күндердің жалпы ұзақтығы	жағдайлардың, саны	күндердің жалпы ұзақтығы
7	8	9	10	11

Ескертпе:

4 және 5-бағандарда банк белгілеген лимиттердің әрқайсысы бойынша сандық немесе пайыздық мән көрсетіледі;

6-бағанда банк белгілеген лимиттердің әрқайсысы бойынша жол берілетін ретінде анықталатын деңгей көрсетіледі;

7-бағанда белгіленген лимиттердің әрқайсысы бойынша есепті кезеңде оның бұзылған жағдайларының саны көрсетіледі;

8-бағанда есепті кезеңде лимиттердің бұзылған күндерінің жалпы ұзақтығы көрсетіледі;

9-бағанда белгіленген жол берілетін ретінде анықталған белгіленген деңгейлердің әрқайсысы бойынша есепті кезеңде оған қол жеткізу жағдайларының саны көрсетіледі;

10-бағанда есепті кезеңде жол берілетін ретінде анықталған белгіленген деңгейлерге қол жеткізу күндерінің жалпы ұзақтығы көрсетіледі;

11-бағанда есепті кезеңде жол берілетін ретінде анықталған лимиттер мен деңгейлердің сақталмау себептері көрсетіледі.

егер жол берілетін ретінде анықталған деңгей белгіленбеген жағдайда, 6, 9 және 10-бағандар толтырылмайды.

3-кесте

КЖБІП процестері туралы мәліметтер

№	КЖБІП процесінің кезеңі	Сипаттамасы	Жауапты бөлімше	Процесті регламенттейтін ішкі құжат
1	2	3	4	5
1.	Айтарлықтай тәуекелдерді анықтау
2.	Айтарлықтай тәуекелдерді бағалау
3.	Ішкі (экономикалық)/реттеуші капиталды есептеу
4.	Стресс-тестілеу жүргізу
5.	Ішкі (экономикалық) және реттеуші капиталдың жеткіліктілігін жоспарлау және бағалау
6.	КЖБІП нәтижелерін тәуекел дәрежесінің стратегиясына интеграциялау
7.	КЖБІП бойынша өзіндік бағалау

Ескертпе:

3-бағанда КЖБІП әрбір кезеңі үшін банк пайдаланатын әдістеменің сипаттамасы көрсетіледі;

4-бағанда тиісті кезеңді жүзеге асыратын жауапты бөлімше көрсетіледі;

5-бағанда КЖБІП-нің тиісті процесін регламенттейтін ішкі құжат көрсетіледі.

4-кесте

Банк тәуекелдерінің құрылымы туралы мәліметтер

№	Тәуекел түрлері және кіші түрлері	Айтарлықтай тәуекелдерді анықтау мен бағалаудың әдіснамасы және (немесе) модельдері
1	2	3
1	Кредиттік тәуекел
1.1
…
2	Нарық тәуекелі
2.1
…
3	Операциялық тәуекел
3.1
…
4	Басқа айтарлықтай тәуекелдер (бар болса көрсету):
4.1
…

Ескертпе:

2-бағанда тәуекелдердің түрлері мен кіші түрлері (бар болса) көрсетіледі;

3-бағанда айтарлықтай тәуекелдерді анықтау мен бағалаудың пайдаланылатын әдіснамалары және (немесе) модельдері көрсетіледі.

5-кесте

Банктің банк қызметінің ағымдағы құны туралы мәліметтер

(мың теңге)

Көрсеткіштер	Ағымдағы құнының сомасы (нақты)
	1 айға дейін	1 айдан 3 айға дейін	3 айдан 6 айға дейін	6 айдан 1 жылға дейін	1 жылдан 2 жылға дейін	2 жылдан 3 жылға дейін	3 жылдан 5 жылға дейін	5 жылдан 10 жылға дейін	10 жылдан астам
1	2
Кіріс әкелетін активтер
…
…
Сыйақы төлеуге байланысты міндеттемелер
…
…
Баланстан тыс позиция
EVE = Кіріс әкелетін активтер – Сыйақы төлеуге байланысты міндеттемелер – Баланстан тыс позиция

кестенің жалғасы:

Ағымдағы құнның сомасы (нақты)	Ұлттық валютадағы құнының сомасы (болжам)		Шетел валютасындағы құнының сомасы (болжам)
	+___ базистік тармақ	-____ базистік тармақ	+___ базистік тармақ	-_____ базистік тармақ
3	4	5	6	7

Ескертпе:

2-бағанда пайыздық мөлшерлеменің өзгеруіне сезімтал активтер мен міндеттемелер банктің ішкі әдіснамасына сәйкес уақытша себеттердің саны бойынша үлестіріледі;

4 және 5-бағандарда ұлттық валютада белгіленген активтер мен міндеттемелер бойынша банк анықтаған базистік тармақтарда пайыздық мөлшерлеменің қисық кірістілігінің барлық диапазонында қатар өзгерістер болған жағдайда банктердің активтері мен міндеттемелерінің экономикалық құнының өзгерісі көрсетіледі;

6 және 7-бағандарда шетел валютасында белгіленген активтер мен міндеттемелер бойынша банк анықтаған базистік тармақтарда пайыздық мөлшерлеменің қисық кірістілігінің барлық диапазонында қатар өзгерістер болған жағдайда банктердің активтері мен міндеттемелерінің экономикалық құнының өзгерісі көрсетіледі.

6-кесте

Таза пайыздық кіріс туралы мәліметтер

(мың теңге)

Көрсеткіштер	Ағымдағы құнның сомасы (нақты)		Ұлттық валютадағы құнының сомасы (болжам)		Шетел валютасындағы құнының сомасы (болжам)
	ұлттық валюта	шетел валютасы	+___ базистік тармақ	-___ базистік тармақ	+___ базистік тармақ	-____ базистік тармақ
1	2	3	4	5	6	7
Пайыздық кірістер
…
…
Пайыздық шығыстар
…
…
Таза пайыздық кіріс (шығыстар)

Ескертпе:

4 және 5-бағандарда ұлттық валютада белгіленген талаптар мен міндеттемелер бойынша банк анықтаған базистік тармақтарда пайыздық мөлшерлеменің қисық кірістілігінің қатар өзгерісі болған жағдайда пайыздық кірістер мен пайыздық шығыстардың өзгерісі көрсетіледі;

6 және 7-бағандарда шетел валютасында белгіленген талаптар мен міндеттемелер бойынша банк анықтаған базистік тармақтарда пайыздық мөлшерлеменің қисық кірістілігінің қатар өзгерісі болған жағдайда пайыздық кірістер мен пайыздық шығыстардың өзгерісі көрсетіледі.

7-кесте

Ішкі (экономикалық) және реттеуші меншікті капиталды бағалау туралы мәліметтер

№	Тәуекелдердің түрлері	Реттеуші меншікті капитал			Ішкі (экономикалық) капитал
		Нақты (t)	Болжам (t+1)	Стрессті ескере отырып болжам	Нақты (t)	Болжам (t+1)	Стрессті ескере отырып болжам
1	2	3	4	5	6	7	8
1.	Реттеуші капиталдың талаптарға сәйкес келетін жалпы сомасы/қажетті ішкі (экономикалық) капиталдың жалпы сомасы
2.	Кредиттік тәуекел ескеріле отырып сараланған активтер
3.	Нарықтық тәуекел ескеріле отырып сараланған активтер
4.	Операциялық тәуекел
5.	Тәуекел ескеріле отырып сараланған активтердің жиынтығы
6.	Кредитік тәуекел ескеріле отырып капиталға қойылатын талаптар
7.	Нарықтық тәуекел ескеріле отырып капиталға қойылатын талаптар
8.	Операциялық тәуекел ескеріле отырып капиталға қойылатын талаптар
9.	Сандық бағалауға жататын басқа да айтарлықтай тәуекелдер (қайсысы екенін көрсету)
9.1.
9.2.
10.	Айтарлықтай тәуекелдер ескеріле отырып капиталға қойылатын талаптар

Ескертпе:

3 және 4-бағандарда тәуекелдің әрбір түрі бойынша капиталдың нақты және болжамды мәні, сондай-ақ стресс-тестілеу ескеріле отырып болжамды мәні көрсетіледі.

Егер қолданылмаса, қысқартылған Қ –"қолданылмайды" пайдаланылады.

8-кесте

Стресс-тестілеудің сценарийлері туралы мәліметтер

№	Стресс-тестілеудің сценарийлері	Сценарийдің өлшемдері	Уақыт деңгейі, кезеңділік	Тәуекел түрі
1	2	3	4	5

Ескертпе:

2-бағанда стресс-тестілеудің әрбір сценарийі бойынша атауы көрсетіледі;

3-бағанда әрбір сценарий үшін стресс-тестілеу өлшемінің мәні көрсетіледі;

4-бағанда стресс-тестілеудің әрбір өлшемі үшін уақыт деңгейі және өткізу кезеңділігі көрсетіледі;

5-бағанда стресс-тестілеудің әрбір өлшемі үшін ол әсер ететін тәуекелдердің түрлері көрсетіледі.

9-кесте

ӨЖБІП процестері туралы мәліметтер

№	ӨЖБІП процесінің кезеңі	Сипаттамасы	Жауапты бөлімше	Процесті регламенттейтін ішкі құжат
1	2	3	4	5
1.	Өтімділіктің айтарлықтай тәуекелдерін анықтау
2.	Өтімділіктің айтарлықтай тәуекелдерін бағалау
3.	Өтімділік тәуекелдерінің негізгі көрсеткіштерін есептеу (өтімділікті өтеу коэффициенті, нетто тұрақты қорландыру коэффициенті және басқасы)
4.	Қысқа мерзімді өтімділікті талдау
5.	Ұзақ мерзімді өтімділікті талдау
6.	Қорландырудың орнықтылығын талдау
7.	Өтімділіктің буферін және кепілмен қамтамасыз етуді басқаруды талдау
8.	Жаңа өнімдерді бекіту барысында өтімділіктің тәуекелін талдау
9.	Стресс-тестілеу жүргізу
10.	Тәуекел дәрежесінің стратегиясымен келісушілік
11.	ӨЖБІП бойынша өзіндік бағалау

Ескертпе:

3-бағанда ӨЖБІП-нің әрбір кезеңі үшін банк пайдаланатын әдістеменің сипаттамасы көрсетіледі;

4-бағанда тиісті кезеңді жүзеге асыратын жауапты бөлімше көрсетіледі;

5-бағанда ӨЖБІП-нің тиісті процесін регламенттейтін ішкі құжат көрсетіледі.

10-кесте

Стресс-тестілеудің нәтижелері туралы мәліметтер

№	Көрсеткіш	Стресс-тестілеу сценарийі	Сценарийдің өлшемдері	Нақты (t)
1	2	3	4	5
1.	Өтімділікті өтеу коэффициенті
2.	Нетто тұрақты қорландыру коэффициенті
3.	Өтімділігі жоғары активтер
4.	Жеке тұлғалардың депозиттері бойынша міндеттемелер
5.	Қысқа мерзімді қаржыландыру
6.	Басқа көрсеткіш (бар болса көрсету)

кестенің жалғасы:

Стресс ескеріле отырып (1-уақыт деңгейі)	Ескертпе
6	7

Ескертпе:

5-бағанда есепті кезең ішінде нақты мәні көрсетіледі;

6-бағанда уақыт деңгейін қолдану ескерілген мәні көрсетіледі;

7-бағанда кестеге ескертулер көрсетіледі.

Өтімділікті өтеу коэффициенті және нетто тұрақты қорландыру коэффициенті ислам банктерінен басқа барлық банктерге қолданылады.

Стресс-тестілеудің сценарийлері мен өлшемдері сыртқы операциялық ортаға, стратегияға, ұйымдық құрылымға, активтердің көлеміне, банк операцияларының сипатына және күрделілік деңгейіне сәйкес анықталады

О внесении изменений и дополнений в постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 12 ноября 2019 года № 188 "Об утверждении Правил формирования системы управления рисками и внутреннего контроля для банков второго уровня, филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан"

Постановление Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка от 29 декабря 2022 года № 119. Зарегистрировано в Министерстве юстиции Республики Казахстан 10 января 2023 года № 31668

Примечание ИЗПИ!
Порядок введения в действие см. п.5

Правление Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Внести в постановление Правления Национального Банка Республики Казахстан от 12 ноября 2019 года № 188 "Об утверждении Правил формирования системы управления рисками и внутреннего контроля для банков второго уровня, филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан" (зарегистрировано в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 19632) следующие изменения и дополнения:

в Правилах формирования системы управления рисками и внутреннего контроля для банков второго уровня, филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан, утвержденных указанным постановлением:

пункт 2 изложить в следующей редакции:

"2. В Правилах используются следующие понятия:

1) риск информационной безопасности – вероятное возникновение ущерба вследствие нарушения конфиденциальности, преднамеренного нарушения целостности или доступности информационных активов банка;

2) риск информационных технологий – вероятность возникновения ущерба вследствие отказа (нарушения функционирования) информационно-коммуникационных технологий, эксплуатируемых банком;

3) уполномоченный коллегиальный орган банка – совет директоров, комитет при совете директоров, правление, комитет при правлении;

4) репутационный риск – вероятность возникновения потерь, неполучения запланированных доходов в результате сужения клиентской базы, снижения иных показателей развития вследствие формирования в обществе отрицательного представления о надежности банка, качестве оказываемых им услуг или характере деятельности банка в целом;

5) юридический риск – вероятность возникновения потерь вследствие несоблюдения банком либо контрагентом требований гражданского, налогового, банковского законодательства Республики Казахстан, законодательства Республики Казахстан о государственном регулировании, контроле и надзоре финансового рынка и финансовых организаций, законодательства Республики Казахстан о валютном регулировании и валютном контроле, о платежах и платежных системах, о пенсионном обеспечении, о рынке ценных бумаг, о бухгалтерском учете и финансовой отчетности, о кредитных бюро и формировании кредитных историй, о коллекторской деятельности, об обязательном гарантировании депозитов, о противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма, об акционерных обществах, а в отношениях с нерезидентами Республики Казахстан - законодательства страны его происхождения, а также условий заключенных договоров;

6) внутренний процесс оценки достаточности капитала – набор процессов управления существенными рисками, с учетом объема активов, характера и уровня сложности деятельности, организационной структуры, стратегических планов, риск-профиля банка, нормативной правовой базы, оценка и агрегирование таких рисков с целью определения целевого уровня достаточности капитала банка для поддержания стабильного финансового положения и платежеспособности.

