Химиялық өнімнің қауіпсіздігі туралы

Қазақстан Республикасының 2007 жылғы 21 шілдедегі N 302 Заңы.

МАЗМҰНЫ

Осы Заң Қазақстан Республикасының аумағында адамның өмірі мен денсаулығын сақтау, қоршаған ортаны және тұтынушылардың мүдделерін қорғау үшін химиялық өнімнің қауіпсіздігін қамтамасыз етудің құқықтық негіздерін белгілейді.

1-тарау. НЕГІЗГІ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) ескертпелік таңбаланым - химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы техникалық регламенттердің талаптарына сәйкес өнімге және (немесе) орамаға жапсырылатын химиялық өнімнің қауіпті қасиеттері туралы және онымен жұмыс істеу кезеңдеріндегі қауіпсіздік шаралары туралы ақпарат;

2) қатерді бағалау - химиялық өнімнің адам денсаулығы мен өміріне, қоршаған ортаға мүмкін болатын әсерін анықтауға бағытталған, қауіп деңгейін, дозасын (концентрациясын) айқындауды қамтитын шаралар кешені;

3) қауіпті химиялық өнім - осы Заңның 5-бабының 4-тармағында тізіп көрсетілген санаттардың біріне жатқызылған, құрамына кемінде бір химиялық зат кіретін химиялық өнім;

4) орама - химиялық өнімді және қоршаған ортаны бүліну мен ысырап болудан қорғауды қамтамасыз ететін, сондай-ақ химиялық өнімнің тасымалдануын, сақталуын және өткізілуін жеңілдететін құрал немесе құралдар кешені;

5) өтінім беруші (өндіруші, өнім беруші, импорттаушы) - химиялық өнімді белгіленген тәртіппен тіркеуді және олардың сәйкестігін растауды жүзеге асыратын жеке немесе заңды тұлға;

6) техникалық құжаттама - қатерді бағалау үшін қажетті ақпарат жазылған, барлық қолжетімді тиісті деректері бар, соның ішінде зерттеудің әдістері мен нәтижелері толық сипатталып көрсетілген немесе оларға библиографиялық сілтеме жасалған құжаттар;

7) химиялық зат - табиғатта бар немесе технологиялық операциялардың нәтижесінде алынған элемент немесе түзілім;

8) химиялық өнім - табиғи ресурстардан бөлінудің және (немесе) химиялық реакцияларды пайдалана отырып, шикізатты түрлендірудің технологиялық сатыларынан өткен және адамның қажетін қанағаттандыруға немесе дайындаушы кәсіпорын шығарған күйінде өндіріске пайдалануға жарамды өнім;

9) химиялық өнімді жіктеу - химиялық өнімді адамның өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға зиянды әсер ететін немесе әсер етуі мүмкін қасиеттерін анықтау үшін химиялық заттардың қауіптілік түрлері және санаттары бойынша бөлу;

10) химиялық өнімнің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін уәкілетті органдар (бұдан әрі - уәкілетті органдар) - химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы мемлекеттік саясаттың іске асырылуын берілген өкілеттіктер шегінде қамтамасыз ететін мемлекеттік органдар;

11) химиялық өнімнің қауіпсіздік паспорты - химиялық өнімнің сипаттамалары және онымен жұмыс істеудің қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі шаралар туралы мәліметтер қамтылған құжат;

12) химиялық өнімнің өмірлік циклі - химиялық өнімді өндіру, қолдану, сақтау, тасымалдау, өткізу, жою және кәдеге жарату процестері;

13) ыдыс - ашық немесе тұйық қуыс корпус түрінде жасалған, химиялық өнімді орналастыруға арналған бұйым болып табылатын ораманың элементі.

2-бап. Қазақстан Республикасының химиялық өнімнің қауіпсіздігі туралы заңнамасы

1. Қазақстан Республикасының химиялық өнімнің қауіпсіздігі туралы заңнамасы Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделеді және осы Заң мен Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілерінен тұрады.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгіленсе, онда халықаралық шарттың ережелері қолданылады.

3-бап. Осы Заңның қолданылу аясы

1. Осы Заң адамның өмірі мен денсаулығын сақтау, қоршаған ортаны қорғау үшін химиялық өнімнің және оның өмірлік циклі процестерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін талаптарды айқындау, белгілеу, қолдану және орындау жөніндегі, сондай-ақ химиялық өнімнің

қауіпсіздігіне қатысты тұтынушыларды адастыратын іс-қимылдардың алдын алу жөніндегі қоғамдық қатынастарды реттейді.

2. Осы Заңның талаптары:

1) кен қабатындағы пайдалы қазбаларға;

2) дайын дәрілік препараттарға;

3) радиоактивті заттарға, материалдар мен қалдықтарға;

4) тағамдық өнімге;

5) парфюмерлік-косметикалық өнімдерді және тұрмыстық-химия өнімдерін қоспағанда, пайдалану процесінде өзінің химиялық құрамы мен агрегаттық жай-күйін өзгертпейтін және концентрацияларда адамның өмірі мен денсаулығына және қоршаған ортаға зиянды әсер ете алатын қауіпті химиялық заттар бөліп шығармайтын бұйымдарға қолданылмайды.

4-бап. Химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы техникалық реттеу объектілері

Химиялық өнім және оның өмірлік циклінің процестері химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы техникалық реттеу объектілері болып табылады.

5-бап. Химиялық өнімді жіктеу

1. Химиялық өнімді жіктеу адамның өмірі мен денсаулығын сақтауды, қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету жөніндегі тиісті шараларды қолдану мақсатында жүргізіледі.

2. Химиялық өнімді жіктеу химиялық заттар қауіптілігінің түрлері мен санаттары бойынша жүзеге асырылады.

3. Химиялық өнім өндірілу және қолданылу процесінде мынадай қауіп түрлерін:

1) өрт қаупін;

2) жарылыс қаупін;

3) коррозиялық активтілікті;

4) уыттылықты төндіруі мүмкін.

4. Адамның өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға зиянды әсер етуі мүмкін қасиеттері бар химиялық заттар мынадай санаттарға бөлінеді:

физикалық-химиялық қасиеттері бойынша:

1) жарылғыш заттар;

2) тез тұтанатын газдар;

3) тез тұтанатын сұйықтар;

4) тез тұтанатын қатты заттар;

5) тотықтырғыш заттар және органикалық пироксидтер;

6) уытты заттар;

7) коррозиялаушы заттар;

уыттылық қасиеттері бойынша:

1) күшті әсер ететін улы заттар;

2) улы заттар;

3) зиянды заттар;

4) күйдіргіш заттар;

5) көздің және (немесе) терінің кілегей қабықшаларының тітіркенуін туғызатын заттар;

6) сенсибилизациялайтын әсері бар заттар;

адамның денсаулығына ерекше әсер етуі бойынша:

1) канцерогендер;

2) мутагендер;

3) ұрпақты болу функциясына уытты әсер ететін заттар;

қоршаған ортаға әсер етуі бойынша:

1) қоршаған сулы орта үшін қауіпті заттар;

2) қоршаған ауа ортасы және топырақ үшін қауіпті заттар.

5. Химиялық өнімнің санаттары, қауіптілік түрлері және химиялық өніммен қауіпсіз жұмыс істеуді қамтамасыз ету жөніндегі шаралар туралы ақпарат химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы техникалық регламенттерде белгіленеді.

6. Химиялық өнімді сынаудың критерийлері мен әдістері, оның физикалық-химиялық және уыттылық қасиеттері, адамның денсаулығы мен өміріне, қоршаған ортаға ерекше әсері химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы техникалық регламенттерге сәйкес айқындалады.

