Халықтың радиациялық қауіпсіздігі туралы

Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 23 сәуiрдегi N 219 Заңы.

МАЗМҰНЫ

Ескерту. Бүкіл мәтіндегі "өкiлеттi", "өкiлеттiгiне", "Өкiлеттi", деген сөздер тиісінше "уәкiлеттi", "уәкілетігіне", "Уәкілетті" деген сөздермен ауыстырылды - ҚР 2011.01.10 № 383-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

Осы Заң халықтың денсаулығын иондаушы сәулелендiрудiң зиянды әсерiнен қорғау мақсатында оның радиациялық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейдi.

1-тарау. ЖАЛПЫ ЕРЕЖЕЛЕР

1-бап. Осы Заңда пайдаланылатын негiзгi ұғымдар

Осы Заңда мынадай негiзгi ұғымдар пайдаланылады:

араласу деңгейi - жол берiлмейтiн мөлшердiң шамасы, оған жеткен кезде, созылмалы немесе авариялық сәуле алу жағдайы туындаған реттерде қорғау немесе авариядан кейiнгi шаралар қолданылады;

әсерлi мөлшер - адам организмi мен оның жекелеген органдарының радиациялық сезiмталдығын ескере отырып, олардың сәуле алуының кейiндегi зардаптарының пайда болу қатерiнiң шамасы ретiнде пайдаланылатын иондаушы сәулелендiрудiң сiңiрiлген энергиясының шамасы;

бақыланатын аймақ - радиациялық бақылау, адамдарды жiберу және олардың тұруы жөнiнде арнаулы ережелер қолданылатын аумақ;

иондаушы сәулелендiру - ортамен өзара әрекет кезiнде түрлi белгiлердегi иондар түзетiн, зарядталған, зарядталмаған бөлшектер мен фотондардан тұратын сәулелендiру;

пайдаланушы ұйым – атом энергиясы пайдаланылатын объектілермен жұмыс істеу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын заңды тұлға;

персонал – иондандырушы сәулелену көздерімен тұрақты немесе уақытша жұмыс істейтін немесе еңбек жағдайлары бойынша олардың әсер ету аясында болатын жеке тұлғалар;

радиациялық авария - атом энергиясын қолдану объектiсiн қауiпсiз пайдалану шегiнiң бұзылып, бұл орайда адамдардың немесе қоршаған ортаның белгiленген нормалардан жоғары радиоактивтi ластануына әкеп соғуы мүмкiн немесе әкеп соққан радиоактивтi өнiмдердiң және (немесе) иондаушы сәулелендiрудiң қалыпты пайдалану жобасында көзделген шектен асып кетуi;

радиациялық қауіпсіздік – Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген нормаларға сәйкес персоналға, халыққа және қоршаған ортаға радиациялық әсерді шектейтін іс-шаралар кешенімен қамтамасыз етілген, атом энергиясы пайдаланылатын объектінің қасиеттері мен сипаттамаларының жай-күйі;

радиациялық қорғаныш - радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге бағытталған радиациялық-гигиеналық, жобалау-конструкторлық, техникалық және ұйымдық шаралар жиынтығы;

радиациялық мониторинг - иондаушы сәулелендiру көздерiн пайдаланатын объектiлерде де, қоршаған ортада да радиациялық жағдайдың жай-күйiн жүйелi түрде байқап отыру;

табиғи радиациялық ая - ғарыш сәулесi және жерде, суда, ауада, биосфераның басқа элементтерiнде, тамақ өнiмдерi мен адам организмiнде өздiгiнен бөлiнген табиғи радионуклидтердiң сәулесi шығаратын сәулелендiру мөлшерi;

техногендiк өзгертiлген радиациялық орта - адам қызметiнiң нәтижесiнде өзгерген табиғи радиациялық орта;

техногендiк радиациялық фон - сол жердiң табиғи радиациялық фонын сипаттайтын осындай көрсеткiштердiң деңгейлерiн шегерiп тастағандағы радиациялық жағдайды сипаттайтын көрсеткiштер деңгейi.

Ескерту. 1-бап жаңа редакцияда - ҚР 2006.12.29 № 209, өзгерістер енгізілді - 2011.01.10 № 383-IV (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 12.01.2016 № 443-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

2-бап. Қазақстан Республикасының радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы заңдары

Қазақстан Республикасының радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы заңдары Қазақстан Республикасының Конституциясына негiзделедi, "Атом энергиясын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасы Заңынан, осы Заңнан, сондай-ақ Қазақстан Республикасының өзге де нормативтiк құқықтық актiлерiнен тұрады.

3-бап. Радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз етудiң негiзгi принциптерi

Радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз етудiң негiзгi принциптерi мыналар болып табылады:

нормалау принципi - иондаушы сәулелендiрудiң барлық көздерiнен азаматтардың сәуле алуының жеке мөлшерiнiң жол берiлетiн шегiнен асырмау;

негiздеу принципi - иондаушы сәулелендiру көздерiн пайдалану жөнiндегi қызметтiң барлық түрiне тыйым салу, бұл орайда алынған пайда адам мен қоғам үшiн табиғи радиациялық ортаға қосымша сәуле алу келтiретiн ықтимал зиян қатерiнен аспайды;

оңтайлыландыру принципi - иондаушы сәулелендiрудiң кез келген көзiн пайдалану кезiнде сәуле алудың жеке мөлшерi мен сәуле алатын адамдар санының экономикалық және әлеуметтiк факторларын ескере отырып, мүмкiндiгiнше төмен және қол жетерлiк деңгейде ұстау;

авариялық оңтайландыру қағидаты – төтенше (авариялық) жағдайларда қолданылатын шаралардың нысаны, ауқымы мен ұзақтығы радиациялық авария салдарын жою жөніндегі іс-шаралардың зиянға қарағанда пайдасы көп болатындай етіп оңтайландырылуға тиіс.

Ескерту. 3-бапқа өзгеріс енгізілді – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

4-бап. Радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету

Радиациялық қауiпсiздiк:

құқықтық, ұйымдық, инженерлiк - техникалық, санитарлық-гигиеналық, профилактикалық, тәрбиелiк, жалпы бiлiм беру мен ақпараттық сипаттағы шаралар кешенiн жүргiзу;

Қазақстан Республикасы мемлекеттiк органдарының, қоғамдық бiрлестiктердiң, жеке және заңды тұлғалардың радиациялық қауiпсiздiк саласындағы нормалар мен ережелердi сақтау жөнiндегi шараларды iске асыруы;

республиканың бүкiл аумағында радиациялық мониторингтi жүзеге асыру;

иондаушы сәулелендiру көздерiмен нақты қызметтi жүзеге асырудың барлық деңгейiнде радиациялық қауiпсiздiктi сапалық жағынан қамтамасыз ету бағдарламаларын iске асыру арқылы қамтамасыз етiледi.