Под капиталом филиала банка-нерезидента Республики Казахстан понимаются активы филиала банка-нерезидента Республики Казахстан, принимаемые в качестве резерва, рассчитанные в соответствии с требованиями постановления Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка от 12 февраля 2021 года № 23 "Об установлении пруденциальных нормативов и иных обязательных к соблюдению норм и лимитов для филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан (в том числе филиалов исламских банков-нерезидентов Республики Казахстан), их нормативных значений и методики расчетов, включая порядок формирования активов филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан (в том числе филиалов исламских банков-нерезидентов Республики Казахстан), принимаемых в качестве резерва, и их минимальный размер", зарегистрированного в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 22213;

7) план финансирования капитала – совокупность процедур и плана действий для реагирования на критическое снижение капитала банка;

8) статистический журнал стоимости залогового обеспечения – внутренний журнал стоимостей залогового обеспечения, включающий описание и характеристику залогового обеспечения, информацию по итогам первой и наиболее актуальной оценок независимой оценки качества (дата оценки, наименование независимой оценки качества, стоимость, метод оценки), заключения залоговой службы (дата, стоимость), причины различия стоимостей, информацию по реализации (при наличии);

9) беззалоговый потребительский заем – банковский заем без условия о залоге на момент выдачи, предоставленный физическому лицу на цели, не связанные с осуществлением предпринимательской деятельности;

10) комплаенс-риск – вероятность возникновения потерь вследствие несоблюдения банком и его работниками требований гражданского, налогового, банковского законодательства Республики Казахстан, законодательства Республики Казахстан о государственном регулировании, контроле и надзоре финансового рынка и финансовых организаций, законодательства Республики Казахстан о валютном регулировании и валютном контроле, о платежах и платежных системах, о пенсионном обеспечении, о рынке ценных бумаг, о бухгалтерском учете и финансовой отчетности, о кредитных бюро и формировании кредитных историй, о коллекторской деятельности, об обязательном гарантировании депозитов, о противодействии легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, и финансированию терроризма, об акционерных обществах, внутренних документов банка, регламентирующих порядок оказания банком услуг и проведения операций на финансовом рынке, а также законодательства иностранных государств, оказывающего влияние на деятельность банка;

11) корпоративное управление – система взаимоотношений между правлением банка (соответствующим исполнительным органом банка-нерезидента Республики Казахстан, филиал которого открыт на территории Республики Казахстан, руководящими работниками филиала банка-нерезидента Республики Казахстан), советом директоров (соответствующим органом управления банка-нерезидента Республики Казахстан, филиал которого открыт на территории Республики Казахстан) акционерами, руководящими работниками и аудиторами, а также взаимоотношения между уполномоченными коллегиальными органами банка.

Система корпоративного управления позволяет организовать распределение полномочий и ответственности, а также построить процесс принятия корпоративных решений;

12) кредитный риск – вероятность возникновения потерь, возникающая вследствие невыполнения заемщиком или контрагентом своих обязательств в соответствии с условиями договора банковского займа;

13) кредитоспособность – комплексная правовая и финансовая характеристика заемщика, представленная финансовыми и нефинансовыми показателями, позволяющая оценить его возможность в будущем полностью и в срок исполнить обязательства по договору банковского займа;

14) кредитный договор – соглашение между банком и заемщиком о предоставлении финансирования (включая условное финансирование), в результате которого у банка возникают (либо возникнут в будущем) требования к заемщику;

15) план финансирования на случай непредвиденных обстоятельств – совокупность процедур и плана действий для реагирования на снижение способности банка своевременно отвечать по своим обязательствам;

16) надзорное стресс-тестирование – это инструмент уполномоченного органа, направленный на оценку финансовой устойчивости банков к гипотетическим (стрессовым) сценариям развития событий. Банки на основании единой для всех участников надзорного стресс-тестирования методологии и сценариев проводят расчеты с использованием внутренних моделей и предоставляют в уполномоченный орган результаты стресс-тестирования. При этом банки отвечают за надлежащее качество проведенных расчетов и результаты стресс-тестирования;

17) уполномоченный орган по финансовому мониторингу – государственный орган, осуществляющий финансовый мониторинг и принимающий иные меры по противодействию легализации (отмыванию) доходов, полученных преступным путем, финансированию терроризма, финансированию распространения оружия массового уничтожения;

18) подразделение-владелец защищаемой информации – подразделение банка, владелец информации, нарушение конфиденциальности, целостности или доступности которой приведет к убыткам для банка;

19) критичный информационный актив – информационный актив, определяемый в соответствии с постановлением Правления Национального Банка Республики Казахстан от 27 марта 2018 года № 48 "Об утверждении Требований к обеспечению информационной безопасности банков, филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан и организаций, осуществляющих отдельные виды банковских операций, Правил и сроков предоставления информации об инцидентах информационной безопасности, включая сведения о нарушениях, сбоях в информационных системах", зарегистрированным в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 16772;

20) существенный риск – риск, реализация которого приведет к ухудшению финансовой устойчивости банка;

21) конфликт интересов – ситуация, при которой возникает противоречие между личной заинтересованностью должностных лиц банка (должностных лиц органа управления, исполнительного органа банка-нерезидента Республики Казахстан, филиал которого открыт на территории Республики Казахстан, руководящих работников филиала банка-нерезидента Республики Казахстан), его акционеров и (или) его работников и надлежащим исполнением ими своих должностных полномочий или имущественными и иными интересами банка и (или) его работников и (или) клиентов, которое повлечет за собой неблагоприятные последствия для банка и (или) его клиентов;

22) рыночный риск – вероятность возникновения финансовых потерь по балансовым и внебалансовым статьям, обусловленная неблагоприятными изменениями рыночной ситуации, выражающаяся в изменениях рыночных процентных ставок, курсов иностранных валют, рыночной стоимости финансовых инструментов, товаров;

23) операционный риск – вероятность возникновения потерь в результате неадекватных и недостаточных внутренних процессов, человеческих ресурсов и систем, или влияния внешних событий, за исключением стратегического риска и репутационного риска;

24) внутренний процесс оценки достаточности ликвидности – набор процессов управления риском ликвидности, в целях поддержания банком надлежащего уровня ликвидности и внедрения надлежащей системы управления риском ликвидности в различные временные интервалы в зависимости от видов деятельности, валюты;

25) риск ликвидности – вероятность возникновения финансовых потерь в результате неспособности банка выполнить свои обязательства в установленный срок без значительных убытков;

26) процентный риск – риск возникновения финансовых расходов (убытков) вследствие неблагоприятного изменения процентных ставок по активам, пассивам банка;

27) политика – утвержденный советом директоров банка внутренний документ, определяющий основные количественные и качественные параметры, принципы, стандарты, обеспечивающие эффективное функционирование банка и соответствие его деятельности стратегии, риск-профилю, риск-аппетиту. В рамках политики совет директоров банка обеспечивает наличие соответствующих внутренних документов, описывающие отдельные процедуры, процессы, инструкции;

28) стратегический риск – вероятность возникновения убытков в результате ошибок (недостатков), допущенных при принятии решений, определяющих стратегическое развитие банка и выражающихся в недостаточном учете возможных опасностей, присущих деятельности банка, неправильном или недостаточно обоснованном определении перспективных направлений деятельности, в которых банк достигнет преимущества перед конкурентами, отсутствии или обеспечении в неполном объеме необходимых ресурсов и организационных мер, обеспечивающих достижение стратегических целей деятельности банка;

29) стресс-тестирование – метод оценки потенциального влияния исключительных, но возможных событий на финансовое состояние банка;

30) риск – вероятность того, что ожидаемые или непредвиденные события окажут отрицательное влияние на финансовую устойчивость банка, его капитал и (или) доходы;

31) риск-профиль – совокупность видов риска и иных сведений, характеризующих степень подверженности банка рискам, присущим всем видам деятельности банка для выявления слабых сторон и определения приоритетности последующих действий в рамках системы управления рисками;

32) риск-аппетит – агрегированный (агрегированные) уровень (уровни) существенных рисков (лимиты допустимого размера риска), который (которые) банк готов принять либо намерен исключить при реализации стратегии;

33) заявление риск-аппетита – утверждаемый советом директоров банка документ, описывающий агрегированный (агрегированные) уровень (уровни) существенных рисков (лимиты допустимого размера риска), который (которые) банк готов принять либо намерен исключить при реализации стратегии. Заявление риск-аппетита содержит заявление качественного характера, а также количественного характера, включая показатели в отношении доходности, капитала, ликвидности, рисков, иных применимых показателей;

34) риск-культура – процессы, процедуры, внутренние правила банка, направленные на понимание, принятие, управление и контроль за рисками с целью минимизации их влияния на финансовое состояние банка, а также этические нормы и стандарты профессиональной деятельности всех участников организационной структуры. Риск-культура дополняет существующие утвержденные процедуры, процессы и механизмы деятельности банка и является неотъемлемым компонентом системы управления рисками;

35) обработка риска – процесс выбора и реализации мер по изменению рисков;

36) реестр рисков – структурированный перечень рисков, содержащий критерии и причины возникновения рисков, вероятность их возникновения, воздействие (ущерб), приоритет и способы обработки риска;

37) уполномоченный орган – государственный орган, осуществляющий государственное регулирование, контроль и надзор финансового рынка и финансовых организаций;

38) организационная структура – внутренний документ и (или) совокупность внутренних документов, устанавливающих количественный состав и систему органов управления, руководящих работников и структурных подразделений банка, отражающий структуру подчиненности, подотчетности;

39) участник Международного финансового центра "Астана", оказывающий услуги по управлению платформой цифровых активов– юридическое лицо, зарегистрированное в соответствии с действующим правом Международного финансового центра "Астана" и осуществляющее на территории Международного финансового центра "Астана" деятельность по управлению платформой цифровых активов;

40) внутренний (экономический) капитал – капитал, необходимый для покрытия существенных рисков, в том числе потенциальных, принятых банком, рассчитанный внутри банка с использованием собственных моделей.

При применении требований Правил к филиалу банка-нерезидента Республики Казахстан:

под советом директоров понимается соответствующий орган управления банка-нерезидента Республики Казахстан;

под правлением понимаются руководящие работники филиала банка-нерезидента Республики Казахстан;

под собственным капиталом понимаются активы филиала банка-нерезидента Республики Казахстан, принимаемые в качестве резерва, рассчитанные в соответствии с требованиями постановления Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка от 12 февраля 2021 года № 23 "Об установлении пруденциальных нормативов и иных обязательных к соблюдению норм и лимитов для филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан (в том числе филиалов исламских банков-нерезидентов Республики Казахстан), их нормативных значений и методики расчетов, включая порядок формирования активов филиалов банков-нерезидентов Республики Казахстан (в том числе филиалов исламских банков-нерезидентов Республики Казахстан), принимаемых в качестве резерва, и их минимальный размер", зарегистрированного в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 22213;

под финансовой отчетностью понимается отчетность по данным бухгалтерского учета филиала банка-нерезидента Республики Казахстан;

под главой риск-менеджмента понимается руководитель подразделения по управлению рисками филиала банка-нерезидента Республики Казахстан;

под главным комплаенс-контроллером понимается руководитель подразделения по комплаенс-контролю филиала банка-нерезидента Республики Казахстан.";

пункт 20 изложить в следующей редакции:

"20. Организационная структура банка соответствует выбранной бизнес-модели, масштабу деятельности, видам и сложности операций, минимизирует конфликт интересов и распределяет полномочия по управлению рисками между коллегиальными органами и структурными подразделениями, включая, но не ограничиваясь:

1) совет директоров банка;

2) комитеты при совете директоров банка;

3) правление банка (соответствующий исполнительный орган банка - нерезидента Республики Казахстан, филиал которого открыт на территории Республики Казахстан, руководящие работники филиала банка-нерезидента Республики Казахстан);

4) подразделение (подразделения) по управлению рисками;

5) подразделение по комплаенс-контролю;

6) подразделение внутреннего аудита;

7) подразделение, выполняющее функции залоговой службы, в том числе залоговая служба на основе аутсорсинга (за исключением случаев, когда стратегия банка не предусматривает предоставление кредитов под залоговое обеспечение и в текущем портфеле банка отсутствуют займы, выданные под залоговое обеспечение) (далее – подразделение залоговой службы).";

пункт 34 изложить в следующей редакции:

"34. Совет директоров банка обеспечивает наличие подразделения (подразделений) по управлению рисками, курируемое и (или) возглавляемое главой риск-менеджмента, обладающим достаточными полномочиями, независимостью и ресурсами, осуществляющее взаимодействие с советом директоров. Подразделение (подразделения) по управлению рисками выполняет (выполняют), но, не ограничиваясь ими, следующие функции:

1) разработку системы управления рисками, включающую политики и процедуры управления рисками, стратегию риск-аппетита и определение уровней риск-аппетита;

2) выявление существенных текущих и потенциальных рисков, присущих деятельности банка, в том числе посредством надзорного стресс-тестирования для банков, вошедших в периметр надзорного стресс-тестирования, и внутреннего стресс-тестирования;

3) оценку рисков и определение агрегированного (агрегированных) уровня (уровней) риск-аппетита;

4) разработку для последующего вынесения на рассмотрение комитета по управлению рисками и утверждение советом директоров банка уровней риск-аппетита, мониторинг соблюдения уровней риск-аппетита;

5) разработку систем раннего предупреждения и триггеров, направленных на выявление нарушений уровней риск-аппетита;

6) предоставление управленческой отчетности правлению, комитету по управлению рисками и совету директоров банка.

Положения подпункта 1), подпункта 4) настоящего пункта в части разработки и последующего вынесения на рассмотрение комитета по управлению рисками, утверждения советом директоров банка уровней риск-аппетита, а также подпункта 5) настоящего пункта не распространяются на филиал банка-нерезидента Республики Казахстан.";

пункт 40 изложить в следующей редакции:

"40. Описание организационной структуры ВПОДК содержит перечень участников ВПОДК с указанием ответственности коллегиальных органов банка и подразделений, участвующих в реализации процессов управления достаточностью капитала, в том числе:

1) совет директоров банка отвечает за управление достаточностью капитала в целях управления рисками и определение уровня (уровней) риск-аппетита. Совет директоров банка утверждает отчет по соблюдению ВПОДК и ВПОДЛ, включающий информацию о поддержании необходимого уровня достаточности капитала, не позднее 30 апреля года, следующего за отчетным годом;

2) комитет по вопросам управления рисками отвечает за разработку политик управления рисками и процедур в области управления капиталом в рамках уровня риск-аппетита, установленного советом директоров банка. Комитет по вопросам управления рисками периодически уведомляет совет директоров банка о существенных изменениях уровня капитала;

3) подразделение (подразделения) лица, на которое (которых) возложены функции внутреннего контроля, осуществляет (осуществляют) проверку соблюдения процедур ВПОДК и доводит (доводят) результаты до сведения совета директоров банка;

4) подразделение (подразделения), участвующее (участвующие) в процессе по управлению рисками:

является (являются) ответственным (ответственными) за реализацию процесса управления достаточностью капитала;

отвечает (отвечают) за подготовку отчета по соблюдению ВПОДК и ВПОДЛ в соответствии со Структурой отчета по соблюдению внутреннего процесса оценки достаточности капитала и внутреннего процесса оценки достаточности ликвидности согласно приложению к Правилам. Банк обеспечивает наличие подтверждающих документов к отчету по соблюдению ВПОДК и ВПОДЛ, которые включают, но не ограничиваясь, расчеты, применяемые модели, пояснительные записки, аналитические справки, результаты самооценки, оценку эффективности ВПОДК и результаты проверки соблюдения процедур ВПОДК;

отвечает (отвечают) за подготовку проведения стресс-тестирования;

5) подразделение, ответственное за разработку бюджета и планирование, осуществляет планирование инвестиций и разработку бюджета по всем направлениям деятельности банка;

6) подразделение (подразделения) по управлению капиталом разрабатывает (разрабатывают) и реализует (реализуют) меры по увеличению уровня капитализации и разрабатывает (разрабатывают) совместно с заинтересованными подразделениями план финансирования капитала;

7) подразделение внутреннего аудита проводит оценку эффективности ВПОДК.

