ИПС "Әділет"

МАЗМҰНЫ

      Ескерту. Бүкіл мәтiн бойынша "қоршаған ортаны қорғау саласындағы орталық атқарушы органда", "қоршаған ортаны қорғау саласындағы орталық атқарушы органның" деген сөздер "ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi органда", "ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi органның" деген сөздермен ауыстырылды - Қазақстан Республикасының 2004.05.25. N 553 Заңымен .
      Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мен қоршаған ортаның соларда орналасқан экологиялық, ғылыми және мәдени жағынан ерекше құнды объектiлерi Қазақстан Республикасының ұлттық байлығы болып табылады.
      Осы Заң ерекше қорғалатын табиғи аумақтар қызметiнiң құқықтық, экономикалық, әлеуметтiк және ұйымдық негiздерiн белгiлейдi.

1 тарау. Жалпы ережелер

1-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар ұғымы

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар - ерекше құқықтық қорғау режимi бар не мемлекеттiк табиғи-қорық қорын сақтау мен қалпына келтiрудi қамтамасыз ететiн шаруашылық қызметi режимiмен реттелетiн жер, су, орман және жер қойнауы учаскелерi.

2-бап. Мемлекеттiк табиғи-қорық қоры

      1. Мемлекеттiк табиғи-қорық қоры - қоршаған ортаның генетикалық резервтегі табиғи эталондар, уникумдар мен реликттер, ғылыми зерттеулер, ағарту, бiлiм беру iсi, туризм және рекреация мәні ретiнде экологиялық, ғылыми және мәдени жағынан ерекше құнды мемлекеттiк қорғауға алынған объектiлерiнiң жиынтығы.
      2. <*>
       Ескерту. 2-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 1999.05.11. N 381 , 2001.01.23. N 151 Заңдарымен.

3-бап. Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын
табиғи аумақтар саласындағы заңдары

1. Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы заңдары мемлекеттiк табиғи-қорық қорын қорғау мен қалпына келтiру, ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды ұйымдастыру мен ұтымды пайдалану, осы салада заңдылықты нығайту мақсатымен қоғамдық қатынастарды реттейдi.
2. Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi және "Қоршаған ортаны қорғау туралы" Қазақстан Республикасының Заңынан, осы Заңнан, басқа да заң актiлерi мен өзге де нормативтiк құқықтық актiлерден тұрады.

4-бап. Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын
табиғи аумақтар туралы заңдарының принциптерi

      Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдары мынадай принциптерге негiзделедi:
      мемлекеттiк табиғи-қорық қорын, биологиялық алуан түрлiлiктi және табиғи экологиялық жүйелердi сақтау;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды нысаналы пайдалану;
      ғылымды, мәдениеттi, ағарту мен бiлiм беру iсiн дамыту мақсатында ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды ұтымды пайдалану;
      әлеуметтiк-экономикалық факторларды және жергiлiктi халықтың мүдделерiн ескере отырып, туризм мен рекреацияны дамыту;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдалану және қорғау жөнiндегi шараларды мемлекеттiк қолдау;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы мемлекеттiк реттеу мен бақылау;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды ақы төлеп пайдалану;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдарды бұзушылықпен келтiрген залалды өтеу;
      халықтың және қоғамдық бiрлестiктердiң ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласына қатысуы;
      мемлекеттiк табиғи-қорық қоры мен ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жай-күйі туралы ақпаратпен еркiн танысу;
      халықаралық құқық негiзiндегi халықаралық ынтымақтастық.

5-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға меншiк

      Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мемлекеттiк меншiкте болады.
      Мемлекеттiк табиғи-қорық қорының жер учаскелерi және оларда орналасқан объектiлерi жекешелендiруге жатпайды.
       Ескерту. 5-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

2 тарау. Азаматтар мен қоғамдық бiрлестiктердiң ерекше
қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы құқықтары мен
мiндеттерi

6-бап. Азаматтардың ерекше қорғалатын табиғи аумақтар
саласындағы құқықтары мен мiндеттерi

      1. Азаматтардың:
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды белгiленген тәртiппен пайдалануға, мемлекеттiк табиғи-қорық қорын қорғау және қалпына келтiру жөнiндегi шараларға қатысуға;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың қоғамдық бiрлестiктерi мен қоғамдық қорларын құруға;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құру жөнiнде ұсыныстар енгiзуге;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бойынша қоғамдық сараптамаға қатысуға;
      мемлекеттiк органдар мен ұйымдарға ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мәселелерi жөнiнде хат, шағым, арыз жазуға және ұсыныстар жасауға, олардың қаралуын талап етуге құқығы бар.
      2. Азаматтар табиғатты қорғауға және табиғат байлықтарына ұқыпты қарауға, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдарды сақтауға мiндеттi.
      3. Шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ адамдар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласында, егер Конституцияда, заңдарда және Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарда өзгеше көзделмесе, Қазақстан Республикасының азаматтары үшiн белгiленген құқықтарды пайдаланады және солар сияқты мiндеттi болады.
       Ескерту. 6-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

       7-бап. Қоғамдық бiрлестiктердiң ерекше қорғалатын
               табиғи аумақтар саласындағы құқықтары мен
               мiндеттерi

      1. Қоғамдық бiрлестiктердiң:
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бойынша бағдарламаларды әзiрлеп, насихаттауға, азаматтардың құқықтары мен мүдделерiн қорғауға, оларды қорық iсi саласындағы белсендi қызметке ерiктi негiзде тартуға;
      уәкiлеттi органдарға ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мәселелерi бойынша нормативтiк құқықтық актiлердi әзiрлеп, қабылдау туралы ұсыныстар енгiзуге;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды дамыту мен орналастыру бағдарламаларын, оларды құру жөнiндегi негiздемелер әзiрлеу iсiнде ұсыныстар енгiзiп, оған қатысуға;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бойынша мемлекеттiк сараптамалар жүргiзудi талап етуге және қоғамдық сараптама жүргiзуге;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда мемлекеттiк табиғи-қорық қорын қорғау, қалпына келтiру мен пайдалану жөнiндегi жұмыстарға белгiленген тәртiппен қатысуға;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың қоғамдық қорларын құруға;
      мемлекеттiк органдар мен ұйымдардан ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы ақпаратты белгiленген тәртiппен алуға;
      айыпты ұйымдарды, лауазымды адамдар мен азаматтарды жауапқа тарту туралы мәселелер қоюға, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдарды бұзу салдарынан азаматтарға келтiрiлген зиянды өтеу жөнiнде сотқа талап-арыз беруге;
      өздерiнiң заңдарда және өзге де нормативтiк құқықтық актiлерде көзделген басқа да құқықтарын белгiленген тәртiппен iске асыруға құқығы бар.
      2. Қоғамдық бiрлестiктер ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы өз қызметiн Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес жүзеге асыруға мiндеттi.
       Ескерту. 7-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 , 2006.01.31. N 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

3 тарау. Мемлекеттiк өкiмет органдарының ерекше қорғалатын
табиғи аумақтар саласындағы құзыретi

8-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң құзыретi

      Қазақстан Республикасының Үкiметi ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласында:
      бiртұтас мемлекеттiк саясаттың негiзгi ережелерiн, оны жүзеге асырудың стратегиялық және тактикалық шараларын әзiрлейдi;
      орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың қызметiне басшылық жасайды, олардың Қазақстан Республикасының заңдарын, Президентi мен Үкiметiнiң актiлерiн орындауын қамтамасыз етедi;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi органды белгiлейдi; <*>
      республикалық және халықаралық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың тiзбесiн бекiтедi;
      жердi ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға жатқызудың және ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құру үшiн жер резервiн жасаудың тәртiбiн белгiлейдi;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды дамытудың бағдарламаларын бекiтедi;
      республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды ұйымдастырады;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы бейтарап үй-жайларды, ғимараттар мен объектiлердi бұзудың (көшiрудiң), барлық санаттағы жердiң есебiнен ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құру және оларды кеңейту үшiн жер учаскелерiн алып қоюдың (сатып алудың), ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы жер учаскелерiн, үйлер мен ғимараттарды ғылыми, туристiк және рекреациялық қызмет үшiн жалға берудiң тәртiбiн белгiлейдi;
      осы Заңға сәйкес осы аумақтарды пайдаланғаны және олар көрсететiн қызметтер үшiн ақы алудың тәртiбi мен шарттарын белгiлейдi;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың мемлекеттiк есебi мен мемлекеттiк кадастрын жүргiзу тәртiбiн белгiлейдi;
      Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес өзге де өкiлеттiктi жүзеге асырады.
       Ескерту. 8-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 , 2004.05.25. N 553 , 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңдарымен.

9-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы
уәкiлеттi органның құзыретi

       Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi орган:
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды дамыту жөнiндегi бағдарламаларды әзiрлейдi;
      қорық iсi және ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы әдiстемелiк басшылықты жүзеге асырады;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы нормативтiк құқықтық актiлердi әзiрлейдi және бекiтедi;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың мемлекеттiк есебiн және мемлекеттiк кадастрын, Қазақстан Республикасының Қызыл кiтабын жүргізеді;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы мемлекеттiк бақылауды жүзеге асырады;
      жаратылыстану-ғылыми және техникалық-экономикалық негiздемелердi әзiрлеу жөнiндегi әдiстемелердi бекiтедi;
      республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құру жөнiнде жаратылыстану-ғылыми және техникалық-экономикалық негiздемелер әзiрлеудi ұйымдастырады және оларды мемлекеттiк экологиялық сараптамаға жiбередi;
      өзiнiң қарауындағы мемлекеттiк мекемелер нысанында құрылған ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы жеке ережелердi бекiтедi;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың паспорттарын тiркейдi;
      өзiнiң қарауындағы ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жұмыс iстеуiн ұйымдастырады және қамтамасыз етедi;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласында халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады.
       Ескерту. 9-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 , өзгерту енгізілді - 2004.05.25. N 553 Заңдарымен.

10-бап. Қарауында ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бар
өзге де орталық атқарушы органдардың құзыретi

       Қарауында ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бар өзге де орталық атқарушы органдар:
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы бағдарламаларды әзiрлеуге және орындауға қатысады;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құру жөнiндегi жаратылыстану-ғылыми және техникалық-экономикалық негiздемелердi әзірлеуді ұйымдастырады, мемлекеттiк экологиялық сараптама жүргізуді қамтамасыз етедi және оларды ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi органмен келiсе отырып бекiтедi;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi органмен келiсе отырып, өздерiнiң қарауындағы мемлекеттiк мекеме нысанында құрылған ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы жеке ережелердi бекiтедi, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың паспорттарын жасайды және тiркеуге жiбередi;
      өздерiнiң қарауындағы ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың қызметiн ұйымдастырады және қамтамасыз етедi;
      өздерiнiң қарауындағы ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың мемлекеттiк есебiн және мемлекеттiк кадастрын жүргiзуге қатысады;
      мынадай жағдайларда:
      қарауында ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бар өзге де мемлекеттiк органдар бекiткен тексерулердiң жоспарларына сәйкес;
      жоғары тұрған мемлекеттiк органдардың тапсырмасы бойынша;
      жеке және заңды тұлғалардың жолданымдарында жазылған расталған фактiлер бойынша;
      жоспарлы тексеру нәтижесiнде анықталған бұзушылықтарды жою туралы талаптардың орындалуын бақылау мақсатында ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы күзет қызметiн құрады және мемлекеттiк бақылауды жүзеге асырады;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласында халықаралық ынтымақтастықты жүзеге асырады.
       Ескерту. 10-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2004.05.25. N 553 , 2006.01.31. N 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

       11-бап. Облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың,
               астананың) жергiлiктi өкiлдi және атқарушы
               органдарының құзыретi

      1. Облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi өкiлдi органдары:
      жергiлiктi маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды дамытудың бағдарламаларын қарайды және келiсiп отырады;
      атқарушы органдар басшыларының өз қарауындағы тиiстi әкiмшiлiк-аумақтық бөлiнiстер шегiнде орналасқан ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жай-күйi мен қызметi туралы есептерiн тыңдайды;
      өз құзыретi шегiнде мемлекеттiк табиғи-қорық қоры объектiлерiн қорғау және ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қорғау режимi жөнiндегi мiндеттi ережелердi қабылдайды. Ережелер олар жария етiлгеннен кейiн екi аптадан кешiктiрiлмей күшiне енедi;
      облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдарының ұсынуы бойынша жергiлiктi маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдалану үшiн төлем ставкаларын белгiлейдi.
      2. Облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдары:
      мынадай жағдайларда:
      облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) атқарушы органдарының тексеру жоспарларына сәйкес;
      жоғары тұрған мемлекеттiк органдардың тапсырмасы бойынша;
      жеке және заңды тұлғалардың жолданымдарында жазылған расталған фактiлер бойынша;
      жоспарлы iс-шаралар жүргiзу нәтижесiнде анықталған бұзушылықтарды жою туралы талаптардың орындалуын бақылау мақсатында ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы мемлекеттік бақылауды жүзеге асырады;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды дамытудың бағдарламалары жөнiнде ұсыныстар енгiзедi, осы аумақтарды құру жөнiндегi негiздемелердi келiсiп отырады;
      мемлекеттiк табиғи-қорық қорық пен жергiлiктi маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар объектiлерiнiң тiзбелерiн ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi органмен келiсе отырып бекiтедi; <*>
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға жататын жерлердiң резервiн жасауды белгiленген тәртiппен қамтамасыз етедi;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың айналасына, осы аумақтардың экологиялық жүйесiнiң жай-күйiне терiс әсер ететiн кез-келген қызметке осы аймақтардың шегiнде тыйым сала отырып, қорғаныш өңiрлерiн белгiлеу жөнiнде шешiмдер қабылдайды;
      жергiлiктi маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды ұйымдастырады;
      жергiлiктi маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар жөнiндегi шараларды жергiлiктi бюджеттер қаражатынан қаржыландыруды қамтамасыз етедi;
      жергiлiктi маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшін төлем ставкаларын облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi өкiлдi органдарының бекiтуiне ұсынады.
       Ескерту. 11-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 , 2001.12.24. N 276 , 2004.05.25. N 553 , 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді), 2006.01.31. N 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңдарымен.

4 тарау. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды ұйымдастыру

       12-бап. Мемлекеттiк табиғи-қорық қорының объектiлерi
                және ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың
                түрлерi

      1. Мемлекеттiк табиғи-қорық қорына мына объектiлер енгiзiледi:
      зоологиялық объектiлер - жануарлардың сирек кездесетiн және құрып кету қаупі төнген түрлерi, жануарлардың құнды түрлері, жануарлардың типтiк, бiрегей және сирек кездесетiн тобы;
      ботаникалық объектiлер - өсiмдiктердiң сирек кездесетiн және құрып кету қаупі төнген түрлері, өсімдіктердiң құнды түрлерi, өсiмдiктердiң типтiк, бiрегей және сирек кездесетiн тобы;
      орман объектiлерi - ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы ормандар, орман-дақылдық өндiрiсi мен егiстiктi қорғайтын орман өсiрудiң бiрегей үлгiлерi;
      дендрологиялық объектiлер - ғылыми және мәдени-тарихи маңызы бар жекелеген ағаштар немесе олардың топтары, бау-парк дақылдарының бiрегей үлгiлерi;
      халықаралық маңызы бар сулы-батпақты алқаптар объектiлерi - теңiз айдындарын қоса алғанда, дағдылы өсiмдiктер мен жануарлар дүниесiн, әсiресе су құстары мекендейтiн жер ретiнде пайдаланылатын табиғи және жасанды су қоймалары;
      геологиялық, геоморфологиялық және гидрогеологиялық объектiлер - жер қойнауының экологиялық, ғылыми, мәдени және өзге де жағынан ерекше құнды учаскелерi;
      топырақ объектiлерi - әртүрлi топырақ аймақтарындағы типтiк, бiрегей және сирек кездесетiн топырақтар;
      ландшафттық объектiлер - типтiк, бiрегей және сирек кездесетiн ландшафттар, ту табиғаттың эталондық учаскелерi, ерекше рекреациялық маңызы бар ландшафттар;
      мемлекеттiк ерекше маңызы немесе ғылыми ерекше құндылығы бар су қоймалары.
      2. Қазақстан Республикасында мемлекеттiк табиғи-қорық қоры объектiлерiнiң құрылу мақсатына, қорғау режимiне және пайдалану ерекшелiктеріне байланысты ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың мынадай түрлерi құрылады:
      биосфералық қорықтарды қоса алғанда, мемлекеттiк табиғи қорықтар;
      мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер;
      мемлекеттiк табиғи резерваттар;
      мемлекеттік табиғи парктер;
      мемлекеттiк табиғат ескерткiштерi;
      мемлекеттiк қорық өңiрлерi;
      мемлекеттiк табиғи заказниктер;
      мемлекеттiк зоологиялық парктер;
      мемлекеттiк ботаникалық бактар;
      мемлекеттiк дендрологиялық парктер;
      мемлекеттiк табиғи қорықтар-сепортерлер.
      Қазақстан Республикасының заңдарымен ерекше қорғалатын табиғи
аумақтардың өзге де түрлерi көзделуi мүмкiн.
       Ескерту. 12-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

13-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың санаттары

       1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мемлекеттiк табиғи-қорық қоры объектiлерiнiң құндылықтарына қарай жергiлiктi және республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар санаттары болып бөлiнедi.
      2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды жергiлiктi маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар тiзбесiнен шығаруға жергiлiктi атқарушы органдардың ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi органның келiсiлген шешiмi бойынша ғана, ал республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар тiзбесiнен шығаруға Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң қаулылары бойынша ғана жол берiледi.
       Ескерту. 13-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен.

14-бап. <*>
Ескерту. 14-бап алынып тасталды - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

15-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға арналған
жерлердiң резервiн құру

      1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды дамыту мен орналастырудың бекiтiлген бағдарламаларына сәйкес осы аумақтарды құруға арналып белгiленген жерлердiң резервi жасалады.
      2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға арналған жерлердiң резервiн жасаған кезде оларды пайдаланудың мемлекеттiк табиғи-қорық қоры объектiлерiн сақтауды қамтамасыз ететiн шектеулер көзделедi.
       Ескерту. 15-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

16-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды құру
негiздемелерi

      1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бiрыңғай әдiстемелер бойынша әзiрленетiн жаратылыс-ғылыми, техникалық-экономикалық негіздемелерге сәйкес құрылады.
      2. Жаратылыс-ғылыми негiздеме табиғи-қорық қоры объектiлерiнiң бiрегейлiгiн және маңыздылығын анықтайды, табиғи кешендердiң экологиялық жай-күйiне баға бередi және оларды қорғау, қалпына келтiру мен пайдалану жөнiнде ұсыныстар енгізедi, ерекше қорғалатын табиғи аумақтың, оның шекараларының, алаңдарының және функционалдық аймақтарының түрi мен санатын таңдауды негiздейдi.
      3. Техникалық-экономикалық негiздеме және оның құрамына енетiн жер бөлу жобасы:
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтың құрамына берiлетiн жерлердiң шекарасы мен көлемiн;
      осы жердiң меншiк иелерiнен жер учаскелерiн сатып алуға және (немесе) оларды алып қоюдағы залалдарды жабуға байланысты шығындарды;
      осы аймақтардың шегiнде аумақты функционалдық аймаққа бөлудi, табиғи ресурстарды қорғау режимi мен реттелетiн рекреациялық және шектелген шаруашылық пайдалану шарттарын;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақты ұйымдастыру, ұстау және дамыту жөнiндегі шаралар мен шығыстарды анықтайды.
      4. Жаратылыс-ғылыми, техникалық-экономикалық негiздемелердiң жобалары, жер бөлу жобалары мемлекеттiк экологиялық сараптамадан өткiзiлуге және ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi органда бекiтiлуге тиiс.
       Ескерту. 16-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

17-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құру туралы
шешiмдер қабылдау

      Республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құру туралы шешiмдердi ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi органның ұсынуы бойынша Қазақстан Республикасының Үкiметi қабылдайды.
      Жергiлiктi маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құру туралы шешiмдердi ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi органның келiсiмi бойынша тиiстi жергiлiктi атқарушы органдар қабылдайды.
      Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар құру туралы шешiм қабылдау үшiн табиғи-ғылыми және техникалық-экономикалық негiздемелерге мемлекеттiк экологиялық сараптаманың оң қорытындылары болуы қажет.
       Ескерту. 17-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.

