Жоғары бiлiм беру туралы <*>

Қазақстан Республикасының Заңы 1993 жылғы 10 сәуiр. Заңның 16-бабының 3-бөлiмi және 21-бабының 2-бөлiмiнiң күшi 1997 жылғы 1 сәуiрге дейiн тоқтатылсын - ҚР Президентiнiң 1994.04.12. N 1652 жарлығымен. Заңның жоғарыдағы көрсетiлген бөлiмдерi күшiне қайта енгiзiлсiн - Қазақстан Республикасының 1994.07.14. Заңымен. Күшi жойылды - ҚР 1999.06.07. N 390 Заңымен. ~Z990390

Жоғары бiлiм беру Қазақстан Республикасының үздiксiз бiлiм беру жүйесiндегi аса маңызды құрылымдық буын болып табылады.
"Жоғары бiлiм беру туралы" Қазақстан Республикасының Заңы Қазақстан Республикасының Конституциясына, "Бiлiм беру туралы" Қазақстан Республикасы Заңына негiзделедi және жоғары бiлiм беру саласындағы мемлекеттiк саясат принциптерiн белгiлейдi, жоғары оқу орындарының ұйымдастырылуы мен қызметiнiң құқылық, экономикалық және әлеуметтiк негiздерiн орнықтырады, азаматтардың жоғары бiлiм алуға конституциялық құқықтарын iске асыруға жағдай жасауға бағытталған, бiлiм беру процесi субъектiлерi арасындағы қатынастарды реттейдi, олардың құқықтары мен мiндеттерiн, құзыретi мен жауапкершiлiгiн белгiлейдi.

I бөлiм. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР
1-бап. Жоғары бiлiм беру туралы Қазақстан Республикасы заңдары
Жоғары бiлiм беру туралы Қазақстан Республикасы заңдары осы Заңнан, "Бiлiм беру туралы" Қазақстан Республикасы Заңының және жоғары бiлiм беру саласындағы қатынастарды реттейтiн басқа да заң құжаттарының ережелерiнен тұрады.

2-бап. Қазақстан Республикасының жоғары бiлiм беру саласындағы
мемлекеттiк саясаты
Қазақстан Республикасы жоғары бiлiм беру саласында рыноктық экономика жағдайында жұмыс iстейтiн бiлiктiлiгi жоғары мамандар даярлауға, оның iшiнде шетелде даярлауға бағытталған егемендi мемлекеттiк саясат жүргiзедi, оны iске асырудың ұйымдық-экономикалық механизмiн қалыптастырады, жоғары бiлiм берудiң басымдығын қамтамасыз етедi, меншiк түрi әр алуан жоғары оқу орындарына қолдау жасауды жүзеге асырады.
Жергiлiктi өкiлеттi және атқарушы өкiмет органдары өз аумағында жоғары бiлiм берудi дамытуға бұл мақсатқа қаржыландырудың қосымша көздерiн, соның iшiнде жергiлiктi бюджет қаражаттарын тарту, материалдық-техникалық және кадрлар базасын нығайту, жоғары оқу орындарында оқитындар мен олардың қызметкерлерiне тиiсiнше тұрғын үй-тұрмыстық жағдайлар туғызу, медициналық қызмет көрсету жолымен жәрдемдеседi.

3-бап. Жоғары бiлiм беру саласындағы мемлекеттiк саясат
принциптерi
Жоғары бiлiм беру саласындағы мемлекеттiк саясат мынадай негiзгi принциптермен жүргiзiледi:
- жоғары оқу орындары желiсiн үнемi жетiлдiрiп отыру, кадрлар даярлау iсiнде республиканың тәуелсiздiгiн жеткiлiктi қамтамасыз ету, рыноктық экономиканың, облыстар мен аймақтардың қажеттерiн қанағаттандыру мақсатында мамандықтарды жаңарту;
- Қазақстан Республикасы барлық азаматтарының жоғары бiлiм алу

құқықтарының теңдiгi (бұған жынысы, жасы, денсаулық жағдайы жөнiнен

бұл құқықтардың шектелетiн реттерi кiрмейдi);

- қабылдау жоспарына сәйкес мемлекеттiк жоғары оқу орындарында

жоғары бiлiмнiң тегiн берiлуi;

- жоғары бiлiм берудiң жекеше жүйесiне жәрдемдесу;

- үздiксiз бiлiм берудегi сатылардың сабақтастығы қамтамасыз

ету;

- жоғары бiлiмнiң ғылыми сипаты, құқылық және экологиялық

бағыты;

- жоғары бiлiм берудi басқарудың мемлекеттiк-қоғамдық сипаты;

- жоғары оқу орындарының құқықтарын кеңейте отырып, барлық

деңгейдегi басқару органдары арасындағы мiндеттi қызметтер мен

өкiлеттiктiң қайта бөлiнуiн көздеп, жоғары бiлiм берудi басқару iсiн

орталықсыздандыру;

- жоғары бiлiм беру iсiн iзгiлiктендiру;

- жоғары бiлiм беру iсiн дараландырып, саралау;

- үздiк қабiлетiн көрсеткен азаматтардың бiрегей жоғары бiлiм

алуына мемлекет тарапынан жәрдем көрсету;

- жоғары бiлiм iргелi бiлiмге айналдыру;

- жоғары бiлiмдi, ғылым мен өндiрiстi етене жақындастыру;

- бiлiм берудiң объективтi ғылыми бiлiм алуға кедергi келтiретiн партиялар мен қоғамдық қозғалыстардың саяси және идеологиялық ықпалына тәуелсiз болуы.

4-бап. Жоғары оқу орны және оның негiзгi мiндеттерi
Бiлiм беру, кәсiптiк және ғылыми бағдарламаларды iске асыратын және жоғары бiлiм туралы құжат беруге құқылы заңды ұйым құқығы бар дербес субъект жоғары оқу орны болып табылады.
Мемлекеттiк жоғары оқу орындарының құрамына жоғары оқу орнының немесе заңды ұйымның құрылымдық өлшемi мәртебесi бар оқу, ғылыми, өндiрiстiк және басқа бюджеттегi немесе шаруашылық есептегi бөлiмшелер ене алады.
барлық бөлiмшелерiмен қоса алғанда, жоғары оқу орны бiртұтас бiр ғылыми-өндiрiстiк кешен - бiлiм беру мекемесi ретiнде жұмыс iстейдi.
Жоғарғы оқу орындарының негiзгi мiндеттерi:
- жеке адамның интеллектуалдық және мәдени жағынан жетiлудегi, таңдап алған қызмет саласында жоғары бiлiм мен мамандық алудағы қажеттерiн қанағаттандыру;
- қоғамның жоғары бiлiмдi мамандар жөнiндегi әлеуметтiк экономикалық қажеттерiн қанағаттандыру;
- жоғары бiлiктi мамандар, ғалым-педагог кадрлар даярлау;
- iргелi, қолданбалы ғылыми зерттеулер мен тәжiрибе-конструкторлық жұмыстарды ұйымдастыру мен жүргiзу;
- түрлi салалардың басшы қызметкерлерi мен мамандарын қайта даярлау және олардың бiлiктiлiгiн арттыру болып табылады.

5-бап. Жоғары оқу орнының құқылық мәртебесi
Қазақстан Республикасында мемлекеттiк және жекеше жоғары оқу орындары жұмыс iстей алады.
Қазақстан Республикасының жоғары бiлiм беру саласындағы заңдары меншiк түрлерiне, ұйымдық-құқылық негiздерi мен бағыныстылығына қарамастан республиканың барлық жоғары оқу орындарына қолданылады.
Жоғары оқу орнының қызметi оның Жарғысымен, ал халықаралық жоғары оқу орнының қызметi құрылтайшы-мемлекеттер үкiметтерi бекiткен Жарғымен регламенттеледi.
Жоғары оқу орнының Жарғысы белгiленген тәртiпте тiркеледi.
Жоғары оқу орны өзiнiң құрылымын жасауда, оқу процесi мен ғылыми қызметтi ұйымдастыруда, кадрларды iрiктеу мен орналастыруда, қаржы-шаруашылық мәселелерiн шешуде, шешiмдер қабылдауға және өз Жарғысынан туындайтын iс-қимылдарды жүзеге асыруда дербес болады.
Жоғары оқу орны әртүрлi кәсiпорындармен және ұйымдармен келiсiмдер жасасуға, республика да, шетелде де оқу-тәрбие кешендерiн, оқу-ғылыми-өндiрiстiк бiрлестiктер, қауымдастықтар, өзге де бiрлестiктер құруға немесе оларға кiруге құқылы.
Мемлекеттiк жоғары оқу орындарында саяси партиялардың, қоғамдық-саяси және дiни қозғалыстар мен ұйымдардың ұйымдық құрылымдарын құруға және олардың қызметiне жол берiлмейдi.

6-бап. Студенттер контингентiн қалыптастыру
Қазақстан Республикасының мемлекеттiк жоғары оқу орындарына оқуға қабылдау жөнiндегi негiзгi ережелердi Бiлiм беру министрлiгi белгiлейдi. Қабылдаудың нақты ережелерiн жоғары оқу орны әзiрлейдi.
Мемлекеттiк жоғары оқу орындарына студенттер қабылдау конкурстық негiзде:
- мемлекеттiк бюджет қаражаты есебiнен мемлекеттiк стандарт шегiнде мамандар даярлауға қабылдау жоспары;
- кәсiпорындармен, мекемелермен, ұйымдармен және басқа да заңды және жеке ұйымдармен тiкелей шарттар бойынша жүзеге асырылады.
Мемлекеттiк жоғары оқу орнына қабылдау жоспарын Бiлiм беру министрлiгi (немесе жоғары бiлiм беру iсiн мемлекеттiк басқарудың тиiстi ведомстволық органы) белгiлейдi.
Автономиялы өзiн-өзi басқаратын мемлекеттiк жоғары оқу орны мәртебесi бар жоғары оқу орындарында және мемлекеттiк емес жоғары оқу орындарында оқушылар контингентiн қалыптастыруды олардың өзi дербес жүргiзедi.
Ескерту. 6-тармаққа өзгерiс енгiзiлдi - ҚР Президентiнiң
1995.08.30. N 2441 жарлығымен. U952441_

7-бап. Жоғары оқу орындарын құру, қайта құру және тарату
Мемлекеттiк жоғары оқу орындарын Бiлiм беру министрлiгiнiң ұсынуымен Республика Үкiметi құрады, қайта құрады және таратады.
Мемлекеттiк емес жоғары оқу орындарын құруды, қайта құруды және таратуды олардың құрылтайшылары - заңды ұйымдар мен нақты адамдар жүзеге асыра алады.
Бiлiм беру қызметiне және Қазақстан Республикасы заңдары берген жеңiлдiктерге құқық жоғары оқу орындарында оларға лицензиялар берiлген күннен бастап пайда болады.
Жоғары оқу орындарына бiлiм беру қызметiн жүргiзу құқығына лицензиялар Қазақстан Республикасының Үкiметi белгiлеген тәртiппен берiледi.

