Аралық соттар туралы

Қазақстан Республикасының 2004 жылғы 28 желтоқсандағы N 22 Заңы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының 2016 жылғы 8 сәуірдегі № 488-V Заңымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР 08.04.2016 № 488-V Заңымен (ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

МАЗМҰНЫ

Осы Заң Қазақстан Республикасы аралық соттары құрылуының, қызметiнiң, сондай-ақ шешiмдерi орындалуының тәртiбiн реттейдi.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңның қолданылу аясы

Осы Заң, егер Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде өзгеше белгiленбесе, жеке және (немесе) заңды тұлғалар арасында азаматтық-құқықтық қатынастардан туындаған дауларға қатысты қолданылады.
Ескерту. 1-бап жаңа редакцияда - ҚР 03.07.2013 № 125-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

2-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгi ұғымдар

Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:
1) аралық келiсiм – тараптардың азаматтық-құқықтық қатынастардан туындаған немесе туындауы мүмкiн дауды аралық соттың қарауына беру туралы жазбаша келiсiмi;
2) аралық сот - тұрақты жұмыс iстейтiн аралық сот, биржалық төрелік немесе тараптар нақты дауды шешу үшiн құрған аралық сот (бұдан әрi - нақты дауды шешуге арналған аралық сот);
3) аралық сотта талқылау – аралық сотта дауды қарау және аралық соттың шешім қабылдау процесi;
3-1) аралық сотта талқылау тараптары – араларында аралық келісім жасасылған қуынушы мен жауапкер;
4) аралық соттың регламентi - тұрақты жұмыс iстейтiн аралық соттың, биржалық төреліктің қызметiн ұйымдастыру тәртiбi;
5) аралық судья - аралық сотта дауды шешу үшiн осы Заңның нормаларына сәйкес тараптар сайлаған немесе тараптар келiскен тәртiппен тағайындалған жеке адам;
5-1) Қазақстан Республикасының жария тәртiбi – Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде бекітілген мемлекеттік және қоғамдық құрылыстың негіздері;
6) құзыреттi сот – тараптар арасында азаматтық-құқықтық қатынастардан туындайтын даулар туралы iстердi Қазақстан Республикасының азаматтық iс жүргiзу заңнамасына сәйкес бiрiншi сатыда қарауға уәкiлеттiк берілген Қазақстан Республикасы сот жүйесiнiң соты;
7) iскерлiк айналымның әдет-ғұрыптары - қандай да бiр құжатта тiркелгенi-тiркелмегенiне қарамастан, азаматтық-құқықтық шарттар саласында қалыптасқан және кеңiнен қолданылатын мiнез-құлық ережелерi.
Ескерту. 2-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.05.04 № 156 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз, 2009.05.08 жарияланды); 03.07.2013 № 125-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

3-бап. Қазақстан Республикасының аралық соттар
туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының аралық соттар туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.
2. Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгiленсе, онда халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.

4-бап. Аралық сотта iс қарау принциптерi

Аралық сотта iс қарау:
1) туындаған дау бойынша аралық сотта iс қарауды жүзеге асыру тәртiбi мен талаптары мәселелерiн тараптардың өзара алдын ала келiсуi бойынша өз бетiнше шешуге құқығы бар екендiгiн бiлдiретiн тараптар еркiнiң дербестiгi;
2) аралық судьялар мен соттар өз шешiмдерiнде Қазақстан Республикасы Конституциясының, Қазақстан Республикасы заңнамалық актілері мен өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнiң ғана нормаларын басшылыққа алатынын бiлдiретiн заңдылық;
3) аралық судьялар мен соттардың өздерiне берiлген дауларды шешу кезiнде тәуелсiз екенiн, шешiмдi оларға қандай да бiр ықпал етудi болғызбайтын жағдайларда қабылдайтынын бiлдiретiн тәуелсiздiк;
4) тараптардың аралық сотта iс қарауда бiрдей құқық көлемiн пайдаланатынын және бiрдей мiндеттер көлемiн мойнына алатынын, өз ұстанымын, оны қорғау тәсiлдерi мен құралдарын аралық соттан, басқа да органдар мен тұлғалардан дербес және тәуелсiз таңдауын бiлдiретiн жарыспалылығы мен тең құқылы болуы;
5) аралық судьялар мен соттар өздерiне берiлген дауларды шешу кезiнде және аралық сотта iс қараудың тараптары белгiленген талаптарды, қоғамның имандылық принциптерiн және iскерлiк әдеп ережелерiн сақтай отырып, адал әрекет етуге тиiс екенiн бiлдiретiн әдiлеттiлiк;
6) азаматтың тиiстi органға ақпаратты хабарлау мiндетi заңда көзделгеннен басқа жағдайларда, аралық судьялардың аралық сотта iс қарау барысында белгiлi болған мәлiметтердi тараптардың немесе олардың құқық мирасқорларының келiсiмiнсiз жария етуге құқығы жоқтығын және аралық сотта iс қарау барысында өздерiне белгілi болған мәлiметтер туралы куәлар ретiнде олардан жауап алынбайтынын бiлдiретiн құпиялылық принциптерi сақтала отырып жүзеге асырылады.

5-бап. Аралық соттардың түрлерi

1. Қазақстан Республикасында аралық соттар тұрақты жұмыс iстейтiн аралық сот, биржалық төрелік немесе нақты дауды шешуге арналған аралық сот түрінде құрылуы мүмкін.
2. Тұрақты жұмыс iстейтiн аралық соттарды Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құрылған заңды тұлғалар және олардың бiрлестiктерi (қауымдастықтары, одақтары) құра алады.
Тұрақты жұмыс iстейтiн аралық сотты құру үшiн осы тармақта көрсетiлген тұлғалар аралық соттың регламентiн, осы аралық сотта қызметтi жүзеге асыратын аралық судьялардың тiзiмiн бекiтуге тиiс.
2-1. Биржалық мәмілелер жасасуға байланысты дауларды шешуге арналған биржалық төрелікті тұрақты жұмыс істейтін төрелік ретінде тауар биржасы құрады.
Тұрақты жұмыс істейтін биржалық төрелікті құру үшін тауар биржасы аралық соттың регламентін, осы аралық сотта қызметін жүзеге асыратын аралық судьялардың тізімін бекітуге тиіс.
3. Нақты дауды қарауға арналған аралық сотты тараптар өздерiнiң азаматтық-құқықтық қатынастарынан туындаған дауды шешу үшiн құрады және ол осы дау шешiлгенге дейiн немесе тараптар дауды құзыреттi сотқа беру туралы шешiм қабылдағанға дейiн әрекет етеді.
Нақты дауды шешу үшiн құрылатын аралық сот қызметiнiң ұйымдастырылуы мен тәртiбi тараптардың келiсiмiмен айқындалады.
4. Қазақстан Республикасында аралық соттар мемлекеттiк органдардың, мемлекеттік кәсіпорындардың жанынан құрыла алмайды, сондай-ақ оларды табиғи монополиялар субъектілері және тауарлар мен көрсетілетін қызметтер нарығында үстем жағдайға ие субъектілер құра алмайды.
Ескерту. 5-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.05.04 N 156 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз, 2009.05.08 жарияланды); 03.07.2013 N 125-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-бап. Аралық соттың қызметiнде қолданылатын құқық

1. Аралық сот дауларды Қазақстан Республикасының Конституциясына, заңдарына және өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiне сәйкес қарайды.
2. Аралық сот шешiмдi шарттың талаптарына сәйкес және iскерлiк айналымның әдет-ғұрыптарын ескере отырып қабылдайды.
3. Даулы қатынастарды реттейтiн құқық нормалары болмаған жағдайда, аралық сот ұқсас құқық қатынастарын реттейтiн құқық нормаларын қолданады, ал мұндай нормалар болмаған кезде, дауды заңдардың жалпы бастаулары мен мағынасын негiзге алып шешедi.

7-бап. Дауды аралық соттың шешуiне беру

1. Тараптар арасында жасалған аралық келiсiм болған кезде, сондай-ақ Қазақстан Республикасының тауар биржалары туралы заңнамасына сәйкес, дау аралық соттың қарауына берiлуi мүмкiн.
2. Тараптар өздерiнiң арасында қандай да бiр нақты құқық қатынастарына байланысты туындаған немесе туындауы мүмкiн дауларға қатысты аралық келiсiм жасасуы мүмкiн.
3. Алынып тасталды - ҚР 03.07.2013 N 125-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).
4. Құзыреттi соттың қарауындағы дауға қатысты аралық келiсiм аталған сот дау бойынша шешiм қабылдағанға дейiн жасалуы мүмкiн.
5. Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жағдайларды қоспағанда, мемлекеттiң, мемлекеттiк кәсiпорындардың, кәмелетке толмаған адамдардың, заңда белгiленген тәртiппен әрекетке қабілетсіз немесе әрекет қабілеті шектеулі деп танылған адамдардың, аралық келiсiмге қатысушылар болып табылмайтын адамдардың мүдделерiн қозғайтын даулар, табиғи монополиялар субъектiлерiнiң, тауарлар мен көрсетiлетiн қызметтер нарығында үстем жағдайға ие субъектiлердiң көрсетiлетiн қызметтердi ұсынуы, жұмыстарды орындауы, тауарларды өндiруі туралы шарттардан туындаған, сондай-ақ банкроттық немесе оңалту туралы iстер жөнiндегi даулар аралық соттардың ведомстволық қарауына жатпайды.
6. Аралық сот мүлiктiк қатынастарға байланысты емес, адамның өмiрі мен денсаулығына, жеке өмiріне қол сұғылмаушылыққа, жеке және отбасы құпиясына, атын алу құқығына байланысты жеке мүліктік емес қатынастардан туындайтын дауларды қарауға құқылы емес.
Ескерту. 7-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.05.04 N 156 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-б. қараңыз, 2009.05.08. жарияланды), 2012.02.17 № 564-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 N 125-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-1-бап. Аралық келісім және құзыретті сотта даудың мәні
бойынша қуыным беру

1. Аралық сотта талқылау нысанасы бойынша қуыным берілген құзыретті сот, егер тараптардың кез келгені даудың мәні бойынша өзінің алғашқы өтінішін беруден кешіктірмей бұл туралы өтініш білдірсе, егер аралық келісімді жарамсыз, күші жойылған немесе орындала алмайды деп таппаса, тараптарды аралық сотқа жіберуге тиіс.
2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген қуынымды құзыретті сотқа беру, құзыретті сот аралық сотта талқылау нысанасының өзінде қаралуға жататындығы туралы мәселені қарағанша, басталуы немесе жалғастырылуы және аралық шешім шығарылуы мүмкін аралық сотта талқылауды шектемейді.
Ескерту. Заң 7-1-баппен толықтырылды - ҚР 03.07.2013 N 125-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

8-бап. Аралық соттың қызметiне араласуға жол
берiлмеушiлiк

Мемлекеттiк органдардың және өзге де мекемелердiң аралық соттың қызметiне араласуына, бұл Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiнде көзделген жағдайларды қоспағанда, жол берiлмейдi.

9-бап. Аралық сотта iс қарау тiлi

1. Аралық соттарда iс жүргiзу қазақ тiлiнде жүргiзiледi, ал қажет болған кезде тараптардың келiсiмi бойынша орыс тiлi немесе өзге де тiлдер қазақ тiлiмен тең қолданылады.
2. Тараптар аралық сотта iс қарау тiлi туралы келiсiмге қол жеткiзбеген жағдайда, аралық сотта iс қарау тiлiн аралық сот белгiлейдi.
3. Аралық сотта iс қарау жүргiзiлiп отырған тiлдi меңгермеген iске қатысушы адамдарға аудармашы арқылы iс материалдарымен танысу, аралық соттың iс-әрекетiне қатысу құқығы, аралық сотта ана тiлiнде сөйлеу құқығы қамтамасыз етiледi.
4. Құжаттар мен өзге де материалдарды аралық сотта iс қарау тiлiнде ұсынбаған тарап олардың аудармасын қамтамасыз етедi.
5. Құжаттар мен өзге де материалдар iске қатысушы адамдарға олардың ана тiлiндегi немесе олар бiлетiн басқа тiлдегi аудармасында табыс етiледi.
Ескерту. 9-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2010.02.05 249-IV Заңымен.

10-бап. Аралық келiсiмнiң нысаны және мазмұны

1. Аралық келiсiм жазбаша нысанда жасалады. Аралық келiсiм, егер тараптар қол қойған, не хаттар, телетайп, телеграф арқылы хабарлар алмасу жолымен немесе мұндай келiсiмнiң тiркелгенiн қамтамасыз ететiн электрондық немесе өзге де байланыстың басқа да құралдарын пайдалана отырып жасалған құжатта болса, жазбаша нысанда жасалған болып есептеледi.
2. Дауды аралық соттың шешуiне беру туралы талап қамтылған құжатқа шарттағы сiлтеме шарт жазбаша нысанда жасалған және осы сiлтеме аралық келiсiмдi шарттың бiр бөлiгі жасайтын жағдайда, аралық келiсiм болып табылады.
3. Егер тараптар өзгеше уағдаласпаса, онда дауды тұрақты жұмыс iстейтiн аралық сотқа беру кезiнде тұрақты жұмыс iстейтiн аралық соттың регламентi аралық келiсiмнiң ажырамас бөлiгі ретiнде қаралады.
4. Аралық келiсiмнiң қолданылуы тараптардың келiсiмiмен ол жасалған тәртiппен тоқтатылуы мүмкiн.

