Об утверждении программы по управлению коммунальными отходами в Ескельдинском районе области Жетiсу на 2024-2029 годы

Решение Ескельдинского районного маслихата области Жетісу от 29 ноября 2024 года № 35-106

      В соответствии с подпунктом 1) пункта 3 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстан, Ескельдинский районный маслихат РЕШИЛ:

      1. Утвердить программу по управлению коммунальными отходами в Ескельдинском районе области Жетiсу на 2024-2029 годы согласно приложению к настоящему решению.

      2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Председатель маслихата Сатанов К.

  Приложение к решению Ескельдинского районного маслихата от 29 ноября 2024 года № 35-106

ПРОГРАММА

      по управлению коммунальными отходами в Ескельдинском районе области Жетiсу на 2024-2029 годы

      Содержание

      Список сокращений 4

      ПАСПОРТ ПРОГРАММЫ 5

      1. ВВЕДЕНИЕ 8

      1. 1. Общие сведения по Ескельдинскому району 9

      1. 2. Географическое положение и природно-климатические условия 9

      1. 3. Управление отходами в приоритетных задачах области 10

      2. Законодательная база 17

      2. 1. Нормативные ссылки 17

      2. 2. Классификация отходов 18

      2. 3. Отходы, рассматриваемые в Программе 18

      2. 4. Полигоны, свалки 18

      2. 5. Роль МИО в организации управления коммунальными отходами 19

      3. Анализ текущего состояния управления коммунальными отходами 21

      3. 1. Общие данные 22

      3. 2. Инфраструктура для переработки/утилизации ТКО 23

      3. 3. Организация сбора и вывоза отходов 25

      3. 4. Объекты захоронения ТКО 27

      3. 4. 1. Общие сведения 27

      3. 4. 2. Объекты размещения отходов (полигоны) 27

      3. 4. 3. Стихийные (несанкционированные) свалки 29

      3. 5. Количественные и качественные показатели 30

      3. 5. 1. Количественные показатели 30

      3. 5. 2. Качественные показатели (морфологический состав) 35

      3. 6. Тарифы для населения на управление коммунальными отходами 35

      3. 7. Нормы образования и накопления коммунальных отходов 36

      3. 8. Анализ управления коммунальными отходами 37

      3. 9. Меры стимулирования 37

      3. 10. Описание и анализ выделенных средств 41

      4. Цели, задачи и целевые показатели 44

      4. 1. Цели Программы: 44

      4. 2. Задачи Программы 44

      4. 3. Целевые показатели для Ескельдинского района 44

      5. ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННЫХ ЦЕЛЕЙ И СООТВЕТСВУЮЩИЕ МЕРЫ 46

      5. 1. Технико-технологические решения 46

      5. 1. 1. Общие сведения 46

      5. 1. 2. Анализ существующего состояния системы управления ТКО 47

      5. 1. 3. Совершенствование системы сбора и транспортировки ТКО 51

      5. 1. 4. Разработка логистических схем сбора и вывоза отходов 53

      5. 1. 5. Сравнительный анализ и выбор социально-экономически приемлемого варианта схемы развития системы обращения с отходами. 54

      5. 1. 6. Ескельдинский район как часть системы управления ТКО области 58

      5. 1. 7. Расчет показателей материально-технической базы и финансовых затрат 61

      5. 1. 7. 1. Сбор отходов 61

      5. 1. 7. 2. Транспортирование отходов 63

      5. 1. 7. 3. Затраты на устройство стационарных и мобильных пунктов приема вторичного сырья и опасных бытовых отходов 64

      5. 1. 7. 4. Затраты на рекультивацию закрытых полигонов 65

      5. 1. 8. Основные мероприятия по формированию материально-технической базы 66

      5. 2. ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫЙ РАЗДЕЛ 68

      5. 2. 1. Организационная модель региональной системы управления отходами 68

      5. 2. 1. 1. Задачи перед системой управления отходами района и сценарии развития 68

      5. 2. 1. 2. Уполномоченная организация по управлению ТКО (опция) 69

      5. 2. 2. Переработка ТКО, как путь к решению задачи 71

      5. 2. 3. Институциональная схема 74

      5. 2. 4. Реализация принципа расширенной ответственности производителей (импортҰров) 81

      5. 2. 5. Инструменты реализации модели управления отходами 81

      6. НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ 82

      7. ПЕРВООЧЕРЕДНЫЕ МЕРОПРИЯТИЯ И ПЛАН РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ 82

      Список сокращений

АТЕ

административно-территориальная единица

ВМР

вторичные материальные ресурсы

га

гектар

г.а.

городская администрация

ЕС

Европейский союз

ЗЭ

зеленая экономика

ИП

индивидуальный предприниматель

кг

килограмм

КГО

крупногабаритный отход

КГКП

коммунальное государственное казенное предприятие

КГП на ПХВ

Коммунальное государственное предприятие на праве хозяйственного ведения

м3

метр кубический

МИО

местный исполнительный орган (акимат)

МПО

местный представительный орган (маслихат)

МСК

мусоросортировочный комплекс

МЭиПР

Министерство экологии и природных ресурсов

НПО

неправительственные организации

РК

Республика Казахстан

РОП

расширенная ответственность производителей

РСО

ртутьсодержащий отход

т

тонны

ТБО

твердые бытовые отходы

ТКО

твердые коммунальные отходы

ТОО

Товарищество с ограниченной ответственностью

ТО

территориальный оператор

тыс

тысяч

УПП

устойчивое потребление и производство

      ПАСПОРТ ПРОГРАММЫ

Наименование программы

Программа по управлению коммунальными отходами в Ескельдинском районе области Жетісу на 2024-2029 годы

Основание для разработки

-Экологический кодекс Республики Казахстан (ст.365) от 2 января 2021 года № 400-VI ЗРК.
-Указ Президента Республики Казахстан от 30 мая 2013 года № 577 "О концепции по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике".
-Приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан "Об утверждении правил управления коммунальными отходами" от 28 декабря 2021 года № 508.
-Приказ Министра экологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 18 мая 2023 года № 154-п "Об утверждении Методических рекомендаций местным исполнительным органам по разработке программы по управлению коммунальными отходами".
-Иные действующие нормативные акты утвержденные в целях реализации Экологического кодекса Республики Казахстан от 2 января 2021 года в сфере управления отходами.

Ответственный за разработку

Акимат области Жетісу

Ответственные за реализацию

1)Акимат области Жетісу,
2)акимат Ескельдинского района,
3)специализированные организации по обращению с коммунальными отходами Ескельдинского района.

Цели программы

-снижение негативного воздействия отходов потребления на окружающую среду и здоровье населения;
-достижение установленных показателей, направленных на постепенное сокращение объемов образования коммунальных отходов, а также, увеличение доли восстановления коммунальных отходов и рекультивации полигонов через создание модели эффективной системы управления коммунальными отходами в населенных пунктах Ескельдинского района и ее реализацию.

Задачи

1)Формирование модели эффективной системы управления коммунальными отходами на территории Ескельдинского района, в том числе охватывающей процессы образования, сбора, транспортировки коммунальных отходов в соответствии с нормативными требованиями законодательства РК и с учетом специфики региона (климат, география, динамика роста населения, планы развития территории и другое);
2)привлечение ресурсов, необходимых для реализации Программы;
3)создание инфраструктуры в сфере обращения с коммунальными отходами на основе представленных рекомендаций;
4)предоставление рекомендаций по минимизации количества мест захоронения коммунальных отходов, ликвидации несанкционированных объектов размещения отходов.

Сроки реализации

2024-2029 годы

Целевые индикаторы

К завершению Программы в 2029 году:
- 86,2% населения Ескельдинского района регулярно обслуживается мусоровывозящей организацией;
- один стационарный приемный пункт вторичного сырья и опасных отходов;
- один мобильный пункт приема вторичного сырья и опасных отходов.

Источники и объемы финансирования

На реализацию Программы в 2024-2029 годах будут направлены средства местного бюджета и иные (внебюджетные) источники финансирования.
Общие затраты на реализацию Программы составят 501 669 тыс. тенге.
В части компетенции Оператора РОП (АО “Жасыл даму”) возможна технологическая поддержка и софинансирование.

      Таблица 1 - Финансовые ресурсы для реализации Программы, в тыс. тенге

По годам

Всего

РБ

МБ

Другие источники финансирования

2024 г.

18 916

-

18 916

-

2025 г.

149 006

-

149 006

-

2026 г.

102 976

-

102 976

-

2027 г.

150 262

-

145 462

4 800

2028 г.

45 480

-

33 030

12 450

2029 г.

35 030

-

35 030

-

Итого:

501 669

-

484 419

17 250

     


      Рисунок 1 - Финансовые ресурсы для реализации Программы

     


      Рисунок 2 - Источники финансирования Программы

      Объем финансирования Программы по управлению коммунальными отходами в Ескельдинском районе на 2024-2029 годы будет уточняться при утверждении местного бюджета на соответствующие финансовые годы в соответствии с законодательством Республики Казахстан и исходя из возможностей доходной части местных бюджетов.

      В соответствии с положением Экологического кодекса РК (статья 388) Оператор РОП может развивать региональную систему управления ТБО через внедрение технологий сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, обработки, сортировки, переработки и (или) утилизации отходов, строительство заводов (производств) по подготовке к повторному использованию, обработке, переработке, сортировке и (или) утилизации отходов, совершенствование материально-технической базы организаций, осуществляющих сбор, транспортировку, подготовку к повторному использованию, сортировку, обработку, переработку и (или) утилизацию отходов, организацию энергетической утилизации отходов.

ВВЕДЕНИЕ

      Общая справка по Ескельдинскому району

      Ескельдинский район находится в центральной части области (Рисунок 3).

     


      Рисунок 3 – Административно-территориальное деление области Жетiсу

      Территория района составляет 4,0 тыс.кв. км, на которой расположены 33 населенных пунктов, объединенных в 11 сельских округов. Районный центр – п.Карабулак. Расстояние до областного центра 13 км.

      По данным государственной статистики численность населения на 1 января 2024 г. составила 52 092 человек или 7,5% от населения области. В районе проживает только сельское население. Плотность населения составляет 13,02 человек на км2, что является высоким показателям по районам области. По плотности населения район занимает 3-е место (из 10) в области.

      Административно-территориальное деление района представлено в таблице ниже (Таблица 2):

      Таблица 2 Административно-территориальные объекты района

Сельский округ

Населенный пункт

1

Алдабергеновский с/о

с.Алдабергеново
с.Жаналык
с.Жастар

2

Акынсаринский с/о

с.Акешки
с.Актума
с.Акын Сара
с.Тамбала

3

.Бактыбайский с.о

с.Ельтай
с.Бактыбай
с.Отенай

4

Карабулакский с/о

с.Абай
с.Ешкиольмес
с.Карабулак
с.Баисова
с.Оркусак
с.Шымыр

5

Каратальский с/о

с.Каратальское
с.Теректы

6

Туленгутский с/о

с.Екпенди
с.Жендик
с.Жетiсу

7

Сырымбетский с/о

с.Сырымбет

8

Кайнарлинский с/о

с.Актасты
с.Кайнарлы
с.Коржымбай

9

Конырский с/о

с.Алмалы
с.Коктобе
с.Коныр

10

Кокжазыкский с/о

с.Боктерли
с.Кокжазык
с.Тенлик

11

Жалгизагашский с/о

с.Бигаш
с.Жалгызагаш

      Географическое положение и природно-климатические условия

      Ескельдинский район граничит на севере с Аксуским районом, на юге и юго-востоке – с Кербулакским, на западе – с Коксуским, на северо-западе – с Каратальским районами и г.Талдыкорган. В центральной части района расположен г.Текели.

      Через территорию района протекают две реки Каратал и Коксу, а также ряд мелких речек. Эта зона является наиболее благоприятной для поливного и богарного земледелия. Имеются полезные ископаемые: Текелийское месторождение свинца и цинка, Ескельдинское месторождение мрамора и известняка.

      Предприятия района в основном производят переработку сельскохозяйственной продукции, имеется производство щебня строительного, кирпича, строительной извести, туалетной бумаги и деревянных изделий. Два предприятия производят медицинскую мебель и текстильные изделия.

      Климат континентальный со значительными колебаниями погодных условий в течение суток и в течение года. Особенности климата района определяются тем, что он располагается в узкой природной зоне, располагающейся между отдельными хребтами гор Заилийского Алатау РК. В связи с этим здесь на довольно близких расстояниях изменяются практически все климатические параметры.

      Температурный режим характерен для III–В строительно-климатического района. Зимние условия здесь морозные, а лето длинное и жаркое.

      Теплый период длится в среднем 6 месяцев, – с начала апреля до конца октября. Наиболее жарким месяцем является июль, средняя температура которого 23,3оС. В дневные часы она достигает 30,85оС, а ночью понижается до 15,3оС. В отдельные годы абсолютный максимум температуры может достигать +44 оС.

      Зима короткая – в среднем около 3 месяцев, но достаточно морозная. Наиболее низкими температурами выделяется январь, со средними месячными значениями -10,3оС. Ночью температура воздуха опускается до – 15,9оС, днем лежит в пределах -3 – -4оС. Абсолютный минимум достигает – 42оС.

      Весна короткая, очень быстрое нарастание тепла происходит от марта к апрелю, устойчивый переход средней суточной температуры воздуха через 0о – в конце февраля.

      Осень затяжная, часто идут дожди, несколько уменьшается повторяемость сильных ветров. Устойчивый переход средней суточной температуры воздуха через 0о происходит в начале ноября.

      Управление отходами в приоритетных задачах области ЦУРы

      Среди Целей устойчивого развития ООН (ЦУР), принятых Казахстаном, имеется ряд целей и задач, связанных с вопросами сокращения негативного влияния отходов на окружающую среду и здоровье населения планеты. В таблице ниже (Таблица 3), выделены такие цели и соответствующие им задачи.

      ЦУР, являясь по своему охвату глобальным документом, определяет общую рамку без учета особенностей отдельных государств, текущее положение необходимой инфраструктуры и т.д.

      Казахстан принял ЦУР и строит планы развития с учетом соответствующих целей и задач.

      Таблица 3 – ЦУР, связанных с вопросами сокращения отходов.

ЦУР

Задача

11.6 К 2030 году уменьшить негативное экологическое воздействие городов в пересчете на душу населения, в том числе посредством уделения особого внимания качеству воздуха и удалению городских и других отходов.

11.6.1 Доля твердых бытовых отходов, которые регулярно собираются и надлежащим образом удаляются, в общей массе городских отходов.

12.3 К 2030 году сократить вдвое в пересчете на душу населения общемировое количество пищевых отходов на розничном и потребительском уровнях и уменьшить потери продовольствия в производственно-сбытовых цепочках, в том числе послеуборочные потери.

12.3.1 Глобальный индекс потерь продовольствия.

12.5 К 2030 году существенно уменьшить объем отходов путем принятия мер по предотвращению их образования, их сокращению, переработке и повторному использованию

12.5.1 Национальный уровень переработки отходов, масса утилизированных материалов

12.6 Рекомендовать компаниям, особенно крупным и транснациональным компаниям, применять устойчивые методы производства и отражать информацию о рациональном использовании ресурсов в своих отчетах

12.6.1 Число компаний, публикующих отчеты о рациональном использовании ресурсов

12.7 Содействовать обеспечению экологичной практики государственных закупок в соответствии с национальными стратегиями и приоритетами

12.7.1 Число стран, осуществляющих стратегии и планы действий по экологизации государственных закупок

      В Концепции по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике" (утверждена Указом Президента Республики Казахстан от 30 мая 2013 года № 577), определяющей основной “тренд” дальнейшего развития страны в области экологии и потребления ресурсов, указывается, что стране необходимо заново выстроить комплексную систему управления отходами, охватывающую и промышленные и коммунальные отходы.

      В Концепции сообщается, что для создания соответствующей системы необходимо опираться на следующие подходы:

      создание согласованной системы утилизации отходов с предоставлением полного спектра услуг и всесторонней охраной ландшафтов;

      сокращение числа полигонов с переходом к широкому применению переработки и вторичного использования, а также извлечения полезных веществ и материалов, получения топлива за счет утилизации отходов;

      развитие экономики замкнутого цикла с многооборотным использованием продукции как в рамках, так и вне цепочки создания стоимости;

      улучшение экологической ситуации и снижение техногенного влияния на окружающую среду.

      Также в документе заявлены долгосрочные стратегические цели и целевые индикаторы "зеленой экономики", которые включают и показатели в области управления отходами (Таблица 3).

      Таблица 3 - Цели и целевые индикаторы "зеленой экономики" в области управления отходами для Республики Казахстан

Сектор

Описание цели

2030 г.

2050 г.

Утилизация отходов

Покрытие населения вывозом твердых бытовых отходов

100%


Санитарное хранение мусора

95%


Доля переработанных отходов

40%

50%

      Итоговые рекомендации Концепции по решению проблем с ТБО включают следующие мероприятия, которые должны быть учтены при разработке локальных программ и проектов:

      проведение тщательного аудита по всем большим свалкам ТБО и определение мер по их рекультивации;

      разработка государственной программы по переработке и утилизации ТКО, покрывающей следующие аспекты:

      определение целевого уровня переработки ТБО в объеме до 50% к 2050 году и складирования остаточного объема ТБО на полигонах, отвечающих экологическим и санитарным требованиям, доля которых должна вырасти до 100% к 2050 году, то есть все полигоны в стране к 2050 году должны отвечать самым современным экологическим и санитарным требованиям;

      введение раздельного сбора бытовых отходов у потребителя;

      определение методики расчета тарифа, гарантирующего покрытие операционных затрат и инвестиций в эту сферу с определенной нормой рентабельности с учетом получаемой прибыли от переработанных материалов;

      внедрение принципа расширенной ответственности производителя с целью покрытия части расходов на сбор и утилизацию отходов упаковки, электронного и электрического оборудования, транспортных средств, аккумуляторов, мебели и других товаров после использования;

      разработка механизма привлечения инвестиций, в том числе через государственно-частное партнерство в больших городах и на уровне муниципальных образований в небольших населенных пунктах за счет бюджетных ресурсов для развития отрасли;

      заключение контрактов на управление бытовыми отходами на конкурентной основе с широким охватом территории;

      определение мер государственной поддержки для социально уязвимых слоев населения при установлении тарифов на сбор и утилизацию ТКО;

      обновление стандартов переработки и хранения ТБО с использованием новых технологий, таких как анаеробика, компостинг или биогаз;

      создание нормативной правовой базы для контроля за сбором, транспортировкой, переработкой, утилизацией и хранением ТБО до 2015 года;

      совершенствование сбора, обработки и предоставления статистической информации для мониторинга достижения целевых показателей в сфере обращения с ТБО.

      План развития области Жетісу на 2021-2025 годы

      Документ утвержден Решением маслихата области Жетісу от 23 ноября 2022 года №12-35 и изменен Решением маслихата области Жетісу от 15 декабря 2023 года № 11-65.

      В план включены мероприятия и целевые индикаторы. Часть мероприятий связанна с вопросами улучшения условий по управлению коммунальными отходами в области и отражена в "Цели 2: Улучшение экологического состояния и сохранение экосистем водных объектов и рыбных ресурсов" в направлении "Регион – комфортный и безопасный для проживания".

      Пути достижения Плана развития:

      реализация медиаплана по экологическому образованию и просвещению через публикации в традиционных и новых СМИ, проведение мероприятий, акций на местном уровне;

      проведение на системной основе экологической акции "Birge-taza Qazaqstan" для укрепления экологических ценностей;

      строительство в области 6 объектов региональной системы управления отходами (2024г. – 1, 2025г. – 5):

      -4 современных полигона ТБО в Аксуском, Алакольском, Сарканском, Коксуском районах;

      -1 сортировочной линии в Кербулакском районе;

      -1 мусороперегрузочной линии в г.Текели.

      установки во всех селах контейнеров для раздельного сбора мусора:

      -2023 г. – 500 шт.,

      -2024 г. – 500 шт.,

      -2025 г. – 1000 шт.

      сокращение 44 из 182 мест складирования и приведение их к экологическим требованиям и санитарным правилам (2025 г. – 44);

      ликвидация всех несанкционированных свалок (на 2023 г. – 150 свалок):

      -Аксуском – 4,

      -Кербулакском – 3,

      -г.Текели – 6,

      -Каратальском – 34,

      -г. Талдыкорган – 41,

      -Ескельдинском – 25,

      -Коксуском – 37.

      Таблица 4 – Цель 2 Плана развития области Жетісу на 2021-2025 годы

      Цель 2. Улучшение экологического состояния и сохранение экосистем водных объектов и рыбных ресурсов

Целевые индикаторы

Ед. изм.

Источник информации

Отчетный год

План (факт) текущего года

Плановые показатели

Ответственные исполнители

2019 г

2020 г

2021г

2022 г

2023 г

2024 г

2025г

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1.

Макроиндикаторы











2.

Доля переработки и утилизации











3.

ТБО (от объема образования)

%

Административные данные
МЭГПР РК УЭЖКХ, УСХ, УЗ




17,8

19,7

21,8

24,0

УЭЖКХ, акиматы районов и городов Заместитель акима области – Канагатов А.С.

      План мероприятий по охране окружающей среды по области Жетісу на 2023-2025 годы.

      В проект Плана мероприятий по ООС были включены следующие мероприятия, связанные с управлением коммунальными отходами или развитием инфраструктуры:

Наименование мероприятия

Планируемый срок исполнения

Разработка ПСД "Строительство современного полигона ТБО в г. Талдыкорган"

2023

Разработка ПСД "Рекультивация закрытого полигона ТБО г. Текели"

2023

Установка в городе Текели контейнеров для раздельного сбора отходов

2023

Установка в Ескельдинском районе контейнеров для раздельного сбора отходов

2024

Установка в Коксуском районе контейнеров для раздельного сбора отходов

2025

Ликвидация всех несанкционированных свалок

2023-2025

Сокращение 110 из 182 мест складирования и приведение их экологическим требованиям и санитарным правилам

2024-2025

      Целевые показатели качества окружающей среды по области Жетісу

      Под целевыми показателями качества окружающей среды понимается совокупность количественных и качественных характеристик состояния отдельных компонентов окружающей среды и иных показателей, характеризующих уровень обеспечения мер по охране окружающей среды и эффективному управлению отходами, которые должны быть достигнуты за определенный период времени (статья 37 Экологического кодекса РК).

      Показатели разрабатываются на основе Правил разработки целевых показателей качества окружающей среды, в том числе минимального перечня индикаторов, для которых устанавливаются целевые показатели качества окружающей среды (утверждены Приказом и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов РК от 19 июля 2021 года № 257).

      В период подготовки Программы для территории Ескельдинского района и области Жетісу не были разработаны и утверждены целевые показателей качества окружающей среды.

      В Плане мероприятий по охране окружающей среды, финансируемых из бюджета области Жетісу на 2023-2025 годы предусмотрена разработка целевых показателей качества окружающей среды области Жетісу в 2023 году.

      Правила по разработке целевых показателей в редакции 2021 года определяют минимальный перечень индикаторов:

      качество атмосферного воздуха;

      качество поверхностных и подземных вод;

      качество земель и почв;

      совокупные площади лесов и озеленения с учетом условий климата и почв каждого отдельного региона;

      сокращение деградации и опустынивания земель;

      совокупный объем выбросов по видам загрязняющих веществ;

      совокупный объем сбросов по видам загрязняющих веществ и по каждому отдельному водному объекту и бассейну;

      по видам коммунальных отходов - доля их раздельного сбора, подготовки к повторному использованию, переработки, утилизации и удаления (уничтожения и (или) захоронения);

      совокупные объемы сокращения выбросов парниковых газов.

Законодательная база

      Нормативные ссылки

      Разработка Программы велась на основе действующего законодательства Республики Казахстан:

      1.Кодекс Республики Казахстан от 2 января 2021 года № 400-VI "Экологический кодекс Республики Казахстан" (Глава 27);

      2.Послание Президента Республики Казахстан народу Казахстана Стратегия "Казахстан-2050";

      3.Указ Президента Республики Казахстан от 30 мая 2013 года № 577 "О концепции по переходы Республики Казахстан к "зеленой экономике";

      4.Закон Республики Казахстан от 28 апреля 2016 года № 506-V "О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты Республики Казахстан по вопросам перехода Республики Казахстан к "зеленой экономике";

      5.Протокол расширенного заседания Правительства РК от 27 января 2012 года;

      6.Приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан "Об утверждении правил управления коммунальными отходами" от 28 декабря 2021 года № 508 (с изменениями от 19.11.2023 г.);

      7.Приказ Министра национальной экономики Республики Казахстан от 5 декабря 2014 года № 129 Об утверждении Правил разработки или корректировки, проведения необходимых экспертиз инвестиционного предложения государственного инвестиционного проекта, а также планирования, рассмотрения, отбора, мониторинга и оценки реализации бюджетных инвестиций и определения целесообразности бюджетного кредитования (с изменениями и дополнениями по состоянию на 13.04.2022 г.);

      8.Приказ и.о. Министра энергетики Республики Казахстан от 19 июля 2016 года № 332 "Об утверждении критериев отнесения отходов потребления ко вторичному сырью";

      9.Приказ Министра экологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 18 мая 2023 года № 154-п "Об утверждении Методических рекомендаций местным исполнительным органам по разработке программы по управлению коммунальными отходами";

      10.Приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 6 августа 2021 года № 314 "Об утверждении Классификатора отходов";

      11.Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020 "Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления";

      12.Приказ Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 6 апреля 2015 года № 16-07/307 "Об утверждении Правил утилизации, уничтожения биологических отходов";

      13.Приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 11 января 2022 года № ҚР ДСМ-2 "Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к санитарно-защитным зонам объектов, являющихся объектами воздействия на среду обитания и здоровье человека";

      14.Санитарные правила устройства и содержания полигонов для твердых бытовых отходов № 3.01.016.97 (утверждены Главным государственным санитарным врачом Республики Казахстан от 29 апреля 1997 г.);

      15.СН РК 1.04-15-2013 "Полигоны для твердых бытовых отходов";

      16.СТ РК 3780-2022 "Отходы. Общие требования к площадкам размещения контейнеров для организации раздельного сбора коммунальных отходов";

      17.Решение маслихата области Жетісу от 14 декабря 2022 года № 13-42 "Об утверждении правил благоустройства территорий городов и населенных пунктов области Жетісу";

      18.Иные действующие нормативные акты РК в сфере управления отходами.

      Классификация отходов

      Согласно статье 338 Экологического кодекса РК, отходы разделяются по видам: опасные и неопасные. Виды отходов определяются на основании классификатора отходов (утвержден Приказом и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 6 августа 2021 года № 314). Отдельные виды отходов в классификаторе отходов могут быть определены одновременно как опасные и неопасные с присвоением различных кодов ("зеркальные" виды отходов) в зависимости от уровней концентрации содержащихся в них опасных веществ или степени влияния опасных характеристик вида отходов на жизнь и (или) здоровье людей и окружающую среду.

      Отходы, рассматриваемые в Программе

      Согласно Экологическому кодексу РК под коммунальными отходами понимаются следующие отходы потребления:

      1.смешанные отходы и раздельно собранные отходы домашних хозяйств, включая, помимо прочего, бумагу и картон, стекло, металлы, пластмассы, органические отходы, древесину, текстиль, упаковку, использованные электрическое и электронное оборудование, батареи и аккумуляторы;

      2.смешанные отходы и раздельно собранные отходы из других источников, если такие отходы по своему характеру и составу сходны с отходами домашних хозяйств.

      3.опасные составляющие коммунальных отходов (электронное и электрическое оборудование, ртутьсодержащие отходы, батареи, аккумуляторы и прочие опасные компоненты) должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированным предприятиям.

      Коммунальные отходы не включают отходы производства, сельского хозяйства, лесного хозяйства, рыболовства, септиков и канализационной сети, а также от очистных сооружений, включая осадок сточных вод, вышедшие из эксплуатации транспортные средства или отходы строительства.

      К отходам потребления относятся отходы, образующиеся в результате жизнедеятельности человека, полностью или частично утратившие свои потребительские свойства продукты и (или) изделия, их упаковка и иные вещества или их остатки, срок годности либо эксплуатации которых истек независимо от их агрегатного состояния, а также от которых собственник самостоятельно физически избавился либо документально перевел в разряд отходов потребления.

      Рассматриваемые отходы могут относиться в различным классам опасности, так как опасные составляющие отходов могут включать в себя компоненты, имеющие опасные свойства для окружающей среды и здоровья человека.

      Полигоны, свалки

      В рамках Программы под полигоном захоронения отходов (далее – полигон) понимается специально оборудованное место постоянного размещения отходов без намерения их изъятия, соответствующее экологическим, строительным и санитарно-эпидемиологическим требованиям (Экологический кодекс РК, статья 348).

      Полигоны для твердых бытовых отходов – специальные сооружения, предназначенные для изоляции и обезвреживания твердых бытовых отходов (Приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020 “Об утверждении Санитарных правил “Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления”).

      Согласно Санитарным правилам устройства и содержания полигонов для твердых бытовых отходов № 3.01.016.97 (утверждены Главным государственным санитарным врачом Республики Казахстан от 29 апреля 1997 г.) полигоны, являются более технически современными по сравнению с обычными усовершенствованными свалками.

      Согласно Статье 350 Экологического кодекса РК проектом полигона отходов должно быть предусмотрено создание ликвидационного фонда для его закрытия, рекультивации земель, ведения мониторинга воздействия на окружающую среду и контроля загрязнения после закрытия полигона. Эксплуатация полигона отходов без наличия ликвидационного фонда запрещена.

      В методических указаниях по рекультивации свалок в населенных пунктах (утверждены приказом Комитета по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства Министерства регионального развития Республики Казахстан от 27.12.2013 года № 394-нк) даны следующие определения:

      -Свалки - не отведенные для размещения отходов территории.

      -Санкционированные свалки - разрешенные местными органами власти территории для размещения промышленных и бытовых отходов, но не обустроенные в соответствии с требованиями, предъявляемыми к полигонам санитарными нормами и правилами, и эксплуатируемые с отклонениями от требований санитарно-эпидемиологического надзора. Санкционированные свалки являются временными, подлежат обустройству в соответствии с указанными требованиями или закрытию в сроки, необходимые для проектирования и строительства полигонов.

      -Свалка несанкционированная (погребенная) - стихийно образовавшиеся или возникшие благодаря непродуманной деятельности человека техногенные элементы геологической среды из отходов бытовой и/или производственной сферы площадью более 0,5 га при мощности отложений не менее 1 м (объем более 5000 куб. м).

      Роль МИО в организации управления коммунальными отходами

      В законодательных требованиях по управлению отходами, как правило основное внимание уделяется специализированным организациям, непосредственно занятым в процессах сбора, транспортировки, переработки/утилизации и уничтожения отходов. Требования к ним представлены в документах различных уровней и охватывают как общие вопросы, так и узко специализированные.

      Также имеются требования к объектам управления отходами (контейнеры, транспорт, полигоны, оборудование и т.д.) и системе обслуживания (тарифы, нормы).

      Однако, роль основного организатора процессов управления на местах выполняют МИО. Согласно Экологического кодекса РК в вопросах организации управления коммунальными отходами на МИО возлагается ответственность:

      -Местные исполнительные органы областей, городов республиканского значения, столицы с учетом утвержденных целевых показателей качества окружающей среды несут ответственность за реализацию государственной экологической политики на местном уровне в соответствии с законодательством Республики Казахстан (Статья 28).

      -Местные исполнительные органы определяют и осуществляют мероприятия по стимулированию уменьшения объемов образования отходов, увеличения доли восстановления образуемых отходов, снижения уровня их опасности, хозяйственной деятельности субъектов предпринимательства, которые внедряют технологии, направленные на уменьшение объемов образования отходов, планируют восстановление отходов, образуемых в процессе производства продукции (выполнения работ, оказания услуг), осуществляют сбор и заготовку таких отходов, строительство соответствующих предприятий и цехов, а также организуют производство оборудования для восстановления отходов, принимают паевое участие в финансировании мероприятий по уменьшению объемов образования отходов и увеличению доли восстановления образуемых отходов (Статья 341).

      -Местные исполнительные органы организуют мероприятия по стимулированию сокращения захоронения биоразлагаемых отходов, включая меры по их переработке, в частности методом компостирования и утилизации, в том числе в целях производства биогаза и (или) энергии (Статья 351).

      -Местные исполнительные органы районов, городов районного и областного значения, городов республиканского значения, столицы (а также МИО сел, поселков, сельских округов) реализуют государственную политику в области управления коммунальными отходами (Статья 365).

Анализ текущего состояния управления коммунальными отходами

      Общие данные

      В данном разделе проводится оценка централизованной системы сбора твердых бытовых отходов и инфраструктуры, необходимой для дальнейшего управления отходами.

      С целью сбора информации в Ескельдинский район были направлены запросы с формами для предоставления данных. На ряду с полученными формами, были проанализированы материалы из открытых источников (статистика, официальные сайты района, области).

      Согласно статье 367 Экологического кодекса РК, централизованная система сбора твердых бытовых отходов (далее – централизованная система) – система, организуемая местными исполнительными органами в рамках обеспечения физических и юридических лиц независимо от форм собственности и вида деятельности, проживающих (находящихся) и (или) осуществляющих свою деятельность в жилых домах либо отдельно стоящих зданиях (сооружениях) и не имеющих на праве собственности контейнерных площадок и контейнеров, а также имеющих на праве собственности контейнерные площадки и контейнеры, расположенные на землях общего пользования, услугами по сбору, транспортировке твердых бытовых отходов. Контейнерные площадки – специальные площадки для накопления отходов, на которых размещаются контейнеры для сбора твердых бытовых отходов, с наличием подъездных путей для специализированного транспорта, осуществляющего транспортировку твердых бытовых отходов.

      Оценка текущего состояния управления коммунальными отходами в регионе

      Оценка системы управления коммунальными отходами в Ескельдинском районе в целом опирается на применение принципов государственной экологической политики в области управления отходами:

      1)иерархии;

      2) близости к источнику;

      3) ответственности образователя отходов;

      4) расширенных обязательств производителей (импортеров).

      Система управления отходами должна быть выстроена в порядке приоритета интересов населения страны и экономической эффективности.

      В Казахстане приоритеты мер управления отходами – иерархия, указаны в статье 329 Экологического кодекса РК и расположены в порядке убывания их предпочтительности в интересах охраны окружающей среды и обеспечения устойчивого развития. Иерархия определяет экологичность мер с точки зрения рационального обращения с ресурсами, снижения эмиссий, возможности применять принципы циркулярной экономики.

     


      Рисунок 4 - Иерархия мер управления отходами

      Близость к источнику определяет приоритетность в выборе места дальнейшего управления отходами, будь то переработка, утилизация, уничтожение. При равенстве прочих условий (оснащенность производства, квалификация персонала, ценовая политика и другие), здесь важную роль играет необходимость снижения риска при транспортировке.

      Также важным при оценке действующей системы является широта охвата видов и объемов сортируемых, перерабатываемых/ утилизируемых или реализуемых для дальнейшего использования компонентов ТКО.

      Инфраструктура для переработки/утилизации ТКО

      Одной из задач анализа инфраструктуры является оценка выполнения требования по обращению с опасными составляющими коммунальных отходов (электронное и электрическое оборудование, ртутьсодержащие отходы, батарейки, аккумуляторы и прочие опасные компоненты), которые должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированным предприятиям. Предложения по организации раздельного сбора ТКО, включая опасные компоненты представлены в Программе управления коммунальными отходами в области Жетiсу.

      Согласно информации АО "Жасыл даму", выполняющего функции Оператора РОП, на территории Ескельдинского района в 2021 году функционировали предприятия, специализирующиеся на сборе отходов упаковки (в данном разделе рассматриваются предприятия в текущих границах области)

      Таблица 5 - Реестр предприятий, осуществляющих сбор отходов упаковки в 2021г

Наименование

Вид отхода упаковки

Адрес

1

ТОО AIBM Group

Стекло, бумага, пластик, металл

Область Жетiсу, Ескельдинский район, п.Карабулак ул. Ескельды би, 107А,

2

ИП "Ким В.Д."

Бумага

Область Жетiсу, Ескельдинский район, г.Акын Сара, 105

      Ртутьсодержащие материалы

      Согласно данным из открытых источников, в Ескельдинском районе, нет пунктов приема и переработки/утилизации ртутьсодержащих приборов и оборудования.

      Отходы электрического и электронного оборудования

      Согласно данным из открытых источников и данным акимата, в Ескельдинском районе отсутствуют организации, принимающие на переработку отходы электрического и электронного оборудования (ОЭЭО).

      Медицинские отходы

      Медицинские отходы класса "А", не отличающиеся по составу от коммунально-бытовых отходов, не обладающие опасными свойствами, также рассматриваются в рамках Программы.

      Согласно информации на сайте акимата в районе имеется 3 учреждения здравоохранения.

      Данные по передаче на утилизацию медицинских отходов медучреждений Ескельдинского района за период 2020-2023 годы представлены ниже (Таблица 6).

      Таблица 6 - Данные по утилизации медицинских отходов класса "А" от медучреждений по области Жетiсу (2020-2023 гг.)

Год

Объем, тонн

Наименование организации, утилизирующей медицинские отходы, (БИН)

ГКП на ПХВ Ескельдинская центральная районная больница

2023 г.

18,88

ИП "Пивоваров" (БИН 870721351143)

2022 г.

26,774

2021 г.

24,773

2020 г.

18,15

      Источник –Управление здравоохранения области Жетiсу, медицинские учреждения

      Развитие инфраструктуры для переработки/утилизации отходов

      Необходимо обратить внимание на то, что развитие инфраструктуры для переработки отходов с получением продукции или сырья для дальнейшей реализации могут иметь ограничения.

      Имеются ограничения по развитию инфраструктуры, связанные со сроками хранения отходов. Скажем, пищевые отходы требуют решений по переработке или утилизации в короткий срок, что сильно ограничивает возможности по их транспортировке на большие расстояния, к примеру – на предприятие по выработке топливных брекетов.

      Переработка стекла, отходов электроники или макулатуры скорее всего не будут рассматриваться потенциальными инвесторами в рамках одной области. К примеру, алматинский завод ТОО "KZ Recycling" - крупнейший производитель тарного картона, гофроупаковкии бумаги в Казахстане и Центральной Азии работает на обширной территории, как на приобретение сырья, так и на реализацию продукции (Рисунок 5).

     


      Рисунок 5 - География продаж ТОО "KZ Recycling"

      Отсутствующие мощности для переработки отходов ни всегда могут быть полностью реализованы в рамках задач одной области. Для решения таких вопросов необходимо участие отраслевых “игроков”, таких как крупные компании международного уровня, специализирующихся на переработке отходов или обустройстве инфраструктуры и готовых подключиться к обслуживанию ряда регионов для формирования сырьевой сети, а также имеющих решения по дальнейшей реализации продукции.

      Привлечение крупных компаний, взаимодействие между областями, формирование запроса от имени нескольких регионов в рамках одного инвестиционного проекта является сложным процессом, требующим координации и полномочий. АО "Жасыл Даму" имеет определенные полномочия и обязательства по формированию инфраструктуры для "отрасли" управления вторичным сырьем в рамках всего Казахстана.

      Логичным продолжением улучшения Программы может быть взаимодействие со смежными регионами и АО "Жасыл Даму" для выявления возможности совместного развития недостающих элементов инфраструктуры и рынка продукции из вторсырья.

      Организация сбора и вывоза отходов

      Согласно данным сайта Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан (далее - Бюро Национальной статистики АСПР РК) в 2022 году в Ескельдинском районе функционировала 1 организация по сбору и вывозу коммунальных отходов.

      Данные по количеству населения, получающему услуги по вывозу коммунальных отходов мусоровывозящими организациями представлены в таблице ниже (Таблица 7). Из таблицы видно, что количество обслуживаемого населения сокращается.

      Таблица 7 – Население Ескельдинского района, регулярно обслуживаемое мусоровывозящей организацией (тыс. человек) *

Показатель

2019 г

2020 г

2021 г

2022 г

2023 г

Население, регулярно обслуживаемое мусоровывозящей организацией

х

4,2

4

н/д

н/д

      Источник - Бюро Национальной статистики АСПР РК (Х – конфиденциальные данные)

      Доля населения, получающего централизованные услуги по вывозу ТБО представлена ниже. Показатель получен как соотношение количества населения, регулярно обслуживаемое мусоровывозящей организацией к количеству всего населения района.

      Таблица 8 - Доля населения, регулярно обслуживаемое мусоровывозящими организациями в Ескельдинском районе (2019-2021 гг.) *

Показатель

2019 г

2020 г

2021 г

Средний показатель (базовый) за 2019- 2021 годы

Доля населения, обслуживаемого мусоровывозящими организациями

х

9,2%

8,8%

6,0%

      Конфиденциальные данные (Х) о количестве населения, охваченного услугами вывоза (см. Таблица 7) не позволили провести расчеты.

      *- показатель получен как соотношение количества населения, регулярно обслуживаемое мусоровывозящей организацией к населению района.

      В таблице ниже представлено количество специализированных организаций Ескельдинского района, которые занимаются сортировкой, утилизацией и депонированием ТКО (Таблица 9). С 2022 года в районе таких организаций нет.

      Таблица 9 - Число организаций, занимающихся сортировкой, утилизацией и депонированием отходов в Ескельдинском районе

Показатель

2020 г

2021 г

2022 г

2023 г

Число организаций, занимающихся сортировкой, утилизацией и депонированием ТКО

1

1

-

-

      Источник - Бюро Национальной статистики АСПР РК

      GPS контроль мусоровозов

      При реализации Программы и организации централизованного вывоза ТКО от населения необходимо обратить внимание, что в соответствии с требованием статьи 368 Экологического кодекса РК субъекты предпринимательства, осуществляющие деятельность по транспортировке твердых бытовых отходов, обязаны передавать полную навигационную информацию о передвижении транспорта в информационную систему "Национальный банк данных о состоянии окружающей среды и природных ресурсов Республики Казахстан".

      Учет передвижения транспорта, вывозящего отходы направлен на снижение вероятности риска размещения отходов в несанкционированных местах, контроля потребляемого топлива, предупреждения аварий и угона транспорта, накопления данных о маршрутах для дальнейшей оптимизации.

      На период разработки данной Программы Министерством экологии и природных ресурсов РК ведутся работы по вводу в опытную эксплуатацию информационной системы Министерства по отображению передвижения мусоровывозящей техники с помощью GPS датчиков и планируется в следующем году ввести в промышленную эксплуатацию, реализован пилотный проект по городу Шымкенту, в режиме реального времени.

      Объекты захоронения ТКО

      Общие сведения

      В соответствии с разделом 4 СН РК 1.04-15-2013 "Полигоны для твердых бытовых отходов" (с изменениями от 20.12.2019 г.) "Полигоны ТКО - специально оборудованное место постоянного размещения отходов без намерения изъятия, соответствующее экологическим, строительным и санитарно-эпидемиологическим требованиям".

