Қарсы барлау қызметі туралы

Қазақстан Республикасының Заңы 2016 жылғы 28 желтоқсандағы № 35-VІ ҚРЗ.

БАСПАСӨЗ РЕЛИЗІ

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
Осы Заңның қолданысқа енгізілу тәртібін 22-баптан қараңыз.
Қолданушылар назарына!
Қолданушыларға ыңғайлы болуы үшін ЗҚАИ мазмұнды жасады.

МАЗМҰНЫ

Осы Заң қарсы барлау қызметінің құқықтық негіздерін және оны жүзеге асыру заңдылығының кепілдіктер жүйесін айқындайды.

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негізгі ұғымдар

Осы Заңда мынадай негізгі ұғымдар пайдаланылады:

1) абоненттер және (немесе) абоненттік құрылғылар арасындағы қосылулар туралы ақпаратты жедел алу – абоненттер және (немесе) абоненттік құрылғылар арасындағы қосылулардың күні, уақыты, ұзақтығы туралы ақпаратты және олар туралы өзге де ақпаратты жасырын алу;

2) адамды, орынды жедел аудио- және (немесе) бейнебақылау – бейне-, аудиотехниканы не өзге де техникалық құралдарды пайдалана отырып, жеке тұлғаның сөйлеген сөзін және өзге де ақпаратты, оның әрекеттерін, сондай-ақ белгілі бір орында болып жатқан оқиғаларды, процестер мен құбылыстарды жасырын құжаттау;

3) ақпаратты жинауға, өңдеуге, беруге және сақтауға арналған құрылғылардан ақпаратты жедел түсіріп алу – компьютерлерден, аппараттық-бағдарламалық кешендерден және ақпаратты жинауға, өңдеуге, беруге және сақтауға арналған басқа да құрылғылардан ақпаратты техникалық құралдармен және (немесе) бағдарламалық қамтылыммен жасырын түсіріп алу;

4) ақпаратты ресми алу – құжаттарды, материалдарды, электрондық ақпараттық ресурстарды тікелей зерделеу, көрсетілген ақпаратты білетін немесе білуі мүмкін жеке және заңды тұлғаларға сұрау салулар жолдау арқылы қарсы барлау қызметінің міндеттерін шешу үшін маңызы бар ақпаратты алу;

5) байланыс желісінің және ақпараттандыру объектілерінің жедел мониторингі – байланыс желісі арқылы берілетін немесе ақпараттандыру объектілерінде өңделетін ақпараттан барлау-нұқсан келтіру әрекетінің белгілерін жасырын табу;

6) бақыланатын жеткізілім – барлау-нұқсан келтіру әрекетін жүзеге асыру үшін пайдаланылатын нәрселер мен заттарды сатып алу, өткізу, беру, орнын ауыстыру процесін жасырын байқау және құжаттау;

7) бақылау мақсатында сатып алу – барлау-нұқсан келтіру әрекетін жүзеге асыру үшін пайдаланылатын нәрселер мен заттарды сатып алу жөнінде жалған өтеулі мәміле жасау;

8) барлау акциясы – Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне нұқсан келтіріп, мәліметтерге қол жеткізу, оларды жинау;

9) барлау және (немесе) нұқсан келтіру акцияларын әшкерелеу – барлау-нұқсан келтіру әрекетін жүзеге асыру белгілерінің, фактілері мен жағдайларының жиынтығын табу;

10) барлау-нұқсан келтіру әрекеті – шет мемлекеттердің арнаулы қызметтері, өзге де шетелдік ұйымдар, сондай-ақ жекелеген адамдар жүзеге асыратын барлау және (немесе) нұқсан келтіру акциялары;

11) барлау-нұқсан келтіру әрекетінің белгілері – барлау және (немесе) нұқсан келтіру акцияларының жүргізілуі мүмкін екендігін куәландыратын әрекеттердің, оқиғалардың, процестер мен құбылыстардың айрықша ерекшеліктері;

12) барлау-нұқсан келтіру әрекетінің фактілері – барлау және (немесе) нұқсан келтіру акцияларының жүргізілуін куәландыратын әрекеттер, оқиғалар, процестер мен құбылыстар;

13) жасырын қызметкер – қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органға жататындығы шифрланған қызметкер, әскери қызметші;

14) жедел байқау – жеке тұлғалардың әрекеттерін, қоғамдық орында болып жатқан оқиғаларды, процестерді, оның ішінде техникалық құралдарды, фототүсірілімді, бейнебайқауды және аудиожазбаны пайдалана отырып, жасырын аңғару;

15) жедел ендіру – қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның қызметкерін, әскери қызметшісін не құпия көмекшіні жедел қызығушылық танытып отырған объектінің ортасына жасырын енгізу;

16) жедел кіру – тұрғын, қызметтік, өндірістік және өзге де үй-жайға, ғимаратқа, құрылысқа, қоймаға, көлік құралына немесе жергілікті учаскеге оларды зерттеп-қарау, сондай-ақ қарсы барлау іс-шараларын дайындау және жүргізу мақсатында жасырын кіру;

17) жедел эксперимент – қылмысқа арандатуды болғызбайтын, қолдан жасалған, бақыланатын жағдайларда әрекеттерді, процестерді жасырын зерделеу арқылы қарсы барлау ақпаратын алу;

18) жекелеген тұлғалар – шет мемлекеттердің арнаулы қызметтерінің, өзге де шетелдік ұйымдардың атынан немесе солардың мүдделерінде не дербес әрекет ететін жеке тұлғалар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес құрылған заңды тұлғалар;

19) қарсы барлау ақпараты – барлау-нұқсан келтіру әрекетінің белгілері, фактілері және оны жүзеге асыруға ықпал ететін жағдайлар туралы мәліметтер;

20) қарсы барлау қызметі – Қазақстан Республикасының арнаулы мемлекеттік органдары жүзеге асыратын, Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерін барлау-нұқсан келтіру әрекетінен қорғау жөніндегі қарсы барлау және ұйымдастыру іс-шараларының жүйесі;

21) қарсы барлаумен қамтамасыз ету – барлау-нұқсан келтіру әрекетінен оқшаулау шараларының жүйесі;

22) қарсы барлау сауалын қою – сауал қойылған адамның сөздерінен қарсы барлау ақпаратын жария немесе жасырын алу;

23) қарсы барлау ісі – қарсы барлау іс-шараларының материалдарын жүйелеу, қарсы барлау ақпаратын тексеру және бағалау бойынша оқшауландырылған іс жүргізу;

24) қарсы барлау іс-шарасы – барлау және (немесе) нұқсан келтіру акцияларының алдын алуға, оларды әшкерелеуге және жолын кесуге бағытталған жария және жасырын іс-қимылдар;

25) құпия көмекшілер – он сегіз жасқа толған, әрекетке қабілетті, қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органмен құпиялылық негізде (оның ішінде келісімшарт бойынша да) ынтымақтасып жұмыс істейтін немесе бұрын ынтымақтасып жұмыс істеген жеке тұлғалар;

26) құпия көмекшілердің, жасырын қызметкерлердің жеке басы туралы мәліметтер – тегін, атын, әкесінің атын (егер ол жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілсе); бүркеншік атын (ол болған кезде); туған күні мен жерін; тұрғылықты жерінің мекенжайын; жұмыс (оқу) орнын анықтауға болатын ақпарат; олардың қарсы барлау іс-шараларына қатысуы туралы деректер; олардың отбасы мүшелері немесе жақын туыстары туралы деректер;

27) нұқсан келтіру акциясы – Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне нұқсан келтіріп, қоғамдық қатынастарға ықпал ету;

28) пошта жөнелтілімдерін және өзге де жөнелтілімдерді жедел бақылау – хаттардан, бандерольдерден, сауқаттардан және өзге де жөнелтілімдерден қарсы барлау ақпаратын жасырын алу;

29) ұйымдастыру іс-шарасы – қарсы барлау іс-шараларын жүргізу үшін қажетті жағдайларды жасау, сондай-ақ олардың нәтижелерін пайдалануды қамтамасыз ету жөніндегі іс-қимылдар;

30) шетелдік ұйымдар – шет мемлекеттің заңнамасына немесе халықаралық құқық нормаларына сәйкес ұйымдарға қандай да бір мәртебенің берілуіне қарамастан, осы шет мемлекеттің аумағында басшылық жасайтын органдары бар не шет мемлекеттің, оның ішінде Қазақстан Республикасы танымаған шет мемлекеттің қолдауын пайдаланатын не шет мемлекеттің заңнамасында және (немесе) халықаралық құқық нормаларында тыйым салынған қызметті жүзеге асыратын, осы шет мемлекеттің оларға қарсы іс-қимыл жасауға объективті қабілетсіздігін пайдаланатын ұйымдар;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
31) тармақшаға өзгеріс енгізу көзделген – ҚР 05.07.2024 № 115-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

31) электр (телекоммуникация) байланысының желілері арқылы берілетін ақпаратты жедел түсіріп алу – сым-өткізгіш, радио, оптикалық және басқа да электромагниттік жүйелер арқылы берілетін белгілерді, сигналдарды, дауыстық ақпаратты, жазбаша мәтінді, бейнелерді, бейнесуреттерді, дыбыстарды және басқа да ақпаратты түсіріп алу жөніндегі жасырын іс-қимылдар.