II бөлiм. ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРНЫНЫҢ ОҚУ, ӘДIСТЕМЕЛIК
ЖӘНЕ ҒЫЛЫМИ ҚЫЗМЕТI
8-бап. Оқу мазмұны
Мемлекеттiк жоғары оқу орындарының оқу қызметi жоғары бiлiм берудiң мемлекеттiк стандарттары негiзiнде әзiрленген және Бiлiм беру министрлiгi бекiткен немесе белгiленген тәртiппен келiсiлген үлгi оқу жоспарлары мен бағдарламаларына сәйкес жүзеге асырылады.
Мемлекеттiк стандарттар бiлiм беру мазмұнына (мiндеттi минимум), жоғары оқу орындарын бiтiрушiлердiң даярлық деңгейiне қойылатын қажеттi талаптарды белгiлейдi және бiлiм алу, сондай-ақ дипломдардың баламалылығын анықтау түрлерiне қарамастан, жоғары оқу орындарын бiтiрушiлердiң бiлiмi мен бiлiктiлiк деңгейiн объективтi бағалаудың негiзi болып табылады.
Тиiстi саладан арнаулы орта бiлiмi бар адамдар қысқартылған және жеделдетiлген бағдарлама бойынша жоғары бiлiм алуы мүмкiн.
Мемлекеттiк емес жоғары оқу орындарының оқу қызметiн олардың өздерi дербес жүзеге асырады.
Бiлiмнiң мазмұнын нақтыландыру жоғары оқу орындарының ғылыми кеңестерi бекiтетiн жұмыс оқу жоспарларымен және бағдарламаларымен белгiленедi.

9-бап. Оқу және әдiстемелiк жұмысты ұйымдастыру
Жоғары оқу орны мамандар даярлауды бiлiмдi, ғылым мен өндiрiстi ұштастыру, оқытуды белсендi әдiстер, жаңа ақпараттық технологиялар кешенiн қолдана отырып дараландыру негiзiнде студенттердiң шығармашылық даралығын, интеллектуалдық және практикалық қабiлеттерiн таныту, қалыптастыру және дамыту үшiн мүмкiндiктер туғызу арқылы жүзеге асырады.
Жоғары оқу орны студенттердi оқу құралдарымен қамтамасыз етедi, оқуға еңбек пен тұрмысқа кiнәратсыз және қауiпсiз жағдайлар жасайды.
Студенттердiң оқу шамасы, сабақ режимi денсаулық сақтау органдарының ұсыныстары негiзiнде жоғары оқу орындарының Жарғысымен анықталады.
Жоғары оқу орны студенттердi бағалау жүйесiн, аттестаттаудың түрлерiн, тәртiбiн таңдауда дербес болады.
Студенттердi оқу процесiнен алаңдатуға болмайды.
Жоғары оқу орнының оқу жоспарын меңгеру бiтiрушiлерге мiндеттi қорытынды аттестаттау жүргiзумен аяқталады.
Жоғары оқу орны әдiстемелiк жұмысты ұйымдастырып, жүргiзедi. Мемлекеттiк жоғары оқу орындарында әдiстемелiк жұмысты үйлестiрудi оқу әдiстемелiк бiрлестiктер (орталықтар) жүзеге асырады.
Оқу-әдiстемелiк бiрлестiктер туралы үлгi ереженi Бiлiм беру министрлiгi бекiтедi.
Жоғары оқу орнының тәрбиелiк мiндеттерi студенттер мен оқытушылардың бiрлескен оқу, ғылыми, шығармашылық, өндiрiстiк қызметiнде iске асырылады.

10-бап. Оқыту тiлi
Мемлекеттiк жоғары оқу орындарында оқыту қазақ және орыс тiлдерiнде жүргiзiледi, мұның өзi тиiстi оқу бөлiмшелерiнiң қажеттi санын, сондай-ақ олардың жұмыс iстеуi үшiн жағдайлар жасау арқылы қамтамасыз етiледi. Басқа тiлдерде мамандар даярлау республиканың қажеттерiне сәйкес жүзеге асырылады.
Барлық жоғары оқу орындарында Қазақстан Республикасының мемлекеттiк тiл ретiнде қазақ тiлiн және ресми түрде қолданылатын тiл ретiнде орыс тiлiн оқыту жоғары бiлiм берудiң мемлекеттiк стандарттарымен белгiленедi.
Мемлекеттiк емес жоғары оқу орындарында тiлдiң (тiлдердiң) оқытылуын Бiлiм беру министрлiгiмен келiсiм бойынша олардың құрылтайшылары белгiлейдi.
ЕСКЕРТУ. 10-бапқа өзгерiс енгiзiлдi - ҚР Президентiнiң
1996.01.27.N 2829 жарлығымен. U962829_

11-бап. Оқыту түрлерi
Жеке адамның қажеттерi мен мүмкiндiктерiн ескере отырып жоғары оқу орындарында оқыту өндiрiстен қол үзiп және қол үзбей, сондай-ақ экстернат шеңберiнде жүргiзiлуi мүмкiн.
Нақты мамандық бойынша оқытудың барлық түрлерi үшiн тиiстi салада жоғары бiлiм берудiң бiрыңғай мемлекеттiк стандарты қолданылады.

12-бап. Жоғары бiлiм берудiң құрылымы
Жоғары оқу орындарында оқытудың сипаты мен көлемi, мазмұны мен мерзiмi жөнiнен әртүрлi сабақтас бiлiми-кәсiби бағдарламалар iске асырылуы мүмкiн, олардың меңгерiлгенi түрлi деңгейдегi жоғары бiлiм туралы дипломдармен куәландырылады.
Жоғары бiлiм берудiң көп деңгейлi құрылымы жеке адамның алуан түрлi мәдени-бiлiм талаптарын қанағаттандыруда жоғары мектептiң мүмкiндiгiн кеңейтуге, экономика мен еңбек рыногының өзгермелi қажеттерiн ескере отырып, мамандарды жалпымәдени, ғылыми және кәсiби даярлаудың икемдiлiгiн арттыруға бағытталған.
Жоғары бiлiм мамандарын көп деңгейлi даярлау туралы ереженi республика Үкiметi бекiтедi.

13-бап. Жоғары бiлiм туралы құжаттар
Мемлекеттiк жоғары оқу орындарын бiтiрген адамдарға Бiлiм беру министрлiгi белгiлеген үлгiдегi, олардың жоғары бiлiм алғанын куәландыратын диплом берiледi.
Мемлекеттiк емес жоғары оқу орындарын бiтiрген адамдарға мемлекеттiк диплом олардың бiлiм деңгейi мемлекеттiк стандартқа сай келген жағдайда берiледi.
Мемлекеттiк емес жоғары оқу орындарында бiлiм алған адамдардың ақылы мемлекеттiк аттестаттаудан өтуге құқығы бар.
Қазақстан Республикасының жоғары бiлiм туралы дипломы оның бүкiл аумағында қолданылады.
Жоғары бiлiм туралы шетелдiк жоғары оқу орындары берген құжаттар Қазақстан Республикасының аумағында халықаралық келiсiмдер негiзiнде танылады.
Қазақстан Республикасында жоғары бiлiм туралы құжаттарды тану және тиiстi куәлiктер беру Бiлiм беру министрлiгi бекiткен тәртiппен жүзеге асырылады.
Жоғары оқу орындары жоғары бiлiм туралы құжаттарды тану жөнiндегi халықаралық аймақтық конвенцияларға қосыла алады.
ЕСКЕРТУ. 13-баптың 3-бөлiгiне өзгерiс енгiзiлдi - ҚР Президентiнiң
1996.01.27. N 2829 жарлығымен.

14-бап. Ғылыми-зерттеу және шығармашылық жұмысты ұйымдастыру
Жоғары оқу орны оқу-ғылыми ұйым болып табылады және өзiнiң ғылыми қызметiнде "Ғылым және Қазақстан Республикасының мемлекеттiк ғылыми-техникалық саясаты туралы" Қазақстан Республикасы Заңын басшылыққа алады.
Жоғары оқу орнының ғылыми-зерттеу жұмысының негiзгi мiндеттерi:
- теориялық және қолданбалы мәселелердi талдап жасау;
- оқулықтар мен оқу құралдарын жасау;
- ғылыми-әдiстемелiк сипаттағы зерттеу жұмыстарын орындау болып табылады.
Жоғары оқу орын ғылыми зерттеулердiң нәтижелерiн халық шаруашылығына енгiзуге қатысады, ғылым, техника мен мәдениет жетiстiктерiн насихаттайды.
Жоғары оқу орындары ғылымының басты принципi оны оқу процесiмен, сондай-ақ академиялық және салалық ғылыммен ұштастыру болып табылады.
Жоғары оқу орны Ғылыми кеңес бекiткен тақырыптық жоспар бойынша ғылыми зерттеулер мен шығармашылық жұмыс жүргiзедi, өзiнiң ғылыми мүмкiншiлiгiнiң ұтымды да тиiмдi пайдаланылуын, атқарылатын жұмыстың сапасын және қауiпсiз еңбек жағдайларын, студенттердi ғылыми-зерттеу және шығармашылық жұмысқа қатысуға кеңiнен тартуды қамтамасыз етедi.
Жоғары оқу орнында жүргiзiлетiн ғылыми зерттеулер мемлекеттiк бюджет, шаруашылық шарттарды орындаудан алынатын қаражаттар, әртүрлi қорлар, банк кредиттерi, өз қаражаттары, жиналған жылу және басқа көздер есебiнен қаржыландырылады.
Кадрлар, материалдық база және қаржыландыру көздерi болған жағдайда жоғары оқу орны қажеттi ғылыми-зерттеу институттарын, ғылыми орталықтар, ғылыми-зерттеу бөлiмдерiн (секторларын), лабораториялар және басқа да бөлiмшелер құра алады.

III бөлiм. ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНЫҢ СТУДЕНТТЕРI
15-бап. Студент мәртебесi
Жеке өзiнiң өтiнiшi бойынша ректордың бұйрығымен жоғары мектептiң бiлiм-кәсiптiк бағдарламаларын меңгеру мүмкiндiктерiн бағалау негiзiнде оқуға алынған адам жоғары оқу орнының студентi болып табылады.
Жоғары оқу орнының студентiне белгiленген үлгiде студенттiк билет пен есеп кiтапшасы берiледi.
Студент жоғары оқу орнындағы бiлiм беру процесiнiң негiзгi субъектiсi болып табылады.