В рамках ВПОДК совет директоров банка несет ответственность за соблюдение утвержденной стратегии риск-аппетита, разработанной в соответствии с главой 3 Правил.";

пункт 42 изложить в следующей редакции:

"42. В рамках системы управления кредитным риском банк руководствуется следующими принципами и требованиями:

1) совет директоров и комитет по вопросам управления рисками банка обеспечивают:

поддержание достаточного уровня провизий;

осуществление контроля над процессом оценки кредитного риска, который обеспечивается следующим:

принятием необходимых мер по обеспечению полноты и достоверности информации в целях принятия решений;

соблюдением требований Гражданского кодекса Республики Казахстан, Кодекса Республики Казахстан "О налогах и других обязательных платежах в бюджет (Налоговый кодекс)" (далее – Налоговый кодекс), Закона о банках, Закона Республики Казахстан "О бухгалтерском учете и финансовой отчетности" (далее – Закон о бухгалтерском учете и финансовой отчетности), Закона Республики Казахстан "О кредитных бюро и формировании кредитных историй в Республике Казахстан", внутренних политик и процедур по управлению кредитным риском;

принятием мер по обеспечению полной и достоверной управленческой, регуляторной и финансовой отчетности;

наличием независимой от бизнес-подразделений процедуры оценки займов;

утверждением адекватной системы классификации активов по уровню кредитного риска, основанной на использовании всей доступной информации в процессе оценки займов;

наличием детально и в полном объеме регламентированных процедур взаимодействия между участниками процесса управления кредитным риском;

построение эффективной системы внутреннего контроля, включающей оценку соответствия уровня провизий ожидаемым потерям в рамках утвержденной методики формирования провизий и внутреннего процесса оценки достаточности капитала;

2) банк осуществляет кредитную деятельность и управление кредитным риском в рамках утвержденной кредитной политики, которая включает, но не ограничиваясь, следующее:

основные направления кредитной деятельности банка;

участников кредитного процесса и сферы их ответственности;

внутренний порядок принятия кредитных решений, включая порядок рассмотрения и одобрения кредитов, в том числе в отношении кредитования лиц, связанных с банком особыми отношениями, лимиты кредитования в целях ограничения концентрации кредитного риска;

процедуру анализа кредитоспособности заемщика.

В случае, если совокупная сумма предоставленных займов и принятых условных обязательств физическому лицу превышает 0,01 (ноль целых одну сотую) процента от собственного капитала банка, размер которого выше 100 (ста) миллиардов тенге, или превышает 0,02 (ноль целых две сотых) процента от собственного капитала банка, размер которого до 100 (ста) миллиардов тенге, банк осуществляет анализ кредитоспособности на основе следующей информации и с учетом следующих факторов (но не ограничиваясь ими):

наличие постоянного и достаточного дохода заемщика;

наличие недвижимого и другого имущества;

наличие ссудной задолженности, в том числе перед другими кредиторами;

долговая нагрузка;

платежная дисциплина (кредитная история) по займам;

рейтинг заемщика в скоринговых системах банка (при наличии);

наличие иной задолженности;

наличие иных источников погашения задолженности перед банком;

остатки и операции по банковским счетам;

информация об образовании и занятости (сфере деятельности);

социально-демографические характеристики;

информация о целевом использовании денег;

дополнительная информация о доходах заемщика.

В случае, если совокупная сумма предоставленных займов и принятых условных обязательств физическому лицу не превышает 0,01 (ноль целых одну сотую) процента от собственного капитала банка, размер которого выше 100 (ста) миллиардов тенге, или не превышает 0,02 (ноль целых две сотых) процента от собственного капитала банка, размер которого до 100 (ста) миллиардов тенге, банк осуществляет анализ кредитоспособности на основе следующей информации и с учетом следующих факторов (но не ограничиваясь ими):

наличие постоянного и достаточного дохода заемщика;

наличие ссудной задолженности, в том числе перед другими кредиторами;

долговая нагрузка;

платежная дисциплина (кредитная история) по займам;

рейтинг заемщика в скоринговых системах банка (при наличии);

наличие иных источников погашения задолженности перед банком;

остатки и операции по банковским счетам;

информация об образовании и занятости;

социально-демографические характеристики;

информация о целевом использовании денег (при наличии).

В случае, если совокупная сумма предоставленных займов и условных обязательств юридическому лицу превышает 0,1 (ноль целых одну десятую) процента от собственного капитала банка, размер которого выше 100 (ста) миллиардов тенге, или превышает 0,2 (ноль целых две десятых) процента от собственного капитала банка, размер которого до 100 (ста) миллиардов тенге, банк осуществляет анализ кредитоспособности на основе следующей информации и с учетом следующих факторов (но не ограничиваясь ими):

анализ финансовой отчетности и основных финансовых коэффициентов заемщиков-юридических лиц (рентабельность, соотношение собственных и заемных средств, план поступления денежных средств (за исключением случаев выдачи займов финансовым организациям, размещения вкладов в финансовых организациях, открытия кредитной линии сроком менее 6 (шести) месяцев), уровня доходов.

Принимаемая для анализа финансовая отчетность заемщика (за исключением случаев финансирования в виде овердрафтов, кредитных карт, кредитных линий сроком менее 6 (шести) месяцев) балансовая стоимость активов которого превышает 0,2 (ноль целых две десятых) процента от собственного капитала банка, соответствует следующим требованиям:

наличие трех основных форм отчетности с расшифровками счетов по материальным (значимым) компонентам баланса (более 5 (пяти) процентов от валюты баланса) и (или) отчета о прибылях и убытках (более 5 (пяти) процентов от выручки). Данное требование не распространяется на акционерное общество "Фонд национального благосостояния "Самрук-Қазына", акционерное общество "Национальный управляющий холдинг "Байтерек", публичные компании, имеющие долгосрочный кредитный рейтинг по международной шкале агентств Standard & Poor's (Стандард энд Пурс), Moody's Investors Service (Мудис Инвесторс Сервис) или Fitch Ratings Inc. (Фич Рейтингс), юридические лица, которые включаются в консолидированную финансовую отчетность частных международных корпораций (акции или доли участия которых не листингуются на фондовой бирже либо международных фондовых биржах) или публичных международных корпораций, а также на случаи наличия аудированной финансовой отчетности, заверенной компаниями, соответствующими листинговым требованиям фондовой биржи;

соответствие между всеми формами финансовой отчетности;

наличие подписей ответственных (уполномоченных) лиц заемщика под предоставленной финансовой отчетностью.

В случае наличия аудированной финансовой отчетности, соответствующей листинговым требованиям фондовой биржи, приоритетно используется аудированная финансовая отчетность для любых целей, а также не требуется ее сверка с налоговой декларацией. Сверка с налоговой декларацией финансовой отчетности не требуется для юридических лиц, которые включаются в консолидированную финансовую отчетность частных международных корпораций (акции или доли участия, которых не листингуются на фондовой бирже либо международных фондовых биржах) или публичных международных корпораций.

С 1 января 2024 года требуется наличие налоговой декларации (в случае, когда сдача налоговой декларации требуется в соответствии с Налоговым кодексом) и отсутствие противоречия данных из налоговой декларации с данными из финансовой отчетности, используемой для оценки признаков обесценения и расчета денежных потоков в целях расчета провизий, за один и тот же период. Расхождения между показателями финансовой и налоговой отчетностей допускаются ввиду различий бухгалтерского и налогового учета. В иных случаях причины существенных расхождений данных между формами отчетности описываются в заключении ответственного подразделения банка по заемщику и рассматриваются уполномоченным коллегиальным органом банка.

Банк устанавливает существенность расхождений во внутренних документах. В случае отсутствия установленных порогов существенными расхождениями являются (но не ограничиваясь) расхождения в размере более 30 (тридцати) процентов по показателям выручки, итогового финансового результата, рентабельности активов.

В случае объективности финансовой отчетности банк использует финансовую отчетность в целях оценки признаков обесценения и расчета денежных потоков в целях расчета провизий.

В случае отсутствия финансовой отчетности и (или) налоговой декларации (в случае, когда их сдача не требуется в соответствии с Налоговым кодексом и Законом о бухгалтерском учете и финансовой отчетности) запрашивается информация об активах заемщика и иных источниках дохода (выписки по банковским счетам, подтверждение наличия в собственности соответствующих активов).

В рамках оценки признаков обесценения и категорий обесценения допускается использование финансовой отчетности заемщиков, созаемщиков, гарантов и поручителей в консолидированном виде.

В целях расчета ожидаемых денежных потоков по займу допускается консолидация финансовой отчетности заемщика (в том числе со стороны банка) с отчетностью лиц (в том числе связанных с заемщиком), имеющих договорные обязательства с заемщиком по погашению его задолженности в случае наступления его неплатежеспособности, а также с отчетностью лиц, не имеющих таких договорных обязательств с заемщиком, если активы данного лица выступают обеспечением по обязательствам заемщика.

В случае выдачи банком займа без соблюдения требований, установленных абзацами тридцать третьим, тридцать четвертым, тридцать пятым, тридцать шестым, тридцать восьмым, тридцать девятым, сорок первым, сорок вторым и сорок третьим настоящего подпункта, все обязательства заемщика относятся к обесцененным активам по международным стандартам финансовой отчетности (далее – МСФО);

наличие ссудной задолженности, в том числе перед другими кредиторами;

платежная дисциплина (кредитная история) по займам;

уровень ликвидных активов;

долговая нагрузка;

наличие иных источников погашения задолженности перед банком;

прогнозные свободные денежные потоки;

оценка внешней среды заемщика (состояние экономики, отрасли, перспективы развития, диверсификация производства и рынков сбыта, и характеристики операционной деятельности заемщика, такие как рыночная доля заемщика на соответствующем рынке, позиционирование продукта заемщика, география операций, цикличность бизнеса, изменения в предпочтениях потребителей, изменение в технологии, барьеры вхождения в сектор экономики и другие факторы, влияющие на возможность компании получать доход и поддерживать цены);

оценка качества управления (опыт, компетентность, деловая репутация);

оценка собственников заемщика;

наличие фактов вовлеченности в судебные разбирательства;

включение в список неблагонадежных налогоплательщиков.

В случае, если совокупная сумма предоставленных займов и условных обязательств юридическому лицу не превышает 0,1 (ноль целых одну десятую) процента от собственного капитала банка, размер которого выше 100 (ста) миллиардов тенге, или не превышает 0,2 (ноль целых две десятых) процента от собственного капитала банка, размер которого до 100 (ста) миллиардов тенге, банк осуществляет анализ кредитоспособности на основе следующей информации и с учетом следующих факторов (но не ограничиваясь ими):

наличие постоянного и достаточного дохода заемщика;

наличие ссудной задолженности, в том числе перед другими кредиторами;

платежная дисциплина (кредитная история) по займам;

долговая нагрузка;

наличие иных источников погашения задолженности перед банком;

перспективы развития соответствующей отрасли.

В зависимости от отрасли кредитования и типа заемщика набор количественных и качественных показателей меняется.

В отношении физических и юридических лиц кредитная политика определяет случаи (выдача банковских гарантий, аккредитивов, банковских гарантий, выпущенных под банковскую контргарантию, а также займов, обеспеченных высоколиквидными активами), при которых не применяется анализ кредитоспособности заемщика. Для банков, являющихся дочерними организациями банков-нерезидентов Республики Казахстан, имеющих долгосрочный кредитный рейтинг в иностранной валюте не ниже "A-" по международной шкале агентства Standard & Poor's (Стандард энд Пурс) или рейтинг аналогичного уровня одного из других рейтинговых агентств, допускается использование анализа кредитоспособности на уровне родительской организации заемщика или организации, включающей заемщика в консолидированную финансовую отчетность, проведенного родительским банком или аффилированным по отношению к банку лицом, при условии, что анализ осуществлен не позднее 12 (двенадцати) месяцев c даты обращения заемщика;

внутренний порядок принятия кредитных решений в отношении реструктуризации займов, который основан на принципах обоснованности, целесообразности и независимости, и включает описание случаев и условий реструктуризации займов. Банк определяет случаи и виды реструктуризации в соответствии с требованиями постановления Правления Национального Банка Республики Казахстан от 22 декабря 2017 года № 269 "Об утверждении Правил создания провизий (резервов) в соответствии с международными стандартами финансовой отчетности и требованиями законодательства Республики Казахстан о бухгалтерском учете и финансовой отчетности", зарегистрированного в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 16502 (далее – Постановление № 269).

Банк принимает решение о реструктуризации займов по заемщикам с учетом наличия перспектив погашения займа после реструктуризации.

Решение о проведении вынужденной реструктуризации займов, определяемой в соответствии с требованиями Постановления № 269, (по заемщикам и (или) группе взаимосвязанных заемщиков, общая задолженность, включая условные обязательства, которых превышает 1 (один) процент от собственного капитала банка, размер которого выше 100 (ста) миллиардов тенге, или 2 (два) процента от собственного капитала банка, размер которого до 100 (ста) миллиардов тенге) принимается правлением банка или уполномоченным коллегиальным органом банка, в состав которого входит председатель правления банка. Информация о принятых решениях на ежеквартальной основе направляется членам совета директоров банка;

приемлемые методы управления кредитным риском, учитывающие (но, не ограничиваясь ими) следующие факторы:

собственные знания и опыт в использовании метода;

экономическую эффективность;

тип заемщика и (или) контрагентов, их финансовое состояние;

3) банк осуществляет кредитную деятельность в соответствии с внутренними документами, регламентирующими совершение операций, которым присущ кредитный риск, который включает, но не ограничиваясь, следующее:

условия предоставления кредитов физическим и юридическим лицам (в том числе лицам, связанным с банком особыми отношениями и работникам банка) по каждому виду кредитования, включая требования к потенциальным заемщикам и (или) контрагентам;

требования к информации заемщика и (или) контрагента, в том числе финансовой и иной информации, необходимой для принятия решения о выдаче кредита;

внутренний порядок корпоративного кредитования, предусматривающий анализ сектора кредитования, кредитную историю заемщика, а также рейтинговую систему на основе количественных и качественных факторов, позволяющих обеспечивать детализированную оценку качества кредитов;

методологию кредитного скоринга или анализа платежеспособности и кредитоспособности заемщика, основанного на количественных и качественных характеристиках, и внутренний порядок его использования;

установление минимального допустимого уровня рейтинга (при наличии), при котором выдается кредит;

внутренний порядок и процедуры одобрения, утверждения, анализа и мониторинга отклонений от кредитной политики, стандартов, процедур, лимитов;

установление лимитов кредитования и (или) ставок вознаграждения по кредитам с учетом анализа заемщиков, в том числе с учетом, при наличии, рейтингов и (или) скоринговой оценки заемщиков. Лимиты кредитования, в том числе по беззалоговым кредитам, устанавливаются по валютам, отраслям, категориям заемщиков (контрагентов) (финансовые организации, корпоративное, розничное кредитование), продуктам, группам связанных сторон и на одного заемщика;

внутренний порядок рассмотрения, одобрения заявлений о выдаче кредитов, принятия решений о выдаче (отказе в выдаче), в том числе в отношении кредитования лиц, связанных с банком особыми отношениями;

внутренний порядок в отношении залогового обеспечения, определяющий:

виды залога и критерии их приемлемости для отдельных продуктов банка, в том числе для принятия решения о возможности кредитования заемщика;

требования к структуре залога в зависимости от вида залога и вида банковского продукта;

лимиты по видам залога в зависимости от вида продуктов и структуры кредитного портфеля банка;

определение ликвидного и высоколиквидного залога;

долю ликвидного залога в общей структуре обеспечения, коэффициент, характеризующий отношение суммы займа к стоимости залога (наименьшая стоимость из оценки залога оценщиком и работниками подразделения залоговой службы (при наличии обоих) либо имеющаяся оценка);

долю высоколиквидного залога в общей структуре обеспечения, коэффициент, характеризующий отношение суммы займа к стоимости залога (наименьшая стоимость из оценки залога оценщиком и работниками подразделения залоговой службы (при наличии обоих) либо имеющаяся оценка);

требования к проведению осмотра залога в рамках принятия залога и выдачи займа, в том числе с определением требований к использованию специальных технических средств (допускается выборочный подход к проведению осмотра в рамках ипотечного кредитования, с обеспечением независимой выборки не менее 20 (двадцати) процентов от общего количества всех залогов);

порядок мониторинга и работы с залоговым обеспечением с установлением требований в зависимости от вида залога;

требования к переоценке залогового имущества;

процедуры, обеспечивающие юридическую силу залогов, в том числе требования к регистрации залога в зависимости от вида залога и вида продукта банка;

оперативную оценку достаточности залогового обеспечения, с учетом изменения показателей производственной деятельности заемщика, стоимости и сохранности обеспечения, в том числе, его подверженности иным обстоятельствам, существенно влияющим на его оценку;

процедуры реализации залогового обеспечения в зависимости от залога и вида продукта банка, включая предельные сроки реализации и взыскания;

объективность (адекватность) оценки стоимости залогового обеспечения со стороны оценщиков, за исключением случая, когда совокупная сумма предоставленных займов и условных обязательств заемщику не превышает 0,1 (ноль целых одну десятую) процента от собственного капитала банка и объектом оценки является недвижимость в городах республиканского значения и в городах, являющихся областными центрами;

требования к установлению дисконтов по отношению к стоимости залога, определенной оценщиком в зависимости от различных параметров (некорректный подход к оценке, наличие аффилированности оценщика и заемщика, наличие аффилированности оценщика и банка, в том числе сотрудников залоговой службы) и ликвидности залогового обеспечения.