      Определение полигона дано и в п.5.1 СН РК 1.04-15-2013: "Полигоны твердых бытовых отходов - комплексы природоохранных зданий и сооружений, выполняющие функции централизованного приема, обезвреживания и утилизации ТКО, препятствующие попаданию опасных веществ в окружающую природную среду, загрязнению почвы, атмосферы, грунтовых и поверхностных вод, не дающие распространяться болезнетворным организмам, грызунам и насекомым".

      В 2023 году в ходе проверки со стороны областной прокуратуры были выявлены нарушения при эксплуатации полигонов ТБО (санкционированных свалок) на территории области:

      "В текущем году прокуратурой области Жетісу проведен анализ деятельности полигонов твердо бытовых отходов (далее-ТБО) на предмет соблюдения природоохранного законодательства.

      Установлено, что в некоторых районах области полигоны ТБО функционировали без правоустанавливающих документов.

      К примеру, в Алакольском районе в 23 сельских округах (56 населенных пунктов) имеется 33 полигона ТБО, из них только на полигон "Шындали" в Достыкском округе имеется правоустанавливающий документ.

      Аналогичные факты установлены в Сарканском (9 фактов), Коксуйском (7 фактов) и Ескельдинском (1 факт) районах.

      По всем вышеуказанным нарушениям внесены акты прокурорского надзора.

      В настоящее время по результатам рассмотрения актов надзора 3-м сельским акимам назначен штраф в размере 300 МРП, и один заместитель акима привлечен к дисциплинарной ответственности.

      Также местными исполнительными органами начата работа по узаконению незаконно функционирующих полигонов ТБО.”

      Объекты размещения отходов (полигоны)

      В Ескельдинском районе на основании постановления акима №62 от 07.03.2014 года сельским округам были переданы земельные участки на постоянное землепользование, с целевым назначением – обслуживание мест размещения и удаления отходов производства и потребления (Таблица 10).

      Таблица 10 - Земли Ескельдинского района, выделенные для размещения отходов производства и потребления

Место расположения объекта ТБО

Кадастровый номер

Площадь, га

1

Карабулакский с/о, c. Ешкиольмес

03-264-047-224

0,8

2

Карабулакский с/о, c. Оркусак

03-264-047-223

0,8

3

Карабулакский с/о, c. Байысов

03-264-025-513

0,8

4

Карабулакский с/о, c. Шымыр

03-264-025-514

0,8

5

Толенгутский с/о, c. Екпенды

03-264-070-707

1,0

6

Кайнарлинский с/о, c. Кайнарлы

03-264-080-401

1,0

7

Сырымбетский с/о, c. Сырымбет

03-264-088-771

1,0

8

Алдабергеновский с/о, c. Алдабергенова

03-264-018-494

0,7

9

Алдабергеновский с/о, c. Жастар

03-264-018-495

1,0

10

Бактыбайский с/о, c. Бактыбай

03-264-007-542

1,0

11

Акын Саринский с/о, c. Акешки

03-264-096-375

1,0

12

Акын Саринский с/о, c. Актума

03-264-099-141

1,2

13

Акын Саринский с/о, c. АкынСара

03-264-096-379

1,8

14

Каратальский с/о, c. Каратал

03-264-084-493

1,08

15

Конырский с/о, c. Коныр

03-264-103-527

1,0

16

Конырский с/о, c. Коктобе

03-264-107 -265

1,0

17

Жалгизагашский с/о, c. Бигаш

03-264-052-511

1,0

18

Кокжазыкский с/о, c. Кокжазык

03-264-061-732

1,0

19

Кокжазыкский с/о, c. Тенлик

03-264-064-345

0,8

      Акиматом представлены данные по площадке временного хранения ТБО в с. Абай, Карабулакского с.о.:

      Собственником земельного участка является акимат Ескельдинского района. Площадка действует с 2007 года. Срок окончания эксплуатации (по проекту) – 2025 г. Площадь земельного участка – 2,7 га (кадастровый номер – 03:254:045:196). По указанному кадастровому номеру объект в доступных базах данных не найден.

      Отходы поступают от источников Ескельдинского района. Юридическое лицо, эксплуатирующее полигон/свалку – ИП “Алтай”, директор – Алтаев С.Н.

      Документ-основание для эксплуатации полигона/свалки – договор от 20.06.2022 года №35422-ЭТП. Применяемый способ захоронения - в траншеи. Отсутствует проект строительства полигона.

      Отсутствует проект СЗЗ. Высота слоя отходов -1 м.

      Отсутствуют система защиты окружающей среды, гидроизолирующий материал дна, дренажная система для сбора и отвода фильтрата, ванна с дезинфицирующим раствором для мойки колес автотранспорта/ мусоровозов, противопожарный резервуар, участок радиационного контроля.

      Имеется ограждение территории полигона/свалки. Экологический мониторинг объекта размещения отходов не проводится. Наименование транспортной компании, доставляющая отходы - ИП "АБ-ЕЛ". Ведется учет поступающих отходов на бумажном носителе.

      Количество и тип используемой техники - 4 ед. (экскаватор, погрузчик, Камаз, трактор). Количество рабочего персонала на объекте: 5 чел.

      В Ескельдинском районе имеется цех утилизации бытовых и промышленных отходов (площадь объекта – 102 м2), 2006 года постройки.

      Объект находится на площадке для приема отходов, площадь территории – 2,713 га (кадастровый номер – 03:264:047:261), целевое назначение земельного участка – для строительства и обслуживания полигона по размещению отходов производства и потребления.

      Основание для выделения земель – Постановление Акима Алматинской области №333 от 20.07.2018 года. Акт на право постоянного землепользования от 01.08.2018 г. Данных по объему и видам размещаемых отходов нет.

      Выводы по системе сбора отходов и объектам размещения ТБО в Ескельдинском районе:

      Анализ данных по порядку обращения с ТБО в Ескельдинском районе говорит об отсутствии Системы централизованного сбора и вывоза коммунальных отходов, отсутствии данных учета отходов.

      Все объекты размещения ТБО являются санкционированными свалками и не соответствуют требованиям законодательства РК, в связи с чем требуется их рекультивация.

      После того, как будет построены и введены в эксплуатацию объекты инфраструктуры (мусоросортировочный комплекс, карта полигона) на комплексной площадке "Талдыкорган", принимающая также отходы Ескельдинского района, необходимо провести рекультивацию существующих санкционированных свалок.

      Стихийные (несанкционированные) свалки

      Места несанкционированного размещения отходов (свалки) являются большой проблемой для населения и коммунальных хозяйств.

      Неприятные запахи, риски заболеваний, место возможного притяжения деклассифицированных элементов общества (бродяги), скопление птиц (чайки, вороны и т.д.) и бездомных животных негативно сказываются на внешней стороне жизни соседствующих домов. Это удешевляет недвижимость в округе и отталкивает потенциальных инвесторов от приобретения коммерческой недвижимости.

      Также есть риски загрязнения почв, грунтовых вод и близлежащих поверхностных вод, в случае наличия биоразлагаемых отходов – атмосферы.

      В Плане развития области Жетісу на 2021-2025 годы предусмотрена ликвидация всех несанкционированных свалок (2023г. – 150 свалок, включая в Ескельдинском районе – 25).

      Для предупреждения образования новых и расширения текущих свалок рекомендуется:

      обязательное снабжение мусоровывозящей техники спутниковыми навигационными системами в соответствии с правилами управления коммунальными отходами (Приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов РК от 28 декабря 2021 года № 508);

      неукоснительное соблюдение утвержденного графика вывоза отходов от источников;

      постоянное выявление/мониторинг несанкционированных мест размещения отходов (свалок);

      ликвидация несанкционированных мест размещения отходов (свалок) с рекультивацией территории;

      выполнение требований по организации сбора (площадки, контейнеры) и вывоза строительных и крупногабаритных отходов (СТ РК 3780-2022. “Отходы. Общие требования к площадкам размещения контейнеров для организации раздельного сбора коммунальных отходов”);

      проведение работы с населением и организациями о недопустимости размещения отходов в неположенных местах с указанием ответственности в рамках законодательства РК;

      информирование общественности о случаях предотвращения или выявления несанкционированного размещения отходов с принятыми мерами наказания (пример статьи об обнаружении свалки и принимаемых мерах:

      Количественные и качественные показатели

      Количественные показатели

      В разделе 3.3 представлен анализ существующих данных по управлению коммунальными отходами в районе, полученных от акимата и данных государственной статотчетности, находящиеся в свободном доступе на сайте Бюро Национальной статистики АСПР РК. Анализ показал отсутствие учета за объемами образования отходов и контроля за их движением, в связи с чем в Программе на период еҰ действия были приняты расчетные данные. Прогноз численности населения выполнен в соответствии с действующими методиками.

      Расчет объема образуемых отходов показал их увеличение к 2029 году на 8,9% при росте численности населения на 4,4%. Динамика образования отходов приведена на рисунке ниже (Рисунок 6).

     


      Рисунок 6 – Динамика образования отходов

      В текущем разделе представлены данные по управлению коммунальными отходами в Ескельдинском районе, полученные от специализированных компаний и статистические материалы, находящиеся в свободном доступе на сайте Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан (далее - Бюро Национальной статистики АСПР РК).

      Общий объем собранных коммунальных отходов, включая самовывоз, в районе за 2020-2022 годы приведен ниже (Таблица 11).

      Таблица 11 - Общий объем собранных коммунальных отходов в Ескельдинском районе за 2020-2022 годы

Показатель

2020 год

2021 год

2022 год

2023 год

Общий объем собранных ТКО, тонн

3139

200*

70

-

      Источник - Бюро Национальной статистики АСПР РК

      *- В экспресс информации Бюро Национальной статистики АСПР РК №2021_ЭИ-04-09-Г-132 от 11 мая 2022 года) данный показатель за 2021 год по Ескельдинскому району –"19055" соответственно (См. также Таблица 15).

      Расхождение в статистической отчетности говорит о проблемах в управлении ТБО в районе.

      Как правило, наибольшая часть собираемых коммунальных отходов направляется на полигоны. И хотя существует запрет захоронения потенциального вторичного сырья, куда значительная часть того, что входит в состав ТБО, слабая инфраструктура переработки и утилизации не оставляет выбора для изменения действующего порядка обращения с ТКО.

      Часть отходов может поступать на несанкционированные свалки, сжигаться на приусадебных участках, передается на корм скоту.

      Общая картина по сбору и обращению с ТКО в Ескельдинском районе в 2020-2022 годах представлена далее (Таблица 13 - Таблица 18), за 2023 год данные статистической отчетности отсутствуют.

      Таблица 12 – Данные государственной статистики, тонн

Наименование

2020

2021

2022

2023

Всего собрано ТКО

3 139

19 055

х

н/д

Всего вывезено

3 139

19 385

х

н/д

Отходы домашних хозяйств

613

19 055

х

н/д

Парковые отходы


490


н/д

Отходы от строек

560

650


н/д

Отходы производства (ТБО)

-

6 185


н/д

Уличный мусор

220

1 721


н/д

Отходы с рынков

-

59


н/д

Утилизирован




н/д

Прочие смешанные отходы




н/д

Пищевые отходы




н/д

Макулатура




н/д

Стеклобой




н/д

Отходы пластмассы и пр.




н/д

Сортировка




н/д

Вывезено на полигоны

1393

15266


н/д

      Как видно из представленных выше данных статистической отчетности – надлежащий анализ выполнить не предоставляется возможности, в т.ч. в связи с периодически меняющимся перечнем отчетных данных, методологии и пр.

      Для разрешения существующей практики на местах в области обращения с отходами в Программе предложены соответствующие мероприятия, выполнение которых позволит создать систему управления отходами на территории области и в районе, как еҰ самостоятельной единицы.

      Учитывая вышеизложенное, в Программе применяются расчетные данные по объему образования и накопления ТБО (с учетом отходов, приравненных к ТБО от юридических лиц) - в 2029 году объем образуемых отходов составит 72 871 м3 (14 574 тонны).

      Таблица 13 - Объем собранных и вывезенных коммунальных отходов (2020 год), тонн

Год

Число предприятий и организаций по сбору и вывозу коммунальных отходов

Всего собранных отходов

из них

Всего вывезено отходов

из них

отходы домашних хозяйств

парковые отходы

отходы со строек

отходы производства (приравненные к бытовым)

Уличный мусор

отходы с рынков

на полигоны для ТБО

2020 г

1

3139

613

-

560

-

220

-

3139

1393

      Источник - Бюро Национальной статистики АСПР РК (см. Приложение 1).

      Таблица 14 - Объем отходов, поступивших на сортировку, утилизацию и депонирование (2020 год), тонн

Год

Число предприятий, Осуществляющих сортировку, утилизацию и депонирование отходов, единиц

Объем Поступивших отходов всего, тонн

Из общего объема поступивших отходов

Объем накопленных депонированных отходов на конец года

Проектная мощность полигона, свалки

Площадь полигона, км2

Утилизи-ровано

Поступило на депонирование

2020 г

1

1746

-

1746

3040

20000

0,03

      Источник - Бюро Национальной статистики АСПР РК (см. Приложение 1).

      Таблица 15 - Объем собранных и вывезенных коммунальных отходов (2021 год), тонн

Год

Число предприятий и организаций по сбору и вывозу коммунальных отходов

Всего собранных отходов

Из них


Из них

отходы домашних хозяйств

парковые отходы

отходы со строек

отходы производства (приравненные к бытовым)

Уличный мусор

отходы с рынков

Всего вывезено отходов

на полигоны для ТБО

2021 г

13

19055

19055

490

650

6185

1721

59

19385

15266

      Источник - Бюро Национальной статистики АСПР РК (см. Приложение 1).

      Таблица 16 - Объем отходов, поступивших на сортировку, утилизацию и депонирование (2021 год), тонн

Год

Число предприятий, осуществляющих сортировку, утилизацию и депонирование отходов, единиц

Объем Поступивших отходов всего, тонн

из общего объема поступивших отходов

Объем накопленных депонированных отходов на конец года

Проектная мощность полигона, свалки

Площадь полигона, км2

Утилизировано

поступило на депонирование

2021 г

1

1712

-

1712

6498

20000

0,03

      Источник - Бюро Национальной статистики АСПР РК (см. Приложение 1).

      Таблица 17 - Общий объем собранных коммунальных отходов (2022 г.)

Год

Общий объем собранных отходов, с учетом отходов само-вывозящих предприятий

Из них

В том числе

Объем собранных отходов домашних хозяйств

объем собранных коммунальных отходов

пищевые отходы

макулатура, картон и отходы бумаги

стеклобой

отходы пластмассы, пластика, полиэтилена и полиэтилен-терефталатовая упаковка

электронное и электрическое оборудование

металлы

шины

одежда, текстиль

отходы уборки улиц

отходы рынков

прочие смешанные отходы

2022 г.

x

x

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

x

x

      Источник - Бюро Национальной статистики АСПР РК (Х – конфиденциальные данные)

      Таблица 18 – Продолжение Таблица 17

Год

Объем транспортированных коммунальных отходов

В том числе

на полигоны ТБО

передано сторонним организациям/ мусороперерабатывающим заводам

на собственные объекты по управлению отходами

прочие

2022 г.

x

x

-

-

-

      Источник - Бюро Национальной статистики АСПР РК (Х – конфиденциальные данные)

      Качественные показатели (морфологический состав)

      Качественный состав отходов определяет требования к системе сбора и удаления, а также оптимальную конфигурацию мер по обращению с ТБО.

      На территории района сбор и вывоз, в т.ч. раздельный сбор ТБО у источников их образования не организован, сортировка не производится.

      Для получения показателей, более точно описывающих состав отходов, образуемых в населенных пунктах района необходимо провести анализ состава отходов ТКО согласно методике определения морфологического состава твердых бытовых отходов. Такие данные будут применяться для расчета показателей природоохранных мер и в первичной оценке инвестиционной привлекательности переработки вторичного сырья.

      Морфологический состав ТБО определяется по методике, утвержденной приказом Председателя Агентства РК по делам строительства жилищно-коммунального хозяйства от 10 февраля 2012 года №4.

      Согласно методике, морфологический состав коммунальных отходов рекомендуется определять по следующей классификации:

      пищевые отходы (овощи, фрукты и т.п.);

      бумага и картон;

      полимеры (пластик, пластмассы);

      стекло;

      черные металлы;

      цветные металлы;

      текстиль;

      дерево;

      опасные отходы (батарейки, сухие и электролитические аккумуляторы, тара от растворителей, красок, ртутные лампы, телевизионные кинескопы и др.);

      кости, кожа, резина;

      остаток коммунальных отходов после удаления компонентов (мелкий строительный мусор, камни, уличный смет и т.п.).

      В населенных пунктах района надлежащие анализ и исследования не проводились.

      Усредненный морфологический состав ТБО в Казахстане по информации АО "Жасыл Даму" (https://recycle.kz/ru/sbori) представлен ниже:

Пищевые отходы -

31,1%

Стекло -

6,1%

Макулатура -

25,2%

Металлы -

3,4%

Полимер (пластмасса) -

11,2%

Прочие -

23%

      Тарифы для населения на управление коммунальными отходами

      В настоящее время по данным акимата в населенных пунктах района тариф на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов не рассчитан и не утвержден.

      Для реализации мероприятий настоящей Программы в части организации сбора и транспортирования ТКО, необходимо выполнить работы по определению норм образования и накопления коммунальных отходов (раздел 3.6), расчету тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов.

      Расчет тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов производится по методике, утвержденной Приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов РК от 14 сентября 2021 года № 377.

      При расчете тарифа учитывается себестоимость фактических и/или нормативных затрат участников рынка, осуществляющих сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТКО, сгруппированные по статьям калькуляции. Таким образом, тариф состоит из 3-х частей: 1) сбор и транспортировка, 2) сортировка, 3) захоронение.

      Действующая методика тарификации позволяет учитывать себестоимость в зависимости от этапа управления отходами. Затраты могут быть оптимизированы за счет реализации отсортированного вторичного сырья и/или при передаче части услуг сторонним организациям, не входящим в централизованную систему сбора ТКО. При этом необходимо учитывать потребность в создании и/или развитии соответствующей инфраструктуры, обязательное использование специально оборудованных транспортных средств и источников финансирования.

      Для определения "справедливого" тарифа на сбор, вывоз и захоронение ТКО могут быть применены следующие меры:

      1.Внедрение автоматизированного коммерческого учета за объемом образования и движением ТКО.

      Данный пункт является частью необходимых мер по выполнению положения Концепции по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике" в следующем вопросе – "Для решения проблем с ТБО необходима реализация следующих мероприятий:

      5) совершенствование сбора, обработки и предоставления статистической информации для мониторинга достижения целевых показателей в сфере обращения с ТБО”.

      2.Тендерное распределение объектов централизованной системы сбора ТКО для развития конкурентного рынка.

      3.Стремление к снижению себестоимости в процессе управления ТКО и отсортированного вторичного сырья, включая внедрение наилучших доступных техник (технологий), оптимизации логистики отходов.

      4.Увеличение доли населения, вовлеченного в процесс сортировки.

      Нормы образования и накопления коммунальных отходов

      Нормы образования и накопления коммунальных отходов рассчитываются на основе типовых правил (утверждены Приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 1 сентября 2021 года № 347).

      Вышеуказанные нормы определяются после проведения сезонных замеров, т.е. для расчета необходимо проведение работ на протяжении 11-12 месяцев. В ситуации, когда полноценный коммерческий учет объемов образования отходов у источников их образования отсутствует, отсутствие утвержденных норм не позволяет рассчитать справедливый тариф на сбор, вывоз, сортировку и захоронение ТКО.

      В Ескельдинском районе утверждены нормы образования и накопления коммунальных отходов для домовладений.

      Таблица 19 - Нормы образования и накопления коммунальных отходов для домовладений

Решение маслихата

Виды объектов накопления коммунальных отходов

Расчетная единица

Годовая норма накопления коммунальных отходов, м3

Решение Ескельдинского районного маслихата области Жетісу от 9 августа 2023 года № 8-26

Домовладения благоустроенные и неблагоустроенные

1 житель

1,72

      Рекомендуемое мероприятие: внедрение автоматизированного коммерческого учета за образованием и движением ТКО.

      Анализ управления коммунальными отходами

      Данные и их анализ, представленные в разделе 3.3 и разделе 3.8 (“Количественные и качественные показатели”), показали необходимость системного и комплексного подхода к управлению коммунальными отходами и обращению с ними.

      Учитывая вышеизложенное, можно сделать следующие выводы о текущем состоянии в районе в области обращения с твердо-коммунальными отходами::

      На территории района отсутствует надлежащая централизованная система сбора и вывоза ТКО и как следствие, отсутствует соответствующая статистическая отчетность, отражающая реальное положение обращения с отходами;

      Надлежащий учет за объемами образования ТБО и контроль за их движением не ведется;

      Объекты инфраструктуры обращения с отходами (контейнерные площадки, санкционированные свалки и пр.) не соответствуют требованиям законодательства РК;

      На санкционированные свалки поступают отходы, запрещенные к захоронению согласно статье 351 Экологического кодекса РК.

      Неконтролируемое разложение биоразлагаемых компонентов отходов (пищевые, растительные, органические) на свалках будут вести к выделению свалочного газа (в основном метана). Как следствие, повышается риск пожаров на свалках и загрязнение парниковыми газами.

      Сложившаяся практика обращения с коммунальными отходами не позволяет соблюдать принцип иерархии мер по предотвращению образования отходов и управлению образовавшимися отходами в порядке убывания их предпочтительности в интересах охраны окружающей среды и обеспечения устойчивого развития РК.

      Рекомендуемые мероприятия и финансовые затраты на их реализацию на создание системы управления коммунальными отходами рассмотрены в разделах 5 - 7.

      Меры стимулирования

      В данном разделе представлены меры стимулирования, направленные на поддержку системы управления коммунальными отходами и дальнейшего обращения с вторичным сырьем.

      Субсидирование приоритетного сектора экономики

      Мерами государственной поддержки частного предпринимательства (утверждены Постановлением Правительства Республики Казахстан от 31 декабря 2019 года № 1060) предусмотрены субсидии части ставки вознаграждения в рамках национального проекта по развитию предпринимательства на 2021 – 2025 годы по приоритетным секторам экономики, куда входят:

      -сбор, обработка и удаление отходов; утилизация (восстановление) материалов;

      -деятельность по ликвидации загрязнений и прочие услуги в области удаления отходов.

      Указанные Меры государственной поддержки предусматривают субсидирование по кредитам в рамках проектов по обрабатывающей промышленности и услугам:

      -Сбор неопасных твердых бытовых и промышленных отходов (то есть мусорных отходов) в местах накопления, мусорных контейнерах, передвижных мусорных контейнерах, баках, емкостях и т.д., и смешанных реверсируемых материалов. Сбор реверсируемых материалов.

      -Сбор мусора из мусорных урн в общественных местах.

      -Сбор строительных отходов и отходов разложения. Сбор и вывоз строительного мусора, таких как кисти и прочий строительный мусор. Сбор отходов от выпуска текстильных изделий. Деятельность по вывозу отходов к местам переработки для неопасных отходов.

      Государственно-частное партнерство (ГЧП) в области управления ТКО

      Такая форма реализации мероприятий по управлению ТКО может быть осуществлена в соответствии с законодательством РК в области государственно-частного партнерства (статья 366 Экологического Кодекса РК).

      Мероприятия могут включать как ранние этапы – проектирование, строительство, так и непосредственно реализацию и эксплуатацию объектов управления отходами и вторичным сырьем, а также ликвидацию стихийных свалок.

      Инициаторами проектов выступают МИО, они же разрабатывают и утверждают конкурсную документацию по согласованию с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды.

      Финансирование частного партнера в рамках проектов государственно-частного партнерства по управлению ТКО происходит за счет тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов, а также иных не запрещенных законодательством РК источников финансирования.

      Закуп энергии от источников ВИЭ

      Гарантирована покупка расчетно-финансовым центром по поддержке возобновляемых источников энергии электрической энергии, произведенной объектами по энергетической утилизации отходов в соответствии с законодательством РК в области поддержки использования ВИЭ (Закон РК от 02.01.21 г. № 401-VI “О поддержке использования возобновляемых источников энергии”).

      Энергетической утилизацией отходов называется процесс термической обработки отходов с целью уменьшения их объема и получения энергии (так называемая технология "waste-to-energy" - отходы в энергию), в том числе использования их в качестве вторичных и (или) энергетических ресурсов, за исключением получения биогаза и иного топлива из органических отходов (Экологический кодекс РК, статья 324).

      В общемировом пространстве данная технология не является возобновляемой.

      В Казахстане в 2020 году был принят Закон "О поддержке использования возобновляемых источников энергии", куда был включен термин "термической утилизации" отходов. Основной задачей такой утилизации является сокращение объемов отходов на полигонах/свалках и рекуперация энергии.

      Зеленая таксономия (Классификация "зеленых" проектов)

      В Казахстане разработана и утверждена Зеленая таксономия (Постановление Правительства РК от 31 декабря 2021 года № 996 "Об утверждении классификации (таксономии) "зеленых" проектов, подлежащих финансированию через "зеленые" облигации и "зеленые" кредиты").

      Классификация (таксономия) "зеленых" проектов, подлежащих финансированию через "зеленые" облигации и "зеленые" кредиты включает категорию устойчивое использование воды и отходов (устойчивое использование воды и водосбережение, отходы и сточные воды, сохранение и восстановление ресурсов).

      Оборудование для восстановления вторичного сырья (исключая сжигание), повторного использования и переработки вторичного сырья, в том числе оборудование для переработки строительных материалов, металлического лома, пластмасс, стекла, бумаги, электроники (исключая опасные компоненты), отработанных шин.

      Показатель порога - переработка собранного вторичного сырья не менее 80 %.

      Оператор РОП (АО “Жасыл Даму”)

      Вопросами развития инфраструктуры для управления отходами и вторичным сырьем с января 2022 года занимается АО "Жасыл Даму" в рамках компетенции оператора расширенных обязательств производителей (импортеров) (далее – Оператор РОП).

      В соответствии с положением Экологического кодекса РК (статья 388) Оператор РОП может развивать региональную систему управления ТКО через внедрение в Республике Казахстан технологий сбора, транспортировки, подготовки к повторному использованию, обработки, сортировки, переработки и (или) утилизации отходов, строительство заводов (производств) по подготовке к повторному использованию, обработке, переработке, сортировке и (или) утилизации отходов, совершенствование материально-технической базы организаций, осуществляющих сбор, транспортировку, подготовку к повторному использованию, сортировку, обработку, переработку и (или) утилизацию отходов, организацию энергетической утилизации отходов.

      Постановлением Правительства РК от 29 декабря 2023 года № 1250 утверждены размеры денежных выплат оператора РОП субъектам предпринимательства, осуществляющим сбор, транспортировку, подготовку к повторному использованию, сортировку, обработку, переработку, обезвреживание и (или) утилизацию отходов, образующихся после утраты потребительских свойств продукции (товаров), на которую (которые) распространяются расширенные обязательства производителей (импортеров) (см. Таблица 20, Таблица 21).

      Прием заявок для заключения Договоров с оператором РОП, в лице АО "Жасыл даму" в информационной системе (ecoqolday.kz) осуществляется согласно Правил, утверждҰнных Приказом Министра экологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 27 ноября 2023 года № 332.

      Таблица 20 - Ставки выплат за отходы упаковки

Виды отходов продукции (товаров)

Денежная выплата, месячный расчетный показатель (МРП) за тонну

сбор

транспортировка

переработка

Стеклянная упаковка

7,66

5,46

1,44

Бумажная и картонная упаковка

5,82

4,23

1,55

Полимерная упаковка

9,05

7,41

1,79

Упаковка из комбинированных материалов

8,96

6,92

1,45

Металлическая упаковка

0,21

-

-

      Таблица 21 - Ставки выплат за отходы автокомпонентов, электронное и электрическое оборудование

Виды отходов продукции (товаров)

Денежная выплата, месячный расчетный показатель (МРП)* за тонну (за сбор, транспортировку, переработку, использование и (или) утилизацию отходов)

Шины

грузовые/легковые

13,50

крупногабаритные

17,15

Масла

2,98

Аккумуляторы

2,39

Электронное и электрическое оборудование с теплоносителями

21,43

Крупногабаритное электронное и электрическое оборудование

16,19

Мелкогабаритное электронное и электрическое оборудование

7,42

Электронное оборудование с экранами и мониторами

43,19

Малое информационное, техническое и телекоммуникационное электронное и электрическое оборудование

51,91

Лампы

80,95

      *- месячный расчетный показатель за соответствующий год (МРП), тенге

      Неэкономические стимулы

      С введением в 2021 году нового Экологического кодекса РК предусмотрено усиление мер по обязательному раздельному сбору отходов по следующим фракциям:

      1) "сухое" (бумага, картон, металл, пластик и стекло);

      2) "мокрое" (пищевые отходы, органика и иное).

      Раздельный сбор позволит увеличить объемы вторичного сырья и как следствие сократить объемы захоронения ТКО. Это будет способствовать развитию компаний, специализирующихся на переработке вторсырья.

      Сильным стимулом для дальнейшего развития системы управления ТКО является введение запрета на захоронение пищевых, строительных отходов и ряда других отходов - источников вторичного сырья (картон, пластик, стекло).

      Предполагается применение современных технологий по переработке биологически разлагаемых отходов, включая пищевые в компост или выработка биогаза и альтернативной энергии, либо применение иных технологий отличных от захоронения отхода.

      Компост может быть применен для дополнения и последующего вытеснения химических удобрений. Обогащая и улучшая почву, компост возвращается в производственный процесс кормов и сельхозпродукции, что является основой органического сельского хозяйства и циркулярной экономики.

      В связи с предстоящим масштабным озеленением населенных пунктов и лесного фонда области Жетiсу в рамках реализации Послания Главы государства Касым-Жомарта Токаева народу Казахстана от 1 сентября 2020 г., необходимо рассмотреть возможность улучшения почв с применением компоста, который можно получать из древесины и листьев тех же растений, что является элементом циркулярной экономики (Таблица 22).

      Таблица 22 - Цель 2. в Плане развития области Жетiсу на 2021-2025 годы

Целевой индикатор

Плановые показатели, га

2021 г

2022 г

2023 г

2024 г

2025 г

Увеличение/расширение площади, покрытой лесом, в том числе, за счет посадки 2 млрд. деревьев с обеспечением нормативной приживаемости в разрезе пород и регионов посадки

-

2446

3105

3210

3721

      Закон РК от 4 июля 2009 года № 165-IV "О поддержке использования возобновляемых источников энергии" направлен на стимулирование переработки пищевых отходов, также как и остальных видов биоразлагаемых отходов (отходы садов, парков, приготовления пищи, сопоставимые с отходами пищевой промышленности, макулатура) с получением биогаза или альтернативной энергии.

      Создание и развитие рынка продуктов переработки вторичного сырья с точки зрения формирования инфраструктуры как системного подхода категорически необходимо. Производство и потребление продукции, полученной из переработанных отходов является определяющей частью циркулярной экономики. Для поддержания процесса формирования такого рынка необходым механизм "зеленых" закупок. На сегодня примером такой поддержки являются: закуп электроэнергии от ВИЭ; субсидии на “зеленые проекты”.

      Информирование общественности

      Рациональное обращение в населҰнных пунктах с отходами, стремление к их сокращению и максимальному извлечению вторичных материалов является частью государственной политики Казахстана по управления коммунальными отходами.

      Техническое оснащение, развитие методического материала и законодательства создает условия для появления необходимой централизованной системы сбора отходов и инфраструктуры по управлению отходами после их отчуждения.

      При этом наибольшая эффективность по увеличению доли извлекаемого вторичного сырья и сокращению несанкционированных свалок может быть достигнута на источнике образования отходов.

      Поэтому важное значение имеет организация местными исполнительными и представительными органами всех уровней мероприятий по информированию населения о рациональной системе сбора, утилизации и переработки твердых бытовых отходов, включая раздельный сбор (статья 365 Экологического кодекса РК).

      Описание и анализ выделенных средств

      План мероприятий по реализации Плана развития области Жетісу на 2021-2025 годы (см. раздел 1.3 "Управление отходами в приоритетных задачах области") включает:

      -строительство в области 6 объектов региональной системы управления отходами;

      -установки во всех селах контейнеров для раздельного сбора мусора,

      -сокращение 44 из 182 мест складирования и приведение их к экологическим требованиям и санитарным правилам;

      -ликвидация всех несанкционированных свалок.

      Но при этом в не предусмотрено финансование затрат на указанные мероприятия.

      На сегодня по области Жетісу нет утвержденного Плана мероприятий по охране окружающей среды (далее в данном разделе – План).

      В 2023 году была публикация проекта Плана на 2023-2025 годы для проведения требуемых общественных слушаний. Проект Плана включал мероприятия по обращению с отходами (Таблица 23). Планируемые мероприятия были направлены на улучшение инфраструктуры управления коммунальными отходами и удаление несанкционированных свалок.

      Вывод: представленные в Плане развития области Жетісу на 2021-2025 годы мероприятия по улучшению ситуации с управлением отходами, касающиеся Ескельдинского района не достаточны для создания Системы управления коммунальными отходами района.

      Таблица 23 – Проект Плана мероприятий по охране окружающей среды по области Жетісу на 2023-2025 г.г. (мероприятия по обращению с отходами) *

Наименование мероприятия

Срок исполнения

Предполагаемые расходы / дополнительные источники (тыс. тенге)

Источники финанси-рования

2023 год

2024 год

2025 год


Разработка ПСД "Строительство современного полигона ТБО в г. Талдыкорган"

2023

28 000,00



Местный бюджет (МБ)

Разработка ПСД "Рекультивация закрытого полигона ТБО г. Текели"

2023

28 000,00



МБ

Установка в городе Текели контейнеров для раздельного сбора отходов

2023

90 000,0



МБ

Установка в Ескельдинском районе контейнеров для раздельного сбора отходов

2024


100 000


Финансирование не требуется

Установка в Коксуском районе контейнеров для раздельного сбора отходов

2025



100 000

Финансирование не требуется

Ликвидация всех несанкционированных свалок

2023-2025

162 свалок:
в Коксуском районе -38,
Ескельдинском районе -46,
Каратальском районе-30,
город Талдыкорган -41,
Аксуском районе-4,
Кербулакском районе - 3

20 свалок:
в Панфиловском районе - 10,
Уйгурском районе – 10

20 свалок:
в Сарканском районе - 10,
Алакольском районе - 10

Финансирование не требуется

Сокращение 110 из 182 мест складирования и приведение их экологическим требованиям и санитарным правилам

2024-2025


25000,0

30000,0

МБ

Итого


146 000,00

125 000,00

130 000,00


Цели, задачи и целевые показатели

      Цели Программы:

      -снижение негативного воздействия отходов потребления на окружающую среду и здоровье населения;

      -достижение установленных показателей, направленных на постепенное сокращение объемов образования коммунальных отходов, а также, увеличение доли восстановления коммунальных отходов и рекультивации полигонов через создание модели эффективной системы управления коммунальными отходами в населенных пунктах Ескельдинского района области Жетiсу и ее реализацию.

      Основные приоритеты в целеполагании - постепенное сокращение объемов образования коммунальных отходов, а также, увеличение доли восстановления коммунальных отходов и рекультивации полигонов.

      Задачи Программы

      В соответствии с техническим заданием к договору основными задачами Программы являются:

      1)формирование модели эффективной системы управления коммунальными отходами на территории Ескельдинского района области Жетiсу, в том числе охватывающей процессы образования, сбора, транспортировки, утилизации, переработки и захоронения коммунальных отходов в соответствии с нормативными требованиями законодательства РК и с учетом специфики области (климат, география, динамика роста населения, планы развития территории и другое);

      2)привлечение ресурсов, необходимых для реализации Программы;

      3)создание инфраструктуры в сфере обращения с коммунальными отходами на основе представленных обоснованных рекомендаций;

      4)предоставление рекомендаций по минимизации количества мест захоронения коммунальных отходов, ликвидации несанкционированных объектов размещения отходов.

      Целевые показатели для Ескельдинского района

      Целевые показатели определяются местными исполнительными органами с учетом действующих документов системы государственного планирования Республики Казахстан, территориальными планами развития и другими аналогичными документами.

      Предлагаемые в Программе целевые показатели ориентированы на достижение целей и целевых индикаторов "зеленой экономики" в области управления отходами для Республики Казахстан (см. Таблица 3). Базовые значения учитывают сложившуюся на сегодня ситуации по управлению ТКО за три года, предшествующие году разработки Программы, или, если необходимые данные отсутствуют, базовый показатель не определяется. Ежегодная динамика улучшения ситуации учитывает реализацию мероприятий Программ.

      Таблица 24 - Целевые показатели Программы

Показатель

Базовый показатель на начало реализации Программы

Значения показателя по годам

2024

2025

2026

2027

2028

2029

Показатель №1. *
Население Ескельдинского района, регулярно обслуживаемое мусоровывозящими организациями.

6,0%

6,0%

40,4%

63,3%

86,2%

86,2%

86,2%

Показатель №2. **
Строительство объектов сортировки твердых коммунальных отходов.

-

-

-

-

-

-

-

Показатель №3. **
Количество объектов размещения коммунальных отходов, соответствующих требованиям законодательства

-

-

-

-

-

-

-

Показатель №4.
Создание стационарных приемных пунктов приема вторичного сырья и опасных бытовых отходов





1 шт.



Показатель №5.
Организация передвижных пунктов сбора вторичного сырья и опасных бытовых отходов






1 шт.


      *-Показатель основан на вышеуказанных материалах (см. Таблица 8).

      **- Обслуживание Ескельдинского района Программой предусмотрено объектами инфраструктуры комплексной площадки "Талдыкорган".

      *** - Данный показатель определен для реализации в рамках бюджета области Жетiсу.

ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННЫХ ЦЕЛЕЙ И СООТВЕТСВУЮЩИЕ МЕРЫ

      Технико-технологические решения

      Общие сведения

      В данном разделе Программы приняты предварительные технико-технологические решения с учетом анализа существующей ситуации и принятой модели развития в области обращения с отходами. На основании установленных целей и задач основных направлений модели развития обращения с ТКО будут разработаны технические мероприятия и инструменты по их реализации.

      С учетом принятых концептуальных подходов построения системы обращения с отходами производства и потребления на территории района и принятой модели развития можно сформулировать следующие основные принципы построения технологической схемы обращения с отходами.

      Максимальное использование ресурсного потенциала отходов. Принцип предполагает построение системы обращения с отходами, направленной на извлечение максимального количества вторичного сырья за счет внедрения раздельного сбора, механобиологической переработки и энергетической утилизации отходов перед окончательным захоронением.

      Минимизация количества отходов, направляемых на захоронение. Предполагается снижение негативного воздействия на окружающую среду объектов размещения отходов может быть достигнута за счет отбора утильных фракций в виде вторичного сырья.

      Укрупнение объектов утилизации отходов и уменьшение общего числа объектов. Прогнозируется повышение экономической эффективности инвестиций в развитие отрасли, строительство более совершенных объектов и минимизация негативного воздействия на стадии утилизации отходов.

      Внедрение современных технологий переработки отходов. Потребуется привлечение значительных инвестиций. С целью снижения нагрузки на бюджеты различных уровней развитие системы обращения с отходами должно быть основано на максимальном вовлечении частных инвесторов в систему обращения с отходами.

      Целесообразность внедрения тех или иных технологических решений определяется на основе выбора наилучших с точки зрения экологии и экономически обоснованных технологий с учетом местных условий и социальных аспектов. В качестве аналогов выбранных технологий принималась общепринятая мировая практика действующих комплексных систем обращения с отходами. Подробно изучен и применен опыт обращения и управления ТБО в европейских странах и странах СНГ. Особое внимание уделили изучению опыта российских и белорусских региональных операторов, странах, близких по социально-экономическому и политическому развитию. Данный раздел приводит существующие практики процессов сбора, транспортировки, утилизации, переработки и захоронения твердых коммунальных отходов (ТКО).

      Целью разработки является обоснованный выбор решений, направленных на создание системы управления отходами района, охватывающей процессы сбора, транспортировки, утилизации, переработки и захоронения твердых коммунальных отходов (ТКО). Решения должны быть приняты в соответствии требований экологического законодательства Республики Казахстан, с целью минимизации воздействия отходов на окружающую среду и максимальное их вовлечение в хозяйственный оборот.

      Раздел условно разделен на три части.

      Первая часть (пункт 5.1.1) представляет анализ информация о существующем положении в области сбора, транспортировки и утилизации отходов по каждой административно-территориальной единице (району) области.

      Вторая часть (пункты 5.1.2 – 5.1.3) содержит описание наиболее лучших распространенных технологий и методов сбора, транспортировки и утилизации отходов.

      Во третьей части (пункты 5.1.4 – 5.1.7) по результатам анализа предлагаемых методов по обращению с отходами с учетом социально-экономических, планировочных и природных условий района предложен технологически обоснованный и экономически целесообразный комплекс технических средств системы.

      Анализ существующего состояния системы управления ТКО

      Ескельдинский район расположен в центральной части области Жетiсу, включает в себя 11 сельских округов (33 населенных пункта). Районный центр – село Карабулак. Район характеризуется в значительной площадью территории, средним количеством населенных пунктов и средней плотностью населения. Средние по численности населения пункты –близлежащие к селу Карабулак поселки и села. Развитость и состояние дорожно-транспортной сети – удовлетворительное.

      В разделе 3 данной Программы приведены основные выводы по сложившейся ситуации в системе управления области.

      Основные выводы говорят о низком охвате сбором и вывозом населения и юридических лиц области, высоком проценте прямого захоронения отходов, недостаточности необходимой инфраструктуры для утилизации и переработке отходов.

      Также стоит отметить, что в последние годы наблюдается спад объемов сбора и сортировки отходов из-за неупорядоченности отношений населения с мусоровывозящими компаниями и высокими необоснованными ставками тарифов. Текущее состояние отчетности по коммунальным отходам не позволяет вести полноценный коммерческий учет.

      На полигоны и свалки области Жетiсу неконтролируемо поступают отходы, которые согласно Экологического кодекса Республики Казахстан запрещены к захоронению.

      В таблице ниже (Таблица 25) приведена общая информация о существующем состоянии с отходами в области Жетiсу.

      Таблица 25 - Общая информация о существующем состоянии с отходами на территории области Жетiсу

Отходы

Сбор и накопление

Обработка и ликвидация

Твердые коммунальные отходы

Сбор в контейнеры, бесконтейнерный сбор.

Размещение на полигоне ТКО, не соответствующему требованиям законодательства РК.

Крупногабаритные отходы

Складирование возле контейнерных площадок.

Размещение на полигоне ТКО без дальнейшей переработки.

Строительные отходы

Зачастую складирование возле контейнерных площадок, прямой вывоз отходообразователями на полигон.

Размещение на полигоне ТКО с частичным использованием отходов в качестве уплотняющих слоев.

Отходы автотранспорта

Система сбора от населения не налажена. Предприятия на договорной основе сдают отходы специализированным организациям.

