Психиатриялық жәрдем және оны көрсеткен кезде азаматтардың құқықтарына берiлетiн кепiлдiктер туралы

Қазақстан Республикасының 1997 жылғы 16 сәуiрдегi N 96 Заңы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі N 193-IV Заңымен

Ескерту. Заңның күші жойылды - ҚР 2009.09.18. N 193-IV (қолданысқа енгізілу тәртібін 186-баптан қараңыз) Заңымен.


МАЗМҰНЫ

Ескерту. Мәтіндегі "тарау" деген сөздiң алдындағы "I - VІ" деген цифрлар тиiсiнше "1 - 6" деген цифрлармен ауыстырылды - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.

Осы заң халыққа психиатриялық жәрдем көрсету саласындағы құқықтық, әлеуметтiк, экономикалық және ұйымдық негiздердi, соның iшiнде азаматтардың сондай жәрдем көрсетiлген кездегi құқықтарына берiлетiн кепiлдiктердi белгiлейдi.

1 тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Негiзгi ұғымдар

Осы Заңда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

психикалық науқастың дәрменсiздiгi - адам психикасының қатты бұзылуына, кемiстiгiне байланысты, сайып келгенде негiзгi өмiрлiк қажеттердi өз бетiмен қанағаттандыруға дәрменсiздiк пайда болатын хал-жағдай;

заңды өкiлдер - пациенттердiң мүдделерiн бiлдiретiн адамдар: ата-аналар, асырап алушылар және қорғаншылар, қамқоршылар;

медициналық-әлеуметтiк оңалту - науқасты жұмысқа тартуға, отбасылық және қоғамдық өмiрге қосуға арналған медициналық, әлеуметтiк шаралар мен еңбек шараларын кешендi түрде пайдалана отырып, науқастардың денсаулығын қалпына келтiру;

қабiлетсiздiк - психикасының ауыруы немесе ақыл-есiнiң кемдiгi салдарынан азаматтардың өз iс-әрекеттерiнiң мәнiн түсiне алмауы немесе оған басшылық ете алмауы;

психикалық науқасқа қорғаншылық - психикасының ауыруы немесе ақыл-есiнiң кемдiгi салдарынан сот iс-әрекетке қабiлетсiз деп таныған адамды қорғау нысаны;

психикалық науқасқа қамқоршылық - спирттi iшiмдiктердi немесе есiрткi заттарды көп пайдалануы салдарынан сот iс-әрекетке қабiлеттiгiн шектеген адамды қорғау нысаны;

психиатрия - клиникалық медициналық психикалық аурулардың пайда болу себептерiн, белгiлерiн және өтуiн зерттейтiн, сондай-ақ олардың алдын алу, ауырған адамды емдеу және оның психикалық қабiлеттерiн қалпына келтiру әдiстерiн әзiрлейтiн саласы;

психиатриялық ұйым - психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамдарға арнаулы медициналық жәрдем көрсететiн көпқырлы ауруханалар құрамындағы психиатриялық және психоневрологиялық ауруханалар, психоневрологиялық диспансерлер, психиатриялық бөлiмшелер;

психиатриялық көмек - психика бұзылуының алдын алу, азаматтардың психикалық денсаулығын тексеру, психика бұзылуының диагностикасы, психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамдарды емдеу, күту, медициналық және әлеуметтiк жағынан оңалту;

психиатриялық жағынан жақпаушылық - кәсiби қызметтiң жекелеген түрлерiн жүзеге асыруға кедергi жасайтын нақты психика бұзылуының тiзбесi;
психиканың бұзылуы (ауру) - адамның ми жұмысының бұзылуына байланысты психикалық қызметiнiң бұзылуы.

2-бап. Осы Заңмен реттелетiн мәселе

1. Осы Заң психиатриялық жәрдем жүргiзудi ұйымдастыру кезiнде туындайтын қатынастарды реттейдi және оны көрсету кезiнде азаматтар құқықтарының кепiлдiгiн белгiлейдi.

2. Осы Заң Қазақстан Республикасының азаматтарына, сондай-ақ Қазақстан Республикасының аумағында жүрген шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдарға психиатриялық жәрдем көрсетiлген кезде қолданылады.

3-бап. Психиатриялық жәрдем көрсету саласындағы
мемлекеттiк саясат

Психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамдарға психикалық жәрдем көрсету саласындағы Қазақстан Республикасының мемлекеттiк саясаты:

заңдылық, iзгiлiк және адам мен азаматтың құқықтарын сақтау;

психикасының бұзылуынан зардап шегушiлерге тегiн және қол жететiндей медициналық жәрдем көрсетудi қамтамасыз ету;

психиатриялық жәрдем берiлген кезде азаматтарды әлеуметтiк қорғау принциптерi негiзiнде жүргiзiледi.

3-1-бап. Денсаулық сақтау саласындағы уәкiлеттi органның
құзыретi

Денсаулық сақтау саласындағы уәкiлеттi орган:

1) халыққа психиатриялық жәрдем көрсету саласындағы мемлекеттiк саясатты жүргiзудi және психиатриялық жәрдем көрсету кезiнде азаматтардың құқықтарына кепiлдiктердi қамтамасыз етедi;

2) халыққа психиатриялық жәрдем көрсету және оны көрсету кезiнде азаматтардың құқықтарына берiлетiн кепiлдiктер саласындағы халықаралық ынтымақтастықты және салааралық өзара iс-қимылды жүзеге асырады;

3) халыққа психиатриялық жәрдем көрсету және оны көрсету кезiнде азаматтардың құқықтарына берiлетiн кепiлдiктер саласындағы нормативтiк құқықтық актiлердi әзiрлеп, бекiтедi;

4) Қазақстан Республикасының аумағында психиатр-дәрiгерлердiң, психиатриялық және психоневрологиялық ұйымдардың кәсiби қызметiне бақылау жасауды жүзеге асырады.
Ескерту. 3-1-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.

3-2-бап. Облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың,
астананың) жергiлiктi атқарушы органдарының
құзыретi

Облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдары:

1) тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiсте халыққа психиатриялық жәрдем көрсету және оны көрсету кезiнде азаматтардың құқықтарына берiлетiн кепiлдiктер саласындағы мемлекеттiк саясатты iске асырады;

2) психиатриялық жәрдем көрсетудi ұйымдастырудағы қатынастарды реттейтiн, оны көрсеткен кезде азаматтардың құқықтарына берiлетiн кепiлдiктердi айқындайтын Қазақстан Республикасы заңдарының орындалуын қамтамасыз етедi;

3) тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiсте психиатриялық жәрдем көрсететiн мемлекеттiк медициналық ұйымдарды жарақтандыруды қамтамасыз етедi;

4) тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiсте психиатр-дәрiгерлердiң, психиатриялық және психоневрологиялық ұйымдардың кәсiби қызметiне бақылау жасауды үйлестiредi және қамтамасыз етедi;

5) халыққа психиатриялық жәрдем көрсету және оны көрсету кезiнде азаматтардың құқықтарына берiлетiн кепiлдiктер саласындағы өңiраралық өзара iс-қимылды жүзеге асырады.
Ескерту. 3-2-баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.

4-бап. Психиатриялық жәрдем алудың ерiктiлiгi

1. Психиатриялық жәрдем адам ерiктi түрде өтiнiш жасаған немесе оның жазбаша келiсiмi болған жағдайда көрсетiледi, бұған осы Заңда көзделген реттер қосылмайды.

2. Кәмелетке толмаған адамға, сондай-ақ заңда белгiленген тәртiппен iс-әрекетке қабiлетсiз деп танылған адамға психиатриялық жәрдем осы Заңда көзделген тәртiппен олардың заңды өкiлдерiнiң келiсiмiмен көрсетiледi.

5-бап. Психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамдардың
құқықтары

1. Психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамдар азаматтардың Қазақстан Республикасының Конституциясында көзделген барлық құқықтары мен бостандықтарына ие болады. Психикасының бұзылуына байланысты азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын жүзеге асыруын шектеуге Қазақстан Республикасының заңымен көзделген жағдайларда ғана жол берiледi.

2. Психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамдардың бәрi психиатриялық жәрдем көрсетiлгенде:

1) бiлiктi медициналық жәрдем алуға;

2) өздерiнiң құқықтары туралы және психикасы бұзылуының сипаты мен қолданылатын емдеу әдiстерi туралы ақпарат алуға;

3) тұрғылықты жерi бойынша, сондай-ақ қажет болған жағдайда жүрген жерiнде психиатриялық жәрдем алуға;

4) психиатриялық стационарда тексерiлуге және емделуге;

5) санитариялық-гигиеналық талаптарға сай келетiн жағдайларда жәрдем алуға;

6) медициналық айғақтар бойынша емдеудiң барлық түрiн (оның iшiнде санаторий-курорттық түрiн) алуға;

7) емдеудiң кез келген сатысында медициналық құралдар мен әдiстерiн, ғылыми зерттеулерден немесе оқу процесiнен, суретке түсiруден, бейне жазудан немесе киноға түсуден бас тартуға;

8) өздерiнiң талап етуiмен психиатриялық жәрдем көрсетуге қатысушы кез келген маманды (оның келiсiмiмен) осы Заңмен реттелетiн мәселелер жөнiндегi дәрiгерлiк комиссияда жұмыс iстеуге шақыруға;

9) Заңда белгiленген тәртiп бойынша адвокаттан және басқа заңды өкiлден немесе өзге адамнан жәрдем алуға;

10) психикалық зардап шегуiнiң (ауыруының), белгiленген қорытындысына сот тәртiбiмен, соның iшiнде тәуелсiз сарапшыларды қатыстыра отырып шағым жасауға құқылы.

3. Психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамдардың құқықтары мен бостандықтарын психикалық ауруы болуының, денсаулық сақтау органдарының психиатрия ұйымында немесе халықты әлеуметтiк қорғау не арнаулы оқыту жүйесi органдарының психоневрологиялық ұйымында диспансерлiк бақылауда болуы фактiлерiнiң негiзiнде ғана шектеуге жол берiлмейдi. Мұндай тәртiп бұзушылыққа кiнәлi адамдар Қазақстан Республикасының заңына сәйкес жауап бередi.

4. Қазақстан Республикасының азаматын немесе азаматтығы жоқ адамды психикасының ауыруы немесе ақыл-есiнiң кемдiгi салдарынан iс-әрекетке қабiлетсiз деп тануды оған қорғаншы белгiлей отырып, сот жүзеге асырады. Қорғаншы белгiлеу сырқаттану кезiнде оның құқықтары мен бостандықтарын Қазақстан Республикасының заңына сәйкес шектеуге әкеп соғады.

6-бап. Кәсiби қызметтiң жекелеген түрлерiн атқаруды
шектеу

1. Мемлекеттiң уәкiлеттi органдар құқық берген дәрiгерлiк комиссияның шешiмiне сәйкес, медициналық психиатриялық қарсылық тiзбесiне сәйкес азаматтың психикалық денсаулық жағдайын бағалау негiзiнде азамат психикасының бұзылуы салдарынан уақытша, соңынан қайта куәландыру құқығымен кәсiби қызметтiң жекелеген түрлерiн, сондай-ақ жоғары қауiп көзiне байланысты жұмысты атқаруға жарамсыз деп танылуы мүмкiн. Азамат мұндай шешiммен келiспеген жағдайда ол жөнiнде сотқа шағымдануына болады.

2. Кәсiби қызметтiң жекелеген түрлерiн, сондай-ақ жоғары қауiп көзiне байланысты жұмысты жүзеге асыруға арналған медициналық психиатриялық жақпайтын заттар тiзбесiн Қазақстан Республикасының Үкiметi бекiтедi және жинақталған тәжiрибе мен ғылыми жетiстiктердi ескере отырып, ол мезгiл-мезгiл (кемiнде бес жылда бiр рет) қайта қаралады.

7-бап. Психиатриялық жәрдем көрсетiлетiн азаматтардың
құқықтары мен мүдделерiн қорғау

1. Азамат өзiне психиатриялық жәрдем көрсетiлген кезде өзiнiң құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғау үшiн өз қалауымен өкiл шақыруға құқылы. Өкiлдiк Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленген тәртiппен ресiмделедi.

2. Кәмелетке толмаған және белгiленген тәртiп бойынша iс-әрекетке қабiлетсiз деп танылған адамның психиатриялық жәрдем көрсетiлген кездегi құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғауды олардың заңды өкiлдерi жүзеге асырады.

3. Азаматқа психиатриялық жәрдем көрсетiлген кезде оның құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғауды адвокат немесе заңды өкiл жүзеге асырады. Адвокатты шақыру және оның қызметiне ақы төлеу тәртiбi Қазақстан Республикасының заңдарында көзделедi. Психиатриялық жәрдем көрсететiн ұйымның әкiмшiлiгi осы Заңның 23-бабының 5-тармағындағы 1) тармақшада және 29-бабының 1)-тармақшасында көзделгеннен басқа жағдайларда адвокат шақыру мүмкiндiгiн қамтамасыз етедi.