2-тарау. АРАЛЫҚ COTTЫҢ ҚҰРАМЫ

11-бап. Аралық соттардың судьяларына қойылатын талаптар

1. Қажеттi бiлiмге ие, жоғары бiлiмi және мамандығы бойынша кемiнде екі жыл жұмыс өтілі бар, жиырма бес жасқа толған және аралық судьяның мiндеттерiн орындауға келiсiм берген, тараптардан тәуелсiз және iстiң нәтижесiне мүдделi емес жеке тұлға аралық судья болып сайлануы (тағайындалуы) мүмкiн.
2. Дауды жеке-дара шешетiн аралық судьяның жоғары заңгерлiк бiлiмi және заңгерлiк мамандығы бойынша кемiнде екi жыл жұмыс стажы болуға тиiс. Дау алқалы түрде шешiлетiн жағдайда аралық сот құрамы төрағасының жоғары заңгерлiк бiлiмi болуға тиiс.
3. Аралық судьялыққа кандидаттарға қойылатын талаптарды тараптар тiкелей соттың құрамын түзу кезiнде айқындайды немесе олар тұрақты жұмыс iстейтiн аралық соттардағы ережелермен (регламенттермен) айқындалады.
4. Мыналар:
1) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен - құзыреттi соттың судьясы болып сайланған немесе тағайындалған;
2) заңда белгiленген тәртiппен сот әрекетке қабiлетсiз немесе әрекет қабiлетi шектеулi деп таныған;
3) алынбаған немесе жойылмаған сотталғандығы бар не өзіне қатысты күдіктінің іс-әрекетін саралау туралы қаулы шығарылған адам;
4) мемлекеттiк қызметшi, Қазақстан Республикасы Парламентiнiң депутаты, өз қызметiн тұрақты немесе мемлекеттiк бюджет қаражаты есебiнен ағысы төленетiн, жұмыстан босатылған негiзде жүзеге асыратын мәслихат депутаты және әскери қызметшi болып табылатын адам аралық судья бола алмайды.
Ескерту. 11-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2010.02.05 249-IV; 03.07.2013 N 125-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 04.07.2014 № 233-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

12-бап. Аралық судьялардың дауды қарау кезiндегi саны

1. Тараптар аралық судьялардың санын белгiлеуге құқылы, олардың саны тақ болуға тиiс.
2. Егер тараптар өзгеше уағдаласпаса, онда дауды аралық сотта шешу үшiн үш аралық судья сайланады (тағайындалады).

13-бап. Аралық соттың құрамы

1. Аралық соттың құрамын түзу аралық судьяларды (аралық судьяны) сайлау (тағайындау) арқылы жүргiзiледi.
2. Тұрақты жұмыс iстейтiн аралық сотта аралық соттың құрамын түзу тұрақты жұмыс iстейтiн аралық соттың регламентiнде белгiленген тәртiппен жүргiзiледi.
3. Аралық сотта нақты дауды шешуге арналған аралық соттың құрамын түзу тараптармен келiсiлген тәртiппен жүргiзiледi.
4. Егер тараптар өзгеше уағдаласпаса, онда нақты дауды шешуге арналған аралық соттың құрамын түзу мынадай тәртiппен жүргiзiледi:
1) үш аралық судьядан тұратын аралық соттың құрамын түзу кезiнде әр тарап бiр аралық судьяны сайлайды, ал осылай сайланған екi аралық судья үшiншi аралық судьяны сайлайды.
Егер тараптардың бiрi басқа тараптан бұл туралы өтiнiш алғаннан кейiн он бес күн iшiнде аралық судьяны сайламаса немесе сайланған екi судья өздерi сайланғаннан кейiн он бес күн iшiнде үшiншi аралық судьяны сайламаса, онда аралық сотта дауды қарау тоқтатылады және бұл дау құзыреттi соттың шешуiне берiлуi мүмкiн;
2) егер дау аралық судьяның жеке-дара шешуiне жатса және бiр тарап басқа тарапқа аралық судьяны сайлау туралы ұсыныспен жүгiнгеннен кейiн тараптар он бес күн iшiнде аралық судьяны сайламаса, онда аралық сотта дауды қарау тоқтатылады және бұл дау құзыреттi соттың шешуiне берiлуi мүмкiн.

13-1-бап. Тұрақты жұмыс iстейтiн аралық сот қызметінің
шарттары

Тұрақты жұмыс iстейтiн аралық сот өзінің аралық судьяларының тізілімін жүргізеді. Заңды мекенжайын және регламентін қоса алғанда, тұрақты жұмыс iстейтiн аралық сот туралы ақпарат, сондай-ақ аралық судьялар тізілімі жеке және заңды тұлғалардың еркін танысуы үшін бұқаралық ақпарат құралдарында, оның ішінде интернет-ресурстарда да орналастырылады. Аралық соттың шешімдері туралы ақпарат дау тараптарының келісімі болған кезде орналастырылады.
Аралық судьялар тізілімі аралық судьяның тегін, атын, әкесінің атын (ол болған кезде), жұмыс орны, лауазымы мен жұмыс кезеңі көрсетіле отырып, жұмыс тәжірибесін, ғылыми дәрежесі мен ғылыми атағын (болған кезде), қараған істерінің санын қамтуға тиіс.
Ескерту. Заң 13-1-баппен толықтырылды - ҚР 03.07.2013 N 125-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

14-бап. Аралық судьядан бас тарту

1. Аралық судья осы Заңның 11-бабының талаптарына сәйкес келмеген жағдайда тараптар судьядан бас тарту туралы мәлiмдеуi мүмкiн.
2. Қандай да бiр жеке адамға оны аралық судья етiп сайлау (тағайындау) мүмкiндiгiне байланысты жүгiнген жағдайда, аталған адам осы Заңның 11-бабына сәйкес одан бас тарту үшiн негiз болып табылатын мән-жайлардың бар екендiгi туралы хабарлауға тиiс. Егер көрсетiлген мән-жайлар аралық сотта iс қарау кезiнде туындаған жағдайда, аралық судья бұл туралы тараптарға дереу хабарлауға және өздігінен бас тартатынын мәлiмдеуге тиiс.
3. Тарап, егер бас тарту үшiн негiздер болып табылатын мән-жайлар оған осы аралық судьяны өзi сайлағаннан кейiн белгiлi болған жағдайда ғана, ол осы бапқа сәйкес өзi сайлаған аралық судьядан бас тартатынын мәлiмдеуi мүмкін.
4. Тұрақты жұмыс iстейтiн аралық сотта аралық судьядан бас тарту рәсімі тұрақты жұмыс істейтін apaлық соттың регламентiмен айқындалуы мүмкін.
5. Нақты дауды шешуге арналған аралық сотта тараптар аралық судьядан бас тарту рәсiмiн келiсуi мүмкiн.
6. Егер аралық судьядан бас тарту рәсiмi тараптармен келiсiлмесе немесе тұрақты жұмыс iстейтiн аралық соттың регламентiнде айқындалмаса, онда тарап аралық судьядан бас тарту туралы дәлелдi жазбаша өтiнiштi аралық соттың құрамы түзiлгенi және осы Заңның 11-бабына сәйкес аралық судьядан бас тарту үшiн негiздер бар екендiгi туралы белгiлi болғаннан кейiн бес күн iшiнде беруге тиiс.
Егер бас тарту мәлiмделген аралық судья өздiгiнен бас тартпаса немесе басқа тарап аралық судьядан бас тартумен келiспесе, онда аралық соттың құрамына кiретiн аралық судьялар аралық судьядан бас тарту туралы мәселенi тараптардың жазбаша дәлелдi өтiнiшi алынған сәттен бастап он күн мерзiмде шешедi.
Дауды жеке-дара қарайтын аралық судьядан бас тарту туралы мәселенi сол аралық судья шешедi.

15-бап. Аралық судьяның өкiлеттiктерiн тоқтату

1. Аралық судьяның өздiгiнен бас тартуына немесе аралық судьяның осы Заңда көзделген негiздер бойынша бас тартуына байланысты, сондай-ақ аралық судья қайтыс болған жағдайда, тараптардың келiсiмi бойынша аралық судьяның өкілеттіктері тоқтатылуы мүмкiн.
2. Аралық судьяның өкiлеттiктерi нақты iс бойынша шешiм қабылданғаннан кейiн тоқтатылады. Осы Заңның 37-40-баптарында көзделген жағдайларда аралық судьяның өкiлеттiктерi қайта басталады, ал содан кейiн аталған баптарда көзделген iс жүргiзу әрекеттерi жасалған соң тоқтатылады.

16-бап. Аралық судьяны ауыстыру

Аралық судьяның өкiлеттiктерi тоқтатылған жағдайда, ауыстырылатын аралық судья сайланған (тағайындаған) кезде қолданылған ережелерге сәйкес басқа аралық судья сайланады (тағайындалады).

3-тарау. АРАЛЫҚ СОТТА ДАУДЫ ШЕШУГЕ БАЙЛАНЫСТЫ ШЫҒЫСТАР

17-бап. Аралық сотта дауды шешуге байланысты шығыстар

1. Аралық сотта дауды шешуге байланысты шығыстарға:
аралық судьялардың гонорары;
аралық судьялардың аралық сотта iс қарауына қатысуға байланысты шеккен шығыстары, соның iшiнде дау қаралатын жерге жол жүру, онда тұру мен тамақтану ақысының шығыстары;
сарапшыларға, мамандарға және аудармашыларға төленуге тиiстi сомалар;
аралық судьялардың жазбаша және заттай дәлелдемелердi олардың тұрған жерiнде қарап көруге және зерттеуге байланысты шеккен шығыстары;
куәлар шеккен шығыстар;
аралық соттың шешiмi өз пайдасына шығарылған тараптың өкiл көрсеткен қызметтердiң ақысын төлеуге жұмсаған шығыстары;
аралық соттың iс қарауын ұйымдастыруға және материалдық қамтамасыз етiлуiне жұмсалған шығыстар кiредi.
2. Тұрақты жұмыс iстейтiн аралық сотта аралық судьялар гонорарының мөлшерiн тұрақты жұмыс iстейтiн аралық соттың регламентiнде көзделген аралық судьялар гонорарларының шкаласына сәйкес аралық соттың құрамы айқындайды.
Тұрақты жұмыс iстейтiн аралық соттың регламентiнде судьялар гонорарының белгіленген мөлшерiне нұсқау болмаған кезде, аралық сот аралық судья гонорарының мөлшерiн дау бойынша сотта iс қараудың әрбiр нақты жағдайында, талап-арыздың бағасын, даудың күрделiлiгiн, аралық судьялардың аралық сотта iс қарауға кеткен уақытын және iске қатысты кез келген басқа да мән-жайларды ескере отырып айқындауы мүмкiн.
3. Нақты дауды шешуге арналған аралық сотта аралық судьялар гонорарының мөлшерi тараптардың келiсiмi бойынша айқындалады, ал ол болмаған кезде - тұрақты жұмыс iстейтiн аралық сот үшiн көзделген тәртiппен нақты дауды шешуге арналған аралық сот айқындайды.

18-бап. Аралық сотта дауды шешуге байланысты
шығыстарды бөлу

1. Аралық сотта дауды шешуге байланысты шығыстарды тараптар арасында бөлудi аралық сот тараптардың келiсiмiне сәйкес, ал ол болмаған кезде - қанағаттандырылған және қабылданбаған талаптарға бара-бар жүргiзедi.
2. Егер келтiрiлген шығыстарды өндiру туралы талап аралық сотта iс қарау барысында мәлiмделген және оны аралық сот қанағаттандырған болса, аралық соттың шешiмi өз пайдасына шешiлген тараптың өкiл көрсеткен қызметтердiң ақысын төлеуге жұмсаған шығыстары, сондай-ақ аралық сотта iс қарауға байланысты өзге де шығыстары аралық соттың шешiмi бойынша басқа тарапқа қатысты болуы мүмкiн.
3. Аралық сотта дауды шешуге байланысты шығыстарды бөлу аралық соттың шешiмiнде немесе ұйғарымында көрсетiледi.
4. Талапкер талап-арыздан бас тартқан жағдайда жауапкер ол шеккен шығыстарды өтемейдi.

4-тарау. АРАЛЫҚ СОТТА ІС ҚАРАУ

19-бап. Аралық соттың құқықтылығы мәселесiн шешу

1. Аралық сот өзiне шешуге берiлген дауды қарауға өзiнiң құқығы бар немесе жоқ екендiгі туралы мәселенi, соның iшiнде тараптардың бiрi аралық келiсiм жоқ немесе жарамсыз деген дәлел бойынша аралық сотта iс қарауына қарсы болған жағдайларда, дербес шешедi.
2. Тарап аралық соттың өзiне шешуге берiлген дауды қарауға құқығы жоқ екенi туралы даудың мәнi бойынша өзi алғашқы өтiнiш бергенге дейiн мәлiмдеуге құқылы.
3. Егер аралық сотта iс қарау барысында қаралуы аралық келiсiмде көзделмеген мәселе аралық сотта iс қараудың нысанасы болса, не ол заңға немесе аралық сотта iс қарау ережелерiне сәйкес аралық сотта iс қараудың нысанасы болуы мүмкiн емес болса, тарап аралық соттың өз құқығын асыра пайдаланғаны туралы мәлiмдеуге құқылы.
4. Аралық сот осы баптың 2 және 3-тармақтарына сәйкес жасалған мәлiмдеменi қарауға мiндетті. Мәлiмдеменi қарау нәтижелерi бойынша ұйғарым шығарылады.
5. Егер аралық сот өзiнiң құқықтылығы туралы мәселенi қарау кезiнде аралық соттың дауды қарау құқығы жоқтығы туралы ұйғарым шығарса, онда аралық сот дауды мәнi бойынша қарай алмайды.