7. Химиялық өнімді химиялық заттардың санаттары бойынша

жіктеуді өтінім беруші (өндіруші, өнім беруші, импорттаушы) оны

нарықта орналастыру үшін тиісті құжаттарды ресімдеуі кезінде көрсетеді.

2-тарау. ХИМИЯЛЫҚ ӨНІМНІҢ ҚАУІПСІЗДІГІ САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ

6-бап. Уәкілетті органдар

1. Мыналар уәкілетті органдар болып табылады:

1) өнеркәсіпті мемлекеттік ынталандыру саласындағы уәкілетті орган;

2) есірткі, психотроптық заттар, сол тектестер мен прекурсорлар айналымы саласындағы уәкілетті мемлекеттік орган;

3) халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы уәкілетті орган;

4) азаматтық қорғау саласындағы уәкілетті орган;

5) қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган;

6) агроөнеркәсіптік кешенді дамыту саласындағы уәкілетті орган;

7) энергетика және минералдық ресурстар саласындағы уәкілетті орган;

8) еңбек және халықты әлеуметтік қорғау саласындағы уәкілетті орган;

9) көлік саласындағы уәкілетті орган;

10) тұтынушылардың құқықтарын қорғау жөніндегі уәкілетті орган;

11) сауда қызметін реттеу саласындағы уәкілетті орган.

2. Уәкілетті органдар химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы мемлекеттік реттеуді салалық бағыттылығына сәйкес жүзеге асырады.

Ескерту. 6-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 11.04.2014 № 189-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 27.12.2018 № 205-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 27.12.2021 № 87-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

7-бап. Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыреті

Қазақстан Республикасы Үкіметінің құзыретіне мыналар жатады:

1) химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлеу;

2) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);

3) алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

4) химиялық өнімнің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері жөнінде консультациялық-кеңесші органдарды құру және тарату;

5) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);

6) уәкілетті органдардың арасынан салалық бағыттылығына сәйкес химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы салааралық үйлестіру жөніндегі мемлекеттік органды айқындау;

7) алып тасталды – ҚР 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.
Ескерту. 7-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2011.07.05 N 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

8-бап. Уәкілетті органдардың құзыреті

Уәкілетті органдар:

1) химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы мемлекеттік саясатты қалыптастыруды және іске асыруды;

2) химиялық өнімнің қауіпсіздігі мәселелері бойынша халықаралық ұйымдарда Қазақстан Республикасының атынан өкілдік етуді;

3) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);

4) химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы техникалық регламенттерді әзірлеуді және бекітуді;

5) алынып тасталды - ҚР 13.01.2014 N 159-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

6) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);

7) алынып тасталды - ҚР 13.01.2014 N 159-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

8) химиялық өнімнің жекелеген түрлерін есепке алудың тәртібін бекітуді;

9) химиялық өнімді Қазақстан Республикасының аумағында тіркеуді және оның есебін жүргізуді;

10) алып тасталды - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі);

11) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);

12) алып тасталды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi);

13) алып тасталды - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен;

14) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

Ескерту. 8-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2009.07.17 N 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), 2010.03.19 № 258-IV, 2011.01.06 N 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 N 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі), 2012.07.10 N 36-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 03.07.2013 № 124-V (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 13.01.2014 N 159-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 16.05.2014 № 203-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі); 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі); 19.04.2023 № 223-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

8-1-бап. Өнеркәсіпті мемлекеттік ынталандыру саласындағы уәкілетті органның құзыреті

Ескерту. 8-1-баптың тақырыбына өзгеріс енгізілді – ҚР 27.12.2021 № 87-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Өнеркәсіпті мемлекеттік ынталандыру саласындағы уәкілетті органның құзыретіне химиялық өнімді тіркеу және есепке алу тәртібін бекіту жатады.

Ескерту. 2-тарау 8-1-баппен толықтырылды - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); өзгеріс енгізілді – ҚР 27.12.2021 № 87-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

8-2-бап. Жергілікті атқарушы органдардың құзыреті

Жергілікті атқарушы органдардың құзыретіне:

1) осы Заңда және химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы техникалық регламенттерде белгіленген талаптардың сақталуын мемлекеттік бақылау және қадағалау;

2) осы Заңның және химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы техникалық регламенттердің талаптарына сәйкес келмейтін химиялық өнімді анықтау және оны өткізуге жол бермеу жөніндегі шараларды әзірлеу мақсатында тұтыну нарықтарына мониторинг жүргізу;

3) өтінім беруші (өндіруші, өнім беруші, импорттаушы) ұсынған ақпарат негізінде химиялық өнімнің адам денсаулығы мен өмірі, қоршаған орта үшін қатерін бағалауды тексеру;

4) осы Заңда және техникалық регламенттерде белгіленген қауіпсіздік талаптарына сәйкес келмейтін химиялық өнімнің өмірлік циклінің бір немесе бірнеше процесін тоқтата тұру туралы нұсқамалар беру жатады.

Ескерту. 2-тарау 8-2-баппен толықтырылды - ҚР 29.09.2014 N 239-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi).

9-бап. Химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау

1. Химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы мемлекеттік бақылауды және қадағалауды белгіленген тәртіппен және өз құзыреті шегінде уәкілетті органдар жүзеге асырады және ол Қазақстан Республикасы заңдарының, Қазақстан Республикасы Президенті жарлықтарының және Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулыларының химия өнімдері қауіпсіздігіне қойылатын талаптарын сақтауды қамтамасыз етуге бағытталған.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
2-тармақ жаңа редакцияда көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2. Химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы мемлекеттік бақылау және қадағалау тексеру нысанында және өзге де нысанда жүзеге асырылады.

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
3-тармақты алып тастау көзделген – ҚР 06.04.2024 № 71-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік алпыс күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

3. Тексеру Қазақстан Республикасының Кәсіпкерлік кодексіне сәйкес жүзеге асырылады. Мемлекеттік бақылаудың және қадағалаудың өзге де нысандары осы Заңға сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 9-бап жаңа редакцияда - ҚР 2009.07.17. N 188-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз), өзгерту енгізілді - ҚР 2011.01.06 N 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі), 2011.07.05 N 452-IV (2011.10.13 бастап қолданысқа енгізіледі); 29.10.2015 № 376-V (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

3-тарау. ӨТІНІМ БЕРУШІЛЕРДІҢ (ӨНДІРУШІЛЕРДІҢ, ӨНІМ
БЕРУШІЛЕРДІҢ, ИМПОРТТАУШЫЛАРДЫҢ) ХИМИЯЛЫҚ ӨНІМНІҢ ҚАУІПСІЗДІГІ
САЛАСЫНДАҒЫ ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ

10-бап. Өтінім берушілердің (өндірушілердің, өнім берушілердің, импорттаушылардың) химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы құқықтары

Өтінім берушінің (өндірушінің, өнім берушінің, импорттаушының) жүзеге асыратын қызметіне сәйкес:

1) Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы нормативтік құқықтық актілер, техникалық регламенттер әзірлеуге қатысуға;

2) химиялық өнімнің қауіпсіздігін өндірістік бақылау бағдарламаларын әзірлеуге;

3) химиялық өнімнің сапа менеджменті мен қауіпсіздігі жүйелерін енгізуге;

4) ұйымдардың Қазақстан Республикасының химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы заңнамасының міндетті талаптарына сәйкес келетін стандарттарын әзірлеуге және бекітуге;

5) адамның өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға теріс әсер етуі мүмкін химиялық заттар туралы дұрыс ақпарат алуға;

6) химиялық өнімнің қатерлерін бағалауға зерттеу жүргізу туралы уәкілетті органдарға жүгінуге құқығы бар.