8-бап. Дәрiгерлiк құпияны сақтау

Азамат психикасының бұзылғаны, оның психиатриялық жәрдем сұрағаны және осындай жәрдем көрсететiн мекемеде емделгенi туралы мәлiметтер, сондай-ақ психикалық денсаулық жағдайы туралы өзге де мәлiметтер заңмен қорғалатын дәрiгерлiк құпия болып табылады.

9-бап. Психикалық денсаулық жағдайы туралы мәлiметтер
беру тәртiбi

1. Психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамның құқықтары мен заңды мүдделерiн iске асыру үшiн оның психикалық жай-күйiн ескере отырып, өзiнiң өтiнiшi не оның заңды өкiлiнiң, адвокаттың өтiнiшi бойынша оларға осы адамның психикалық денсаулық жағдайы туралы және оған психиатриялық жәрдем көрсетiлгенi туралы мәлiметтер берiледi.

2. Азаматтардың психикалық денсаулық жағдайы не оларды психиатр-дәрiгердiң тексергенi туралы үшiншi бiр адамдарға мәлiметтер беруге Қазақстан Республикасының заң актiлерiмен белгiленген реттерде ғана жол берiледi.

10-бап. Диагностика және емдеу

1. Психиканың бұзылуы диагнозын клиникалық көрiнiстерге, лабораториялық деректерге, объективтi мәлiметтерге сәйкес психиатр-дәрiгер қояды. Диагнозды азаматтың қоғамда қабылданған моральдық, мәдени, саяси және дiни құндылықтармен келiспеуiне не оның психикалық денсаулық жағдайына тiкелей байланысы жоқ өзге де себептерге негiздеуге болмайды.

2. Психиканың бұзылуынан зардап шегушi адамға диагноз қою және оны емдеу үшiн Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау туралы заңдарымен рұқсат етiлген медициналық құралдар мен әдiстер қолданылады.

3. Медициналық құралдар мен әдiстер аурулы ауытқулар сипатына қарай диагностикалық және емдеу мақсаттарында ғана қолданылады, оларды психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамды жазалау түрiнде немесе басқа адамдардың мүдделерi үшiн пайдалануға тыйым салынады.

11-бап. Емделуге келiсу

1. Дәрiгер психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамға немесе оның заңды өкiлiне психика бұзылуының сипаты туралы, емдеудiң мақсаттары мен әдiстерi туралы ақпарат, сондай-ақ ұсынылатын емнiң ұзақтығы туралы, болуы мүмкiн ауырсыну түйсiктерi, жанама әсерлерi мен күтiлетiн нәтижелерi туралы деректер беруге мiндеттi. Берiлген ақпарат туралы медициналық құжаттамаға жазба жасалады.

2. Психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамды емдеу оның өзiнiң немесе заңды өкiлдерiнiң жазбаша келiсiмiн алғаннан кейiн жүргiзiледi, бұған осы баптың 3-тармағында көзделген реттер қосылмайды.

3. Қазақстан Республикасының заң актiлерiнде көзделген негiздер бойынша медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолданған кезде, сондай-ақ осы Заңның 29-бабымен көзделген негiздер бойынша ауруханаға ерiксiз салған кезде психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамды емдеу оның өзiнiң немесе заңды өкiлiнiң келiсiмiнсiз жүргiзiлуi мүмкiн. Ауруханаға шұғыл салынған реттердi қоспағанда, мұндай жағдайларда ем психиатр-дәрiгерлер комиссиясының шешiмi бойынша қолданылады.

4. Осы баптың 3-тармағында аталған адамдар жөнiнде психикасының бұзылуын емдеуге хирургиялық әдiстер қолдануға, сондай-ақ оларға медициналық құралдар мен әдiстердi сынап көруге жол берiлмейдi.

12-бап. Емделуден бас тарту

1. Психикасының бұзылуынан зардап шегушi адам немесе оның заңды өкiлi ұсынылып отырған емнен бас тартуға немесе оны тоқтатуға құқылы, бұған осы Заңның 11-бабының 3-тармағында көзделген реттер қосылмайды.

2. Емделуден бас тартушы адамға не оның заңды өкiлiне емдеудi тоқтатудың болуы ықтимал зардаптары түсiндiрiлуге тиiс. Емделуден бас тарту оның болуы ықтимал зардаптары туралы мәлiметтер көрсетiле отырып, психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамның немесе оның заңды өкiлiнiң және психиатр-дәрiгердiң қолы қойылып, медициналық құжаттамаға жазу арқылы ресiмделедi.

13-бап. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары

1. Психикасының бұзылуынан зардап шегетiн, қоғамға қауiпті әрекеттер жасаған адамдар жөнiнде Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленген негiздер мен тәртiп бойынша сот шешiмiмен медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары қолданылады.

2. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары денсаулық сақтау органдарының психиатриялық ұйымдарында жүзеге асырылады. Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шараларын қолдану туралы сот шешiмiмен психиатриялық стационарға орналастырылған адамдар осы Заңның 34-бабында көзделген құқықтарды пайдаланады. Олар психиатриялық стационарда болған бүкiл кезеңiнде еңбекке жарамсыз деп танылады және олардың мемлекеттiк әлеуметтiк сақтандыру бойынша жәрдемақы немесе жалпы негiздер бойынша зейнетақы алуға құқығы бар.

14-бап. Сот-психиатриялық сараптама

Қылмыстық және азаматтық iстер жөнiндегi сот-психиатриялық сараптама заң негiзiнде және Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген тәртiппен жүргiзiледi.

15-бап. Азаматтың әскери қызметшi ретiнде қызметке
жарамдылығы туралы мәселенi шешу үшiн
психиатриялық тексеру

Азаматтың оның психикалық денсаулық жағдайы бойынша Қарулы Күштердiң, Iшкi iстер министрлiгi iшкi әскерлерiнiң, Әділет министрлігінің Қылмыстық-атқару жүйесі комитеті және өзге де әскери құрамалардың, сондай-ақ ұлттық қауiпсiздiк, Iшкi iстер органдарының құрамында қызмет атқаруға жарамдылығы туралы мәселенi шешкен кезде амбулаторияда және стационарда тексерудiң негiздерi мен тәртiбi Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленедi.
Ескерту. 15-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.07.16. N 244 Заңымен.

2 тарау. МЕМЛЕКЕТ КЕПIЛДIК БЕРГЕН ПСИХИАТРИЯЛЫҚ ЖӘРДЕМДI
ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТIК ҚОРҒАУ

16-бап. Мемлекет кепiлдiк беретiн психиатриялық жәрдем
және әлеуметтiк қорғау

1. Мемлекет:

1) шұғыл психиатриялық жәрдем көрсету;

2) табиғи зiлзалалар мен апаттар кезiнде психиатриялық жәрдем көрсетуге;

3) ауруханадан тыс және стационарлық жағдайларда консультациялық-диагностикалық, емдеу, психиатриялық алдын-алу, оңалту жәрдемiн көрсетуге;

4) психиатриялық сараптаманың барлық түрлерiне, еңбекке уақытша жарамсыздықты анықтауға;

5) психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамдарға әлеуметтiк-тұрмыстық көмек көрсетуге және оларды еңбекке орналастыруға жәрдемдесуге;

6) қорғаншылық және қамқоршылық мәселелерiн шешуге;

7) психиатрия ұйымдарында құқықтық мәселелер жөнiнде консультациялар беру және заң көмегiнiң басқа да түрлерiн көрсетуге;

8) мүгедектердi әлеуметтiк-еңбекке орналастыруға және психикасының бұзылуынан зардап шегушi қарттарды әлеуметтiк-тұрмыстық орналастыруға, сондай-ақ оларға күтiм көрсетуге;

9) психикасының бұзылуынан зардап шегушi мүгедектер мен кәмелетке толмағандарды оқытуға кепiлдiк бередi.

2. Психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамдарға психиатриялық жәрдем көрсетудi қамтамасыз ету үшiн және оларды әлеуметтiк қорғау мақсатында мемлекет:

1) мүмкiндiгiнше емдеушiлердiң тұрғылықты жерi бойынша ауруханалардан тыс және стационарлық психиатриялық жәрдем көрсететiн ұйымдардың барлық түрлерiн құрады;

2) психикасының бұзылуынан зардап шегушi кәмелетке толмағандарға жалпы және кәсiптiк бiлiм берудi ұйымдастырады;

3) өндiрiстiк-емдеу кәсiпорындардың, сондай-ақ еңбек терапиясына, психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамдарды соның iшiнде мүгедектердi еңбекке орналастыру үшiн жаңа мамандықтарға оқытуға арналған еңбек жағдайлары жеңiлдетiлген арнайы өндiрiстер, цехтар немесе учаскелер құрады;
4) <*>
5) <*>

3. Психиатриялық жәрдем көрсететiн ұйымдардың бәрi талап етiлетiн санитариялық-гигиеналық және эпидемияға қарсы нормативтерге сәйкес болуға тиiс.
4. <*>
Ескерту. 16-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.

17-бап. Психиатриялық жәрдемдi қаржыландыру

1. Психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамдарға осы Заңда кепiлдiк берiлген психиатриялық және өзге де жәрдем көрсететiн мемлекеттiк ұйымдарды қаржыландыру бюджет қаражаты, сондай-ақ Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн өзге де көздер есебiнен жүзеге асырылады.

2. Психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамдарға жәрдем көрсететiн жеке адамдардың (психиатрлардың, адвокаттардың және т.б.) қызметiне ақы азаматтардың өз қаражаты немесе қайырымдылық түсiмдер есебiнен төленедi.

3 тарау. ПСИХИАТРИЯЛЫҚ ЖӘРДЕМ КӨРСЕТЕТIН ҰЙЫМДАР МЕН
АДАМДАР, МЕДИЦИНА ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРIНIҢ ЖӘНЕ ӨЗГЕ ДЕ МАМАНДАРДЫҢ
ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МIНДЕТТЕРI

18-бап. Психиатриялық жәрдем көрсететiн ұйымдар мен
адамдар

1. Психиатриялық жәрдемдi тиiстi лицензия алған медицина ұйымдары мен психиатр-дәрiгерлер көрсетедi.

2. Психиатриялық жәрдем көрсету жөнiндегi қызметке лицензиялар беру тәртiбi Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленедi.

3. Психиатрия және психоневрология ұйымдары немесе психиатр-дәрiгерлер жасайтын психиатриялық жәрдемнiң түрлерi жарғылық құжаттар мен лицензияларда көрсетiледi. Олар туралы ақпарат тiлек бiлдiрушiлердiң бәрiне берiледi.
Ескерту. 18-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.

19-бап. Психиатриялық жәрдем көрсету жөнiндегi
қызметпен айналысу құқығы

1. Жоғары медициналық бiлiм алған және өз бiлiктiлiгiн белгiленген тәртiппен дәлелдеген психиатр-дәрiгердiң психиатриялық жәрдем көрсету жөнiндегi дәрiгерлiк қызметпен айналысуға құқығы бар.

2. Пациенттерге тiкелей қызмет көрсететiн өзге де мамандар (психологтар, әлеуметтiк және басқа қызметкерлер мен медицина қызметкерлерi) Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленген тәртiппен арнайы даярлықтан өтiп, психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамдармен жұмыс iстеуге жiберiлу үшiн өздерiнiң бiлiктiлiгiн дәлелдеуге тиiс.

3. Психиатриялық жәрдем көрсететiн психиатр-дәрiгер мен өзге де мамандардың қызметi осы Заңға сәйкес жүзеге асырылады және дәрiгерлiк борыш пен кәсiби әдепке негiзделедi.

20-бап. Медицина қызметкерлерi мен өзге де мамандардың
психиатриялық жәрдем көрсету кезiндегi
құқықтары мен мiндеттерi

1. Психиатриялық жәрдем көрсету кезiндегi психиатр-дәрiгердiң, өзге де мамандар мен медицина қызметкерлерiнiң кәсiби құқықтары мен мiндеттерi Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленедi.

2. Психикалық аурудың диагнозын қою, ерiксiз түрде психиатриялық жәрдем көрсету туралы шешiм қабылдау не осы мәселелердi қарау үшiн қорытынды беру психиатр-дәрiгердiң немесе психиатр-дәрiгердiң комиссиясының ерекше құқығы болып табылады.

3. Басқа мамандықтағы дәрiгердiң адамның психикалық денсаулық жағдайы туралы қорытындысы болжамдық сипатта болады және оның құқықтары мен заңды мүдделерiн шектеу туралы мәселенi шешуге, сондай-ақ оған психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамдар үшiн Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жеңiлдiктердi беруге негiз бола алмайды.

21-бап. Психиатр-дәрiгердiң тәуелсiздiгi

1. Психиатриялық жәрдем көрсету кезiнде психиатр-дәрiгер өз шешiмдерiн тәуелсiз қабылдайды және медициналық айғақтарды, дәрiгерлiк борыш пен заң актiлерiн ғана басшылыққа алады.

