Об утверждении программы по управлению коммунальными отходами по Амангельдинскому району

Решение маслихата Амангельдинского района Костанайской области от 28 февраля 2024 года № 80

      В соответствии с подпунктом 1 пункта 3 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстана, подпунктом 15) пункта 1 статьи 6 Закона Республики Казахстан "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан", Амангельдинский районный маслихат РЕШИЛ:

      1. Утвердить программу по управлению коммунальными отходами по Амангельдинскому району согласно приложению к настоящему решению.

      2. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Временно испольняющий обязанности председателя Амангельдинского районного маслихата Н. Алмагамбетов

      СОГЛАСОВАНО:

      Руководитель коммунального

      государственного

      учреждения "Отдел жилищно-

      коммунального хозяйства,

      пассажирского транспорта и

      автомобильных дорог и

      жилищной инспекции

      Амангельдинского района"

      ___________ Р.М. Кайырбеков

      "28" февраль 2024 год

  Приложение
  к решению маслихата
  от "28" февраля 2024 года
  № 80

ПРОГРАММА ПО УПРАВЛЕНИЮ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ АМАНГЕЛЬДИНСКОГО РАЙОНА НА 2024-2028 ГГ.

Содержание

     


Термины и определения

      Биоразлагаемые отходы - отходы, которые способны подвергаться анаэробному или аэробному разложению, в том числе садовые и парковые отходы, а также пищевые отходы, сопоставимые с отходами пищевой промышленности, макулатура.

      Захоронение отходов – складирование отходов в местах, специально установленных для их безопасного хранения в течение неограниченного срока, без намерения их изъятия.

      Коммунальные отходы - отходы потребления, включающие:

      1) смешанные отходы и раздельно собранные отходы домашних хозяйств, включая, помимо прочего, бумагу и картон, стекло, металлы, пластмассы, органические отходы, древесину, текстиль, упаковку, использованные электрическое и электронное оборудование, батареи и аккумуляторы;

      2) смешанные отходы и раздельно собранные отходы из других источников, если такие отходы по своему характеру и составу сходны с отходами домашних хозяйств.

      Крупногабаритные отходы – отходы потребления и хозяйственной деятельности (бытовая техника, мебель и другое), утратившие свои потребительские свойства и по своим размерам исключающие возможность транспортировки на специализированных транспортных средствах.

      Отходы потребления - отходы, образующиеся в результате жизнедеятельности человека, полностью или частично утратившие свои потребительские свойства продукты и (или) изделия, их упаковка и иные вещества или их остатки, срок годности либо эксплуатации которых истек независимо от их агрегатного состояния, а также от которых собственник самостоятельно физически избавился либо документально перевел в разряд отходов потребления.

      Отходы электронного и электрического оборудования – отнесенное к отходам, непригодное или вышедшее из употребления электронное и электрическое оборудование, в том числе его узлы, части, детали.

      Пищевые отходы - отходы, сопоставимые с отходами пищевой промышленности, образующиеся в результате производства и потребления продуктов питания.

      Полигон захоронения отходов - специально оборудованное место постоянного размещения отходов без намерения их изъятия, соответствующее экологическим, строительным и санитарно-эпидемиологическим требованиям.

      Раздельный сбор отходов - сбор отходов раздельно по видам или группам в целях упрощения дальнейшего специализированного управления ими.

      Сбор отходов - деятельность по организованному приему отходов от физических и юридических лиц специализированными организациями в целях дальнейшего направления таких отходов на восстановление или удаление.

      Строительные отходы - отходы, образующиеся в процессе сноса, разборки, реконструкции, ремонта (в том числе капитального) или строительства зданий, сооружений, промышленных объектов, дорог, инженерных и других коммуникаций.

      Твердые бытовые отходы - коммунальные отходы в твердой форме.

      Транспортировка отходов - деятельность, связанная с перемещением отходов с помощью специализированных транспортных средств между местами их образования, накопления в процессе сбора, сортировки, обработки, восстановления и (или) удаления.

      Уничтожение отходов – способ удаления отходов путем термических, химических или биологических процессов, в результате применения которого существенно снижаются объем и (или) масса и изменяются физическое состояние и химический состав отходов, но который не имеет в качестве своей главной цели производство продукции или извлечение энергии.