Ескерту. 1-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

2-бап. Қарсы барлау қызметінің құқықтық негізі

1. Қарсы барлау қызметінің құқықтық негізін Қазақстан Республикасының Конституциясы, осы Заң және Қазақстан Республикасының өзге де нормативтік құқықтық актілері құрайды.

2. Егер Қазақстан Республикасы ратификациялаған халықаралық шартта осы Заңда қамтылғаннан өзгеше қағидалар белгіленсе, онда халықаралық шарттың қағидалары қолданылады.

3-бап. Қарсы барлау қызметінің міндеттері

Қарсы барлау қызметінің міндеттері:

1) барлау-нұқсан келтіру әрекетінен:

Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысының негіздерін, мемлекеттік егемендігін, аумақтық тұтастығын, экономикалық, ғылыми-техникалық және қорғаныс әлеуетін;

Қазақстан Республикасының Президентін және басқа да күзетілетін адамдарды;

Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпияларын құрайтын мәліметтерді қорғау;

2) барлау және (немесе) нұқсан келтіру акцияларының, оның ішінде:

терроризмді және экстремизмді жүзеге асырумен;

қылмыстық топтарды құрумен және олардың әрекет етуімен;

қарудың, оқ-дәрілердің, жарылғыш заттардың, радиоактивті заттардың және ядролық материалдардың заңсыз айналымымен;

есірткі, психотроптық заттардың, сол тектестер мен прекурсорлардың заңсыз айналымымен байланысты акциялардың алдын алу, оларды әшкерелеу және жолын кесу;

3) мемлекеттік органдарды, мемлекеттік заңды тұлғаларды, квазимемлекеттік сектор субьектілерін, Қазақстан Республикасының стратегиялық және маңызды мемлекеттік мәні бар өзге де обьектілерін қарсы барлаумен қамтамасыз ету;

4) Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне төнетін қатерлердің алдын алуда, оларды бейтараптандыруда және ұлттық мүдделерін ілгерілетуде мемлекеттік органдарға жәрдемдесу болып табылады.

Қарсы барлау қызметінің міндеттері заңдармен және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерімен толықтырылуы мүмкін.

4-бап. Қарсы барлау қызметінің қағидаттары

Қарсы барлау қызметі:

1) заңдылық;

2) адам мен азаматтың құқықтарын және бостандықтарын сақтау;

3) Қазақстан Республикасын дамытудың стратегиялық мақсаттарына бағыну;

4) жария және жасырын әдістерді үйлестіру;

5) құпиялылық және астыртын әрекет ету;

6) барлау және (немесе) нұқсан келтіру акцияларының алдын алу, оларды әшкерелеу, жолын кесу жөніндегі уақтылы, белсенді іс-қимылдарды жүзеге асыру;

7) барлау және (немесе) нұқсан келтіру акцияларының алдын алуда, оларды әшкерелеуде, жолын кесуде қарсы барлау іс-шараларының басымдығы;

8) барлау-нұқсан келтіру әрекетінің нақты фактілері бойынша қолданылатын құқықтық және өзге де шараларға қарамастан, қарсы барлау іс-шараларын жүргізудің үздіксіз болуы қағидаттарына негізделеді.

5-бап.Қарсы барлау қызметін жүзеге асыру кезінде адам мен азаматтың құқықтарын және бостандықтарын сақтау кепілдіктері

1. Осы Заңда көзделмеген міндеттерді шешу үшін қарсы барлау қызметін жүзеге асыруға, сондай-ақ оның барысында алынған ақпаратты пайдалануға жол берілмейді.

2. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыру кезінде адам мен азаматтың абыройын және қадір-қасиетін қорлайтын әрекеттерге жол берілмейді.

3. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның іс-қимылдарына жоғары тұрған органға, прокуратураға немесе сотқа шағым жасалуы мүмкін.

Берілген шағым жоғары тұрған орган, прокуратура немесе сот ол бойынша тиісті шешім қабылдағанға дейін шағым жасалып отырған іс-қимылдарды тоқтатпайды.

4. Прокурор немесе сот шағымды қарау үшін талап етіп алдырған құжаттар шағым нысанасына жатқызылуға және қарсы барлау қызметінің ұйымдастырылуы мен тактикасына, нақты қарсы барлау іс-шараларына қатысты ақпараттың, сондай-ақ құпия көмекшілер мен жасырын қызметкерлердің жеке басы туралы мәліметтердің берілуін болғызбауға тиіс.

6-бап. Қазақстан Республикасы Президентінің қарсы барлау қызметі саласындағы өкілеттіктері

Қазақстан Республикасының Президенті:

1) қарсы барлау қызметінің негізгі бағыттары мен басымдықтарын айқындайды;

2) өзі уәкілеттік берген органдарға қарсы барлау қызметін дамыту және қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдардың басқа да мемлекеттік органдармен өзара іс-қимыл жасау мәселелерін қарауды тапсырады;

3) қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдардың қызметін бақылайды, бақылау нысандарын және оны жүзеге асыру тәртібін белгілейді;

4) өзі айқындаған тәртіппен және мерзімдерде қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдар басшыларының есептерін тыңдайды;

5) Қазақстан Республикасының Конституциясына және заңдарына сәйкес өзге де өкілеттіктерді жүзеге асырады.

7-бап. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдар

1. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдарға Қазақстан Республикасының арнаулы мемлекеттік органдары жатады.

2. Қазақстан Республикасының арнаулы мемлекеттік органдары осы Заңда белгіленген тәртіппен және осы баптың 3, 4, 5-тармақтарында айқындалатын шектерде қарсы барлау қызметін жүзеге асырады.

3. Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздік органдары (бұдан әрі – ұлттық қауіпсіздік органдары) осы Заңның 10-бабы 1-тармағының 1), 2), 4), 5), 6), 7), 8), 9), 10) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша қарсы барлау іс-шараларын жүргізеді.

Ұлттық қауіпсіздік органдарының және Қазақстан Республикасы Мемлекеттік күзет қызметінің бірлескен нормативтік құқықтық актісінде айқындалған жағдайларда және тәртіппен ұлттық қауіпсіздік органдары осы Заңның 10-бабы 1-тармағының 3) тармақшасында көзделген негіз бойынша қарсы барлау іс-шараларын да жүргізеді.

4. Қазақстан Республикасының Мемлекеттік күзет қызметі (бұдан әрі – Мемлекеттік күзет қызметі) осы Заңның 10-бабы 1-тармағының 3), 9), 10) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша қарсы барлау іс-шараларын жүргізеді.

5. Қазақстан Республикасының сыртқы барлау саласындағы уәкілетті органы (бұдан әрі – сыртқы барлау саласындағы уәкілетті орган) осы Заңның 10-бабы 1-тармағының 4), 9), 10) тармақшаларында көзделген негіздер бойынша қарсы барлау іс-шараларын жүргізеді.

Сыртқы барлау саласындағы уәкілетті органның және ұлттық қауіпсіздік органдарының бірлескен нормативтік құқықтық актісінде айқындалған жағдайларда және тәртіппен сыртқы барлау саласындағы уәкілетті орган осы Заңның 10-бабы 1-тармағының 8) тармақшасында көзделген негіз бойынша қарсы барлау іс-шараларын да жүргізеді.

6. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдардың өзара іс-қимыл жасау тәртібі бірлескен нормативтік құқықтық актілерде айқындалады.

7. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдардың бірінші басшылары қарсы барлау қызметін жүзеге асыруға құқығы бар өздеріне бағынысты ведомстволардың, қызметтердің, бөлімшелердің, қызметкерлер санаттарының тізбесін белгілейді, қарсы барлау қызметінің ұйымдастырылуы мен тактикасы және оның міндеттерін іске асыру мәселелері бойынша нормативтік құқықтық актілер шығарады.