2. Комиссияның шешiмiмен келiспеген психиатр-дәрiгер өз қорытындысын беруге құқылы, мұндай қорытынды медициналық құжаттамаға тiркеледi.

22-бап. Психиатриялық жәрдем көрсететiн медицина
қызметкерлерiне және басқа қызметкерлерге
берiлетiн жеңiлдiктер мен кепiлдiктер

1. Психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамдарды емдеуге арналған, ведомстволық бағыныштылығына қарамастан, психиатрия ұйымдарының, олардың құрылымдық бөлiмшелерiнiң, палаталары мен кабинеттерiнiң мамандықтарына қарамастан дәрiгерлерi, орта және кiшi медицина қызметкерлерi, мамандары, қызметшiлерi мен басқа да қызметкерлерi еңбек жағдайларының денсаулыққа қауiптi әрi ерекше ауыр болуына байланысты Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес лауазымдық айлықақыларының (және тарифтiк ставкаларының) арттырылуына құқылы.

2. Психиатриялық жәрдем көрсетуге қатысушы адамның денсаулығына келтiрiлген зиян Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленген тәртiппен өтелуге тиiс.

4 тарау. ПСИХИАТРИЯЛЫҚ ЖӘРДЕМНIҢ ТҮРЛЕРI ЖӘНЕ ОНЫ КӨРСЕТУДIҢ
ТӘРТIБI

23-бап. Психиатриялық куәландыру

1. Психиатриялық куәландыру тексерiлушi адамның психикасы бұзылғанын, оның психиатриялық жәрдемге мұқтаждығын және мұндай жәрдемнiң түрлерiн анықтау мақсатында, сондай-ақ қорғаншылық, еңбекке уақытша жарамсыздығы және мүгедектігi туралы мәселенi шешу үшiн жүргiзiледi.

2. Психиатриялық куәландыру, сондай-ақ алдын алу мақсатындағы тексеру тексерiлушiнiң өтiнiшi немесе жазбаша келiсiмi, немесе оның заңды өкiлдерiнiң куәландыру себептерi көрсетiлген жазбаша арызы бойынша; кәмелетке толмаған және заңда белгiленген тәртiппен iс-әрекетке қабiлетсiз деп танылған адамға - олардың заңды өкiлдерiнiң өтiнiшi немесе жазбаша келiсiмi бойынша жүргiзiледi.
Тексерiлушiнiң психикалық денсаулық жағдайын психиатриялық куәландыру мен ол туралы қорытындының деректерi медициналық құжаттамада тiркеледi, онда психиатр-дәрiгерге көрiну себептерi мен медициналық ұсыныстар да көрсетiледi.

3. Заңды өкiлi қарсылық бiлдiрген немесе болмаған жағдайда кәмелетке толмаған адамды куәландыру қорғаншы және қамқоршы органның шешiмi бойынша жүргiзiледi, оған сотқа шағым жасалуы мүмкiн.

4. Психиатриялық куәландыру жүргiзетiн дәрiгер тексерiлушi мен оның заңды өкiлiне өзiн психиатр ретiнде таныстыруға мiндеттi, бұған осы баптың 5-тармағының 1)-тармақшасында көрсетiлген жағдай қосылмайды.

5. Тексерiлушi психикасының бұзылуы асқынған деп жорамалдауға негiз болатын iс-әрекеттер жасағанда оған өзiнiң келiсiмiнсiз немесе заңды өкiлiнiң келiсiмiнсiз психиатриялық куәландыру жүргiзiлуi мүмкiн, мұның өзi:

1) оның өзiне және айналасындағыларға тiкелей қауiп төндiруiне;

2) оның дәрменсiздiгiне, яғни тиiстi күтiм болмаған жағдайда негiзгi тiршiлiк қажеттерiн өз бетiнше қанағаттандыруға қабiлетсiздiгiне;

3) егер адамға психиатриялық жәрдем көрсетiлмей қалдырылатын болса, психикалық жай-күйiнiң нашарлауы салдарынан оның денсаулығына елеулi зиян келуiне байланысты болады.

6. Егер тексерiлушi осы Заңның 27-бабының 1-тармағында көзделген тәртiппен диспансерлiк бақылауда тұрса, оған өзiнiң келiсiмiнсiз немесе оның заңды өкiлiнiң келiсiмiнсiз психиатриялық куәландыру жүргiзiлуi мүмкiн.

7. Әртүрлi (сот, әскери, еңбек және басқа) психиатриялық сараптамалар мен адамдарды психиатриялық куәландыру Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленген тәртiпке сәйкес жүргiзiледi.

24-бап. Адамды өзiнiң келiсiмiнсiз немесе оның заңды
өкiлiнiң келiсiмiнсiз психиатриялық куәландыру
туралы шешiм

Осы Заңның 23-бабының 5-тармағында көзделген жағдайларда психиатр-дәрiгер адамның заңды өкiлiне хабарлай отырып, психиатриялық куәландыру туралы өз бетiнше шешiм қабылдайды.

25-бап. Адамды өзiнiң келiсiмiнсiз немесе оның заңды
өкiлiнiң келiсiмiнсiз психиатриялық куәландыру
туралы арыз беру мен шешiм қабылдау тәртiбi

1. Осы Заңның 23-бабының 6-тармағында көзделген реттердi қоспағанда, адамды өзiнiң келiсiмiнсiз немесе оның заңды өкiлiнiң келiсiмiнсiз психиатриялық куәландыру туралы шешiмдi мұндай куәландыру үшiн осы Заңның 23-бабының 5-тармағында тiзiп келтiрiлген негiздер бар деген мәлiметтер көрсетiлген арыз бойынша психиатр-дәрiгер қабылдайды.

2. Арызды психиатриялық куәландырылуға тиiстi адамның заңды өкiлi, кез келген медициналық мамандықтағы дәрiгер мен өзге де азаматтар бере алады. Көрiнеу жалған арыз беру қылмыстық жауапқа тартылуға әкеп соғады.

3. Алынған мәлiметтер бойынша адам өзiне немесе айналасындағыларға тiкелей қауiп төндiретiн жағдайларда нақты адам ауызша немесе жазбаша арыз беруi мүмкiн. Психиатр-дәрiгер психиатриялық куәландыру туралы дереу шешiм қабылдап, ол медициналық құжаттамаға жазумен ресiмделедi де, кейiннен адамның заңды өкiлiне хабарланады.

4. Адам өзiне немесе айналасындағыларға тiкелей қауiп төндiрмейтiн жағдайда психиатриялық куәландыру туралы арыз жазбаша түрде берiлуге, онда мұндай куәландырудың қажет екенiн негiздейтiн толық мәлiметтер және ол адамның немесе оның заңды өкiлiнiң психиатр-дәрiгерге көрiнуден бас тартатыны туралы деректер болуға тиiс. Психиатр-дәрiгер шешiм қабылдау үшiн қажеттi қосымша мәлiметтер сұратып алуға құқылы. Психиатр-дәрiгер арызды осы Заңның 23-бабының 5-тармағындағы 2) және 3)-тармақшаларда көзделген жағдайлардың болуын дәлелдейтiн деректер жоқ екенiн анықтап, психиатриялық куәландырудан дәлелдi себеппен жазбаша түрде бас тартады.

26-бап. Амбулаториялық психиатриялық жәрдем түрлерi

1. Психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамға амбулаториялық психиатриялық жәрдем медициналық айғақтарға қарай консультация беру, емдеу немесе диспансерлiк бақылау түрiнде көрсетiледi.

2. Консультациялық-дәрiгерлiк жәрдемдi психиатр-дәрiгер адам өз бетiмен өтiнiш жасағанда оның өтiнiшi немесе келiсiмi бойынша, кәмелетке толмаған адамға оның заңды өкiлiнiң өтiнiшi немесе келiсiмi бойынша көрсетедi.

3. Осы Заңның 27-бабының 1-тармағында көзделген реттерде психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамның немесе оның заңды өкiлiнiң келiсiмiне қарамастан диспансерлiк бақылау белгiлену мүмкiн және ол психиатр-дәрiгердiң тұрақты тексерiп тұруы арқылы оның психикалық денсаулық жағдайын бақылауды, оған қажеттi медициналық және әлеуметтiк жәрдем көрсетудi көздейдi.

27-бап. Диспансерлiк бақылау

1. Психикасының бұзылуы тұрақты және созылмалы болып, ауыр, өзгермейтiн сипат алған, көбiне асқынған ауру көрiнiстерiне ұштасатын адамға диспансерлiк бақылау белгiленуi мүмкiн.

2. Диспансерлiк бақылауды белгiлеу қажет екенi туралы және оны тоқтату туралы мәселенi шешудi амбулаториялық психиатриялық жәрдем көрсететiн психиатриялық ұйымның әкiмшiлiгi тағайындайтын психиатр-дәрiгерлер комиссиясы немесе денсаулық сақтау органы тағайындайтын психиатр-дәрiгерлер комиссиясы қабылдайды, комиссияда кемiнде үш дәрiгер болуы керек.

3. Психиатр-дәрiгерлер комиссиясының дәлелдi шешiмi медициналық құжаттамаға жазылып ресiмделедi. Диспансерлiк бақылауды белгiлеу немесе тоқтату туралы шешiмге осы Заңмен белгiленген тәртiп бойынша шағым жасалуы мүмкiн.

4. Психикасының бұзылуынан зардап шегушi адам сауыққан немесе оның психикалық жай-күйi айтарлықтай әрi тұрақты жақсарған жағдайда бұрын белгiленген диспансерлiк бақылау тоқтатылады. Диспансерлiк бақылау тоқтатылғаннан кейiн сол адамның өтiнiшi немесе келiсiмi бойынша, не оның заңды өкiлiнiң өтiнiшi немесе келiсiмi бойынша психиатриялық жәрдем консультация және емдеу түрiнде көрсетiледi. Психикасының бұзылуынан зардап шегушi адам психикалық жай-күйi өзгерген кезде осы Заңның 23-25 баптарында көзделген негiздер мен тәртiп бойынша өзiнiң келiсiмiнсiз немесе заңды өкiлiнiң келiсiмiнсiз куәландырылуы мүмкiн. Мұндай жағдайларда психиатр-дәрiгерлер комиссиясының шешiмi бойынша диспансерлiк бақылау қайта жалғастырылуы мүмкiн.

28-бап. Психиатриялық стационарға орналастыру негiздерi

1. Адам психикасының бұзылуы мен психиатр-дәрiгердiң оған тексеру жүргiзу немесе стационар жағдайында емдеу туралы шешiмi немесе сот ұйғарымы оны психиатриялық стационарға орналастыру үшiн негiз болып табылады.

2. Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiп бойынша сот-психиатриялық сараптама жүргiзу қажет екендiгi де психиатриялық стационарға орналастыру үшiн негiз бола алады.

3. Осы Заңның 29-бабымен көзделген реттердi қоспағанда, адамды психиатриялық стационарға орналастыру оның өтiнiшi бойынша немесе оның жазбаша келiсiмiмен ерiктi түрде жүзеге асырылады.

4. Кәмелетке толмаған адам психиатриялық стационарға ата-анасының немесе өзге де заңды өкiлiнiң өтiнiшi немесе жазбаша келiсiмi бойынша орналастырылады.

5. Заңмен белгiленген тәртiп бойынша iс-әрекетке қабiлетсiз деп танылған адам психиатриялық стационарға оның заңды өкiлiнiң өтiнiшi немесе жазбаша келiсiмi бойынша орналастырылады.

6. Заңды өкiлi қарсы болған немесе өзге заңды өкiлi болмаған жағдайда кәмелетке толмаған адамды психиатриялық стационарға орналастыру қорғаншы және қамқоршы органның шешiмi бойынша жүзеге асырылады, ол жөнiнде сотқа шағым жасалуы мүмкiн.

7. Адамды ауруханаға салуға алынған келiсiм медициналық құжаттамаға жазылып ресiмделедi, оған сол адам немесе оның заңды өкiлi және психиатр-дәрiгер қол қояды.

29-бап. Психиатриялық стационарға ерiксiз түрде
орналастыру үшiн негiздер

Психикасының бұзылуы асқынған адамды ауруханаға тексеру және емдеу үшiн оның келiсiмiнсiз және оның заңды өкiлiнiң келiсiмiнсiз ерiксiз түрде салып, кейiннен прокуратура органдарына хабарлау:

1) оның өзiне немесе айналасындағыларға тiкелей қауiп төндiруiне;

2) оның дәрменсiздiгiне, яғни тиiстi күтiм болмаған кезде негiзгi тiршiлiк қажеттерiн өз бетiнше қанағаттандыруға қабiлетсiздiгiне;

3) егер адам психиатриялық жәрдемсiз қалдырылатын болса психикалық жай-күйiнiң нашарлауы салдарынан оның денсаулығына елеулi зиян келуiне байланысты жасалады.