16-бап. Студенттердiң құқықтары
Жоғары оқу орындарының студенттерi:
- мемлекеттiк бiлiм беру стандарттары ауқымында оқуға және қосымша (соның iшiнде ақылы) бiлiм беру қызметiн алуға;
- оқудан бос кезiнде оқуын жұмыспен ұштастыруға;
- жоғары оқу орнының қоғамдық ұйымдары мен басқару органдары арқылы жоғары оқу орындары қызметiнiң, студенттiк өмiрдiң аса маңызды мәселелерiн талқылау мен шешуге қатысуға;
- жоғары оқу орнының кiтапханаларын, ақпарат қорын, оқу, ғылыми және басқа да бөлiмшелерiнiң қызметiн оның Жарғысында белгiленген тәртiппен тегiн пайдалануға;
- ғылыми-зерттеу жұмыстарына, конференцияларға, симпозиумдарға қатысуға, өз жұмыстарын жариялауға, оның iшiнде жоғары оқу орындарының басылымдарында жариялауға;
- жеңiлдiкпен медициналық қызметтi пайдалануға мемлекеттiк көлiкте (таксиден басқасында) жеңiлдiкпен жүруге;
- бос орын болған жағдайда мемлекеттiк театрларға, кинотеатрларға, концерт залдарына, мұражайларға, стадиондарға жеңiлдiкпен кiруге;
- оқудағы табыстары және ғылыми-зерттеу жұмысы мен шығармашылық қызметке белсене қатысқаны үшiн моральдық жағынан көтермеленуге және материалдық сыйақы алуға;
- жоғары оқу орны әкiмшiлiгiнiң бұйрықтары мен өкiмдерiне заңдарда белгiленген тәртiппен шағым беруге;
- әскери қызметтi өтеудi кейiнге қалдыруға құқылы.
Мемлекеттiк жоғары оқу орындарының өндiрiстен қол үзiп оқитын барлық үлгiрiмдi студенттерге стипендия төленедi. Стипендияның мөлшерiн жоғары оқу орны белгiлейдi, бiрақ ол Республика Үкiметi белгiлеген ең төмен мөлшерден кем болмауға тиiс, немесе студенттiң барлық меншiк түрiндегi кәсiпорындармен, ұйымдармен, мекемелермен жасасқан шарттарының ережелерiмен анықталады.
Мемлекеттiк жоғары оқу орындарының барлық студенттерiне әрбiр оқу жылында бiр рет оқу, ғылыми және әдiстемелiк әдебиет сатып алу үшiн стипендиясы мөлшерiнде жәрдем берiледi.
Мемлекеттiк жоғары оқу орындарында жетiм балаларды және ата-анасының (олардың орнындағы адамдардың) қамқоршылығынсыз қалған балаларды ұстау мен оқыту толық мемлекеттiк қамсыздандыру негiзiнде жүзеге асырылады.
Студенттерге жүктiлiк, бала туу жөнiндегi демалысы және баланы күту жөнiндегi демалысы кезеңiнде стипендия төлеу толық көлемiнде сақталып, бiр жолғы жәрдемақы төленедi.
Өндiрiстен қол үзiп оқитын, жоғары оқу орындары тұрған жерден баруға байланысты өндiрiстiк (педагогикалық) және оқу практикасынан өту үшiн кәсiпорынға, мекеме мен ұйымға жiберiлген барлық практикант студенттерге қызметтiк iссапар туралы шектi шама құжаттарына сәйкес тәулiктiк ақы төленедi.
Жоғары оқу орындарының өндiрiстен қол үзбей оқитын студенттерiнiң жұмыс орны бойынша ақы төленетiн қосымша демалыс алуға, қысқартылған жұмыс аптасына және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген басқа да жеңiлдiктер алуға құқылы.
Жоғары оқу орындарының студенттерi мемлекеттiк кәсiпорындармен, қоғамдық бiрлестiктермен, кооперативтермен және жеке адамдармен контрактiлер жасасуға құқылы. Контрактiлерде даярлау құнын iшiнара немесе толық төлеу, стипендия, соның iшiнде көтерiңкi стипендия төлеу, кредит, белгiлi бiр жұмыс орнын, тұрғын үй беру және басқа жағдайлар жасау көзделуi мүмкiн.
Студенттердiң республика заңдарымен және жоғары оқу орнының Жарғысымен белгiленген басқа да құқықтары бар.

17-бап. Студенттердiң мiндеттерi
Жоғары оқу орындарының студенттерi таңдап алған мамандығы бойынша теориялық бiлiмдi, практикалық дағдыны және зерттеулердiң қазiргi әдiстерiн меңгеруге, оқу жоспарлары мен оқу бағдарламаларында көзделген тапсырмалардың барлық түрлерiн белгiленген мерзiмде орындауға, ұлттық және жалпыадамзаттық, рухани-адамгершiлiк қазыналарды құрметтеуге, iшкi тәртiп ережелерiн сақтауға, Қазақстан Республикасы заңдарында белгiленген басқа да талаптарды орындауға мiндеттi.

Мiндеттердi бұзғаны үшiн студенттерге жоғары оқу орнының

Жарғысында белгiленген тәртiппен жоғары оқу орнынан шығаруға дейiн

тәртiптiк ықпал ету шаралары қолданылуы мүмкiн.

18-бап. Студенттердi оқудан шығару, қайта алу және ауыстыру

Студент жоғары оқу орнынан:

- өз тiлегi бойынша;

- Дәрiгерлiк-Бақылау Комиссиясы анықтамасының негiзiнде

денсаулық жағдайы бойынша;

- басқа жоғары оқу орнынан ауысуына байланысты;

- академиялық үлгiрмеушiлiгi үшiн;

- оқу тәртiбiн, iшкi тәртiп ережелерiн және жоғары оқу орнының

Жарғысын бұзғаны үшiн шығарылуы мүмкiн.

Жоғары оқу орнының студентi белгiленген тәртiппен бiр жоғары оқу орнынан екiншiсiне, бiр мамандықтан екiншiсiне немесе оқытудың бiр түрiнен екiншiсiне белгiленген тәртiппен ауысуға құқылы.

19-бап. Жоғары оқу орындарын бiтiрушiлердi жұмысқа
орналастыру
Мемлекеттiк тапсырыс бойынша мемлекеттiк жоғары оқу орындарының

күндiзгi бөлiмдерiн бiтiрушiлердi дербес бөлу арқылы жұмысқа

орналастырылуға тиiс.

Жоғары оқу орындары шарттардың негiзiнде даярлаған бiтiрушiлер

осы шарттарға сәйкес жұмысқа жiберiледi.

Жас мамандардың құқықтары мен мiндеттерi, оларды жұмысқа

орналастыру тәртiбi Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiткен

Ережелермен айқындалады.

Ескерту. 19-бап жаңа редакцияда - ҚР Президентiнiң 1995.08.30.

N 2441 жарлығымен.

U952441_

IV бөлiм. ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНЫҢ ОҚЫТУШЫЛАРЫ ЖӘНЕ

БАСҚА ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРI

20-бап. Жоғары оқу орындары оқытушыларының және басқа

қызметшiлерiнiң мәртебесi

Жоғары оқу орындарында профессорлық-оқытушылық және ғылыми құрамының, әкiмшiлiк-қызмет көрсетушiлiк, өндiрiстiк және көмекшi қызметкерлердiң лауазымдары көзделедi.
Профессорлық-оқытушылық және ғылыми құрам лауазымдарын, оқу-ғылыми бөлiмшелер басшыларын атқару - контрактiлiк немесе конкурстық негiзде, басқа қызметкерлер - еңбек шарты бойынша жүргiзiледi.
Профессорлық-оқытушылық құрам лауазымдарын атқару туралы ереженi Бiлiм беру министрлiгi бекiтедi.

21-бап. Оқытушылар мен басқа да қызметкерлердiң құқықтары
Жоғары оқу орнының профессорлық-оқытушылық және ғылыми құрамы:
- кәсiптiк қызметi үшiн жағдайлармен қамтамасыз етiлуге;
- педагогтiң жеке ерекшелiктерiне мейлiнше толық сай келетiн және оқу процесiнiң жоғары сапасын қамтамасыз ететiн оқыту әдiстерi мен құралдарын еркiн таңдап алуға;
- бiлiктiлiгiн белгiленген тәртiп бойынша арттыруға;
- жоғары оқу орнының (факультеттiң) Ғылыми кеңесiне сайлауға және сайлануға;
- жоғары оқу орны, факультет ғылыми кеңестерiнiң мәжiлiстерiнде және басқа да өзiн-өзi басқару органдарында оқу, әдiстемелiк, ғылыми, шығармашылық және өндiрiстiк қызметтiң аса маңызды мәселелерiн талқылауға қатысуға;
- белгiленген тәртiппен халықаралық және республикалық ғылыми, әдiстемелiк съездерге, конференцияларға, кеңестерге қатысуға;
- педагогтiк және ғылыми қызметтегi табыстары үшiн моральдық жағынан көтермелену мен материалдық сыйақы алуға, ордендермен және медальдермен наградталуға, құрметтi атақтар алуға;
- өзiнiң кәсiптiк ар-намысы мен қадiр-қасиетiн қорғауға;
- жоғары оқу орны әкiмшiлiгiнiң бұйрықтары мен өкiмдерiне заңдарда белгiленген тәртiппен шағым беруге құқылы.
Жоғары оқу орындарының педагог қызметкерлерiне жыл сайын мамандығы бойынша оқу, әдiстемелiк, ғылыми және басқа әдебиет сатып алу үшiн нысаналары мақсатпен лауазымдық айлықақысы мөлшерiнде жәрдемақы бөлiнедi.
Жоғары оқу орны педагог қызметкерлерiнiң "Бiлiм беру туралы" Қазақстан Республикасы Заңымен және басқа да заң құжаттарымен белгiленген басқа да құқықтары бар.
Әкiмшiлiк-қызмет көрсетушi, өндiрiстiк және көмекшi қызметкерлердiң құқығы iшкi тәртiп ережелермен және лауазымдық нұсқаулармен белгiленедi.
Жоғары оқу орнының құрамына енетiн ғылыми-зерттеу, конструкторлық-технологиялық, тәжiрибе-эксперименттiк, оқу, оқу-өндiрiстiк, өндiрiстiк шеберханалар (цехтар, шаруашылықтар) және басқа ұйымдар, бөлiмшелер қызметкерлерiне арналған жеңiлдiктер мен артықшылықтар салалар мен өндiрiстер қызметкерлерiнiң сондай категорияларына сәйкес белгiленедi.
Жоғары оқу орындарының қызметкерлерiн қызметкерлердiң өз келiсуiнсiз олардың негiзгi қызметiне тән емес мiндеттердi атқаруға тартуға жол берiлмейдi.

