Об утверждении программы по управлению коммунальными отходами по Каракиянскому району Мангистауской области на 2024 - 2028 годы

Решение Каракиянского районного маслихата Мангистауской области от 21 октября 2024 года № 20/179

      В соответствии с подпунктом 1) пункта 3 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстан, подпунктом 15) пункта 1 статьи 6 Закона Республики Казахстан "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан", приказом министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 18 мая 2023 года № 154-п "Об утверждении методических рекомендаций местным исполнительным органам по разработке программы по управлению коммунальными отходами", Каракиянский районный маслихат РЕШИЛ:

      1. Утвердить программу по управлению коммунальными отходами по Каракиянскому району Мангистауской области на 2024-2028 годы.

      2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Председатель Каракиянского районного маслихата Ж. Калаубай

  Приложение к решению
  Каракиянского районного маслихата
  от "21" октября 2024 года № 20/179

ПРОГРАММА ПО УПРАВЛЕНИЮ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ КАРАКИЯНСКОГО РАЙОНА МАНГИСТАУСКОЙ ОБЛАСТИ НА 2024-2028 ГОДЫ

      Оглавление

СПИСОК СОКРАЩЕНИЙ

3

ТЕРМИНЫ И ОПРЕДЕЛЕНИЯ

4

ПАСПОРТ ПРОГРАММЫ

5

ВВЕДЕНИЕ

7

1. АНАЛИЗ ТЕКУЩЕГО СОСТОЯНИЯ УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ

8

1.1 Общие сведения

8

1.2 Оценка существующей системы управления коммунальными отходами

12

1.2.1 Накопление и раздельный сбор, охват вывозом

12

1.2.2 Транспортировка

13

1.2.3 Сортировка и переработка

13

1.2.4 Захоронение

14

1.2.5 Данные по выделенным средствам и проведенной работе в области управления коммунальными отходами за последние 3 года

15

1.3 Анализ системы управления отдельными видами отходов

18

1.4 Выводы по анализу текущей ситуации по управлению коммунальными отходами

19

1.5 Анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз в секторе управления коммунальными отходами

20

2. НАЦИОНАЛЬНОЕ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВО, РЕГУЛИРУЮЩЕЕ УПРАВЛЕНИЕ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ

22

2.1 Политика РК в сфере управления отходами

22

2.2 Требования экологического законодательства к организации рациональной и экологически безопасной системы управления коммунальными отходами

22

2.2.1 Компетенция местных исполнительных органов в управлении коммунальными отходами

22

2.2.2 Требования и обязательства других субъектов в системе управления коммунальными отходами

24

3. ЦЕЛИ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ ПРОГРАММЫ УПРАВЛЕНИЯ ОТХОДАМИ

25

3.1 Цель и задачи

25

3.2 Целевые показатели

25

4. ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННЫХ ЦЕЛЕЙ И СООТВЕТСТВУЮЩИЕ МЕРЫ

27

4.1 Меры по дальнейшему развитию системы сбора и транспортировки коммунальных отходов для обеспечения полного охвата населения города услугами по сбору и вывозу отходов;

27

4.2. Меры по совершенствованию системы раздельного сбора отходов

30

4.3. Меры по развитию системы переработки и утилизации коммунальных отходов, включая специфические (пищевые, строительные и крупногабаритные отходы, ОЭЭО и пр.)

33

4.4. Меры по обеспечению безопасного захоронения коммунальных отходов

35

4.5 Меры по повышению информированности населения по вопросам обращения с коммунальными отходами и усилению взаимодействия всех заинтересованных сторон

36

5. ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

38

6. МОНИТОРИНГ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

39

7. НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ

40

8. ОЖИДАЕМЫЙ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКИЙ ЭФФЕКТ

41

Приложение 1. Методика определения показателей Программы по управлению коммунальными отходами города Актау на 2024-2028 гг.

42

Приложение 2. ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

44

Приложение 3. Сведения по нормам образования коммунальных отходов в разрезе и потребность в контейнерах и мусоровозах

49

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ

51

СПИСОК СОКРАЩЕНИЙ

ИП

Индивидуальный предприниматель

ЖК

Национальный проект "Жасыл Казахстан"

КГО

Крупногабаритные отходы

КЗЭ

Концепция по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике"

КП

Контейнерная площадка

МВО

Мусоровывозящая организация

МИО

Местные исполнительные органы

МСК

Мусоросортировочный комплекс

МЦЗТ

Некоммерческое акционерное общество "Международный центр зеленых технологий и инвестиционных проектов"

МЭГиПР РК

Министерство экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан

ООС

Охрана окружающей среды

Отдел ЖКХ

Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог

ОЭЭО

Отходы электронного и электрического оборудования

Программа

Программа по управлению коммунальными отходами

ПСД

Проектно-сметная документация

РК

Республика Казахстан

РСО

Ртутьсодержащие отходы

ТБО

Твердые бытовые отходы

ТОО

Товарищество с ограниченной ответственностью

УПР

Управление природных ресурсов и регулирования природопользования

ФЛ

Физическое лицо

ЭК РК

Экологический кодекс Республики Казахстан

ЮЛ

Юридическое лицо

ТЕРМИНЫ И ОПРЕДЕЛЕНИЯ

      Биоразлагаемые отходы - отходы, которые способны подвергаться анаэробному или аэробному разложению, в том числе садовые и парковые отходы, а также пищевые отходы, сопоставимые с отходами пищевой промышленности, макулатура.

      Коммунальные отходы - отходы потребления, включающие:

      1) смешанные отходы и раздельно собранные отходы домашних хозяйств, включая, помимо прочего, бумагу и картон, стекло, металлы, пластмассы, органические отходы, древесину, текстиль, упаковку, использованные электрическое и электронное оборудование, батареи и аккумуляторы;

      2) смешанные отходы и раздельно собранные отходы из других источников, если такие отходы по своему характеру и составу сходны с отходами домашних хозяйств.

      Крупногабаритные отходы – отходы потребления и хозяйственной деятельности (бытовая техника, мебель и другое), утратившие свои потребительские свойства и по своим размерам исключающие возможность транспортировки на специализированных транспортных средствах.

      Отходы электронного и электрического оборудования – отнесенное к отходам, непригодное или вышедшее из употребления электронное и электрическое оборудование, в том числе его узлы, части, детали.

      Пищевые отходы - отходы, сопоставимые с отходами пищевой промышленности, образующиеся в результате производства и потребления продуктов питания.

      Строительные отходы - отходы, образующиеся в процессе сноса, разборки, реконструкции, ремонта (в том числе капитального) или строительства зданий, сооружений, промышленных объектов, дорог, инженерных и других коммуникаций.

      Твердые бытовые отходы - коммунальные отходы в твердой форме.

ПАСПОРТ ПРОГРАММЫ

Наименование

Программа по управлению коммунальными отходами Каракиянского района Мангистауской области

Основание для разработки

Экологический кодекс Республики Казахстан от 2 января 2021 года № 400-VI ЗРК

Государственный орган, ответственный за разработку программы

Государственное учреждение "Управление природных ресурсов и регулирования природопользования Мангистауской области"

Основной разработчик

Общественное объединение "Организация инвалидов ЭКО – ПРОИЗВОДСТВО"

Цель программы

Совершенствование системы управления коммунальными отходами в соответствии с требованиями экологического законодательства Республики Казахстан и повышение качества предоставляемых услуг по сбору и вывозу отходов для населения Каракиянского района, Мангистауской области

Задачи программы

1)дальнейшее развитие системы сбора и транспортировки коммунальных отходов для обеспечения полного охвата населения города услугами по сбору и вывозу отходов;
2)совершенствование системы раздельного сбора отходов;
3)развитие системы переработки и утилизации коммунальных отходов, включая специфические (пищевые, строительные и крупногабаритные отходы, отходы электронного и электрического оборудования и пр.);
4)обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов;
5)повышение информированности населения по вопросам обращения с коммунальными отходами и усиление взаимодействия всех заинтересованных сторон.

Ожидаемые результаты

•повышение качества предоставляемых услуг в сфере управления коммунальными отходами;
•увеличен объем раздельного сбора, сортировки и переработки коммунальных отходов;
•минимизировано негативное влияние коммунальных отходов на окружающую среду;
•улучшатся целевые показатели Каракиянского района в сфере управления коммунальными отходами

Период

2024 – 2028 годы

Объем финансирования

Объем финансирования в Каракиянском районе Мангистауской области определяется в зависимости от объема бюджетных средств, предоставляемых местным исполнительным органам для финансирования мероприятий в области обращения с коммунальными отходами в соответствующий период

Исполнители программы

Акимат области, района, отдел жилищно-коммунального хозяйства; маслихат; общественный совет; субъекты по сбору, вывозу, восстановлению и утилизации коммунальных отходов; государственные учреждения; социальные объекты; юридические лица; индивидуальные предприниматели; неправительственные организации, население и другие заинтересованные лица

ВВЕДЕНИЕ

      Программа управления коммунальными отходами-это стратегический документ, включающий анализ текущего состояния управления коммунальными отходами и комплекс мер, направленных на достижение целевых показателей по совершенствованию системы управления коммунальными отходами.

      В соответствии со статьей 365 Экологического кодекса Республики Казахстан (далее - ЭК РК) местные исполнительные органы районов, районов районного и областного значения, районов республиканского значения (далее - МИО) организуют разработку программы управления коммунальными отходами (далее - программа). Программа утверждается местными представительными органами.

      В ходе разработки данной программы проведен анализ текущего состояния управления коммунальными отходами Каракиянского района Мангистауской области, выявлены проблемы и перспективы развития сектора управления коммунальными отходами и предложены комплексные меры по улучшению системы управления коммунальными отходами в соответствии с требованиями экологического законодательства РК.

      Программа разработана с учетом приоритетов национальных стратегических, программных и концептуальных документов, а также международного опыта.

      Реализация программы приведет к улучшению качества оказываемых услуг в сфере управления коммунальными отходами, увеличению объемов сбора, сортировки и переработки коммунальных отходов, минимизации негативного воздействия коммунальных отходов на окружающую среду, улучшению целевых показателей в области управления коммунальными отходами Каракиянского района Мангистауской области.

1.АНАЛИЗ ТЕКУЩЕГО СОСТОЯНИЯ УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ В РАЙОНЕ

      1.1. Общие сведения

      Каракиянский район — район на юге Мангистауской области. Административный центр — село Курык.

      Западная часть района омывается Каспийским морем, Казахским заливом. На территории района находится впадина Карагие, которая ниже уровня моря на 132 м. до 1993 года носил название Ералиевский район. Каракиянский район состоит из 7 сельских округов, в составе которых находится 9 сҰл:

Сельский округ

Площадь, га

Население, чел.

НаселҰнные пункты

Село Курык

168 788,1

11570

село Курык

Село Жетыбай

25 019,1

12932

село Жетыбай

Село Мунайшы

44 498

6290

село Мунайшы

Село Сенек

46 848

1817

село Сенек, село Аккудук

Сельский округ Бостан

40 720,5

2084

село Бостан

Сельский округ Куланды

18 992,7

1803

село Куланды

Сельский округ Болашак

15 043,26

691

село Болашак, село Бопай

      Общая численность населения Каракиянского района составляет - 37 187 человека, ежегодный прирост населения за последние 2 года - примерно 2-2,5 %.

      Согласно данным министерства экологии, геологии и природных ресурсов РК (далее - ЭГТРМ РК 2021) в 2023 году в Казахстане образуются 4,5-5 млн. твердых бытовых отходов (ТБО). Сбор и вывоз коммунальных отходов в РК по данным Бюро национальной статистики в 2023 году составил 4 142 952 млн тонн.

      Согласно данным МЭГиПР РК за 2021 год услугами по сбору и вывозу ТБО по всей республике обеспечены 82% населения по Мангистауской области – 88,5%.

      Источниками образования коммунальных отходов в Каракиянском районе являются частные домохозяйства, многоквартирные дома, офисные здания, коммерческие предприятия, бизнес-центры, промышленные предприятия и общественные организации, детские сады, школы, больницы, субъекты сельского хозяйства, торговые учреждения, рынки и другие места образования коммунальных отходов.

      Основными местами складирования и хранения ТБО в Каракиянском районе Мангистауской области являются специальные полигоны ТБО:

      1) Полигон Курык. Решение акима села Курык от 09.11.2005 г. № 252 от 09.11.2005 г. акт на право постоянного землепользования 13-197-001-2010.

      2) Полигон Жетыбай. Решение акима села Жетыбай от 12.06.2013 г. № 111 акт на право постоянного землепользования 13-197-004-1087.

      Полигоны ТБО находятся на балансе ЖКХ Каракиянского района.

      В соответствии с планом развития территории Мангистауской области (далее – ПРТ) на 2021-2025 годы в селах Болашак, Мунайшы Каракиянского района в 2024-2025 годах проведено мероприятие по корректировке технико-экономического обоснования и разработке ПСД для строительства нового полигона ТБО. (взято из плана развития территории Мангистауской области)

      Согласно данным Министерства экологии, геологии и природных ресурсов РК (далее - МЭГиПР РК) ежегодно в Казахстане образуются 4,5-5 млн. ТБО. По данным Национального бюро статистики сбор и вывоз коммунальных отходов ежегодно составляет 3,5 - 4,0 млн. тонны.

      В среднем в Каракиянском районе образуются 4 500 тонн коммунальных отходов в год, при уровне охвата населения услугами вывоза ТБО 80,6% (таблица 4). За последние три года образовано и захоронено на полигоне Курык: 2021 г. – 2300,0 тн, 2022 г. - 2446,4 т., 2023 г. - 2070 т., 2024 г. 1 квартал 210 т.; на полигоне Жетыбай: 2021 г. – 1100 т., 2022 г. - 1163 т., 2023 г. - 2517 т., 2024 г. 1 квартал - 223 т.

      Таблица 1. Сбор (образование), переработка и захоронение коммунальных отходов/ТБО за 2021-2023 гг. по РК и Каракиянскому району

Наименование

Единица измерения

Годы

2021

2022

2023

1

Сбор (Образование)2

1.1

Республика Казахстан

тыс.тонн

3 674,025

3 441,600

4 006,400

1.2

Мангистауская область

тыс.тонн

180,004

181,994

208,139

1.3

Каракиянский район

тыс.тонн

3,3

3,6

4,5

2

Переработка

2.1

Республика Казахстан

%

14,9

18,6

21,1

2.2

Мангистауская область

%

28,3

32,08

34,0

2.3

Каракиянский район

тыс.тонн

0

0

0

3

Захоронение

3.1

Мангистауская область

тыс.тонн

139, 090

139,120

140, 064

3.2

Каракиянский район

тыс.тонн

3,3

3,6

4,5

      Одной из основных проблем является недостаточная развитость инфраструктуры для переработки и утилизации отходов. Проблемы обращения с отходами остаются нерешенными в связи с отсутствием или недостаточным развитием необходимой для данной территории инфраструктуры.

      В существующую инфраструктуру по переработке отходов в Каракиянском районе входят 17 контейнерных площадок. Оборудованных мест для раздельного сбора отходов нет. Необходимо усилить работу по привлечению предпринимателей района в сферу обращения с отходами.

      На балансе компаний по сбору и утилизации отходов Каракиянского района 12 единиц техники, нуждающейся в ежегодном ремонте.

      Программа предусматривает выделение средств на модернизацию и строительство инфраструктуры, включая сборочные пункты и системы транспортировки.

Морфологический состав

      Согласно исследованию, основными фракциями, содержащимися в коммунальных отходах, являются пищевые отходы, макулатура и пластик (рис.1). Кроме того, значительная часть (24%) относится к другим отходам, включая текстиль, дерево, кость, кожу, резину, сад, улицу, средства гигиены и т. д.





      В настоящее время в районе отсутствуют практики и мощности по переработке пищевой фракции ТБО. В связи с этим все биоразлагаемые отходы, включая пищевые отходы, уличные сметы, садовые отходы, содержащиеся в ТБО, являются полигонами. Мусорный газ на свалках, в том числе горючий метан, образующийся при разложении биоразлагаемых отходов, может привести к пожарам и взрывам.

Нормы образования и накопления коммунальных отходов

      По Каракиянскому району решением Каракиянского районного маслихата Мангистауской области от 28 ноября 2022 года № 20/196 "Об утверждении норм образования и накопления коммунальных отходов по Каракиянскому району" для благоустроенных и неблагоустроенных домовладений на 1 жителя составляет 2,29 м³.

      Таблица 2. Тарифы для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов по Каракиянскому району

Наименование

Расчетная единица

Тенге (без налога на добавленную стоимость)

Домовладения благоустроенные

в месяц с 1-го жителя

265

Домовладения неблагоустроенные

в месяц с 1-го жителя

265

Годовой тариф на единицу (объем)

1 кубический метр (м³)

2073

      Действующие тарифы (таблица 2) были установлены в январе 2023 года.

      Тариф является единственным источником финансирования предприятий в области сбора, транспортировки и захоронения отходов. Коммунальные услуги дорожают с каждым годом, цены на спецтехнику, комплектующие и топливо значительно растут, но тарифы на сбор, вывоз и захоронение отходов во многих регионах не изменились в течение многих лет. Кроме того, с каждым годом население районов также увеличивается. В этой связи установление экономически обоснованного тарифа является очень важным и актуальным для развития системы управления отходами в Каракиянском районе.

      Также есть проблема с абонентским долгом. Только 60% охваченного населения оплачивают услуги. Так как, по информации представителей мусоровозных компаний (далее - МВК), задолженность по оплате услуг по сбору и вывозу ТБО составляет порядка 40%. Для проработки данного вопроса с 2021 года в компетенцию МИО в соответствии с ЭК РК входит обеспечение доступа к сведениям о регистрации населения для организаций, осуществляющих деятельность по сбору коммунальных отходов, с целью идентификации количества зарегистрированных граждан по месту жительства. Таким образом, субъектам, осуществляющим сбор и вывоз ТБО, необходимо обеспечить доступ к сведениям о регистрации населения для предоставления правильного счета за свои услуги.

      Физические лица, проживающие в жилых домах в соответствии с ЭК РК, обязаны пользоваться централизованной системой на основе публичных договоров и оплачивать услуги в соответствии с утвержденными тарифами. Однако эта норма выполняется частично. Жители частных домов предпочитают заключать индивидуальные договоры. Возможно, часть населения не знает о существовании публичного договора. Предприятиям невыгодно заключать отдельные договоры на оплату услуг по сбору и вывозу ТБО, рабочих мест, заработной платы и т.д. для сбора и вывоза ТБО, поэтому необходимо пересмотреть практику заключения отдельных договоров с населением и перейти к заключению публичного договора. МИО и МВК должны разместить на своих сайтах публичный договор и провести работу по информированию населения.

      1.2 Оценка существующей системы управления коммунальными отходами

      1.2.1 Накопление и раздельный сбор, охват вывозом Накопление и сбор коммунальных отходов в Каракиянском районе осуществляется двумя путями:

      - в контейнерах

      - бесконтейнерным (бестарным) методом - путем объезда территории и сбора отходов в пакетах/мешках, размещаемых в установленных местах, по графику. Бесконтейнерный вывоз осуществляется в частном секторе.

      Более половины имеющихся контейнеров устарели, помялись и требуют замены.

      Контейнерные площадки (далее КП) в селах требуют ремонта, во многих местах КП отсутствуют что не соответствует санитарным нормам.

      На сегодняшний день количество контейнеров в районе составляет 1428 контейнеров. В селе Курык – 535 штук, Жетыбай – 480 штук, Мунайшы - 353 штук, Сенек – 20 штук, Куланды - 20 штук, Бостан - 20 штук, в сельском округе Болашак контейнеров нет (сигнальная система). Установка новых контейнеров в районе производилась за счет государственных средств. В 2024 году планируется закупить 300 контейнеров.

      Расчетный объем контейнеров, необходимых для ТБО, составляет 234 штуки на район в год. (Отчет представлен в приложении № 3).

      Все коммунальные отходы, вывозимые с контейнерных площадок, захоронены на полигонах ТБО без сортировки, что не соответствует требованиям ЭК РК. Необходимо увеличить долю переработки и утилизации твердых бытовых отходов.

      Одной из основных проблем экологии является отсутствие полигонов для переработки и утилизации ТБО; отсутствие контейнеров для сбора и сортировки твердых бытовых отходов от населения; увеличение количества незаконных свалок в населенных пунктах. Для дальнейшего развития района необходимо увеличить долю переработки и утилизации ТБО, в первую очередь необходимо установить отдельные контейнеры для видов мусора, привлечь предпринимателей, занимающихся переработкой отходов, и использовать вторично. В программе предусмотрены данные мероприятия.

      Также в Каракиянском районе Мангистауской области существует значительное количество мест накопления несанкционированных отходов, что является серьезной экологической проблемой.

      Это указывает на необходимость усиления контроля и внедрения более эффективных мер по предотвращению образования новых свалок.

      Также в Каракиянском районе Мангистауской области имеется значительное количество мест сбора несанкционированных отходов, что является серьезной экологической проблемой. Это подчеркивает необходимость введения более эффективных мер для усиления контроля и предотвращения образования новых свалок. Основными причинами появления несанкционированных свалок являются отсутствие официальных мест для утилизации отходов, нехватка контейнеров для сбора твердых бытовых отходов, слабый контроль со стороны местных властей и отсутствие осведомленности общественности о правилах обращения с отходами. Многие из этих свалок возникают в результате неправильного использования коммунальных и строительных отходов.

      Местные власти совместно с общественными организациями и эко-активистами проводят рейды и информационные кампании, направленные на выявление и ликвидацию несанкционированных свалок.

      В дополнение к усилиям по повышению экологической культуры населения, эти меры могут помочь уменьшить негативное воздействие несанкционированных свалок на окружающую среду и улучшить общее состояние обращения с отходами в этом районе.

      1.2.2 Транспортировка

      Отходы предприятий доставляются автотранспортом мусоровозных предприятий (далее – МВП), сдающих отходы по полигону ТБО. Отходы населения вывозятся 1 раз в неделю.

      В районе работают предприятия по сбору и утилизации коммунальных отходов:

      -села Курык и Жетыбай обслуживает ТОО "Каспий Бек Сервис";

      -село Мунайшы - ТОО "Атамекен Тазалық";

      -село Бостан, село Куланды и сельский округ Болашак - ТОО "ALYM LTD":

      -село Куланды – ТОО "Ақиқат".

      Нехватка специализированной техники является серьезной проблемой для сбора и транспортировки отходов. Отсутствие современных мусоровозов и сортировочных машин затрудняет оперативное и эффективное управление отходами, особенно в отдаленных районах. Согласно проведенным расчетам, необходимое количество транспорта для Каракиянского района составит 33 единицы.

      Программой предусмотрено приобретение мусоровозов (2-3 единицы в год). Сведения по расчету необходимого приобретения мусоровозов содержатся в приложении № 3.

      1.2.3 Сортировка и переработка

      В основном жители самостоятельно сортируют и утилизируют картон, бумагу и т. д., сжигая их в домашних печах.

      Отдельно собранный пластик, бумага и картон должны быть переданы крупным коллекционерам или непосредственно переработчикам. Из-за удаленности от районного центра в Каракиянском районе не налажен сбор и сортировка пластика.

      Отходы электронного и электрооборудования (далее – ЭЭО) от населения не собираются, ЭЭО собирается у юридических лиц и передается специализированным предприятиям. Компании по ЭЭО занимаются переработкой электронного и электрооборудования, расходных материалов и комплектующих для их дальнейшей утилизации. Также используется возможность повторного использования оборудования и компонентов. Необходимо совершенствовать статистику в области сбора и переработки отходов, в том числе путем проведения информационной работы с представителями малого и среднего бизнеса по сбору и переработке отходов.

      1.2.4 Захоронение

      В Каракиянском районе действуют два полигона ТБО, организованные на действующих свалках и получившие разрешительные документы - полигон ТБО в селе Курык и полигон ТБО в селе Жетыбай.

      Земельный участок с сбросом ТБО в селе Жетыбай. В 2008 году получено заключение государственной экологической экспертизы № 301 от 15.05.2008 года на строительство полигона. Полигон заполнен на 40%.

      Схема расположения полигона с.Жетыбай




      Полигон в селе Курык получил заключение от 23 августа 2006 года № 15-311/06 на рабочий проект по строительству "полигонов ТБО в селах Шетпе, Курык, Бейнеу". Полигон площадью 10,0 га начало деятельности полигона с 2013 года. На сегодняшний день нагрузка на полигон составляет 70%.

      Схема расположения полигона Курык




      Соответственно, на данном этапе необходимо начать реализацию запланированных мероприятий (согласно ПРТ) по разработке ТЭО и ПСД для строительства новых полигонов в селах Болашак, Мунайшы Каракиянского района.

      Для существующих полигонов необходимо разработать проекты ликвидации, создать ликвидационные фонды для их дальнейшего восстановления. Полигон захоронения отходов может рассматриваться как закрытый только после выполнения должностными лицами уполномоченного органа в области охраны окружающей среды и государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологической службы итоговой проверки на месте, оценки всей информации, предоставленной владельцем полигона, и уведомления об одобрении закрытия полигона.

      После закрытия полигона владелец полигона должен осуществлять рекультивацию территории и в течение пяти лет проводить мониторинг выбросов мусорного газа и фильтрата. Средства на восстановление нарушенных земель и последующий мониторинг поступают из ликвидационного фонда полигона. После выполнения владельцем полигона рекультивации полигона в соответствии с условиями проекта и принятия выполненных работ актом приемочной комиссии с участием уполномоченного органа в области охраны окружающей среды владелец прекращает проведение мониторинга окружающей среды.

      1.2.5 Данные по выделенным средствам и проведенной работе в области управления коммунальными отходами за последние 3 года

      Были проанализированы закупки ЖКХ по состоянию на май 2024 г. В этот же период из местного бюджета были выделены деньги на мероприятия по сокращению отходов ЖКХ района: на 2023 – 2024 годы для работы с подрядчиком ТОО "Атамекен тазалык" - 26 320 тыс.тенге; На 2024 год для работы с подрядчиком ТОО "ALYM LTD" - 6 940 364 тыс.тенге.

      Для приобретения контейнеров под раздельный сбор отходов (вторичного сырья) денежных средств не выделялось.

      Услугами по вывозу отходов в основном пользуется большинство государственных органов, самостоятельно заключающих условия вывоза и утилизации отходов за свои средства. Вывоз медицинских отходов закупается местными районными больницами на конкурсной основе.

      В районе не выделены денежные средства на мероприятия по разработке документации в области охраны окружающей среды, характеризующиеся моделью сокращения отходов, увеличения доли раздельного сбора отходов в соответствии с законодательством РК. В настоящее время необходимо планировать сбор, хранение, переработку, размещение и утилизацию отходов, разрабатывать единый план управления отходами на всех этапах работы. Необходимо постоянно проводить инвентаризацию, учет и контроль временного хранения и состояния всех возникающих видов отходов производства и потребления. Принципы единой системы управления следующие:

      1. Ведение строгого учета образующихся отходов. Контроль всех процессов в рамках жизненного цикла отходов, установление оптимальных путей утилизации отходов в соответствии с требованиями законодательства РК и международных природоохранных стандартов.

      2. Сбор и/или накопление отходов осуществляется в соответствии с нормативными документами Республики Казахстан. Для сбора отходов должны быть специально оборудованные площадки и иметь необходимое количество контейнеров.

      3. Все образующиеся отходы проходят идентификацию и паспортизацию с привлечением специализированных лабораторий.

      4. Упаковка и маркировка отходов.

      5. Транспортировка отходов осуществляется специализированными лицензированными организациями.

      6. Сбор и хранение образующихся отходов осуществляется в специализированных контейнерах и на специально оборудованных площадках.

      7. По возможности проведения вторичного использования отходов либо передачи их физическим и юридическим лицам, заинтересованным в использовании;

      8. Вывоз твердых бытовых отходов осуществляется на специально оборудованном полигоне.

      9. Отходы, не относящиеся к ТБО, передаются сторонним организациям для размещения, утилизации, обезвреживания или переработки

      10. Полигон оборудуется и используется в соответствии с законодательными требованиями РК. В целях оптимизации управления отходами организовано заключение предварительных договоров со специализированными предприятиями на вывоз отходов производства и потребления для дальнейшей переработки/использования/утилизации, что снижает или полностью устраняет загрязнение компонентов окружающей среды. После выпуска по договору подлежат переработке следующие образующиеся отходы:

      - металлолом и сварочные электроды;

      - отработанные масла используются повторно в производстве для смазки деталей;

      - картон и бумага;

      - стеклобой;

      - текстиль;

      - древесина;

      - ТБО по договору вывозится на полигон ТБО. Вещества в отходах, которые временно накапливаются на территории предприятий, не могут мигрировать в грунтовые воды и почвы, так как обеспечивается их надлежащее хранение. Выдача отходов оформляется актом приема-передачи с приложением копии паспорта отходов. Сведения о образовании и движении отходов заносятся в журнал "Учет образования и размещения отходов".