Ескерту. 4-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 03.07.2013 № 124-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланғанынан кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

2-тарау. РАДИАЦИЯЛЫҚ ҚАУIПСIЗДIКТI ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ
САЛАСЫНДАҒЫ МЕМЛЕКЕТТIК БАСҚАРУ, ҚАДАҒАЛАУ ЖӘНЕ БАҚЫЛАУ

5-бап. Қазақстан Республикасы Үкiметiнің құзыретi

Қазақстан Республикасының Үкіметі:

1) халықтың радиациялық қауiпсiздiгін қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі бағыттарын әзірлейді;

2) өзіне Конституциямен, осы Заңмен, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарымен және Қазақстан Республикасы Президентінің актілерімен жүктелген өзге де функцияларды орындайды.

Ескерту. 5-бап жаңа редакцияда – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

6-бап. Мемлекеттiк органдардың радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi құзыреті

1. Атом энергиясын пайдалану саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның құзыретіне мыналар жатады:

1) Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасында көзделген халықтың радиациялық қауiпсiздiгін қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттiк саясатты iске асыру;

2) радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласындағы техникалық регламенттерді әзірлеу және бекіту;

3) атом энергиясы пайдаланылатын объектілерде жұмыс істейтін персоналға қойылатын біліктілік талаптарын әзірлеу және бекіту;

4) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыру.

2. Халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның құзыретіне мыналар жатады:

1) халықтың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету саласындағы санитариялық қағидалар, гигиеналық нормативтер мен техникалық регламенттер талаптарының сақталуына мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық бақылау мен қадағалауды ұйымдастыру және жүзеге асыру;

2) осы Заңда, Қазақстан Республикасының өзге де заңдарында, Қазақстан Республикасы Президентінің және Қазақстан Республикасы Үкіметінің актілерінде көзделген өзге де өкілеттіктерді жүзеге асыру.

3. Қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті орган, Қазақстан Республикасының кеден органдары және Қазақстан Республикасы Ұлттық қауіпсіздік комитетінің Шекара қызметі өз құзыреті шегінде Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес халықтың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.

Ескерту. 6-бап жаңа редакцияда – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңымен.

7-бап. Радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi мемлекеттiк нормалау

1. Радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi мемлекеттiк нормалау радиациялық қауiпсiздiк нормаларын, санитарлық ережелердi, гигиеналық нормативтердi, құрылыс нормалары мен ережелерiн, еңбек қорғау ережелерiн, радиациялық қауiпсiздiк жөнiндегi әдiстемелiк, нұсқаулық және өзге де құжаттарды белгiлеу арқылы жүзеге асырылады. Бұл актiлер радиациялық қауiпсiздiк жөнiндегi халықаралық стандарттарды ескеруге тиiс және осы Заңның ережелерiне қайшы келмеуге тиiс.

2. Радиациялық қауiпсiздiк саласындағы санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормалар, техникалық регламенттер Қазақстан Республикасының заңнамасында белгiленген тәртiппен бекiтiледi.

3. Радиациялық қауiпсiздiк мәселелерi жөнiндегi өкiмдiк, нұсқаулық, әдiстемелiк және өзге де құжаттарды уәкiлеттi мемлекеттiк органдар және пайдаланушы ұйымдар өз құзыреттерi шегiнде радиациялық қауiпсiздiк саласындағы техникалық регламенттер негiзiнде бекiтедi және қабылдайды.

Ескерту. 7-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.12.29 № 209 Заңымен.

8-бап. Радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге өндiрiстiк бақылау

1. Пайдаланушы ұйымдар радиациялық қорғау сапасының қамтамасыз етiлуiне өндiрiстiк бақылау жүргізеді.

2. Радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы өндiрiстiк бақылауды орындау тәртiбi әрбiр пайдаланушы ұйым үшiн ол орындайтын жұмыстардың ерекшелiктерi мен жағдайлары ескерiле отырып айқындалады.

3. Пайдаланушы ұйымның радиациялық қорғаудың қамтамасыз етiлуiне өндiрiстiк бақылауды жүзеге асыратын лауазымды адамдары радиациялық қауiпсiздiк талаптарының, санитариялық қағидалар мен гигиеналық нормативтердiң, радиациялық қауiпсiздiк қағидаларының, құрылыс нормалары мен қағидаларының, еңбекті қорғау қағидаларының, радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы өкiмдiк, нұсқаулық, әдiстемелiк және өзге де құжаттардың бұзылуы анықталған кезде Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген ықпал ету шараларын қолданады.

Ескерту. 8-бап жаңа редакцияда - ҚР 12.01.2016 № 443-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); өзгеріс енгізілді – ҚР 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

3-тарау. РАДИАЦИЯЛЫҚ ҚАУIПСIЗДIКТI ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУГЕ
ҚОЙЫЛАТЫН ЖАЛПЫ ТАЛАПТАР

9-бап. Радиациялық қауiпсiздiктiң жай-күйiн бағалауға қойылатын талаптар

1. Радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласында жоспарлау және шешiмдер қабылдау, олардың тиiмдiлігін талдау кезiнде мемлекеттiк органдар, облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергiлiктi атқарушы органдары, пайдаланушы ұйымдар радиациялық қауiпсiздiк талаптарын, радиациялық қауiпсiздiк саласындағы санитариялық қағидалар мен гигиеналық нормативтерді қамтамасыз ету мақсатында радиациялық қауiпсiздiктi бағалауды жүргiзедi.

2. Радиациялық қауiпсiздiктi бағалауды халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттiк орган, қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкiлеттi орган және атом энергиясын пайдалану саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган:

1) қоршаған ортаның радиоактивтi ластану сипаттамасы;

2) радиациялық қауiпсiздiк жөнiндегi iс-шаралардың қамтамасыз етiлуiне және радиациялық қауiпсiздiк саласындағы нормалардың, ережелер мен гигиеналық нормативтердiң орындалуына талдау жасау;

3) радиациялық авариялардың ықтималдылығы мен олардың ауқымы;

4) радиациялық авариялар мен олардың салдарларын "тиiмдi түрде жоюға әзiрлiк дәрежесi;

5) халықтың жекелеген топтарының барлық иондаушы сәулелендiру көздерiнен алатын сәулелену дозаларына талдау жасау;

6) сәулелену мөлшерiнiң белгiленген шегiнен асып түсетiн мөлшерде сәуле алған адамдарды саны негiзiнде жүзеге асырады.

3. Радиациялық қауiпсiздiктi бағалау нәтижелерiн атом энергиясын пайдалану саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган талдайды және бекiтедi.