20-бап. Аралық сотта iс қарау ережелерiн айқындау

1. Тұрақты жұмыс iстейтiн аралық сот, егер тараптар аралық сотта iс қараудың басқа ережелерiн қолдану туралы уағдаласпаса, тұрақты жұмыс iстейтiн аралық соттың регламентiне сәйкес аралық сотта iс қарауды жүзеге асырады.
2. Нақты дауды шешуге арналған аралық сот аралық сотта iс қарауды тараптармен келiсiлген ережелерге сәйкес жүзеге асырады.
3. Осы баптың 1 және 2-тармақтарына сәйкес тараптармен келiсiлген аралық сотта iс қарау ережелерi осы Заңның тараптарға жекелеген мәселелер бойынша уағдаласуға құқық бермейтiн мiндеттi ережелерiне қайшы келе алмайды.
Тараптармен келiсiлмеген, тұрақты жұмыс iстейтiн аралық соттың ережелерiнде және осы Заңда айқындалмаған бөлiгiнде, аралық сотта iс қараудың ережелерiн аралық сот айқындайды.

21-бап. Аралық сотта iс қараудың орны

1. Нақты дауды шешуге арналған аралық сотта тараптар өз қалауы бойынша аралық сотта iс қараудың орны туралы келiсуi мүмкiн.
Егер тараптар өзгеше уағдаласпаса, онда аралық сот тараптар үшiн қолайлы факторды қоса алғанда, iстiң барлық мән-жайын ескере отырып, нақты дауды шешуге арналған аралық сот аралық сотта iс қараудың орнын айқындайды.
2. Тұрақты жұмыс iстейтiн аралық сотта аралық сотта iс қараудың орны тұрақты жұмыс iстейтiн аралық соттың регламентiне сәйкес айқындалады.
Егер тұрақты жұмыс iстейтiн аралық соттың регламентiнде аралық сотта iс қараудың орны нұсқап көрсетiлмесе не оны айқындау тәртiбi болмаса, онда аралық соттың құрамы, тараптар үшiн қолайлы факторды қоса алғанда, iстiң барлық мән-жайын ескере отырып, аралық сотта iс қараудың орнын айқындайды.

22-бап. Талап-арыз және талап-арызға пiкiр

1. Талапкер өзiнiң талаптарын талап-арызда баяндайды, ол аралық сотқа жазбаша нысанда берiледi. Талап-арыздың көшiрмесi жауапкерге берiледi.
2. Талап-арызда:
1) талап-арыздың берiлген күнi;
2) тараптардың атауы, олардың тұрғылықты жерi немесе, егер тараптар заңды тұлғалар болып табылса, олардың орналасқан жерi, банк реквизиттерi;
3) аралық сотқа жүгiну негiздемесi;
4) талапкердiң талаптары;
5) талапкер өзiнiң талаптарын негiздеген мән-жайлар;
6) талапкердiң талаптарын растайтын дәлелдемелер;
7) егер талап қою бағалануға жатса, талап қоюдың бағасы;
8) талап-арызға қоса берiлетiн құжаттар мен өзге де материалдардың тiзбесi көрсетiлуге тиiс.
Талап-арызға талапкер немесе оның өкiлi қол қоюға тиiс. Егер талап-арызға талапкердiң өкiлi қол қойған жағдайда, талап-арызға өкiлдiң өкiлеттiктерiн куәландыратын сенiмхат немесе өзге де құжат қоса берiлуге тиiс.
3. Аралық сотта iс қараудың ережелерiнде талап-арыздың мазмұнына қосымша талаптар көзделуi мүмкiн.
4. Жауапкер талапкерге және аралық сотқа өзiнiң талап қоюға қарсылықтарын баяндай отырып, талап-арызға пiкiр беруге құқылы. Талапкерге және аралық сотқа аралық сотта iс қарау ережелерiнде көзделген тәртiппен және мерзiмдерде талап-арызға пiкiр берiледi.
Егер аралық сотта iс қарау ережелерiнде талап-арызға пiкiр беру мерзiмi айқындалмаса, онда аталған пiкiр аралық соттың бiрiншi отырысына дейiн кемiнде он күн бұрын берiледi.
5. Тарап аралық сотта iс қарау барысында өзiнiң талап-арыздарын немесе талап қоюға бiлдiрген қарсылықтарын өзгертуге немесе толықтыруға құқылы.

23-бап. Аралық сотта iс қарауды қозғау

1. Аралық сот талап-арызды қабылдап, өзiнiң ережесiне (регламентiне) немесе Қазақстан Республикасының азаматтық iс жүргiзу заңнамасының нормаларына сәйкес аралық сотта ic қарауды қозғау туралы ұйғарым шығарады, тараптарға оның қаралу орны туралы хабарлайды, жауапкерге талап-арызға жазбаша пiкiр берудi ұсынады.
2. Жауапкердiң қарсылықтарын табыс етпеуi дауды қарауға кедергi бола алмайды.

24-бап. Талап-арызды қайтару

1. Аралық сот, егер:
1) тараптар арасында аралық келiсiм болмаса;
2) аралық келiсiмнiң қатысушылары болып табылмайтын үшiншi тұлғалардың мүдделерi қозғалса;
3) талап қою аралық келiсiмде көзделмеген аралық сотқа берiлсе;
4) талап-арызға қол қоюға немесе оны беруге өкiлеттiгi жоқ адам оған қол қойса немесе оны берсе;
5) талапкер талап арызды қайтару туралы өтiнiш берсе;
6) осы немесе басқа аралық соттың iс жүргiзуiнде сол тараптар арасындағы дау бойынша, сол нысана туралы және сол негiздер бойынша iс болса, талап-арызды қайтарады.
2. Арыздың қайтарылуы талапкердiң сол жауапкерге, сол нысана туралы және сол негiздер бойынша талаппен аралық сотқа қайта жүгiнуiне кедергi келтiрмейдi.

25-бап. Қарсы талап қою және қарсы талаптарды есепке алу

1. Қарсы талаптың талапкердiң талаптарымен өзара байланысы болған кезде, сондай-ақ аралық сот қарсы талап қоюды аралық келiсiмге сәйкес қарауы мүмкiн болған кезде, жауапкер талапкерге қарсы талап қоюға құқылы.
2. Егер тараптар қарсы талап қою үшiн өзге мерзiмге келiспесе, аралық сот шешiм қабылдағанға дейiн, аралық сотта iс қарау барысында қарсы талап қойылуы мүмкін.
3. Қарсы талап осы Заңның 22-бабы 2-тармағының талаптарын қанағаттандыруға тиiс.
4. Талапкер аралық сотта iс қарау регламентiнде немесе ережелерiнде көзделген тәртiппен және мерзiмдерде қарсы талапқа қарсылықтарын ұсынуға құқылы.
5. Егер тараптар өзгеше уағдаласпаса, онда жауапкер азаматтық заңнаманың талаптарын сақтай отырып, қарсы талапты есепке алуды талап етуге құқылы.

26-бап. Дәлелдемелердi табыс ету және зерттеу

1. Әрбiр тарап өз талаптары мен қарсылықтарының негiздемесi ретiнде сiлтеме жасайтын мән-жайларды дәлелдеуге тиiс. Егер табыс етiлген дәлелдемелер жеткiлiксiз деп санаса, аралық сот тараптарға қосымша дәлелдемелер табыс етудi ұсынуға құқылы.
2. Аралық сот iс бойынша барлық дәлелдемелердi тiкелей зерттеуге мiндеттi.

27-бап. Тараптардың аралық соттың отырысына қатысуы

1. Тараптардың әрқайсысына өз ұстанымын баяндау және өзiнiң құқықтары мен мүдделерiн қорғау үшiн тең мүмкiндiктер берiлуге тиiс.
2. Егер тараптар өзгеше уағдаласпаса, онда аралық сотта iс қарау - тараптардың немесе олардың өкiлдерiнiң қатысуымен аралық соттың отырысында жүзеге асырылады.
Өкiлдiң өкiлеттiктерi Қазақстан Республикасының азаматтық iс жүргiзу заңнамасында көзделген талаптар сақтала отырып ресiмделуге тиiс.
3. Тараптарға аралық сот отырысының уақыты мен орны туралы алдын ала және тиiстi түрде хабарлама тапсырылуға тиiс.
Егер тараптар өзгеше уағдаласпаса, онда барлық құжаттардың, материалдардың көшiрмелерi мен аралық сотқа тараптардың бiрi ұсынатын ақпаратты аралық сот басқа тарапқа беруге тиiс. Аралық сот өзiнiң шешiмiн негiздейтiн сараптамалық қорытындыларын тараптарға беруге тиiс.
4. Егер тараптар өзгеше уағдаласпаса, онда аралық соттың құрамы iстi жабық отырыста қарайды.

28-бап. Тараптардың құқықтары

Аралық сотта iс қарауға қатысушы тараптардың:
1) iс материалдарымен танысуға, олардан үзiндiлер жазып алуға және көшiрмелер түсiруге;
2) дәлелдемелердi табыс етуге;
3) өтiнiш бiлдiруге, аралық судьялардан бас тартуға;
4) процеске қатысушыларға сұрақтар қоюға, ауызша және жазбаша түсiнiктемелер беруге;
5) процесс барысында туындайтын барлық мәселелер бойынша өз дәлелдерiн беруге;
6) басқа тараптың өтiнiмдерiне және дәлелдерiне қарсылық бiлдiруге;
7) аралық сот отырысының хаттамасымен танысуға және ол бойынша жазбаша ескертпелер беруге;
8) құзыреттi сот алдында аралық соттың шешiмiн мәжбүрлеп орындату туралы өтiнiш беруге;
9) заңда белгiленген жағдайларда аралық соттың шешiмiне шағымдануға құқығы бар.

29-бап. Тараптардың құжаттар мен өзге де
материалдарды табыс етпеуiнiң немесе
тараптардың келмей қалуының салдарлары

1. Құжаттар мен өзге материалдарды табыс етпеу, сондай-ақ аралық сот отырысының уақыты мен орны туралы тиiстi түрде хабарландырылған тараптардың немесе олардың өкiлдерiнiң аралық соттың отырысына келмей қалуы, егер құжаттар мен өзге де материалдарды табыс етпеу себептерiн немесе тараптардың аралық соттың отырысына келмей қалуын ол дәлелсiз деп таныса, аралық сотта iс қарау және аралық соттың шешiм қабылдауы үшiн кедергi болып табылмайды.
2. Жауапкердiң талап қоюға қарсылықтарын табыс етпеуiн талапкердiң талаптарын тану ретiнде қарауға болмайды.

30-бап. Сараптама тағайындау және өткiзу

1. Егер тараптар өзгеше уағдаласпаса, онда аралық сот дауларды шешу кезiнде туындайтын, арнайы танып-бiлудi қажет ететiн мәселелердi түсiндiру үшiн сараптама тағайындауы және тараптардың кез келгенiнен сараптама өткiзу үшiн қажеттi құжаттарды, өзге материалдарды немесе заттарды берудi талап етуi мүмкiн.
Сараптама ақысын төлеуге жұмсалған шығыстарды және сарапшының қатысуын қоса алғанда, аралық сот сарапшының аралық сотта iс қарауға қатысуына қатысты өзге де мәселелердi, егер тараптар бұл мәселелердi арнайы келiспесе, шешуге құқылы.
2. Сараптамалық қорытынды жазбаша нысанда берiледi.
3. Егер тараптар өзгеше уағдаласпаса, онда бұл туралы тараптардың кез келгенi өтiнген немесе аралық сот мұны қажет деп санаған жағдайда, сарапшы сараптамалық қорытынды табыс етiлгеннен кейiн, тараптарға және аралық судьяларға сараптама өткiзуге және табыс етiлген сараптамалық қорытындыға байланысты сарапшыға сұрақтар қою мүмкiндiгi берiлетiн аралық соттың отырысына қатысуға тиiс.