18-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтың паспорты

      1. Қарамағына ерекше қорғалатын табиғи аумақтар берiлетiн атқарушы органдар осындай әрбiр аумақ бойынша белгiленген үлгiде паспорт жасап, оны ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi органда тiркейдi.
      2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтың паспортында мыналар көрсетiледi:
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтың атауы;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтың және оның қорғаныш аймағының схема-картасы бар орналасқан жерi, шекараларының, алаңының сипаттамасы;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақта орналасқан мемлекеттiк табиғи-қорық қоры объектiлерiнiң сан көрсеткiштерiмен қоса алғандағы тiзбесi;
      бөлiнген өңiрлер мен қорғау режимдерi, ерекше қорғалатын табиғи аумақта осы режимдердi сақтау жөнiндегi мiндеттеме;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақты пайдалану түрлерi;
      қарамағында ерекше қорғалатын табиғи аумақ бар табиғат қорғау мекемесiнiң немесе атқарушы органның атауы мен мекен-жайы.
      3. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтың паспорты қарамағында осы аумақ орналасқан табиғат қорғау мекемесiнде, атқарушы органда және ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi органда сақталады.
       Ескерту. 18-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

19-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жекелеген
түрлерiнің құқықтық жағдайы

Биосфералық қорықтарды қоса алғанда, мемлекеттiк табиғи қорықтар, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер, мемлекеттiк табиғи резерваттар, мемлекеттiк табиғи парктер, мемлекеттiк зоологиялық парктер, мемлекеттiк ботаникалық бақтар, мемлекеттiк дендрологиялық парктер, мемлекеттiк табиғи қорықтар-сепортерлер мемлекеттiк мекеме нысанындағы заңды тұлғалар болып табылады.
Ескерту. 19-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

20-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың рәмiздерi

       1. Заңды тұлғалар болып табылатын ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың өз рәмiздерi (жалаулары, вымпельдерi, эмблемалары және басқалары) болуы мүмкiн, олар нақты сол аумақтың толық немесе ресми қысқартылған атауын қамтуға тиiс.
      2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар өз рәмiздерiн пайдалануға айрықша құқыққа ие болады және оны заңды және жеке тұлғалардың ақылы негiзде пайдалануына рұқсат етiлуi мүмкiн.
      3. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың рәмiздерiн және оны пайдалануға рұқсат беру тәртiбiн қарамағына осы аумақ кiретiн атқарушы органдар белгiлейдi.
       Ескерту. 20-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

       21-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерiн,
                суын, ормандары мен жер қойнауын пайдалану
                ерекшелiктерi

      1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерi, суы, ормандары мен жер қойнауы жердiң, судың, ормандар мен жер қойнауының ерекше санаттарына бөлiнедi.
      2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерiн, суын, ормандары мен жер қойнауын өзге мұқтаждар үшiн алып қоюға жол берiлмейдi.
      3. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жерiн, суын, ормандары мен жер қойнауын пайдалану осы Заңға және Қазақстан Республикасының арнаулы заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.

5 тарау. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы мемлекеттiк
табиғи-қорық қорын қорғау және қалпына келтiру

22-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың құқықтық
режимi

      1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар үшiн ерекше қорғау құқықтық режимi не шаруашылық қызметiнiң реттелетiн режимi енгiзiледi.
      2. Ерекше қорғау құқықтық режимi:
      1) қорық режимi;
      2) заказник режимi болып бөлiнедi.
      Қорық режимi ерекше қорғалатын табиғи аумақта немесе арнайы бөлiнген учаскелерде кез келген шаруашылық қызметке, сондай-ақ қоршаған ортаның табиғи жай-күйiн бұзатын өзге де қызметке тыйым салуды көздейдi.
      Заказник режимi ерекше қорғалатын табиғи аумақта немесе арнайы бөлiнген учаскелерде шаруашылық және өзге де қызметтi белгiлi бiр маусымда, белгiлi бiр мерзiмде ғана, мұның өзi мемлекеттiк табиғи-қорық қоры объектiлерiнiң сақталуына қауiп төндiрмейтiндей және олардың молығуын нашарлатпайтындай мөлшерде ғана жүргiзудi көздейдi.
      3. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтағы немесе арнайы бөлiнген учаскелердегi шаруашылық қызметтiң реттелетiн режимi табиғи ресурстардың шаруашылық үшiн пайдаланылуын шектеудi көздейдi.

23-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қорғаудың
жалпы ережелерi

      1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда:
      елдi мекендердi, өнеркәсiп, ауыл шаруашылығы мен мелиорация, энергетика, көлiк пен байланыс объектiлерiн, әскери және қорғаныс объектiлерiн, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың мақсаттары мен жұмыс iстеуiне байланысы жоқ өзге де объектiлер мен құрылыстарды орналастыруға және салуға;
      өндiрiс пен тұтыну қалдықтарын, сондай-ақ радиоактивтi материалдарды жинау мен көмуге;
      су қоймаларын салқынды сулар ағызу үшiн пайдалануға;
      қоршаған ортаға қауiп туғызуы ықтимал химиялық және биологиялық заттарды, зиянды физикалық ықпал жасауды қолдануға;
      пайдалы қазбаларды барлау мен өндiруге, пайдалы қазбаларды өндiруге байланысы жоқ жерасты құрылыстарын салу мен пайдалануға;
      басты мақсатта пайдаланылатын ағаштарды кесуге, шайырды, екiншi дәрежелi орман материалдары мен ағаш шырындарын дайындауға;
      қорғалатын ландшафттардың табиғи бейнесiнiң өзгеруiне немесе экологиялық жүйелер тұрлаулылығының бұзылуына әкеп соғатын жұмыстарға тыйым салынады.
      2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда азаматтардың болуы оларды қорғау режимдерiнiң ерекшелiктерiне сәйкес шектеледi және осындай әрбiр аумақ туралы жеке ережелермен реттеледi.
       Ескерту. 23-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

24-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың қорғалатын
аймақтары

      1. Қолайсыз сыртқы ықпалдардан қорғау үшiн ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың айналасына сол аймақтар шегiнде осы аумақтардың экологиялық жүйелерiнiң жай-күйiне және қалпына келтiрiлуіне теріс ықпал ететiн қандай да болсын қызметке тыйым салынатын қорғаныш аймақтары белгiленуi мүмкiн.
      2. Қорғаныш аймақтары табиғи ресурстарының көлемiн, шекарасын, режимiн және пайдалану тәртiбiн ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi органның келiсiмiмен жергiлiктi атқарушы органдар белгiлейдi.
      Қорғаныш аймақтарының жерi арнайы белгiлермен белгiленедi.
       Ескерту. 24-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

25-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы қорғаныш
шаралары

      1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда қоршаған ортаға зиянды ықпал етудiң алдын алу және оны жою мақсатында мынадай қорғаныш шаралары жүргiзiлуi мүмкiн:
      табиғи апаттардың алдын алу және оларды жою, өрттердiң алдын алу, дер кезiнде анықтау және жою;
      судың зиянды ықпал етуiнiң алдын алу және оны жою;
      өсiмдiктердi қорғау, зиянды жәндiктердiң өсiп-өну ортасы мен ағаш ауруларын дер кезiнде анықтау және оларға қарсы күрес, орманда санитариялық және басқа да ағаш кесу (жол төсеген, өртке қарсы белдеулер жасаған кезде жол құрылысына байланысты орман тазалау);
      халықтың санитариялық-эпидемиологиялық салауаттылығын және ветеринариялық мониторингiн қамтамасыз ету, iндеттер мен эпизоотиялардың алдын алу мақсатында жануарлар санын реттеп отыру.
      2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы қорғаныш шаралары оларды қорғау режимдерiн ескере отырып, ғылыми ұйымдардың ұсыныстары негiзiнде және қарамағында осы аумақтар бар атқарушы органдардың рұқсаты бойынша жүргiзiледi.
       Ескерту. 25-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.01.31. N 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

26-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы
мемлекеттiк табиғи-қорық қорын қалпына келтiру

      1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы мемлекеттiк табиғи-қорық қорын қалпына келтiру мақсатында мынадай шаралар жүргiзiлуi мүмкiн:
      жердi эрозиядан сақтау мен бұрын бүлiнген жерлердi қалпына келтiрудi қоса, жердi қорғау;
      су қоймаларының қолайлы режимiн сақтау, суды ластанудан, күл-қоқыстан және сарқылудан қорғау;
      эрозиялық процестердi болғызбау және экологиялық жағдайда жақсарту мақсатында ормандарды қалпына келтiру мен орман өсiру;
      жануарлардың тiршiлiк ортасы мен өсiп-өну жағдайларын, жүрiп өтетiн жолдары мен шоғырланатын орындарын қорғау;
      жануарлар мен өсiмдiктердiң сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген түрлерiн қорғау көбейту, өсiру және табиғи ортада қалпына келтiру;
      жабайы өсiмдiк түрлерiн қолдан өсiру, тұқымын сұрыптау және көбейту.
      2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда қалпына келтiру шаралары, қорғау режимдерi ескерiле отырып, ғылыми ұйымдардың ұсыныстары негiзiнде және қоршаған ортаны қорғау саласында мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыратын органдармен жасалған келiсiм бойынша жүргiзiледi.
       Ескерту. 26-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

       27-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың
                мемлекеттiк табиғи-қорық қорын қалпына
                келтiрудi ұйымдастыру

Мемлекеттiк табиғи-қорық қорын қалпына келтiрудi, ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың экологиялық жүйесiне зиянды әсердiң алдын алу және жою жөнiндегi қорғау шараларын ұйымдастыруды осы аумақтар қарауында болатын тиiстi табиғат қорғау мекемелерiнiң, мемлекеттiк органдардың арнаулы қызметтерi немесе оған тартылатын ұйымдар жүзеге асырады.
Ескерту. 27-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

5-1-тарау. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қорғауды
ұйымдастыру

Ескерту. 5-1-тараумен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

       27-1-бап. Биосфералық қорықтарды қоса алғанда,
                  мемлекеттiк табиғи қорықтардың, мемлекеттiк
                  ұлттық табиғи парктердiң және мемлекеттiк
                  табиғи резерваттардың табиғи кешендерi мен
                  объектiлерiн қорғау

1. Биосфералық қорықтарды қоса алғанда, мемлекеттiк табиғи қорықтардың, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктердiң, мемлекеттiк табиғи резерваттардың табиғи кешендерi мен объектiлерiн қорғауды, қызметкерлерi осы мемлекеттiк мекеменiң штатына кiретiн, олардың аумақтарын қорғау жөнiндегi арнаулы мемлекеттiк инспекция жүзеге асырады.
2. Биосфералық қорықтарды қоса алғанда, мемлекеттiк табиғи қорықтардың, мемлекеттiк ұлттық парктердiң, мемлекеттiк табиғи резерваттардың директорлары және олардың орынбасарлары тиiсiнше биосфералық қорықтарды қоса алғанда, мемлекеттiк табиғи қорықтардың, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктердiң және мемлекеттiк табиғи резерваттардың аумақтарын қорғау жөнiндегi бас мемлекеттiк инспекторлар және олардың орынбасарлары болып табылады.

       27-2-бап. Мемлекеттiк табиғи қорықтар, мемлекеттiк
                  ұлттық табиғи парктер, мемлекеттiк табиғи
                  резерваттар аумақтарын қорғау жөнiндегi
                  мемлекеттiк инспекторлардың құқықтары

      1. Мемлекеттiк табиғи қорықтардың, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктердiң, мемлекеттiк табиғи резерваттардың осы ерекше қорғалатын аумақтарды қорғау жөнiндегi мемлекеттiк инспекторлар болып табылатын қызметкерлерiнiң Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес:
      мемлекеттiк табиғи қорықтар, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер, мемлекеттiк табиғи резерваттар аумақтарындағы адамдардың аталған ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда болу құқығына рұқсатты тексеруге;
      мемлекеттiк табиғи қорықтар, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер, мемлекеттiк табиғи резерваттар аумақтарына жапсарлас жатқан қорғаныш аймақтары аумақтарында табиғат пайдалануды және өзге де қызметтi жүзеге асыру құқығына құжаттарды тексеруге;
      мемлекеттiк табиғи қорықтар, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер, мемлекеттiк табиғи резерваттар аумақтарында және олардың қорғаныш аймақтарында Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдарын бұзған адамдарды ұстауға және аталған тәртiп бұзушыларды құқық қорғау органдарына жеткiзуге;
      мемлекеттiк табиғи қорықтардың, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктердiң, мемлекеттiк табиғи резерваттардың белгiленген режимiн бұзуға кiнәлi адамдарды әкiмшiлiк жауапқа тарту туралы материалдарды жiберуге;
      Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдарын бұзушылардан заңсыз табиғат пайдалану өнiмдерi мен құралдарын, көлiк құралдарын, сондай-ақ тиiстi құжаттарды алып қоюға;
      мемлекеттiк табиғи қорықтар, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер, мемлекеттiк табиғи резерваттар аумақтарында және олардың қорғаныш аймақтарында көлiк құралдарына тексеру жүргiзуге;
      мемлекеттiк табиғи қорықтар, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер, мемлекеттiк табиғи резерваттар аумақтарында және олардың қорғаныш аймақтарында орналасқан кез келген объектiлерге Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдары талаптарының сақталуын тексеру үшiн кедергiсiз баруға;
      мемлекеттiк табиғи қорықтарды, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктердi, мемлекеттiк табиғи резерваттарды және олардың қорғаныш аймақтарын ерекше қорғау режимiне сәйкес келмейтiн шаруашылық және өзге де қызметтi тоқтата тұруға;
      мемлекеттiк табиғи қорықтардың, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктердiң, мемлекеттiк табиғи резерваттардың, олардың қорғаныш аймақтарының табиғи кешендерi мен объектiлерiне оларды қорғаудың белгiленген режимiн бұзу салдарынан келтiрiлген залалдың орнын толтыру есебiнен мемлекеттiк табиғи қорықтардың, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктердiң, мемлекеттiк табиғи резерваттардың пайдасына қаражат өндiрiп алу туралы жеке және заңды тұлғаларға талап-арыз келтiру;
      заңдармен көзделген жағдайларда Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдарының бұзылғандығы туралы материалдарды құқық қорғау органдарына жiберуге құқығы бар.
      2. Мемлекеттiк табиғи қорықтар, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер, мемлекеттiк табиғи резерваттар аумақтарын қорғау жөнiндегi мемлекеттiк инспекторларға осы Заңмен өздерiне жүктелген мiндеттердi жүзеге асыру кезiнде қызмет мiндеттерiн орындаған жағдайда қызметтiк қаруын алып жүруге және арнайы құралдарды қолдануға рұқсат берiледi.
      Қызметтiк атыс қаруы мен арнайы құралдарды алу, сақтау және қолдану тәртiбi Қазақстан Республикасының  заңдарымен реттеледi.   V940002_
        3. Мемлекеттiк табиғи қорықтар, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер, мемлекеттiк табиғи резерваттар аумақтарын қорғау жөнiндегі мемлекеттiк инспекторлар сауыт кеудешелермен және жеке қорғаныстың басқа да құралдарымен қамтамасыз етiледi.
      4. Мемлекеттiк табиғи қорықтар, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер, мемлекеттiк табиғи резерваттар аумақтарын қорғау жөнiндегi мемлекеттiк инспекторлар Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес мiндеттi мемлекеттiк сақтандырылуға тиiс.

       27-3-бап. Мемлекеттiк табиғи парктердiң, мемлекеттiк
                  табиғи заказниктердiң және ерекше қорғалатын
                  табиғи аумақтардың өзге де түрлерiн қорғау

      1. Мемлекеттiк табиғи заказниктердiң аумақтарын қорғауды олар қарауында болатын орталық атқарушы органдар Қазақстан Республикасының заң және өзге де нормативтiк құқықтық  актiлерiнде көзделген тәртiппен жүзеге асырады.  P930607_
         2. Мемлекеттiк табиғи парктердiң аумақтары мен басқа да жергiлiктi маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қорғауды олар қарауында болатын атқарушы органдар Қазақстан Республикасының заң және өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнде көзделген тәртiппен жүзеге асырады.
      3. Мемлекеттiк табиғи заказниктер, мемлекеттiк табиғи парктер аумақтарын және басқа да жергiлiктi маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қорғауды жүзеге асыратын қызметкерлер мемлекеттiк табиғи қорықтар, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер және мемлекеттiк табиғи резерваттар аумақтарын қорғау жөнiндегi мемлекеттiк инспекторлар пайдаланатын құқықтарды пайдаланады.

6 тарау. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдалану

28-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды
пайдаланудың мақсаттары

      Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар:
      1) ғылыми;
      2) мәдени-ағартушылық;
      3) оқу;
      4) туристiк және рекреациялық;
      5) шектеулi шаруашылық мақсаттарында пайдаланылуы мүмкiн.

29-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды ғылыми
мақсаттарда пайдалану

      1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда мынадай негiзгi бағыттар бойынша ғылыми зерттеулер жүргiзiлуi мүмкiн:
      мемлекеттiк табиғи-қорық қорының объектiлерiн түгендеу және зерделеу, оларды қорғау мен қалпына келтiру жөнiндегi ғылыми негiзделген шаралар әзiрлеу;
      табиғи процестердiң табиғи ағымын және қорғау режимдерiнiң экологиялық жүйелерге әсерiн зерделеу;
      мониторингтiң экологиялық және басқа түрлерi, "Табиғат жылнамасын" жүргiзу;
      қорық iсiнiң, қоршаған ортаны қорғаудың және табиғатты ұтымды пайдаланудың ғылыми негiздерiн әзiрлеу;
      жабайы жануарлар мен жабайы өсiмдiктердiң сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген түрлерiнiң көбеюiн қалпына келтiрудің ғылыми негiздерiн әзiрлеу;
      2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы ғылыми зерттеулердi әдiстемелiк басшылық пен үйлестiрудi ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi орган мен ғылым және ғылыми-техникалық қызмет саласындағы басшылықты жүзеге асыратын уәкiлеттi мемлекеттiк орган бiрлесiп жүзеге асырады. <*>
       Ескерту. 29-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 , 2004.05.25. N 553 Заңдарымен.

30-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды
мәдени-ағартушылық мақсаттарда пайдалану

      1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мынадай мәдени-ағартушылық мақсаттарда пайдаланылуы мүмкiн:
      табиғи-ғылыми бiлiмдер мен қорық iсi, қоршаған ортаны қорғау мен табиғатты ұтымды пайдалану саласындағы жетiстiктердi насихаттау;
      өлi табиғат, өсiмдiктер мен жануарлар объектiлерiн, тарихи-мәдени мұра объектiлерiн көрсету;
      табиғат қорғау мекемелерiнiң қызметiмен таныстыру.
      2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда мәдени-ағарту шараларын өткiзу үшiн мұражайлар, лекторийлер, экспозициялар, көрсетiлетiн учаскелер және басқа да қажеттi объектiлер құрылуы мүмкiн.
      3. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы тарихи және мәдени ескерткiштердi қорғау, сақтау және пайдалану Қазақстан Республикасының тарихи-мәдени мұраны қорғау және пайдалану туралы заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.

31-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды оқу
мақсатында пайдалану

      Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар мынадай оқу мақсаттарында:
      оқушылар мен студенттердiң оқу экскурсиялары мен сабақтарын, өндiрiстiк практикаларын өткiзу;
      қорық iсi, қоршаған ортаны қорғау және табиғатты ұтымды пайдалану саласындағы ғылыми кадрларды даярлау, мамандарды қайта даярлау және бiлiктiлiгiн арттыру мақсаттарында пайдаланылуы мүмкiн.

32-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды туристiк
және рекреациялық мақсаттарда пайдалану

      1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туристердi табиғи және тарихи-мәдени көрiктi орындармен таныстыру, халықтың белсендi демалысы үшiн пайдаланылуы мүмкiн.
      2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда туризм мен рекреация жүргiзу үшiн арнайы учаскелер бөлiнедi, оларда туристiк соқпақтар, шолу алаңқайлары, тынығып, дамылдайтын ашық алаңдар, көлiкке арналған тұрақтар, кемпингтер, шатыр тiгiлген лагерьлер, мейманханалар, мотельдер, туристiк базалар, қоғамдық тамақтандыру, сауда және басқа да мәдени-тұрмыстық мақсаттағы объектiлер болады.
      3. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы туристiк және рекреациялық қызмет оларды қорғау режимдерiн ескере отырып шектеледi және Қазақстан Республикасының туризм туралы заңдарына сәйкес реттеледi.

