Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері туралы

Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 4 маусымдағы № 258 Конституциялық заңы.

МАЗМҰНЫ

Ескерту. Тақырыбында және бүкіл мәтін бойынша "нышандары", "нышандарының", "нышандарын", "нышандарына" деген сөздер тиісінше "рәміздері", "рәміздерінің", "рәміздерін", "рәміздеріне" деген сөздермен ауыстырылды – ҚР 04.07.2008 № 56 Конституциялық Заңымен.
Ескерту. Бүкіл мәтін бойынша "мемлекеттік стандартқа", "мемлекеттік стандарттарға", "мемлекеттік стандарттарын" деген сөздер тиісінше "ұлттық стандартқа", "ұлттық стандарттарға", "ұлттық стандарттарын" деген сөздермен ауыстырылды – ҚР 28.06.2012 № 23-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Конституциялық Заңымен.

1-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК РӘМІЗДЕРІ

1-бап. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері

Мемлекеттік Ту, Мемлекеттік Елтаңба, Мемлекеттік Гимн Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері болып табылады.

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы - ортасында шұғылалы күн, оның астында қалықтап ұшқан қыран бейнеленген тік бұрышты көгілдір түсті мата. Тудың сабының тұсында ұлттық өрнек тік жолақ түрінде нақышталған. Күн, оның шұғыласы, қыран және ұлттық өрнек бейнесі алтын түстес. Тудың ені мен ұзындығының арақатынасы - 1:2.

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы – дөңгелек нысанды және көгілдір түс аясындағы шаңырақ (киіз үйдің жоғарғы күмбез тәрізді бөлігі) түрінде бейнеленген, шаңырақты айнала күн сәулесіндей тарап уықтар шаншылған. Шаңырақтың оң жағы мен сол жағында аңыздардағы қанатты пырақтар бейнесі орналастырылған. Жоғарғы бөлігінде – бес бұрышты көлемді жұлдыз, ал төменгі бөлігінде "QAZAQSTA№" деген жазу бар. Жұлдыздың, шаңырақтың, уықтардың, аңыздардағы қанатты пырақтардың бейнесі, сондай-ақ "QAZAQSTA№" деген жазу – алтын түстес.

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Гимні - осы Конституциялық заңда көзделген жағдайларда орындалатын музыкалық-поэтикалық туынды.

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы мен Мемлекеттік Елтаңбасының эталондары Қазақстан Республикасы Президентінің Резиденциясында сақталады.

Ескерту. 1-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 29.06.2018 № 162-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық Заңымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының мемлекеттiк рәміздерін дайындауды және пайдалануды реттейтiн Қазақстан Республикасының заңнамасы

Ескерту. Тақырып жаңа редакцияда - ҚР 28.06.2012 № 23-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Конституциялық Заңымен.

Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерін дайындау және пайдалану тәртібі Қазақстан Республикасының Конституциясында, осы Конституциялық заңда және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінде айқындалады.

Ескерту. 2-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 28.06.2012 № 23-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Конституциялық Заңымен.

3-бап. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерін бекіту

Мыналар:

1) Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Туының бейнесі (осы Конституциялық заңға 1-қосымша);

2) Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Елтаңбасының бейнесі (осы Конституциялық заңға 2-қосымша);

3) Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Гимнінің музыкалық редакциясы мен мәтіні (осы Конституциялық заңға 3-қосымша) бекітілсін.

2-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК ТУЫ

4-бап. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туын пайдалану тәртібі

1. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы мынадай орындарда міндетті түрде көтеріледі (тігіледі, орналастырылады):

1) Қазақстан Республикасының Президенті Резиденциясының, Парламентінің, Сенат пен Мәжілістің, Үкіметтің, министрліктердің, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдардың, олардың ведомстволары мен аумақтық бөлімшелерінің, Конституциялық Соттың, Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты мен жергілікті соттарының, Жоғары Сот Кеңесінің, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, жергілікті өзін-өзі басқару органдарының, мемлекеттік ұйымдардың ғимараттарында, сондай-ақ Қазақстан Республикасы елшіліктерінің, халықаралық ұйымдардағы тұрақты өкілдіктерінің, сауда өкілдіктерінің, шетелдегі басқа да ресми мекемелерінің, шетелдегі мекемелерінің басшылары резиденцияларының ғимараттарында және сол мемлекеттің протоколдық практикасына сәйкес көлік құралдарында - ұдайы;

2) Қазақстан Республикасы Президентінің, Қазақстан Республикасы Парламенті палаталары төрағаларының, Премьер-Министрдің, Мемлекеттік кеңесшінің, Конституциялық Сот Төрағасының, Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты Төрағасының және жергілікті соттары төрағаларының, Жоғары Сот Кеңесі Төрағасының, Орталық сайлау комиссиясы Төрағасының, Қазақстан Республикасының Адам құқықтары жөнiндегi уәкiлінің, министрліктердің, Қазақстан Республикасының Президентiне тiкелей бағынатын және есеп беретiн мемлекеттік органдардың, олардың ведомстволары мен аумақтық бөлімшелерінің басшыларының, жергілікті өкілді және атқарушы органдар басшыларының, Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелері басшыларының кабинеттерінде - ұдайы;

3) Қазақстан Республикасының Парламенті Сенаты мен Мәжілісінің бірлескен және бөлек отырыстары, Қазақстан Республикасы Парламенті палаталарының, Үкіметтің үйлестіру және жұмыс органдарының отырыстары өтетін залдарда, Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының отырыс залдарында, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының және жергілікті соттарының сот мәжілісі залдарында, Жоғары Сот Кеңесінің отырыс залдарында, орталық, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдардың алқа отырысы залдарында, Қазақстан Республикасының мемлекеттік және үкіметтік наградалары тапсырылатын залдарда, Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелерінің қабылдау залдарында, сондай-ақ бала тууды және некені тіркейтін үй-жайларда - ұдайы;

4) мемлекеттік органдардың ғимараттарында алғаш ашылған кезде, салтанатты жағдайда;

5) егер халықаралық құқық нормалары мен Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарында көзделген болса, Қазақстан Республикасы Президентінің, Қазақстан Республикасының Парламенті палаталары төрағаларының, Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің және олардың өкілетті өкілдерінің қатысуымен халықаралық форумдар өтетін ғимараттарда немесе үй-жайларда;

5-1) мемлекеттік заңды тұлғалардың, ұлттық басқарушы холдингтердің, ұлттық холдингтердің, ұлттық компаниялардың, сондай-ақ Қазақстан Республикасы оларға қатысты жалғыз акционер (қатысушы) болып табылатын өзге де акционерлік қоғамдардың және жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің мемлекеттік нышандарға арналған экспозиция үшін бөлінген үй-жайларында (үй-жайларының бір бөлігінде);

