"Қазақстан Республикасының кәсiптiк-техникалық оқу орындарының өндiрiс шеберi туралы Ереженi бекiту"

Қазақстан Республикасы Бiлiм Министрлiгiнің Б Ұ Й Р Ы Ғ Ы 15 маусым 1994 ж. N 237 Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 1994 жылғы 20 қаңтарда тіркелді. Тіркеу N 52. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2009 жылғы 20 шілдедегі N 348 Бұйрығымен.

Күші жойылды - ҚР Білім және ғылым министрінің 2009.07.20 N 348Бұйрығымен.

1. Қазақстан Республикасының кәсiптiк-техникалық оқу орындарының өндiрiс шеберiнiң Ережесiн бекiтемiн. 2. ССРО Мемлекеттiк кәсiптiк-техникалық бiлiм комитетiнiң 1988 жылғы "5" наурыздағы N 42 Бұйрығы "ССРО Мемлекеттiк кәсiптiк-техникалық бiлiм комитетiнiң кәсiптiк-техникалық оқу орындарының өндiрiс шеберi туралы ереженi бекiту". Өз күшiн жойды деп табылсын. 3. Бұл бұйрық Қазақстан Республикасының Бiлiм министрлiгiнiң негiзгi құжаттарының тiзбегiне енгiзiлсiн. Министр Ереже Қазақстан Республикасының кәсiптiк-техникалық оқу орындарының өндiрiс шеберi туралы I. Жалпы ереже.
1. Кәсiптiк-техникалық оқу орындарының (өндiрiс шеберi) өндiрiсте оқытудың шеберi, оқушыларды өндiрiсте оқытудың негiзгi ұйымдастырушысы.
Өндiрiс шеберiнiң басты мiндетi - мамандыққа даярлау, қайта даярлау және жұмысшылардың кәсiптiк шеберлiгiн жетiлдеру, олардың күрделi бiлiм алуын және шеберлiгiн арттыруына, экономиялық бiлiмiн көтеру, жаңа техника мен технологияны меңгеруiн, ұжымның қоғамдық өмiрiне белсене араласыуына қамтамасыз етедi.
Ол оқушылардың өндiрiстiк оқуын оқу жоспарымен және бағдарламасына сәйкес ұйымдастырушы. Оқушылардың алған бiлiмiн дұрыс пайдалануын, белгiленген жұмыс орындарында еңбектi қорғау тәртiбiн және нормаларын орындауын, оқушылардың оқуға деген ынтасын, мамандыққа сүйспеншiлiгiнiң, еңбекке және еңбек адамнын құрметтеуге үйретедi.
2. Өндiрiс шеберi кәсiптiк-техникалық оқу орындарының басқарушысының бұйрығымен жоғарғы бiлiктi жұмысшылардан немесе орта арнаулы және жоғары бiлiмi бар мамандардан және мамандыққа шеберлiгi кәсiптiк-техникалық оқу орындарын бiтiрушiлерден ең болмаса бiр разряд жоғарғы болуы қажет.
Автокөлiктi жүргiзуге үйрететiн шебердiң сол автокөлiктi жүргiзген 3 жылдық мерзiм мен қатар бағдарлама бойынша жүргiзудiң әдiстемесi жайлы оқудан өткенi туралы куәлiгi болуы керек. Педагогикалық бiлiмi жоқ шебер бiр жылдың iшiнде курстан өтiп педагогика, психология және өндiрiстiк оқытудың әдiстемесiнен зачет тапсырады.
3. Жұмыс жағдайына байланысты шебер оқу тобына не оқу шеберханасына, лабораторияға, бөлiмге, өндiрiс цехына, полигонға, оқу шаруашылығына, оқушылардың өзгерiс құрамына тиiстi жұмыс пен бағдарламаға байланысты бекiтiледi. Оқушылардың өндiрiстiк оқуымен тәжiрибесiн шебер оқу жоспарымен кестесiне байланысты өткiзедi. Оқыту шеберханаларда, полигондарда және өндiрiстерде оқу топтарында (бригадада) 12-15 адамдармен, ал арнаулы кәсiптiк-техникалық оқу орындарында - 10 адаммен өткiзiледi.
4. Еңбек заңына сәйкес шебердің жұмыс уақыты бiр жетiде - 41 сағат, оның құрамында: оқуға қажет оқу-жабдықтарын даярлайды, күрделi әдiстемелiк даярлау, өзiнiң даярлығы және өндiрiстiк оқуды өткiзуi, өндiрiсте қажет өнiмдi өндiрудi ұйымдастыру, оқушылардың әр-түрлi жұмыстарды орындауы, оның iшiнде оқудан тыс уақыты да кiредi.
Шебердiң оқушыларды өндiрiсте оқытуының апталық жұмыс кестесi оқу жоспарын мен бағдарламаға байланысты, сонымен қатар басқа оқу тобына мамандығына сәйкес оқытуы жатады.
5. Кәсiптiк-техникалық оқу орындарының басшыларының рұқсатымен шеберге қосымша ақы төленiп мына жұмыстарды iстеуiне болады.
Әдiстемелiк комиссияны басқару, кружоктарды өткiзу, оқу кабинеттерiн (шеберхана, лаборатория) басқару, сонымен қатар басқа топтарды оқыту, оқудан тыс уақытында қажеттi өнiм өндiруге, шаруашылық ұйымдарда iстеуiне болады.
6. Оқу-тәрбие iсiнде iстеген еңбегiмен аттестацияның қортындысында, оған мына дәрежелердi беруге болады: "Жоғарғы дәрежелi шебер", "Бiрiншi дәрежелi өндiрiс шеберi", "Екiншi дәрежелi өндiрiс шеберi", сонымен қатар белгiленген тәртiп бойынша "Қазақстанның еңбек сiңiрген-қызметкерi" деген атақ беруге болады.