Ескерту. 9-бап жаңа редакцияда - ҚР 2004.12.20 № 13 (01.01.2005 бастап қолданысқа енгiзiледi), өзгерістер енгізілді - ҚР 2006.12.29 № 209; 12.01.2016 № 443-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

10-бап. Иондаушы сәулелендiру көздерiмен жұмыс iстеген кезде радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз етуге қойылатын талаптар

Пайдаланушы ұйымдар:

осы Заңның және радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы өзге де нормативтiк құқықтық актiлердiң талаптарын орындауға;

радиациялық қауiпсiздiктi және иондаушы сәулелендiру көздерiн сақтауды қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды жоспарлап, жүзеге асыруға;

иондаушы сәулелендiру көздерi болып табылатын жаңа (жаңғыртылатын) өнiмнiң, материалдар мен заттардың, технологиялық процестер мен өндiрiстердiң радиациялық қауiпсiздiгiн негiздеу жөнiндегi жұмыстар жүргiзуге;

жұмыс орындарындағы, үй-жайлардағы, ұйымдардың аумақтарындағы, бақыланатын аймақтардағы радиациялық жағдайға, сондай-ақ радиоактивтi заттардың сыртқы шығуы мен тасталуына үнемi өндiрiстiк бақылау жасап отыруды жүзеге асыруға;

қызметшiлердiң жеке сәуле алу мөлшерiне үнемi бақылау жасап, оларды есепке алуға;

өндiрiстiк радиациялық бақылау қызметтерiнiң лауазымды адамдары мен қызметшiлерiн, мамандарын, иондаушы сәулелендiру көздерiмен тұрақты немесе уақытша жұмыс iстейтiн басқа да адамдарды даярлауға және оларды аттестациядан өткiзуге;

қызметшiлердi алдын ала (жұмысқа тұрған кезде) және мезгiл-мезгiл медициналық тексеруден өткiзiп тұруды ұйымдастыруға;

қызметшiлердiң жұмыс орындарындағы иондаушы сәулелену деңгейлерi туралы және олардың алған жеке сәуле мөлшерiнiң шамасы туралы оларға үнемi хабарлап отыруға;

радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласында мемлекеттiк басқаруды, қадағалау мен бақылауды жүзеге асыруға уәкiлеттi мемлекеттiк органдарды авариялық жағдайлар туралы, радиациялық қауiпсiздiкке қатер төндiретiн технологиялық регламенттiң бұзылуы туралы дер кезiнде хабарлап отыруға;

радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласында мемлекеттiк басқаруды, қадағалау мен бақылауды жүзеге асыратын мемлекеттiк органдар уәкiлдiк берген лауазымды адамдардың қорытындыларын, қаулыларын, нұсқамаларын орындауға;

азаматтардың радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы құқықтарын iске асыруды қамтамасыз етуге мiндеттi.

Ескерту. 10-бапқа өзгеріс енгізілді - ҚР 12.01.2016 № 443-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

11-бап. Табиғи радионуклидтердiң әсер етуi кезiнде радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету

1. Радонның және басқа да табиғи радионуклидтердiң болуына байланысты халық пен қызметшiлердiң сәуле алуы тұрғын үйлер мен өндiрiстiк үй-жайларда белгiленген нормативтерден аспауға тиiс.

2. Халық пен қызметшiлердi табиғи радионуклидтердiң ықпалынан қорғау мақсатында:

үйлер мен ғимараттар құрылысы үшiн топырақтан радонның бөлiнуi деңгейiн және радиациялық аяны ескере отырып, жер учаскелерiн таңдау;

үйлер мен ғимараттарды осы үй-жайлардың ауасына радон түсуiне жол бермеудi ескере отырып жобалау және салу;

үй-жайлардың ауасындағы радонның болу деңгейiн және радиациялық аяны ескере отырып, құрылыс материалдарына өндiрiстiк бақылау жүргiзу, үйлер мен ғимараттарды пайдалануға қабылдап алу;

үйлер мен ғимараттарды олардағы радонның болу деңгейiн және радиациялық аяны ескере отырып пайдалану жүзеге асырылуға тиiс.

3. Үйлер мен ғимараттардағы радонның болу деңгейiн және радиациялық аяны кемiту арқылы нормативтердi орындау мүмкiн болмаған жағдайда олардың пайдаланылу сипаты өзгертiлуге тиiс.

4. Радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi талаптарға сай келмейтiн құрылыс материалдары мен бұйымдарды пайдалануға тыйым салынады.

5. Халықтың табиғи сәулелену көздерiнен сәуле алу дозалары денсаулық сақтау саласындағы уәкiлеттi орган олар үшiн белгiлеген нормалардан аспауға тиiс.

Ескерту. 11-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.12.29 № 209 Заңымен.

12-бап. Тағам өнiмдерiн өндiрген кезде және ауыз суды пайдаланған кезде радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету

Өндiрiстiк шикiзат, тағам өнiмдерi, ауыз су және дайындау, сақтау, тасымалдау мен сату процесiнде олармен жанасатын материалдар мен бұйымдар радиациялық қауiпсiздiк нормалары талаптарына сай келуге тиiс.

13-бап. Медициналық процедуралар жүргiзу кезiнде азаматтардың радиациялық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету

1. Радиоизотоптарды немесе басқа да иондаушы сәулелену көздерiн пайдалану арқылы медициналық процедуралар жүргiзiлген кезде азаматтарды (пациенттердi) қорғаудың тиiстi құралдары пайдаланылады. Пациенттiң сәуле алу дозасы радиациялық қауiпсiздiк саласындағы нормативтiк құқықтық актiлерде белгiленген деңгейден аспауға тиiс.

2. Медициналық процедуралар жүргiзiлген кезде пациентке алынатын және (немесе) алған сәуле дозалары туралы және оның әсерiнiң ықтимал зардаптары туралы толық ақпарат берiледi. Азаматтың (пациенттiң), эпидемиологиялық тұрғыдан қауiптi ауруларды анықтау мақсатында жүргiзiлетiн профилактикалық зерттеулердi қоспағанда, осындай медициналық процедуралардан бас тартуға құқығы бар.

3. Иондаушы сәулелену көздерiн пайдалану арқылы процедуралар жүргiзетiн медициналық ұйым, егер осындай себептiк байланыс сот тәртiбiмен дәлелденсе, пациент денсаулығына немесе өмiрiне келтiрiлетiн ықтимал терiс әсер үшiн Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жауаптылықта болады.

4. Радиоизотоптар немесе басқа да иондаушы сәулелену көздерi пайдаланылатын барлық медициналық процедуралар үшiн медициналық ұйым осындай процедураларды жүргiзген кезде радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету мақсатында медициналық қызметтер сапасын қамтамасыз ету бағдарламасын әзiрлеп, оны атом энергиясын пайдалану жөнiндегi уәкiлеттi органда бекiтедi.

5. Иондаушы сәулелену көздерi пайдаланылатын медициналық қызметке қойылатын бiлiктiлiк талаптарында жұмысқа жiберiлген мамандардың бiлiктiлiгiне, оларды аттестаттау және қайта аттестаттау тәртiбiне қойылатын талаптар, даярлау және қайта даярлау бағдарламасы белгiленедi.