      Количественные и качественные показатели текущей ситуации с отходами за последние три года

      Порядок управления отходами производства включает весь процесс формирования отходов до их использования, утилизации, переработки, уничтожения или передачи сторонним организациям, а также процедуру составления статистической отчетности, являющейся обязательным приложением к отчету по производственному экологическому контролю.

      В связи с тем, что население не учитывает образование и самопроизвольный выброс мусора, невозможно определить объем таких штучных изделий, как пластиковые отходы, стеклянная тара и другие отходы, количественные и качественные показатели представлены путем процентного распределения общего объема твердых бытовых отходов по популярным фракциям, по данным МВО.

      Кроме того, в ходе опроса были выявлены виды и способы утилизации отходов на долю населения сельских округов. Эти данные будут использоваться при определении целей и задач настоящей программы. Население населенных пунктов показывает примерный объем образования золы и навоза. При этом более 50% таких отходов используется в быту в виде удобрений, в бытовых печах в виде твердого топлива и др.

      Количественные показатели

      По последним данным, за последние три года в Каракиянском районе наблюдается устойчивый рост объемов отходов, что обусловлено ростом численности населения и экономической активностью. В 2021 году было зарегистрировано около 3300 тонн отходов, в 2022 году-3400 тонн, а в 2023 году-4500 тонн. Эти данные подчеркивают необходимость разработки эффективных стратегий управления отходами.

      Качественные показатели

      Морфологический состав отходов включает в себя следующие категории:

      -Органические отходы (пищевые отходы) составляют около 40% от общего объема отходов.

      -Бумага и картон - 20%.

      -Пластик - 15%.

      -Металл и стекло - 10%.

      -Прочие отходы (строительные, текстильные и т.д.) - 15%.

      Исследования показывают, что житель Каракиянского района производит в среднем около 0,8 кг отходов в день. Это значение эквивалентно годовой норме около 292 кг на человека. Учитывая население района, составляющее 37 187 человек, можно сделать вывод, что общий годовой объем образования отходов составляет около 10 850 тонн.

      Динамика образования отходов также показывает, что в летний период, когда потребление товаров и услуг увеличилось, будут самые высокие значения. В зимние месяцы, наоборот, снижение объема образования отходов на 10-15% по сравнению с летним периодом. Для точного анализа и планирования обращения с отходами необходимо учитывать не только объем, но и состав отходов, включая органические отходы, бумагу, пластик, металл и стекло. Эти данные позволяют разработать эффективные меры по их сортировке, переработке и утилизации, что особенно важно для снижения негативного воздействия на окружающую среду и повышения уровня переработки.

      Таким образом, анализ скорости образования отходов в Каракиянском районе Мангистауской области показывает необходимость внедрения более эффективных систем управления отходами, что позволит не только справиться с нарастающими объемами, но и повысить уровень экологической безопасности региона.

      1.3 Анализ системы управления отдельными видами отходов

      Опасные составляющие коммунальных отходов

      Ртутьсодержащие отходы

      В связи с нерегулируемой системой сбора ТБО и недостаточным сознанием и дисциплинированностью населения существует проблема поступления опасных отходов в контейнеры ТБО, что влечет за собой экологические риски.

      Требования к материалам и продукции, в том числе ртутьсодержащим отходам, перешедшим в категорию отходов в соответствии с ЭК РК, устанавливаются национальными стандартами в области управления отдельными видами отходов.

      Расходы, связанные с выбором специализированной организации, обслуживанием специализированных контейнеров, включая транспортировку и переработку ртутьсодержащих ламп и пищевых источников, должны покрываться за счет бюджетных средств. Для выбора специализированной организации необходимо провести конкурс (тендер), выбранная компания должна иметь лицензию и соответствовать всем установленным законодательством требованиям и требованиям национальных стандартов.

Отходы электрического и электронного оборудования

      По Каракиянскому району у юридических и физических лиц отсутствует система управления отходами генерируемого ЭЭО. На рынке уборочных услуг не определена одна организация, принимающая ЭЭО от населения.

      Как правило, ЭЭО, образующиеся у физических лиц, вывозятся в контейнеры ТБО, а затем вывозятся мусорными организациями на полигон ТБО, где они закапываются и наносят ущерб окружающей среде. Не налажена и система сбора ЭЭО от юридических лиц.

      В условиях полигона подвержены коррозии и окислению, а различные тяжелые металлы, содержащиеся в них, попадают в грунтовые и грунтовые воды, поэтому захоронение их на полигоне ТБО запрещено.

      Установлено, что в соответствии со статьей 365 ЭК РК опасные компоненты коммунальных отходов (ОЭЭО, ртутьсодержащие отходы, батареи, аккумуляторы и другие опасные компоненты) должны быть собраны отдельно и переданы на восстановление специализированным предприятиям.

      Таким образом, МИО необходимо организовать для населения систему сбора и утилизации ОЭЭО и усилить контроль за выполнением юридическими лицами требований статьи 365 ЭК РК.

Крупногабаритные отходы

      КГО (бытовая техника, мебель и т.д.) на территории Каракиянского района Мангистауской области не собираются отдельно, так как нет специальных мест для их вывоза. КГО вывозится на контейнерную площадку, а затем в общем потоке коммунальных отходов поступает на полигон ТБО.

      МИО необходимо организовать специальные места для вывоза СИП.

Строительные отходы

      Строительные отходы населения собираются в общем потоке ТБО и поступают на захоронение на существующий полигон.

      С 2021 года захоронение строительных отходов запрещено. Физические лица, осуществляющие строительство или ремонт объектов недвижимости в соответствии с ЭК РК, производят самостоятельный вывоз строительных отходов в специальные места, организованные МИО.

      МИО необходимо организовать специальные места для вывоза строительных отходов.

Пищевые отходы

      Пищевые отходы населения собираются в общем потоке ТБО и направляются на захоронение на существующий полигон. В районе нет контейнеров для раздельного сбора пищевых отходов. С 2021 года захоронение пищевых отходов запрещено.

      Таким образом, необходимо усилить работу по стимулированию раздельного сбора биоразлагаемых коммунальных отходов и контролю за соблюдением требований по их восстановлению, включая компостирование и запрет на захоронение пищевых отходов.

      1.4 Выводы по анализу текущей ситуации по управлению коммунальными отходами

      По итогам анализа текущей ситуации по управлению коммунальными отходами Каракиянского района установлено, что в районе хорошо обеспечен охват населения сбором и вывозом коммунальных отходов (84%).

      Процессы раздельного сбора, сортировки, переработки и захоронения коммунальных отходов требуют совершенствования.

      В рамках программы необходимо совершенствование системы управления коммунальными отходами и решение следующих проблемных вопросов:

      •Несоответствие КП санитарным требованиям;

      •Необеспеченность КП контейнерами;

      •Нехватка контейнеров для раздельного сбора вторичных ресурсов для обеспечения населения повсеместным раздельным сбором;

      •Отсутствие у населения системы сбора опасных компонентов коммунальных отходов (РСО, ОЭЭО, медицинских и др.) ;

      •Отсутствие раздельного сбора биоразлагаемых (пищевых) отходов;

      •Отсутствие системы сбора и транспортировки крупногабаритных и строительных отходов;

      •Низкая осведомленность и культура населения в области обращения с отходами;

      •Частое сгорание свалки;

      •Недовольство и недовольство населения услугами по сбору и вывозу коммунальных отходов;

      •Неполное покрытие юридических лиц по вывозу ТБО. Отказ юридических лиц в заключении договора на выпуск ТБО;

      •Бесконтрольное размещение ТБО юридическими лицами в контейнерах для физических лиц;

      •Сложность доступа к контейнерным площадкам, отсутствие мер для нарушителей;

      •Низкий сбор тарифа на сбор, вывоз, переработку и захоронение твердых бытовых отходов;

      •Устаревшее оборудование и оборудование;

      •Захоронение отходов без тщательной сортировки;

      •Отсутствие переработки строительных и пищевых отходов;

      •Отсутствие мощностей по глубокой переработке ТБО, за счет чего можно сократить объем отходов, направляемых на захоронение на полигон;

      •Осуществление выбросов в атмосферу, негативно влияющих на окружающую среду и здоровье населения Каракиянского района Мангистауской области;

      •Отсутствие на полигоне технологий сбора и утилизации свалочного газа, что негативно сказывается на объеме выбросов парниковых газов на полигоне.

      1.5 Анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз в секторе управления коммунальными отходами

      Для объективного анализа системы управления коммунальными отходами необходимо четко определить ее сильные и слабые стороны, а также имеющиеся возможности и угрозы.

      Таблица 3. Анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз

Сильные стороны

Слабые стороны

Уровень охвата населения услугами вывоза ТБО;
Работа по строительству МСК;
Взаимодействие МИО с бизнесом, МВО, населением;
Строительство новых полигонов.

Низкие тарифы на сбор, вывоз, переработку и захоронение ТБО;
Абонентская задолженность по тарифам;
Отсутствие системы раздельного сбора биоразлагаемых (пищевых),
КГО, строительных отходов и ЭЭО;
Низкая доля переработки отходов;
Захоронение отходов без сортировки;
Частое возгорание полигона;
Низкая осведомленность и культура населения в сфере обращения с отходами.

Возможности

Угрозы

Заинтересованность бизнеса в развитии системы сбора и переработки ТБО;
Наличие современных технологий, широкого ассортимента установок для компостирования пищевых отходов, переработки строительных отходов и пр.;
Наличие большого потенциала в части внедрения раздельного сбора и развития бизнеса по переработке биоразлагаемых (пищевых) и строительных отходов;
Близкое расположение района к государственной границе соседних стран, большие возможности спроса на вторичное сырье из соседних стран;
Готовность населения к раздельному сбору.

Несоответствие деятельности МИО требованиям ЭК РК;
Переполненность полигона ТБО, его несоответствие экологическим и санитарным нормам;
Выбросы в атмосферу, оказывающие негативное влияние на окружающую среду и на здоровье населения Каракиянского района;
Неудовлетворенность и недовольство населения системой управления отходами в районе;
Невыполнение стратегического плана МИО;
Несоответствие ежегодной оценки эффективности деятельности МИО.

      2.НАЦИОНАЛЬНОЕ ЗАКОНОДАТЕЛЬСТВО, ЕГУЛИРУЮЩЕЕ УПРАВЛЕНИЕ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ

      2.1 Политика РК в сфере управления отходами

      Политика РК в области управления отходами определяется концепцией по переходу РК к "зеленой" экономике (2013) и национальным проектом "Жасыл Қазақстан" (2021).

      Стратегические документы устанавливают необходимость охвата выпуском, введения раздельного сбора, увеличения доли утилизации и переработки отходов и соответственно уменьшения объема отходов, захороняемых на полигонах (таблица 4).

      Таблица 4. Цели и целевые показатели концепции по переходу РК к "зеленой" экономике и национальному проекту "зеленый Казахстан"

Наименование показателя

2021

2022

2023

2024

2025

2030

2050

Источник

Покрытие населения вывозом ТБО






100%


КЗЭ

Санитарное хранение мусора






95%


КЗЭ

Доля переработанных отходов






40%

50%

КЗЭ

Охват раздельным сбором:
по фракциям
-отдельным опасным видам отходов (медицинских и ртутьсодержащих, ОЭЭО)

 
40,0
50,0

 
50,0
55,0

 
60,0
60,0

 
70,0
70,0

 
80,0
80,0



 
ЖК

Доля переработки и утилизации:
-ТБО (от объема образования)
-промышленных отходов (от объема образования)
-отходов агропромышленного комплекса (по отношению к предыдущему году)
-опасных медицинских отходов (от собранного объема)

 
21,0
38,0
2,0

 
24,0
40,0
5,0

 
27,0
42,0
5,0

 
30,0
44,0
7,0

 
34,0
46,0
10,0



 
ЖК

      В национальном проекте "Жасыл Қазақстан" в целевом показателе по охвату раздельным сбором отсутствуют Мангистауская область и Каракиянский район. Но для Каракиянского района установление таких показателей по аналогии с другими областями РК окажет положительное влияние на развитие системы управления отходами в районе.

      2.2 Требования экологического законодательства к организации рациональной и экологически безопасной системы управления коммунальными отходами

      2.2.1Компетенция местных исполнительных органов в управлении коммунальными отходами

      Основными документами, устанавливающими требования к коммунальным отходам, являются принятые в 2021 году правила ЭК РК, управления коммунальными отходами, требования к видам или группам (совокупности видов) отходов, подлежащих раздельному сбору отходов, в том числе обязательному раздельному сбору с учетом технической, экономической и экологической целесообразности, правила благополучия.

      В рамках реализации государственной политики в области управления коммунальными отходами в соответствии с экологическим законодательством были выделены мои основные направления и основные полномочия (таблица 5).

      Таблица 5. Компетенции МИО, установленные экологическим

Законодательством

Ключевые направления

Компетенции и требования согласно экологическому законодателству

Разработка и утверждение документов и норм в сфере управления коммунальными отходами

-организация разработки программы по управлению коммунальными отходами;
-разработка норм образования и накопления коммунальных отходов;
-утверждение правил расчета норм образования и накопления коммунальных отходов;
-разработка тарифов на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение;
-определение порядка распределения тарифа между субъектами, осуществляющими сбор, транспортировку, сортировку и захоронению ТБО;

Обеспечение функционирования системы управления коммунальными отходами

-организация рациональной и экологически безопасной системы сбора коммунальных отходов, предусматривающей раздельный сбор;
-обеспечение создания и функционирования необходимой инфраструктуры для субъектов предпринимательства, осуществляющих сбор, транспортировку, сортировку, восстановления и удаления;
-определение МВО по сбору и вывозу ТБО посредством проведения конкурса (тендера);
-выделение земельных участков под строительство и размещение объектов (в том числе для обустройства КП и пунктов приема вторичного сырья), обеспечение оформления границ земельных участков;
-определение месторасположения КП и пунктов приема вторичного сырья, организация реализации единообразного строительства или реконструкции КП и используемых контейнеров;
-организация установки необходимого количества контейнеров для раздельного сбора;
-организация мест для строительных отходов и КГО, образующихся у физических лиц;
-организация транспортировки раздельно собранных отходов;
-обеспечение строительства объектов по захоронению коммунальных отходов;
-обеспечение достижения целевых показателей качества окружающей среды при управлении коммунальными отходами;
-обеспечение доступа для организаций, осуществляющих сбор, транспортировку, сортировку, восстановление, и удаление, к сведениям о регистрации населения (в целях идентификации количества граждан, зарегистрированных по месту жительства);

Мониторинг функционирования системы управления коммунальными отходами

-контроль за обращением коммунальных отходов в соответствии с ЭК РК и правилами управления коммунальными отходами;

Работа с населением и стимулирование сферы управления коммунальными отходами

-информирование населения о рациональной системе сбора, утилизации и переработки ТБО, включая раздельный сбор;
-стимулирование раздельного сбора органических коммунальных отходов и их восстановления, в том числе путем компостирования;
-организация мероприятий по стимулированию сокращения захоронения биоразлагаемых отходов, включая меры по их переработке, в частности методом компостирования и утилизации, в том числе в целях производства биогаза и энергии.

      2.2.2 Требования и обязательства других субъектов в системе управления коммунальными отходами

      Требования и обязательства МВО в системе управления коммунальными отходами:

      1)подача уведомления о начале осуществления деятельности в МЭГиПР РК;

      2) эксплуатация специально оборудованных транспортных средств;

      3) оснащение транспортных средств спутниковыми навигационными системами;

      4) заключение договоров с владельцами ТБО (публичные договоры с населением при централизованной системе);

      5) заключение договоров с субъектами предпринимательства, осуществляющими переработку или захоронение ТБО;

      6) определение отдельной периодичности вывоза для отдельно собранных отходов (фракций, видов отходов).

      Требования к объединениям собственников квартир и управляющих компаний в системе управления коммунальными отходами:

      1) содержание контейнерных площадок, КГО, а также специальных площадок для хранения прилегающей к ним территории юридическими лицами и индивидуальными предпринимателями (объединения собственников имущества, управляющие компании, обслуживающие организации и т.д.), на территории которых расположены контейнерные площадки;

      2) обеспечение организации уборки от снега и льда подъездов и подъездов к контейнерам с целью создания условий для населения в зимний период и работы специализированных транспортных средств.

      Требования к полигонам захоронения отходов:

      1) запрет захоронения пластиковых, макулатурных, картонных и бумажных отходов, тары, стеклянной тары, стеклянных обоев, ОЭЭО, литиевых и свинцово-кислотных батарей, строительных, медицинских, пищевых и жидких отходов, отходов, не удовлетворяющих критериям приема; ,

      2) запрет захоронения ТБО без предварительной сортировки;

      3) обеспечение снижения количества и опасных свойств отходов, предназначенных для захоронения на полигоне до поступления на полигон;

      4) запрет на складирование отходов вне специально отведенных мест для накопления или захоронения;

      5) запрет на смешивание отходов в целях выполнения критериев приемки;

      6) необходимость принятия оператором полигона мер по сокращению выбросов метана на полигоне путем сокращения объемов захоронения биоразлагаемых отходов и установки систем сбора и утилизации мусорного газа;

      7) наличие на полигонах ТБО системы для сбора и отвода фильтрата и мусорного газа, системы мониторинга выбросов (мусорного газа);

      8) наличие противофильтрационного экрана на строящихся полигонах ТБО;

      9) наличие на полигоне системы мониторинга фильтрата и сточных вод, образующихся в депонированных отходах, для предотвращения их негативного воздействия на окружающую среду;

      10) запрет эксплуатации полигона ТБО, выполнение которого не обеспечивается ЭК РК.

      3.ЦЕЛИ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ ПРОГРАММЫ УПРАВЛЕНИЯ ОТХОДАМИ

      3.1 Цель и задачи

      Целью программы является совершенствование системы управления коммунальными отходами в соответствии с требованиями экологического законодательства Республики Казахстан и повышение качества оказываемых услуг по сбору и вывозу отходов для объектов Каракиянского района Мангистауской области.

      Задачи Программы:

      Дальнейшее развитие системы сбора и транспортировки коммунальных отходов для обеспечения полного охвата населения района услугами по сбору и вывозу отходов; Совершенствование системы раздельного сбора отходов;

      Развитие системы переработки и утилизации коммунальных отходов, в том числе специфических (пищевые, строительные и крупногабаритные отходы, ЭЭС и др.). Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов;

      Повышение культуры и осведомленности населения по вопросам обращения с коммунальными отходами и усиление взаимодействия всех заинтересованных сторон.

      3.2 Целевые показатели

      В рамках данной программы установлены целевые показатели по совершенствованию системы управления коммунальными отходами Каракиянского района Мангистауской области (таблица 6). В приложении 1 представлена методика определения показателей, установленных настоящей программой, в целях обеспечения единого подхода к мониторингу показателей программы.

      Таблица 6. Целевые показатели по совершенствованию системы охвата населения сбором и вывозом, переработкой и захоронения отходов на 2024-2026 гг.

Целевые показатели

Текущая ситуация (2022-2023)

2024

2025

2026

1

Охват населения района сбором и вывозом ТБО

94,6 %
(6 мес. 2022)

100%

100%

100%

2

Охват раздельным сбором:
-по фракциям сухая и мокрая
-отдельным опасным видам отходов (медицинских и ртутьсодержащих, электронной и бытовой техники)

19,1%
(9 мес. 2022)

 
60%
60%

 
70%
70%

 
80%
80%

3

Доля переработки и утилизации ТБО (от объема образования)

7,2% (2021)

20%

26%

32%

4

Закрытие и рекультивация полигона ТБО в соответствии с экологическими требованиями




100%
1 ед

5

Уровень удовлетворенности
населения экологическим качеством жизни

49,1% (2021)
55,3 % (2022)

61,5%

73,8%

86,1%

      Для более эффективного управления отходами планируется расширение мощностей существующих перерабатывающих предприятий и строительство новых объектов, что позволит улучшить качество переработки и увеличить объемы восстановленных материалов. Внедрение передовых технологий, таких как системы мониторинга и контроля за процессами сбора и транспортировки отходов, также играет важную роль в улучшении общей экологической ситуации в районе.

      Эти меры направлены на создание устойчивой системы управления отходами, которая минимизирует их негативное воздействие на окружающую среду и способствует повышению уровня переработки и использования вторичных материалов.

      4.ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННЫХ ЦЕЛЕЙ И СООТВЕТСТВУЮЩИЕ МЕРЫ

      4.1 Меры по дальнейшему развитию системы сбора и транспортировки коммунальных отходов для обеспечения полного охвата населения района услугами по сбору и вывозу отходов

      Для дальнейшего развития системы сбора и транспортировки коммунальных отходов необходимо выполнение следующих мер:

      •100% охват жителей Каракиянского района Мангистауской области услугами по сбору и вывозу отходов;

      • Разработка ТЭО и ПСД для строительства полигона в селах Болашак, Мунайшы, Сенек, Бостан, Куланды по Каракиянскому району;

      •Охват населения района услугами по сбору и вывозу отходов;

      •Заключение долгосрочных контрактов и проведение конкурсов на конкурентной основе;

      •Утверждение экономически обоснованных тарифов;

      •Повышение собираемости тарифа;

      •Приведение в соответствие с санитарными нормами КП для сбора отходов. Замена и установка новых контейнеров в зависимости от объемов и специфики собираемых отходов. Обновление парка мусоровозов и другой необходимой техники.

Охват населения услугами по сбору и вывозу отходов

      Охват населения района услугами по сбору и транспортировке отходов обеспечивается за счет полного охвата услугами не только физических, но и юридических лиц. Необходимо проведения осведомительной работы с юридическими лицами, осуществляющими деятельность в жилых домах или отдельно стоящих зданиях (если нет контейнеров), по заключению договоров на услуги по сбору и вывозу ТБО с МВО, определенными МИО для обслуживания данных участков.

Заключение долгосрочных контрактов и проведение конкурсов на конкурентной основе

      Для повышения качества услуг по сбору и вывозу ТБО необходимо на конкурентной основе заключать долгосрочные контракты на управление коммунальными отходами.

      При проведении конкурса (тендера) по определению участников рынка МИО будет устанавливать требования для МИО в соответствии с ЭК РК и правилами управления коммунальными отходами.

Сборкой и транспортировкой ТБО должны заниматься специальные специалисты

      Одним из основных требований при выборе МВО является наличие в реестре МЭГТР РК компании по сбору и вывозу ТБО, то есть выдача уведомления о начале осуществления деятельности. Субъекты предпринимательства, осуществляющие деятельность по сбору, сортировке и транспортировке неопасных отходов, в соответствии с Законом РК "О разрешениях и уведомлениях" обязаны выдать уведомление о вступлении в деятельность МЭГТР РК. МВО, не соответствующие уведомительному порядку, не могут участвовать в конкурсе и оказывать услуги по сбору и вывозу ТБО, так как деятельность по сбору, сортировке и транспортировке неопасных отходов запрещается осуществлять без уведомления МЭГТР РК.

      Если компания работает с опасными отходами, она должна иметь лицензию на осуществление деятельности.

Утверждение экономически обоснованных тарифов

      Для дальнейшего развития в районе рациональной системы управления коммунальными отходами необходимо рассчитать и утвердить новые тарифы. Действующий тариф по району (265 тенге) недостаточен для создания соответствующей инфраструктуры и качественного и своевременного обслуживания населения. Установленные тарифы должны покрывать расходы организаций, специализирующихся на сборе, транспортировке, сортировке и захоронении отходов с учетом современных реалий и инфляционных процессов.

      Своевременный пересмотр, индексация и утверждение экономически обоснованных тарифов позволит обеспечить качественную работу специализированных организаций по сбору и вывозу отходов, что положительно скажется на экологическом состоянии района и здоровье населения. Своевременный пересмотр, индексация и утверждение экономически обоснованных тарифов позволит обеспечить качественную работу специализированных организаций по сбору и вывозу отходов, что положительно скажется на экологическом состоянии района и здоровье населения.

      Тарифы на сбор, вывоз и захоронение отходов необходимо пересматривать каждые 2 года с учетом инфляционных процессов.

Повышение собираемости тарифа на сбор, вывоз, переработку, захоронение ТБО и своевременную оплату населения

      Необходимо усилить взаимодействие МИО со специализированными организациями в отношении доступа к сведениям о регистрации населения.

      При регистрации граждан по месту жительства, временного пребывания (проживания) сведения о новом адресе регистрации в режиме реального времени передаются из информационной системы МВД в государственную базу данных "Физические лица" (администратор – МЮ РК), которая является эталонным банком данных и доступ к которому обеспечен для всех государственных и местных исполнительных органов (акиматов) РК.

      В рамках данной интеграции МИО будут предоставлять МВО сведения о количестве зарегистрированных граждан по адресу в обезличенном виде (без передачи персональных данных), что позволит корректно начислять платежи за сбор, вывоз, переработку и захоронение ТБО.

      Приведение в соответствие с санитарными нормами контейнерных площадок, замена и установка новых контейнеров в зависимости

      от объемов и специфики собираемых отходов

      В зависимости от вида строительства система сбора и транспортировки коммунальных отходов организуется следующим образом:

      В районах многоэтажной застройки:

      -оборудовать КП в жилых зонах;

      -установить стандартные контейнеры;

      -для вывоза отходов использовать мусоровозы с системой прессования для увеличения плотности собираемых отходов.

      В районах индивидуальной застройки:

      -установить индивидуальные контейнеры;

      -для вывоза отходов использовать мусоровозы с большим объемом и высокой компрессионной способностью.

      Для приведения в соответствие с санитарными нормами КП будут выполнены следующие мероприятия:

      Выделить на территории домовладений, организаций, культурно-массовых учреждений, зон отдыха специальные площадки для размещения контейнеров для сбора отходов с подъездами для транспорта. Устраивать площадку твердым покрытием и ограждать с трех сторон, исключая возможность распространения отходов ветром, но на высоту не менее 1,5 м.

      Размещение контейнерной площадки на расстоянии не менее 25 м от жилых и общественных зданий, детских объектов, спортивных площадок и мест отдыха населения. В районах сложившейся застройки при отсутствии возможности соблюдения санитарных разрывов расстояния устанавливаются комиссионно с участием МИО, территориальных подразделений государственного органа в сфере санитарно-эпидемиологического благополучия населения, собственников объектов и других заинтересованных лиц.

      Вывоз коммунальных отходов будет осуществляться по графику.

      Для минимизации затрат на транспортировку коммунальных отходов принимается минимальная частота вывоза отходов, соответствующая при этом установленным санитарным и природоохранным требованиям.

      При установлении частоты вывоза следует принимать во внимание объемы образования коммунальных отходов, их морфологический состав, тип и количество применяемых для сбора контейнеров (при сборе посредством контейнеров).

      Для каждой категории (фракции, вида) отходов при раздельном сборе определяется своя периодичность вывоза.

      Срок хранения отходов в контейнерах при температуре 0°С и ниже – не более трех суток, при положительной температуре - не более суток.

      Замена и установка новых контейнеров проводится в зависимости от объемов и специфики собираемых отходов и сроков их хранения. При обновлении контейнеров планируется закупить современные евроконтейнеры.

      Замена и установка новых контейнеров производится в зависимости от объема и специфики собираемых отходов и срока их хранения. При обновлении контейнеров планируется приобретение современных евроконтейнеров.

      Отходы пластика, бумаги и картона перевозятся всеми видами транспорта. Отходы стеклянной тары перевозятся любым видом транспорта с принятием мер, направленных на предотвращение порчи. При транспортировке, погрузке и выгрузке отходов стеклянной тары необходимо принимать меры, обеспечивающие их сохранность, защиту от механических воздействий.

      В рамках данной программы МИО планируется обновление, пополнение парка контейнеров в селах (согласно отчетным данным – 234 шт. в год); строительство контейнерных площадок (6-8 штук), ремонт действующих контейнерных площадок и приведение их в соответствие с требованиями санитарных норм и законодательства.

      Также необходимо пополнить/обновить парк мусоровозов, используемых МВО. По данным МВО, обслуживающего население Каракиянского района, на конец 2023 года обеспечение мусоровозами составит 12 единиц, а нормативное обеспечение специальным транспортом для вывоза отходов Каракиянского района-33 единицы.

      Обновление парка мусоровозов будет осуществляться за счет средств МВО и частных инвестиций.