33-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды шектеулi
шаруашылық мақсаттарында пайдалану

      1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды шектеулi шаруашылық мақсаттарында пайдалануға заказник режимi бар және шаруашылық қызметiнiң режимiмен реттелетiн арнайы бөлiнген учаскелерде ғана жол берiлуi мүмкiн.
      2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы мемлекеттiк табиғи-қорық қорын шектеулi шаруашылық қызметке пайдалану Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң немесе ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi органның өз құзыретi шегiндегi рұқсаты бойынша ғана жүзеге асырылады.
      3. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарда белгiленген жағдайларда шектеулi және де шаруашылық қызметке ғана оған байланысты табиғат пайдалану түрлерiне, егер мемлекеттiк табиғи-қорық қорын сақтауға және молықтыруға қауiп төндiрмесе, майдагерлiк және халықтық кәсiпшiлiкке, қарамағында осы аумақтар бар атқарушы органдардың рұқсаты бойынша жол берiледi.
       Ескерту. 33-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

7 тарау. Мемлекеттiк табиғи қорықтар

34-бап. Мемлекеттiк табиғи қорық ұғымы

      1. Мемлекеттiк табиғи қорық - табиғи процестердiң, тұрпатты және бiрегей экологиялық, жүйелердiң, өсiмдiктер мен жануарлар дүниесiнiң биологиялық алуан түрлiлiгi мен генетикалық қорын табиғи жағдайда сақтап, дамуын зерттеуге арналған ерекше қорғалатын табиғи аумақ.
      2. Мемлекеттiк табиғи қорықтардың бүкiл аумағында табиғи ресурстарды шаруашылық жүргiзу үшiн пайдалануды болғызбайтын қорғаудың қорықтық режимi белгiленедi.
       Ескерту. 34-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

35-бап. Мемлекеттiк табиғи қорықтарды қорғау режимiнiң
ерекшелiктерi

      1. Мемлекеттiк табиғи қорықтарда, осы Заңның 23-бабында көрсетiлген жалпы қорғау шараларын қоспағанда:
      үйлер мен ғимараттар, көпшiлiк пайдаланатын жолдар, труба құбырларын, электр беру желiлерi мен басқа да коммуникациялар салуға;
      мемлекеттiк геологиялық зерттеуге және түрлi iздестiру жұмыстарына;
      ауыл шаруашылығының, өнеркәсiптiң, гидроэнергетиканың, су көлiгiнiң суға деген қажеттерiн өтеу үшiн және өзге де шаруашылық мұқтаждар үшiн жер үстi және жер асты суларын пайдалануға;
      орман қорғау шараларын жүргiзу және қорықтардың қызмет етуi үшін қажеттi санитариялық және өзге де кесулердi қоспағанда, ағаштарды кесуге, шайырды, екiншi дәрежелi орман материалдары мен ағаш шырындарын дайындауға, орманды жанама пайдалануға және орманды сауықтыру мақсаттарына және орман қоры учаскелерiн аң шаруашылығы мұқтаждары үшiн пайдалануға;
      шөп шабу мен мал жаюды қоса алғанда, өсiмдiктер дүниесiн шаруашылық мақсаттарға пайдалануға;
      аң аулауға, кәсiпшiлiк балық аулауға және аңшылық пен балық аулау объектiсiне жатпайтын жануарларды шаруашылық мақсаттарына пайдалануға;
      флоралар мен фауналар үшiн өсiмдiктер мен жануарлардың жаңа түрлерiн жаңа жағдайларға бейiмдеуге;
      қоршаған ортаға кез келген химиялық, биологиялық және физикалық ықпал жасауды қолдануға;
      арнаулы рұқсат болмайынша табиғи ортадан жануарлар мен өсiмдiктердi алып қою арқылы коллекциялар жинауға және ғылыми зерттеулер жүргiзуге;
      азаматтардың арнайы рұқсатсыз және келуге бөлiнген орындардан тыс жерлерде болуына тыйым салынады.
      2. Мемлекеттiк табиғи қорықтар қызметкерлерiнiң жеке қосалқы шаруашылығы үшiн жер учаскелерiн облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдары қорықтардан тыс жерлерден немесе өздерiнiң қорғауындағы, санитариялық-қорғаныш және өзге де қорғаныш өңiрлерiнiң шегiнен бөледi.
       Ескерту. 35-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 , 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңдарымен.

36-бап. Мемлекеттiк табиғи қорықтарда ғылыми зерттеулер
ұйымдастырудың ерекшелiктерi

      1. Мемлекеттiк табиғи қорықтар оларда құрылатын ғылыми орталықтардың, лабораториялар мен бөлiмдердiң күшiмен жыл бойы тұрақты бақылау ұйымдастыру арқылы ғылыми зерттеулер жүргiзедi.
      Мемлекеттiк табиғи қорықтардың ғылыми орталықтарына, лабораториялары мен бөлiмдерiне белгiленген тәртiппен ғылыми ұйым мәртебесi берiлiп, олардың қызметкерлерiне ғылыми қызметкер құқықтары қолданылуы мүмкiн.
      2. Мемлекеттiк табиғи қорықтарда ғылыми кеңестер құрылып, олардың құрамына жетекшi ғалымдар мен мамандар, ғылыми ұйымдар мен қоғамдық бiрлестiктердiң өкiлдерi енгiзiледi.
      3. Мемлекеттiк табиғи қорықтарда ғылыми деректер банкi, ғылыми коллекциялар, қорлар, кiтапханалар мен мұрағаттар құрылады.
      Мемлекеттiк табиғи қорықтар қорық iсi мәселелерi жөнiнде ғылыми, ғылыми көпшiлiк және басқа да әдебиеттер шығара алады.

       37-бап. Мемлекеттiк табиғи қорықтарды мәдени-ағарту,
                оқу, туристiк, рекреациялық және өзге де
                мақсаттарға пайдаланудың ерекшелiктерi

      Мемлекеттiк табиғи қорықтарда, құрамына айрықша құнды экологиялық жүйелер мен объектiлер кiрмейтiн арнайы бөлiнген учаскелерде ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi орган белгiлейтiн тәртiппен:
      экскурсиялық экологиялық маршруттар ұйымдастыруға және туристiк соқпақтар мен тұрақтар салуға, ашық аспан астында мұражайлар мен экспозициялар орналастыруға;
      спорттық және әуесқойлық балық аулауға;
      қорық қызметкерлерiнiң және оның аумағында тұрақты тұратын азаматтарға өз қажеттерi үшiн саңырауқұлақ, жаңғақ, жидек, дәрiлiк өсiмдiктер жинауға, шөп шабуға;
      қорық қызметкерлерiнiң, сондай-ақ оның аумағында тұрақты тұратын өзге де азаматтардың жеке малын жаюға жол берiледi.
       Ескерту. 37-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 , өзгеріс енгізілді - 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңдарымен.

38-бап. Мемлекеттiк табиғи биосфералық қорықтар

      1. Мемлекеттiк табиғи биосфералық қорықтар ауқымды экологиялық мониторингтi жүзеге асыру үшiн жұмыс iстеп тұрған немесе жаңадан ұйымдастырылып жатқан мемлекеттiк табиғи қорықтардың базасында құрылуы мүмкiн.
      2. Қоршаған ортаны бүлдiрмейтiн және биологиялық ресурстарды сарқылтпайтын ғылыми зерттеулер жүргiзу, табиғатты ұтымды пайдалану әдiстерiн сынақтан өткiзiп, енгiзу мақсатында мемлекеттiк табиғи биосфералық қорықтарға қорғау және жұмыс iстеу режимдерi әртүрлi биосфералық полигондар қосылуы мүмкiн.
      3. Мемлекеттiк табиғи биосфералық қорықтар туралы жеке ережелер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттар ескерiле отырып бекiтiледi.

38-1-бап. Мемлекеттiк табиғи қорықтар-сепортерлер

      1. Мемлекеттiк табиғи қорық-сепортер - қорық режимiмен қорғалатын, республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақ, ол табиғи қайта түлеуге бейiмi жоқ, адам әрекетiнен бұзылған бiрегей табиғи кешендердi қалпына келтiруге және зерделеуге арналған.
      2. Мемлекеттiк табиғи қорықтар-сепортерлердi қорғау режимi олардың ғылыми қызметiн және оларды мәдени-ағарту, оқу және туристiк мақсаттарға пайдалануды ұйымдастыру мемлекеттiк табиғи қорықтар үшiн көзделген тәртiппен жүзеге асырылады.
       Ескерту. 38-1 баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

8 тарау. Мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер

39-бап. Мемлекеттiк ұлттық табиғи парк ұғымы

       1. Мемлекеттiк ұлттық табиғи парк - айрықша экологиялық, рекреациялық және ғылыми жағынан ерекше құнды табиғи және тарихи-мәдени кешендер мен объектiлердi сақтауға, қалпына келтiруге және сан-салалы пайдалануға арналған ерекше қорғалатын табиғи аумақ.
      2. Мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер республикалық маңызы бар санатқа ие.
       Ескерту. 39-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

       40-бап. Мемлекеттiк ұлттық табиғи парк аумақтарын
                аймақтарға бөлу және оларды пайдаланудың
                ерекшелiктерi

      1. Мемлекеттiк ұлттық табиғи парктерде табиғи кешендердi қорғау режимiне және пайдалану мақсаттарына қарай мынадай функционалдық аймақтар мен шағын аймақтар ерекшеленедi:
      1) қорық режимiндегi;
      2) мынадай шағын аймақтары бар заказдық режимдегi:
      рекреациялық пайдалану;
      әкiмшiлiк-өндiрiстiк мақсаттағы;
      келушiлер мен туристерге қызмет көрсету;
      шектеулi шаруашылық қызмет.
      2. Ұлттық парктердiң қорық аймақтарының шегiнде кез-келген шаруашылық қызметке, рекреациялық пайдалануға тыйым салынады және онда мемлекеттiк табиғи қорықтардың ерекше қорғалатын аумақтарының режимiне сәйкес келетiн режим қолданылады.
      Заказдық режим аймақтарында табиғи кешендер мен объектiлердi сақтауға арналған жағдайлар қамтамасыз етiлiп, сол аумақта оларды қатаң реттей отырып пайдалануға, соның iшiнде: рекреациялық пайдалану, шектеулi шаруашылық қызмет, әкiмшiлiк-өндiрiстiк мақсаттағы және келушiлерге қызмет көрсету шағын аймақтарында спорттық және әуесқойлық аң аулау мен балық аулау, рекреациялық орталықтардың, қонақ үйлердiң, кемпингтердiң, мұражайлар мен туристерге қызмет көрсететiн басқа да объектiлердiң құрылысын салуға және пайдалануға беруге жол берiледi.
      3. Шектеулi және дәстүрлi шаруашылық қызмет өңiрлерiнде мемлекеттiк ұлттық парктердiң тұрақты пайдалануына берiлген жер учаскелерi сияқты, бұл жер учаскелерiн меншiк иелерi мен жердi пайдаланушылардан алып қоймай, соларға бекiтiлген жер учаскелерi де енгiзiлуi мүмкiн.
      4. Мемлекеттiк ұлттық табиғи парктерде ғылыми зерттеулер, мәдени-ағарту және оқу шаралары мемлекеттiк табиғи қорықтар үшiн белгiленген тәртiппен жүргiзiледi.
       Ескерту. 40-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

8-1-тарау. Мемлекеттiк табиғи резерваттар

40-1-бап. Мемлекеттiк табиғи резерват ұғымы

1. Мемлекеттiк табиғи резерват - осы аумақтағы ландшафттық және биологиялық алуан түрлiлiктi сақтауға және қалпына келтiруге, табиғи ресурстардың тұрақты дамуы мен теңгермелi пайдаланылуын қамтамасыз етуге арналған әртүрлi қорғау режимдерi бар ерекше қорғалатын табиғи аумақ.
2. Мемлекеттiк табиғи резерваттардың республикалық маңызы бар санаты болады.

       40-2-бап. Мемлекеттiк табиғи резерваттардың аумақтарын
                  аймақтарға бөлу және оларды қорғау режимiнiң
                  ерекшелiктерi

      Мемлекеттiк табиғи резерваттарда мынадай функционалдық аймақтар бөлiп көрсетiледi:
      1) қорық ядросының аймағы дегенiмiз адамдардың араласуынан неғұрлым аз бұзылған қорық режимiнде қорғалатын, ландшафттық және биологиялық алуан түрлiлiгiн табиғи даму жағдайында сақтауға арналған аумақ бөлiгiн бiлдiредi;
      2) буферлiк аймақ қорық ядросының айналасында құрылады, заказдық режимi болады және ядро аймағына шаруашылық және рекреациялық қызмет ықпалын төмендетуге арналған;
      3) бұзылған ландшафттарды қалпына келтiру аймағы дегенiмiз табиғи қалпына келу әлеуетi төмен, қатты тозып кеткен полигон-учаскелердi бiлдiредi әрi олардың ландшафттық және биологиялық алуан түрлiлiгiн қайта жандандыру, сондай-ақ шаруашылық маңызын қалпына келтiру жөнiндегi шараларды жүзеге асыруға арналған. Қалпына келтiру аймағында қорық немесе заказдық қорғау режимi болады;
      4) мемлекеттiк табиғи резерваттың тұрақты даму аймағының ерекше қорғау режимi болмайды және ол жер пайдаланушылардың жерлерiн алмай құрылады. Сонымен қатар, ол аймақтың аумағында ядро аймағындағы және табиғи резерваттың буферлiк аймағындағы қоршаған ортаға жағымсыз өзгерістер әкелуі мүмкiн шаруашылық қызметтiк барлық түрiне тыйым салынады. Бұл аймақта табиғи ресурстарды теңгермелi пайдалану принциптерiне негiзделген ауыл және орман шаруашылығының, жергiлiктi кәсiпшiлiк пен туризмнiң ұтымды нысандарын дамытуға басымдық берiледi.

40-3-бап. Мемлекеттiк табиғи резерваттарды ұйымдастыру
және басқару ерекшелiктерi

Мемлекеттiк табиғи резерваттар жұмыс iстеп тұрған мемлекеттiк табиғи қорықтар мен мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер негiзiнде құрылуы немесе олар бiртұтас басқарудағы кешендi ерекше қорғалатын табиғи аумақ болып бiрiктiрiлуi мүмкiн.
Ескерту. 8-1-тараумен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

9 тарау. Мемлекеттiк табиғи парктер

41-бап. Мемлекеттiк табиғи парк ұғымы

Мемлекеттiк табиғи парк мемлекеттiк ұлттық табиғи парктiң нақ сондай мiндеттер қойылатын және нақ сондай қызмет атқаратын, бiрақ жергiлiктi маңызы бар табиғат қорғау мекемесi мәртебесiндегi ерекше қорғалатын табиғи аумақ санатына жататын түрi болып табылады.

42-бап. Мемлекеттiк табиғи парктердi өңiрлерге бөлу
және оларды пайдалану ерекшелiктерi

      1. Мемлекеттiк табиғи парктерде өңiрлер мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер сияқты бөлiнедi.
      2. Мемлекеттiк табиғи парктер мемлекеттiк ұлттық табиғи парктер сияқты тәртiппен және нақ сондай жағдайларда пайдаланылады.
      3. Қарамағында Мемлекеттiк табиғи парктер бар атқарушы органдар нақты табиғи және әлеуметтiк-экономикалық факторларды, сондай-ақ жергiлiктi халықтың мүдделерiн ескере отырып, осы ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың жұмыс iстеуiнiң жеке ерекшелiктерiн белгiлеуге қақылы.

10 тарау. Мемлекеттiк табиғат ескерткiштерi

43-бап. Мемлекеттiк табиғат ескерткiшi ұғымы

      1. Мемлекеттiк табиғат ескерткiшi - мемлекеттiк табиғи-қорық қорының жекелеген объектiлерiн табиғи қалпында сақтауға арналған, қорық режимiндегi ерекше қорғалатын табиғи аумақ.
      2. Мемлекеттiк табиғат ескерткiштерi зоологиялық, ботаникалық, орман, дендрологиялық, гидрологиялық, геологиялық, геоморфологиялық, гидрогеологиялық, топырақты, ландшафты және кешендi болуы мүмкiн.
      3. Мемлекеттiк табиғат ескерткiштерiнiң жергiлiктi және республикалық маңызы болуы мүмкiн.

44-бап. Мемлекеттiк табиғат ескерткiштерiн құру
ерекшелiктерi

      1. Мемлекеттiк табиғат ескерткiштерi жер учаскелерiнде оларды жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен оны пайдаланушылардан алып қоймай құрылады.
      2. Қарамағында мемлекеттiк табиғат ескерткiштерi бар атқарушы органдар оларды жер учаскелерiнiң меншiк иелерiне немесе оны пайдаланушыларға осы ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды сақтау жөнiнде мiндеттеме жүктеп бередi.
      3. Мемлекеттiк табиғат ескерткiштерiн қорғау мен қалпына келтiру жөнiндегi шығыстар жер учаскелерiнiң меншiк иелерiне немесе оны пайдаланушыларға ерекше қорғалатын табиғи аумақтар қызметiн қаржыландырудың белгiленген көздерi есебiнен өтеледi.

45-бап. Мемлекеттiк табиғат ескерткiштерiн қорғау мен
пайдалану ерекшелiктерi

1. Мемлекеттiк табиғат ескерткiштерiнiң табиғи жай-күй мен сақталуын бұзатын қызметтiң қандайына болса да тыйым салынады.
2. Мемлекеттiк табиғат ескерткiштерi белгiленген тәртiппен ғылыми, мәдени-ағарту және оқу мақсаттарында пайдаланылуы мүмкiн.

11 тарау. Мемлекеттiк қорық өңiрлерi

46-бап. Мемлекеттiк қорық өңiрi ұғымы

1. Мемлекеттiк қорық өңiрi - мемлекеттiк табиғи қорықтарға және мемлекеттiк ұлттық табиғи парктерге арналып не ерекше құнды табиғи ресурстарды сақтау мен қалпына келтiру үшiн резервке алынған жер учаскелерiндегi мемлекеттiк табиғи-қорық қоры объектiлерiн сақтауға арналған, сараланған қорғау режимiндегi ерекше қорғалатын табиғи аумақ.
2. Мемлекеттiк қорық өңiрiнiң жергiлiктi және республикалық маңызы болуы мүмкiн.

46-1-бап. Мемлекеттiк қорық аймақтарын құру тәртiбi

Республикалық маңызы бар мемлекеттiк қорық аймақтарын ұйымдастыру туралы шешiмдердi - Қазақстан Республикасының Yкiметi, жергiлiктi маңызы барларын ұйымдастыру туралы шешiмдердi ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы уәкiлеттi органның ұсыныстары бойынша барлық мүдделi мемлекеттiк органдармен келiсiлген ғылыми негiздемелер негiзiнде облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдары қабылдайды.
Ескерту. 46-1 баппен толықтырылды - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 , өзгеріс енгізілді - 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңдарымен.

47-бап. Мемлекеттiк қорық өңiрлерiн қорғау мен
пайдалану ерекшелiктерi

      1. Егер қорғалатын ландшафттардың табиғи бейнесiн өзгертуге немесе экологиялық жүйелердiң тұрақтылығын бұзуға әкелiп соғуы мүмкiн болса, не ерекше құнды табиғи ресурстардың сақталуы мен молығуына қауiп төндiрсе, мемлекеттiк қорық өңiрлерiнде кез келген қызметке тыйым салынады.
      2. Мемлекеттiк қорық өңiрлерiнде қорық және заказник режимiндегi, сондай-ақ шаруашылық қызметтiң реттелетiн режимiндегi учаскелер бөлiнуi мүмкiн.
      Ерекше қорғаудың мiндеттi жалпы шараларынан басқа, әрбiр мемлекеттiк қорық өңiрi үшiн арнайы экологиялық талаптар енгiзiледi.
      3. Мемлекеттiк қорық өңiрлерi қорғау режимдерiнiң ерекшелiктерi және арнайы экологиялық талаптар ескерiле отырып, ерекше қорғалатын табиғи аумақтар үшiн көзделген барлық мақсаттарда пайдаланылуы мүмкiн.