6) ресми адамдар ретінде Қазақстан Республикасының Президенті, Қазақстан Республикасының Парламенті палаталарының төрағалары, Қазақстан Республикасының Премьер-Министрі мінген теңіз кемелерінде, ішкі жүзу кемелерінде және басқа да қатынас құралдарында;

7) Қазақстан Республикасында тiркелген кемелердiң бұлқынындағы ту ретiнде - белгiленген тәртiппен;

8) Қазақстан Республикасының әскери корабльдерi мен кемелерiнде - әскери жарғыларға сәйкес;

9) Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің әскери құрамаларында, бөлімдерінде, бөлімшелерінде және мекемелерінде, басқа да әскерлері мен әскери құралымдарында - Қазақстан Республикасының ұлттық және мемлекеттік мерекелері күндерінде, ант қабылдау кезiнде;

10) Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен Қазақстан Республикасының Мемлекеттік рәміздері күнін мерекелеу, ресми және салтанатты рәсімдер, спорттық іс-шаралар кезінде;

11) жалпы орта, кәсіптік бастауыш, кәсіптік орта, кәсіптік жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі кәсіптік білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында - жаңа оқу жылының ашылу және оқу жылының аяқталу рәсімдері кезінде;

12) Қазақстан Республикасына мемлекеттік және ресми сапарлармен келген шет мемлекеттердің мемлекет басшыларымен, парламенттері мен үкіметтерінің басшыларымен кездесу кезінде.

Қарулы Күштердің құрамаларында, әскери бөлімдерінде, бөлімшелерінде, мекемелерінде және басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда Мемлекеттік Туды және оның бейнесін пайдалану (орнату, орналастыру) тәртібі жалпы әскери жарғыларда айқындалады.

Ғимараттарға тұрақты тігілген Мемлекеттік Туға тәуліктің қараңғы мезгілінде жарық түсіп тұруға тиіс.

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы басқа да ғимараттарда (үй-жайларда) олардың иелерінің еркі бойынша тігілуі мүмкін.

Мемлекеттік Туды және оның бейнесін пайдалану (орнату, орналастыру) тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.

2. Қазақстан Республикасы Мемлекеттiк Туының бейнесi міндетті түрде:

1) Қазақстан Республикасы Президентінің, Парламенттің, Үкіметтің, министрліктердің, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретiн мемлекеттiк органдардың және олардың ведомстволары мен аумақтық бөлімшелерінің, Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының және жергілікті соттарының, Жоғары Сот Кеңесінің, жергiлiктi өкілді және атқарушы органдардың, сондай-ақ Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелерінің веб-сайттарында Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен;

2) Қазақстан Республикасының әуе кемелерінде, сондай-ақ ғарыш аппараттарында орналастырылады.

Мемлекеттiк Тудың бейнесi өзге де материалдық объектілерде орналастырылуы мүмкін.

3. Мемлекеттiк Ту оның көлемiне қарамастан ұлттық стандартқа сәйкес келуге тиiс.

Мемлекеттік Ту ұлттық стандартқа сәйкес келмеген жағдайда, ол Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерін пайдалану мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен ауыстырылуға және жойылуға тиіс.

Мемлекеттiк Тудың бейнесiн қоғамдық бірлестіктер мен басқа да ұйымдар туларының геральдикалық негізі ретінде пайдалануға болмайды.

Мемлекеттiк Тудың бейнесi Қазақстан Республикасы мемлекеттік наградаларының, Ұлттық Банк банкноттары мен монеталарының элементі немесе геральдикалық негізі ретінде пайдаланылуы мүмкін.

4. Ұлттық аза тұтуға байланысты Мемлекеттiк Ту ұлттық аза тұту мерзiмi ішінде тутұғыр биiктiгiнiң жартысына дейiн төмен түсiрiледi.

Ескерту. 4-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 28.06.2012 № 23-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 28.10.2015 № 370-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 22.12.2017 № 119-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 222-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

5-бап. Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк Туын және басқа да туларды Қазақстан Республикасының аумағында бір мезгілде пайдалану

1. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туын шет мемлекеттердің, қоғамдық бірлестіктердің және басқа да ұйымдардың туларымен бір мезгілде көтергенде (тіккенде, орналастырғанда) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туының көлемі басқа тулардың көлемінен кіші болмауға тиіс.

Бұл ретте Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы басқа тулардан төмен орналастырылмайды.

2. Қоғамдық бірлестіктердің және басқа да ұйымдардың тулары Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк Туымен бірдей болмауға тиіс.

3. Қазақстан Республикасында аккредиттелген дипломатиялық өкілдіктерді, консулдық мекемелерді, халықаралық ұйымдарды және (немесе) олардың өкілдіктерін қоспағанда, Қазақстан Республикасының аумағында қызметін жүзеге асыратын шетелдік ұйымдар мен өкілдіктер пайдаланатын шет мемлекеттердің тулары Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туымен бір мезгілде орналастырылады.

Ескерту. 5-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 28.10.2015 № 370-V Конституциялық Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

3-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК ЕЛТАҢБАСЫ

6-бап. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасын пайдалану тәртібі

1. Мемлекеттік Елтаңба міндетті түрде:

1) Қазақстан Республикасы Президенті Резиденциясының, Парламенттің, Сенат пен Мәжілістің, Үкіметтің, министрліктердің, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдардың, олардың ведомстволары мен аумақтық бөлімшелерінің, Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының, Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты мен жергілікті соттарының, Жоғары Сот Кеңесінің, Қарулы Күштердің құрамаларының, әскери бөлімдерінің, бөлімшелері мен мекемелерінің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың ғимараттарында, сондай-ақ Қазақстан Республикасы елшіліктерінің, халықаралық ұйымдардағы тұрақты өкілдіктерінің, сауда өкілдіктерінің, шетелдегі басқа да ресми мекемелерінің, шетелдегі мекемелері басшылары резиденцияларының ғимараттарында - ұдайы;

2) Қазақстан Республикасы Президентінің, Қазақстан Республикасы Парламенті палаталары төрағаларының, Премьер-Министрдің, Мемлекеттік кеңесшінің, Конституциялық Сот Төрағасының, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Соты Төрағасының және жергілікті соттары төрағаларының, Жоғары Сот Кеңесі Төрағасының, Орталық сайлау комиссиясы Төрағасының, Қазақстан Республикасының Адам құқықтары жөнiндегi уәкiлінің, министрліктердің, Қазақстан Республикасының Президентiне тiкелей бағынатын және есеп беретiн мемлекеттік органдардың, олардың ведомстволары мен аумақтық бөлімшелерінің басшыларының, жергілікті өкілді және атқарушы органдар басшыларының, Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелері басшыларының кабинеттерінде - ұдайы;

3) Қазақстан Республикасы Парламентінің Сенаты мен Мәжілісінің бірлескен және бөлек отырыстары, Қазақстан Республикасының Парламенті палаталарының, Үкіметтің үйлестіру және жұмыс органдарының отырыстары өтетін залдарда, Конституциялық Соттың отырыс залдарында, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының және жергілікті соттарының сот мәжілісі залдарында, Жоғары Сот Кеңесінің отырыс залдарында, орталық, жергілікті өкілді және атқарушы органдардың, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдардың алқа отырыстары залдарында, Қазақстан Республикасының мемлекеттік және үкіметтік наградалары тапсырылатын залдарда, Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелерінің қабылдау залдарында, сондай-ақ бала тууды және некені тіркейтін үй-жайларда - ұдайы;

4) мемлекеттік заңды тұлғалардың, ұлттық басқарушы холдингтердің, ұлттық холдингтердің, ұлттық компаниялардың, сондай-ақ Қазақстан Республикасы оларға қатысты жалғыз акционер (қатысушы) болып табылатын өзге де акционерлік қоғамдардың және жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің мемлекеттік нышандарға арналған экспозиция үшін бөлінген үй-жайларында (үй-жайларының бір бөлігінде) орналастырылады.