      4.2. Меры по совершенствованию системы раздельного сбора отходов

      Для совершенствования системы раздельного сбора необходимо выполнение следующих мер:

      -обеспечение установки контейнеров для раздельного сбора сухой фракции ТБО на всех КП и обеспечение раздельного вывоза вторичного сырья;

      -организация системы сбора и восстановления опасных составляющих коммунальных отходов;

      -организация специальных мест и определения специализированной компании для транспортировки КГО и строительных отходов, образующихся у населения.

Обеспечение установки контейнеров для раздельного сбора сухой фракции ТБО на всех КП и обеспечение раздельного вывоза вторичного сырья

      В соответствии с требованиями к раздельному сбору отходов (пункт 8 приказа и. о. МЭГТР РК от 2 декабря 2021 года № 482) МИО обеспечивает:

      -установка необходимого количества контейнеров для раздельного сбора (не менее 2) на контейнерных площадках, определяемых исходя из численности населения, норм накопления отходов, сроков их хранения и других необходимых факторов.

      На КА, по крайней мере, отходы должны быть разделены на сухие и влажные фракции. Сухая фракция состоит из бумаги, картона, металла, пластика и стекла. Влажная фракция состоит из пищевых отходов, органических веществ, смешанных отходов и отходов по своей природе и составу, аналогичных отходам домашнего хозяйства и т. д.

      Для введения раздельного сбора пластика, бумаги и стекла во всех КА устанавливаются емкости для сухой фракции.

      Каждый контейнер для раздельного сбора отходов будет маркироваться, в том числе на казахском и русском языках:

      - информационная этикетка / запись о типе (фракции) накопления отходов;

      - данные о владельце контейнера (наименование, телефон);

      - организации, обслуживающие контейнер.

      В случае нанесения маркировки на цветные контейнеры она выполняется контрастным цветом.

      Количество контейнеров будет рассчитываться индивидуально для каждой площадки в соответствии с объемом образования и сбора, результатами инвентаризации и количеством проживающих.

      При разработке системы раздельного сбора необходимо обеспечить, чтобы отдельно собранные отходы не смешивались на всех последующих этапах управления отходами. Также необходимо определить частоту их выброса для каждой категории (фракции, вида) отходов.

      Требования по раздельному вывозу вторичного сырья будут включены в договоры с МВО.

Организация системы сбора и восстановления опасных составляющих коммунальных отходов

      Организация системы сбора и восстановления опасных компонентов коммунальных отходов будет основываться на организации конкурса на выбор подрядной организации для обеспечения раздельного сбора, транспортировки и переработки опасных видов отходов: РСО, ОЭЭО, химических источников питания, народных аккумуляторов.

      На сегодняшний день в Каракиянском районе плохо налажена или отсутствует система сбора РСО, отходов опасных компонентов коммунальных отходов от населения (ОЭЭО, химические источники питания, аккумуляторы).

      Эти типы отходов в общем потоке ТБО попадают на свалки, загрязняя почву, воду и воздух токсинами, тяжелыми металлами, стойкими органическими загрязнителями, тем самым нанося значительный ущерб здоровью людей и окружающей среде

      В соответствии с пунктом 6 статьи 365 ЭК РК опасные компоненты коммунальных отходов должны быть собраны отдельно и переданы на восстановление специализированным предприятиям.

      Для выполнения требований экологического законодательства МИО необходимо организовать систему сбора опасных компонентов коммунальных отходов от населения в соответствии с требованиями экологического законодательства и национальных стандартов путем проведения конкурса (тендера) для определения подрядной организации для оказания услуг по раздельному сбору, транспортировке и восстановлению опасных компонентов коммунальных отходов.

Ртутьсодержащие отходы

      Для организации системы сбора РСО от населения в соответствии со СТ РК 1513 ресурсосберегающие требования. Переработка отходов на всех этапах технологического цикла. Классификация и методы переработки РСО. Осуществляет основные положения МИО:

      - контроль за установкой и обслуживанием специальных универсальных контейнеров, устанавливаемых для сбора РСО, возникших у населения;

      - организация и контроль деятельности органов управления объектом кондоминиума, обеспечение мер по хранению специальных универсальных контейнеров, осуществление взаимодействия со специализированным предприятием, обслуживающим контейнер, обеспечение свободного доступа к ним, проведение разъяснительной работы с населением, хранение посторонних предметов в контейнере, наклеивание на контейнер посторонних объявлений, объявлений и т.д. не допускать;

      - организация переработки ртутьсодержащих энергосберегающих ламп, находящихся в пользовании среди населения, путем выделения средств на реализацию комплекса мер по демеркуризации для населения и приобретение работ (услуг) специализированных предприятий на ремонт (замену) контейнеров для РСО.

      Приобретение специализированными предприятиями работ (услуг) для реализации комплекса мер по демеркуризации для населения и ремонта (замены) контейнеров для РСО МИО будет производиться посредством конкурса (тендера) в соответствии с ЭК РК, главой 4 Закона Республики Казахстан "О государственных закупках" и правилами управления коммунальными отходами.

Электронное и электрическое оборудование

      СТ РК 3753-2021 "Ресурсосбережение. Работа с отходами электротехнического и электронного оборудования на всех этапах жизненного цикла, за исключением ртутьсодержащих устройств и приборов". Требования безопасности МИО должны способствовать созданию инфраструктуры, позволяющей владельцам отходов предоставлять ОЭЭП производителям или субъектам предпринимательства в сфере управления ОЭЭО с учетом плотности населения, в том числе путем выделения земельных участков для размещения объектов сбора, накопления и переработки ОЭЭО, включая контейнерные площадки и стационарные пункты приема ОЭЭО.

      МИО должно обеспечить организацию системы ремонта, восстановления ОЭЭО, а также раздельный сбор и переработку ОЭЭО от владельцев отходов, в том числе путем создания передвижных приемных пунктов ОЭЭО.

      Для организации системы сбора опасных компонентов коммунальных отходов от населения необходимо принять следующие меры:

      -создание стационарных или передвижных пунктов/пунктов сбора опасных бытовых отходов, таких как батареи, ртутьсодержащие лампы, электронное и электрооборудование;

      -обеспечение информирования населения об организованных пунктах приема отходов и пропаганды безопасного обращения с ними;

      -укрепление сотрудничества с АО "Жасыл Даму", осуществляющим функции оператора расширенной ответственности производителя с целью покрытия части расходов на сбор и утилизацию отходов.

      Для опасных компонентов коммунальных отходов будут предусмотрены стационарные пункты приема опасных бытовых отходов, таких как батареи, ртутьсодержащие лампы, электронное и электрооборудование. Пункты приема могут создаваться в магазинах (отделах магазинов, торговых точках), осуществляющих реализацию указанных товаров. Прием батарей и ртутных ламп можно организовать на территории объединений собственников квартир.

      При определении местоположения и количества пунктов приема стационарных ламп должны учитываться их доступность и удобство для населения.

      Стационарные пункты сбора ртутьсодержащих ламп оборудуются отдельным входом, недоступным для посторонних лиц, обеспечиваются необходимым количеством специальных контейнеров для сбора ламп и имеют необходимые соответствующие заключения и разрешения.

      Внедрение раздельного сбора опасных компонентов коммунальных отходов и создание пунктов вторичного сырья позволит достичь целевого показателя по раздельному сбору.

Раздельный сбор и восстановление опасных составляющих коммунальных отходов у юридических лиц

      Оставители опасных коммунальных отходов, образующихся у юридических лиц независимо от вида деятельности, также должны быть собраны отдельно и переданы на восстановление специализированным организациям (предприятиям) в соответствии с пунктом 6 статьи 365 ЭК РК.

      С субъектами малого и среднего бизнеса необходимо провести информационную работу по выявлению добросовестных и соответствующих требованиям законодательства специализированных предприятий по сбору и восстановлению опасных компонентов отходов.

      Также необходимо укрепить потенциал специализированных предприятий по учету собранных и восстановленных отходов с целью отслеживания статистики.

Организация специальных мест и определение специализированной компании для транспортировки КГО и строительных отходов, образующихся у населения

      В соответствии с пунктом 19 требования к раздельному сбору отходов приказом и.о. МЭГиПР РК от 2 декабря 2021 года № 482 МИО организовывает место площадью не менее 12 м2 с покрытием и ограждением для строительных и КГО, образующихся у физических лиц (жителей).

      Физические и юридические лица, осуществляющие строительство или ремонт недвижимых объектов, в соответствии с пунктом 17 приказа и.о. МЭГиПР РК от 2 декабря 2021 года № 482 требования к раздельному сбору отходов производят самостоятельный вывоз строительных и КГО в специальные места, организованные местными исполнительными органами.

      Согласно правилам благоустройства установлено, что вывоз крупногабаритного мусора (отходов) производится самими предприятиями, учреждениями и физическими лицами, либо мусоровывозящими предприятиями на основании договора.

      Так как плата за вывоз КГО не включена в тариф на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТБО, необходимо отдельно определить компанию по сбору и вывозу КГО и строительных отходов.

      Для определения организации по транспортировке КГО и строительных отходов от населения МИО необходимо организовать конкурс (тендер) на сбор и вывоз КГО и строительных отходов от населения за счет местного бюджета согласно закону Республики Казахстан "О государственных закупках".

      Акиматам района будет определена организация, которая будет вывозить крупногабаритные и строительные отходы. Условия взаимодействия будут установлены технической спецификацией к типовому договору. Необходимо, чтобы вывозящая компания соответствовала уведомительному порядку и входила в реестр МЭГиПР РК.

      4.3. Меры по развитию системы переработки и утилизации коммунальных отходов, включая специфические (пищевые, строительные и крупногабаритные отходы, ЭЭО и пр.)

      Для развития системы переработки и утилизации отходов необходимо выполнение следующих мероприятий:

      - по отдельным категориям: увеличение доли сбора вторичного сырья у населения и у юридических лиц от объема образования отходов вторичного сырья (пластика, бумаги и стекла); строительных отходов; крупногабаритных отходов; опасных составляющих коммунальных отходов;

      -усиление взаимодействия со специализированными предприятиями по восстановлению отходов, которые осуществляют деятельность на территории района;

      -стимулирование развития действующих производств по переработке отходов и создания мощностей по переработке и утилизации вторичного сырья.

      Для увеличения доли переработки отходов необходимо переработать отдельно собранные фракции или вторичное сырье, отсортированное мусоросортировочным комплексом, на действующих специализированных предприятиях региона, в случае отсутствия-в другие регионы или страны.

      В дальнейшем предлагается организовать и рассмотреть переработку полученного сырья до готовой продукции. В настоящее время перерабатывающие установки предлагаются поставщиками из стран СНГ в широком ассортименте и по приемлемым ценам.

      Вторичное сырье (бумага, картон, пластик, стекло и др.) будет передано специализированным предприятиям для дальнейшей переработки и производства готовой продукции.

      Восстановление отходов бумаги и картона осуществляется физическими, химическими и другими способами для производства новых изделий (бумага и картона, эковат, строительные материалы).

      Восстановление пластиковых отходов осуществляется специализированными организациями с применением технологий и оборудования, обеспечивающих экологическую безопасность технологических процессов;

      Восстановление остатков стеклянной тары осуществляется при условии соблюдения требований безопасности для окружающей среды:

      -заготовка (сортировка, мойка, переработка) отходов стеклянной тары для повторного использования;

      -механическими и термическими методами с производством новой продукции (стекловата, стеклотара, стекловолокно, плитки и другие).

      Твердое топливо (RDF) можно получить из неперерабатываемой части твердых отходов. Данный вид топлива необходимо применять на цементных заводах и ТЭЦ с целью уменьшения захоронений ТБО.

      Опасные компоненты коммунальных отходов будут направлены на утилизацию в специализированные предприятия для опасных отходов.

Пищевые отходы

      Отдельно собранные биоразлагаемые фракции ТБО, в основном пищевые и органические отходы, должны обрабатывать аэробным или анаэробным методом. Также рассмотривается возможность переработки этих отходов вместе со шламом канализационно-очистных станции. На сегодняшний день существуют различные технологии утилизации и переработки органических отходов.

      К естественному способу разложения ТБО относится компостирование. Компостирование - это технология переработки отходов, основанная на естественном биологическом разложении.

      Компостирование органических отходов может происходить как непосредственно в домашнем хозяйстве, так и из центра. Непосредственно в домашних хозяйствах компостирование осуществляется только в компостных ямах или с исрользованием специальных компостных машин. При централизованном компостировании потребители обеспечивают раздельный сбор органических веществ, которые затем выбрасываются на специально оборудованные площадки или к силосные башни, на которые укладывается компост. Впоследствии такой компост используют для нужд сельского хозяйства. В организациях и учреждениях (например, в школах), где образуется большое количество биоразлагаемых отходов и существует подсобное хозяйство, компостирование может проводиться индивидуально.

Крупногабаритные и строительные отходы

      Из КГО в пунктах сбора необходимо удалить опасные фракции, а затем направить в специализированные организации на переработку и/или утилизацию.

      Смешанные строительные отходы следует сортировать на месте сбора путем извлечения переработанного сырья и опасных компонентов. Необходимо сортировать отдельно: дерево; бумага и картон; металл (отдельно черные и цветные металлы); минеральные отходы (камень, строительный камень и кирпич, штукатурка, бетон, гипс, листовое стекло и др.); железобетонные и бетонные детали.

      Для переработки крупногабаритных строительных отходов используются дробильные и сортировочные комплексы.

      1) отходы, содержащие асбест – сланец или этернит, асбестоцементные плиты, асбестоцементные трубы, изоляционные материалы и др.;

      2) остатки красок, лаков, клеев, смол, в том числе пустая тара и материалы, пропитанные указанными отходами и др.;

      3) отходы, содержащие нефтепродукты-пропитанные изоляционные материалы, содержащие асфальтовые смолы и др.;

      4) загрязненная почва.

      Опасные строительные отходы собираются отдельно и передаются специализированным компаниям для дальнейшей переработки и/или утилизации.

      Захоронение коммунальных отходов после сортировки, не подлежащей дальнейшей переработке, осуществляется на полигоне ТБО.

      МИО организует специальные места для вывоза КГО.

      4.4. Меры по обеспечению безопасного захоронения коммунальных отходов

      На территории действующего полигона необходимо предусмотреть инфраструктуру, включающую приемку, сортировку, и только после этого закопать остаточные части ТБО.

      В соответствии с требованиями законодательства проводится поэтапное восстановление и восстановление земель территории действующего полигона. Закрытие существующего полигона ТБО допускается только после получения экологического разрешения.

      Для решения проблем с несанкционированными полигонами необходимо провести тщательный аудит всех полигонов ТБО, зарегистрированных спутниками АО "НК "Қазақстан Ғарыш Сапары". Действующая общепринятая методика обеззараживания полигона включает следующие этапы: Определение степени опасности полигона; оценка; разработка технологии обеззараживания и рекультивации.

      Технические решения по рекультивации несанкционированных полигонов принимаются после рекультивации в зависимости от функционального назначения и использования территории. Основой мер по предотвращению образования новых полигонов является профилактическая работа с субъектами малого и среднего бизнеса по 100% охвату населения района услугами по сбору и транспортировке отходов и безопасной переработке отходов к 2030 году.

      4.5. Меры по повышению информированности населения по вопросам обращения с коммунальными отходами и усилению взаимодействия всех заинтересованных сторон

      Осведомленность и поддержка общественности важны для эффективной работы программы. Повышение осведомленности общественности - это долгосрочный процесс, который необходимо проводить на регулярной основе.

      МИО играют ключевую роль в повышении осведомленности населения, распространении информации и поддержке инициатив по предотвращению отходов, а также в создании соответствующих условий (например, создание специальных мест для КГО, ОЭЭО, строительных отходов).

      В местных газетах и журналах рекомендуется публиковать статьи, направленные на просвещение населения о проблеме обращения с отходами и требованиях к надлежащему обращению с отходами.

      Сотрудниками специализированных организаций по сбору и вывозу ТБО предлагается поэтапно проводить экологические акции, разъясняющие порядок сортировки бытовых отходов и раздельное складирование в контейнеры для пластика, стекла, картона и бумажных отходов. Такие акции обычно проводятся как во дворах, где установлены контейнеры для раздельного сбора, так и там, где их еще нет. При этом населению проводятся детальные разъяснения о негативном влиянии ТБО в смешанном состоянии на полигоне на окружающую среду и необходимости введения раздельного сбора отходов. Также хорошо работает распространение среди населения цветных листовок с пояснениями о внедренной системе сортировки отходов.

      Приоритет отдается основным группам заинтересованной общественности, население (работающие и неработающие (домохозяйки, пенсионеры, дети); учителя, волонтеры, активные группы и негосударственные организации.

      Мероприятия по информированию общественности будут предусмотрены информационным планом работы с населением по обращению с отходами и будут включать: публикации в местных газетах; информационные материалы о вторичном использовании материальных ресурсов для распространения в школах, среди широкой общественности; брошюры о компостировании пищевых отходов в домашних условиях; организацию ознакомительных поездок на полигоны для учащихся и студентов.

      Переработка отходов развивается там, где МИО оказывает содействие бизнес-инициативам по раздельному сбору и переработке ТБО. Будут проведены различные встречи, круглые столы по взаимодействию МИО и бизнеса, а также других заинтересованных сторон для обсуждения предложений в области управления отходами, установки пунктов приема вторичного сырья и контейнеров и др.

Мировой опыт. Системы управления отходами в разных странах

      В странах - член ЕС используются различные системы сбора отходов, включая перерабатываемые материалы, такие как макулатура (бумага/картон), стекло, металл, пластик и органические отходы. Существующие системы делятся на следующие категории:

      Системы сбора отходов приусадебного участка: все варианты сбора отходов в упаковках, специальных пакетах, резервуарах и контейнерах, установленных непосредственно в домах жителей;

      Комбинированная уборка дома: аналогично вышесказанному, но разделение на другие фракции, такие как пластик и металл, собирается в одном контейнере;

      Пункты приема: контейнеры для различных видов отходов, установленные в общественных местах;

      Центры по переработке (переработке) бытовых отходов: места сбора отходов, которые обычно огорожены и в некоторых случаях имеют собственный персонал, где жители могут сдавать перерабатываемые бытовые отходы. Обычно это опасные и крупные отходы, электрические приборы и электроника, батареи, строительный мусор, растворители и др.

      Бутылочные машины (фандоматы, депозитная система): обычно используется для сбора стеклянных и пластиковых бутылок или металлических напитков.

5.ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

      Для достижения целей и выполнения задач разработан план мероприятий по реализации программы, который приведен в Приложении 2.

      План мероприятий сгруппирован по задачам и показателям с указанием сроков и ответственных исполнителей. План мероприятий обеспечивает комплексный подход и координацию работы всех ответственных исполнителей программы с целью достижения ожидаемых результатов.

      Корректировка плана мероприятий осуществляется по мере необходимости при наличии обоснованных предложений по результатам мониторинга. По результатам мониторинга в случае невозможности достижения поставленных целей, задач и целевых показателей настоящей программы определяются иные мероприятия и принимаются меры по выявленным проблемным вопросам.

      *повышение эффективности реализации запланированных мероприятий (определения иных мероприятий) в целях достижения установленных целей и задач программ;

      *принятие мер по выявленным проблемным вопросам.

      Отдел ЖКХ в качестве реализатора программы осуществляет следующие функции:

      •координируя действия всех исполнителей программы, формирует и обеспечивает единый централизованный комплексный подход к решению задач в области управления коммунальными отходами на территории Каракиянского района Мангистауской области;

      •взаимодействует с акиматом Мангистауской области по финансовым затратам на реализацию программы за счет бюджетных средств;

      •осуществляет взаимодействие с субъектами по сбору и вывозу коммунальных отходов, государственными учреждениями, социальными объектами, юридическими лицами, индивидуальными предпринимателями, физическими лицами по вопросам реализации мероприятий программы;

      •осуществляет корректировку мероприятий, целевых показателей, затрат на реализацию мероприятий программы с обоснованием необходимости внесения соответствующих изменений в программу, в том числе на основании поступивших предложений;

      •участвует в проверке хода реализации мероприятий программы;

      •размещает на официальном сайте акимата района.

      Исполнителями программы являются: акимат области, района и районов; маслихат; субъекты по сбору, вывозу, восстановлению и захоронению коммунальных отходов: государственные учреждения, социальные объекты, юридические лица, индивидуальные предприниматели, НПО и др.

6.МОНИТОРИНГ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

      Контроль за реализацией программы по управлению коммунальными отходами осуществляет руководство отдела ЖКХ Каракиянского района Мангистауской области.

      Мониторинг программы осуществляется путем формирования отчета о реализации программы. В отчете излагается описание реализованных мероприятий, достигнутых результатов, фактический объем финансовых средств, направленных на их реализацию, а также причины неисполнения мероприятий и отсутствие планируемых результатов за отчетный период.

      Мониторинг программы будет осуществляться один раз в год по итогам прошлого года.

      Программа и отчеты по ее реализации будут доступны общественности путем размещения на общедоступном Интернет-ресурсе.

7.НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ

      Финансирование программы и мероприятий:

      * государственный и местный бюджет;

      * частные инвестиции;

      * средства международных финансовых организаций;

      * кредиты банков второго уровня и другие источники, не запрещенные законодательством Республики Казахстан.

      Финансовые затраты на реализацию предложенной программы и выполнение установленных природоохранных мероприятий планируется осуществлять за счет бюджетных средств в соответствии со статьей 29 ЭК РК. Данный механизм позволяет использовать средства в объеме не менее суммы платы за негативное воздействие на окружающую среду, поступившей в местный бюджет в течение трех лет, предшествующих году разработки и утверждения данного плана мероприятий.

      Предлагаемые мероприятия по реализации программы планируется включить в план мероприятий по охране окружающей среды Мангистауской области, который будет разработан акиматом области на трехлетнюю перспективу исходя из типового перечня мероприятий по охране:

      - внедрение технологий по сбору, транспортировке, обезвреживанию, использованию и переработке любых видов отходов, в том числе бесхозяйных;

      - строительство, реконструкция заводов, цехов и производств, приобретение и эксплуатация установок:

      - полигоны для хранения любых видов отходов;

      - по сбору, транспортировке, переработке, сортировке, утилизации и захоронению отходов;

      - по сбору и переработке вторичных материальных ресурсов;

      - реконструкция, модернизация оборудования и технологических процессов, направленных на минимизацию объемов образования и размещения отходов.

8.ОЖИДАЕМЫЙ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКИЙ ЭФФЕКТ

      Реализация программы улучшит экологическую обстановку Каракиянского района Мангистауской области и повысит целевые показатели района и деятельность МИО в области управления коммунальными отходами.

      В процессе реализации программы будут достигнуты следующие ключевые результаты:

      * соответствие системы управления коммунальными отходами требованиям законодательства РК;

      * 100% охват сбором и вывозом коммунальных отходов;

      * введение сбора отдельно от источника образования;

      * строительство мусоросортировочного комплекса;

      * развитие переработки органических, крупногабаритных и строительных отходов;

      * повышение уровня осведомленности и культуры населения о правильной переработке коммунальных отходов.

      Таким образом, реализация комплекса мероприятий в рамках данной программы повысит качество оказываемых услуг в области обращения с коммунальными отходами в Каракиянском районе, увеличит количество сбора, сортировки и переработки ТБО и позволит минимизировать негативное воздействие отходов на окружающую среду, соответственно, повысит целевые показатели района.

      В целом программа будет способствовать значительному улучшению качества и условий жизни граждан.

  Приложение 1

Методика определения показателей программы по управлению коммунальными отходами Каракиянского района на 2024-2028 годы

Наименование целевого показателя

Периодичность и сроки формирования целевых показателей

Обоснование

Описание методики расчетов

1

Охват населения сбором и вывозом ТБО

По истечению одного года с момента утверждения программы.

Показатель соответствует концепции по переходу РК к зеленой экономике и необходим для определения доли населения, имеющей доступ к услугам по сбору и вывозу ТБО.

Показатель формируется путем деления количества жителей, с которыми всеми МВО, обслуживающими район, заключены договора, на общее количество населения района, выражая результат в процентах.
При переходе на публичные договора показатель можно получить путем деления количества абонентов (количество человек) согласно выставленным счетам на общее количество населения района.

2

Охват раздельным сбором (население или район):
-по фракциям
-отдельным опасным видам отходов
(медицинских и ртутьсодержащих, ОЭЭО)

По истечению одного года с момента утверждения программы

Показатель соответствует национальному проекту "Жасыл Казахстан".

Показатель формируется путем деления количества раздельно собранной сухой фракции ТБО (пластик, картон и отходы бумаги, стекло, металлические банки) в тоннах на обще количество образования ТБО (коммунальных отходов) в тоннах, выражая результат в процентах.
Показатель по отдельным опасным видам отходов также формируется путем деления количества раздельно собранных опасных отходов (РСО, ОЭЭО и медицинские), на общий расчетный объем





образования опасных отходов исходя из морфологического состава ТБО, выражая результат в процентах.

3

Доля переработки и утилизации ТБО (от объема образования)

По истечению одного года с момента утверждения программы.

Показатель соответствует Концепции по переходу РК к "Зеленой экономике" и национального проекта "Жасыл Казахстан".

Показатель получают путем деления количества всех переработанных и вторично использованных твердых бытовых отходов района (включая опасные компоненты коммунальных отходов), в том числе раздельно собранных отходов, отсортированных на РСО или полигоне, и вторичных ресурсов, ориентированных на экспорт, на общее количество всех твердых бытовых отходов (коммунальных отходов), образовавшихся в районе, в результате чего все проценты района.

4

Закрытие и рекультивация полигона ТБО в соответствии с экологическим требованиям

По истечению одного года с момента утверждения программы.

Показатель соответствует концепции по переходу РК к зеленой экономике

Показатель предполагает количество объектов, по которым завершены работы по рекультивации и ликвидации.

5

Уровень удовлетворенности населения услугами по сбору и вывозу ТБО (опрос)

По истечению одного года с момента утверждения программы.

Показатель соответствует национальному плану развития Республики Казахстан до 2025 года

Показатель получают в результате проведения ежегодного социологического опроса (онлайн или офлайн) населения об удовлетворенности населения услугами по сбору и вывозу ТБО в районе.

  Приложение 2

ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ


п/п

Наименование мероприятия

Форма завершения

Срок исполнения

Ответственные за исполнение

Источники финансирования

1

2

3

4

5

6

Цель - совершенствование системы управления коммунальными отходами в соответствии с требованиями экологического законодательства Республики Казахстан и повышение качества предоставляемых услуг по сбору и вывозу отходов для населения района

Задача 1. Дальнейшее развитие системы сбора и транспортировки коммунальных отходов для обеспечения полного охвата населения района услугами по сбору и вывозу отходов

Показатель 1. Охват населения Каракиянского района сбором и вывозом ТБО

1.1

Утверждение экономически обоснованного тарифа на сбор, вывоз, утилизацию, переработку и захоронение ТБО

Решение маслихата

2025-2026

Акимат района, МВП, Маслихат

Местный бюджет в рамках Плана мероприятий по ООС

1.2

Предоставление доступа к сведениям о регистрации населения для МВО без передачи персональных данных

Информация

2024

МВД, МЮ, Акимат района, МВП

Не требуется

1.3

Переход на заключение публичных договоров с населением по услугам вывоза ТБО

Информация

2024

Акимат района, МВО

Не требуется

1.4

Обновление парка контейнеров, в том числе установка новых контейнеров в частном секторе: всего 234 штук.

Отчет

ежегодно

Акимат района, районные акиматы, МВП

Местный бюджет в рамках Плана мероприятий по ООС

1.5

Строительство контейнерных площадок, определение мест строительство и количество КП

Отчет

2024-2025

Акимат района

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС

1.6

Обновление и закуп мусоровозов для обеспечения своевременного вывоза ТБО (2-3 единиц) при расчетном количестве на район 33 единиц.

Отчет

2024-2027

МВП

Средства МВО, частные инвестиции, ГЧП, Жасыл-Даму

1.7

Осведомительная кампания с юридическими лицами, осуществляющими деятельность в жилых домах или отдельно стоящих зданиях (если нет контейнеров), по заключению договоров на услуги по сбору и вывозу ТБО с МВО, определенными МИО для обслуживания
данных участков.