II. Шебердiң негiзгi мiндеттерi.
7. Өндiрiс өнiмiн арттыру мақсатында оқушылардың мамандық алуын, нарықтық талаптарға сай тәрбие, бiлiм және бiлiктiлiгiн квалификациялық мiнездеме және өндiрiстiк оқытудың бағдарламасына сәйкес шебер қалыптастырады.
Толық және тиянақты түрде өндiрiстiк оқытудың бағдарламасын орындалуын, жаңа технологияны оқуда пайдалану, өндiрiс заттарын шығару iсiне шебер жауапты.
8. Оқушылар жұмыс iстегенде жаңа әдiстерге үйретiп жабдықтарды пайдалану және қызмет ету, алдыңғы қатарлы еңбек үлгiлерiн үйрету, энергоресурстарды және заттарды үнемдеп жұмыс iстеуге үйретедi.
Оқушылардың шығарған өнiмiнiң сапалы болуын, оларға кететiн уақыт мөлшерiн және өндiрiстiк оқытудан жоспарын орындау, технологиялық тәртiппен еңбек қауіпсіздігін сақтап, стандартын тиiстi қағидаларын ескерiп, дайын бұйымдарды қабылдап, тиiстi бақылау қажет.
9. Өндiрiстiк оқудың жоспарын, есеп және есеп беру құжаттарын жүргiзедi. Техникалық-заттарды және сабаққа қажеттi әдiстемелiктердi, өндiрiстiк-оқуға қажет жұмыстарды және эталондық үлгiлердi даярлайды. Технологиялық құжаттарды чертеж, үлгi, эскиз т.б. даярлайды.
Училищедегi әдiстемелiк жұмысына белсене қатысуға тиiс.
10. Келiсiм шарт бойынша мемлекеттiк, мемлекетке қарамайтын өндiрiстерде, ұйымдарда және жеке адамдарға оқушыларды уақытында жұмыс орындарында орналастырады кезектi аттестацияның қортындысына байланысты. Оларды жақсы өндiрiс бригада құрамына енгiзiп алдыңғы қатарлы, жаңашыл және еңбек озаттарына бекiтiп бередi. Оқушылардың өндiрiстiк оқуы мен тәжiрибе өткiзуiн ұйымдастырады. Озық жұмысшылар мен мамандар жұмысты қалай iстеуге дәрiс берiп, оларды жұмысты ауыстыру кестесiмен таныстырады. Барлық оқушыларды өндiрiстiк-қоғам жұмыстарына араластырып еңбек ұжымдарының өндiрiсте шығарып жатқан бұйымдарының сапасын, ұқыптылығын және үнемдiлiгiн көрiп, үйренiп өздерiнiң мамандығын өндiрiсте жетiлдiре түседi.
11. Оқушылардың бұл мекемелерде жұмыс iстегенде алатын жалақыларын қадағалап уақытында оқу орындарынан тиiстiсiн және өндiрiсте бригада құрамында iстегенде тиiстi жалақыларын алуын бақылайды.
12. Оқушыларды есептеу техникасын меңгеруiн, техникалық және жаңалықтар ашуға қабiлетiн қалыптастырып, мамандық алу шеберлiгiн қалыптастырады. Оқушыларды кезектi аттестацияға, жақсы мамандық алу сайысына, квалификациялық емтиханға даярлайды және өзi де араласып қатысып отырады.
Алдыңғы қатарлы педагогикалық және өндiрiстiк тәжiрибе жөнiндегi ғылыми-әдiстемелiк нұсқауларды кең түрде оқу жүйесiнде пайдаланады.
13. Класс жетекшiсiне әр дайым көмектесiп отырады, Қазақстанның Гербiне, Туына, Гимне қадырлеп қарауға тәрбиелейдi, заңдарды қабылдап, әкiмдердi құрметтеуге, тәртiп сақтауға, оқу орынының iшкi тәртiбiн және өндiрiстерде еңбек тәртiбiн қатаң сақтауын қадағалайды, оқушылардың дене тәрбиесiне көңiл бөледі, Армия қатарына қызмет етуiне даярлайды, оқушыларға баға қоюына қатысады.
14. Өндiрiстiк оқу жабдықтарын техникалық нұсқауларға сәйкес күтiп жұмыс iстеуге даярлайды. Шеберхананың жабдықтарын, құралдарын, әр түрлi жабдықтарын ұқыпты сақтайды, күтедi және сабақтарға даярлайды. Кәсiптiк-техникалық училищенiң басшыларына осы шеберхана, жабдықтарды оңдау, жөндеуден өткiзуге ұсыныстар бередi. Ескiрген жабдықтардың орнына жаңасын алып, толықтырып отырады. Өз ұсыныстарын орындауды белсене араласып отырады.
15. Мамандыққа даярлау кезеңiнде кәсiптiк-техникалық оқу орындарында өндiрiстерде (бiрлестiктерде, ұйымдарда) оқу кезiнде шебердi белгiлi бiр оқу тобына не шеберханаларды меңгерумен қатар ол бригадалық үлгiмен не басқа түрде ұйымдастырлуы мүмкiн.