      Управление отходами - операции, осуществляемые в отношении отходов с момента их образования до окончательного удаления.

      Централизованная система сбора твердых бытовых отходов – система, организуемая местными исполнительными органами в рамках обеспечения физических и юридических лиц независимо от форм собственности и вида деятельности, проживающих (находящихся) и (или) осуществляющих свою деятельность в жилых домах либо отдельно стоящих зданиях (сооружениях) и не имеющих на праве собственности контейнерных площадок и контейнеров, а также имеющих на праве собственности контейнерные площадки и контейнеры, расположенные на землях общего пользования, услугами по сбору, транспортировке твердых бытовых отходов.

Паспорт Программы

Наименование

Программа по управлению коммунальными отходами Амангельдинского района Костанайской области на 2024-2028 гг.

Основание для разработки

Экологический кодекс Республики Казахстан от 2 января 2021 года № 400-VI ЗРК.
Методические рекомендации местным исполнительным органам по разработке Программы по управлению коммунальными отходами, приказ № 154п от 18.05.2023 г. Министерства экологии и природных ресурсов РК.

Государственный орган, ответственный за разработку Программы

КГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта, автомобильных дорог и жилищной инспекции акимата Амангельдинского района"

Цель Программы

Целью Программы является организация регулярного вывоза коммунальных отходов, создание и функционирование необходимой инфраструктуры, предусматривающей их раздельный сбор, а также обеспечения соблюдения экологических требований при управлении коммунальными отходами.

Задачи Программы

Задачи Программы:
1. Организация регулярного вывоза коммунальных отходов;
2. Создание и функционирование необходимой инфраструктуры, предусматривающей их раздельный сбор;
3. Развитие системы переработки и утилизации ТБО;
4. Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов;
5. Повышение осведомленности населения, государственных учреждении и других юридических лиц по правильному обращению с коммунальными отходами.

Объем финансирования

*Предлагаемые мероприятия по реализации Программы планируются включить в План мероприятий по охране окружающей среды Костанайской области на 2026-2028 гг.
Необходимые затраты и суммы расходов по источникам финансирования будут корректироваться с учетом утверждения и уточнений республиканского и местного бюджетов на соответствующий финансовый год в соответствии с законодательством Республики Казахстан.

Исполнители Программы

Акимат Амангельдинского района, Маслихат Амангельдинского района, акиматы сел и с/о, субъекты предпринимательства, осуществляющие сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов.

Период

5 лет 2024-2028 гг.

Введение

      Политика Республики Казахстан в сфере управления отходами определяется Концепцией по переходу РК к "зеленой" экономике (2013) и Национальным проектом "Жасыл Казахстан" (2021).

      Стратегические документы устанавливают необходимость охвата вывозом, внедрения раздельного сбора, увеличения доли утилизации и переработки отходов и, соответственно, снижения объемов отходов, захораниваемых на полигонах.

      С целью улучшения экономического, социального и инфраструктурного развития разработан и утвержден Комплексный план социально - экономического развития города Аркалыка, Амангельдинского и Джангельдинского районов Костанайской области на 2023 – 2027 годы. Планом установлена необходимость разработки и утверждения программы по управлению коммунальными отходами в Амангельдинском районе и проведение работы согласно данной программе. Согласно данному Плану, разрабатывается Программа по управлению коммунальными отходами (далее - Программа) для Амангельдинского района.

      Программа разработана согласно статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстан (далее - ЭК РК) и методическим рекомендациям местным исполнительным органам по разработке Программы по управлению коммунальными отходами, приказ № 154п от 18.05.2023 г., Министерства экологии и природных ресурсов РК, с учетом приоритетов национальных стратегических, программных и концептуальных документов.

      В процессе разработки Программы проведен анализ текущей ситуации управления коммунальными отходами в Амангельдинском районе, выявлены проблемы и разработан комплекс мер, направленных на создание экологически безопасной и экономически эффективной системы управления коммунальными отходами на территории Амангельдинского района в соответствии с требованиями экологического законодательства.