Отчет (письма для ЮЛ и ИП направлены)

2024

Акимат района, МВП, УПР

Не требуется

Задача 2. Совершенствование системы раздельного сбора отходов

Показатель 2. Охват раздельным сбором:
-по фракциям сухая и мокрая;
-отдельным опасным видам отходов (медицинских и ртутьсодержащих, ОЭЭО)

2.1

Установка специальных контейнеров для раздельного сбора сухой фракции ТБО

Отчет

2024-2027

Акимат района, МВП

Местный бюджет, в рамках Плана
мероприятий по ООС

2.2

Организация конкурса по определению подрядной организации для обеспечения раздельного сбора, транспортировки и переработки опасных видов отходов: РСО, ОЭЭО, отработанных ртутьсодержащих энергосберегающих ламп и химических источников питания, аккумуляторов, медицинских отходов, образующихся у населения

Итоги конкурса, подрядные компании определены

2024

Акимат района

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС

2.3

Организация стационарных пунктов/точек сбора опасных бытовых отходов, таких как батарейки, ртутьсодержащие лампы, электронное и электрическое оборудование, медицинские отходы в общественных местах (торговые центры, отделения почты, центры обслуживания населения и пр.)

Отчет, пункты приема установлены

2024-2027

Акиматы районов, подрядная организация, специализированн ые компании по управлению отходами

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС

2.4

Анализ и определение специализированных предприятий по сбору, транспортировке и восстановления опасных составляющих коммунальных отходов, которые соответствуют требованиям законодательства, и могут оказывать услуги по сбору, транспортировке и переработке отдельных видов опасных отходов для государственных учреждений, бюджетных организации и другим юридическим лицам в районе

Отчет

2024

Акимат района, акиматы районов

Не требуется

2.5

Проведение регулярной акции (1 раз в полугодие) по избавлению населения от отработанного ЭЭО "Избавься от ненужного"

Отчет о проведенных акциях

2024-2028

Акимат района, специализированн ые предприятия

Не требуется

Задача 3. Развитие системы переработки и утилизации коммунальных отходов, включая специфические (пищевые, строительные и крупногабаритные отходы, ОЭЭО и др.)

Показатель 3. Доля переработки и утилизации:
- ТБО (от объема образования)

3.1

Определение специальных мест для сбора крупногабаритных и строительных отходов от населения

информация

2024

Акимат района

Не требуется

3.2

Организация конкурса по определению организации по сбору и вывозу крупногабаритных и строительных отходов

Итоги конкурса

2024

Акимат района, подрядная организация

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС

3.3

Анализ существующих технологии по переработке крупногабаритных и строительных отходов

Отчет

2024-2027

Акимат района, подрядная организация

Не требуется

3.4

Сбор и обезвреживание РСО из учреждений социальной сферы (школы, детские сады, ВУЗы и пр.), предприятий, малого и среднего бизнеса

Информация о заключенных договорах

2024-2027

Подрядная организация, выбранная по итогам конкурса

Не требуется

3.5

Сбор и обезвреживание отходов ЭЭО из учреждений социальной сферы (школы, детские сады, ВУЗы и пр.), предприятий, малого и среднего бизнеса

Информация о заключенных договорах

2024-2027

Подрядная организация

Не требуется

3.6

Профилактическая работа отчетность по сбору и переработке отходов специализированными предприятиями по обращению с отходами по вопросу статистического и ведомственного обеспечения

Отчет

2024

Акимат района, акиматы районов

Не требуется

Задача 4. Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов

Показатель 4. Закрытие и рекультивация полигона ТБО в соответствии с экологическими требованиями

4.1

Разработка ТЭО и ПСД для строительства полигона в селах Болашак, Мунайшы, Сенек, Бостан, Куланды по Каракиянскому району

Акт ввода в эксплуатацию

2025-2028

Акимат района

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС

4.2

Поэтапная рекультивация и восстановление земель старых полигонов ГУ "Каракиянский районный отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог"

Акт приемочной комиссии

2025-2027

Акимат области, Оператор полигона

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС

4.3

Разработка ПСД для строительство мусоросортировочного комплекса

Заключение госэкспертизы на проект рекультивации

2024

Акимат области, Оператор полигона

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС, частные инвестиции

4.4

Выявление и ликвидация несанкционированных свалок (стихийных навалов) коммунальных и строительных отходов в Каракиянском районе

Отчеты

2024

Акимат области, Акимат района

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС, частные инвестиции

Задача 5. Повышение информированности и культуры населения по вопросам обращения с коммунальными отходами и усиление взаимодействия всех заинтересованных сторон

Показатель 5. Уровень удовлетворенности населения экологическим качеством жизни

5.1

Создание, размещение и распространение социальной рекламы, направленной на

Отчеты

2024-2027

Акимат области, Акимат района,

Местный бюджет


привлечение внимания общественности к проблеме ТБО



районные акиматы,
МВП, НПО


5.2

Обеспечение информирования населения об организованных пунктах приема отходов (пластик, картон и отходы бумаги, стекло)

Отчеты

2024-2027

Акимат района,
районные акиматы, МВП, НПО

Не требуется

5.3

Обеспечение информирования и пропаганды населения об опасных компонентах коммунальных отходов (ҚСҚ, ЭЭЖ, медицинские), безопасная работа с ними распространение информации в социальных сетях, на сайте акимата, в навигационных системах

Отчеты

2024-2027

Акимат района, районные акиматы, МВП, НПО

Не требуется

5.4

Публикации в местных газетах о способах безопасного обращения с опасными составляющими коммунальных отходов

Информация

2024-2027

Акимат района, районные акиматы
МВП

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС

5.5

Информирование населения о специальных местах, организованных для сбора КГО и строительных отходов

Информация

2024-2027

Акимат района, районные акиматы
МВП

Не требуется

5.6

Подготовка информационных материалов о вторичном использовании материальных ресурсов для распространения в школах, колледжах, ВУЗах и пр.

Отчет

2024-2027

Акимат района, районные акиматы, МВП, НПО

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС

5.7

Распространение брошюр о компостировании пищевых отходов

Отчет

2024-2027

Акимат района, районные акиматы,
МВП, НПО

Местный бюджет, в рамках Плана мероприятий по ООС

5.8

Экологические акции в школах, ВУЗах, разъясняющие порядок сортировки отходов на дому и раздельное складирование в контейнеры для пластика, стекла и макулатуры

Отчет, акции

2024-2027

Акимат района,
районные акиматы, МВП, НПО

Местный бюджет, в рамках, средства МВО

  Приложение 3

Сведения об объемах образования коммунальных отходови расчетном количестве необходимых контейнеров для ТБОРасчет потребности мусоровозов


Наименование округа

Количество жителей

Объем ТБО по норме, куб.м. (2,2927 м3) (за 12 месяцев)

Объем ТБО фактически на вывоз и захоронение, куб.м. (без золы, навоза и др) (за 12 месяцев)

Объем ТБО, м3 (средний за мес.)

V общ - объем ТБО м3 (средний за сутки)

Кол-во контейнеров

Кол-во контейнерных площадок

Кол-во рейсов в месяц

Кол-во рейсов в сутки (при 20 куб.м)

Километраж расхода ГСМ в месяц

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12


Каракиянский район

37187

85258,635

52008

7104,886

291,982

1 428

17

31



1

село Курык

11570

26526,54

16 181

2210,545

55,415

535

5

6

0,20

10

2

село Жетыбай

12932

29649,2

18 086

2470,766

61,938

480

4

5

0,17

8

3

село Мунайшы

6290

14421,08

8 797

1201,757

30,126

353

3

4

0,13

8,5

4

село Сенек

1817

4165,836

2 541

347,153

8,703

20

3

4

0,13

5

5

село Куланды

1803

4133,738

2 522

344,478

8,636

20

2

4

0,13

7,5

6

село Бостан

2084

4777,987

2 915

398,166

9,981

20

0

4

0,13

5

7

сельский округ Болашак

691

1584,256

966

132,021

3,310

0

0

4

0,13

5

      Продолжение таблицы


Наименование округа

Время на 1 рейс, минут (при 50 км/час

Максимальное окличество рейсов (при 11 час.раб. времени

Кол-во рейсов мусоровозова

Объем контейнеров

Коэффицент для ремонта контейнеров

Коэффицент неравномерности сбора ТБО

Необходимое количество контейнеров

Производительность 1 мусоровоза В-1 в рабочий день 20м3 (в обе стороны)

Kisp — коэффициент использования автомобилей в парке, равный 0,7.

N - расчетное количество мусоровозов, n = V общ/в * Kisp

1

2

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22


Каракиянский район

320

31

31




234



33

1

село Курык

60

6

6

0,8

1,05

1,25

73

10,0

0,7

8

2

село Жетыбай

45

5

5

0,8

1,05

1,25

81

8,3

0,7

11

3

село Мунайшы

40

4

4

0,8

1,05

1,25

40

6,7

0,7

6

4

село Сенек

60

4

4

0,8

1,05

1,25

11

3,3

0,7

4

5

село Куланды

35

4

4

0,8

1,05

1,25

11

6,7

0,7

2

6

село Бостан

40

4

4

0,8

1,05

1,25

13

6,7

0,7

2

7

сельский округ Болашак

40

4

4

0,8

1,05

1,25

4

6,7

0,7

1

      Примечание: потребность по количеству мусоровозов рассчитывается по формуле:

      n = V сут/(В * Kisp), где

      де V сут — среднесуточный объем накопленных отходов

      В — производительность 1 мусоровоза за 1 рабочий день (туда и обратно)

      Kisp — коэффициент использования автомобилей в парке 0,7.

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ

      1.Экологический кодекс Республики Казахстан от 02.01.2021 г. № 400-VI.

      2.Приказ Министра экологии и наследственных ресурсов Республики Казахстан от 18.05.2023 г. № 154-п "Об утверждении методических рекомендаций местным исполнительным органам по разработке программы по управлению коммунальными отходами".

      3.Методика расчета лимитов накопления отходов и лимитов захоронения отходов, утвержденная приказом министра МГЭПР РК от 22 июня 2021 г. № 206.

      4.Классификатор отходов, утвержденный приказом и.о. министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 6 августа 2021 года № 314.

      5.Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления", утвержденные приказом министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020.

      6.ГОСТ 30775-2001 "Ресурсосбережение. Переработка отходов. Классификация, идентификация и кодирование отходов. Основные правила".

      7.ГОСТ 30773-2001 "Ресурсосбережение. Переработка отходов. Этапы технологического цикла. Основные правила".

      8.СТ РК 1513-2006 (ГОСТ Р 52105-2003, MOD) "Ресурсосбережение. Переработка отходов классификация и методы переработки ртутьсодержащих отходов. Основные правила".

      9."Санитарные правила при работе со ртутью, ее соединениями и приборами с ртутным заполнением" № 1.10.083-94.

      10.Закон Республики Казахстан от 10 февраля 2003 года № 389-II "О присоединении Республики Казахстан к Базельской конвенции о контроле за трансграничной перевозкой опасных отходов и их удалением".

      11.Базельская конвенция о контроле за трансграничной перевозкой опасных отходов и их удалением (Базель, 22 марта 1989 г.).

2024 - 2028 жылдарға арналған Маңғыстау облысының Қарақия ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын бекіту туралы

Маңғыстау облысы Қарақия аудандық мәслихатының 2024 жылғы 21 қазандағы № 20/179 шешімі

      Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 365–бабы, 3-тармағының 1) тармақшасына, "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабы 1-тармағының 15) тармақшасына, "Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны әзірлеу жөніндегі жергілікті атқарушы органдарға әдістемелік ұсынымдарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2023 жылғы 18 мамырдағы № 154-п бұйрығына сәйкес, Қарақия аудандық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

      1. 2024-2028 жылдарға арналған Маңғыстау облысының Қарақия ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы бекітілсін.

      2. Осы шешім алғашқы ресми жарияланған күннен бастап қолданысқа енгізіледі.

      Қарақия аудандық мәслихатының төрағасы Ж. Қалаубай

  Қарақия аудандық мәслихатының
  2024 жылғы "21" қазандағы
  № 20/179 шешіміне қосымша

2024-2028 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН МАҢҒЫСТАУ ОБЛЫСЫНЫҢ ҚАРАҚИЯ АУДАНЫ БОЙЫНША КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫ

      Мазмұны

ҚЫСҚАРТУЛАР ТІЗІМІ

5

ТЕРМИНДЕР МЕН АНЫҚТАМАЛАР

6

БАҒДАРЛАМАНЫҢ ПАСПОРТЫ

7

Кіріспе

9

1.КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ

10

1.1 Жалпы мәліметте

10

1.2 Қолданыстағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін бағалау

14

1.2.1 Жинақтау және бөлек жинау, әкетумен қамту

14

1.2.2 Тасымалдау

15

1.2.3 Сұрыптау және қайта өңдеу

15

1.2.4 Көму

16

1.2.5 Соңғы 3 жылда коммуналдық қалдықтарды басқару саласында бөлінген қаражат және жүргізілген жұмыс бойынша деректер

17

1.3 Қалдықтардың жекелеген түрлерін басқару жүйесін талдау

20

1.4 Коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша ағымдағы жағдайды талдау бойынша қорытындылар

21

1.5 Коммуналдық қалдықтарды басқару секторындағы күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қауіптерін талдау

22

2. КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫ РЕТТЕЙТІН ҰЛТТЫҚ ЗАҢНАМА

23

2.1 ҚР қалдықтарды басқару саласындағы саясаты

23

2.2 Экологиялық заңнаманың коммуналдық қалдықтарды басқарудың ұтымды және экологиялық қауіпсіз жүйесін ұйымдастыруға қойылатын талаптары

24

2.2.1 Коммуналдық қалдықтарды басқарудағы жергілікті атқарушы органдардың құзыреті

24

2.2.2 Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесіндегі басқа субъектілердің талаптары мен міндеттемелері

26

3. ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ МАҚСАТТАРЫ, МІНДЕТТЕРІ ЖӘНЕ НЫСАНАЛЫ КӨРСЕТКІШТЕРІ

28

3.1 Мақсат пен міндеттер

28

3.2 Нысаналы көрсеткіштер

28

4. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУДЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ, ҚОЙЫЛҒАН МАҚСАТТАРҒА ҚОЛ ЖЕТКІЗУ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ ТИІСТІ ШАРАЛАР

29

4.1 Аудан халқын қалдықтарды жинау және әкету жөніндегі қызметтермен толық қамтуды қамтамасыз ету үшін коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін одан әрі дамыту жөніндегі шаралар

29

4.2. Қалдықтарды бөлек жинау жүйесін жетілдіру жөніндегі шаралар

32

4.3. Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту жөніндегі шаралар, оның ішінде ерекше (тамақ, Құрылыс және үлкен көлемді қалдықтар, ЭЕҰ және т. б.)

36

4.4. Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету жөніндегі шаралар

38

4.5 Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу мәселелері бойынша халықтың хабардарлығын арттыру және барлық мүдделі тараптардың өзара іс-қимылын күшейту жөніндегі шаралар

39

5. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ

40

6. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ МОНИТОРИНГІ

41

7. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР

41

8. КҮТІЛЕТІН ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӘСЕР

42

Қосымша 1.Маңғыстау облысы Қарақия ауданының коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі 2024-2028 жылдарға арналған бағдарламасының көрсеткіштерін айқындау әдістемесі

43

2 қосымша.БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ

45

3-қосымша .Коммуналдық қалдықтардың түзілу нормалары бойынша мәліметтер және контейнерлер мен қоқыс таситын көліктерге қажеттілік

50

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

52

ҚЫСҚАРТУЛАР ТІЗІМІ

ЖК

Жеке кәсіпкер

ЖҚ

"Жасыл Қазақстан" ұлттық жобасы

ҮКҚ

Үлкен көлемді қалдықтар

ҚЖЭ

Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшу жқніндегі тұжырымдама

КА

Контейнер алаңы

ҚШМ

Қалдықтарды шығаратын мекеме

ЖАО

Жергілікті атқарушы органдар

ҚСК

Қалдықтарды сұрыптау кешені

ХЖТО

"Халықаралық жасыл технологиялар және инвестициялық жобалар орталығы" Коммерциялық емес акционерлік қоғам

ҚР ЭГТРМ

Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі

ҚОҚ

Қоршаған ортаны қорғау

ТҮКШ бөлімі

Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушы көлігі және автомобиль жолдары бөлімі

ЭЭЖҚ

Электрондық және электр жабдықтарының қалдықтары

Бағдарлама

Коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы

ЖСҚ

Жобалық-сметалық құжаттама

ҚР

Қазақстан Республикасы

ҚСҚ

Құрамында сынап бар қалдықтар

ТҚҚ

Тұрмыстық қатты қалдықтар

ЖШС

Жауапкершілігі шектеулі серіктестік

ТРБ

Табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы

ЖТ

Жеке тұлға

ҚР ЭК

Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі

ЗТ

Заңды тұлға

ТЕРМИНДЕР МЕН АНЫҚТАМАЛАР

      Биологиялық ыдырайтын қалдықтар - анаэробты немесе аэробты ыдырауға қабілетті қалдықтар, соның ішінде бақша және саябақ қалдықтары, сондай-ақ тамақ өнеркәсібінің қалдықтарымен салыстырылатын тамақ қалдықтары, макулатура.

      Коммуналдық қалдықтар-тұтыну қалдықтары, соның ішінде:

      1) қағаз және картон, шыны, металдар, пластмассалар, органикалық қалдықтар, ағаш, тоқыма бұйымдары, орауыштар, пайдаланылған электр және электрондық жабдықтар, батареялар мен аккумуляторларды қоса алғанда, бірақ олармен шектелмей, үй шаруашылықтарының аралас қалдықтары мен бөлек жиналған қалдықтары;

      2) егер мұндай қалдықтар сипаты мен құрамы жағынан үй шаруашылықтарының қалдықтарына ұқсас болса, аралас қалдықтар және басқ ірі көлемді қалдықтар-тұтыну және шаруашылық қызметтің (тұрмыстық техника, жиһаз және басқа) өзінің тұтыну қасиеттерін жоғалтқан және көлемі бойынша мамандандырылған көлік құралдарында тасымалдау мүмкіндігін болдырмайтын қалдықтары.

      Электрондық және электр жабдығының қалдықтары - қалдықтарға жатқызылған, жарамсыз немесе пайдаланудан шыққан электрондық және электр жабдықтары, оның ішінде оның тораптары, бөліктері, бөлшектері.

      Тамақ қалдықтары - тамақ өнімдерін өндіру және тұтыну нәтижесінде пайда болатын тамақ өнеркәсібінің қалдықтарымен салыстырылатын қалдықтар.

      Құрылыс қалдықтары - ғимараттарды, құрылыстарды, өнеркәсіптік объектілерді, жолдарды, инженерлік және басқа да коммуникацияларды бұзу, бөлшектеу, реконструкциялау, жөндеу (оның ішінде күрделі) немесе салу процесінде пайда болатын қалдықтар.

      Қатты тұрмыстық қалдықтар - қатты күйдегі коммуналдық қалдықтар, көздерден бөлек жиналған қалдықтар.

БАҒДАРЛАМАЛЫҚ ПАСПОРТ

Атауы

"Маңғыстау облысының Қарақия ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы

Даму негізі

Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы Экологиялық кодексі № 400-VI ҚРЗ

Бағдарламаны әзірлеуге жауапты мемлекеттік орган

"Маңғыстау облысының табиғи ресурстар және табиғат пайдалануды реттеу басқармасы" мемлекеттік мекемесі

Негізгі әзірлеуші

"ЭКО-ӨНДІРІС" мүгедектер ұйымы" қоғамдық бірлестігі

Бағдарлама мақсаты

Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасының талаптарына сәйкес коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру және сапасын арттыру Маңғыстау облысының Қарақия ауданы өңірінің тұрғындары үшін қалдықтарды жинау және шығару бойынша көрсетілетін қызметтер

Бағдарламаның міндеттері

1) халықты қалдықтарды жинау және шығару қызметтерімен толық қамтуды қамтамасыз ету үшін коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін одан әрі дамыту;
2) қалдықтарды бөлек жинау жүйесін жетілдіру;
3) спецификалық (тамақ, құрылыс және ірі көлемді қалдықтар, электрондық және электр жабдықтарының қалдықтары және т.б.) қоса алғанда, коммуналдық қалдықтарды өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту;
4) коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз орналастыруды қамтамасыз ету;
5) коммуналдық қалдықтарды өздігінен өңдеу мәселелері бойынша халықтың хабардарлығын арттыру және барлық мүдделі тараптардың өзара іс-қимылын күшейту

Күтілетін нәтижелер

• коммуналдық қалдықтарды басқару саласында көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыру;
• коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау, сұрыптау және қайта өңдеу көлемі ұлғайтылды;
• коммуналдық қалдықтардың қоршаған ортаға кері әсері барынша азайтылады;
• Қарақия ауданының коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мақсатты көрсеткіштері жақсарады

Кезең

2024–2028 жылдар

Қаржыландыру көлемі

Маңғыстау облысының Қарақия ауданында қаржыландыру көлемі тиісті кезеңде коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы іс-шараларды қаржыландыру үшін жергілікті атқарушы органдарға берілетін бюджет қаражатының көлеміне байланысты айқындалады

Бағдарламалары
орындаушылары

Облыс, аудан әкімдігі, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық бөлімі; мәслихат; қоғамдық кеңес; коммуналдық қалдықтарды жинау, шығару, қалпына келтіру және кәдеге жарату жөніндегі субъектілер; мемлекеттік мекемелер; әлеуметтік нысандар; заңды тұлғалар; жеке кәсіпкерлер; үкіметтік емес ұйымдар, халық және басқа да мүдделі тұлғалар

КІРІСПЕ

      Коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасы – бұл коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайын талдауды және коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру бойынша нысаналы көрсеткіштерге қол жеткізуге бағытталған шаралар кешенін қамтитын стратегиялық құжат.

      Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің (бұдан әрі - ҚР ЭК) 365 - бабына сәйкес аудандардың, аудандық және облыстық маңызы бар аудандардың, республикалық маңызы бар аудандардың жергілікті атқарушы органдары (бұдан әрі - ЖАО) коммуналдық қалдықтарды басқару бағдарламасын (бұдан әрі-бағдарлама) әзірлеуді ұйымдастырады. Бағдарламаны жергілікті өкілді органдар бекітеді.

      Осы бағдарламаны әзірлеу барысында Маңғыстау облысы, Қарақия ауданы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдағы жағдайына талдау жүргізілді, коммуналдық қалдықтарды басқару секторын дамытудың проблемалары мен перспективалары анықталды және ҚР экологиялық заңнамасының талаптарына сәйкес коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жақсарту үшін кешенді шаралар ұсынылды.

      Бағдарлама ұлттық стратегиялық, бағдарламалық және тұжырымдамалық құжаттардың басымдықтарын, сондай-ақ халықаралық тәжірибені ескере отырып әзірленген.

      Бағдарламаны іске асыру коммуналдық қалдықтарды басқару саласында көрсетілетін қызметтердің сапасын жақсартуға, коммуналдық қалдықтарды жинау, сұрыптау және қайта өңдеу көлемін ұлғайтуға, коммуналдық қалдықтардың қоршаған ортаға теріс әсерін барынша азайтуға, Маңғыстау облысы, Қарақия ауданының коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы нысаналы көрсеткіштерін жақсартуға әкеледі.

1.АУДАНДАҒЫ КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ АҒЫМДАҒЫ ЖАҒДАЙЫН ТАЛДАУ

      1.1 Жалпы мәліметтер

      Қарақия ауданы - Маңғыстау облысының оңтүстігіндегі аудан. Әкімшілік орталығы - Құрық ауылы.

      Ауданның батыс бөлігін Каспий теңізі, Қазақ шығанағы жуады. Аудан аумағында теңіз деңгейінен 132 м төмен Қарақия ойпаты бар, 1993 жылға дейін Ералиев ауданы деп аталған. Қарақия ауданы 7 ауылдық округтен тұрады, оның құрамында 9 ауыл бар:

Ауылдық округ

Ауданы, га

Адам саны, адам

Елді-мекендер

Құрық ауылы

168 788,1

11570

Құрық ауылы

Жетібай ауылы

25 019,1

12932

Жетібай ауылы

Мұнайшы ауылы

44 498

6290

Мұнайшы ауылы

Сенек ауылы

46 848

1817

Сенек ауылы,
Аққұдық ауылы

Бостан ауылдық округі

40 720,5

2084

Бостан ауылы

Құланды ауылдық округі

18 992,7

1803

Құланды ауылы

Болашак ауылдық округі

15 043,26

691

Болашақ ауылы, 
Бопай ауылы

      Қарақия ауданының жалпы халық саны - 37 187 адамды құрайды, соңғы 2 жылда халықтың жылдық өсімі - шамамен 2-2,5%.

      ҚР экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің (бұдан әрі - ҚР ЭГТРМ 2021) деректеріне сәйкес, 2023 жылы Қазақстанда 4,5-5 млн тұрмыстық қатты қалдықтар (ТҚҚ) түзіледі. ҚР-да коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару Ұлттық статистика бюросының деректері бойынша 2023 жылы 4 142 952 млн тоннаны құрады.

      ҚР ЭГТРМ 2021 жылғы деректеріне сәйкес, бүкіл республика бойынша ҚТҚ жинау және әкету қызметтерімен халықтың 82% – ы, Маңғыстау облысы бойынша - 88,5% қамтамасыз етілген.

      Қарақия ауданындағы коммуналдық қалдықтардың пайда болу көздері -жеке үй шаруашылықтары, көп пәтерлі үйлер, кеңсе ғимараттары, коммерциялық кәсіпорындар, бизнес орталықтар, өнеркәсіптік кәсіпорындар мен қоғамдық ұйымдар, балабақшалар, мектептер, ауруханалар, ауыл шаруашылығы субъектілері, сауда мекемелері, базарлар және басқа да коммуналдық қалдықтар пайда болатын орындар.

      Маңғыстау облысының Қарақия ауданында ТҚҚ сақтау және сақтаудың негізгі орындары ТҚҚ арнайы полигондары болып табылады:

      1) Құрық полигоны. Құрық ауылы әкімінің 09.11.2005 ж. № 252 шешімі тұрақты жер пайдалану құқығына акт 13-197-001-2010.

      2) Жетібай полигоны. Жетібай ауылы әкімінің 12.06.2013 ж. № 111 шешімі тұрақты жер пайдалану құқығына акт 13-197-004-1087.

      ТҚҚ полигондары Қарақия ауданының ТҮКШ теңгерімінде.

      Маңғыстау облысының 2021-2025 жылдарға арналған аумақты дамыту жоспарына (бұдан әрі – АДЖ) сәйкес, Қарақия ауданының Болашақ, Мұнайшы ауылдарында 2024-2025 жылдары техникалық экономикалық негіздемесін түзету және ҚТҚ жаңа полигонын салу үшін ЖСҚ әзірлеу бойынша іс-шара салынды. (Маңғыстау облысының аумағын дамыту жоспарынан алынған).

      ҚР экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің (бұдан әрі - ҚР ЭГТРМ) деректеріне сәйкес Қазақстанда жыл сайын 4,5-5 млн. ТҚҚ түзіледі. Ұлттық статистика бюросының деректері бойынша коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару жыл сайын 3,5 - 4,0 млн. тоннаны құрайды.

      Қарақия ауданында орташа есеппен жылына 4 500 тонна коммуналдық қалдықтар түзіледі, халықты ТҚҚ шығару қызметтерімен қамту деңгейі 80,6% (4-кесте). Соңғы үш жылда Құрық полигонында құрылды және көмілді: 2021 ж – 2300,0 тн., 2022 ж. - 2446,4 т., 2023 ж. – 2070 т., 2024 ж. 1 тоқсан 210 т.; Жетібай полигонында: 2021 ж. - 1100 т., 2022 ж. - 1163 т., 2023 ж. - 2517 т., 2024 ж. 1 тоқсан - 223 т.

      Кесте 1. ҚР және Қарақия ауданы бойынша 2021-2023 жж. коммуналдық қалдықтарды жинау (қалыптастыру), қайта өңдеу және көму/ТҚҚ

Атауы

Өлшем бірлік

Жылдар

2021

2022

2023

1

Жинау (пайда болу) 2

1.1

Қазақстан Республикасы

мың.тонн

3 674,025

3 441,600

4 006,400

1.2

Маңғыстау облысы

мың.тонн

180,004

181,994

208,139

1.3

Қарақия ауданы

мың.тонн

3,3

3,6

4,5

2

Қайта өңдеу

2.1

Қазақстан Республикасы

%

14,9

18,6

21,1

2.2

Маңғыстау облысы

%

28,3

32,08

34,0

2.3

Қарақия ауданы

мың.тонн

0

0

0

3

Көму

3.1

Маңғыстау облысы

мың.тонн

139, 090

139,120

140, 064

3.2

Қарақия ауданы

мың.тонн

3,3

3,6

4,5

      Негізгі проблемалардың бірі – қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату үшін инфрақұрылымның жеткіліксіз дамуы. Қалдықтармен жұмыс істеу проблемалары осы аумақ үшін қажетті инфрақұрылымның болмауына немесе жеткіліксіз дамуына байланысты шешілмеген болып табылады.