6. Ауруларға диагноз қою, олардың алдын алу және емдеу үшiн радиоактивтiк заттарды және басқа иондаушы сәулелену көздерiн денсаулық сақтау саласындағы уәкiлеттi орган бекiткен, пациенттердiң радиациялық қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету жөнiндегi талаптарды қамтитын әдiстерге (әдiстемелерге) сәйкес қана пайдалануға рұқсат етiледi.

Ескерту. 13-бап жаңа редакцияда – ҚР 2006.12.29 № 209 Заңымен.

14-бап. Сәуле алудың жеке мөлшерiн есепке алу және бақылау

Иондаушы сәулелену көздерiмен жұмыс iстеу, медициналық рентген-радиологиялық рәсімдер жүргiзу кезiнде, сондай-ақ табиғи және техногендiк радиациялық аяға байланысты азаматтар алған сәуле алудың жеке мөлшерiн бақылау мен есепке алу халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік орган айқындайтын тәртiппен сәуле алудың жеке мөлшерiн бақылау мен есепке алудың бiрыңғай мемлекеттiк жүйесi шеңберiнде жүзеге асырылады.

Ескерту. 14-бап жаңа редакцияда - ҚР 29.09.2014 N 239-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейiн күнтiзбелiк он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледi); өзгеріс енгізілді - ҚР 12.01.2016 № 443-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 25.02.2021 № 12-VII (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

4-тарау. РАДИАЦИЯЛЫҚ АВАРИЯ КЕЗIНДЕ РАДИАЦИЯЛЫҚ
ҚАУIПСIЗДIКТІ ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ

15-бап. Уәкілетті мемлекеттiк органдардың радиациялық авария кезiндегi қызметi

Радиациялық авария кезiнде уәкiлеттi мемлекеттiк органдар осы Заңды басшылыққа алады және өз қызметiн Қазақстан Республикасының азаматтық қорғау туралы заңнамасына және Қазақстан Республикасының атом энергиясын пайдалану саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырады.

Ескерту. 15-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 12.01.2016 № 443-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 14.05.2020 № 329-VI (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

16-бап. Авариялық даярлықты қамтамасыз ету

Пайдаланушы ұйымдарда:

ықтимал радиациялық авариялардың, олардың салдарының болжамы және радиациялық жағдайдың болжамы жасалып, уәкiлеттi мемлекеттiк органмен келiсiлген тiзбесi;

радиациялық авария болған кезде жедел шешiмдер қабылдау өлшемдерi және уәкiлеттi мемлекеттiк органмен келiсiлiп араласу деңгейi;

облыстың (республикалық маңызы бар қаланың, астананың) жергiлiктi атқарушы органымен, радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласында мемлекеттiк басқаруды, қадағалау мен бақылауды жүзеге асыратын уәкiлеттi мемлекеттiк органдармен келiсiлген, қызметшiлер мен халықты радиациялық авариядан және оның зардаптарынан қорғау жөнiндегi шаралар жоспары;

радиациялық аварияны хабарлауға және оның зардаптарын жоюды қамтамасыз етуге арналған құралдар;

радиациялық зақымданудың алдын алуға арналған медициналық құралдар және радиациялық авария кезiнде зардап шеккендерге медициналық көмек көрсету құралдары;

қызметшiлер арасынан құрылатын авариялық-құтқару құрамалары болуға мiндеттi.

Ескерту. 16-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2004.12.20 № 13 (01.01.2005 бастап қолданысқа енгiзiледi), 2006.12.29 № 209; 12.01.2016 № 443-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

17-бап. Пайдаланушы ұйымдардың радиациялық авария кезiнде радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету жөнiндегi мiндеттерi

Ескерту. 17-баптың тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР 12.01.2016 № 443-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

Пайдаланушы ұйым радиациялық авария жағдайында:

радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы мемлекеттiк басқаруды, қадағалау мен бақылауды жүзеге асыратын уәкiлеттi мемлекеттiк органдарға, сондай-ақ облыстардың (республикалық маңызы бар қалалардың, астананың) жергiлiктi атқарушы органдарына және сәуле алуы жоғары болуы мүмкiн аумақтар халқына радиациялық авария туралы дереу хабарлауға;

уәкiлеттi мемлекеттiк органдармен бiрлесе отырып, қызметшiлер мен халықты радиациялық авариялар мен оның зардаптарынан қорғау жөнiндегi шаралардың орындалуын қамтамасыз етуге;

радиациялық авария кезiнде зардап шеккендерге медициналық көмек көрсету жөнiнде шаралар қолдануға;

радиоактивтi ластау ошағын оқшаулау және радиоактивтi заттардың қоршаған ортаға таралуына жол бермеу жөнiнде шаралар қолдануға;

радиациялық авария кезiнде радиациялық аварияның өршуiне және радиациялық жағдайдың өзгеруiне талдау жасап, болжам әзiрлеуге;

радиациялық авария жойылғаннан кейiн пайдаланушы ұйым аумағында радиациялық жағдайды қалпына келтiру жөнiнде шаралар қабылдауға;

қызметшiлер мен халықтың жеке сәуле алу мөлшерiн бағалау жөнiнде және бұл деректердi денсаулық сақтау органдары мен басқа да уәкiлеттi мемлекеттiк органдарға беру жөнiнде шаралар қолдануға мiндеттi.

Ескерту. 17-бапқа өзгерістер енгізілді - ҚР 2004.12.20 № 13 (01.01.2005 бастап қолданысқа енгiзiледi); 12.01.2016 № 443-V (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі); 28.12.2018 № 210-VІ (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) Заңдарымен.

18-бап. Радиациялық аварияның зардаптарын жоюға тартылатын азаматтардың жоспарланатын сәуле алуының жоғары мөлшерi

1. Радиациялық аварияның зардаптарын жоюға, құтқару және шұғыл жұмыстар мен дезактивизацияға тартылатын азаматтардың жоспарланатын сәуле алуының жоғары мөлшерi тек адамдарды құтқару қажеттiгiне және олардың одан да көп сәуле алуына жол бермеуге ғана байланысты болуы мүмкiн.

2. Радиациялық авариялардың зардаптарын жоюға тартылатын азаматтардың жоспарланатын сәуле алуының жоғары мөлшерiне олардың ерiктi келiсiмiмен және сәуле алудың мүмкiн мөлшерi мен денсаулық үшiн қатерi туралы алдын ала хабарлай отырып, олардың өмiр кезеңi iшiнде бiр рет жол берiледi.

3. Өтемнiң түрлерi мен мөлшерi және аталған жұмыстарды орындауға тартылатын адамдардың денсаулығына радиациялық әсер келтiрген зиянның орнын толтыру Қазақстан Республикасының заңдарымен белгiленедi.