Банк при принятии решения о выдаче займа, залогом по которому выступает недвижимое имущество и нематериальные активы (права недропользования), рассматривает результаты оценки. В случае, когда рыночная стоимость, определенная на дату последней оценки оценщиком, составляет более 100 000 (ста тысяч) месячных расчетных показателей, для прав недропользования более 500 000 (пяти ста тысяч) месячных расчетных показателей, банк обеспечивает (не реже 1 (одного) раза в год) проведение оценки залога оценщиком.

Банк обеспечивает регистрацию залога вне зависимости от его вида в уполномоченном регистрирующем органе в случае наличия признаков значительного увеличения кредитного риска в соответствии с МСФО, а также требованиями Постановления № 269 по залогам, рыночная стоимость которых на дату последней оценки оценщиком составляет более 100 000 (ста тысяч) месячных расчетных показателей, по правам недропользования - более 500 000 (пяти ста тысяч) месячных расчетных показателей.

Внутренний порядок оценки объективности (адекватности) оценки стоимости залогового обеспечения со стороны работников банка обеспечивает, но не ограничиваясь, использование корректных подходов к оценке, включая четкую формализацию требований к допустимым подходам к оценке при формировании внутренней оценки банка, а именно:

в рамках данного подхода устанавливается порядок применения различных подходов оценки в зависимости вида залога;

в случае применения экспертных оценок при оценке стоимости залога обеспечивается регламентированный процесс с указанием лимитов применения таких оценок;

в рамках доходного подхода при отрицательных операционных денежных потоках или отрицательном значении EBITDA (прибыль до вычета расходов по выплате процентов, налогов, износа и начисленной амортизации) по объекту за последние 4 (четыре) квартала либо за завершившийся календарный год не допускается применение подхода на основе дисконтированных денежных потоков. Данное требование не распространяется на случаи:

оценки компании в инвестиционной стадии, а также если на балансе оцениваемой компании имеются активы, в том числе контракты, способные генерировать денежный поток;

оценки объектов, способных генерировать денежный поток при наличии подтверждающей информаций или рыночных данных.

В рамках доходного подхода при расчете стоимости объекта используется ставка дисконтирования, соответствующая уровню риска объекта оценки, расчет которой устанавливается во внутренних документах банка.

В рамках сравнительного подхода при расчете стоимости объекта используются информация об имеющихся на рынке наиболее актуальных сделках и (или) предложения о продаже объектов, сопоставимых с объектом оценки, а в случае их отсутствия применяются надлежащие корректировки.

Внутренний порядок оценки объективности (адекватности) оценки стоимости залогового обеспечения, в том числе определенной оценщиком, со стороны подразделения залоговой службы банка, обеспечивает, но не ограничиваясь, четкую формализацию требований к перечню аналогов и критериям признания их сопоставимыми в разрезе:

типа и (или) подтипа объекта;

местоположения объекта;

общей площади объекта;

состояния помещений, внешнего состояния объекта оценки;

целевого назначения объекта;

иных технических характеристик объекта.

Подразделение залоговой службы по каждому отчету оценщиков готовит заключение по результатам анализа объективности (адекватности) оценки стоимости залогового обеспечения на основании внутреннего порядка.

Банк разрабатывает внутренний порядок анализа объективности (адекватности) оценки стоимости залогового обеспечения, определенной оценщиком, который обеспечивает, но не ограничиваясь:

порядок применения подходов оценки в зависимости от вида залога;

критерии и требования к корректности расчетов оценки;

требования и ограничения в части использования допущений, корректировок и экспертных суждений;

наличие детальных и обоснованных расчетов;

наличие полной информации позволяющей идентифицировать объект залога;

обязательное проведение осмотра и видео-, фотофиксации предмета залога;

наличие полного пакета правоустанавливающих документов;

выявление в отчетах об оценке причин и критериев, повлекших существенное (более 10 (десяти) процентов) различие в стоимостях обеспечения в соответствии с требованиями внутренних документов банка.

При выявлении в отчетах об оценке существенного (более 10 (десяти) процентов) различия в стоимостях обеспечения банк вносит информацию по обстоятельствам, приведшим к разнице, в статистический журнал стоимости залогового обеспечения.

Банк проводит анализ отчетов об оценке, информация по которым внесена в статистический журнал стоимости залогового обеспечения, для исключения возможности некорректной оценки залога.

В рамках принятия решения о выдаче займа банк использует стоимость залога, определенную по итогам оценки объективности (адекватности) стоимости залога, определенной оценщиком с учетом всех параметров.

Оценка принятых решений на предмет соответствия установленному внутреннему порядку проводится в соответствии с требованиями главы 11 Правил. В случае обнаружения отклонений от установленного внутреннего порядка, заинтересованные подразделения доводят информацию о выявленных отклонениях уполномоченному коллегиальному органу банка. В целях исключения существенных отклонений в деятельности банка уполномоченный коллегиальный орган банка устанавливает ограничения на объем (сумма займа) и (или) на количество отклонений и осуществляет контроль над соблюдением установленных ограничений.

Банк обеспечивает:

хранение во внутренних системах банка не менее 5 (пяти) лет после погашения займа и (или) внебалансового обязательства и (или) после того, как заемщик перестал являться клиентом банка данных по залоговому обеспечению на балансе банка, включая оценку его стоимости;

своевременное обновление данных по залоговому обеспечению в соответствии с внутренними документами банка и автоматический перенос данных в модули, отвечающие за расчет риск-метрик (PD, LGD, EAD), провизий и капитала, а также в модули, отвечающие за автоматическое формирование управленческой, финансовой и регуляторной отчетности;

автоматическое фиксирование и хранение данных о любых ручных корректировках данных по залоговому обеспечению, включая первичных данных до применения ручных корректировок, данных о лицах, ответственных за применение ручных корректировок.

Данные по залоговому обеспечению, подлежащие хранению, включают (но не ограничиваясь):

привязку к внутреннему уникальному идентификатору объекта оценки, бизнес-идентификационному номеру (далее – БИН) или индивидуальному идентификационному номеру (далее – ИИН) и внутренним уникальным идентификаторам (если они отличаются от БИН или ИИН) залогодателя, заемщика, созаемщиков и гарантов и четкое отображение идентификатора групп связанных заемщиков и всех БИН или ИИН связанных заемщиков;

тип и подтип залогового обеспечения;

кадастровый номер объекта оценки (если применимо);

местонахождение объекта оценки (страна, регион, адрес);

дата прекращения договора залога в системе банка;

рыночную стоимость до применения дисконтов к залоговому обеспечению;

дату проведения оценки (переоценки) залогового обеспечения;

примененные дисконты за период не менее 5 (пяти) лет по каждому объекту оценки, в том числе по текущим объектам залога и недвижимости на балансе банка, а также по всем реализованным банком объектам оценки. Среди дисконтов обеспечивается хранение информации о вероятности взыскания и (или) вероятности реализации, ожидаемом сроке до продажи, примененных ставке дисконтирования и индексах, ожидаемых расходах на продажу, значениях дисконта в случае неприменения коэффициентов ликвидности в соответствии с Постановлением № 269;

рыночную стоимость после учета всех дисконтов, в том числе в эквиваленте в национальной валюте;

стоимость залогового обеспечения, используемая при расчете провизий;

флаг обременения объекта оценки;

очередность обременения объекта оценки;

сведения о залогодателе, гаранте, поручителе, страховщике (юридическое или физическое лицо, наименование, уникальный идентификатор);

дату подтверждения наличия обременения объекта оценки;

старшинство прав требования банка по объекту оценки на уровне заемщика или займа;

аллоцированную стоимость обеспечения для залогов на уровне заемщика и займа (с указанием доли залогового имущества на каждого заемщика со ссылкой на их уникальные идентификаторы);

подход к оценке залогового обеспечения;

используемую единицу площади;

общую, используемую площадь объекта оценки (если применимо);

долю площади, сдаваемой в аренду на дату оценки (если применимо);

долю площади, потенциально доступной для сдачи в аренду (если применимо);

4) наличие адекватной рейтинговой модели и (или) скоринговой системы.

Совет директоров банка определяет ответственные подразделения за разработку рейтинговой модели и (или) скоринговой системы, их внедрение, применение и контроль их функционирования. Рейтинговая модель и (или) скоринговая система содержат описание каждого уровня кредитного риска и условия их присвоения. В процессе присвоения кредитного рейтинга заемщика и (или) скорингового балла банк учитывает финансовое состояние заемщика (заемщиков) и иную доступную информацию по заемщику.

При присвоении кредитного рейтинга заемщика и (или) скорингового балла банк руководствуется актуальной доступной информацией о факторах, влияющих на будущую кредитоспособность и платежеспособность заемщика.

Присвоенный юридическим лицам кредитный рейтинг подлежит периодическому мониторингу на предмет актуальности. Частота пересмотра увеличивается в случае наличия негативной информации, несущей риск ухудшения финансового состояния заемщика и (или) невозможности погашения обязательств перед банком и иной доступной информации;

5) наличие адекватной системы классификации активов по уровню кредитного риска.

В рамках системы классификации активов по уровню кредитного риска банк внедряет и использует комплексные процедуры и информационные системы (в случае отсутствия - программное обеспечение) для мониторинга качества кредитного портфеля. Процедуры и информационные системы включают критерии, которые идентифицируют и выявляют проблемные займы, обеспечивают надлежащий контроль.

Система классификации активов по уровню кредитного риска обеспечивает предоставление информации для совета директоров, комитетов при совете директоров, правления, иных подразделений банка, участвующих в процессе управления кредитным риском и позволяет оценить уровень кредитного риска банка как в целом по балансу, так и в разрезе каждого актива.

Система классификации активов по уровню кредитного риска основывается на детальном анализе всех активов (за исключением дебиторской задолженности по неосновной деятельности в сумме, не превышающей 2 (два) процента от собственного капитала банка), которым присущ кредитный риск.

Детальный анализ активов включает оценку:

вероятности дефолта по обязательствам заемщика и (или) контрагента (PD);

размера убытков в случае дефолта заемщика и (или) контрагента (LGD);

величины обязательств, подверженных дефолту (EAD);

срока, в течение которого сохраняется позиция по риску;

стоимости залогового обеспечения и возможность его реализации;

бизнес-среды и экономических условий.

Классификация активов (за исключением дебиторской задолженности по неосновной деятельности в сумме, не превышающей 2 (два) процента от собственного капитала банка), которым присущ кредитный риск, осуществляется на основе как минимум 5 (пяти) категорий и обеспечивает:

надежную оценку достаточности капитала в рамках ВПОДК;

необходимый уровень провизий на покрытие ожидаемых потерь.

Активы, по которым имеется просроченная задолженность по основному долгу и (или) начисленному вознаграждению сроком более 90 (девяноста) календарных дней, классифицируются в наихудшие категории, в случае если нет веских и обоснованных оснований для классификации в более высокую категорию.

Активы, по которым имеется просроченная задолженность по основному долгу и (или) начисленному вознаграждению сроком менее 90 (девяноста) календарных дней, классифицируются в наихудшую категорию, если имеются иные факторы неплатежеспособности заемщика, определенные внутренними документами;

6) наличие политики управления проблемными активами.

Совет директоров банка утверждает политику управления проблемными активами, которая содержит:

определение проблемных активов;

методы управления проблемными активами (реструктуризация, продажа, списание, изъятие залогового обеспечения, банкротство и другие методы);

лимиты в отношении проблемных активов (в разрезе портфелей) и сроки реализации утвержденных методов управления проблемными активами для приведения в соответствие установленным лимитам при их нарушении;

количественные и качественные параметры раннего реагирования на риск увеличения объема проблемных активов;

список заинтересованных подразделений и внутренний порядок их взаимодействия при работе с проблемными активами;

внутренний порядок предоставления управленческой отчетности совету директоров об уровне проблемных активов;

процедуры оценки применяемых банком методов управления проблемными активами;

7) наличие надежной методики формирования провизий.

В целях обеспечения достаточности формируемых провизий для покрытия ожидаемых потерь банк ежегодно (либо чаще при необходимости) проводит анализ методики формирования провизий путем:

определения соответствия провизий, рассчитанных согласно требованиям методики формирования провизий, фактическим суммам убытков;

анализа текущих рыночных условий, изменений макроэкономических показателей;

валидации методики формирования провизий.

При формировании провизий по коллективным займам банк осуществляет анализ исторических данных, охватывающих необходимый период времени, и наиболее корректно отражающие кредитные потери банка. При этом исторические данные дополняются анализом текущей рыночной и экономической ситуации.

В случае если методика формирования провизий указывает на отсутствие признаков повышения кредитного риска по займам, провизии по которым формируются на индивидуальной основе, такие займы подлежат оценке уровня кредитного риска на коллективной основе.

Банк обеспечивает разработку (обновление) общей методологии моделей оценки вероятности дефолта, описывающей детальные требования, которым соответствует каждая модель оценки вероятности дефолта, включая требования к учету влияния прогнозной макроэкономической информации.

Методология моделей оценки вероятности дефолта содержит, но не ограничиваясь, следующие требования к:

определению кредитного обесценения;

качеству, глубине и объему используемых данных;

методологии формирования выборок для разработки и тестирования моделей;

наличию отдельных блоков модели (в том числе требование по учету финансовых, качественных факторов, возможности государственной или поддержки на уровне группы) и их максимальному весу в определении финального PD;

методологии калибровки модели на основе наблюдаемых уровней кредитного обесценения (калибровки модели на основании фактической статистики уровней кредитного обесценения);

разработке и учету макро-сценариев, методологии расчета и применения матриц миграций;

разработке валидной кредитной шкалы, совместимой с кредитными шкалами ведущих рейтинговых агентств;

расчету разных типов PD (при первоначальном признании, двенадцатимесячный, на весь срок жизни (lifetime PD), в момент времени (PIT PD) и циклический (TTC PD);

расчету модели PD по финансовым гарантиям;

оценке годового PD путем использования годовых данных по наблюдаемому уровню дефолтов либо альтернативных подходов, основанных на достоверном статистическом анализе.