30-бап. Психиатриялық стационарға ерiксiз түрде
орналастырылған адамдарды куәландыру

Осы Заңның 29-бабымен көзделген негiздер бойынша психиатриялық стационарға орналастырылған адамды психиатриялық ұйымның психиатр-дәрiгерлер комиссиясы 48 сағат iшiнде мiндеттi түрде куәландыруға тиiс, ол ауруханаға салудың негiздiлiгi туралы шешiм қабылдайды. Ауруханаға салу негiзсiз деп танылып, орналастырылушы адам психиатриялық стационарда қалуға тiлек бiлдiрмесе, ол дереу шығарылуға тиiс.

31-бап. Ауруханаға ерiксiз түрде салуды ұзарту

1. Адамның психиатриялық стационарда ерiксiз түрде ұсталуы оны ауруханаға салу жөнiндегi негiздер сақталатын уақыт iшiнде ғана жалғастырылады.

2. Психиатриялық стационарға ерiксiз түрде орналастырылған адамды алғашқы алты ай iшiнде оның ауруханада болу мерзiмiн ұзарту туралы мәселенi шешу үшiн психиатриялық ұйымның психиатр-дәрiгерлер комиссиясы кемiнде айына бiр рет куәландырып отыруға тиiс. Ауруханада болу мерзiмiн алты айдан астам уақытқа ұзарту Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленген тәртiппен психиатр-дәрiгерлер комиссиясының өтiнiшi негiзiнде сот шешiмi бойынша жүргiзiледi.

3. Ауруханаға ерiксiз түрде салынған адамды кезектен тыс куәландыру пациенттiң өзiнiң немесе оның заңды өкiлiнiң, адвокаттың тiлегi бойынша жүргiзiлуi мүмкiн.

32-бап. Ауруханаға ерiксiз түрде салу туралы мәселе
бойынша сотқа жүгiну

Ауруханаға ерiксiз салумен келiспеген жағдайда психикасының бұзылуынан зардап шегушi адам немесе оның заңды өкiлi сотқа жүгiне алады.

33-бап. Заңды өкiлдерiнiң өтiнiшi немесе келiсiмi
бойынша психиатриялық стационарға
орналастырылған кәмелетке толмағандарды және
iс-әрекетке қабiлетсiз деп танылған адамдарды
куәландыру

1. Заңды өкiлдерiнiң өтiнiшi немесе жазбаша келiсiмi бойынша психиатриялық стационарға орналастырылған кәмелетке толмаған адамды және заңда белгiленген тәртiппен iс-әрекетке қабiлетсiз деп танылған адамды осы Заңның 30-бабымен көзделген тәртiп бойынша психиатриялық ұйымның психиатр-дәрiгерлер комиссиясы мiндеттi түрде куәландыруға тиiс.

2. Бұл адамдарды ауруханада болу мерзiмiн ұзарту туралы мәселенi шешу үшiн алғашқы алты ай iшiнде кемiнде айына бiр рет психиатр-дәрiгерлер комиссиясы куәландырып отыруға тиiс. Ауруханада болу мерзiмiн алты айдан астам уақытқа ұзарту Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленген тәртiппен психиатр-дәрiгерлер комиссиясының өтiнiшi негiзiнде сот шешiмi бойынша жүргiзiледi.

3. Психиатр-дәрiгерлер комиссиясы немесе психиатриялық стационардың әкiмшiлiгi кәмелетке толмаған адамның немесе заңмен белгiленген тәртiп бойынша iс-әрекетке қабiлетсiз деп танылған адамның заңды өкiлдерi оларды ауруханаға салғанда қиянат жасауға жол берiлгенiн анықтаған жағдайда психиатриялық стационардың әкiмшiлiгi бұл туралы қамқорлыққа алынған адамның тұрғылықты жерi бойынша қорғаншы және қамқоршы органға хабарлайды.

34-бап. Психиатриялық стационардағы пациенттердiң
құқықтары

1. Психиатриялық стационарға орналастырылған пациентке оның құқықтары мен стационарда белгiленген ережелер оның өзi бiлетiн тiлде түсiндiрiлуге тиiс, бұл туралы медициналық құжаттамаға жазба жасалып, кейiннен заңды өкiлiне хабарланады.

2. Психиатриялық стационарда емделiп немесе тексерiлiп жатқан пациенттердiң бәрi:
1) емделу, тексерiлу, психиатриялық стационардан шығу және осы Заңмен берiлген құқықтарының сақталуы мәселелерi бойынша тiкелей бас дәрiгерге немесе бөлiмше меңгерушiсiне өтiнiш жасауға, мемлекеттiк органдар мен адвокатқа шағымдар және арыздар беруге, адвокатпен және дiни қызметшiмен оңаша кездесуге, дiни салттарды орындауға, дiни қағидаларды сақтауға;

2) газеттер мен журналдарды жаздырып алуға;

3) егер пациент 18 жасқа толмаған болса, жалпы бiлiм беретiн мектептiң немесе интеллектiлiк дамуы бұзылған балаларға арналған арнаулы мектептiң бағдарламасы бойынша бiлiм алуға;

4) егер пациент өндiрiстiк еңбекке қатысатын болса, еңбегiнiң мөлшерi мен сапасына сәйкес басқа азаматтармен бiрдей сыйақы алуға;

5) хат-хабар алысуға;

6) сәлемдеме, бандероль, ақша аударымдарын алуға және жiберуге;

7) телефонды пайдалануға;

8) келушiлердi қабылдауға;

9) ең қажеттi заттарды ұстауға және сатып алуға, өз киiмiн пайдалануға құқылы.

3. Газеттер мен журналды жеке жаздырып алу, байланыс қызметiн және тағысын-тағыларды пайдалану олар берiлетiн пациенттiң есебiнен немесе қайырымдылық түсiмдер есебiнен жүзеге асырылады.

35-бап. Психиатриялық жәрдем көрсету кезiнде
қауiпсiздiктi қамтамасыз ету шаралары

1. Стационарлық психиатриялық жәрдемдi, ауруханаға салынған адам мен басқа адамдардың қауiпсiздiгiн қамтамасыз ететiн мейлiнше аз шектеулi жағдайларда, медицина қызметкерi оның құқықтары мен заңды мүдделерiн сақтай отырып жүзеге асырады.

2. Ауруханаға ерiксiз салынып, психиатриялық стационарда болған кезiнде ауруханаға салынған адамға күш қолданып қысым жасау мен оқшаулау шаралары оның өзiне немесе басқа адамдарға тiкелей қауiп төндiретiн iс-әрекетiн, психиатр-дәрiгердiң пiкiрiнше, өзге әдiстермен тыю мүмкiн болмаған кезде қолданылады және медицина қызметкерiнiң тұрақты бақылауымен жүзеге асырылады. Күш қолданып қысым жасау немесе оқшаулау шараларының түрлерi мен қолданылу уақыты туралы медициналық құжаттамаға жазба жасалып, оның заңды өкiлiне хабарланады.

3. Құқық қорғау органдарының қызметкерлерi ауруханаға ерiксiз салынатын адамды ерiксiз куәландыруды жүзеге асырған кезде медицина қызметкерлерiне көмектесуге, ауруханаға салынатын адамды тексеру мақсатымен оның қасына бару үшiн қауiпсiз жағдайларды қамтамасыз етуге мiндеттi. Ауруханаға салынған, ауруханаға салынуға тиiс адам (адамдар) тарапынан айналадағыларының өмiрi мен денсаулығына қатер төндiрiлетiн жағдайларда құқық қорғау органдарының қызметкерлерi Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен iс-қимыл жасайды.

36-бап. Психиатриялық стационардың әкiмшiлiгi мен
медицина қызметкерлерiнiң мiндеттерi

Психиатриялық стационардың әкiмшiлiгi мен медицина қызметкерлерi пациенттер мен олардың заңды өкiлдерiнiң осы Заңда көзделген құқықтарын жүзеге асыру үшiн мынадай жағдайлар жасауға:

1) психиатриялық стационарда жатқан пациенттердi қажеттi медициналық жәрдеммен, сондай-ақ ұйымның санитариялық-гигиеналық және эпидемияға қарсы талаптарға сәйкес болуын қамтамасыз етуге;

2) психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамға немесе оның заңды өкiлiне осы Заңның мәтiнiн, психиатриялық стационардың iшкi тәртiп ережелерiн, пациенттердiң құқықтары бұзылған жағдайда жүгiнуге болатын мемлекеттiк және қоғамдық органдардың, ұйымдар мен лауазымды адамдардың мекен-жайы мен телефондарын беруге;

3) пациенттердiң хат-хабар алысуы, мемлекеттiк органдарға, сондай-ақ адвокатқа шағымдар мен арыздар жiберуi үшiн жағдайларды қамтамасыз етуге;

4) пациент психиатриялық стационарға ерiксiз түрде түскен кезден бастап 24 сағат iшiнде оның заңды өкiлiне немесе өзiнiң айтуымен өзге де адамға хабарлауға;

5) пациенттiң туыстарын немесе заңды өкiлiн, сондай-ақ оның көрсетуiмен өзге де адамды оның денсаулық жағдайындағы өзгерiстер мен басынан өткен төтенше жағдайлар туралы хабардар етуге;

6) стационарда жатқан пациенттердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге, сәлемдемелер мен берiп жiберiлген заттарды бақылап отыруға;

7) дiндар пациенттерге психиатриялық стационарда жатқан басқа пациенттердiң мүдделерi үшiн дiни салт-жораларды орындау кезiнде сақталуға тиiстi ережелердi және дiни қызметшiлердi шақыру тәртiбiн түсiндiруге, дiндарлар мен атеистердiң ождан бостандығына құқығын жүзеге асыруына жәрдемдесуге;

8) осы Заңмен белгiленген өзге де мiндеттердi орындауға мiндеттi.

37-бап. Психиатриялық стационардан шығару

1. Пациент психиатриялық стационардан сауыққан немесе оның психикалық жай-күйi стационарда одан әрi емдеудi қажет етпейтiндей жақсарған, сондай-ақ стационарға орналастыру үшiн негiз болған тексеру немесе сараптама аяқталған жағдайда шығарылады.

2. Психиатриялық стационарда өз еркiмен жатқан пациент одан өзiнiң жеке арызы, оның заңды өкiлiнiң арызы бойынша немесе оны емдеушi дәрiгердiң шешiмi бойынша шығарылады.

3. Психиатриялық стационарға ерiксiз түрде орналастырылған пациент одан психиатр-дәрiгерлер комиссиясының қорытындысы бойынша шығарылады.

4. Соттың ұйғарымы бойынша медициналық сипаттағы мәжбүрлеу шаралары қолданылған пациенттiң шығарылуы сот ұйғарымы бойынша ғана жүзеге асырылады.

5. Психиатриялық стационарға өз еркiмен орналастырылған пациенттiң, егер психиатриялық ұйымның психиатр-дәрiгерлер комиссиясы оны осы Заңның 29-бабымен көзделгендей ауруханаға ерiксiз түрде салу негiздерiн анықтайтын болса, одан шығарылуынан бас тартылуы мүмкiн. Мұндай жағдайда оның психиатриялық стационарда болуы, ауруханада ұсталуын ұзарту және стационардан шығарылуы туралы мәселелер осы Заңның 30-32-баптарымен және осы Заңның осы бабындағы 3-тармақпен белгiленген тәртiппен шешiледi.

38-бап. Психоневрологиялық ұйымдарға адамдарды
орналастырудың негiздерi мен тәртiбi

1. Психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамды психоневрологиялық ұйымға орналастыру үшiн туыстарының не оның заңды өкiлiнiң арызы және психиатр-дәрiгер қатысатын дәрiгерлер комиссиясының қорытындысы; кәмелетке толмаған адамға - психологиялық-медициналық-педагогикалық консультацияның қорытындысы; заңда белгiленген тәртiп бойынша iс-әрекетке қабiлетсiз деп танылған адамға - психиатр-дәрiгердiң қатысуымен дәрiгерлер комиссиясы берген қорытынды негiзiнде қабылданған қорғаншы және қамқоршы органның шешiмi негiз болады. Қорытындыда адам психикасының оны әлеуметтiк қамсыздандырудың мамандандырылған ұйымында болу мүмкiндiгiнен айыратындай болып бұзылғаны туралы, ал iс-әрекетке қабiлеттi адамдар жөнiнде - сот алдында оны iс-әрекетке қабiлетсiз деп тану туралы мәселе қоюға негiз болмауы жөнiндегi мәлiметтер де болуға тиiс.

2. Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес қорғаншы және қамқоршы органдар психоневрологиялық ұйымға орналастырылатын адамдардың мүлiктiк мүдделерiн қорғау үшiн шаралар қолдануға мiндеттi.

39-бап. Кәмелетке толмағандарды арнайы оқыту үшiн
психоневрологиялық ұйымға орналастырудың
негiздерi мен тәртiбi

Кәмелетке толмаған адамды арнайы оқыту мақсатымен психоневрологиялық ұйымға жiберу үшiн адам психикасының бұзылуы негiз болады. Ол ата-анасының не оның заңды өкiлiнiң арызы және республикалық, облыстық немесе қалалық психологиялық-медициналық-педагогикалық консультациялар қорытындысының негiзiнде жiберiледi. Қорытындыда кәмелетке толмаған адамды интеллектуалдық дамуы бұзылған балаларға арналған арнаулы мектептер жағдайында оқыту қажеттiгi туралы мәлiметтер болуға тиiс.