Использование/ обезвреживание аккумуляторов, отработанных масел и др. Размещение на полигоне ТКО без дальнейшей переработки.

Опасные бытовые отходы

Отдельный сбор отсутствует.

Размещение на полигоне ТКО без дальнейшей переработки.

Ртутьсодержащие отходы

Система сбора от населения не налажена. Специализированные контейнеры отсутствуют. Предприятия на договорной основе сдают отходы специализированным организациям.

Демеркуризационные установки отсутствуют.

Медицинские отходы

Раздельный сбор осуществляется в медицинских учреждениях для последующей сдачи специализированной организации.

Установка термического обезвреживания медицинских и опасных биологических отходов.

Биологические отходы

Система сбора от населения не налажена. Предприятия самостоятельно организуют сбор.

Скотомогильники, биотермические ямы, установки термического обезвреживания. Зачастую размещение на стихийных свалках.

Отходы от уборки улиц и содержания территории

Сбор одновременно с уборкой и содержанием данных территорий

Компостирование растительных отходов отсутствует. Размещение на полигоне ТКО.

Отходы водоподготовки, обработки сточных вод и использования воды

Транспортирование по трубопроводам и спецтранспортом.

Размещение на иловых картах. Размещение на полигоне ТКО.

      Ниже приводится информация о существующем положении в области сбора, транспортировки и захоронении отходов в районе (Таблица 26). Сведения предоставлены акиматом района по запросу разработчика программы.

      Таблица 26 - Информация о существующем положении в области сбора, вывоза и утилизации отходов в Ескельдинском районе области Жетiсу

Наименование

Существующее положение

Сбор отходов

Информация об охвате населения централизованным сбором ТКО не предоставлена.

Вывоз отходов

Информация по вывозу ТКО, образованных от населения и юридических лиц не предоставлена.

Утилизация отходов

Предоставлены информация и госакты на постоянное землепользование на земельные участки для размещения санкционированных свалок.
Целевое назначение - для обслуживания места размещения и удаления отходов производства и потребления.
Собственники - различные подразделения акиматов соответствующих сельских округов.
Сведения о наличии эксплуатирующих компаний, накопленных объемах, технической оснащенности отсутствуют.
Сведения о сортировке отходов и переработке вторичного сырья отсутствуют.

      Существующие свалки не соответствуют законодательству Республики Казахстан, отсутствуют необходимые технические сооружения и средства контроля.

      Проведенный анализ состояния обращения с отходами ТКО позволяет сделать вывод, что в Ескельдинском районе области Жетiсу отсутствует система управления отходами потребления (ТКО), включая полноценный учет и контроль за движением отходов, что подтверждается предоставленными исходными данными и отчетными данными в государственную статистику.

      Отсутствие утвержденных норма образования и накопления ТКО, тарифа на услуги МВО и полигона не позволяет создать полноценный рынок услуг в сфере обращения с ТКО.

      Объемы образования отходов

      Для последующего обоснования необходимых мероприятий Программы для создания системы обращения с ТКО использованы расчетные данные по существующим и прогнозируемым нормам образования и накопления ТКО.

      На период реализации настоящей Программой (до 2029 года включительно) предполагается охватить централизованным сбором, транспортировкой и утилизацией отходов населенные пункты с численностью населения свыше 1000 человек.

      На последующих этапах (с 2030 года или ранее, при достижении целевых показателей Программы) необходимо постепенное включение и организацию сбора и вывоза ТКО всех населенных пунктов района.

      Ниже приведены показатели населения и объемов образования отходов на территории Ескельдинского района.

      Таблица 27 - Основные показатели системы обращения с ТКО

Наименование показателей

ЕИ

2024

2029

1

Численность населения, чел.

чел.

52 010

54 300

2

Количество образующихся отходов

м³/год

66 934

72 871

т/год

13 387

14 574

     


      Рисунок 7 – Схема образования отходов на территории Ескельдинского района

      Совершенствование системы сбора и транспортировки ТКО

      Организация системы сбора ТКО

      Для организации сбора ТБО рассмотрено два варианта применяемых контейнеров - 0,75 м3 и 1,1 м3 вариант контейнеров наименьшего объема накопления подразумевает увеличение количества приобретаемых контейнеров и строительства контейнерных площадок. Предполагается постепенная замена имеющихся старых контейнеров на современные контейнеры емкостью 1,1 м3, которые опорожняются с помощью погрузочных устройств мусоровозов во фронтальной и задней части. Решение о количественном обеспечении контейнерного парка принято исходя из сложившейся ситуации в населенных пунктахи экономической целесообразности.

      Программой рекомендуется разработать схему размещения контейнерных площадок с учетом требований законодательства и нормативов РК, включая проведение инвентаризации существующих контейнерных площадок и определение местоположения строительства новых. Для выполнения схемы предварительно должна быть разработана методика размещения с обязательной паспортизацией контейнерных площадок.

      Для организации раздельного сбора ТКО целесообразно организовать сбор вторичного сырья повсеместно на мобильных и стационарных пунктах приема вторичного сырья и опасных отходов. Кроме того, программой рекомендовано проведение мероприятий по повышению уровня экологической культуры населения города, пропаганды необходимости раздельного сбора отходов у источников их образования.

      Для управления строительными, крупногабаритными и опасными бытовыми отходами на вновь строящемся полигоне предлагается организовать площадку с необходимым оборудованием для временного складирования таких отходов. Для переработки крупногабаритных строительных отходов используются дробильно-сортировочные комплексы. Опасные строительные отходы необходимо собирать по видам в раздельные Ұмкости с последующей передачей их коммерческим структурам, которые имеют соответствующее разрешение /лицензию на обращение с опасными отходами.

      Предлагается современная схема обращения с крупногабаритными отходами (КГО), которая заключается в оборудовании мест для их сбора и организации вывоза. Для Ескельдинского района рекомендуется в рамках выполнения схемы размещения контейнерных площадок обосновать и расположить площадки для сбора крупногабаритных отходов с последующей их переработкой. Отходы автотранспорта могут приниматься на участках разборки КГО, где они разбираются вручную, сортируются по видам и отправляются на переработку, при необходимости после предварительного измельчения на шредерах.

      Сбор опасных бытовых отходов, образовавшихся в домашнем хозяйстве (например, не пригодные для использования масла, масляные фильтры, лекарства, краски, лаки и растворители, батарейки, а также ртутные лампы и термометры) необходимо проводить в организованном порядке. Целесообразнее всего организовать сбор опасных бытовых отходов в пунктах приема вторсырья и опасных отходов.

      Сбор ртутьсодержащих отходов (РСО - использованных люминесцентных ламп, ртутьсодержащих приборов) осуществляется в специальную тару в местах, исключающих проникновение посторонних лиц, для накопления транспортных партий и последующей передачи специализированным предприятиям для обезвреживания. Для этого целесообразно организовать сбор РСО в стационарных, а также мобильных пунктах приема вторсырья и опасных отходов.

      В странах ЕС развита практика создания и использования в городских округах специальных площадок для приема от населения крупногабаритных отходов, включая отходы мебели, бытовые предметы (холодильники и т.д.), отходы автотранспорта (резина, аккумуляторы), строительные отходы и т.п., а также опасные бытовые отходы (токсичные жидкости, ртутьсодержащие лампочки, батарейки и т.д.). Предлагается внедрить такую практику в рамках реализации данной Программы.

      Ниже в таблицах приведены основные технико-экономические показатели системы сбора ТКО в Ескельдинском районе области Жетiсу.

      Таблица 28 - Необходимое количество контейнеров

Наименование показателей

Количество

Примечание

Вариант 1 (0,75 м3)

263

возможно исполнение из черного или нержавеющего металла

Вариант 2 (1,1 м3)

197

возможно исполнение из черного или нержавеющего металла

Датчики контроля контейнеров

-

количество в зависимости от выбранного типа контейнеров

Строительство контейнерных площадок

49

тип и конструкцию определить на последующих стадиях проектирования

Пункты приема вторичного сырья

2

предусматривается один стационарный и один мобильный пункт сбора вторичного сырья

Площадка для крупногабаритных отходов

1

тип и конструкцию определить на последующих стадиях проектирования

Площадка для строительных отходов

1

предусмотреть участок на вновь строящемся полигоне
(г. Талдыкорган)

      Организация системы вывоза ТКО

      Данным разделом рассматривается только вариант прямого вывоза отходов, двухэтапный вариант к предложению экономически нецелесообразен виду коротких расстояний плеча сбора и вывоза отходов. Прямой вывоз отходов собирающими мусоровозами (с объемом кузова 12-18 м3) применим только в том случае, если расстояние до объекта захоронения до 70 км, в противном случае их использование становится экономически нецелесообразным.

      Вывоз отходов с контейнерных площадок осуществляется собирающими мусоровозами. Для обслуживания описанного выше контейнерного парка для сбора ТБО с помощью "евроконтейнеров" или контейнеров типа ГМТ (60-240 л) оптимальным является использование мусоровозов с задней загрузкой.

      Решениями приняты один тип мусоровозов – кузовной. Кузовные мусоровозы - приняты машины нового поколения серии КО 427. В новой машине увеличен объем кузова до 18,5 м3 и объем ковша до 2 м3, усилена прочность оборудования за счет применения более качественных материалов. Так в обе чайки кузова применяется легированная сталь марки 10 ХСНД, в приемном бункере, прессующей и подающей плитах - высокопрочная сталь RAEX400.

      Мусоровоз предназначен для сбора, уплотнения и транспортировки, твердых бытовых отходов (ТКО) к месту утилизации. Уплотнение бытового мусора достигается давлением толкающей плиты, что позволяет увеличить объем загружаемых ТКО. Мусоровозы могут быть с боковой и задней загрузкой. Мусоровозы отличаются по объему кузова и массе загружаемых отходов соответственно. Эти показатели изменяются от 7,5 м3 до 20 м3, и от 3 т до 9 т соответственно. Также важным показателем работы мусоровоза является коэффициент уплотнения – он колеблется от 2,5 у самых простых машин до 6 у многофункциональных мусоровозов.

      В последнее время отдается предпочтение мусоровозам с задней загрузкой сменных контейнеров. Преимущества данной конструкции обусловлены следующими факторами:

      -система прессования позволяет повысить коэффициент уплотнения мусора до 5, в то время как при боковой загрузке этот коэффициент не превышает 1,5-2;

      -исключается просыпание мусора при загрузке контейнера;

      -работа с механизмом опрокидывания значительно безопасней для оператора машины, т.к. подъем контейнера осуществляется на высоту всего 1,5-1,8 м от земли;

      -применение контейнеров на колесах позволяет подавать их к месту разгрузки от мест, куда машина не может подъехать близко;

      -возможность оптимизации количества и объема контейнеров по каждой конкретной точке сбора ТКО;

      -возможность загрузки как вручную, так и фронтальным погрузчиком.

      Ниже приведено необходимое количество мусоровозов для организации сбора и вывоза ТКО в населенных пунктах Ескельдинском районе области Жетiсу.

      Таблица 29 - Необходимое количество мусоровозов

Наименование показателей

Количество

Примечание

Мусоровоз вместимостью 18,5 м3

7


Датчик контроля транспортных средств

7

Для онлайн контроля за передвижением мусоровозов

      Разработка логистических схем сбора и вывоза отходов

      Расположение района в системе области Жетiсу, анализ расположения населенных пунктов, входящих в границы административного подчинения, сложившейся транспортной инфраструктуры района и области предопределило принятые решения по организации сбора и вывоза ТКО. Для населенных пунктов предлагается только организация сбора и вывоза отходов с дальнейшей их транспортировкой на комплексную пощадку "Талдыкорган", где будет осуществляться переработка ТБО (включая сортировку) и захоронение неутильной части.

      Использование логистического подхода в предложенной системе управления отходами регионального уровня позволяет увязать процессы прогнозирования и контроля за движением ТКО на территории региона с сокращением затрат на их перемещение и информационное обеспечение отдельных субъектов.

      При разработке Программы учитывались общепринятые методы сбора и вывоза ТКО, а также существующая транспортная инфраструктура и выполнен анализ оптимальных маршрутов для сбора и транспортирования ТБО.

      Входными данными для расчета протяженности оптимальных маршрутов сбора ТКО проектных территорий является высококачественный граф дорог на территории области. Основные элементы Network Dataset – связанные сегменты дорог (участок дороги между двумя узлами, узлы (пересечения дорожных сегментов), атрибуты дорожных сегментов, топология. С помощью модуля Network Analyst для ArcGIS Pro создан граф дорог - набор данных сети (Network Dataset) и настроены сетевые атрибуты - режимы передвижения, стоимости, развороты, ограничения и иерархия проезда.

      Методика использования алгоритмов пространственного анализа дорожной сети пакета ГИС-программ позволила рассчитать протяженность маршрутов сбора ТКО и доставки их на создаваемые комплексные площадки.

      Сравнительный анализ и выбор социально-экономически приемлемого варианта схемы развития системы обращения с отходами.

      В соответствии с принципами построения системы обращения с отходами рассмотрены несколько основных схем переработки и обезвреживания отходов:

      - схема развития по пути захоронения;

      - схема развития по пути вторичного использования отходов;

      - схема развития по пути механобиологической переработки;

      - схема развития по пути энергетической утилизации.

      Сравнительная качественная оценка принципиальных способов переработки ТКО по экономическим критериям показывает, что строительство заводов по технологии прямого сжигания, а также прямого компостирования ТКО экономически наименее целесообразно (практика СНГ). Экологические проблемы устранимы при применении современных технологий и обязательном соблюдении нормативных технических требований.

      На данном этапе развития сферы обращения с отходами и технологий их обезвреживания и утилизации наиболее приемлемым путем развития отрасли на в настоящее время является схема, реализующая концепцию использования ресурсного потенциала отходов, ориентированная на сортировку образующихся отходов как на у источнике источника их образования (постепенное развитие), так и на объектах по сортировке отходов (мусоросортировочные линии, станции, комплексы) и схема развития по пути захоронения хвостов после сортировки ТБО и переработки ВМР на современных полигонах.

      Анализ показал, что наиболее приемлемым путем развития отрасли в области на настоящее время является комплексная модель, совмещающая концепцию использования ресурсного потенциала отходов, ориентированную на сортировку образующихся отходов как на источнике (раздельный сбор ТКО), так и на объектах по сортировке отходов (мусоросортировочные линии, станции, комплексы), на современных высокотехнологичных полигонах с одновременными процессами захоронения оставшихся отходов и дальнейшей нейтрализации сопутствующих продуктов разложения отходов (дегазация, фильтрация и другие мероприятия).

      В настоящее время система переработки отходов требует модернизации в сторону создания современных территориальных комплексов, включающих в себя полигоны и площадки для сортировочных станций или мусороперерабатывающих предприятий. Комплексы позволят обеспечить сортировку отходов, смеси вторичного сырья, переработку в продукты и полупродукты различных фракций вторичного сырья, захоронение хвостов после сортировки.

      В дальнейшем указанная модель может быть дополнена локальными схемами развития по пути энергетической утилизации (для части фракций, обладающих энергетическим потенциалом, но не являющихся вторичным сырьем), направленным на получение топлива (жидкого/твердого), тепловой и электрической энергии. В настоящее время технологии утилизации отходов с получением топлива и энергии находятся на стадии разработки/апробации, в последующем данное направление может стать ключевым при построении строительстве комплексных ресурсосберегающих схем обращения с отходами.

      Анализ показал, что на данном этапе развития сферы обращения с отходами и технологий их обезвреживания и утилизации наиболее приемлемым путем развития отрасли на настоящее время является схема, реализующая концепцию использования ресурсного потенциала отходов, ориентированная на сортировку отходов как на источнике образования отходов (население - постепенное развитие), так и на объектах по сортировке отходов (мусоросортировочные линии, станции, комплексы) и схема развития по пути захоронения на современных полигонах. Мусоросортировочный комплекс позволяет снизить объемы захоронения на полигоне, выделять полезные фракции и готовить их для реализации, тем самым внося прибыльные статьи в бизнес по управлению отходами.

      Программа рекомендует строительство на вновь определенном земельном участке комплексной площадки, включающую в себя комплекс мусоросортировочной станции в составе современного высокотехнологичного полигона для захоронения ТКО, отвечающим требованиям законодательства Республики Казахстан. Для определения ориентировочного расположения объектов утилизации отходов проводится зонирование территории района по принципу отнесения нескольких образований или групп поселений к одному утилизирующему комплексу (районное, межрайонное зонирование), основанное на существующих социально-экономических зонах, природно-климатических особенностях данного региона, рациональных плечах вывоза отходов. При этом следует принимать во внимание рациональность планирования тех или иных объектов обращения отходами и способов вывоза отходов.

      Для данной программы определены зоны сбора и оптимальное размещения на территории области структурных единиц системы обращения с отходами. Базовой единицей для каждого районного или межрайонного зонирования принят полигон для захоронения ТКО. Размещение полигонов обычно привязаны к крупным населенным пунктам (городам, районным центрам).

      Анализ проводится путем построения математических зависимостей условных затрат. В качестве исходных данных используются следующие характеристики:

      масса отходов;

      расстояние до комплексной площадки;

      расчетный срок эксплуатации полигона;

      емкость полигона.

      Для каждой из комплексных площадок области определены зоны сбора с включением населенных пунктов численностью населения свыше 1000 человек, находящихся в радиусе транспортной доступности до 70 км (см. Рисунок 8).

     


      Рисунок 8 – Размещение комплексных площадок и зоны их обслуживания на территории области Жетiсу

      Анализ показал отсутствие экономической целесообразности и необходимости строительства комплекса по сортировке и захоронению отходов на территории Ескельдинского района. В качестве критерия приняты условные затраты, которые включают в себя затраты на сбор, транспортировку, ориентировочную стоимость строительства полигонов. Данной Программой четырнадцать сел Ескельдинского района включены в зону обслуживания комплексной площадки "Талдыкорган" (Таблица 30).

      Схема зон обслуживания комплексной площадки "Талдыкорган" представлена на рисунке ниже (Рисунок 9).

     


      Рисунок 9 - Зона обслуживания комплексной площадки "Талдыкорган"

      Таблица 30 – Перечень АТО, вошедших в обслуживание Талдыкорганского территориального комплекса (КП "Талдыкорган")

№ п/п

Населенный пункт

Численность населения
2029 год, чел.

Объем образования ТКО 2029 год, м3/год

Суммарный объем образования ТКО, м3/день

1

Карабулак

18 497

24 823

68

2

Абай

1 068

1 433

4

3

Байысов

1 425

1 912

5

4

Ешкиольмес

1 154

1 549

4

5

Шымыр

2 322

3 116

9

6

Алдабергенова

3 978

5 338

15

7

Бактыбай

6 908

9 271

25

8

Ельтай

2 118

2 842

8

9

Кокжазык

1 745

2 342

6

10

Каратальское

1 868

2 507

7

11

Коныр

1 143

1 534

4

12

Сырымбет

1 859

2 495

7

13

Жетiсу

1 636

2 196

6

14

Акын Сара

1 112

1 492

4

Итого

46 833 чел.

62 850 м3


12 570 тн

      Технологические решения по рекультивации закрытых полигонов

      Предполагаемая схема управления отходами предусматривает необходимость постепенного закрытия и рекультивации объектов захоронения, не отвечающих нормативным современным требованиям.

      Рекультивация закрытых полигонов ТКО и несанкционированных свалок представляет собой комплекс работ, направленных на восстановление продуктивности и народнохозяйственной ценности восстанавливаемых территорий, а также на улучшение качества окружающей среды. Эти работы включают природоохранные и инженерно- технические мероприятия, которые осуществляются в период строительства, эксплуатации и закрытия полигона и проводятся по окончании стабилизации закрытых полигонов - процесса упрочнения свалочного грунта и достижения им постоянного устойчивого состояния. Причем, расходы на данное мероприятие должны закладываться в стоимость еще на том этапе, когда осуществляется проектирование полигонов ТКО.

      Для определения объемов работ, выбора технологии и оборудования в период подготовки к проведению рекультивации производится паспортизация полигона по отчетным данным спецавтохозяйства, комбинатов благоустройства и т.д. по подчиненности, за весь период эксплуатации закрытого полигона. Первоначально для проведения рекультивации разрабатывается проектно-сметная документация. Основными исходными данными для проведения рекультивации являются геометрические показатели участка полигона и размеров слоев материалов, расстояний транспортировки времени работы полигона, видов растительности, сроки стабилизации закрытых полигонов с учетом климатической зоны.

      Работы по рекультивации нарушенных земель составляют систему мероприятий, которые требуют поэтапного выполнения и соблюдения положений законодательства Республики Казахстан.

      Направления рекультивации, которые определяют дальнейшее целевое использование (сельскохозяйственное, лесохозяйственное, рекреационное или строительное) рекультивируемых территорий, всегда проходят в два этапа и представляют последовательно выполняемые комплексы работ по рекультивации земель – технический, который выполняет организация, эксплуатирующая полигон, и биологический, который выполняется специализированными предприятиями коммунального, сельскохозяйственного или лесохозяйственного профиля за счет средств предприятия, проводящего рекультивацию.

      Программой предполагается рекультивация существующего полигона в районе села Абай, площадью участка 2,7 гектара.

      Выводы и рекомендации

      В целях организации системы управления ТБО на территории района предусматривается осуществление следующих мероприятий:

      обеспечение необходимого количества контейнеров;

      создание стационарного пункта по приему вторичного сырья;

      оснащение специализированных предприятий современной мусоровывозящей техникой.

      Мероприятиями Программы для населенных пунктов района рекомендована только организация сбора и вывоза отходов, транспортирование которых будет осуществляться на комплексную площадку "Талдыгорган".

      Ескельдинский район как часть системы управления ТКО области

      Основные показатели оптимизации размещения объектов инфраструктуры выбираются с учетом принятой концепции схемы размещения объектов системы и максимального охвата населенных пунктов централизованным сбором отходов. Для этого на территории области Жетiсу устанавливаются следующие главные условия оптимизации:

      1)максимальный централизованный сбор образующихся отходов;

      2)размещение отходов на новых или реконструируемых современных полигонах;

      3)оптимизация затрат на сбор, вывоз, утилизацию и захоронения отходов.

      4)при размещении объектов системы обращения с отходами учитываются следующие количественные и качественные показатели:

      5)численность населения всех населенных пунктов;

      6)расчет объемов образования отходов;

      7)расстояния от мест сбора и накопления до мест утилизации (захоронения) отходов;

      8)оптимальные критерии определения зон размещения объектов системы.

      Особенность географических условий области Жетiсу (большая по европейским меркам территория области, горная местность вперемежку со степными и полупустынными землями и соответственно значительная разбросанность населенных пунктов) предопределило выбор принципа зонирования для построения схемы размещения объектов обращения с отходами – комплексных площадок (Рисунок 8).

      Данный принцип предполагает для удобства установления источников и направления потоков отходов разделение территории области на территориальные зоны, основным критерием определения границ которых является тариф на сбор и транспортировку ТКО.

      В Ескельдинском районе анализ вариантов размещения объектов инфраструктуры обращения с ТКО проведен с учетом указанных выше критериев. Рекомендовано, включение района в систему управления ТКО области Жетiсу, как еҰ самостоятельную единицу, что отражено в предлагаемых мероприятиях по созданию и развитию Системы управления отходами области Жетiсу (Раздел 7).

      Территориальная схема размещения объектов обращения с отходами Ескельдинского района

      На основе схемы зонирования (Рисунок 8) были выделены районные территориальные комплексы. Все объекты обращения с отходами, предусмотренные в территориальных комплексах, приняты с учетом расчетного срока реализации Программы в 5 лет. Технико-экономические показатели приняты пропорционально параметрам, которые рассчитаны на требуемый нормативный срок эксплуатации полигона ТБО в 15 лет. В зону обслуживания комплексной площадки "Талдыкорган", в т.ч. вошли 14 населенных пункта Ескельдинского района с численностью населения свыше 1000 жителей..

      Мероприятиями Программы для Ескельдинского района предусмотрено только организация сбора и вывоза отходов, транспортирование ТКО будет осуществляться на комплексную площадку "Талдыкорган". На территории Ескельдинского района размещаются следующие объекты по обращению с отходами (Таблица 31).

      Таблица 31 - Перечень объектов системы обращения с отходами Ескельдинского района

Наименование

Объекты по обращению с ТКО

Существующие объекты

Санкционированные свалки ТБО (Таблица 10)

Необходимые мероприятия:

1. Закрытие и рекультивация существующих свалок после разработки и утверждения проекта их рекультивации и дальнейшее перенаправление транспортирования отходов на КП "Талдыкорган".
1.Предусмотрены организация сбора и вывоза отходов, транспортирование ТКО будет осуществляться на КП "Талдыкорган".
2.В с. Карабулак предусмотрено устройство одного стационарного и одного мобильного пунктов приема вторичного сырья и опасных отходов.

     


      Рисунок 10 - Схема расположения объектов системы управления ТКО Талдыкорганского межрайонного территориального комплекса (комплексная площадка "Талдыкорган").

      Расчет показателей материально-технической базы и финансовых затрат

      Сбор отходов

      При разработке Программы для обеспечения сбора ТКО у источников их образования рассмотрены варианты оснащения системы сбора ТКО контейнерами, предложены стандартные конструкции разного объема от казахстанских производителей, которые подходят для машин с любой посадкой.

      Предполагается приобретение современных контейнеров емкостью 1,1 м3, которые опорожняются с помощью погрузочных устройств мусоровозов во фронтальной и задней части. Контейнеры изготавливаются из высококачественной стали и покрываются защитным антикоррозийным покрытием средней толщиной 80 мкм, методом горячего оцинкования. Контейнер имеет четыре ручки, четыре самонаправляющих колеса, одно из которых имеет тормоз. Также есть сливное устройство для удаления влаги. По желанию заказчика возможно дополнительное усиление стенок контейнера или герметизация швов. Корпус контейнера может быть окрашен в любой цвет в цветовой таблице RAL, также можно нанести логотип мусоровывозящей компании и порядковый номер.

      Вариант исполнения из оцинкованной стали принят исходя из природно-климатических условий района – резко-континентальный климат со значительным количеством осадков, возможными резкими перепадами суточных температур, ветровым режимом. Кроме того, контейнеры обладают хорошим эстетичным внешним видом и мобильностью.

      На все контейнеры устанавливаются датчики контроля (ONLINE), которые передают данные о местоположении, идентификационные данные, наполненность контейнера, отображает информацию о опорожнении контейнера. Кроме того, возможна установка датчиков (OFFLINE) для каждого контейнера, которые передают информацию только по приезду транспортного средства. Данные о контроле баков включают: координаты бака, адрес, микрорайон, город, название геозоны, номер бака, информацию о принадлежности бака.

      С учетом значительной разрозненности участков обслуживания территорий, стесненности и аварийности покрытий проездов во внутренних дворах, удобства обслуживания и возможности увеличения срока эксплуатации, разработчик предлагает вариант применения контейнеров объемом 1,1 м3. Учитывая постепенный процесс внедрения раздельного сбора, а также международный опыт по обращению с ТКО, количество контейнеров должно быть увеличено на 10-15%. Для городов и крупных населенных пунктов количество контейнеров увеличено на 5 %. Для населенных пунктов района необходимо приобретение 197 контейнеров объемом 1,1 м3.

      Кроме того, на площадках временного накопления отходов возможно в перспективе предположить использование контейнеров объемом 8 м3, бункерного типа.

      Суммарный объем ТКО включает в себя объемы накопления отходов от населения и юридических лиц. В таблице ниже (Таблица 32) приведены технико-экономические показатели оснащения контейнерами системы сбора ТКО района и в разрезе населенных пунктов (Таблица 33).

      Таблица 32 – Технико-экономические показатели оснащения системы сбора ТКО контейнерами

Наименование

ЕИ

Стоимость единицы, тг

Кол-во

Общая стоимость, тыс. тг

Контейнер 1,1 м3 из оцинкованного листа марки СТ3, толщиной 2 мм

шт.

113 000

197

22261

Датчик мониторинга на контейнеры (ONLINE)

шт.

35 000

197

6895

Итого

29 156

      Примечание: * - Принято оборудование казахстанского производителя.

      Таблица 33 - Требуемое количество контейнеров

Населенный пункт

Количество контейнеров

Общая стоимость, тыс. тенге

1

Карабулак

76

11192

2

Абай

5

677

3

Байысов

6

903

4

Ешкиольмес

5

732

5

Шымыр

10

1472

6

Алдабергенова

17

2522

7

Бактыбай

30

4379

8

Ельтай

9

1343

9

Кокжазык

7

1106

10

Каратальское

8

1184

11

Коныр

5

725

12

Сырымбет

8

1178

13

Жетiсу

7

1037

14

Акын Сара

5

705


Всего:

197

29 156

      Местные исполнительные органы в населенных пунктах (на территории домовладений, организаций, культурно-массовых учреждений, зон отдыха и т.д.) организуют строительство (реконструкцию) площадок около зданий, многоквартирных и индивидуальных жилых домов обеспечением санитарного разрыва от жилых и общественных зданий, детских объектов, спортивных площадок и мест отдыха населения и удобного асфальтированного подъезда для специализированного транспорта. Основание площадки должно быть твердым, асфальтированным или бетонным, устойчивым к температурным перепадам с толщиной покрытия не менее 100 мм с уклоном в сторону свободного доступа к площадке.

      Рекомендуется для повышения эффективности выделения компонентов отходов, подлежащих использованию, на первоначальном этапе предусмотреть для раздельного сбора ТКО.

      -контейнеры для сбора "влажных" отходов (в основном – пищевые), составляющих до 30% общего объема ТКО.

      -контейнеры для сбора "сухих отходов", составляющих до 70% общего объема ТКО.

      Опасные бытовые отходы от населения принимают стационарные или мобильные пункты приема опасных бытовых отходов (в отдаленных населенных пунктах).

      Расположение и количество площадок для размещения контейнеров, их конструкция и оснащение определяется на последующих стадиях реализации программы. Схема размещения контейнерных площадок на территории населенных пунктов области должна быть разработана в соответствии с санитарными нормами и градостроительными нормативами. Необходимо также ввести систему разработки электронных паспортов контейнерных площадок и ведения автоматизированного реестра.

      Для населенных пунктов района принят тип контейнерных площадок вместимостью 4 контейнеров (при разработке схемы расположения контейнерных площадок размеры и вместимость каждой контейнерной площадки должны быть определены и обоснованы) (Таблица 34). Необходимое количество сооружений должно быть рассчитано при разработке схемы размещения контейнерных площадок с предварительной инвентаризацией существующих.

      На последующих стадиях проектирования необходимо предусмотреть создание типовых проектов контейнерных площадок, желательно закрытого типа, исключающего разнос ветром отходов и неопрятный вид территории.

      Таблица 34 – Технико-экономические показатели строительства контейнерных площадок

Наименование

Единица измерен.

Стоимость единицы, тенге

Кол-во

Общая стоимость, тыс. тенге

Контейнерные площадки для размещения 4 контейнеров

шт.

287 000

49

14 063

Итого

14 063

      Примечание: * - Принято оборудование казахстанского производителя.

      Транспортирование отходов

      В качестве собирающих транспортных средств рекомендуется использовать мусоровозы с задней загрузкой, так как они позволяют обслуживать контейнеры для сбора отходов и обладают очевидными преимуществами по сравнению с мусоровозами с боковой загрузкой.

      Специальное оборудование машин для сбора и вывоза твердых бытовых отходов монтируют, как правило, на автомобильном шасси различной грузоподъемности, поэтому в основу классификации мусоровозов целесообразно положить их грузоподъемность, систему перевозки, принцип загрузки кузова. В мусоровозы внедрены некоторые передовые технические решения: для перемещения подающей плиты вместо роликов используются фторопластовые ползуны; выталкивающая плита движется только по одной центральной направляющей балке, что исключает вероятность подклинивания плиты и облегчает ее техническое обслуживание; прессование обеспечивается поршневой полостью гидроцилиндров, что увеличивает усилие прессования с 27 до 35 тонн; штоки гидроцилиндров выведены из зоны контакта с ТКО. В машине также улучшена гидросистема.

      Предлагается внедрение современной системы мониторинга транспортных средств, позволяющих осуществлять контроль мусоровозов онлайн: поездки, стоянки, остановки, простой, пробег, моточасы, количество рейсов, посещение разрешенных и запрещенных полигонов, вес ТС. Кроме того, система позволяет контролировать производимые заправки топлива, расход топлива, слив топлива, проводимое техобслуживание.

      Отсутствие полноты данных по районам затрудняет оценку системы вывоза ТКО в целом по области. Для получения информации о морфологическом составе ТКО приняты усредненные статистические данные. Для получения показателей, более точно описывающих состав отходов, образуемых в районе необходимо провести анализ состава отходов ТКО согласно методике определения морфологического состава твердых бытовых отходов.

      Для расчетов в целом по области приняты мусоровозы серии КО 427, завода КОММАШ (Россия), с объемом кузова 18,5 м3, технические характеристики которого позволяют уплотнять отходы в 6 раз. При разработке программы был изучен опыт российских и белорусских компаний, которые осуществляют вывоз в рамках действующих региональных программ по управлению отходов. Уплотнение отходов данным типом мусоровозов, образующихся преимущественно в сельской местности, на практике составляет в 2-3 раза.

      Для организации вывоза ТКО на территории района требуется 7 мусоровозов, оснащенных оборудованием для учета и контроля за объемами вывоза ТКО и их движением. Технико-экономические показатели представлены в таблице ниже (Таблица 35).

      Таблица 35 – Технико-экономические показатели оснащения системы вывоза мусоровозами и контрольным оборудованием

Наименование

Единица измерен.

Стоимость единицы, тенге

Кол-во

Общая стоимость, тыс. тенге

Мусоровоз КО 427-73 на базе автомобиля МАЗ, с задней загрузкой, объемом кузова 18,5 м3

шт.

45 900 000,00

7

321300

Датчик контроля транспортных средств

шт.

60 000,00

7

420

Датчик уровня топлива

шт.

70 000,00

7

490

Всего

322 210

      ПРИМЕЧАНИЕ: * - Ввиду отсутствия казахстанского производителя стоимость оборудования принята от российского производителя в соответствии с коммерческими предложениями.

      Затраты на устройство стационарных и мобильных пунктов приема вторичного сырья и опасных бытовых отходов

      В таблице ниже (Таблица 36) приведены технико-экономические показатели обеспечения системы управления отходами мобильными пунктами приема вторичного сырья и опасных бытовых отходов в Ескельдинском районе. Строительство стационарных пунктов на территории района в рамках реализации данной программы предусматривается в селе Карабулак.

      Таблица 36 – Технико-экономические показатели строительства и приобретения пунктов приема вторичного сырья и опасных бытовых отходов

Наименование

Единица измерен.

Стоимость единицы, тыс. тенге

Кол-во

Общая стоимость,
тыс. тенге

Стационарный пункт приема вторичного сырья и опасных отходов

ед.

4 800

1

4 800

Мобильный пункт приема вторичного сырья и опасных отходов

ед

12 450

1

12 450

Итого:




17 250

      Затраты на рекультивацию закрытых полигонов

      Ориентировочные затраты по рекультивации полигона приняты по предварительным показателям, предоставленными заказчиком в составе исходных данных. Окончательные проектные решения по объемам строительства и сметной стоимости должны быть приняты на последующих стадиях проектирования (рабочий проект).

      В качестве аналога приняты решения проекта рекультивации затраты на строительство карт складирования отходов полигона в городе Балашиха, Московской области, Россия. В предоставленных исходных данных отсутствует большинство показателей для корректного определения затрат по рекультивации существующих полигонов. Для расчетов принят показатель стоимости затрат на 1 га площади полигона, при этом учитывался средний по области показатель заполненности полигонов -75 %.

      Таблица 37 – Технико-экономические показатели по рекультивации полигона

Наименование

Единица изм.

Показатель

с.Абай (Ескельдинский район)

Общая площадь земель участка,
в том числе:

га

2,7

Общая площадь рекультивируемых земель

га

2,0

Общая сметная стоимость производства работ

тыс. тенге

91 750

      Основные мероприятия по формированию материально-технической базы

      Основные мероприятия по формированию материально-технической базы и финансовых показателей Программы управления отходами Ескельдинского района области Жетiсу представлены в таблице ниже (Таблица 38).

      Таблица 38 - Основные мероприятия по формированию материально-технической базы и финансовых показателей Программы управления отходами Ескельдинского района области Жетiсу

Наименование мероприятия

Источник финансирования

Параметры финансового обеспечения, тыс. тенге

Всего

2024 г.

2025 г.

2026 г.

2027 г.

2028 г.

2029 г.

Раздел. Научно-исследовательские, опытно-конструкторские и проектно-изыскательские работы

Разработка схем размещения контейнерных площадок, площадок для сбора крупногабаритных отходов и приемных пунктов вторичного сырья

Республиканский бюджет

6 000

-

-

-

-

-

-

Местный бюджет

6 000,0

-

-

-

-

-

Иные источники

-

-

-

-

-

-

Разработка ПСД на рекультивацию полигона

Республиканский бюджет

9 900

-

-

-

-

-

-

Местный бюджет

-

-

-

9 900,0

-

-

Иные источники

-

-

-

-

-

-

Расчет/корректировка норм образования и накопление коммунальных отходов

Республиканский бюджет

2 000

-

-

-

-

-

-

Местный бюджет

1 000,0

-

-

-

-

1 000,0

Иные источники

-

-

-

-

-

-

Расчет/корректировка тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов

Республиканский бюджет

2 000

-

-

-

-

-

-

Местный бюджет

1 000,0

-

-

-

-

1 000,0

Иные источники

-

-

-

-

-

-

Всего по разделу

19 900,0

8 000,0

-


9 900,0

-

2 000,0

Раздел. Формирование производственно-технологической базы по обращению с отходами

Замена контейнерного парка. Организация раздельного сбора отходов

Республиканский бюджет

29 156

-

-

-

-

-

-

Местный бюджет

7 400,0

7 400,0

7 400,0

6 956,0

-

-

Иные источники

-

-

-

-

-

-

Строительство контейнерных площадок

Республиканский бюджет

14 063

-

-

-

-

-

-

Местный бюджет

3 515,8

3 515,8

3 515,8

3 515,8

-

-

Иные источники

-

-

-

-

-

-

Замена мусоровывозящего автомобильного парка

Республиканский бюджет

322 210

-

-

-

-

-

-

Местный бюджет

-

138 090,0

92 060,0

92 060,0

-

-

Иные источники

-

-

-

-

-

-

Устройство стационарных пунктов приема вторичного сырья и опасных отходов

Республиканский бюджет

4 800

-

-

-

-

-

-

Местный бюджет

-

-

-

-

-

-

Иные источники

-

-

-

4 800

-

-

Организация мобильных пунктов приема вторичного сырья и опасных отходов

Республиканский бюджет

12 450

-

-

-

-

-


Местный бюджет

-

-

-

-

-

--

Иные источники

-

-

-

-

12 450,0

-

Рекультивация полигона (санкционированной свалки)

Республиканский бюджет

99 090

-

-

-

-

-

-

Местный бюджет

-

-

-

33 030,0

33 030,0

33 030,0

Иные источники

-

-

-

-

-

-

Всего по разделу

481 769

10 916

149 006

102 976

140 362

45 480

33 030

Всего по мероприятиям

501 669

18 916

149 006

102 976

150 262

45 480

35 030

      Примечание: Стоимость строительства объектов приведена на основе аналогичных проектов, получивших положительное заключение государственной экспертизы.

      ИНСТИТУЦИОНАЛЬНЫЙ РАЗДЕЛ

      Организационная модель региональной системы управления отходами

      В данном разделе развитие Региональной системы управления отходами потребления (ТКО) для области Жетiсу (далее по тексту – Региональная система) определяет стратегическую цель обеспечения экологически безопасного обращения с отходами на территории подчинения и средства ее достижения. Система управления ТКО Ескельдинского района является неотъемлемой частью Региональной системы управления коммунальными отходами области Жетiсу.

      Основные направления по реализации Региональной системы:

      1)развитие технологий обращения с отходами с использованием наилучших доступных технологий с учетом территориального размещения населенных пунктов и наличия транспортного сообщения, в том числе для малых населенных пунктов, с учетом регионального принципа размещения объектов обращения с отходами;

      1)экономические и финансовые механизмы обеспечения экологически безопасного обращения с отходами;

      2)информационно-аналитическое обеспечение экологически безопасного обращения отходов;

      3)экологическое образование и просвещение в области обращения с отходами.

      Задачи перед системой управления отходами района и сценарии развития

      В требования по разработке создания региональной системы управления отходами определены задачи:

      1)создание эффективной системы управления обращения с коммунальными отходами на территории района;

      2)создание инфраструктуры в сфере обращения с коммунальными отходами;

      3)ликвидация несанкционированных объектов размещения отходов

      Для чего на территории района предлагается создание модели управления отходами района, как единицы Региональной системы управления ТКО области Жетiсу.

      Необходимо отметить, что для Ескельдинского района конечный результат обращения с отходами и его оценка будут более эффективными при условии, что населенные пункты района будут частью предлагаемой к созданию Региональной системы управления ТКО области Жетiсу.

      Реализация мероприятий, предложенных в настоящей Программе, а также создание Региональной системы управления ТКО на территории области Жетiсу зависит от принятой акиматом области видов институциональной и организационной моделей.

      Возможны следующие сценарии:

      1)инерционный – сохранение сложившегося порядка обращения с отходами.

      Существующая на сегодняшний день на территории района схема санитарной очистки, сложилась в конце прошлого века и не позволяет обеспечить предоставление населению полного набора услуг по сбору, вывозу и захоронению ТКО. Сбор и вывоз ТКО осуществляется населением самостоятельно. В большинстве сельских населенных пунктов района система планово-регулярной очистки территорий не действует, отходы сжигаются или захораниваются на несанкционированных свалках. При инерционном варианте предполагается поэтапное приведение существующих объектов захоронения ТБО в соответствие с установленными нормативными требованиями. При инерционном варианте не учитывается отбор ВМР и их переработка.

      При инерционном варианте система обращения с отходами района будет характеризоваться следующими показателями:

      -ростом количества свалок, не соответствующих установленным требованиям;

      -отсутствие централизованного вывоза, учета образуемых объемов ТКО и контроля за их движением;

      -невозможностью привлечения инвестиций в область обращения с отходами;

      -дальнейшим ухудшением экологического состояния территории, в том числе природных территорий, рекреационных и туристских зон.

      2)Инновационный (рекомендуемый) - обеспечивает современный уровень обращения с отходами, характеризующийся понятием "управление отходами".

      Основу данного варианта развития системы управления и обращения отходами и ВМР составляет зонирование территории области по принципу (в соответствии с целесообразностью и экономической эффективностью) отнесения нескольких административно-территориальных образований к одной зоне, создание единого Территориального оператора/координационного агента в области. Каждый административный район является единицей Региональной системы управления коммунальными отходами области. Функции Территориального оператора/координационного агента могут быть возложены на существующее государственное предприятие, расширив/дополнив в установленном законодательством РК порядке его виды деятельностями.