8-бап. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдардың міндеттері

Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдар өздеріне жүктелген міндеттердің шегінде:

1) барлау-нұқсан келтіру әрекетінің белгілерін, фактілерін анықтауға және барлау-нұқсан келтіру әрекетін жүзеге асыруға ықпал ететін себептер мен жағдайларды жою жөніндегі шараларды қолдануға;

2) Қазақстан Республикасының Президентін және мемлекеттік органдарды Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне төнетін қатерлер туралы хабардар етуге;

3) Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысының негіздерін, мемлекеттік егемендігін, аумақтық тұтастығын, экономикалық, ғылыми-техникалық және қорғаныс әлеуетін қорғау жөніндегі қажетті шараларды қолдануға;

4) Қазақстан Республикасы Президентінің және басқа да күзетілетін адамдардың қауіпсіздігін қамтамасыз етуге;

5) Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпияларын құрайтын мәліметтерді қорғау жөніндегі шараларды қолдануға;

6) мемлекеттік органдарды, мемлекеттік заңды тұлғаларды, квазимемлекеттік сектор субъектілерін, Қазақстан Республикасының стратегиялық және маңызды мемлекеттік мәні бар өзге де объектілерін қарсы барлаумен қамтамасыз етуді жүзеге асыруға;

7) қарсы барлау қызметін жүзеге асыру кезінде астыртын әрекет етуді, сондай-ақ қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын орган күштерінің, құралдарының және ақпаратының қорғалуын қамтамасыз ету жөніндегі шараларды қолдануға;

8) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары негізінде шет мемлекеттердің арнаулы қызметтерінің, қауіпсіздік органдарының, құқық қорғау органдарының, халықаралық және өзге де ұйымдардың сұрау салуларын орындауға;

9) заңдарда және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде көзделген өзге де міндеттерді жүзеге асыруға міндетті.

9-бап. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдардың құқықтары

Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдардың:

1) қарсы барлау іс-шараларын жүргізудің ұйымдастырылуы мен тактикасын айқындауға;

2) жеке тұлғаларды құпия түрде ынтымақтасып жұмыс істеуге тартуға;

3) астыртын әрекет ететін объектілерді (кәсіпорындарды және ұйымдарды) құруға, сондай-ақ қызметкерлерді, әскери қызметшілерді, құпия көмекшілерді, бөлімшелердің, ұйымдардың, үй-жайлар мен көлік құралдарының ведомстволық тиесілігін шифрлайтын құжаттарды пайдалануға;

4) осы Заңның 11-бабында көзделген қарсы барлау іс-шараларын жүргізу үшін ғана тәуліктің кез келген уақытында ұйымдардың аумағы мен үй-жайларына, ал Қазақстан Республикасының ерекше режимдік, режимдік, стратегиялық және маңызды мемлекеттік мәні бар өзге де объектілерінің аумағына олардың басшыларын хабардар ете отырып кедергісіз кіруге;

5) қарсы барлау іс-шараларының барысында жеке және заңды тұлғалардың мүлкін олардың келісімімен пайдалануға;

6) қарсы барлау іс-шараларын жүргізу кезінде жедел-іздестіру қызметін жүзеге асыруға құқығы бар органдармен келісу бойынша осы органдардың күштері мен құралдарын тартуға;

7) қажетті ғылыми-техникалық немесе өзге де арнаулы білім-білігі бар лауазымды адамдар мен мамандардың көмегін пайдалануға;

8) қарсы барлау іс-шараларын жүргізу кезінде барлау-нұқсан келтіру әрекетін имитациялайтын іс-қимылдарды жүзеге асыруға;

9) барлау-нұқсан келтіру әрекетін жүзеге асыруға ықпал ететін жағдайларды жою жөнінде ұсыныстар енгізуге;

10) қарсы барлау іс-шараларын жүргізуге арналған арнаулы және өзге де техникалық құралдарды, жабдықтарды қолдануға;

11) заңдарда және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерінде көзделген өзге де құқықтарды жүзеге асыруға құқығы бар.

10-бап. Қарсы барлау іс-шараларын жүргізуге негіздер

1. Мыналар:

1) Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерін барлау-нұқсан келтіру әрекетінен қорғау бойынша Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген шараларды іске асыру;

2) қарсы барлау ақпаратының, оның ішінде сотқа дейінгі тергеп-тексеру барысында алынған ақпараттың болуы;

3) күзетілетін адамдар мен объектілердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету қажеттігі;

4) Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне қатер төндіретін әрекеттер, оқиғалар, процестер мен құбылыстар туралы мәліметтерді алу, сондай-ақ ұлттық қауіпсіздікке қатер төндіруге ықпал ететін себептер мен жағдайларды анықтау қажеттігі;

5) мемлекеттік органдарды, мемлекеттік заңды тұлғаларды, квазимемлекеттік сектор субъектілерін, Қазақстан Республикасының стратегиялық және маңызды мемлекеттік мәні бар өзге де объектілерін қарсы барлаумен қамтамасыз ету қажеттігі;

6) жұмысы Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне қатер төндіретін радиоэлектрондық құралдармен берілетін радиосәулеленуді, сондай-ақ барлау-нұқсан келтіру әрекетінде байланыс желілерін пайдалану жөніндегі іс-қимылдарды анықтау қажеттігі;

7) Қазақстан Республикасының мемлекеттік құпияларын құрайтын мәліметтерге рұқсат алуға ресімделетін (қайта ресімделетін) адамдарды міндетті арнайы тексеру, сондай-ақ мемлекеттік қызметке алғаш рет кіретін немесе мемлекеттік қызметті тоқтатқаннан кейін оған қайта кіретін, сондай-ақ судья, Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкінің және оның ведомстволарының қызметшісі және қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарын реттеу, бақылау және қадағалау жөніндегі уәкілетті органның қызметшісі лауазымына орналасуға үміткер адамдарды арнайы тексеру;

8) Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарына, сондай-ақ басқарушылық функцияларды орындаумен байланысты лауазымдарға мемлекеттік заңды тұлғаларға немесе квазимемлекеттік сектордың субъектілеріне жұмысқа тартылатын шетелдіктерді міндетті арнайы тексеру;

9) Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарына сәйкес шет мемлекеттердің арнаулы қызметтерінің, қауіпсіздік органдарының, құқық қорғау органдарының, халықаралық және өзге де ұйымдардың сұрау салулары;

10) қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын орган күштерінің, құралдары мен ақпаратының барлау-нұқсан келтіру әрекетінен қорғалуын қамтамасыз ету қажеттігі қарсы барлау іс-шараларын жүргізуге негіздер болып табылады.

2. Егер Қазақстан Республикасының заңдарында өзгеше көзделмесе, заңды тұлғалардың ұйымдық-құқықтық нысаны, мемлекеттік тиесілігі, сондай-ақ жеке тұлғалардың азаматтығы, жынысы, ұлты, тұрғылықты жері, әлеуметтік, лауазымдық және мүліктік жағдайы, қоғамдық бірлестіктерге жататындығы, дінге көзқарасы және саяси сенімдері қарсы барлау іс-шараларын жүргізу үшін кедергі болып табылмайды.

Ескерту. 10-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2019 № 262-VI (01.01.2020 бастап қолданысқа енгізіледі); 23.12.2023 № 51-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

11-бап. Қарсы барлау іс-шаралары

1. Қарсы барлау іс-шараларына:

1) ақпаратты ресми алу;

2) қарсы барлау сауалын қою;

3) жеке тұлғалармен жария және жасырын қатынастар орнату, олардың мүмкіндіктерін қарсы барлау қызметінде пайдалану;

4) жедел ендіру;

5) жедел байқау;

6) жедел эксперимент;

7) нәрселерді, заттарды және деректерді жедел табу, зерттеу, тіркеу;

8) бақыланатын жеткізілім;

9) бақылау мақсатында сатып алу;

10) техникалық барлау құралдарын және ақпараттың таралып кетуінің техникалық арналарын іздеу;

11) байланыс желісінің және ақпараттандыру объектілерінің жедел мониторингі;

12) пошта жөнелтілімдерін және өзге де жөнелтілімдерді жедел бақылау;

ЗҚАИ-ның ескертпесі!
13) тармақша жаңа редакцияда көзделген – ҚР 05.07.2024 № 115-VIII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін алты ай өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

13) электр (телекоммуникация) байланысының желілері арқылы берілетін ақпаратты жедел түсіріп алу;

14) абоненттер және (немесе) абоненттік құрылғылар арасындағы қосылулар туралы ақпаратты жедел алу;

15) ақпаратты жинауға, өңдеуге, беруге және сақтауға арналған құрылғылардан ақпаратты жедел түсіріп алу;

16) адамды немесе орынды жедел аудио- және (немесе) бейнебақылау;

17) жедел кіру жатады.