40-бап. Психоневрологиялық ұйымдарда, арнайы оқытатын
мектептерде тұратын адамдардың құқықтары және
осы ұйымдар әкiмшiлiгiнiң мiндеттерi

1. Психоневрологиялық ұйымдарда немесе арнайы оқытатын мектептерде тұратын адамдар осы Заңның 34-бабымен көзделген құқықтарды пайдаланады.

2. Психоневрологиялық ұйымның немесе арнайы оқытатын мектептердiң әкiмшiлiгi мен қызметкерлерiнiң онда тұратын адамдардың құқықтарын iске асыру үшiн жағдай жасау жөнiндегi мiндеттерi осы Заңның 36-бабымен, сондай-ақ Қазақстан Республикасының әлеуметтiк қамсыздандыру туралы және бiлiм беру туралы заңдарымен белгiленедi.

3. Психоневрологиялық ұйымның немесе арнайы оқытатын мектептердiң әкiмшiлiгi онда тұратын адамдарды бұл ұйымда одан әрi ұстау туралы, олардың iс-әрекетке қабiлетсiздiгi, медициналық және әлеуметтiк оңалуы жөнiндегi шешiмдердi қайта қарау мүмкiндiгi туралы мәселенi шешу мақсатымен психиатр-дәрiгердiң, психологиялық-медициналық-педагогикалық консультацияның қатысуымен дәрiгерлер комиссиясын тарта отырып, оларға жылына кемiнде бiр рет куәландыру өткiзедi.

41-бап. Психоневрологиялық ұйымнан немесе арнайы
оқытатын мектептерден ауыстыру және шығару

1. Психиатр-дәрiгердiң, психологиялық-медициналық-педагогикалық консультацияның қатысуымен дәрiгерлер комиссиясы мамандандырылған психоневрологиялық ұйымда тұруға не оқуға медициналық айғақтар болмауы туралы берген қорытынды психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамды психоневрологиялық ұйымнан немесе арнайы оқытатын мектептен жалпы үлгiдегi осындай ұйымға ауыстыру үшiн негiз болады.

2. Психоневрологиялық ұйымнан немесе арнайы оқытатын мектептен шығару:
1) психикасының бұзылуынан зардап шегушi адамның өз арызы бойынша, психиатр-дәрiгердiң қатысуымен дәрiгерлер комиссиясының денсаулық жағдайы бойынша бұл адамның жеке тұра алатыны туралы қорытындысы болған кезде;

2) шығарылатын кәмелетке толмағандарды не заңда белгiленген тәртiп бойынша iс-әрекетке қабiлетсiз деп танылған адамды күтiп-бағуды жүзеге асыруға мiндеттенетiн ата-анасының, өзге де туыстарының немесе заңды өкiлiнiң арызы бойынша жүзеге асырылады.

5 тарау. ПСИХИАТРИЯЛЫҚ ЖӘРДЕМ КӨРСЕТУ КЕЗIНДЕ АДАМНЫҢ
ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН БОСТАНДЫҚТАРЫНЫҢ САҚТАЛУЫН ҚОҒАМДЫҚ БАҚЫЛАУ

42-бап. Азаматтар мен үкiметтiк емес ұйымдардың
психиатриялық жәрдем көрсету кезiнде адам
құқықтарының сақталуын бақылау жөнiндегi
қызметке құқығы

1. Азаматтар, ұйымдар, қоғамдық бiрлестiктер, қорлар, қауымдастықтар, дiни бiрлестiктер, сондай-ақ шетелдiк және халықаралық коммерциялық емес бiрлестiктердiң құрылымдық бөлiмшелерi (филиалдары мен өкiлдiктерi) психиатриялық жәрдем көрсету кезiнде адамның құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз етуге мүдделi адамдардың, олардың заңды өкiлдерiнiң өтiнiшi бойынша және өз бастамасымен жәрдемдесуге бағытталған қызметiн кедергiсiз жүзеге асыруға құқылы.

2. Қоғамдық бiрлестiктердiң өкiлдерi психиатриялық немесе психоневрологиялық ұйымдардың әкiмшiлiгiмен ондағы адамдарға барып-тұру шарттарын келiсуге, оларда қолданылатын ережелермен танысуға, оларды орындауға және дәрiгерлiк құпияны жария етпеу туралы мiндеттемеге қол қоюға мiндеттi.

43-бап. Психиатриялық жәрдем көрсету кезiнде адамның
құқықтары мен бостандықтарының сақталуын
бақылау жөнiндегi қызметтi жүзеге асыру

1. Осы Заңның 42-бабында аталған мақсаттар мен мiндеттердi iске асыру үшiн азаматтар мен үкiметтiк емес ұйымдар:

1) жергiлiктi, ұлттық және халықаралық үкiметтiк және үкiметтiк емес ұйымдарға, бұқаралық ақпарат құралдарына психиатриялық жәрдем көрсету кезiнде адам құқықтары мен бостандықтарының проблемалары мен бұзылу фактiлерi жөнiнде арыз, өтiнiш, петиция беруге;

2) сайлау науқаны кезiнде психиатриялық және психоневрологиялық емдеу ұйымдарының жанынан құрылған сайлау учаскелерiне тәуелсiз байқаушылар ретiнде еркiн кiруге;

3) психиатриялық жәрдем көрсету кезiнде адам құқықтары мен бостандықтарының сақталу мәселелерi жөнiнде тәуелсiз, оның iшiнде халықаралық байқаушы, инспекциялық миссияларды құруға және оның қызметiне қатысуға;

4) тәуелсiз психиатр-дәрiгерлер комиссияларын құруға және оның қызметiне қатысуға;

5) психиатриялық жәрдем көрсетiлетiн адамдардың бiлiктi заң қызметiн алуына жәрдемдесуге, белгiленген рәсiмдердi сақтай отырып, олардың заңды өкiлдерi болуға;

6) аталған адамдарға олардың мәдени және дiни қажеттерiн қанағаттандыру, дiни салт-жораларды атқару iсiне жәрдемдесiп, көмек беруге;

7) арнаулы, жалпы медициналық және санаторий-курорттық емнiң, медицина, заң және өзге де мамандары мен консультанттары қызметiнiң, байланыс қызметiнiң, мерзiмдi және өзге де басылып шығатын басылымдардың, сондай-ақ медициналық айғақтар бойынша тыйым салынбаған тамақ өнiмдерiнiң, гигиена және жеке пайдаланылатын заттардың ақысын қоса алғанда, аталған адамдарға қайырымдылық көмек көрсетуге құқылы.

2. Азаматтар мен үкiметтiк емес ұйымдар (бiрлестiктер, қауымдастықтар) осы Заңның 42-бабында аталған өз қызметiн Қазақстан Республикасының заңдарына қайшы келмейтiн басқа нысандарда да жүзеге асыруға құқылы.
Ескерту. 43-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.

6 тарау. ПСИХИАТРИЯЛЫҚ ЖӘРДЕМ КӨРСЕТУДI ЖӘНЕ ОНЫ КӨРСЕТКЕН
КЕЗДЕ АДАМ ҚҰҚЫҚТАРЫНЫҢ САҚТАЛУЫН ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУДIҢ
МЕМЛЕКЕТТIК КЕПIЛДIКТЕРI. ПСИХИАТРИЯЛЫҚ ЖӘРДЕМ КӨРСЕТУ
ЖӨНIНДЕГI ҚЫЗМЕТТI БАҚЫЛАУ

44-бап. Психиатриялық жәрдемнің толық және сапалы
көрсетiлуiнiң мемлекеттiк кепiлдiктерi

1. Мемлекет меншiк нысандарына қарамастан психиатриялық және психоневрологиялық ұйымдар, оның iшiнде жеке жұмыс iстейтiн психиатр-дәрiгерлер көрсететiн психиатриялық жәрдемнің толық және сапалы болуына:

психиатр-дәрiгерлердi кәсiби даярлау және қайта даярлау жүйесi мен психиатриялық практикамен айналысу құқығына лицензиялар беру;

емдеудiң және психиатриялық жәрдем көрсетудiң әдiстерi мен құралдарының бiрыңғай жүйесiн қолдану;

психиатр-дәрiгерлер мен психоневрологиялық ұйымдардың кәсiби қызметiн мемлекеттiк бақылау жүйесi;

психиатриялық және психоневрологиялық емдеу ұйымдары жанындағы құқықтық көмек пен заң көмегiнiң жүйесi арқылы кепiлдiк бередi.

2. Психиатр-дәрiгерлердiң, психиатриялық және психоневрологиялық ұйымдардың кәсiби қызметiне мемлекеттiк бақылауды денсаулық сақтау саласындағы уәкiлеттi органның құзыретi шегiнде жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдар жүзеге асырады.
Ескерту. 44-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.

45-бап. Психиатриялық жәрдем көрсету кезiнде заңдылықтың
және адам құқықтарының сақталу кепiлдiктерi

Психиатриялық жәрдем көрсету кезiнде заңдылықтың және адам құқықтарының сақталуын қадағалауды Қазақстан Республикасының Прокуратура органдары жүзеге асырады.

46-бап. Осы Заңды бұзғаны үшiн жауапкершiлiк

Осы Заңды бұзғаны үшiн жауапкершiлiк Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес белгiленедi.

47-бап. Халықаралық шарттар

Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттармен осы Заңдағыдан өзгеше ережелер белгiленсе, халықаралық шарттың ережелерi қолданылады.

Қазақстан Республикасының
Президентi

О психиатрической помощи и гарантиях прав граждан при ее оказании

Закон Республики Казахстан от 16 апреля 1997 года N 96. Утратил силу Кодексом Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года N 193-IV

Сноска. Утратил силу Кодексом РК от 18.09.2009 N 193-IV.

ОГЛАВЛЕНИЕ

Сноска. В тексте после слова "Глава" цифры "I - VI" заменены соответственно цифрами "1 - 6" - Законом РК от 20декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Настоящий Закон определяет правовые, социальные, экономические и организационные основы в сфере психиатрической помощи населению, включая гарантии прав граждан при ее оказании.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Основные понятия

В настоящем Законе используются следующие понятия:

беспомощность психически больного - состояние, обусловленное глубоким психическим расстройством, дефектом, результатом чего является неспособность самостоятельно удовлетворять основные жизненные потребности;

законные представители - лица, представляющие интересы пациентов: родители, усыновители и опекуны;

медико-социальная реабилитация - восстановление здоровья больных с комплексным использованием медицинских, социальных и трудовых мероприятий для приобщения больного к работе, включения в семейную и общественную жизнь;

недееспособность - признание судом невозможности лица, вследствие психического заболевания или слабоумия, понимать значения своих действий или руководить ими;

опека психически больного - форма защиты лица, признанного судом недееспособным вследствие психического заболевания или слабоумия;

попечительство психически больного - форма защиты лица, ограниченного судом в дееспособности вследствие злоупотребления спиртными напитками или наркотическими средствами;

психиатрия - область клинической медицины, изучающая причины возникновения, признаки и течение психических болезней, а также разрабатывающая способы их предупреждения, лечения и восстановления психических способностей заболевшего человека;

психиатрическая организация - психиатрические и психоневрологические больницы, психоневрологические диспансеры, психиатрические отделения в составе многопрофильных больниц, где оказывается специализированная медицинская помощь лицам, страдающим психическими расстройствами;

психиатрическая помощь - профилактика психических расстройств, обследование психического здоровья граждан, диагностика психических нарушений, лечение, уход, медицинская и социальная реабилитация лиц, страдающих психическими расстройствами;

психиатрические противопоказания - перечень конкретных психических расстройств, препятствующих осуществлению отдельных видов профессиональной деятельности;

психические расстройства (заболевания) - расстройства психической деятельности человека, обусловленные нарушением работы головного мозга.

Статья 2. Предмет регулирования настоящего Закона

1. Настоящий Закон регулирует отношения, возникающие при организации проведения психиатрической помощи, и определяет гарантии прав граждан при ее оказании.
2. Настоящий Закон распространяется на граждан Республики Казахстан, а также иностранцев и лиц без гражданства, находящихся на территории Республики Казахстан, при оказании им психиатрической помощи.

Статья 3. Государственная политика в сфере оказания
психиатрической помощи

Государственная политика Республики Казахстан в сфере оказания психиатрической помощи лицам, страдающие психическими расстройствами, проводится на основе принципов:
законности, гуманности и соблюдения прав человека и гражданина;
обеспечения оказания бесплатной и доступной медицинской помощи страдающим психическими расстройствами;
социальной защищенности граждан при предоставлении психиатрической помощи.