Қарулы Күштердің құрамаларында, әскери бөлімдерінде, бөлімшелерінде, мекемелерінде және басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда Мемлекеттік Елтаңбаны және оның бейнесін пайдалану (орнату, орналастыру) тәртібі жалпы әскери жарғыларда айқындалады.

2. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасының бейнесі міндетті түрде:

1) Қазақстан Республикасының Президенті мен оның Әкімшілігінің, Қазақстан Республикасы Парламентінің, оның Палаталары мен олардың аппараттарының, Қазақстан Республикасының Парламенті Палаталары Бюроларының, Қазақстан Республикасы Үкіметінің және Үкіметі Аппаратының, министрліктердің, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретін мемлекеттік органдардың, олардың ведомстволары мен аумақтық бөлімшелерінің, Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының, Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты мен жергілікті соттарының, Қазақстан Республикасының Жоғары Сот Кеңесінің, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрамаларының, әскери бөлімдерінің, бөлімшелері мен мекемелерінің, басқа да әскерлер мен әскери құралымдардың, жергілікті өкілді, атқарушы органдардың және өзге де мемлекеттік ұйымдардың мөрлері мен құжаттарының бланкілерінде;

1-1) нотариустардың мөрлерiнде;

1-2) азаматтық хал актілерін мемлекеттік тіркеуді және азаматтық хал актілерін мемлекеттік тіркеуге байланысты мемлекеттік көрсетілетін қызметтердің басқа да түрлерін жүзеге асыру үшін "Азаматтарға арналған үкімет" мемлекеттік корпорациясының мөрлерінде;

2) Қазақстан Республикасы Президентінің, Қазақстан Республикасы Парламентінің, Үкіметінің, Конституциялық Сотының және Жоғарғы Сотының ресми басылымдарында;

3) Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің банкноттары мен монеталарында, Қазақстан Республикасының мемлекеттік бағалы қағаздарында;

4) Қазақстан Республикасының азаматтарына берілетін жеке куәлікте, туу туралы куәлікте, паспортта және өзге де паспорттарда, мемлекеттік органдар мен мемлекеттік ұйымдар қызметкерлерінің қызметтік куәліктерінде;

5) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік шекарасына орнатылатын шекара бағаналарында;

6) Қазақстан Республикасы Президентінің, Парламенттің, Үкіметтің, министрліктердің, Қазақстан Республикасының Президентіне тікелей бағынатын және есеп беретiн мемлекеттiк органдардың және олардың ведомстволары мен аумақтық бөлімшелерінің, Қазақстан Республикасы Конституциялық Сотының, Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотының және жергілікті соттарының, Жоғары Сот Кеңесінің, жергiлiктi өкілді және атқарушы органдардың, сондай-ақ Қазақстан Республикасының шетелдегі мекемелерінің веб-сайттарында Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайтын тәртіппен орналастырылады.

Мемлекеттік Елтаңбаның бейнесі өзге де материалдық объектілерде орналастырылуы мүмкін.

3. Мемлекеттік Елтаңба оның көлеміне қарамастан ұлттық стандартқа сәйкес келуге тиіс.

Мемлекеттік Елтаңба ұлттық стандартқа сәйкес келмеген жағдайда, ол Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерін пайдалану мәселелері жөніндегі уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен ауыстырылуға және жойылуға жатады.

4. Осы Конституциялық заңда белгіленгеннен басқа жағдайларда мемлекеттік емес ұйымдардың және олардың лауазымды адамдарының бланкілерінде, мөрлерінде және басқа да реквизиттерінде Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Елтаңбасының бейнесін пайдалануға тыйым салынады.

Мемлекеттік Елтаңбаны қоғамдық бірлестіктер мен басқа да ұйымдар елтаңбаларының геральдикалық негізі ретінде пайдалануға болмайды.

Мемлекеттік Елтаңбаның бейнесі әскери немесе өзге де мемлекеттік қызмет атқаратын адамдар үшін белгіленген айырым белгілері мен нысанды киім үлгілерінде, Қазақстан Республикасының мемлекеттік наградаларының элементі немесе геральдикалық негізі ретінде, сондай-ақ спортшылардың спорттық костюмдері мен басқа да спорттық керек-жарақтарында пайдаланылуы мүмкін.

Мемлекеттік Елтаңбаны және оның бейнесін пайдалану (орнату, орналастыру) тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.

Ескерту. 6-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 28.06.2012 № 23-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 28.10.2015 № 370-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 22.12.2017 № 119-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 05.11.2022 № 156-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2022 № 176-VII (01.07.2023 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 222-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

7-бап. Қазақстан Республикасының Мемлекеттiк Елтаңбасын және басқа да елтаңбаларды Қазақстан Республикасының аумағында бір мезгілде пайдалану

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы мен шет мемлекеттердің елтаңбаларын немесе қоғамдық бірлестіктің, басқа да ұйымның елтаңбаларын (геральдикалық белгісін) бір мезгілде орналастырғанда Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Елтаңбасының көлемі басқа елтаңбалардың көлемінен кіші болмауға тиіс.

Бұл ретте Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы басқа елтаңбалардан (геральдикалық белгілерден) төмен орналастырылмайды.