31-бап. Аралық сот отырысының хаттамасы

1. Егер тараптар өзгеше уағдаласпаса, онда аралық соттың отырысында хаттама жүргiзiледi.
2. Аралық сот отырысының хаттамасы iстi қараудың барлық елеулi сәттерiн көрсетуге тиiс.
Аралық сот отырысының хаттамасында:
1) аралық сот отырысының жылы, айы, күнi және орны;
2) аралық сот отырысының басталу және аяқталу уақыты;
3) iстi қарайтын аралық соттың атауы және аралық судьялардың, аралық сот отырысы хатшысының тегi және аты-жөнi;
4) iстiң атауы;
5) iске қатысушы адамдардың, өкiлдердiң, куәлардың, сарапшылардың, мамандардың, аудармашылардың келуi туралы мәлiметтер;
6) iске қатысушы адамдарға, өкiлдерге олардың iс жүргiзушiлiк құқықтарын түсiндiру туралы мәлiметтер;
7) төрағалық етушiнiң өкiмдерi және аралық соттың отырыс залында аралық сот шығарған ұйғарымдар;
8) iске қатысушы адамдардың және өкiлдердiң өтiнiштерi, ұсыныстары мен түсiнiктемелерi;
9) куәлардың айғақтары, сарапшылардың өз қорытындыларын ауызша түсіндiруі, мамандардың түсiнiктемелері;
10) құжаттарды жария ету туралы мәлiметтер, заттай дәлелдемелердi тексерiп қарау деректерi, дыбыс жазбаларын тыңдау, бейнежазбаларды, киноматериалдарды қарау;
11) аралық соттың отырыс залында болған сұрақтар мен жауаптардың мазмұны;
12) шешiм мен ұйғарымдардың мазмұнын жариялау және түсiндiру, оларға шағымдану тәртiбi мен мерзiмiн түсiндiру туралы мәлiметтер;
13) iске қатысушы адамдарға хаттамамен танысу және ол бойынша ескертпелер беру құқықтарын түсiндiру туралы мәлiметтер;
14) хаттаманың жасалған күнi көрсетiледi.
3. Аралық сот отырысының хатшысы хаттама жасайды, оны аралық сот аралық сотта iс қарау тараптарының келiсiмi бойынша не тұрақты жұмыс iстейтiн аралық соттың регламентiне сәйкес тағайындайды.
4. Iске қатысушы адамдар және олардың өкiлдерi хаттаманың қандай да бiр бөлiгiн жариялау туралы, өздерi iс үшiн елеулi деп санайтын мән-жайлар жөнiндегi мәліметтерді хаттамаға енгізу туралы өтiнiм жасауға құқылы.
5. Хаттама аралық соттың отырысы аяқталғаннан кейiн үш күннен кешiктiрiлмей жасалуға және оған қол қойылуға тиiс.
Күрделi iстер бойынша аралық сот отырысының хаттамасын жасау және оған қол қою неғұрлым ұзақ мерзiмде, бiрақ аралық соттың отырысы аяқталғаннан кейiн он күннен кешiктiрiлмей жүзеге асырылуы мүмкiн.
6. Хаттамаға төрағалық етушi мен хатшы қол қояды. Барлық өзгерiстер, түзетулер, толықтырулар хаттамада көрсетiлуге және олардың қолдарымен куәландырылуға тиiс.

32-бап. Құзыреттi соттың қамтамасыз ету шараларын
ұсынудағы жәрдемi

1. Егер тараптар өзгеше уағдаласпаса, онда аралық сот кез келген тараптың өтiнiшi бойынша даудың нысанасына қатысты өзi қажет деп есептейтiн, ол туралы ұйғарым шығаратын осындай қамтамасыз ету шараларын қандай да бiр тараптың қабылдағаны туралы өкiм шығара алады.
2. Аралық сотта қаралып жатқан талап-арызды қамтамасыз ету туралы өтiнiштi тарап аралық сотта iстi қарау жүзеге асырылатын орын немесе қамтамасыз ету шаралары қолданылуы мүмкiн мүлiк тұрған жер бойынша - құзыреттi сотқа бередi.
Талап қоюды қамтамасыз ету туралы өтiнiшке аралық сотқа талап қою дәлелдемелерi қоса тiркеледi.
3. Аралық сотта қаралып жатқан талап-арызды қамтамасыз ету туралы өтiнiштi құзыреттi соттың қарауы және оның талап-арызды қамтамасыз ету туралы немесе оны қамтамасыз етуден бас тарту туралы ұйғарым шығаруы Қазақстан Республикасы азаматтық iс жүргiзу заңнамасында белгiленген тәртiппен жүзеге асырылады.
4. Аралық сотта қаралып жатқан талап-арызды қамтамасыз ету туралы ұйғарымның күшiн тараптардың бiрiнiң өтiнiшi бойынша осы ұйғарымды шығарған құзыреттi сот жоюы мүмкiн. Аралық соттың талап-арыз талаптарын қанағаттандырудан бас тарту туралы шешiмi құзыреттi соттың қамтамасыз ету шараларының күшiн жоюына негiз болып табылады.
Ескерту. 32-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2010.02.05 249-IV Заңымен.

5-тарау. АРАЛЫҚ COTTЫҢ ШЕШІМІ

33-бап. Аралық сот шешiмiнiң мiндеттiлiгi

Аралық келiсiм жасасқан тараптар аралық соттың шешiмiн орындауға мiндеттеме алады. Тараптар және аралық сот аралық сот шешiмiнiң заң тұрғысында орындалуына барлық күш-жiгерiн жұмсайды.

34-бап. Аралық соттың шешiм қабылдауы

1. Аралық сот iстiң мән-жайы зерттелгеннен кейiн аралық соттың құрамына кiретiн аралық судьялардың көпшiлiк даусымен шешiм қабылдайды.
Шешiм аралық соттың отырысында жарияланады. Аралық сот шешiмнiң тек қарарлық бөлiгiн жариялауға құқылы. Мұндай жағдайда, егер тараптар шешiмдi жiберуге арналған мерзiмдi келiспесе, шешiмнiң қарарлық бөлiгi жарияланған күннен бастап отыз күн iшiнде тараптарға дәлелдi шешiм жiберiлуге тиiс.
Аралық сот мүшелерiнiң көпшiлiгiнiң шешiмiмен келiспеген судья өзiнiң айрықша пiкiрiн мәлiмдеуге құқылы, ол шешiмге қоса тiркеледi. Тараптар аралық судьяның айрықша пiкiрiмен танысуға құқылы.
2. Аралық сот, егер оны қажет деп таныса, осы Заңның 27-бабы 3-тармағының ережелерi сақталған жағдайда, шешiм қабылдауды кейiнге қалдыруға және тараптарды қосымша отырысқа шақыруға құқылы.
3. Егер аралық сотта iс қарау барысында тараптар дауды Қазақстан Республикасының заңнамасына қайшы келмейтiн және басқа тұлғалардың құқықтары мен заңды мүдделерiн бұзбайтын бiтiмгершiлiк келiсiм жасау жолымен реттесе, аралық сот аралық сотта iс қарауды тараптардың өтiнiшi бойынша тоқтатады және оның тарапынан қарсылықтар болмаған кезде бұл реттеудi аралық соттың келiсiлген жағдайлардағы шешiмi ретiнде тiркейдi.
Аралық соттың келiсiлген жағдайлардағы шешiмi осы Заңның 35-бабының ережелерiне сәйкес шығарылады және онда бұл аралық соттың шешiмi болып табылатынына нұсқау болады. Аралық соттың бұл шешiмiнiң даудың мәнi бойынша аралық соттың кез келген шешiмi сияқты осындай мәртебесi және күшi болады.
4. Аралық соттың шешiмi аралық сотта iс қарау орнында қабылданған болып есептеледi және оған аралық судья (судьялар) қол қойған күнi күшiне енедi.

35-бап. Аралық сот шешiмiнiң нысаны мен мазмұны

1. Аралық соттың шешiмi жазбаша нысанда баяндалады және оған аралық соттың құрамына кiретiн судьялар, соның iшiнде айрықша пiкiрi бар аралық судья қол қояды.
2. Аралық соттың шешiмiнде:
1) шешiм қабылданған күн;
2) осы Заңның 21-бабына сәйкес айқындалған аралық сотта iс қарау орны;
3) аралық сот құрамы және оны түзу тәртiбi;
4) дау тараптарының атауы, олардың өкiлдерiнiң өкiлеттiктерi көрсетiле отырып, тегi, аты-жөнi, лауазымдары;
5) аралық сот құзыретiнiң негiздемесi;
6) талапкердiң талаптары және жауапкердiң қарсылықтары, тараптардың ұсыныстары;
7) iс қарауға қатысушы адамдар дауының, өтiнiшiнiң, өтiнiмiнiң, түсiнiктемесiнiң мәнi;
8) аралық сот анықтаған iстiң мән-жайы, осы мән-жайлар туралы аралық соттың тұжырымдары негiзделген дәлелдемелер, аралық сот шешiм қабылдау кезiнде басшылыққа алған Қазақстан Республикасының нормативтiк құқықтық актiлерi көрсетiлуге тиiс.
Шешiмнiң қарарлық бөлігінде әрбiр мәлiмделген талап-арыз талабын қанағаттандыру немесе қанағаттандырудан бас тарту туралы аралық соттың тұжырымдары, аралық сотта дауды шешуге байланысты шығыстардың сомасы, аталған шығыстардың тараптар арасында бөлiнуi және қажет болған жағдайда, қабылданған шешiмдi орындаудың мерзiмi мен тәртiбi көрсетiлуге тиiс.
3. Шешiм қабылданғаннан кейiн әрбiр тарапқа осы баптың 1-тармағына сәйкес ресiмделген шешiмнiң бiр данасы тапсырылуға не жiберiлуге тиiс.

36-бап. Шешiмнiң заңдылығы мен негiздiлiгi

1. Аралық соттың шешiмi заңды және негiздi болуға тиiс.
2. Аралық сот өзiнiң шешiмiн аралық соттың отырысында зерттелген дәлелдемелерге ғана негiздейдi.

37-бап. Қосымша шешiм

1. Егер тараптар өзгеше уағдаласпаса, онда тараптардың кез келгенi аралық соттың шешiмiн алғаннан кейiн он күн iшiнде аралық сотта iс қарау барысында мәлiмделген, бiрақ шешiмде көрiнiс таппаған талаптарға қатысты қосымша шешiм қабылдау туралы өтiнiшпен, бұл туралы екiншi тарапты хабардар ете отырып, сол аралық сотқа жүгіне алады. Дауды шешкен аралық соттың құрамы аталған өтінішті алғаннан кейін он күн ішінде оны қарауға тиiс.
2. Тиiстi өтiнiштi қарау нәтижелерi бойынша не аралық сот шешiмiнiң құрамдас бөлiгi болып табылатын қосымша шешiм, не қосымша шешiм қабылдау туралы өтiнiштi қанағаттандырудан бас тарту туралы ұйғарым қабылданады.

38-бап. Жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша аралық
сотта дауды қарау

1. Аралық соттың шешiмi аралық келiсiм тараптарының бiрiнiң немесе құқықтары жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша қозғалған өзге де тұлғаның арызы бойынша қайта қаралуы мүмкiн. Жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша аралық соттың шешiмiн қайта қарау негiздемелерi:
1) iс үшiн елеулi, арыз берушiге белгiлi болмаған және белгiлi болуы мүмкiн емес мән-жайлар;
2) заңсыз не негiзсiз шешiмнiң қабылдануына әкеп соққан, күшiне енген сот үкiмiмен анықталған, куәнiң көрiнеу жалған жауаптары, сарапшының көрiнеу жалған қорытындысы, көрiнеу бұрыс аударма, құжаттардың не заттай дәлелдемелердiң жалғандығы;
3) тараптардың, iске қатысушы басқа адамдардың, не олардың өкiлдерiнiң күшiне енген сот үкiмiмен анықталған қылмыстық iс-әрекеттерi немесе аралық судьялардың осы iстi қарау кезiнде жасаған қылмыстық әрекеттерi болып табылады.
2. Жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша аралық соттың шешiмiн қайта қарау туралы өтiнiш осы Заңда белгіленген тәртiппен қайта қарау үшiн негiз болған мән-жайлар анықталған күннен бастап үш ай iшiнде берiледi және оны шешiм шығарған аралық сот қарайды.
Аралық соттың, соның iшiнде бұрынғы құрамда шешiм шығарған тұрақты жұмыс iстейтiн аралық соттың отырысын өткiзу мүмкiн болмаған жағдайда, осы Заңда белгiленген тәртiппен құрылған аралық соттың жаңа құрамы жаңадан ашылған мән-жайлар бойынша шешiмдi қайта қарау туралы өтiнiштi қарайды.

39-бап. Шешiмдi түсiндiру

1. Егер тараптар өзгеше уағдаласпаса, онда тараптардың кез келгенi аралық соттың шешiмiн алғаннан кейiн он күн iшiнде шешiмдi түсiндiру туралы өтiнiшпен, бұл туралы екiншi тарапты хабардар ете отырып сол аралық сотқа жүгiнуi мүмкiн. Дауды шешкен аралық соттың құрамы шешiмдi түсiндiру туралы өтiнiштi алғаннан кейiн он күн iшiнде оны қарауға тиiс.
2. Аралық сот өзi қабылдаған шешiмдi, оның мазмұнын өзгертпестен түсiндiредi.
3. Тиiстi өтiнiштi қарау нәтижелерi бойынша не аралық сот шешiмiнiң құрамдас бөлiгi болып табылатын шешiмдi түсiндiру туралы ұйғарым, не шешiмдi түсiндiруден бас тарту туралы ұйғарым шығарылады.

40-бап. Жаңылыс жазуларды, жаңсақ жазылымдарды,
арифметикалық қателердi түзету

1. Аралық сот тараптардың кез келгенiнiң өтiнiшi бойынша немесе өзiнiң бастамасы бойынша жаңылыс жазуларды, жаңсақ жазылымдарды, көрiнеу арифметикалық қателердi түзетуге құқылы.
2. Аралық сот жаңылыс жазуларды, жаңсақ жазылымдарды, арифметикалық қателердi түзету туралы ұйғарым шығарады, ол шешiмнiң құрамдас бөлiгi болып табылады.

41-бап. Аралық соттың ұйғарымы

Аралық сот даудың мәнiн қозғамайтын мәселелер бойынша ұйғарымдар шығарады, олар дәлелдi болуға тиiс.

42-бап. Аралық сотта iс қарауды тоқтату

Аралық сот, егер:
жауапкер дауды мәнi бойынша шешуге өзiнiң заңды мүддесiнiң болуына байланысты аралық сотта iс қарауды тоқтатуға қарсылығын мәлiмдемесе ғана, талапкер өзiнiң талабынан бас тартқан;
аралық сот өзiнiң шешуiне берiлген дауды қарауға аралық соттың құзыретi жоқтығы туралы ұйғарым шығарған;
сол тараптар арасындағы дау бойынша, сол нысана туралы және сол негiздер бойынша құзыреттi соттың немесе аралық соттың заңды күшiне енген шешiмi болған;
тараптар аралық сотта iс қарауды тоқтату туралы келiсiмге келген;
аралық сотта iс қараудың тарапы болып табылатын заңды тұлға таратылған;
аралық сотта iс қараудың тарапы болып табылатын жеке тұлға қаза тапқан (қайтыс болған деп жарияланған), не ол хабарсыз кеткен деп танылған;
талапкер талап қоюдан бас тартып, аралық сот бас тартуды қабылдаған жағдайларда, аралық сотта ic қарауды тоқтату туралы ұйғарым шығарады.