Статья 3-1. Компетенция уполномоченного органа в
области здравоохранения

Уполномоченный орган в области здравоохранения:
1) обеспечивает проведение государственной политики в сфере оказания психиатрической помощи населению и гарантий прав граждан при ее оказании;
2) осуществляет международное сотрудничество и межотраслевое взаимодействие в сфере оказания психиатрической помощи населению и гарантий прав граждан при ее оказании;
3) разрабатывает и утверждает нормативные правовые акты в сфере оказания психиатрической помощи населению и гарантий прав граждан при ее оказании;
4) осуществляет контроль за профессиональной деятельностью врачей-психиатров, психиатрических и психоневрологических организаций на территории Республики Казахстан. <*>

Сноска. Дополнен статьей 3-1 - Законом РК от 20декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 3-2. Компетенция местных исполнительных
органов областей (города республиканского
значения, столицы)

Местные исполнительные органы областей (города республиканского значения, столицы):
1) реализуют государственную политику в сфере оказания психиатрической помощи населению и гарантий прав граждан при ее оказании на соответствующей административно-территориальной единице;
2) обеспечивают исполнение законодательства Республики Казахстан, регулирующего отношения при организации проведения психиатрической помощи, определяющего гарантии прав граждан при ее оказании;
3) обеспечивают оснащение государственных медицинских организаций, оказывающих психиатрическую помощь на соответствующей административно-территориальной единице;
4) координируют и обеспечивают контроль за профессиональной деятельностью врачей-психиатров, психиатрических и психоневрологических организаций на соответствующей административно-территориальной единице;
5) осуществляют межрегиональное взаимодействие в сфере оказания психиатрической помощи населению и гарантий прав граждан при ее оказании. <*>

Сноска. Дополнен статьей 3-2 - Законом РК от 20декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 4. Добровольное обращение за психиатрической
помощью

1. Психиатрическая помощь оказывается при добровольном обращении лица или с его письменного согласия, за исключением случаев, предусмотренных настоящим Законом.
2. Несовершеннолетнему, а также лицу, признанному в установленном законом порядке недееспособным, психиатрическая помощь оказывается с согласия их законных представителей в порядке, предусмотренном настоящим Законом.

Статья 5. Права лиц, страдающих психическими
расстройствами

1. Лица, страдающие психическими расстройствами, обладают всеми правами и свободами граждан, предусмотренными Конституцией Республики Казахстан.
Ограничение осуществления прав и свобод граждан, связанное с психическим расстройством, допустимо лишь в случаях, предусмотренных законом Республики Казахстан .
2. Все лица, страдающие психическими расстройствами, при оказании им психиатрической помощи имеют право на:
1) получение квалифицированной медицинской помощи;
2) получение информации о своих правах и о характере имеющихся у них психических расстройств и применяемых методах лечения;
3) получение психиатрической помощи по месту жительства, а также в случае необходимости - по месту нахождения;
4) обследование и лечение в психиатрическом стационаре;
5) получение помощи в условиях, соответствующих санитарно-гигиеническим требованиям;
6) все виды лечения (в том числе санаторно-курортное) по медицинским показаниям;
7) отказ на любой стадии лечения от использования медицинских средств и методов, научных исследований или учебного процесса, от фото- видео- или киносъемки;
8) приглашение по их требованию любого специалиста, участвующего в оказании психиатрической помощи (с согласия последнего), для работы во врачебной комиссии по вопросам, регулируемым настоящим Законом;
9) помощь адвоката и законного представителя или иного лица в порядке, установленном Законом ;
10) обжалование в судебном порядке установленного диагноза психического расстройства (заболевания), в том числе с привлечением независимых экспертов.
3. Не допускается ограничение прав и свобод лиц, страдающих психическими расстройствами, только на основании наличия психического заболевания, фактов нахождения под диспансерным наблюдением в психиатрической организации органов здравоохранения или психоневрологической организации органов социальной защиты населения или специального обучения. Лица, виновные в подобных нарушениях, несут ответственность в соответствии с законом Республики Казахстан.
4. Признание гражданина Республики Казахстан или лица без гражданства недееспособным вследствие психического заболевания или слабоумия осуществляется судом с установлением над ним опеки. Установление опеки влечет ограничение на период болезни его прав и свобод в соответствии с законом Республики Казахстан.

Статья 6. Ограничение выполнения отдельных видов
профессиональной деятельности

1. Гражданин может быть временно, с правом последующего переосвидетельствования, признан непригодным, вследствие психического расстройства, к выполнению отдельных видов профессиональной деятельности, а также работы, связанной с источником повышенной опасности, в соответствии с решением врачебной комиссии, наделенной правами государственными уполномоченными органами, на основании оценки состояния психического здоровья гражданина в соответствии с перечнем медицинских психиатрических противопоказаний. В случае несогласия гражданина с таким решением, оно может быть обжаловано в суде.
2. Перечень медицинских психиатрических противопоказаний для осуществления отдельных видов профессиональной деятельности, а также работы, связанной с источником повышенной опасности, утверждается Правительством Республики Казахстан и периодически (не реже одного раза в пять лет) пересматривается с учетом накопленного опыта и научных достижений.

Статья 7. Защита прав и интересов граждан, которым
оказывается психиатрическая помощь

1. Гражданин при оказании ему психиатрической помощи вправе пригласить по своему выбору представителя для защиты своих прав и законных интересов. Оформление представительства производится в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
2. Защиту прав и законных интересов несовершеннолетнего и лица, признанного в установленном порядке недееспособным, при оказании им психиатрической помощи осуществляют их законные представители.
3. Защиту прав и законных интересов гражданина при оказании ему психиатрической помощи осуществляет адвокат или законный представитель. Порядок приглашения адвоката и оплаты его услуг предусматривается законодательством Республики Казахстан . Администрация организации, оказывающей психиатрическую помощь, обеспечивает возможность приглашения адвоката, за исключением случаев, предусмотренных в подпункте 1) пункта 5 статьи 23 и в подпункте 1) статьи 29 настоящего Закона.

Статья 8. Сохранение врачебной тайны

Сведения о наличии у гражданина психического расстройства, факты обращения за психиатрической помощью и лечения в организации, оказывающей такую помощь, а также иные сведения о состоянии психического здоровья являются врачебной тайной, охраняемой законом.

Статья 9. Порядок выдачи сведений о состоянии
психического здоровья

1. Для реализации прав и законных интересов лица, страдающего психическим расстройством, с учетом его психического состояния по его просьбе либо по просьбе его законного представителя, адвоката им предоставляются сведения о состоянии психического здоровья данного лица и об оказании ему психиатрической помощи.
2. Выдача сведений о психическом состоянии здоровья граждан либо обследовании их врачом-психиатром третьим лицам допускается лишь в случаях, установленных законодательными актами Республики Казахстан.

Статья 10. Диагностика и лечение

1. Диагноз психического расстройства ставится врачом-психиатром в соответствии с клиническими проявлениями, лабораторными данными, объективными сведениями. Диагноз не может основываться на несогласии гражданина с принятыми в обществе моральными, культурными, политическими и религиозными ценностями либо обосновываться иными причинами, непосредственно не связанными с состоянием его психического здоровья.
2. Для диагностики и лечения лица, страдающего психическим расстройством, применяются медицинские средства и методы, разрешенные законодательством Республики Казахстан о здравоохранении.
3. Медицинские средства и методы применяются только в диагностических и лечебных целях в соответствии с характером болезненных расстройств и запрещаются для использования в виде наказания лица, страдающего психическим расстройством, или в интересах других лиц.

Статья 11. Согласие на лечение

1. Врач обязан представить лицу, страдающему психическим расстройством, или его законному представителю, или адвокату информацию о характере психического расстройства, о целях и методах лечения, а также данные о продолжительности рекомендуемого лечения, о возможных болевых ощущениях, побочных эффектах и ожидаемых результатах. О представленной информации делается запись в медицинской документации.
2. Лечение страдающего психическим расстройством лица производится после получения письменного согласия его или его законных представителей, за исключением случаев, предусмотренных в пункте 3 настоящей статьи.
3. Лечение может проводиться без согласия лица, страдающего психическим расстройством, или без согласия его законного представителя только при применении принудительных мер медицинского характера по основаниям, предусмотренным законодательными актами Республики Казахстан, а также при недобровольной госпитализации по основаниям, предусмотренным статьей 29 настоящего Закона. В этих случаях, кроме случаев неотложной госпитализации, лечение применяется по решению комиссии врачей-психиатров.
4. В отношении лиц, указанных в пункте 3 настоящей статьи, а также и другим категориям больных, страдающих психическими расстройствами, не допускается применение опытов, испытаний медицинскими средствами и методами.

Статья 12. Отказ от лечения

1. Лицо, страдающее психическим расстройством, или его законный представитель имеют право отказаться от предлагаемого лечения или прекратить его, за исключением случаев, предусмотренных в пункте 3 статьи 11 настоящего Закона.
2. Лицу, отказавшемуся от лечения, либо его законному представителю должны быть разъяснены возможные последствия прекращения лечения. Отказ от лечения с указанием сведений о возможных последствиях оформляется записью в медицинской документации за подписью лица, страдающего психическим расстройством, или его законного представителя и врача-психиатра.

Статья 13. Принудительные меры медицинского характера

1. Принудительные меры медицинского характера применяются по решению суда в отношении лиц, страдающих психическими расстройствами, совершивших общественно опасные деяния, по основаниям и в порядке, установленным законодательством Республики Казахстан.
2. Принудительные меры медицинского характера осуществляются в психиатрических организациях органов здравоохранения. Лица, помещенные в психиатрический стационар по решению суда о применении принудительных мер медицинского характера, пользуются правами, предусмотренными статьей 34 настоящего Закона. Они признаются нетрудоспособными на весь период пребывания в психиатрическом стационаре и имеют право на пособие по государственному социальному страхованию или на пенсию на общих основаниях.

Статья 14. Судебно-психиатрическая экспертиза

Судебно-психиатрическая экспертиза по уголовным и гражданским делам производится на основании закона и в порядке, предусмотренном законодательством Республики Казахстан .

Статья 15. Психиатрическое обследование для решения
вопроса о годности гражданина к службе в
качестве военнослужащего

Основания и порядок амбулаторного и стационарного обследования при решении вопроса о годности гражданина по состоянию его психического здоровья к службе в составе Вооруженных Сил, внутренних войск Министерства внутренних дел и иных воинских формирований, а также органов национальной безопасности, внутренних дел, Комитета уголовно-исполнительной системы Министерства юстиции определяются законодательством Республики Казахстан . <*>

Сноска. В статью 15 внесены изменения - Законом РК от 16 июля 2001 г. N 244 (вводится в действие с 1 января 2002 года).

Глава 2. Обеспечение психиатрической помощью
и социальная защита, гарантированная государством

Статья 16. Психиатрическая помощь и социальная защита,
гарантируемые государством

1. Государством гарантируются:
1) неотложная психиатрическая помощь;
2) оказание психиатрической помощи при стихийных бедствиях и катастрофах;
3) консультативно-диагностическая, лечебная, психопрофилактическая, реабилитационная помощь во внебольничных и стационарных условиях;
4) все виды психиатрической экспертизы, определение временной нетрудоспособности;
5) социально-бытовая помощь и содействие в трудоустройстве лиц, страдающих психическими расстройствами;
6) решение вопросов опеки и попечительства;
7) консультации по правовым вопросам и другие виды юридической помощи в психиатрических организациях;
8) социально-трудовое устройство инвалидов и социально-бытовое устройство престарелых, страдающих психическими расстройствами, а также уход за ними;
9) обучение инвалидов и несовершеннолетних, страдающих психическими расстройствами.
2. Для обеспечения лиц, страдающих психическими расстройствами, психиатрической помощью и в целях их социальной защиты государство:
1) создает все виды организаций, оказывающих внебольничную и стационарную психиатрическую помощь, по возможности по месту жительства пациентов;
2) организует общеобразовательное и профессиональное обучение несовершеннолетних, страдающих психическими расстройствами;
3) создает лечебно-производственные предприятия, а также специальные производства, цехи или участки с облегченными условиями труда для трудовой терапии, обучения новым профессиям для трудоустройства на этих предприятиях лиц, страдающих психическими расстройствами, включая инвалидов;
4) (исключен)
5) (исключен)
3. Все организации, оказывающие психиатрическую помощь, должны соответствовать предъявляемым санитарно-гигиеническим и противо-эпидемическим нормативам.
4. (исключен) <*>

Сноска. В статью 16 внесены изменения - Законом РК от 20декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 17. Финансирование психиатрической помощи

1. Финансирование государственных организаций, оказывающих психиатрическую и иную помощь, гарантированную настоящим Законом, лицам, страдающим психическими расстройствами, осуществляется за счет средств бюджета, а также иных источников, не противоречащих законодательству Республики Казахстан.
2. Услуги частных лиц (психиатров, адвокатов и т. д.), оказывающих помощь лицам, страдающим психическими расстройствами, оплачиваются за счет собственных средств граждан или благотворительных поступлений.