2. Осы баптың 1-тармағында көрсетілген қарсы барлау іс-шараларын қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын барлық органдар өздеріне жүктелген міндеттерге сәйкес жүргізеді.

3. Осы баптың 1-тармағының 1) – 11) тармақшаларында көзделген қарсы барлау іс-шараларын жүргізу тәртібі қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның нормативтік құқықтық актілерінде айқындалады.

4. Осы баптың 1-тармағының 12) – 17) тармақшаларында көрсетілген қарсы барлау іс-шаралары прокурордың санкциясымен не Қазақстан Республикасының Бас Прокурорымен келісілген тәртіппен жүргізіледі.

Осы тармақтың бірінші бөлігінде көрсетілген қарсы барлау іс-шараларын жүргізу тәртібі қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдардың Қазақстан Республикасының Бас Прокурорымен келісу бойынша қабылданатын нормативтік құқықтық актілерінде айқындалады.

5. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын барлық органдар міндеттерді шешу мүддесінде байланыс желісін пайдаланумен байланысты қарсы барлау іс-шараларын техникалық тұрғыдан ұлттық қауіпсіздік органдары жүзеге асырады.

Осы іс-шараларды жүргізу тәртібі қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдардың Қазақстан Республикасының Бас Прокурорымен келісу бойынша қабылданатын бірлескен нормативтік құқықтық актісінде айқындалады.

6. Осы баптың 1-тармағында көрсетілмеген, мәліметтері мемлекеттік құпияларды құрайтын әдістерді және құралдарды пайдаланумен байланысты қарсы барлау іс-шараларының тізбесі және оларды жүргізу тәртібі қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның нормативтік құқықтық актілерінде белгіленеді.

Осы іс-шаралар заңмен қорғалатын жеке өмірге қол сұғылмаушылықты, хат жазысу, телефон арқылы сөйлесу, телеграф хабарламалары мен пошта жөнелтілімдері құпиясын, сондай-ақ тұрғынжайға қол сұғылмаушылық құқығын қозғамауға тиіс. Оларда адамның өмірі мен денсаулығына, сондай-ақ қоршаған ортаға қатер төндіретін әдістер мен құралдарды қолдануға жол берілмейді.

7. Қарсы барлау іс-шараларын техникалық жүргізу үшін Қазақстан Республикасының байланыс саласындағы заңнамасында айқындалатын байланыс желілері мен құралдарына қойылатын талаптарға сәйкес байланыс операторлары сатып алған және орнатқан телекоммуникация жабдықтарының функциялары пайдаланылуы мүмкін.

8. Мемлекеттік күзет қызметі және сыртқы барлау саласындағы уәкілетті орган осы баптың 1-тармағының 13) және 14) тармақшаларында көрсетілген, Қазақстан Республикасының аумағында байланыс қызметтері мен құралдарын ұсынатын жеке және заңды тұлғалардың стационарлық аппаратурасы мен байланыс желілеріне қосылуды болғызбайтын қарсы барлау іс-шараларын жүргізуге құқылы.

9. Мемлекеттік күзет қызметінің жедел қамтамасыз ету объектілеріндегі және күзет іс-шаралары жүргізілетін аймақтағы қарсы барлау іс-шаралары қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдардың бірлескен нормативтік құқықтық актілерінде айқындалған тәртіппен Мемлекеттік күзет қызметімен келісу бойынша жүргізіледі.

10. Нақты қарсы барлау іс-шараларының реттілігі мен мазмұны қарсы барлау қызметінің шарттарында айқындалады.

11. Қарсы барлау іс-шараларын жүргізу барысында алынған мүлікке билік ету және оны мемлекет кірісіне айналдыру тәртібін Қазақстан Республикасының Үкіметі айқындайды.

Ескерту. 11-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 02.01.2021 № 399-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

12-бап. Қарсы барлау қызметінің материалдарын пайдалану

Қарсы барлау қызметінің материалдары:

1) Қазақстан Республикасының Ұлттық қауіпсіздік стратегиясын, Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы өзге де стратегиялық және бағдарламалық құжаттарды әзірлеу;

2) Қазақстан Республикасы Президентінің, Қазақстан Республикасы Парламентінің, Қазақстан Республикасы Үкіметінің Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігін қамтамасыз ету мәселелері бойынша шешімдер қабылдауы;

3) мемлекеттік органдардың, мемлекеттік заңды тұлғалардың, квазимемлекеттік сектор субъектілерінің Қазақстан Республикасының ұлттық мүдделерін қорғау саласында шешімдер қабылдауы;

4) нормативтік құқықтық актілердің және Қазақстан Республикасы халықаралық шарттарының жобаларын әзірлеу;

5) Қазақстан Республикасының ұлттық қауіпсіздігіне төнетін қатерлерді талдау, бағалау және болжау;

6) барлау және (немесе) нұқсан келтіру акцияларының алдын алу, оларды әшкерелеу және жолын кесу;

7) Қазақстан Республикасының әкімшілік немесе қылмыстық-процестік заңнамасында көзделген тәртіппен әкімшілік немесе қылмыстық жауаптылыққа тарту үшін пайдаланылады.

13-бап. Қарсы барлау қызметін ақпараттық қамтамасыз ету және құжаттау

1. Осы Заңда көзделген міндеттерді шешу үшін қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын орган ақпараттандыру объектілерін құрады, пайдаланады, дамытады, олардың қауіпсіздігін қамтамасыз етеді, сондай-ақ қарсы барлау істерін жүргізеді.

2. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның ақпараттандыру объектілерін құру, дамыту, пайдалану және олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету тәртібі Қазақстан Республикасының заңнамасында айқындалады.

3. Қарсы барлау істерін ашу және тоқтату тәртібі Қазақстан Республикасының Бас Прокурорымен келісу бойынша қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның бірінші басшысының нормативтік құқықтық актісінде айқындалады.

14-бап. Қарсы барлау қызметінің материалдарын сақтау

1. Қылмыстық іске қоса тіркелген мәліметтерді қоспағанда, қарсы барлау қызметінің материалдары қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органда ғана сақталуға және жойылуға тиіс.

2. Қарсы барлау қызметінің материалдарын сақтау мерзімдері, сақтау және жою тәртібі қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның бірінші басшысының нормативтік құқықтық актісінде белгіленеді.

15-бап. Қарсы барлау қызметі саласындағы өзара іс-қимыл және халықаралық ынтымақтастық

1. Мемлекеттік органдар, мемлекеттік заңды тұлғалар, сондай-ақ квазимемлекеттік сектор субъектілері өз құзыреті шегінде қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдарға осы Заңның 3-бабында көзделген міндеттерді шешуде жәрдем көрсетеді.

2. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдар Қазақстан Республикасының тиісті халықаралық шарттары негізінде шет мемлекеттердің арнаулы қызметтерімен, қауіпсіздік органдарымен, құқық қорғау органдарымен, халықаралық және өзге де ұйымдармен халықаралық ынтымақтастық шеңберінде өзара іс-қимыл жасайды.

3. Халықаралық шарттардың тараптары арасындағы қарсы барлау қызметі саласында өзара іс-қимыл жасау мәселелері бойынша мәліметтерге, сол сияқты өзара іс-қимыл жасаудың көлемі мен мазмұны туралы ақпаратқа қол жеткізу шектеледі және олар кімге болса да берілмейді немесе тараптардың әрқайсысының жазбаша келісімінсіз және талаптары толық ескерілмейінше пайдаланылмайды.

16-бап. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдардың қызметкерлері, әскери қызметшілері

1. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдар қызметкерлерінің, әскери қызметшілерінің құқықтық мәртебесі, оларды құқықтық және әлеуметтік қорғау шаралары Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленеді.

2. Қарсы барлау қызметіне заңсыз араласу немесе кедергі келтіру, сондай-ақ қарсы барлау іс-шараларын жүргізу кезінде қызметкерлердің, әскери қызметшілердің заңды талаптарын орындамау Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа алып келеді.

3. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның қызметкері немесе әскери қызметшісі қарсы барлау іс-шараларын жүргізген кезде оны әкімшілік ұстауға, сондай-ақ жеке басын жете тексеруге, ондағы заттарды, ол пайдаланатын қызметтік көлік құралдарын жете тексеруге жол берілмейді.

17-бап. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдар қызметкерлерінің, әскери қызметшілерінің жауаптылығы

1. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыру кезінде құқыққа қарсы әрекеттер жасаған қызметкерлер, әскери қызметшілер Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылықта болады.

2. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдардың іс-қимылдарымен келтірілген залал Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен өтеледі.