48-бап. Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгiндегi
мемлекеттiк қорық өңiрi

1. Едiл (Қазақстан Республикасының шегiнде) мен Жайық өзендерiнiң атыраптарын қоса Солтүстiк Каспийдiң шығыс бөлiгiнiң су айдыны Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгiндегi балық қорын сақтау мен бекiре тұқымдас және балықтың басқа да бағалы түрлерiнiң мекендеуi мен табиғи молығуына оңтайлы жағдай жасауға арналған мемлекеттiк қорық өңiрiне кiредi.
2. Каспий теңiзiнiң солтүстiк бөлiгiндегi мемлекеттiк қорық аймағында балық шаруашылығын, су көлiгiн дамытуға, мемлекеттiк геологиялық зерттеуге, барлауға және арнайы экологиялық талаптарды ескере отырып көмiрсутектi шикiзатты өндiру мүмкiндiгi қамтамасыз етiледi.

12 тарау. Мемлекеттiк табиғи заказниктер

49-бап. Мемлекеттiк табиғи заказник ұғымы

      1. Мемлекеттiк табиғи заказник - мемлекеттiк табиғи-қорық қорының бiр немесе бiрнеше объектiлерiн сақтау мен молықтыруға арналған, заказник режимiндегi немесе шаруашылық қызметтiң реттелетiн режимiндегi ерекше қорғалатын табиғи аумақ.
      2. Мемлекеттiк табиғи заказниктер зоологиялық, ботаникалық, гидрологиялық, геологиялық, геоморфологиялық, гидрогеологиялық, топырақты, ландшафтты және кешендi болуы мүмкiн.
      Мемлекеттiк табиғи заказниктер республикалық маңызы бар ерекше қорғалатын табиғи аумақтар болып табылады.
       Ескерту. 49-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

50-бап. Мемлекеттiк табиғи заказниктердi құру
ерекшелiктерi

      1. Мемлекеттiк табиғи заказниктер жер учаскелерiнде оларды меншiк иелерi мен пайдаланушылардан алып қоймай құрылады.
      Меншiк иесi немесе пайдаланушы мемлекеттiк табиғи заказник орналасқан жер учаскесiн нысаналы түрде шектеп пайдалану құқығын қамтамасыз етуге мiндеттi.
      2. Қарауында мемлекеттiк табиғи заказниктер бар орталық атқарушы орган арнайы қызметтердiң күшiмен ерекше қорғалатын табиғи аумақтар қызметiн қаржыландыру үшiн белгiленген көздер есебiнен оларда орналасқан мемлекеттiк табиғи-қорық қорының объектiлерiн қорғау және қалпына келтiру iс-шараларын ұйымдастырады.
       Ескерту. 50-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

51-бап. Мемлекеттiк табиғи заказниктердi қорғау және
пайдалану режимiнiң ерекшелiктерi

      1. Егер мемлекеттiк табиғи-қорық қоры объектiлерiнiң сақталуына қауiп төндiрсе немесе олардың молықтырылуын нашарлатса, мемлекеттiк табиғи заказниктерде кез келген қызметке тыйым салынады.
      2. Мемлекеттiк табиғи заказниктер белгiленген тәртiппен ғылыми, мәдени-ағарту, оқу және шектеулi шаруашылық мақсаттарға пайдаланылуы мүмкiн.
      Жер учаскелерiнiң меншiк иелерi мен пайдаланушылары белгiленген шектеулердi сақтай отырып, мемлекеттiк табиғи заказниктерде шаруашылық қызметтi жүзеге асыра алады.

13 тарау. Мемлекеттiк зоологиялық парктер

52-бап. Мемлекеттiк зоологиялық парк ұғымы

1. Мемлекеттiк зоологиялық парк - жануарлар дүниесiн қорғауға, молықтыруға және пайдалануға арналған, табиғат қорғау және ғылыми зерттеу мекемелерi мәртебесi бар және өңiрлер бойынша сараланған қорғау режимiндегi ерекше қорғалатын табиғи аумақ.
2. Мемлекеттiк зоологиялық парктiң жергiлiктi және республикалық маңызы болуы мүмкiн.

53-бап. Мемлекеттiк зоологиялық парктердi өңiрлерге
бөлу және оларды қорғау ерекшелiктерi

      1. Мемлекеттiк зоологиялық парктерге әдетте елдi мекендердi жерiнен белгiленген тәртiппен тұрақты пайдалануға жер учаскелерi берiледi.
      2. Мемлекеттiк зоологиялық парктер мынадай:
      1) экспозициялық - жануарларды ұстау мен өсiруге, сондай-ақ жануарларды келушiлерге көрсетуге арналған;
      2) ғылыми - ғылыми зерттеулер жүргiзуге арналған;
      3) қоғамдық - келушiлерге қызмет көрсетуге арналған;
      4) әкiмшiлiк және өндiрiстiк-шаруашылық өңiрлерге бөлiнедi.
      3. Мемлекеттiк зоологиялық парктерде оның мiндеттерiн орындаумен байланысты емес және оларда ұсталатын жануарлардың жойылуына әкелiп соғуы мүмкiн кез келген iс-әрекетке тыйым салынады.

54-бап. Мемлекеттiк зоологиялық парктерде жануарларды
өсiру

      1. Мемлекеттiк зоологиялық парктер отандық және дүние жүзiлiк фаунадағы жануарлар коллекцияларын қалыптастырады және олардың сақталуын қамтамасыз етедi.
      2. Мемлекеттiк зоологиялық парктер белгiленген тәртiп бойынша жануарлармен импорттық және экспорттық операцияларды, оларды зоологиялық саладағы басқа мекемелермен айырбастауды жүзеге асырады.
      3. Мемлекеттiк зоологиялық парктерде малдәрiгерлiк және зоотехникалық қызмет, сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген жануарларға арналған питомниктер құрылады.

55-бап. Мемлекеттiк зоологиялық парктердi пайдалану
ерекшелiктерi

      1. Мемлекеттiк зоологиялық парктер ғылыми, мәдени-ағарту және оқу мақсаттарында пайдаланылады.
      2. Мемлекеттiк зоологиялық парктердегi ғылыми зерттеулер жануарларды қамап немесе жартылай еркiндiк жағдайында ұстау мен өсiру саласында жүргiзiледi.
      Мемлекеттiк зоологиялық парктер ғылыми деректер банкiн, қорлар, мұражайлар, лекторийлер, кiтапханалар мен мұрағаттар құрып, ғылыми, ғылыми-көпшiлiк және осы мекемелер қызметiнiң мәселелерi бойынша басқа да әдебиет шығара алады.
      3. Мемлекеттiк зоологиялық парктердiң қосалқы шаруашылықтары, шеберханалары, зоологиялық дүкендерi және осы мекемелер бағдарына сәйкес келетiн шаруашылық қызметке қажеттi басқа да объектiлерi болуы мүмкiн.

14 тарау. Мемлекеттiк ботаникалық бақтар

56-бап. Мемлекеттiк ботаникалық бақ ұғымы

1. Мемлекеттiк ботаникалық бақ - өсiмдiктер дүниесiн қорғауға, молықтыруға және пайдалануға арналған, табиғат қорғау және ғылыми-зерттеу мекемелерiнiң мәртебесi бар және өңiрлер бойынша сараланған қорғау режимiндегi ерекше қорғалатын табиғи аумақ.
2. Мемлекеттiк ботаникалық бақтардың жергiлiктi және республикалық маңызы болуы мүмкiн.

57-бап. Мемлекеттiк ботаникалық бақтарды өңiрлерге бөлу
және оларды қорғау ерекшелiктерi

      1. Мемлекеттiк ботаникалық бақтарға тұрақты пайдалану үшiн белгiленген тәртiппен жер учаскелерi берiледi.
      2. Мемлекеттiк ботаникалық бақтар мынадай:
      1) экспозициялық - өсiмдiктердi егуге және оларды келушiлерге көрсетуге арналған;
      2) ғылыми - ғылыми зерттеулер жүргiзуге арналған;
      3) қорықтық - табиғи өсiмдiктердiң бiрегей, типтiк және сирек кездесетiн топтарын сақтауға арналған;
      4) қоғамдық - келушiлерге қызмет көрсетуге арналған;
      5) әкiмшiлiк және өндiрiстiк-шаруашылық өңiрлерге бөлiнедi.
      3. Мемлекеттiк ботаникалық бақтарда олардың мiндеттерiн орындаумен байланысты емес және оларда өсiрiлетiн өсiмдiктердiң жойылуына әкелiп соғуы мүмкiн кез келген iс-әрекетке тыйым салынады.

58-бап. Мемлекеттiк ботаникалық бақтарда өсiмдiктер егу

      1. Мемлекеттiк ботаникалық бақтар отандық және дүниежүзiлiк флораның табиғи және мәдени өсiмдiктер коллекцияларын қалыптастырады және олардың сақталуын қамтамасыз етедi.
      2. Мемлекеттiк ботаникалық бақтар өсiмдiктермен импорттық және экспорттық операциялар жүргiзудi, оларды ботаникалық саладағы басқа мекемелермен айырбастауды жүзеге асырады.
      3. Мемлекеттiк ботаникалық бақтарда коллекциялық және эксперименттiк учаскелер, гербарийлер, питомниктер және тұқым қорлары құрылады.

59-бап. Мемлекеттiк ботаникалық бақтарды пайдалану
ерекшелiктерi

      1. Мемлекеттiк ботаникалық бақтар белгiленген тәртiппен ғылыми, мәдени-ағарту және оқу мақсаттарында пайдаланылады.
      2. Мемлекеттiк ботаникалық бақтардағы ғылыми зерттеулер табиғи флораның бағалы, сирек кездесетiн және құрып кету қаупi төнген түрлерiн және жерсiндiрiлген дақылды өсiмдiктердi қолдан өсiру, тұқымын сұрыптау және көбейту саласында жүргiзiледi.
      Мемлекеттiк ботаникалық бақтар ғылыми деректер банкiн, қорлар, мұражайлар, лекторийлер, кiтапханалар мен мұрағаттар құрып, ғылыми, ғылыми-көпшiлiк және осы мекемелер қызметiнiң мәселелерi бойынша басқа да әдебиеттер шығара алады.
      3. Мемлекеттiк ботаникалық бақтар ұсынылған жерсiндiрiлген өсiмдiктердi және олардың қайталама түрлерiн халық шаруашылығына енгiзу мақсатымен өндiрiстiк сынақтан өткiзу үшiн шаруашылық эксперименттiк базалар құра алады.
      4. Мемлекеттiк ботаникалық бақтардың қосалқы шаруашылықтары, шеберханалары, өсiмдiктер сататын мамандандырылған дүкендерi және осы мекемелер бағдарына сәйкес келетiн шаруашылық қызметке қажеттi басқа да объектiлерi болуы мүмкiн.

15 тарау. Мемлекеттiк дендрологиялық парктер

60-бап. Мемлекеттiк дендрологиялық парк ұғымы

1. Мемлекеттiк дендрологиялық парк - табиғат қорғау мекемесiнiң мәртебесi бар және ағаш пен бұта тұқымдарын қорғауға, молықтыруға және пайдалануға арналған өңiрлер бойынша сараланған қорғау режимiндегi ерекше қорғалатын табиғи аумақ.
2. Мемлекеттiк дендрологиялық парктердiң жергiлiктi және республикалық маңызы болуы мүмкiн.

61-бап. Мемлекеттiк дендрологиялық парктердi өңiрлерге
бөлу, қорғау және пайдалану ерекшелiктерi

1. Мемлекеттiк дендрологиялық парктерде өңiрлер мемлекеттiк ботаникалық бақтар сияқты мақсат пен қорғау режимдерi ескерiле отырып бөлiнедi.
2. Мемлекеттiк дендрологиялық парктер мемлекеттiк ботаникалық бақтар сияқты тәртiппен және нақ сондай шарттармен ғылыми, мәдени-ағарту және оқу мақсаттарында пайдаланылады.

16 тарау. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың орманы

62-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың орманы
ұғымы

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың орманы қорғаныш санаттары ерекше қорғалатын құқықтық режимге сәйкес келетiн не экологиялық, ғылыми, мәдени және шаруашылық жағынан ерекше құнды шаруашылық қызметi режимiмен реттелетiн арнаулы нысаналы мақсаттағы ормандар болып табылады.

63-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар ормандарының
қорғаныш санаттары

      Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың орманы мынадай қорғаныш санаттарына бөлiнедi:
      мемлекеттiк табиғи қорықтардың, мемлекеттiк ұлттық табиғи парктердiң, мемлекеттiк табиғи резерваттардың, мемлекеттiк табиғи парктердiң, мемлекеттiк орман табиғат ескерткiштерiнiң, мемлекеттiк қорық аймақтары мен мемлекеттiк табиғи қорықтар-сепортерлерiнiң ормандары;
      ерекше құнды орманды алқаптар - тұқымдық құрамы жөнiнен реликтi және эндемиялық тұқымдық бiрегей ормандар; өнiмдiлiгi мен генетикалық сапасы бойынша бiрегей ормандар, күрделi табиғи жағдайларда маңызды қорғаныш мiндеттерiн атқаратын ормандар;
      ғылыми маңызы бар ормандар - орман шаруашылығы ғылымы мен практикасы жетiстiктерiнiң үлгiсi болып табылатын ормандар; ұзақ мерзiмдi перспективаға ғылыми зерттеулердiң объектiсi болатын ормандар; плюстiк көшеттер мен ағаштар отырғызуды қамтитын орманды генетикалық резерваттар; басқа да сұрыптау - генетикалық объектiлер;
      жаңғақ кәсiпшiлiгi аймақтарының ормандары - жаңғақ дайындау және аңшылық шаруашылығын ұйымдастыру үшiн шикiзат базасы ретiнде маңызы бар ормандар;
      орман-жемiс өсiру - шаруашылық маңызы бар, құрамында бағалы жемiс-жидек және жаңғақ-жемiс тұқымдық ағаштары мен бұталары өнiп шығатын орман қорының жерiне табиғи немесе қолдан отырғызылған ормандар;
      субальпiлiк ормандар - тау шыңдары мен жоталарының жоғарғы ағашсыз бөлiгiмен шекаралас орналасқан, қорғаныштық және эрозияға қарсы маңызды мәнi бар биiк таудағы ормандар.
       Ескерту. 63-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

64-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы орманды
күзету мен пайдалану ерекшелiктерi

      1. <*>
      2. Ерекше бағалы орман алқаптары, ғылыми маңызы бар ормандар мен субальпiлiк ормандар үшiн режимдер бөлiнген ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың әрқайсысының ерекшелiктерi негiзге алына отырып белгiленедi.
      3. Жаңғақ кәсiпшiлiгi өңiрлерiнiң орманы мен ағаш-жемiс екпелерi үшiн бөлiнген ерекше қорғалатын табиғи аумақтың әрқайсысының ерекшелiктерi негiзге алына отырып, шаруашылық қызметтiң реттелетiн режимi белгiленедi.
      4. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың ормандарын бұл ормандардың арнайы нысаналы мақсатын ескере отырып, осы Заңда көзделген пайдалану түрлерiне жол берiледi.
       Ескерту. 64-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

17 тарау. Ерекше мемлекеттiк маңызы бар немесе ғылыми
жағынан ерекше құнды су қоймалары

65-бап. Ерекше мемлекеттiк маңызы бар немесе ғылыми
жағынан ерекше құнды су қоймалары ұғымы

      1. Ерекше мемлекеттiк маңызы бар не ғылыми жағынан ерекше құнды су қоймаларына ерекше қорғалатын құқықтық режимiндегi арнаулы нысаналы мақсаттағы немесе шаруашылық қызмет режимiмен реттелетiн су қоймалары жатады.
      Шаруашылық тұрғысынан ерекше құнды су қоймалары; шекарааралық сулар; табиғи шипалы факторлары мен рекреациялық қасиеттерi бар су қоймалары; ұзақ мерзiмдi перспективадағы ғылыми зерттеулер объектiлерi болып табылатын су қоймалары; ықтимал сел қаупiн төндiретiн су қоймалары ерекше мемлекеттiк маңызы бар немесе ғылыми жағынан ерекше құнды су қоймалары болып табылады.
      2. <*>
       Ескерту. 65-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 1999.05.11. N 381 Заңымен , 2001.01.23. N 151 Заңымен .

       66-бап. Ерекше мемлекеттiк маңызы бар немесе ғылыми
                жағынан ерекше құнды су қоймаларын қорғау мен
                пайдалану ерекшелiктерi

      1. Ерекше мемлекеттiк маңызы бар немесе ғылыми жағынан ерекше құнды су қоймаларын пайдалануға беруге iшiнара шек қойылуы немесе толық тыйым салынуы мүмкiн.
      2. <*>
       Ескерту. 66-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

18 тарау. Халықаралық маңызы бар сулы-батпақты алқаптар

67-бап. Халықаралық маңызы бар сулы-батпақты алқаптар
ұғымы

      1. Теңiз айдынын қоса алғанда, дағдылы өсiмдiктер мен жануарлар дүниесi, әсiресе су құстары мекендейтiн жер ретiнде пайдаланылатын табиғи және жасанды, су қоймалары халықаралық маңызы бар сулы-батпақты алқаптар болып табылады.
      2. Халықаралық маңызы бар сулы-батпақты алқаптар мемлекеттiк табиғи қорықтарға, мемлекеттiк ұлттық парктерге, мемлекеттiк табиғи резерваттарға және ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың өзге де түрлерiне кiредi.
       Ескерту. 67-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

68-бап. Халықаралық маңызы бар сулы-батпақты алқаптарды
қорғау мен пайдалану ерекшелiктерi

      1. Халықаралық маңызы бар сулы-батпақты алқаптарға негiзiнен су құстары мекендейтiн жердi қорғау мен қалпына келтiрудi қамтамасыз ететiн қорық және заказник режимдерi немесе шаруашылық қызметтiң реттелетiн режимi белгiленедi.
      2. <*>
       Ескерту. 68-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен .

19 тарау. Жер қойнауының экологиялық, ғылыми, мәдени және
өзге де жағынан ерекше құнды учаскелерi

69-бап. Жер қойнауының экологиялық, ғылыми, мәдени және
өзге де жағынан ерекше құнды учаскелерi ұғымы

      1. <*>
      2. Жер қойнауының экологиялық, ғылыми, мәдени және өзге де жағынан ерекше құнды учаскелерiне мыналар жатады:
      геологиялық объектiлер - тiренiштi немесе сипатты кесiндiлер, сипатты тектоникалық құрылымдар, сирек кездесетiн тау жыныстары мен минералдар, метеориттер, өсiмдiктер мен жануарлар дүниесiнiң сақталып қалған қазба қалдықтары бар табиғи және жасанды жолмен аршылған орындар;
      геоморфологиялық объектiлер - жер бедерiнiң құрылу процестерiн айқын көрсететiн және туризм мен рекреация үшiн ерекше құнды террасалар, жайылма сулар, үңгiрлер, шатқалдар, каньондар, сарқырамалар және басқа да жер бедерiнiң нысандары;
      гидрогеологиялық объектiлер - бiрегей және сирек кездесетiн қасиеттерiмен ерекшелетiн жер асты сулары мен олардың жер бетiне шығатын орындары;
      жер қойнауының жартастағы суреттерi бар, бағзы заманда кен өндiрiлген және жер қойнауын пайдалану жөнiндегi тарихи, археологиялық және этнографиялық маңызы бар басқа да объектiлер орналасқан учаскелерi.
      3. <*>
       Ескерту. 69-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 , 1999.05.11. N 381 Заңдарымен.

       70-бап. Жер қойнауының экологиялық, ғылыми, мәдени және
                өзге де жағынан ерекше құнды учаскелерiн қорғау
                мен пайдалану ерекшелiктерi

1. Жер қойнауының экологиялық, ғылыми, мәдени және өзге де жағынан ерекше құнды учаскелерiнде мемлекеттiк табиғи-қорық қорының геологиялық, геоморфологиялық және гидрогеологиялық объектiлерiнiң сақталуына қауiп төндiретiн кез келген қызметке тыйым салынады.
2. Жер қойнауының экологиялық, ғылыми, мәдени және өзге де жағынан ерекше құнды учаскелерiн қорғау мен пайдалану ерекшелiктерi осындай ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың әрқайсысы туралы жеке ережемен белгiленедi.