В рамках разработки модели требуется:

при применении скоринговой модели расчет скорингового балла по каждому из заемщиков выборки для разработки;

при применении скоринговой модели калибровка модели, то есть перевод скорингового балла в значение PD с использованием моделей наблюдаемого исторического уровня кредитного обесценения по портфелю;

разработка модели учета макроэкономической ситуации и перевода TTC PD в PIT PD;

оценивать годовой PD путем либо использования годовых данных по наблюдаемому уровню дефолтов, либо альтернативных подходов, основанных на достоверном статистическом анализе;

предусмотреть выбор актуального объема исторических данных по наблюдаемому уровню дефолтов при разработке модели и калибровку PIT значений на основе ожидаемых макропоказателей;

установление минимальной границы PD для резидентов Республики Казахстан, соответствующей PD Республики Казахстан, за исключением статистических обоснованных случаев.

Банк обеспечивает автоматический расчет во внутренних системах банка всех риск-метрик (PD, LGD, EAD), провизий, а также определение событий значительного увеличения кредитного риска, событий, являющихся объективными подтверждениями обесценения по МСФО, категорий обесценения.

Банк обеспечивает хранение в системах не менее 5 (пяти) лет после погашения займа (или) внебалансового обязательства следующих данных (но не ограничиваясь):

результаты прохождения или не прохождения SPPI теста;

классификация финансового инструмента в соответствии с МСФО 9;

события, являющиеся объективными подтверждениями обесценения (отдельное поле данных для каждого события по каждому заемщику и (или) обязательству);

стадия обесценения заемщика;

вероятности сценариев по методам "going-concern" и "gone-concern" для индивидуально-оцениваемых заемщиков;

эффективная процентная ставка (первоначальная и актуальная процентные ставки);

уровни дефолтов (по количеству заемщиков, обязательств и по сумме обязательств) в абсолютном и процентном выражениях;

уровни возвратов (по сумме обязательств - отдельно с учетом выздоровлений и без учета выздоровлений) в абсолютном и процентном выражениях;

уровни реструктуризаций (по количеству заемщиков, обязательств и по сумме обязательств - отдельно по реструктуризациям и отдельно по вынужденным реструктуризациям) в абсолютном и процентном выражениях;

уровни выздоровлений (по количеству заемщиков, обязательств и по сумме обязательств) в абсолютном и процентном выражениях;

уровни списаний (по сумме обязательств - отдельно по частичным и отдельно по полным списаниям) в абсолютном и процентном выражениях;

значения PD (для каждого заемщика и (или) обязательства с момента выдачи и в течение всего срока действия займа и (или) внебалансового обязательства);

значения двенадцатимесячного PD и lifetime PD на момент признания и на каждый месяц в течение срока займа и (или) внебалансового обязательства;

значения LGD (включая значение LGD для каждого заемщика и (или) обязательства) с момента выдачи займа и (или) внебалансового обязательства (но не ранее даты внедрения МСФО 9) и на каждый месяц в течение срока действия займа и (или) внебалансового обязательства;

значения EAD (включая значение EAD для каждого заемщика и (или) обязательства) с момента выдачи займа и (или) внебалансового обязательства (но не ранее даты внедрения МСФО 9) и на каждый месяц в течение срока действия займа и (или) внебалансового обязательства;

кредитные убытки (включая значения ожидаемых кредитных убытков для каждого заемщика и (или) обязательства) с момента выдачи займа и (или) внебалансового обязательства (но не ранее даты внедрения МСФО 9) и на каждый месяц в течение срока действия займа и (или) внебалансового обязательства;

значения коэффициентов риск-взвешивания (RWA) (включая значения RWA для каждого заемщика и (или) обязательства) с момента выдачи займа и (или) внебалансового обязательства (но не ранее даты внедрения МСФО 9) и на каждый месяц в течение срока действия займа и (или) внебалансового обязательства;

коэффициенты кредитной конверсии;

суммы балансовых и внебалансовых обязательств заемщика (за последние 5 (пять) лет);

списанные займы заемщика (за последние 5 (пять) лет);

итоговое значение провизий (на уровне заемщика и на уровне обязательства);

привязка к БИН или ИИН и внутренним уникальным идентификаторам (если они отличаются от БИН или ИИН) заемщика и займа и (или) внебалансового обязательства;

привязка к БИН или ИИН и внутренним уникальным идентификаторам (если они отличаются от БИН или ИИН) всех созаемщиков и гарантов;

привязка к уникальному идентификатору группы связанных заемщиков в соответствии с внутренними документами банка;

привязка к БИН или ИИН участников группы связанных заемщиков в соответствии с внутренними документами банка;

финансовые показатели заемщиков, требуемые для определения стадии обесценения и расчета провизий;

признак принадлежности субъекта к категории предпринимательства согласно Предпринимательскому кодексу Республики Казахстан;

флаг принадлежности к списку лиц, связанных с банком особыми отношениями;

флаг реструктуризации и (или) вынужденной реструктуризации;

все даты проведения реструктуризаций по займу и заемщику по займам в данном банке.

Системы банка фиксируют и сохраняют в системах факт события значительного увеличения кредитного риска и события, являющегося объективным подтверждением обесценения по МСФО для всех заемщиков, их балансовых и внебалансовых обязательств и портфелей банка;

8) наличие процедуры валидации моделей оценки кредитного риска.

В целях обеспечения адекватности оценки кредитного риска с применением моделей банк регламентирует процессы их валидации, проведения бэк-тестинга, допустимые уровни отклонений от запланированного уровня рисков. В случае отклонения от запланированного уровня рисков банк разрабатывает план корректирующих мер.

Валидация осуществляется посредством одного или нескольких следующих методов:

проверка дискриминационной способности модели;

оценка прогнозной точности модели;

анализ миграции рейтингов;

сравнительный анализ рейтингов.

Валидация осуществляется не реже 1 (одного) раза в 3 (три) года независимым подразделением банка либо с привлечением независимой третьей стороны. Частота проведения валидации зависит от текущей рыночной ситуации, стратегии, объема активов, уровня сложности операций банка, увеличивается в случае существенных изменений в экономике или во внутренних процессах кредитования банка. Результаты валидации предоставляются комитету по вопросам управления рисками.

Внутренняя валидация скоринговых моделей проводится независимым подразделением банка не реже 1 (одного) раза в 1 (один) год.

Внутренняя валидация скоринговых моделей проводится независимым подразделением банка при формализации во внутренних документах банка полного процесса валидации, включая, но не ограничиваясь, детально описанный процесс валидации параметров, используемых в расчете провизий (участники, периметр проверки, области проверки, критерии подготовки суждений, формат представления результатов, сроки).

Независимое подразделение банка, ответственное за валидацию, формирует заключение по каждому проверенному параметру с описанием процесса проверки, раскрытием результатов и степени значимости.

Результаты валидации с подробным обоснованием предоставляются комитету по вопросам управления рисками.

По результатам рассмотрения результатов валидации комитет по вопросам управления рисками составляет протокол, включающий заключение по вопросу необходимости или отсутствия необходимости внесения изменений в модель.

В рамках валидации модели требуется провести, в том числе:

проверку соответствия модели регуляторным требованиям;

бэк-тестинг модели для определения точности предсказаний модели (проверка точности модели на выборках, отличных от той, на которой модель разрабатывалась). Банк осуществляет проверку релевантности модели на основе наиболее поздних наблюдений;

проверку глубины и качества данных, использованных при разработке моделей. В рамках проверки необходимо удостовериться эконометрическими тестами в достаточности выборки для последующего моделирования;

проверку модели на соответствие другим моделям оценки риск-метрик;

9) применение адекватных и обоснованных экспертных оценок при осуществлении оценки кредитного риска.

В ситуациях, когда необходимо применение экспертных оценок, банк обеспечивает:

регламентированный процесс применения экспертных оценок, с указанием лимитов применения таких оценок;

достаточный уровень компетенции работников, проводящих экспертную оценку;

единообразный подход в применении экспертных оценок. При одинаковых условиях экспертные оценки не имеют значительных отклонений;

экспертная оценка осуществляется на основе обоснованных и задокументированных допущений, с применением должной осторожности.

Применение банком экспертных оценок с учетом исторических данных дополняется анализом текущей рыночной и экономической ситуацией, в частности (по применимости):

изменениями в процессах предоставления займов, стандартов и практик принятия решений, возвратов, списаний;

изменениями внешних и внутренних экономических факторов, бизнес среды, с учетом динамики;

изменениями уровня неработающих и реструктурированных займов;

появлением новых сегментов рынка и продуктов;

изменениями концентрации кредитного риска;

10) наличие необходимых инструментов, включая совокупность инструментов хранения данных, обеспечивающую полную и достоверную информацию о займах (включая дебиторскую задолженность и условные обязательства), а также иных операциях, которым присущ кредитный риск, которые позволяют корректно оценить уровень кредитного риска.

Банк осуществляет кредитное администрирование в соответствии с процедурами, которые включают, но не ограничиваются следующим:

проверка соответствия представленных кредитных документов условиям предоставления кредитов;

проверка соответствия кредитных договоров принятым решениям;

формирование и ведение кредитного досье.

Допускается формирование кредитного досье (части кредитного досье) в электронном виде. Кредитное досье содержит (включая, но не ограничиваясь):

документы по идентификации заемщика:

к данной группе относятся документы, удостоверяющие личность физического лица, документы, связанные с образованием юридического лица (с раскрытием конечных собственников-физических лиц, владеющих прямо или косвенно десятью и более процентами акций или долей участия, за исключением случаев, установленных пунктом 3 статьи 8-1 Закона о банках), подтверждением его правосубъектности, а также документы, подтверждающие полномочия лиц, действующих от имени заемщика и уполномоченные подписывать кредитную и залоговую документацию от имени заемщика.

Документация, относящаяся к определению целевого использования (за исключением овердрафтов, потребительских кредитов без подтверждения целевого использования совокупной суммой менее 0,2 (ноль целых два десятых) процента от собственного капитала банка и кредитов на цели пополнения оборотных средств совокупной суммой менее 0,2 (ноль целых два десятых) процента от собственного капитала банка, синдицированных займов с участием банков-нерезидентов Республики Казахстан):

к данной группе относятся документы и информация по сделке, в целях совершения которой запрашивается финансирование (включая первоначальные цели финансирования в случае реструктуризации и (или) рефинансирования), в том числе по крупным заемщикам:

документы, подтверждающие цель использования займа, в том числе для юридических лиц - договоры поставки, купли-продажи, внешнеторговые контракты;

для юридического лица, сумма займов и условных обязательств по которому превышает, для банков, размер собственного капитала которых превышает 100 (сто) миллиардов тенге - 0,1 (ноль целых одна десятая) процента от собственного капитала банка, для банков, размер собственного капитала которых не превышает 100 (сто) миллиардов тенге - 0,2 (ноль целых две десятые) процента от собственного капитала банка - технико-экономическое обоснование выдачи займа, характеризующее сроки окупаемости и уровень рентабельности кредитуемой сделки, либо бизнес-план заемщика, который отражает информацию об описании деятельности с указанием целей использования займа, рынки сбыта и маркетинговую стратегию заемщика, оценку рисков и управления ими, детализированный по годам финансовый план (финансовые показатели реализации бизнес-плана по годам, источники и объем финансирования бизнес-плана и погашения займа), смету доходов (расходов) (для займов, связанных с инвестиционными целями, стартап проектов или займов, основным источником погашения которых планируются поступления от реализации товаров и (или) услуг, приобретенных за счет кредитных средств).

Для целей настоящего пункта:

под кредитом на пополнение оборотных средств понимается кредит, предоставленный для финансирования текущих производственных процессов;

под потребительским кредитом понимается кредит, предоставленный физическому лицу или индивидуальному предпринимателю без образования юридического лица и соответствующий следующим критериям:

выдача кредита не связана с целью финансирования предпринимательской деятельности и предполагается, что кредит не будет использован заемщиком для осуществления предпринимательской деятельности;

кредит планируется направить на приобретение товаров длительного пользования (жилой недвижимости, автомобилей, бытовой техники, мебели и иное) и (или) оплату различных услуг (образовательных, туристических, медицинских, ремонтно-строительных и иное) и (или) прочие покупки и цели (рефинансирование займа в другом банке (в случае если ранее полученный заем связан с потребительскими целями), мобильные телефоны, продукты питания и иное);

получатель кредита имеет постоянный источник дохода (заработная плата, пенсия, пособия, дивиденды от ценных бумаг, доходы от сдачи в аренду недвижимости и другие доходы), объективно позволяющий ему обслуживать обязательства перед банком по полученному кредиту, подтвержденный в порядке, определенном внутренними документами банка.

Документы необходимые для анализа финансового состояния клиента и качества обеспечения:

к данной группе документов относятся все документы, на основании которых проводится анализ финансового состояния заемщика и отражающие основные экономические показатели деятельности заемщика, а также документы, подтверждающие наличие, качество, размер принимаемого обеспечения, которые включают (но не ограничиваясь):

документы, подтверждающие полномочия лица, уполномоченного подписывать залоговую документацию;

отчет оценщика об оценке недвижимого имущества;

заключение подразделения залоговой службы по адекватности оценки залога оценщиком в соответствии с требованиями Правил и внутренними документами банка;

документы, подтверждающие права на объект залога;

копию договора о залоге, содержащего отметку о его регистрации в уполномоченных регистрирующих органах.

Документация, необходимая для проведения кредитного мониторинга. К данной группе относится документация, формируемая подразделениями банка в ходе ведения займа или необходимая для подтверждения периодического кредитного мониторинга, а также процедуры актуализации сведений о заемщиках (контрагентах) для целей управления кредитным риском;

11) наличие и функционирование системы управленческой информации.

Банк разрабатывает формы управленческой отчетности, которые, включают, но не ограничиваясь, следующую информацию:

о кредитном портфеле и его качестве, представленную в том числе в динамике его изменений;

о размере (уровне) подверженности кредитному риску, в том числе включая оценку приближения совокупной подверженности к установленным в банке лимитам по различным видам кредитов (предлимитный подход);

о подверженности кредитному риску в отношении группы связанных заемщиков и динамике ее изменения;

о концентрации кредитного риска крупнейших заемщиков (контрагентов) и заемщиков (контрагентов), связанных с банком особыми отношениями, в том числе с акционерами банка, и динамике его изменения;

о внутренних рейтингах заемщиков (контрагентов) и динамике их изменения, о мониторинге качества кредитов по рейтингам заемщиков (контрагентов) и его периодичность;

о размере провизий и оценке уровня адекватности провизий;

о реструктурируемых, рефинансируемых и проблемных кредитах;

о мониторинге и контроле за соблюдением лимитов;

об отклонениях от политики и лимитов.";

пункт 45 изложить в следующей редакции:

"45. Функционирование системы управления рыночным риском осуществляется на основе следующих основных компонентов, но не ограничиваясь ими:

1) утверждение и периодический анализ стратегии инвестиционной деятельности банка, формирование оптимальной структуры активов и пассивов с учетом определенного риск-профиля банка, уровня достаточности собственного капитала банка и уровня ликвидности для покрытия существенного рыночного риска.

Стратегия инвестиционной деятельности отвечает следующим основным принципам:

содержание соответствует общей стратегии банка по целям, направлениям и срокам реализации;

наличие взаимосвязи между тактическими и стратегическими процессами управления инвестиционной деятельностью банка;

максимальное получение прибыли, обеспечение роста качественного инвестиционного портфеля, поддержание достаточного уровня ликвидных активов в общей структуре активов банка;

формирование структуры активов и пассивов с учетом исполнения требований, методов и процедур по управлению рыночным риском;

2) утверждение процедуры по выявлению, оценке, мониторингу, контролю рыночных рисков, учитывающей все направления деятельности банка, которым присущ рыночный риск (банковская и торговая книги, балансовые и внебалансовые операции), а также методов хеджирования указанных рисков.