11-бап. Өтінім берушілердің (өндірушілердің, өнім берушілердің, импорттаушылардың) химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы міндеттері

Жүзеге асырылатын қызметіне сәйкес өтінім беруші (өндіруші, өнім беруші, импорттаушы):

1) Қазақстан Республикасының химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы заңнамасы талаптарының сақталуын қамтамасыз етуге;

2) химиялық өнімнің өмірлік циклі сатыларындағы қауіпсіздігіне өндірістік бақылауды қамтамасыз етуге;

3) осы Заңның және химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы техникалық регламенттердің талаптарына химиялық өнімнің және оның өмірлік циклі процестерінің анықталған сәйкессіздігі туралы уәкілетті органдарға хабарлауға;

4) осы Заңда және техникалық регламенттерде белгіленген қауіпсіздік талаптарына сәйкес келмейтін химиялық өнімнің өмірлік циклінің бір немесе бірнеше процестерін тоқтатуға;

5) тұтынушыларға және уәкілетті органдарға олардың талап етуі бойынша химиялық өнімнің қауіпсіздігі туралы дұрыс ақпарат беруге;

6) уәкілетті органдарға мемлекеттік бақылау жүргізуге қажетті ақпаратты: химиялық өнімнің қауіпсіздік паспортын, тіркеу туралы куәлікті, сәйкестік сертификатын немесе декларацияны, техникалық сипаттағы басқа да құжаттар мен мәліметтерді (жоспардан тыс тексеру кезінде) беруге;

7) химиялық өнімнің қатерін міндетті түрде бағалауды жүзеге асыруға (адамның өмірі мен денсаулығына және қоршаған ортаға зиян келтіретін химиялық заттардың зиянды әсерлерін, олардың зиянды әсерінің таралу аясын айқындауға) міндетті.

4-тарау. ХИМИЯЛЫҚ ӨНІМНІҢ ҚАУІПСІЗДІГІНЕ ҚОЙЫЛАТЫН НЕГІЗГІ
ТАЛАПТАР

12-бап. Химиялық өнімді тіркеу

1. Өтінім беруші (өндіруші, өнім беруші, импорттаушы) химиялық өнімді тіркеуге міндетті.

2. Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес тіркелмеген химиялық өнім айналысқа жіберілмейді.

13-бап. Химиялық өнімнің қатерін бағалау

1. Химиялық өнімнің қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі шараларды қолдану қатерді бағалауға негізделуге тиіс.

2. Өтінім берушінің (өндірушінің, өнім берушінің, импорттаушының) қатерге бағалау жүргізуі барлық химиялық өнім үшін міндетті.

3. Химиялық өнімнің қатерін бағалау:

1) химиялық өнім қауіптілігінің түрлерін анықтау;

2) адамның өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға қауіп немесе ықтимал қауіп төндіретін химиялық өнімнің әсерін талдау;

3) анықталған қатерлерді шектеу жөніндегі шараларды айқындау арқылы жүзеге асырылады.

4. Химиялық өнім қауіптілігінің қатерін бағалау кезінде қолда бар техникалық құжаттамалар, ғылыми деректер, талдау және зерттеу әдістері, библиографиялық сілтемелер, іріктеп бақылау деректері пайдаланылуға тиіс.

5. Уәкілетті органдар осы Заңның 8-бабының 11) тармақшасына сәйкес адамның өміріне және (немесе) денсаулығына, қоршаған ортаға зиян келтіру фактілері туралы ақпарат алған жағдайда қатерді бағалауға тексеру жүргізуді ұйымдастырады.

6. Өтінім беруші (өндіруші, өнім беруші, импорттаушы) қатерлерді бағалауды химиялық өнімді тіркегенге дейін жүргізеді.

7. Қауіпті немесе ықтимал қаупі бар химиялық өніммен байланысты мүмкін болатын қатерді бағалау үшін өтінім беруші (өндіруші, өнім беруші, импорттаушы) мыналарды:

1) қауіпті химиялық заттардың бар екенін;

2) қауіптілік көрсеткіштерін;

3) қауіпті әсер етудің түрлері мен олардың туындау жағдайларын;

4) физикалық-химиялық қасиеттерін;

5) қоршаған ортаға әсер ету факторларын көрсетеді.

8. Уәкілетті органдар қажет болған жағдайда қосымша ақпарат сұратуға немесе химиялық өнімге сынақ жүргізуге құқылы.

14-бап. Химиялық өнімнің қауіпсіздігіне қойылатын талаптар

1. Қазақстан Республикасының химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы заңнамасында белгіленген химиялық өнімнің қауіпсіздігіне және оның өмірлік циклінің процестеріне қойылатын талаптар өтінім берушілердің (өндірушілердің, өнім берушілердің, импорттаушылардың) орындауы үшін міндетті болып табылады.

2. Химиялық өнімнің қауіпсіздігі:

1) өтінім берушілердің (өндірушілердің, өнім берушілердің, импорттаушылардың) Қазақстан Республикасының химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы заңнамасының талаптарын сақтауы;

2) химиялық өнімнің өмірлік циклі процестерінің Қазақстан Республикасының химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы заңнамасына сәйкестігіне өндірістік бақылау жүргізу;

3) химиялық өнімнің Қазақстан Республикасының химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы заңнамасының талаптарына сәйкестігін растау;

4) алып тасталды - ҚР 16.05.2014 № 203-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі);

5) химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласында мемлекеттік реттеу шараларын қолдану арқылы қамтамасыз етіледі.

3. Қазақстан Республикасының химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы заңнамасының талаптарына, соның ішінде мынадай көрсеткіштер бойынша:

1) адамның өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға анық зиян келтіретін белгілері бар;

2) осы Заңның 5-бабының 4-тармағында көрсетілген химиялық заттардың радиологиялық көрсеткіштері мен санаттары бойынша қойылатын талаптарға сай келмейтін;

3) оның қауіпсіздігін куәландыратын және шығу тегін растайтын құжаттары жоқ;

4) Қазақстан Республикасының химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы заңнамасында көзделген мәліметтер қамтылған таңбаланымы жоқ;

5) ұсынылған ақпаратқа сәйкес емес химиялық өнім өмірлік цикл процестеріне жіберілмейді.

4. Әзірленетін, жасалатын және айналысқа шығарылатын химиялық өнім химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы техникалық регламенттерде белгіленген қауіпсіздік талаптарына сәйкес болуға тиіс.

Ескерту. 14-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 16.05.2014 № 203-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі).

15-бап. Химиялық өнімнің қауіпсіздік паспорты және оған қойылатын талаптар

1. Химиялық өнімді нарықта орналастыру үшін беретін өтінім беруші (өндіруші, өнім беруші, импорттаушы) оған қауіпсіздік паспортын қоса беруге міндетті.

2. Химиялық өнімнің қауіпсіздік паспортында химиялық өнім туралы мынадай ақпарат болуға тиіс:

1) химиялық өнімнің (заттың, препараттың және өндірушінің) айқындамасы;

2) қатердің (қатерлердің) айқындамасы;

3) құрамы, химиялық заттар туралы ақпарат;

4) алғашқы көмек көрсету шаралары;

5) өртке қарсы шаралар;

6) төтенше жағдайлар кезіндегі шаралар;

7) айналысы және сақталуы;

8) сәулеленуден қорғау, жеке қорғану;

9) физикалық және химиялық қасиеттері;

10) тұрақтылық және реактивтілік;

11) уыттылық туралы ақпарат;

12) экологиялық ақпарат;

13) қалдықтарды меңгеру;

14) тасымалдау туралы ақпарат;

15) химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы техникалық регламенттерде белгіленген химиялық өнімнің жекелеген түрлері туралы ақпарат.