20 тарау. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың мемлекеттiк
есебi мен мемлекеттiк кадастры

71-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың
мемлекеттiк есебi

1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың мемлекеттiк есебi осы аумақтардың мәртебесi туралы, олардың географиялық жағдайы мен шекаралары, өңiрлерге бөлiнуi, осы аумақтарды қорғау мен пайдалану режимдерi, олардағы мемлекеттiк табиғи-қорық қоры объектiлерiнiң сапа және сан өзгерiстерi туралы мәлiметтер жинауды қамтиды.
2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың мемлекеттiк есебiн табиғат қорғау мекемелерi мен осы аумақтар қарайтын атқарушы органдар есеп құжаттамасының бiрыңғай нысандары және оларды толтыру жөнiндегi әдiстемелiк нұсқаулар бойынша жүргiзедi.

72-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың
мемлекеттiк кадастры

      1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың мемлекеттiк кадастры осы аумақтар туралы үнемi жаңартылып отыратын мәлiметтер жазылатын ресми құжат болып табылады.
      Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың мемлекеттiк кадастрының деректерi:
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға баға беру мен олардың жай-күйiне болжам жасауға;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың дамыту және орналастыру схемаларын жасауға;
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыруға және дауларды шешуге қызмет етедi.
      2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың мемлекеттiк кадастры ақпаратты сақтаудың бiр iзге түсiрiлген нысандарын пайдаланып, табиғи ресурстардың мемлекеттiк кадастрымен салғастыру принциптерiн сақтаудың бiрыңғай ережелерi бойынша жүргiзiледi.
      Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың мемлекеттiк кадастрының материалдары жариялануға жатады.

21 тарау. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қаржыландыру
және экономикалық жағынан ынталандыру

73-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды
қаржыландыру көздерi

      Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қаржыландыру:
      бюджет қаражатының;
      заңды тұлғалар болып табылатын ерекше қорғалатын табиғи аумақтар қаражатының;
      заңды және жеке тұлғалардың ерiктi жарналары мен қайырмалдықтарының;
      заңдарда тыйым салынбаған өзге де қаржыландыру көздерiнiң есебiнен жүргiзiледi.
       Ескерту. 73-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен , 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.

74-бап. <*>

Ескерту. 74-бап алынып тасталды - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.

75-бап. <*>

Ескерту. 75-бап алынып тасталды - Қазақстан Республикасының 2004.12.20. N 13 (2005 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енеді) Заңымен.

76-бап.<*>
Ескерту. 76-бап алынып тасталды - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен.

77-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды ақы төлеп
пайдалану

      1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды заңды және жеке тұлғалардың ғылыми, мәдени-ағарту, оқу, туристiк, рекреациялық және шектелген шаруашылық мақсаттарында пайдалануы ақылы негiзде жүзеге асырылады.
      Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды пайдаланғаны үшiн бюджетке ақы төлеу ставкалары, есептеу тәртiбi және төлеу мерзiмдерi Қазақстан Республикасының Салық  кодексiне сәйкес белгiленедi.
      2. Заңды және жеке тұлғаларға ғылыми, мәдени-ағарту, оқу, туристiк және рекреациялық қызметтi жүзеге асыру үшiн ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы үйлер мен ғимараттарды белгiленген тәртiппен және ақылы негiзде беруге рұқсат етiледi.
       Ескерту. 77-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.12.24. N 276 Заңымен .

78-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың қаражаты

      1. Заңды тұлғалар болып табылатын ерекше қорғалатын табиғи аумақтардың қаражаты болуы мүмкiн, ол:
      ғылыми, мәдени-ағарту, оқу, туристiк және рекреациялық қызметтi жүзеге асырған кезде жеке және заңды тұлғаларға, соның iшiнде мемлекеттiк сатып алу жөнiндегi конкурстарға қатысу арқылы ақылы қызмет көрсетуден түскен қаражат; <*>
      ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы рәмiздердi пайдалануға рұқсат беруден алынатын қаражат;
      заңды және жеке тұлғалардың ерiктi жарналары мен қайырмалдығы;
      заңдарда тыйым салынбаған өзге де көздерден түсетiн қаражат;
      шектеулi шаруашылық қызметiнен алынған қаражат есебiнен құралады;
      2. Заңды тұлғалар болып табылатын ерекше қорғалатын табиғи аумақтар қаражатының құралу және пайдаланылу тәртiбiн Қазақстан Республикасының Yкiметi анықтайды.
      3. <*>
      4. <*>
       Ескерту. 78-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2001.01.23. N 151 Заңымен , 2001.12.24. N 276 Заңымен , 2004.05.25. N 553 Заңымен .

79-бап.<*>
Ескерту. 79-бап алынып тасталды - Қазақстан Республикасының 2001.12.24. N 276 Заңымен .

22 тарау. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы
мемлекеттiк бақылау

Ескерту. 22-тараудың атауы жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2006.01.31. N 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

80-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы
бақылаудың мiндеттерi мен түрлерi

1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы бақылау осы аумақтардың жай-күйiн байқауды мемлекеттiк табиғи-қорық қорын қорғау мен қалпына келтiру шараларының орындалуын, қолданылып жүрген заңдардың сақталуын көздейдi.
2. Қазақстан Республикасында ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласында мемлекеттiк және қоғамдық бақылау жүзеге асырылады.

81-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы
мемлекеттiк бақылау

      1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы мемлекеттiк бақылауды өз құзыретi шегiнде:
      ерекше қорғалатын аумақтар саласындағы уәкiлеттi орган;
      облыстардың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi өкiлдi және атқарушы органдары;
      қарамағында ерекше қорғалатын табиғи аумақтар бар өзге де орталық атқарушы органдар жүргiзедi.
      2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласында мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыратын лауазымды тұлғалар Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы заңнамасына сәйкес ерекше қорғалатын аумақтар саласындағы мемлекеттiк инспекторлар құқығын иеленедi.
      3. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы мемлекеттiк бақылау тексерулер жүргiзу арқылы жүзеге асырылады.
      4. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы тексеру - ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыратын лауазымды тұлғалардың осы аумақтардың мемлекеттiк табиғи-қорық қорын пайдаланушылардың Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы заңнамасының талаптарын сақтауын айқындау мақсатында жасайтын iс-әрекетi.
      5. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттiк органдар өздерiнiң құзыретiне жататын мәселелер бойынша басқа да мемлекеттiк органдармен өзара iс-қимыл жасайды.
       Ескерту. 81-бап жаңа редакцияда - Қазақстан Республикасының 2006.01.31. N 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

82-бап. <*>

Ескерту. 82-бап алып тасталды - Қазақстан Республикасының 2006.01.31. N 125 (қолданысқа енгізілу тәртібін 2-баптан қараңыз) Заңымен.

       83-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы
                бақылауды жүзеге асырушы адамдарды қорғау
                шаралары

1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы мемлекеттiк бақылауды жүзеге асыратын адамдар мiндеттi түрде сақтандырылуға тиiс және қызмет мiндеттерiн атқару кезiнде қаза тапқан немесе мертiккен жағдайда шеккен залалының өтелуiне құқылы.
2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы бақылауды жүзеге асыратын адамдардың белгiленген тәртiппен арнаулы құралдар мен атылатын қаруды сақтауға, алып жүруге және қолдануға құқығы бар.

23 тарау. Дауларды шешу және ерекше қорғалатын табиғи
аумақтар туралы заңдарды бұзғаны үшiн жауапкершiлiк

84-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы
дауларды шешу

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы даулар Қазақстан Республикасының заңдарында белгiленген тәртiппен шешiледi.

85-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы
заңдарды бұзғаны үшiн жауапкершiлiк

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдарды бұзғаны үшiн жауапкершiлiк Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес белгiленедi.

       86-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы
                заңдардың бұзылуынан келтiрiлген зиянның орнын
                толтыру

1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдарды бұзу салдарынан ерекше қорғалатын табиғи аумақтарға, табиғат қорғау мекемелерiнiң мүлкiне зиян келтiрген ұйымдар мен жеке тұлғалар зиянның толық көлемiнде орнын толтыруға мiндеттi.
2. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы заңдардың бұзылуынан келтiрiлген зиянның орнын толтыру ерiктi түрде немесе белгiленген тәртiппен бекiтiлген таксаларға және зиянды есептеу әдiстемелерiне сәйкес сот шешiмi бойынша, ал олар болмаған жағдайда - келтiрiлген залалдарды ескере отырып, мемлекеттiк табиғи-қорық қорын қалпына келтiруге жұмсалған нақты шығындар бойынша жүргiзiледi.

24 тарау. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы
халықаралық ынтымақтастық

87-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы
халықаралық ынтымақтастық

      1. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы халықаралық ынтымақтастық Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес және халықаралық құқықтың жалпыға бiрдей танылған нормалары негiзiнде жүзеге асырылады.
      Қарамағында ерекше қорғалатын табиғи аумақтар, табиғат қорғау мекемелерi мен қоғамдық бiрлестiктер бар атқарушы органдар қорық iсi және қоршаған ортаны қорғау мәселелерi бойынша халықаралық байланыстар орнатып, халықаралық ұйымдармен белгiленген тәртiппен ынтымақтастық жасай алады.
      2. Қазақстан Республикасының ерекше қорғалатын табиғи аумақтары халықаралық келiсiмдер мен шарттарға сәйкес халықаралық маңызы бар табиғи резерваттар санатына енгiзiлуi мүмкiн.

88-бап. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы
Қазақстан Республикасының халықаралық шарттары

Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарда Қазақстан Республикасының заңдарындағыдан өзгеше нормалар белгiленсе, халықаралық шарттардың нормалары қолданылады.

Қазақстан Республикасының
Президентi

      Сноска. Утратил силу Законом РК от 07.07.2006 № 175 (вводится в действие со дня его официального опубликования).
      ОГЛАВЛЕНИЕ
      Сноска. В тексте нумерация глав заменена арабскими цифрами - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ . По всему тексту слова "центральным исполнительным органом в области охраны окружающей среды", "центрального исполнительного органа в области охраны окружающей среды", "центральном исполнительном органе в области охраны окружающей среды" заменены соответственно словами "уполномоченным органом в области особо охраняемых природных территорий", "уполномоченного органа в области особо охраняемых природных территорий", "уполномоченном органе в области особо охраняемых природных территорий" - Законом РК от 25 мая 2004 г. N 553 .

Особо охраняемые природные территории и находящиеся на них объекты окружающей среды, имеющие особую экологическую, научную и культурную ценность, являются национальным достоянием Республики Казахстан.

Настоящий Закон определяет правовые, экономические, социальные и организационные основы деятельности особо охраняемых природных территорий.

Глава 1. ОБЩИЕ ПОЛОЖЕНИЯ

Статья 1. Понятие особо охраняемых природных территорий

Особо охраняемые природные территории - участки земель, вод, лесов и недр с правовым режимом особой охраны либо регулируемым режимом хозяйственной деятельности, обеспечивающие сохранение и восстановление государственного природно-заповедного фонда.

Статья 2. Государственный природно-заповедный фонд

1. Государственный природно-заповедный фонд - совокупность взятых под государственную охрану объектов окружающей среды, которые имеют особую экологическую, научную и культурную ценность в качестве природных эталонов, уникумов и реликтов, генетического резерва, предмета научных исследований, просвещения, образования, туризма и рекреации.

2. (исключен) <*>

Сноска. В статью 2 внесены изменения - Законами РК от 11 мая 1999 г. N 381 Z990381_ ; от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 3. Законодательство Республики Казахстан в области особо охраняемых природных территорий

1. Законодательство Республики Казахстан в области особо охраняемых природных территорий регулирует общественные отношения с целью охраны и восстановления государственного природно-заповедного фонда, организации и рационального использования особо охраняемых природных территорий, укрепления в этой сфере законности.

2. Законодательство Республики Казахстан в области особо охраняемых природных территорий основывается на Конституции Республики Казахстан и состоит из Закона Республики Казахстан "Об охране окружающей среды", настоящего Закона, других законодательных и иных нормативных правовых актов.

Статья 4. Принципы законодательства Республики Казахстан об особо охраняемых природных территориях

Законодательство Республики Казахстан об особо охраняемых природных территориях основывается на следующих принципах:

сохранения государственного природно-заповедного фонда, биологического разнообразия и естественных экологических систем;

целевого использования особо охраняемых природных территорий;

рационального использования особо охраняемых природных территорий в целях развития науки, культуры, просвещения и образования;

развития туризма и рекреации с учетом социально-экономических факторов и интересов местного населения;

государственной поддержки мероприятий по использованию и охране особо охраняемых природных территорий;

государственного регулирования и контроля в области особо охраняемых природных территорий;

платности использования особо охраняемых природных территорий;

возмещения ущерба, причиненного нарушением законодательства об особо охраняемых природных территориях;

участия населения и общественных объединений в области особо охраняемых природных территорий;

доступности информации о состоянии государственного природно-заповедного фонда и особо охраняемых природных территорий;

международного сотрудничества на основе международного права.

Статья 5. Собственность на особо охраняемые природные территории

Особо охраняемые природные территории находятся в государственной собственности.

Земельные участки и расположенные на них объекты государственного природно-заповедного фонда приватизации не подлежат. <*>

Сноска. В статью 5 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Глава 2. ПРАВА И ОБЯЗАННОСТИ ГРАЖДАН И ОБЩЕСТВЕННЫХ ОБЪЕДИНЕНИЙ
В ОБЛАСТИ ОСОБО ОХРАНЯЕМЫХ ПРИРОДНЫХ ТЕРРИТОРИЙ

Статья 6. Права и обязанности граждан в области особо охраняемых природных территорий

1. Граждане имеют право:

пользоваться в установленном порядке особо охраняемыми природными территориями, участвовать в мероприятиях по охране и восстановлению государственного природно-заповедного фонда;

создавать общественные объединения и общественные фонды особо охраняемых природных территорий;

вносить предложения по созданию особо охраняемых природных территорий;

принимать участие в общественной экспертизе по особо охраняемым природным территориям;

обращаться в государственные органы и организации с письмами, жалобами, заявлениями и предложениями по вопросам особо охраняемых природных территорий, требовать их рассмотрения.

2. Граждане обязаны сохранять природу и бережно относиться к природным богатствам, соблюдать законодательство об особо охраняемых природных территориях.

3. Иностранные граждане и лица без гражданства пользуются правами и несут обязанности в области особо охраняемых природных территорий, установленные для граждан Республики Казахстан, если иное не предусмотрено Конституцией, законами и международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан. <*>

Сноска. В статью 6 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 7. Права и обязанности общественных объединений в области особо охраняемых природных территорий

1. Общественные объединения имеют право:

разрабатывать и пропагандировать программы по особо охраняемым природным территориям, защищать права и интересы граждан, привлекать их на добровольных началах к активной деятельности в области заповедного дела;

вносить предложения в уполномоченные органы о разработке и принятии нормативных правовых актов по вопросам особо охраняемых природных территорий;

вносить предложения и участвовать в разработке программ развития и размещения, обоснований по созданию особо охраняемых природных территорий;

требовать проведения государственных экспертиз и проводить общественную экспертизу по особо охраняемым природным территориям;

участвовать в установленном порядке в работах по охране, восстановлению и использованию государственного природно-заповедного фонда на особо охраняемых природных территориях;

создавать общественные фонды особо охраняемых природных территорий;

получать в установленном порядке от государственных органов и организаций информацию об особо охраняемых природных территориях;

ставить вопросы о привлечении к ответственности виновных организаций, должностных лиц и граждан, предъявлять в суд иски о возмещении вреда, причиненного гражданам вследствие нарушения законодательства об особо охраняемых природных территориях;

реализовывать в установленном порядке другие свои права, предусмотренные законодательными и иными нормативными правовыми актами.

2. Общественные объединения обязаны осуществлять свою деятельность в области особо охраняемых природных территорий в соответствии с законодательством Республики Казахстан. <*>

Сноска. В статью 7 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ ; Законом Республики Казахстан от 31 января 2006 года N 125.

Глава 3. КОМПЕТЕНЦИЯ ОРГАНОВ ГОСУДАРСТВЕННОЙ ВЛАСТИ В ОБЛАСТИ
ОСОБО ОХРАНЯЕМЫХ ПРИРОДНЫХ ТЕРРИТОРИЙ

Статья 8. Компетенция Правительства Республики Казахстан

Правительство Республики Казахстан в области особо охраняемых природных территорий:

разрабатывает основные положения единой государственной политики, стратегические и тактические меры по ее осуществлению;

руководит деятельностью центральных и местных исполнительных органов, обеспечивает исполнение ими законов, актов Президента и Правительства Республики Казахстан;

определяет уполномоченный орган в области особо охраняемых природных территорий;

утверждает перечни особо охраняемых природных территорий республиканского и международного значения;

определяет порядок отнесения земель к особо охраняемым природным территориям и резервирования земель для создания особо охраняемых природных территорий;

утверждает программы развития особо охраняемых природных территорий;

организует особо охраняемые природные территории республиканского значения;

определяет порядок сноса (выноса) посторонних зданий, сооружений и объектов на особо охраняемых природных территориях, изъятия (выкупа) земельных участков для создания и расширения особо охраняемых природных территорий из земель всех категорий, предоставления в аренду земельных участков, зданий и сооружений на особо охраняемых природных территориях для научной, туристической и рекреационной деятельности;

определяет порядок и условия взимания платы за использование этих территорий и услуги, оказываемые ими, в соответствии с настоящим Законом;

определяет порядок ведения государственного учета и государственного кадастра особо охраняемых природных территорий;

осуществляет иные полномочия в соответствии с законодательством Республики Казахстан. <*>

Сноска. В статью 8 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ ; от 25 мая 2004 г. N 553 ; от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 9. Компетенция уполномоченного органа в области особо охраняемых природных территорий

Уполномоченный орган в области особо охраняемых природных территорий:

разрабатывает программы по развитию особо охраняемых природных территорий;

осуществляет методическое руководство в области заповедного дела и особо охраняемых природных территорий;

разрабатывает и утверждает нормативные правовые акты в области особо охраняемых природных территорий;

ведет государственный учет и государственный кадастр особо охраняемых природных территорий, Красную книгу Республики Казахстан;

осуществляет государственный контроль в области особо охраняемых природных территорий;

утверждает методики по разработке естественно-научных и технико-экономических обоснований;

организует разработку естественно-научных и технико-экономических обоснований по созданию особо охраняемых природных территорий республиканского значения и направляет их на государственную экологическую экспертизу;

утверждает индивидуальные положения об особо охраняемых природных территориях, созданных в форме государственных учреждений, находящихся в его ведении;

регистрирует паспорта особо охраняемых природных территорий;

организует и обеспечивает функционирование особо охраняемых природных территорий, находящихся в его ведении;

осуществляет международное сотрудничество в области особо охраняемых природных территорий. <*>

Сноска. Статья 9 - в редакции Закона РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ . Новая редакция - от 25 мая 2004 г. N 553

Статья 10. Компетенция иных центральных исполнительных органов, в ведении которых находятся особо охраняемые природные территории

Иные центральные исполнительные органы, в ведении которых находятся особо охраняемые природные территории:

участвуют в разработке и выполнении программ в области особо охраняемых природных территорий;

организуют разработку естественно-научных и технико-экономических обоснований по созданию особо охраняемых природных территорий, обеспечивают проведение государственной экологической экспертизы и утверждают их по согласованию с уполномоченным органом в области особо охраняемых природных территорий;

по согласованию с уполномоченным органом в области особо охраняемых природных территорий утверждают индивидуальные положения об особо охраняемых природных территориях, созданных в форме государственных учреждений, находящихся в их ведении, составляют и направляют на регистрацию паспорта особо охраняемых природных территорий;

организуют и обеспечивают функционирование особо охраняемых природных территорий, находящихся в их ведении;

участвуют в ведении государственного учета и государственного кадастра по особо охраняемым природным территориям, находящимся в их ведении;

создают службы охраны и осуществляют государственный контроль в области особо охраняемых природных территорий в следующих случаях:

в соответствии с утвержденными планами проверок иных государственных органов, в ведении которых находятся особо охраняемые природные территории;

по поручению вышестоящих государственных органов;

по подтвержденным фактам, изложенным в обращениях физических и юридических лиц;

в целях контроля исполнения требований об устранении выявленных нарушений в результате планового мероприятия;

осуществляют международное сотрудничество в области особо охраняемых природных территорий. <*>

Сноска. В статью 10 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ . Новая редакция - от 25 мая 2004 г. N 553 ; Законом Республики Казахстан от 31 января 2006 года N 125.