      Реализация Программы приведет к совершенствованию системы управления коммунальными отходами в Амангельдинском районе, в частности, будет создана необходимая инфраструктура по управлению отходами (контейнеры, контейнерные площадки, мусоровозы), система переработки и утилизации коммунальных отходов, модернизирована система сбора и транспортировки коммунальных отходов, внедрен раздельный сбор отходов, уменьшены объемы отходов, направляемых на захоронение, приняты меры для безопасного захоронения коммунальных отходов, произведена рекультивация отдельных полигонов отходов, повышена осведомлҰнность и заинтересованность населения по раздельному сбору отходов.

      Таким образом, реализация Программы будет способствовать снижению негативного влияния отходов на окружающую среду в Амангельдинском районе и в целом по Костанайской области, достижению стратегических показателей Республики Казахстан в сфере управления коммунальными отходами.

Общие сведения о районе

      Амангельдинский район расположен на юге Костанайской области, образован в 1928 году. Территория района составляет 22,6 тысячи квадратных километров. Амангельдинский район граничит с городом Аркалыком и четырьмя районами (Наурзумский, Жангельдинский (Костанайская область), Жаркаинский (Акмолинская область), Улытауский (область Ұлытау).

      Состав Амангельдинского района входят 10 сельских округов, 30 населенных пунктов.

      Таблица 1 - Перечень сельских округов и сел Амангельдинского района

Наименование

Населенные пункты

1

Амангельдинский сельский округ

Село Амангельды, село Есир, село Кемер, село Аккиси, село Коглыколь

2

Аксайский сельский округ

Село Аксай

3

Амантогайский сельский округ

Село Амантогай, село Жалдама, село Шакпак, село Каракудук

4

Байгабылский сельский округ

Село Байгабыл, село Жетибай, село Жанатурмыс

5

Кабыргинский сельский округ

Село Кабырга, село Жанатай

6

Карасуский сельский округ

Село Карасу, село Агайдар, село им. А.Сыздыкова, село Есенбаев

7

Кумкешуский сельский округ

Село Кумекшу, село Айтбай

8

Урпекский сельский округ

село Урпек, село Агаштыколь, село Косжан, село Карашатобе 

9

Уштогайский сельский округ

село Уштогай, село Степняк

10

Тастинский сельский округ

Село Тасты, село Карынсалды, село Горняк

      Население Амангельдинского района на 1 января 2023 года согласно данным Бюро национальной статистики (далее – БНС) составляет - 13452 человек.

      Земельный фонд района представлен в основном сельскохозяйственными угодьями (97%). Специализация района – сельское хозяйство представлено животноводством, растениеводством.

      Промышленный сектор представлен обрабатывающей промышленностью, производством и распределением теплоэнергии и воды.

1. Анализ текущей ситуации управления коммунальными отходами в Амангельдинском районе

1.1 Оценка текущего состояния системы управления коммунальными отходами

      Охват населения услугами сбора и вывоза коммунальных отходов

      В Амангельдинском районе из 30 населенных пунктов, сбором и вывозом частично охвачены только жители районного центра, села Амангельды. В с. Амангельды в благоустроенном секторе, который состоит из пяти домов, организован сбор и вывоз отходов. Сбор осуществляется на контейнерных площадках рядом с домами. Всего 4 контейнерных площадок. Вывоз с этих площадок осуществляется 2 раза в месяц. Жители за вывоз не оплачивают. Вывоз осуществляет ИП "АКЫШЕВА" в рамках услуги по санитарной очистки поселка.

      В частном секторе с. Амангелды и других населенных пунктах Амангельдинского района организованный сбор и вывоз коммунальных отходов не осуществляется. Жители складируют ТБО на своих участках, пищевые отходы скармливают домашним животным, бумагу, картон, дерево сжигают в домашних печах. Накопленные отходы, жители 1 раз в год самостоятельно вывозят в места захоронения отходов. За вывоз жители платят по от 5000 тенге до 10000 тенге различным перевозчикам в селах.

      Всего в селе Амангельды имеется 17 контейнеров, из них: 15 металлических контейнеров, которые установлены на территории школ, садиков и больниц, 1 контейнер для РСО, 2 сетчатые контейнеры для пластика в парке. Сетки обслуживает сельский акимат. Собранный пластик с сеток идет на захоронение.

      Вывозом от юридических лиц и государственных учреждений также занимается ИП "Акышева" в рамках государственных закупок.