3. Тұтынушының сұратуы бойынша оған химиялық өнім және оның адамның өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға қауіпті қасиеттерінің әсерінен қорғану шаралары туралы қосымша ақпарат беріледі.

4. Химиялық өнімге ілеспе құжаттарда қауіптілік қатерін азайту үшін жіктеме және алдын ала сақтық шаралары туралы ақпарат болуға тиіс.

16-бап. Химиялық өнімді өндіру және қолдану кезіндегі қауіпсіздік талаптары

Химиялық өнімді өндіру және қолдану кезінде уәкілетті органдар бекіткен нормаларға сәйкес қауіпсіздік шаралары қамтамасыз етілуі қажет, олар:

1) химиялық өнімді өндіру кезінде қатерлердің қауіптілігін барынша азайтатын технологиялар мен жабдықтарды, еңбек тәсілдері мен әдістерін таңдауды;

2) химиялық өнімді өндіру және қолдану кезінде пайдаланылатын техникалық құралдар мен қорғану құралдарын пайдалануды және тиісінше күтіп ұстауды;

3) қауіпті немесе ықтимал қаупі бар екенін көрсететін сақтандыру белгілері мен таңбаланымдарын пайдалануды;

4) жеке гигиенаны сақтауды және персоналда жеке қорғану құралдары мен арнайы киімдерінің болуын;

5) авариялық жағдайларды болғызбауды және оларды жою құралдарының болуын қамтиды.

17-бап. Химиялық өнімді тасымалдау және сақтау кезіндегі қауіпсіздік талаптары

1. Химиялық өнімді сақтау және тасымалдау Қазақстан Республикасының химиялық өнімнің қауіпсіздігі саласындағы заңнамасының талаптарына сәйкес оның қауіпсіздігін қамтамасыз ететін жағдайларда жүзеге асырылуға тиіс.

2. Адамның өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға қауіпті химиялық өнімді тасымалдау үшін осындай мақсаттарға арнайы жабдықталған көлік құралдары пайдаланылады.

3. Химиялық өнімді сақтау және тасымалдау қорғау шаралары сақтала отырып жүзеге асырылады, олар:

1) тасымалдауға және сақтауға арналған орамаға және ыдысқа қойылатын талаптарды;

2) химиялық өнім орамасының рұқсат етілген массасын және оның сақталу мерзімін;

3) сақтау және тасымалдау кезінде өнімнің химиялық өнімнің басқа түрлерімен сыйысымдылығын;

4) тасымалдауға және сақтауға қойылатын жалпы талаптарды (температура, қысым, ылғалдылық, жарық);

5) өздігінен жануға және өздігінен ыдырауға, оның ішінде қауіпті өнімдер түзей отырып ыдырауға бейім химиялық өнімге қолданылатын арнайы шараларды;

6) орамасын, ыдысын қауіпсіз түрде қайталап пайдалану және (немесе) оларды кәдеге жарату жөніндегі шараларды;

7) авариялық жағдайларды болғызбау және олардың зардаптарын жою жөніндегі шараларды;

8) персоналдың жеке қорғану құралдарын;

9) Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген жағдайларда әскерилендірілген күзетті пайдалануды қамтиды.

4. Химиялық өнімді тасымалдау және сақтау оның тұтыну қасиеттерін және адамның өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға қауіпті қасиеттерінің әсерінен қорғауды қамтамасыз ететін орамада жүзеге асырылады.

5. Химиялық өнім массасының жол берілетін нормасы оның әсер етуі немесе түрлену өнімдері қауіпсіздігін белгіленген мерзім ішінде қамтамасыз етуге тиіс.

6. Химиялық өнімді тасымалдау кезінде ораманың, сондай-ақ көлік құралдарының өзінің химиялық өнімге санкциясыз қол сұғуды болғызбайтын бүтіндігін қамтамасыз ету жөніндегі шаралар қабылдануға тиіс.

7. Химиялық өнімді көліктің алуан түрінде тасымалдауға арналған қаптамаларды қолдануға қойылатын талаптар тиісті техникалық регламенттерде белгіленеді.

8. Егер, олар бір-бірімен қауіпті реакцияға түсетін және:

1) жанатын және (немесе) едәуір жылу бөліп шығаратын;

2) тез тұтанатын, уытты немесе тұншықтыратын газдар бөліп шығаратын;

3) басқа да химиялық активті және қауіпті, соның ішінде корродирлейтін заттардың түзілуін туғызатын химиялық өнімнің екі және одан да көп түрлерін бір ыдысқа орналастыруға жол берілмейді.

9. Сұйытылған газдарды тасымалдау Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

10. Негізгі химиялық өнімнің қауіптілік қасиеттерін арттыра түсетін, жаңа қосылыстар түзу қабілеті бар химиялық өнімді сақтау кезінде осындай түрлену мүмкіндігін болғызбайтын барабар қорғау шаралары қамтамасыз етілуге тиіс.

11. Ұқсас заттар үшін ғана ыдысты қайта пайдалануға болады. Химиялық өнімді сақтау шарттары оның кездейсоқ араласып кету мүмкіндігін болғызбауға тиіс.

12. Орама әзірленген материал оның ішіндегі заттармен химиялық реакцияға түспеуге тиіс.

13. Химиялық өнімнің әкелінуін, әкетілуін және транзитін қадағалау Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.

Ескерту. 17-бапқа өзгерту енгізілді - ҚР 2011.01.06 N 378-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 30.12.2020 № 397-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

18-бап. Химиялық өнімді таңбалауға қойылатын талаптар

Барлық қауіпті химиялық өнім оның қауіпті қасиеттері туралы хабардар ететін ескертпелік таңбалануға жатады.

Химиялық өнімді ескертпелік таңбалау кезінде көрсетілуге тиіс стандарттық қауіптілік нышандарының тізбесі ұлттық немесе мемлекетаралық стандартқа сәйкес белгіленеді.

Ескерту. 18-бап жаңа редакцияда – ҚР 30.12.2020 № 397-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

19-бап. Химиялық өнімге нарықтағы айналысы кезінде қойылатын талаптар

1. Химиялық өнім, егер ол Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы заңнамасында белгіленген талаптарға сәйкес келсе, нарыққа шығарылуы және қолданылуы мүмкін.

2. Өтінім беруші (өндіруші, өнім беруші, импорттаушы) химиялық өнімнің нарықтағы қауіпсіз айналысына қажетті барлық жағдайды қамтамасыз етуге тиіс.

Бөлшек саудада өткізу кезінде химиялық өнімге нұсқаулық қоса беріліп, онда мынадай ақпарат:

1) химиялық өнімнің арналған мақсаты;

2) қолданылу шарттары;

3) сақтау шарттары;

4) қауіпті қасиеттерінің бар екендігі;

5) қауіпсіз қолдану жөніндегі шаралар;

6) алғашқы көмек көрсету шаралары қамтылуға тиіс.

20-бап. Химиялық өнімнің бір немесе бірнеше өмірлік циклі процестерін тоқтатуға қойылатын талаптар

1. Өтінім беруші (өндіруші, өнім беруші, импорттаушы) химиялық өнімнің осы Заңда және техникалық регламенттерде белгіленген қауіпсіздік талаптарына сәйкес келмейтіндігі анықталған кезден бастап немесе уәкілетті органның нұсқамасы негізінде осындай химиялық өнімнің бір немесе бірнеше өмірлік циклі процестерін тоқтатуға міндетті.

2. Осы баптың 1-тармағында көзделген шараларды қолданбау Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жауаптылыққа әкеп соғады.