43-бап. Шешiмдер мен iстердi сақтау

1. Нақты дауды шешуге арналған аралық соттың шешiмi ол қабылданғаннан кейiн бiр ай мерзiмде iс бойынша материалдармен бiрге тұрақты жұмыс iстейтiн аралық соттардың бiрiне сақтау үшiн жiберiледi.
2. Егер тұрақты жұмыс iстейтiн аралық соттың ережелерiнде өзге мерзiм белгiленбесе, онда тұрақты жұмыс iстейтiн аралық сотта қаралған iс осы аралық сотта ол бойынша шешiм қабылданған күннен бастап кемiнде бес жыл сақталады.

44-бап. Аралық соттың шешiмiне шағым жасау

1. Аралық сотта талқылау тараптары не құқықтары мен міндеттері қозғалған үшінші тұлғалар аралық сот шешiмiне Қазақстан Республикасының азаматтық іс жүргізу заңнамасында белгіленген тәртіппен құзыреттi сотқа шағым жасауы мүмкін.
2. Аралық сот шешімiне, егер аралық сот шешімінің күшін жою туралы арыз берген аралық сотта талқылау тарапы не құқықтары мен міндеттері қозғалған тұлға:
1) аралық келiсiм Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген негiздер бойынша жарамсыз екендігінiң;
2) аралық соттың шешiмi аралық келiсiмде көзделмеген немесе оның шарттарына тура келмейтiн дау бойынша шығарылғандығының, не аралық келiсiмнiң шегiнен шығатын мәселелер жөнiндегi қаулылардан тұратындығының, сондай-ақ даудың аралық соттың ведомстволық қарауында болмауы салдарының дәлелдемелерiн табыс еткен жағдайларда ғана шағым жасалуы мүмкiн.
Егер аралық соттың аралық келiсiмде қамтылатын мәселелер жөнiндегi қаулылары мұндай келiсiмде қамтылмайтын мәселелер жөнiндегі қаулылардан бөлiнiп шығарылуы мүмкiн болса, онда аралық соттың аралық келiсiмде қамтылмайтын мәселелер жөнiндегi қаулылардан тұратын шешiмiнiң сол бөлiгi ғана күшiн жоюы мүмкiн;
3) аралық соттың құрамы немесе аралық сотта iс қарау Қазақстан Республикасы аралық сотта iс қарау туралы заңнамасының талаптарына сәйкес келмейтiндiгiнiң;
4) тарап аралық судьялардың сайлануы (тағайындалуы) туралы немесе аралық сот отырысының уақыты мен орны туралы тиiстi түрде хабардар етiлмегендiгiнiң не басқа да себептермен аралық сотқа өз түсiндiрмелерiн бере алмағандығының;
5) аралық соттың шешiмi Қазақстан Республикасының заңдылық принциптерi мен жариялылық тәртiбiне қайшы келетiндiгiнiң;
6) алынып тасталды - ҚР 2010.02.05 249-IV Заңымен.
7) аралық сот шешімінің қабылдануына негіз болған заңды немесе өзге де нормативтік құқықтық актіні Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңесі конституциялық емес деп танығандығының дәлелдемелерін табыс еткен жағдайларда ғана шағым жасалуы мүмкін.
3. Аралық сот шешiмдерiнiң күшi жойылған жағдайда, тараптардың кез келгенi аралық келiсiмге сәйкес аралық сотқа жүгiнуге құқылы.
Егер аралық сот шешiмiнiң аралық келiсiмнiң жарамсыздығы салдарынан немесе шешiм аралық келiсiмде көзделмеген немесе оның шарттарына тура келмейтiн дау бойынша қабылданғандықтан, не аралық келісімде қамтылмайтын мәселелер жөнiндегi қаулылардан тұратындықтан, толық немесе iшiнара күшi жойылған жағдайда, тиiстi дау аралық сотта одан әрi қарауға жатпайды.
Ескерту. 44-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2010.02.05 249-IV, 2012.07.10 № 32-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 125-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

6-тарау. АРАЛЫҚ COTTЫҢ ШЕШIМIН ОРЫНДАУ

45-бап. Аралық соттың шешiмiн орындау

1. Аралық соттың шешiмi шешiмде белгiленген тәртiппен және мерзiмдерде мiндеттi орындалуға жатады.
2. Егер аралық соттың шешiмiнде мерзiм белгiленбесе, онда ол дереу орындалуға жатады.

46-бап. Аралық соттың шешiмiн мәжбүрлеп орындату

Егер аралық соттың шешiмi белгiленген мерзiмде ерiктi түрде орындалмаса, онда ол мәжбүрлеп орындатуға жатады.
Аралық соттың шешiмiн мәжбүрлеп орындату аралық соттың шешiмiн мәжбүрлеп орындатуға құзыреттi сот берген атқару парағының негiзiнде, аралық соттың шешiмiн орындау сәтiнде қолданылатын атқарушылық iс жүргiзу ережелерi бойынша жүзеге асырылады.

47-бап. Аралық соттың шешiмiн мәжбүрлеп орындатуға
байланысты шығыстарды өндiрiп алу

Аралық соттың шешiмiн мәжбүрлеп орындатуға байланысты қосымша шығыстар шешiмдi өз еркiмен орындамаған тарапқа жүктеледi.

48-бап. Атқару парағын беруден бас тарту үшiн
негiздемелер

1. Атқару парағын беру туралы өтiнiштi қарау кезiнде тиiстi құзыреттi сот аралық соттың шешiмiн мәнi бойынша қайта қарауға құқылы емес.
2. Құзыреттi сот, егер:
1) аралық соттың шешiмi өзiне қарсы қабылданған тарап құзыреттi сотқа:
аралық келiсiмiнiң жарамсыз болып табылатындығының;
аралық соттың шешiмi аралық келiсiмде көзделмеген немесе оның шарттарына тура келмейтiн дау бойынша қабылданғанының немесе аралық келiсiмнiң шегiнен шығатын мәселелер жөнiндегi қаулылардан тұратындығының, сондай-ақ даудың аралық соттың ведомстволық қарауына жатпайтындығының дәлелдемелерiн табыс еткен жағдайларда атқару парағын беруден бас тарту туралы ұйғарым шығарады. Егер аралық соттың аралық келiсiмде қамтылатын мәселелер жөнiндегi қаулылары мұндай келiсiмде қамтылмайтындардан бөлiнiп шығарылуы мүмкiн болса, онда аралық соттың аралық келiсiмде қамтылатын мәселелер жөнiндегi қаулылардан тұратын шешiмiнiң сол бөлiгiн мәжбүрлеп орындатуға арналған атқару парағын беруден бас тартылмайтынының;
аралық соттың құрамы немесе аралық сотта iс қарау Қазақстан Республикасының аралық сотта iс қарау туралы заңнамасының талаптарына сәйкес келмегенiнiң;
аралық соттың шешiмi өзiне қарсы қабылданған тарап аралық судьяның сайлануы (тағайындалуы) туралы немесе аралық сот отырысының уақыты мен орны туралы тиiстi түрде хабардар етiлмегендiгiнiң не аралық сотқа басқа да себептермен өз түсiндiрмелерiн бере алмағандығының;
тараптардың бiрiнiң аралық келiсiм жасасу кезiнде әрекетке толық қабiлетсiз немесе әрекетке қабiлетi шектеулi екендiгiнiң;
құзыреттi соттың немесе аралық соттың сол тараптардың арасындағы дау бойынша, сол нысана туралы және сол негiздер бойынша заңды күшiне енген шешiмiнiң, не талапкердiң талап қоюдан бас тартуына байланысты iс бойынша iс жүргiзудi тоқтату туралы құзыреттi соттың немесе аралық соттың ұйғарымы болғандығының;
аралық соттың шешiм шығаруы сот үкiмiмен белгiленген, қылмыс жасау салдарынан мүмкiн болғандығының дәлелдемелерiн табыс еткен жағдайларда, атқару парағын беруден бас тарту туралы ұйғарым шығарады;
2) құзыреттi сот:
дау Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес аралық сотта iс қараудың нысанасы болуы мүмкiн еместiгiн;
аралық соттың шешiмi осы баптың 2-тармағының 1), 2) тармақшаларында белгiленген талаптарға және Қазақстан Республикасының жариялылық тәртiбiне қайшы келетiнiн анықтаса, атқару парағын беруден бас тарту туралы ұйғарым шығарады.
3. Құзыреттi сот атқару парағын беруден бас тарту туралы ұйғарым шығарған жағдайда тараптар ұйғарымға Қазақстан Республикасының азаматтық iс жүргiзу заңнамасында белгіленген тәртiппен шағым жасауға құқылы.

Қазақстан Республикасының
Президентi

О третейских судах

Закон Республики Казахстан от 28 декабря 2004 года N 22. Утратил силу Законом Республики Казахстан от 8 апреля 2016 года № 488-V

Сноска. Утратил силу Законом РК от 08.04.2016 № 488-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

ОГЛАВЛЕНИЕ

Настоящий Закон регулирует порядок образования, деятельности, а также исполнения решений третейских судов Республики Казахстан.

Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1. Сфера действия настоящего Закона

Настоящий Закон применяется в отношении споров между физическими и (или) юридическими лицами, возникших из гражданско-правовых отношений, если иное не установлено законодательными актами Республики Казахстан.
Сноска. Статья 1 в редакции Закона РК от 03.07.2013 № 125-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 2. Основные понятия, используемые в настоящем
Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

1) третейское соглашение – письменное соглашение сторон о передаче возникшего или могущего возникнуть из гражданско-правовых отношений спора на рассмотрение в третейский суд;

2) третейский суд - постоянно действующий третейский суд, биржевой арбитраж или третейский суд, образованный сторонами для решения конкретного спора (далее - третейский суд для разрешения конкретного спора);

3) третейское разбирательство - процесс рассмотрения спора в третейском суде и принятия решения третейским судом;

3-1) стороны третейского разбирательства – истец и ответчик, между которыми заключено третейское соглашение;

4) регламент третейского суда - порядок организации деятельности постоянно действующего третейского суда, биржевого арбитража;

5) третейский судья - физическое лицо, избранное сторонами или назначенное в согласованном сторонами порядке в соответствии с нормами настоящего Закона для разрешения спора в третейском суде;

5-1) публичный порядок Республики Казахстан – основы государственного и общественного устройства, закрепленные в законодательных актах Республики Казахстан;

6) компетентный суд – суд судебной системы Республики Казахстан, который в соответствии с гражданским процессуальным законодательством Республики Казахстан уполномочен рассматривать дела о спорах, возникающих из гражданско-правовых отношений между сторонами по первой инстанции;

7) обычаи делового оборота - сложившиеся и широко применяемые в области гражданско-правовых договоров правила поведения независимо от того, зафиксированы ли они в каком-либо документе.
Сноска. Статья 2 с изменениями, внесенными законами РК от 04.05.2009 № 156-IV (вводится в действие с 08.11.2009); от 03.07.2013 № 125-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 3. Законодательство Республики Казахстан
о третейских судах

1. Законодательство Республики Казахстан о третейских судах основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

Статья 4. Принципы третейского разбирательства

Третейское разбирательство осуществляется с соблюдением принципов:

1) автономии воли сторон, означающей, что стороны по предварительному согласованию между собой имеют право самостоятельно решать вопросы порядка и условий осуществления третейского разбирательства по возникшему спору;

2) законности, означающей, что третейские судьи и суды в своих решениях руководствуются только нормами Конституции Республики Казахстан, законодательных и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) независимости, означающей, что третейские судьи и суды при разрешении переданных им споров независимы, принимают решения в условиях, исключающих какое-либо воздействие на них;

4) состязательности и равноправия сторон, означающих, что стороны в третейском разбирательстве пользуются одинаковым объемом прав и несут одинаковый объем обязанностей, избирают свою позицию, способы и средства ее отстаивания самостоятельно и независимо от третейского суда, других органов и лиц;

5) справедливости, означающей, что третейские судьи и суды при разрешении переданных им споров и стороны третейского разбирательства должны действовать добросовестно, соблюдая установленные требования, нравственные принципы общества и правила деловой этики;

6) конфиденциальности, означающей, что третейские судьи не вправе разглашать сведения, ставшие известными в ходе третейского разбирательства, без согласия сторон или их правопреемников и не могут быть допрошены в качестве свидетелей о сведениях, ставших им известными в ходе третейского разбирательства, кроме случаев, когда законом предусмотрена обязанность гражданина сообщить информацию в соответствующий орган.

Статья 5. Виды третейских судов

1. Третейские суды в Республике Казахстан могут быть созданы в виде постоянно действующего третейского суда, биржевого арбитража или третейского суда для разрешения конкретного спора.

2. Постоянно действующие третейские суды могут образовываться юридическими лицами, созданными в соответствии с законодательством Республики Казахстан, и их объединениями (ассоциациями, союзами).

Для образования постоянно действующего третейского суда лица, указанные в настоящем пункте, должны утвердить регламент третейского суда, список третейских судей, которые будут осуществлять деятельность в данном третейском суде.