III. Шебердiң хұқылары
16. Кәсiптiк-техникалық оқу орындарының экономикалық және әлеуметтiк дамуының жоспарын талқылауға қатысады, бiлiктi жұмысшыларды дайындаудың үздiк әдiстерiн пайдаланады, оқу-өндiрiстiк шеберханалардың базасын толықтырып және оның дамуын үнемi қарастырады. Оқушылардың тәжiрибесiн өткiзу үшiн өндiрiстер, ұйымдар, кооперативтер және жеке адамдар мен келiсiм-шарт жасауға қатысады.
17. Оқу орынының кеңесiнде, педагогикалық кеңесте, әдiстемелiк ұйымдарда, жиналастырда, отырыстарда, конференцияларда оқушыларды оқыту және тәрбиелеу жөнiнде жiберiлген кемшiлiктердi сынап, ашық түрде өз пiкiрiн айтып, оқушылардың өндiрiстiк оқуын, оқу-тәрбие жұмыстарын және әдiстемелiк жұмыстарды, оқу орнының басшыларының ұйымдастыру жұмыстарын және кәсiптiк-техникалық оқу орындарының жоғарғы мекемелердiң және басқа ұйымдарының жұмыстарын жақсарту жөнiнде ұсыныстар бередi.
18. Оқу жоспарларына сәйкес оқушылардың өндiрiстiк оқуын және қоғамдық еңбек жұмыстарын орындаған жағдайда жабдықтар, құралдар iстен шыққанда және еңбектi қорғау тәртiбiн бұзған жағдайда оқу бағдарламасына сәйкес болмаған жағдайда тоқтатуға құқылы.
Шебер өзiнiң шешiмi жөнiнде оқу орнының және өндiрiстердiң (бiрлестiктер, ұйымдар және жекелiк өндiрiстер) басшыларына мәлiмдейдi.
19. Оқу ұжымдарының оқу-өндiрiстiк қызметiнде, қоғамдық жұмыстарға белсене қатысқаны үшiн, тәрбиелiктерiнде жоғарғы көрсеткiштерге жеткенi үшiн класс жетекшi мен оқу тобының активi мен бiрлесiп мадақнамаға ұсынады. Кәсiптiк-техникалық оқу орынының әкiмшiлiгiне озық оқушыларды мадақнамаға немесе iшкi тәртiптi бұзғаны мен өзiнiң тәртiпсiздiгi үшiн қатаң шаралар қолдануға ұсыныс бередi.
20. Кәсiптiк-техникалық оқу орынының инженер-педагогтарын аттестациядан өткiзгенде комиссияға оқу шеберлерi бригадалар кеңестерiнiң атынан қатысуына болады.
21. Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес оқу орындарының педагогтары және өндiрiстер мен ұйымдарды жұмысшыларды даярлайтын, қайта даярлайтын және бiлiктiлiгiн көтеретiн мамандар мен қызметкерлер сияқты жеке үй салу үшiн қаражат алуға құқылы.