21-бап. Химиялық өнімнің өмірлік циклінің барлық сатыларында персоналдың қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі талаптар

1. Химиялық өнімді өндіру кезінде Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес өндірістік персоналдың өмірі мен денсаулығының, қоршаған ортаны қорғаудың қауіпсіздігін қамтамасыз ететін нормалар белгіленуге тиіс.

2. Химиялық өнімнің өмірлік циклінің сатыларында еңбек ететін персоналдың қажетті біліктілігі, қауіпсіз жұмыс тәсілдері туралы білімі болуға, бақылау мен қорғаудың қажетті құралдарымен қамтамасыз етілуге және Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен химиялық өніммен жұмыс істеуге тиісті рұқсаты болуға тиіс.

3. Химиялық өнімнің өмірлік циклінің барлық сатыларында жұмыс істейтін персоналдың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында:

1) адамның өмірі мен денсаулығына, қоршаған ортаға қауіпті химиялық өнімнің әсер ету қатерін болғызбайтын еңбекті қорғаудың тәсілдері мен әдістерін пайдалану;

2) жеке гигиенаның қажетті құралдарын, жеке қорғану құралдарын беру;

3) ескертпелік таңбаланымдарды пайдалану;

4) персоналды химиялық өніммен қауіпсіз жұмыс істеудің шараларымен таныстыру;

5) авариялық жағдайларды болғызбау және жою жөнінде шаралар әзірлеу шарттары сақталуға тиіс.

4. Өтінім берушілер (өндірушілер, өнім берушілер, импорттаушылар) қауіпті немесе ықтимал қауіпті химиялық өніммен жұмыс істейтін персоналды алдын ала және мерзімді медициналық қарап-тексерумен және оқытумен қамтамасыз етуге тиіс.

Ескерту. 21-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 29.12.2014 № 269-V (01.01.2015 бастап қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

22-бап. Химиялық өнімнің сәйкестігін растау

1. Химиялық өнімнің сәйкестігін растау Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

2. Шет мемлекет берген сәйкестікті растау саласындағы құжат, ол Қазақстан Республикасының техникалық реттеу саласындағы заңнамасына сәйкес техникалық реттеудің мемлекеттік жүйесінде танылған жағдайда, Қазақстан Республикасында жарамды деп есептеледі.

Ескерту. 22-бап жаңа редакцияда - ҚР 29.10.2015 № 376-V Заңымен (01.01.2016 бастап қолданысқа енгізіледі).

23-бап. Қазақстан Республикасының химиялық өнімнің қауіпсіздігі туралы заңнамасын бұзғаны үшін жауаптылық

Қазақстан Республикасының химиялық өнімнің қауіпсіздігі туралы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа әкеп соғады.

5-тарау. ҚОРЫТЫНДЫ ЖӘНЕ ӨТПЕЛІ ЕРЕЖЕЛЕР

24-бап. Өтпелі ережелер

1. Химиялық өнім қауіпсіздігі саласындағы техникалық регламенттерді бекітетін нормативтік құқықтық актілер қолданысқа енгізілгенге дейін мемлекеттік реттеу осы Заңға қайшы келмейтін бөлігінде Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

2. Осы Заң қолданысқа енгізілгенге дейін Қазақстан Республикасының аумағында өндірілетін және өткізілетін химиялық өнім үшін оның сәйкестігін растайтын құжаттар оларда көрсетілген қолданыс мерзімінің ішінде күшін сақтайды.

25-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

Осы Заң 2008 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының Президенті

О безопасности химической продукции

Закон Республики Казахстан от 21 июля 2007 года N 302.

Оглавление

Настоящий Закон устанавливает правовые основы обеспечения безопасности химической продукции для защиты жизни и здоровья человека, охраны окружающей среды и интересов потребителей на территории Республики Казахстан.

Глава 1. ОСНОВНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

1) предупредительная маркировка - информация об опасных свойствах химической продукции и о мерах безопасности на стадиях обращения с ней, наносимая на продукцию и (или) упаковку в соответствии с требованиями технических регламентов в области безопасности химической продукции;

2) оценка риска - комплекс мер, направленных на выявление возможного воздействия химической продукции на здоровье и жизнь человека, окружающую среду, включающий определение степени опасности, дозы (концентрации);

3) опасная химическая продукция - химическая продукция, в состав которой входит хотя бы одно химическое вещество, отнесенное к одной из категорий, перечисленных в пункте 4 статьи 5 настоящего Закона;

4) упаковка - средство или комплекс средств, обеспечивающих защиту химической продукции и окружающей среды от повреждений и потерь, а также облегчающих транспортировку, хранение и реализацию химической продукции;

5) заявитель (производитель, поставщик, импортер) - физическое или юридическое лицо, осуществляющее в установленном порядке регистрацию химической продукции и подтверждение соответствия;

6) техническая документация - документы, содержащие информацию, необходимую для оценки рисков, имеющие все доступные соответствующие данные, в том числе с полным описанием методов и результатов исследований или библиографической ссылкой на них;

7) химическое вещество - элемент или соединение, существующее в природе или полученное в результате технологических операций;

8) химическая продукция - продукция, прошедшая технологические стадии выделения из природных ресурсов и (или) преобразования сырья с использованием химических реакций и годная к использованию для удовлетворения потребностей человека или для производства в том виде, в котором она выпущена предприятием-изготовителем;

9) классификация химической продукции - разделение химической продукции по видам опасности и категориям химических веществ для выявления ее свойств, которые оказывают или могут оказывать вредное воздействие на жизнь и здоровье человека, окружающую среду;

10) уполномоченные органы, обеспечивающие безопасность химической продукции, (далее - уполномоченные органы) - государственные органы, осуществляющие в пределах предоставленных полномочий реализацию государственной политики в области безопасности химической продукции;

11) паспорт безопасности химической продукции - документ, содержащий сведения о характеристиках химической продукции и мерах по обеспечению безопасного обращения с ней;

12) жизненный цикл химической продукции - процессы производства, применения, хранения, транспортировки, реализации, уничтожения и утилизации химической продукции;

13) тара - элемент упаковки, представляющий собой изделие для размещения химической продукции, выполненное в виде открытого или замкнутого полого корпуса.

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан о безопасности химической продукции

1. Законодательство Республики Казахстан о безопасности химической продукции основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из настоящего Закона и иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

2. Если международным договором, ратифицированным Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

Статья 3. Сфера применения настоящего Закона

1. Настоящий Закон регулирует общественные отношения по определению, установлению, применению и исполнению требований, обеспечивающих безопасность химической продукции и процессов ее жизненного цикла для защиты жизни и здоровья человека, охраны окружающей среды, а также по предупреждению действий, вводящих в заблуждение потребителей относительно безопасности химической продукции.

2. Требования настоящего Закона не распространяются на:

1) полезные ископаемые в состоянии залегания;

2) готовые лекарственные препараты;

3) радиоактивные вещества, материалы и отходы;

4) пищевую продукцию;

5) изделия, которые в процессе использования не изменяют свой химический состав и агрегатное состояние и не выделяют опасные химические вещества в концентрациях, способных оказать вредное воздействие на жизнь и здоровье человека, окружающую среду, за исключением парфюмерно-косметической продукции и продукции бытовой химии.

Статья 4. Объекты технического регулирования в области безопасности химической продукции

Объектами технического регулирования в области безопасности химической продукции являются химическая продукция и процессы ее жизненного цикла.

Статья 5. Классификация химической продукции

1. Классификация химической продукции проводится в целях принятия соответствующих мер по обеспечению защиты жизни и здоровья человека, охраны окружающей среды.

2. Классификация химической продукции осуществляется по видам опасности и категориям химических веществ.

3. Химическая продукция в процессе производства и применения может представлять следующие виды опасности:

1) пожароопасность;

2) взрывоопасность;

3) коррозионная активность;

4) токсичность.