2-1. Биржевой арбитраж для разрешения споров, связанных с заключением биржевых сделок, создается товарной биржей как постоянно действующий арбитраж.
Для образования постоянно действующего биржевого арбитража товарная биржа должна утвердить регламент третейского суда, список третейских судей, которые будут осуществлять деятельность в данном третейском суде.

3. Третейский суд для рассмотрения конкретного спора создается сторонами для разрешения спора, возникшего из их гражданско-правовых отношений, и действует до разрешения данного спора или до принятия сторонами решения о передаче спора в компетентный суд.

Организация и порядок деятельности третейского суда, создаваемого для разрешения конкретного спора, определяются соглашением сторон.

4. Третейские суды в Республике Казахстан не могут быть образованы при государственных органах, государственных предприятиях, а также субъектами естественных монополий и субъектами, занимающими доминирующее положение на рынке товаров и услуг.
Сноска. Статья 5 с изменениями, внесенными законами РК от 04.05.2009 № 156-IV (вводится в действие с 08.11.2009); от 03.07.2013 № 125-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 6. Применимое право в деятельности третейского
суда

1. Третейский суд рассматривает споры в соответствии с Конституцией, законами и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан.

2. Третейский суд принимает решение в соответствии с условиями договора и учетом обычаев делового оборота.

3. В случае отсутствия норм права, регулирующих спорные отношения, третейский суд применяет нормы права, регулирующие сходные правоотношения, а при отсутствии таких норм разрешает спор, исходя из общих начал и смысла законов.

Статья 7. Передача спора на разрешение третейского суда

1. Спор может быть передан на рассмотрение третейского суда при наличии заключенного между сторонами третейского соглашения, а также в соответствии с законодательством Республики Казахстан о товарных биржах.

2. Третейское соглашение может быть заключено сторонами в отношении споров, которые возникли или могут возникнуть между сторонами в связи с каким-либо конкретным правоотношением.

3. Исключен Законом РК от 03.07.2013 № 125-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

4. Третейское соглашение в отношении спора, который находится на рассмотрении в компетентном суде, может быть заключено до принятия решения по спору указанным судом.

5. Третейским судам не подведомственны споры, по которым затрагиваются интересы государства, государственных предприятий, несовершеннолетних лиц, лиц, признанных в порядке, установленном законом, недееспособными или ограниченно дееспособными, лиц, не являющихся участниками третейского соглашения, споры из договоров о предоставлении услуг, выполнении работ, производстве товаров субъектами естественных монополий, субъектами, занимающими доминирующее положение на рынке товаров и услуг, а также по делам о банкротстве или реабилитации, за исключением случаев, предусмотренных законами Республики Казахстан.
6. Третейский суд не вправе рассматривать споры, возникающие из личных неимущественных отношений, не связанных с имущественными, связанные с жизнью и здоровьем, неприкосновенностью частной жизни, личной и семейной тайной, правом на имя человека.
Сноска. Статья 7 с изменениями, внесенными законами РК от 04.05.2009 № 156-IV (вводится в действие с 08.11.2009); от 17.02.2012 № 564-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 03.07.2013 № 125-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 7-1. Третейское соглашение и предъявление иска
по существу спора в компетентном суде

1. Компетентный суд, в который подан иск по предмету третейского разбирательства, должен, если любая из сторон просит об этом, не позднее представления своего первого заявления по существу спора направить стороны в третейский суд, если не найдет, что третейское соглашение недействительно, утратило силу или не может быть исполнено.
2. Подача иска, указанного в пункте 1 настоящей статьи, в компетентный суд не ограничивает третейское разбирательство, которое может быть начато или продолжено и третейское решение вынесено, пока компетентный суд рассматривает вопрос о подсудности ему предмета третейского разбирательства.
Сноска. Закон дополнен статьей 7-1 в соответствии с Законом РК от 03.07.2013 № 125-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 8. Недопустимость вмешательства в деятельность
третейского суда

Не допускается вмешательство в деятельность третейского суда государственных органов и иных учреждений, кроме случаев, когда это предусмотрено законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 9. Язык третейского разбирательства

1. Производство в третейских судах ведется на казахском языке, а при необходимости наравне с казахским употребляются русский или другие языки по соглашению сторон.

2. В случае недостижения сторонами соглашения о языке третейского разбирательства язык третейского разбирательства устанавливается третейским судом.

3. Участвующим в деле лицам, не владеющим языком, на котором ведется третейское разбирательство, обеспечиваются право ознакомления с материалами дела, участие в действиях третейского суда через переводчика, право выступать в третейском суде на родном языке.

4. Сторона, представляющая документы и иные материалы не на языке третейского разбирательства, обеспечивает их перевод.

5. Документы и иные материалы вручаются лицам, участвующим в деле, в переводе на их родной язык или другой язык, которым они владеют.
Сноска. Статья 9 с изменениями, внесенными Законом РК от 05.02.2010 № 249-IV.

Статья 10. Форма и содержание третейского соглашения

1. Третейское соглашение заключается в письменной форме. Третейское соглашение считается заключенным в письменной форме, если оно содержится в документе, подписанном сторонами, либо заключенным путем обмена письмами, сообщениями по телетайпу, телеграфу или с использованием других средств электронной или иной связи, обеспечивающих фиксацию такого соглашения.

2. Ссылка в договоре на документ, содержащий условие о передаче спора на разрешение третейского суда, является третейским соглашением при условии, что договор заключен в письменной форме, и данная ссылка такова, что делает третейское соглашение частью договора.

3. Если стороны не договорились об ином, то при передаче спора в постоянно действующий третейский суд регламент постоянно действующего третейского суда рассматривается в качестве неотъемлемой части третейского соглашения.

4. Действие третейского соглашения может быть прекращено соглашением сторон в том же порядке, в котором оно заключалось.

Глава 2. СОСТАВ ТРЕТЕЙСКОГО СУДА

Статья 11. Требования, предъявляемые к судьям
третейских судов

1. Третейским судьей может быть избрано (назначено) независимое от сторон и не заинтересованное в исходе дела физическое
лицо, обладающее необходимыми знаниями, имеющее высшее образование и стаж работы по специальности не менее двух лет, достигшее возраста двадцати пяти лет и давшее согласие на исполнение обязанностей третейского судьи.

2. Третейский судья, разрешающий спор единолично, должен иметь высшее юридическое образование и стаж работы по юридической специальности не менее двух лет. В случае коллегиального разрешения спора высшее юридическое образование должен иметь председатель состава третейского суда.

3. Требования, предъявляемые к кандидатам в третейские судьи, определяются сторонами непосредственно при формировании состава суда или определены правилами (регламентами) в постоянно действующих третейских судах.

4. Третейским судьей не может быть лицо:

1) избранное или назначенное в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, судьей компетентного суда;

2) признанное судом в порядке, установленном законом, недееспособным или ограниченно дееспособным;

3) имеющее неснятую или непогашенную судимость, либо лицо, в отношении которого вынесено постановление о квалификации деяния подозреваемого;

4) являющееся государственным служащим, депутатом Парламента Республики Казахстан, депутатом маслихата, осуществляющим свою деятельность на постоянной или освобожденной основе, оплачиваемую за счет средств государственного бюджета, и военнослужащим.
Сноска. Статья 11 с изменениями, внесенными законами РК от 05.02.2010 № 249-IV; от 03.07.2013 № 125-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 04.07.2014 № 233-V (вводится в действие с 01.01.2015).

Статья 12. Число третейских судей при рассмотрении спора

1. Стороны вправе определить число третейских судей, которое должно быть нечетным.

2. Если стороны не договорились об ином, то для разрешения спора в третейском суде избираются (назначаются) три третейских судьи.

Статья 13. Состав третейского суда

1. Формирование состава третейского суда производится путем избрания (назначения) третейских судей (третейского судьи).

2. В постоянно действующем третейском суде формирование состава третейского суда производится в порядке, установленном регламентом постоянно действующего третейского суда.

3. В третейском суде для разрешения конкретного спора формирование состава третейского суда производится в порядке, согласованном сторонами.

4. Если стороны не договорились об ином, то формирование состава третейского суда для разрешения конкретного спора производится в следующем порядке:

1) при формировании состава третейского суда, состоящего из трех третейских судей, каждая сторона избирает одного третейского судью, а два избранных таким образом третейских судьи избирают третьего третейского судью.

Если одна из сторон не избирает третейского судью в течение пятнадцати дней после получения просьбы об этом от другой стороны или два избранных третейских судьи в течение пятнадцати дней после их избрания не избирают третьего третейского судью, то рассмотрение спора в третейском суде прекращается и данный спор может быть передан на разрешение компетентного суда;

2) если спор подлежит разрешению третейским судьей единолично и после обращения одной стороны к другой с предложением об избрании третейского судьи стороны в течение пятнадцати дней не избирают третейского судью, то рассмотрение спора в третейском суде прекращается и данный спор может быть передан на разрешение компетентного суда.

Статья 13-1. Условия деятельности постоянно
действующего третейского суда

Постоянно действующий третейский суд ведет реестр своих третейских судей. Информация о постоянно действующем третейском суде, включая его юридический адрес и регламент, а также реестр третейских судей размещаются в средствах массовой информации, в том числе и на интернет-ресурсах, для свободного ознакомления физических и юридических лиц. Информация о решениях третейского суда размещается при наличии согласия сторон спора.
Реестр третейских судей должен содержать фамилию, имя, отчество (при его наличии) третейского судьи, опыт работы с указанием места работы, должности и периода работы, ученую степень и ученое звание (при наличии), количество рассмотренных дел.
Сноска. Закон дополнен статьей 13-1 в соответствии с Законом РК от 03.07.2013 № 125-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Статья 14. Отвод третейского судьи

1. В случае несоответствия третейского судьи требованиям статьи 11 настоящего Закона стороны могут заявить об отводе судьи.

2. В случае обращения к какому-либо физическому лицу в связи с его возможным избранием (назначением) третейским судьей указанное лицо должно сообщить о наличии обстоятельств, являющихся основаниями для его отвода в соответствии со статьей 11 настоящего Закона. В случае, если указанные обстоятельства возникли во время третейского разбирательства, третейский судья должен незамедлительно сообщить об этом сторонам и заявить самоотвод.

3. Сторона может заявить отвод избранному ею третейскому судье в соответствии с настоящей статьей только в случае, если обстоятельства, являющиеся основаниями для отвода, стали известны стороне после избрания ею данного третейского судьи.

4. В постоянно действующем третейском суде процедура отвода третейского судьи может быть определена регламентом постоянно действующего третейского суда.

5. В третейском суде для разрешения конкретного спора процедура отвода третейского судьи может быть согласована сторонами.

6. Если процедура отвода третейского судьи не согласована сторонами или не определена регламентом постоянно действующего третейского суда, то письменное мотивированное заявление об отводе третейского судьи должно быть подано стороной в течение пяти дней после того, как стороне стало известно о том, что состав третейского суда сформирован и есть основания для отвода третейского судьи в соответствии со статьей 11 настоящего Закона.

Если третейский судья, которому заявлен отвод, не берет самоотвода или другая сторона не согласна с отводом третейского судьи, то вопрос об отводе третейского судьи разрешается третейскими судьями, входящими в состав третейского суда, в десятидневный срок с момента получения письменного мотивированного заявления стороны.

Вопрос об отводе третейского судьи, рассматривающего спор единолично, разрешается этим третейским судьей.

Статья 15. Прекращение полномочий третейского судьи

1. Полномочия третейского судьи могут быть прекращены по соглашению сторон в связи с самоотводом третейского судьи или отводом третейского судьи по основаниям, предусмотренным настоящим Законом, а также в случае смерти третейского судьи.

2. Полномочия третейского судьи прекращаются после принятия решения по конкретному делу. В случаях, предусмотренных статьями 37-40 настоящего Закона, полномочия третейского судьи возобновляются, а затем прекращаются после совершения процессуальных действий, предусмотренных указанными статьями.

Статья 16. Замена третейского судьи

В случае прекращения полномочий третейского судьи другой третейский судья избирается (назначается) в соответствии с правилами, которые применялись при избрании (назначении) заменяемого третейского судьи.

Глава 3. РАСХОДЫ, СВЯЗАННЫЕ С РАЗРЕШЕНИЕМ
СПОРА В ТРЕТЕЙСКОМ СУДЕ

Статья 17. Расходы, связанные с разрешением
спора в третейском суде

1. Расходы, связанные с разрешением спора в третейском суде, включают:

гонорар третейских судей;

расходы, понесенные третейскими судьями в связи с участием в третейском разбирательстве, в том числе расходы на оплату проезда к месту рассмотрения спора, проживание и питание;

суммы, подлежащие выплате экспертам, специалистам и переводчикам;

расходы, понесенные третейскими судьями в связи с осмотром и исследованием письменных и вещественных доказательств на месте их нахождения;

расходы, понесенные свидетелями;

расходы на оплату услуг представителя стороной, в пользу которой состоялось решение третейского суда;

расходы на организационное и материальное обеспечение третейского разбирательства.

2. В постоянно действующем третейском суде размер гонорара третейских судей определяется составом третейского суда в соответствии со шкалой гонораров третейских судей, предусмотренной регламентом постоянно действующего третейского суда.

При отсутствии в регламенте постоянно действующего третейского суда указания на фиксированный размер гонорара судей третейский суд может определять размер гонорара третейского судьи в каждом конкретном случае разбирательства по спору с учетом цены иска, сложности спора, времени, затраченного третейскими судьями на третейское разбирательство, и любых других относящихся к делу обстоятельств.