Банк разрабатывает процесс управления рыночным риском, который включает, но не ограничиваясь, следующее:

участников процесса управления рыночным риском, их полномочия и ответственность с четким определением структуры подотчетности, а также внутренний порядок обмена информацией;

перечень иностранных валют, финансовых инструментов, с которыми разрешено осуществлять операции, с указанием целей их использования, а также внутренние требования и критерии к финансовым инструментам, в том числе к объему, составу и условиям;

внутренний порядок и процедуры выявления, измерения, мониторинга и контроля за уровнем рыночного риска.

Процедуры выявления, измерения, мониторинга и контроля за рыночным риском:

охватывают все виды активов, обязательств, внебалансовые позиции;

охватывают все виды рыночного риска и их источники;

позволяют проводить на регулярной основе оценку и мониторинг изменений факторов, влияющих на уровень рыночного риска, включая ставки, цены и другие рыночные условия;

позволяют своевременно идентифицировать рыночный риск и принимать меры в ответ на неблагоприятные изменения рыночных условий.

В целях оценки принятого уровня рыночного риска банк использует модели, соответствующие стратегии развития, объему активов и уровню сложности операций банка.

В отношении банковской книги банк отдельно проводит выявление, измерение (оценку), мониторинг и контроль процентного риска.

Для количественной оценки процентного риска банковской книги банк использует как минимум два взаимодополняющих метода в целях мониторинга его уровня и управления:

количественную оценку изменения экономической стоимости банка (economic value of equity, EVE), то есть расчет величины, на которую изменится чистая стоимость денежных потоков, генерируемых требованиями и обязательствами, отраженными на балансовых и внебалансовых счетах банка;

количественную оценку изменения чистого процентного дохода (net interest income, NII), то есть расчет величины, на которую изменится ожидаемый чистый процентный доход банка в соответствии со сценариями процентного шока (параллельный сдвиг ставок вверх и (или) вниз).

Методы оценки процентного риска, используемые банком, охватывают все существенные источники процентного риска, присущие проводимым банком операциям (сделкам), чувствительным к изменению процентных ставок. В отношении номинированных в иностранной валюте финансовых инструментов, чувствительных к изменению процентных ставок, совокупный объем которых превышает 5 (пять) процентов от объема активов (обязательств), банк проводит измерение процентного риска отдельно по каждой из иностранных валют. Принятые в рамках методологии оценки процентного риска допущения документируются в соответствующих внутренних документах банка.

Банк на периодической основе проводит анализ чувствительности для каждого типа рыночного риска, присущего деятельности банка. Анализ чувствительности показывает воздействие на прибыль (убытки) и собственный капитал банка возможных изменений переменных факторов риска.

Банк на периодической основе осуществляет бэк-тестинг моделей оценки рыночного риска. Банк проводит бэк-тестинг на предмет проверки надежности и эффективности моделей оценки рыночного риска и, при необходимости, совершенствуют их. Результаты бэк-тестинга с предложениями при необходимости по совершенствованию процедур управления рыночным риском направляются комитету по вопросам управления рисками и совету директоров банка.

Банк проводит регулярный мониторинг уровня рыночного риска в целях предупреждения возможности превышения установленных уровней риск-аппетита. Периодичность мониторинга рыночного риска определяется банком исходя из степени его существенности для соответствующего направления деятельности банка.

Полученная в процессе мониторинга рыночного риска информация о существенном изменении уровня риска своевременно доводится до совета директоров, комитета по управлению рисками банка для принятия необходимых решений.

В целях минимизации рыночного риска банк устанавливает:

уровни риск-аппетита по валютному, ценовому и процентному рискам в соответствии с главой 3 Правил;

постоянный контроль за соблюдением установленных уровней риск-аппетита;

процедуры незамедлительного информирования совета директоров, комитета по вопросам управления рисками, правления банка и других заинтересованных структурных подразделений о достижении предельных значений и (или) нарушениях установленных уровней риск-аппетита;

меры по снижению рыночного риска, принимаемые при достижении уровней риск-аппетита;

3) процедуры управления рыночным риском при:

изменении структуры финансовых инструментов, их количественных и стоимостных показателей;

разработке и внедрении новых технологий и условий осуществления банковских операций и других сделок, иных финансовых инноваций и технологий;

при выходе на новые рынки;

4) методы и критерии хеджирования рисков, включая установление критериев эффективности (оптимальности) и стоимости хеджирования.

Банк разрабатывает и реализует стратегию хеджирования для каждого вида рыночного риска, которая содержит:

хеджируемые статьи;

описание используемых инструментов хеджирования (использование инструментов биржевого, внебиржевого рынка с учетом оценки надежности контрагента, сроков инструментов хеджирования);

внутренний порядок определения необходимого уровня ликвидности для покрытия инструментов хеджирования;

описание процедуры и методов оценки эффективности хеджирования.

Хеджирование считается эффективным, если изменение справедливой стоимости или денежного потока по объекту хеджирования в полной мере компенсируются изменением справедливой стоимости или денежного потока по инструменту хеджирования. Хеджирование осуществляется в отношении конкретного идентифицируемого риска, а не общих рисков банка;

5) внутренний порядок и процедуры мониторинга доходности банка от использования финансовых инструментов;

6) процедуры осуществления стресс-тестирования в целях оценки рыночного риска, включая внутренний порядок использования их результатов в рамках осуществления процесса управления рисками.

Банк проводит стресс-тестирования рыночных рисков на периодической основе в целях выявления уровня потенциальных рыночных рисков, присущих деятельности банка, оценки способности банка противостоять изменениям.

Периодичность стресс-тестирования, процедуры и методы проведения устанавливаются в соответствующих внутренних документах банка. Периодичность проведения стресс-тестирования определятся исходя из уровня подверженности банка рыночному риску, волатильности рынков капитала и иных внешних факторов. Периодичность проведения стресс-тестирования увеличивается в случаях существенного изменения внешних факторов.

При проведении стресс-тестирования используются следующие сценарии:

исторические;

предусматривающие изменение курсов иностранных валют и (или) драгоценных металлов по открытым позициям банка;

предусматривающие изменение рыночной стоимости финансовых инструментов;

предусматривающие изменение общего уровня процентных ставок, сценарии роста или снижения доходности финансовых инструментов, чувствительных к изменению процентных ставок;

предусматривающие изменение доходности;

предусматривающие изменение соотношений между процентными ставками по привлекаемым и размещаемым банком ресурсам;

предусматривающие изменение степени волатильности рыночных процентных ставок;

предусматривающие резкие ухудшения ключевых рыночных, финансовых и (или) иных факторов и условий деятельности банка.

Банк использует методологию, сценарии стресс-тестирования, соответствующие структуре ее бизнеса и профилю принимаемых рисков.

Результаты стресс-тестирования представляются совету директоров, комитету по вопросам управления рисками и правлению банка, заинтересованным структурным подразделениям банка на периодической основе. Если результаты стресс-тестирования свидетельствуют об уязвимости банка к отдельным факторам риска, банк применяет меры по снижению уровня принятого риска;

7) система индикаторов раннего обнаружения подверженности рыночному риску, в том числе основанная на предлимитном подходе;

8) процедуры внесения изменений во внутренние документы и процедуры банка в случаях изменения рыночных условий, влияющих на уровень подверженности банка рыночному риску;

9) утверждение внутреннего порядка системы качественной, детализированной, периодической управленческой информации, позволяющей своевременно и в полном объеме оценивать уровень подверженности рыночному риску, приближение к установленным уровням риск-аппетита и своевременно реагировать на изменения.

Банк обеспечивает наличие эффективной системы управленческой информации, предназначенной для предоставления совету директоров банка, комитету по вопросам управления рисками и заинтересованным структурным подразделениям банка информации о подверженности банка рыночному риску.

Управленческая информация содержит, но не ограничиваясь, следующее:

сведения о текущем состоянии процентных ставок, курсов валют, рыночных котировок и их динамики;

сведения о существенных открытых позициях в разрезе валют и финансовых инструментов;

сведения об уровне процентного риска по агрегированным позициям по финансовым инструментам, чувствительным к изменению процентных ставок;

сведения о процентном риске банковского портфеля, заполняемые в соответствии с абзацами седьмым, восьмым и девятым подпункта 1) пункта 8 Структуры отчета по соблюдению внутреннего процесса оценки достаточности капитала и внутреннего процесса оценки достаточности ликвидности согласно приложению к Правилам;

сведения о соответствии позиций по финансовым инструментам, чувствительным к изменению процентных ставок, установленным лимитам;

сведения об индикаторах раннего предупреждения о рыночном риске;

экспертные оценки об изменении процентных ставок, курсов валют, индексов цен в перспективе;

результаты измерения рыночных рисков;

10) наличие внутреннего порядка принятия мер по снижению рыночного риска;

11) наличие процедур проведения оценки справедливой стоимости финансовых инструментов, основанной на рыночной информации.";

пункт 50 изложить в следующей редакции:

"50. В целях выявления потенциальных рисков, возникающих в стрессовых ситуациях, банк на периодической основе (но не реже 1 (одного) раза в полгода) проводит стресс-тестирование для выявления источников потенциальной угрозы достаточности капитала. Стресс-тестирование проводится банком путем использования следующих методов (но не ограничиваясь ими):

1) сценарный анализ;

2) анализ чувствительности.

Процесс проведения стресс-тестирования включает следующее:

стресс-тестирование позволяет банку анализировать влияние стресс-сценариев на уровень достаточности капитала, оценивать уровень возникновения риска при изменении внутренней и внешней среды;

степень и частота проведения стресс-тестирования соответствует выбранной бизнес-модели, масштабу деятельности, видам и сложности операций, а также роли банка в финансовой системе. Банк располагает возможностью увеличения частоты проведения стресс-тестирований в ухудшающихся рыночных условиях или по требованию руководства банка;

совет директоров банка принимает активное участие в процессе стресс-тестирования в части утверждения процедур проведения стресс-тестирований, сценариев (в том числе рассматривает консервативные сценарии также в периоды экономического роста), оценки результатов и в результате принятия мер по минимизации выявленного в ходе стресс-тестирования риска капитала.

Банк при осуществлении стресс-тестирования использует, но не ограничиваясь, следующие сценарии стресс-тестирования:

общеэкономический сценарий, который основывается на оценке влияния снижения экономической конъюнктуры страны, включая спад экономического роста в целом и по отдельным отраслям экономики;

сценарий, специфичный для бизнеса банка, который основывается на оценке влияния локальных стрессовых факторов, в том числе связанных с особенностями кредитной деятельности банка и структурой его кредитного портфеля;

сценарий, учитывающий вероятность возникновения чрезвычайных ситуаций.

Банк разрабатывает сценарии стресс-тестирования на основе консервативных, но потенциально реализуемых негативных изменений внешних и внутренних показателей, влияющих на снижение уровня достаточности капитала.

Совет директоров банка утверждает сценарии стресс-тестирования и принятые допущения, а также результаты стресс-тестирования. Обоснованность выбора сценариев и соответствующих предположений банка документируется и рассматривается вместе с результатами стресс-теста.

При определении стрессовых сценариев и чувствительности банк использует широкий круг информации, включая исторические и гипотетические стрессовые ситуации, в том числе находящиеся вне пределов обычного диапазона рисков и прогнозов.

Помимо возможности применения применяемых регулятором сценариев стрессовых ситуаций, банк стремится использовать наиболее применимые стрессовые ситуации, которые соответствуют его индивидуальным характеристикам, но не ограничиваясь ими.

Совет директоров банка регулярно пересматривает сценарии стресс-тестирования на предмет значительных изменений. При необходимости изменения сценариев стресс-тестирования проводится промежуточная оценка.

При разработке сценариев и допущений стресс-тестирования банк руководствуется следующим:

сценарии включают все существенные риски, которым потенциально подвержен банк;

при стресс-тестировании банк рассматривает взаимосвязь различных видов рисков;

банк придерживается консервативного подхода при определении допущений стресс-тестирования. Основываясь на типе и степени тяжести сценария, банк учитывает уместность ряда допущений по отношению к его деятельности;

подходы и модели стресс-тестирования являются статистически и эконометрически обоснованными;

внутренние модели банков по отдельным видам рисков адаптируются под цели стресс-тестирования;

банк рассматривает краткосрочные и затяжные, а также идиосинкразические и рыночные сценарии, вне зависимости от того насколько высок уровень достаточности капитала на текущий момент, в том числе:

отсутствие доступности рынков капитала;

снижение стоимости энергоресурсов;

ослабление курса национальной валюты;

кризис рынка недвижимости;

изменение ставок;

изменение валового внутреннего продукта;

кризис сельскохозяйственного сектора;

рост инфляционных ожиданий;

повышение уровня безработицы и снижение доходов населения;

снижение рыночной стоимости активов.

Результаты стресс-теста и прогнозируемые риски, а также последующие действия по минимизации негативного влияния сообщаются и обсуждаются с советом директоров банка и подразделениями, участвующими в процессе управления риском ликвидности. Совет директоров банка интегрирует результаты процесса стресс-тестирования в процесс стратегического и бюджетного планирования банка. Результаты стресс-тестирования используются при установлении внутренних лимитов.

Совет директоров банка учитывает результаты стресс-тестирования в процесс поддержания достаточности капитала в случае непредвиденных обстоятельств, в том числе в целях устранения недостатков процесса.";

пункт 54 изложить в следующей редакции:

"54. Описание организационной структуры ВПОДЛ содержит перечень участников ВПОДЛ с указанием ответственности коллегиальных органов банка и подразделений, участвующих в реализации процессов управления ликвидности и риском ликвидности, в том числе:

1) совет директоров банка отвечает за управление риском ликвидности и определение уровня риск-аппетита. Совет директоров банка утверждает отчет по соблюдению ВПОДК и ВПОДЛ не позднее 30 апреля года, следующего за отчетным годом;

2) комитет по вопросам управления рисками отвечает за разработку политик и процедур в области управления ликвидностью в рамках уровня риск-аппетита, установленного советом директоров. Помимо этого, комитет по вопросам управления рисками периодически уведомляет совет директоров банка о соблюдении риск-аппетита и существенных изменениях уровня ликвидности;

3) подразделение (подразделения) лица, на которые (которых) возложены функции внутреннего контроля, осуществляет (осуществляют) проверку соблюдения процедур ВПОДЛ и доводит (доводят) результаты до сведения совета директоров банка;

4) подразделение (подразделения), участвующее (участвующие) в процессе по управлению рисками:

является (являются) ответственным (ответственными) за реализацию процесса управления риском ликвидности;

отвечает (отвечают) за подготовку отчета по соблюдению ВПОДК и ВПОДЛ в соответствии со Структурой отчета по соблюдению внутреннего процесса оценки достаточности капитала и внутреннего процесса оценки достаточности ликвидности согласно приложению к Правилам. Банк обеспечивает наличие подтверждающих документов, которые включают, но не ограничиваясь, расчеты, применяемые модели, пояснительные записки, аналитические справки, результаты самооценки и оценку эффективности ВПОДЛ;

отвечает (отвечают) за подготовку проведения стресс-тестирования;

5) подразделение (подразделения) по управлению ликвидностью разрабатывает (разрабатывают) и реализует (реализуют) меры по оперативному управлению ликвидностью и совместно с подразделением по управлению рисками, разрабатывает план финансирования на случай непредвиденных обстоятельств;

6) подразделение внутреннего аудита проводит оценку эффективности ВПОДЛ.";

дополнить главой 14 следующего содержания:

"Глава 14. Управление залоговым обеспечением

117. Банк обеспечивает функционирование подразделения залоговой службы, учитывающего стратегию, организационную структуру, объем активов, характер и уровень сложность бизнеса банка. Подразделение залоговой службы имеет четко определенные полномочия. Ресурсы подразделения залоговой службы определяются банком с учетом необходимости выполнения своих функций и обязанностей объективно и качественно.