      В рамках данной Программы необходимо организовать регулярный вывоз коммунальных отходов согласно статье 365 ЭК РК, с постепенным увеличением охвата населения до 100%, как установлено в стратегических документах РК.

      Транспортировка

      Для транспортировки коммунальных отходов в селе Амангельды у ИП "Акышева" имеется 1 транспорт "камаз" и 1 трактор.

      Раздельный сбор ТБО

      В Амангельдинском районе не внедрена система раздельного сбора отходов и отсутствуют контейнеры и пункты приема вторичного сырья.

      Опасные составляющие коммунальных отходов

      В селе Амангельды имеется только один контейнер для РСО.

      В остальных сельских населенных пунтках отсутствует система сбора опасных составляющих коммунальных отходов, таких как ртутьсодержащие лампы (далее РСО), отходы электронного и электрического оборудования (ОЭЭО), медицинских отходов, образующихся у физических лиц. Все виды опасных отходов в общем потоке попадают на свалки, нанося вред окружающей среде.

      В 2022 году заключен договор заключен договор на сбор и транспортировку с ТОО "EcoLub Republic" г.Костанай на сумму 402,5 тыс. тенге. В селе Амангельды установлен только 1 контейнер для РСО.

      Крупногабаритные и строительные отходы

      Согласно информации от ЖКХ на сегодняшний день на территории Амангельдинского района проводится работа по сбору и вывозу крупногабаритного и строительного мусора у населения на безвозмездной основе в рамках санитарной очистки и благоустройства территории. Также жители самостоятельно, вывозят КГО и строительные отходы самостоятельно на полигоны. Специально организованных мест для сбора КГО и строительных отходов нет.

      Наличие мощностей по сортировке и переработке

      Мусоросортировочные линии в Амангельдинском районе отсутствует. Все коммунальные отходы от населения без раздельного сбора и без сортировки захораниваются на полигонах ТБО.

      Согласно ГЭЭ на полигоны ТБО Амангельдинского района предусмотрена ручная сортировка при приеме отходов, однако сортировка по факту не выполняется.

      Единственное в селе Амангельды отходы золы складируются отдельно и направляется на переработку. Переработкой занимается также ИП "Акышева", делают шлакоблочные фундаменты и кирпичи. Мощность 12 тонн в день (за 8 часов). В 2024 году планируется повышение мощности в два раза.

      Места захоронения отходов

      По Амангельдинскому району имеется 11 ТБО полигонов, которые находятся в 10 сельских округах. На полигоны вывозятся ТБО от населения и предприятий, зольный остатки шлак, удаляемые из энергоустановок, работающих на угле и отходы животноводства (навоз).

      Общая площадь земельных участков под полигоны составляет 46,5 га. ИП "Акышева" осуществляет эксплуатацию полигонов. Проектная мощность полигона 31 155 тонн. Начало эксплуатации сельских полигонов 2017 год, срок эксплуатации 10 лет. На полигоны получены разрешения на размещение, эмиссии до 2027 года.

      Рисунок 1. Существующие полигоны ТБО Амангельдинского района

     


      Полигоны ТБО в Амангельдинском районе расположены в различных сельских округах, демонстрируя широкий охват территории, а разнообразие местоположений подчеркивает необходимость адаптированных стратегий управления отходами. Однако, в настоящее время одной из важных стратегических задач является уменьшение количества полигонов.

      В таблице 2 представлены данные по объему захороненных отходов на полигонах по Амангельдинскому району.

      Таблица 2 – Объем захороненных отходов по Амангельдинскому району на конец 2022 года


Объем накопленных захороненных отходов на начало 2022 г., тонн

Объем отходов, поступивших на захоронение (депонирование) в 2022 г., тонн

Объем накопленных захороненных (депонированных) отходов на конец 2022 г., тонн

Проектная мощность полигона, в тоннах

Показатель, накопления полигона, %

Площадь полигона, в км2

Амангельдинский район

30 529

520

31 049

31 155

99,66

0,10

      * "Об обращении с коммунальными отходами в Костанайской области за 2022 год" Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан, Дата релиза: 04.05.2023 г.

      Согласно данным БНС, полигоны ТБО Амангельдинского района показывают – 99,66% заполняемости от проектной мощности полигона. Но по сведениям ЖКХ Амангельдинского района заполняемость только самого большого полигона в районном центре, в селе Амангельды по факту составляет 50-55%.