Об утверждении Положения о мастере производственного обучения профессионально-технических учебных заведений Республики Казахстан

ПРИКАЗ Министра образования Республики Казахстан от 15 июня 1994 г. N 237. Зарегистрированo в Министерстве юстиции Республики Казахстан 20.01.1995 г. за № 52. Утратил силу приказом Министра образования и науки Республики Казахстан от 20 июля 2009 года № 348.

Сноска. Утратил силу приказом Министра образования и науки РК от 20.07.2009 № 348 .

1. Утвердить Положение о мастере производственного обучения профессионально-технических учебных заведений Республики Казахстан.

2. Считать утратившим силу Приказ Госпрофобразования СССР от 5
марта 1988 г., N 42 "Об утверждении Положения о мастере производственного обучения профессионально-технического училища Госпрофобразования СССР".

3. Настоящий приказ подлежит включению в Перечень действующих
актов Министерства образования Республики Казахстан.

Министр

Вносит: Согласовано:

Главное учебно-методическое Заместитель министра

управление "24" февраля 1994 г.

профтехобразования Юридический отдел

22 февраля 1994 г.

"___" февраль 1994 г.

ПОЛОЖЕНИЕ

о мастере производственного обучения

профессионально-технического учебного

заведения Республики Казахстан

I. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

1. Мастер производственного обучения

профессионально-технического учебного заведения (далее мастер) является основным организатором производственного обучения учащихся.
Главная задача мастера - обеспечить подготовку, переобучение и повышение квалификации рабочих, обладающих глубокими профессиональными знаниями и мастерством, современными экономическими знаниями, способных успешно осваивать новую технику и технологию, активно участвовать в общественной жизни трудового коллектива.
Он непосредственно отвечает за организацию, содержание и качество производственного обучения учащихся в соответствии с требованиями учебных планов и программ, развитие у учащихся умений творчески применять полученные знания, обеспечивает соблюдение ими правил и норм по охране труда на закрепленном участке работы, воспитание у учащихся осознанного отношения к учебе, любви к избранной профессии, уважения к труду и людям труда.
2. Мастер назначается приказом руководителя профессионально-технического учебного заведения, как правило, из числа высококвалифицированных рабочих, а также специалистов, имеющих высшее или среднее специальное образование и рабочую квалификацию, как минимум на разряд (класс, категорию) выше установленного выпускникам профессионально-технического учебного заведения по соответствующим профессиям. Мастер по вождению транспортных средств должен также иметь трехлетний стаж работы по соответствующей категории автотранспортных средств и свидетельство о прохождении подготовки по методике обучения вождению по утвержденным программам. Мастер, не имеющий педагогического образования, проходит в течении первого года работы подготовку на курсах повышения квалификации и сдает зачет по основам педагогики, психологии и методики производственного обучения.
3. В зависимости от конкретных условий мастер может закрепляться за учебной группой или учебной мастерской, лабораторией, участком, группой цехов предприятия, полигоном, учебным хозяйством (далее мастер мастерской) для обучения групп переменного состава учащихся по соответствующим видам работ и разделам программ.
Производственное обучение и практику учащихся мастер проводит согласно учебному плану и расписанию занятий. Учебные занятия в мастерских, на полигонах и производстве проводятся, как правило, в учебных группах (бригадах) численностью по 12-15 человек, а в специальных профессионально-технических учебных заведениях - 10 человек.
4. В соответствии с трудовым законодательством нормированная продолжительность рабочего времени мастера составляет 41 час в неделю, в которые включаются: подготовка учебно-материальной базы обучения, комплексное методическое обеспечение, личная подготовка и проведение занятий по производственному обучению, организация производства полезной продукции, выполнение учащимися различных видов работ, в том числе и во внеучебное время.
Учебная нагрузка мастера непосредственно по производственному обучению учащихся определяется учебными планами и программами с учетом проведения занятий в параллельных по профессии группах.
5. Администрация профессионально-технического учебного заведения может разрешить мастеру, в установленном порядке, за дополнительную оплату руководить методической комиссией, вести кружки, заведовать учебным кабинетом (мастерскими, лабораторией), а также выполнять работу по совмещению обучения в других группах (по профессии), участвовать во внеучебное время в работе хозрасчетных подразделений, выпуске полезной продукции. Мастеру с высшим или средним специальным образованием может быть разрешено вести преподавательскую работу.