3. В третейском суде для разрешения конкретного спора размер гонорара третейских судей определяется по соглашению сторон, а при отсутствии такового - третейским судом для разрешения конкретного спора в порядке, предусмотренном для постоянно действующего третейского суда.

Статья 18. Распределение расходов, связанных
с разрешением спора в третейском суде

1. Распределение расходов, связанных с разрешением спора в третейском суде, между сторонами производится третейским судом в соответствии с соглашением сторон, а при отсутствии такового - пропорционально удовлетворенным и отклоненным требованиям.

2. Расходы на оплату услуг представителя стороной, в пользу которой состоялось решение третейского суда, а также иные расходы, связанные с третейским разбирательством, могут быть по решению третейского суда отнесены на другую сторону, если требование о возмещении понесенных расходов было заявлено в ходе третейского разбирательства и удовлетворено третейским судом.

3. Распределение расходов, связанных с разрешением спора в третейском суде, указывается в решении или определении третейского суда.

4. При отказе истца от иска понесенные им расходы ответчиком не возмещаются.

Глава 4. ТРЕТЕЙСКОЕ РАЗБИРАТЕЛЬСТВО

Статья 19. Решение вопроса правомочности третейского
суда

1. Третейский суд самостоятельно решает вопрос о наличии или об отсутствии у него правомочий рассматривать переданный на его разрешение спор, в том числе в случаях, когда одна из сторон возражает против третейского разбирательства по мотиву отсутствия или недействительности третейского соглашения.

2. Сторона вправе заявить об отсутствии у третейского суда правомочий рассматривать переданный на его разрешение спор до представления ею первого заявления по существу спора.

3. Сторона вправе заявить о превышении третейским судом его правомочий, если в ходе третейского разбирательства предметом третейского разбирательства станет вопрос, рассмотрение которого не предусмотрено третейским соглашением либо который не может быть предметом третейского разбирательства в соответствии с законом или правилами третейского разбирательства.

4. Третейский суд обязан рассмотреть заявление, сделанное в соответствии с пунктами 2 и 3 настоящей статьи. По результатам рассмотрения заявления выносится определение.

5. Если третейский суд при рассмотрении вопроса о своей правомочности выносит определение об отсутствии у третейского суда правомочий в рассмотрении спора, то третейский суд не может рассматривать спор по существу.

Статья 20. Определение правил третейского
разбирательства

1. Постоянно действующий третейский суд осуществляет третейское разбирательство в соответствии с регламентом постоянно действующего третейского суда, если стороны не договорились о применении других правил третейского разбирательства.

2. Третейский суд для разрешения конкретного спора осуществляет третейское разбирательство в соответствии с правилами, согласованными сторонами.

3. Правила третейского разбирательства, согласованные сторонами в соответствии с пунктами 1 и 2 настоящей статьи, не могут противоречить обязательным положениям настоящего Закона, не предоставляющим сторонам права договариваться по отдельным вопросам.

В части, не согласованной сторонами, не определенной правилами постоянно действующего третейского суда и настоящим Законом, правила третейского разбирательства определяются третейским судом.

Статья 21. Место третейского разбирательства

1. В третейском суде для разрешения конкретного спора стороны могут по своему усмотрению договориться о месте третейского разбирательства.

Если стороны не договорились об ином, то место третейского разбирательства определяется третейским судом для разрешения конкретного спора с учетом всех обстоятельств дела, включая фактор удобства для сторон.

2. В постоянно действующем третейском суде место третейского разбирательства определяется в соответствии с регламентом постоянно действующего третейского суда.

Если в регламенте постоянно действующего третейского суда нет указания на место третейского разбирательства либо на порядок его определения, то место третейского разбирательства определяется составом третейского суда с учетом всех обстоятельств дела, включая фактор удобства для сторон.

Статья 22. Исковое заявление и отзыв на исковое
заявление

1. Истец излагает свои требования в исковом заявлении, которое в письменной форме передается в третейский суд. Копия искового заявления передается ответчику.

2. В исковом заявлении должны быть указаны:

1) дата подачи искового заявления;

2) наименование сторон, их местожительство или, если стороны являются юридическими лицами, местонахождение, банковские реквизиты;

3) обоснование обращения в третейский суд;

4) требования истца;

5) обстоятельства, на которых истец основывает свои требования;

6) доказательства, подтверждающие требования истца;

7) цена иска, если иск подлежит оценке;

8) перечень прилагаемых к исковому заявлению документов и иных материалов.

Исковое заявление должно быть подписано истцом или его представителем. В случае, если исковое заявление подписано представителем истца, к исковому заявлению должны быть приложены доверенность или иной документ, удостоверяющие полномочия представителя.

3. Правилами третейского разбирательства могут быть предусмотрены дополнительные требования к содержанию искового заявления.

4. Ответчик вправе представить истцу и в третейский суд отзыв на исковое заявление, изложив в нем свои возражения против иска. Отзыв на исковое заявление представляется истцу и в третейский суд в порядке и сроки, которые предусмотрены правилами третейского разбирательства.

Если правилами третейского разбирательства срок представления отзыва на исковое заявление не определен, то указанный отзыв представляется не менее чем за десять дней до первого заседания третейского суда.

5. В ходе третейского разбирательства сторона вправе изменить или дополнить свои исковые требования или возражения против иска.

Статья 23. Возбуждение третейского разбирательства

1. Третейский суд, приняв исковое заявление, выносит определение о возбуждении третейского разбирательства, в соответствии со своим положением (регламентом) или нормами гражданского процессуального законодательства Республики Казахстан извещает стороны о месте его рассмотрения, предлагает ответчику представить письменный отзыв на исковое заявление.

2. Непредставление ответчиком возражений не может служить препятствием к рассмотрению спора.

Статья 24. Возвращение искового заявления

1. Третейский суд возвращает исковое заявление, если:

1) между сторонами отсутствует третейское соглашение;

2) затрагиваются интересы третьих лиц, не являющихся участниками третейского соглашения;

3) иск подан в третейский суд, не предусмотренный в третейском соглашении;

4) исковое заявление подписано или подано лицом, не имеющим полномочий на его подписание или предъявление;

5) истцом подано заявление о возврате искового заявления;

6) в производстве этого же или другого третейского суда имеется дело по спору между теми же сторонами, о том же предмете и по тем же основаниям.

2. Возвращение заявления не препятствует повторному обращению истца в третейский суд с иском к тому же ответчику, о том же предмете и по тем же основаниям.

Статья 25. Предъявление встречного иска и зачет
встречных требований

1. Ответчик вправе предъявить истцу встречный иск при условии, что существует взаимная связь встречного требования с требованиями истца, а также при условии, что встречный иск может быть рассмотрен третейским судом в соответствии с третейским соглашением.

2. Встречный иск может быть предъявлен в ходе третейского разбирательства до принятия решения третейским судом, если сторонами не согласован иной срок для предъявления встречного иска.

3. Встречный иск должен удовлетворять требованиям пункта 2 статьи 22 настоящего Закона.

4. Истец вправе представить возражения против встречного иска в порядке и сроки, которые предусмотрены регламентом или правилами третейского разбирательства.

5. Если стороны не договорились об ином, то ответчик вправе потребовать зачета встречного требования с соблюдением требований гражданского законодательства.

Статья 26. Представление и исследование доказательств

1. Каждая сторона должна доказать те обстоятельства, на которые она ссылается как на обоснование своих требований и возражений. Третейский суд вправе, если сочтет представленные доказательства недостаточными, предложить сторонам представить дополнительные доказательства.

2. Третейский суд обязан непосредственно исследовать все имеющиеся по делу доказательства.

Статья 27. Участие сторон в заседании третейского суда

1. Каждой стороне должны быть предоставлены равные возможности для изложения своей позиции и защиты своих прав и интересов.

2. Если стороны не договорились об ином, то третейское разбирательство осуществляется в заседании третейского суда с участием сторон или их представителей.

Полномочия представителя должны быть оформлены с соблюдением требований, предусмотренных гражданским процессуальным законодательством Республики Казахстан.

3. Сторонам должно быть заблаговременно и надлежащим образом вручено уведомление о времени и месте заседания третейского суда.

Если стороны не договорились об ином, то копии всех документов, материалов и информация, которые представляются третейскому суду одной из сторон, должны быть переданы третейским судом другой стороне. Экспертные заключения, на которых третейский суд основывает свое решение, должны быть переданы третейским судом сторонам.

4. Если стороны не договорились об ином, то состав третейского суда рассматривает дело в закрытом заседании.

Статья 28. Права сторон

Стороны, участвующие в третейском разбирательстве, имеют право:

1) знакомиться с материалами дела, делать выписки из них и снимать копии;

2) представлять доказательства;

3) заявлять ходатайства, отвод третейским судьям;

4) задавать вопросы участникам процесса, давать устные и письменные объяснения;

5) представлять свои доводы по всем возникающим в ходе процесса вопросам;

6) возражать против ходатайств и доводов другой стороны;

7) знакомиться с протоколом заседания третейского суда и подавать по нему письменные замечания;

8) ходатайствовать перед компетентным судом о принудительном исполнении решения третейского суда;

9) в установленных законом случаях обжаловать решение третейского суда.

Статья 29. Последствия непредставления сторонами
документов и иных материалов или неявки
сторон

1. Непредставление документов и иных материалов, а также неявка на заседание третейского суда сторон или их представителей, надлежащим образом уведомленных о времени и месте заседания третейского суда, не являются препятствием для третейского разбирательства и принятия решения третейским судом, если причина непредставления документов и иных материалов или неявки сторон на заседание третейского суда признана им неуважительной.

2. Непредставление ответчиком возражений против иска не может рассматриваться как признание требований истца.

Статья 30. Назначение и проведение экспертизы

1. Если стороны не договорились об ином, то третейский суд может назначить экспертизу для разъяснения возникающих при разрешении спора вопросов, требующих специальных познаний, и потребовать от любой из сторон предоставления необходимых для проведения экспертизы документов, иных материалов или предметов.

Третейский суд вправе решать иные вопросы, касающиеся участия эксперта в третейском разбирательстве, включая распределение расходов на оплату экспертизы и участие эксперта, если эти вопросы не были специально оговорены сторонами.

2. Экспертное заключение представляется в письменной форме.

3. Если стороны не договорились об ином, то эксперт при условии, что об этом просит любая из сторон или третейский суд считает это необходимым, должен после представления экспертного заключения принять участие в заседании третейского суда, на котором сторонам и третейским судьям предоставляется возможность задавать эксперту вопросы, связанные с проведением экспертизы и представленным экспертным заключением.

Статья 31. Протокол заседания третейского суда

1. Если стороны не договорились об ином, то в заседании третейского суда ведется протокол.

2. Протокол заседания третейского суда должен отражать все существенные моменты разбирательства дела.

В протоколе заседания третейского суда указываются:

1) год, месяц, число и место заседания третейского суда;

2) время начала и окончания заседания третейского суда;

3) наименование третейского суда, рассматривающего дело, фамилии и инициалы третейских судей, секретаря заседания третейского суда;

4) наименование дела;

5) сведения о явке лиц, участвующих в деле, представителей, свидетелей, экспертов, специалистов, переводчиков;

6) сведения о разъяснении лицам, участвующим в деле, представителям их процессуальных прав;

7) распоряжения председательствующего и определения, вынесенные третейским судом в зале заседания третейского суда;

8) заявления, ходатайства и объяснения лиц, участвующих в деле, и представителей;

9) показания свидетелей, устные разъяснения экспертами своих заключений, пояснения специалистов;

10) сведения об оглашении документов, данные осмотра вещественных доказательств, прослушивание звукозаписей, просмотр видеозаписей, киноматериалов;

11) содержание вопросов и ответов, имевших место в зале заседания третейского суда;

12) сведения об оглашении и разъяснении содержания решения и определений, разъяснении порядка и срока их обжалования;

13) сведения о разъяснении лицам, участвующим в деле, прав на ознакомление с протоколом и подачи по нему замечаний;

14) дата составления протокола.

3. Протокол составляется секретарем заседания третейского суда, который назначается третейским судом по соглашению сторон третейского разбирательства либо в соответствии с регламентом постоянно действующего третейского суда.

4. Лица, участвующие в деле, и их представители вправе ходатайствовать об оглашении какой-либо части протокола, о занесении в протокол сведений об обстоятельствах, которые они считают существенными для дела.

5. Протокол должен быть составлен и подписан не позднее трех дней после окончания заседания третейского суда.

По сложным делам составление и подписание протокола заседания третейского суда могут быть осуществлены в более длительный срок, но не позднее чем через десять дней после окончания заседания третейского суда.

6. Протокол подписывается председательствующим и секретарем. Все изменения, поправки, дополнения должны быть оговорены в протоколе и удостоверены их подписями.

Статья 32. Содействие компетентного суда в
предоставлении обеспечительных мер

1. Если стороны не договорились об ином, то третейский суд может по просьбе любой стороны распорядиться о принятии какой-либо стороной таких обеспечительных мер в отношении предмета спора, которые он считает необходимыми, о чем выносит определение.

2. Заявление об обеспечении иска, рассматриваемого в третейском суде, подается стороной в компетентный суд по месту осуществления третейского разбирательства или по местонахождению имущества, в отношении которого могут быть приняты обеспечительные меры.

К заявлению об обеспечении иска прилагаются доказательства предъявления иска в третейский суд.

3. Рассмотрение компетентным судом заявления об обеспечении иска, рассматриваемого в третейском суде, и вынесение им определения об обеспечении иска или об отказе в его обеспечении осуществляются в порядке, установленном гражданским процессуальным законодательством Республики Казахстан.