22-бап. Жоғары оқу орындары оқытушылары мен басқа
қызметкерлерiнiң мiндеттерi
Жоғары оқу орнының профессорлық-оқытушылық және ғылыми құрамы:
- педагогтiк және ғылыми процестiң жоғары тиiмдiлiгiн қамтамасыз етуге, студенттердiң бойында дербестiктi, бастаманы, дара және шығармашылық қабiлеттi дамытуға, студенттердiң мемлекеттiк стандарттан кем түспейтiн бiлiм алуына қол жеткiзуге;
- бiлiм мазмұнының жоғары ғылыми деңгейiн қамтамасыз ететiн ғылыми зерттеулер жүргiзуге, оларға студенттердi белсендi түрде қатыстыруға;
- өзiнiң бiлiктiлiгiн арттырып отыруға;
- студенттердi оқыту мен тәрбиелеу iсiн жоғары кәсiптiк деңгейде жүргiзуге, ұлттық, жалпыадамзаттық, рухани-адамгершiлiк қазынаға құрметпен қарауға тәрбиелеуге;
- педагогикалық этика нормаларын, жоғары оқу орнының Жарғысы мен iшкi тәртiп ережелерiн сақтауға мiндеттi.
Профессор-оқытушы және ғылыми қызметкерлердiң мiндеттерi жоғары оқу орнының Жарғысымен немесе контракт ережелерiмен регламенттеледi.
Әкiмшiлiк-қызмет көрсетушi, өндiрiстiк және көмекшi қызметкерлердiң мiндеттерi iшкi тәртiп ережелерiмен және лауазымдық нұсқаулармен белгiленедi.

23-бап. Жоғары оқу орындары қызметкерлерiнiң еңбегiне ақы төлеу
Мемлекеттiк жоғары оқу орындары оқытушылары мен басшы қызметкерлерiнiң еңбегiне ақы төлеу атқаратын қызметiне, жоғары оқу орнының санатына орындайтын жұмысының сапасына, ғылыми дәрежесiне, ғылыми атағына сәйкес еңбекке ақы төлеу қорынан саралап жүзеге асырылады және ең көп мөлшерi шектелмейдi.
Жоғары оқу орындары оқытушыларының жылдық оқыту жұмысы 700 сағаттан аспауға тиiс.
Жоғары оқу орны еңбекке ақы төлеудiң түрi мен жүйесiн, үстемелердiң, қосымша ақылардың, сыйлықтардың және ынталандырушылық сипаттағы басқа да төлемдердiң мөлшерiн еңбекке ақы төлеуге арналған қаражат есебiнен және соның шегiнде дербес белгiлейдi.
Қызметкерлердi контрактiлiк негiзде тартқан ретте оларға айлықақы сол қызмет үшiн белгiленген ең аз мөлшерден кем белгiленбейдi.
Мемлекеттiк жоғары оқу орындарында оқытушыларға лауазымдық мiндеттерде, контрактiлерде және жеке жоспарда көзделмеген қосымша жұмысының барлық түрлерi үшiн ақы төленедi.
Жоғары оқу орындарының қызметкерлерi өз оқу орнында да, сондай-ақ басқа оқу орнында, кәсiпорында, мекемеде, ұйымда белгiленген тәртiп бойынша жұмысты қосып атқара алады.
Жоғары оқу орнына санат беру туралы ереженi Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтедi.
ЕСКЕРТУ. 23-бапқа өзгерiс пен толықтыру енгiзiлдi - ҚР
Президентiнiң 1996.01.27. N 2829 жарлығымен.

24-бап. Ғылыми-педагог қызметкерлердi даярлау, қайта даярлау
және олардың бiлiктiлiгiн арттыру
Жоғары оқу орны ғылыми-педагог қызметкерлердi даярлау, қайта даярлау және олардың бiлiктiлiгiн арттыру үшiн жағдайлар жасайды, бөлiмшелер ұйымдастырып, мынадай түрлерiн белгiлейдi:
- аспирантура;
- докторантура;
- iзденiс - кандидаттық емтихандар тапсыру, кандидаттық және докторлық диссертациялар әзiрлеу үшiн жоғары оқу орындарына бекiтiп беру;
- докторлық диссертациялар әзiрлеу үшiн ғылым кандидаттарын ғылыми қызметкерлер лауазымына көшiру;
- ғылыми, педагогтық, шығармашылық стажировка, соның iшiнде оларды кәсiпорындарда, ғылыми-зерттеу институттарында, конструкторлық бюроларда, басқа жоғары оқу орындары мен ұйымдарда, оның iшiнде шетелдерде стажировкадан өткiзу;
- диссертацияны жазып бiтiру үшiн шығармашылық демалыс беру;
- кадрлардың бiлiктiлiгiн арттыру және оларды қайта даярлау институттарында, факультеттерiнде және орталықтарында бiлiктiлiгiн арттыру мен қайта даярлау;
- жоғары оқу орындары жанындағы арнаулы факультеттер мен курстарда қайта даярлау мен оқыту.
Аталған оқыту түрлерiн ұйымдастыру Бiлiм беру министрлiгi бекiткен ережелермен анықталады.
Жоғары оқу орнында бiлiм алғаннан кейiн мекемелерге жұмысқа кiрген кезде мемлекеттiк және мемлекеттiк емес жоғары оқу орындарын бiтiрушiлердiң құқықтары бiрдей болады.

V бөлiм. ЖОҒАРЫ БIЛIМ ЖҮЙЕСIН БАСҚАРУ
25-бап. Жоғары бiлiм жүйесiн басқару органдары
Жоғары бiлiмдi мемлекеттiк басқарудың орталық органы Қазақстан Республикасының Бiлiм беру министрлiгi болып табылады. Ол қай ведомствоға жататындығына қарамастан барлық жоғары мемлекеттiк оқу орындарына жалпы әдiстемелiк басшылықты жүзеге асырады.
Жоғары бiлiмдi мемлекеттiк басқарудың ведомстволық органдары жоғары оқу орындары бар тиiстi салалық министрлiктер мен ведомстволардың құрамында жұмыс iстейдi.
Жоғары бiлiмдi басқаратын мемлекеттiк органдармен қатар қоғамдық органдардың құрылуы мүмкiн, олардың қызметi республиканың Конституциясына, жоғары бiлiм беру туралы және қоғамдық бiрлестiктер туралы заңдарға сәйкес жүзеге асырылады.

26-бап. Жоғары оқу орындарын аттестаттау және аккредитивтеу
Жоғары оқу орындарын мемлекеттiк аттестаттау және аккредитивтеу жоғары оқу орындары ұсынатын бiлiмнiң сапасын, оның мемлекеттiк бiлiм беру - кәсiптiк бағдарламаларға сәйкестiгiн бағалау, жоғары бiлiм беруге мемлекет бөлетiн бюджеттiк қаржыларды ұтымды пайдалану, мамандар даярлау мен ғылыми зерттеулердiң жоғары деңгейiн қамтамасыз ету, жоғары оқу орындары ұжымдарының шығармашылық белсендiгiн ынталандыру, жоғары оқу орнының мемлекеттік мәртебесiн (үлгiсi мен түрiн) белгiлеу мақсатымен жүргiзiледi.
Мемлекеттік бақылау мiндетiн атқаратын жоғары оқу орындарын аттестаттау мiндеттi тәртiппен жүзеге асырылады, ал жоғары оқу орындары қызметiнiң түпкi нәтижелерiн қоғам мен мемлекеттiң ресми тануын алу үшiн аккредитивтеу ерiктi негiзде жүргiзiледi.
Аттестаттау мен аккредитивтеудiң нәтижесi ойдағыдай болған жағдайда жоғары оқу орнына тиiсiнше аттестатталған немесе аккредитивтелген жоғары оқу орнының мәртебесi берiледi.
Аккредитивтелген деп танылған жоғары оқу орындарына қосымша құқықтар мен жеңiлдiктер берiледi.
(бесiншi бөлiк)
ЕСКЕРТУ. 26-баптан сөздер мен 5-шi бөлiк алынып тасталды -
ҚР Президентiнiң 1996.01.27. N 2829 жарлығымен.

27-бап. Автономиялы жоғары оқу орны мәртебесiн беру
Жоғары оқу орындарының бастамасы бойынша жүргiзiлетiн аккредитивтеу нәтижесiнде республика Үкiметi оларға автономиялы жоғары оқу орындары мәртебесiн беруi мүмкiн. Ерекше жағдайларда автономиялы жоғары оқу орны мәртебесiн Қазақстан Республикасының Президентi беруi мүмкiн.
Автономиялы жоғары оқу орны оқу жоспарлары мен бағдарламаларын дербес әзiрлеп, бекiтедi; барлық аккредитивтелген бағыттар мен даярлық деңгейлерi бойынша қабылдау жоспарларын белгiлейдi; жаңа мамандықтар ашады; оқытушылар мен студенттердi шетелге iссапарға жiберу туралы шешiм қабылдайды; шетелдiк ғалымдар мен мамандарды қоса алғанда, жұмысқа қызметкерлер жалдау жүйесiн енгiзедi.
Автономиялы жоғары оқу орнының профессор және доцент ғылыми атақтарын берген кезде түпкi сараптама құқығы болады;
Үкiмет қаржыландыратын республикалық және халықаралық бағдарламаларға қатысуда, жер учаскелерiн алуда, техника парктерiн, бизнес орталықтарын ұйымдастыру iсiнде мемлекеттiк және жергiлiктi органдар тарапынан жәрдем алуда, аккредитивтелген болашағы зор мамандықтар бойынша даярлықты кеңейту үшiн нысаналы мемлекеттiк дотациялар алуда басым құқықты пайдаланады. Автономиялы жоғары оқу орнының аккредитивтелген мамандықтарын бiтiрген түлектерi халықты жұмыспен қамту қызметтерiнiң жұмыспен кезектен тыс қамтамасыз ету құқығын пайдаланады.
Автономиялы жоғары оқу орны жеке шектiк шамалар бойынша қаржыландырылады.
Автономиялы жоғары оқу орнына басқа да құқықтар мен жеңiлдiктер берiлуi мүмкiн.
Автономиялы жоғары оқу орны туралы ереженi Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтедi.