4. Химические вещества обладающие свойствами, которые могут оказывать вредное воздействие на жизнь и здоровье человека, окружающую среду подразделяются на категории:

по физико-химическим свойствам на:

1) взрывчатые вещества;

2) легковоспламеняющиеся газы;

3) легковоспламеняющиеся жидкости;

4) легковоспламеняющиеся твердые вещества;

5) окисляющие вещества и органические пироксиды;

6) токсичные вещества;

7) коррозионные вещества;

по токсикологическим свойствам на:

1) сильнодействующие ядовитые вещества;

2) ядовитые вещества;

3) вредные вещества;

4) едкие вещества;

5) вещества, вызывающие раздражение слизистой оболочки глаз и (или) кожи;

6) вещества, обладающие сенсибилизирующим действием;

по специфическому воздействию на здоровье человека на:

1) канцерогены;

2) мутагены;

3) вещества, оказывающие токсические воздействия на репродуктивную функцию;

по воздействию на окружающую среду на:

1) вещества, опасные для водной окружающей среды;

2) вещества, опасные для воздушной окружающей среды и почвы.

5. Информация о категориях химической продукции, видах опасности и мерах по обеспечению безопасного обращения с химической продукцией устанавливается техническими регламентами в области безопасности химической продукции.

6. Критерии и методы испытания химической продукции, ее физико-химические и токсикологические свойства, специфическое воздействие на здоровье и жизнь человека, окружающую среду определяются в соответствии с техническими регламентами в области безопасности химической продукции.

7. Классификация химической продукции по категориям химических веществ указывается заявителем (производителем, поставщиком, импортером) при оформлении соответствующих документов для размещения ее на рынке.

Глава 2. ГОСУДАРСТВЕННОЕ РЕГУЛИРОВАНИЕ В ОБЛАСТИ
БЕЗОПАСНОСТИ ХИМИЧЕСКОЙ ПРОДУКЦИИ

Статья 6. Уполномоченные органы

1. Уполномоченными органами являются:

1) уполномоченный орган в области государственного стимулирования промышленности;

2) уполномоченный государственный орган в сфере оборота наркотических средств, психотропных веществ, их аналогов и прекурсоров;

3) уполномоченный орган в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения;

4) уполномоченный орган в сфере гражданской защиты;

5) уполномоченный орган в области охраны окружающей среды;

6) уполномоченный орган в области развития агропромышленного комплекса;

7) уполномоченный орган в области энергетики и минеральных ресурсов;

8) уполномоченный орган в области труда и социальной защиты населения;

9) уполномоченный орган в области транспорта;

10) уполномоченный орган по защите прав потребителей.

11) уполномоченный орган в области регулирования торговой деятельности.

2. Уполномоченные органы осуществляют государственное регулирование в области безопасности химической продукции в соответствии с отраслевой направленностью.

Сноска. Статья 6 с изменениями, внесенными законами РК от 11.04.2014 № 189-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2015); от 27.12.2018 № 205-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.12.2021 № 87-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 7. Компетенция Правительства Республики Казахстан

К компетенции Правительства Республики Казахстан относятся:

1) разработка основных направлений государственной политики в области безопасности химической продукции;

2) исключен Законом РК от 29.09.2014 № 239-V(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

3) исключен Законом РК от 03.07.2013 № 124-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования);

4) создание и упразднение консультативно-совещательных органов по вопросам обеспечения безопасности химической продукции;

5) исключен Законом РК от 29.09.2014 № 239-V(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

6) определение из числа уполномоченных органов государственного органа по межотраслевой координации в области безопасности химической продукции в соответствии с отраслевой направленностью;

7) исключен Законом РК от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).
Сноска. Статья 7 с изменениями, внесенными законами РК от 05.07.2011 № 452-IV (вводится в действие с 13.10.2011); от 03.07.2013 № 124-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 8. Компетенция уполномоченных органов

Уполномоченные органы осуществляют:

1) формирование и реализацию государственной политики в области безопасности химической продукции;

2) представление Республики Казахстан в международных организациях по вопросам безопасности химической продукции;

3) исключен Законом РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

4) разработку и утверждение технических регламентов в области безопасности химической продукции;

5) исключен Законом РК от 13.01.2014 № 159-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

6) исключен Законом РК от 29.09.2014 № 239-V(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

7) исключен Законом РК от 13.01.2014 № 159-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

8) утверждение порядка учета отдельных видов химической продукции;

9) регистрацию химической продукции на территории Республики Казахстан и ведение ее учета;

10) исключен Законом РК от 03.07.2013 № 124-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования);

11) исключен Законом РК от 29.09.2014 № 239-V(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

12) исключен Законом РК от 29.09.2014 № 239-V(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования);

13) исключен Законом РК от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2015);

14) иные полномочия, предусмотренные настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

Сноска. Статья 8 с изменениями, внесенными законами РК от 17.07.2009 N 188 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 19.03.2010 № 258-IV; от 06.01.2011 № 378-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 05.07.2011 № 452-IV (вводится в действие с 13.10.2011); от 10.07.2012 № 36-V(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 03.07.2013 № 124-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 13.01.2014 № 159-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 16.05.2014 № 203-V (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования); от 29.09.2014 № 239-V(вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2015); от 19.04.2023 № 223-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 8-1. Компетенция уполномоченного органа в области государственного стимулирования промышленности

Сноска. Заголовок с изменением, внесенным Законом РК от 27.12.2021 № 87-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

К компетенции уполномоченного органа в области государственного стимулирования промышленности относится утверждение порядка регистрации и учета химической продукции.

Сноска. Глава 2 дополнена статьей 8-1 в соответствии с Законом РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 27.12.2021 № 87-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 8-2. Компетенция местных исполнительных органов

К компетенции местных исполнительных органов относятся:

1) государственный контроль и надзор за соблюдением требований, установленных настоящим Законом и техническими регламентами в области безопасности химической продукции;

2) проведение мониторинга потребительских рынков в целях выявления химической продукции, не соответствующей требованиям настоящего Закона и технических регламентов в области безопасности химической продукции, и выработки мер по недопущению ее реализации;

3) проверка оценки риска химической продукции для здоровья и жизни человека, окружающей среды на основе предоставленной заявителем (производителем, поставщиком, импортером) информации;

4) выдача предписаний о приостановлении одного или нескольких процессов жизненного цикла химической продукции, которые не соответствуют требованиям безопасности, установленным настоящим Законом и техническими регламентами.

Сноска. Глава 2 дополнена статьей 8-2 в соответствии с Законом РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 9. Государственный контроль и надзор в области безопасности химической продукции

1. Государственный контроль и надзор в области безопасности химической продукции осуществляется уполномоченными органами в порядке и в пределах их компетенции и направлен на обеспечение соблюдения требований законов Республики Казахстан, указов Президента Республики Казахстан и постановлений Правительства Республики Казахстан, предъявляемых к безопасности химической продукции.

Примечание ИЗПИ!
Пункт 2 предусмотрен в редакции Закона РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

2. Государственный контроль и надзор в области безопасности химической продукции осуществляется в форме проверки и иных формах.

Примечание ИЗПИ!
Пункт 3 предусмотрено исключить Законом РК от 06.04.2024 № 71-VIII (вводится в действие по истечении шестидесяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

3. Проверка осуществляется в соответствии с Предпринимательским кодексом Республики Казахстан. Иные формы государственного контроля и надзора осуществляются в соответствии с настоящим Законом.

Сноска. Статья 9 в редакции Закона РК от 17.07.2009 № 188 (порядок введения в действие см. ст.2); с изменениями, внесенными законами РК от 06.01.2011 № 378-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 05.07.2011 № 452-IV (вводится в действие с 13.10.2011); от 29.10.2015 № 376-V (вводится в действие с 01.01.2016).