      В состав каждой из зон могут входить следующие объекты (при соответствующем обосновании их целесообразности):

      -участок сортировки ТКО;

      -участок компостирования органической части ТКО;

      -участок захоронения хвостов ТКО;

      -участок сбора опасных отходов (отработанные энергосберегающие и люминесцентные ртутьсодержащие лампы, старые аккумуляторы и химические источники тока, нефтесодержащие отходы, отработанная электронная бытовая техника, отходы бытовой химии, отходы ремонта и технического обслуживания автотранспорта) от населения, малых и средних предприятий и организаций;

      -стационарные и мобильные пункты приема ВМР (экоресурспункты) от населения, малых и средних предприятий и организаций.

      -такой комплекс может иметь статус "Комплексная площадка" и обеспечивать логистику движения потоков и (при целесообразности и экономической эффективности) переработку ВМР.

      Кроме того, на территории района необходимо создать систему централизованного сбора и вывоза ТКО, отвечающую требованиям действующего законодательства РК.

      За период реализации Программы (2029 год) предлагаем выполнить рекомендуемые в еҰ составе мероприятия для безболезненного вхождения в дальнейший процесс создания полноценной отрасли экономики "Обращение с отходами" на территории области Жетiсу и Ескельдинского района как еҰ территориальной единицы.

      Уполномоченная организация по управлению ТКО

      Полномочия по созданию Региональной системы управления ТКО на территории области Жетiсу могут быть возложены на государственное предприятие (например, в форме ТОО), в т.ч. на уже существующее, с наделением его дополнительными функциями по управлению ТКО и созданием при нем Центра управления отходами потребления.

      Создание такой уполномоченной организации необходимо уже потому, что до настоящего времени вопрос комплексного и системного подхода к обращению с отходами потребления так остро не ставился, в т.ч. ввиду отсутствия соответствующих требований законодательства РК. В настоящее время, с введением в действие с 2021 года нового Экологического кодекса РК, требования законодательства ужесточились, а для их выполнения требуются новые подходы и решения. В то же время, для строительства объектов инфраструктуры обращения с отходами потребления, приобретения необходимой техники и оборудования, обустройства контейнерных площадок и др., требуются значительные единовременные финансовые ресурсы, что сдерживает привлечение внебюджетных (частных) инвестиций. Предлагаемые в Программе зонирование территории области и мероприятия направлены на повышение инвестиционной привлекательности, в т.ч. объектов необходимой инфраструктуры, и создание Региональной Системы управления ТКО (далее Система).

      В структуру Региональной системы управления ТКО на территории области Жетiсу должны войти населенные пункты Ескельдинского района. На период разработки Программы (до 2029 года), как первый этап, предлагается включить в Систему населенные пункты с численностью населения свыше 1000 жителей, что составит 42,4% всех населенных пунктов района и 86,2%, проживающих в них жителей.

      Предлагаемая схема взаимодействия коммерческих структур с уполномоченной организацией по управлению ТКО (территориальным оператором/координационным агентом) представлена на рисунке ниже (Рисунок 11):

      Предлагаемый вариант (рекомендуемый)взаимодействия коммерческих структур с уполномоченной организацией:

      Вариант (Рисунок 12) предполагает полный учет и контроль всего процесса обращения с ТБО в области, в т.ч. на территории Ескельдинского района. Уполномоченная организация (далее Организация) является владельцем как первичного сырья (собранных ТБО), так и продуктов переработки, в т.ч. промежуточных.

      Организация заключает контракты на оказание услуг по сбору и вывозу, сортировке, переработке и захоронению ТБО, оставаясь собственником промежуточных, окончательных продуктов переработки, а также их хвостов. Организация обеспечивает сбор тарифа от населения и юридических лиц и отвечает за бюджет Системы. Кроме того, на развитие Системы может /должен использоваться принцип расширенной ответственности производителей (импортеров).

      В свою очередь, Организация гарантирует собственникам объектов Системы, с которыми заключены контракты, обеспечением сырьем и оплату оказанных услуг.

     


      Рисунок 11 – Предлагаемая схема взаимодействия коммерческих структур с уполномоченной организацией

      Плюсом такого варианта является эксклюзивное положение Организации, позволяющее ей осуществлять концентрацию и оптимальный маневр тарифными средствами, бюджетными и иными инвестициями на цели должного обустройства комплексных площадок, включая полигоны и организацию переработки ТКО. Эксклюзивное положение Организации позволит ей исключить практикуемую сейчас лишь частичную, мелкомасштабную и выборочную переработку только самых выгодных отходов небольшими ТОО или отдельными частниками, наладив поточную массовую переработку, создающую дополнительный финансовый ресурс для общего развития Системы. Минимальное количество не перерабатываемых хвостов для захоронения. Уменьшение площади полигонов. Кроме того, на начальном этапе создания Системы, сосредоточение функций учета и контроля на всех стадиях обращения с отходами в одних руках позволит определить затраты на всех технологических стадиях, количество и качество сырья и продукции на всех стадиях, упростит применение принципа расширенной ответственности производителей (импортеров) и, соответственно, взаимоотношения с Оператором РОП.

      Минус - требуется разработка эффективного юридического механизма.

      Переработка ТКО, как путь к решению задачи

      Перед Заказчиком стоит сложная задача – создать такие условия для бизнеса, чтобы найти дополнительные источники финансирования, позволяющие если и не решить сразу и полностью (это не реально), то хотя бы начать существенное продвижение в сторону с перспективой их достижения. Поиск таких дополнительных источников возможен только внутри самой системы вывоза и утилизации ТКО, поскольку надежды на кардинальное повышение тарифных сборов или бюджетных вложений отодвигают вопрос на неопределенное будущее.

      Равно как и финансирование за счет кредитов или не бюджетных инвестиций, - без чего вопрос тоже заведомо не решаем, также возможно только в случае появления внутри самой системы работы с ТБО той дополнительной прибыли, которая может быть извлечена для расчетов с кредиторами и инвесторами без ущерба для дальнейшей устойчивой работы и развития.

      Таким образом, главная технологическая, - она же экономическая и она же стратегическая – задача: полезная переработка отходов.

      При этом учитывается, что закладывание тех или иных заранее определенных технологий, переработки и утилизации ТБО – не слишком надежно.

      Предложения по развитию системы управления и обращения с ТБО в районе направлены на достижение поставленных целей – обеспечение максимально возможной передаче на переработку ВМР.

     


      Рисунок 12 - Вариант (рекомендуемый). Всеми процессами управляет уполномоченная Организация

      Институциональная схема

      Институциональная схема Региональной системы управления отходами области Жетiсу (рекомендуемый вариант) представлена на схемах ниже (Рисунок 12, Рисунок 13, Рисунок 14).

     


      Рисунок 13 - - Институциональная модель Региональной системы управления коммунальными отходами области Жетiсу

     


      Рисунок 14 - Рекомендуемая принципиальная модель Системы управления отходами области Жетiсу

      Таблица 39 - Институциональная схема Региональная система управления отходами в области Жетiсу

№ п/п

Название участника проекта

Информация об участнике проекта

Функции участника проекта

Ответственность участника проекта

1.

Администратор программы

ГУ "Управление энергетики и ЖКХ"

1)Проведение государственной политики в области управления и обращения с твердо-коммунальными отходами

1)Создание, обеспечение и контроль деятельности уполномоченной организации

2.

Соадминистратор программы

ГУ "Управление природных ресурсов и регулирования природопользования"

1)Проведение государственной природоохранной политики в области обращения с отходами на территории области.
2)Разработка природоохранных мероприятий

1)Природоохранный мониторинг текущей деятельности уполномоченной организации

3

Участник Проекта 1 (Балансодержатель в постинвестиционный период)

Уполномоченная Организация

1)Организация эффективной системы управления отходами и ВМР, контроль, координация деятельности других участников.
2)Создание Автоматизированной Информатизационной Системы (Региональной системы управления отходами).
3)Инвестирование, проектирование и строительство объектов региональной системы управления отходами и ВМР.
4)Организация работы филиалов/представительств на территории области.
5)Проведение соответствующих научно-исследовательских и опытно-конструкторских работ
6)Распоряжение потоками отходов, выбор исполнителей всех видов услуг, формирование тарифной политики для населения.
7)Очистка территории, уборка.
8)Разработка и представление на утверждение Маслихата норм образования и накопления коммунальных отходов, тарифов для населения.
9)Разработка и утверждение схемы размещения контейнерных площадок, включая площадки для сбора крупногабаритных отходов, сбора ВМР.
10)Контроль за содержанием контейнерных площадок.
11)Взаимодействие с РОП.

1)Разработка пакета документов для конкурсного отбора операторов по управлению объектами инфраструктуры системы (квалификационные требования, тендерная документация, территориальная схема управления отходами с разбивкой и обоснованием территориальных лотов).
2)Проведение тендеров и выбор операторов
3)Нормативно-правовое и финансовое обеспечение Системы в рамках своей компетенции
4)Мониторинг текущей деятельности операторов объектов системы
5)Реализация принципов ГЧП.
6)Создание Региональной системы управления отходами (РСУО).
7)Исполнение Региональной программы обращения с отходами.
8)Контроль за обращением с отходами, включая ТКО.
9)Формирование и реализация программ и планов развития санитарной очистки территории, совершенствование нормативно-правовой базы в сфере обращения с отходами, в т. ч. формирование единой технической и тарифной политики в сфере управления отходами области Жетiсу.
10)Создание и ведение АИС "Обращение с отходами", включая единую базу данных по объемам и источникам образования отходов, объектам их переработки и обезвреживания, а также сбору платежей за размещением отходов.
11)Исключение возможности несанкционированного размещения отходов.
12)Инвестиционно-строительный процесс по созданию на территории области комплекса объектов по обращению с отходами, вторичным сырьем и вторичной продукцией, последующему обеспечению их эколого-экономически эффективной эксплуатации, организации соответствующего учета и мониторинга.
13)Заключение соглашений с РОП.
14)PR-компания

4.

Участник Проекта 2 (Эксплуатирующая организация)

Уполномоченная Организация / привлеченные по контракту на основе тендера специализированные компании.

1)Техническое обеспечение функционирования эффективной системы на территориях АТЕ объектов региональной системы управления отходами и ВМР.

1)Управление объектами системы обращения с отходами и вторичными ресурсами на территории области.

5.

Участник Проекта 3

Департамент экологии по области Жетiсу

1)Осуществление контроля за обращением с отходами в рамках своих компетенций.
2)Консультативно-методическое обеспечение системы управления отходами и ВМР

1)Экологический мониторинг текущей деятельности Уполномоченной Организации.
2)Соблюдение установленных норм и правил учета, утилизации и обезвреживания отходов потребления.

6.

Участник Проекта 4

Местные исполнительные органы района

1)Организация эффективной системы управления отходами и ВМР на территории АТЕ.
2)Разработка и утверждение территориальной схемы обращения с отходами на территории АТЕ.
3)Заказчик услуг (вывоз мусора из общественных мест, уборке территорий, обслуживание бюджетной сферы)

1)Реализация Региональной программы и схемы обращения с отходами" на территории АТЕ.
2)Выделение земельных участков под места размещения объектов РСУО, подготовка актов выбора участка, проведение общественных слушаний и обсуждения.
3)Организация учета, контроля, экологически безопасного и экономически обоснованного сбора, накопления, вывоза (транспортирования), обезвреживания и использования ТБО и вторичного сырья в соответствии с региональной Схемой на территории АТЕ.
4)Организация работ по обеспечению санитарной очистки АТЕ объектов инфраструктуры АТЕ.
5)Разработка и утверждение территориальных схем обращения с отходами в каждой АТЕ.
6)Разработка и утверждение МИО порядка обращения с отходами на территории области и территориях района со схемой размещения объектов региональной системы управления отходами (размещение контейнерных площадок, контейнеров для опасных ТБО, бункеров, площадок временного накопления, лагун, полигонов, информационных стендов и пр.).
7)Воспитательно-пропагандистская работа.

7

Участник Проекта 5

Территориальные подразделения надзорных органов Области Жетiсу

1)Контроль соблюдения нормативно-правовых требований при обращении с отходами и ВМР

1)Соблюдение действующих требований законодательства РК в области обращения с отходами, устройства и содержания объектов по обращению с отходами в соответствии со своими полномочиями и компетенциями.

8

Участник Проекта 6

Оператор РОП
(АО "Жасыл Даму)

1)Совершенствование сферы управления отходами, а также внедрение принципа РОП.

1)Обеспечение переработки наиболее экономически и экологически эффективным способом.
2)Маркировка упаковки, утилизация которой оплачена.
3)Сбор, вывоз и последующая переработка отходов упаковки, помеченной утвержденным символом.
4)Проведение информационных компаний, призванных повысить осведомленность населения о важности осуществления надлежащего сбора отходов.

9

Участник Проекта 7

Хозяйствующие субъекты на территории области Жетiсу, включая Ескельдинский район

1)Обеспечение экологически безопасного обращения с ТКО.

1)Организация учета, производственного контроля и экологически безопасного обращения с ТКО.
2)Заключение договоров на сбор и вывоз ТКО
3)Раздельный сбор отходов инфраструктуры
4)Разработка программ управления отходами производственной деятельности

      Результатами создания Региональной системы управления отходами области Жетiсу для Ескельдинского района будут:

      1.Автоматизированный коммерческий учет образования и движения ТБО.

      2.Обеспечение управляемости потоками отходов, способами их переработки и обезвреживания.

      3.Снижение негативного воздействия на окружающую природную среду.

      4.Увеличение собираемости платежей за размещение отходов в бюджеты всех уровней.

      5.Создание единой базы данных по объемам и источникам образования отходов.

      6.Исключение бюджетных затрат на ликвидацию стихийных свалок.

      Реализация принципа расширенной ответственности производителей (импортҰров)

      Эффективная реализация принципа расширенной ответственности производителей (импортеров) (далее РОП) невозможна без:

      1.Создания института территориального оператора/координационного агента – уполномоченной организации, ответственной за обращение с ТБО на территории области.

      2.Региональной схемы обращения с отходами – инструмент стратегического планирования и контроля.

      3.Региональной программы обращения с отходами – инструмент финансирования региональной схемы.

      4.Расширенная ответственность производителей – источник средств для переработки отходов потребления.

      5.Обращение с отходами как коммунальная услуга – единые тарифы на обращение с отходами.

      Деятельность уполномоченной Организации по управлению отходами в области может быть организована в формате ГЧП, в соответствии с разработанной и согласованной с акиматом Схемой зонирования области.

      Инструменты реализации модели управления отходами

      Одной из ключевых задач при разработке региональной схемы является сбор и обработка информации. Необходимо в кратчайшие сроки получить достоверные данные обо всех участниках рынка по обращению с отходами. Это сотни и тысячи юридических лиц (компаний - отходообразователей), десяток компаний транспортировщиков отходов (десятки и сотни единиц автотранспорта), и тысячи контейнерных площадок. Ошибки на этом этапе сбора данных могут привести к построению некорректной территориальной схемы по обращению с отходами.

      В целях создания системы управления, мониторинга и принятия решений в сфере обращения отходами на базе уполномоченной Организации должна быть создана АИС региональной системы управления отходами области Жетiсу, единицей которой должен стать Ескельдинский район.

      Целью создания АИС является автоматизация процессов сбора, хранения, актуализации, обработки, анализа, планирования, представления визуализации данных о системе организации и осуществления на территории области Жетiсу, включая территорию Ескельдинского района.

НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ

      По результатам проведенного исследования для реализации мероприятий, предлагаемых в данной Программе управления коммунальными отходами в Ескельдинском районе на период 2024 – 2029 годов, требуются финансовые ресурсы в объеме 501 669 тысяч тенге, в том числе 484 419 тысяч тенге из местного бюджета и 17 250 тысяч тенге – иные, внебюджетные источники.

      Детализация предлагаемых мероприятий и требуемых финансовых ресурсов представлена в разделе 7.

      Таблица 40 – Необходимые финансовые ресурсы для реализации мероприятий Программы

По годам

Всего
тыс. тенге

Республикан. бюджет
тыс. тенге

Местный бюджет
тыс. тенге

Другие источники финансирования
тыс. тенге

2024 г.

18 916

-

18 916

-

2025 г.

149 006

-

149 006

-

2026 г.

102 976

-

102 976

-

2027 г.

150 262

-

145 462

4 800

2028 г.

45 480

-

33 030

12 450

2029 г.

35 030

-

35 030

-

Итого:

501 669

-

484 419

17 250

ПЕРВООЧЕРЕДНЫЕ МЕРОПРИЯТИЯ И ПЛАН РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

      В данном разделе представлены первоочередные мероприятия и план их реализации Программы с целью достижения целевых показателей Программы (раздел 4)

      Первоочередные мероприятия и план реализации Программы управления коммунальными отходами разделены на две части (Таблица 41 и Таблица 42):

      1. На уровне области Жетiсу, куда входят следующие мероприятия:

      -Информационные мероприятия

      -Образовательные мероприятия

      -Научно-исследовательские, опытно-конструкторские и проектно-изыскательские работы

      -Организационные мероприятия

      -Системные мероприятия (Мероприятия по совершенствованию нормативно-правовой базы)

      2. На уровне акимата Ескельдинского района:

      -Научно-исследовательские, опытно-конструкторские и проектно-изыскательские работы.

      -Формирование производственно-технологической базы по обращению с отходами.

      Таблица 41 – Первоочередные мероприятия и план реализации Программы управления ТКО области Жетiсу

     


     


     


     


      Таблица 42 - Первоочередные мероприятия и план реализации Программы управления ТКО Ескельдинского района

     


     


Жетісу облысы Ескелді ауданында коммуналдық қалдықтарды басқарудың 2024-2029 жылдарға арналған бағдарламасын бекіту туралы

Жетісу облысы Ескелді аудандық мәслихатының 2024 жылғы 29 қарашадағы № 35-106 шешімі

      Қазақстан Республикасының Экология кодексінің 365-бабының 3-тармағының 1) тармақшасына сәйкес, Ескелді аудандық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

      1. Осы шешімнің қосымшасына сәйкес Жетісу облысы Ескелді ауданында коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі 2024-2029 жылдарға арналған бағдарлама бекітілсін.

      2. Осы шешім оның алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Мәслихат төрағасы Қ. Сатанов

  Ескелді аудандық мәслихатының 2024 жылғы 29 қарашадағы № 35-106 шешіміне қосымша

БАҒДАРЛАМА

      Жетісу облысы Ескелді ауданында 2024-2029 жылдарға арналған

      коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша

      Мазмұны

      Қысқартулар тізімі 4

      БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ПАСПОРТ 5

      1. КІРІСПЕ 8

      1.1. Ескелді ауданы туралы жалпы мәлімет 8

      1.2. Географиялық орны және табиғи-климаттық жағдайлары 9

      1.3. Аймақ басымдықтарында қалдықтарды басқару 10

      2. Заңнамалық база 17

      2. 1. Нормативтік сілтемелер 17

      2. 2. Қалдықтардың классификациясы 18

      2. 3. Бағдарламамен қамтылған қалдықтар 18

      2. 4. Полигондар, полигондар 19

      2.5. Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеуді ұйымдастырудағы жергілікті атқарушы органдардың рөлі 19

      3. Коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайын талдау 21

      3. 1. Жалпы мәлімет 21

      3. 2. ҚҚҚ өңдеу/ кәдеге жарату инфрақұрылымы 22

      3. 3. Қалдықтарды жинау мен шығаруды ұйымдастыру 24

      3. 4. ҚҚҚ кәдеге жарату қондырғылары 26

      3. 4. 1. Жалпы ақпарат 26

      3. 4. 2. Қалдықтарды орналастыру орындары (полигондар) 26

      3. 4. 3. Табиғи (рұқсат етілмеген) полигондар 28

      3.5. Сандық және сапалық көрсеткіштер 29

      3. 5. 1. Сандық көрсеткіштер 29

      3. 5. 2. Сапалық көрсеткіштер (морфологиялық құрамы) 34

      3. 6. Коммуналдық қалдықтарды өңдеу бойынша халыққа арналған тарифтер 34

      3. 7. Коммуналдық қалдықтардың пайда болуы мен жинақталуының нормалары 35

      3.8. Коммуналдық қалдықтарды басқаруды талдау 36

      3.9. Ынталандыру шаралары 36

      3.10. Бөлінген қаражатты сипаттау және талдау 41

      4. Мақсаттар, міндеттер және міндеттер 43

      4. 1. Бағдарлама мақсаттары: 43

      4. 2. Бағдарлама мақсаттары 43

      4. 3. Ескелді ауданы бойынша нысаналы индикаторлар 43

      5. НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ, МАҚСАТҚА ЖЕТУДІҢ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ ТИІСТІ ШАРАЛАР … 45

      5. 1. Техникалық және технологиялық шешімдер 45

      5. 1. 1. Жалпы мәлімет 45

      5. 1. 2. ТҚҚ басқару жүйесінің ағымдағы жағдайын талдау 46

      5. 1. 3. ҚҚҚ жинау және тасымалдау жүйесін жетілдіру 50

      5. 1. 4. Қалдықтарды жинау мен шығарудың логистикалық схемаларын әзірлеу 52

      5. 1. 5. Салыстырмалы талдау және қалдықтарды басқару жүйесін дамытудың әлеуметтік-экономикалық қолайлы нұсқасын таңдау. 53

      5. 1. 6. Облыстық ТҚҚ басқару жүйесінің құрамында Ескелді ауданы 57

      5. 1. 7. Материалдық-техникалық база және қаржылық шығындар көрсеткіштерінің есебі 60

      5. 1. 7. 1. Қалдықтарды жинау 60

      5. 1. 7. 2. Қалдықтарды тасымалдау 63

      5. 1. 7. 3. Қайта өңдеуге болатын материалдар мен қауіпті тұрмыстық қалдықтарды стационарлық және жылжымалы жинау пункттерін құруға кеткен шығындар 64

      5. 1. 7. 4. Жабық полигондарды рекультивациялауға кеткен шығындар 64

      5. 1. 8. Материалдық-техникалық базаны қалыптастыру бойынша негізгі іс-шаралар 65

      5. 2. ИНСТИТУЦИЯЛЫҚ БӨЛІМ 68

      5. 2. 1. Қалдықтарды басқарудың аймақтық жүйесінің ұйымдық моделі 68

      5. 2. 1. 1. Ауданның қалдықтарды басқару жүйесіндегі қиындықтар және даму сценарийлері 68

      5. 2. 1. 2. ТҚҚ басқару жөніндегі уәкілетті ұйым (міндетті емес) 69

      5. 2. 2. ҚҚҚ-ны қайта өңдеу мәселені шешу жолы ретінде 71

      5. 2. 3. Институционалдық схема 74

      5. 2. 4. Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген жауапкершілігі қағидатын іске асыру 81

      5. 2. 5. Қалдықтарды басқару моделін енгізу құралдары 81

      6. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР 82

      7. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖОСПАРЫ ЖӘНЕ БАСЫМДЫҚ ӘРЕКЕТТЕР 82

      Қысқартулар тізімі

ӘАБ

әкімшілік-аумақтық бірлік

ҚМР

қосалқы материалдық ресурстар

га

гектар

Қ.ә.

Қала әкімшілігі

ЕО

Еуропа Одағы

Ж.Э

жасыл экономика

жк

жеке кәсіпкер

кг

килограмм

көлемді қалдықтар

Кқк

коммуналдық қазыналық кәсіпорын

ШЖҚ-дағы МП

Шаруашылық жүргізу құқығындағы коммуналдық мемлекеттік кәсіпорын

м3

текше метр

ЖАО

жергілікті атқарушы орган (әкімдік)

ЖӨО

жергілікті өкілді орган (мәслихат)

ҚСК

қалдықтарды сұрыптау кешені

ЭжТРМ

Экология және табиғи ресурстар министрлігі

ҮЕҰ

үкіметтік емес ұйымдар

ҚР

Қазақстан Республикасы

КӨЖ

кеңейтілген өндірушінің жауапкершілігі

ҚСбҚ

құрамында сынап бар қалдықтар

Т

тонна

ҚТҚ

қатты тұрмыстық қалдықтар

ҚКҚ

қатты коммуналдық қалдықтар

ЖШС

Жауапкершілігі шектеулі серіктестік

АО

аумақтық оператор

мың

мың

ТТӨ

тұрақты тұтыну және өндіріс

      БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ПАСПОРТ

Бағдарлама атауы

Жетісу облысы Ескелді ауданында 2024-2029 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы

Даму негізі

-Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі (365-бап) 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ.
-"Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшу тұжырымдамасы туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 30 мамырдағы № 577 Жарлығы.
-Әрекет ету тәртібі "Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 28 желтоқсандағы № 508.
-"Жергілікті атқарушы органдарға коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу бағдарламасын әзірлеу бойынша әдістемелік ұсынымдарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 18 мамырдағы № 154-ө бұйрығы.
-Қалдықтарды басқару саласындағы Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы Экологиялық кодексін іске асыру мақсатында бекітілген өзге де қолданыстағы нормативтік құқықтық актілер.

Даму менеджері

Жетісу облысының әкімдігі

Орындауға жауапты

1)Жетісу ауданының әкімдігі,
2)Ескелді ауданының әкімдігі,
3)Ескелді ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі мамандандырылған ұйымдар.

Бағдарлама мақсаттары

-тұтыну қалдықтарының қоршаған ортаға және халықтың денсаулығына кері әсерін азайту;
-Ескелді ауданының елді мекендерінде коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесінің моделін құру және оны іске асыру арқылы коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін кезең-кезеңмен азайтуға, сондай-ақ коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және полигондарды рекультивациялау үлесін арттыруға бағытталған белгіленген көрсеткіштерге қол жеткізу;

Тапсырмалар

1)Ескелді ауданында коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесінің үлгісін қалыптастыру, оның ішінде Қазақстан Республикасы заңнамасының нормативтік талаптарына сәйкес және оның ерекшеліктерін ескере отырып, коммуналдық қалдықтарды қалыптастыру, жинау, тасымалдау процестерін қамту. аймақ (климат, география, халық санының өсу динамикасы, аумақты дамыту жоспарлары және т.б.);
2)Бағдарламаны іске асыру үшін қажетті ресурстарды тарту;
3)ұсынылған ұсынымдар негізінде коммуналдық қалдықтарды басқару саласында инфрақұрылым құру;
4)коммуналдық қалдықтарды орналастыру орындарының санын азайту және рұқсат етілмеген қалдықтарды орналастыру орындарын жою бойынша ұсыныстар беру.

Іске асыру мерзімдері

2024-2029 жж

Мақсатты индикаторлар

2029 жылы Бағдарламаның аяқталуына қарай:
- Ескелді ауданы тұрғындарының 86,2%-ына қалдықтарды жинау ұйымы тұрақты қызмет көрсетеді;
- қайталама шикізат пен қауіпті қалдықтарды қабылдаудың бір стационарлық пункті;
- қайта өңделетін материалдар мен қауіпті қалдықтарды жинайтын бір жылжымалы пункт.

Қаржыландыру көздері мен көлемі

2024-2029 жылдары Бағдарламаны іске асыруға жергілікті бюджет қаражаты және басқа да (бюджеттен тыс) қаржыландыру көздері бөлінеді.
Бағдарламаны іске асыруға жұмсалатын жалпы шығындар құрайды 501 669мың теңге.
РОП Операторының ("Жасыл Даму" АҚ) құзыреті бойынша технологиялық қолдау және бірлесіп қаржыландыру мүмкін.

      Кесте 1- Бағдарламаны іске асыруға арналған қаржы ресурстары, мың теңге

Жылдар бойынша

Барлығы

Р.Б

ЖБ

Басқа қаржыландыру көздері

2024

18 916

-

18 916

-

2025

149 006

-

149 006

-

2026

102 976

-

102 976

-

2027

150 262

-

145 462

4 800

2028

45 480

-

33 030

12 450

2029

35 030

-

35 030

-

Барлығы:

501 669

-

484 419

17 250

     


      Сурет 1 - Бағдарламаны іске асыруға арналған қаржылық ресурстар

     


      Сурет 2- Бағдарламаны қаржыландыру көздері

      Ескелді ауданы бойынша 2024-2029 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын қаржыландыру көлемі Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес тиісті қаржы жылына арналған жергілікті бюджет бекітілген кезде және жергілікті бюджеттердің кіріс мүмкіндіктерін ескере отырып нақтыланатын болады. бюджеттер.

      Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің (388-бап) ережелеріне сәйкес ЭҚҚ операторы жинау, тасымалдау, қайта пайдалануға дайындау, қайта өңдеу, сұрыптау, қайта өңдеу және қайта өңдеу технологияларын енгізу арқылы қатты қалдықтарды басқарудың өңірлік жүйесін дамыта алады. (немесе) қалдықтарды кәдеге жарату, қалдықтарды қайта пайдалануға дайындау, қайта өңдеу, қайта өңдеу, сұрыптау және (немесе) кәдеге жарату бойынша зауыттар (өндiрiстер) салу, жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды жүзеге асыратын ұйымдардың материалдық-техникалық базасын жақсарту; қалдықтарды сұрыптау, қайта өңдеу, қайта өңдеу және (немесе) кәдеге жарату, қалдықтарды энергетикалық қайта өңдеуді ұйымдастыру.

КІРІСПЕ

      Ескелді ауданы туралы жалпы мәлімет

      Ескелді ауданы облыстың орталық бөлігінде орналасқан (Сурет 3).

     


      Сурет 3 – Жетісу облысының әкімшілік-аумақтық бөлінісі

      Ауданның ауданы 4,0 мың шаршы метр, онда 33 елді мекен орналасқан, 11 ауылдық округке біріктірілген. Аудан орталығы – Қарабұлақ ауылы. Облыс орталығына дейін 13 шақырым.

      Мемлекеттік статистикаға сәйкес, 2024 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша халық саны 52 092 адамды немесе облыс халқының 7,5 пайызын құрайды. Ауданда тек ауыл тұрғындары тұрады. Халықтың тығыздығы 1 км2-ге 13,02 адамды құрайды, бұл облыс аймақтары үшін жоғары көрсеткіш. Халық тығыздығы бойынша аудан облыста 3-ші орында (10-ның ішінде).

      Ауданның әкімшілік-аумақтық бөлінісі төмендегі кестеде көрсетілген (Кесте 2):

      Кесте 2 Ауданның әкімшілік-аумақтық объектілері

Ауылдық округ

Елді мекен

1

Алдаберген а/о

Алдабергенов ауылы
Жаңалық ауылы
Жастар ауылы

2

Ақын Сара а/о

Ақешкі ауылы
Ақтұма ауылы
Ақын Сара ауылы
Тамбала ауылы

3

Бақтыбай а/о

Елтай ауылы
Бақтыбай ауылы
Өтенай ауылы

4

Қарабұлақ а/о

Абай ауылы
Ешкіөлмес ауылы
Қарабұлақ ауылы
Баисов ауылы
Өрқұсақ ауылы
Шымыр ауылы

5

Қаратал а/о

Қаратал ауылы
Теректі ауылы

6

Төленгіт а/о

Екпінді ауылы
Жеңдік ауылы
Жетісу ауылы

7

Сырымбет а/о

Сырымбет ауылы

8

Қайнарлы а/о

Ақтасты ауылы
Қайнарлы ауылы
Қоржымбай ауылы

9

Қоңыр а/о

Алмалы ауылы
Көктөбе ауылы
Қоңыр ауылы

10

Көкжазық а/о

Бөктерлі ауылы
Көкжазық ауылы
Теңлік ауылы

11

Жалғызағаш а/о

Биғаш ауылы
Жалғызағаш ауылы

      Географиялық орны және табиғи-климаттық жағдайлары

      Ескелді ауданы солтүстігінде Ақсу ауданымен, оңтүстігінде және оңтүстік-шығысында Кербұлақ ауданымен, батысында Көксу ауданымен, солтүстік-батысында Қаратал ауданымен және Талдықорған қаласымен шектеседі. Текелі қаласы облыстың орталық бөлігінде орналасқан.

      Ауданнан екі өзен, Қаратал және Көксу, сондай-ақ бірқатар шағын өзендер ағып өтеді. Бұл аймақ суармалы және жаңбырлы егіншілікке ең қолайлы. Пайдалы қазбалары бар: қорғасын мен мырыш Текелі кен орны, мәрмәр мен әктас Ескелді кен орны.

      Аудандағы кәсіпорындар негізінен ауыл шаруашылығы өнімдерін өңдейді; Екі кәсіпорын медициналық жиһаз және тоқыма бұйымдарын шығарады.

      Климаты күн бойы және жыл бойы ауа-райының айтарлықтай ауытқуы бар континенттік. Облыстың климаттық ерекшеліктері оның Қазақстан Республикасының Іле Алатауының жекелеген тау жоталарының арасында орналасқан тар табиғи белдеуде орналасуымен анықталады. Осыған байланысты барлық дерлік климаттық параметрлер мұнда өте жақын қашықтықта өзгереді.

      Температуралық режим III–В құрылыс-климаттық аймаққа тән. Мұндағы қыс аязды, ал жазы ұзақ және ыстық.

      Жылы кезең орта есеппен 6 айға созылады, сәуірдің басынан қазанның соңына дейін. Ең ыстық ай шілде, орташа температурасы 23,3°С. Күндіз 30,85°С-қа жетеді, түнде 15,3°С-қа дейін төмендейді. Кейбір жылдары абсолютті максималды температура +44 ° C дейін жетуі мүмкін.

      Қыс қысқа - орта есеппен шамамен 3 ай, бірақ өте аязды. Ең төменгі температура қаңтарда, орташа айлық мәндері -10,3°C. Түнде ауа температурасы -15,9°С-қа дейін төмендейді, күндіз -3-тен -4°С-қа дейін жетеді. Абсолюттік минимум – 42°C жетеді.

      Көктем қысқа, жылудың өте жылдам өсуі наурыздан сәуірге дейін болады, ал орташа тәуліктік ауа температурасының 0°-қа тұрақты ауысуы ақпанның аяғында болады.

      Күз ұзақ, жаңбыр жиі жауады, қатты желдің жиілігі біршама төмендейді. Ауаның орташа тәуліктік температурасының 0°-қа тұрақты ауысуы қарашаның басында болады.

      Аймақ басымдықтарында қалдықтарды басқару

      Тұрақты даму мақсаттары (ТДМ)

      Қазақстан қабылдаған БҰҰ Тұрақты даму мақсаттарының (ТДМ) ішінде қалдықтардың қоршаған ортаға және планета тұрғындарының денсаулығына кері әсерін азайтуға байланысты бірқатар мақсаттар мен міндеттер бар. Төмендегі кестеде (3-кесте – Қалдықтарды азайту мәселелеріне қатысты ТДМ.), осындай мақсаттар мен сәйкес міндеттер атап көрсетілген.

      ТМД ауқымы бойынша жаһандық құжат бола отырып, жекелеген мемлекеттердің ерекшеліктерін, қажетті инфрақұрылымның ағымдағы жағдайын және т.б. есепке алмастан жалпы шеңберді анықтайды.

      Қазақстан ТМД-ны қабылдады және тиісті мақсаттар мен міндеттерді ескере отырып, даму жоспарларын құруда.

      3-кесте – Қалдықтарды азайту мәселелеріне қатысты ТДМ.

ТДМ

Тапсырма

11.6 2030 жылға қарай жан басына шаққанда қалалардың қоршаған ортаға теріс әсерін азайту, оның ішінде ауаның сапасына, қалалық және басқа да қалдықтарды басқаруға назар аудару арқылы.

11.6.1 Тұрақты түрде жиналатын және тиісті түрде жойылатын қатты тұрмыстық қалдықтардың жалпы коммуналдық қалдықтардағы үлесі.

12.3 2030 жылға қарай бөлшек және тұтынушылық деңгейде жан басына шаққандағы жаһандық азық-түлік қалдықтарын екі есе қысқарту және егін жинаудан кейінгі ысыраптарды қоса алғанда, құн тізбегіндегі азық-түлік шығындарын азайту.

12.3.1 Азық-түлік шығынының жаһандық индексі

12.5 2030 жылға қарай қалдықтардың пайда болуына жол бермеу, азайту, қайта өңдеу және қайта пайдалану шаралары арқылы олардың көлемін айтарлықтай азайту

12.5.1 Ұлттық қайта өңдеу нормасы, қайта өңделген материалдардың массасы

12.6 Компанияларды, әсіресе ірі және трансұлттық компанияларды тұрақты өндірістік тәжірибелерді қабылдауға және өз есептерінде тұрақтылық туралы есеп беруге ынталандыру

12.6.1 Тұрақты даму туралы есептерді жариялайтын компаниялардың саны

12.7 Ұлттық стратегиялар мен басымдықтарға сәйкес мемлекеттік сатып алудың жасыл тәжірибесін ілгерілету

12.7.1 Мемлекеттік сатып алуларды жасылдандыру стратегиялары мен іс-қимыл жоспарларын іске асыратын елдер саны

      Елді одан әрі дамытудың негізгі "тенденциясын" айқындайтын Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшу тұжырымдамасы (Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 30 мамырдағы № 577 Жарлығымен бекітілген) экология және ресурстарды тұтыну саласында елде өндірістік және коммуналдық қалдықтарды қамтитын қалдықтарды басқарудың кешенді жүйесін қайта құру қажет екенін көрсетеді.

      Тұжырымдамада сәйкес жүйені құру үшін келесі тәсілдерге сүйену керектігі айтылған:

      қызметтердің толық кешенін көрсете отырып және ландшафттарды кешенді қорғау арқылы қалдықтарды орналастырудың келісілген жүйесін құру;

      қайта өңдеу мен кәдеге жаратуды, сондай-ақ пайдалы заттар мен материалдарды өндіруді, қалдықтарды кәдеге жарату арқылы отын алуды кеңінен қолдануға көшумен полигондардың санын азайту;

      қосылған құн тізбегінің ішінде де, одан тысқары да өнімдерді қайта өңдеумен айналмалы экономиканы дамыту;

      экологиялық жағдайды жақсарту және қоршаған ортаға техногендік әсерді азайту.

      Сондай-ақ құжатта қалдықтарды басқару саласындағы көрсеткіштерді қамтитын "жасыл экономиканың" ұзақ мерзімді стратегиялық мақсаттары мен нысаналы индикаторлары (Кесте 3).

      Кесте 3- Қазақстан Республикасы үшін қалдықтарды басқару саласындағы

      "жасыл экономиканың" мақсаттары мен нысаналы индикаторлары

сектор

Мақсаттың сипаттамасы

2030

2050

Қайта өңдеу

Тұрғындарды қатты тұрмыстық қалдықтарды шығарумен қамту

100%


Санитарлық қалдықтарды сақтау

95%


Қайта өңделген қалдықтардың үлесі

40%

50%

      ТҚҚ проблемаларын шешу жөніндегі Тұжырымдаманың қорытынды ұсыныстары жергілікті бағдарламалар мен жобаларды әзірлеу кезінде ескерілуі тиіс келесі іс-шараларды қамтиды:

      барлық ірі қатты тұрмыстық қалдықтар үйінділеріне мұқият аудит жүргізу және оларды рекультивациялау шараларын анықтау;

      мынадай аспектілерді қамтитын ТҚҚ өңдеу және кәдеге жарату жөніндегі мемлекеттік бағдарламаны әзірлеу:

      2050 жылға қарай қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеудің нысаналы деңгейін 50%-ға дейін және экологиялық және санитарлық талаптарға сәйкес келетін полигондарда қатты тұрмыстық қалдықтардың қалдық көлемін сақтау, олардың үлесі 2050 жылға қарай 100%-ға дейін артуы тиіс, бұл 2050 жылға қарай елдегі барлық полигондар ең заманауи экологиялық және санитарлық талаптарға сай болуы керек;

      тұтынушылардан тұрмыстық қалдықтарды бөлек жинауды енгізу;

      өңделген материалдардан алынатын пайданы ескере отырып, белгілі бір табыстылық нормасымен осы саладағы операциялық шығындар мен инвестицияларды жабуға кепілдік беретін тарифті есептеу әдістемесін айқындау;

      орау, электрондық және электр жабдықтары, көлік құралдары, аккумуляторлар, жиһаз және басқа да тауарлар қалдықтарын пайдаланудан кейін жинау және қайта өңдеуге жұмсалған шығындардың бір бөлігін жабу мақсатында өндірушінің кеңейтілген жауапкершілігі қағидатын енгізу;

      саланы дамыту үшін бюджет қаражаты есебінен ірі қалаларда және муниципалдық деңгейде шағын елді мекендерде инвестицияларды, оның ішінде мемлекеттік-жекешелік әріптестік арқылы тарту механизмін әзірлеу;

      аумақты кең қамтумен конкурстық негізде тұрмыстық қалдықтарды өңдеуге шарттар жасасу;

      қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау және орналастыру тарифтерін белгілеу кезінде халықтың әлеуметтік осал топтарын мемлекеттік қолдау шараларын айқындау;

      анаэробтар, компосттау немесе биогаз сияқты жаңа технологияларды пайдалана отырып, қатты қалдықтарды өңдеу және сақтау стандарттарын жаңарту;

      2015 жылға дейін қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, өңдеуді, орналастыруды және сақтауды бақылаудың нормативтік құқықтық базасын құру;

      қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару саласындағы нысаналы индикаторларға қол жеткізуді бақылау үшін статистикалық ақпаратты жинауды, өңдеуді және қамтамасыз етуді жетілдіру.

      Жетісу өңірінің 2021-2025 жылдарға арналған даму жоспары

      Құжат Жетісу облыстық мәслихатының 2022 жылғы 23 қарашадағы № 12-35 шешімімен бекітілді және өзгерту енгізілді - Жетісу облыстық мәслихатының 2023 жылғы 15 желтоқсандағы № 11-65 шешімімен.

      Жоспар іс-шаралар мен мақсатты индикаторларды қамтиды. Іс-шаралардың бір бөлігі облыстағы коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу жағдайларын жақсарту мәселелеріне қатысты және 2-мақсат: "су объектілері мен балық ресурстарының экологиялық жағдайын жақсарту және экожүйелерін сақтау", "Облыс – өмір сүруге ыңғайлы және қауіпсіз".

      Даму жоспарына жету жолдары:

      дәстүрлі және жаңа бұқаралық ақпарат құралдарында жариялау, жергілікті деңгейде іс-шаралар мен акцияларды өткізу арқылы экологиялық ағарту және ақпараттандырудың медиа-жоспарын жүзеге асыру;

      экологиялық құндылықтарды нығайту мақсатында "Birge-taza Qazaqstan" экологиялық акциясын жүйелі негізде өткізу;

      өңірде қалдықтарды басқарудың облыстық жүйесінің 6 нысанының құрылысы (2024 ж. – 1, 2025 ж. – 5):

      -Ақсу, Алакөл, Сарқан, Көксу аудандарында 4 заманауи қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны;

      -Кербұлақ ауданында 1 сұрыптау желісі;

      -Текелі қаласында 1 қалдықтарды тасымалдау желісі.