18-бап. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдарға жәрдем көрсететін құпия көмекшілер

1. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдарға жәрдем көрсететін құпия көмекшілер мемлекеттің қорғауында болады.

2. Құпия көмекшілердің жеке басы туралы мәліметтерді кімге болса да беруге болмайды.

3. Құпия көмекшілердің, сол сияқты олардың отбасы мүшелері мен жақын туыстарының өмiрiне, денсаулығына немесе мүлкiне нақты қолсұғушылық қатері төнген кезде қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын орган құқыққа қарсы әрекеттерді болғызбау, кінәлілерді анықтау және оларды жауапқа тарту жөніндегі барлық қажетті шараларды, сондай-ақ қажет болған жағдайда, Қазақстан Республикасының қылмыстық процеске қатысатын адамдарды мемлекеттік қорғау туралы заңнамасына сәйкес қауіпсіздік шараларын қабылдауға мiндеттi.

4. Құпия көмекшілер қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органдарға өтеулі немесе өтеусіз негізде жәрдем көрсетеді. Өтеулі негізде жәрдем көрсететін құпия көмекшілерге сыйақы төлеу тәртібін қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның бірінші басшысы белгілейді.

5. Құпия көмекші қарсы барлау іс-шараларын жүргізуге қатысуына байланысты қаза болған жағдайда, қаза тапқан адамның отбасына және оның асырауындағы адамдарға:

ақылы негізде ынтымақтасып жұмыс істеген қаза болған адамның ақшалай сыйақысының он жылдық сомасы;

қаза болған адам өтеусіз негізде ынтымақтасып жұмыс істеген кезде республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарына қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіштің 1411 еселенген мөлшерінде біржолғы жәрдемақы төленеді.

6. Құпия көмекші қарсы барлау іс-шараларын жүргізуге қатысуына байланысты мертіккен немесе оның денсаулығына өзге де зиян келтірілген кезде оған қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның бірінші басшысы айқындайтын мөлшерде біржолғы жәрдемақы төленеді, оның мөлшері:

ақылы негізде ынтымақтасып жұмыс істегендер үшін ақшалай сыйақының бес жылдық сомасынан;

өтеусіз негізде ынтымақтасып жұмыс істегендер үшін республикалық бюджет туралы заңда белгіленген және тиісті қаржы жылының 1 қаңтарына қолданыста болатын айлық есептік көрсеткіштің 706 еселенген мөлшерінен аспауға тиіс.

7. Құпия көмекші қарсы барлау іс-шараларын жүргізуге қатысуына байланысты қаза болған не мертіккен немесе оның денсаулығына өзге де зиян келтірілген жағдайларда біржолғы жәрдемақыны төлеу қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның нормативтік құқықтық актісінде айқындалатын тәртіппен қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның қаражатынан жүргізіледі.

8. Құпия көмекшілермен жұмысты ұйымдастыру және жүргізу тәртібі қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның нормативтік құқықтық актілерінде белгіленеді.

Ескерту. 18-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 26.12.2018 № 203-VI Заңымен (01.01.2019 бастап қолданысқа енгізіледі).

19-бап. Қарсы барлау қызметін ведомстволық бақылау

1. Қарсы барлау қызметін ведомстволық бақылауды ұйымдастыру және жүргізу қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның бірінші басшысына жүктеледі.

2. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның бірінші басшысы:

қарсы барлау қызметінің ұйымдастырылуын, тактикасын, нысандары мен әдістерін, тартылған күштер мен құралдарды;

шет мемлекеттердің арнаулы қызметтерімен, қауіпсіздік органдарымен, құқық қорғау органдарымен, халықаралық ұйымдармен халықаралық ынтымақтастықтың ұйымдастырылуын және жүзеге асырылуын;

құпиялылықтың және астыртын әрекет етудің қамтамасыз етілуін бақылауды жүзеге асырады.

20-бап. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыру кезіндегі прокурорлық қадағалау

1. Қарсы барлау қызметін жүзеге асыру кезінде заңдылықтың сақталуына жоғары қадағалауды Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры және ол уәкілеттік берген прокурорлар жүзеге асырады.

Уәкілетті прокурорлардың тізбесі қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның бірінші басшысымен келісу бойынша Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының бұйрығымен белгіленеді.

2. Қадағалауды ұйымдастыру кезінде прокуратура органдары мен қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның өзара қарым-қатынастары Қазақстан Республикасы Бас Прокурорының және қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның бірінші басшысының бірлескен нормативтік құқықтық актісімен реттеледі.

3. Қазақстан Республикасы Президентінің тапсырмасы, жеке немесе заңды тұлғаның құқықтарын, бостандықтары мен заңды мүдделерін қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның бұзғаны туралы арызы прокуратураның тексерулер жүргізуіне негіз болып табылады.

4. Құпия көмекшілер мен жасырын қызметкерлердің жеке басы туралы мәліметтер, сондай-ақ қарсы барлау қызметінің ұйымдастырылуы мен тактикасы, шет мемлекеттердің арнаулы қызметтерімен, қауіпсіздік органдарымен, құқық қорғау органдарымен, халықаралық және өзге де ұйымдармен қарсы барлау қызметі саласында өзара іс-қимыл жасау мәселелері бойынша халықаралық ынтымақтастық қадағалау нысанасына кірмейді.

5. Осы Заңның 11-бабы 1-тармағының 12) – 17) тармақшаларында көрсетілген қарсы барлау іс-шараларын жүргізуге санкцияны Қазақстан Республикасының Бас Прокуроры немесе ол уәкілеттік берген прокурорлар береді.

Санкция алу кезінде прокурорға оларды жүргізуге негіз болған, нысаны мен мазмұны бойынша құпия көмекшілер мен жасырын қызметкерлердің жеке басы туралы мәліметтердің құпиясын ашу мүмкіндігін болғызбайтын, сондай-ақ қарсы барлау қызметінің ұйымдастырылуы мен тактикасына қатысты материалдар ұсынылады.

Қарсы барлау іс-шарасының нәтижелері туралы оны жүргізуге санкция берген прокурор хабардар етіледі.

6. Қадағалау мәселелері бойынша уәкілетті прокурорлардың қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын орган басшыларының қабылдауына кідіріссіз кіруге құқығы бар.

7. Уәкілетті прокурорлар қарсы барлау қызметін жүзеге асыратын органның объектілерінде болған уақытта оларға осы органда белгіленген өткізу және объектішілік режимдердің талаптары қолданылады.

Ескерту. 20-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 11.07.2017 № 91-VI Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

21-бап. Қарсы барлау қызметін қаржылық және материалдық-техникалық қамтамасыз ету

Қарсы барлау қызметін қаржыландыру және материалдық-техникалық қамтамасыз ету Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен жүзеге асырылады.

22-бап. Осы Заңды қолданысқа енгізу тәртібі

Осы Заң алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап екі ай өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Президенті	Н. Назарбаев

On counter-intelligence

Law of the Republic of Kazakhstan dated December 28, 2016 № 35-VІ.

Unofficial translation

This Act defines the legal basis for counter-intelligence activities and the system of guarantees of legality of their implementation.

Article 1. Basic concepts used in this Law

The following basic concepts are used in this Act:

1) operational receipt of information on connections between subscribers and (or) subscriber devices - secret receipt of information on the date, time, duration and other information on connections between subscribers and (or) subscriber devices;

2) operational audio and/or video control of the person, place - secret documentation of speech and other information, actions of the individual, as well as events, processes and phenomena occurring in a certain place, using video, audio or other technical means;

3) operational removal of information from the devices intended for collection, processing, transfer and storage of information - secret removal of information from computers, hardware and software complexes and other devices intended for collection, processing, transfer and storage of information by technical means and (or) software;

4) official receipt of information - receipt of information relevant for the solution of counter-intelligence tasks by direct examination of documents, materials, electronic information resources, sending requests to individuals and legal entities that have or may have such information;

5) operational monitoring of the communication network and informatization facilities - covert detection of signs of reconnaissance and subversive activities in information transmitted over the communication network or processed at informatization facilities;

6) controlled delivery - covert observation and documentation of the process of acquisition, sale, transfer, movement of items and things used for intelligence and subversive activities;

7) control purchase - an imaginary, compensatory transaction for the purchase of items and things used for intelligence and subversive activities;

8) reconnaissance action - extraction, collection of information to the detriment of the national security of the Republic of Kazakhstan;

9) discovery of reconnaissance and (or) subversive actions - detection of a set of signs, facts and conditions of conducting reconnaissance and subversive activities;

10) intelligence-subversive activity - intelligence and (or) subversive actions carried out by special services of foreign states, other foreign organizations and individuals;