Глава 3. ПРАВА И ОБЯЗАННОСТИ ЗАЯВИТЕЛЕЙ
(ПРОИЗВОДИТЕЛЕЙ, ПОСТАВЩИКОВ, ИМПОРТЕРОВ)
В ОБЛАСТИ БЕЗОПАСНОСТИ ХИМИЧЕСКОЙ ПРОДУКЦИИ

Статья 10. Права заявителей (производителей, поставщиков, импортеров) в области безопасности химической продукции

Заявитель (производитель, поставщик, импортер) в соответствии с осуществляемой деятельностью имеет право:

1) участвовать в разработке нормативных правовых актов, технических регламентов в области безопасности химической продукции в соответствии с законодательством Республики Казахстан;

2) разрабатывать программы производственного контроля за безопасностью химической продукции;

3) внедрять системы менеджмента качества и безопасности химической продукции;

4) разрабатывать и утверждать стандарты организаций, соответствующие обязательным требованиям законодательства Республики Казахстан в области безопасности химической продукции;

5) получать достоверную информацию о химических веществах, которые могут оказывать негативное воздействие на жизнь и здоровье человека, окружающую среду;

6) обращаться в уполномоченные органы о проведении проверки оценки рисков химической продукции.

Статья 11. Обязанности заявителей (производителей, поставщиков, импортеров) в области безопасности химической продукции

Заявитель (производитель, поставщик, импортер) в соответствии с осуществляемой деятельностью обязан:

1) обеспечивать соблюдение требований законодательства Республики Казахстан в области безопасности химической продукции;

2) обеспечивать производственный контроль за безопасностью химической продукции на стадиях ее жизненного цикла;

3) информировать уполномоченные органы о выявленных несоответствиях химической продукции и процессов ее жизненного цикла требованиям настоящего Закона и технических регламентов в области безопасности химической продукции;

4) прекратить один или несколько процессов жизненного цикла химической продукции, которые не соответствуют требованиям безопасности, установленным настоящим Законом и техническими регламентами;

5) предоставлять достоверную информацию о безопасности химической продукции потребителям и уполномоченным органам по их требованию;

6) предоставлять уполномоченным органам информацию, необходимую для проведения государственного контроля: паспорт безопасности химической продукции, свидетельство о регистрации, сертификат соответствия или декларацию, другие документы и сведения технического характера (при внеплановой проверке);

7) осуществлять обязательную оценку риска химической продукции (определение вредных воздействий химических веществ, способных нанести вред жизни и здоровью человека и окружающей среде, сферы распространения их вредного воздействия).

Глава 4. ОСНОВНЫЕ ТРЕБОВАНИЯ
К БЕЗОПАСНОСТИ ХИМИЧЕСКОЙ ПРОДУКЦИИ

Статья 12. Регистрация химической продукции

1. Заявитель (производитель, поставщик, импортер) обязан зарегистрировать химическую продукцию.

2. Химическая продукция, не зарегистрированная в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан, к обращению не допускается.

Статья 13. Оценка риска химической продукции

1. Применение мер по обеспечению безопасности химической продукции должно основываться на оценке риска.

2. Проведение заявителем (производителем, поставщиком, импортером) оценки риска обязательно для всей химической продукции.

3. Оценка риска химической продукции осуществляется путем:

1) выявления видов опасности химической продукции;

2) анализа воздействия химической продукции, представляющей опасность или потенциальную опасность для жизни и здоровья человека, окружающей среды;

3) определения мер по ограничению выявленных рисков.

4. При оценке риска опасности химической продукции должны быть использованы имеющаяся техническая документация, научные данные, методы анализа и исследования, библиографические ссылки, данные выборочного контроля.

5. Уполномоченные органы организуют проверку оценки риска в случае получения информации о фактах причинения вреда жизни и (или) здоровью человека, окружающей среде в соответствии с подпунктом 11) статьи 8 настоящего Закона.

6. Оценка рисков проводится заявителем (производителем, поставщиком, импортером) до регистрации химической продукции.

7. Для оценки возможного риска, связанного с опасной или потенциально опасной химической продукцией, заявитель (производитель, поставщик, импортер) указывает на:

1) наличие опасных химических веществ;

2) показатели опасности;

3) виды опасного воздействия и условия их возникновения;

4) физико-химические свойства;

5) факторы воздействия на окружающую среду.

8. Уполномоченные органы в случае необходимости вправе запросить дополнительную информацию или провести испытание химической продукции.

Статья 14. Требования к безопасности химической продукции

1. Требования к безопасности химической продукции и процессам ее жизненного цикла, установленные законодательством Республики Казахстан в области безопасности химической продукции, являются обязательными для выполнения заявителями (производителями, поставщиками, импортерами).

2. Безопасность химической продукции обеспечивается посредством:

1) соблюдения заявителями (производителями, поставщиками, импортерами) требований законодательства Республики Казахстан в области безопасности химической продукции;

2) проведения производственного контроля за соответствием процессов жизненного цикла химической продукции требованиям законодательства Республики Казахстан в области безопасности химической продукции;

3) подтверждения соответствия химической продукции требованиям законодательства Республики Казахстан в области безопасности химической продукции;

4) исключен Законом РК от 16.05.2014 № 203-V (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования);

5) применения мер государственного регулирования в области безопасности химической продукции.

3. Не допускается к процессам жизненного цикла химическая продукция, которая не соответствует требованиям законодательства Республики Казахстан в области безопасности химической продукции, в том числе по следующим показателям:

1) имеет явные признаки нанесения вреда жизни и здоровью человека, окружающей среде;

2) не отвечает предъявляемым требованиям по радиологическим показателям и категориям химических веществ, указанным в пункте 4 статьи 5 настоящего Закона;

3) не имеет документов, удостоверяющих ее безопасность и подтверждающих ее происхождение;

4) не имеет маркировки, содержащей сведения, предусмотренные законодательством Республики Казахстан в области безопасности химической продукции;

5) не соответствует предоставленной информации.

4. Разрабатываемая, создаваемая и выпускаемая в обращение химическая продукция должна соответствовать требованиям безопасности, установленным техническими регламентами в области безопасности химической продукции.

Сноска. Статья 14 с изменением, внесенным Законом РК от 16.05.2014 № 203-V (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Статья 15. Паспорт безопасности химической продукции и требования к нему

1. Заявитель (производитель, поставщик, импортер), поставляющий химическую продукцию для размещения на рынке, обязан сопроводить ее паспортом безопасности.

2. Паспорт безопасности химической продукции должен содержать следующую информацию о химической продукции:

1) определение химической продукции (вещества, препарата и производителя);

2) определение риска (рисков);

3) состав, информацию о химических веществах;

4) меры оказания первой помощи;

5) противопожарные меры;

6) меры при чрезвычайных ситуациях;

7) обращение и хранение;

8) защиту от облучения, индивидуальную защиту;

9) физические и химические свойства;

10)стабильность и реактивность;

11) токсикологическую информацию;

12) экологическую информацию;

13) управление отходами;

14) информацию о транспортировке;

15) информацию к отдельным видам химической продукции, установленным техническими регламентами в области безопасности химической продукции.

3. По запросу потребителя ему предоставляется дополнительная информация о химической продукции и мерах защиты от воздействия ее опасных свойств на жизнь и здоровье человека, окружающую среду.

4. Сопроводительные документы к химической продукции должны содержать информацию о классификации и мерах предосторожности для снижения риска опасности.