4-тарау. ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК ГИМНІ

8-бап. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Гимнін пайдалану тәртібі

1. Мемлекеттік Гимн:

1) Қазақстан Республикасының Президенті қызметке кіріскен кезде - ол ант бергеннен кейін;

2) Қазақстан Республикасы Парламенті сессияларының ашылуы және жабылуы кезінде;

3) Қазақстан Республикасының ұлттық және мемлекеттік мерекелеріне, сондай-ақ өзге де салтанатты іс-шараларға арналған жиналыстар мен мәжілістердің салтанатты ашылуы кезінде;

4) теле-, радиоарналар эфирге шыққан кезде тәулiк сайын, олардың хабар таратуы басталғанда және аяқталғанда;

5) Қазақстан Республикасы халқының өміріндегі аса маңызды тарихи оқиғаларды атап өту құрметіне ескерткіштерді, монументтерді, құлпытастарды және басқа да ғимараттарды ашу кезінде;

6) Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары, сондай-ақ қоғамдық бірлестіктері мен өзге де ұйымдары өткізетін ресми және салтанатты рәсімдер, спорттық іс-шаралар кезінде Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы көтерілген кезде;

7) Қазақстан Республикасына мемлекеттік немесе ресми сапармен келген шет мемлекеттердің басшыларын қарсы алу кезінде - тиісті шет мемлекеттің мемлекеттік гимні орындалғаннан кейін;

8) жалпы орта, кәсіптік бастауыш, кәсіптік орта, кәсіптік жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі кәсіптік білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында жаңа оқу жылының ашылу және оқу жылының аяқталу рәсімдері кезінде, сондай-ақ өзге де салтанатты іс-шаралар өткізілген кезде;

9) Қазақстан Республикасының ұлттық (құрама) командасы қатысатын спорттық іс-шаралар өткізілген кезде орындалады.

1-1. Мемлекеттік заңды тұлғалардың, ұлттық басқарушы холдингтердің, ұлттық холдингтердің, ұлттық компаниялардың, сондай-ақ Қазақстан Республикасы оларға қатысты жалғыз акционер (қатысушы) болып табылатын өзге де акционерлік қоғамдардың және жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің мемлекеттік нышандарға арналған экспозиция үшін бөлінген үй-жайларында (үй-жайларының бір бөлігінде) Мемлекеттік Гимннің мәтіні міндетті түрде орналастырылады.

Мемлекеттік Гимннің мәтінін пайдалану (орнату, орналастыру) тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.

2. Қарулы Күштердің құрамаларында, әскери бөлімдерінде, бөлімшелерінде, мекемелерінде және басқа да әскерлер мен әскери құралымдарда Мемлекеттік Гимнді орындау және оның мәтінін пайдалану тәртібі жалпы әскери жарғыларда айқындалады.

Ескерту. 8-бапқа өзгерістер енгізілді – ҚР 28.06.2012 № 23-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 28.10.2015 № 370-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық Заңдарымен.

9-бап. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Гимнін орындау тәртібі

1. Мемлекеттік Гимн көпшілік алдында орындалған кезде қатысушылар оны орнынан тұрып айтады (тыңдайды), бұл ретте Қазақстан Республикасының азаматтары оң қолын жүрек тұсына қояды.

Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдары мен өзге де ұйымдары шет мемлекеттер аумағында іс-шаралар өткізген кезде Мемлекеттік Гимн осы Конституциялық заңға, сондай-ақ сол мемлекеттің заңнамасы мен протоколдық практикасына және жергілікті салт-дәстүрге сәйкес орындалады.

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туын салтанатты жағдайда көтеру және тігу кезінде Мемлекеттік Гимн орындалады, бұл ретте қатысушылар жүздерін Туға қарай бұрады.

2. Мемлекеттік Гимнді оркестр, хор, оркестр мен хор орындайды не ол өзге де вокалдық және аспаптық түрде орындалады. Бұл ретте дыбыс жазу құралдары пайдаланылуы мүмкін.

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Гимнін ықшамдап орындауға жол беріледі.

3. Мемлекеттік Гимн бекітілген мәтіні мен музыкалық редакциясына дәлме-дәл сәйкестікпен мемлекеттік тілде орындалады.

4. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Гимнінің мәтіні мен музыкалық редакциясын басқа музыкалық шығармалардың және өзге де өнер туындыларының негізі ретінде пайдалануға болмайды.

5-тарау. МЕМЛЕКЕТТІК ОРГАНДАРДЫҢ ҚҰЗЫРЕТІ

10-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыреті

Үкіметтің құзыретіне:

1) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 222-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;
2) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 222-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңымен;

3) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туын, Мемлекеттік Елтаңбасын және олардың бейнелерін, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Гимнінің мәтінін пайдалану (орнату, орналастыру) қағидаларын бекіту;

3-1) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік рәміздері күнін мерекелеу қағидаларын бекіту;

4) Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері саласындағы уәкілетті органды айқындау;

5) өзiне Қазақстан Республикасының Конституциясымен, Қазақстан Республикасының заңдарымен және Қазақстан Республикасы Президентінің актiлерiмен жүктелген өзге де функцияларды орындау жатады.

Ескерту. 10-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 28.06.2012 № 23-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 28.10.2015 № 370-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 222-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

11-бап. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері саласындағы уәкілетті органдардың құзыреті

1. Техникалық реттеу және метрология саласындағы уәкілетті орган:

1) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы мен Мемлекеттік Елтаңбасының ұлттық стандарттарын әзірлейді және бекітеді;

2) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы мен Мемлекеттік Елтаңбасының эталондарын әзірлейді;

2-1) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы мен Мемлекеттік Елтаңбасының осы Конституциялық заңда бекітілген ұлттық стандарттарға және олардың бейнелеріне сәйкес келетін эталондарын дайындау жөніндегі жұмысты ұйымдастырады;

3) Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туын және Мемлекеттік Елтаңбасын дайындау жөніндегі қызметті лицензиялауды жүзеге асырады;

4) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен лицензиаттың лицензияда көрсетілген талаптарды сақтауын бақылауды жүзеге асырады;

5) Қазақстан Республикасының заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

2. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерін пайдалану мәселелері жөніндегі уәкілетті орган:

1) ұлттық стандарттарға сәйкес келмейтін Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туын, Мемлекеттік Елтаңбасын ауыстыру және жою қағидаларын әзірлейді және бекітеді;

2) мемлекеттік рәміздер мен геральдикалық белгілер мәселелері жөніндегі сараптама кеңесін құрады, сондай-ақ ол туралы ережені әзірлейді және бекітеді;

3) Қазақстан Республикасының заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 11-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 28.06.2012 № 23-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 28.10.2015 № 370-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 222-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық заңдарымен.

12-бап. Жергілікті атқарушы органның құзыреті

Жергілікті атқарушы орган Қазақстан Республикасы мемлекеттік рәміздерінің тиісті әкімшілік-аумақтық бірліктің аумағында пайдаланылуын (тігілуін, орналастырылуын) бақылауды жүзеге асырады.

6-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЕРЕЖЕЛЕР

13-бап. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздеріне құрметпен қарауды қалыптастыру

1. Қазақстан Республикасының азаматтары, сондай-ақ Республика аумағында жүрген адамдар Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерін құрметтеуге міндетті.

2. Азаматтыққа және отансүйгіштікке, өз Отаны - Қазақстан Республикасына деген сүйіспеншілікке тәрбиелеу, Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерін құрметтеуді қалыптастыру, сондай-ақ олардың мәні мен маңызын түсіндіру мақсатында оларды оқыту жалпы орта, кәсіптік бастауыш, кәсіптік орта және кәсіптік жоғары білім беру ұйымдарының негізгі жалпы білім беру бағдарламаларына енгізіледі.