Руководитель и работники подразделения залоговой службы не занимают должности в иных структурных подразделениях банка, когда возможен конфликт интересов между их обязанностями по оценке залогов и любыми другими возложенными на них обязанностями.

Подразделение залоговой службы руководствуется в своей деятельности требованиям законодательства Республики Казахстан, стандартами оценки и (или) международными стандартами оценки.

118. Внутренние документы банка способствуют повышению эффективности работы подразделения залоговой службы посредством установления:

1) требований к проведению подразделением залоговой службы внутренней оценки залога в рамках принятия решений о выдаче займа и управления кредитным риском;

2) требований для работников подразделения залоговой службы по наличию достаточных знаний об оценочной деятельности и методах проведения оценки, навыков сбора необходимой и достаточной информации, умения проводить анализ и оценку для выполнения своих должностных обязанностей;

3) требований проводить периодическую оценку эффективности залоговой службы.

119. Эффективная деятельность подразделения залоговой службы основывается на следующих принципах:

1) отсутствие конфликта интересов в деятельности работников подразделения залоговой службы;

2) отсутствие связи между вознаграждением работников подразделения залоговой службы и финансовых результатов деятельности иных отдельных структурных подразделений банка. Премиальная часть вознаграждения руководителя и работников подразделения залоговой службы устанавливается таким образом, чтобы исключить возникновение конфликта интересов и не ставить под сомнение объективность деятельности подразделения залоговой службы;

3) профессиональная компетентность работников подразделения залоговой службы (наличие у руководителя подразделения залоговой службы свидетельства о присвоении квалификации "оценщик", выданного палатой оценщиков, и членства в одной из палат оценщиков в соответствии с Законом Республики Казахстан "Об оценочной деятельности в Республике Казахстан").

120. Банк утверждает положение о подразделении залоговой службы в целях обеспечения эффективности деятельности. Положение включает, но не ограничиваясь, следующее:

1) статус подразделения залоговой службы в банке, полномочия, обязанности и внутренний порядок взаимодействия с иными подразделениями банка;

2) задачи и сферу деятельности подразделения залоговой службы;

3) ответственность и подотчетность подразделения залоговой службы;

4) требования о соблюдении национальных стандартов оценки;

5) требования о ведении статистического журнала стоимости залогового обеспечения.";

дополнить приложением в редакции согласно приложению к настоящему постановлению.

2. Банкам второго уровня обеспечить:

1) подготовку и утверждение советом директоров отчета по соблюдению внутреннего процесса оценки достаточности капитала и внутреннего процесса оценки достаточности ликвидности за 2022 год в срок не позднее 30 апреля 2023 года;

2) наличие внутренней методологии и расчета внутреннего (экономического) капитала в срок не позднее 1 июля 2023 года.

3. Департаменту методологии и пруденциального регулирования финансовых организации в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) совместно с Юридическим департаментом государственную регистрацию настоящего постановления в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего постановления на официальном интернет-ресурсе Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка после его официального опубликования;

3) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего постановления представление в Юридический департамент сведений об исполнении мероприятия, предусмотренного подпунктом 2) настоящего пункта.

4. Контроль за исполнением настоящего постановления возложить на курирующего заместителя Председателя Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка.

5. Настоящее постановление вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования, за исключением абзацев шестьдесят второго, сто восемьдесят первого, сто восемьдесят третьего, сто восемьдесят четвертого, сто восемьдесят пятого, сто восемьдесят шестого, сто девяносто первого, сто девяносто третьего, сто девяносто пятого, сто девяностого шестого, двести девятого, двести десятого, двести одиннадцатого, двести двенадцатого, двести тринадцатого, двести четырнадцатого, двести пятнадцатого, двести шестнадцатого, двести семнадцатого, двести восемнадцатого, двести девятнадцатого, двести двадцатого, двести двадцать первого, триста восемьдесят седьмого, триста восемьдесят восьмого, триста восемьдесят девятого, триста девяностого, триста девяносто первого, пятьсот двадцать пятого, пятьсот двадцать шестого, пятьсот двадцать седьмого, пятьсот двадцать восьмого, пятьсот двадцать девятого, пятьсот тридцатого, пятьсот тридцать первого, пятьсот тридцать второго, пятьсот тридцать третьего, пятьсот тридцать четвертого, пятьсот тридцать пятого, пятьсот тридцать шестого, пятьсот тридцать седьмого, пятьсот тридцать восьмого, пятьсот тридцать девятого, пятьсот сорокового, пятьсот сорок первого, пятьсот сорок второго и пятьсот сорок третьего пункта 1 настоящего постановления, которые вводятся в действие с 1 июля 2023 года.

Председатель Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка

М. Абылкасымова

	Приложение к постановлению Правления Агентства Республики Казахстан по регулированию и развитию финансового рынка от 29 декабря 2022 года № 119
	Приложение к Правилам формирования системы управления рисками и внутреннего контроля для банков второго уровня, филиалов банков–нерезидентов Республики Казахстан

Структура отчета по соблюдению внутреннего процесса оценки достаточности капитала и внутреннего процесса оценки достаточности ликвидности

Глава 1. Общие основания внутреннего процесса оценки достаточности капитала и внутреннего процесса оценки достаточности ликвидности

1. Общие основания внутреннего процесса оценки достаточности капитала и внутреннего процесса оценки достаточности ликвидности включают, но не ограничиваясь, следующие разделы:

1) общая система внутреннего процесса оценки достаточности капитала (далее - ВПОДК) и внутреннего процесса оценки достаточности ликвидности (далее - ВПОДЛ);

2) информация о структуре риск-аппетита;

3) информация о стресс-тестировании;

4) информационные системы.

2. Раздел "Общая система ВПОДК и ВПОДЛ" включает, но не ограничиваясь, следующие подразделы:

1) действующая бизнес-модель.

Информация о действующей бизнес-модели содержит, но не ограничиваясь, следующее описание:

выбранной бизнес-модели с указанием своих основных направлений деятельности, географических территорий, филиалов и продуктов;

данных, позволяющих оценить способность банка создавать прибыль, с разбивкой по основным показателям доходности, в том числе коэффициентов, рассчитанных банком (коэффициент рентабельности капитала, коэффициент рентабельности активов);

данных по динамике достаточности регуляторного капитала;

данных по динамике активов и пассивов, в том числе структуры фондирования;

данных о соблюдении минимальных нормативных требований в отношении показателей достаточности капитала и ликвидности;

2) стратегия и бюджет.

Информация о стратегии и бюджете содержит, но не ограничиваясь, следующее описание:

стратегии развития, в том числе целей банка и срока их достижения;

связей между ВПОДК и ВПОДЛ и стратегией банка;

3) система руководства и управления рисками.

Информация о системе руководства и управления рисками содержит, но не ограничиваясь, следующее описание:

организационной структуры и взаимодействия между структурными подразделениями по вопросам ВПОДК и ВПОДЛ, включая систему уполномоченных коллегиальных органов банка, правила и процедуры управления рисками;

уровня компетенции членов комитета управления рисками, включая их общие управленческие навыки, знания и опыт;

регулярных собраний уполномоченных коллегиальных органов банка по вопросам ВПОДК и ВПОДЛ;

сведений об управленческой отчетности, формируемой в рамках ВПОДК и ВПОДЛ, которые заполняются в соответствии с Таблицей 1 приложения к Структуре отчета по соблюдению внутреннего процесса оценки достаточности капитала и внутреннего процесса оценки достаточности ликвидности (далее - Структура).

3. Раздел "Информация о структуре риск-аппетита" содержит, но не ограничиваясь, следующее описание:

общей системы управления риск-аппетитами, включая наличие уполномоченных коллегиальных органов банка, ответственных за реализацию процессов, контролирующих мероприятий и информационных систем;

принимаемых рисков, при которых осуществляется деятельность банка в рамках реализации общей стратегии банка;

риск-профиля деятельности банка;

уровней риск-аппетита;

результатов оценки приемлемости установленного риск-аппетита в текущий период времени и насколько он будет приемлем в будущем;

Сведения о лимитах по уровням риск-аппетита заполняются в соответствии с Таблицей 2 приложения к Структуре.

4. Раздел "Информация о стресс-тестировании" содержит, но не ограничиваясь, следующее описание:

процедур проведения стресс-тестирований и утвержденных сценариев стресс-тестирования;

результатов стресс-тестирования на риск-метрики, показатели по стратегии и бюджету, риск-аппетит, иные показатели, утвержденные банком;

интеграции результатов стресс-тестирования в систему управления рисками и контроля;

взаимодействия (интеграции) между стресс-тестами платежеспособности и ликвидности, в том числе стресс-тестов, специфичных для ВПОДК и ВПОДЛ.

5. Раздел "Информационные системы" содержит, но не ограничиваясь, следующее описание:

информационных систем, используемых для управления рисками банка, в том числе используемых для мониторинга качества кредитного портфеля, а также обеспечивающих функционирование системы управления риском ликвидности;

информационных систем, используемых в целях обеспечения полной, достоверной и своевременной финансовой, регуляторной и управленческой информации;

процессов сбора, хранения и агрегирования данных по рискам на различных уровнях;

потока данных и структуры данных, используемых для ВПОДК и ВПОДЛ, в том числе с описанием применяемых проверок данных.

Глава 2. Информация о ВПОДК

6. Информация о ВПОДК включает, но не ограничиваясь, следующие разделы:

1) общая система ВПОДК;

2) выявление, оценка, контроль и мониторинг рисков;

3) внутренний (экономический) капитал и распределение внутреннего (экономического) капитала;

4) стресс-тестирование;

5) самооценка.

7. Раздел "Общая система ВПОДК" содержит, но не ограничиваясь, следующие подразделы:

цели и области применения ВПОДК;

сведения о процессах ВПОДК, которые заполняются в соответствии с Таблицей 3 приложения к Структуре;

перечня рисков, предусмотренных ВПОДК, с обоснованием возможных различий между рисками, охваченными ВПОДК, и риск аппетитом.

8. Раздел "Выявление, оценка, контроль и мониторинг рисков" содержит, но не ограничиваясь, следующие подразделы:

1) выявление и оценка существенных рисков.

Информация о выявлении существенных рисков содержит, но не ограничиваясь, следующее описание:

методологии выявления рисков, распределения по видам рисков, которым подвержен или может быть подвержен банк в будущем в ходе ведения бизнеса и реализации стратегии, определение существенности;

методологии оценки рисков, в том числе с использованием количественных и качественных методов;

функций и обязанностей подразделений в рамках процесса выявления существенных рисков.

Сведения о структуре рисков банка заполняются в соответствии с Таблицей 4 приложения к Структуре.

Сведения о процентном риске банковского портфеля содержат, но не ограничиваясь, следующее:

Сведения о текущей стоимости банковской книги банка, заполняемые в соответствии с Таблицей 5 приложения к Структуре;

Сведения о чистом процентном доходе, заполняемые в соответствии с Таблицей 6 приложения к Структуре;

2) осуществление контроля и мониторинга существенных рисков.

Информация об осуществлении контроля и мониторинга существенных рисков содержит, но не ограничиваясь, следующее описание:

процессов контроля и мониторинга существенных рисков с указанием функций и обязанностей подразделений банка;

используемых инструментов контроля, мониторинга и смягчения рисков;

объемов принимаемых рисков с указанием установленных лимитов по рискам.

9. Раздел "Внутренний (экономический) капитал и распределение внутреннего (экономического) капитала" содержит, но не ограничиваясь, следующие подразделы:

1) внутренний (экономический) капитал.

Информация о внутреннем (экономическом) капитале содержит, но не ограничиваясь, следующее:

описание методологии расчета, моделей оценки внутреннего (экономического) капитала по всем существенным рискам;

описание данных, используемых для оценки внутреннего (экономического) капитала;

сумму необходимого внутреннего (экономического) капитала.

Сведения об оценке внутреннего (экономического) и регуляторного собственного капитала заполняются в соответствии с Таблицей 7 приложения к Структуре;

2) распределение капитала.

Информация о распределении капитала содержит, но не ограничиваясь, следующее описание:

методологии и допущений, используемых для распределения внутреннего (экономического) капитала по каждому существенному виду риска;

применения результатов стресс-тестирования.

10. Раздел "Стресс-тестирование" содержит, но не ограничиваясь, следующие подразделы:

1) сценарии стресс-тестирования.

Информация о сценариях стресс-тестирования содержит, но не ограничиваясь, следующее:

описание методов и сценариев стресс-тестирования в разрезе существенных рисков, их периодичность, методологию и используемые допущения;

обоснование причины выбора рассматриваемого сценария для проведения стресс-тестирования;

список основных финансовых и экономических факторов, учитываемых в рамках стресс-тестирования;

источники информации о финансовых и экономических факторах.

Сведения о сценариях стресс-тестирования заполняются в соответствии с Таблицей 8 приложения к Структуре;

2) количественный и качественный анализ.

Информация о количественном и качественном анализе содержит, но не ограничиваясь, следующее описание:

моделей и обоснованности использования выбранных моделей;

основных результатов внутренней оценки достаточности капитала при стрессовых ситуациях с указанием воздействия на финансовое состояние банка, в том числе с оценкой размеров и достаточности внутреннего (экономического) и регуляторного капитала;

влияния результатов сценария на бизнес-модель, стратегию и существенные риски банка в рамках ВПОДК;

подхода интеграции результатов стресс-тестирования в процесс установления внутренних лимитов.

11. Раздел "Самооценка" содержит, но не ограничиваясь, следующие подразделы:

1) запланированные мероприятия отчетного периода.

Банк описывает мероприятия, запланированные на отчетный год, в том числе мероприятия, позволяющие соблюдать необходимый уровень внутреннего (экономического) капитала, и соответствующие результаты принятых мер;

2) общая оценка.

Банк проводит анализ и оценку всего процесса, включая внутренние правила, контролирующие мероприятия, ресурсы, системы измерения и отчетности;

3) выявление областей, требующих улучшения.

Банк описывает области, требующие улучшения, а также описывает результаты предыдущей оценки, включая завершенные или реализуемые корректирующие действия;

4) корректирующие действия.

Банк описывает запланированные действия по улучшению выявленных в ходе самооценки областей.

Глава 3 Информация о ВПОДЛ

12. Информация о ВПОДЛ включает, но не ограничиваясь, следующие разделы:

1) общая система ВПОДЛ;

2) выявление, оценка, мониторинг и контроль риска ликвидности;

3) стратегия фондирования и план финансирования на случай непредвиденных обстоятельств;

4) управление буфером ликвидности и залоговым обеспечением;

5) стресс-тестирование;

6) самооценка.

13. Раздел "Общая система ВПОДЛ" содержит, но не ограничиваясь, следующие подразделы:

цели и области применения ВПОДЛ;

сведения о процессах ВПОДЛ, которые заполняются в соответствии с Таблицей 9 приложения к Структуре.

14. Раздел "Выявление, оценка, мониторинг и контроль риска ликвидности" содержит, но не ограничиваясь, следующие подразделы:

1) выявление и оценка риска ликвидности.