4. Определение об обеспечении иска, рассматриваемого в третейском суде, может быть отменено компетентным судом, вынесшим это определение по заявлению одной из сторон. Решение третейского суда об отказе в удовлетворении исковых требований является основанием для отмены компетентным судом обеспечительных мер.
Сноска. Статья 32 с изменениями, внесенными Законом РК от 05.02.2010 № 249-IV.

Глава 5. РЕШЕНИЕ ТРЕТЕЙСКОГО СУДА

Статья 33. Обязательность решения третейского суда

Стороны, заключившие третейское соглашение, принимают на себя обязанность исполнить решение третейского суда. Стороны и третейский суд прилагают все усилия к тому, чтобы решение третейского суда было юридически исполнимо.

Статья 34. Принятие решения третейским судом

1. После исследования обстоятельств дела третейский суд большинством голосов третейских судей, входящих в состав третейского суда, принимает решение.

Решение объявляется на заседании третейского суда. Третейский суд вправе объявить только резолютивную часть решения. В этом случае, если стороны не согласовали срок для направления решения, мотивированное решение должно быть направлено сторонам в течение тридцати дней со дня объявления резолютивной части решения.

Судья, не согласный с решением большинства членов третейского суда, вправе изложить свое особое мнение, которое прилагается к решению. Стороны вправе знакомиться с особым мнением третейского судьи.

2. Третейский суд вправе, если признает это необходимым, отложить принятие решения и вызвать стороны на дополнительное заседание при условии соблюдения положений пункта 3 статьи 27 настоящего Закона.

3. Если в ходе третейского разбирательства стороны урегулируют спор путем заключения мирового соглашения, которое не будет противоречить законодательству Республики Казахстан и не будет нарушать права и законные интересы других лиц, третейский суд прекращает разбирательство, по просьбе сторон и при отсутствии возражений с его стороны фиксирует это урегулирование в виде решения третейского суда на согласованных условиях.

Решение третейского суда на согласованных условиях выносится в соответствии с положениями статьи 35 настоящего Закона и содержит указание на то, что оно является решением третейского суда. Это решение третейского суда имеет такой же статус и действие, как и любое решение третейского суда по существу спора.

4. Решение третейского суда считается принятым в месте третейского разбирательства и вступает в силу в день, когда оно подписано третейским судьей (судьями).

Статья 35. Форма и содержание решения третейского суда

1. Решение третейского суда излагается в письменной форме и подписывается третейскими судьями, входящими в состав третейского суда, в том числе третейским судьей, имеющим особое мнение.

2. В решении третейского суда должны быть указаны:

1) дата принятия решения;

2) место третейского разбирательства, определенное в соответствии со статьей 21 настоящего Закона;

3) состав третейского суда и порядок его формирования;

4) наименование сторон спора, фамилии и инициалы, должности их представителей с указанием полномочий;

5) обоснование компетенции третейского суда;

6) требования истца и возражения ответчика, ходатайства сторон;

7) сущность спора, заявления, ходатайства, объяснения участвующих в разбирательстве лиц;

8) обстоятельства дела, установленные третейским судом, доказательства, на которых основаны выводы третейского суда об этих обстоятельствах, нормативные правовые акты Республики Казахстан, которыми руководствовался третейский суд при принятии решения.

В резолютивной части решения указываются выводы третейского суда об удовлетворении или отказе в удовлетворении каждого заявленного искового требования, сумма расходов, связанных с разрешением спора в третейском суде, распределение указанных расходов между сторонами и при необходимости срок и порядок исполнения принятого решения.

3. После принятия решения каждой стороне должен быть вручен либо направлен экземпляр решения, оформленного в соответствии с пунктом 1 настоящей статьи.

Статья 36. Законность и обоснованность решения

1. Решение третейского суда должно быть законным и обоснованным.

2. Третейский суд основывает свое решение лишь на тех доказательствах, которые были исследованы в заседании третейского суда.

Статья 37. Дополнительное решение

1. Если стороны не договорились об ином, то любая из сторон, уведомив об этом другую сторону, может в течение десяти дней после получения решения третейского суда обратиться в тот же третейский суд с заявлением о принятии дополнительного решения в отношении требований, которые были заявлены в ходе третейского разбирательства, однако не нашли отражения в решении. Указанное заявление должно быть в течение десяти дней после его получения рассмотрено составом третейского суда, разрешившим спор.

2. По результатам рассмотрения соответствующего заявления принимается либо дополнительное решение, которое является составной частью решения третейского суда, либо определение об отказе в удовлетворении заявления о принятии дополнительного решения.

Статья 38. Рассмотрение спора в третейском суде
по вновь открывшимся обстоятельствам

1. Решение третейского суда может быть пересмотрено по заявлению одной из сторон третейского соглашения или иного лица, права которого затронуты по вновь открывшимся обстоятельствам. Основаниями для пересмотра решения третейского суда по вновь открывшимся обстоятельствам являются:

1) существенные для дела обстоятельства, которые не были и не могли быть известны заявителю;

2) установленные вступившим в силу приговором суда заведомо ложные показания свидетеля, заведомо ложное заключение эксперта, заведомо неправильный перевод, подложность документов либо вещественных доказательств, повлекшие за собой принятие незаконного либо необоснованного решения;

3) установленные вступившим в силу приговором суда преступные действия сторон, других лиц, участвующих в деле, либо их представителей или преступные деяния третейских судей, совершенные при рассмотрении данного дела.

2. Заявление о пересмотре решения третейского суда по вновь открывшимся обстоятельствам подается и рассматривается в третейском суде, вынесшем решение, в течение трех месяцев со дня установления обстоятельств, послуживших основанием для пересмотра в порядке, определенном настоящим Законом.

При невозможности заседания третейского суда, в том числе и постоянно действующего третейского суда, вынесшего решение в прежнем составе, заявление о пересмотре решения по вновь открывшимся обстоятельствам рассматривается новым составом третейского суда, сформированным в порядке, установленном настоящим Законом.

Статья 39. Разъяснение решения

1. Если стороны не договорились об ином, то любая из сторон, уведомив об этом другую сторону, может в течение десяти дней после получения решения третейского суда обратиться в тот же третейский суд с заявлением о разъяснении решения. Заявление о разъяснении решения должно быть рассмотрено в течение десяти дней после его получения составом третейского суда, разрешившим спор.

2. Третейский суд разъясняет принятое им решение, не изменяя его содержания.

3. По результатам рассмотрения соответствующего заявления выносится либо определение о разъяснении решения, которое является составной частью решения третейского суда, либо определение об отказе в разъяснении решения.

Статья 40. Исправление описок, опечаток, арифметических
ошибок

1. Третейский суд вправе по заявлению любой из сторон или по своей инициативе исправить допущенные описки, опечатки, явные арифметические ошибки.

2. Об исправлении описок, опечаток, арифметических ошибок третейский суд выносит определение, которое является составной частью решения.

Статья 41. Определение третейского суда

По вопросам, не затрагивающим существа спора, третейский суд выносит определения, которые должны быть мотивированы.

Статья 42. Прекращение третейского разбирательства

Третейский суд выносит определение о прекращении третейского разбирательства в случаях, если:

истец отказывается от своего требования, если только ответчик не заявит возражения против прекращения третейского разбирательства в связи с наличием у него законного интереса в разрешении спора по существу;

третейский суд вынес определение об отсутствии у третейского суда компетенции рассматривать переданный на его разрешение спор;

имеется вступившее в законную силу, принятое по спору между теми же сторонами, о том же предмете и по тем же основаниям решение компетентного суда или третейского суда;

стороны пришли к соглашению о прекращении третейского разбирательства;

юридическое лицо, являющееся стороной третейского разбирательства, ликвидировано;

наступила смерть (объявлено умершим) физического лица, являющегося стороной третейского разбирательства, либо оно признано безвестно отсутствующим;

истец отказался от иска, и отказ принят третейским судом.

Статья 43. Хранение решений и дел

1. Решение третейского суда для разрешения конкретного спора в месячный срок после его принятия направляется вместе с материалами по делу для хранения в один из постоянно действующих третейских судов.

2. Если правилами постоянно действующего третейского суда не определен иной срок, то рассмотренное в постоянно действующем третейском суде дело хранится в данном третейском суде не менее пяти лет с даты принятия по нему решения.

Статья 44. Обжалование решения третейского суда

1. Решение третейского суда может быть обжаловано сторонами третейского разбирательства либо третьими лицами, права и обязанности которых были затронуты, в компетентный суд в порядке, установленном гражданским процессуальным законодательством Республики Казахстан.

2. Решение третейского суда может быть обжаловано лишь в случаях, если сторона третейского разбирательства либо лицо, права и обязанности которых были затронуты, подавшие заявление об отмене решения третейского суда, представят доказательства того, что:

1) третейское соглашение является недействительным по основаниям, предусмотренным законами Республики Казахстан;

2) решение третейского суда вынесено по спору, не предусмотренному третейским соглашением или не подпадающему под его условия, либо содержит постановления по вопросам, выходящим за пределы третейского соглашения, а также вследствие неподведомственности спора третейскому суду.

Если постановления третейского суда по вопросам, которые охватываются третейским соглашением, могут быть отделены от постановлений по вопросам, которые не охватываются таким соглашением, то может быть отменена только та часть решения третейского суда, которая содержит постановления по вопросам, не охватываемым третейским соглашением;

3) состав третейского суда или третейское разбирательство не соответствовали требованиям законодательства Республики Казахстан о третейском разбирательстве;

4) сторона не была должным образом уведомлена об избрании (назначении) третейских судей или о времени и месте заседания третейского суда либо по другим причинам не могла представить третейскому суду свои объяснения;

5) решение третейского суда противоречит принципу законности и публичному порядку Республики Казахстан;

6) исключен Законом РК от 05.02.2010 № 249-IV;
7) закон или иной нормативный правовой акт, на основании которого было принято решение третейского суда, признан Конституционным Советом Республики Казахстан неконституционным.

3. В случае отмены решения третейского суда любая из сторон вправе в соответствии с третейским соглашением обратиться в третейский суд.

В случае, если решение третейского суда отменено полностью или частично вследствие недействительности третейского соглашения или потому, что решение принято по спору, не предусмотренному третейским соглашением или не подпадающему под его условия, либо содержит постановление по вопросам, не охватываемым третейским соглашением, cоответствующий спор дальнейшему рассмотрению в третейском суде не подлежит.
Сноска. Статья 44 с изменениями, внесенными законами РК от 05.02.2010 № 249-IV; от 10.07.2012 № 32-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 03.07.2013 № 125-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Глава 6. ИСПОЛНЕНИЕ РЕШЕНИЯ ТРЕТЕЙСКОГО СУДА

Статья 45. Исполнение решения третейского суда

1. Решение третейского суда подлежит обязательному исполнению в порядке и сроки, которые установлены в решении.

2. Если в решении третейского суда срок не установлен, то оно подлежит немедленному исполнению.

Статья 46. Принудительное исполнение решения
третейского суда

Если решение третейского суда не исполнено добровольно в установленный срок, то оно подлежит принудительному исполнению.

Принудительное исполнение решения третейского суда осуществляется по правилам исполнительного производства, действующим на момент исполнения решения третейского суда, на основе выданного компетентным судом исполнительного листа на принудительное исполнение решения третейского суда.

Статья 47. Взыскание расходов, связанных с
принудительным исполнением решения
третейского суда

Дополнительные расходы, связанные с принудительным исполнением решения третейского суда, возлагаются на сторону, не исполнившую решение добровольно.

Статья 48. Основания для отказа в выдаче
исполнительного листа

1. При рассмотрении заявления о выдаче исполнительного листа соответствующий компетентный суд не вправе пересматривать решение третейского суда по существу.

2. Компетентный суд выносит определение об отказе в выдаче исполнительного листа в случаях, если:

1) сторона, против которой было принято решение третейского суда, представит в компетентный суд доказательства того, что:

третейское соглашение является недействительным;

решение третейского суда принято по спору, не предусмотренному третейским соглашением или не подпадающему под его условия, или содержит постановления по вопросам, выходящим за пределы третейского соглашения, а также вследствие неподведомственности спора третейскому суду. Если постановления третейского суда по вопросам, охватываемым третейским соглашением, могут быть отделены от тех, которые не охватываются таким соглашением, то в выдаче исполнительного листа на принудительное исполнение той части решения третейского суда, которая содержит постановления по вопросам, охватываемым третейским соглашением, не может быть отказано;

состав третейского суда или третейское разбирательство не соответствовали требованиям законодательства Республики Казахстан о третейском разбирательстве;

сторона, против которой было принято решение третейского суда, не была должным образом уведомлена об избрании (назначении) третейских судей или о времени и месте заседания третейского суда либо по другим причинам не могла представить третейскому суду свои объяснения;

одна из сторон при заключении третейского соглашения была полностью недееспособной или ограниченно дееспособной;

имеется вступившее в законную силу, вынесенное по спору между теми же сторонами, о том же предмете и по тем же основаниям решение компетентного суда или третейского суда либо определение компетентного суда или третейского суда о прекращении производства по делу в связи с отказом истца от иска;

вынесение решения третейским судом стало возможным в результате совершения преступления, установленного приговором суда;

2) компетентный суд установит, что:

спор не может быть предметом третейского разбирательства в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

решение третейского суда противоречит требованиям, установленным подпунктами 1), 2) пункта 2 настоящей статьи, и публичному порядку Республики Казахстан.

3. В случае вынесения компетентным судом определения об отказе в выдаче исполнительного листа стороны вправе обжаловать определение в порядке, установленном гражданским процессуальным законодательством Республики Казахстан.

Президент
Республики Казахстан