Глава 3. Организации и лица, оказывающие
психиатрическую помощь, права и обязанности
медицинских работников и иных специалистов

Статья 18. Организации и лица, оказывающие
психиатрическую помощь

1. Психиатрическую помощь оказывают медицинские организации и врачи-психиатры, получившие соответствующую лицензию.
2. Порядок выдачи лицензий на деятельность по оказанию психиатрической помощи устанавливается законодательством Республики Казахстан.
3. Виды психиатрической помощи, оказываемые психиатрическими и психоневрологическими организациями или врачами-психиатрами, указываются в уставных документах и лицензиях. Информация о них предоставляется всем желающим. <*>

Сноска. В статью 18 внесены изменения - Законом РК от 20декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 19. Право на деятельность по оказанию
психиатрической помощи

1. Право на врачебную деятельность по оказанию психиатрической помощи имеет врач-психиатр, получивший высшее медицинское образование и подтвердивший свою квалификацию в установленном порядке .
2. Иные специалисты (психологи, социальные и другие работники и медицинский персонал), непосредственно обслуживающие пациентов, должны в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан, пройти специальную подготовку и подтвердить свою квалификацию для допуска к работе с лицами, страдающими психическими расстройствами.
3. Деятельность врача-психиатра и иных специалистов по оказанию психиатрической помощи осуществляется в соответствии с настоящим Законом и основывается на врачебном долге и профессиональной этике.

Статья 20. Права и обязанности медицинских работников
и иных специалистов при оказании
психиатрической помощи

1. Профессиональные права и обязанности врача-психиатра, иных специалистов и медицинского персонала при оказании психиатрической помощи устанавливаются законодательством Республики Казахстан.
2. Установление диагноза психического заболевания, принятие решения об оказании психиатрической помощи в недобровольном порядке либо дача заключения для рассмотрения этих вопросов являются исключительным правом врача-психиатра или комиссии врачей-психиатров.
3. Заключение врача другой специальности о состоянии психического здоровья лица носит предварительный характер и не является основанием для решения вопроса об ограничении его прав и законных интересов, а также для предоставления ему льгот, предусмотренных законодательством Республики Казахстан для лиц, страдающих психическими расстройствами.

Статья 21. Независимость врача-психиатра

1. При оказании психиатрической помощи врач-психиатр независим в своих решениях и руководствуется только медицинскими показаниями, врачебным долгом и законодательными актами.
2. Врач-психиатр, не согласный с решением комиссии, вправе дать свое заключение, которое приобщается к медицинской документации.

Статья 22. Льготы и гарантии медицинским и другим
работникам, оказывающим психиатрическую
помощь

1. Врачи, независимо от специальности, средний и младший медицинский персонал, специалисты, служащие и другие работники психиатрических организаций, их структурных подразделений, палат и кабинетов, независимо от их ведомственной принадлежности, предназначенных для лечения лиц, страдающих психическими расстройствами, в соответствии с законодательством Республики Казахстан имеют право на повышение должностных окладов (и тарифных ставок) в связи с опасными для здоровья и особо тяжелыми условиями труда.
2. Вред, причиненный здоровью лица, участвующего в оказании психиатрической помощи, подлежит возмещению в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Глава 4. Виды психиатрической помощи и
порядок ее оказания

Статья 23. Психиатрическое освидетельствование

1. Психиатрическое освидетельствование проводится в целях установления психического расстройства у обследуемого лица, определения необходимости оказания психиатрической помощи и ее видов, а также для решения вопросов об опеке, определении временной нетрудоспособности и инвалидности.
2. Психиатрическое освидетельствование, а также профилактические осмотры проводятся по просьбе или с письменного согласия обследуемого или по письменному заявлению его законных представителей с указанием причины освидетельствования; в отношении несовершеннолетнего и лица, признанного в установленном законом порядке недееспособным, по просьбе или с письменного согласия их законных представителей.
Данные психиатрического освидетельствования и заключения о состоянии психического здоровья обследуемого фиксируются в медицинской документации, в которой указываются также причины обращения к врачу-психиатру и медицинские рекомендации.
3. В случае возражения или отсутствия законного представителя, освидетельствование несовершеннолетнего проводится по решению органа опеки и попечительства, которое может быть обжаловано в суде.
4. Врач, проводящий психиатрическое освидетельствование, обязан представиться обследуемому и его законному представителю как психиатр, за исключением случая, предусмотренного в подпункте 1) пункта 5 настоящей статьи.
5. Психиатрическое освидетельствование лица может быть проведено без его согласия или без согласия его законного представителя в случае, когда обследуемый совершает действия, дающие основания предполагать наличие у него тяжелого психического расстройства, которое обусловливает:
1) его непосредственную опасность для себя и окружающих;
2) его беспомощность, то есть неспособность самостоятельно удовлетворять основные жизненные потребности, при отсутствии надлежащего ухода;
3) существенный вред его здоровью вследствие ухудшения психического состояния, если лицо будет оставлено без психиатрической помощи.
6. Психиатрическое освидетельствование лица может быть проведено без его согласия или без согласия его законного представителя, если обследуемый находится под диспансерным наблюдением, в порядке, предусмотренном в пункте 1 статьи 27 настоящего Закона.
7. Различные психиатрические экспертизы (судебная, военная, трудовая и другие) и психиатрическое освидетельствование лица производятся в соответствии с порядком, установленным законодательством Республики Казахстан .

Статья 24. Решение о психиатрическом
освидетельствовании лица без его согласия
или без согласия его законного представителя

В случаях, предусмотренных в пункте 5 статьи 23 настоящего Закона, решение о психиатрическом освидетельствовании принимается врачом-психиатром самостоятельно, с уведомлением законного представителя лица.

Статья 25. Порядок подачи заявления и принятия решения
о психиатрическом освидетельствовании лица
без его согласия или без согласия его
законного представителя

1. Решение о психиатрическом освидетельствовании лица без его согласия или без согласия его законного представителя, за исключением случаев, предусмотренных в пункте 6 статьи 23 настоящего Закона, принимается врачом-психиатром по заявлению, содержащему сведения о наличии оснований для такого освидетельствования, перечисленных в пункте 5 статьи 23 настоящего Закона.
2. Заявление может быть подано законным представителем лица, подлежащего психиатрическому освидетельствованию, врачом любой медицинской специальности и иными гражданами. Подача заведомо ложного заявления влечет за собой уголовную ответственность .
3. Заявление от конкретного лица может быть устным или письменным в случаях, когда по полученным сведениям лицо представляет непосредственную опасность для себя или окружающих. Решение о психиатрическом освидетельствовании принимается врачом-психиатром немедленно и оформляется записью в медицинской документации, с последующим уведомлением законного представителя лица.
4. При отсутствии непосредственной опасности лица для себя или окружающих заявление о психиатрическом освидетельствовании должно быть письменным, содержать подробные сведения, обосновывающие необходимость такого освидетельствования, и данные об отказе лица либо его законного представителя от обращения к врачу-психиатру. Врач-психиатр вправе запросить дополнительные сведения, необходимые для принятия решения. Установив, что в заявлении отсутствуют данные, свидетельствующие о наличии обстоятельств, предусмотренных в подпунктах 2) и 3) пункта 5 статьи 23 настоящего Закона, врач-психиатр в письменном виде обоснованно отказывает в психиатрическом освидетельствовании.

Статья 26. Виды амбулаторной психиатрической помощи

1. Амбулаторная психиатрическая помощь лицу, страдающему психическим расстройством, в зависимости от медицинских показаний, оказывается в виде консультации, лечения или диспансерного наблюдения.
2. Консультативно-врачебная помощь оказывается врачом-психиатром при самостоятельном обращении лица, по его просьбе или с его согласия, а в отношении несовершеннолетнего - по просьбе или с согласия его законного представителя.
3. Диспансерное наблюдение может устанавливаться независимо от согласия лица, страдающего психическим расстройством, или его законного представителя в случаях, предусмотренных в пункте 1 статьи 27 настоящего Закона, и предполагает наблюдение за состоянием психического здоровья лица путем регулярных осмотров врачом-психиатром и оказание ему необходимой медицинской и социальной помощи.

Статья 27. Диспансерное наблюдение

1. Диспансерное наблюдение может устанавливаться за лицом, страдающим хроническим и затяжным расстройством с тяжелыми, стойкими, часто обостряющимися болезненными проявлениями.
2. Решение вопроса о необходимости установления диспансерного наблюдения и о его прекращении принимается комиссией врачей-психиатров, назначаемой администрацией психиатрической организации, оказывающей амбулаторную психиатрическую помощь, или комиссией врачей-психиатров, назначаемой органом здравоохранения, в количестве не менее трех врачей.
3. Обоснованное решение комиссии врачей-психиатров оформляется записью в медицинской документации. Решение об установлении или прекращении диспансерного наблюдения может быть обжаловано в порядке, установленном настоящим Законом.
4. Установленное ранее диспансерное наблюдение прекращается при выздоровлении или значительном и стойком улучшении психического состояния лица, страдающего психическими расстройствами. После прекращения диспансерного наблюдения психиатрическая помощь по просьбе или с согласия лица либо по просьбе или с согласия его законного представителя оказывается в виде консультации и лечения. При изменении психического состояния лицо, страдающее психическим расстройством, может быть освидетельствовано без его согласия или без согласия его законного представителя по основаниям и в порядке, предусмотренным статьями 23-25 настоящего Закона. Диспансерное наблюдение может быть возобновлено в таких случаях по решению комиссии врачей-психиатров.

Статья 28. Основания для госпитализации в
психиатрический стационар

1. Основанием для госпитализации в психиатрический стационар являются наличие у лица психического расстройства и решение врача-психиатра о необходимости проведения обследования или лечения в условиях стационара либо определение суда.
2. Помещение в психиатрический стационар может быть обусловлено и необходимостью проведения судебно-психиатрической экспертизы в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан .
3. Помещение лица в психиатрический стационар осуществляется добровольно по его просьбе или с его письменного согласия, за исключением случаев, предусмотренных статьей 29 настоящего Закона.
4. Несовершеннолетний помещается в психиатрический стационар по просьбе или с письменного согласия его родителей или иного законного представителя.
5. Лицо, признанное в установленном законом порядке недееспособным, госпитализируется в психиатрический стационар по просьбе или с письменного согласия его законного представителя.
6. В случае возражения или отсутствия иного законного представителя, госпитализация несовершеннолетнего в психиатрический стационар проводится по решению органа опеки и попечительства, которое может быть обжаловано в суде.
7. Полученное согласие лица на госпитализацию оформляется записью в медицинской документации за подписью лица или его законного представителя и врача-психиатра.

Статья 29. Основания для госпитализации в
психиатрический стационар в недобровольном
порядке

Недобровольная госпитализация лиц с тяжелым психическим расстройством для обследования и лечения, без его согласия и без согласия его законного представителя, с последующей информацией органов прокуратуры, обусловливается:
1) его непосредственной опасностью для себя или окружающих;
2) его беспомощностью, то есть неспособностью самостоятельно удовлетворять основные жизненные потребности, при отсутствии надлежащего ухода;
3) существенным вредом его здоровью вследствие ухудшения психического состояния, если лицо будет оставлено без психиатрической помощи.

Статья 30. Освидетельствование лиц, помещенных в
психиатрический стационар в недобровольном
порядке

Лицо, помещенное в психиатрический стационар по основаниям, предусмотренным статьей 29 настоящего Закона, подлежит обязательному освидетельствованию в течение 48 часов комиссией врачей-психиатров психиатрической организации, которая принимает решение об обоснованности госпитализации. В случаях, когда госпитализация признается необоснованной и госпитализируемое лицо не выражает желания остаться в психиатрическом стационаре, то оно подлежит немедленной выписке.

Статья 31. Продление госпитализации в недобровольном
порядке

1. Пребывание лица в психиатрическом стационаре в недобровольном порядке продолжается только в течение времени сохранения оснований, по которым была проведена госпитализация.
2. Лицо, помещенное в психиатрический стационар в недобровольном порядке, в течение первых шести месяцев - не реже одного раза в месяц - подлежит освидетельствованию комиссией врачей-психиатров психиатрической организации для решения вопроса о продлении госпитализации. Продление госпитализации свыше шести месяцев производится по решению суда на основании обращения комиссии врачей-психиатров в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.
3. Внеочередное освидетельствование лица, госпитализированного в недобровольном порядке, может быть проведено по желанию самого пациента или его законного представителя, адвоката.

Статья 32. Обращение в суд по вопросу о госпитализации
в недобровольном порядке

В случае несогласия с недобровольной госпитализацией лицо, страдающее психическими расстройствами, или его законный представитель могут обратиться в суд.

Статья 33. Освидетельствование несовершеннолетних и
лиц, признанных недееспособными, помещенных
в психиатрический стационар по просьбе или с
согласия их законных представителей

1. Несовершеннолетний и лицо, признанное в установленном законом порядке недееспособным, помещенные в психиатрический стационар по просьбе или с письменного согласия их законных представителей, подлежат обязательному освидетельствованию комиссией врачей-психиатров психиатрической организации в порядке, предусмотренном статьей 30 настоящего Закона.
2. В течение первых шести месяцев эти лица подлежат освидетельствованию комиссией врачей-психиатров не реже одного раза в месяц для решения вопроса о продлении госпитализации. Продление госпитализации свыше шести месяцев производится по решению суда на основании обращения комиссии врачей-психиатров в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан .
3. В случае обнаружения комиссией врачей-психиатров или администрацией психиатрического стационара злоупотреблений, допущенных при госпитализации законными представителями несовершеннолетнего либо лица, признанного в установленном законом порядке недееспособным, администрация психиатрического стационара извещает об этом орган опеки и попечительства по месту жительства подопечного.