      барлық ауылдарда қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлер орнату:

      -2023 – 500 дана,

      -2024 – 500 дана,

      -2025 – 1000 дана.

      182 сақтау орнының 44-ін қысқарту және оларды экологиялық талаптар мен санитарлық ережелерге сәйкес келтіру (2025 ж. – 44);

      барлық рұқсат етілмеген полигондарды жою (2023 жылға қарай 150 полигон):

      -Ақсу – 4,

      -Кербұлақ – 3,

      -Текелі – 6,

      -Қаратал – 34,

      -Талдықорған – 41,

      -Ескелді – 25,

      -Көксу – 37.

      Кесте 4– Жетісу өңірін дамытудың 2021-2025 жылдарға арналған жоспарының 2-мақсаты

      2-мақсат. Су объектілері мен балық ресурстарының экологиялық жағдайын жақсарту және экожүйелерін сақтау

Мақсатты индикаторлар

Бірлік өзгерту

Ақпарат көзі

Есепті жыл

Ағымдағы жылға жоспар (нақты).

Жоспарланған көрсеткіштер

Жауапты орындаушылар

2019

2020

2021

2022

2023

2024

2025

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

1.

Макрокөрсеткіштер











2.

Қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесі











3.

Қатты қалдықтар (білім беру көлеміне қарай)

%

Әкімшілік деректер
ҚР МЕГПР УЕЖХ, УШ, УЗ




17.8

19.7

21.8

24.0

УЕЖҚХ, аудан және қала әкімдіктері Облыс әкімінің орынбасары - Қанағатов А.С.

      Жетісу өңірінің 2023-2025 жылдарға арналған табиғатты қорғау іс-шаралар жоспары.

      Экологиялық іс-шаралар жоспарының жобасы коммуналдық қалдықтарды басқаруға немесе инфрақұрылымды дамытуға қатысты келесі іс-шараларды қамтиды:

Оқиға атауы

Жоспарланған аяқталу күні

"Талдықорған қаласында заманауи қатты тұрмыстық қалдықтар полигонының құрылысы" жобалық құжаттамасын әзірлеу.

2023

"Текелі қаласындағы жабық қатты тұрмыстық қалдықтар полигонын рекультивациялау" жобалық құжаттамасын әзірлеу.

2023

Текелі қаласында қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлер орнату

2023

Ескелді ауданында қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлер орнату

2024

Көксу ауданында қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлер орнату

2025

Барлық рұқсат етілмеген үйінділерді жою

2023-2025 жж

182 сақтау орнының 110-ын қысқарту және оларды экологиялық талаптар мен санитарлық ережелерге сәйкестендіру

2024-2025 жж

      Жетісу өңірі бойынша қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштері

      Қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштері деп қоршаған ортаның жекелеген құрамдас бөліктері жай-күйінің сандық және сапалық сипаттамаларының және қоршаған ортаны қорғау және қалдықтарды тиімді басқару жөніндегі іс-шаралардың орындалу деңгейін сипаттайтын басқа да көрсеткіштердің жиынтығы түсініледі, олар белгілі бір кезең ішінде қол жеткізуге тиісті уақыты (ҚР Экологиялық кодексінің 37-бабы).

      Көрсеткіштер қоршаған орта сапасының нысаналы индикаторлары белгіленетін көрсеткіштердің ең төменгі тізбесін қоса алғанда, қоршаған орта сапасының нысаналы индикаторларын әзірлеу қағидаларының (Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің міндетін атқарушының бұйрығымен бекітілген) негізінде әзірленеді. Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 19 шілдедегі № 257) .

      Ескелді ауданы және Жетісу өңірі үшін Бағдарламаны дайындау барысында қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштері әзірленбеген және бекітілген жоқ.

      Жетісу облысының бюджетінен қаржыландырылатын 2023-2025 жылдарға арналған қоршаған ортаны қорғау іс-шаралар жоспарында Жетісу өңірінің 2023 жылға арналған қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштерін әзірлеу көзделген.

      2021 жылғы түзетулермен нысаналы индикаторларды әзірлеу қағидалары индикаторлардың ең төменгі тізбесін айқындайды:

      қоршаған ауаның сапасы;

      жер үсті және жер асты суларының сапасы;

      жердің және топырақтың сапасы;

      әрбір жеке аймақтың климаты мен топырақ жағдайын ескере отырып, ормандар мен жасыл желектердің жалпы алаңдары;

      жердің тозуын және шөлейттенуін азайту;

      ластаушы заттардың түрлері бойынша жалпы шығарындылар;

      ластаушы заттардың түрлері бойынша және әрбір жеке су объектісі мен бассейні бойынша төгінділердің жалпы көлемі;

      коммуналдық қалдықтардың түрлері бойынша – оларды бөлек жинау, қайта пайдалануға дайындау, қайта өңдеу, кәдеге жарату және кәдеге жарату (жою және (немесе) көму) үлесі;

      парниктік газдар шығарындыларының жиынтық қысқаруы.

Заңнамалық база

      Нормативтік сілтемелер

      Бағдарламаны әзірлеу Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасының негізінде жүзеге асырылды:

      1."Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі" Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI Кодексі (27-тарау);

      2.Қазақстан Республикасы Президентінің Қазақстан халқына Жолдауы "Қазақстан-2050" Стратегиясы;

      3."Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшу тұжырымдамасы туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2013 жылғы 30 мамырдағы № 577 Жарлығы ;

      4."Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы" 2016 жылғы 28 сәуірдегі № 506-V Қазақстан Республикасының Заңы ;

      5.Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 27 қаңтардағы кеңейтілген отырысының хаттамасы;

      6.Әрекет ету тәртібі "Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 28 желтоқсандағы № 508 (19.11.2023 ж. редакциясы);

      7.05.05.2014 Жаңартылған 3 Мемлекеттік инвестициялық жобаның инвестициялық ұсынысын әзірлеу немесе түзету, қажетті сараптамалар жүргізу, сондай-ақ жоспарлау қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2014 жылғы 5 желтоқсандағы № 129 бұйрығы. бюджеттік инвестициялардың іске асырылуын қарау, іріктеу, мониторингілеу және бағалау және бюджеттік кредиттеудің орындылығын айқындау (2022 жылғы 13 сәуірдегі өзгерістер мен толықтырулармен);

      8.Әрекет ету тәртібі "Тұтыну қалдықтарын қайталама шикізатқа жатқызу өлшемшарттарын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2016 жылғы 19 шілдедегі № 332;

      9."Жергілікті атқарушы органдарға коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу бағдарламасын әзірлеу бойынша әдістемелік ұсынымдарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 18 мамырдағы № 154-ө бұйрығы;

      10.Әрекет ету тәртібі "Қалдықтар жіктеуішін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 6 тамыздағы № 314;

      11."Жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және сақтауға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 25 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-331/2020 бұйрығы. өндіріс және тұтыну қалдықтарын кәдеге жарату";

      12."Биологиялық қалдықтарды кәдеге жарату және жою қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2015 жылғы 6 сәуірдегі № 16-07/307 бұйрығы;

      13.Әрекет ету тәртібі "Қоршаған ортаға және адам денсаулығына әсер ету объектілері болып табылатын объектілердің санитариялық-қорғау аймақтарына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 11 қаңтардағы № ҚР ДСМ-2;

      14.№ 3.01.016.97 ҚТҚ полигондарын салу және күтіп ұстаудың санитарлық ережелері (1997 жылғы 29 сәуірде Қазақстан Республикасының Бас мемлекеттік санитарлық дәрігерімен бекітілген);

      15.ҚР ҚН 1.04-15-2013 "Қатты тұрмыстық қалдықтарға арналған полигондар";

      16.ҚР СТ 3780-2022 "Қалдықтар. Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру үшін контейнерлерді орналастыру алаңдарына қойылатын жалпы талаптар";

      17."Жетісу облысының қалалары мен кенттерінің аумақтарын абаттандыру қағидаларын бекіту туралы" Жетісу облысы мәслихатының 2022 жылғы 14 желтоқсандағы № 13-42 шешімі;

      18.Қалдықтарды басқару саласындағы Қазақстан Республикасының өзге де қолданыстағы нормативтік құқықтық актілері.

      Қалдықтардың классификациясы

      Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің 338-бабына сәйкес қалдықтар қауіпті және қауіпті емес болып бөлінеді. Қалдықтардың түрлері қалдықтар классификаторы негізінде айқындалады (Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің міндетін атқарушының 2021 жылғы 6 тамыздағы № 314 бұйрығымен бекітілген). Қалдықтардың классификаторындағы қалдықтардың жекелеген түрлері олардың құрамындағы қауіпті заттардың концентрация деңгейіне немесе қалдықтардың әсер ету дәрежесіне байланысты әртүрлі кодтар ("айна" қалдықтар) тағайындау арқылы бір мезгілде қауіпті және қауіпті емес деп анықталуы мүмкін. қалдықтар түрінің адамдардың өміріне және (немесе) денсаулығына және қоршаған ортаға қауіпті сипаттамалары.

      Бағдарламамен қамтылған қалдықтар

      Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне сәйкес коммуналдық қалдықтарға келесі тұтыну қалдықтары жатады:

      1.аралас қалдықтар және бөлек жиналған тұрмыстық қалдықтар, оның ішінде қағаз және картон, шыны, металдар, пластмассалар, органикалық қалдықтар, ағаш, тоқыма бұйымдары, қаптамалар, электр және электрондық жабдықтардың, батареялар мен аккумуляторлардың қалдықтары;

      2.аралас қалдықтар және басқа көздерден бөлек жиналған қалдықтар, егер мұндай қалдықтар табиғаты мен құрамы бойынша тұрмыстық қалдықтарға ұқсас болса.

      3.коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері (электрондық және электр жабдықтары, құрамында сынап бар қалдықтар, аккумуляторлар, аккумуляторлар және басқа да қауіпті компоненттер) бөлек жиналып, қайта қалпына келтіру үшін мамандандырылған кәсіпорындарға берілуі тиіс.

      Коммуналдық қалдықтарға жатпайды өндірістік, ауыл шаруашылығы, орман шаруашылығы, балық аулау, септиктер мен кәріз желілерінің қалдықтары, сондай-ақ ағынды суларды тазарту қондырғыларының қалдықтары, соның ішінде ағынды сулардың шламы, пайдалану мерзімі біткен көліктер немесе құрылыс қалдықтары.

      Тұтыну қалдықтары кіреді адам қызметінің нәтижесінде пайда болған қалдықтар, тұтынушылық қасиеттерін толық немесе ішінара жоғалтқан өнімдер және (немесе) өнімдер, олардың орамдары мен басқа да заттары немесе олардың физикалық күйіне қарамастан жарамдылық немесе пайдалану мерзімі өткен қалдықтар, - сондай-ақ иесі физикалық тұрғыдан тәуелсіз кәдеге жаратылады немесе тұтыну қалдықтары ретінде жіктелуі құжатталған.

      Қарастырылып отырған қалдықтар әртүрлі қауіптілік сыныптарына жатқызылуы мүмкін, өйткені қауіпті қалдықтардың құрамдастары қоршаған ортаға және адам денсаулығына қауіпті қасиеттері бар компоненттерді қамтуы мүмкін.

      Полигондар, полигондар

      Бағдарлама шеңберінде қалдықтарды орналастыру полигоны (бұдан әрі – полигон) деп экологиялық, құрылыс және санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға (Экологиялық кодекс) сәйкес қалдықтарды шығару мақсатынсыз тұрақты орналастыруға арналған арнайы жабдықталған орын түсініледі. Қазақстан Республикасының 348-бабы).

      Тұрмыстық қатты қалдықтарға арналған полигондар– қатты тұрмыстық қалдықтарды оқшаулауға және залалсыздандыруға арналған арнайы құрылымдар (Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің міндетін атқарушының 2020 жылғы 25 желтоқсандағы № 331/2020 бұйрығы. өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинау, пайдалану, қолдану, залалсыздандыру, тасымалдау, сақтау және кәдеге жарату).

      № 3.01.016.97 ҚТҚ полигондарын салу және күтіп ұстаудың санитарлық ережелеріне сәйкес (Қазақстан Республикасының Бас мемлекеттік санитарлық дәрігерімен 1997 жылғы 29 сәуірде бекітілген) полигондар әдеттегі жетілдірілгенмен салыстырғанда техникалық жағынан заманауи. полигондар.

      Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің 350-бабына сәйкес, қалдықтарды орналастыру полигонының жобасында полигон жабылғаннан кейін оны жабу, жерді рекультивациялау, қоршаған ортаға әсер ету мониторингі және ластануды бақылау үшін жою қорын құру көзделуі тиіс. Жою қоры жоқ қалдықтар полигонын пайдалануға тыйым салынады.

      Елді мекендердегі полигондарды рекультивациялау жөніндегі нұсқаулықта (Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігі Құрылыс және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері комитетінің 2013 жылғы 27 желтоқсандағы № 394-нқ бұйрығымен бекітілген) мынадай анықтамалар берілген:

      -Полигондар-қалдықтарды орналастыруға арналмаған аумақтар.

      -Рұқсат етілген полигондар- жергiлiктi атқарушы органдар өндiрiстiк және тұрмыстық қалдықтарды орналастыруға рұқсат берген, бiрақ санитарлық нормалар мен полигондар ережелерiнiң талаптарына сәйкес жабдықталмаған және санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау талаптарынан ауытқумен жұмыс iстейтiн аумақтар. Рұқсат етілген полигондар уақытша болып табылады және белгіленген талаптарға сәйкес орналастырылуға немесе полигондарды жобалау мен салуға қажетті мерзімде жабылуға жатады.

      -Рұқсат етілмеген үйінді (көмілген)- ауданы 0,5 гектардан астам, шөгіндінің қалыңдығы кемінде 1 м (көлемі 5000 текше метрден астам) тұрмыстық және/немесе өнеркәсіптік қалдықтардан өздігінен немесе адамның ойластырылмаған іс-әрекеті нәтижесінде пайда болған геологиялық ортаның техногендік элементтері .

      Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеуді ұйымдастырудағы жергілікті атқарушы органдардың рөлі

      Қалдықтарды басқаруға қатысты заңнамалық талаптар әдетте қалдықтарды жинау, тасымалдау, өңдеу/көшіру және кәдеге жарату процестеріне тікелей қатысатын мамандандырылған ұйымдарға бағытталған. Оларға қойылатын талаптар әртүрлі деңгейдегі құжаттарда ұсынылған және жалпы мәселелерді де, жоғары мамандандырылған мәселелерді де қамтиды.

      Сондай-ақ қалдықтарды өңдеу объектілеріне (контейнерлер, көліктер, полигондар, жабдықтар және т.б.) және қызмет көрсету жүйесіне (тарифтер, нормативтер) қойылатын талаптар бар.

      Дегенмен жергілікті басқару процестерінің негізгі ұйымдастырушысы рөлін жергілікті атқарушы органдар атқарады. Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне сәйкес, коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеуді ұйымдастыру мәселелері бойынша жергілікті атқарушы органдар:

      -Облыстардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергiлiктi атқарушы органдары қоршаған орта сапасының бекiтiлген нысаналы көрсеткiштерiн ескере отырып, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес жергiлiктi деңгейде мемлекеттiк экологиялық саясаттың iске асырылуы үшiн жауап бередi (28-бап).

      -Жергiлiктi атқарушы органдар қалдықтардың түзiлуiнiң көлемiн қысқартуды, түзiлетiн қалдықтарды қалпына келтiру үлесiн ұлғайтуды, олардың қауiптiлiгiнiң деңгейiн төмендетудi ынталандыру жөнiндегi шараларды, кәсiпкерлiк субъектiлерiнiң шаруашылық қызметiн, қалдықтардың көлемiн қысқартуға бағытталған технологияларды енгiзудi айқындайды және жүзеге асырады. қалдықтардың түзілуін, өндіріс процесінде (жұмыстарды орындау, қызметтерді көрсету) пайда болған қалдықтарды қалпына келтіру жоспарын құру, осындай қалдықтарды жинау және дайындау, тиісті кәсіпорындар мен цехтарды салу, сондай-ақ қалдықтарды қайта өңдеуге арналған жабдықтар шығаруды ұйымдастыру, қалдықтардың түзiлуiнiң көлемiн қысқарту және түзiлетiн қалдықтарды қалпына келтiру үлесiн ұлғайту жөнiндегi iс-шараларды қаржыландыру (341-бап).

      -Жергілікті атқарушы органдар биологиялық ыдырайтын қалдықтарды орналастыруды азайтуды ынталандыру жөніндегі іс-шараларды, оның ішінде оларды қайта өңдеу, оның ішінде компосттау және қайта өңдеу жолымен, оның ішінде биогаз және (немесе) энергия өндіру бойынша шараларды ұйымдастырады (351-бап).

      -Аудандардың, аудандық және облыстық маңызы бар қалалардың, республикалық маңызы бар қалалардың, астананың жергілікті атқарушы органдары (сондай-ақ ауылдардың, кенттердің, ауылдық округтердің жергілікті атқарушы органдары) коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асырады... (бап 365).

Коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайын талдау

      Жалпы ақпарат

      Бұл бөлімде қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесі және қалдықтарды одан әрі басқару үшін қажетті инфрақұрылым бағаланады.

      Мәліметтерді жинау мақсатында Ескелді ауданына мәліметтерді ұсыну нысандары бар сұраныстар жіберілді. Келіп түскен бланкілермен қатар ашық ақпарат көздерінен (статистика, аудан, облыстың ресми сайттары) материалдары талданды.

      Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 367-бабына сәйкес қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесі (бұдан әрі – орталықтандырылған жүйе) – бұл жеке және заңды тұлғаларды қамтамасыз ету шеңберінде жергілікті атқарушы органдар ұйымдастыратын жүйе. меншік нысанына және қызмет түріне қарамастан, тұрғын үйлерде немесе жекелеген ғимараттарда (құрылыстарда) және меншік құқығы жоқ контейнерлік алаңдар мен контейнерлерде тұратын (орналасқан) және (немесе) өз қызметін жүзеге асыратын, сондай-ақ контейнерлер меншік құқығындағы жалпы пайдаланымдағы жерлерде орналасқан учаскелер мен контейнерлер, қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау және тасымалдау бойынша қызметтер. Контейнер алаңдары – қатты тұрмыстық қалдықтарды тасымалдайтын мамандандырылған көліктерге кіреберіс жолдары бар, қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға арналған контейнерлер орналастырылған, қалдықтарды жинақтауға арналған арнайы алаңдар.

      Облыстағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайын бағалау

      Ескелді ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін бағалау негізінен қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы мемлекеттік экологиялық саясаттың қағидаттарын қолдануға негізделген.:

      1)иерархия;

      2) көзге жақындығы;

      3) қалдықтарды өндірушінің жауапкершілігі;

      4) өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері.

      Қалдықтарды басқару жүйесі ел тұрғындарының мүдделері мен экономикалық тиімділік басымдылығына қарай құрылуы керек.

      Қазақстанда қалдықтарды басқару жөніндегі іс-шаралардың басымдықтары Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 329-бабында көрсетілген және қоршаған ортаны қорғау мен орнықты даму мүддесінде олардың артықшылығының кему ретімен реттелген иерархия болып табылады. Иерархия ресурстарды ұтымды басқару, шығарындыларды азайту, айналмалы экономика принциптерін қолдану мүмкіндігі тұрғысынан шаралардың экологиялық тазалығын анықтайды.

      Қайнар көзге жақындық қалдықтарды өңдеу, кәдеге жарату немесе жою сияқты қалдықтарды одан әрі басқару үшін орынды таңдаудағы басымдылықты анықтайды. Басқа шарттар тең деп есептесек (өндірістік құрал-жабдық, персонал біліктілігі, баға саясаты және т.б.), мұнда тасымалдау кезінде тәуекелді азайту қажеттілігі маңызды рөл атқарады.

      Ағымдағы жүйені бағалау кезінде сұрыпталған, өңделген/кәдеге жаратылатын немесе одан әрі пайдалану үшін сатылатын ҚҚҚ құрамдас бөліктерінің түрлері мен көлемін қамту кеңдігі де маңызды.

     


      Сурет 4- қалдықтарды басқару шараларының иерархиясы

      ҚҚҚ өңдеу/ кәдеге жарату инфрақұрылымы

      Инфрақұрылымдық талдаудың мақсаттарының бірі коммуналдық қалдықтардың (электрондық және электр жабдықтары, құрамында сынап бар қалдықтар, аккумуляторлар, аккумуляторлар және басқа да қауіпті компоненттер) бөлек жиналуы және тапсырылуы тиіс қауіпті құрамдас бөліктерімен жұмыс істеу талаптарының сақталуын бағалау болып табылады. мамандандырылған кәсіпорындарға қайтару. Қауіпті компоненттерді қоса алғанда, ТҚҚ-ны бөлек жинауды ұйымдастыру бойынша ұсыныстар Жетісу өңіріндегі коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасында берілген.

      EPR операторы қызметін атқаратын "Жасыл Даму" АҚ мәліметіне сәйкес, Ескелді ауданында 2021 жылы қаптама қалдықтарын жинауға маманданған кәсіпорындар жұмыс істейді. (бұл бөлім аймақтың ағымдағы шекарасындағы кәсіпорындарды қамтиды)

      Кесте 5- 2021 жылы қаптама қалдықтарын жинайтын кәсіпорындардың тізілімі

№.

Аты

Қаптама қалдықтарының түрі

Мекенжай

1

"AIBM Group" ЖШС

Шыны, қағаз, пластик, металл

Жетісу облысы, Ескелді ауданы, Қарабұлақ ауылы, көш. Ескелді би, 107А,

2

ЖК "Ким В.Д."

Қағаз

Жетісу облысы, Ескелді ауданы, Ақын Сара, 105

      Құрамында сынап бар материалдар

      Ашық дереккөздерден алынған мәліметтерге сәйкес, Ескелді ауданында құрамында сынап бар құрылғылар мен жабдықтарды жинау пункттері мен қайта өңдеу/ кәдеге жарату пункттері жоқ.

      Электр және электронды жабдықтардың қалдықтары

      Ашық дереккөздер мен әкімдік деректеріне сәйкес, Ескелді ауданында электр және электронды жабдықтардың (ЭЭҚ) қалдықтарын қайта өңдеуге қабылдайтын ұйымдар жоқ.

      Медициналық қалдықтар

      Құрамы бойынша коммуналдық қалдықтардан айырмашылығы жоқ және қауіпті қасиеттері жоқ "А" сыныбының медициналық қалдықтары да Бағдарлама шеңберінде қарастырылады.

      Әкімдік сайтындағы ақпаратқа сәйкес, ауданда 3 денсаулық сақтау мекемесі бар.

      Төменде 2020-2023 жылдарға арналған Ескелді ауданының медициналық мекемелерінен медициналық қалдықтарды тасымалдау бойынша мәліметтер келтірілген (Кесте 6).

      Кесте 6- Жетісу ауданындағы медициналық мекемелердің "А" классты медициналық қалдықтарды кәдеге жарату деректері (2020-2023 жж.)

Жыл

Көлемі, тонна

Медициналық қалдықтарды кәдеге жарататын ұйымның атауы (БСН)

Ескелді аудандық орталық ауруханасы ШЖҚ МКК

2023

18.88

ЖК "Пивоваров" (БСН 870721351143)

2022

26 774

2021

24 773

2020

18.15

      Дереккөз – Жетісу облысының денсаулық сақтау басқармасы, медициналық мекемелер

      Қалдықтарды өңдеу/ кәдеге жарату инфрақұрылымын дамыту

      Бұдан әрі сату үшін өнім немесе шикізат алу үшін қалдықтарды қайта өңдеу инфрақұрылымын дамытуда шектеулер болуы мүмкін екендігіне назар аудару қажет.

      Қалдықтарды сақтау мерзімдеріне байланысты инфрақұрылымды дамытуға шектеулер бар. Мысалы, тамақ қалдықтары қысқа мерзімде өңдеу немесе кәдеге жарату үшін шешімдерді қажет етеді, бұл оларды ұзақ қашықтыққа тасымалдау мүмкіндігін айтарлықтай шектейді, мысалы, отын кронштейндерін шығаратын кәсіпорынға.

      Әйнекті, электронды қалдықтарды немесе макулатураны қайта өңдеу бір аймақтағы әлеуетті инвесторлар тарапынан қарастырылмайды. Мысалы, Қазақстандағы және Орталық Азиядағы ең ірі контейнерлік картон, гофрленген қаптама қағазын өндіруші Алматы зауыты "KZ Recycling" ЖШС шикізат сатып алу үшін де, өнімді сату үшін де кең аумақта жұмыс істейді (Сурет 5).

     


      Сурет 5- "KZ Recycling" ЖШС сату географиясы

      Қалдықтарды қайта өңдеудің жетіспейтін қуатын бір саланың міндеттері аясында толық іске асыру мүмкін емес. Мұндай мәселелерді шешу үшін қалдықтарды өңдеуге немесе инфрақұрылымды дамытуға маманданған және шикізаттық желіні қалыптастыру үшін бірқатар өңірлердің қызметіне қосылуға дайын ірі халықаралық компаниялар сияқты салалық "ойыншылардың" қатысуы қажет. өнімді одан әрі өткізу бойынша шешімдер.

      Бір инвестициялық жоба аясында ірі компанияларды тарту, өңірлер арасындағы өзара әрекеттестік, бірнеше өңірдің атынан сұраныс жасау – үйлестіру мен өкілеттікті қажет ететін күрделі процесс. "Жасыл Даму" АҚ бүкіл Қазақстан бойынша қайталама шикізатты басқару "саласы" үшін инфрақұрылым құру бойынша белгілі бір өкілеттіктер мен міндеттерге ие.

      Бағдарламаны жетілдірудің қисынды жалғасы іргелес өңірлермен және "Жасыл Даму" АҚ-мен инфрақұрылымның жетіспейтін элементтерін және қайта өңделген өнімдер нарығын бірлесіп дамыту мүмкіндігін анықтау үшін өзара іс-қимыл болуы мүмкін.

      Қалдықтарды жинау мен шығаруды ұйымдастыру

      Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының (бұдан әрі – ҚР Ұлттық статистика бюросы) сайтындағы мәліметке сәйкес 2022 жылы 1 коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару жөніндегі ұйым. Ескелді ауданында қызмет етті.

      Қалдықтарды жинау ұйымдарының коммуналдық қалдықтарды шығару қызметтерін алатын адамдардың саны туралы деректер төмендегі кестеде келтірілген (Кесте 7). Кестеде көрсетілгендей, қызмет көрсетілетін адамдар саны азайып келеді.

      Кесте 7– Қалдықтарды жинау мекемесі тұрақты қызмет көрсететін Ескелді ауданының халқы (мың адам) *

Индекс

2019

2020

2021

2022

2023

Қалдықтарды жинайтын ұйым халыққа тұрақты түрде қызмет көрсетеді

X

4.2

4

жоқ

жоқ

      Дереккөз - ҚР АПР Ұлттық статистика бюросы (Х – құпия деректер)

      ТҚҚ шығару бойынша орталықтандырылған қызметтерді алатын халықтың үлесі төменде көрсетілген. Көрсеткіш қалдықтарды жинайтын ұйымның тұрақты қызмет көрсететін адамдар санының ауданның жалпы халқының санына қатынасы ретінде алынады.

      Кесте 8- Ескелді ауданы бойынша қалдықтарды жинау ұйымдары тұрақты қызмет көрсететін халықтың үлесі (2019-2021 ж.ж.) *

Индекс

2019

2020

2021

2019-2021 жж. орташа (базалық).

Қалдықтарды жинау ұйымдары қызмет көрсететін халықтың үлесі

X

9,2%

8,8%

6,0%

      Көшіру қызметтерімен қамтылған адамдар саны туралы құпия деректер (X) (қараңыз.Кесте 7) есептеулерге жол бермеді.

      * - көрсеткіш қалдықтарды жинау ұйымы тұрақты қызмет көрсететін адамдар санының аудан халқына қатынасы ретінде алынады.

      Төмендегі кестеде Ескелді ауданындағы ҚҚҚ сұрыптаумен, қайта өңдеумен және орналастырумен айналысатын мамандандырылған ұйымдардың саны көрсетілген (Кесте 9). 2022 жылдан бері ауданда мұндай ұйымдар жоқ.

      Кесте 9- Ескелді ауданы бойынша қалдықтарды сұрыптаумен, қайта өңдеумен және орналастырумен айналысатын ұйымдар саны

Индекс

2020

2021

2022

2023

ҚҚҚ сұрыптаумен, қайта өңдеумен және депозитке салумен айналысатын ұйымдардың саны

1

1

-

-

      Дереккөз - ҚР АПР Ұлттық статистика бюросы

      Қоқыс таситын көліктерді GPS арқылы басқару

      Бағдарламаны іске асыру және ТҚҚ-ны халықтан орталықтандырылған әкетуді ұйымдастыру кезінде Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 368-бабының талабына сәйкес қатты заттарды тасымалдауды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілеріне назар аудару қажет. Тұрмыстық қалдықтар көлік қозғалысы туралы толық навигациялық ақпаратты Қазақстан Республикасының қоршаған орта мен табиғи ресурстардың жай-күйі туралы "Ұлттық деректер банкі" ақпараттық жүйесіне беру үшін қажет.".

      Қалдықтарды тасымалдайтын көлік қозғалысын есепке алу қалдықтарды рұқсат етілмеген орындарға орналастыру қаупін азайтуға, отын шығынын бақылауға, көлік апаттары мен ұрлануына жол бермеуге, әрі қарай оңтайландыру үшін маршруттар туралы мәліметтерді жинақтауға бағытталған.

      Осы Бағдарламаны әзірлеу барысында Қазақстан Республикасының Экология және табиғи ресурстар министрлігі GPS датчиктерін пайдалана отырып, қалдықтарды жинауға арналған жабдықтардың қозғалысын бейнелеуге арналған Министрліктің ақпараттық жүйесін сынақтан өткізу бойынша жұмыс жүргізуде және оны коммерциялық пайдалануға енгізуді жоспарлап отыр. келесі жылы Шымкент қаласында нақты уақыт режимінде пилоттық жоба жүзеге асырылды;

      ҚҚҚ кәдеге жарату қондырғылары

      Негізгі ақпарат

      ҚР ҚН 1.04-15-2013 "Қатты тұрмыстық қалдықтарға арналған полигондар" (2019 жылғы 20 желтоқсандағы редакция) 4-бөліміне сәйкес "ҚҚҚ полигондары қалдықтарды шығару мақсатынсыз тұрақты орналастыру үшін арнайы жабдықталған орын болып табылады. экологиялық, құрылыс және санитарлық-эпидемиологиялық талаптар".

      Полигонның анықтамасы сондай-ақ ҚР ҚҚ 1.04-15-2013 ж. 5.1 тармағында берілген: "ҚТҚ полигондары – қатты тұрмыстық қалдықтарды орталықтандырылған қабылдау, залалсыздандыру және шығару функцияларын орындайтын, шығарылуын болдырмайтын экологиялық ғимараттар мен құрылыстардың кешендері. қоршаған ортаға қауіпті заттардың, топырақтың, атмосфераның, жер асты және жер үсті суларының ластануынан, қоздырғыштардың, кеміргіштер мен жәндіктердің таралуына жол бермеу".

      2023 жылы облыс прокуратурасымен жүргізілген тексеру барысында облыстағы қатты тұрмыстық қалдықтар полигондарын (рұқсат етілген полигондар) пайдалану кезінде бұзушылықтар анықталды:

      "Ағымдағы жылы Жетісу облысының прокуратурасы қатты тұрмыстық қалдықтарды (бұдан әрі – ТҚҚ) полигондарының табиғатты қорғау заңнамасына сәйкестігіне талдау жүргізді.

      Облыстың кейбір аудандарында қатты тұрмыстық қалдықтар полигондары құқық белгілейтін құжатсыз жұмыс істегені анықталды.

      Мысалы, Алакөл ауданында 23 ауылдық округте (56 елді мекен) 33 қатты тұрмыстық қалдықтар полигоны болса, оның ішінде Достық ауданындағы Шыңдалы полигонында ғана құқық белгілейтін құжат бар.

      Осыған ұқсас фактілер Сарқан (9 факт), Көксу (7 факт) және Ескелді (1 факт) аудандарында да анықталды.

      Жоғарыда көрсетілген барлық заң бұзушылықтар бойынша прокурорлық қадағалау актілері толтырылды.

      Қазіргі таңда қадағалау есептерін қарау қорытындысы бойынша 3 ауыл әкіміне 300 АЕК көлемінде айыппұл салынып, бір әкімнің орынбасары тәртіптік жауапкершілікке тартылды.

      Сондай-ақ, жергілікті атқарушы органдар заңсыз жұмыс істеп тұрған қатты тұрмыстық қалдықтар полигондарын заңдастыру жұмыстарын бастады".

      Қалдықтарды орналастыру орындары (полигондар)

      Ескелді ауданы әкімінің 03.07.2014 жылғы № 62 қаулысы негізінде ауылдық округтерге өндірістік және тұтыну қалдықтарын орналастыру және орналастыру бойынша қызмет көрсету учаскелері нысаналы мақсатымен тұрақты жер пайдалануға берілді (Кесте 10).

      Кесте 10- Ескелді ауданының өндіріс және тұтыну қалдықтарын орналастыруға бөлінген жерлері

Тұрмыстық қатты қалдықтарды шығаратын кәсіпорынның орналасқан жері

Кадастрлық нөмірі

Аудан, га

1

Қарабұлақ а/о, а. Ешкіөлмес

03-264-047-224

0,8

2

Қарабұлақ а/о, а. Өрқұсақ

03-264-047-223

0,8

3

Қарабұлақ а/о, а. М.Байысов

03-264-025-513

0,8

4

Қарабұлақ а/о, а. Шымыр

03-264-025-514

0,8

5

Төлеңгіт а/о, а. Екпінді

03-264-070-707

1.0

6

Қайнарлы а/о, а. Қайнарлы

03-264-080-401

1.0

7

Сырымбет а/о, а. Сырымбет

03-264-088-771

1.0

8

Алдаберген а/о, а. Алдабергенов

03-264-018-494

0,7

9

Алдаберген а/о, а. Жастар

03-264-018-495

1.0

10

Бақтыбай а/о, а. Бақтыбай

03-264-007-542

1.0

11

Ақын Сара а/о. а.Акешки

03-264-096-375

1.0

12

Ақын Сара а/о. а.Ақтұма

03-264-099-141

1.2

13

Ақын Сара а/о. а.АқынСара

03-264-096-379

1.8

14

Қаратал, а/о а.Қаратал

03-264-084-493

1.08

15

Қоңыр, а/о а.Қоңыр

03-264-103-527

1.0

16

Қоңыр, а/о а.Көктөбе

03-264-107 -265

1.0

17

Жалғызағаш а/о, а. Биғаш

03-264-052-511

1.0

18

Көкжазық а/о, а. Көкжазық

03-264-061-732

1.0

19

Көкжазық а/о, а. Теңлік

03-264-064-345

0,8

      Әкімдікте ауылдағы қатты тұрмыстық қалдықтарды уақытша сақтау орны туралы мәліметтер ұсынылды. Абай, Қарабұлақ ауданы:

      Жер учаскесінің иесі Ескелді ауданының әкімдігі болып табылады. Сайт 2007 жылдан бері жұмыс істейді. Жарамдылық мерзімі (жоба бойынша) 2025. Жер көлемі 2,7 га (кадастрлық нөмірі – 03:254:045:196). Көрсетілген кадастрлық нөмір бойынша жылжымайтын мүлік қолда бар мәліметтер базасында табылмады.

      Қалдықтар Ескелді ауданындағы көздерден келеді. Полигонды/үйіндіні пайдаланатын заңды тұлға "Алтай" АЖ, директоры Алтаев С.Н.

      Полигонды/үйіндіні пайдаланудың негізгі құжаты жылғы 20.06.2022 № 35422-ЭТП келісімі болып табылады. Жерлеу әдісі траншеяларда қолданылады. Полигон салудың жобасы жоқ.

      СҚА жобасы жоқ. Қалдық қабатының биіктігі 1 м.

      Қоршаған ортаны қорғау жүйесі, түбіне арналған гидрооқшаулағыш материал, фильтратты жинауға және төгуге арналған дренаждық жүйе, көліктердің/қоқыс таситын көліктердің дөңгелектерін жууға арналған дезинфекциялық ерітіндісі бар ванна, өртке қарсы цистерна, радиациялық бақылау алаңы жоқ.

      Полигон/қоқыс төгетін жердің айналасында қоршау бар. Қалдықтарды орналастыру орнында экологиялық мониторинг жүргізілмейді. Қалдықтарды жеткізетін көлік компаниясының атауы – IP "AB-EL". Түскен қалдықтарды есепке алу қағаз жүзінде сақталады.

      Қолданылатын жабдықтың саны мен түрі – 4 бірлік. (экскаватор, тиегіш, Камаз, трактор). Учаскеде жұмыс істейтін персонал саны: 5 адам.

      Ескелді ауданында 2006 жылы салынған тұрмыстық және өндірістік қалдықтарды қайта өңдеу цехы (объектінің ауданы – 102 м2) жұмыс істейді.

      Нысан қоқыс қабылдайтын жерде орналасқан, аумағы 2,713 га (кадастрлық нөмірі – 03:264:047:261), жер телімінің нысаналы мақсаты – полигон салу және күтіп ұстау. өндірістік және тұтыну қалдықтарын кәдеге жарату.

      Жер учаскесін беруге негіз Алматы облысы әкімінің 2018 жылғы 20 шілдедегі № 333 қаулысы болып табылады. Тұрақты жер пайдалану құқығы туралы 2018 жылғы 1 тамыздағы акт. Орналастырылған қалдықтардың көлемі мен түрлері туралы деректер жоқ.

      Ескелді ауданы бойынша қалдықтарды жинау жүйесі және қатты тұрмыстық қалдықтарды орналастыру объектілері бойынша қорытынды:

      -Ескелді ауданында қатты тұрмыстық қалдықтармен жұмыс істеу тәртібі туралы мәліметтерді талдау коммуналдық қалдықтарды орталықтандырылған жинау және шығару жүйесінің жоқтығын және қалдықтарды есепке алу деректерінің жоқтығын көрсетеді.

      -Барлық қатты тұрмыстық қалдықтарды орналастыру орындары рұқсат етілген полигондар болып табылады және Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес келмейді, сондықтан оларды рекультивациялау қажет.

      -Ескелді ауданынан да қалдықтарды қабылдайтын Талдықорған кешені учаскесінде инфрақұрылым нысандары (қалдықтарды сұрыптау кешені, полигон картасы) салынып, пайдалануға берілгеннен кейін қолданыстағы рұқсат етілген полигондарды рекультивациялау қажет.

      -

      Табиғи (рұқсат етілмеген) полигондар

      Рұқсат етілмеген қоқыс тастайтын орындар (полигондар) тұрғындар мен коммуналдық қызметтер үшін үлкен мәселе.

      Жағымсыз иістер, ауру қаупі, қоғамның құпиясыздандырылған элементтерінің (қаңғыбастар) ықтимал тартылу орны, құстардың (шағалалар, қарғалар және т.б.) және қаңғыбас жануарлардың шоғырлануы көрші үйлердегі өмірдің сыртқы аспектілеріне теріс әсер етеді. Бұл аудандағы жылжымайтын мүліктің құнын төмендетеді және әлеуетті инвесторларды коммерциялық жылжымайтын мүлікті сатып алудан бас тартады.

      Сондай-ақ топырақтың, жер асты суларының және жақын жер үсті суларының, ал биологиялық ыдырайтын қалдықтар жағдайында атмосфераның ластану қаупі бар.

      Жетісу өңірінің 2021-2025 жылдарға арналған даму жоспарында рұқсат етілмеген барлық полигондарды (2023 ж. – 150 полигон, оның ішінде Ескелді ауданында 25) жою көзделген.

      Жаңа полигондардың пайда болуын болдырмау және ағымдағы полигондарды кеңейту ұсынылады:

      коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу қағидаларына сәйкес қалдықтарды жинауға арналған жабдықты спутниктік навигациялық жүйелермен міндетті түрде қамтамасыз ету (Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің міндетін атқарушының 2021 жылғы 28 желтоқсандағы № 508 бұйрығы);

      қалдықтарды көздерден шығарудың бекітілген кестесін қатаң сақтау;

      рұқсат етілмеген қалдықтарды орналастыру орындарын (полигондарды) тұрақты анықтау/бақылау;

      аумақты рекультивациялай отырып, рұқсат етілмеген қалдықтарды орналастыру орындарын (полигондарын) жою;

      құрылыс және ірі көлемдегі қалдықтарды жинауды (учаскелерді, контейнерлерді) және шығаруды ұйымдастыру талаптарының сақталуы (ҚР СТ 3780-2022. "Қалдықтар. Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру үшін контейнерлерді орналастыру алаңдарына қойылатын жалпы талаптар");

      Қазақстан Республикасының заңнамасы шеңберінде жауапкершілікті көрсете отырып, тиісті емес орындарға қалдықтарды орналастыруға жол бермеу бойынша халықпен және ұйымдармен жұмыс жүргізу;

      жазалау шараларын қолдана отырып, қалдықтарды рұқсатсыз орналастырудың алдын алу немесе анықтау жағдайлары туралы халықты хабардар ету (полигонды табу және қабылданған шаралар туралы мақаланың мысалы:

Сандық және сапалық көрсеткіштер

      Сандық көрсеткіштер

      3.3-бөлімде әкімдіктен алынған облыстағы коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу бойынша қолданыстағы деректердің талдауы және ҚР АПР Ұлттық статистика бюросының интернет-ресурсында еркін қолжетімді мемлекеттік статистикалық есептілік деректері берілген. Талдау қалдықтардың түзілу көлемін есепке алудың және олардың қозғалысына бақылаудың жоқтығын көрсетті, сондықтан оны пайдалану кезеңіне есептелген деректер Бағдарламада қабылданды. Халықтың болжамы қазіргі әдістерге сәйкес жасалды.

      Пайда болған қалдықтардың көлемін есептеу олардың 2029 жылға қарай 8,9%-ға, халық санының 4,4%-ға өсуін көрсетті. Қалдықтардың түзілу динамикасы төмендегі суретте көрсетілген (Сурет 6 ).

     


      Сурет 6– Қалдықтардың түзілу динамикасы

      Ағымдағы бөлімде мамандандырылған компаниялардан алынған Ескелді ауданындағы коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу туралы мәліметтер және Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросының (бұдан әрі – 2008 ж.) сайтында еркін қолжетімді статистикалық материалдар берілген. ҚР Ұлттық статистикалық бюросына).

      2020-2022 жылдарға облыс бойынша жиналған коммуналдық қалдықтардың жалпы көлемі, оның ішінде өзін-өзі жинау көлемі төменде келтірілген (Кесте11).

      Кесте 11- Ескелді ауданы бойынша жиналған коммуналдық қалдықтардың жалпы көлемі 2020-2022 жж.