      Қарақия ауданындағы қалдықтарды өңдеу бойынша қолданыстағы инфрақұрылымға барлығы 17 контейнерлік алаң кіреді. Қалдықтарды бөлек жинауға арналған жабдықталған орындар жоқ. Аудан кәсіпкерлерін қалдықтармен жұмыс істеу саласына тарту бойынша жұмысты күшейту қажет.

      Қарақия ауданының қалдықтарын жинау және кәдеге жарату компанияларының балансында жыл сайынғы жөндеуді қажет ететін 12 бірлік техника бар.

      Бағдарлама құрастыру пункттері мен тасымалдау жүйелерін қоса алғанда, инфрақұрылымды жаңғыртуға және салуға қаражат бөлуді көздейді.

Морфологиялық құрамы

      Зерттеуіне сәйкес коммуналдық қалдықтардың құрамындағы негізгі фракциялар тамақ қалдықтары, макулатура және пластик болып табылады (1-сурет). Сонымен қатар, едәуір бөлігі (24%) басқа қалдықтарға жатады, олардың құрамына тоқыма, ағаш, сүйек, былғары, резеңке, бақша, көше, гигиена құралдары және т.б.





      Қазіргі уақытта ауданда ТҚҚ азық-түлік фракциясын қайта өңдеу бойынша тәжірибелер мен қуаттар жоқ. Осыған байланысты барлық биологиялық ыдырайтын қалдықтар, соның ішінде тамақ қалдықтары, көше сметалары, ҚТҚ құрамындағы бақша қалдықтары көпбұрыштар. Полигондарда қоқыс газы, оның ішінде биологиялық ыдырайтын қалдықтардың ыдырауы кезінде пайда болатын жанғыш метан өрттер мен жарылыстарға әкелуі мүмкін.

Коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормалары

      Қарақия ауданы бойынша Маңғыстау облысының Қарақия аудандық мәслихатының 2022 жылғы 28 қарашадағы № 20/196 "Қарақия ауданы бойынша коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын бекіту туралы" шешімімен 1 тұрғынға абаттандырылған және абаттандырылмаған үй иелеріне 2,29 м³ құрайды.

      Кесте 2. Қарақия ауданы бойынша қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған халық үшін тарифтер

Атауы

Есеп бірлігі

Теңге (Қосылған құн салығынсыз)

Жайлы үйлер

1-ші тұрғыннан айына

265

Жайлы емес үйлер

1-ші тұрғыннан айына

265

Бірлікке (көлемге) жылдық тариф

1 текше метр (м3)

2073

      Қолданыстағы тарифтер (2-кесте) 2023 жылдың қаңтарында белгіленді.

      Тариф қалдықтарды жинау, тасымалдау және көму саласындағы кәсіпорындарды қаржыландырудың жалғыз көзі болып табылады. Коммуналдық қызметтер жыл сайын қымбаттайды, арнайы техниканың, компоненттердің және отынның бағасы айтарлықтай өседі, бірақ қалдықтарды жинау, шығару және көму тарифтері көптеген аймақтарда көптеген жылдар бойы өзгерген жоқ. Сонымен қатар, жыл сайын аудандардың халқы да артып келеді. Осыған байланысты, экономикалық негізделген тарифті белгілеу Қарақия ауданында қалдықтарды басқару жүйесін дамыту үшін өте маңызды және өзекті болып табылады.

      Сондай-ақ, абоненттік қарыз мәселесі бар. Қамтылған халықтың тек 60% ғана қызмет ақысын төлейді. Өйткені қоқыс шығаратын компаниялардың (бұдан әрі-ҚШК) өкілдерінің ақпараты бойынша ТҚҚ жинау және әкету үшін қызметтерге ақы төлеу бойынша берешек шамамен 40% құрайды. Осы мәселені пысықтау үшін 2021 жылдан бастап ҚР ЭК сәйкес ЖАО құзыретіне коммуналдық қалдықтарды жинау жөніндегі қызметті жүзеге асыратын ұйымдар үшін тұрғылықты жері бойынша тіркелген азаматтардың санын сәйкестендіру мақсатында халықты тіркеу туралы мәліметтерге қолжетімділікті қамтамасыз ету кіреді. Осылайша, ТҚҚ жинау мен әкетуді жүзеге асыратын субъектілер өз қызметтері үшін дұрыс шот ұсыну үшін халықты тіркеу туралы мәліметтерге қол жеткізуді қамтамасыз етуі қажет.

      ҚР ЭК сәйкес тұрғын үйлерде тұратын жеке тұлғалар жария шарттар негізінде орталықтандырылған жүйені пайдалануға және бекітілген тарифтерге сәйкес қызметтерге ақы төлеуге міндетті. Алайда, бұл норма ішінара орындалады. Жеке үйлердің тұрғындары жеке келісімшарттар жасағанды жөн көреді. Мүмкін, халықтың бір бөлігі жария шарттың бар екендігі туралы білмейді. Кәсіпорындардың ТҚҚ жинау және әкету қызметтеріне ақы төлеу үшін жеке шарттар жасасуы тиімсіз, жұмыс орындары, жалақы және т.б. үшін қосымша шығындарға әкеп соғады, сондықтан халықпен ТҚҚ жинау және әкету үшін жеке шарттар жасасу тәжірибесін қайта қарау және жария шарт жасасуға көшу қажет. ЖАО мен ҚШК өз сайттарында жария шарт жариялап, халықты хабардар ету бойынша жұмыс жүргізуі қажет.

      1.2. Колданыстағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін бағалау

      1.2.1. Жинақтау және бөлек жинау, әкетумен қамту

      Қарақия ауданында коммуналдық қалдықтарды жинау екі жолмен жүзеге асырылады:

      - контейнерлерде;

      - контейнерсіз әдіспен-аумақты айналып өту және белгіленген орындарда орналастырылатын пакеттерде/қаптарда қалдықтарды кесте бойынша жинау жолымен. Контейнерсіз әкету жеке секторда жүзеге асырылады.

      Қолжетімді контейнерлердің жартысынан көбі ескірген, мыжылған және ауыстыруды қажет етеді.

      Ауылдардағы КА жөндеуді қажет етеді, көптеген жерлерде КА жоқ, бұл санитарлық нормаларға сәйкес келмейді.

      Бүгінгі таңда ауданда контейнерлер саны 1428 контейнерді құрайды. Құрық ауылында – 535 дана, Жетібай – 480 дана, Мұнайшы - 353 дана, Сенек – 20 дана, Құланды - 20 дана, Бостан - 20 дана, Болашақ ауылдық округінде контейнерлер жоқ (сигналдық жүйе). Ауданда жаңа контейнерлерді орнату мемлекет қаражаты есебінен жүргізілді. 2024 жылы 300 контейнер сатып алу жоспарлануда.

      ТҚҚ үшін қажетті контейнерлердің есептік көлемі бір ауданға жылына 234 дана құрайды. (Есеп № 3 қосымшада берілген).

      Контейнерлік алаңдардан шығарылған барлық коммуналдық қалдықтар ТҚҚ полигондарында сұрыптаусыз көміледі, бұл ҚР ЭК талаптарына сәйкес келмейді. Қатты тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесін ұлғайту қажет.

      Экологияның негізгі мәселелерінің бірі ТҚҚ қайта өңдеуге және кәдеге жаратуға арналған полигондардың болмауы; тұрғындардан қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға және сұрыптауға арналған контейнерлердің болмауы; елді мекендердегі заңсыз қоқыс үйінділерінің санын ұлғайту болып табылады. Ауданды одан әрі дамыту үшін ТҚҚ қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесін ұлғайту қажет, алдымен қоқыс түрлеріне арналған бөлек контейнерлер орнату, қалдықтарды қайта өңдеумен айналысатын кәсіпкерлерді тарту және қайталама пайдалану қажет. Бағдарламада осы іс-шаралар қарастырылған.

      Сондай-ақ, Маңғыстау облысының Қарақия ауданында санкцияланбаған қалдықтарды жинайтын орындардың едәуір саны бар, бұл елеулі экологиялық проблема болып табылады. Бұл бақылауды күшейту және жаңа полигондардың пайда болуын болдырмау үшін тиімдірек шараларды енгізу қажеттілігін көрсетеді.

      Рұқсат етілмеген полигондардың пайда болуының негізгі себептері-қалдықтарды кәдеге жарату үшін ресми орындардың болмауы, тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға арналған контейнерлердің жетіспеушілігі, жергілікті билік тарапынан бақылаудың әлсіздігі және қалдықтарды басқару Ережелері туралы халықтың хабардар болмауы. Бұл полигондардың көпшілігі коммуналдық және құрылыс қалдықтарын дұрыс пайдаланбау нәтижесінде пайда болады.

      Жергілікті билік қоғамдық ұйымдармен және эко-белсенділермен бірлесіп, рұқсат етілмеген полигондарды анықтауға және жоюға бағытталған рейдтер мен ақпараттық науқандар жүргізуде.

      Бұл шаралар халықтың экологиялық мәдениетін арттыруға күш салумен қатар, рұқсат етілмеген полигондардың қоршаған ортаға теріс әсерін азайтуға және аудандағы қалдықтарды басқарудың жалпы жағдайын жақсартуға көмектеседі.

      1.2.2 Тасымалдау

      Кәсіпорындардың қалдықтары ТҚҚ полигоны бойынша қалдықтарды тапсыратын қоқыс шығаратын кәсіпорындардың (бұдан әрі – ҚШК) автокөлігімен жеткізіледі. Халықтың қалдықтары аптасына 1 рет шығарылады.

      Ауданда коммуналдық қалдықтарды жинау және кәдеге жарату бойынша кәсіпорындар жұмыс істейді:

      - Құрық және Жетібай ауылдарына "Каспий Бек Сервис" ЖШС қызмет көрсетеді;

      - Мұнайшы ауылы – "Атамекен Тазалық" ЖШС;

      - Сенек ауылы, Бостан ауылы және Болашақ ауылдық округі – "ALYM LTD" ЖШС,

      - Құланды ауылы "Ақиқат" ЖШС

      Мамандандырылған техниканың жетіспеушілігі қалдықтарды жинау мен тасымалдаудың маңызды проблемасы болып табылады. Заманауи қоқыс таситын машиналар мен сұрыптау машиналарының жетіспеушілігі қалдықтарды, әсіресе шалғай аудандарда жедел және тиімді басқаруды қиындатады. Жүргізілген есептеулерге сәйкес Қарақия ауданы үшін қажетті көлік саны 33 бірлікті құрайды.

      Бағдарламада қоқыс таситын көліктерді сатып алу қарастырылған (жылына 2-3 бірлік). Қоқыс таситын көліктерді қажетті сатып алуды есептеу жөніндегі мәліметтер № 3-қосымшада қамтылады.

      1.2.3 Сұрыптау және қайта өңдеу

      Негізінен, тұрғындар картонды, қағазды және т.б. үй пештерінде жағу арқылы дербес сұрыптайды және кәдеге жаратады.

      Бөлек жиналған пластик, қағаз және картон ірі жинаушыларға немесе тікелей қайта өңдеушілерге тапсырылуы керек. Аудан орталығынан қашықтығына байланысты Қарақия ауданында пластик жинау және сұрыптау жолға қойылмаған.

      Халықтан электрондық және электр жабдығының (бұдан әрі – ЭЭЖ) қалдықтары жиналмайды, ЭЭЖ заңды тұлғалардан жиналады және мамандандырылған кәсіпорындарға беріледі. ЭЭЖ бойынша компаниялар электрондық және электр жабдықтарын, шығын материалдары мен оларды одан әрі кәдеге жарату үшін жинақтауыштарды қайта өңдеумен айналысады. Сондай-ақ, жабдықтар мен компоненттерді қайта пайдалану мүмкіндігі қолданылады. Қалдықтарды жинау және қайта өңдеу саласындағы, оның ішінде қалдықтарды жинау және қайта өңдеу жөніндегі шағын және орта бизнес өкілдерімен ақпараттық жұмыс жүргізу жолымен статистиканы жетілдіру қажет.

      1.2.4 Көму

      Қарақия ауданында қолданыстағы қоқыс полигондарында ұйымдастырылған және рұқсат құжаттарын алған екі ТҚҚ полигоны - Құрық ауылындағы ТҚҚ полигоны және Жетібай ауылындағы ТҚҚ полигоны жұмыс істейді.

      Жетібай ауылындағы ТҚҚ төгілетін жер учаскесі болып табылады. 2008 жылы полигон құрылысына 15.05.2008 жылғы № 301 мемлекеттік экологиялық сараптаманың қорытындысы алынды. Полигон 40% - ға толды.

      Жетібай ауылы полигонының орналасу сызбасы




      Құрық ауылындағы полигон 2006 жылғы 23 тамыздағы № 15-311/06 "Шетпе, Құрық, Бейнеу ауылдарындағы ТҚҚ полигондарын" салу жөніндегі жұмыс жобасына қорытынды алды. Полигонның ауданы 10,0 га полигон қызметінің басталуы 2013 жылдан бастап. Бүгінгі таңда полигонның жүктемесі 70% құрайды.

      Құрық полигонының орналасу сызбасы




      Тиісінше, осы кезеңде Қарақия ауданының Болашақ, Мұнайшы ауылдарында жаңа полигондар салу үшін ТЭН мен ЖСҚ әзірлеу бойынша жоспарланған іс-шараларды (АДЖ сәйкес) іске асыруды бастау қажет.

      Қолданыстағы полигондар үшін жою жобаларын әзірлеу, оларды одан әрі қалпына келтіру үшін тарату қорларын құру қажет. Қалдықтарды көму полигоны қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның және санитариялық-эпидемиологиялық қызмет саласындағы мемлекеттік органның лауазымды адамдары жергілікті жерде қорытынды тексеруді орындағаннан, полигон иесі берген барлық ақпаратты бағалағаннан және полигонның жабылуын мақұлдағаны туралы хабардар еткеннен кейін ғана жабық деп қарауға болады.

      Полигон жабылғаннан кейін полигон иесі аумақты рекультивациялауды жүзеге асыруы және бес жыл ішінде қоқыс газы мен фильтрат шығарындыларына мониторинг жүргізуі тиіс. Бұзылған жерлерді қалпына келтіруге және кейіннен мониторинг жүргізуге арналған қаражат полигонның тарату қорынан түседі. Полигон иесі жобаның шарттарына сәйкес полигонды рекультивациялауды орындағаннан және орындалған жұмыстар қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның қатысуымен қабылдау комиссиясының актісімен қабылданғаннан кейін иесі қоршаған ортаға мониторинг жүргізуді тоқтатады.

      1.2.5 Соңғы 3 жылда коммуналдық қалдықтарды басқару саласында бөлінген қаражат және жүргізілген жұмыс бойынша деректер

      2024 жылғы мамырдағы жағдай бойынша ТҮКШ сатып алу талданды. Осы кезеңде ауданның ТҮКШ қалдықтарын азайту жөніндегі іс – шаралардан жергілікті бюджеттен ақша бөлінді: 2023 - 2024 жылдарға "Атамекен Тазалық" ЖШС мердігерімен жұмыс істеу үшін - 26 320 мың теңге; 2024 жылға "ALYM LTD" ЖШС мердігерімен жұмыс істеу үшін - 6 940 364 мың теңге.

      Қалдықтарды (қайта шикізатты) бөлек жинауға арналған контейнерлерді сатып алу үшін ақшалай қаражат бөлінбеді.

      Қалдықтарды әкету жөніндегі қызметтерді негізінен өз қаражаты үшін қалдықтарды әкету және кәдеге жарату шарттарын өз бетінше жасасатын мемлекеттік органдардың көпшілігі пайдаланады. Медициналық қалдықтарды шығаруды конкурстық негізде жергілікті аудандық ауруханалар сатып алады.

      Ауданда қалдықтарды азайту, ҚР заңнамасына сәйкес қалдықтарды бөлек жинау үлесін ұлғайту моделі сипатталатын қоршаған ортаны қорғау саласындағы құжаттаманы әзірлеу жөніндегі іс-шараларға ақшалай қаражат бөлінбеді. Қазіргі уақытта қалдықтарды жинауды, сақтауды, қайта өңдеуді, орналастыруды және кәдеге жаратуды жоспарлау қажет, жұмыстың барлық кезеңдерінде қалдықтарды басқарудың бірыңғай жоспарын әзірлеу қажет. Өндіріс пен тұтыну қалдықтарының барлық пайда болған түрлерінің уақытша сақталуы мен жай-күйін үнемі түгендеу, есепке алу және бақылау қажет. Бірыңғай басқару жүйесінің принциптері келесідей:

      1. Пайда болған қалдықтардың қатаң есебін жүргізу. Қалдықтардың өмірлік циклі шеңберіндегі барлық процестерді бақылау, ҚР заңнамасы мен Халықаралық табиғат қорғау стандарттарының талаптарына сәйкес қалдықтарды кәдеге жаратудың оңтайлы жолдарын белгілеу.

      2. Қалдықтарды жинау және/немесе жинақтау Қазақстан Республикасының нормативтік құжаттарына сәйкес жүзеге асырылады. Қалдықтарды жинау үшін арнайы жабдықталған алаңдар болуы керек және контейнерлердің қажетті саны болуы керек.

      3. Барлық түзілетін қалдықтар мамандандырылған зертханаларды тарта отырып, сәйкестендіруден және паспорттаудан өтеді.

      4. Қалдықтарды орау және таңбалау.

      5. Қалдықтарды тасымалдауды мамандандырылған лицензияланған ұйымдар жүзеге асырады.

      6. Түзілетін қалдықтарды жинау және сақтау мамандандырылған контейнерлерге және арнайы жабдықталған алаңдарға жүзеге асырылады.

      7. Қалдықтарды қайталама пайдалануды жүргізу не оларды пайдалануға мүдделі жеке және заңды тұлғаларға беру мүмкіндігіне қарай;

      8. Қатты тұрмыстық қалдықтарды шығару арнайы жабдықталған полигонда жүзеге асырылады.

      9. ТҚҚ-ға жатпайтын қалдықтар орналастыру, кәдеге жарату, залалсыздандыру немесе қайта өңдеу үшін бөгде ұйымдарға беріледі

      10. Полигон ҚР заңнамалық талаптарына сәйкес жабдықталады және пайдаланылады. Қалдықтарды басқаруды оңтайландыру мақсатында мамандандырылған кәсіпорындармен өндіріс және тұтыну қалдықтарын одан әрі өңдеу/пайдалану/кәдеге жарату үшін әкетуге алдын ала шарттар жасасу ұйымдастырылды, бұл қоршаған орта компоненттерінің ластануын азайтады немесе толығымен жояды. Шарт бойынша шығарылғаннан кейін мынадай түзілетін қалдықтар қайта өңдеуге жатады:

      - металл сынықтары және дәнекерлеу электродтары;

      - пайдаланылған майлар бөлшектерді майлау үшін өндірісте қайта пайдаланылады;

      - картон және қағаз;

      - шыны;

      - тоқыма;

      - ағаш;

      - ТҚҚ шарты бойынша ТҚҚ полигонына шығарылады. Кәсіпорындардың аумағында уақытша жиналатын қалдықтардағы заттар жер асты сулары мен топырақтарға қоныс аудара алмайды, өйткені олардың тиісті сақталуы қамтамасыз етіледі. Қалдықтарды беру қалдықтар паспортының көшірмесін қоса бере отырып, қабылдау-беру актісімен ресімделеді. Қалдықтардың пайда болуы және олардың қозғалысы туралы мәліметтер "Қалдықтардың түзілуін және орналастырылуын есепке алу" журналына енгізіледі.

      Соңғы үш жылдағы қалдықтардың ағымдағы жағдайының сандық және сапалық көрсеткіштері

      Өндіріс қалдықтарын басқару тәртібі қалдықтарды пайдалану, кәдеге жарату, қайта өңдеу, жою немесе бөгде ұйымдарға бергенге дейінгі оларды қалыптастырудың барлық процесін, сондай-ақ өндірістік экологиялық бақылау жөніндегі есепке міндетті қосымша болып табылатын статистикалық есептілікті жасау рәсімін қамтиды.

      Тұрғындардың қоқыстың пайда болуы мен өздігінен шығарылуын есепке алмауына байланысты пластикалық қалдықтар, шыны ыдыстар және басқа да қалдықтар сияқты дана бұйымдардың көлемін анықтау мүмкін емес, сандық және сапалық көрсеткіштер ҚШМ мәліметтері бойынша тұрмыстық қатты қалдықтардың жалпы көлемін танымал фракциялар бойынша пайыздық бөлу арқылы ұсынылған.

      Сонымен қатар, сауалнама барысында ауылдық округтер тұрғындарының үлесіне Қалдықтарды кәдеге жарату түрлері мен тәсілдері анықталды. Бұл деректер осы Бағдарламаның мақсаттары мен міндеттерін айқындау кезінде пайдаланылатын болады. Елді мекендердің тұрғындары күл мен көңдің пайда болуының шамамен көлемін көрсетеді. Бұл ретте, мұндай қалдықтардың 50% - дан астамы тұрмыста тыңайтқыш, тұрмыстық пештерде қатты отын және т. б. түрінде пайдаланылады.

      Сандық көрсеткіштер

      Соңғы мәліметтерге сәйкес, соңғы үш жылда Қарақия ауданында қалдықтар көлемінің тұрақты өсуі байқалды, бұл халық санының өсуіне және экономикалық белсенділікке байланысты. 2021 жылы шамамен 3300 тонна қалдықтар тіркелді, 2022 жылы 3400 тонна, ал 2023 жылы бұл көрсеткіш 4500 тоннаға жетті. Бұл деректер қалдықтарды басқарудың тиімді стратегияларын әзірлеу қажеттілігін көрсетеді.

      Сапалық көрсеткіштер

      Қалдықтардың морфологиялық құрамы келесі санаттарды қамтиды:

      - Органикалық қалдықтар (тамақ қалдықтары) жалпы қалдықтардың шамамен 40% құрайды.

      - Қағаз және картон-20%.

      - Пластик-15%.

      - Металл және шыны-10%.

      - Басқа қалдықтар (құрылыс, тоқыма және т.б.) - 15%.

      Зерттеулер көрсеткендей, Қарақия ауданының тұрғыны күніне шамамен орташа 0,8 кг қалдық шығарады. Бұл мән бір адамға шамамен 292 кг жылдық нормаға тең. 37 187 адамды құрайтын аудан тұрғындарын ескере отырып, қалдықтардың пайда болуының жалпы жылдық мөлшері шамамен 10 850 тоннаны құрайды деп қорытынды жасауға болады.

      Қалдықтардың пайда болу динамикасы сонымен қатар тауарлар мен қызметтерді тұтыну өскен жазғы кезеңде ең жоғары мәндер болатынын көрсетеді. Қыс айларында, керісінше, жазғы кезеңмен салыстырғанда қалдықтардың түзілу көлемінің 10-15%-ға төмендеуі. Қалдықтарды басқаруды дәл талдау және жоспарлау үшін тек көлемді ғана емес, сонымен қатар органикалық қалдықтарды, қағазды, пластикті, металды және әйнекті қамтитын қалдықтардың құрамын да ескеру қажет. Бұл деректер оларды сұрыптау, қайта өңдеу және кәдеге жарату бойынша тиімді шараларды әзірлеуге мүмкіндік береді, бұл әсіресе қоршаған ортаға теріс әсерді азайту және қайта өңдеу деңгейін арттыру үшін маңызды.

      Осылайша, Маңғыстау облысының Қарақия ауданында қалдықтардың пайда болу жылдамдығын талдау қалдықтарды басқарудың неғұрлым тиімді жүйелерін енгізу қажеттігін көрсетеді, бұл өсіп келе жатқан көлемдерді жеңуге ғана емес, сонымен қатар өңірдің экологиялық қауіпсіздік деңгейін арттыруға мүмкіндік береді.

1.3 Қалдықтардың жекелеген түрлерін басқару жүйесін талдау

      Коммуналдық қалдықтардың қауіпті компоненттері

      Құрамында сынап бар қалдықтар

      ҚСҚ жинаудың реттелмеген жүйесіне және халықтың сана-сезімінің жеткіліксіздігіне және тәртіптілігіне байланысты қауіпті қалдықтардың ТҚҚ контейнерлеріне түсу проблемасы бар, бұл экологиялық тәуекелдерге әкеп соғады.

      ҚР ЭК сәйкес қалдықтар санатына өткен материалдар мен өнімдерге, оның ішінде құрамында сынап бар қалдықтарға қойылатын талаптар қалдықтардың жекелеген түрлерін басқару саласындағы ұлттық стандарттарда белгіленеді.

      Мамандандырылған ұйымды таңдауға, мамандандырылған контейнерлерге қызмет көрсетуге, оның ішінде құрамында сынап бар шамдар мен тамақ көздерін тасымалдауға және өңдеуге байланысты шығындар бюджет қаражаты есебінен жабылуы керек. Мамандандырылған ұйымды таңдау үшін конкурс (тендер) өткізу қажет, таңдалған компанияның лицензиясы болуы және заңнамада белгіленген барлық талаптар мен ұлттық стандарттардың талаптарына сәйкес келуі тиіс.

Электр және электрондық жабдықтардың қалдықтары

      Қарақия ауданы бойынша заңды және жеке тұлғаларда түзілетін ЭЭЖ қалдықтарын басқару жүйесі жоқ. Жинау қызметтері нарығында ЭЭЖ-ы халықтан қабылдайтын бір ұйым анықталмады.

      Әдетте, жеке тұлғаларда пайда болған ЭЭЖ ТҚҚ контейнерлеріне шығарылады, содан кейін қоқыс шығаратын ұйымдар ТҚҚ полигонына шығарылады, онда олар көміліп, қоршаған ортаға зиян келтіреді. Заңды тұлғалардан ЭЭЖ жинау жүйесі де жолға қойылмаған.

      Полигон жағдайында коррозияға және тотығуға ұшырайды, ал олардың құрамындағы әртүрлі ауыр металдар топырақ пен жер асты суларына түседі, сондықтан оларды ТҚҚ полигонында көмуге тыйым салынады.

      ҚР ЭК 365-бабына сәйкес коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері (ЭЭЖҚ, құрамында сынабы бар қалдықтар, батареялар, аккумуляторлар және басқа да қауіпті компоненттер) бөлек жиналып, мамандандырылған кәсіпорындарға қалпына келтіруге берілуге тиіс екені анықталды.

      Осылайша, ЖАО халық үшін ЭЭЖҚ жинау және кәдеге жарату жүйесін ұйымдастырып, заңды тұлғалардың ҚР ЭК 365-бабының талаптарын орындауын бақылауды күшейтуі қажет.

Үлкен көлемді қалдықтар

      Маңғыстау облысының Қарақия ауданы аумағында ҮКҚ (тұрмыстық техника, жиһаз және т.б.) бөлек жиналмайды, өйткені оларды әкетуге арналған арнайы орындар жоқ. ҮКҚ контейнерлік алаңға шығарылады, содан кейін коммуналдық қалдықтардың жалпы ағынында ТҚҚ полигонына түседі.

      ЖАО ҮКҚ әкету үшін арнайы орындар ұйымдастыруы қажет.

Құрылыс қалдықтары

      Халықтың құрылыс қалдықтары ТҚҚ-ның жалпы ағынында жиналады және қолданыстағы полигонға көмуге түседі.

      2021 жылдан бастап құрылыс қалдықтарын көмуге тыйым салынды. ҚР ЭК сәйкес жылжымайтын объектілерді салуды немесе жөндеуді жүзеге асыратын жеке тұлғалар құрылыс қалдықтарын ЖАО ұйымдастырған арнайы орындарға дербес әкетуді жүргізеді.

      ЖАО құрылыс қалдықтарын шығару үшін арнайы орындар ұйымдастыруы қажет.

Тамақ қалдықтары

      Халықтың тамақ қалдықтары ТҚҚ-ның жалпы ағынында жиналады және қолданыстағы полигонға көмуге жіберіледі. Ауданда тамақ қалдықтарын бөлек жинауға арналған контейнерлер жоқ. 2021 жылдан бастап тамақ қалдықтарын көмуге тыйым салынды.

      Осылайша, биологиялық ыдырайтын коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ынталандыру және оларды қалпына келтіру, соның ішінде компосттау және тамақ қалдықтарын көмуге тыйым салу талаптарының сақталуын бақылау жөніндегі жұмысты күшейту қажет.