Информация о выявлении и оценке риска ликвидности содержит, но не ограничиваясь, следующее описание:

методологии выявления риска ликвидности;

методологии оценки рисков, в том числе с использованием количественных и качественных методов;

процесса прогнозирование денежных потоков по активам, обязательствам и внебалансовым инструментам на разных временных горизонтах;

описание функций и обязанностей подразделений в рамках процесса выявления и оценки рисков ликвидности;

2) мониторинг и контроль.

Информация о мониторинге и контроле риска ликвидности содержит, но не ограничиваясь, следующее описание:

процессов контроля и мониторинга рисков ликвидности на разных временных горизонтах с указанием функций и обязанностей подразделений банка;

индикаторов раннего предупреждения;

используемых инструментов контроля, мониторинга и смягчения риска ликвидности на разных временных горизонтах;

процедур управления внутридневным риском ликвидности;

объемов принимаемых рисков с указанием установленных лимитов по риску ликвидности.

15. Раздел "Стратегия фондирования и план финансирования на случай непредвиденных обстоятельств" содержит, но не ограничиваясь, следующие подразделы:

1) стратегия фондирования.

Информация о стратегии фондирования содержит, но не ограничиваясь, следующее описание:

видов источников фондирования в разрезе продуктов, инструментов, рынков;

основных факторов, влияющих на возможность по привлечению фондирования;

альтернативных источников фондирования;

оценки своих возможностей по привлечению фондирования, в том числе с указанием:

количественного обзора привлеченных средств;

основных рынков и используемых продуктов;

обзора запланированных оттоков денежных средств с указанием сроков погашения обязательства;

2) план финансирования на случай непредвиденных обстоятельств.

Информация о плане финансирования на случай непредвиденных обстоятельств содержит, но не ограничиваясь, следующее описание:

источников финансирования на случай непредвиденных обстоятельств;

времени, необходимого для привлечения дополнительных средств от каждого из источников финансирования непредвиденных обстоятельств;

порядка, разработки плана финансирования на случай непредвиденных обстоятельств с указанием ответственных лиц;

алгоритма действий ответственных лиц по реализации плана финансирования на случай непредвиденных обстоятельств;

результатов тестирования плана финансирования на случай непредвиденных обстоятельств и сведений по обновлению.

16. Раздел "Управление буферами ликвидности и залоговым обеспечением" содержит, но не ограничиваясь, следующие подразделы:

1) буфер ликвидности.

Банк описывает количественное выражение необходимого объема высоколиквидных активов, который считается достаточным для выполнения потребностей в ликвидности, в том числе в условиях стресса, а также количественное выражение существующего буфера ликвидности.

Информация о буфере ликвидности содержит, но не ограничиваясь, следующее:

методологию и допущения для расчета необходимого запаса ликвидности;

определение, применяемое банком в отношении высококачественных ликвидных активов и их состав;

критерии определения ликвидной стоимости активов;

описание управления риском концентрации в рамках буфера ликвидности;

описание сопоставимости запаса ликвидности с установленным риск-аппетитом;

2) управление залоговым обеспечением.

Информация об управлении залоговым обеспечением содержит, но не ограничиваясь, следующее:

обзор методологии в отношении управления залоговым обеспечением с разделением между обремененными и необремененными активами, а также количественный обзор размера доступного обеспечения;

обзор мониторинга требований к залоговому обеспечению и предельных значений (при наличии), который учитывает любые дополнительные требования, которые возникают в результате потенциальных проблем с ликвидностью (например, изменения рыночного и (или) финансового положения, изменения кредитного рейтинга).

17. Раздел "Стресс-тестирование" содержит, но не ограничиваясь, следующие подразделы:

1) сценарии стресс-тестирования.

Информация о сценариях стресс-тестировании содержит, но не ограничиваясь, следующее:

описание методов и сценариев стресс-тестирования, их периодичность, методологию и используемые допущения;

обоснование причины выбора рассматриваемого сценария для проведения стресс-тестирования;

список основных финансовых и экономических факторов, учитываемых в рамках стресс-тестирования;

2) количественный и качественный анализ.

Информация о количественном и качественном анализе содержит, но не ограничиваясь, следующее описание:

количественного выражения воздействия результатов стресс-тестирования на показатели ликвидности и фондирования (с указанием воздействия на каждую риск-метрику);

интеграции результатов стресс-тестирования в процесс стратегического, бюджетного планирования и в процесс установления внутренних лимитов;

интеграции результатов стресс-тестирования в оценку и планирование плана финансирования на случай непредвиденных обстоятельств, в том числе в целях корректирования недостатков в плане финансирования на случай непредвиденных обстоятельств.

Сведения о результатах стресс-тестирования заполняются в соответствии с Таблицей 10 приложения к Структуре.

18. Раздел "Самооценка" содержит, но не ограничиваясь, следующие подразделы:

1) запланированные мероприятия.

Банк описывает мероприятия, запланированные на отчетный год по результатам проведенной самооценки, и соответствующие результаты принятых мер;

2) общая оценка.

Банк проводит оценку организационных процессов на выявление слабых сторон процесса, в части политики управления ликвидностью, организации процесса, процедур, систем и контролирующих действий, уровня ликвидности и доступности фондирования;

3) выявление областей, требующих улучшения.

Банк описывает области, требующие улучшения, а также описывает результаты предыдущей оценки, включая завершенные или реализуемые корректирующие действия;

4) корректирующие действия.

Банк описывает запланированные действия по улучшению выявленных в ходе самооценки областей.

Приложение к Структуре отчета по соблюдению внутреннего процесса оценки достаточности капитала и внутреннего процесса оценки достаточности ликвидности

Таблица 1

Сведения об управленческой отчетности, формируемой в рамках ВПОДК и ВПОДЛ

№	Наименование отчета	Уполномоченный коллегиальный орган банка, утверждающий отчет	Периодичность и (или) дата утверждения за отчетный период	Ответственное подразделение
1	2	3	4	5

Примечание:

вся отчетность, формируемая в рамках процесса ВПОДК и ВПОДЛ, содержит, но не ограничиваясь, отчет о результатах стресс-тестирования, отчет о кредитном риске, отчет о рыночном риске, отчет об операционном риске, отчет по позициям ликвидности в разрезе временных горизонтов, отчет о факторах, влияющих на уровень запаса ликвидных активов, отчет о риске концентрации фондирования, отчет об ином существенном риске.

Таблица 2

Сведения о лимитах по уровням риск-аппетита

№	Виды риска	Вид установленного лимита	Значение установленного лимита (в тысячах тенге и (или) процентах)		Установленный уровень, определенный как допустимый на отчетную дату (в тысячах тенге и (или) процентах)
			на предыдущую отчетную дату	на отчетную дату
1	2	3	4	5	6
1.	Кредитный риск
1.1
1.2
2	Рыночный риск
2.1
2.2
3	Операционный риск
3.1
3.2
4	Риск ликвидности
4.1
4.2
5	Другие существенные риски (при наличии указать какие)
5.1
5.2

продолжение таблицы:

Несоблюдение лимитов		Достижение уровней, определенные как допустимые		Причины несоблюдения лимитов и уровня, определенного как допустимый
количество случаев	общая длительность дней	количество случаев	общая длительность дней
7	8	9	10	11

Примечание:

в графах 4 и 5 по каждому из установленных банком лимитов риск-аппетита указывается числовое или процентное значение;

в графе 6 по каждому из установленных банком лимитов риск-аппетита указывается уровень, определенный как допустимый;

в графе 7 по каждому из установленных лимитов указывается количество случаев его нарушения в отчетном периоде;

в графе 8 указывается общая длительность дней нарушения лимита в отчетном периоде;

в графе 9 по каждому из установленных уровней, определенных как допустимые указывается количество случаев его достижения в отчетном периоде;

в графе 10 указывается общая длительность дней достижения уровней, определенных как допустимые в отчетном периоде;

в графе 11 указываются причины несоблюдения лимитов риск-аппетита и уровней, определенных как допустимые в отчетном периоде;

в случае, если уровень, определенный как допустимый, не установлен, графы 6, 9 и 10 не заполняются.

Таблица 3

Сведения о процессах ВПОДК

№	Этап процесса ВПОДК	Описание	Ответственное подразделение	Внутренний документ, регламентирующий процесс
1	2	3	4	5
1.	Выявление существенных рисков
2.	Оценка существенных рисков
3.	Расчет внутреннего (экономического)/ регуляторного капитала
4.	Проведение стресс-тестирования
5.	Планирование и оценка достаточности внутреннего (экономического) и регуляторного капитала
6.	Интегрирование результатов ВПОДК в стратегию риск-аппетита
7.	Самооценка по ВПОДК

Примечание:

в графе 3 указывается описание используемой банком методики для каждого этапа ВПОДК;

в графе 4 указывается ответственное подразделение, осуществляющее соответствующий этап;

в графе 5 указывается внутренний документ, регламентирующий соответствующий процесс ВПОДК.

Таблица 4

Сведения о структуре рисков банка

№	Виды и подвиды рисков	Методология и (или) модели выявления и оценки существенных рисков
1	2	3
1	Кредитный риск
1.1
…
2	Рыночный риск
2.1
…
3	Операционный риск
3.1
…
4	Другие существенные риски (при наличии указать какие):
4.1
…

Примечание:

в графе 2 указывается виды и подвиды (при наличии) рисков;

в графе 3 указываются используемые методология и (или) модели выявления и оценки существенных рисков.

Таблица 5

Сведения о текущей стоимости банковской книги банка

(тысяч тенге)

Показатели	Сумма текущей стоимости (факт)
	до 1 месяца	от 1 до 3 месяцев	от 3 до 6 месяцев	от 6 месяцев до 1 года	от 1 до 2 лет	от 2 до 3 лет	от 3 до 5 лет	от 5 до 10 лет	свыше 10 лет
1	2
Активы, приносящие доход
…
…
Обязательства, связанные с выплатой вознаграждения
…
…
Внебалансовая позиция
EVE = Активы, приносящие доход – Обязательства, связанные с выплатой вознаграждения – Внебалансовая позиция

продолжение таблицы:

Сумма текущей стоимости (факт)	Сумма стоимости в национальной валюте (прогноз)		Сумма стоимости в иностранной валюте (прогноз)
	+___ базисный пункт	-____ базисный пункт	+___ базисный пункт	-_____ базисный пункт
3	4	5	6	7

Примечание:

в графе 2 активы и обязательства, чувствительные к изменению процентной ставки, распределяются по количеству временных корзин в соответствии с внутренней методологией банка;

в графах 4 и 5 указывается изменение экономической стоимости активов и обязательств банка, в случае параллельного изменения во всем диапазоне кривой доходности процентных ставок по активам и обязательствам, номинированным в национальной валюте, на определенных банком базисных пунктах;

в графах 6 и 7 указывается изменение экономической стоимости активов и обязательств банка, в случае параллельного изменения во всем диапазоне кривой доходности процентных ставок по активам и обязательствам, номинированным в иностранной валюте, на определенных банком базисных пунктах.

Таблица 6

Сведения о чистом процентном доходе

(тысяч тенге)

Показатели	Сумма текущей стоимости (факт)		Сумма стоимости в национальной валюте (прогноз)		Сумма стоимости в иностранной валюте (прогноз)
	национальная валюта	иностранная валюта	+___ базисный пункт	-___ базисный пункт	+___ базисный пункт	-____ базисный пункт
1	2	3	4	5	6	7
Процентные доходы
…
…
Процентные расходы
…
…
Чистый процентный доход (расход)

Примечание:

в графах 4 и 5 указываются изменения процентных доходов и процентных расходов, в случае параллельного изменения кривой доходности процентных ставок по требованиям и обязательствам, номинированным в национальной валюте, на определенные банком базисных пунктах;

в графах 6 и 7 указываются изменения процентных доходов и процентных расходов, в случае параллельного изменения кривой доходности процентных ставок по требованиям и обязательствам, номинированным в иностранной валюте, на определенные банком базисных пунктах.

Таблица 7

Сведения об оценке внутреннего (экономического) и регуляторного собственного капитала

№	Виды рисков	Регуляторный собственный капитал			Внутренний (экономический) капитал
		Факт (t)	Прогноз (t+1)	Прогноз с учетом стресса	Факт (t)	Прогноз (t+1)	Прогноз с учетом стресса
1	2	3	4	5	6	7	8
1.	Общая сумма регуляторного капитала, соответствующая требованиям/общая сумма необходимого внутреннего (экономического) капитала
2.	Активы, взвешенные с учетом кредитного риска
3.	Активы, взвешенные с учетом рыночного риска
4.	Операционный риск
5.	Итого активов, взвешенных с учетом риска
6.	Требования к капиталу с учетом кредитного риска
7.	Требования к капиталу с учетом рыночного риска
8.	Требования к капиталу с учетом операционного риска
9.	Другие существенные риски, подлежащие количественной оценке (указать какие)
9.1.
9.2.
10.	Требования к капиталу с учетом существенных рисков

Примечание:

в графах 3 и 4 указывается фактическое и прогнозное значение капитала по каждому виду риска, а также прогнозное значение с учетом стресс-тестирования.

Если не применимо, используется сокращение НП – "не применимо".

Таблица 8

Сведения о сценариях стресс-тестирования

№	Сценарий стресс-тестирования	Параметры сценария	Временной горизонт, периодичность	Вид риска
1	2	3	4	5

Примечание:

в графе 2 указывается наименование для каждого сценария стресс-тестирования;

в графе 3 для каждого сценария указывается значение параметра стресс-тестирования;

в графе 4 для каждого параметра стресс-сценария указывается временной горизонт и периодичность проведения;

в графе 5 для каждого параметра стресс-сценария указываются виды рисков, на которые он оказывает влияние.

Таблица 9

Сведения о процессах ВПОДЛ

№	Этап процесса ВПОДЛ	Описание	Ответственное подразделение	Внутренний документ, регламентирующий процесс
1	2	3	4	5
1.	Выявление существенных рисков ликвидности
2.	Оценка существенных рисков ликвидности
3.	Расчет основных показателей риска ликвидности (коэффициент покрытия ликвидности, коэффициент нетто стабильного фондирования и другие)
4.	Анализ краткосрочной ликвидности
5.	Анализ долгосрочной ликвидности
6.	Анализ устойчивости фондирования
7.	Анализ управления буфером ликвидности и залоговым обеспечением
8.	Анализ риска ликвидности в процессе утверждения новых продуктов
9.	Проведение стресс-тестирования
10.	Согласованность со стратегией риск-аппетита
11.	Самооценка по ВПОДЛ

Примечание:

в графе 3 указывается описание используемой банком методики для каждого этапа ВПОДЛ;

в графе 4 указывается ответственное подразделение, осуществляющее соответствующий этап;

в графе 5 указывается внутренний документ, регламентирующий соответствующий процесс ВПОДК.

Таблица 10

Сведения о результатах стресс-тестирования

№	Показатель	Сценарий стресс-тестирования	Параметры сценария	Факт (t)
1	2	3	4	5
1.	Коэффициент покрытия ликвидности
2.	Коэффициент нетто стабильного фондирования
3.	Высоколиквидные активы
4.	Обязательства по депозитам физических лиц
5.	Краткосрочное финансирование
6.	Другой показатель (при наличии указать какой)

продолжение таблицы:

С учетом стресса (временной горизонт 1)	Примечание
6	7

Примечание:

в графе 5 указывается фактическое значение за отчетный период;

в графе 6 указываются значения с учетом применения временного горизонта;

в графе 7 указываются примечания к таблице.

Коэффициент покрытия ликвидности и коэффициент нетто стабильного фондирования применим для всех банков, за исключением исламских банков.

Сценарий и параметры стресс-тестирования определяются в соответствии с внешней операционной средой, стратегией, организационной структурой, объемом активов, характером и уровнем сложности операций банка.