5-тарау. АЗАМАТТАРДЫҢ, ҚОҒАМДЫҚ БIРЛЕСТIКТЕР МЕН ҰЙЫМДАРДЫҢ
РАДИАЦИЯЛЫҚ ҚАУIПСIЗДIКТI ҚАМТАМАСЫЗ ЕТУ САЛАСЫНДАҒЫ
ҚҰҚЫҚТАРЫ МЕН МIНДЕТТЕРI

19-бап. Радиациялық қауiпсiздiк құқығы

Қазақстан Республикасы азаматтарының, Қазақстан Республикасының аумағында тұратын шетелдіктер мен азаматтығы жоқ адамдардың радиациялық қауіпсіздікке құқығы бар. Бұл құқық иондандырушы сәулеленудің адам организміне белгіленген нормалардан жоғары радиациялық әсер етуіне жол бермеу жөніндегі іс-шаралар кешенін жүргізумен, сондай-ақ жеке тұлғалардың және пайдаланушы ұйымдардың радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі талаптарды орындауымен қамтамасыз етіледі.

Ескерту. 19-бап жаңа редакцияда - ҚР 12.01.2016 № 443-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

20-бап. Ақпарат алу құқығы

Жеке және заңды тұлғалардың уәкiлеттi мемлекеттiк органдар мен бұқаралық ақпарат құралдары арқылы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласында ақпарат алуға құқығы бар.

Ескерту. 20-бап жаңа редакцияда - ҚР 12.01.2016 № 443-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

21-бап. Азаматтардың иондаушы сәулелендiруден сәуле алу кезiнде немесе радиациялық авария салдарынан өз өмiрi мен денсаулығына келтiрiлген зиянның, мүлiктiк залалдың орны толтырылуына құқығы

1. Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес азаматтардың иондаушы сәулелендiрудiң белгiленген шегiнен тыс немесе радиациялық авария салдарынан сәуле алуға байланысты өз өмiрi мен денсаулығына келтiрiлген зиянның орны толтырылуына және мүлiктiк залалдардың орны толтырылуына құқығы бар.

2. алып тасталды

3. Радиациялық әсерден зардап шегушiлерге:

радиациялық аварияны жою кезiнде белгiленген мөлшерден артық сәуле алған адамдар;

ионданушы сәулелендiру көздерiнен қызметшiлер үшiн радиациялық қауiпсiздiк нормаларында белгiленген шектен артық сәуленiң әсерлi мөлшерiн алған және осы сәуле алумен тiкелей байланысты ауруы бар адамдар;

егер ата-анасының бiреуi радиациялық әсерден зардап шеккендер қатарына қосылса, солардан туып, иондаушы сәулелендiру ықпалына байланысты аурулар тiзбесiнде белгiленген аурулардың жекелеген түрлерiнен зардап шегушi балалар жатады.

Ескерту. 21-бапқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасының 2006.12.29 № 209 Заңымен.

22-бап. Қазақстан Республикасы азаматтарының, шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдардың радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы мiндеттерi

Қазақстан Республикасының азаматтары, Қазақстан Республикасының аумағында тұратын шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдар Қазақстан Республикасының радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы заңнамасын сақтауға мiндеттi.

Пайдаланушы ұйымның аумағында аталған адамдар осы ұйымның лауазымды адамдарының талаптарын орындауға міндетті.

Ескерту. 22-бап жаңа редакцияда - ҚР 12.01.2016 № 443-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

6-тарау. РАДИАЦИЯЛЫҚ ҚАУIПСIЗДIК ТАЛАПТАРЫН БҰЗҒАНЫ ҮШIН
ЖАУАПКЕРШIЛIК

23-бап. Қазақстан Республикасының радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы заңнамасын бұзғаны үшiн жауаптылық

Қазақстан Республикасының радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы заңнамасын бұзу Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген жауаптылыққа алып келеді.

Ескерту. 23-бап жаңа редакцияда - ҚР 12.01.2016 № 443-V Заңымен (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі).

7-тарау. ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ШАРТТАР

24-бап. Радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы халықаралық шарттар

Егер Қазақстан Республикасы бекiткен халықаралық шарттарда Қазақстан Республикасының радиациялық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету саласындағы заңдарында бар нормалардан өзгеше нормалар белгiленсе, халықаралық шарттардың нормалары қолданылады.

Қазақстан Республикасының Президентi

О радиационной безопасности населения

Закон Республики Казахстан от 23 апреля 1998 года № 219.

Вниманию пользователей!
Для удобства пользования РЦПИ создано ОГЛАВЛЕНИЕ
Сноска. По всему тексту слова "полномочные", "полномочных", "Полномочные", "полномочным", "полномочными" заменены соответственно словами "уполномоченные", "уполномоченных", "Уполномоченные", "уполномоченным", "уполномоченными" Законом РК от 10.01.2011 № 383-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Настоящий Закон регулирует общественные отношения в области обеспечения радиационной безопасности населения, в целях охраны его здоровья от вредного воздействия ионизирующего излучения.

Глава 1. Общие положения

Статья 1. Основные понятия, используемые в настоящем Законе

В настоящем Законе используются следующие основные понятия:

уровень вмешательства - величина предотвращаемой дозы, при достижении которой в случаях возникновения ситуаций хронического или аварийного облучения принимаются защитные или послеаварийные меры;

эффективная доза - величина поглощенной энергии ионизирующего излучения, используемая как мера риска возникновения отдаленных последствий облучения организма человека и отдельных его органов с учетом их радиочувствительности;

контролируемая зона - это территория, на которой действуют специальные правила по радиационному контролю, допуску и проживанию людей;

ионизирующее излучение - излучение, состоящее из заряженных, незаряженных частиц и фотонов, которые при взаимодействии со средой образуют ионы разных знаков;

эксплуатирующая организация – юридическое лицо, осуществляющее деятельность по обращению с объектами использования атомной энергии;

персонал – физические лица, постоянно или временно работающие с источниками ионизирующего излучения или находящиеся по условиям труда в сфере их воздействия;

радиационная авария - нарушение пределов безопасной эксплуатации объекта использования атомной энергии, при котором произошел выход радиоактивных продуктов и (или) ионизирующего излучения за предусмотренные проектом нормальной эксплуатации границы, которые могли привести или привели к облучению людей или радиоактивному загрязнению окружающей среды выше установленных норм;

радиационная безопасность – состояние свойств и характеристик объекта использования атомной энергии, обеспеченное комплексом мероприятий, ограничивающих радиационное воздействие на персонал, население и окружающую среду, в соответствии с нормами, установленными законодательством Республики Казахстан;

радиационная защита - совокупность радиационно-гигиенических, проектно-конструкторских, технических и организационных мероприятий, направленных на обеспечение радиационной безопасности;

радиационный мониторинг - систематические наблюдения за состоянием радиационной обстановки как на объектах использования источников ионизирующего излучения, так и в окружающей среде;

естественный радиационный фон - доза излучения, создаваемая космическим излучением и излучением природных радионуклидов, естественно распределенных в земле, воде, воздухе, других элементах биосферы, пищевых продуктах и организме человека;

техногенно измененный радиационный фон - естественный радиационный фон, измененный в результате деятельности человека;

техногенный радиационный фон - это уровни показателей, характеризующие радиационную обстановку за вычетом уровней этих же показателей, характеризующих естественный радиационный фон данной местности.