Статья 11. Компетенция местных представительных и исполнительных органов областей (города республиканского значения, столицы)

1. Местные представительные органы областей (города республиканского значения, столицы):

рассматривают и согласовывают программы развития особо охраняемых природных территорий местного значения;

заслушивают отчеты руководителей исполнительных органов о состоянии и деятельности находящихся в их ведении особо охраняемых природных территорий, расположенных в пределах соответствующих административно-территориальных единиц;

принимают в пределах своей компетенции обязательные правила по охране объектов государственного природно-заповедного фонда и режимам охраны особо охраняемых природных территорий. Правила вступают в силу не менее чем через две недели после их обнародования;

по представлению местных исполнительных органов областей (города республиканского значения, столицы) устанавливают ставки платы за использование особо охраняемых природных территорий местного значения.

2. Местные исполнительные органы областей (города республиканского значения, столицы):

осуществляют государственный контроль в области особо охраняемых природных территорий в следующих случаях:

в соответствии с планами проверок исполнительных органов областей (города республиканского значения, столицы);

по поручению вышестоящих государственных органов;

по подтвержденным фактам, изложенным в обращениях физических и юридических лиц;

вносят предложения по программам развития особо охраняемых природных территорий, согласовывают обоснования по созданию этих территорий;

утверждают по согласованию с уполномоченным органом в области особо охраняемых природных территорий перечни объектов государственного природно-заповедного фонда и особо охраняемых природных территорий местного значения;

обеспечивают в установленном порядке резервирование земель под особо охраняемые природные территории;

принимают решения по установлению охранных зон вокруг особо охраняемых природных территорий с запрещением в пределах этих зон любой деятельности, отрицательно влияющей на состояние экологических систем этих территорий;

организуют особо охраняемые природные территории местного значения;

обеспечивают финансирование мероприятий по особо охраняемым природным территориям местного значения из средств местных бюджетов;

представляют на утверждение местным представительным органам областей (города республиканского значения, столицы) ставки платы за использование особо охраняемых природных территорий местного значения. <*>

Сноска. В статью 11 внесены изменения и дополнения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ ; Законом РК от 24 декабря 2001 года N 276 Z010276_ ; от 25 мая 2004 г. N 553 ; от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.); Законом Республики Казахстан от 31 января 2006 года N 125.

Глава 4. ОРГАНИЗАЦИЯ ОСОБО ОХРАНЯЕМЫХ ПРИРОДНЫХ ТЕРРИТОРИЙ

Статья 12. Объекты государственного природно-заповедного фонда и виды особо охраняемых природных территорий

1. В государственный природно-заповедный фонд включаются следующие объекты:

зоологические редкие и находящиеся под угрозой исчезновения виды животных, ценные виды животных, типичные, уникальные и редкие сообщества животных;

ботанические редкие и находящиеся под угрозой исчезновения виды растений, ценные виды растений, типичные, уникальные и редкие сообщества растений;

лесные леса особо охраняемых природных территорий, оригинальные образцы лесокультурного производства и полезащитного лесоразведения;

дендрологические отдельные деревья или их группы, имеющие научное и культурно-историческое значение, оригинальные образцы садово-парковой культуры;

водно-болотные угодья, имеющие международное значение, естественные и искусственные водоемы, включая морские акватории, служащие в качестве местообитаний типичной флоры и фауны, особенно водоплавающих птиц;

геологические, геоморфологические и гидрогеологические участки недр, представляющие особую экологическую, научную, культурную и иную ценность;

почвенные типичные, уникальные и редкие почвы в различных почвенных зонах;

ландшафтные типичные, уникальные и редкие ландшафты, эталонные участки нетронутой природы, ландшафты, имеющие особое рекреационное значение;

водоемы, имеющие особое государственное значение или особую научную ценность.

2. В Республике Казахстан, в зависимости от целей создания, режимов охраны и особенностей использования объектов государственного природно-заповедного фонда, создаются следующие виды особо охраняемых природных территорий:

государственные природные заповедники, включая биосферные;

государственные национальные природные парки;

государственные природные резерваты;

государственные природные парки;

государственные памятники природы;

государственные заповедные зоны;

государственные природные заказники;

государственные зоологические парки;

государственные ботанические сады;

государственные дендрологические парки;

государственные природные заповедники-сепортеры.

Законодательством Республики Казахстан могут быть предусмотрены и иные виды особо охраняемых природных территорий. <*>

Сноска. Статья 12 - в редакции Закона РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 13. Категории особо охраняемых природных территорий

1. В зависимости от ценности объектов государственного природно-заповедного фонда особо охраняемые природные территории подразделяются по категориям на особо охраняемые природные территории местного и республиканского значения.

2. Исключение особо охраняемых природных территорий из перечней особо охраняемых природных территорий местного значения допускается только по решениям местных исполнительных органов, согласованным с уполномоченным органом в области особо охраняемых природных территорий, а из перечней особо охраняемых природных территорий республиканского значения - только по постановлениям Правительства Республики Казахстан. <*>

Сноска. В статью 13 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 14. Схемы развития и размещения сети особо охраняемых природных территорий

(Статья 14 исключена - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ )

Статья 15. Резервирование земель под особо охраняемые природные территории

1. В соответствии с утвержденными программами развития и размещения сети особо охраняемых природных территорий резервируются земли, на которых намечено создание этих территорий.

2. При резервировании земель под особо охраняемые природные территории предусматриваются ограничения в их использовании, обеспечивающие сохранение объектов государственного природно-заповедного фонда. <*>

Сноска. В статью 15 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 16. Обоснования создания особо охраняемых природных территорий

1. Особо охраняемые природные территории создаются в соответствии с естественно-научными, технико-экономическими обоснованиями, разрабатываемыми по единым методикам.

2. Естественно-научным обоснованием определяется уникальность и значимость объектов природно-заповедного фонда, дается оценка экологического состояния природных комплексов и вносятся предложения по их охране, восстановлению и использованию, обосновывается выбор вида и категории особо охраняемой природной территории, ее границ, площади и функциональных зон.

3. Технико-экономическим обоснованием и входящим в его состав проектом отвода земель определяются:

границы и площади земель, передаваемых в состав особо охраняемой природной территории;

затраты, связанные с выкупом земельных участков у собственников этих земель и (или) покрытием убытков по их изъятию;

функциональное зонирование территории, режим охраны и условия регулируемого рекреационного и ограниченного хозяйственного использования природных ресурсов в пределах этих зон;

мероприятия и расходы по организации, содержанию и развитию особо охраняемой природной территории.

4. Проекты естественно-научных, технико-экономических обоснований, проекты отвода земель подлежат государственной экологической экспертизе и утверждению уполномоченным органом в области особо охраняемых природных территорий. <*>

Сноска. Статья 16 - в редакции Закона РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 17. Принятие решений о создании особо охраняемых природных территорий

Решения о создании особо охраняемых природных территорий республиканского значения принимаются Правительством Республики Казахстан по представлению уполномоченного органа в области особо охраняемых природных территорий.

Решения о создании особо охраняемых природных территорий местного значения принимаются соответствующими местными исполнительными органами по согласованию с уполномоченным органом в области особо охраняемых природных территорий.

Для принятия решения о создании особо охраняемых природных территорий необходимо наличие положительных заключений на естественно-научные и технико-экономические обоснования государственной экологической экспертизы.

<*>

Сноска. В статью 17 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ ; от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 18. Паспорт особо охраняемой природной территории

1. Исполнительные органы, в ведение которых передаются особо охраняемые природные территории, составляют по каждой такой территории паспорт установленного образца и регистрируют его в уполномоченном органе в области особо охраняемых природных территорий.

2. В паспорте особо охраняемой природной территории указываются:

наименование особо охраняемой природной территории;

местонахождение с картой-схемой, описание границ, площадь особо охраняемой природной территории и ее охранной зоны;

перечень находящихся на особо охраняемой природной территории объектов государственного природно-заповедного фонда с количественными показателями;

выделенные зоны и режимы охраны, обязательство по соблюдению этих режимов на особо охраняемой природной территории;

виды использования особо охраняемой природной территории;

наименование и адрес природоохранного учреждения или исполнительного органа, в ведении которого находится особо охраняемая природная территория.

3. Паспорта особо охраняемой природной территории хранятся в природоохранном учреждении, исполнительном органе, в ведении которого находится эта территория, и в уполномоченном органе в области особо охраняемых природных территорий. <*>

Сноска. В статью 18 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 19. Правовое положение отдельных видов особо охраняемых природных территорий

Государственные природные заповедники, включая биосферные, государственные национальные природные парки, государственные природные резерваты, государственные природные парки, государственные зоологические парки, государственные ботанические сады, государственные дендрологические парки, государственные природные заповедники-сепортеры, являются юридическими лицами в форме государственного учреждения. <*>

Сноска. Статья 19 - в редакции Закона РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 20. Символика особо охраняемых природных территорий

1. Особо охраняемые природные территории, являющиеся юридическими лицами, могут иметь свою символику (флаги, вымпелы, эмблемы и другое), которая должна включать в себя полное или официальное сокращенное наименование конкретно этой территории.

2. Особо охраняемые природные территории обладают исключительным правом на использование своей символики и могут разрешать ее использование юридическим и физическим лицам на платной основе.

3. Символику особо охраняемых природных территорий и порядок выдачи разрешений на ее использование устанавливают исполнительные органы, в ведении которых находятся эти территории. <*>

Сноска. В статью 20 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 21. Особенности использования земель, вод, лесов и недр особо охраняемых природных территорий

1. Земли, воды, леса и недра особо охраняемых природных территорий выделяются в особые категории земель, вод, лесов и недр.

2. Изъятие земель, вод, лесов и недр особо охраняемых природных территорий для иных нужд не допускается.

3. Использование земель, вод, лесов и недр особо охраняемых природных территорий осуществляется в соответствии с настоящим Законом и специальным законодательством Республики Казахстан.

Глава 5. ОХРАНА И ВОССТАНОВЛЕНИЕ ГОСУДАРСТВЕННОГО
ПРИРОДНО-ЗАПОВЕДНОГО ФОНДА НА ОСОБО ОХРАНЯЕМЫХ
ПРИРОДНЫХ ТЕРРИТОРИЯХ

Статья 22. Правовой режим охраны особо охраняемых природных территорий

1. Для особо охраняемых природных территорий вводится правовой режим особой охраны либо регулируемый режим хозяйственной деятельности.

2. Правовой режим особой охраны подразделяется на:

1) заповедный режим;

2) заказной режим.

Заповедный режим предусматривает запрет на особо охраняемой природной территории или на специально выделенных участках любой хозяйственной деятельности, а также иной деятельности, нарушающей естественное состояние окружающей среды.

Заказной режим предусматривает ведение на особо охраняемой природной территории или на специально выделенных участках хозяйственной и иной деятельности только в определенные сезоны, на определенный срок и лишь в той мере, если это не угрожает сохранению объектов государственного природно-заповедного фонда и не ухудшает их воспроизводство.

3. Регулируемый режим хозяйственной деятельности на особо охраняемой природной территории или на специально выделенных участках предусматривает ограниченное хозяйственное использование природных ресурсов.

Статья 23. Общие правила охраны особо охраняемых природных территорий

1. На особо охраняемых природных территориях запрещаются:

размещение и строительство населенных пунктов, объектов промышленности, сельского хозяйства и мелиорации, энергетики, транспорта и связи, военных и оборонных объектов, иных объектов и сооружений, не связанных с целями и функционированием особо охраняемых природных территорий;

складирование и захоронение отходов производства и потребления, а также радиоактивных материалов;

использование водоемов для сброса сточных вод;

применение потенциально опасных химических и биологических веществ, вредных физических воздействий на окружающую среду;

разведка и добыча полезных ископаемых, строительство и эксплуатация подземных сооружений, не связанных с добычей полезных ископаемых;

рубки леса главного пользования, заготовка живицы, второстепенных лесных материалов и древесных соков;

работы, могущие повлечь изменения естественного облика охраняемых ландшафтов или нарушения устойчивости экологических систем.

2. Пребывание граждан на особо охраняемых природных территориях ограничивается в соответствии с особенностями режимов их охраны и регламентируется индивидуальными положениями о каждой такой территории. <*>

Сноска. В статью 23 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 24. Охранные зоны особо охраняемых природных территорий

1. Для защиты от неблагоприятных внешних воздействий вокруг особо охраняемых природных территорий могут устанавливаться охранные зоны с запрещением в пределах этих зон любой деятельности, отрицательно влияющей на состояние и восстановление экологических систем данных территорий.

2. Размеры, границы, режимы и порядок использования природных ресурсов охранных зон устанавливаются местными исполнительными органами по согласованию с уполномоченным органом в области особо охраняемых природных территорий.

Земли охранных зон обозначаются на местности специальными знаками. <*>

Сноска. Статья 24 - в редакции Закона РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 25. Защитные мероприятия на особо охраняемых природных территориях

1. В целях предупреждения и ликвидации вредных воздействий на окружающую среду на особо охраняемых природных территориях могут проводиться следующие защитные мероприятия:

предупреждение и ликвидация стихийных бедствий, предупреждение, своевременное обнаружение и ликвидация пожаров;

предупреждение и ликвидация вредного воздействия вод;

защита растений, своевременное выявление очагов вредных насекомых и болезней леса и борьба с ними, санитарные и прочие рубки леса (расчистка леса в связи со строительством дорог, при прокладке просек, создании противопожарных разрывов);

обеспечение санитарно-эпидемиологического благополучия населения и ветеринарного мониторинга, регулирование численности животных в целях предупреждения эпидемий и эпизоотий.

2. Защитные мероприятия на особо охраняемых природных территориях проводятся с учетом режимов их охраны, на основании рекомендаций научных организаций и по разрешению исполнительных органов, в ведении которых находятся эти территории.

Сноска. В статью 25 внесены изменения - Законом Республики Казахстан от 31 января 2006 года N 125.

Статья 26. Восстановление государственного природно-заповедного фонда на особо охраняемых природных территориях

1. В целях восстановления государственного природно-заповедного фонда на особо охраняемых природных территориях могут проводиться следующие мероприятия:

охрана земель, включая защиту земель от эрозии и рекультивацию ранее нарушенных земель;

поддержание благоприятного режима водоемов, охрана вод от загрязнения, засорения и истощения;

восстановление лесов и лесоразведение в целях предотвращения эрозионных процессов и улучшения экологической обстановки;

охрана среды обитания и условий размножения, путей миграций и мест концентрации животных;

охрана, размножение, разведение и восстановление в природной среде редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных и растений;

первичное выращивание, селекция и размножение дикорастущих видов растений.

2. Восстановительные мероприятия на особо охраняемых природных территориях проводятся с учетом режимов охраны, на основании рекомендаций научных организаций и по согласованию с органами, осуществляющими государственный контроль в области охраны окружающей среды. <*>

Сноска. В статью 26 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 27. Организация восстановления государственного природно-заповедного фонда особо охраняемых природных территорий

Организация восстановления государственного природно-заповедного фонда, защитных мероприятий по предупреждению и ликвидации вредных воздействий на экологические системы особо охраняемых природных территорий осуществляется специальными службами соответствующих природо-охранных учреждений, государственных органов, в ведении которых находятся эти территории, или привлекаемыми организациями. <*>

Сноска. Статья 27 - в редакции Закона РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Глава 5-1. Организация охраны особо охраняемых
природных территорий <*>

Сноска. Дополнен главой 5-1 - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 27-1. Охрана природных комплексов и объектов государственных природных заповедников, включая биосферные, государственных национальных природных парков и государственных природных резерватов

1. Охрана природных комплексов и объектов государственных природных заповедников, включая биосферные, государственных национальных природных парков, государственных природных резерватов осуществляется государственной инспекцией по охране их территорий, работники которой входят в штат этих государственных учреждений.

2. Директора государственных природных заповедников, включая биосферные, государственных национальных природных парков, государственных природных резерватов и их заместители являются соответственно главными государственными инспекторами и их заместителями по охране территорий государственных природных заповедников, включая биосферные, государственных национальных природных парков и государственных природных резерватов.

Статья 27-2. Права государственных инспекторов по охране территорий государственных природных заповедников, государственных национальных природных парков, государственных природных резерватов

1. Работники государственных природных заповедников, государственных национальных природных парков, государственных природных резерватов, являющиеся государственными инспекторами по охране этих особо охраняемых природных территорий, в соответствии с законодательством Республики Казахстан имеют право:

проверять у лиц, находящихся на территориях государственных природных заповедников, государственных национальных природных парков, государственных природных резерватов, разрешение на право пребывания на указанных особо охраняемых природных территориях;

проверять документы на право осуществления природопользования и иной деятельности на территориях охранных зон, прилегающих к территориям государственных природных заповедников, государственных национальных природных парков, государственных природных резерватов;

задерживать на территориях государственных природных заповедников, государственных национальных природных парков, государственных природных резерватов и их охранных зон лиц, нарушивших законодательство Республики Казахстан об особо охраняемых природных территориях, и доставлять указанных нарушителей в правоохранительные органы;

направлять материалы о привлечении лиц, виновных в нарушениях установленного режима государственных природных заповедников, государственных национальных природных парков, государственных природных резерватов, к административной ответственности;

изымать у нарушителей законодательства Республики Казахстан об особо охраняемых природных территориях продукцию и орудия незаконного природопользования, транспортные средства, а также соответствующие документы;

производить на территориях государственных природных заповедников, государственных национальных природных парков, государственных природных резерватов и их охранных зон досмотр транспортных средств;

беспрепятственно посещать любые объекты, находящиеся на территориях государственных природных заповедников, государственных национальных природных парков, государственных природных резерватов, их охранных зон, для проверки соблюдения требований законодательства Республики Казахстан об особо охраняемых природных территориях;

приостанавливать хозяйственную и иную деятельность, не соответствующую режиму особой охраны государственных природных заповедников, государственных национальных природных парков, государственных природных резерватов и их охранных зон;

предъявлять иски физическим и юридическим лицам о взыскании в пользу государственных природных заповедников, государственных национальных природных парков, государственных природных резерватов средств в счет возмещения ущерба, нанесенного природным комплексам и объектам государственных природных заповедников, государственных национальных природных парков, государственных природных резерватов, их охранных зон в результате нарушений установленного режима их охраны;

в случаях, предусмотренных законодательством, направлять материалы о нарушениях законодательства Республики Казахстан об особо охраняемых природных территориях в правоохранительные органы.

2. Государственным инспекторам по охране территорий государственных природных заповедников, государственных национальных природных парков, государственных природных резерватов при осуществлении возложенных на них настоящим Законом задач разрешено ношение служебного оружия и применение специальных средств при исполнении служебных обязанностей.

Порядок приобретения, хранения и применения служебного оружия и специальных средств регулируется законодательными актами Республики Казахстан. Z980339_ V940002_

3. Государственные инспектора по охране территорий государственных природных заповедников, государственных национальных природных парков, государственных природных резерватов обеспечиваются бронежилетами и другими средствами индивидуальной защиты.

4. Государственные инспектора по охране территорий государственных природных заповедников, государственных национальных природных парков и государственных природных резерватов подлежат обязательному государственному страхованию в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 27-3. Охрана территорий государственных природных парков, государственных природных заказников и иных видов особо охраняемых природных территорий

1. Охрана территорий государственных природных заказников осуществляется центральными исполнительными органами, в ведении которых они находятся, в порядке, предусмотренном законодательными и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан. P930607_ Р961486_

2. Охрана территорий государственных природных парков и других особо охраняемых природных территорий местного значения осуществляется исполнительными органами, в ведении которых они находятся, в порядке, предусмотренном законодательными и иными нормативными правовыми актами Республики Казахстан.

3. Работники, осуществляющие охрану территорий государственных природных заказников, государственных природных парков и других особо охраняемых природных территорий местного значения, пользуются теми же правами, что и государственные инспектора по охране территорий государственных природных заповедников, государственных национальных природных парков и государственных природных резерватов.

Глава 6. ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ОСОБО ОХРАНЯЕМЫХ ПРИРОДНЫХ
ТЕРРИТОРИЙ

Статья 28. Цели использования особо охраняемых природных территорий

Особо охраняемые природные территории могут использоваться в целях:

1) научных;

2) культурно-просветительных;

3) учебных;

4) туристических и рекреационных;

5) ограниченных хозяйственных.