11) signs of intelligence and subversive activities - distinctive features of actions, events, processes and phenomena that indicate the possible conduct of intelligence and (or) subversive activities;

12) facts of intelligence and subversive activities - actions, events, processes and phenomena that testify to the conduct of intelligence and (or) subversive activities;

13) silent employee - an employee, military serviceman, whose belonging to the body carying out counter-intelligence activity is encoded;

14) operational observation - tacit perception of the actions of individuals, events, processes taking place in a public place, including the use of technical means, photography, video surveillance and audio recording;

15) operative introduction - tacit introduction of the employee, the military body carrying out counter-intelligence activity, or the confidential assistant in an environment of object of operative interest;

16) operative penetration - covert penetration in inhabited, office, industrial and other premise, a building, a construction, a storehouse, a vehicle or on a site of district for the purpose of their inspection, and also preparation and carrying out counter-intelligence actions;

17) operational experiment - receipt of counter-intelligence information by tacit study of actions, processes in artificially created, controlled conditions excluding provocation of a crime;

18) individuals - individuals, as well as legal entities established in accordance with the legislation of the Republic of Kazakhstan, acting on behalf of or in the interests of special services of foreign states, other foreign organizations or independently;

19) counter-intelligence information - information on signs, facts of intelligence and subversive activity and conditions facilitating its implementation;

20) counter-intelligence activity - a system of counter-intelligence and organizational measures carried out by special state bodies of the Republic of Kazakhstan to protect the national interests of the Republic of Kazakhstan from intelligence and subversive activities;

21) counter-intelligence support - a system of measures to protect against intelligence and subversive activities;

22) counter-intelligence interview - a public or covert receipt of counter-intelligence information from the interviewee;

23) counter-intelligence - separate production of systematization of counter-intelligence materials, verification and evaluation of counter-intelligence information;

24) counter-intelligence activity - vowel and covert actions aimed at preventing, uncovering and suppressing intelligence and (or) subversive actions;

25) confidential assistants - natural persons who have reached the age of eighteen years, are capable, cooperating or previously cooperated on a confidential basis (including under contract) with the body carrying out counter-intelligence activities;

26) information on the identity of confidential assistants, secret employees - information from which it is possible to establish a surname, a name, a patronymic (if it is specified in the document certifying the identity); a nickname (if it is available); date and a place of birth; a residence address; a place of work (study); data on their participation in counter-intelligence activities; data on members of their families or close relatives;

27) subversive action - impact on public relations to the detriment of the national security of the Republic of Kazakhstan;

28) operational control of mail and other items - secret receipt of counterintelligence information from letters, parcels, parcels and other items;

29) organizational measure - actions to create conditions necessary for conducting counter-intelligence activities, as well as to ensure the use of their results;

30) foreign organizations - organizations having governing bodies on the territory of a foreign country, regardless of giving the organization any status in accordance with the legislation of this foreign country or international law, or supported by a foreign country, including unrecognized by the Republic of Kazakhstan, or carrying out activities prohibited by the legislation of a foreign country and (or) the norms of international law, using the objective inability of this other country

31) operational removal of information being transmitted, having been transmitted via electrical (telecommunication) communication networks, stored in telecommunications equipment, – covert actions to remove signs, signals, voice information, written text, images, video images, sounds and other information transmitted, transmitted via wire, radio, optical and other electromagnetic systems.

Footnote. Article 1 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.01.2021 № 399-VI (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication); dated 05.07.2024 № 115-VIII (shall come into effect six months after the date of its first official publication).

Article 2. Legal framework for counter-intelligence

1. The legal basis for counter-intelligence activities is the Constitution of the Republic of Kazakhstan, this Law and other regulatory legal acts of the Republic of Kazakhstan.

2. If an international treaty ratified by the Republic of Kazakhstan establishes other rules than those contained in this Law, the rules of the international treaty shall apply.

Article 3. Objectives of counter-intelligence

The objectives of counter-intelligence are:

1) protection against intelligence and subversive activities:

the basis of the constitutional order, state sovereignty, territorial integrity, economic, scientific, technical and defence potential of the Republic of Kazakhstan;

The President of the Republic of Kazakhstan and other protected persons;

Information, constituting state secrets of the Republic of Kazakhstan;

2) prevention, uncovering and suppression of reconnaissance and (or) subversive actions, including those related to:

terrorism and extremism;

creation and activity of criminal groups;

illegal trafficking of weapons, ammunition, explosives, radioactive substances and nuclear materials;

Illicit trafficking of narcotic drugs, psychotropic substances, their analogues and precursors;

3) сounter-intelligence support of state bodies, state legal entities, subjects of quasi state sector, strategic and other objects of the Republic of Kazakhstan having important state importance;

4) assistance to state bodies in prevention, neutralization of threats to national security and promotion of national interests of the Republic of Kazakhstan.

Tasks of counter-intelligence activity can be supplemented by laws and acts of the President of the Republic of Kazakhstan.

Article 4. Principles of counter-intelligence

Counter-intelligence is based on principles:

1) legality;

2) respect for human and civil rights and freedoms;

3) subordination to strategic development goals of the Republic of Kazakhstan;

4) combination of vowel and tacit methods;

5) secrecy and secrecy;

6) timely and active actions to prevent, uncover and suppress intelligence and (or) subversive actions;

7) priority of counter-intelligence measures in prevention, opening, suppression of intelligence and (or) subversive actions;

8) continuity of counter-intelligence activities regardless of the legal and other measures taken on specific facts of intelligence and subversive activities.

Article 5. Guarantees of respect for human and civil rights and freedoms in the conduct of counter-intelligence

1. Counter-intelligence activities, as well as the use of information obtained in the course of such activities for purposes other than those provided for in this Law, shall not be permitted.

2. In the course of counter-intelligence activities, actions humiliating the honour and dignity of a person and a citizen are not allowed.

3. The actions of the body carrying out counter-intelligence activities may be appealed against to a higher body, prosecutor's office or court.

The complaint does not cease to be challenged until a decision is taken on it by a higher authority, the procurator's office or the court.

4. Documents requested by the procurator or the court for consideration of the complaint must relate to the subject matter of the complaint and exclude the provision of information concerning the organization and tactics of counter-intelligence activities, specific counter-intelligence activities, as well as information on the identity of confidential assistants and secret officers.

Article 6. Powers of the President of the Republic of Kazakhstan in the field of counterintelligence

President of the Republic of Kazakhstan:

1) determines the main directions and priorities of counter-intelligence activities;

2) instructs the authorized bodies to consider the issues of development of counter-intelligence activities and cooperation of bodies carrying out counter-intelligence activities with other state bodies;

3) controls the activities of the bodies carrying out counter-intelligence activities and establishes the forms of control and the procedure for its implementation;

4) hears the reports of the heads of the bodies carrying out counter-intelligence activities in accordance with the procedure and within the terms determined by him;

5) exercise other powers in accordance with the Constitution and laws of the Republic of Kazakhstan.

Article 7. Counterintelligence agencies

1. The bodies carrying out counter-intelligence activities include special state bodies of the Republic of Kazakhstan.

2. Special state bodies of the Republic of Kazakhstan shall carry out counter-intelligence activities in the order established by this Law and within the limits determined by paragraphs 3, 4, 5 of this Article.

The national security bodies of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as "national security bodies") shall carry out counter-intelligence activities on the grounds stipulated by subparagraphs 1), 2), 4), 5), 6), 7), 8), 9), 10) paragraph 1 of Article 10 of this Law.

National security bodies shall also carry out counter-intelligence activities on the basis provided for by subparagraph 3) of paragraph 1 of Article 10 of this Law, in cases and in accordance with the procedure established by a joint regulatory legal act of the national security bodies and the State Protection Service of the Republic of Kazakhstan.

4. The State Security Service of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the State Security Service) shall carry out counter-intelligence activities on the grounds stipulated by subparagraphs 3), 9), 10) of paragraph 1 of Article 10 of this Law.

5. The authorized body in the sphere of foreign intelligence of the Republic of Kazakhstan (hereinafter referred to as the authorized body in the sphere of foreign intelligence) shall carry out counter-intelligence activities on the grounds stipulated by subparagraphs 4), 9), 10) of paragraph 1 of Article 10 of this Law.

The authorized body in the sphere of foreign intelligence shall also carry out counter-intelligence activities on the basis provided by subparagraph 8) of paragraph 1 of Article 10 of this Law, in cases and in accordance with the procedure defined by the joint regulatory legal act of the authorized body in the sphere of foreign intelligence and national security bodies.

6. The procedure of interaction between the bodies carrying out counter-intelligence activities is determined by the joint regulatory legal acts.