6. По итогам аттестации, с учетом результатов работы и личного вклада в совершенствование учебно-воспитательного процесса, ему может быть присвоено звание: "Мастер высшей категории", "Мастер производственного обучения I категории", "Мастер производственного обучения II категории", а также в установленном порядке звание "Казакстанын енбек сiнiрген-кызыметкерi" и другие звания.

II. ОСНОВНЫЕ ОБЯЗАННОСТИ МАСТЕРА
7. В соответствии с требованиями повышения эффективности современного производства мастер формирует у учащихся профессиональные знания, рыночную психологию, навыки и умения, предусмотренные квалификационной характеристикой и программой производственного обучения.
Несет ответственность за полноту и качество реализации содержания программ производственного обучения, организацию учебного процесса по прогрессивным технологиям, выполнение соответствующих работ в производстве товарной продукции.
8. Обучает учащихся рациональным приемам и способам выполнения работ, обслуживанию и эксплуатации оборудования, передовым формам организации труда, бережному расходованию материальных и энергетических ресурсов. Обеспечивает высокое качество изготовления учащимися продукции, выполнение ими норм времени и выработки плана производственного обучения, соблюдение технологической дисциплины и безопасности труда, требований стандартов, надлежащий контроль и приемку готовой продукции.
9. Ведет установленную документацию по планированию, учету и отчетности производственного обучения, своевременно осуществляет материально-техническую и методическую подготовку к урокам, подбор учебно-производственных работ и заказов, изготовление эталонных образцов характерных работ (изделий). Готовит технологическую документацию, чертежи, эскизы, эталоны и т.д.
Активно участвует в методической работе, проводимой в училище.
10. Обеспечивает в соответствии с договорами с государственными и негосударственными предприятиями, организациями и частными лицами своевременную расстановку учащихся по самостоятельным рабочим местам, с учетом результатов поэтапной аттестации, включение их в состав лучших производственных бригад и звеньев под руководством передовиков, новаторов производства и ветеранов труда, закрепление за ними опытных наставников. Организует производственное обучение и практику учащихся, привлекает высококвалифицированных рабочих и специалистов к проведению инструктажей, знакомит их с программой и графиком перемещения учащихся по рабочим местам. Вовлекает всех учащихся в общественно-производственную жизнь трудовых коллективов за повышение производительности труда и качества продукции, экономию и бережливость, способствует достижению установленного уровня квалификации по профессии и адаптации учащихся в условиях производства.
11. Осуществляет контроль за перечислением государственными и частными предприятиями, организациями денежных сумм за работы, выполненные учащимися в процессе производственного обучения и практики, своевременной выплатой им в учебном заведении установленных вознаграждений, а также оплатой непосредственно на производстве и за перевыполнение норм выработки премий учащимся, проходящим производственную практику в составе рабочих бригад.
12. Развивает у учащихся стремление к овладению навыками использования вычислительной техники, к техническому творчеству, рационализаторской и изобретательской деятельности как основе профессионального мастерства. Подготавливает учащихся к поэтапной аттестации, конкурсам на лучшего учащегося по профессии, выпускным квалификационным экзаменам и участвует в их проведении.
Широко использует в учебном процессе научно-методические рекомендации, передовой педагогический и производственный опыт.
13. Оказывает помощь классному руководителю в работе по воспитанию казахстанского патриотизма, благоговейного отношения к Флагу, Гербу, Гимну Республики Казахстан, законопослушания, уважения к власти; укреплению дисциплины и соблюдению учащимися правил внутреннего распорядка в учебном заведении и трудового распорядка на предприятиях, физическому развитию учащихся, подготовке их к службе в рядах Вооруженных Сил. Участвует в выставлении учащимся оценок.
14. Содержит в соответствии с техническими требованиями и условиями эксплуатации учебно-производственное оборудование мастерской, инструменты, приспособления и оснастку, обеспечивает их сохранность и своевременную подготовку к занятиям. Представляет руководству профессионально-технического учебного заведения предложения по реконструкции, модернизации или замене учебно-производственного оборудования, инвентаря и активно участвует в реализации принятых предложений.
15. В зависимости от специфики подготавливаемых профессий, конкретных условий обучения в профессионально-технических учебных заведениях и на предприятиях (объединениях, организациях) наряду с закреплением мастера за группой или за учебной мастерской могут применяться бригадная и другие формы организации работы мастеров.