28-бап. Жоғары оқу орындарына басшылық ету
Жоғары оқу орнын басқару оның қызметi мәселелерiн шешу iсiне қызметкерлер мен оқушылардың барлық категорияларының қатысуы принципiне негiзделiп құрылады.
Мемлекеттiк жоғары оқу орнының жоғары органы Ғылыми кеңес болып табылады. Ғылыми кеңестiң жұмыс тәртiбi мен жұмыс регламентi жоғары оқу орнының Жарғысымен белгiленедi.
Мемлекеттiк жоғары оқу орнына тiкелей басшылықты Бiлiм беру министрлiгi (немесе жоғары бiлiмдi мемлекеттiк басқарудың тиiстi ведомстволық органы) тағайындайтын ректор жүзеге асырады.
Аккредитивтелген деп танылған мемлекеттік жоғары оқу орындарының өз ректорын сайлап қою құқығы бар.
Ректор жоғары оқу орны жұмысының нәтижесi үшiн толық жауапты болады. Осы қолданылып жүрген заңдарға сәйкес жоғары оқу орнының атынан iс-қимыл жасайды, барлық органдарда, мекемелерде, кәсiпорындарда одан өкiл болады, жоғары оқу орнының мүлкiне билiк етедi, шарттар жасасады, сенiмхат бередi, банкiде жоғары оқу орнының есебiн ашады.
Жарғыда белгiленген өз өкiлеттiгi және жоғары оқу орнының құзыретi шегiнде ректор жоғары оқу орнының барлық қызметкерлерiне, студенттерi мен басқа да оқушыларына мiндеттi бұйрықтар шығарып, нұсқаулар бередi.
Мемлекеттiк емес жоғары оқу орнының басшысын оның құрылтайшысы тағайындайды.

VI бөлiм. ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНЫҢ ҚАРЖЫ-ШАРУАШЫЛЫҚ
ҚЫЗМЕТI
29-бап. Жоғары оқу орындарын қаржыландыру
Мемлекеттiк жоғары оқу орындарын қаржыландырудың негiзiне халықаралық тәжiрибенi ескерiп, бiр студентке жұмсалатын нақты шығындарды бiрте-бiрте көбейту принципiн негiзге ала отырып, әрбiр студентке шаққандағы мемлекеттiк шектiк шамаларға сәйкес жүзеге асырылатын Қазақстан Республикасының мемлекеттiк бюджетiнен бөлiнетiн қаржы алынады. Шектiк шамалардың абсолюттiк мөлшерi ақшаның құнсыздану қарқынына сәйкес индекстелiп отыруға тиiс.
Мемлекеттiк жоғары оқу орындарын қаржыландырудың негiзгi көздерi:
- мамандарды жергiлiктi жерлерде одан әрi пайдалану үшiн оларды

даярлауға жергiлiктi бюджеттен бөлiнетiн қаражаттар;

- шаруашылық және өзге де шарттарды орындағаны үшiн алынатын

қаражаттар;

- банк кредиттерi, депозиттiк салымдардан, бағалы қағаздардан

түсетiн кiрiстер;

- ғылыми, баспагерлiк, товарлы өнiмдi сатудан алынатын

қаражаттар;

- бiлiм берудi iске асырудан және өзге де қызметтер көрсетуден

алынатын қаражаттар;

- сыртқы экономикалық қызметтен алынатын қаражаттар;

- салалардың, кәсiпорындардың, ұйымдардың, кооперативтердiң

ерiктi жарналары;

- жекелеген адамдардың жинаған жылулары;

- басқа да түсiм көздерi болуы мүмкiн.

Ерекше дарынды жас адамдарға арналған элитарлық үлгiдегi мемлекеттік жоғары оқу орындары, автономиялы жоғары оқу орындары немесе эксперимент режимiнде жұмыс iстейтiн жоғары оқу орындары жеке шектiк шамалар бойынша қаржыландырылады.
Әртүрлi көздерден түсетiн барлық қаражаттар жоғары оқу орындарын мемлекеттiк бюджеттен қаржыландырудың шектiк шамалары мен абсолюттi мөлшерiн кемiтпейдi.
Қызметтiң барлық түрлерi бойынша шығындардан жасалған үнем алынып қойылмауға тиiс, жоғары оқу орындарының билiгiнде қалады және белгiленген тәртiппен олардың өз қажеттерiне пайдаланылады.
Мемлекеттiк емес жоғары оқу орындарын қаржыландыру республика заңдарына сәйкес құрылтайшылардың қаражаттары, жоғары оқу орындарының өз қаражаттары және басқа көздер есебiнен жүзеге асырылады.
Жоғары оқу орындары алған валюта қаражаттары олардың өз билiгiнде қалады.
Озық тәжiрибе алмасу, студенттер мен қызметкерлердiң мәдени және шығармашылық дамуы, жоғары мектептiң материалдық-техникалық базасын нығайту жөнiндегi шараларды жүзеге асыру үшiн, сондай-ақ жоғары оқу орындары ұжымдарының әлеуметтiк мұқтаждарына республикалық бюджеттен бөлiнген қаражаттарды үнемдеу, жоғары оқу орындарының ақылы қызмет көрсету, кәсiпорындармен және ұйымдармен шарт бойынша тапсырыстарды, жұмыстарды орындау жөнiндегi шаруашылық есеп қызметi есебiнен алған қаражаттары сомасынан бөлiнетiн жарналар, өнiм өткiзуден және басқа да өндiрiстiк қызметтен алынған табыстар есебiнен орталықтандырылған даму қоры мен қаржы резервтерi құрылады.
ЕСКЕРТУ. 29-бап сөздермен толықтырылды - ҚР Президентiнiң
1996.01.27.N 2829 жарлығымен.

30-бап. Жоғары оқу орындарының материалдық-техникалық базасы
Мемлекеттiк жоғары оқу орындарының материалдық-техникалық базасын құру мен дамыту мемлекеттiк тапсырыстар негiзiнде шектi шамалар бойынша басым тәртiппен жүзеге асырылады.
Жоғары оқу орнының мемлекеттiк мүлкi оған оралымды басқару құқығымен тиесiлi болады және алып қоюға немесе жоғары оқу орнының негiзгi мiндеттерi мен мүдделерiне қайшы келетiн мақсаттарда пайдалануға болмайды.
(3-бөлiк)
ЕСКЕРТУ. 30-баптан 3-шi бөлiк алынып тасталды - ҚР Президентiнiң
1996.01.27. N 2829 жарлығымен.
31-бап. Жоғары оқу орындарының өндiрiстiк-шаруашылық және
коммерциялық қызметi
Жоғары оқу орындары өндiрiстiк-шаруашылық және коммерциялық

қызметтен табыс табуға құқылы, ол табыстар оларға толық шаруашылық

жүргiзу құқығында тиесiлi болады.

Бiлiм беру министрлiгi (немесе тиiстi ведомстволық мемлекеттiк

басқару органы), егер мемлекеттiк жоғары оқу орнының

өндiрiстiк-шаруашылық және коммерциялық қызметi жарғылық қызметке

нұқсан келтiретiн болса, сот шешiмiне дейiн оны тоқтата алады.

32-бап.

Ескерту. 32-бап алынып тасталды - ҚР Президентiнiң 1995.10.05.

N 2488 жарлығымен.

U952488_

VII бөлiм. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ БАЙЛАНЫСТАР

33-бап. Қазақстан Республикасы азаматтарының шет мемлекеттерде

жоғары бiлiм алу құқығы

Қазақстан Республикасының азаматтарын шет мемлекеттерде жоғары

бiлiм алуға құқылы. Бұл құқық жеке басының бастамасымен не

мемлекетаралық келiсiмдер арқылы iске асырылады.

34-бап. Шетел азаматтарының және азаматтығы жоқ адамдардың

Қазақстан Республикасында бiлiм алу және педагогтiк

қызметпен айналысу құқығы

Қазақстан Республикасында тұрақты тұратын шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасының азаматтарымен тең дәрежеде жоғары бiлiм алуға және педагогтiк қызметпен айналысуға құқылы.
Қазақстан Республикасында тұрақты тұрмайтын шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасында халықаралық келiсiмдерде көзделген тәртiппен, сондай-ақ жоғары оқу орны шетелдiк ұйымдармен және жекелеген шетел азаматтарымен жасасқан шарттар мен контрактiлер бойынша жоғары бiлiм алып, педагогтiк қызметпен айналыса алады.

35-бап. Жоғары оқу орындарының халықаралық ынтымақтастығы
Жоғары оқу орындары шетелдiк және халықаралық мекемелермен және ұйымдармен тiкелей байланыстар орнатуға құқылы.
Олар жоғары бiлiм және ғылыми қызмет, қайта даярлау мен бiлiктiлiктi арттыру саласында ынтымақтастық туралы шарттар жасасуға, шет мемлекеттердiң оқу және ғылыми орындарына студенттердi, аспиранттарды, оқытушыларды оқуға (соның iшiнде алмасу тәртiбiмен) жiберуге құқылы.
Жоғары оқу орындарының халықаралық қызметi Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.

36-бап. Жоғары оқу орындарының сыртқы экономикалық қызметi
Жоғары оқу орындары сыртқы экономикалық қызметтi жүзеге асыруға, республикада да, шетелде де шетелдiк контрагенттермен өз атынан мәмiлелер және өзге де заң құжаттарын жасасуға, валюта қоры болуына, Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес шетелдiк

фирмалармен бiрлесiп кәсiпорындар құруға құқылы.

37-бап. Халықаралық шарттар

Егер Қазақстан Республикасының халықаралық шартында "Жоғары

бiлiм беру туралы" Қазақстан Республикасы Заңындағыдан өзгеше

ережелер белгiленген болса, халықаралық шарттың ережелерi

қолданылады.

Қазақстан Республикасының

Президентi

О высшем обpазовании

ЗАКОН Республики Казахстан от 10 апpеля 1993 года. Утратил силу - Законом РК от 7 июня 1999 г. N 390 ~Z990390.

Высшее образование является важнейшим структурным звеном в системе непрерывного образования Республики Казахстан.
Закон Республики Казахстан "О высшем образовании" основывается на Конституции Республики Казахстан, Законе Республики Казахстан "Об образовании" и определяет принципы государственной политики в области высшего образования, закрепляет правовые, экономические и социальные основы организации и деятельности высших учебных заведений

(вузов), направлен на создание условий реализации гражданами своих

конституционных прав на получение высшего образования, регулирует

отношения между субъектами образовательного процесса, устанавливает

их права и обязанности, компетенцию и ответственность.

Раздел I

Общие положения

Статья 1. Законодательство Республики Казахстан

о высшем образовании

Законодательство Республики Казахстан о высшем образовании состоит из настоящего Закона, положений Закона Республики Казахстан "Об образовании" и других законодательных актов, регулирующих отношения в области высшего образования.

Статья 2. Государственная политика Республики Казахстан
в области высшего образования

Республика Казахстан проводит суверенную государственную политику в области высшего образования, направленную на подготовку, в том числе за рубежом, высококвалифицированных специалистов для работы в условиях рыночной экономики, формирует организационно-экономический механизм ее реализации, обеспечивает приоритетность высшего образования, осуществляет поддержку высших учебных заведений различных форм собственности.
Местные органы представительной и исполнительной власти содействуют развитию высшего образования на своей территории путем привлечения в этих целях дополнительных источников финансирования, в том числе средств местного бюджета, укрепления материально-технической и кадровой базы, создания надлежащих жилищно-бытовых условий, медицинского обслуживания обучающихся и работников вузов.