Индекс

2020

2021

2022

2023

Жалпы жиналған ТҚҚ көлемі, тонна

3139

200*

70

-

      Дереккөз - ҚР АПР Ұлттық статистика бюросы

      *- ҚР АПЖ Ұлттық статистика бюросының 2022 жылғы 11 мамырдағы № 2021_EI-04-09-G-132 жедел ақпаратында (қараңыз.) Ескелді ауданы бойынша 2021 жылға бұл көрсеткіш тиісінше "19055" (сонымен бірге Кесте 15 қараңыз).

      Статистикалық есеп берудегі сәйкессіздік аймақтағы қатты тұрмыстық қалдықтарды басқарудағы проблемаларды көрсетеді.

      Әдетте, жиналған коммуналдық қалдықтардың көп бөлігі полигондарға жіберіледі. Әлеуетті қайталама шикізатты кәдеге жаратуға тыйым салынғанымен, ҚҚҚ-ның маңызды бөлігі, өңдеу және кәдеге жарату инфрақұрылымының әлсіздігі ҚҚҚ өңдеудің ағымдағы тәртібін өзгертуге таңдау қалдырмайды.

      Қалдықтардың бір бөлігі рұқсат етілмеген полигондарға кетуі, жеке учаскелерде өртелуі немесе мал азығына берілуі мүмкін.

      2020-2022 жылдардағы Ескелді ауданындағы ТҚҚ жинау және басқарудың жалпы көрінісі төменде келтірілген (Кесте - 13- Кесте-18), 2023 жылға арналған статистикалық есеп деректері жоқ.

      Кесте 12– Мемлекеттік статистикалық мәліметтер, тонна

Аты

2020

2021

2022

2023

Жиналған жалпы MSW

3 139

19 055

X

жоқ

Барлығы экспортталған

3 139

19 385

X

жоқ

Тұрмыстық қалдықтар

613

19 055

X

жоқ

Саябақ қалдықтары


490


жоқ

Құрылыс алаңдарының қалдықтары

560

650


жоқ

Өндірістік қалдықтар (ӨҚҚ)

-

6 185


жоқ

Көше қоқысы

220

1721


жоқ

Базарлардан шыққан қалдықтар

-

59


жоқ

Жойылған




жоқ

Басқа аралас қалдықтар




жоқ

Тамақ қалдықтары




жоқ

Қағаз қалдықтары




жоқ

Куллет




жоқ

Пластикалық қалдықтар және т.б.




жоқ

Сұрыптау




жоқ

Полигондарға тасымалданады

1393

15266


жоқ

      Жоғарыда келтірілген статистикалық есеп беру деректерінен көрініп тұрғандай, дұрыс талдау жүргізу мүмкін емес, соның ішінде. есеп беру деректерінің мезгіл-мезгіл өзгеріп тұратын тізбесі, әдістемесі және т.б.

      Қалдықтарды басқару саласындағы қолданыстағы жергілікті тәжірибені шешу үшін Бағдарлама тиісті шараларды ұсынады, оларды іске асыру облыста және ауданда оның дербес бөлімшесі ретінде қалдықтарды басқару жүйесін құруға мүмкіндік береді.

      Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, Бағдарламада қатты тұрмыстық қалдықтардың түзілуі мен жинақталуының (заңды тұлғалардың қатты тұрмыстық қалдықтарына баламалы қалдықтарды ескере отырып) көлемі бойынша есептік деректер қолданылады – 2029 жылы түзілетін қалдықтардың көлемі 72 871 м3 (14 574 тонна құрайды. ).

      Кесте 13- Жиналған және тасымалданатын коммуналдық қалдықтардың көлемі (2020 ж.), тонна

Жыл

Коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару бойынша кәсіпорындар мен ұйымдардың саны

Жиналған жалпы қалдықтар

Олардың ішінен

Жалпы қалдықтар жойылды

Олардың ішінен

тұрмыстық қалдықтар

саябақ қалдықтары

құрылыс алаңдарының қалдықтары

өндірістік қалдықтар (тұрмыстық қалдықтарға теңестірілген)

Көше қоқысы

базарлардың қалдықтары

қатты тұрмыстық қалдықтар полигондарына

2020

1

3139

613

-

560

-

220

-

3139

1393

      Дереккөз – ҚР АПР Ұлттық статистика бюросы (1-қосымшаны қараңыз).

      Кесте 14- Сұрыптауға, қайта өңдеуге және орналастыруға қабылданған қалдықтардың көлемі (2020 ж.), тонна

Жыл

Қалдықтарды сұрыптаумен, қайта өңдеумен және орналастырумен айналысатын кәсіпорындар саны, бірлік

Қабылданған қалдықтардың жалпы көлемі, тонна

Алынған қалдықтардың жалпы көлемінен

Жыл соңындағы жинақталған қалдықтардың көлемі

Полигонның жобалық қуаты

Полигон ауданы, км2

Жойылған

Депозитке алынды

2020

1

1746

-

1746

3040

20000

0,03

      Дереккөз – ҚР АПР Ұлттық статистика бюросы (1-қосымшаны қараңыз).

      Кесте 15- Жиналған және тасымалданатын коммуналдық қалдықтардың көлемі (2021), тонна

Жыл

Коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару бойынша кәсіпорындар мен ұйымдардың саны

Жиналған жалпы қалдықтар

Олардың ішінен


Олардың ішінен

тұрмыстық қалдықтар

саябақ қалдықтары

құрылыс алаңдарының қалдықтары

өндірістік қалдықтар (тұрмыстық қалдықтарға теңестірілген)

Көше қоқысы

базарлардың қалдықтары

Жалпы қалдықтар жойылды

қатты тұрмыстық қалдықтар полигондарына

2021

13

19055

19055

490

650

6185

1721

59

19385

15266

      Дереккөз – ҚР АПР Ұлттық статистика бюросы (1-қосымшаны қараңыз).

      Кесте 16- сұрыптауға, қайта өңдеуге және орналастыруға қабылданған қалдықтардың көлемі (2021 ж.), тонна

Жыл

Қалдықтарды сұрыптаумен, қайта өңдеумен және орналастырумен айналысатын кәсіпорындар саны, бірлік

Қабылданған қалдықтардың жалпы көлемі, тонна

алынған қалдықтардың жалпы көлемінен

Жыл соңындағы жинақталған қалдықтардың көлемі

Полигонның жобалық қуаты

Полигон ауданы, км2

Жойылған

депозитке алынған

2021

1

1712

-

1712

6498

20000

0,03

      Дереккөз – ҚР АПР Ұлттық статистика бюросы (1-қосымшаны қараңыз).

      Кесте 17- жиналған коммуналдық қалдықтардың жалпы көлемі (2022 ж.)

Жыл

Жиналған қалдықтардың жалпы көлемі, соның ішінде өзін-өзі жинайтын кәсіпорындардың қалдықтары

Олардың ішінен

Соның ішінде

Жиналған тұрмыстық қалдықтардың көлемі

жиналған коммуналдық қалдықтардың көлемі

тамақ қалдықтары

макулатура, картон және қағаз қалдықтары

шыны сындырғыш

қалдық пластмасса, пластмасса, полиэтилен және полиэтилентерефталат қаптамалары

электрондық және электр жабдықтары

металдар

шиналар

киім, тоқыма

көше тазалау қалдықтары

нарық қалдықтары

басқа да аралас қалдықтар

2022

x

x

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

x

x

      Дереккөз - ҚР АПР Ұлттық статистика бюросы (Х – құпия деректер)

      Кесте-18

Жыл

Тасымалданатын коммуналдық қалдықтардың көлемі

Соның ішінде

қатты тұрмыстық қалдықтар полигондарына

үшінші тұлғаларға/қалдықтарды өңдеу зауыттарына беріледі

қалдықтарды өңдеу объектілеріне иелік ету

басқа

2022

x

x

-

-

-

      Дереккөз - ҚР АПР Ұлттық статистика бюросы (Х – құпия деректер)

      Сапалық көрсеткіштер (морфологиялық құрамы)

      Қалдықтардың сапалық құрамы жинау және кәдеге жарату жүйесіне қойылатын талаптарды, сондай-ақ қатты тұрмыстық қалдықтармен жұмыс істеу шараларының оңтайлы конфигурациясын анықтайды.

      Аудан аумағында жинау және шығару, оның ішінде. Тұрмыстық қатты қалдықтарды оның пайда болу көздерінде бөлек жинау ұйымдастырылмаған, сұрыптау жүргізілмейді.

      Облыстың елді мекендерінде түзілетін қалдықтардың құрамын дәлірек сипаттайтын көрсеткіштерді алу үшін қатты тұрмыстық қалдықтардың морфологиялық құрамын анықтау әдістемесі бойынша ТҚҚ қалдықтарының құрамын талдау қажет. Мұндай деректер табиғатты қорғау шараларының көрсеткіштерін есептеу үшін және қайталама шикізатты өңдеудің инвестициялық тартымдылығын бастапқы бағалау кезінде пайдаланылатын болады.

      Қатты тұрмыстық қалдықтардың морфологиялық құрамы Қазақстан Республикасы Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық істері агенттігі төрағасының 2012 жылғы 10 ақпандағы № 4 бұйрығымен бекітілген әдістемеге сәйкес анықталады.

      Әдістеме бойынша коммуналдық қалдықтардың морфологиялық құрамын келесі классификация бойынша анықтау ұсынылады:

      тамақ қалдықтары (көкөністер, жемістер және т.б.);

      қағаз және картон;

      полимерлер (пластик, пластмасса);

      шыны;

      қара металдар;

      түсті металдар;

      тоқыма;

      ағаш;

      қауіпті қалдықтар (батареялар, құрғақ және электролиттік аккумуляторлар, еріткіштерге арналған ыдыстар, бояулар, сынап шамдары, телевизиялық сурет түтіктері және т.б.);

      сүйектер, былғары, резеңке;

      құрамдас бөліктерді (ұсақ құрылыс қалдықтары, тастар, көше қоқыстары және т.б.) алып тастағаннан кейін коммуналдық қалдықтардың қалған бөлігі.

      Облыстың елді мекендерінде дұрыс талдау, зерттеу жұмыстары жүргізілмеген.

      "Жасыл Даму" АҚ мәліметтері бойынша Қазақстандағы қатты тұрмыстық қалдықтардың орташа морфологиялық құрамы (https://recycle.kz/ru/sbori) төменде берілген:

Тамақ қалдықтары -

31.1%

Шыны -

6.1%

макулатура -

25.2%

Металдар -

3.4%

Полимер (пластик) -

11.2%

Басқалар -

23%

      Коммуналдық қалдықтарды өңдеу бойынша халыққа арналған тарифтер

      Қазіргі таңда әкімдіктің мәліметінше, облыстың елді мекендерінде қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және шығару тарифі есептелмеген және бекітілмеген.

      Осы Бағдарламаның қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау мен тасымалдауды ұйымдастыру бөлігіндегі іс-шараларын іске асыру үшін коммуналдық қалдықтардың түзілуі мен жинақталуының нормативтерін (3.6-бөлім) айқындау және халыққа арналған тарифті есептеу бойынша жұмыстарды жүргізу қажет. қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және кәдеге жарату үшін.

      Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму бойынша халыққа тарифті есептеу Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 14 қыркүйектегі бұйрығымен бекітілген әдістемеге сәйкес жүзеге асырылады. 2021 жылғы № 377.

      Тарифті есептеу кезінде калькуляция баптары бойынша топтастырылған ҚҚҚ жинау, тасымалдау, сұрыптау және кәдеге жарату бойынша нарық субъектілерінің нақты және/немесе нормативті шығындарының құны есепке алынады. Сонымен, тариф 3 бөліктен тұрады: 1) жинау және тасымалдау, 2) сұрыптау, 3) кәдеге жарату.

      Қолданыстағы тарифтік әдістеме қалдықтарды өңдеу кезеңіне байланысты шығындарды есепке алуға мүмкіндік береді. Шығындарды сұрыпталған қайталама шикізатты сату және/немесе қызметтердің бір бөлігін ҚҚҚ жинаудың орталықтандырылған жүйесіне кірмейтін үшінші тарап ұйымдарына беру арқылы оңтайландыруға болады. Бұл ретте тиісті инфрақұрылымды құру және/немесе дамыту, арнайы жабдықталған көлік құралдарын және қаржыландыру көздерін міндетті түрде пайдалану қажеттілігін ескеру қажет.

      ТҚҚ жинауға, әкетуге және кәдеге жаратуға "әділ" тарифті анықтау үшін келесі шаралар қолданылуы мүмкін:

      1.ТҚҚ генерациясының және қозғалысының көлемінің автоматтандырылған коммерциялық есебін енгізу.

      Осы тармақ Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшу тұжырымдамасының ережелерін іске асыру жөніндегі қажетті шаралардың бір бөлігі болып табылады, келесі мәселеде – "ТҚҚ проблемаларын шешу үшін келесі іс-шараларды жүзеге асыру қажет :

      5) қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару саласындағы нысаналы индикаторларға қол жеткізуді бақылау үшін статистикалық ақпаратты жинауды, өңдеуді және ұсынуды жетілдіру"

      2.Бәсекелестік нарықты дамыту үшін ТҚҚ жинаудың орталықтандырылған жүйесінің объектілерін тендерлік бөлу.

      3.ҚҚҚ мен сұрыпталған қайталама шикізатты басқару процесінде шығындарды азайтуға ұмтылу, оның ішінде ең жақсы қолжетімді техникаларды (технологияларды) енгізу, қалдықтарды логистиканы оңтайландыру.

      4.Триаждау процесіне тартылған халықтың үлесін арттыру.

      Коммуналдық қалдықтардың пайда болуы мен жинақталуының нормалары

      Коммуналдық қалдықтардың түзілуі мен жинақталуының нормалары үлгілік қағидалар негізінде есептеледі (Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 1 қыркүйектегі № 347 бұйрығымен бекітілген).

      Жоғарыда аталған стандарттар маусымдық өлшеулерден кейін анықталады, яғни. Есептеу үшін 11-12 айдан астам жұмысты орындау қажет. Олардың пайда болу көздерінде түзілетін қалдықтар көлемінің толық коммерциялық есебі жүргізілмеген жағдайда бекітілген нормативтердің болмауы ТҚҚ жинауға, әкетуге, сұрыптауға және кәдеге жаратуға әділ тарифті есептеуге мүмкіндік бермейді.

      Ескелді ауданында тұрмыстық қалдықтардың түзілуі мен жинақталуының нормативтері бекітілді.

      Кесте 19- Тұрмыстық тұрмыстық қалдықтардың пайда болуы мен жинақталуының нормалары

Мәслихат шешімі

Тұрмыстық қалдықтарды жинақтау объектілерінің түрлері

Есеп бірлігі

Коммуналдық қалдықтардың жиналуының жылдық нормасы, м3

Жетісу облысы Ескелді аудандық мәслихатының 2023 жылғы 9 тамыздағы № 8-26 шешімі.

Жақсы жабдықталған және жабдықталмаған үй шаруашылықтары

1 тұрғын

1.72

      Ұсынылатын әрекет: ТҚҚ пайда болуы мен қозғалысының автоматтандырылған коммерциялық есебін енгізу.

      Коммуналдық қалдықтарды басқаруды талдау

      3.3-бөлімде және 3.8-бөлімде ("Сандық және сапалық көрсеткіштер") ұсынылған деректер мен олардың талдауы коммуналдық қалдықтарды басқару мен өңдеуге жүйелі және кешенді тәсілдің қажеттілігін көрсетті.

      Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, аудандағы тұрмыстық қатты қалдықтарды басқару саласындағы ағымдағы жағдай туралы мынадай қорытынды жасауға болады:

      Аудан аумағында ТҚҚ жинау мен шығарудың тиісті орталықтандырылған жүйесі жоқ және соның салдарынан қалдықтармен жұмыс істеудің нақты жағдайын көрсететін тиісті статистикалық есеп жоқ;

      ҚТҚ түзілу көлемдерінің дұрыс есебі және олардың қозғалысын бақылау жүргізілмейді;

      Қалдықтарды басқару инфрақұрылымының объектілері (контейнер алаңдары, рұқсат етілген полигондар және т.б.) Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес келмейтін;

      Рұқсат етілген полигондар Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 351-бабына сәйкес көмуге тыйым салынған қалдықтарды қабылдайды.

      Полигондардағы биологиялық ыдырайтын қалдықтар компоненттерінің (азық-түлік, өсімдік, органикалық) бақылаусыз ыдырауы полигон газының (негізінен метан) шығуына әкеледі. Нәтижесінде қоқыс алаңдарында өрт шығу және парниктік газдардың ластану қаупі артады.

      Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеудің қолданыстағы тәжірибесі қоршаған ортаны қорғау және Қазақстан Республикасының тұрақты дамуын қамтамасыз ету мүдделері үшін қалдықтардың түзілуін болдырмау және түзілетін қалдықтарды олардың артықшылығының кему тәртібімен басқару жөніндегі іс-шаралардың иерархиясы қағидатын сақтауға мүмкіндік бермейді.

      Ұсынылатын әрекеттер және коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін құру үшін оларды іске асырудың қаржылық шығындары 5 - 7 тарауларда талқыланады.

      Ынталандыру шаралары

      Бұл бөлімде коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін қолдауға және қайталама шикізатты одан әрі өңдеуге бағытталған ынталандыру шаралары берілген.

      Экономиканың басым секторын субсидиялау

      Шараларжеке кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау (Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2019 жылғы 31 желтоқсандағы № 1060 қаулысымен бекітілген) субсидиялар кәсіпкерлікті дамытудың 2021 жылға арналған ұлттық жобасы шеңберінде сыйақы мөлшерлемесінің бір бөлігіне беріледі - Экономиканың басым секторлары үшін 2025 ж., оған мыналар кіреді:

      -қалдықтарды жинау, өңдеу және кәдеге жарату; материалдарды қайта өңдеу (қалпына келтіру);

      -тазалау және басқа да қалдықтарды жою қызметтері.

      Аталған мемлекеттік қолдау шаралары өңдеу өнеркәсібі мен қызмет көрсету саласындағы жобалар аясында несиелерді субсидиялауды көздейді:

      -Қауіпті емес тұрмыстық және өндірістік қатты қалдықтарды (яғни қоқыстарды) жинақтау орындарынан, қоқыс жәшіктерінен, жылжымалы қоқыс контейнерлерінен, жәшіктерден, контейнерлерден және т.б. және аралас қайта өңдеуге болатын материалдардан жинау. Қайта өңдеуге болатын материалдарды жинау.

      -Қоғамдық орындардағы қоқыс жәшіктерінен қалдықтарды жинау.

      -Құрылыс және ыдырау қалдықтарын жинау. Қылшықтар және басқа құрылыс қоқыстары сияқты құрылыс қалдықтарын жинау және шығару. Тоқыма өнімдерінің өндірісінің қалдықтарын жинау. Қауіпті емес қалдықтарды қайта өңдеу орындарына қалдықтарды шығару бойынша іс-шаралар.

      ТҚҚ басқару саласындағы мемлекеттік-жекешелік әріптестік (МЖӘ).

      ТҚҚ басқару шараларын іске асырудың бұл нысаны Қазақстан Республикасының мемлекеттік-жекешелік әріптестік саласындағы заңнамасына сәйкес жүзеге асырылуы мүмкін (Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің 366-бабы).

      Іс-шаралар бастапқы кезеңдерді де қамтуы мүмкін - қалдықтарды және қайталама шикізатты басқару объектілерін жобалау, салу және тікелей іске асыру және пайдалану, сондай-ақ өздігінен пайда болатын полигондарды жою.

      Жобалардың бастамашылары жергілікті атқарушы органдар болып табылады, олар сондай-ақ қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органмен келісім бойынша конкурстық құжаттаманы әзірлейді және бекітеді.

      Тұрмыстық қатты қалдықтарды басқару жөніндегі мемлекеттік-жекешелік әріптестік жобалары шеңберінде жеке әріптесті қаржыландыру халыққа қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және орналастыру тарифі, сондай-ақ басқа да көздер есебінен жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған қаржыландыру.

      ЖЭК көздерінен энергия сатып алу.

      Қазақстан Республикасының жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау саласындағы заңнамасына сәйкес энергия қалдықтарын орналастыру объектілері өндіретін электр энергиясының жаңартылатын энергия көздерін қолдау жөніндегі есеп айырысу-қаржы орталығының кепілді сатып алуы Қазақстан Республикасының 21.01.21 № 401-VI "Жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы").

      Қалдықтарды энергетикалық қайта өңдеу – қалдықтарды қайталама және (немесе) энергия ретінде пайдалануды қоса алғанда, олардың көлемін азайту және энергияны ("қалдықтардан энергияға" технологиясы – қалдықтарды энергияға айналдыру) өндіру мақсатында оларды термиялық өңдеу процесі. органикалық қалдықтардан биогаз және басқа да отын алуды қоспағанда, ресурстар (Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі, 324-бап).

      Жалпы әлемдік кеңістікте бұл технология жаңартылатын технология болып табылмайды.

      Қазақстанда 2020 жылы қалдықтарды "термиялық қайта өңдеу" терминін қамтитын "Жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы" Заң қабылданды. Мұндай қайта өңдеудің негізгі мақсаты – полигондардағы/полигондардағы қалдықтардың көлемін азайту және энергияны қалпына келтіру.

      Жасыл таксономия ("Жасыл" жобалардың классификациясы).

      Қазақстанда Жасыл таксономия әзірленді және бекітілді ("Жасыл облигациялар және жасыл несиелер арқылы қаржыландыруға жататын жасыл жобалардың сыныптамасын (таксономиясын) бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 31 желтоқсандағы № 996 қаулысы. ).

      Жасыл облигациялар мен жасыл несиелер арқылы қаржыландырылатын жасыл жобалардың жіктелуі (таксономиясы) суды және қалдықтарды тұрақты пайдалану санатын (тұрақты суды пайдалану және суды үнемдеу, ағынды және сарқынды суларды, ресурстарды сақтау және қалпына келтіру) қамтиды.

      Құрылыс материалдарын, металл сынықтарын, пластмассаларды, шыныларды, қағазды, электрониканы (қауіпті компоненттерді қоспағанда), шиналардың қалдықтарын өңдеуге арналған жабдықты қоса алғанда, қайталама шикізатты (жануды қоспағанда), қайталама шикізатты қалпына келтіруге және қайталама шикізатты қайта өңдеуге арналған жабдықтар.

      Шекті индикатор - кем дегенде 80% жиналған қайталама шикізатты өңдеу.

      ӨКМ Операторы ("Жасыл Даму"АҚ).

      2022 жылдың қаңтар айынан бастап "Жасыл Даму" АҚ өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелері операторының (бұдан әрі – ЭПР операторы) құзыреті шегінде қалдықтарды және қайталама шикізатты басқару инфрақұрылымын дамытумен айналысады.

      Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексінің (388-бап) ережелеріне сәйкес ЭҚҚ операторы Қазақстан Республикасында жинау, тасымалдау, қайта пайдалануға дайындау, қайта өңдеу технологияларын енгізу арқылы ТҚҚ басқарудың өңірлік жүйесін әзірлей алады. қалдықтарды сұрыптау, қайта өңдеу және (немесе) кәдеге жарату, қалдықтарды қайта пайдалануға дайындау, қайта өңдеу, қайта өңдеу, сұрыптау және (немесе) кәдеге жарату жөніндегі зауыттар (өндірістер) салу, жинауды, тасымалдауды жүзеге асыратын ұйымдардың материалдық-техникалық базасын жақсарту; қалдықтарды қайта пайдалануға, сұрыптауға, қайта өңдеуге, қайта өңдеуге және (немесе) кәдеге жаратуға дайындау, энергетикалық қалдықтарды кәдеге жаратуды ұйымдастыру.

      Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2023 жылғы 29 желтоқсандағы № 1250 Қаулысымен өнімнің (тауардың) тұтынушылық қасиеттерін жоғалтқаннан кейін пайда болған қалдықтарды жинауды, тасымалдауды, қайта пайдалануға дайындауды, сұрыптауды, қайта өңдеуді, қайта өңдеуді, залалсыздандыруды және (немесе) кәдеге жаратуды жүзеге асыратын шаруашылық жүргізуші субъектілерге ЭПР операторының қолма-қол ақшалай төлемдері сомасын бекітті. өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген міндеттемелеріне жатады (Кесте 20, Кесте 21).

      Ақпараттық жүйеде (ecoqolday.kz) "Жасыл Даму" АҚ ұсынатын РОП операторымен Шарт жасасуға өтінімдерді қабылдау Қағидаларға сәйкес жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 27 қарашадағы № 332 бұйрығымен бекітілген.

      Кесте 20- Қаптама қалдықтары үшін төлем ставкалары

Қалдықтардың түрлері (тауарлар)

Ақшалай төлем, тоннаға айлық есептік көрсеткіш (АЕК)

жинақ

тасымалдау

қайта өңдеу

Шыны қаптама

7.66

5.46

1.44

Қағаз және картон қаптамалары

5.82

4.23

1.55

Полимерлі қаптама

9.05

7.41

1.79

Біріктірілген материалдардан жасалған қаптама

8.96

6.92

1.45

Металл қаптама

0,21

-

-

      Кесте 21- Автокомпоненттерді, электронды және электр жабдықтарын қалдықтары үшін төлем ставкалары

Қалдықтардың түрлері (тауарлар)

Ақшалай төлем, айлық есептік көрсеткіш (АЕК)* тоннаға (қалдықтарды жинау, тасымалдау, өңдеу, пайдалану және (немесе) орналастыру үшін)

Шиналар

жүк көліктері/жеңіл көліктер

13.50

үлкен өлшемді

17.15

Майлар

2.98

Батареялар

2.39

Жылу тасымалдағыштары бар электронды және электр жабдықтары

21.43

Үлкен электронды және электрлік жабдықтар

16.19

Шағын электронды және электр жабдықтары

7.42

Экрандары мен мониторлары бар электронды жабдықтар

43.19

Шағын ақпараттық, техникалық және телекоммуникациялық электрондық және электр жабдықтары

51,91

Шамдар

80,95

      *- тиісті жылға айлық есептік көрсеткіш (АЕК), теңге

      Экономикалық емес ынталандырулар

      2021 жылы Қазақстан Республикасының жаңа Экологиялық кодексінің қолданысқа енгізілуімен қалдықтарды міндетті түрде бөлек жинау шараларын келесі фракцияларға бөлу көзделеді:

      1) "құрғақ" (қағаз, картон, металл, пластик және шыны);

      2) "дымқыл" (тағам қалдықтары, органикалық заттар және т.б.).

      Бөлек жинау қайталама шикізат көлемін ұлғайтады және нәтижесінде ТҚҚ шығару көлемін азайтады. Бұл қайта өңделетін материалдарды өңдеуге маманданған компаниялардың дамуына ықпал етеді.

      ТҚҚ басқару жүйесін одан әрі дамыту үшін күшті ынталандыру азық-түлікті, құрылыс қалдықтарын және бірқатар басқа қалдықтарды – қайталама шикізат көздерін (картон, пластмасса, шыны) кәдеге жаратуға тыйым салуды енгізу болып табылады.

      Биологиялық ыдырайтын қалдықтарды, оның ішінде азық-түлікті компостқа айналдыру немесе биогаз және баламалы энергия өндіру немесе қалдықтарды кәдеге жаратудан басқа басқа технологияларды пайдалану үшін заманауи технологияларды қолдану жоспарлануда.

      Компост химиялық тыңайтқыштарды толықтыру және кейіннен ығыстыру үшін пайдаланылуы мүмкін. Топырақты байыту және жақсарту арқылы компост органикалық ауыл шаруашылығының және айналмалы экономиканың негізі болып табылатын жемшөп пен ауыл шаруашылығы өнімдерін өндіру процесіне қайтарылады.

      Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың 2020 жылғы 1 қыркүйектегі Қазақстан халқына Жолдауын іске асыру шеңберінде Жетісу өңірінің елді мекендерін және орман қорын алдағы ауқымды абаттандыру жұмыстарына байланысты айналмалы шаруашылықтың элементі болып табылатын сол өсімдіктердің ағаштары мен жапырақтарынан алуға болатын компостты пайдаланып топырақты жақсарту мүмкіндігін қарастыру (Кесте 22).

      Кесте 22- Жетісу өңірінің 2021-2025 жылдарға арналған даму жоспарындағы 2-мақсат

Мақсатты көрсеткіш

Жоспарлы көрсеткіштер, гектар

2021

2022

2023

2024

2025

Орманмен жабылған аумақты ұлғайту/кеңейту, оның ішінде 2 миллиард ағаш отырғызу, түрлер мен отырғызу аймақтары бойынша қалыпты өмір сүру деңгейін қамтамасыз ету

-

2446

3105

3210

3721

      "Жаңартылатын энергия көздерін пайдалануды қолдау туралы" Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 4 шілдедегі № 165-IV Заңы тамақ қалдықтарын қайта өңдеуді ынталандыруға, сондай-ақсондай-ақ биогаз немесе баламалы энергия өндірумен биологиялық ыдырайтын қалдықтардың басқа түрлері (бақшалардан, саябақтардан, тамақ дайындаудан, тамақ өнеркәсібінің қалдықтарымен салыстыруға болатын қалдықтар, макулатуралар).

      Қайталама шикізатты өңдеу өнімдерінің нарығын құру және дамыту

      Жүйелік тәсіл ретінде инфрақұрылымды қалыптастыру тұрғысынан бұл өте қажет. Қайта өңделген қалдықтардан жасалған өнімдерді өндіру және тұтыну айналмалы экономиканың айқындаушы бөлігі болып табылады. Мұндай нарықты қалыптастыру процесін қолдау үшін жасыл сатып алу механизмі қажет. Бүгінгі күні мұндай қолдаудың мысалдары: жаңартылатын энергия көздерінен электр энергиясын сатып алу; "жасыл жобаларды" субсидиялау.

      Қоғамдық ақпарат

      Елді мекендерде қалдықтарды ұтымды басқару, оларды азайтуға және қайталама материалдарды барынша көбейтуге ұмтылу Қазақстанның коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі мемлекеттік саясатының бір бөлігі болып табылады.

      Техникалық жарақтандыру, әдістемелік материалды әзірлеу және заңнамалар үшін жағдай жасайдықажетті орталықтандырылған қалдықтарды жинау жүйесінің және кәдеге жаратудан кейін қалдықтарды басқару инфрақұрылымының пайда болуы.

      Сонымен қатар, көпшілігіҚалдықтардың пайда болу көзінде қайта өңделетін шикізат үлесін арттыру және рұқсат етілмеген үйінділерді азайту бойынша жоғары тиімділікке қол жеткізуге болады.

      Сондықтан барлық деңгейдегі жергілікті атқарушы және өкілді органдардың халықты қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың, көмудің және қайта өңдеудің, оның ішінде бөлек жинаудың ұтымды жүйесі туралы ақпараттандыру жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыруы маңызды (ҚР Экологиялық кодексінің 365-бабы).

      Бөлінген қаражатты сипаттау және талдау

      Жетісу өңірінің 2021-2025 жылдарға арналған даму жоспарын іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары (1.3. бөлімді қараңыз) "Облыстың басым міндеттерінде қалдықтарды басқару") мыналарды қамтиды:

      -облыста облыстық қалдықтарды басқару жүйесінің 6 нысанының құрылысы;

      -барлық ауылдарда қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлер орнату,

      -182 сақтау орнының 44-ін қысқарту және оларды экологиялық талаптар мен санитарлық ережелерге сәйкес келтіру;

      -барлық рұқсат етілмеген үйінділерді жою.

      Бірақ қашанбұлБұл іс-шаралардың шығындарын қаржыландыру қарастырылмаған.

      Бүгінгі таңда Жетісу өңірінің қоршаған ортаны қорғау жөніндегі бекітілген іс-шаралар жоспары (бұдан әрі – осы бөлімде – Жоспар) жоқ.

      2023 жылы қажетті қоғамдық тыңдауларды өткізу үшін 2023-2025 жылдарға арналған Жоспар жобасы жарияланды. Жоспар жобасында қалдықтарды басқару бойынша іс-шаралар (Кесте 23). Жоспарланған іс-шаралар коммуналдық қалдықтарды басқару инфрақұрылымын жақсартуға және рұқсат етілмеген үйінділерді жоюға бағытталған.

      Қорытынды: Жетісу облысының 2021-2025 жылдарға арналған даму жоспарында Ескелді ауданы бойынша қалдықтармен жұмыс істеу жағдайын жақсарту бойынша көрсетілген шаралар ауданның коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін құру үшін жеткіліксіз.

      Кесте 23– Жетісу өңірінің 2023-2025 жылдарға арналған қоршаған ортаны қорғау іс-шаралар жоспарының жобасы. (қалдықтарды басқару жөніндегі шаралар)

Оқиға атауы

Орындау уақыты

Сметалық шығындар / қосымша көздер (мың теңге)

Дереккөздерқаржыландыру

2023

2024

2025


"Талдықорған қаласында заманауи қатты тұрмыстық қалдықтар полигонының құрылысы" жобалық құжаттамасын әзірлеу.

2023

28 000,00



Жергілікті бюджет (ЖБ)

"Текелі қаласындағы жабық қатты тұрмыстық қалдықтар полигонын рекультивациялау" жобалық құжаттамасын әзірлеу.

2023

28 000,00



ЖБ

Текелі қаласында қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлер орнату

2023

90 000,0



ЖБ

Ескелді ауданында қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлер орнату

2024


100 000


Қаржыландыру қажет емес

Көксу ауданында қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлер орнату

2025



100 000

Қаржыландыру қажет емес

Барлық рұқсат етілмеген үйінділерді жою

2023-2025 жж

162 полигон:
Көксу ауданында -38,
Ескелді ауданы -46,
Қаратал ауданы-30,
Талдықорған қаласы -41,
Ақсу ауданы-4,
Кербұлақ ауданы – 3

20 полигон:
Панфилов ауданында – 10,
Ұйғыр ауданы – 10

20 полигон:
Сарқан ауданында – 10,
Алакөл ауданы – 10

Қаржыландыру қажет емес

182 сақтау орнының 110-ын қысқарту және оларды экологиялық талаптар мен санитарлық ережелерге сәйкестендіру

2024-2025 жж


25000,0

30000,0

ЖБ

Барлығы


146 000,00

125 000,00

130 000,00


Мақсаттар, міндеттер және міндеттер

      Бағдарлама мақсаттары:

      -тұтыну қалдықтарының қоршаған ортаға және халықтың денсаулығына кері әсерін азайту;

      -Жетісу облысы Ескелді ауданының елді мекендерінде коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесінің үлгісін құру арқылы коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін кезең-кезеңмен азайтуға, сондай-ақ коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және полигондарды рекультивациялау үлесін арттыруға бағытталған белгіленген көрсеткіштерге қол жеткізу және оны жүзеге асыру.

      Мақсат қоюдағы негізгі басымдықтар коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін кезең-кезеңмен қысқарту, сондай-ақ коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және полигондарды рекультивациялау үлесін арттыру болып табылады.

      Бағдарлама мақсаттары

      Келісімнің техникалық тапсырмасына сәйкес Бағдарламаның негізгі міндеттері:

      1)Жетісу облысы Ескелді ауданы аумағында коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесінің моделін қалыптастыру, оның ішінде коммуналдық қалдықтарды қалыптастыру, жинау, тасымалдау, кәдеге жарату, қайта өңдеу және кәдеге жарату процестерін заңнаманың нормативтік талаптарына сәйкес қамтитын Қазақстан Республикасының заңнамасы және аймақтың ерекшеліктерін ескере отырып (климат, география, халық санының өсу динамикасы, аумақты дамыту жоспарлары және т.б.);

      2)Бағдарламаны іске асыру үшін қажетті ресурстарды тарту;

      3)ұсынылған негізделген ұсыныстар негізінде коммуналдық қалдықтарды басқару саласында инфрақұрылым құру;

      4)коммуналдық қалдықтарды орналастыру орындарының санын азайту және рұқсат етілмеген қалдықтарды орналастыру орындарын жою бойынша ұсыныстар беру.

      Ескелді ауданы бойынша нысаналы индикаторлар

      Мақсатты индикаторлар Қазақстан Республикасының мемлекеттік жоспарлау жүйесінің қолданыстағы құжаттарын, аумақтарды дамыту жоспарларын және басқа да осыған ұқсас құжаттарды ескере отырып, жергілікті атқарушы органдармен айқындалады.

      Бағдарламада ұсынылған нысаналы индикаторлар Қазақстан Республикасы үшін қалдықтарды басқару саласындағы "жасыл экономиканың" мақсаттары мен нысаналы индикаторларына қол жеткізуге бағытталған (қараңыз).

      (Кесте 3). Негізгі мәндер Бағдарламаны әзірлеу жылының алдындағы үш жылдағы ТҚҚ басқарудағы ағымдағы жағдайды ескереді немесе қажетті деректер болмаған жағдайда базалық көрсеткіш анықталмайды. Жағдайды жақсартудың жыл сайынғы серпіні Бағдарламаның іс-шараларын іске асыруды ескереді.

      Кесте 24- Бағдарламаның нысаналы индикаторлары

Индекс

Бағдарламаны іске асыру басындағы базалық көрсеткіш

Жыл бойынша көрсеткіш мәндері

2024

2025

2026

2027

2028

2029

№1 көрсеткіш. *
ХалықЕскелді ауданы, қалдықтарды жинау ұйымдары тұрақты түрде қызмет көрсетеді.

6,0%

6,0%

40,4%

63,3%

86,2%

86,2%

86,2%

№2 көрсеткіш. **
Құрылысқатты тұрмыстық қалдықтарды сұрыптау қондырғылары.

-

-

-

-

-

-

-

№3 көрсеткіш. **
Заң талаптарына сәйкес келетін коммуналдық қалдықтарды орналастыру орындарының саны

-

-

-

-

-

-

-

№4 көрсеткіш.
Қайталама шикізат пен қауіпті тұрмыстық қалдықтарды қабылдаудың стационарлық пункттерін құру





1 дана.



№5 көрсеткіш.
Қайта өңделетін материалдар мен қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинаудың жылжымалы пункттерін ұйымдастыру






1 дана.


      *-Көрсеткіш жоғарыда келтірілген материалдарға негізделген (қараңыз.Кесте 8).

      **- Ескелді ауданының қызметі Бағдарламада Талдықорған кешені учаскесінің инфрақұрылымдық нысандарымен қамтамасыз етілген.

      *** - Бұл көрсеткіш Жетісу облысының бюджеті аясында жүзеге асыру үшін белгіленген.

НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ, МАҚСАТҚА ЖЕТУДІҢ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ ТИІСТІ ШАРАЛАР

      Техникалық және технологиялық шешімдер

      Негізгі ақпарат

      Бағдарламаның осы бөлімінде қалдықтарды басқару саласындағы қалыптасқан жағдайды және қабылданған даму моделін талдауды ескере отырып, алдын ала техникалық және технологиялық шешімдер қабылданды. ТҚҚ басқаруды дамыту моделінің негізгі бағыттарының белгіленген мақсаттары мен міндеттері негізінде техникалық шаралар мен оларды іске асыру құралдары әзірленетін болады.

      Өңірдегі өндіріс және тұтыну қалдықтарын басқару жүйесін құрудың қабылданған тұжырымдамалық тәсілдерін және қабылданған даму моделін ескере отырып, қалдықтарды басқарудың технологиялық схемасын құрудың келесі негізгі қағидаттарын тұжырымдауға болады.

      Қалдықтардың ресурстық әлеуетін барынша пайдалану. Бұл принцип қалдықтарды түпкілікті кәдеге жарату алдында бөлек жинауды, механикалық өңдеуді және энергияны қалпына келтіруді енгізу арқылы қайталама шикізаттың максималды мөлшерін алуға бағытталған қалдықтарды басқару жүйесін құруды қамтиды.

      Полигонға жіберілетін қалдықтардың көлемін азайту. Қалдықтарды орналастыру орындарының қоршаған ортаға кері әсерін азайтуға екіншілік шикізат түріндегі қалдықтардың фракцияларын таңдау арқылы қол жеткізуге болады деп болжануда.

      Қалдықтарды орналастыру объектілерін шоғырландыру және объектілердің жалпы санын қысқарту. Саланы дамытуға бағытталған инвестициялардың экономикалық тиімділігі артып, неғұрлым жетілдірілген нысандарды салу және қалдықтарды кәдеге жарату сатысында жағымсыз әсерлерді барынша азайту болжануда.

      Қалдықтарды өңдеудің заманауи технологияларын енгізу. Қомақты инвестиция қажет болады. Әртүрлі деңгейдегі бюджеттерге түсетін жүктемені азайту үшін қалдықтарды басқару жүйесін дамыту қалдықтарды басқару жүйесіне жеке инвесторларды барынша тартуға негізделуі керек.

      Белгілі бір технологиялық шешімдерді енгізудің орындылығы жергілікті жағдайлар мен әлеуметтік аспектілерді ескере отырып, ең жақсы экологиялық және экономикалық тиімді технологияларды таңдау негізінде анықталады. Таңдалған технологиялардың аналогтары ретінде қалдықтарды басқарудың қолданыстағы интеграцияланған жүйелерінің жалпы қабылданған әлемдік тәжірибесі қабылданды. Еуропалық және ТМД елдеріндегі қатты тұрмыстық қалдықтарды өңдеу және өңдеу тәжірибесі егжей-тегжейлі зерттелген және қолданылған. Ресейлік және беларусьтік аймақтық операторлардың, әлеуметтік-экономикалық және саяси дамуы ұқсас елдердің тәжірибесін зерделеуге ерекше назар аударылды. Бұл бөлімде тұрмыстық қатты қалдықтарды (ҚҚҚ) жинау, тасымалдау, кәдеге жарату, өңдеу және кәдеге жарату процестерінің қолданыстағы тәжірибесі қарастырылған.

      Әзірлеудің мақсаты – тұрмыстық қатты қалдықтарды (ҚҚҚ) жинау, тасымалдау, кәдеге жарату, қайта өңдеу және кәдеге жарату процестерін қамтитын аймақ үшін қалдықтарды басқару жүйесін құруға бағытталған шешімдерді саналы түрде таңдау. Қалдықтардың қоршаған ортаға тигізетін әсерін барынша азайту және оларды шаруашылық айналымға барынша тарту мақсатында шешімдер Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасының талаптарына сәйкес қабылдануы тиіс.

      Бөлім шартты түрде үш бөлікке бөлінеді.

      Бірінші бөлімде (5.1.1-тармақ) облыстың әрбір әкімшілік-аумақтық бірлігі (ауданы) бойынша қалдықтарды жинау, тасымалдау және орналастыру саласындағы ағымдағы жағдай туралы ақпараттың талдауы келтірілген.

      Екінші бөлім (5.1.2 – 5.1.3 тармақтары) қалдықтарды жинау, тасымалдау және қайта өңдеудің ең жақсы таралған технологиялары мен әдістерінің сипаттамасын қамтиды.