Статья 16. Требования безопасности при производстве и применении химической продукции

При производстве и применении химической продукции необходимо обеспечить меры безопасности в соответствии с нормами, утвержденными уполномоченными органами, которые включают в себя:

1) выбор технологии и оборудования, приемов и методов труда, которые сводят к минимуму опасность рисков при производстве химической продукции;

2) использование и надлежащее содержание технических средств и средств защиты, используемых при производстве и применении химической продукции;

3) использование предупредительных знаков и маркировок на предмет опасности или потенциальной опасности;

4) соблюдение личной гигиены и наличие средств индивидуальной защиты и спецодежды у персонала;

5) предотвращение аварийных ситуаций и наличие средств их ликвидации.

Статья 17. Требования безопасности при транспортировке и хранении химической продукции

1. Хранение и транспортировка химической продукции должны осуществляться в условиях, обеспечивающих ее безопасность в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан в области безопасности химической продукции.

2. Для транспортировки химической продукции, опасной для жизни и здоровья человека, окружающей среды, используются специально оборудованные для таких целей транспортные средства.

3. Хранение и транспортировка химической продукции осуществляются с соблюдением защитных мер, которые включают в себя:

1) требования к упаковке и таре для транспортировки и хранения;

2) допустимую массу упаковки химической продукции и срок ее хранения;

3) совместимость продукции при транспортировке и хранении с другими видами химической продукции;

4) общие требования к перевозке и хранению (температура, давление, влажность, освещенность);

5) специальные меры к химической продукции, способной к самовозгоранию и самопроизвольному разложению, в том числе с образованием опасных продуктов;

6) меры по безопасному повторному использованию упаковки, тары и (или) их утилизации;

7) меры по предотвращению аварийных ситуаций и ликвидации их последствий;

8) средства индивидуальной защиты персонала;

9) использование военизированной охраны в случаях, установленных законодательством Республики Казахстан.

4. Транспортировка и хранение химической продукции осуществляются в упаковке, обеспечивающей ее потребительские свойства и защиту от воздействия ее опасных свойств на здоровье и жизнь человека, окружающую среду.

5. Допустимая норма массы химической продукции должна обеспечить безопасность ее воздействия или продуктов трансформации в течение установленного срока хранения.

6. При транспортировке химической продукции должны быть приняты меры по обеспечению целостности упаковки, а также самих транспортных средств, исключающие несанкционированный доступ к химической продукции.

7. Требования к применению упаковок для перевозки химической продукции на различных видах транспорта устанавливаются соответствующими техническими регламентами.

8. Не допускается размещение в одной и той же таре химической продукции двух и более видов, если они могут вступать друг с другом в опасную реакцию и вызывать:

1) возгорание и (или) выделение значительного количества тепла;

2) выделение легковоспламеняющихся, токсичных или удушающих газов;

3) образование других химически активных и опасных, в том числе и корродирующих веществ.

9. Транспортировка сжиженных газов осуществляется в порядке установленном законодательством Республики Казахстан.

10. При хранении химической продукции, обладающей способностью к образованию новых соединений, повышающих свойства опасности основной химической продукции, должны быть обеспечены адекватные защитные меры, исключающие возможность такой трансформации.

11. Повторное использование тары возможно только для идентичных веществ. Условия хранения химической продукции должны исключать возможность случайного его смешивания.

12. Материал, из которого изготовлена упаковка, не должен вступать в химическую реакцию с ее содержимым.

13. Надзор за ввозом, вывозом и транзитом химической продукции осуществляется в соответствии с законами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 17 с изменениями, внесенными законами РК от 06.01.2011 № 378-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 30.12.2020 № 397-VI (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Статья 18. Требования к маркировке химической продукции

Вся опасная химическая продукция подлежит предупредительной маркировке, оповещающей о ее опасных свойствах.

Перечень стандартных символов опасности, которые должны указываться при предупредительной маркировке химической продукции, устанавливается в соответствии с национальным или межгосударственным стандартом.

Сноска. Статья 18 -в редакции Закона РК от 30.12.2020 № 397-VI (вводится в действие по истечении шести месяцев после дня его первого официального опубликования).

Статья 19. Требования к химической продукции при обращении на рынке

1. Химическая продукция может быть поставлена на рынок и применяться, если она соответствует требованиям, установленным законодательством Республики Казахстан в области технического регулирования.

2. Заявитель (производитель, поставщик, импортер) должен обеспечить все необходимые условия по безопасному обращению на рынке химической продукции.

При розничной реализации химическая продукция сопровождается инструкцией, которая должна содержать следующую информацию:

1) назначение химической продукции;

2) условия применения;

3) условия хранения;

4) наличие опасных свойств;

5) меры по безопасному применению;

6) меры оказания первой помощи.

Статья 20. Требования к прекращению одного или нескольких процессов жизненного цикла химической продукции

1. Заявитель (производитель, поставщик, импортер) с момента обнаружения несоответствия химической продукции требованиям безопасности, установленным настоящим Законом и техническими регламентами, или на основании предписания уполномоченного органа обязан прекратить один или несколько процессов жизненного цикла такой химической продукции.

2. Непринятие мер, предусмотренных пунктом 1 настоящей статьи, влечет ответственность в соответствии с законами Республики Казахстан.

Статья 21. Требования по обеспечению безопасности персонала на всех стадиях жизненного цикла химической продукции

1. При производстве химической продукции должны устанавливаться нормы, обеспечивающие безопасность для жизни и здоровья производственного персонала, охраны окружающей среды в соответствии с требованиями законодательства Республики Казахстан.

2. Персонал, занятый на стадиях жизненного цикла химической продукции, должен обладать необходимой квалификацией, знаниями о способах безопасной работы, быть обеспеченным необходимыми средствами контроля и защиты и иметь соответствующие допуски к работам с химической продукцией в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

3. В целях обеспечения безопасности персонала, занятого на всех стадиях жизненного цикла химической продукции, должны соблюдаться условия:

1) использование приемов и методов охраны труда, исключающих риск воздействия опасной химической продукции на жизнь и здоровье человека, окружающую среду;

2) предоставление необходимых средств личной гигиены, средств индивидуальной защиты;

3) использование предупредительной маркировки;

4) ознакомление персонала с мерами безопасной работы с химической продукцией;

5) разработка мер по предотвращению и ликвидации аварийных ситуаций.

4. Заявители (производители, поставщики, импортеры) должны обеспечить предварительные и периодические медицинские осмотры и обучение персонала по работе с опасной или потенциально опасной химической продукцией.

Сноска. Статья 21 с изменением, внесенным Законом РК от 29.12.2014 № 269-V (вводится в действие с 01.01.2015).

Статья 22. Подтверждение соответствия химической продукции

1. Подтверждение соответствия химической продукции осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области технического регулирования.

2. Документ в сфере подтверждения соответствия, выданный иностранным государством, считается действительным в Республике Казахстан при условии его признания в государственной системе технического регулирования в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области технического регулирования.

Сноска. Статья 22 в редакции Закона РК от 29.10.2015 № 376-V (вводится в действие с 01.01.2016).

Статья 23. Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан о безопасности химической продукции

Нарушение законодательства Республики Казахстан о безопасности химической продукции влечет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

Глава 5. ЗАКЛЮЧИТЕЛЬНЫЕ И ПЕРЕХОДНЫЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 24. Переходные положения

1. До введения в действие нормативных правовых актов, утверждающих технические регламенты в области безопасности химической продукции, государственное регулирование осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан в части, не противоречащей настоящему Закону.

2. Для химической продукции, производимой и реализуемой на территории Республики Казахстан до введения в действие настоящего Закона, документы, подтверждающие ее соответствие, сохраняют силу в течение указанного в них срока действия.

Статья 25. Порядок введения в действие настоящего Закона

Настоящий Закон вводится в действие с 1 января 2008 года.

Президент Республики Казахстан