Сноска. Статья 1 в редакции Закона РК от 29.12.2006 № 209 (порядок введения в действие см. ст.2); с изменениями, внесенными законами РК от 10.01.2011 № 383-IV (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования); от 12.01.2016 № 443-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 25.02.2021 № 12-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 2. Законодательство Республики Казахстан в области обеспечения радиационной безопасности

Законодательство Республики Казахстан в области обеспечения радиационной безопасности основывается на Конституции Республики Казахстан, состоит из Закона Республики Казахстан "Об использовании атомной энергии", настоящего Закона, а также иных нормативных правовых актов Республики Казахстан.

Статья 3. Основные принципы обеспечения радиационной безопасности

Основными принципами обеспечения радиационной безопасности являются:

принцип нормирования - непревышение допустимых пределов индивидуальных доз облучения граждан от всех источников ионизирующего излучения;

принцип обоснования - запрещение всех видов деятельности по использованию источников ионизирующего излучения, при которых полученная для человека и общества польза не превышает риск возможного вреда, причиненного дополнительным к естественному радиационному фону облучением;

принцип оптимизации - поддержание на возможно низком и достижимом уровне с учетом экономических и социальных факторов индивидуальных доз облучения и числа облучаемых лиц при использовании любого источника ионизирующего излучения;

принцип аварийной оптимизации – форма, масштаб и длительность принятия мер в чрезвычайных (аварийных) ситуациях должны быть оптимизированы так, чтобы мероприятия по ликвидации последствий радиационной аварии принесли больше пользы, чем вреда.

Сноска. Статья 3 с изменением, внесенным Законом РК от 25.02.2021 № 12-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 4. Обеспечение радиационной безопасности

Радиационная безопасность обеспечивается:

проведением комплекса мер правового, организационного, инженерно-технического, санитарно-гигиенического, профилактического, воспитательного, общеобразовательного и информационного характера;

реализацией государственными органами Республики Казахстан, общественными объединениями, физическими и юридическими лицами мероприятий по соблюдению норм и правил в области радиационной безопасности;

осуществлением радиационного мониторинга на всей территории республики;

реализацией программ качественного обеспечения радиационной безопасности на всех уровнях осуществления практической деятельности с источниками ионизирующего излучения.

Сноска. Статья 4 с изменением, внесенным Законом РК от 03.07.2013 № 124-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его первого официального опубликования).

Глава 2. Государственное управление, надзор и контроль
в области обеспечения радиационной безопасности

Статья 5. Компетенция Правительства Республики Казахстан

Правительство Республики Казахстан:

1) разрабатывает основные направления государственной политики в области обеспечения радиационной безопасности населения;

2) выполняет иные функции, возложенные на него Конституцией, настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан и актами Президента Республики Казахстан.

Сноска. Статья 5 в редакции Закона РК от 25.02.2021 № 12-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 6. Компетенция государственных органов по обеспечению радиационной безопасности

1. К компетенции уполномоченного государственного органа в области использования атомной энергии относятся:

1) реализация государственной политики в области обеспечения радиационной безопасности населения, предусмотренная законодательством Республики Казахстан в области использования атомной энергии;

2) разработка и утверждение технических регламентов в области обеспечения радиационной безопасности;

3) разработка и утверждение квалификационных требований к персоналу, занятому на объектах использования атомной энергии;

4) осуществление иных полномочий, предусмотренных настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

2. К компетенции государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения относятся:

1) организация и осуществление государственного санитарно-эпидемиологического контроля и надзора за соблюдением требований санитарных правил, гигиенических нормативов и технических регламентов в области обеспечения радиационной безопасности населения;

2) осуществление иных полномочий, предусмотренных настоящим Законом, иными законами Республики Казахстан, актами Президента Республики Казахстан и Правительства Республики Казахстан.

3. Уполномоченный орган в области охраны окружающей среды, таможенные органы Республики Казахстан и Пограничная служба Комитета национальной безопасности Республики Казахстан в пределах своей компетенции обеспечивают радиационную безопасность населения в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Сноска. Статья 6 в редакции Закона РК от 25.02.2021 № 12-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 7. Государственное нормирование по обеспечению радиационной безопасности

1. Государственное нормирование по обеспечению радиационной безопасности осуществляется путем установления норм радиационной безопасности, санитарных правил, гигиенических нормативов, строительных норм и правил, правил охраны труда, методических, инструктивных и иных документов по радиационной безопасности. Данные акты должны учитывать международные стандарты по радиационной безопасности и не должны противоречить положениям настоящего Закона.

2. Санитарно-эпидемиологические правила и нормы, технические регламенты в сфере радиационной безопасности утверждаются в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

3. Распорядительные, инструктивные, методические и иные документы по вопросам радиационной безопасности утверждаются и принимаются уполномоченными государственными органами и эксплуатирующими организациями в пределах их компетенции на основе технических регламентов в сфере радиационной безопасности.

Сноска. В статью 7 внесены изменения - Законом РК от 29 декабря 2006 г. № 209 (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 8. Производственный контроль за обеспечением радиационной безопасности

1. Эксплуатирующие организации проводят производственный контроль за обеспечением качества радиационной защиты.

2. Порядок выполнения производственного контроля в области обеспечения радиационной безопасности для каждой эксплуатирующей организации определяется с учетом особенностей и условий, выполняемых ею работ.

3. Должностные лица эксплуатирующей организации, осуществляющие производственный контроль за обеспечением радиационной защиты, при выявлении нарушения требований радиационной безопасности, санитарных правил и гигиенических нормативов, правил радиационной безопасности, строительных норм и правил, правил охраны труда, распорядительных, инструктивных, методических и иных документов в области обеспечения радиационной безопасности применяют меры воздействия, предусмотренные законами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 8 в редакции Закона РК от 12.01.2016 № 443-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменением, внесенным Законом РК от 25.02.2021 № 12-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 3. Общие требования к обеспечению
радиационной безопасности

Статья 9. Требования к оценке состояния радиационной безопасности

1. При планировании и принятии решений в области обеспечения радиационной безопасности, анализе их эффективности государственными органами, местными исполнительными органами областей, городов республиканского значения, столицы, эксплуатирующими организациями проводится оценка радиационной безопасности с целью обеспечения требований радиационной безопасности, санитарных правил и гигиенических нормативов в области радиационной безопасности.