      Үшінші бөлімде (5.1.4 – 5.1.7 тармақтар) қалдықтарды басқарудың ұсынылған әдістерін талдау нәтижелері бойынша ауданның әлеуметтік-экономикалық, жоспарлау және табиғи жағдайларын ескере отырып, технологиялық негізделген және жүйенің техникалық құралдарының экономикалық мақсатқа сай жиынтығы ұсынылады.

      ТҚҚ басқару жүйесінің ағымдағы жағдайын талдау

      Ескелді ауданы Жетісу облысының орталық бөлігінде орналасқан және құрамына 11 ауылдық округ (33 елді мекен) кіреді. Аудан орталығы – Қарабұлақ ауылы. Облыс аумағының үлкендігімен, елді мекендердің орташа санымен және халықтың орташа тығыздығымен сипатталады. Халықтың орташа қоныстанған пункттері Қарабұлақ ауылына жақын орналасқан қалалар мен ауылдар болып табылады. Автомобиль көлігі желісінің дамуы мен жағдайы қанағаттанарлық.

      Осы Бағдарламаның 3-бөлімінде өңірлік басқару жүйесіндегі ағымдағы жағдай бойынша негізгі қорытындылар берілген.

      Негізгі қорытындылар облыс тұрғындары мен заңды тұлғаларын жинау және шығарумен төмен қамтуды, қалдықтарды тікелей шығарудың жоғары пайызын, қалдықтарды кәдеге жарату және кәдеге жарату үшін қажетті инфрақұрылымның жеткіліксіздігін көрсетеді.

      Сондай-ақ, соңғы жылдары тұрғындардың қоқыс жинайтын компаниялармен қарым-қатынасының ретсіздігі мен негізсіз жоғары тарифтік ставкалардың салдарынан қалдықтарды жинау және сұрыптау көлемінің төмендеуі байқалғанын айта кеткен жөн. Коммуналдық қалдықтар бойынша есеп берудің қазіргі жағдайы толық коммерциялық есепке алуға мүмкіндік бермейді.

      Жетісу өңіріндегі полигондар мен полигондар Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексіне сәйкес көмуге тыйым салынған бақылаусыз қалдықтарды қабылдайды.

      Төмендегі кестеде (Кесте 25) Жетісу өңіріндегі қалдықтардың қазіргі жағдайы туралы жалпы мәлімет береді.

      Кесте 25- Жетісу өңіріндегі қалдықтардың қазіргі жағдайы туралы жалпы мәлімет

Жарату

Жинау және жинақтау

Өңдеу және жою

Тұрмыстық қатты қалдықтар

Контейнерлерге жинау, ыдыссыз жинау.

Қазақстан Республикасы заңнамасының талаптарына сәйкес келмейтін ТҚҚ полигонында кәдеге жарату.

Көлемді қалдықтар

Контейнер алаңдарының жанында сақтау.

Одан әрі өңдеусіз ҚҚҚ полигонында кәдеге жарату.

Құрылыс қалдықтары

Көбінесе контейнер алаңдарының жанында сақтау, қалдықтарды полигонға тікелей шығару.

Қалдықтарды нығыздаушы қабаттар ретінде ішінара пайдалана отырып, ТҚҚ полигонына шығару.

Көлік қалдықтары

Халықтан жинау жүйесі құрылмаған. Кәсіпорындар қалдықтарды мамандандырылған ұйымдарға келісім-шарт негізінде береді.

Батареяларды, қалдық майларды және т.б. пайдалану/ кәдеге жарату. Одан әрі өңдеусіз ҚҚҚ полигонында орналастыру.

Тұрмыстық қауіпті қалдықтар

Бөлек төлем жоқ.

Одан әрі өңдеусіз ҚҚҚ полигонында кәдеге жарату.

Құрамында сынап бар қалдықтар

Халықтан жинау жүйесі құрылмаған. Арнайы контейнерлер жоқ. Кәсіпорындар қалдықтарды мамандандырылған ұйымдарға келісім-шарт негізінде береді.

Демеркуризация қондырғылары жоқ.

Медициналық қалдықтар

Медициналық мекемелерде кейіннен мамандандырылған ұйымға жеткізу үшін бөлек жинау жүргізіледі.

Медициналық және қауіпті биологиялық қалдықтарды термиялық бейтараптандыруға арналған қондырғы.

Биологиялық қалдықтар

Халықтан жинау жүйесі құрылмаған. Кәсіпорындар өз коллекциясын ұйымдастырады.

Мал қорымдары, биотермиялық шұңқырлар, термиялық бейтараптандыру қондырғылары. Көбінесе табиғи полигондарға орналастырылады.

Көше тазалаудан және аумақты жөндеуден шыққан қалдықтар

Осы аумақтарды тазалау және күтумен бір мезгілде жинау

Өсімдік қалдықтарын компосттау жоқ. ТҚҚ полигонында орналастыру.

Суды тазарту, сарқынды суларды тазарту және суды пайдалану қалдықтары

Құбыр және арнайы көліктер арқылы тасымалдау.

Шұңқырлы карталарда орналастыру. ТҚҚ полигонында орналастыру.

      Төменде аудандағы қалдықтарды жинау, тасымалдау және кәдеге жарату саласындағы ағымдағы жағдай туралы ақпарат берілген (Кесте 26). Бағдарламаны әзірлеушінің сұранысы бойынша аудан әкімдігі ұсынған ақпарат.

      Кесте 26- Жетісу облысы Ескелді ауданындағы қалдықтарды жинау, шығару және көму саласындағы ағымдағы жағдай туралы ақпарат

Аты

Қолданыстағы ереже

Қалдықтарды жинау

Орталықтандырылған ТҚҚ жинаумен халықты қамту туралы ақпарат ұсынылмаған.

Қалдықтарды шығару

Халықтан және заңды тұлғалардан түзілген ТҚҚ-ны шығару туралы ақпарат ұсынылмаған.

Қайта өңдеу

Рұқсат етілген полигондарды орналастыру үшін жер учаскелеріне тұрақты жер пайдалануға ақпарат пен мемлекеттік сертификаттар берілді.
Тағайындалуы – өндіріс және тұтыну қалдықтарын орналастыру мен шығаруға қызмет көрсету үшін.
Меншік иелері – тиісті ауылдық округтер әкімдіктерінің түрлі бөлімшелері.
Операциялық компаниялардың бар-жоғы, жинақталған көлемі, техникалық жабдықталуы туралы ақпарат жоқ.
Қалдықтарды сұрыптау және қайталама шикізатты қайта өңдеу туралы ақпарат жоқ.

      Қолданыстағы полигондар Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес емес, қажетті техникалық құрылымдар мен бақылау құралдары жоқ;

      ТҚҚ қалдықтарын басқару жағдайын талдау Жетісу облысының Ескелді ауданында қалдықтардың қозғалысын толық есепке алуды және бақылауды қоса алғанда, тұтыну қалдықтарымен (ТҚҚ) жұмыс істеу жүйесі жоқ деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді. мемлекеттік статистикаға бастапқы деректер мен есеп беру деректерін берді.

      ТҚҚ қалыптастыру және жинақтау бойынша бекітілген нормативтердің, ТҚҚ қызметтеріне және полигонға тарифтердің болмауы ТҚҚ басқару саласындағы қызметтердің толыққанды нарығын құруға мүмкіндік бермейді.

      Қалдықтардың түзілу көлемі

      ТҚҚ басқару жүйесін құру бойынша Бағдарламаның қажетті іс-шараларын одан әрі негіздеу үшін ТҚҚ қалыптастыру мен жинақтаудың қолданыстағы және болжамды стандарттары бойынша есептелген деректер пайдаланылды.

      Осы Бағдарламаны іске асыру кезеңінде (2029 жылға дейін қоса алғанда) 1000 адамнан астам халқы бар елді мекендерді қалдықтарды орталықтандырылған жинаумен, тасымалдаумен және көмумен қамту жоспарлануда.

      Одан кейінгі кезеңдерде (2030 жылдан бастап немесе одан бұрын Бағдарламаның нысаналы индикаторларына қол жеткізгеннен кейін) облыстың барлық елді мекендерінен ТҚҚ жинау мен әкетуді кезең-кезеңімен енгізу және ұйымдастыру қажет.

      Төменде Ескелді ауданы бойынша халық саны мен қалдықтардың түзілу көлемі көрсетілген.

      Кесте 27- ТҚҚ басқару жүйесінің негізгі көрсеткіштері

Көрсеткіштердің атауы

Е.И

2024

2029

1

Халық, адамдар

адамдар

52 010

54 300

2

Шығарылатын қалдықтардың мөлшері

м³/жыл

66 934

72 871

т/жыл

13 387

14 574

     


      Сурет 7– Ескелді ауданындағы қалдықтардың пайда болу схемасы

      ҚҚҚ жинау және тасымалдау жүйесін жетілдіру

      ТҚҚ жинау жүйесін ұйымдастыру

      Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауды ұйымдастыру үшін пайдаланылатын контейнерлердің екі нұсқасы қарастырылды - 0,75 м3 және 1,1 м3 жинақтау көлемі ең аз контейнер опциясы сатып алынатын контейнерлер санын көбейтуді және контейнер алаңдарын салуды білдіреді. Қолданыстағы ескі контейнерлерді алдыңғы және артқы жағындағы қоқыс машиналарының тиеу құрылғылары арқылы босатылатын сыйымдылығы 1,1 м3 заманауи контейнерлерге кезең-кезеңімен ауыстыру жоспарлануда. Контейнерлік паркті сандық қамтамасыз ету туралы шешім елді мекендердегі ағымдағы жағдай мен экономикалық негізділік негізінде қабылданды.

      Бағдарлама Қазақстан Республикасының заңнамасы мен нормативтік құқықтық актілерінің талаптарын ескере отырып, контейнер алаңдарының схемасын әзірлеуді, оның ішінде қолданыстағы контейнер алаңдарына түгендеуді жүргізуді және жаңаларын салу орындарын анықтауды ұсынады. Схеманы жүзеге асыру үшін алдымен контейнер алаңдарын міндетті сертификаттаумен орналастыру әдістемесі әзірленуі керек.

      ТҚҚ бөлек жинауды ұйымдастыру үшін барлық жерде қайталама шикізатты және қауіпті қалдықтарды жылжымалы және стационарлық жинау орындарында жинауды ұйымдастырған жөн. Сонымен қатар, бағдарламада қала тұрғындарының экологиялық мәдениетінің деңгейін көтеру және қалдықтардың пайда болу көздеріне бөлек жиналу қажеттілігін насихаттау бойынша шаралар қабылдау ұсынылады.

      Жаңадан салынған полигонда құрылыс, көлемді және қауіпті тұрмыстық қалдықтарды басқару үшін осындай қалдықтарды уақытша сақтау үшін қажетті жабдықтары бар учаске ұйымдастыру ұсынылады. Ұсақтау және сұрыптау кешендері ірі құрылыс қалдықтарын өңдеу үшін қолданылады. Қауіпті құрылыс қалдықтары түрлері бойынша бөлек контейнерлерде жиналып, кейіннен қауіпті қалдықтармен жұмыс істеуге тиісті рұқсаты/лицензиясы бар коммерциялық құрылымдарға берілуі керек.

      Ірі габаритті қалдықтарды (ІГҚ) өңдеудің заманауи схемасы ұсынылады, ол оларды жинау орындарын жабдықтау және шығаруды ұйымдастырудан тұрады. Ескелді ауданы бойынша контейнерлік алаңдарды орналастыру схемасын іске асыру шеңберінде ірі көлемдегі қалдықтарды кейіннен өңдей отырып, жинау орындарын негіздеу және орналастыру ұсынылады. Көлік қалдықтары ІГҚ -ның бөлшектеу учаскелеріне қабылдануы мүмкін, олар қолмен бөлшектеледі, түрі бойынша сұрыпталады және қажет болған жағдайда ұсақтағыштарда алдын ала ұсақтағаннан кейін өңдеуге жіберіледі.

      Тұрмыстық қауіпті қалдықтарды (мысалы, жарамсыз майлар, май сүзгілері, дәрі-дәрмектер, бояулар, лактар ​​мен еріткіштер, аккумуляторлар, сондай-ақ сынапты шамдар мен термометрлер) ұйымдасқан түрде жинау керек. Қауіпті тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу және қауіпті қалдықтарды жинау орындарында жинауды ұйымдастырған жөн.

      Құрамында сынап бар қалдықтарды (ҚСбҚ - пайдаланылған люминесцентті лампалар, құрамында сынап бар құрылғылар) жинау көліктік партияларды жинақтау және кейін бейтараптандыру үшін мамандандырылған кәсіпорындарға беру үшін бөгде адамдардың кіруін болдырмайтын орындарда арнайы контейнерлерде жүзеге асырылады. Ол үшін қайта өңделетін материалдар мен қауіпті қалдықтарды стационарлық және жылжымалы жинау орындарында ҚҚ жинауды ұйымдастырған жөн.

      ЕО елдерінде қала аудандарында тұрғындардан ірі көлемдегі қалдықтарды, соның ішінде жиһаз қалдықтарын, тұрмыстық заттарды (тоңазытқыштар және т.б.), көлік қалдықтарын (резеңке, аккумуляторлар), құрылыс қалдықтарын қабылдау үшін арнайы алаңдарды құру және пайдалану тәжірибесі дамыған. т.б. , сондай-ақ қауіпті тұрмыстық қалдықтар (улы сұйықтықтар, құрамында сынап бар шамдар, батареялар және т.б.). Осы Бағдарламаны іске асыру шеңберінде мұндай тәжірибені енгізу ұсынылады.

      Төмендегі кестелерде Жетісу облысы Ескелді ауданындағы ТҚҚ жинау жүйесінің негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері көрсетілген.

      Кесте 28- Контейнерлердің қажетті саны

Көрсеткіштердің атауы

Саны

Ескерту

1-нұсқа (0,75 м3)

263

Қара немесе тот баспайтын болаттан жасалған

2-нұсқа (1,1 м3)

197

Қара немесе тот баспайтын болаттан жасалған

Контейнерді басқару сенсорлары

-

саны таңдалған контейнер түріне байланысты

Контейнер алаңдарын салу

49

түрі мен дизайны кейінгі жобалау кезеңдерінде анықталатын болады

Қайта өңдеу пункттері

2

қайталама шикізатты бір стационарлық және бір жылжымалы қабылдау пункті қарастырылған

Көлемді қалдықтарға арналған аумақ

1

түрі мен дизайны кейінгі жобалау кезеңдерінде анықталатын болады

Құрылыс қалдықтарына арналған алаң

1

жаңадан салынған полигонда учаскені қамтамасыз ету
(Талдықорған қ.)

      ТҚҚ шығару жүйесін ұйымдастыру

      Бұл бөлімде тек қана қалдықтарды тікелей шығару нұсқасы қарастырылады, бұл ұсыныстың екі сатылы нұсқасы қалдықтарды жинау мен шығарудың қысқа арақашықтықтарына байланысты экономикалық тұрғыдан мүмкін емес; Қоқыс шығаратын көліктерді (кузов көлемі 12-18 м3) жинау арқылы қалдықтарды тікелей шығару тек көму орнына дейінгі қашықтық 70 км-ге дейін болғанда ғана қолданылады, әйтпесе оларды пайдалану экономикалық тұрғыдан тиімсіз болады.

      Қоқыс контейнерлерінен қоқыс жинайтын көліктермен шығарылады. "Евроконтейнерлер" немесе GMT ​​типті контейнерлер (60-240 л) арқылы жоғарыда сипатталған қатты қалдықтарды жинауға арналған контейнерлік паркке қызмет көрсету үшін артқы тиейтін қоқыс машиналарын пайдалану оңтайлы.

      Қоқыс таситын көліктердің бір түрі – кузов түрі бойынша шешім қабылданды. Кузов қоқыс шығаратын көліктер – КО 427 сериясының жаңа буын машиналары қабылданды. Осылайша, легирленген болаттың 10 маркасы HSND екі корпустың қабығында да қолданылады, RAEX400 жоғары берік болат қабылдау бункерінде, престеу және қоректендіру тақталарында қолданылады.

      Қоқыс таситын машина тұрмыстық қатты қалдықтарды (ҚҚҚ) жинауға, нығыздауға және көму орнына тасымалдауға арналған. Тұрмыстық қалдықтарды нығыздау итергіш пластинаның қысымымен жүзеге асырылады, бұл тиелген ҚҚҚ көлемін арттыруға мүмкіндік береді. Қоқыс таситын көліктер бүйірлік немесе артқы тиеу болуы мүмкін. Қоқыс таситын көліктер тиелген қалдықтардың сәйкесінше шанақ көлемі мен салмағы бойынша ерекшеленеді. Бұл көрсеткіштер сәйкесінше 7,5 м3-ден 20 м3-ге дейін, ал 3 тоннадан 9 тоннаға дейін өзгереді. Қоқыс шығаратын машинаның жұмысының тағы бір маңызды көрсеткіші тығыздау коэффициенті болып табылады - ол қарапайым машиналар үшін 2,5-тен көп функциялы қоқыс таситын машиналар үшін 6-ға дейін ауытқиды.

      Соңғы кездері ауыстырылатын контейнерлерді артқы тиейтін қоқыс таситын көліктерге артықшылық берілуде. Бұл дизайнның артықшылықтары келесі факторларға байланысты:

      -престеу жүйесі қалдықтарды нығыздау коэффициентін 5-ке дейін арттыруға мүмкіндік береді, ал бүйірлік жүктеме кезінде бұл коэффициент 1,5-2-ден аспайды;

      -Контейнерді тиеу кезінде қоқыстың төгілуін жояды;

      -Төңкеру механизмімен жұмыс істеу механизатор үшін әлдеқайда қауіпсіз, өйткені контейнер жерден тек 1,5-1,8 м биіктікке көтеріледі;

      -доңғалақтардағы контейнерлерді пайдалану оларды көлік жақын жүре алмайтын жерлерден түсіру пунктіне жеткізуге мүмкіндік береді;

      -әрбір нақты ҚҚҚ қабылдау пункті үшін контейнерлердің саны мен көлемін оңтайландыру мүмкіндігі;

      -Қолмен де, алдыңғы тиегішпен де жүктеу мүмкіндігі.

      Төменде Жетісу облысы Ескелді ауданының елді мекендерінде ТҚҚ жинау мен шығаруды ұйымдастыру үшін қоқыс шығаратын көліктердің қажетті саны көрсетілген.

      Кесте 29- Қоқыс шығаратын көліктердің қажетті саны

Көрсеткіштердің атауы

Саны

Ескерту

Көлемі 18,5 м3 қоқыс таситын көлік

7


Көлікті басқару сенсоры

7

Қоқыс таситын көліктердің қозғалысын онлайн бақылау үшін

      Қалдықтарды жинау мен шығарудың логистикалық схемаларын әзірлеу

      Ауданның Жетісу өңірінің жүйесінде орналасуы, әкімшілік бағыныстағы шекаралардағы елді мекендердің орналасуын талдау, аудан мен облыстың қолданыстағы көлік инфрақұрылымы ТҚҚ жинау мен шығаруды ұйымдастыру бойынша қабылданған шешімдерді алдын ала анықтады. Елді мекендер үшін қатты тұрмыстық қалдықтар өңделетін (соның ішінде сұрыптау) және қайта өңдеуге жатпайтын бөлігі кәдеге жаратылатын Талдықорған кешені учаскесіне одан әрі тасымалдай отырып, қалдықтарды жинау мен шығаруды ұйымдастыру ғана ұсынылады.

      Ұсынылып отырған өңірлік деңгейдегі қалдықтарды басқару жүйесінде логистикалық тәсілді қолдану өңірдегі ТҚҚ қозғалысын болжау және мониторингілеу процестерін олардың қозғалысына және жекелеген субъектілерді ақпараттық қамтамасыз етуге шығындарды азайтумен байланыстыруға мүмкіндік береді.

      Бағдарламаны әзірлеу кезінде қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау мен шығарудың жалпы қабылданған әдістері, сондай-ақ қолданыстағы көлік инфрақұрылымы ескерілді және ТҚҚ жинау мен тасымалдаудың оңтайлы бағыттарына талдау жүргізілді.

      Жобалық аумақтарда қатты тұрмыстық қалдықтарды жинаудың оңтайлы бағыттарының ұзындығын есептеу үшін кіріс деректері аймақтағы жолдардың жоғары сапалы графигі болып табылады. Желілік деректер жиынының негізгі элементтері қосылған жол сегменттері (екі түйін арасындағы жол учаскесі, түйіндер (жол сегменттерінің қиылысулары), жол сегменттерінің атрибуттары, топология. ArcGIS Pro үшін Network Analyst модулін пайдалану арқылы жол графигі құрылды - Network Dataset) және желі деректері конфигурацияланған атрибуттар болды - саяхат режимдері, шығындар, айналымдар, шектеулер және саяхат иерархиясы.

      ГАЖ бағдарламалық кешенінің жол желісін кеңістіктік талдау алгоритмдерін қолдану әдісі қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау және құрылатын күрделі учаскелерге жеткізу маршруттарының ұзындығын есептеуге мүмкіндік берді.

      Салыстырмалы талдау және қалдықтарды басқару жүйесін дамытудың әлеуметтік-экономикалық қолайлы нұсқасын таңдау.

      Қалдықтарды басқару жүйесін құру принциптеріне сәйкес қалдықтарды өңдеу мен залалсыздандырудың бірнеше негізгі схемалары қарастырылған:

      - кәдеге жарату жолының бойындағы даму схемасы;

      - қалдықтарды қайта өңдеуді дамыту схемасы;

      - механобиологиялық өңдеу жолы бойынша даму схемасын;

      - энергияны қайта өңдеу жолындағы даму схемасы.

      Экономикалық критерийлер бойынша ТҚҚ өңдеудің іргелі әдістерін салыстырмалы сапалық бағалау тікелей жану технологиясын, сондай-ақ ТҚҚ-ны тікелей компосттауды қолданатын зауыттарды салу экономикалық тұрғыдан ең аз орынды (ТМД тәжірибесі) екенін көрсетеді. Заманауи технологияларды қолдану және нормативтік техникалық талаптарды міндетті түрде орындау арқылы экологиялық проблемаларды жоюға болады.

      Қалдықтарды басқару саласы мен оларды залалсыздандыру және қайта өңдеу технологиялары дамуының осы кезеңінде саланы дамытудың қазіргі кездегі ең қолайлы жолы болып түзілетін қалдықтарды сұрыптауға бағытталған қалдықтардың ресурстық әлеуетін пайдалану тұжырымдамасын жүзеге асыратын схема болып табылады. оның қалыптасу көзінде (біртіндеп дамыту), және қалдықтарды сұрыптау объектілерінде (қалдықтарды сұрыптау желілері, станциялар, кешендер) және ТҚҚ сұрыптағаннан кейін қалдық қоймаларын орналастыру және қазіргі заманғы полигондарда СМР қайта өңдеу бойынша әзірлеу схемасы.

      Талдау көрсеткендей, қазіргі уақытта облыстағы саланы дамытудың ең қолайлы жолы түзілетін қалдықтарды бастапқыда да сұрыптауға (ҚҚҚ бөлек жинау) бағытталған қалдықтардың ресурстық әлеуетін пайдалану тұжырымдамасын біріктіретін кешенді модель болып табылады. және қалдықтарды сұрыптау объектілерінде (қалдықтарды сұрыптау желілері, станциялары, кешендері), қалдықтарды орналастырудың бір мезгілде және ілеспе қалдықтардың ыдырау өнімдерін одан әрі бейтараптандыру процестерімен (газсыздандыру, сүзу және басқа да шаралар) заманауи жоғары технологиялық полигондарда.

      Қазіргі уақытта қалдықтарды қайта өңдеу жүйесі заманауи аумақтық кешендер, соның ішінде полигондар мен сұрыптау станциялары немесе қалдықтарды өңдеу зауыттары үшін алаңдарды құру бағытында жаңғыртуды талап етеді. Кешендер қалдықтарды, қайталама шикізат қоспаларын сұрыптауға, қайталама шикізаттың әртүрлі фракцияларын өнімге және жартылай фабрикаттарға өңдеуге, сұрыпталғаннан кейін қалдықтарды жоюға мүмкіндік береді.

      Болашақта бұл модель отын (сұйық/қатты), жылу және электр энергиясын өндіруге бағытталған энергияны пайдалану жолы бойынша (энергетикалық әлеуеті бар, бірақ екінші реттік шикізат болып табылмайтын кейбір фракциялар үшін) жергілікті даму схемаларымен толықтырылуы мүмкін. . Қазіргі уақытта отын мен энергия өндіру үшін қалдықтарды қайта өңдеу технологиялары әзірлеу/сынау сатысында, бұл бағыт ресурстарды үнемдейтін қалдықтарды басқарудың кешенді схемаларын құрудың негізгі бағыты болуы мүмкін;

      Талдау көрсеткендей, қалдықтарды басқару саласы мен оларды залалсыздандыру және қайта өңдеу технологиялары дамуының қазіргі кезеңінде саланы дамытудың ең қолайлы жолы қазіргі уақытта қалдықтардың ресурстық әлеуетін пайдалану концепциясын жүзеге асыратын схема болып табылады. қалдықтардың түзілу көзі ретінде қалдықтарды сұрыптау бойынша (халық – кезең-кезеңмен даму), және қалдықтарды сұрыптау объектілерінде (қалдықтарды сұрыптау желілері, станциялар, кешендер) және қазіргі заманғы полигондарда орналастыру бағыты бойынша даму схемасы. Қалдықтарды сұрыптау кешені полигонды көму көлемін азайтуға, пайдалы фракцияларды оқшаулауға және оларды сатуға дайындауға, осылайша қалдықтарды басқару бизнесіне пайдалы заттарды енгізуге мүмкіндік береді.

      Бағдарламада республика заңнамасының талаптарына сәйкес келетін тұрмыстық қатты қалдықтарды орналастыруға арналған заманауи жоғары технологиялық полигонның құрамында қалдықтарды сұрыптау станциясы кешенін қамтитын жаңадан анықталған жер учаскесінде кешенді алаң салу ұсынылады. Қазақстанның. Қалдықтарды орналастыру объектілерінің шамамен орналасуын анықтау үшін облыс аумағын аймақтарға бөлу қолданыстағы әлеуметтік-экономикалық аймақтарды негізге ала отырып, бірнеше субъектілерді немесе елді мекендер тобын бір кәдеге жарату кешеніне (аудандық, ауданаралық аймақтарға бөлу) жатқызу қағидаты бойынша жүзеге асырылады. аймақтың табиғи-климаттық ерекшеліктері, қалдықтарды шығарудың ұтымды нұсқалары. Бұл ретте қалдықтарды өңдеудің жекелеген объектілерін және қалдықтарды шығару әдістерін жоспарлаудың ұтымдылығын ескеру қажет.

      Осы бағдарлама бойынша облыс аумағында қалдықтарды басқару жүйесінің құрылымдық бөлімшелерін жинау аймақтары мен оңтайлы орналастыру белгіленді. Әрбір аудан немесе ауданаралық аймақтарға бөлу үшін негізгі бірлік қатты тұрмыстық қалдықтарды көмуге арналған полигон болып табылады. Көпбұрыштардың орналасуы әдетте ірі елді мекендерге (қалалар, облыс орталықтары) байланысты.

      Талдау шартты шығындардың математикалық тәуелділіктерін құру арқылы жүзеге асырылады. Бастапқы деректер ретінде келесі сипаттамалар пайдаланылады:

      қалдықтардың массасы;

      кешен алаңына дейінгі қашықтық;

      полигонның жобалық мерзімі;

      полигон сыйымдылығы.

      Өңірдегі әрбір кешенді учаске үшін 70 км-ге дейінгі көліктік қолжетімділік радиусында орналасқан 1000 адамнан астам халқы бар елді мекендерді қамтитын жинау аймақтары анықталды (қараңыз.Сурет 8).

     


      Сурет 8– Жетісу өңірінің аумағында кешенді учаскелерді және оларға қызмет көрсететін аумақтарды орналастыру

      Талдау Ескелді ауданында қалдықтарды сұрыптау және кәдеге жарату кешенін салудың экономикалық негіздемесі мен қажеттілігін көрсетті. Критерий ретінде шартты шығындар қабылданды, оған жинау, тасымалдау шығындары, полигондарды салудың сметалық құны кіреді. Осы Бағдарлама бойынша Ескелді ауданының он төрт ауылы Талдықорған кешені учаскесінің қызмет көрсету аймағына енгізілген (Кесте 30).

      Талдықорған кешені учаскесінің қызмет көрсету аймақтарының диаграммасы төмендегі суретте берілген (Сурет 9).

     


      Сурет 9- Талдықорған кешені учаскесінің қызмет көрсету аймағы

      Кесте 30 Талдықорған аумақтық кешенінің қызметіне кіретін АТО тізімі ("Талдықорған" КП)

Елді мекен

Халық саны
2029, адамдар

ТҚҚ түзілу көлемі 2029, м3/жыл

ТҚҚ түзілудің жалпы көлемі, м3/тәу

1

Қарабұлақ

18 497

24 823

68

2

Абай

1068

1 433

4

3

Байысов

1 425

1912

5

4

Ешкіөлмес

1 154

1549

4

5

Шымыр

2 322

3 116

9

6

Алдаберген

3,978

5 338

15

7

Бақтыбай

6 908

9 271

25

8

Елтай

2 118

2842

8

9

Көкжазық

1745

2 342

6

10

Қаратал

1868

2507

7

11

Қоңыр

1 143

1534

4

12

Сырымбет

1859

2 495

7

13

Жетісу

1636

2 196

6

14

Ақын Сара

1 112

1 492

4

Барлығы

46 833 адам

62 850 м3


12 570 тонна

      Жабық полигондарды рекультивациялаудың технологиялық шешімдері

      Қалдықтарды басқарудың ұсынылып отырған схемасы қазіргі заманғы нормативтік талаптарға сәйкес келмейтін орналастыру орындарын кезең-кезеңмен жабу және рекультивациялау қажеттілігін қарастырады.

      Жабық ТҚҚ полигондарын және рұқсат етілмеген үйінділерді рекультивациялау – қалпына келтірілген аумақтардың өнімділігі мен экономикалық құндылығын қалпына келтіруге, сондай-ақ қоршаған ортаның сапасын жақсартуға бағытталған жұмыстар кешені. Бұл жұмыстарға полигонды салу, пайдалану және жабу кезінде жүргізілетін және жабық полигондарды тұрақтандыру – полигон топырағын нығайту және тұрақты тұрақты күйге жету процесі аяқталғаннан кейін жүргізілетін экологиялық және инженерлік іс-шаралар жатады. Оның үстіне бұл іс-шараның шығындары тіпті ҚҚҚ полигондарын жобалау кезеңінде де бағаға қосылуы керек.

      Жұмыс көлемін анықтау үшін мелиорацияға дайындық кезеңінде технология мен құрал-жабдықты таңдау, полигонды аттестациялау арнайы көліктердің, абаттандыру зауыттарының және т.б. есеп деректері бойынша жүргізіледі. бағыныстылығы бойынша жабық полигонды пайдаланудың барлық кезеңіне. Бастапқыда рекультивациялау үшін жобалық-сметалық құжаттар әзірленеді. Полигон алаңының геометриялық көрсеткіштері және материалдар қабаттарының мөлшері, тасымалдау қашықтығы, полигонның жұмыс істеу уақыты, өсімдіктердің түрлері, климаттық аймақты ескере отырып, жабық полигондар үшін тұрақтандыру кезеңдері рекультивацияның негізгі бастапқы деректері болып табылады.

      Бүлінген жерлерді рекультивациялау бойынша жұмыстар кезең-кезеңімен жүзеге асыруды және Қазақстан Республикасы заңнамасының нормаларын сақтауды талап ететін іс-шаралар жүйесін құрайды.

      Мелиорацияланатын аумақтарды одан әрі мақсатты пайдалануды (ауыл шаруашылығы, орман шаруашылығы, рекреациялық немесе құрылыс) анықтайтын рекультивациялау бағыттары әрқашан екі кезеңде жүзеге асырылады және мелиорациялау жұмыстарының дәйекті орындалатын кешендерін білдіреді - техникалық, оны пайдаланушы ұйым жүзеге асырады. мелиорацияны жүзеге асыратын кәсіпорынның қаражаты есебінен мамандандырылған коммуналдық, ауыл шаруашылығы немесе орман шаруашылығы кәсіпорындары жүзеге асыратын полигон және биологиялық.

      Бағдарлама Абай ауылы ауданындағы 2,7 гектар алаңдағы қолданыстағы полигонды рекультивациялауды көздейді.

      Қорытындылар мен ұсыныстар

      Ауданда қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару жүйесін ұйымдастыру мақсатында келесі іс-шаралар көзделген:

      контейнерлердің қажетті санын қамтамасыз ету;

      қайталама шикізатты қабылдайтын стационарлық пункт құру;

      мамандандырылған кәсіпорындарды қалдықтарды шығаруға арналған заманауи жабдықтармен жабдықтау.

      Облыстың елді мекендері үшін Бағдарламаның іс-шаралары тек Талдықорған кешені учаскесіне тасымалдау жүзеге асырылатын қалдықтарды жинау мен шығаруды ұйымдастыруды ұсынады.

      Облыстық ТҚҚ басқару жүйесінің құрамында Ескелді ауданы

      Инфрақұрылым объектілерін орналастыруды оңтайландырудың негізгі көрсеткіштері жүйелік объектілерді орналастырудың қабылданған тұжырымдамасын және елді мекендерді қалдықтарды орталықтандырылған жинаумен барынша қамтуды ескере отырып таңдалады. Ол үшін Жетісу өңірінде мынадай негізгі оңтайландыру шарттары белгіленген:

      1)түзілетін қалдықтарды барынша орталықтандырылған жинау;

      2)қалдықтарды жаңа немесе реконструкцияланған заманауи полигондарға орналастыру;

      3)қалдықтарды жинау, шығару, кәдеге жарату және кәдеге жарату бойынша шығындарды оңтайландыру.

      4)Қалдықтарды басқару жүйесінің объектілерін орналастыру кезінде келесі сандық және сапалық көрсеткіштер ескеріледі:

      5)барлық елді мекендердің халқы;

      6)қалдықтардың түзілу көлемдерін есептеу;

      7)жинау және жинақтау орындарынан қалдықтарды көму (көшіру) орындарына дейінгі қашықтық;

      8)жүйелік объектілерді орналастыру аймақтарын анықтаудың оңтайлы критерийлері.

      Жетісу өңірінің географиялық жағдайының ерекшелігі (еуропалық стандарттар бойынша облыстың үлкен аумағы, далалық және шөлейт жерлермен астасып жатқан таулы рельефі және тиісінше елді мекендердің айтарлықтай шашыраңқы орналасуы) құрылыс салу үшін аудандастыру принципін таңдауды алдын ала анықтады. қалдықтарды өңдеу объектілерінің схемасы - күрделі учаскелер (Сурет 8 ).

      Бұл принцип қалдықтар ағынының көздерін және бағытын анықтауға ыңғайлы болу үшін облыс аумағын аумақтық аймақтарға бөлуді болжайды, оның шекарасын анықтаудың негізгі критерийі ТҚҚ жинау және тасымалдау тарифі болып табылады.

      Ескелді ауданында жоғарыда аталған критерийлерді ескере отырып, ТҚҚ басқару инфрақұрылымының объектілерін орналастыру нұсқаларына талдау жүргізілді. Ауданды Жетісу облысының қалдықтарды басқару жүйесін құру және дамыту бойынша ұсынылған шараларда (7-бөлім) көрсетілген дербес бөлімше ретінде Жетісу облысының ТҚҚ басқару жүйесіне енгізу ұсынылады.

      Ескелді ауданындағы қалдықтарды өңдеу объектілерінің аумақтық схемасы

      Аудандастыру схемасы негізінде (Сурет 8) аудандық аумақтық кешендер анықталды. Аумақтық кешендерде қарастырылған барлық қалдықтарды өңдеу объектілері Бағдарламаны іске асырудың 5 жылдық болжамды мерзімін ескере отырып қабылданды. Техникалық-экономикалық көрсеткіштер қатты тұрмыстық қалдықтар полигонының 15 жыл талап етілетін қалыпты пайдалану мерзіміне есептелген параметрлерге пропорционалды түрде қабылданады. Талдықорған кешені учаскесінің қызмет көрсету аймағына, оның ішінде. Оның құрамына Ескелді ауданының 1000-нан астам тұрғыны бар 14 елді мекені кірді.

      Ескелді ауданы бойынша Бағдарламаның іс-шаралары тек қалдықтарды жинауды ұйымдастыруды және Талдықорған кешені алаңына шығаруды қамтамасыз етеді; Ескелді ауданының аумағында келесі қалдықтарды өңдеу объектілері орналасқан (Кесте 31).

      Кесте 31 - Ескелді ауданының қалдықтарды басқару жүйесі объектілерінің тізбесі

Аты

ҚҚҚ басқару құралдары

Қолданыстағы нысандар

Рұқсат етілген қатты қалдықтар үйінділері (Кесте 10)

Қажетті әрекеттер:

1. Қолданыстағы полигондарды рекультивациялау жобасы әзірленіп, бекітілгеннен кейін оларды жабу және рекультивациялау және қалдықтарды одан әрі тасымалдауды Талдықорған коммуналдық кәсіпорнына қайта бағыттау.
1.Қалдықтарды жинау және шығаруды ұйымдастыру Талдықорған КП-да жүзеге асырылады;
2.Ауылда Қарабұлақта қайта өңделетін материалдар мен қауіпті қалдықтарды қабылдау үшін бір стационарлық және бір жылжымалы пункт салу қарастырылған.

     


      Сурет 10 - Талдықорған ауданаралық аумақтық кешенінің ТҚҚ басқару жүйесінің объектілерінің схемасы (Талдықорған кешенінің учаскесі).

      Материалдық-техникалық база және қаржылық шығындар көрсеткіштерінің есебі

      Қалдықтарды жинау

      ТҚҚ-ның қалыптасу көздерінде жиналуын қамтамасыз ету Бағдарламасын әзірлеу кезінде ТҚҚ жинау жүйесін контейнерлермен жабдықтау нұсқалары қарастырылды, қазақстандық өндірушілердің кез келген сыйымдылығы бар машиналарға жарамды әр түрлі көлемдегі типтік жобалары ұсынылды.

      Алдыңғы және артқы жағындағы қоқыс шығаратын көліктердің тиеу құрылғылары арқылы босатылатын, сыйымдылығы 1,1 м3 заманауи контейнерлерді сатып алу жоспарлануда. Контейнерлер жоғары сапалы болаттан жасалған және ыстық мырышпен қаптауды қолдана отырып, орташа қалыңдығы 80 мкм болатын коррозияға қарсы қорғаныс жабынымен жабылған. Контейнердің төрт тұтқасы, төрт өздігінен жүретін дөңгелектері бар, олардың біреуінде тежегіш бар. Сондай-ақ ылғалды кетіруге арналған дренаждық құрылғы бар. Тапсырыс берушінің өтініші бойынша контейнер қабырғаларын қосымша нығайту немесе тігістерді тығыздау мүмкін. Контейнердің корпусын RAL түс кестесінде кез келген түске бояуға болады, сонымен қатар қоқыс жинайтын компанияның логотипін және сериялық нөмірін қолдануға болады;

      Мырышпен қапталған болат нұсқасы ауданның табиғи-климаттық жағдайлары - жауын-шашынның айтарлықтай мөлшері бар күрт континенттік климат, тәуліктік температураның кенеттен өзгеруі және жел жағдайлары негізінде қабылданды. Сонымен қатар, контейнерлер жақсы эстетикалық көрініс пен ұтқырлыққа ие.

      Барлық контейнерлер басқару сенсорларымен (ONLINE) жабдықталған, олар орналасу деректерін, сәйкестендіру деректерін, контейнердің толтырылуын жібереді және контейнерді босату туралы ақпаратты көрсетеді. Сонымен қатар, әрбір контейнерге көлік келген кезде ғана ақпаратты жіберетін сенсорларды (OFFLINE) орнатуға болады. Танкті басқару деректеріне мыналар кіреді: танк координаттары, мекен-жайы, шағын аудан, қала, географиялық қоршау атауы, танк нөмірі, танктің меншік құқығы туралы ақпарат.

      Қызмет көрсету аймақтарының айтарлықтай бөлшектенуін, аулалардағы тар және апатқа бейім жол төсемдерін, техникалық қызмет көрсетудің қарапайымдылығын және қызмет ету мерзімін ұзарту мүмкіндігін ескере отырып, әзірлеуші ​​​​көлемі 1,1 м3 контейнерлерді пайдалану нұсқасын ұсынады. Бөлек жинауды енгізудің кезең-кезеңімен жүргізілетін үдерісін, сондай-ақ ТҚҚ өңдеудің халықаралық тәжірибесін ескере отырып, контейнерлер санын 10-15%-ға арттыру қажет. Қалалар мен ірі елді мекендер үшін контейнерлер саны 5%-ға ұлғайтылды. Облыстағы елді мекендер үшін көлемі 1,1 м3 197 контейнер сатып алу қажет.

      Сонымен қатар, уақытша қалдықтарды жинақтау орындарында болашақта көлемі 8 м3, бункерлік типті контейнерлерді пайдалануды болжауға болады.

      ТҚҚ жалпы көлеміне тұрғындар мен заңды тұлғалардан жиналған қалдықтардың көлемі кіреді. Төмендегі (кестеде 32) облыс бойынша және елді мекендер жағдайында ТҚҚ жинау жүйесін контейнерлермен жабдықтаудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері келтірілген (Кесте 33).

      Кесте 32 – ТҚҚ жинау жүйесін контейнерлермен жабдықтаудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Аты

Ө. Б.

Бірліктің құны, теңге

Саны

Жалпы құны, мың теңге

Контейнер 1,1 м3 қалыңдығы 2 мм мырышталған ST3 парақтан жасалған

ДК.

113 000

197

22261

Контейнерлерді бақылау сенсоры (ОНЛАЙН)

ДК.

35 000

197

6895

Барлығы

29 156

      Ескерту: * - Қазақстандық өндірушінің жабдықтары қабылданды.

      Кесте 33- Контейнерлердің қажетті саны

Елді мекен

Контейнерлердің саны

Жалпы құны, мың теңге

1

Қарабұлақ

76

11192

2

Абай

5

677

3

Байысов

6

903

4

Ешкіөлмес

5

732

5

Шымыр

10

1472

6

Алдаберген

17

2522

7

Бақтыбай

30

4379

8

Елтай

9

1343

9

Көкжазық

7

1106

10

Қаратал

8

1184

11

Қоңыр

5

725

12

Сырымбет

8

1178

13

Жетісу

7

1037

14

Ақын Сара

5

705


Барлығы:

197

29 156

      Елді мекендердегі жергілікті атқарушы органдар (шаруашылықтардың, ұйымдардың, мәдениет мекемелерінің, демалыс орындарының және т.б. аумақтарында) тұрғын үйлер мен қоғамдық орындардан санитарлық алшақтықты қамтамасыз ете отырып, ғимараттардың, көппәтерлі үйлердің және жеке тұрғын үйлердің маңында учаскелер салуды (қайта жаңартуды) ұйымдастырады. ғимараттар, балалар мекемелері, спорт алаңдары мен тұрғындар үшін демалыс аймақтары және мамандандырылған көлікке ыңғайлы асфальт қолжетімділігі. Учаскенің негізі қатты, асфальтталған немесе бетонды, температураның өзгеруіне төзімді болуы керек, жабынның қалыңдығы кемінде 100 мм алаңға еркін қол жеткізуге қарай еңіспен.