Жалпы орта, кәсіптік бастауыш, кәсіптік орта және кәсіптік жоғары білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында арнайы оқшауланған көрнекті орынға ұдайы Мемлекеттік Ту тігіледі, Мемлекеттік Елтаңба не олардың бейнесі, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Гимнінің мемлекеттік тілдегі мәтіні орналастырылады.

14-бап. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туын, Мемлекеттік Елтаңбасын дайындау

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туын, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасын дайындау Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен берілген тиісті лицензиясы болған жағдайда жүзеге асырылады.

15-бап. Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерін дайындауды және пайдалануды реттейтін Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздерін дайындауды және пайдалануды реттейтін Қазақстан Республикасының заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.

Ескерту. 15-бап жаңа редакцияда – ҚР 28.06.2012 № 23-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi) Конституциялық Заңымен.

16-бап. Осы Конституциялық заңды қолданысқа енгізу тәртібі

1. Осы Конституциялық заң ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткеннен кейін қолданысқа енгізіледі.

2. "Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері туралы" 1996 жылғы 24 қаңтардағы Қазақстан Республикасы Конституциялық заңының (Қазақстан Республикасы Парламентінің Жаршысы, 1996 ж., № 1, 178-құжат; 1997 ж., № 12, 193-құжат; 2006 ж., № 1, 1-құжат) күшi жойылды деп танылсын.

Қазақстан Республикасының Президенті

"Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері туралы" 2007 жылғы 4 маусымдағы № 258-III Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына 1-ҚОСЫМША

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы

"Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері туралы" 2007 жылғы 4 маусымдағы № 258-III ҚРЗ Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына 2-ҚОСЫМША

Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Елтаңбасы

Ескерту. 2-қосымша жаңа редакцияда – ҚР 29.06.2018 № 162-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Конституциялық Заңы.

"Қазақстан Республикасының мемлекеттік рәміздері туралы" 2007 жылғы 4 маусымдағы № 258-III Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына 3-ҚОСЫМША

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік Гимнінің

музыкалық редакциясы

Әннің авторы Шәмші Қалдаяқов

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік гимнінің мәтіні

Сөзін жазғандар: Жұмекен Нәжімеденов,

Нұрсұлтан Назарбаев

Алтын күн аспаны,

Алтын дән даласы,

Ерліктің дастаны,

Еліме қарашы!

Ежелден ер деген,

Даңқымыз шықты ғой.

Намысын бермеген,

Қазағым мықты ғой.

Қайырмасы:

Менің елім, менің елім,

Гүлің болып егілемін,

Жырың болып төгілемін, елім!

Туған жерім менің - Қазақстаным!

Ұрпаққа жол ашқан,

Кең байтақ жерім бар.

Бірлігі жарасқан,

Тәуелсіз елім бар.

Қарсы алған уақытты,

Мәңгілік досындай.

Біздің ел бақытты,

Біздің ел осындай!

Қайырмасы:

Менің елім, менің елім,

Гүлің болып егілемін,

Жырың болып төгілемін, елім!

Туған жерім менің - Қазақстаным!

On State Symbols of the Republic of Kazakhstan

Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated June 4, 2007 N 258.

Unofficial translation

Footnote. Through the whole text, the words "with the state standard", "with the state standards", "the state standards" are substituted respectively by the words " with the national standard ", " with the national standards ", " the national standards " by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.06.2012 № 23-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Chapter 1. STATE SYMBOLS OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN

Article 1. State Symbols of the Republic of Kazakhstan

The State Symbols of the Republic of Kazakhstan shall be a State Flag, a State Emblem and a National Anthem.

National Flag of the Republic of Kazakhstan is a piece of right-angled cloth of sky-blue color with a picture of a golden sun with its 32 rays in the center, under them - a soaring steppe eagle. Flag staff has vertical line with national ornament. The picture of sun, its rays, eagle and ornament are of golden color./length ratio of the flag is 1:2.

The Coat of Arms of the Republic of Kazakhstan has the shape of a circle and is an image of a shanyrak (an arched cross-shaped top of the yurt) on a blue background, from which uyks (supports) diverge in all directions in the form of sunlight. To the right and left of the shanyrak there are images of mythical winged horses. In the upper part there is a three-dimensional five-pointed star, and in the lower part - the inscription "QAZAQSTAN." The image of a star, shanyrak, uyks, mythical winged horses, as well as the inscription "QAZAQSTAN" - the color of gold.

National Anthem of the Republic of Kazakhstan is a musical and poetic work performed in the cases stipulated by this Constitutional Law.

Standards of the National Flag and National Emblem of the Republic of Kazakhstan are kept at the Residence of the President of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 1 as amended by the Constitutional Law of the RK dated 29.06.2018 № 162-VI (shall enter into force upon the expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 2. Legislation of the Republic of Kazakhstan governing the production and use of the state symbols of the Republic of Kazakhstan

Footnote. The title of Article 2 in the new wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.06.2012 № 23-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

The procedure for the production and use of the state symbols of the Republic of Kazakhstan is determined by the Constitution of the Republic of Kazakhstan, this Constitutional Law and other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 2 as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.06.2012 № 23-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 3. Approval of State symbols of the Republic of Kazakhstan

Approve the following:

1) The image of National Flag of the Republic of Kazakhstan (Annex 1 to the Constitutional Act);

2) The image of the State Emblem of the Republic of Kazakhstan (Annex 2 to the Constitutional Act);

3) Music Editor and the National Anthem of the Republic of Kazakhstan (Annex 3 to this Constitutional Act).

Chapter 2. THE NATIONAL FLAG OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN

Article 4. The procedure for using Flag of the Republic of Kazakhstan

National Flag of the Republic of Kazakhstan shall be raised or hoisted mandatorily on the following:

1) on the buildings of the Residence of the President of the Republic of Kazakhstan, Parliament, Senate and Mazhilis, Governments, ministries, state bodies directly subordinate and accountable to the President of the Republic of Kazakhstan, their departments and territorial subdivisions, the Constitutional Court, the Supreme Court and local courts of the Republic of Kazakhstan, Supreme Judicial Council, local representative and executive bodies, local government bodies, state organizations, as well as on the buildings of embassies, permanent missions to international organizations, trade missions, other official foreign institutions, residences of the heads of foreign institutions of the Republic of Kazakhstan and on their vehicles in accordance with the protocol practice of the host states - permanently;

2) in the offices of the President of the Republic of Kazakhstan, chairmen of the chambers of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, Prime Minister, State adviser, President of the Constitutional Court, Chairman of the Supreme Court and Presidents of local courts of the Republic of Kazakhstan, Chairman of the Supreme Judicial Council, Chairman of the Central Election Commission, Commissioner for Human Rights of the Republic of Kazakhstan, heads of ministries, state bodies, directly subordinate and accountable to the President of the Republic of Kazakhstan, their departments and territorial subdivisions, heads of local representative and executive bodies, heads of foreign institutions of the Republic of Kazakhstan - permanently;