      1.4 Коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша ағымдағы жағдайды талдау бойынша қорытындылар

      Қарақия ауданы коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша ағымдағы жағдайды талдау қорытындысы бойынша ауданда коммуналдық қалдықтарды жинау және әкетумен (84%) халықты қамту жақсы қамтамасыз етілгені анықталды.

      Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау, сұрыптау, қайта өңдеу және көму процестері жетілдіруді қажет етеді.

      Бағдарлама шеңберінде коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру және мынадай проблемалық мәселелерді шешу қажет:

      •КА санитарлық талаптарға сәйкес келмеуі;

      •КА контейнерлермен қамтамасыз етілмеуі;

      •Халықты барлық жерде бөлек жинаумен қамтамасыз ету үшін қайталама ресурстарды бөлек жинауға арналған контейнерлердің жетіспеушілігі;

      •Тұрғындарда коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін (ҚСҚ, ЭЭЖҚ, медициналық және т. б.) жинау жүйесінің болмауы;

      •Биологиялық ыдырайтын (тамақ) қалдықтарды бөлек жинаудың болмауы;

      •Үлкен көлемді және құрылыс қалдықтарын жинау және тасымалдау жүйесінің болмауы;

      •Қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы халықтың хабардарлығы мен мәдениетінің төмендігі;

      •Коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару қызметтеріне халықтың наразылығы мен наразылығы;

      •Полигонның жиі жануы;

      •ТҚҚ шығару бойынша заңды тұлғаларды толық қамтымау. Заңды тұлғалардың ТҚҚ шығаруға шарт жасасудан бас тартуы;

      •Заңды тұлғалардың ТҚҚ-ны жеке тұлғаларға арналған контейнерлерге бақылаусыз орналастыруы;

      •Контейнер алаңдарына кірудің қиындығы, бұзушылар үшін шаралардың болмауы;

      •Қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, әкетуге, қайта өңдеуге және көмуге арналған тарифтің төмен жиналуы;

      •Ескірген жабдықтар мен жабдықтар;

      •Қалдықтарды мұқият сұрыптамай көму;

      •Құрылыс және тамақ қалдықтарын қайта өңдеудің болмауы;

      •ТҚҚ терең өңдеу бойынша қуаттардың болмауы, соның есебінен полигонға көмуге жіберілетін қалдықтардың көлемін қысқартуға болады;

      •Маңғыстау облысы Қарақия ауданының қоршаған ортаға және халықтың денсаулығына теріс әсер ететін атмосфераға шығарындыларды жүзеге асыру;

      •Полигонда қоқыс газын жинау және кәдеге жарату технологияларының болмауы, бұл полигондағы парниктік газдар шығарындыларының көлеміне теріс әсер етеді.

      •

      1.5 Коммуналдық қалдықтарды басқару секторындағы күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қауіптерін талдау

      Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін объективті талдау үшін оның күшті және әлсіз жақтарын, сондай-ақ бар мүмкіндіктер мен қауіптерді нақты анықтау қажет.

      Кесте 3. Күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қауіптерін талдау

Күшті жақтары

Әлсіз жақтары

ТҚҚ шығару қызметтерімен халықты қамту деңгейі;
ҚСК құрылысы бойынша жұмыс;
ЖАО-ның бизнеспен, ҚШМ-мен, халықпен өзара іс-қимылы;
Жаңа полигондар салу.

ТҚҚ жинауға, әкетуге, қайта өңдеуге және көмуге арналған төмен тарифтер;
Тарифтер бойынша абоненттік берешек;
Биологиялық ыдырайтын (тамақ), ҮКҚ, құрылыс қалдықтарын және ЭЭЖ бөлек жинау жүйесінің болмауы;
Қалдықтарды қайта өңдеудің төмен үлесі;
Қалдықтарды сұрыптаусыз көму;
Полигонның жиі жануы;
Қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы халықтың хабардарлығы мен мәдениетінің төмендігі.

Мүмкіндіктер

Қауіптер

Бизнестің ТҚҚ жинау және өңдеу жүйесін дамытуға қызығушылығы;
Қазіргі заманғы технологиялардың болуы, тамақ қалдықтарын компосттауға, құрылыс қалдықтарын қайта өңдеуге арналған қондырғылардың кең ассортименті және т. б.;
Биологиялық ыдырайтын (тамақ) және құрылыс қалдықтарын өңдеу бойынша бизнесті бөлек жинауды енгізу және дамыту бөлігінде үлкен әлеуеттің болуы;
Ауданның көрші елдердің мемлекеттік шекарасына жақын орналасуы, көрші елдерден қайталама шикізатқа сұраныстың үлкен мүмкіндіктері;
Халықтың бөлек жинауға дайындығы.

ЖАО қызметінің ҚР ЭК талаптарына сәйкес келмеуі;
ТҚҚ полигонының толып кетуі, оның экологиялық және санитарлық нормаларға сәйкес келмеуі;
Қоршаған ортаға және Қарақия Ауданы халқының денсаулығына теріс әсер ететін атмосфераға шығарындылар;
Аудандағы қалдықтарды басқару жүйесіне халықтың наразылығы мен наразылығы;
ЖАО стратегиялық жоспарын орындамау;
ЖАО қызметінің тиімділігін жыл сайынғы бағалаудың сәйкес келмеуі.

2. КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫ РЕТТЕЙТІН ҰЛТТЫҚ ЗАҢНАМА

      2.1 ҚР қалдықтарды басқару саласындағы саясаты

      Қалдықтарды басқару саласындағы ҚР саясаты ҚР-ның "жасыл" экономикаға көшуі жөніндегі тұжырымдамамен (2013) және "Жасыл Қазақстан" ұлттық жобасымен (2021) айқындалады.

      Стратегиялық құжаттар шығарумен қамту, бөлек жинауды енгізу, қалдықтарды кәдеге жарату және қайта өңдеу үлесін ұлғайту және тиісінше полигондарда көмілетін қалдықтар көлемін азайту қажеттілігін белгілейді (4-кесте).

      Кесте 4. ҚР-ның "жасыл" экономикаға және "Жасыл Қазақстан" ұлттық жобасына көшуі жөніндегі тұжырымдаманың мақсаттары мен нысаналы көрсеткіштері

Көрсеткіштің атауы

2021

2022

2023

2024

2025

2030

2050

Источник

Халықты ТҚҚ шығарумен қамту






100%


КЖЭ

Қоқысты санитарлық сақтау






95%


КЖЭ

Қайта өңделген қалдықтардың үлесі






40%

50%

КЖЭ

Бөлек жинаумен қамту:
- фракциялар бойынша
- қалдықтардың жекелеген қауіпті түрлеріне (медициналық және құрамында сынабы бар, ЭЭЖҚ)

40,0
50,0

50,0
55,0

60,0
60,0

70,0
70,0

80,0
80,0



 
ЖҚ

Қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесі:
- ТҚҚ (білім көлемінен)
- өнеркәсіптік қалдықтар (білім көлемінен)
- агроөнеркәсіптік кешен қалдықтары (өткен жылға қатысты)
- қауіпті медициналық қалдықтар (жиналған көлемнен)

21,0
38,0
2,0
100,0

24,0
40,0
5,0
100,0

27,0
42,0
5,0
100,0

30,0
44,0
7,0
100,0

34,0
46,0
10,0
100,0



 
ЖҚ

      "Жасыл Қазақстан" ұлттық жобасында бөлек алыммен қамту бойынша нысаналы көрсеткіште Маңғыстау облысы мен Қарақия ауданы жоқ. Бірақ Қарақия ауданы үшін ҚР басқа облыстарымен ұқсастығы бойынша осындай көрсеткіштерді белгілеу аудандағы қалдықтарды басқару жүйесін дамыту үшін оң әсер етеді.

      2.2 Экологиялық заңнаманың коммуналдық қалдықтарды басқарудың ұтымды және экологиялық қауіпсіз жүйесін ұйымдастыруға қойылатын талаптары

      2.2.1 Коммуналдық қалдықтарды басқарудағы жергілікті атқарушы органдардың құзыреті

      Коммуналдық қалдықтарға қойылатын талаптарды белгілейтін негізгі құжаттар 2021 жылы қабылданған ҚР ЭК, коммуналдық қалдықтарды басқару қағидалары, қалдықтарды бөлек жинауға, оның ішінде техникалық, экономикалық және экологиялық орындылығын ескере отырып , міндетті түрде бөлек жинауға жататын қалдықтардың түрлеріне немесе топтарына (түрлерінің жиынтығына) қойылатын талаптар, игілік қағидалары болып табылады.

      Коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты іске асыру шеңберінде экологиялық заңнамаға сәйкес менің негізгі бағыттарым мен негізгі өкілеттіктерім бөлінді (5-кесте).

      Кесте 5. Экологиялық заңнамада белгіленген ЖАО құзыреттері

Негізгі бағыттары мен талаптары

 
Экологиялық заңнамаға сәйкес құзыретті

Коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы құжаттар мен нормаларды әзірлеу және бекіту

-коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны әзірлеуді ұйымдастыру;
-коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын әзірлеу;
-коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын есептеу қағидаларын бекіту;
-жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму тарифтерін әзірлеу;
-ТҚҚ жинауды, тасымалдауды, сұрыптауды және көмуді жүзеге асыратын субъектілер арасында тарифті бөлу тәртібін айқындау;

Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесінің жұмыс істеуін қамтамасыз ету

-бөлек жинауды көздейтін коммуналдық қалдықтарды жинаудың ұтымды және экологиялық қауіпсіз жүйесін ұйымдастыру;
-жинауды, тасымалдауды, сұрыптауды, қалпына келтіруді және жоюды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері үшін қажетті инфрақұрылым құруды және оның жұмыс істеуін қамтамасыз ету;
-конкурс (тендер)өткізу арқылы ТҚҚ жинау және әкету бойынша ҚШМ-ны айқындау;
-объектілерді салу және орналастыру үшін жер учаскелерін бөлу (оның ішінде КА және қайталама шикізатты қабылдау пункттерін жайластыру үшін), жер учаскелерінің шекараларын ресімдеуді қамтамасыз ету;
-КА және қайталама шикізатты қабылдау пункттерінің орналасқан жерін анықтау, КА және пайдаланылатын контейнерлердің бірыңғай құрылысын немесе реконструкциясын өткізуді ұйымдастыру;
-бөлек жинауға арналған контейнерлердің қажетті санын орнатуды ұйымдастыру;
-жеке тұлғаларда пайда болатын құрылыс қалдықтары мен ҮКҚ үшін орындарды ұйымдастыру;
-бөлек жиналған қалдықтарды тасымалдауды ұйымдастыру;
-коммуналдық қалдықтарды көму объектілерінің құрылысын қамтамасыз ету;
-коммуналдық қалдықтарды басқару кезінде қоршаған орта сапасының нысаналы көрсеткіштеріне қол жеткізуді қамтамасыз ету;
-халықты тіркеу туралы мәліметтерге (тұрғылықты жері бойынша тіркелген азаматтардың санын сәйкестендіру мақсатында)жинауды, тасымалдауды, сұрыптауды, қалпына келтіруді және жоюды жүзеге асыратын ұйымдар үшін қолжетімділікті қамтамасыз ету;

Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесінің жұмыс істеу мониторингі

-ҚР ЭК және коммуналдық қалдықтарды басқару ережелеріне сәйкес коммуналдық қалдықтардың айналымын бақылау;

Халықпен жұмыс және коммуналдық қалдықтарды басқару саласын ынталандыру

-бөлек жинауды қоса алғанда, ТҚҚ жинаудың, кәдеге жаратудың және өңдеудің ұтымды жүйесі туралы халықты хабардар ету;
-органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды және оларды қалпына келтіруді ынталандыру, соның ішінде компосттау арқылы;
-биогаз және энергия өндіру мақсатында, атап айтқанда компосттау және кәдеге жарату әдісімен қайта өңдеу жөніндегі шараларды қоса алғанда, биологиялық ыдырайтын қалдықтарды көмуді қысқартуды ынталандыру жөніндегі іс-шараларды ұйымдастыру

      2.2.2 Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесіндегі басқа субъектілердің талаптары мен міндеттемелері

      Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесіндегі ҚШМ талаптары мен міндеттемелері:

      1) ҚР ЭГТРМ не қызметті жүзеге асырудың басталғаны туралы хабарлама беру;

      2) арнайы жабдықталған көлік құралдарын пайдалану;

      3) көлік құралдарын спутниктік навигациялық жүйелермен жабдықтау;

      4) ТҚҚ иелерімен шарттар жасасу (халықпен орталықтандырылған жүйе жанындағы жария шарттар);

      5) ТҚҚ өңдеуді немесе көмуді жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілерімен шарттар жасасу;

      6) бөлек жиналған қалдықтар (фракциялар, қалдықтар түрлері) үшін әкетудің жекелеген кезеңділігін айқындау.

      Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесіндегі пәтер иелері мен компания басқарушыларының бірлестіктеріне қойылатын талаптар:

      1) аумағында контейнерлік алаңдар орналасқан заңды тұлғалар мен дара кәсіпкерлердің (мүлік меншік иелерінің бірлестіктері, басқарушы компаниялар, қызмет көрсететін ұйымдар және т. б.) контейнерлік алаңдарды, ҮКҚ-ны, сондай-ақ оларға іргелес аумақты сақтауға арналған арнайы алаңдарды ұстауы;

      2) қыс мезгілінде халық үшін жағдай жасау және мамандандырылған көлік құралдарының жұмысы мақсатында контейнерлерге кіреберістер мен кіреберістерді қардан және мұздан тазартуды ұйымдастыруды қамтамасыз ету.

      Қалдықтарды көму полигондарына қойылатын талаптар:

      1)пластмасса, макулатура, картон және қағаз қалдықтарын, ҚСҚ, шыны ыдыстар, шыны тұсқағаздар, ЭЭЖҚ, литий және қорғасын-қышқылды батареялар, құрылыс, медициналық, тамақ және сұйық қалдықтар, қабылдау критерийлерін қанағаттандырмайтын қалдықтарды көмуге тыйым салу;

      2) ҚТҚ-ны алдын ала сұрыптамай көмуге тыйым салу;

      3) полигонға түскенге дейін полигонда көмуге арналған қалдықтардың саны мен қауіпті қасиеттерін азайтуды қамтамасыз ету;

      4) қалдықтарды жинақтауға немесе көмуге арналған арнайы белгіленген орындардан тыс жинауға тыйым салу;

      5) қабылдау критерийлерін орындау мақсатында Қалдықтарды араластыруға тыйым салу;

      6) полигон операторының биологиялық ыдырайтын қалдықтарды көму көлемін қысқарту және қоқыс газын жинау және кәдеге жарату жүйелерін орнату жолымен полигондағы метан шығарындыларын азайту жөнінде шаралар қабылдау қажеттілігі;

      7) ТҚҚ полигондарында фильтрат пен қоқыс газын жинауға және бұруға арналған жүйенің, шығарындылар мониторингі жүйесінің (қоқыс газы) болуы;

      8) салынып жатқан ТҚҚ полигондарында сүзгіге қарсы экранның болуы;

      9) полигонда олардың қоршаған ортаға теріс әсерінің алдын алу үшін депозитке салынған қалдықтарда түзілетін фильтрат пен сарқынды сулардың мониторингі жүйесінің болуы;

      10) ҚР ЭК талаптарын орындау қамтамасыз етілмейтін ТҚҚ полигонын пайдалануға тыйым салу.

3. ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ МАҚСАТТАРЫ, МІНДЕТТЕРІ ЖӘНЕ НЫСАНАЛЫ КӨРСЕТКІШТЕРІ

      3.1 Мақсаты мен міндеттері

      Бағдарламаның мақсаты Қазақстан Республикасының экологиялық заңнамасының талаптарына сәйкес коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру және Маңғыстау облысы Қарақия ауданының тұрғындары үшін қалдықтарды жинау және шығару бойынша көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыру болып табылады.

      Бағдарламаның міндеттері:

      Аудан халқын қалдықтарды жинау және әкету жөніндегі қызметтермен толық қамтуды қамтамасыз ету үшін коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін одан әрі дамыту;

      Қалдықтарды бөлек жинау жүйесін жетілдіру;

      Коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту, оның ішінде спецификалық (тамақ, құрылыс және ҮКҚ, ЭЭЖ және т.б.). Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету;

      Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу мәселелері бойынша халықтың мәдениеті мен хабардарлығын арттыру және барлық мүдделі тараптардың өзара іс-қимылын күшейту.

      3.2 Нысаналы көрсеткіштер

      Осы бағдарлама шеңберінде Маңғыстау облысын Қарақия ауданының коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру бойынша нысаналы көрсеткіштер белгіленді (кесте 6). 1-қосымшада бағдарлама көрсеткіштерінің мониторингіне бірыңғай тәсілді қамтамасыз ету мақсатында осы бағдарламада белгіленген көрсеткіштерді айқындау әдістемесі ұсынылған.

      Кесте 6. Халықты қалдықтарды жинау және әкету, қайта өңдеу және көмумен қамту жүйесін жетілдіру жөніндегі нысаналы көрсеткіштер 2024-2028 жж.

Нысаналы көрсеткіштер

Ағымдағы жағдай
(2022-2023)

2024

2025

2026

1

Аудан тұрғындарын ТҚҚ жинау және әкетумен қамту

94,6 %
(6 мес. 2022)

100%

100%

100%

2

Бөлек алыммен қамту:
-фракциялар бойынша құрғақ және дымқыл
-қалдықтардың жекелеген қауіпті түрлеріне (медициналық және құрамында сынабы бар, электрондық және тұрмыстық техника)

19,1%
(9 мес. 2022)

 
60%
60%

 
70%
70%

 
80%
80%

3

Қайта өңдеу және кәдеге жарату үшін ТҚҚ (білім көлемінен)

7,2% (2021)

20%

26%

32%

4

Экологиялық талаптарға сәйкес ТҚҚ полигонын жабу және рекультивациялау




100%
1 ед

5

Халықтың экологиялық өмір сапасына қанағаттану деңгейі

49,1% (2021)
55,3 % (2022)

61,5%

73,8%

86,1%

      Қалдықтарды тиімдірек басқару үшін қолданыстағы қайта өңдеу кәсіпорындарының қуатын кеңейту және жаңа объектілер салу жоспарлануда, бұл қайта өңдеу сапасын жақсартуға және қалпына келтірілген материалдардың көлемін ұлғайтуға мүмкіндік береді. Қалдықтарды жинау және тасымалдау процестерін бақылау және бақылау жүйелері сияқты озық технологияларды енгізу аудандағы жалпы экологиялық жағдайды жақсартуда да маңызды рөл атқарады.

      Бұл шаралар қалдықтарды басқарудың тұрақты жүйесін құруға бағытталған, бұл олардың қоршаған ортаға теріс әсерін азайтады және қайта өңдеу мен қайта өңдеу деңгейін жақсартуға ықпал етеді.

4. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУДЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ, ҚОЙЫЛҒАН МАҚСАТТАРҒА ҚОЛ ЖЕТКІЗУ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ ТИІСТІ ШАРАЛАР

      4.1 Аудан тұрғындарын қалдықтарды жинау және шығару қызметтерімен толық қамтуды қамтамасыз ету үшін коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін одан әрі дамыту жөніндегі шаралар

      Коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін одан әрі дамыту үшін мынадай шараларды орындау қажет:

      •Маңғыстау облысы Қарақия ауданының тұрғындарын қалдықтарды жинау және шығару қызметтерімен 100% қамту;

      •Қарақия ауданы бойынша Болашақ, Мұнайшы, Сенек, Бостан, Құланды ауылдарында полигон салу үшін ТЭН түзету және ЖСҚ әзірлеу;

      •Аудан тұрғындарын қалдықтарды жинау және шығару қызметтерімен қамту;

      • Бәсекелестік негізде ұзақ мерзімді келісімшарттар жасасу және конкурстар өткізу;

      •Экономикалық негізделген тарифтерді бекіту;

      •Тарифтің жиналуын арттыру;

      • Қалдықтарды жинауға арналған КА санитарлық нормаларға сәйкес келтіру. Жиналатын қалдықтардың көлемі мен ерекшелігіне қарай жаңа контейнерлерді ауыстыру және орнату. Қоқыс таситын көліктер паркін және басқа да қажетті техниканы жаңарту.

Аудан тұрғындарын қалдықтарды жинау және шығару қызметтерімен қамту

      Тұрғын үйлерде немесе жеке тұрған ғимараттарда (егер контейнерлер болмаса) қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғалармен ҚШМ-мен ТҚҚ жинау және әкету жөніндегі қызметтерге шарттар жасасу жөнінде белгілі бір тұрғын үйлерде немесе жеке тұрған ғимараттарда (егер контейнерлер болмаса) қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғалармен хабардар ету жұмыстарын жүргізу қажет. Осы учаскелерге қызмет көрсету үшін ЖАО.

Ұзақ мерзімді келісімшарттар жасасу және бәсекелестік негізде конкурстар өткізу

      ТҚҚ жинау және әкету жөніндегі қызметтердің сапасын арттыру үшін коммуналдық қалдықтарды басқаруға бәсекелестік негізде ұзақ мерзімді келісімшарттар жасасу қажет.

      Нарыққа қатысушыларды айқындау бойынша конкурс (тендер) өткізу кезінде ЖАО ҚР ЭК және коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларына сәйкес ЖАО үшін талаптарды белгілейтін болады.

ТҚҚ жинау және тасымалдаумен арнайы мамандар айналысуы керек

      ҚШМ таңдау кезіндегі негізгі талаптардың бірі - ҚР ЭГТРМ тізілімінде ТҚҚ жинау және әкету жөніндегі компанияның болуы, яғни қызметті жүзеге асырудың басталғаны туралы хабарлама беру. Қауіпті емес қалдықтарды жинау, сұрыптау және тасымалдау жөніндегі қызметті жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері "Рұқсаттар және хабарламалар туралы" ҚР Заңына сәйкес ҚР ЭГТРМ қызметіне кірісу туралы хабарлама беруге міндетті. Хабарламалық тәртіпке сәйкес келмейтін ҚШМ конкурсқа қатыса алмайды және ТҚҚ жинау және әкету бойынша қызметтер көрсете алмайды, өйткені қауіпті емес қалдықтарды жинау, сұрыптау және тасымалдау жөніндегі қызметті ҚР ЭГТРМ хабарламасынсыз жүзеге асыруға тыйым салынады.

      Егер компания қауіпті қалдықтармен жұмыс істесе, онда қызметті жүзеге асыруға лицензия болуы керек.

Экономикалық негізделген тарифтерді бекіту

      Ауданда коммуналдық қалдықтарды басқарудың ұтымды жүйесін одан әрі дамыту үшін жаңа тарифтерді есептеу және бекіту қажет. Аудан бойынша қолданыстағы тариф (265 теңге) тиісті инфрақұрылымды құру және халыққа сапалы және уақтылы қызмет көрсету үшін жеткіліксіз. Белгіленген тарифтер қазіргі заманғы шындықтар мен инфляциялық процестерді ескере отырып, қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге мамандандырылған ұйымдардың шығындарын жабуы керек.

      Экономикалық негізделген тарифтерді уақтылы қайта қарау, индекстеу және бекіту мамандандырылған ұйымдардың қалдықтарды жинау және шығару бойынша сапалы жұмысын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, бұл ауданның экологиялық жағдайына және халықтың денсаулығына жағымды әсер етеді.

      Экономикалық негізделген тарифтерді уақтылы қайта қарау, индекстеу және бекіту мамандандырылған ұйымдардың қалдықтарды жинау және шығару бойынша сапалы жұмысын қамтамасыз етуге мүмкіндік береді, бұл ауданның экологиялық жағдайына және халықтың денсаулығына жағымды әсер етеді.

      Инфляциялық процестерді ескере отырып, қалдықтарды жинау, шығару және көму тарифтерін әр 2 жыл сайын қайта қарау қажет.

ТҚҚ жинауға, әкетуге, қайта өңдеуге, көмуге және халықтың уақтылы төлеуіне тарифтің жиналуын арттыру

      Халықты тіркеу туралы мәліметтерге қол жеткізуге қатысты ЖАО-ның мамандандырылған ұйымдармен өзара іс-қимылын күшейту қажет.

      Азаматтарды тұрғылықты, уақытша болатын (тұратын) жері бойынша тіркеу кезінде жаңа тіркеу мекенжайы туралы мәліметтер нақты уақыт режимінде ІІМ ақпараттық жүйесінен эталондық деректер банкі болып табылатын және оған қол жеткізу барлық мемлекеттік және жергілікті атқарушы органдарға (әкімдіктерге) қамтамасыз етілген "жеке тұлғалар" мемлекеттік деректер базасына (әкімші – ҚР ӘМ) беріледі ҚР.

      Осы интеграция шеңберінде ЖАО ТҚҚ жинау, әкету, қайта өңдеу және көму үшін төлемдерді дұрыс есептеуге мүмкіндік беретін мекенжай бойынша тіркелген азаматтардың саны туралы мәліметтерді иесіздендірілген түрде (дербес деректерді берусіз) ҚШМ-ге беретін болады.

Жиналатын қалдықтардың көлемі мен ерекшелігіне қарай контейнерлік алаңдарды санитариялық нормаларға сәйкес келтіру, жаңа контейнерлерді ауыстыру және орнату

      Құрылыс түріне байланысты коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесі келесідей ұйымдастырылады:

      Көп қабатты құрылыс аудандарында:

      -тұрғын аймақтардағы КА жабдықтау;

      -стандартты контейнерлерді орнату;

      -қалдықтарды шығаруға арналған құрал жиналған қалдықтардың тығыздығын арттыру үшін престеу жүйесі бар қоқыс таситын көліктерді пайдаланыңыз.

      Жеке құрылыс аудандарында:

      -жеке контейнерлерді орнату;

      -қалдықтарды шығаруға арналған құрал үлкен көлемді және жоғары қысу қабілеті бар қоқыс таситын көліктерді пайдаланыңыз.

      КА санитарлық нормаларына сәйкес келтіру үшін келесі іс шаралар орындалады:

      Үй иелерінің, ұйымдардың, мәдени-бұқаралық мекемелердің, демалыс аймақтарының аумағында көлікке арналған кіреберістері бар қалдықтарды жинауға арналған контейнерлерді орналастыру үшін арнайы алаңдар бөлінсін. Алаңды қатты жабынмен орналастыруға және қалдықтарды желмен тарату мүмкіндігін болдырмайтын, бірақ кемінде 1,5 м биіктікке дейін үш жағынан қоршауға.

      Контейнерлік алаңды тұрғын және қоғамдық ғимараттардан, балалар объектілерінен, спорт алаңдарынан және халықтың демалыс орындарынан кемінде 25 м қашықтықта орналастыруға. Қалыптасқан құрылыс аудандарында, санитариялық алшақтықтарды сақтау мүмкіндігі болмаған кезде, қашықтықтар ЖАО-ның, халықтың санитариялық-эпидемиологиялық саламаттылығы саласындағы мемлекеттік органның аумақтық бөлімшелерінің, объектілердің меншік иелерінің және басқа да мүдделі тұлғалардың қатысуымен комиссиялық түрде белгіленеді.

      Коммуналдық қалдықтарды шығару кесте бойынша жүзеге асырылатын болады.

      Коммуналдық қалдықтарды тасымалдау шығындарын азайту үшін белгіленген санитарлық және табиғатты қорғау талаптарына сәйкес келетін қалдықтарды шығарудың минималды жиілігі қабылданады.

      Шығару жиілігін белгілеу кезінде коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін, олардың морфологиялық құрамын, жинау үшін қолданылатын контейнерлердің түрі мен санын (контейнерлер арқылы жинау кезінде) назарға алған жөн.

      Қалдықтардың әрбір санаты (фракциясы, түрі) үшін бөлек жинау кезінде әкетудің өзіндік кезеңділігі айқындалады.

      Қалдықтарды контейнерлерде 0°С және одан төмен температурада сақтау мерзімі – үш тәуліктен аспайды, оң температурада - бір тәуліктен аспайды.

      Жаңа контейнерлерді ауыстыру және орнату жиналатын қалдықтардың көлемі мен ерекшелігіне және оларды сақтау мерзіміне байланысты жүргізіледі. Контейнерлерді жаңарту кезінде заманауи еуроконтейнерлерді сатып алу жоспарлануда.

      Пластмасса, қағаз және картон қалдықтары көліктің барлық түрлерімен тасымалданады. Шыны ыдыстың қалдықтары бүлінуді болдырмауға бағытталған шараларды қабылдай отырып, көліктің кез келген түрімен тасымалданады. Шыны ыдыстың қалдықтарын тасымалдау, тиеу және түсіру кезінде олардың сақталуын, механикалық әсерлерден қорғалуын қамтамасыз ететін шаралар қабылдау қажет.