      В связи с прогнозами указывающими на заполнение полигона и завершения их срока эксплуатации к 2027 году, а также стратегической задаче Республики Казахстан по уменьшению количества мест захоронения отходов необходимо пересмотреть количество полигонов по Амангельдинскому району. Необходимо провести анализ возможности сокращения полигонов и строительства новых полигонов ТБО малой мощности в районе.

      Морфологический состав коммунальных отходов

      Исследования морфологического состава ТБО в Амангельдинском районе не проводились.

      Системные исследования состава ТБО в сельских населенных пунктах в Казахстане пока не проводятся. Имеются различные анализы и локальные исследования, проводившиеся научными организациями и ассоциациями для крупных городов.

      Согласно таким исследованиям, во многих городах основной фракцией в составе коммунальных отходов являются биоразлагаемые 37-38% (пищевые) отходы, 16-17% отходы пластика, 11-12% отходы бумаги и картона и пр.

      Морфологический состав отходов в сельских районах отличается от городской местности.

      В процессе жизнедеятельности сельского населения образуются различные виды отходов (пластик, жестяная тара, бумага, картон, стекло, пищевые отходы и т.д.). Однако их состав и объем претерпевает изменения. К примеру, в сельских населенных пунктах, где есть центральное газовое отопление и не внедрен раздельный сбор и отсутствует сортировка, все отходы вывозятся на существующие полигоны. В населенных пунктах, где используется твердое топливо, некоторые виды отходов утилизируется населением самостоятельно (сжигание в бытовых печах, использование в виде корма для животных). Вывозятся лишь те отходы, которые не могут быть утилизированы в домашних условиях (жестяная тара, стекло). Данный фактор влияет на состав и объем образования отходов в сельской местности.

      Также следует отметить, что ввиду отсутствия контроля на полигонах ТБО Амангельдинского района, имеют место вывоза навоза на полигоны.

      Для эффективного развития отрасли переработки ТБО и внедрения технологии, необходимо проведения системных исследований состава ТБО в сельских населенных пунктах.

1.2 Нормативная база по образованию и накоплению коммунальных отходов, тарифам на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТБО

      Нормы образования и накопления коммунальных отходов и тарифы

      Нормы образования и накопления коммунальных отходов утверждены маслихатом Амангельдинского района. (Решение маслихата Амангельдинского района Костанайской области от 22 апреля 2022 года № 113).

      Нормы образования и накопления коммунальных отходов приведены в таблице 4.

      Таблица 3 - Нормы образования и накопления коммунальных отходов по Амангельдинскому району

Объект накопления коммунальных отходов

Расчетная единица

Годовая норма накопления коммунальных отходов, м3

1.

Домовладения благоустроенные

1 житель

0,65

2.

Неблагоустроенные домовладения

1 житель

0,70

      Согласно документу, годовая норма накопления коммунальных отходов одного жителя благоустроенных и неблагоустроенных домовладений составляет 0,65 м3 (около 130 кг/человек).

      Тарифы

      Маслихатом Амангельдинского района также утверждены тарифы на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов для населения (Решение маслихата Амангельдинского района Костанайской области от 31 августа 2022 года № 130). Тарифы приведены в таблице 3.

      Таблица 4 - Тарифы на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов для населения по Амангельдинскому району

Наименование

Расчетная единица

Тенге (без налога на добавленную стоимость тенге)

Домовладения благоустроенные

в месяц с 1-го жителя

77,00

Домовладения неблагоустроенные

83,00

Годовой тариф на единицу (обьем)

1 м3

1426,64

      Несмотря на то, что тарифы установлены, на практике никто из жителей района не платит за сбор и вывоз ТБО, так как отсутствует организованная система сбора и вывоза отходов.

1.3 Количественные показатели сбора, переработки и захоронения коммунальных отходов в динамике за последние три года

      В Костанайской области ежегодно образуется 210-280 тыс. тонн ТБО. Отходы складируются на 239 полигонах ТБО, из которых лишь 54% соответствуют экологическим требованиям и санитарным правилам, большинство полигонов находится в частной собственности (по данным Управления природных ресурсов и регулирования природопользования акимата Костанайской области). При этом доля утилизации и переработки отходов в области составляет 18 процентов.