7. The first heads of the bodies carrying out counter-intelligence activities establish a list of subordinate departments, services, units, categories of employees with the right to carry out counter-intelligence activities, issue normative legal acts on the organization and tactics of counter-intelligence activities and implementation of its tasks.

Article 8. Responsibilities of counter-intelligence agencies

Counter-intelligence agencies are obliged, within the limits of their tasks, to carry out counter-intelligence activities:

1) Identify signs and facts of intelligence and subversive activities and take measures to eliminate the causes and conditions conducive to the implementation of intelligence and subversive activities;

2) inform the President of the Republic of Kazakhstan and state bodies about threats to national security of the Republic of Kazakhstan;

3) take necessary measures to protect the basis of the constitutional order, state sovereignty, territorial integrity, economic, scientific-technical and defense potential of the Republic of Kazakhstan;

4) ensure the safety of the President of the Republic of Kazakhstan and other protected persons;

5) take measures to protect the information constituting state secrets of the Republic of Kazakhstan;

6) to carry out counter-intelligence support of state bodies, state legal entities, subjects of quasi-state sector, strategic and other objects of the Republic of Kazakhstan having important state importance;

7) take measures to ensure secrecy in the implementation of counterintelligence activities, as well as the protection of forces, media and information of the body carrying out counter-intelligence activities;

8) on the basis of international treaties of the Republic of Kazakhstan to fulfill requests of special services, security bodies, law enforcement agencies of foreign states, international and other organizations;

9) carry out other duties provided for by the laws and acts of the President of the Republic of Kazakhstan.

Article 9. Rights of counter-intelligence agencies

Counter-intelligence agencies are entitled to do so:

1) determine the organization and tactics of counter-intelligence activities;

2) involve individuals in confidential cooperation;

3) to create confidential objects (the enterprises and the organisations), and also to use the documents encrypting employees, military men, confidential assistants, departmental accessory of divisions, the organisations, premises and vehicles;

4) to enter the territory and premises of organizations, and to the territory of special-regime, regime, strategic and other objects of the Republic of Kazakhstan, having important state importance - with notification of their heads only for conducting counter-intelligence activities, provided by Article 11 of this Law, at any time of the day;

5) to use the property of individuals and legal entities in the course of counter-intelligence activities with their consent;

6) to involve, in coordination with the bodies authorized to carry out operational and investigative activities, the forces and means of these bodies in conducting counter-intelligence activities;

7) use the assistance of officials and specialists possessing the necessary scientific and technical or other special knowledge;

8) to carry out actions in the course of counter-intelligence activities imitating intelligence and subversive activities;

9) to make proposals for elimination of conditions conducive to the implementation of intelligence and subversive activities;

10) use special and other technical means and equipment designed for conducting counter-intelligence activities;

11) Exercise other rights stipulated by laws and acts of the President of the Republic of Kazakhstan.

Article 10. Grounds for counter-intelligence activities

1. The grounds for carrying out counter-intelligence measures are

1) implementation of the measures established by the legislation of the Republic of Kazakhstan to protect the national interests of the Republic of Kazakhstan from intelligence and subversive activities;

2) the availability of counter-intelligence information, including that obtained during pre-trial investigations;

3) the need to ensure the safety of protected persons and facilities;

4) the need to obtain information on actions, events, processes and phenomena that pose a threat to the national security of the Republic of Kazakhstan, as well as to identify the causes and conditions that contribute to the formation of threats to national security;

5) the need for counter-intelligence support of state bodies, state legal entities, subjects of the quasi-governmental sector, strategic and other objects of the Republic of Kazakhstan that are of great importance to the state;

6) the need to identify radio emissions from transmitting radio electronic equipment, the work of which poses a threat to the national security of the Republic of Kazakhstan, as well as actions to use communication networks in intelligence and subversive activities;

7) mandatory background check of persons being registered (re-registered) for admission to information constituting state secrets of the Republic of Kazakhstan, as well as background check of persons entering the civil service for the first time or re-entering the civil service after its termination, also those applying for the position of a judge, employee of the National Bank of the Republic of Kazakhstan and its departments and employee of the authorized body for regulation, control and supervision of the financial market and financial organizations;

8) mandatory special inspection of foreigners hired to work in the state bodies of the Republic of Kazakhstan, as well as in the state legal entities or subjects of quasi-governmental sector for positions related to the performance of administrative functions;

9) requests from special services, security bodies, law enforcement agencies of foreign states, international and other organizations in accordance with international treaties of the Republic of Kazakhstan;

10) the need to ensure the protection of forces, media and information of the body carrying out counter-intelligence activities from intelligence and subversive activities.

2. The organizational and legal form, state affiliation of legal entities, as well as citizenship, gender, nationality, place of residence, social, official and property status, belonging to public associations, attitude to religion and political beliefs of individuals are not an obstacle to counterintelligence, unless otherwise provided by the laws of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 10 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 03.07.2019 № 262-VI (shall be enforced from 01.01.2020); dated 23.12.2023 № 51-VIII (enacted ten calendar days after the date of its first official publication).

Article 11. Counterintelligence activities

1. Counter-intelligence measures include:

1) formal receipt of information;

2) counter-intelligence survey;

3) establishing public and private relations with individuals, using their capabilities in counter-intelligence activities;

4) operational implementation;

5) operational surveillance;

6) operational experiment;

7) operational detection, research, fixation of items, things and data;

8) controlled delivery;

9) control purchase;

10) searching for technical intelligence tools and technical channels for information leakage;

11) operational monitoring of the communication network and informatization facilities;

12) operational control of mail and other items;

13) prompt removal of information being transmitted, having been transmitted via electrical (telecommunication) communication networks and stored in telecommunications facilities within three months from the moment of its receipt, transmission, delivery and (or) processing;

14) operational receipt of information on connections between subscribers and (or) subscriber devices;

15) operational removal of information from the devices designed for collection, processing, transmission and storage of information;

16) operative audio and/or video control of the person or place;

17) operational penetration.

2. The counter-intelligence activities referred to in paragraph 1 of this Article shall be carried out by all counter-intelligence agencies in accordance with their assigned tasks.

3. The procedure for conducting counter-intelligence activities provided for in subparagraphs 1) - 11) of paragraph 1 of this Article shall be determined by the regulatory legal acts of the body carrying out counter-intelligence activities.

4. Counter-intelligence activities specified in subparagraphs 12) - 17) of paragraph 1 of this article shall be carried out with the approval of the prosecutor or in accordance with the procedure agreed with the Prosecutor General of the Republic of Kazakhstan.

The procedure for conducting counter-intelligence activities specified in part one of this paragraph shall be determined by regulatory legal acts of the bodies carrying out counter-intelligence activities, adopted in coordination with the Prosecutor General of the Republic of Kazakhstan.

5. Counter-intelligence activities related to the use of the communication network in the interests of solving tasks by all bodies carrying out counter-intelligence activities are technically carried out by the national security bodies.

The procedure for conducting these activities is determined by a joint regulatory legal act of the bodies carrying out counter-intelligence activities, adopted in agreement with the Prosecutor General of the Republic of Kazakhstan.

6. The list and procedure of conducting counter-intelligence activities, not specified in paragraph 1 of this article, related to the use of methods and means, information about which constitutes state secrets, shall be established by the regulatory legal acts of the body carrying out counter-intelligence activities.

These measures shall not affect the inviolability of privacy, secrecy of correspondence, telephone conversations, telegraph messages and mailings, as well as the right to inviolability of the home, protected by law. The use of methods and means that endanger human life and health, as well as the environment, is prohibited.

7. The functions of telecommunication equipment purchased and installed by telecommunications operators in accordance with the requirements to networks and means of communication determined by the legislation of the Republic of Kazakhstan in the field of communications may be used for technical carrying out of counter-intelligence activities.

8. The State Security Service and the authorized body in the field of foreign intelligence shall have the right to conduct counter-intelligence activities specified in subparagraphs 13) and 14) of paragraph 1 of this Article, excluding connection to fixed equipment and communication lines of individuals and legal entities providing services and means of communication on the territory of the Republic of Kazakhstan.

9. Counter-intelligence activities at the operational support facilities of the State Security Service and in the area of security measures shall be carried out in coordination with the State Security Service in accordance with the procedure determined by the joint regulatory legal acts of the bodies carrying out counter-intelligence activities.

10. The sequence and content of specific counter-intelligence activities are determined by the conditions of counter-intelligence activities.

11. The order of disposal of property received in the course of counter-intelligence activities and its appeal to the state is determined by the Government of the Republic of Kazakhstan.