      Осы бағдарлама шеңберінде ЖАО ауылдардағы контейнерлер паркін жаңарту, толықтыру жоспарлануда (есептік деректерге сәйкес – жылына 234 дана); контейнерлік алаңдарды салу (6-8 дана), қолданыстағы контейнерлік алаңдарды жөндеу және оларды санитарлық нормалар мен заңнама талаптарына сәйкес келтіру.

      Сондай-ақ, ҚШМ пайдаланатын қоқыс таситын көліктер паркін толықтыру/жаңарту қажет. Қарақия ауданының тұрғындарына қызмет көрсететін ҚШМ мәліметтері бойынша, 2023 жылдың соңында қоқыс таситын көліктермен қамтамасыз ету 12 бірлікті құрайды, ал Қарақия ауданында қалдықтарды шығаруға арналған арнайы көлікпен нормативтік қамтамасыз ету 33 бірлікті құрайды.

      Қоқыс таситын көліктер паркін жаңарту ҚШМ қаражаты және жеке инвестициялар есебінен жүзеге асырылатын болады.

      4.2. Қалдықтарды бөлек жинау жүйесін жетілдіру жөніндегі шаралар

      Бөлек жинау жүйесін жетілдіру үшін мынадай шараларды орындау қажет:

      -барлық КА-да ТҚҚ құрғақ фракциясын бөлек жинауға арналған контейнерлерді орнатуды қамтамасыз ету және қайталама шикізатты бөлек шығаруды қамтамасыз ету;

      -коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жинау және қалпына келтіру жүйесін ұйымдастыру;

      - арнайы орындарды ұйымдастыру және ҮКҚ мен халықта түзілетін құрылыс қалдықтарын тасымалдау үшін мамандандырылған компанияны айқындау;

      -ТҚҚ бөлек жинау жүйесін дамытуға халықты көбірек қамту.

Барлық КА-да ТҚҚ құрғақ фракциясын бөлек жинауға арналған контейнерлерді орнатуды қамтамасыз ету және қайталама шикізатты бөлек шығаруды қамтамасыз ету

      Қалдықтарды бөлек жинауға қойылатын талаптарға сәйкес (ҚР ЭГТРМ м.а. 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 бұйрығының 8-тармағы) ЖАО мыналарды қамтамасыз етеді:

      - халық санына, қалдықтардың жинақталу нормаларына, оларды сақтау мерзімдеріне және басқа да қажетті факторларға сүйене отырып айқындалатын контейнерлік алаңдарда бөлек жинауға арналған контейнерлердің қажетті санын (кемінде 2) орнату.

      КА-да, кем дегенде, қалдықтар құрғақ және дымқыл фракцияларға бөлінуі керек. Құрғақ фракция қағаздан, картоннан, металдан, пластиктен және шыныдан тұрады. Ылғал фракция тамақ қалдықтарынан, органикалық заттардан, аралас қалдықтардан және үй шаруашылығының қалдықтарына ұқсас табиғаты мен құрамы бойынша қалдықтардан және т. б. тұрады.

      Пластмассаны, қағазды және әйнекті бөлек жинауды енгізу үшін барлық КА-да құрғақ фракцияға арналған контейнерлер орнатылады.

      Қалдықтарды бөлек жинауға арналған әрбір контейнер, оның ішінде қазақ және орыс тілдерінде таңбаланатын болады:

      -қалдықтардың жиналатын түрі (фракциясы) туралы ақпараттық жапсырма/жазба;

      -контейнер иесі туралы деректер (атауы, телефоны);

      -контейнерге қызмет көрсететін ұйымдар.

      Түсті контейнерлерге таңбалау қолданылған жағдайда, ол қарама-қарсы түспен орындалады.

      Контейнерлер саны білім беру және жинау көлеміне, түгендеу нәтижелері мен тұратын адамдар санына сәйкес әр алаң үшін жеке есептелетін болады.

      Бөлек жинау жүйесін дамыту кезінде бөлек жиналған қалдықтардың қалдықтарды басқарудың барлық келесі кезеңдерінде араласпауын қамтамасыз ету қажет. Сондай-ақ, қалдықтардың әр санаты (фракциясы, түрі) үшін олардың шығарылу жиілігін анықтау қажет.

      Қайталама шикізатты бөлек әкету жөніндегі талаптар ҚШМ-мен жасалатын шарттарға енгізілетін болады.

Коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жинау және қалпына келтіру жүйесін ұйымдастыру

      Коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жинау және қалпына келтіру жүйесін ұйымдастыру қалдықтардың қауіпті түрлерін: ҚСҚ, ЭЭЖҚ, химиялық қоректендіру көздері, халық аккумуляторларын бөлек жинауды, тасымалдауды және қайта өңдеуді қамтамасыз ету үшін мердігер ұйымды таңдауға арналған конкурс ұйымдастыруға негізделетін болады.

      Бүгінгі таңда Қарақия ауданында ҚСҚ-ды, тұрғындардан коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерінің (ЭЭЖҚ, химиялық қоректендіру көздері, аккумуляторлар) қалдықтарын жинау жүйесі нашар жолға қойылған немесе мүлдем жоқ.

      ТҚҚ жалпы ағынындағы қалдықтардың бұл түрлері полигонға түседі, топырақты, суды және ауаны токсиндермен, ауыр металдармен, тұрақты органикалық ластағыштармен ластайды, осылайша адамдардың денсаулығы мен қоршаған ортаға айтарлықтай зиян келтіреді

      ҚР ЭК 365-бабының 6-тармағына сәйкес коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері бөлек жиналып, мамандандырылған кәсіпорындарға қалпына келтіруге берілуі тиіс.

      Экологиялық заңнаманың талаптарын орындау үшін ЖАО коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін бөлек жинау, тасымалдау және қалпына келтіру қызметтерін көрсету үшін мердігер ұйымды айқындау үшін конкурс (тендер) өткізу арқылы экологиялық заңнаманың және ұлттық стандарттардың талаптарына сәйкес тұрғындардан коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жинау жүйесін ұйымдастыруы қажет.

Құрамында сынап бар қалдықтар

      ҚР СТ 1513 ресурс үнемдеу талаптарына сәйкес тұрғындардан ҚСҚ жинау жүйесін ұйымдастыру үшін. Технологиялық циклдің барлық кезеңдерінде қалдықтарды өңдеу. ҚСҚ-ды қайта өңдеудің жіктелуі мен әдістері. ЖАО негізгі ережелерін жүзеге асырады:

      - халықта пайда болған ҚСҚ жинау үшін орнатылатын арнайы әмбебап контейнерлерді орнату мен оларға қызмет көрсетуді бақылау;

      - кондоминиум объектісін басқару органдарының қызметін бақылау және ұйымдастыру, олар арнайы әмбебап контейнерлерді сақтау жөніндегі шараларды қамтамасыз етуге, контейнерге қызмет көрсететін мамандандырылған кәсіпорынмен өзара іс-қимылды жүзеге асыруға, оларға еркін қол жеткізуді қамтамасыз етуге, тұрғындармен түсіндіру жұмыстарын жүргізуге, контейнерге бөгде заттарды сақтауға, контейнерге бөгде жарнамаларды, хабарландыруларды және т. б. жапсыруға жол бермеуге міндетті;

      - халық үшін демеркуризация жөніндегі шаралар кешенін іске асыруға және ҚСҚ үшін контейнерлерді жөндеуге (ауыстыруға) мамандандырылған кәсіпорындардың жұмыстарын (қызметтерін) сатып алу үшін қаражат бөлу жолымен халық арасында пайдалануда болған құрамында сынап бар энергия үнемдейтін шамдарды қайта өңдеуді ұйымдастыру.

      Мамандандырылған кәсіпорындардың халық үшін демеркуризациялау жөніндегі шаралар кешенін іске асыруға және ЖАО ҚСҚ үшін контейнерлерді жөндеуге (ауыстыруға) арналған жұмыстарды (көрсетілетін қызметтерді) сатып алу ҚР ЭК, "Мемлекеттік сатып алу туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 4-тарауына және коммуналдық қалдықтарды басқару қағидаларына сәйкес конкурс (тендер) арқылы жүргізілетін болады.

Электрондық және электр жабдықтары

      ҚР СТ 3753-2021 "Ресурс үнемдеу. Құрамында сынап бар құрылғылар мен аспаптарды қоспағанда, өмірлік циклдің барлық кезеңдерінде электротехникалық және электрондық жабдықтардың қалдықтарымен жұмыс істеу". ЖАО қауіпсіздік талаптары халықтың тығыздығын ескере отырып, оның ішінде контейнерлік алаңдар мен стационарлық ЭЭЖҚ қабылдау пункттерін қоса алғанда, ЭЭЖҚ жинау, жинақтау және қайта өңдеу объектілерін орналастыруға жер учаскелерін бөлу арқылы қалдықтардың иелеріне ЭЭЖҚ өндірушілеріне немесе ЭЭЖҚ басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілеріне ЭЭЖҚ беруге мүмкіндік беретін инфрақұрылымды құруға ықпал етуі тиіс.

      ЖАО ЭЭЖҚ жөндеу, қалпына келтіру жүйесін ұйымдастыруды, сондай-ақ қалдықтардың иелерінен ЭЭЖҚ-ны бөлек жинау мен қайта өңдеуді, оның ішінде ЭЭЖҚ-ны жылжымалы қабылдау пункттерін құру арқылы қамтамасыз етуі тиіс.

      Тұрғындардан коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жинау жүйесін ұйымдастыру үшін мынадай шараларды қабылдау қажет:

      -батареялар, құрамында сынап бар шамдар, электрондық және электр жабдықтары сияқты қауіпті тұрмыстық қалдықтарды стационарлық немесе жылжымалы жинау пункттерін/пункттерін құру;

      -қалдықтарды қабылдаудың ұйымдастырылған пункттері туралы халықты хабардар етуді және олармен қауіпсіз жұмыс істеуді насихаттауды қамтамасыз ету;

      -қалдықтарды жинауға және кәдеге жаратуға арналған шығыстардың бір бөлігін жабу мақсатында өндірушінің кеңейтілген жауапкершілік операторының функцияларын жүзеге асыратын "Жасыл Даму" АҚ-мен ынтымақтастықты нығайту.

      Коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері үшін батареялар, құрамында сынап бар шамдар, электрондық және электр жабдықтары сияқты қауіпті тұрмыстық қалдықтарды қабылдайтын стационарлық пункттер көзделетін болады. Қабылдау пункттері көрсетілген тауарларды өткізуді жүзеге асыратын дүкендерде (дүкендер бөлімдерінде, сауда нүктелерінде) құрылуы мүмкін. Батареялар мен сынап шамдарын қабылдауды пәтер иелері бірлестіктерінің аумағында ұйымдастыруға болады.

      Стационарлық лампаларды қабылдау пункттерінің орналасқан жері мен санын анықтау кезінде олардың халыққа қолжетімділігі мен ыңғайлылығы ескерілуі тиіс.

      Құрамында сынабы бар шамдарды стационарлық жинау пункттері бөгде адамдар үшін қолжетімсіз жеке кіреберіспен жабдықталады, шамдарды жинауға арналған арнайы контейнерлердің қажетті санымен қамтамасыз етіледі және қажетті тиісті қорытындылар мен рұқсаттар болады.

      Коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін бөлек жинауды енгізу және қайталама шикізат пункттерін құру бөлек жинау бойынша нысаналы көрсеткішке қол жеткізуге мүмкіндік береді.

Заңды тұлғалардан коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін бөлек жинау және қалпына келтіру

      Қызметтің түріне қарамастан заңды тұлғаларда пайда болатын қауіпті коммуналдық қалдықтарды қалдырушылар да бөлек жиналып, ҚР ЭК 365-бабының 6-тармағына сәйкес мамандандырылған ұйымдарға (кәсіпорындарға) қалпына келтіруге берілуі тиіс.

      Шағын және орта бизнес субъектілерімен қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жинау және қалпына келтіру бойынша адал және заңнама талаптарына сәйкес мамандандырылған кәсіпорындарды анықтау үшін ақпараттық жұмыс жүргізу қажет.

      Сондай-ақ статистиканы қадағалау мақсатында жиналған және қалпына келтірілген қалдықтарды есепке алу бойынша мамандандырылған кәсіпорындардың әлеуетін нығайту қажет.

Арнайы орындарды ұйымдастыру және ҮКҚ мен халықта пайда болатын құрылыс қалдықтарын тасымалдау үшін мамандандырылған компанияны анықтау

      Қалдықтарды бөлек жинауға қойылатын талаптың 19-тармағына сәйкес ҚР ЭГТРМ м.а. 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 бұйрығымен ЖАО жеке тұлғаларда (тұрғындарда) түзілетін құрылыс және ҮКҚ үшін жабыны мен қоршауы бар ауданы кемінде 12 м2 болатын орынды ұйымдастырады.

      Жылжымайтын объектілерді салуды немесе жөндеуді жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар қалдықтарды бөлек жинауға қойылатын талаптың ҚР ЭГТРМ м.а. 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 бұйрығының 17-тармағына сәйкес құрылыс және ҮКҚ жергілікті атқарушы органдар ұйымдастырған арнайы орындарға дербес әкетуді жүргізеді.

      Абаттандыру ережелеріне сәйкес ірі көлемді қоқыстарды (қалдықтарды) шығаруды кәсіпорындардың өздері, мекемелер мен жеке тұлғалар немесе қоқыс шығаратын кәсіпорындар шарт негізінде жүргізетіні анықталды.

      ҮКҚ әкету үшін төлем ТҚҚ жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму тарифіне енгізілмегендіктен, ҮКҚ мен құрылыс қалдықтарын жинау және әкету жөніндегі компанияны жеке анықтау қажет.

      ҮКҚ және құрылыс қалдықтарын халықтан тасымалдау жөніндегі ұйымды айқындау үшін ЖАО "Мемлекеттік сатып алу туралы" Қазақстан Республикасының Заңына сәйкес жергілікті бюджет есебінен ҮКҚ және құрылыс қалдықтарын жинауға және әкетуге конкурс (тендер) ұйымдастыру қажет.

      Аудан әкімдіктеріне ірі көлемді және құрылыс қалдықтарын шығаратын ұйым белгіленеді. Өзара іс-қимыл шарттары үлгілік шартқа техникалық ерекшелік белгіленетін болады. Экспорттаушы компания хабарлама тәртібіне сәйкес келуі және ҚР ЭГТРМ тізіліміне кіруі қажет.

4.3. Коммуналдық қалдықтарды, оның ішінде ерекше (тамақ, құрылыс және ірі габаритті қалдықтарды, ЭЭЖ және т.б.) қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту жөніндегі шаралар

      Қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту үшін мынадай іс-шараларды орындау қажет:

      -жеке санаттар: қайталама шикізат (пластик, қағаз және шыны); құрылыс қалдықтары; ірі габаритті қалдықтар; коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері бойынша қалдықтардың пайда болу көлемінен халықтың және заңды тұлғалардың қайталама шикізатты жинау үлесін ұлғайту;

      -аудан аумағында қызметін жүзеге асыратын қалдықтарды қалпына келтіру жөніндегі мамандандырылған кәсіпорындармен өзара іс-қимылды күшейту;

      -қалдықтарды қайта өңдеу бойынша жұмыс істеп тұрған өндірістердің дамуын ынталандыру және қайталама шикізатты қайта өңдеу және кәдеге жарату жөніндегі қуаттарды құру.

      Қалдықтарды қайта өңдеу үлесін ұлғайту үшін бөлек жиналған фракцияларды немесе қоқыс сұрыптау кешені сұрыпталған қайталама шикізатты өңірдегі қолданыстағы мамандандырылған кәсіпорындарда қайта өңдеу, болмаған жағдайда басқа өңірлерге немесе елдерге жіберу қажет.

      Кейіннен алынған шикізатты дайын өнімге дейін өңдеуді ұйымдастыру және қарастыру ұсынылады. Қазіргі уақытта қайта өңдеуге арналған қондырғыларды ТМД елдерінің жеткізушілері кең ассортиментте және қолайлы бағамен ұсынады.

Қайталама шикізат (қағаз, картон, пластик, шыны және т.б.) дайын өнімді одан әрі өңдеу және өндіру үшін мамандандырылған кәсіпорындарға берілетін болады.

      Қағаз және картон қалдықтарын қалпына келтіру жаңа бұйымдарды (қағаз және картон, эковат, құрылыс материалдары) өндіру үшін физикалық, химиялық және басқа да тәсілдермен жүзеге асырылады.

      Пластмасса қалдықтарын қалпына келтіруді технологиялық процестердің экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін технологиялар мен жабдықтарды қолдана отырып, мамандандырылған ұйымдар жүзеге асырады.

      Шыны ыдыстың қалдықтарын қалпына келтіру қоршаған орта үшін қауіпсіздік талаптарын сақтау шартымен жүзеге асырылады:

      - қайта пайдалануға арналған шыны ыдыстың қалдықтарын дайындау (сұрыптау, жуу, өңдеу);

      - жаңа өнім өндірумен механикалық және термиялық әдістермен (шыны жүн, шыны ыдыс, шыны талшық, плитка және басқалары).

      Қатты тұрмыстық қалдықтардың қайта өңделмейтін бөлігінен қатты отынды қалдықтардан (RDF) алуға болады. Отынның бұл түрін ТҚҚ көмуді азайту мақсатында цемент зауыттарында және ЖЭО-да қолдану қажет.

      Коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері қауіпті қалдықтар үшін мамандандырылған кәсіпорындарға кәдеге жарату үшін жіберілетін болады.

Тамақ қалдықтары

      Жеке жиналған биологиялық ыдырайтын ТҚҚ фракциялары, негізінен тамақ және органикалық қалдықтар аэробты немесе анаэробты әдіспен өңделуі керек. Сондай-ақ, бұл қалдықтарды кәріз-тазарту станцияларының шламымен бірге қайта өңдеу мүмкіндігі қарастырылады. Бүгінгі таңда органикалық қалдықтарды кәдеге жарату мен қайта өңдеудің әртүрлі технологиялары бар.

      ТҚҚ ыдырауының табиғи әдісіне компосттау жатады. Компосттау-бұл табиғи биологиялық ыдырауға негізделген қалдықтарды қайта өңдеу технологиясы.

      Органикалық қалдықтарды компосттау тікелей үй шаруашылығында да, орталықтан да болуы мүмкін. Тікелей үй шаруашылықтарында компосттау тек компост шұңқырларында немесе арнайы компост машиналарын қолдану арқылы жүзеге асырылады. Орталықтандырылған компосттау кезінде тұтынушылар органикалық заттарды бөлек жинауды қамтамасыз етеді, содан кейін олар арнайы жабдықталған алаңдарға немесе компост төселетін сүрлем мұнараларына шығарылады. Кейіннен мұндай компост ауыл шаруашылығының қажеттіліктері үшін қолданылады. Биологиялық ыдырайтын қалдықтардың көп мөлшері пайда болатын және қосалқы шаруашылық бар ұйымдар мен мекемелерде (мысалы, мектептерде) компосттау жеке-жеке жүргізілуі мүмкін.

Үлкен көлемді және құрылыс қалдықтары

      Жинау пункттеріндегі ҮКҚ қауіпті фракцияларды алып тастау, содан кейін мамандандырылған ұйымдарға қайта өңдеуге және/немесе кәдеге жаратуға жіберу қажет.

      Аралас құрылыс қалдықтарын жинау орнында қайта өңделген шикізат пен қауіпті компоненттерді алу арқылы сұрыптау керек. Бөлек сұрыптау керек: ағаш; қағаз және картон; металл (бөлек қара және түсті металдар); минералды қалдықтар (тас, құрылыс тасы және кірпіш, сылақ, бетон, гипс, қаңылтыр шыны және т.б.); темірбетон және бетон бөлшектері.

      Үлкен көлемді құрылыс қалдықтарын өңдеу үшін ұсақтау және сұрыптау кешендері қолданылады.

      Қауіпті құрылыс қалдықтарына мыналар жатады:

      1) құрамында асбест – шифер немесе этернит, асбест-цемент плиталары, асбест-цемент құбырлары, оқшаулағыш материалдар және т. б. бар қалдықтар.;

      2) бояулар, лактар, желімдер, шайырлар қалдықтары, оның ішінде құрамында бос ыдыс және аталған қалдықтарға малынған материалдар және т. б.;

      3) құрамында мұнай өнімдері бар қалдықтар-құрамында асфальт шайырлары және т. б. бар сіңдірілген оқшаулағыш материалдар.;

      4) ластанған топырақ.

      Қауіпті құрылыс қалдықтары бөлек жиналады және әрі қарай қайта өңдеу және/немесе кәдеге жарату үшін мамандандырылған компанияларға беріледі.

      Одан әрі өңдеуге жатпайтын сұрыпталғаннан кейін коммуналдық қалдықтарды көму ТҚҚ полигонында жүзеге асырылады.

      ЖАО ҮКҚ әкету үшін арнайы орындар ұйымдастырады.

      4.4. Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету жөніндегі шаралар

      Қолданыстағы полигон аумағында қабылдауды, сұрыптауды қамтитын инфрақұрылымды көздеу қажет, содан кейін ғана ТҚҚ-ның қалдық бөліктерін көму қажет.

      Заңнаманың талаптарына сәйкес қолданыстағы полигон аумағының жерлерін кезең-кезеңімен қалпына келтіру және қалпына келтіру жүргізіледі. Қолданыстағы ТҚҚ полигонын жабуға экологиялық рұқсат алғаннан кейін ғана жол беріледі.

      Рұқсат етілмеген полигондармен проблемаларды шешу үшін "Қазақстан Ғарыш Сапары" ҰК" АҚ спутниктері тіркеген ТҚҚ барлық полигондары бойынша мұқият аудит жүргізу қажет. Полигонды залалсыздандырудың қолданыстағы жалпы қабылданған әдістемесі мынадай кезеңдерді қамтиды: полигонның қауіптілік дәрежесін анықтау; бағалау; залалсыздандыру және рекультивациялау технологиясын әзірлеу.

      Рұқсат етілмеген полигондарды рекультивациялау бойынша техникалық шешімдер рекультивациядан кейін аумақтың функционалдық мақсатына және пайдаланылуына байланысты қабылданады. Жаңа полигондардың пайда болуын болдырмау жөніндегі шараның негізі аудан тұрғындарын 2030 жылға қарай қалдықтарды жинау және тасымалдау жөніндегі қызметтермен 100% қамту және қалдықтарды қауіпсіз өңдеу бойынша шағын және орта бизнес субъектілерімен профилактикалық жұмыс болып табылады.

      4.5 Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу мәселелері бойынша халықтың хабардарлығын арттыру және барлық мүдделі тараптардың өзара іс-қимылын күшейту жөніндегі шаралар

      Бағдарламаның тиімді жұмыс істеуі үшін халықтың хабардарлығы мен қолдауы маңызды. Жұртшылықтың хабардарлығын арттыру - бұл тұрақты негізде жүргізілуі керек ұзақ мерзімді процесс.

      ЖАО халықтың хабардарлығын арттыруда, ақпарат таратуда және қалдықтардың алдын алу жөніндегі бастамаларды қолдауда, сондай-ақ тиісті жағдайлар жасауда (мысалы, ҮКҚ, ЭЭЖҚ, құрылыс қалдықтары үшін арнайы орындар құру) шешуші рөл атқарады.

      Жергілікті газеттер мен журналдарда қалдықтарды басқару мәселесі және қалдықтарды дұрыс басқару талаптары туралы халықты оқытуға бағытталған мақалалар жариялау ұсынылады.

      ТҚҚ жинау және әкету жөніндегі мамандандырылған ұйымдардың қызметкерлері үй қалдықтарын сұрыптау тәртібін түсіндіретін және пластикке, шыныға, картонға және қағаз қалдықтарына арналған контейнерлерге бөлек қоймалауды кезең-кезеңімен экологиялық акциялар өткізу ұсынылады. Мұндай акциялар әдетте бөлек жинауға арналған контейнерлер орнатылған аулаларда да, олар әлі жоқ жерлерде де өткізіледі. Бұл ретте тұрғындарға полигондағы аралас күйдегі ТҚҚ-ның қоршаған ортаға тигізетін кері әсері және қалдықтарды бөлек жинауды енгізу қажеттілігі туралы егжей-тегжейлі түсіндірмелер жүргізіледі. Сондай-ақ, халық арасында қалдықтарды сұрыптаудың енгізілген жүйесі туралы түсіндірмелері бар түрлі-түсті парақшалардың таралуы жақсы нәтиже береді.

      Мүдделі жұртшылықтың негізгі топтарына басымдық беріледі, халық (жұмыс істейтін және жұмыс істемейтін (үй шаруасындағы әйелдер, зейнеткерлер, балалар);мұғалімдер, еріктілер, белсенді топтар және мемлекеттік емес ұйымдар.

      Жұртшылықты ақпараттандыру жөніндегі іс шаралар қалдықтармен жұмыс істеу бойынша халықпен ақпараттық жұмыс жоспарында көзделетін болады және мыналарды қамтитын болады: жергілікті газеттердегі басылымдар; мектептерде, жалпы жұртшылық арасында тарату үшін материалдық ресурстарды қайталама пайдалану туралы ақпараттық материалдар; үйдегі тамақ қалдықтарын компосттау туралы брошюралар; оқушылар мен студенттер үшін полигондарға таныстыру сапарларын ұйымдастыру.

      Қалдықтарды қайта өңдеу ЖАО-ның ТҚҚ-ны бөлек жинау және қайта өңдеу жөніндегі бизнес бастамаларына жәрдемдесуі бар жерде дамиды. Қалдықтарды басқару саласындағы ұсыныстарды талқылау, қайталама шикізат пен контейнерлерді қабылдау пункттерін орнату және т. б. үшін ЖАО мен бизнестің, сондай-ақ басқа да мүдделі тараптардың өзара іс-қимылы бойынша түрлі кездесулер, дөңгелек үстелдер өткізілетін болады.

Әлемдік тәжірибе. Әр түрлі елдердегі қалдықтарды басқару жүйелері

      ЕО-ға мүше - елдерде қалдықтарды жинаудың әртүрлі жүйелері, соның ішінде макулатура (қағаз/картон), шыны, металл, пластик және органикалық қалдықтар сияқты қайта өңделетін материалдар қолданылады. Қолданыстағы жүйелер келесі санаттарға бөлінеді:

      Үй маңындағы қалдықтарды жинау жүйелері: тұрғындардың үйлеріне тікелей орнатылған пакеттерде, арнайы пакеттерде, резервуарларда және контейнерлерде жинаудың барлық нұсқалары;

      Аралас үй жинау: жоғарыда айтылғандарға ұқсас, бірақ пластмасса мен металл сияқты басқа фракцияларға бөлу бір контейнерге жиналады;

      Қабылдау пункттері: қоғамдық орындарда орнатылған қалдықтардың әртүрлі түрлеріне арналған контейнерлер.

      Тұрмыстық қалдықтарды қайта өңдеу (қайта өңдеу) орталықтары: әдетте қоршалған және кейбір жағдайларда өз қызметкерлері бар, тұрғындар қайта өңделетін тұрмыстық қалдықтарды тапсыра алатын қалдықтарды жинайтын орындар. Әдетте қауіпті және ірі қалдықтар, электр құрылғылары мен электроника, батареялар, құрылыс қоқыстары, еріткіштер және т. б.

      Бөтелке машиналары (фандоматтар, депозиттік жүйе): әдетте шыны және пластикалық бөтелкелерді немесе металл сусындарды жинау үшін қолданылады.

5. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ

      Мақсаттарға қол жеткізу және міндеттерді орындау үшін бағдарламаны іске асыру жөніндегі іс-шаралар жоспары әзірленді, ол 2-қосымшада келтірілген.

      Іс-шаралар жоспары міндеттер мен көрсеткіштер бойынша топтастырылған, мерзімдері мен жауапты орындаушылар көрсетілген. Іс-шаралар жоспары күтілетін нәтижелерге қол жеткізу мақсатында Бағдарламаның барлық жауапты орындаушыларының жұмыстарына кешенді көзқарас пен үйлестіруді қамтамасыз етеді.

      Іс-шаралар жоспарын түзету мониторинг нәтижелері бойынша негізделген ұсыныстар болған кезде қажеттілігіне қарай жүзеге асырылады. Мониторинг нәтижелері бойынша осы бағдарламаның қойылған мақсаттарына, міндеттері мен нысаналы көрсеткіштеріне қол жеткізу мүмкін болмаған жағдайда өзге де іс-шаралар айқындалады және анықталған проблемалық мәселелер бойынша шаралар қабылданады.