Статья 29. Использование особо охраняемых природных территорий в научных целях

1. На особо охраняемых природных территориях могут проводиться научные исследования по следующим основным направлениям:

инвентаризация и изучение объектов государственного природно-заповедного фонда, разработка научно обоснованных мер по их охране и восстановлению;

изучение естественного течения природных процессов и влияния режимов охраны на экологические системы;

экологический и другие виды мониторинга, ведение "Летописи природы";

разработка научных основ заповедного дела, охраны окружающей среды и рационального природопользования;

разработка научных основ восстановления популяций редких и находящихся под угрозой исчезновения видов диких животных и дикорастущих растений.

2. Методическое руководство и координацию научных исследований на особо охраняемых природных территориях совместно осуществляют уполномоченный орган в области особо охраняемых природных территорий и уполномоченный государственный орган, осуществляющий руководство в области науки и научно-технической деятельности. <*>

Сноска. В статью 29 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ ; от 25 мая 2004 г. N 553 .

Статья 30. Использование особо охраняемых природных территорий в культурно-просветительных целях

1. Особо охраняемые природные территории могут использоваться в следующих культурно-просветительных целях:

пропаганды естественно-научных знаний и достижений в области заповедного дела, охраны окружающей среды и рационального природопользования;

показа объектов неживой природы, растений и животных, объектов историко-культурного наследия;

ознакомления с деятельностью природоохранных учреждений.

2. Для проведения культурно-просветительных мероприятий на особо охраняемых природных территориях могут создаваться музеи, лектории, экспозиции, демонстрационные участки и другие необходимые объекты.

3. Защита, сохранение и использование памятников истории и культуры, находящихся на особо охраняемых природных территориях, осуществляются в соответствии с законодательством Республики Казахстан об охране и использовании историко-культурного наследия.

Статья 31. Использование особо охраняемых природных территорий в учебных целях

Особо охраняемые природные территории могут использоваться в следующих учебных целях:

проведения учебных экскурсий и занятий, производственных практик учащихся и студентов;

подготовки научных кадров, переподготовка и повышение квалификации специалистов в области заповедного дела, охраны окружающей среды и рационального природопользования.

Статья 32. Использование особо охраняемых природных территорий в туристических и рекреационных целях

1. Особо охраняемые природные территории могут использоваться для ознакомления туристов с природными и историко-культурными достопримечательностями, активного отдыха населения.

2. Для проведения туризма и рекреации на особо охраняемых природных территориях выделяются специальные участки, которые оборудуются туристическими тропами, смотровыми площадками, бивачными полянами, стоянками для транспорта, кемпингами, палаточными лагерями, гостиницами, мотелями, туристическими базами, объектами общественного питания, торговли и другого культурно-бытового назначения.

3. Туристическая и рекреационная деятельность на особо охраняемых природных территориях ограничивается с учетом режимов их охраны и регулируется в соответствии с законодательством Республики Казахстан о туризме.

Статья 33. Использование особо охраняемых природных территорий в ограниченных хозяйственных целях

1. Использование особо охраняемых природных территорий в ограниченных хозяйственных целях может допускаться исключительно на специально выделенных участках с заказным режимом и регулируемым режимом хозяйственной деятельности.

2. Ограниченное хозяйственное использование объектов государственного природно-заповедного фонда на особо охраняемых природных территориях осуществляется только по разрешениям Правительства Республики Казахстан или уполномоченного органа в области особо охраняемых природных территорий в пределах его компетенции.

3. На особо охраняемых природных территориях допускаются в установленных случаях лишь ограниченная и традиционная хозяйственная деятельность, связанные с нею виды природопользования, кустарные и народные промыслы, если это не угрожает сохранению и воспроизводству государственного природно-заповедного фонда, по разрешениям исполнительных органов, в ведении которых находятся эти территории. <*>

Сноска. В статью 33 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Глава 7. ГОСУДАРСТВЕННЫЕ ПРИРОДНЫЕ ЗАПОВЕДНИКИ

Статья 34. Понятие государственного природного заповедника

1. Государственный природный заповедник - особо охраняемая природная территория, предназначенная для сохранения и изучения в естественном состоянии и развитии природных процессов, типичных и уникальных экологических систем, биологического разнообразия и генетического фонда растительного и животного мира.

2. На всей территории государственных природных заповедников устанавливается заповедный режим охраны, исключающий хозяйственную эксплуатацию природных ресурсов. <*>

Сноска. Статья 34 - в редакции Закона РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 35. Особенности режима охраны государственных природных заповедников

1. В государственных природных заповедниках кроме общих мер охраны, указанных в статье 23 настоящего Закона, также запрещаются:

строительство зданий и сооружений, дорог общего пользования, трубопроводов, линий электропередач и прочих коммуникаций;

государственное геологическое изучение и различные изыскательские работы;

пользование поверхностными и подземными водами для удовлетворения потребностей в воде сельского хозяйства, промышленности, гидроэнергетики, водного транспорта и для иных хозяйственных нужд;

рубки леса, за исключением санитарных и прочих рубок, необходимых для проведения лесозащитных мероприятий и функционирования заповедников, заготовка живицы, второстепенных лесных материалов и древесных соков, побочные лесные пользования, пользование лесом в оздоровительных целях и участками лесного фонда для нужд охотничьего хозяйства;

использование растительного мира в хозяйственных целях, включая сенокошение и пастьбу скота;

охота, промысловое рыболовство и использование в хозяйственных целях животных, не относящихся к объектам охоты и рыболовства;

интродукция новых для флоры и фауны видов растений и животных;

применение любых химических, биологических и физических воздействий на окружающую среду;

сбор коллекций и проведение научных исследований с изъятием из природной среды животных и растений без специального разрешения;

пребывание граждан без специального разрешения и вне отведенных мест для посещения.

2. Земельные участки для личного подсобного хозяйства работников государственных природных заповедников выделяются местными исполнительными органами областей (города республиканского значения, столицы) вне заповедников или в пределах их охранных, санитарно-защитных и иных защитных зон. <*>

Сноска. В статью 35 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ ; от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 36. Особенности организации научных исследований в государственных природных заповедниках

1. Государственные природные заповедники проводят научные исследования путем организации стационарных круглогодичных наблюдений силами создаваемых в них научных центров, лабораторий и отделов.

Научным центрам, лабораториям и отделам государственных природных заповедников может присваиваться в установленном порядке статус научных организаций с распространением на их сотрудников прав научных работников.

2. В государственных природных заповедниках создаются ученые советы с включением в их состав ведущих ученых и специалистов, представителей научных организаций и общественных объединений.

3. В государственных природных заповедниках формируются банки научных данных, научные коллекции, фонды, библиотеки и архивы.

Государственные природные заповедники могут издавать научную, научно-популярную и другую литературу по вопросам заповедного дела.

Статья 37. Особенности использования государственных природных заповедников в культурно-просветительных, учебных, туристических, рекреационных и иных целях

В государственных природных заповедниках, на специально выделенных участках, не включающих особо ценные экологические системы и объекты, допускаются в порядке, устанавливаемом уполномоченным органом в области особо охраняемых природных территорий:

организация и устройство экскурсионных экологических маршрутов, туристических троп и стоянок, размещение музеев и экспозиций под открытым небом;

спортивный и любительский лов рыбы;

сбор грибов, орехов, ягод, лекарственных растений, сенокошение для нужд работников заповедника и постоянно проживающих на его территории граждан;

выпас личного скота работников заповедников, а также иных граждан, постоянно проживающих на их территории. <*>

Сноска. Статья 37 - в редакции Закона РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ . Внесены изменения - от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 38. Государственные природные биосферные заповедники

1. Государственные природные биосферные заповедники могут создаваться на базе существующих или вновь организуемых государственных природных заповедников для осуществления глобального экологического мониторинга.

2. В целях проведения научных исследований, апробирования и внедрения методов рационального природопользования, не разрушающих окружающую среду и не истощающих биологические ресурсы, к государственным природным биосферным заповедникам могут присоединяться биосферные полигоны с разными режимами охраны и функционирования.

3. Индивидуальные положения о государственных природных биосферных заповедниках утверждаются с учетом международных договоров, ратифицированных Республикой Казахстан.

Статья 38-1. Государственные природные заповедники-сепортеры

1. Государственный природный заповедник-сепортер - особо охраняемая природная территория республиканского значения с заповедным режимом охраны, предназначенная для восстановления и изучения нарушенных антропогенной деятельностью уникальных природных комплексов, не способных к естественной регенерации.

2. Режим охраны, организация научной деятельности и использование государственных природных заповедников-сепортеров в культурно-просветительных, учебных и туристических целях осуществляется в порядке, предусмотренном для государственных природных заповедников. <*>

Сноска. Дополнен статьей 38-1 - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Глава 8. ГОСУДАРСТВЕННЫЕ НАЦИОНАЛЬНЫЕ ПРИРОДНЫЕ ПАРКИ

Статья 39. Понятие государственного национального природного парка

1. Государственный национальный природный парк - особо охраняемая природная территория, предназначенная для сохранения, восстановления и многопрофильного использования природных и историко-культурных комплексов и объектов, имеющих особую экологическую, рекреационную и научную ценность.

2. Государственные национальные природные парки имеют категорию республиканского значения. <*>

Сноска. В статью 39 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 40. Зонирование и особенности использования территорий государственных национальных природных парков

1. В зависимости от режимов охраны и целей использования природных комплексов в государственных национальных природных парках выделяются следующие функциональные зоны и подзоны:

1) заповедного режима;

2) заказного режима с подзонами:

рекреационного использования;

административно-производственного назначения;

обслуживания посетителей и туристов;

ограниченной хозяйственной деятельности.

2. В пределах заповедных зон национальных парков запрещается любая хозяйственная деятельность, рекреационное использование и действует режим, соответствующий режиму особой охраны территорий государственных природных заповедников.

В зонах заказного режима обеспечиваются условия для сохранения природных комплексов и объектов, на территории которых допускается строго регулируемое их использование, в том числе в подзонах рекреационного использования, ограниченной хозяйственной деятельности, административно-производственного назначения и обслуживания посетителей, допускаются спортивная, любительская охота и рыболовство, строительство и эксплуатация рекреационных центров, гостиниц, кемпингов, музеев и других объектов обслуживания туристов.

3. В зоны ограниченной и традиционной хозяйственной деятельности могут включаться земельные участки как предоставленные государственным национальным паркам в постоянное пользование, так и закрепленные за ними без изъятия этих земельных участков у собственников и землепользователей.

4. В государственных национальных природных парках проводятся научные исследования, культурно-просветительные и учебные мероприятия в порядке, предусмотренном для государственных природных заповедников. <*>

Сноска. В статью 40 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Глава 8-1. Государственные природные резерваты <*>

Сноска. Дополнен главой 8-1 - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 40-1. Понятие государственного природного резервата

1. Государственный природный резерват - особо охраняемая природная территория с различными режимами охраны, предназначенная для сохранения и восстановления ландшафтного и биологического разнообразия, обеспечения устойчивого развития и сбалансированного использования природных ресурсов на данной территории.

2. Государственные природные резерваты имеют категорию республиканского значения.

Статья 40-2. Особенности зонирования территории и режима охраны государственных природных резерватов

В государственных природных резерватах выделяются следующие функциональные зоны:

1) зона заповедного ядра представляет собой наименее нарушенную вмешательством человека часть территории с заповедным режимом охраны и предназначена для сохранения ландшафтного и биологического разнообразия в естественном развитии;

2) буферная зона создается вокруг заповедного ядра, имеет заказной режим охраны и предназначена для снижения воздействия хозяйственной и рекреационной деятельности на зону ядра;

3) зона восстановления нарушенных ландшафтов представляет собой сильно деградированные участки-полигоны с низким естественным восстановительным потенциалом и предназначена для осуществления мероприятий по воссозданию ландшафтного и биологического разнообразия, а также восстановлению их хозяйственного значения. Зона восстановления имеет заповедный или заказной режим охраны;

4) зона устойчивого развития государственного природного резервата не имеет особого охранного режима и создается без изъятия земель у землепользователей. Вместе с тем на территории зоны запрещаются все виды хозяйственной деятельности, которые могут повлечь негативные изменения окружающей среды в зоне ядра и буферной зоне природного резервата. В данной зоне предпочтение отдается развитию рациональных форм ведения сельского и лесного хозяйства, местных промыслов и туризма, основанных на принципах сбалансированного использования природных ресурсов.

Статья 40-3. Особенности организации и управления государственных природных резерватов

Государственные природные резерваты могут создаваться на базе существующих государственных природных заповедников и государственных национальных природных парков или объединять их в комплексную особо охраняемую природную территорию под единым управлением.

Глава 9. ГОСУДАРСТВЕННЫЕ ПРИРОДНЫЕ ПАРКИ

Статья 41. Понятие государственного природного парка

Государственный природный парк является аналогом государственного национального природного парка, ставящим те же задачи и выполняющим те же функции, но относящимся к категории особо охраняемой природной территории местного значения со статусом природоохранного учреждения.

Статья 42. Зонирование и особенности использования государственных природных парков

1. В государственных природных парках выделяются те же зоны, как в государственных национальных природных парках.

2. Государственные природные парки используются в том же порядке и на тех же условиях, как государственные национальные природные парки.

3. Исполнительные органы, в ведении которых находятся государственные природные парки, вправе определять индивидуальные особенности функционирования этих особо охраняемых природных территорий с учетом конкретных природных и социально-экономических факторов, а также интересов местного населения.

Глава 10. ГОСУДАРСТВЕННЫЕ ПАМЯТНИКИ ПРИРОДЫ

Статья 43. Понятие государственного памятника природы

1. Государственный памятник природы - особо охраняемая природная территория с заповедным режимом, предназначенная для сохранения в естественном состоянии отдельных объектов государственного природно-заповедного фонда.

2. Государственные памятники природы могут быть зоологические, ботанические, лесные, дендрологические, гидрологические, геологические, геоморфологические, гидрогеологические, почвенные, ландшафтные и комплексные.

3. Государственные памятники природы могут быть местного и республиканского значения.

Статья 44. Особенности создания государственных памятников природы

1. Государственные памятники природы создаются на участках земель без изъятия их у собственников и пользователей земельных участков.

2. Исполнительные органы, в ведении которых находятся государственные памятники природы, передают их собственникам или пользователям земельных участков под обязательство по сохранению этих особо охраняемых природных территорий.

3. Расходы по охране и восстановлению государственных памятников природы возмещаются собственникам или пользователям земельных участков за счет установленных источников финансирования деятельности особо охраняемых природных территорий.

Статья 45. Особенности охраны и использования государственных памятников природы

1. Запрещается всякая деятельность, нарушающая естественное состояние и сохранность государственных памятников природы.

2. Государственные памятники природы могут использоваться в установленном порядке в научных, культурно-просветительных и учебных целях.

Глава 11. ГОСУДАРСТВЕННЫЕ ЗАПОВЕДНЫЕ ЗОНЫ

Статья 46. Понятие государственной заповедной зоны

1. Государственная заповедная зона - особо охраняемая природная территория с дифференцированными режимами охраны, предназначенная для сохранения объектов государственного природно-заповедного фонда на земельных участках, зарезервированных под государственные природные заповедники и государственные национальные природные парки, либо для сохранения и восстановления особо ценных природных ресурсов.

2. Государственные заповедные зоны могут быть местного и республиканского значения.

Статья 46-1. Порядок образования государственных заповедных зон

Решения об организации государственных заповедных зон республиканского значения принимаются Правительством Республики Казахстан, местного значения - местными исполнительными органами областей (города республиканского значения, столицы) по предложениям уполномоченного органа в области особо охраняемых природных территорий на основании научных обоснований, согласованных со всеми заинтересованными государственными органами. <*>

Сноска. Дополнен статьей 46-1 - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ . Внесены изменения - от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 47. Особенности охраны и использования государственных заповедных зон

1. В государственных заповедных зонах запрещается любая деятельность, если она может повлечь изменения естественного облика охраняемых ландшафтов или нарушения устойчивости экологических систем либо угрожает сохранению и воспроизводству особо ценных природных ресурсов.

2. В государственных заповедных зонах могут выделяться участки с заповедным и заказным режимами, а также с регулируемым режимом хозяйственной деятельности.

Кроме обязательных общих мер особой охраны, для каждой государственной заповедной зоны вводятся специальные экологические требования.

3. Государственные заповедные зоны могут использоваться во всех целях, предусмотренных для особо охраняемых природных территорий, с учетом особенностей режимов охраны и специальных экологических требований.

Статья 48. Государственная заповедная зона в северной части Каспийского моря

1. Акватория восточной части Северного Каспия с дельтами рек Волги (в пределах Республики Казахстан) и Урала входит в государственную заповедную зону в северной части Каспийского моря, предназначенную для сохранения рыбных запасов и обеспечения оптимальных условий обитания и естественного воспроизводства осетровых и других ценных видов рыб.

2. В государственной заповедной зоне в северной части Каспийского моря обеспечиваются возможности для развития рыбного хозяйства, водного транспорта, государственного геологического изучения, разведки и добычи углеводородного сырья с учетом специальных экологических требований.

Глава 12. ГОСУДАРСТВЕННЫЕ ПРИРОДНЫЕ ЗАКАЗНИКИ

Статья 49. Понятие государственного природного заказника

1. Государственный природный заказник - особо охраняемая природная территория с заказным режимом или регулируемым режимом хозяйственной деятельности, предназначенная для сохранения и воспроизводства одного или нескольких объектов государственного природно-заповедного фонда.

2. Государственные природные заказники могут быть зоологические, ботанические, гидрологические, геологические, геоморфологические, гидрогеологические, почвенные, ландшафтные и комплексные.

Государственные природные заказники являются особо охраняемыми природными территориями республиканского значения. <*>

Сноска. В статью 49 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 50. Особенности создания государственных природных заказников

1. Государственные природные заказники создаются на участках земель без изъятия их у собственников и пользователей земельных участков.

Собственник или пользователь обязан обеспечить право ограниченного целевого использования земельного участка, на котором находится государственный природный заказник.

2. Центральный исполнительный орган, в ведении которого находятся государственные природные заказники, организует мероприятия по охране и восстановлению расположенных в них объектов государственного природно-заповедного фонда силами специальных служб за счет установленных источников финансирования деятельности особо охраняемых природных территорий. <*>

Сноска. В статью 50 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 51. Особенности режима охраны и использования государственных природных заказников

1. В государственных природных заказниках запрещается любая деятельность, если она угрожает сохранению объектов государственного природно-заповедного фонда или ухудшает их воспроизводство.

2. Государственные природные заказники могут использоваться в установленном порядке в научных, культурно-просветительных, учебных и ограниченных хозяйственных целях.

Собственники и пользователи земельных участков могут осуществлять хозяйственную деятельность в государственных природных заказниках с соблюдением установленных ограничений.

Глава 13. ГОСУДАРСТВЕННЫЕ ЗООЛОГИЧЕСКИЕ ПАРКИ

Статья 52. Понятие государственного зоологического парка

1. Государственный зоологический парк - особо охраняемая природная территория со статусом природоохранного и научно-исследовательского учреждений и дифференцированными по зонам режимами охраны, предназначенная для охраны, воспроизводства и использования животного мира.

2. Государственные зоологические парки могут быть местного и республиканского значения.

Статья 53. Зонирование и особенности охраны государственных зоологических парков

1. Государственным зоологическим паркам предоставляются в установленном порядке земельные участки в постоянное землепользование, как правило, из земель населенных пунктов.

2. В государственных зоологических парках выделяются следующие зоны:

1) экспозиционная - для содержания и разведения животных, а также для показа животных посетителям;

2) научная - для проведения научных исследований;

3) общественная - для обслуживания посетителей;

4) административные и производственно-хозяйственные.

3. В государственных зоологических парках запрещаются любые действия, не связанные с выполнением их задач и могущие привести к гибели содержащихся в них животных.

Статья 54. Разведение животных в государственных зоологических парках

1. Государственные зоологические парки формируют и обеспечивают сохранение коллекций животных из отечественной и мировой фауны.

2. Государственные зоологические парки осуществляют в установленном порядке импортные и экспортные операции с животными, обмен ими с другими учреждениями зоологического профиля.

3. В государственных зоологических парках создаются ветеринарные и зоотехнические службы, питомники для разведения редких и находящихся под угрозой исчезновения видов животных.

Статья 55. Особенности использования государственных зоологических парков

1. Государственные зоологические парки используются в научных, культурно-просветительных и учебных целях.