3) in the halls where the conduct joint and separate sessions of the Senate and the Mazhilis of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, meeting coordination and working bodies of the chambers of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, the Government, in the boardrooms of the Constitutional Council of the Republic of Kazakhstan, in the courtrooms of the Supreme Court and local courts of the Republic of Kazakhstan Colleges in the courtrooms of central, local representative and executive bodies, state bodies directly subordinated and accountable to the President of the Republic of Kazakhstan, in the halls of presenting state awards and government of the Republic of Kazakhstan, in the halls of diplomatic missions of Kazakhstan receptions, as well as in areas of registration of births and marriages - always;

4) to the government buildings at the opening in a festive atmosphere;

5) on the building or inside the premises for holding international forums with the participation of the President of the Republic of Kazakhstan, of chairpersons of Chambers of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, of the Prime-Minister of the Republic or their plenipotentiary representatives if it is stipulated by the standards of international law or by international treaties concluded by the Republic of Kazakhstan;

5-1) in the premises (part of the premises) reserved for the exposition dedicated to the state symbols, in those of state legal entities, national management holdings, national holdings, national companies, as well as other joint-stock companies and limited partnerships, where the Republic of Kazakhstan is sole shareholder (partner);

6) on sea-going vessels, on those of inland navigation and other vehicles, on which the President of the Republic of Kazakhstan or Prime Minister of the Republic of Kazakhstan are present;

7) as a stern flag on vessels registered in the established order;

8) on warships and vessels of the Republic of Kazakhstan - according to military regulations;

9) in military formations and units of Armed Forces, in those of Republican Guards of the Republic of Kazakhstan - when taking the oath;

10) during the celebration of the Day of State Symbols of the Republic of Kazakhstan, official and solemn ceremonies, sports events in the manner determined by the Government of the Republic of Kazakhstan;

11) in educational institutions, implementing educational programs of general secondary, primary vocational, secondary vocational, higher professional and postgraduate education at the opening ceremonies of the new school year and the end of the school year;

12) when they meet heads of state, parliaments and governments of foreign countries, visiting the Republic of Kazakhstan with the state and official visits.

The procedure for the use (planting, placement) of the National Flag and its image in formations, military units, subunits, institutions of the Armed Forces and other troops and military forces is determined by basic military regulations.

The National Flag, mounted on the buildings on a permanent basis, should be illuminated at night.

The National Flag of the Republic of Kazakhstan may be planted on other buildings (premises) at the discretion of their owners.

The procedure for the use (planting, placement) of the National Flag and its image is determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

2. The National Flag is placed on a mandatory basis:

1) on the websites of the President of the Republic of Kazakhstan, Parliament, Government, ministries, state bodies directly subordinate and accountable to the President of the Republic of Kazakhstan, their departments and territorial subdivisions, the Constitutional Court of the Republic of Kazakhstan, the Supreme Court and local courts of the Republic of Kazakhstan, the Supreme Judicial Council, local representative and executive bodies, as well as foreign institutions of the Republic of Kazakhstan in the manner determined by the Government of the Republic of Kazakhstan;

2) for aircraft and spacecraft in the Republic of Kazakhstan.

The National Flag may be placed on other material objects

3. The National Flag, regardless of its size, must comply with the national standard

In case of non-compliance of the State Flag with the national standard, it is subject to replacement and destruction in accordance with the procedure determined by the authorized body on the use of state symbols of the Republic of Kazakhstan.

The National Flag may not be used as a heraldic flags basis of public associations and other organizations.

The National Flag may be used as an element or a heraldic basis of state awards, banknotes and coins of the National Bank of Kazakhstan.

4. On the occasion of national mourning on the National Flag lower a little half the of the flagpole during the period of national mourning.

Footnote. Article 4 as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan dated 28.06.2012 № 23-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 28.10.2015 № 370-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 22.12.2017 № 119-VI (shall enter into force upon the expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 05.11.2022 № 156-VІI (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 19.04.2023 No. 222-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 5. Simultaneous use of Flag of the Republic of Kazakhstan and other flags in the territory of the Republic of Kazakhstan

1. With the simultaneous rise (setting, location), Flag of the Republic of Kazakhstan, the flags of foreign countries, NGOs and other organizations, the size of the National Flag of the Republic of Kazakhstan shall not be smaller than the other flags.

In this case, the State Flag of the Republic of Kazakhstan is located not less than the other flags.

2. Flags of public associations and other organizations may not be identical to the National Flag of the Republic of Kazakhstan.

3. Flags of foreign states used by foreign organizations and representative offices operating in the Republic of Kazakhstan, except for diplomatic missions, consular offices, international organizations and (or) their representations accredited in the Republic of Kazakhstan are placed concurrently with the National Flag of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 5 as amended by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.10.2015 № 370-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Chapter 3. NATIONAL EMBLEM OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN

Article 6. The procedure for using National Emblem of the Republic of Kazakhstan

1. The National Emblem of the Republic of Kazakhstan shall be fixed mandatorily on the following:

1) on the buildings of the Residence of the President of the Republic of Kazakhstan, Parliament, Senate and Mazhilis, Governments, ministries, state bodies directly subordinate and accountable to the President of the Republic of Kazakhstan, their departments and territorial subdivisions, the Constitutional Court of the Republic of Kazakhstan, the Supreme Court and local courts of the Republic of Kazakhstan, the Supreme Judicial Council, formations, military units, subdivisions and institutions of the Armed Forces, other troops and military formations, local representative and executive bodies, as well as on the buildings of embassies, permanent missions to international organizations, trade missions, other official foreign institutions, residences of the heads of foreign institutions of the Republic of Kazakhstan - permanently;

2) in the offices of the President of the Republic of Kazakhstan, chairmen of the chambers of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, Prime Minister, State Adviser, President of the Constitutional Court, Chairman of the Supreme Court and Presidents of local courts of the Republic of Kazakhstan, Chairman of the Supreme Judicial Council, Chairman of the Central Election Commission, Commissioner for Human Rights of the Republic of Kazakhstan, heads of ministries, state bodies, directly subordinate and accountable to the President of the Republic of Kazakhstan, their departments and territorial subdivisions, heads of local representative and executive bodies, heads of foreign institutions of the Republic of Kazakhstan - permanently;

3) in the halls where joint and separate sessions of the Senate and the Mazhilis of the Parliament of the Republic of Kazakhstan shall be held, meetings of coordination and working bodies of the Chambers of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, the Government, in the courtrooms of the Constitutional Court, in the courtrooms of the Supreme Court and local courts of the Republic of Kazakhstan, in the courtrooms of the Supreme Judicial Council, in the courtrooms of the central colleges, local representative and executive bodies, state bodies directly subordinate and accountable to the President of the Republic of Kazakhstan, in the halls of presentation of state and government awards of the Republic of Kazakhstan, in the halls of receptions of foreign institutions of the Republic of Kazakhstan, as well as in the premises of registration of births and marriages - permanently;

4) in the premises (part of the premises) reserved for the exposition dedicated to the state symbols, in those of state legal entities, national management holdings, national holdings, national companies, as well as other joint-stock companies and limited partnerships, where the Republic of Kazakhstan is sole shareholder (partner);

The procedure for the use (installation, placement) of the National Emblem and its image in formations, military units, subunits, institutions of the Armed Forces and other troops and military forces is determined by basic military regulations.