2. Оценка радиационной безопасности осуществляется государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения, уполномоченным органом в области охраны окружающей среды и уполномоченным государственным органом в области использования атомной энергии на основе:

1) характеристики радиоактивного загрязнения окружающей среды;

2) анализа обеспечения мероприятий по радиационной безопасности и выполнения норм, правил и гигиенических нормативов в области радиационной безопасности;

3) вероятности радиационных аварий и их масштаба;

4) степени готовности к эффективной ликвидации радиационных аварий и их последствий;

5) анализа доз облучения, получаемых отдельными группами населения от всех источников ионизирующего излучения;

6) числа лиц, подвергшихся облучению выше установленных пределов доз облучения.

3. Результаты оценки радиационной безопасности анализируются и утверждаются уполномоченным государственным органом в области использования атомной энергии.

Сноска. Статья 9 в редакции Закона РК от 20 декабря 2004 г. № 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.); с изменениями, внесенными законами РК от 29 декабря 2006 г. № 209 (порядок введения в действие см. ст.2); от 12.01.2016 № 443-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 10. Требования к обеспечению радиационной безопасности при обращении с источниками ионизирующего излучения

Эксплуатирующие организации обязаны:

соблюдать требования настоящего Закона и иных нормативных правовых актов в области обеспечения радиационной безопасности;

планировать и осуществлять мероприятия по обеспечению радиационной безопасности и сохранности источников ионизирующего излучения;

проводить работы по обоснованию радиационной безопасности новой (модернизируемой) продукции, материалов и веществ, технологических процессов и производств, являющихся источниками ионизирующего излучения;

осуществлять систематический производственный контроль за радиационной обстановкой на рабочих местах, в помещениях, на территориях организаций, в контролируемых зонах, а также за выбросом и сбросом радиоактивных веществ;

проводить регулярный контроль и учет индивидуальных доз облучения персонала;

проводить подготовку и аттестацию должностных лиц и персонала, специалистов служб производственного радиационного контроля, других лиц, постоянно или временно выполняющих работы с источниками ионизирующего излучения;

организовывать проведение предварительных (при поступлении на работу) и периодических медицинских осмотров персонала;

регулярно информировать персонал об уровнях ионизирующего излучения на их рабочих местах и о величине полученных ими индивидуальных доз облучения;

своевременно информировать государственные органы, уполномоченные осуществлять государственное управление, надзор и контроль в области обеспечения радиационной безопасности, об аварийных ситуациях, о нарушениях технологического регламента, создающих угрозу радиационной безопасности;

выполнять заключения, постановления, предписания должностных лиц, уполномоченных на то государственных органов, осуществляющих государственное управление, надзор и контроль в области обеспечения радиационной безопасности;

обеспечивать реализацию прав граждан в области обеспечения радиационной безопасности.

Сноска. Статья 10 с изменениями, внесенными Законом РК от 12.01.2016 № 443-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 11. Обеспечение радиационной безопасности при воздействии природных радионуклидов

1. Облучение населения и персонала, обусловленное содержанием радона и других природных радионуклидов, в жилых и производственных помещениях не должно превышать установленные нормативы.

2. В целях защиты населения и персонала от влияния природных радионуклидов должны осуществляться:

выбор земельных участков для строительства зданий и сооружений с учетом уровня выделения радона из почвы и радиационного фона;

проектирование и строительство зданий и сооружений с учетом предотвращения поступления радона в воздух этих помещений;

проведение производственного контроля строительных материалов, приемка зданий и сооружений в эксплуатацию с учетом уровня содержания радона в воздухе помещений и радиационного фона;

эксплуатация зданий и сооружений с учетом уровня содержания в них радона и радиационного фона.

3. При невозможности выполнения нормативов путем снижения уровня содержания радона и радиационного фона в зданиях и сооружениях должен быть изменен характер их использования.

4. Запрещается использовать строительные материалы и изделия, не отвечающие требованиям по обеспечению радиационной безопасности.

5. Дозы облучения населения от природных источников излучения не должны превышать нормы, установленные для них уполномоченным органом в области здравоохранения.

Сноска. В статью 11 внесены изменения - Законом РК от 29 декабря 2006 г. № 209 (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 12. Обеспечение радиационной безопасности при производстве пищевых продуктов и при потреблении питьевой воды

Производственное сырье, пищевые продукты, питьевая вода и контактирующие с ними в процессе изготовления, хранения, транспортировки и реализации материалы и изделия должны отвечать требованиям норм радиационной безопасности.

Статья 13. Обеспечение радиационной безопасности граждан при проведении медицинских процедур

1. При проведении медицинских процедур с использованием радиоизотопов или других источников ионизирующего излучения используются соответствующие средства защиты граждан (пациентов). Доза облучения пациентов не должна превышать уровень, установленный нормативными правовыми актами в области радиационной безопасности.

2. При проведении медицинских процедур пациенту предоставляется полная информация об ожидаемой и (или) полученной дозах облучения и о возможных последствиях ее воздействия. Гражданин (пациент) имеет право отказаться от таких медицинских процедур, за исключением профилактических исследований, проводимых в целях выявления заболеваний, опасных в эпидемиологическом отношении.

3. Медицинская организация, проводившая процедуры с использованием источников ионизирующего излучения, несет ответственность, предусмотренную законами Республики Казахстан, за возможное негативное влияние на здоровье или жизнь пациента, если такая причинная связь будет доказана в судебном порядке.

4. Для всех медицинских процедур с использованием радиоизотопов или других источников ионизирующего излучения медицинская организация в целях обеспечения радиационной безопасности при проведении таких процедур разрабатывает и утверждает в уполномоченном органе по использованию атомной энергии программу обеспечения качества медицинских услуг.

5. В квалификационных требованиях к медицинской деятельности с использованием источников ионизирующего излучения устанавливаются требования к квалификации специалистов, допущенных к работам, порядку их аттестации и переаттестации, программа подготовки и переподготовки.

6. Использование радиоактивных веществ и других источников ионизирующего излучения для диагностики, профилактики и лечения заболеваний разрешается только в соответствии с методами (методиками), утвержденными уполномоченным органом в области здравоохранения, содержащими требования по обеспечению радиационной безопасности пациентов.

Сноска. Статья 13 в редакции Закона РК от 29.12.2006 № 209 (порядок введения в действие см. ст. 2).

Статья 14. Учет и контроль индивидуальных доз облучения

Контроль и учет индивидуальных доз облучения, полученных гражданами при работе с источниками ионизирующего излучения, проведении медицинских рентгенорадиологических процедур, а также обусловленных природным и техногенным радиационным фоном, осуществляются в рамках единой государственной системы контроля и учета индивидуальных доз облучения в порядке, определяемом государственным органом в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения.

Сноска. Статья 14 в редакции Закона РК от 29.09.2014 № 239-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); с изменениями, внесенными законами РК от 12.01.2016 № 443-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 25.02.2021 № 12-VII (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 4. Обеспечение радиационной безопасности при
радиационной аварии

Статья 15. Деятельность уполномоченных государственных органов при радиационной аварии

Уполномоченные государственные органы при радиационной аварии руководствуются настоящим Законом и осуществляют свою деятельность в соответствии с законодательством Республики Казахстан о гражданской защите и законодательством Республики Казахстан в области использования атомной энергии.