Footnote. Article 11 as amended by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 02.01.2021 № 399-VI (shall come into effect ten calendar days after the day of its first official publication); dated 05.07.2024 № 115-VIII (shall come into effect six months after the date of its first official publication).

Article 12: Use of counter-intelligence materials

Counter-intelligence materials are used for:

1) development of the National Security Strategy of the Republic of Kazakhstan and other strategic and programme documents in the field of national security of the Republic of Kazakhstan;

2) decision-making by the President of the Republic of Kazakhstan, the Parliament of the Republic of Kazakhstan, the Government of the Republic of Kazakhstan on issues of national security of the Republic of Kazakhstan;

3) decision-making by state bodies, state legal entities, and quasi-governmental sector entities in the field of protection of national interests of the Republic of Kazakhstan;

4) development of draft regulatory legal acts and international treaties of the Republic of Kazakhstan;

5) analysis, assessment and forecasting of threats to national security of the Republic of Kazakhstan;

6) prevention, uncovering and suppression of reconnaissance and (or) subversive actions;

7) bringing to administrative or criminal responsibility in the order provided by administrative or criminal procedure legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 13: Information support and documentation of counterintelligence activities

1. In order to solve the tasks provided for by this Law, the body carrying out counter-intelligence activities shall create, operate, develop the objects of informatization, ensure their safety, as well as conduct counter-intelligence activities.

2. The order of creation, development, operation and security of the objects of informatization of the body carrying out counter-intelligence activities is determined by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

3. The order of establishment and termination of counter-intelligence cases is determined by the normative legal act of the first head of the body carrying out counter-intelligence activities in coordination with the Prosecutor General of the Republic of Kazakhstan.

Article 14. Storage and destruction of counter-intelligence materials

1. Counter-intelligence materials may be stored and destroyed only by the body carrying out the counter-intelligence activity, except for information attached to the criminal case.

2. The terms of storage and the procedure for storage and destruction of counter-intelligence materials are established by a normative legal act of the first head of the body carrying out counter-intelligence activities.

Article 15. Interaction and international cooperation in the field of counter-intelligence

1. State bodies, state legal entities, as well as quasi-public sector entities shall, within their competence, assist the bodies carrying out counter-intelligence activities in solving the tasks provided for in Article 3 of this Law.

2. The bodies carrying out counter-intelligence activities within the framework of international cooperation shall cooperate with special services, security bodies, law enforcement bodies of foreign states, international and other organizations on the basis of relevant international treaties of the Republic of Kazakhstan.

3. Information on cooperation in the field of counter-intelligence between the parties to international agreements, as well as information on the scope and content of cooperation is limited in access and may not be transferred to anyone or used without written consent and full consideration of the conditions of each party.

Article 16. Employees, servicemen of the bodies carrying out counter-intelligence activities

1. The legal status and measures of legal and social protection of employees and servicemen of the bodies carrying out counter-intelligence activities are established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

2. Illegal interference or obstruction of counter-intelligence activities, as well as failure to comply with the legal requirements of employees and military personnel in conducting counter-intelligence activities are punishable by law.

3. When carrying out counter-intelligence activities by an employee or serviceman of the body carrying out counter-intelligence activities, his administrative detention, as well as personal inspection, inspection of his belongings, used service vehicles are not allowed.

Article 17. Responsibility of employees, servicemen of the bodies carrying out counter-intelligence activities

1. Employees and military personnel who have committed unlawful acts in the course of counter-intelligence activities shall bear the responsibility established by the laws of the Republic of Kazakhstan.

2. Damage caused by the actions of bodies carrying out counter-intelligence activities shall be compensated in accordance with the procedure established by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 18. Confidential assistants assisting counter-intelligence agencies

1. Confidential assistants assisting counter-intelligence agencies are protected by the State.

2. The identity of confidential assistants shall not be disclosed to anyone.

3. At occurrence of real threat of encroachment on a life, health or property of confidential assistants, and also members of their families and close relatives, the body which is carrying out counter-intelligence activity, is obliged to take all necessary measures on prevention of illegal actions, an establishment of guilty and attraction them to responsibility, and also, if necessary, safety measures according to the legislation of the Republic of Kazakhstan about the state protection of the persons participating in criminal process.

4. Confidential assistants assist the bodies carrying out counter-intelligence activities on a compensatory or gratuitous basis. The procedure for payment of remuneration to confidential assistants providing assistance on a reimbursable basis is established by the first head of the body carrying out counter-intelligence activities.

5. In case of death of the confidential assistant in connection with his participation in carrying out of counter-intelligence actions to a family of the victim and his dependents the lump sum benefit at a rate is paid:

ten annual sums of money reward of the deceased, who cooperated on a paid basis;

1411 times the amount of the monthly calculation index established by the Law on the Republican Budget and effective as of January 1 of the respective financial year, with the cooperation of the deceased on a gratuitous basis.

6. At reception by the confidential assistant in connection with his participation in carrying out counter-intelligence actions of mutilation or other harm to health to it the lump sum payment in the size defined by the first head of the body which is carrying out counter-intelligence activity which should not exceed:

five annual sums of money reward for cooperating on a paid basis;

706 times the amount of the monthly calculation index established by the Law on the Republican Budget and effective as of January 1 of the respective financial year for those who cooperate on a gratuitous basis.

7. Payment of a lump-sum benefit in cases of death or injury of a confidential assistant or other damage to health in connection with his participation in counter-intelligence activities is made from the funds of the body carrying out counter-intelligence activities, in accordance with the procedure established by a regulatory legal act of the body carrying out counter-intelligence activities.

8. Organization and procedure of work with confidential assistants are established by normative legal acts of the body carrying out counter-intelligence activity.

Footnote. Article 18 as amended by the Law of the RK dated 26.12.2018 № 203-VI (shall be enforced dated 01.01.2019).

Article 19. Departmental control over counter-intelligence activities

1. The organization and conduct of departmental control over counter-intelligence activities is the responsibility of the first head of the body carrying out counter-intelligence activities.

2. The first head of the body carrying out counter-intelligence activities ensures control over it:

organization, tactics, forms and methods of counter-intelligence activities, involved forces and means;

organization and implementation of international cooperation with special services, security bodies, law enforcement agencies of foreign states, international organizations;

ensuring secrecy and secrecy.

Article 20. Prosecutorial oversight of counter-intelligence activities

1. The Prosecutor General of the Republic of Kazakhstan and his authorized prosecutors shall exercise the highest supervision over the observance of legality in the course of counter-intelligence activities.

The list of authorized prosecutors is established by the order of the Prosecutor General of the Republic of Kazakhstan in coordination with the first head of the body carrying out counter-intelligence activities.

2. Relations between the prosecution authorities and the body carrying out counter-intelligence activities in the organization of supervision are regulated by a joint regulatory legal act of the Prosecutor General of the Republic of Kazakhstan and the first head of the body carrying out counter-intelligence activities.

3. The grounds for conducting inspections by the Prosecutor's Office are the instruction of the President of the Republic of Kazakhstan, the appeal of an individual or a legal entity about the violation of his rights, freedoms and legitimate interests by the body carrying out counter-intelligence activities.

4. The subject of supervision does not include information on the identity of confidential assistants and secret employees, as well as the organization and tactics of counter-intelligence activities, international cooperation on cooperation in the field of counter-intelligence with special services, security agencies, law enforcement agencies of foreign states, international and other organizations.

5. The Prosecutor General of the Republic of Kazakhstan or his authorized prosecutors shall authorize counter-intelligence measures specified in subparagraphs 12) to 17) of paragraph 1 of Article 11 of this Law.

Upon receipt of a sanction, the prosecutor shall be provided with the materials that served as the basis for their conduct, which, in terms of form and content, exclude the possibility of deciphering information about the identity of confidential assistants and secret employees, as well as concerning the organization and tactics of counter-intelligence activities.

The results of the counter-intelligence measure are reported to the procurator who authorized it.

6. The authorized procurators for oversight have the right to be received without delay by the heads of the body carrying out counter-intelligence activities.

7. While the authorized public prosecutors are at the facilities of the body carrying out counter-intelligence activities, they are subject to the requirements of the permit and intra-object regimes established by that body.

Footnote. Article 20 with the change introduced by the Law of the Republic of Kazakhstan dated 11.07.2017 № 91-VI (shall be enforced upon ten calendar days after the day of its first official publication).

Article 21. Financial and logistical support for counter-intelligence activities

Financing and material and technical support of counter-intelligence activities are carried out in accordance with the procedure stipulated by the legislation of the Republic of Kazakhstan.

Article 22. Procedure for implementation of this Law

This Law shall be enforced upon the expiration of two months from the date of its first official publication.

The President of the
Republic of Kazakhstan	N. Nazarbaev