      ТҚҚ бөлек жинауды қамтамасыз ету үшін бастапқы кезеңде пайдаланылатын қалдықтардың құрамдас бөліктерін бөлу тиімділігін арттыру ұсынылады.

      -ҚҚҚ жалпы көлемінің 30%-ын құрайтын "дымқыл" қалдықтарды (негізінен тамақ қалдықтары) жинауға арналған контейнерлер.

      -ҚҚҚ жалпы көлемінің 70%-ын құрайтын "құрғақ қалдықтарды" жинауға арналған контейнерлер.

      Халықтың қауіпті тұрмыстық қалдықтары қауіпті тұрмыстық қалдықтарды стационарлық немесе жылжымалы қабылдау пункттерімен (шалғай елді мекендерде) қабылданады.

      Контейнерлерді орналастыру алаңдарының орны мен саны, олардың дизайны мен жабдықталуы бағдарламаның келесі кезеңдерінде анықталады. Облыстағы елді мекендер аумағындағы контейнерлік алаңшалардың схемасы санитарлық нормалар мен қала құрылысы нормаларына сәйкес әзірленуі тиіс. Сондай-ақ контейнерлік алаңдардың электрондық төлқұжатын әзірлеу және автоматтандырылған тізілімді жүргізу жүйесін енгізу қажет.

      Облыстағы елді мекендер үшін сыйымдылығы 4 контейнер болатын контейнерлік алаңдардың түрі қабылданды (контейнер алаңдарының схемасын әзірлеу кезінде әрбір контейнер алаңының өлшемдері мен сыйымдылығы анықталып, негізделуі керек) (Кесте 34). Контейнер алаңдарының макетін әзірлеу кезінде қолданыстағылардың алдын ала түгендеуімен құрылымдардың қажетті саны есептелуі керек.

      Жобалаудың кейінгі кезеңдерінде қалдықтардың желмен таралуын және аумақтың ретсіз көрінісін болдырмайтын, жақсырақ жабық типтегі контейнер алаңдарының типтік жобаларын жасауды қамтамасыз ету қажет.

      Кесте 34– Контейнер алаңдарын салудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Аты

Өлшенген бірлік.

Бірліктің құны, теңге

Саны

Жалпы құны, мың теңге

4 контейнерді орналастыруға арналған контейнерлік платформалар

ДК.

287 000

49

14 063

Барлығы

14 063

      Ескерту: * - Қазақстандық өндірушінің жабдықтары қабылданды.

      Қалдықтарды тасымалдау

      Артқы тиейтін қоқыс таситын көліктер жинау көлігі ретінде ұсынылады, өйткені олар қоқыс жинайтын контейнерлерге қызмет көрсетуге мүмкіндік береді және бүйірден тиейтін қоқыс таситын көліктерге қарағанда айқын артықшылықтарға ие.

      Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға және шығаруға арналған машиналарға арналған арнайы жабдық әдетте әртүрлі жүк көтергіштігі бар көлік шассиіне орнатылады, сондықтан қоқыс машиналарын олардың жүк көтергіштігіне, тасымалдау жүйесіне және тиеу принципіне негіздеген жөн. дене. Қоқыс таситын көліктерге кейбір озық техникалық шешімдер енгізілді: қоректендіру тақтасын жылжыту үшін роликтердің орнына фторопластикалық сырғытпалар қолданылады; эжектор тақтасы тек бір орталық бағыттаушы арқалық бойымен қозғалады, бұл пластинаның кептелу мүмкіндігін болдырмайды және оған техникалық қызмет көрсетуді жеңілдетеді; престеу гидравликалық цилиндрлердің поршеньдік қуысымен қамтамасыз етіледі, бұл престеу күшін 27 тоннадан 35 тоннаға дейін арттырады; гидравликалық цилиндр штангалары қатты қалдықтармен жанасу аймағынан шығарылады. Көліктің гидравликалық жүйесі де жетілдірілді.

      Қоқыс таситын көліктерді: сапарларды, тұрақтарды, тоқтауларды, тоқтап тұруды, жүгірістерді, қозғалтқыш сағаттарын, сапарлар санын, рұқсат етілген және тыйым салынған полигондарға баруды, көлік салмағын онлайн бақылауға мүмкіндік беретін заманауи көлік құралдарын бақылау жүйесін енгізу ұсынылады. Сонымен қатар, жүйе жанармай құюды, отын шығынын, отынның төгілуін және техникалық қызмет көрсетуді бақылауға мүмкіндік береді.

      Аудандар бойынша деректердің толық болмауы жалпы облыс бойынша ҚҚҚ жою жүйесін бағалауды қиындатады. ТҚҚ морфологиялық құрамы туралы ақпарат алу үшін орташа алынған статистикалық мәліметтер пайдаланылды. Ауданда түзілетін қалдықтардың құрамын дәлірек сипаттайтын көрсеткіштерді алу үшін қатты тұрмыстық қалдықтардың морфологиялық құрамын анықтау әдістемесі бойынша ТҚҚ қалдықтарының құрамын талдау қажет.

      Жалпы облыс бойынша есептеулер үшін "КОММАШ" зауытында (Ресей) шығарылған, техникалық сипаттамалары қалдықтарды 6 есе нығыздауға мүмкіндік беретін шанақ көлемі 18,5 м3 КО 427 сериялы қоқыс таситын көліктер пайдаланылды. Бағдарламаны әзірлеу кезінде қалдықтарды басқарудың қолданыстағы өңірлік бағдарламалары аясында шығаруды жүзеге асыратын ресейлік және беларусь компанияларының тәжірибесі зерттелді. Негізінен ауылдық жерлерде пайда болатын қоқыс шығаратын көліктің бұл түрімен қалдықтарды нығыздау іс жүзінде 2-3 есеге жетеді.

      Аудан бойынша ТҚҚ шығаруды ұйымдастыру үшін ТҚҚ шығару көлемдерін және олардың қозғалысын тіркеуге және бақылауға арналған құрал-жабдықтармен жабдықталған 7 қоқыс шығаратын көлік қажет. Техникалық-экономикалық көрсеткіштер төмендегі кестеде берілген (Кесте 35).

      Кесте 35– Тасымалдау жүйесін қоқыс таситын машиналармен және бақылау құралдарымен жабдықтаудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Аты

Өлшенген бірлік.

Бірліктің құны, теңге

Саны

Жалпы құны, мың теңге

Қоқыс тасушы КО 427-73 МАЗ автокөлігінің негізінде, артқы тиеумен, шанақ көлемі 18,5 м3

ДК.

45 900 000,00

7

321300

Көлікті басқару сенсоры

ДК.

60 000,00

7

420

Жанармай деңгейінің сенсоры

ДК.

70 000,00

7

490

Барлығы

322 210

      ЕСКЕРТУ: * - Қазақстандық өндірушінің болмауына байланысты жабдықтың құны коммерциялық ұсыныстарға сәйкес ресейлік өндірушіден қабылданды.

      Қайта өңдеуге болатын материалдар мен қауіпті тұрмыстық қалдықтарды стационарлық және жылжымалы жинау пункттерін құруға кеткен шығындар

      Төмендегі кестеде (Кесте 36 Ескелді ауданы бойынша қалдықтарды басқару жүйесін қайталама шикізат пен қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинаудың жылжымалы пункттерімен қамтамасыз етудің техникалық-экономикалық көрсеткіштері берілген. Осы бағдарламаны жүзеге асыру аясында аудандағы стационарлық пункттердің құрылысы Қарабұлақ ауылында қарастырылған.

      Кесте 36– Қайталама шикізат пен қауіпті тұрмыстық қалдықтарды қабылдау пункттерін салу мен алудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Аты

Өлшенген бірлік.

Бірліктің құны, мың теңге

Саны

Жалпы құны,
мың теңге

Қайта өңдеуге болатын материалдар мен қауіпті қалдықтарды жинаудың стационарлық пункті

бірлік

4 800

1

4 800

Қайта өңдеуге болатын материалдар мен қауіпті қалдықтарды жинайтын жылжымалы пункт

бірлік

12 450

1

12 450

Барлығы:




17 250

      Жабық полигондарды рекультивациялауға кеткен шығындар

      Полигонды рекультивациялауға арналған болжамды шығындар бастапқы деректердің бөлігі ретінде тапсырыс беруші ұсынған алдын ала көрсеткіштерге негізделеді. Құрылыс көлемдері мен сметалық шығындар бойынша түпкілікті жобалық шешімдер жобалаудың келесі кезеңдерінде (ежей-тегжейлі жобалау) қабылдануы тиіс.

      Аналог ретінде рекультивация жобасының шешімдері қабылданды, Ресей, Мәскеу облысы Балашиха қаласында полигон қалдықтарын сақтау карталарын салу шығындары. Ұсынылған бастапқы деректерде қолданыстағы полигондарды рекультивациялау шығындарын дұрыс анықтауға арналған көрсеткіштердің көпшілігі жоқ. Есептеулер үшін полигон алаңының 1 га шығындарының көрсеткіші алынды, бұл ретте облыс бойынша полигондар бойынша орташа толтыру коэффициенті – 75%.

      Кесте 37– Полигонды рекультивациялаудың техникалық-экономикалық көрсеткіштері

Аты

Бірлік

Индекс

Абай а/о (Ескелді ауданы)

Учаскенің жалпы жер көлемі,
соның ішінде:

га

2.7

Қалпына келтірілген жердің жалпы ауданы

га

2.0

Жұмыстың жалпы сметалық құны

мың теңге

91 750

      Материалдық-техникалық базаны қалыптастыру бойынша негізгі іс-шаралар

      Жетісу облысы Ескелді ауданы бойынша Қалдықтарды басқару бағдарламасының материалдық-техникалық базасын және қаржылық көрсеткіштерін қалыптастыру бойынша негізгі іс-шаралар төмендегі кестеде көрсетілген (Кесте 38).

      Кесте 38- Жетісу облысы Ескелді ауданы бойынша Қалдықтарды басқару бағдарламасының материалдық-техникалық базасын және қаржылық көрсеткіштерін қалыптастыру жөніндегі негізгі іс-шаралар

Оқиға атауы

Қаржыландыру көзі

Қаржылық қамтамасыз ету параметрлері, мың теңге

Барлығы

2024

2025

2026

2027

2028

2029

Бөлім. Ғылыми-зерттеу, тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар

Контейнер алаңдарын, ірі көлемдегі қалдықтарды жинау алаңдарын және қайталама шикізатты жинау пункттерін орналастыру схемаларын әзірлеу

Республикалық бюджет

6000

-

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

6 000,0

-

-

-

-

-

Басқа көздер

-

-

-

-

-

-

Полигондарды рекультивациялау бойынша жобалық-сметалық құжаттаманы әзірлеу

Республикалық бюджет

9 900

-

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

-

-

-

9 900,0

-

-

Басқа көздер

-

-

-

-

-

-

Коммуналдық қалдықтардың түзілуі мен жинақталуының нормативтерін есептеу/түзету

Республикалық бюджет

2000

-

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

1000,0

-

-

-

-

1000,0

Басқа көздер

-

-

-

-

-

-

Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және орналастыру бойынша халыққа тарифтерді есептеу/түзету

Республикалық бюджет

2000

-

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

1000,0

-

-

-

-

1000,0

Басқа көздер

-

-

-

-

-

-

Бөлім бойынша жалпы

19 900,0

8 000,0

-


9 900,0

-

2 000,0

Бөлім. Қалдықтарды басқарудың өндірістік-технологиялық базасын қалыптастыру

Контейнер паркін ауыстыру. Қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру

Республикалық бюджет

29 156

-

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

7 400,0

7 400,0

7 400,0

6 956,0

-

-

Басқа көздер

-

-

-

-

-

-

Контейнер алаңдарын салу

Республикалық бюджет

14 063

-

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

3515,8

3515,8

3515,8

3515,8

-

-

Басқа көздер

-

-

-

-

-

-

Қалдықтарды жинау машиналарын ауыстыру

Республикалық бюджет

322 210

-

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

-

138 090,0

92 060,0

92 060,0

-

-

Басқа көздер

-

-

-

-

-

-

Қайталама шикізат пен қауіпті қалдықтарды қабылдаудың стационарлық пункттерін орнату

Республикалық бюджет

4 800

-

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

-

-

-

-

-

-

Басқа көздер

-

-

-

4 800

-

-

Қайта өңделетін материалдар мен қауіпті қалдықтарды жинаудың жылжымалы пункттерін ұйымдастыру

Республикалық бюджет

12 450

-

-

-

-

-


Жергілікті бюджет

-

-

-

-

-

--

Басқа көздер

-

-

-

-

12 450,0

-

Полигонды рекультивациялау (рұқсат етілген полигон)

Республикалық бюджет

99 090

-

-

-

-

-

-

Жергілікті бюджет

-

-

-

33 030,0

33 030,0

33 030,0

Басқа көздер

-

-

-

-

-

-

Бөлім бойынша жалпы

481 769

10 916

149 006

102 976

140 362

45 480

33 030

Оқиғалар бойынша жалпы

501 669

18 916

149 006

102 976

150 262

45 480

35 030

      Ескерту: объектілерді салу құны мемлекеттік сараптаманың оң қорытындысын алған ұқсас жобаларға негізделген

      ИНСТИТУЦИЯЛЫҚ БӨЛІМ

      Қалдықтарды басқарудың аймақтық жүйесінің ұйымдық моделі

      Бұл бөлімде Жетісу облысы бойынша тұтыну қалдықтарын басқарудың өңірлік жүйесін (бұдан әрі – Өңірлік жүйе) әзірлеу ведомстволық бағыныстағы аумақта қалдықтарды экологиялық қауіпсіз басқаруды қамтамасыз етудің стратегиялық мақсатын және оған қол жеткізу құралдарын анықтайды. . Ескелді ауданының ТҚҚ басқару жүйесі Жетісу өңірінің облыстық коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесінің құрамдас бөлігі болып табылады.

      Өңірлік жүйені енгізудің негізгі бағыттары:

      1)елді мекендердің аумақтық орналасуын және көліктік байланыстардың, оның ішінде шағын елді мекендер үшін қалдықтарды өңдеу объектілерін орналастырудың өңірлік қағидатын ескере отырып, қолжетімді үздік технологияларды пайдалана отырып, қалдықтарды басқару технологияларын әзірлеу;

      2)қалдықтарды экологиялық қауіпсіз басқаруды қамтамасыз етудің экономикалық және қаржылық тетіктерін;

      3)қалдықтарды экологиялық таза басқаруды ақпараттық-талдамалық қамтамасыз ету;

      4)экологиялық білім беру және қалдықтарды басқару саласында білім беру.

      Ауданның қалдықтарды басқару жүйесіндегі қиындықтар және даму сценарийлері

      Қалдықтарды басқарудың өңірлік жүйесін құруға қойылатын талаптар келесі міндеттерді анықтайды:

      1)ауданда коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесін құру;

      2)коммуналдық қалдықтарды басқару саласында инфрақұрылым құру;

      3)рұқсат етілмеген қалдықтарды орналастыру орындарын жою

      Неліктен бұл ауданда ұсынылғанЖетісу облысының Өңірлік қалдықтарды басқару жүйесінің бірлігі ретінде аудандық қалдықтарды басқару моделін құру.

      Ескелді ауданы үшін облыстың елді мекендері Жетісу өңірі үшін ұсынылып отырған ҚҚҚ басқарудың өңірлік жүйесінің бөлігі болған жағдайда қалдықтарды басқарудың және оны бағалаудың түпкілікті нәтижесі тиімдірек болатындығын атап өткен жөн.

      Осы Бағдарламада көзделген іс-шараларды іске асыру, сондай-ақ Жетісу өңірінде КҚҚ басқарудың Өңірлік жүйесін құру облыс әкімдігі қабылдаған институционалдық және ұйымдастырушылық үлгілердің түрлеріне байланысты.

      Келесі сценарийлер мүмкін:

      1)инерциялық– қалдықтарды басқарудың қолданыстағы тәртібін сақтау.

      Аудандағы қолданыстағы санитарлық тазалау схемасы өткен ғасырдың аяғында жасалып, халыққа тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, шығару және кәдеге жарату бойынша қызметтердің толық кешенін көрсетуге мүмкіндік бермейді. ТҚҚ жинау мен шығаруды тұрғындар өз бетінше жүзеге асырады. Облыстың көптеген ауылдық елді мекендерінде аумақтарды жоспарлы және жүйелі түрде тазарту жүйесі жұмыс істемейді, қалдықтар рұқсат етілмеген полигондарда өртеледі немесе көміледі; Инерциялық нұсқада тұрмыстық қатты қалдықтарды орналастырудың қолданыстағы қондырғылары белгіленген нормативтік талаптарға кезең-кезеңімен сәйкестендіріледі деп болжанады. Инерциялық опция SMR таңдауын және оларды өңдеуді есепке алмайды.

      Инерциялық нұсқада аудандық қалдықтарды басқару жүйесі келесі көрсеткіштермен сипатталады:

      -белгіленген талаптарға сай келмейтін полигондар санының артуы;

      -орталықтандырылған шығарудың, түзілген ТҚҚ көлемін есепке алудың және олардың қозғалысын бақылаудың болмауы;

      -қалдықтарды басқару саласына инвестиция тартудың мүмкін еместігі;

      -аумақтың, оның ішінде табиғи аумақтардың, рекреациялық және туристік аймақтардың экологиялық жағдайының одан әрі нашарлауы.

      2)инновациялық (ұсынылатын)– "қалдықтармен жұмыс істеу" тұжырымдамасымен сипатталатын қалдықтарды басқарудың заманауи деңгейін қамтамасыз етеді.

      Қалдықтарды және СМР басқару және өңдеу жүйесін дамытудың бұл нұсқасының негізі бірнеше әкімшілік-аумақтық құрылымдарды бір аймаққа бекіту қағидаты бойынша (техникалық және экономикалық тиімділікке сәйкес) облыс аумағын аймақтарға бөлу болып табылады. өңірде бірыңғай Аумақтық операторды/үйлестіруші агентті құру. Әрбір әкімшілік аудан облыстың облыстық коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесінің бірлігі болып табылады. Аумақтық оператордың/үйлестіруші агенттің функциялары Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен оның қызмет түрлерін кеңейтетін/толықтыра отырып, жұмыс істеп тұрған мемлекеттік кәсіпорынға жүктелуі мүмкін.

      Әрбір аймақ келесі объектілерді қамтуы мүмкін (олардың орындылығының тиісті негіздемесі бар):

      -ҚТҚ сұрыптау аймағы;

      -ТҚҚ органикалық бөлігін компосттау алаңы;

      -ҚҚҚ қалдықтарын көму алаңы;

      -халықтан қауіпті қалдықтарды (пайдаланылған энергия үнемдейтін және люминесцентті сынапты шамдар, ескі батареялар және химиялық қуат көздері, құрамында майы бар қалдықтар, пайдаланылған электронды тұрмыстық техника, тұрмыстық химия қалдықтары, көлік құралдарын жөндеу және техникалық қызмет көрсету қалдықтары) жинау алаңы; шағын және орта кәсіпорындар мен ұйымдар;

      -халықтан, шағын және орта кәсіпорындар мен ұйымдардан СМР (экоресурс пункттері) үшін стационарлық және жылжымалы қабылдау пункттері.

      -мұндай кешен "Біріктірілген алаң" мәртебесіне ие болуы мүмкін және ағындардың қозғалысын және (егер мүмкін болса және экономикалық тиімді) SMR өңдеуін логистикамен қамтамасыз ете алады.

      Сонымен қатар, ауданда Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасының талаптарына сәйкес келетін ТҚҚ орталықтандырылған жинау және шығару жүйесін құру қажет.

      Бағдарламаны іске асыру кезеңінде (2029 ж.) біз оның құрамында ұсынылған шараларды Қазақстан Республикасының аумағында экономиканың "Қалдықтарды басқару" толыққанды секторын құрудың одан әрі процесіне ауыртпалықсыз енгізуді ұсынамыз. Жетісу облысы мен Ескелді ауданы оның аумақтық бірлігі ретінде.

      ТҚҚ басқару жөніндегі уәкілетті ұйым

      Жетісу өңірінде КҚҚ басқарудың Өңірлік жүйесін құру өкілеттігі мемлекеттік кәсіпорынға (мысалы, ЖШС нысанында) берілуі мүмкін, оның ішінде. барға, оған ҚҚҚ басқаруға қосымша функциялар беріп, оның ішінде Тұтыну қалдықтарын басқару орталығын құру.

      Мұндай уәкілетті ұйымды құру қажет, өйткені осы уақытқа дейін тұтыну қалдықтарын басқаруға кешенді және жүйелі көзқарас мәселесі соншалықты жедел көтерілген жоқ, соның ішінде. Қазақстан Республикасы заңнамасының тиісті талаптарының болмауына байланысты. Қазіргі уақытта 2021 жылы Қазақстан Республикасының жаңа Экологиялық кодексінің енгізілуіне байланысты заңнамалық талаптар қатаңдатылып, оларды іске асыру жаңа тәсілдер мен шешімдерді талап етеді. Бұл ретте тұтыну қалдықтарын өңдеуге арналған инфрақұрылым объектілерін салу, қажетті техника мен жабдықтарды алу, контейнерлік алаңдарды жайластыру және т.б. үшін қомақты біржолғы қаржы ресурстары қажет, бұл қалдықтарды тартуға кедергі келтіреді. бюджеттен тыс (жеке) инвестициялар. Облыс аумағын аймақтарға бөлу және Бағдарламада көзделген шаралар инвестициялық тартымдылықты арттыруға бағытталған, соның ішінде. қажетті инфрақұрылым объектілерін құру және ТҚҚ басқарудың Аймақтық жүйесін (бұдан әрі – Жүйе) құру.

      Жетісу өңіріндегі ТҚҚ басқарудың аймақтық жүйесінің құрылымынаенгізу керекЕскелді ауданының елді мекендері. Бағдарламаны әзірлеу кезеңіне (2029 жылға дейін) бірінші кезең ретінде облыстағы барлық елді мекендердің 42,4% және 86,2% құрайтын 1000 тұрғыннан асатын елді мекендерді Жүйеге енгізу ұсынылады. оларда тұратын тұрғындардың саны.

      Коммерциялық құрылымдар мен ТҚҚ басқару жөніндегі уәкілетті ұйым (аумақтық оператор/ үйлестіруші агент) арасындағы өзара іс-қимылдың ұсынылатын схемасы төмендегі суретте көрсетілген (Сурет 11):

      Коммерциялық құрылымдардың уәкілетті ұйыммен өзара әрекеттесуінің ұсынылатын нұсқасы (ұсынылады):

      Нұсқа (Сурет 12) аймақтағы қатты тұрмыстық қалдықтарды басқарудың бүкіл процесін толық есепке алуды және бақылауды қамтиды, соның ішінде. Ескелді ауданы аумағында. Уәкілетті ұйым (бұдан әрі – Ұйым) бастапқы шикізаттың да (жинақталатын қатты қалдықтардың) да, қайта өңделген өнімдердің де, оның ішінде. аралық.

      Ұйым қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау және шығару, сұрыптау, қайта өңдеу және кәдеге жарату жөніндегі қызметтерді көрсетуге шарттар жасасады, бұл ретте аралық және түпкілікті қайта өңдеу өнімдерінің, сондай-ақ олардың құйрығының иесі болып қалады. Ұйым халықтан және заңды тұлғалардан тарифтердің алынуын қамтамасыз етеді және Жүйенің бюджетіне жауап береді. Сонымен қатар, Жүйені дамыту үшін өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген жауапкершілігі қағидаты қолданылуы мүмкін/қажет.

      Ұйым өз кезегінде, шикізатпен қамтамасыз ету және көрсетілген қызметтерге ақы төлеу бойынша шарттар жасалған Жүйе объектілерінің иелеріне кепілдік береді.

     


      Сурет 11 – Коммерциялық құрылымдар мен уәкілетті ұйымның өзара әрекеттесуінің ұсынылатын схемасы

      Қосу Бұл опция күрделі учаскелерді, соның ішінде полигондарды дұрыс дамыту және ТҚҚ өңдеуді ұйымдастыру мақсатында тарифтік қорларды, бюджеттік және басқа да инвестицияларды шоғырландыруға және оңтайлы маневр жасауға мүмкіндік беретін Ұйымның айрықша ұстанымы болып табылады. Ұйымның айрықша позициясы оған шағын жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің немесе жеке меншік иелерінің қазіргі уақытта тәжірибеде қолданылып жүрген тек ең тиімді қалдықтарды тек ішінара, шағын көлемде және іріктеп өңдеуді жоюға, үздіксіз жаппай өңдеуді жолға қоюға, қосымша қаржылық ресурс құруға мүмкіндік береді. жүйенің жалпы дамуы. Жоюға арналған өңделмеген қалдықтардың ең аз мөлшері. Полигондардың ауданын қысқарту. Сонымен қатар, Жүйені құрудың бастапқы кезеңінде қалдықтарды басқарудың барлық кезеңдерінде есепке алу және бақылау функцияларын бір қолға шоғырландыру барлық технологиялық кезеңдердегі шығындарды, шикізат пен өнімдердің саны мен сапасын анықтауға мүмкіндік береді. барлық кезеңдерді қамтиды және өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген жауапкершілігі қағидатын қолдануды және тиісінше РОП Операторымен қарым-қатынасты жеңілдетеді.

      Алу -тиімді құқықтық механизмді әзірлеу қажет.

      ҚҚҚ-ны қайта өңдеу мәселені шешу жолы ретінде

      Тапсырыс берушінің алдында күрделі міндет тұр - қосымша қаржыландыру көздерін табу үшін бизнес үшін осындай жағдайлар жасау, егер оны дереу және толығымен шешпесе (бұл шындыққа сәйкес келмейді), онда ең болмағанда маңызды прогресті бастауға мүмкіндік береді. оларға қол жеткізу перспективасы. Мұндай қосымша көздерді іздеу ҚҚҚ шығару және кәдеге жарату жүйесінің өзінде ғана мүмкін, өйткені тарифтік алымдарды немесе бюджеттік инвестицияларды түбегейлі арттыруға деген үміт мәселені белгісіз болашаққа итермелейді.

      Несиелер немесе бюджеттік емес инвестициялар арқылы қаржыландыру сияқты, біз онсыз мәселені шеше алмайтынымыз анық, қатты тұрмыстық қалдықтармен жұмыс істеу жүйесінде несие берушілермен және инвесторлармен ымырасыз есеп айырысу үшін алынуы мүмкін қосымша пайда болған жағдайда ғана мүмкін болады. одан әрі тұрақты жұмыс және даму.

      Сонымен, негізгі технологиялық – бұл экономикалық және сонымен бірге стратегиялық – міндет: қалдықтарды пайдалы қайта өңдеу.

      Бұл ретте қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату бойынша алдын ала белгіленген белгілі бір технологияларды енгізу аса сенімді емес екені ескеріледі.

      Өңірдегі қатты тұрмыстық қалдықтарды басқару және өңдеу жүйесін дамыту бойынша ұсыныстар алға қойылған мақсаттарға қол жеткізуге – қалдықтарды өңдеуге барынша мүмкін болатын материалдарды қамтамасыз етуге бағытталған.

     


      Сурет 12- Нұсқа (ұсынылады). Барлық процестерді уәкілетті ұйым басқарады

      Институционалдық схемасы

      Жетісу өңірінің қалдықтарды басқарудың өңірлік жүйесінің институционалдық схемасы (ұсынылатын нұсқа) төмендегі диаграммаларда көрсетілген (Сурет 12,Сурет 13,Сурет 14).

     


      Сурет 13- - Жетісу өңірі үшін облыстық коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесінің институционалдық моделі

     


      Сурет 14- Жетісу өңірі үшін Қалдықтарды басқару жүйесінің ұсынылатын негізгі үлгісі

      Кесте 39- Институционалдық схема Жетісу өңіріндегі қалдықтарды басқарудың аймақтық жүйесі

Жобаға қатысушының аты

Жобаға қатысушы туралы ақпарат

Жобаға қатысушының функциялары

Жобаға қатысушының жауапкершілігі

1.

Бағдарлама әкімшісі

"Энергетика және тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық бөлімі" мемлекеттік мекемесі

1)Тұрмыстық қатты қалдықтарды басқару және өңдеу саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру

1)Уәкілетті ұйымды құру, қолдау және оның қызметін бақылау

2.

Бағдарламаның тең әкімшісі

"Табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасы" мемлекеттік мекемесі

1)Облыста қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік экологиялық саясатты жүзеге асыру.
2)Қоршаған ортаны қорғау шараларын әзірлеу

1)Уәкілетті ұйымның ағымдағы қызметінің экологиялық мониторингі

3

Жобаға қатысушы 1 (инвестициядан кейінгі кезеңдегі теңгерім ұстаушы)

Уәкілетті ұйым

1)Қалдықтарды және қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесін ұйымдастыру, басқа қатысушылардың қызметін бақылау, үйлестіру.
2)Автоматтандырылған ақпараттық жүйені құру (Қалдықтарды басқарудың аймақтық жүйесі).
3)Облыстық қалдықтарды басқару және қалдықтарды басқару жүйесі объектілерін инвестициялау, жобалау және салу.
4)Облыстағы филиалдардың/өкілдіктердің жұмысын ұйымдастыру.
5)Тиісті ғылыми-зерттеу және тәжірибелік-конструкторлық жұмыстарды жүргізу
6)Қалдық ағындарын басқару, қызмет көрсетудің барлық түрін жеткізушілерді таңдау, халық үшін тарифтік саясатты қалыптастыру.
7)Аймақты тазалау, тазалау.
8)Коммуналдық қалдықтарды қалыптастыру және жинақтау нормативтерін, халыққа арналған тарифтерді әзірлеу және Мәслихатқа бекітуге ұсыну.
9)Контейнер алаңдарын орналастыру схемасын әзірлеу және бекіту, оның ішінде ірі көлемдегі қалдықтарды жинау және СМР жинау алаңдары.
10)Контейнер алаңдарын күтіп ұстауды бақылау.
11)ROP-пен әрекеттесу.

1)Жүйелік инфрақұрылым объектілерін басқару үшін операторларды конкурстық іріктеу үшін құжаттар пакетін әзірлеу (біліктілік талаптары, конкурстық құжаттама, аумақтық лоттарды бөлу және негіздеумен аумақтық қалдықтарды басқару схемасы).
2)Тендер өткізу және операторларды таңдау
3)Өз құзыреті шегінде Жүйені нормативтік-құқықтық және қаржылық қамтамасыз ету
4)Жүйелік қондырғы операторларының ағымдағы қызметін бақылау
5)МЖӘ принциптерін жүзеге асыру.
6)Қалдықтарды басқарудың аймақтық жүйесін (ҚҚБЖ) құру.
7)Қалдықтарды басқарудың өңірлік бағдарламасын іске асыру.
8)Қалдықтарды, соның ішінде ҚҚҚ басқаруды бақылау.
9)Аумақты санитарлық тазалауды дамыту бағдарламалары мен жоспарларын қалыптастыру және іске асыру, қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы нормативтік құқықтық базаны жетілдіру, оның ішінде Жетісу өңірінде қалдықтармен жұмыс істеу саласында бірыңғай техникалық және тарифтік саясатты қалыптастыру.
10)Қалдықтардың пайда болу көлемдері мен көздері, оларды қайта өңдеу және орналастыру объектілері, сондай-ақ қалдықтарды орналастыру үшін төлемдерді жинау туралы бірыңғай дерекқорды қамтитын "Қалдықтарды басқару" ААЖ құру және жүргізу.
11)Қалдықтарды рұқсатсыз тастау мүмкіндігін жою.
12)Облыста қалдықтарды, қайталама шикізатты және қайталама өнімдерді басқару объектілерінің кешенін құру, олардың экологиялық және экономикалық тиімді жұмыс істеуін кейіннен қамтамасыз ету, тиісті есепке алу мен мониторингті ұйымдастыру бойынша инвестициялық және құрылыс процесі.
13)РОП-пен келісімдер жасау.
14)PR компаниясы

4.

Жобаға қатысушы 2 (Операциялық ұйым)

Уәкілетті ұйым/конкурс негізінде келісім-шарт бойынша тартылған мамандандырылған компаниялар.

1)Өңірлік қалдықтарды басқару жүйесі мен СМР АЭҚ объектілерінің аумақтарында тиімді жүйенің жұмыс істеуін техникалық қамтамасыз ету.

1)Облыстағы қалдықтарды және қайталама ресурстарды басқару жүйесінің объектілерін басқару.

5.

Жобаға қатысушы 3

Жетісу облысы бойынша экология департаменті

1)Өз құзыреті шегінде қалдықтарды басқаруға бақылауды жүзеге асыру.
2)Қалдықтарды басқару және қалдықтарды басқару жүйесін консультативтік және әдістемелік қамтамасыз ету

1)Уәкілетті ұйымның ағымдағы қызметінің экологиялық мониторингі.
2)Тұтыну қалдықтарын есепке алу, қайта өңдеу және кәдеге жарату бойынша белгіленген нормалар мен ережелерді сақтау.

6.

4 жобаның қатысушысы

Ауданның жергілікті атқарушы органдары

1)АТЭ аумағында қалдықтар мен қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесін ұйымдастыру.
2)АТЭ аумағында қалдықтарды басқарудың аумақтық схемасын әзірлеу және бекіту.
3)Қызметтердің тұтынушысы (қоғамдық орындардан қоқыс шығару, аумақты тазалау, мемлекеттік сектор қызметтері)

1)АТЭ аумағында Аймақтық бағдарламаны және қалдықтарды басқару схемасын іске асыру.
2)РМУО объектілерін орналастыру үшін жер телімдерін бөлу, учаскені таңдау актілерін дайындау, қоғамдық тыңдаулар мен талқылаулар өткізу.
3)АТЭ аумағында облыстық Схемаға сәйкес қатты тұрмыстық қалдықтарды және қайталама шикізатты есепке алуды, бақылауды, экологиялық қауіпсіз және экономикалық тұрғыдан тиімді жинауды, жинақтауды, әкетуді (тасымалдауды), залалсыздандыруды және пайдалануды ұйымдастыру.
4)АТЭ инфрақұрылым объектілерін санитарлық тазалауды қамтамасыз ету бойынша жұмыстарды ұйымдастыру.
5)Әрбір АТҚ-да қалдықтарды басқарудың аумақтық схемаларын әзірлеу және бекіту.
6)Облыстық және аудандық аумақтарда қалдықтарды басқарудың облыстық жүйесі объектілерінің (контейнер алаңдарының, қатты тұрмыстық қатты қалдықтарға арналған контейнерлердің, бункерлердің, уақытша сақтау орындарының, лагуналардың, полигондардың, полигондардың орналасуы) орналасуымен қалдықтарды басқару тәртібін әзірлеу және жергілікті атқарушы органдармен бекіту. ақпараттық стендтер және т.б.).
7)Тәрбие және үгіт-насихат жұмыстары.

7

5 жобаның қатысушысы

Жетісу облысының қадағалау органдарының аумақтық бөлімшелері

1)Қалдықтарды басқару және SMR бойынша нормативтік талаптардың сақталуын бақылау

1)Қазақстан Республикасының қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы заңнамасының қолданыстағы талаптарын сақтау, олардың өкілеттіктері мен құзыреттеріне сәйкес қалдықтарды өңдеу объектілерін орнату және оларға техникалық қызмет көрсету.

8

6 жобаның қатысушысы

ROP операторы
("Жасыл Даму" АҚ)

1)Қалдықтарды басқаруды жетілдіру, сондай-ақ EPR принципін енгізу.

1)Қайта өңдеуді қамтамасыз ету ең үнемді және экологиялық тиімді жолмен жүзеге асырылады.
2)Кәдеге жарату ақысы төленген қаптаманы таңбалау.
3)Бекітілген таңбамен белгіленген қаптама қалдықтарын жинау, жою және кейіннен қайта өңдеу.
4)Қалдықтарды дұрыс жинаудың маңыздылығы туралы халықты хабардар ету мақсатында ақпараттық науқандарды өткізу.

9

7 жобаның қатысушысы

Жетісу өңіріндегі, оның ішінде Ескелді ауданындағы шаруашылық жүргізуші субъектілер

1)ТҚҚ экологиялық қауіпсіз басқаруды қамтамасыз ету.

1)ТҚҚ есепке алуды, өндірістік бақылауды және экологиялық қауіпсіз басқаруды ұйымдастыру.
2)ТҚҚ жинау және шығару бойынша келісім-шарттар жасау
3)Инфрақұрылым қалдықтарын бөлек жинау
4)Өндірістік қалдықтарды басқару бағдарламаларын әзірлеу

      Ескелді ауданы үшін Жетісу өңірінің қалдықтарды басқарудың өңірлік жүйесін құрудың нәтижелері:

      1.Тұрмыстық қатты қалдықтардың пайда болуы мен қозғалысының автоматтандырылған коммерциялық есебі.

      2.Қалдықтардың ағынын, оларды өңдеу және кәдеге жарату әдістерін бақылауды қамтамасыз ету.

      3.Табиғи ортаға теріс әсерді азайту.

      4.Барлық деңгейдегі бюджеттерге қалдықтарды орналастыру үшін төлемдерді жинауды ұлғайту.

      5.Қалдықтардың түзілу көлемі мен көздері туралы бірыңғай деректер базасын құру.

      6.Спонтанды полигондарды жоюға арналған бюджеттік шығындарды жою.

      Өндірушілердің (импорттаушылардың) кеңейтілген жауапкершілігі қағидатын іске асыру

      Өндірушінің (импорттаушының) кеңейтілген жауапкершілігі қағидатын (бұдан әрі – ЭПР) тиімді іске асыру мыналардысыз мүмкін емес:

      1.Облыста қатты тұрмыстық қалдықтарды басқаруға жауапты уәкілетті ұйым – аумақтық оператор/үйлестіру агенті институтын құру.

      2.Қалдықтарды басқарудың аймақтық схемасы стратегиялық жоспарлау мен бақылау құралы болып табылады.

      3.Өңірлік қалдықтарды басқару бағдарламасы аймақтық схеманы қаржыландыру құралы болып табылады.

      4.Өндірушінің кеңейтілген жауапкершілігі тұтыну қалдықтарын қайта өңдеуге арналған қаражат көзі болып табылады.

      5.Қалдықтарды басқару мемлекеттік қызмет ретінде – қалдықтармен жұмыс істеуге арналған бірыңғай тарифтер.

      Өңірдегі қалдықтарды басқару жөніндегі уәкілетті ұйымның қызметі әзірленген және әкімдікпен келісілген аймақтық аймақтарға бөлу схемасына сәйкес МЖӘ форматында ұйымдастырылуы мүмкін.

      Қалдықтарды басқару моделін енгізу құралдары

      Аймақтық схеманы жасау кезіндегі негізгі міндеттердің бірі ақпаратты жинау және өңдеу болып табылады. Қалдықтарды басқару нарығының барлық қатысушылары туралы сенімді деректерді мүмкіндігінше тезірек алу қажет. Бұл жүздеген және мыңдаған заңды тұлғалар (қалдық шығаратын компаниялар), ондаған қалдықтарды тасымалдайтын компаниялар (ондаған және жүздеген көліктер), мыңдаған контейнер алаңдары. Мәліметтерді жинаудың осы кезеңіндегі қателіктер қалдықтарды басқарудың дұрыс емес аумақтық схемасын құруға әкелуі мүмкін.

      Қалдықтарды басқару саласында басқару, мониторинг және шешімдер қабылдау жүйесін құру мақсатында уәкілетті ұйымның базасында Жетісу облысының қалдықтарды басқарудың өңірлік жүйесі үшін ААЖ құрылсын, оның бөлімшесі болып табылады. Ескелді ауданы.

      ААЖ құрудың мақсаты – Жетісу облысының аумағында, оның ішінде Ескелді ауданының аумағында ұйымдастыру және енгізу жүйесі туралы деректерді жинау, сақтау, жаңарту, өңдеу, талдау, жоспарлау, визуализациялау процестерін автоматтандыру. .

ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР

      Жүргізілген зерделеу нәтижелері бойынша Ескелді ауданы бойынша 2024-2029 жылдарға арналған осы Қалдықтарды басқару бағдарламасында көзделген іс-шараларды жүзеге асыру үшін 501 669 мың теңге қаржы қаражаты қажет, оның ішінде 484 419 мың теңге жергілікті бюджет және 17 250 мың теңге – басқа да бюджеттен тыс көздер.

      Ұсынылған іс-шаралар мен қажетті қаржы ресурстары туралы мәліметтер 7-бөлімде берілген.

      Кесте 40 – Бағдарлама іс-шараларын іске асыру үшін қажетті қаржылық ресурстар

Жылдар бойынша

Барлығы
мың теңге

Республикалық бюджет
мың теңге

Жергілікті бюджет
мың теңге

Басқа қаржыландыру көздері
мың теңге

2024

18 916

-

18 916

-

2025

149 006

-

149 006

-

2026

102 976

-

102 976

-

2027

150 262

-

145 462

4 800

2028

45 480

-

33 030

12 450

2029

35 030

-

35 030

-

Барлығы:

501 669

-

484 419

17 250

БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖОСПАРЫ ЖӘНЕ БАСЫМДЫҚ ӘРЕКЕТТЕР

      Бұл бөлімде Бағдарламаның нысаналы индикаторларына қол жеткізу мақсатындағы басым іс-шаралар және оларды іске асыру жоспары берілген (4-бөлім).

      Қалалық қалдықтарды басқару бағдарламасының басымдылығы мен іске асыру жоспары екі бөлікке бөлінген (Кесте 41 және кесте 42).

      1. Жетісу өңірі деңгейінде, оның құрамына келесі іс-шаралар кіреді:

      -Ақпараттық оқиғалар

      -Тәрбиелік іс-шаралар

      -Ғылыми-зерттеу, тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар

      -Ұйымдастырушылық іс-шаралар

      -Жүйелік шаралар (Нормативтік құқықтық базаны жетілдіру бойынша шаралар)

      2. Ескелді ауданы әкімдігі деңгейінде:

      -Ғылыми-зерттеу, тәжірибелік-конструкторлық жұмыстар.

      -Қалдықтарды басқарудың өндірістік-технологиялық базасын қалыптастыру.

      Кесте 41– Жетісу өңірінде ТҚҚ басқару бағдарламасының басым бағыттары мен іске асыру жоспары

     


     


     


     


      Кесте 42- Ескелді ауданы бойынша ТҚҚ басқару бағдарламасының басым бағыттары мен іске асыру жоспары