Сноска. Статья 15 с изменениями, внесенными законами РК от 12.01.2016 № 443-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 14.05.2020 № 329-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 16. Обеспечение аварийной готовности

Эксплуатирующие организации обязаны иметь:

перечень потенциальных радиационных аварий с прогнозом их последствий и прогнозом радиационной обстановки, согласованный с уполномоченным государственным органом;

критерии принятия оперативных решений при возникновении радиационной аварии и уровни вмешательства, согласованные с уполномоченным государственным органом;

план мероприятий по защите персонала и населения от радиационной аварии и ее последствий, согласованный с местным исполнительным органом области (города республиканского значения, столицы), уполномоченными государственными органами, осуществляющими государственное управление, надзор и контроль в области обеспечения радиационной безопасности;

средства для оповещения и обеспечения ликвидации последствий радиационной аварии;

медицинские средства профилактики радиационных поражений и средства оказания медицинской помощи пострадавшим при радиационной аварии;

аварийно-спасательные формирования, создаваемые из числа персонала.

Сноска. Статья 16 с изменениями, внесенными законами РК от 20 декабря 2004 г. № 13 (вводится в действие с 1 января 2005 г.); от 29 декабря 2006 г. № 209 (порядок введения в действие см. ст. 2); от 12.01.2016 № 443-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 17. Обязанности эксплуатирующих организаций по обеспечению радиационной безопасности при радиационной аварии

Сноска. Заголовок в редакции Закона РК от 12.01.2016 № 443-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В случае радиационной аварии эксплуатирующая организация обязана:

незамедлительно проинформировать о радиационной аварии уполномоченные государственные органы, осуществляющие государственное управление, надзор и контроль в области обеспечения радиационной безопасности, а также местные исполнительные органы областей (городов республиканского значения, столицы) и население территорий, на которых возможно повышенное облучение;

совместно с уполномоченными государственными органами обеспечить выполнение мероприятий по защите персонала и населения от радиационной аварии и ее последствий;

принять меры по оказанию медицинской помощи пострадавшим при радиационной аварии;

принять меры по локализации очага радиоактивного загрязнения и предотвращению распространения радиоактивных веществ в окружающей среде;

провести анализ и подготовить прогноз развития радиационной аварии и изменений радиационной обстановки при радиационной аварии;

принять меры по нормализации радиационной обстановки на территории эксплуатирующей организации после ликвидации радиационной аварии;

принять меры по оценке индивидуальных доз облучения персонала и населения и по передаче этих данных в органы здравоохранения и другие уполномоченные государственные органы.

Сноска. Статья 17 с изменениями, внесенными законами РК от 20.12.2004 № 13 (вводится в действие с 01.01.2005); от 12.01.2016 № 443-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования); от 28.12.2018 № 210-VI (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 18. Планируемое повышенное облучение граждан, привлекаемых для ликвидации последствий радиационной аварии

1. Планируемое повышенное облучение граждан, привлекаемых для ликвидации последствий радиационной аварии, спасательных и неотложных работ и дезактивации, может быть обусловлено только необходимостью спасения людей и предотвращения еще большего их облучения.

2. Планируемое повышенное облучение граждан, привлекаемых для ликвидации последствий радиационных аварий, допускается один раз за период жизни при добровольном согласии и предварительном информировании о возможных дозах облучения и риске для здоровья.

3. Виды, размеры компенсаций и возмещение вреда, причиненного радиационным воздействием здоровью лиц, привлекаемых для выполнения указанных работ, устанавливаются законодательством Республики Казахстан.

Глава 5. Права и обязанности граждан, общественных
объединений и организаций в области
обеспечения радиационной безопасности

Статья 19. Право на радиационную безопасность

Граждане Республики Казахстан, иностранцы и лица без гражданства, проживающие на территории Республики Казахстан, имеют право на радиационную безопасность. Это право обеспечивается проведением комплекса мероприятий по предотвращению радиационного воздействия на организм человека ионизирующего излучения выше установленных норм, а также выполнением физическими лицами и эксплуатирующими организациями требований по обеспечению радиационной безопасности.

Сноска. Статья 19 в редакции Закона РК от 12.01.2016 № 443-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 20. Право на получение информации

Физические и юридические лица имеют право получать информацию в области обеспечения радиационной безопасности через уполномоченные государственные органы и средства массовой информации в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Сноска. Статья 20 в редакции Закона РК от 12.01.2016 № 443-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Статья 21. Право граждан на возмещение вреда, причиненного их жизни и здоровью, имущественных убытков при облучении ионизирующим излучением или в результате радиационной аварии

1. Граждане имеют право на возмещение вреда, причиненного их жизни и здоровью, и на возмещение имущественных убытков, обусловленных облучением ионизирующим излучением сверх установленных пределов, или в результате радиационной аварии, в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

2. (исключен)

3. К пострадавшим от радиационного воздействия относятся:

лица, получившие дозу облучения выше допустимой, при ликвидации радиационной аварии;

лица, получившие эффективную дозу облучения от источников ионизирующего излучения, превышающую дозовый предел, установленный нормами радиационной безопасности для персонала и имеющим заболевания причинно связанные с этим облучением;

дети, страдающие отдельными видами заболеваний, определенных перечнем заболеваний, связанных с воздействием ионизирующего излучения, рожденные от родителей, если хотя бы один из них подпадает под статус пострадавших от радиационного воздействия.

Сноска. В статью 21 внесены изменения - Законом РК от 29 декабря 2006 г. № 209 (порядок введения в действие см. ст.2).

Статья 22. Обязанности граждан Республики Казахстан, иностранцев и лиц без гражданства в области обеспечения радиационной безопасности

Граждане Республики Казахстан, иностранцы и лица без гражданства, проживающие на территории Республики Казахстан, обязаны соблюдать законодательство Республики Казахстан в области обеспечения радиационной безопасности.

На территории эксплуатирующей организации указанные лица обязаны выполнять требования должностных лиц этой организации.

Сноска. Статья 22 в редакции Закона РК от 12.01.2016 № 443-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 6. Ответственность за нарушение требований
радиационной безопасности

Статья 23. Ответственность за нарушение законодательства Республики Казахстан в области обеспечения радиационной безопасности

Нарушение законодательства Республики Казахстан в области обеспечения радиационной безопасности влечет ответственность, установленную законами Республики Казахстан.

Сноска. Статья 23 в редакции Закона РК от 12.01.2016 № 443-V (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

Глава 7. Международные договоры

Статья 24. Международные договоры в области обеспечения радиационной безопасности

Если международными договорами, ратифицированными Республикой Казахстан, установлены иные нормы, чем те, которые содержатся в законодательстве Республики Казахстан в области обеспечения радиационной безопасности, то применяются нормы международного договора.

Президент Республики Казахстан