Статья 3. Принципы государственной политики в
области высшего образования

Государственная политика в области высшего образования проводится на следующих основных принципах:
- постоянное совершенствование сети высших учебных заведений, обновление специальностей в целях обеспечения достаточной независимости республики в подготовке кадров, удовлетворения потребностей рыночной экономики, областей и регионов;
- равенство прав всех граждан Республики Казахстан на получение высшего образования (за исключением случаев ограничения этого права в отношении пола, возраста, состояния здоровья);
- бесплатность высшего образования в государственных вузах согласно плана приема;
- содействие частной системе высшего образования;
- обеспечение преемственности ступеней в непрерывном процессе образования;
- научный характер, правовая и экологическая направленность высшего образования;
- государственно-общественный характер управления высшим образованием;
- децентрализация управления высшим образованием, предусматривающая перераспределение функций и полномочий между органами управления всех уровней с расширением прав вузов;
- гуманитаризация высшего образования;
- индивидуализация и дифференциация высшего образования;
- содействие со стороны государства в получении элитарного высшего образования гражданам, проявившим выдающиеся способности;
- фундаментализация высшего образования, науки и производства;
- независимость образования от политических и идеологических воздействий отдельных партий и общественных движений, препятствующих получению объективных научных знаний.

Статья 4. Высшее учебное заведение и его
основные задачи

Высшим учебным заведением является самостоятельный субъект с правами юридического лица, который реализует образовательные, профессиональные и научные программы и имеет право выдавать документ о высшем образовании.
В состав государственного высшего учебного заведения могут входить учебные, научные, производственные и другие бюджетные или хозрасчетные подразделения, имеющие статус структурных единиц высшего учебного заведения или юридического лица.
Высшее учебное заведение со всеми его подразделениями функционирует как единый учебно-научно-производственный комплекс - учреждение образования.
Основными задачами высшего учебного заведения являются:
- удовлетворение потребностей личности в интеллектуальном и культурном развитии, в приобретении высшего образования и квалификации в избранной области деятельности;
- удовлетворение социально-экономических потребностей общества в специалистах с высшим образованием;
- подготовка высококвалифицированных специалистов, научно-педагогических кадров;
- организация и проведение фундаментальных, прикладных научных исследований и опытно-конструкторских работ;
- переподготовка и повышение квалификации руководящих работников и специалистов различного профиля.

Статья 5. Правовой статус вуза

В Республике Казахстан могут действовать государственные и частные высшие учебные заведения.
Действие законодательства Республики Казахстан в области высшего образования распространяется на все высшие учебные заведения республики независимо от форм собственности, организационно-правовых основ и подчиненности.
Деятельность высшего учебного заведения регламентируется его Уставом, а деятельность международного вуза - Уставом, утвержденным правительствами государств-учредителей.
Устав вуза регламентируется в установленном порядке.
Высшее учебное заведение самостоятельно в разработке своей структуры, организации учебного процесса и научной деятельности, подборе и расстановке кадров, в решении финансово-хозяйственных вопросов, в принятии решений и осуществлении действий, вытекающих из его Устава.
Высшее учебное заведение имеет право заключать соглашения с различными предприятиями и организациями, образовывать или входить: в учебно-воспитательные комплексы, учебно-научно-производственные объединения, ассоциации, иные объединения как в республике, так и за рубежом.
В государственных высших учебных заведениях создание и деятельность организационных структур политических партий, общественно-политических и религиозных движений и организаций не допускается.

Статья 6. Формирование контингента студентов

Основные положения по приему в государственные вузы Республики Казахстан определяются Министерством образования. Конкретные правила приема разрабатываются вузом.
Прием студентов в государственные вузы осуществляется на конкурсной основе по:
- плану приема на подготовку специалистов в пределах государственного стандарта за счет средств госбюджета;
- прямым договорам с предприятиями, учреждениями, организациями и другими юридическими и физическими лицами.
План приема для государственного вуза определяется Министерством образования (или соответствующим ведомственным органом государственного управления высшим образованием).
Формирование контингента обучающихся в вузах, имеющих статус автономного самоуправляемого государственного высшего учебного заведения, и в негосударственных вузах проводится ими самостоятельно.
Сноска. Часть вторая статьи 6 - с изменениями, внесенными Указом Президента Республики Казахстан, имеющего силу Закона, от 30 августа 1995 г. N 2441.

Статья 7. Создание, реорганизация и ликвидация высших
учебных заведений

Государственные высшие учебные заведения создаются, реорганизуются и ликвидируются Правительством Республики по представлению Министерства образования.
Создание, реорганизация и ликвидация негосударственных высших учебных заведений может осуществляться их учредителями - юридическими и физическими лицами. Уставы этих учреждений образования регистрируются в установленном порядке.
Право на образовательную деятельность и льготы, предоставляемые законодательством Республики Казахстан, возникают у высших учебных заведений со дня выдачи им лицензии.
Лицензии на право ведения образовательной деятельности высшим учебным заведениям выдаются в порядке, определяемом Правительством Республики Казахстан.

Раздел II
Учебная, методическая и научная деятельность
высшего учебного заведения

Статья 8. Содержание обучения

Учебная деятельность государственных высших учебных заведений осуществляется в соответствии с примерными учебными планами и программами, разработанными на основе государственных стандартов высшего образования и утвержденными Министерством образования или согласованными в установленном порядке.
Государственные стандарты определяют необходимые требования к содержанию образования (обязательный минимум), уровню подготовки выпускников вузов и являются основой объективной оценки уровня образования и квалификации выпускников вузов независимо от форм получения образования, а также установления эквивалентности дипломов.
Лица, имеющие среднее специальное образование соответствующего профиля, могут получать высшее образование по сокращенной и ускоренной программе.
Учебная деятельность негосударственных вузов осуществляется ими самостоятельно.
Конкретизация содержания образования определяется рабочими учебными планами и программами, утверждаемыми учеными советами вузов.

Статья 9. Организация учебной и методической работы

Высшее учебное заведение осуществляет подготовку специалистов на основе интеграции образования, науки и производства, индивидуализации обучения с применением комплекса активных методов, новых информационных технологий с созданием возможностей для выявления, формирования и развития творческой индивидуальности, интеллектуальных и практических способностей студентов.
Высшее учебное заведение обеспечивает студентов средствами обучения, создает здоровые и безопасные условия учебы, труда и быта.
Учебная нагрузка, режим занятий студентов определяются Уставом вуза на основе рекомендаций органов здравоохранения.
Вуз самостоятелен в выборе системы оценок, форм, порядка аттестации студентов.
Не допускается отвлечение студентов от учебного процесса.
Освоение учебного плана высшего учебного заведения завершается обязательной итоговой аттестацией выпускников.
Высшее учебное заведение организует и проводит методическую работу. Координация методической работы в государственных вузах осуществляется учебно-методическими объединениями (центрами).
Типовое положение об учебно-методических объединениях утверждается Министерством образования.
Воспитательные задачи высшего учебного заведения реализуются в совместной учебной, научной, творческой, производственной деятельности студентов и преподавателей.

Статья 10. Язык обучения

В государственных высших учебных заведениях обучение ведется на казахском и русском языках, что обеспечивается созданием необходимого числа соответствующих учебных подразделений, а также условий для их функционирования. Подготовка специалистов на других языках осуществляется в соответствии с потребностями республики.
Во всех высших учебных заведениях изучение казахского языка как государственного языка Республики Казахстан и русского языка - языка официального употребления определяется государственными стандартами высшего образования.
Язык (языки) обучения в негосударственных высших учебных заведениях определяется их учредителями по согласованию с Министерством образования.
Сноска. Статья 10 - с изменениями, внесенными Указом Президента Республики Казахстан, имеющим силу Закона, от 27 января 1996 г. N 2829.

Статья 11. Формы обучения

С учетом потребностей и возможностей личности обучение в высших учебных заведениях может вестись с отрывом и без отрыва от производства, а также в рамках экстерна.
Для всех форм обучения по конкретной специальности действует единый государственный стандарт высшего образования соответствующего профиля.

Статья 12. Структура высшего образования

В высших учебных заведениях могут быть реализованы различные по характеру и объему, содержанию и срокам обучения преемственные образовательно-профессиональные программы, освоение которых удостоверяется документами о соответствующем уровне высшего образования.
Многоуровневая структура высшего образования нацелена на расширение возможностей высшей школы в удовлетворении многообразных культурно-образовательных запросов личности, повышение гибкости общекультурной, научной и профессиональной подготовки специалистов с учетом меняющихся потребностей экономики и рынка труда.
Положение о многоуровневой подготовке специалистов высшего образования утверждается Правительством Республики.

Статья 13. Документы о высшем образовании

Лицам, окончившим государственные высшие учебные заведения, выдается диплом установленного Министерством образования образца, удостоверяющий получение ими высшего образования.
Лицам, окончившим негосударственные высшие учебные заведения, государственный диплом выдается при условии соответствия их уровня образования государственному стандарту.
Лица, получившие образование в негосударственных высших учебных заведениях, имеют право на платную государственную аттестацию.
Дипломы о высшем образовании Республики Казахстан действуют на всей ее территории.
Документы о высшем образовании, выданные зарубежными вузами, признаются на территории Республики Казахстан на основе международных соглашений.
Признание в Республике Казахстан документов о высшем образовании и выдача соответствующих удостоверений осуществляются в порядке, установленном Министерством образования.
Высшие учебные заведения могут присоединяться к международным региональным конвенциям о признании документов о высшем образовании.
Сноска. Статья 13 - с изменениями, внесенными Указом Президента Республики Казахстан, имеющим силу Закона, от 27 января 1996 г. N 2829.

Статья 14. Организация научно-исследовательской

и творческой работы

Высшее учебное заведение является учебно-научной организацией и в своей научной деятельности руководствуется Законом Республики Казахстан "О науке и государственной научно-технической политике Республики Казахстан" Z921100_ .
Основными задачами научно-исследовательской работы высшего учебного заведения являются:
- разработка теоретических и прикладных проблем;
- создание учебников и учебных пособий;
- выполнение исследовательских работ научно-методического характера.
Высшее учебное заведение участвует во внедрении в народное хозяйство результатов научных исследований, пропагандирует достижения науки, техники и культуры.
Главным принципом вузовской науки является ее интеграция с учебным процессом, а также с академической и отраслевой наукой.
Высшее учебное заведение проводит научные исследования и творческую работу по тематическому плану, утвержденному Ученым советом, обеспечивает рациональное и эффективное использование своего научного потенциала, качество выполняемых работ и безопасные условия труда, широкое привлечение студентов к участию в научно-исследовательской и творческой работе.
Научные исследования, проводимые в вузе, финансируются за счет государственного бюджета, средств, получаемых от выполнения хозяйственных договоров, различных фондов, банковских кредитов, собственных средств, пожертвований и других источников.
Высшее учебное заведение при наличии кадров, материальной базы и источников финансирования может создавать необходимые научно-исследовательские институты, научные центры, научно-исследовательские части (секторы), лаборатории и другие подразделения.