2. Научные исследования в государственных зоологических парках проводятся в области содержания и разведения животных в неволе или полувольных условиях.

Государственные зоологические парки могут создавать банки научных данных, фонды, музеи, лектории, библиотеки и архивы, издавать научную, научно-популярную и другую литературу по вопросам деятельности этих учреждений.

3. Государственные зоологические парки могут иметь подсобные хозяйства, мастерские, зоологические магазины и другие объекты, необходимые для хозяйственной деятельности, соответствующей профилю этих учреждений.

Глава 14. ГОСУДАРСТВЕННЫЕ БОТАНИЧЕСКИЕ САДЫ

Статья 56. Понятие государственного ботанического сада

1. Государственный ботанический сад - особо охраняемая природная территория со статусом природоохранного и научно-исследовательского учреждений и дифференцированными по зонам режимами охраны, предназначенная для охраны, воспроизводства и использования растительного мира.

2. Государственные ботанические сады могут быть местного и республиканского значения.

Статья 57. Зонирование и особенности охраны государственных ботанических садов

1. Государственным ботаническим садам предоставляются в установленном порядке земельные участки в постоянное пользование.

2. В государственных ботанических садах выделяются следующие зоны:

1) экспозиционная - для культивирования растений и их показа посетителям;

2) научная - для проведения научных исследований;

3) заповедная - для сохранения уникальных, типичных и редких сообществ естественной растительности;

4) общественная - для обслуживания посетителей;

5) административные и производственно-хозяйственные.

3. В государственных ботанических садах запрещаются любые действия, не связанные с выполнением их задач и могущие привести к гибели культивируемых в них растений.

Статья 58. Культивирование растений в государственных ботанических садах

1. Государственные ботанические сады формируют и обеспечивают сохранение коллекций растений природной и культурной отечественной и мировой флоры.

2. Государственные ботанические сады осуществляют импортные и экспортные операции с растениями, обмен ими с другими учреждениями ботанического профиля.

3. В государственных ботанических садах создаются коллекционные и экспериментальные участки, гербарии, питомники и семенные фонды.

Статья 59. Особенности использования государственных ботанических садов

1. Государственные ботанические сады используются в установленном порядке в научных, культурно-просветительных и учебных целях.

2. Научные исследования в государственных ботанических садах проводятся в области первичного выращивания, селекции и размножения ценных, редких и находящихся под угрозой исчезновения видов природной флоры и интродуцированных культурных растений.

Государственные ботанические сады могут создавать банки научных данных, фонды, музеи, лектории, библиотеки и архивы, издавать научную, научно-популярную и другую литературу по вопросам деятельности этих учреждений.

3. Государственные ботанические сады могут создавать хозяйственные экспериментальные базы для производственных испытаний рекомендованных интродуцированных растений и их репродукций с целью внедрения в народное хозяйство.

4. Государственные ботанические сады могут иметь подсобные хозяйства, мастерские, специализированные магазины для продажи растений и другие объекты, необходимые для хозяйственной деятельности, соответствующей профилю этих учреждений.

Глава 15. ГОСУДАРСТВЕННЫЕ ДЕНДРОЛОГИЧЕСКИЕ ПАРКИ

Статья 60. Понятие государственного дендрологического парка

1. Государственный дендрологический парк - особо охраняемая природная территория со статусом природоохранного учреждения и с дифференцированными по зонам режимами охраны, предназначенная для охраны, воспроизводства и использования древесных и кустарниковых пород.

2. Государственные дендрологические парки могут быть местного и республиканского значения.

Статья 61. Зонирование, особенности охраны и использования государственных дендрологических парков

1. В государственных дендрологических парках выделяются те же зоны с учетом назначения и режимов охраны, как в государственных ботанических садах.

2. Государственные дендрологические парки используются в научных, культурно-просветительных и учебных целях в том же порядке и на тех же условиях, как государственные ботанические сады.

Глава 16. ЛЕСА ОСОБО ОХРАНЯЕМЫХ ПРИРОДНЫХ ТЕРРИТОРИЙ

Статья 62. Понятие лесов особо охраняемых природных территорий

Лесами особо охраняемых природных территорий являются леса специального целевого назначения соответствующих категорий защитности с правовым режимом особой охраны либо регулируемым режимом хозяйственной деятельности, имеющие особую экологическую, научную, культурную и хозяйственную ценность.

Статья 63. Категории защитности лесов особо охраняемых природных территорий

1. Леса особо охраняемых природных территорий подразделяются на следующие категории защитности:

леса государственных природных заповедников, государственных национальных природных парков, государственных природных резерватов, государственных природных парков, государственных лесных памятников природы, государственных заповедных зон и государственных природных заповедников-сепортеров;

особо ценные лесные массивы - леса уникальные по породному составу с наличием реликтовых и эндемичных пород; леса уникальные по продуктивности и генетическим качествам; леса, выполняющие важные защитные функции в сложных природных условиях;

леса, имеющие научное значение, - леса, являющиеся образцами достижений лесохозяйственной науки и практики; леса, служащие объектом научных исследований на длительную перспективу; лесные генетические резерваты, включающие плюсовые насаждения и деревья, другие селекционно-генетические объекты;

леса орехопромысловых зон - леса, имеющие важное значение в качестве сырьевой базы для заготовки орехов и организации охотничьего хозяйства;

лесоплодовые насаждения - естественные или искусственно созданные леса на землях лесного фонда, в составе которых произрастают ценные плодово-ягодные и орехоплодовые породы деревьев и кустарников в количестве, имеющем хозяйственное значение;

субальпийские леса - высокогорные леса, расположенные на границе с верхней безлесной частью горных вершин и хребтов, имеющие важное защитное и противоэрозионное значение. <*>

Сноска. В статью 63 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 64. Особенности охраны и использования лесов особо охраняемых природных территорий

1. (исключен - N 151 от 23.01.2001 г.)

2. Для особо ценных лесных массивов, лесов, имеющих научное значение, и субальпийских лесов устанавливаются режимы, исходя из особенностей каждой выделенной особо охраняемой территории.

3. Для лесов орехопромысловых зон и лесоплодовых насаждений устанавливается регулируемый режим хозяйственной деятельности, исходя из особенностей каждой выделенной особо охраняемой природной территории.

4. В лесах особо охраняемых природных территорий допускаются виды использования, предусмотренные настоящим Законом, с учетом специального целевого назначения этих лесов. <*>

Сноска. В статью 64 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Глава 17. ВОДОЕМЫ, ИМЕЮЩИЕ ОСОБОЕ ГОСУДАРСТВЕННОЕ
ЗНАЧЕНИЕ ИЛИ ОСОБУЮ НАУЧНУЮ ЦЕННОСТЬ

Статья 65. Понятие водоемов, имеющих особое государственное значение или особую научную ценность

1. К водоемам, имеющим особое государственное значение либо особую научную ценность, относятся водоемы специального целевого назначения с правовым режимом особой охраны или регулируемым режимом хозяйственной деятельности.

Водоемами, имеющими особое государственное значение или особую научную ценность, являются водоемы особо ценные в хозяйственном отношении; пограничные воды; водоемы, обладающие природными лечебными факторами и рекреационными свойствами; водоемы, служащие объектами научных исследований на длительную перспективу; водоемы, представляющие потенциальную селевую опасность.

2. (исключен - N 151 от 23.01.2001 г.) <*>
Сноска. В статью 65 внесены изменения - Законами РК от 11 мая 1999 г. N 381 Z990381_ ; от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 66. Особенности охраны и использования водоемов, имеющих особое государственное значение или особую научную ценность

1. Предоставление в пользование водоемов, имеющих особое государственное значение или особую научную ценность, может быть частично ограничено или полностью запрещено.

2. (исключен - N 151 от 23.01.2001 г.) <*>
Сноска. В статью 66 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Глава 18. ВОДНО-БОЛОТНЫЕ УГОДЬЯ, ИМЕЮЩИЕ МЕЖДУНАРОДНОЕ
ЗНАЧЕНИЕ

Статья 67. Понятие водно-болотных угодий, имеющих международное значение

1. Водно-болотными угодьями, имеющими международное значение, являются естественные и искусственные водоемы, включая морские акватории, служащие в качестве местообитаний типичной флоры и фауны, особенно водоплавающих птиц.

2. Водно-болотные угодья, имеющие международное значение, включаются в государственные природные заповедники, государственные национальные парки, государственные природные резерваты и в иные виды особо охраняемых природных территорий. <*>

Сноска. В статью 67 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 68. Особенности охраны и использования водноболотных угодий, имеющих международное значение

1. На водно-болотных угодьях, имеющих международное значение, устанавливаются заповедный и заказной режимы или регулируемый режим хозяйственной деятельности, обеспечивающие охрану и восстановление главным образом местообитаний водоплавающих птиц.

2. (исключен - N 151 от 23.01.2001 г.) <*>
Сноска. В статью 68 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Глава 19. УЧАСТКИ НЕДР, ПРЕДСТАВЛЯЮЩИЕ ОСОБУЮ ЭКОЛОГИ-
ЧЕСКУЮ, НАУЧНУЮ, КУЛЬТУРНУЮ И ИНУЮ ЦЕННОСТЬ

Статья 69. Понятие участков недр, представляющих особую экологическую, научную, культурную и иную ценность

1. (исключен - N 151 от 23.01.2001 г.)

2. К участкам недр, представляющим особую экологическую, научную, культурную и иную ценность, относятся:

геологические объекты - естественные и искусственные обнажения, в которых представлены опорные или характерные разрезы, характерные тектонические структуры, редкие горные породы и минералы, метеориты, сохранившиеся ископаемые остатки фауны и флоры;

геоморфологические объекты - террасы, поймы, пещеры, ущелья, каньоны, водопады и другие формы рельефа, наглядно отражающие процессы рельефообразования и имеющие особую ценность для туризма и рекреации;

гидрогеологические объекты - подземные воды и их выходы на поверхность, отличающиеся уникальными и редкими свойствами;

участки недр с наскальными рисунками, древними горными выработками и другими объектами по использованию недр, имеющими историческое, археологическое и этнографическое значение.

3. (исключен - N 151 от 23.01.2001 г.) <*>
Сноска. В статью 69 внесены изменения - Законами РК от 11 мая 1999 г. N 381 Z990381_ ; от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 70. Особенности охраны и использования участков недр, представляющих особую экологическую, научную, культурную и иную ценность

1. На участках недр, представляющих особую экологическую, научную, культурную и иную ценность, запрещается любая деятельность, угрожающая сохранности геологических, геоморфологических и гидрогеологических объектов государственного природно-заповедного фонда.

2. Особенности охраны и использования участков недр, представляющих особую экологическую, научную, культурную и иную ценность, определяются индивидуальным положением о каждой такой особо охраняемой природной территории.

Глава 20. ГОСУДАРСТВЕННЫЙ УЧЕТ И ГОСУДАРСТВЕННЫЙ КАДАСТР
ОСОБО ОХРАНЯЕМЫХ ПРИРОДНЫХ ТЕРРИТОРИЙ

Статья 71. Государственный учет особо охраняемых природных территорий

1. Государственный учет особо охраняемых природных территорий включает в себя сбор сведений о статусе этих территорий, об их географическом положении и границах, зонировании, режимах охраны и использовании этих территорий, качественных и количественных изменениях на них объектов государственного природно-заповедного фонда.

2. Государственный учет особо охраняемых природных территорий проводят природоохранные учреждения и исполнительные органы, в ведении которых находятся эти территории, по единым формам учетной документации и методическим указаниям по их заполнению.

Статья 72. Государственный кадастр особо охраняемых природных территорий

1. Государственный кадастр особо охраняемых природных территорий является официальным документом, который содержит регулярно обновляемые сведения об этих территориях.

Данные государственного кадастра особо охраняемых природных территорий служат для:

оценки и прогнозирования состояния особо охраняемых природных территорий;

разработки схем развития и размещения особо охраняемых природных территорий;

осуществления государственного контроля и разрешения споров в области особо охраняемых природных территорий.

2. Государственный кадастр особо охраняемых природных территорий ведется по единым правилам с использованием унифицированных форм хранения информации и соблюдением принципов сопоставимости с государственными кадастрами природных ресурсов.

Материалы государственного кадастра особо охраняемых природных территорий подлежат опубликованию.

Глава 21. ФИНАНСИРОВАНИЕ И ЭКОНОМИЧЕСКОЕ СТИМУЛИРОВАНИЕ ОСОБО
ОХРАНЯЕМЫХ ПРИРОДНЫХ ТЕРРИТОРИЙ

Статья 73. Источники финансирования особо охраняемых природных территорий

Финансирование особо охраняемых природных территорий производится за счет:

бюджетных средств;

средств особо охраняемых природных территорий, являющихся юридическими лицами;

добровольных взносов и пожертвований юридических и физических лиц;

иных источников финансирования, не запрещенных законодательством. <*>

Сноска. В статью 73 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ ; от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.).

Статья 74. (Исключена - Законом РК от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.)

Статья 75. (Исключена - Законом РК от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.)

Статья 76. Расходование средств из фондов охраны окружающей среды на особо охраняемые природные территории

(Статья 76 исключена - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ .

Статья 77. Платность использования особо охраняемых природных территорий

1. Использование особо охраняемых природных территорий юридическими и физическими лицами в научных, культурно-просветительных, учебных, туристических, рекреационных и ограниченных хозяйственных целях осуществляется на платной основе.

Ставки, порядок исчисления и сроки уплаты в бюджет платы за использование особо охраняемых природных территорий определяются в соответствии с K010209_ Налоговым кодексом Республики Казахстан.

2. Допускается в установленном порядке и на платной основе предоставление юридическим и физическим лицам зданий и сооружений на особо охраняемых природных территориях для осуществления научной, культурно-просветительной, учебной, туристической и рекреационной деятельности. <*>

Сноска. Статья 77 с дополнениями - Законом РК от 24 декабря 2001 года N 276 Z010276_ .

Статья 78. Средства особо охраняемых природных территорий

1. Особо охраняемые природные территории, являющиеся юридическими лицами, могут иметь средства, которые формируются за счет:

средств от оказания платных услуг физическим и юридическим лицам при осуществлении научной, культурно-просветительской, учебной, туристской и рекреационной деятельности, в том числе путем участия в конкурсах по государственным закупкам;

средств, получаемых от выдачи разрешений на использование символики особо охраняемых природных территорий;

добровольных взносов и пожертвований юридических и физических лиц;

средств, полученных от ограниченной хозяйственной деятельности;

средств из иных источников, не запрещенных законодательством.

2. Порядок образования и использования средств особо охраняемых природных территорий, являющихся юридическими лицами, определяется Правительством Республики Казахстан.

3. (пункты 3 и 4 исключены - N 151 от 23.01.2001 г.) <*>
Сноска. В статью 78 внесены изменения - Законом РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ ; Законом РК от 24 декабря 2001 года N 276 Z010276_ ; - от 25 мая 2004 г. N 553 .

Статья 79. Экономическое стимулирование особо охраняемых природных территорий <*>

Сноска. Статья 79 исключена Законом РК от 24 декабря 2001 года N 276 Z010276_ .

Глава 22. Государственный контроль в области
особо охраняемых природных территорий

Сноска. Название главы 22 в новой редакции - Законом Республики Казахстан от 31 января 2006 года N 125.

Статья 80. Задачи и виды контроля в области особо охраняемых природных территорий

1. Контроль в области особо охраняемых природных территорий предусматривает наблюдение за состоянием этих территорий, проверку выполнения мероприятий по охране и восстановлению государственного природно-заповедного фонда, соблюдение действующего законодательства.

2. В Республике Казахстан осуществляется государственный и общественный контроль в области особо охраняемых природных территорий.

Статья 81. Государственный контроль в области особо охраняемых природных территорий

1. Государственный контроль в области особо охраняемых природных территорий в пределах своей компетенции осуществляют:

уполномоченный орган в области особо охраняемых территорий;

местные представительные и исполнительные органы областей (города республиканского значения, столицы);

иные центральные исполнительные органы, в ведении которых находятся особо охраняемые природные территории.

2. Должностные лица, осуществляющие государственный контроль в области особо охраняемых природных территорий, в соответствии с законодательством Республики Казахстан в области особо охраняемых природных территорий имеют права государственных инспекторов в области охраны окружающей среды.

3. Государственный контроль в области особо охраняемых природных территорий осуществляется путем проведения проверок.

4. Проверка в области особо охраняемых природных территорий - действие должностных лиц, осуществляющих государственный контроль в области особо охраняемых природных территорий, совершаемое в целях определения соблюдения требований законодательства Республики Казахстан в области особо охраняемых природных территорий пользователями государственного природно-заповедного фонда этих территорий.

5. Государственные органы, осуществляющие государственный контроль в области особо охраняемых природных территорий, взаимодействуют с другими государственными органами по вопросам, входящим в их компетенцию. <*>

Сноска. Статья 81 - в редакции Закона РК от 23 января 2001 г. N 151 Z010151_ . Внесены изменения - от 20 декабря 2004 г. N 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.); Законом Республики Казахстан от 31 января 2006 года N 125.

Статья 82. (исключена - Законом Республики Казахстан от 31 января 2006 года N 125).

Статья 83. Меры защиты лиц, осуществляющих контроль в области особо охраняемых природных территорий

1. Лица, осуществляющие государственный контроль в области особо охраняемых природных территорий, подлежат обязательному страхованию и имеют право на возмещение ущерба в случае гибели или увечья при исполнении служебных обязанностей.

2. Лица, осуществляющие контроль в области особо охраняемых природных территорий, имеют право на хранение, ношение и применение специальных средств и огнестрельного оружия в установленном порядке.

Глава 23. РАЗРЕШЕНИЕ СПОРОВ И ОТВЕТСТВЕННОСТЬ ЗА НАРУШЕНИЕ
ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВА ОБ ОСОБО ОХРАНЯЕМЫХ ПРИРОДНЫХ ТЕРРИТОРИЯХ

Статья 84. Разрешение споров в области особо охраняемых природных территорий

Споры в области особо охраняемых природных территорий разрешаются в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

Статья 85. Ответственность за нарушение законодательства об особо охраняемых природных территориях

Ответственность за нарушение законодательства об особо охраняемых природных территориях устанавливается в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Статья 86. Возмещение вреда, причиненного нарушением законодательства об особо охраняемых природных территориях

1. Организации и физические лица, причинившие вред особо охраняемым природным территориям, имуществу природоохранных учреждений вследствие нарушения законодательства об особо охраняемых природных территориях, обязаны возместить вред в полном объеме.

2. Возмещение вреда, причиненного нарушением законодательства об особо охраняемых природных территориях, производится добровольно или по решению суда в соответствии с утвержденными в установленном порядке таксами и методиками исчисления вреда, а при их отсутствии - по фактическим затратам на восстановление государственного природно-заповедного фонда с учетом нанесенных убытков.

Глава 24. МЕЖДУНАРОДНОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО В ОБЛАСТИ ОСОБО
ОХРАНЯЕМЫХ ПРИРОДНЫХ ТЕРРИТОРИЙ

Статья 87. Международное сотрудничество в области особо охраняемых природных территорий

1. Международное сотрудничество в области особо охраняемых природных территорий осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан и на основе общепризнанных норм международного права.

Исполнительные органы, в ведении которых находятся особо охраняемые природные территории, природоохранные учреждения и общественные объединения могут поддерживать международные связи и сотрудничать в установленном порядке с международными организациями по вопросам заповедного дела и охраны окружающей среды.

2. Особо охраняемые природные территории Республики Казахстан в соответствии с международными соглашениями и договорами могут быть включены в категорию природных резерватов международного значения.

Статья 88. Международные договоры Республики Казахстан в области особо охраняемых природных территорий

Если международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан, установлены иные нормы, чем те, которые содержатся в законодательстве Республики Казахстан, то применяются нормы международных договоров.

Президент
Республики Казахстан

Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар туралы

1 тарау. Жалпы ережелер

2 тарау. Азаматтар мен қоғамдық бiрлестiктердiң ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы құқықтары мен мiндеттерi

3 тарау. Мемлекеттiк өкiмет органдарының ерекше қорғалатын табиғи аумақтар саласындағы құзыретi

4 тарау. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды ұйымдастыру

5 тарау. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтардағы мемлекеттiк табиғи-қорық қорын қорғау және қалпына келтiру

5-1-тарау. Ерекше қорғалатын табиғи аумақтарды қорғауды ұйымдастыру