      *бағдарламалардың белгіленген мақсаттары мен міндеттеріне қол жеткізу мақсатында жоспарланған іс-шараларды іске асырудың (өзге де іс-шараларды айқындаудың) тиімділігін арттыру;

      *анықталған проблемалық мәселелер бойынша шаралар қабылдау.

      ТҮКШ бөлімі бағдарламаны іске асырушы ретінде мынадай функцияларды жүзеге асырады:

      •бағдарламаның барлық орындаушыларының іс-қимылын үйлестіре отырып, Маңғыстау облысы Қарақия ауданының аумағында коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы міндеттерді шешуге бірыңғай орталықтандырылған кешенді тәсілді қалыптастырады және қамтамасыз етеді;

      • бюджет қаражаты есебінен бағдарламаны іске асыруға арналған қаржылық шығындар бойынша Маңғыстау облысының әкімдігімен өзара іс-қимыл жасайды;

      • коммуналдық қалдықтарды жинау және әкету жөніндегі субъектілермен, мемлекеттік мекемелермен, әлеуметтік объектілермен, заңды тұлғалармен, дара кәсіпкерлермен, жеке тұлғалармен бағдарлама іс-шараларын іске асыру мәселелері бойынша өзара іс-қимылды жүзеге асырады;

      • бағдарламаға тиісті өзгерістер енгізу қажеттілігін негіздей отырып, іс-шараларды, нысаналы көрсеткіштерді, Бағдарлама іс-шараларын іске асыруға арналған шығындарды түзетуді, оның ішінде келіп түскен ұсыныстар негізінде жүзеге асырады;

      • бағдарлама іс-шараларының іске асырылу барысын тексеруге қатысады;

      • аудан әкімдігінің ресми сайтында орналастырады.

      Бағдарламаның орындаушылары: облыс, аудан және аудандар әкімдігі; мәслихат; коммуналдық қалдықтарды жинау, әкету, қалпына келтіру және көму жөніндегі субъектілер: мемлекеттік мекемелер, әлеуметтік объектілер, заңды тұлғалар, дара кәсіпкерлер, ҮЕҰ және т.б. мүдделі тараптар болып табылады.

6. БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ МОНИТОРИНГІ

      Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаның іске асырылуын бақылауды Маңғыстау облысы Қарақия ауданы ТҮКШ бөлімінің басшылығы жүзеге асырады.

      Бағдарламаның мониторингі бағдарламаны іске асыру туралы есепті қалыптастыру жолымен жүзеге асырылады. Есепте іске асырылған іс-шаралардың сипаттамасы, қол жеткізілген нәтижелер, оларды іске асыруға бағытталған қаржы қаражатының нақты көлемі, сондай-ақ іс-шаралардың орындалмау себептері және есепті кезеңге жоспарланған нәтижелердің болмауы баяндалады.

      Бағдарламаның мониторингі өткен жылдың қорытындысы бойынша жылына бір рет жүзеге асырылатын болады.

      Бағдарлама мен оны іске асыру жөніндегі есептер жалпыға қолжетімді Интернет-ресурста орналастыру арқылы жұртшылыққа қолжетімді болады.

7. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР

      Бағдарлама мен іс-шараларды қаржыландыру:

      * мемлекеттік және жергілікті бюджет;

      * жеке инвестициялар;

      * халықаралық қаржы ұйымдарының қаражаты;

      * екінші деңгейдегі банктердің кредиттері және Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым салынбаған басқа да көздер.

      Ұсынылған бағдарламаны іске асыруға және белгіленген табиғат қорғау іс-шараларын орындауға арналған қаржылық шығындарды бюджет қаражаты есебінен ҚР ЭК 29-бабына сәйкес жүзеге асыру жоспарлануда. Бұл тетік осы іс-шаралар жоспарын әзірлеу және бекіту жылының алдындағы үш жыл ішінде жергілікті бюджетке түскен қоршаған ортаға теріс әсер еткені үшін төлем сомасынан кем емес көлемде қаражатты пайдалануға мүмкіндік береді.

      Бағдарламаны іске асыру бойынша ұсынылатын іс-шараларды Маңғыстау облысының қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралар жоспарына енгізу жоспарлануда, оны облыс әкімдігі охра жөніндегі іс-шаралардың үлгілік тізбесін негізге ала отырып, үш жылдық перспективаға әзірлейді:

      - қалдықтардың кез келген түрін, оның ішінде иесіз қалдықтарды жинау, тасымалдау, залалсыздандыру, пайдалану және қайта өңдеу жөніндегі технологияларды енгізу;

      - зауыттарды, цехтар мен өндірістерді салу, реконструкциялау, қондырғыларды сатып алу және пайдалану:

      - қалдықтардың кез келген түрін сақтауға арналған полигондар;

      - қалдықтарды жинау, тасымалдау, қайта өңдеу, сұрыптау, кәдеге жарату және көму бойынша;

      - қайталама материалдық ресурстарды жинау және қайта өңдеу бойынша;

      - қалдықтардың түзілу және орналастыру көлемін барынша азайтуға бағытталған жабдықтар мен технологиялық процестерді реконструкциялау, жаңғырту.

8. КҮТІЛЕТІН ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ӘСЕР

      Бағдарламаны іске асыру Маңғыстау облысы Қарақия ауданының экологиялық жағдайын жақсартады және ауданның нысаналы көрсеткіштерін және коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы ЖАО қызметін арттырады.

      Бағдарламаны іске асыру барысында мынадай түйінді нәтижелерге қол жеткізілетін болады:

      * коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін ҚР заңнамасының талаптарына сәйкестендіру;

      * коммуналдық қалдықтарды жинау және шығарумен 100% қамту;

      * білім беру көзінен бөлек алым енгізу;

      * қоқыс сұрыптау кешенінің құрылысы;

      * органикалық, ірі габаритті және құрылыс қалдықтарын қайта өңдеуді дамыту;

      * коммуналдық қалдықтарды дұрыс өңдеу туралы халықтың хабардарлық деңгейін арттыру және мәдениетін арттыру.

      Осылайша, осы бағдарлама шеңберінде іс-шаралар кешенін іске асыру Қарақия Ауданында коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу саласында көрсетілетін қызметтердің сапасын арттырады, ТҚҚ жинау, сұрыптау және қайта өңдеу санын ұлғайтады және қалдықтардың қоршаған ортаға теріс әсерін барынша азайтуға мүмкіндік береді, тиісінше ауданның нысаналы көрсеткіштерін арттырады.

      Жалпы, бағдарлама азаматтардың өмір сүру сапасы мен жағдайларын айтарлықтай жақсартуға ықпал ететін болады.

  1 - қосымша

Қарақия ауданының коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі 2024-2028 жылдарға арналған бағдарламасының көрсеткіштерін айқындау әдістемесі

Нысаналы көрсеткіштің атауы

Мерзімділік және мерзімдер нысаналы көрсеткіштерді қалыптастыру

Негіздеме

Есептеу әдістемесінің сипаттамасы

1

Халықты ТҚҚ жинау және әкетумен қамту

Бағдарлама бекітілген сәттен бастап бір жыл өткен соң.

Көрсеткіш ҚР-ның жасыл экономикаға көшуі жөніндегі тұжырымдамаға сәйкес келеді және ТҚҚ жинау және әкету жөніндегі қызметтерге қолжетімділігі бар халықтың үлесін айқындау үшін қажет.

Көрсеткіш ауданға қызмет көрсететін барлық ҚШМ шарт жасасқан тұрғындардың санын аудан халқының жалпы санына бөлу арқылы қалыптасады, нәтижені пайызбен көрсетеді.
Жария шарттарға көшу кезінде көрсеткішті абоненттер санын (адамдар саны) берілген шоттарға сәйкес аудан халқының жалпы санына бөлу арқылы алуға болады.

2

Бөлек алыммен қамту (халық немесе аудан):
- фракциялар бойынша
- қалдықтардың жекелеген қауіпті түрлеріне
(медициналық және құрамында сынап бар, ЭЭЖҚ)

Бағдарлама бекітілген сәттен бастап бір жыл өткен соң

Көрсеткіш "Жасыл Қазақстан" ұлттық жобасына сәйкес келеді.

Көрсеткіш жеке жиналған ТҚҚ құрғақ фракциясының (пластик, картон және қағаз қалдықтары, шыны, металл банкалар) санын тоннамен ТҚҚ (коммуналдық қалдықтар) түзілуінің жалпы санына тоннамен бөлу арқылы қалыптастырылады, нәтижені пайызбен көрсетеді.
Қалдықтардың жекелеген қауіпті түрлері бойынша көрсеткіш бөлек жиналған қауіпті қалдықтардың (ҚСҚ, ЭЭЖҚ және медициналық) мөлшерін бөлу арқылы да қалыптасады, жалпы есептік көлемге





негізінде қауіпті қалдықтардың пайда болуы нәтижені пайызбен білдіретін ТҚҚ морфологиялық құрамы.

3

ҚТҚ қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесі (пайда болу көлемінен)

Бағдарлама бекітілген сәттен бастап бір жыл өткен соң.

Көрсеткіш ҚР-ға көшу жөніндегі тұжырымдамаға сәйкес келеді "Жасыл экономика" және "Жасыл Қазақстан" ұлттық жобасы.

Көрсеткішті ауданның барлық қайта өңделген және қайталама пайдаланылған қатты тұрмыстық қалдықтарының (коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін қоса алғанда), оның ішінде ҚСҚ немесе полигонда сұрыпталған бөлек жиналған қалдықтардың және экспортқа бағытталған қайталама ресурстардың санын ауданда пайда болған барлық қатты тұрмыстық қалдықтардың (коммуналдық қалдықтардың) жалпы санына бөлу арқылы алады, нәтижесін ауданның барлық пайыздар.

4

ТҚҚ полигонын жабу және рекультивациялау
экологиялық талаптар

Бағдарлама бекітілген сәттен бастап бір жыл өткен соң.

Көрсеткіш ҚР-ның жасыл экономикаға көшуі жөніндегі тұжырымдамаға сәйкес келеді

Көрсеткіш рекультивация және жою жұмыстары аяқталған объектілердің санын болжайды.

5

ТҚҚ жинау және әкету жөніндегі қызметтерге халықтың қанағаттану деңгейі
(сауалнама)

Бағдарлама бекітілген сәттен бастап бір жыл өткен соң.

Көрсеткіш Қазақстан Республикасының 2025 жылға дейінгі ұлттық даму жоспарына сәйкес келеді

Көрсеткішті ауданда ТҚҚ жинау және әкету жөніндегі қызметтерге халықтың қанағаттануы туралы жыл сайынғы әлеуметтік сауалнама (онлайн немесе офлайн) жүргізу нәтижесінде алады.

  2 - қосымша

БАҒДАРЛАМАНЫ ІСКЕ АСЫРУ ЖӨНІНДЕГІ ІС ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ


п/п

Атауы іс-шаралар

Пішін аяқтау

Мерзімі орындау

Жауапты орындау үшін

Дереккөздер қаржыландыру

1

2

3

4

5

6

Мақсаты-экологиялық талаптарға сәйкес коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру аудан халқы үшін қалдықтарды жинау және әкету бойынша көрсетілетін қызметтердің сапасын арттыру

1-міндет. Аудан тұрғындарын қалдықтарды жинау және шығару жөніндегі қызметтермен толық қамтуды қамтамасыз ету үшін коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін одан әрі дамыту

1-көрсеткіш. Қарақия ауданының тұрғындарын ТҚҚ жинау және әкетумен қамту

1.1

Жинауға, әкетуге, кәдеге жаратуға, қайта өңдеуге арналған экономикалық негізделген тарифті бекіту және ТҚҚ көму

Мәслихат шешімі

2025-2026

Аудан әкімдігі, ҚШК, Мәслихат

Жергілікті бюджет ҚОҚ бойынша іс-шаралар жоспары шеңберінде

1.2

Дербес деректерді бермей ҚШМ үшін халықты тіркеу туралы мәліметтерге қол жеткізуді ұсыну

Ақпарат

2024

ІІД, ӘМ,
Аудан әкімдігі
ҚШК

Қажет емес

1.3

ТҚҚ шығару қызметтері бойынша халықпен жария шарттар жасасуға көшу

Ақпарат

2024

Аудан әкімдігі, ҚШК

Қажет емес

1.4

Контейнерлер паркін жаңарту, соның ішінде жеке секторға жаңа контейнерлерді орнату: барлығы 234 дана.

Есеп

Жыл сайын

Аудан әкімдігі,
Аудан әкімдіктері, ҚШК

Жергілікті бюджет ҚОҚ бойынша іс-шаралар жоспары шеңберінде

1.5

Контейнерлік алаңдарды салу, орындарды анықтау Құрылыс және КА саны

Есеп

2024-2025

Аудан әкімдігі

Жергілікті бюджет, в ҚОҚ бойынша іс-шаралар жоспары шеңберінде

1.6

Ауданға есепті саны 33 бірлік болған кезде ТҚҚ уақтылы шығарылуын қамтамасыз ету үшін қоқыс таситын көліктерді жаңарту және сатып алу (2-3 бірлік).

Есеп

2024-2027

ҚШК

ҚШК қаражаты, жеке инвестициялар, МЖӘ, Жасыл Даму

1.7

Тұрғын үйлерде немесе жеке тұрған ғимараттарда (егер контейнерлер болмаса) қызметті жүзеге асыратын заңды тұлғалармен қызмет көрсету үшін ЖАО айқындаған ҚШМ-мен ТҚҚ жинау және әкету жөніндегі қызметтерге шарттар жасасу бойынша хабардар ету науқаны аталған учаскелер.

Есеп (ЗТ және ЖК үшін хаттар
бағытталған)

2024

Аудан әкімдігі, ҚШК, УПР

Қажет емес

2-міндет. Қалдықтарды бөлек жинау жүйесін жетілдіру

2-көрсеткіш. Бөлек алыммен қамту:
- фракциялар бойынша құрғақ және дымқыл;
- қалдықтардың жекелеген қауіпті түрлеріне (медициналық және құрамында сынабы бар, ЭЭЖҚ)

2.1

ТҚҚ құрғақ фракциясын бөлек жинауға арналған арнайы контейнерлерді орнату

Есеп

2024-2027

Аудан әкімдігі,
ҚШК

Жоспар шеңберінде жергілікті бюджет ҚОҚ бойынша іс-шаралар

2.2

Қалдықтардың қауіпті түрлерін: ҚСҚ, ЭЭЖҚ, құрамында сынап бар энергия үнемдейтін шамдарды және халықта түзілетін химиялық қоректендіру көздерін, аккумуляторларды, медициналық қалдықтарды бөлек жинауды, тасымалдауды және қайта өңдеуді қамтамасыз ету үшін мердігер ұйымды айқындау жөніндегі конкурсты ұйымдастыру

Конкурс қорытындысы, мердігер компаниялар
анықталған

2024

Аудан әкімдігі

ҚОҚ жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде жергілікті бюджет

2.3

Батареялар, құрамында сынап бар шамдар, электрондық және электр жабдықтары, қоғамдық орындардағы медициналық қалдықтар (сауда орталықтары, пошта бөлімшелері, Халыққа қызмет көрсету орталықтары және т. б.) сияқты қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинайтын стационарлық пункттерді/пункттерді ұйымдастыру

Есеп, қабылдау пункттері белгіленді

2024-2027

Аудан әкімдіктері, мердігерлік ұйым, басқару бойынша мамандандырылған компания
қалдықтармен

ҚОҚ жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде жергілікті бюджет

2.4

Заңнама талаптарына сәйкес келетін және мемлекеттік мекемелер, бюджеттік ұйымдар және аудандағы басқа да заңды тұлғалар үшін қауіпті қалдықтардың жекелеген түрлерін жинау, тасымалдау және қайта өңдеу бойынша қызметтер көрсете алатын коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктерін жинау, тасымалдау және қалпына келтіру жөніндегі мамандандырылған кәсіпорындарды талдау және айқындау

Есеп

2024

Аудан әкімдігі, аудан әкімдіктері

Қажет емес

2.5

Халықты пайдаланылған ЭЭЖ арылту бойынша тұрақты акция өткізу (жартыжылдықта 1 рет) "Қажетсізден құтыл"

Өткізілген акциялар туралы есеп

2024-2028

Аудан әкімдігі, мамандандырылған кәсіпорын

Қажет емес

3-міндет. Ерекше қалдықтарды қоса алғанда, коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту (тамақ, құрылыс және ірі көлемді қалдықтар, ЭЭЖҚ және т.б.)

3-көрсеткіш. Қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесі:
- ТҚҚ (білім көлемінен)

3.1

Халықтан ірі көлемді және құрылыс қалдықтарын жинауға арналған арнайы орындарды анықтау

Ақпарат

2024

Аудан әкімдігі,

Қажет емес

3.2

Үлкен көлемді және құрылыс қалдықтарын жинау және әкету жөніндегі ұйымды айқындау жөніндегі конкурсты ұйымдастыру

Конкурс нәтижелері

2024

Аудан әкімдігі, мердігерлік
ұйымдастыру

ҚОҚ жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде жергілікті бюджет

3.3

Үлкен көлемді және құрылыс қалдықтарын қайта өңдеу бойынша қолданыстағы технологияларды талдау

Есеп

2024-2027

Аудан әкімдігі, мердігерлік
ұйымдастыру

Қажет емес

3.4

Әлеуметтік сала мекемелерінен (мектептер, балабақшалар, жоғары оқу орындары және т. б.) ҚСҚ жинау және залалсыздандыру, кәсіпорындар, шағын және орта бизнес

Жасалған шарттар туралы ақпарат

2024-2027

Мердігерлік
ұйымдастыру

Қажет емес

3.5

Әлеуметтік сала мекемелерінен (мектептер, балабақшалар, ЖОО-дар және т.б.), шағын және орта бизнес кәсіпорындарынан ЭЭЖ жинау және залалсыздандыру

Жасалған шарттар туралы ақпарат

2024-2027

Мердігерлік
ұйымдастыру

Қажет емес

3.6

Профилактикалық жұмыс статистикалық және ведомстволық қамтамасыз ету мәселесі бойынша қалдықтармен жұмыс істеу жөніндегі мамандандырылған кәсіпорындар қалдықтарды жинау және қайта өңдеу бойынша есептілік

Есеп

2024

Аудан әкімдігі, аудан әкімдіктері

Қажет емес

Тапсырма 4. Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету

4-көрсеткіш. Экологиялық талаптарға сәйкес ТҚҚ полигонын жабу және рекультивациялау

4.1

Қарақия ауданы бойынша Болашақ, Мұнайшы, Сенек, Бостан, Құланды ауылдарында полигон салу үшін ТЭН түзету және ЖСҚ әзірлеу

Пайдалануға беру актісі

2025-2028

Аудан әкімдігі,

ҚОҚ жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде жергілікті бюджет

4.2

"Қарақия аудандық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" ММ ескі полигондарының жерлерін кезең-кезеңімен қалпына келтіру және қалпына келтіру

Қабылдау комиссиясының актісі

2025-2027

Облыс әкімдігі,
Полигон операторы

ҚОҚ жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде жергілікті бюджет

4.3

Қоқыс сұрыптау кешенін салу үшін ЖСҚ әзірлеу

Мемлекеттік сараптаманың қорытындысы
қалпына келтіру жобасы

2024

Облыс әкімдігі,
Полигон операторы

ҚОҚ жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде жергілікті бюджет, жеке инвестициялар

4.4

Қарақия ауданында коммуналдық және құрылыс қалдықтарының санкцияланбаған үйінділерін (стихиялық үйінділерін) анықтау және жою

Есептер

2024

Аудан әкімдігі, облыс әкімдігі

ҚОҚ жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде жергілікті бюджет, жеке инвестициялар

Тапсырма 5. Коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу мәселелері бойынша халықтың хабардарлығы мен мәдениетін арттыру және күшейту барлық мүдделі тараптардың өзара іс-қимылы

5-көрсеткіш. Халықтың экологиялық өмір сапасына қанағаттану деңгейі

5.1

ТҚҚ проблемасына жұртшылықтың назарын аударуға бағытталған әлеуметтік жарнаманы құру, орналастыру және тарату

Есептер

2024-2027

Аудан әкімдігі, облыс әкімдігі, аудандық әкімдіктер, ҚШК, ҮЕҰ

Жерглікті бюджет

5.2

Қалдықтарды қабылдау пункттері (пластик, картон және қағаз қалдықтары, шыны) ұйымдастырылғандығы туралы халықты ақпараттандыруды қамтамасыз ету

Есептер

2024-2027

Аудан әкімдігі,
аудандық әкімдіктер, ҚШК, ҮЕҰ

Қажет емес

5.3

Коммуналдық қалдықтардың қауіпті құрамдас бөліктері (ҚСҚ, ЭЭО, медициналық) туралы халықты хабардар етуді және насихаттауды қамтамасыз ету олармен қауіпсіз жұмыс істеу әлеуметтік желілерде, әкімдік сайтында, навигациялық жүйелерде ақпарат тарату

Есептер

2024-2027

Аудан әкімдігі,
аудандық әкімдіктер, ҚШК, ҮЕҰ

Қажет емес

5.4

Жергілікті газеттерде қауіпті жағдайлармен қауіпсіз күресу жолдары туралы жарияланымдар коммуналдық қалдықтардың құрамдас бөліктері

Ақпарат

2024-2027

Аудан әкімдігі,
аудандық әкімдіктер, ҚШК

ҚОҚ жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде жергілікті бюджет

5.5

ҮКҚ мен құрылыс қалдықтарын жинау үшін ұйымдастырылған арнайы орындар туралы халықты хабардар ету

Ақпарат

2024-2027

Аудан әкімдігі,
аудандық әкімдіктер, ҚШК

Қажет емес

5.6

Мектептерде, колледждерде, жоғары оқу орындарында және т.б. тарату үшін материалдық ресурстарды қайталама пайдалану туралы ақпараттық материалдарды дайындау

Есептер

2024-2027

Аудан әкімдігі,
аудандық әкімдіктер, ҚШК, ҮЕҰ

ҚОҚ жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде жергілікті бюджет

5.7

Тамақ қалдықтарын компосттау туралы брошюраларды тарату

Есептер

2024-2027

Аудан әкімдігі,
аудандық әкімдіктер,
ҚШК, ҮЕҰ

ҚОҚ жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде жергілікті бюджет

5.8

Мектептердегі, жоғары оқу орындарындағы экологиялық акциялар, үйде қалдықтарды сұрыптау және пластик, шыны және макулатураға арналған контейнерлерге бөлек жинау тәртібін түсіндіретін

Есептер, акциялар

2024-2027

Аудан әкімдігі,
аудандық әкімдіктер, ҚШК, ҮЕҰ

ҚОҚ жөніндегі іс-шаралар жоспары шеңберінде жергілікті бюджет

  3- қосымша

Коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемі туралы мәліметтер және ТҚҚ үшін қажетті контейнерлердің есептік саны

      Қоқыс таситын көліктердің қажеттілігін есептеу


Наименование округа

Тұрғындар саны

ТҚҚ көлемі норма бойынша, куб. м. (2, 2927м3)
(12 айда)

ТҚҚ көлемі іс жүзінде әкетуге және көмуге арналған, текше м. (күлсіз, көңсіз және т.б.) (12 айда)

ТҚҚ көлемі, м3 (айына орташа.)

V жалпы-ТҚҚ көлемі м3 (тәулігіне орташа)

Контейнерлер саны

Контейнерлік алаңдар саны

Айына рейстер саны

Тәулігіне рейстер саны (20 текше метр кезінде)

Айына ЖЖМ шығынының километражы

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12


Каракия ауданы

37187

85258,635

52008

7104,886

291,982

1 428

17

31



1

Курык ауылы

11570

26526,54

16 181

2210,545

55,415

535

5

6

0,20

10

2

Жетыбай ауылы

12932

29649,2

18 086

2470,766

61,938

480

4

5

0,17

8

3

Мунайшы ауылы

6290

14421,08

8 797

1201,757

30,126

353

3

4

0,13

8,5

4

Сенек ауылы

1817

4165,836

2 541

347,153

8,703

20

3

4

0,13

5

5

Куланды ауылы

1803

4133,738

2 522

344,478

8,636

20

2

4

0,13

7,5

6

Бостан ауылы

2084

4777,987

2 915

398,166

9,981

20

0

4

0,13

5

7

Болашак ауылдык округі

691

1584,256

966

132,021

3,310

0

0

4

0,13

5

      Кестенің жалғасы


Округ атауы

1 рейске уақыт, минут (сағатына 50 км)

Рейстердің максималды саны (11 сағ.жұм. уақыты)

Қоқыс таситын көліктердің рейстер саны

Контейнерлердің көлемі

Контейнерлерді жөндеу коэффициенті

ТҚҚ жинау біркелкіеместігінің коэффициенті

Контейнерлердің қажетті саны

В-1 жұмыс күніндегі 1 қоқыс тасығыштың өнімділігі 20м3 (екі жаққа)

Kisp-саябақта автомобильдерді пайдалану коэффициенті 0,7.

N-қоқыс таситын көліктердің есептік саны, n = V қ/в * Kisp •

1

2

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22


Каракия ауданы

320

31

31




234



33

1

Курык ауылы

60

6

6

0,8

1,05

1,25

73

10,0

0,7

8

2

Жетыбай ауылы

45

5

5

0,8

1,05

1,25

81

8,3

0,7

11

3

Мунайшы ауылы

40

4

4

0,8

1,05

1,25

40

6,7

0,7

6

4

Сенек ауылы

60

4

4

0,8

1,05

1,25

11

3,3

0,7

4

5

Куланды ауылы

35

4

4

0,8

1,05

1,25

11

6,7

0,7

2

6

Бостан ауылы

40

4

4

0,8

1,05

1,25

13

6,7

0,7

2

7

Болашак ауылдық округі

40

4

4

0,8

1,05

1,25

4

6,7

0,7

1

      Ескерту: қоқыс таситын көліктердің саны бойынша қажеттілік формула бойынша есептеледі:

      n = Vсут / (в * Kisp), мұндағы

      де V сут-жинақталған қалдықтардың орташа тәуліктік көлемі

      В-1 жұмыс күніндегі 1 қоқыс тасығыштың өнімділігі (алға және артқа)

      Kisp - саябақта автомобильдерді пайдалану коэффициенті 0,7.

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ

      1.Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ Экологиялық кодексі.

      2."Жергілікті атқарушы органдарға коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны әзірлеу жөніндегі әдістемелік ұсынымдар бекіту" Қазақстан Республикасы экология және ата-баба ресурстары министрінің 18.05.2023 ж. № 154-п бұйрығы.

      3.ҚР ЭГЭҚМ министрінің 2021 жылғы 22 маусымдағы № 206 бұйрығымен бекітілген қалдықтарды жинақтау лимиттерін және қалдықтарды көму лимиттерін есептеу әдістемесі.

      4.Қазақстан Республикасы экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2021 жылғы 6 тамыздағы № 314 бұйрығымен бекітілген қалдықтар жіктеуіші.

      5.Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2020 жылғы 25 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-331/2020 бұйрығымен бекітілген "Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидалары.

      6.МЕМСТ 30775-2001 "Ресурс үнемдеу. Қалдықтарды өңдеу. Қалдықтарды жіктеу, сәйкестендіру және кодтау. Негізгі ережелер".

      7.МЕМСТ 30773-2001 "Ресурс үнемдеу. Қалдықтарды өңдеу. Технологиялық циклдің кезеңдері. Негізгі ережелер".

      8.ҚР СТ 1513-2006 (ГОСТ Р 52105-2003, MOD) "Ресурс үнемдеу. Қалдықтарды өңдеу құрамында сынап бар қалдықтарды қайта өңдеудің жіктелуі мен әдістері. Негізгі ережелер".

      9."Сынаппен, оның қосылыстарымен және сынаппен толтырылған аспаптармен жұмыс істеу кезіндегі санитарлық ережелер" № 1.10.083-94.

      10."Қазақстан Республикасының қауіпті қалдықтарды трансшекаралық тасымалдауды және оларды жоюды бақылау туралы Базель конвенциясына қосылуы туралы" Қазақстан Республикасының 2003 жылғы 10 ақпандағы № 389-II Заңы.

      11.Қауіпті қалдықтардың трансшекаралық тасымалын және оларды жоюды бақылау туралы Базель конвенциясы (Базель, 22 наурыз 1989 ж.).