Раздел III
Студенты высших учебных заведений

Статья 15. Статус студента

Студентом высшего учебного заведения является лицо, зачисленное на обучение приказом ректора по личному заявлению на основе оценки его возможности осваивать образовательно-профессиональные программы высшей школы.
Студенту вуза выдается студенческий билет и зачетная книжка установленного образца.
Студент является основным субъектом образовательного процесса в высшем учебном заведении.

Статья 16. Права студентов

Студенты высших учебных заведений имеют право:
- на обучение в рамках государственных образовательных стандартов и получение дополнительных (в том числе платных) образовательных услуг;
- на совмещение обучения с работой в свободное от учебы время;
- участвовать через общественные организации и органы управления высшего учебного заведения в обсуждении и решении важнейших вопросов деятельности вуза, студенческой жизни;
- бесплатно пользоваться библиотеками, информационным фондом, услугами учебных, научных и других подразделений вуза в порядке, определенном его Уставом;
- принимать участие в научно-исследовательской работе, конференциях, симпозиумах, публиковать свои работы, в том числе в изданиях вузов;
- на льготное медицинское обслуживание, льготный проезд в государственном транспорте (кроме такси);
- на льготы при посещении государственных театров, кинотеатров, концертных залов, музеев, стадионов при наличии свободных мест;
- на моральное поощрение и материальное вознаграждение за успехи в учебе и активное участие в научно-исследовательской работе и творческой деятельности;
- обжаловать приказы и распоряжения администрации вуза в установленном законодательством порядке;
- на отсрочку от призыва на срочную военную службу.
Всем успевающим студентам государственных вузов, обучающимся с отрывом от производства, выплачивается стипендия. Размеры стипендии определяются вузом, но не менее установленного Правительством Республики минимального размера, или определяются условиями договоров студентов с предприятиями, организациями, учреждениями всех форм собственности.
Всем студентам государственных вузов один раз каждый учебный год выдается пособие в размере стипендии целевым назначением для приобретения учебной, научной и методической литературы.
В государственных высших учебных заведениях содержание и обучение детей-сирот, детей, оставшихся без попечения родителей (лиц, их заменяющих), осуществляется на основе полного государственного обеспечения.
Студентам на период отпуска по беременности и родам и отпуска по уходу за ребенком сохраняется выплата стипендии в полном объеме с одновременной выплатой пособия.
Всем студентам-практикантам, обучающимся с отрывом от производства, направленным на предприятия, в учреждения и организации для прохождения производственной (педагогической) и учебной практики, связанной с выездом из места нахождения высшего учебного заведения, выплачиваются суточные в соответствии с нормативными документами о служебных командировках.
Иногородние студенты обеспечиваются местами в общежитиях на льготных условиях оплаты за проживание.
Студенты высших учебных заведений, обучающиеся без отрыва от производства, имеют право на дополнительный оплачиваемый отпуск по месту работы, сокращенную рабочую неделю и другие льготы, предусмотренные законодательством Республики Казахстан.
Студенты высших учебных заведений имеют право заключать контракты с государственными предприятиями, общественными объединениями, кооперативами и частными лицами. В контрактах могут предусматриваться: частичная или полная оплата стоимости подготовки, выплата стипендии, в том числе в повышенном размере, предоставление кредитов, определенного места работы, жилья и другие условия.
Студенты имеют также другие права, определенные законодательством республики и Уставом вуза.
Сноска. Указом Президента Республики Казахстан от 12 апреля 1994 г. N 1652 действие части третьей статьи 16 приостановлено до 1 апреля 1997 года, кроме инвалидов и участников Великой Отечественной войны и приравненных к ним лиц.
Возобновлено действие части третьей статьи 16 - Законом Республики Казахстан от 14 июля 1994 г.

Статья 17. Обязанности студентов

Студенты высших учебных заведений обязаны овладевать теоретическими знаниями, практическими навыками и современными методами исследований по избранной специальности, выполнять в установленные сроки все виды заданий, предусмотренных учебными планами и программами обучения, уважать национальные и общечеловеческие, духовно-нравственные ценности, соблюдать правила внутреннего распорядка, выполнять другие требования,

установленные законодательством Республики Казахстан и Уставом вуза.

За нарушение обязанностей к студентам могут быть применены меры

дисциплинарного воздействия вплоть до исключения из вуза в порядке,

установленном Уставом вуза.

Статья 18. Отчисление, восстановление и перевод

студентов

Студент может быть отчислен из высшего учебного заведения:

- по собственному желанию;

- по состоянию здоровья на основании справки

Врачебно-Консультационной Комиссии;

- в связи с переводом в другое учебное заведение;

- за академическую неуспеваемость;

- за нарушение учебной дисциплины, правил внутреннего распорядка

и Устава вуза.

Студент высшего учебного заведения имеет право на восстановление и перевод из одного вуза в другой, с одной специальности на другую или с одной формы обучения на другую в установленном порядке.

Статья 19. Трудоустройство выпускников высших
учебных заведений

Выпускники дневных отделений, окончившие государственные высшие

учебные заведения по государственному заказу, подлежат персональному

распределению.

Выпускники, подготовленные вузами на основе договоров, направляются

на работу в соответствии с ними.

Права и обязанности молодых специалистов, порядок их трудоустройства

определяются Положением, утверждаемым Правительством Республики

Казахстан.

Сноска. Статья 19 в редакции Указа Президента Республики Казахстан,

имеющего силу Закона, от 30 августа 1995 г. N 2441.

Раздел IV

Преподаватели и другие работники высших

учебных заведений

Статья 20. Статус преподавателей и других работников
высших учебных заведений

В высших учебных заведениях предусматриваются должности профессорско-преподавательского и научного состава, административно-обслуживающего, производственного и вспомогательного персонала.
Замещение должностей профессорско-преподавательского и научного состава, руководителей учебно-научных подразделений производится на контрактной или конкурсной основе, других работников - по трудовому договору.
Положение о замещении должностей профессорско-преподавательского состава утверждается Министерством образования.

Статья 21. Права преподавателей и других
работников

Профессорско-преподавательский и научный состав высшего учебного заведения имеют право:
- на обеспечение условий для профессиональной деятельности;
- свободно выбирать методы и средства обучения, наиболее полно отвечающие индивидуальным особенностям педагога и обеспечивающие высокое качество учебного процесса;
- повышать в установленном порядке квалификацию;
- избирать и быть избранным в Ученый совет вуза (факультета);
- участвовать в обсуждении важнейших вопросов учебной, методической, научной, творческой и производственной деятельности на заседаниях ученых советов вуза, факультетов и в других органах самоуправления;
- участвовать в установленном порядке в международных и республиканских научных, методических съездах, конференциях, совещаниях;
- на моральное поощрение и материальное вознаграждение за успехи в педагогической и научной деятельности, на награждение орденами и медалями и присвоение почетных званий;
- на защиту своей профессиональной чести, достоинства;
- обжаловать приказы и распоряжения администрации вуза в установленном законодательством порядке.
Педагогическим работникам высших учебных заведений ежегодно выделяется пособие в размере должностного оклада целевым назначением для приобретения учебной, методической, научной и другой литературы по специальности.
Педагогические работники вуза имеют и другие права, определенные Законом Республики Казахстан Z922000_ "Об образовании" и другими законодательными актами.
Права административно-обслуживающего, производственного и вспомогательного персонала определяются правилами внутреннего распорядка и должностными инструкциями.
Льготы и преимущества для работников научно-исследовательских, конструкторско-технологических, опытно-экспериментальных, учебных, учебно-производственных, производственных мастерских (цехов, хозяйств) и других организаций, подразделений, входящих в состав высшего учебного заведения, устанавливаются соответственно аналогичным категориям работников отраслей и производства.
Не допускается привлечение работников вуза к выполнению несвойственных их основной деятельности функций без согласия самих работников.
Сноска. Указом Президента Республики Казахстан от 12 апреля 1994 г. N 1652 действие части второй статьи 21 приостановлено до 1 апреля 1997 года, кроме инвалидов и участников Великой Отечественной войны и приравненных к ним лиц.
Возобновлено действие части второй статьи 21 - Законом Республики Казахстан от 14 июля 1994 г.

Статья 22. Обязанности преподавателей и других
работников вуза

Профессорско-преподавательский и научный состав вуза обязаны:
- обеспечивать высокую эффективность педагогического и научного процессов, развивать у студентов самостоятельность, инициативу, индивидуальные и творческие способности, добиваться получения студентами знаний не ниже государственного стандарта;
- вести научные исследования, обеспечивающие высокий научный уровень содержания образования, активно вовлекать в них студентов;
- повышать свою квалификацию;
- проводить обучение и воспитание студентов на высоком профессиональном уровне, воспитывать уважение к национальным, общечеловеческим, духовно-нравственным ценностям;
- соблюдать нормы педагогической этики, Устав и правила внутреннего распорядка вуза.
Обязанности профессорско-преподавательского и научного персонала регламентируются Уставом вуза или условиями контракта.
Обязанности административно-обслуживающего, производственного и вспомогательного персонала определяются правилами внутреннего распорядка и должностными инструкциями.

Статья 23. Оплата труда работников высших учебных
заведений

Оплата труда преподавателей и руководящих работников государственных высших учебных заведений осуществляется в пределах фонда оплаты труда дифференцированно, в соответствии с занимаемой должностью, категорией вуза, качеством выполняемой работы, ученой степенью, ученым званием и максимальным размером не ограничивается.
Годовая учебная нагрузка преподавателей вузов не должна превышать 700 часов.
Высшие учебные заведения за счет и в пределах средств, направленных на оплату труда, самостоятельно определяют форму и систему оплаты труда, размеры надбавок, доплат, премий и других выплат стимулирующего характера.
В случае привлечения работников на контрактной основе им могут устанавливаться оклады не ниже минимальных размеров, установленных для данной должности.
Преподавателям в государственных высших учебных заведениях оплачиваются все виды дополнительной работы, не предусмотренной должностными обязанностями, контрактами и индивидуальным планом.
Работники высших учебных заведений могут выполнять работу по совместительству как в своем учебном заведении, так и в другом учебном заведении, предприятии, учреждении, организации в установленном порядке.
Положение о присвоении категорий государственным высшим учебным заведениям утверждается Правительством Республики Казахстан.
Сноска. Статья 23 - с изменениями, внесенными Указом Президента Республики Казахстан, имеющим силу Закона, от 27 января 1996 г. N 2829.