2. The Image of National Emblem of the Republic of Kazakhstan shall be fixed mandatorily on the following:

1) on seals and letterheads of documents of the President of the Republic of Kazakhstan and his Administration, the Parliament of the Republic of Kazakhstan, its Chambers and their apparatuses, Bureaus of the Chambers of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, the Government of the Republic of Kazakhstan and the Apparatus of the Government of the Republic of Kazakhstan, ministries, state bodies directly subordinate and accountable to the President of the Republic of Kazakhstan, their departments and territorial divisions, the Constitutional Court of the Republic of Kazakhstan, the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan and local courts of the Republic of Kazakhstan, the Supreme Judicial Council of the Republic of Kazakhstan, formations, military units, subdivisions and institutions of the Armed Forces of the Republic of Kazakhstan, other troops and military formations, local representative, executive bodies and other state organizations;

1-1) on the seals of notaries;

1-2) on the seals of the State Corporation "Government for Citizens" for implementation of state registration of acts of civil status and other types of public services related to the state registration of acts of civil status;

2) on the official publications of the President of the Republic of Kazakhstan, the Parliament, the Government, the Constitutional Court and the Supreme Court of the Republic of Kazakhstan;

3) on the banknotes and coins of the National Bank of the Republic of Kazakhstan, the government securities of the Republic of Kazakhstan;

4) on the identification card and the passport of a citizen of the Republic of Kazakhstan as well as on other passports issued to the citizens of the Republic of Kazakhstan;

5) on frontier posts erected along the state border of the Republic of Kazakhstan.

6) on the websites of the President of the Republic of Kazakhstan, Parliament, Government, ministries, state bodies directly subordinate and accountable to the President of the Republic of Kazakhstan, their departments and territorial subdivisions, the Constitutional Court of the Republic of Kazakhstan, the Supreme Court and local courts of the Republic of Kazakhstan, the Supreme Judicial Council, local representative and executive bodies, as well as foreign institutions of the Republic of Kazakhstan in the manner determined by the Government Republic of Kazakhstan.

The Image of National Emblem of the Republic of Kazakhstan can take place on other material objects.

3. The National Emblem, regardless of its size, must comply with the national standard.

In case of non-compliance of the State Emblem with the national standard, it is subject to replacement and destruction in accordance with the procedure determined by the authorized body on the use of state symbols of the Republic of Kazakhstan.

4. It is strictly forbidden to use the image of the National Emblem of the Republic of Kazakhstan on forms, seals and such other requisites of non-state organizations and their executives, except in cases established by this Constitutional Law.

The image of the National Emblem of the Republic of Kazakhstan cannot be used as a heraldic emblem basis of public associations and other organizations.

The image of the National Emblem of the Republic of Kazakhstan can be used on insignia and uniform prescribed for persons in the military or other government service or as part of the heraldic background of state awards of the Republic of Kazakhstan, as well as sportswear of athletes and other sports accessories.

The procedure for the use (installation, placement) of the National Emblem and its image is determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 6 as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan dated 28.06.2012 № 23-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 28.10.2015 № 370-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 22.12.2017 № 119-VI (shall enter into force upon the expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 05.11.2022 № 156-VІI (shall enter into force upon expiry of ten calendar days after the day of its first official publication); dated 30.12.2022 No. 176-VII (shall be enforced from 01.07.2023); dated 19.04.2023 No. 222-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 7. Simultaneous use of the National Emblem of the Republic of Kazakhstan and other National Emblems in the territory of the Republic of Kazakhstan

The size of the State Emblem of the Republic of Kazakhstan shall not be smaller than the other with the simultaneous deployment of the National Emblem of the Republic of Kazakhstan and the emblems of foreign countries or emblems (the heraldic symbol) of a public association, other organization.

In this case the State Emblem of the Republic of Kazakhstan is located not less than the other emblems (heraldic symbols).

Chapter 4. NATIONAL ANTHEM OF THE REPUBLIC OF KAZAKHSTAN

Article 8. The procedure for using the National Anthem of the Republic of Kazakhstan

National Anthem of the Republic of Kazakhstan shall be performed in the following cases:

1) when inauguration of President of the Republic of Kazakhstan - after taking the oath;

2) by opening and closing of sessions of the Parliament of the Republic of Kazakhstan;

3) by opening gala meetings or sessions dedicated to some national holiday of the Republic of Kazakhstan or red-letter days celebrated in the Republic of Kazakhstan;

4) every day at the beginning and at the end of the broadcast of television and radio channels;

5) when inaugurating monuments, memorials, obelisks and such other structures in commemoration on momentous historic events highlighting the life of the Kazakhstani people;

6) when raising the National Flag of the Republic of Kazakhstan during official and solemn ceremonies, sports events held by state bodies and also public associations and other organizations of the Republic of Kazakhstan;

7) when welcoming (resp. seeing off) heads of states, those of parliaments and governments of foreign states paying an official visit to the Republic of Kazakhstan - after performing the National Anthem of the respective foreign state;

8) in higher, technical secondary educational establishments, in secondary schools - at ceremonies of opening of the new school year and terminating thereof as well as by other gala functions. However legal standard acts of the Republic of Kazakhstan may well make provision for other cases implying obligatory performance of the National Anthem of the Republic of Kazakhstan.

9) in sporting events involving the National (team) Team of the Republic of Kazakhstan.

1-1. The text of the National Anthem is mandatorily placed in the premises (part of the premises) reserved for the exposition dedicated to the state symbols, in those of state legal entities, national management holdings, national holdings, national companies, as well as other joint-stock companies and limited partnerships, where the Republic of Kazakhstan is sole shareholder (partner);

The procedure for the use (positioning, placement) of the text of the National Anthem is determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

2. The procedure for the performance of the National Anthem and the use of its text in formations, military units, subunits, institutions of the Armed Forces and other troops and military formations is determined by basic military regulations.

Footnote. Article 8 as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan dated 28.06.2012 № 23-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 28.10.2015 № 370-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication).

Article 9. The order of execution the National Anthem of the Republic of Kazakhstan

1. If the National Anthem of the Republic of Kazakhstan is performed in public, the audience shall stand up to listen to the Anthem and make the right hand to his heart.