Статья 34. Права пациентов, находящихся в
психиатрических стационарах

1. Пациенту, помещенному в психиатрический стационар, должны быть разъяснены его права и установленные в стационаре правила на языке, которым он владеет, о чем делается запись в медицинской документации с последующим уведомлением законного представителя.
2. Все пациенты, находящиеся на лечении или обследовании в психиатрическом стационаре, вправе:
1) обращаться непосредственно к главному врачу или заведующему отделением по вопросу лечения, обследования, выписки из психиатрического стационара и соблюдения прав, предоставленных настоящим Законом, подавать жалобы и заявления в государственные органы и адвокату, встречаться с адвокатом и священнослужителем наедине, исполнять религиозные обряды, соблюдать религиозные каноны;
2) выписывать газеты и журналы;
3) получать образование по программе общеобразовательной школы или специальной школы для детей с нарушением интеллектуального развития, если пациент не достиг 18 лет;
4) получать наравне с другими гражданами вознаграждение за труд в соответствии с его количеством и качеством, если пациент участвует в производственном труде;
5) вести переписку;
6) получать и отправлять посылки, бандероли и денежные переводы;
7) пользоваться телефоном;
8) принимать посетителей;
9) иметь и приобретать предметы первой необходимости, пользоваться собственной одеждой.
3. Индивидуальная подписка на газеты и журналы, пользование услугами связи и так далее осуществляется за счет пациента, которому они предоставляются, или за счет благотворительных поступлений.

Статья 35. Меры обеспечения безопасности при оказании
психиатрической помощи

1. Стационарная психиатрическая помощь осуществляется в наименее ограничительных условиях, обеспечивающих безопасность госпитализированного лица и других лиц, при соблюдении медицинским персоналом его прав и законных интересов.
2. Меры физического стеснения и изоляции при недобровольной госпитализации и пребывании в психиатрическом стационаре применяются только в тех случаях, формах и на тот период времени, когда по мнению врача-психиатра иными методами невозможно предотвратить действия госпитализированного лица, представляющего непосредственную опасность для него или других лиц, и осуществляются при постоянном контроле медицинского персонала. О формах и времени применения мер физического стеснения или изоляции делается запись в медицинской документации с уведомлением его законного представителя.
3. Сотрудники правоохранительных органов обязаны оказывать содействие медицинским работникам при осуществлении недобровольного освидетельствования, недобровольной госпитализации и обеспечивать безопасные условия для доступа к госпитализируемому лицу с целью его осмотра. В случаях, угрожающих жизни и здоровью окружающих со стороны госпитализированного лица (лиц), подлежащего госпитализации, сотрудники правоохранительных органов действуют в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Статья 36. Обязанности администрации и медицинского
персонала психиатрического стационара

Администрация и медицинский персонал психиатрического стационара обязаны создать условия для осуществления прав пациентов и их законных представителей, предусмотренных настоящим Законом:
1) обеспечивать находящихся в психиатрическом стационаре пациентов необходимой медицинской помощью, а также соответствие организации предъявляемым санитарно-гигиеническим и противоэпидемическим требованиям;
2) предоставлять лицу, страдающему психическим расстройством, или его законному представителю текст настоящего Закона, правила внутреннего распорядка психиатрического стационара, адреса и телефоны государственных и общественных органов, организаций и должностных лиц, к которым можно обратиться в случае нарушения прав пациентов;
3) обеспечивать условия для переписки, направления жалоб и заявлений пациентов в государственные органы, а также адвокату;
4) в течение 24 часов с момента поступления пациента в психиатрический стационар в недобровольном порядке оповещать его законного представителя или иное лицо по его указанию;
5) информировать родственников или законного представителя пациента, а также иное лицо по его указанию об изменениях состояния его здоровья и чрезвычайных происшествиях с ним;
6) обеспечивать безопасность находящихся в стационаре пациентов, контролировать содержание посылок и передач;
7) разъяснять верующим пациентам правила, которые должны в интересах других находящихся в психиатрическом стационаре пациентов соблюдаться при исполнении религиозных обрядов, и порядок приглашения священнослужителей, содействовать в осуществлении права на свободу совести верующих и атеистов;
8) выполнять иные обязанности, установленные настоящим Законом.

Статья 37. Выписка из психиатрического стационара

1. Выписка пациента из психиатрического стационара производится в случае выздоровления или улучшения его психического состояния, при котором не требуется дальнейшего стационарного лечения, а также завершения обследования или экспертизы, явившихся основаниями для помещения в стационар.
2. Выписка пациента, добровольно находящегося в психиатрическом стационаре, производится по его личному заявлению, заявлению его законного представителя или по решению его лечащего врача.
3. Выписка пациента, госпитализированного в психиатрический стационар в недобровольном порядке, производится по заключению комиссии врачей-психиатров.
4. Выписка пациента, к которому по определению суда применены принудительные меры медицинского характера, производится только по определению суда.
5. Пациенту, помещенному в психиатрический стационар добровольно, может быть отказано в выписке, если комиссией врачей-психиатров психиатрической организации будут установлены основания для госпитализации в недобровольном порядке, предусмотренные статьей 29 настоящего Закона. В таком случае вопросы о его пребывании в психиатрическом стационаре, продлении госпитализации и выписке из стационара решаются в порядке, установленном статьями 30-32 и пунктом 3, данной статьи настоящего Закона.

Статья 38. Основания и порядок помещения лиц в
психоневрологические организации

1. Основанием для помещения в психоневрологические организации лица, страдающего психическим расстройством, являются заявление родственников либо его законного представителя и заключение врачебной комиссии с участием врача психиатра; для несовершеннолетнего - заключение психологомедико-педагогической консультации; для лица, признанного в установлением законом порядке недееспособным, - решение органа опеки и попечительства, принятое на основании заключения врачебной комиссии с участием врача-психиатра. Заключение должно содержать сведения о наличии у лица психического расстройства, лишающего его возможности находиться в неспециализированной организации для социального обеспечения, а в отношении дееспособного лица - также сведения об отсутствии основания для постановки перед судом вопроса о признании его недееспособным.
2. Органы опеки и попечительства в соответствии с законодательством Республики Казахстан обязаны принимать меры для охраны имущественных интересов лиц, помещаемых в психоневрологическую организацию.

Статья 39. Основания и порядок помещения
несовершеннолетних в психоневрологическую
организацию для специального обучения

Основанием для направления несовершеннолетнего в психоневрологическую организацию с целью специального обучения является наличие у лица психического расстройства. Направление производится на основании заявления родителей либо его законного представителя и заключения республиканской, областных или городских психолого-медико-педагогических консультаций. Заключение должно содержать сведения о необходимости обучения несовершеннолетнего в условиях специальной школы для детей с нарушением интеллектуального развития.

Статья 40. Права лиц, проживающих в
психоневрологических организациях, школах
специального обучения и обязанности
администрации этих организаций

1. Лица, проживающие в психоневрологических организациях или школах специального обучения, пользуются правами, предусмотренными статьей 34 настоящего Закона.
2. Обязанности администрации и персонала психоневрологической организации или школ специального обучения по созданию условий для реализации прав лиц, проживающих в них, устанавливаются статьей 36 настоящего Закона, а также законодательством Республики Казахстан о социальном обеспечении и об образовании.
3. Администрация психоневрологической организации или школ специального обучения с привлечением врачебной комиссии с участием врача-психиатра, психолого-медико-педагогической консультации не реже одного раза в год проводит освидетельствование лиц, проживающих в них, с целью решения вопроса об их дальнейшем содержании в этой организации, о возможности пересмотра решений об их недееспособности, медицинской и социальной реабилитации.

Статья 41. Перевод и выписка из психоневрологической
организации или школ специального обучения

1. Основанием для перевода лица, страдающего психическим расстройством, из психоневрологической организации или школы специального обучения в аналогичную организацию общего типа является заключение врачебной комиссии с участием врача-психиатра, психолого-медико-педагогической консультации об отсутствии медицинских показаний к проживанию либо обучению в специализированной психоневрологической организации.
2. Выписка из психоневрологической организации или школы специального обучения производится:
1) по личному заявлению лица, страдающего психическим расстройством, при наличии заключения врачебной комиссии с участием врача-психиатра о том, что по состоянию здоровья это лицо способно проживать самостоятельно;
2) по заявлению родителей, иных родственников или законного представителя, обязующихся осуществлять уход за выписываемым несовершеннолетним либо за лицом, признанным в установленном законом порядке недееспособным.

Глава 5. Общественный контроль за соблюдением
прав и свобод человека при оказании
психиатрической помощи

Статья 42. Право граждан и неправительственных
организаций на деятельность по контролю за
соблюдением прав человека при оказании
психиатрической помощи

1. Граждане, организации, общественные объединения, фонды, ассоциации, религиозные объединения, а также структурные подразделения (филиалы и представительства) иностранных и международных некоммерческих неправительственных объединений вправе беспрепятственно осуществлять деятельность, направленную на содействие обеспечению прав и свобод человека при оказании психиатрической помощи, по просьбе заинтересованных лиц, их законных представителей и по собственной инициативе.
2. Представители общественных объединений обязаны согласовывать с администрацией психиатрических или психоневрологических организаций условия посещения находящихся в них лиц, знакомиться с правилами, действующими в них, выполнять их и подписывать обязательство о неразглашении врачебной тайны.

Статья 43. Осуществление деятельности по контролю за
соблюдением прав и свобод человека при
оказании психиатрической помощи

1. Для реализации целей и задач, указанных в статье 42 настоящего Закона, граждане и неправительственные организации вправе:
обращаться в местные, национальные и международные правительственные и неправительственные организации и в средства массовой информации с заявлением, ходатайством, петицией по проблемам и фактам нарушений прав и свобод человека при оказании психиатрической помощи;
2) иметь свободный доступ во время выборной кампании в качестве независимых наблюдателей на избирательные участки, образованные при лечебных психиатрических и психоневрологических организациях;
3) участвовать в создании и деятельности независимых наблюдательных и инспекционных миссий, включая международные, по вопросам соблюдения прав и свобод человека при оказании психиатрической помощи;
4) участвовать в создании и деятельности независимых комиссий врачей-психиатров;
5) оказывать содействие в получении квалифицированных юридических услуг для лиц, в отношении которых оказывается психиатрическая помощь, с соблюдением установленных процедур выступать в качестве их законных представителей;
6) оказывать указанным лицам содействие и помощь в удовлетворении их культурных и религиозных потребностей, отправлении религиозных обрядов;
7) оказывать указанным лицам благотворительную помощь, включая оплату специального, общемедицинского и санаторно-курортного лечения, услуг медицинских, юридических и иных специалистов и консультантов, услуг связи, периодических печатных изданий, а также не запрещенных по медицинским показаниям продуктов питания, предметов гигиены и личного пользования.
2. Граждане и неправительственные организации (объединения, ассоциации) также вправе осуществлять свою деятельность, указанную в статье 42 настоящего Закона, в других формах, не противоречащих законодательству Республики Казахстан. <*>

Сноска. В статью 43 внесены изменения - Законом РК от 20декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Глава 6. Государственные гарантии обеспечения
психиатрической помощи и соблюдения
прав человека при ее оказании.
Контроль за деятельностью по оказанию
психиатрической помощи

Статья 44. Государственные гарантии полноты и качества
психиатрической помощи

1. Государство гарантирует полноту и качество психиатрической помощи, оказываемой психиатрическими и психоневрологическими организациями, независимо от форм собственности, в том числе частнопрактикующими врачами-психиатрами, через:
систему профессиональной подготовки и переподготовки врачей-психиатров и выдачи лицензий на право занятия психиатрической практикой;
применение единой системы методов и средств лечения и оказания психиатрической помощи;
систему государственного контроля за профессиональной деятельностью врачей-психиатров и психоневрологических организаций;
систему правовой и юридической помощи при лечебных психиатрических и психоневрологических организациях.
2. Государственный контроль за профессиональной деятельностью врачей-психиатров, психиатрических и психоневрологических организаций осуществляют в пределах компетенции уполномоченный орган в области здравоохранения, местные представительные и исполнительные органы. <*>

Сноска. В статью 44 внесены изменения - Законом РК от 20декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 45. Гарантии соблюдения законности и прав
человека при оказании психиатрической помощи

Надзор за соблюдением законности и прав человека при оказании психиатрической помощи осуществляют органы прокуратуры Республики Казахстан.

Статья 46. Ответственность за нарушение настоящего
Закона

Ответственность за нарушение настоящего Закона устанавливается в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 47. Международные договоры

Если международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан, установлены иные правила, чем те, которые содержатся в настоящем Законе, то применяются правила международного договора.

Президент
Республики Казахстан