III. МАСТЕР ИМЕЕТ ПРАВО
16. Участвовать в разработке, обсуждении и реализации планов экономического и социального развития профессионально-технического заведения, исходя из задач дальнейшего совершенствования подготовки квалифицированных рабочих кадров, рационального использования учебно-производственной базы мастерских и ее развития. Принимать участие в заключении договоров (контрактов) с предприятиями, организациями, кооперативами, частными лицами на прохождение учащимися практики.
17. Обсуждать на совете учебного заведения, педагогическом совете, методических органах, собраниях, заседаниях, конференциях вопросы обучения и воспитания учащихся, критиковать недостатки в работе, открыто высказывать и отстаивать свое мнение, вносить предложения по улучшению качества подготовки учащихся, их производственного обучения, совершенствования учебно-воспитательной и методической работы, рациональной организации труда руководства училища и вышестоящих органов профессионально-технического образования и других организаций.
18. Прекращать работу учащихся в мастерских учебного заведения, на производстве и при выполнении общественно полезного труда в случаях неисправности оборудования, инструментов, других нарушений охраны труда, а также несоответствия условий требованиям учебных программ. О принятом решении мастер немедленно ставит в известность руководителей учебного заведения и предприятия (объединения, организации и частное предприятие).
19. Определять совместно с классным руководителем и ученическим активом меры поощрения учащихся, добившихся высоких показателей в учебно-производственной деятельности, воспитанности, за активную общественную деятельность в коллективе учебной группы. Ходатайствовать перед администрацией профессионально-технического учебного заведения о поощрении в установленном порядке лучших учащихся и наложении взысканий за нарушение дисциплины, правил внутреннего распорядка.
20. Участвовать в работе аттестационной комиссии при аттестации инженерно-педагогических работников профессионально-технического учебного заведения в качестве представителя совета учебного заведения, совета мастеров, совета бригадиров.
21. Пользоваться кредитами на индивидуальное строительство домов, преимуществами, установленными законодательством Республики Казахстан, наравне с педагогическими работниками учебных заведений образования и квалифицированными работниками и специалистами предприятий и организаций, для которых осуществляется подготовка, переобучение и повышение квалификации рабочих.