In carrying out public bodies and other organizations of the Republic of Kazakhstan of activities in foreign countries, National Anthem is performed in accordance with the present Constitutional Law and the law practice and protocol of the receiving State, and local customs.

Raising ceremony and installation of the National Flag of the Republic of Kazakhstan National Anthem is accompanied by the execution, with the present turn to right.

2. National Anthem shall perform in orchestral, choral, orchestral, choral, or other vocal and instrumental performance. At the same tools can be used by the recording.

An allowed abbreviated version of the National Anthem of the Republic of Kazakhstan.

3. National Anthem shall be sung in the official language in strict accordance with the approved text and music publisher.

4. Musical version and the text of the National Anthem of the Republic of Kazakhstan may not be used as a basis for other musical works and other works of art.

Chapter 5. The competence of authorities

Article 10. Competence Government of the Republic of Kazakhstan

The competence of the Government includes:

1) Excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 No. 222-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).
2) Excluded by the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 19.04.2023 No. 222-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

3) approval of the rules for the use (planting, placement) of the National Flag, for the use (installation, placement) of the National Emblem of the Republic of Kazakhstan and their images, as well as the text of the National Anthem of the Republic of Kazakhstan;

3-1) approval of the rules for celebrating the Day of State Symbols of the Republic of Kazakhstan;

4) determination of the authorized State Symbols of the Republic of Kazakhstan;

5) performance of other functions entrusted to it by the Constitution of the Republic of Kazakhstan, laws of the Republic of Kazakhstan and acts of the President of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 10 as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan dated 28.06.2012 № 23-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 28.10.2015 № 370-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 19.04.2023 No. 222-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 11. The competence of the competent authorities of State Symbols of the Republic of Kazakhstan

1. The authorized agency for technical regulation and metrology

1) shall develop and approve the national standards of the National Flag and the National Emblem of the Republic of Kazakhstan;

2)shall develop standards for the National Flag and National Emblem of the Republic of Kazakhstan;

2-1) organizes work on production of standards of the State Flag and the State Emblem of the Republic of Kazakhstan, corresponding to national standards and their images approved by this Constitutional Law;

3) shall grant licenses for the production of the National Flag and National Emblem of the Republic of Kazakhstan;

4) shall monitor compliance by the licensee conditions specified in the license in accordance with the Laws of the Republic of Kazakhstan;

5) shall exercise other powers provided for by laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

2. The authorized body on the use of State Symbols of the Republic of Kazakhstan:

1) develops and approves the rules for the replacement and destruction of the State Flag, the State Emblem of the Republic of Kazakhstan, which do not comply with national standards;

2) shall create an expert council on the issues of state symbols and heraldry symbols, and also develop and approve regulations on it;

3) shall exercise other powers provided for by laws of the Republic of Kazakhstan, acts of the President of the Republic of Kazakhstan and the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 11 as amended by the Constitutional Laws of the Republic of Kazakhstan dated 28.06.2012 № 23-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication); dated 28.10.2015 № 370-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after the day its first official publication); dated 19.04.2023 No. 222-VII (shall be enforced ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 12. The competence of the local executive body

Local government agency shall monitor the use of (the establishment, placement) the State Symbols of the Republic of Kazakhstan in the territory of the administrative-territorial unit.

Chapter 6. FINAL PROVISIONS

Article 13. Promoting respect to the State Symbols of the Republic of Kazakhstan

1. Citizens of the Republic of Kazakhstan, as well as persons in the territory of the Republic are obliged to respect the State Symbols of the Republic of Kazakhstan.

2. In view of education in citizenship and patriotism, love for their motherland - the Republic of Kazakhstan, foster respect for State Symbols of the Republic of Kazakhstan, as well as an understanding of their nature and significance of their study is included in the basic education programs of educational institutions of general secondary and primary vocational, secondary and higher vocational education.

National Flag, National Emblem, or their images and text of the National Anthem of the Republic of Kazakhstan in the official language are established in educational institutions, implementing educational programs of general secondary and primary vocational, secondary and higher vocational education on a permanent basis in a designated conspicuous place.

Article 14. Manufacture of National Flag, State Emblem of the Republic of Kazakhstan

Manufacture of National Flag, National Emblem of the Republic of Kazakhstan is carried out with an appropriate license issued in accordance with the Laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 15. Responsibility for violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan regulating the production and use of state symbols of the Republic of Kazakhstan

Violation of the legislation of the Republic of Kazakhstan regulating the production and use of state symbols of the Republic of Kazakhstan entails responsibility established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 15 in the new wording of the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated 28.06.2012 № 23-V (shall be enforced upon expiry of ten calendar days after its first official publication).

Article 16. The order of entry into force of this Constitutional Law

1. This Constitutional Law shall come into force after ten calendar days from the date of its publication.

2. To declare invalid the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan dated January 24, 1996 "On State Symbols of the Republic of Kazakhstan" (Official State Paper of the Parliament of the Republic of Kazakhstan, 1996, N 1, p. 178, 1997, N 12, p. 193; 2006, N 1, p. 1).

President of the Republic of Kazakhstan

ANNEX 1 to the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan "On State Symbols of the Republic of Kazakhstan" dated June 4, 2007 N 258-III LRK

State Flag of the Republic of Kazakhstan

ANNEX 2 to the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan " On state symbols of the Republic of Kazakhstan " dated June 4, 2007 № 258-III LRK

Footnote. Annex 2 in the wording of the Constitutional Law of the RK dated 29.06.2018 № 162-VI (shall enter into force upon the expiry of ten calendar days after the day of its first official publication).

The Coat of Arms of the Republic of Kazakhstan

ANNEX 3 to the Constitutional Law of the Republic of Kazakhstan " On state symbols of the Republic of Kazakhstan " dated June 4, 2007 № 258-III LRK

Music Editorial The National Anthem of the Republic of Kazakhstan

The author of the music is Shamshi Kaldayakov

The text of the National Anthem of the Republic of Kazakhstan
The authors of the words: Zhumeken Nazhimedenov,
Nursultan Nazarbayev

Алтын күн аспаны,

Алтын дән даласы,

Ерліктің дастаны,

Еліме қарашы!

Ежелден ер деген,

Даңқымыз шықты ғой.

Намысын бермеген,

Қазағым мықты ғой.

Қайырмасы:

Менің елім, менің елім,

Гүлің болып егілемін,

Жырың болып төгілемін, елім!

Туған жерім менің - Қазақстаным!

Ұрпаққа жол ашқан,

Кең байтақ жерім бар.

Бірлігі жарасқан,

Тәуелсіз елім бар.

Қарсы алған уақытты,

Мәңгілік досындай.

Біздің ел бақытты,

Біздің ел осындай!

Қайырмасы:

Менің елім, менің елім,

Гүлің болып егілемін,

Жырың болып төгілемін, елім!

Туған жерім менің - Қазақстаным!