Статья 24. Подготовка, переподготовка и повышение
квалификации научно-педагогических работников

Высшее учебное заведение создает условия, организует подразделения и устанавливает следующие формы для подготовки, переподготовки и повышения квалификации научно-педагогических работников:
- аспирантура;
- докторантура;
- соискательство - прикрепление к высшим учебным заведениям для сдачи кандидатских экзаменов, подготовки кандидатских и докторских диссертаций;
- перевод кандидатов наук на должности научных сотрудников для подготовки докторских диссертаций;
- научная, педагогическая, творческая стажировка, в том числе на предприятиях, в научно-исследовательских институтах, конструкторских бюро, в других вузах и организациях, в том числе зарубежных;
- творческие отпуска для завершения работы над диссертацией;
- повышение квалификации и переподготовка в институтах, на

факультетах и в центрах повышения квалификации и переподготовки

кадров;

- переподготовка и обучение на специальных факультетах и курсах

при высших учебных заведениях.

Организация указанных форм обучения определяется положениями,

утвержденными Министерством образования.

Выпускники государственных и негосударственных высших учебных

заведений имеют равные права при поступлении в учреждения

послевузовского образования.

Раздел V

Управление системой высшего образования

Статья 25. Органы управления системой высшего
образования

Центральным органом государственного управления высшим образованием является Министерство образования Республики Казахстан. Оно осуществляет общее методическое руководство всеми высшими государственными учебными заведениями независимо от их ведомственной принадлежности.
Ведомственные органы государственного управления высшим образованием действуют в составе соответствующих отраслевых министерств и ведомств, имеющих высшие учебные заведения.
Наряду с государственными могут создаваться общественные органы управления высшим образованием, деятельность которых осуществляется в соответствии с Конституцией республики, законодательством о высшем образовании и об общественных объединениях.

Статья 26. Аттестация и аккредитация высших учебных
заведений

Государственная аттестация и аккредитация вузов проводятся с целью оценки качества образования, предлагаемого высшими учебными заведениями, его соответствия государственным образовательно-профессиональным программам, рационального использования бюджетных ассигнований, выделяемых государством на высшее образование, обеспечения высокого уровня подготовки специалистов и научных исследований, стимулирования творческой активности вузовских коллективов, установления государственного статуса (типа и вида) вуза.
Аттестация вузов, выполняющая функции государственного контроля, осуществляется в обязательном порядке, а аккредитация для получения официального признания обществом и государством конечных результатов деятельности вузов - на добровольной основе.
По положительным итогам аттестации и аккредитации вузам предоставляется статус соответственно аттестованных или аккредитованных высших учебных заведений.
Вузам, признанным акредитованными, предоставляются дополнительные права и льготы.
Сноска. Статья 26 - с изменениями, внесенными Указом Президента Республики Казахстан, имеющим силу Закона, от 27 января 1996 г. N 2829.

Статья 27. Предоставление статуса автономного
вуза

По результатам аккредитации, проводимой по инициативе высших учебных заведений, Правительство Республики может предоставить им статус автономных вузов. В исключительных случаях статус автономного вуза может быть предоставлен Президентом Республики Казахстан.
Автономное высшее учебное заведение самостоятельно разрабатывает и утверждает учебные планы и программы; устанавливает планы приема по всем аккредитованным направлениям и уровням подготовки; открывает новые специальности; принимает решения о загранкомандировках преподавателей и студентов; вводит систему найма на работу сотрудников, включая зарубежных ученых и специалистов.
Автономное высшее учебное заведение обладает правом конечной экспертизы при присвоении ученых званий профессора и доцента; пользуется приоритетным правом участия в республиканских и международных программах, финансируемых правительством; получения земельных участков и содействия со стороны государственных и местных органов в организации технопарков, бизнес-центров; получения целевых государственных дотаций на расширение подготовки по аккредитованным перспективным специальностям. Выпускники автономного вуза, окончившие аккредитованные специальности, пользуются правом внеочередного обеспечения работой службами занятости населения.
Автономное высшее учебное заведение финансируется по индивидуальным нормативам.
Автономному вузу могут быть предоставлены также другие права и льготы.
Положение об автономии высшего учебного заведения утверждается Правительством Республики Казахстан.

Статья 28. Руководство высшим учебным заведением

Управление высшим учебным заведением строится на принципах участия в решении вопросов его деятельности всех категорий работников и обучающихся.
Высшим органом государственного высшего учебного заведения является Ученый совет. Порядок работы и регламент работы Ученого совета определяются Уставом вуза.
Непосредственное руководство государственным высшим учебным заведением осуществляет ректор, назначаемый Министерством образования (или соответствующим ведомственным органом государственного управления высшим образованием).
Государственные высшие учебные заведения, признанные аккредитованными, имеют право избирать своего ректора.
Ректор несет полную ответственность за результаты работы высшего учебного заведения. Он действует в соответствии с существующим законодательством от имени высшего учебного заведения, представляет его во всех органах, учреждениях, предприятиях, распоряжается имуществом высшего учебного заведения, заключает договоры, выдает доверенности, открывает в банке счета высшего учебного заведения.
В пределах своих полномочий, определенных Уставом, и компетенции

высшего учебного заведения ректор издает приказы и дает указания,

обязательные для всех работников, студентов и других учащихся

высшего учебного заведения.

Руководитель негосударственного высшего учебного заведения

назначается его учредителем.

Раздел VI

Финансово-хозяйственная деятельность

высших учебных заведений

Статья 29. Финансирование высших учебных заведений

В основе финансирования государственных высших учебных заведений лежат отчисления из государственного бюджета Республики Казахстан, осуществляемые в соответствии с государственными нормативами в расчете на каждого студента с учетом международного опыта, исходя из принципа последовательного увеличения фактических расходов на одного студента. Абсолютные размеры нормативов подлежат индексации в соответствии с темпами инфляции.

Дополнительными источниками финансирования государственных

высших ученых заведений могут быть:

- средства местного бюджета на подготовку специалистов для

дальнейшего их использования на местах;

- средства, полученные от выполнения хозяйственных и иных

договоров;

- банковские кредиты, доходы от депозитных вкладов, ценных

бумаг;

- средства от реализации научной, издательской, товарной

продукции;

- средства от реализации образовательных и иных услуг;

- средства от внешнеэкономической деятельности;

- добровольные взносы отраслей, предприятий, организаций,

кооперативов;

- пожертвования отдельных лиц;

- другие источники поступлений.

Государственные высшие учебные заведения элитарного типа для особо одаренных молодых людей, автономные вузы или вузы, работающие в режиме эксперимента, финансируются по индивидуальным нормативам.
Все средства, поступившие из различных источников, не уменьшают нормативов и абсолютных размеров финансирования вузов из государственного бюджета.
Экономия расходов по всем видам деятельности изъятию не подлежит, остается в распоряжении вузов и используется на их нужды в установленном порядке.
Финансирование негосударственных высших учебных заведений осуществляется за счет средств учредителей, собственных средств вузов и других источников в соответствии с законодательством республики.
Валютные средства, полученные высшими учебными заведениями, остаются в их распоряжении.
Для осуществления мероприятий по обмену передовым опытом, культурному и творческому развитию студентов и работников, укреплению материально-технической базы высшей школы, а также на социальные нужды коллективов вузов создается централизованный фонд развития финансовых резервов за счет экономии средств из республиканского бюджета, отчислений от сумм средств, полученных высшими учебными заведениями за счет хозрасчетной деятельности по оказанию платных услуг, выполнения заказов, работ по договорам с предприятиями и организациями, выручки от реализации продукции и другой производственной деятельности.
Сноска. Часть вторая статьи 29 - с изменениями, внесенными Указом Президента Республики Казахстан, имеющим силу Закона, от 27 января 1996 г. N 2829.

Статья 30. Материально-техническая база

высших учебных заведений

Создание и развитие материально-технической базы государственных высших учебных заведений осуществляется в приоритетном порядке по нормативам на основе государственных заказов.
Государственное имущество высшего учебного заведения принадлежит ему на праве оперативного управления и не подлежит изъятию или использованию в целях, противоречащих основным задачам и интересам вуза.
Сноска. Статья 30 - с изменениями, внесенными Указом Президента Республики Казахстан, имеющим силу Закона, от 27 января 1996 г. N 2829.

Статья 31. Производственно-хозяйственная и коммерческая
деятельность высших учебных заведений

Высшие учебные заведения вправе получать доходы от производственно-хозяйственной и коммерческой деятельности, которые принадлежат им на праве полного хозяйственного ведения.
Министерство образования (или соответствующий ведомственный

орган государственного управления) может приостановить

производственно-хозяйственную и коммерческую деятельность

государственного вуза, если она идет в ущерб уставной деятельности,

до решения суда.

Статья 32. Налогообложение

Исключена Указом Президента Республики Казахстан, имеющим силу

Закона от 5 октября 1995 г. N 2488.

Раздел VII

Международные связи

Статья 33. Право граждан Республики Казахстан на

получение высшего образования в иностранных

государствах

Граждане Республики Казахстан имеют право на получение высшего

образования в иностранных государствах. Это право реализуется по

личной инициативе либо посредством межгосударственных соглашений.

Статья 34. Право иностранных граждан и лиц, не имеющих

гражданства, на получение высшего образования

и занятие педагогической деятельностью в

Республике Казахстан

Иностранные граждане и лица без гражданства, постоянно проживающие в Республике Казахстан, имеют право на получение высшего образования и занятие педагогической деятельностью наравне с гражданами Республики Казахстан.
Иностранные граждане и лица без гражданства, не проживающие постоянно в Республике Казахстан, могут получить в Республике Казахстан высшее образование и заниматься педагогической деятельностью в порядке, предусмотренном международными соглашениями, а также по договорам и контрактам, заключенным высшим учебным заведением с зарубежными организациями и отдельными иностранными гражданами.

Статья 35. Международное сотрудничество высших
учебных заведений

Высшие учебные заведения имеют право устанавливать прямые связи с зарубежными и международными учреждениями и организациями.
Они имеют право заключать договоры о сотрудничестве в области высшего образования и научной деятельности, переподготовки и повышения квалификации, направлять студентов, аспирантов, преподавателей на учебу (в том числе в порядке обмена) в учебные и научные заведения иностранных государств.
Международная деятельность высших учебных заведений осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 36. Внешнеэкономическая деятельность

высших учебных заведений

Высшие учебные заведения имеют право осуществлять внешнеэкономическую деятельность, от своего имени заключать сделки и иные юридические акты с иностранными контрагентами, как в республике, так и за границей, иметь валютный фонд, совместно с иностранными фирмами создавать предприятия в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 37. Международные договоры

Если международным договором Республики Казахстан установлены

иные правила, чем те, которые содержатся в законе Республики

Казахстан "О высшем образовании", то применяются правила

международного договора.

Президент

Республики Казахстан