      Таблица 5 - Объем образования и переработки коммунальных отходов (ТБО) за последние 4 года (2020-2023) по Амангельдинскому району

Наименование

Единица измерения

Годы


2020

2021

2022

2023

1

Объемы образование ТБО


1.3

Амангельдинский район

тонн

1176

670

612

1423

2

Доля переработки и утилизации от общего объема образования ТБО и утилизации

2.3

Амангельдинский район**

тонн

13,5

48

32

500

      ** Данные отдела ЖКХ Амангельдинского района

      Данные таблицы 5 показывают, что средний годовой объем образования ТБО в Амангельдинском районе составляет примерно 970 тонн.

      По данным Отдела ЖКХ района процент переработки ТБО в Амангельдинском районе до 2023 года составлял не более 5-7%. За последний год доля переработки от объема образования составила 35 %. Это связано с тем, что в районе развивается переработка золошлаковых отходов.

1.4 Описание и анализ выделенных средств в динамике за последние три года

      Таблица 6 - Средства выделенные на вопросы управления отходами по Амангельдинскому району

Наименование

Фактические затраты, тенге

2020

2021

2022

2023

Затраты на закуп контейнеров металлических контейнеров, сетки для пластика и пр

-

970 000

-


Договор на сбор и транспортировку РСО



402 000


ИТОГО

-

970 000

402 000


      Из таблицы видно, что сумма, выделенная на вопросы, связанные с управлением отходами, является небольшой.

1.5 Прогноз объемов образования коммунальных отходов на 2024-2028 гг.

      В таблице приведены данные фактического образования ТБО за последние 4 года и планируемое количество отходов до 2028 года в Амангельдинском районе.

      Таблица 7 - Прогноз образования коммунальных отходов Амангельдинского района до 2028 года от населения

Наименование

Фактическое количество образованных отходов

Планируемое количество образования ТБО

Год

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

Образование ТБО, тонн

1176

670

612

1412

1482

1556

1634

1716

1802

      По информации МЭПР ежегодный рост коммунальных отходов в Республике Казахстан составляет 5%. Расчеты произведены на 5%-е увеличение количества отходов до 2028 г.

      Для достижения целевых показателей, установленных в стратегических документах по повышению охвата, увеличению доли переработки и утилизации ТБО, необходимо организовать соответсвующую инфраструктуру, включающую раздельный сбор, своевременный вывоз и захоронение.

1.6 Выводы и основные проблемы в сфере управления коммунальными отходами

      По итогам проведенного анализа выявлены следующие слабые и сильные стороны, угрозы и возможности в сфере управления коммунальными отходами в Амангельдинском районе.

      Слабые стороны:

      - Отсутствие регулярного вывоза коммунальных отходов;

      - Отсутствие необходимой инфраструктуры для раздельного сбора, транспортировки коммунальных отходов, включая мусоровозы, контейнеры и сортировочные линии;

      - Отсутствие системы сбора опасных компонентов коммунальных отходов у населения, таких как РСО, ОЭЭО, а также медицинские отходы

      - Низкая доля переработки отходов;

      - Низкий уровень информированности населения о правилах обращения с коммунальными отходами;

      Сильные стороны:

      - Наличие в районе специализированных предприятий по сбору и транспортировке ТБО;

      - Заинтересованность бизнеса в развитии системы сбора и переработки вторичного сырья;

      - Развитие переработки золошлаковых отходов;

      Риски:

      - Потеря ценных вторичных ресурсов, которые должны быть вовлечены в циркулярную экономику;

      - Разложение органических отходов в теле полигона с выделением парниковых газов, в том числе метана;

      - Загрязнение поверхностных вод, почвы;

      - Образование стихийных свалок вследствие не налаженной системы сбора и переработки строительных и крупногабаритных отходов;

      Возможности:

      - Привлечение местного бизнеса и повышение их заинтересованности в сборе и переработке вторичного сырья;

      - Наличие современных технологий, широкого ассортимента установок для обращения с различными видами вторичного сырья;

      - Оказания поддержки бизнесу со стороны МИО по выделению земельных участков, закупу и передаче необходимого оборудования для переработки стекла, пластика, органических отходов;

      - Уменьшение доли отходов, поступающих на захоронение, увеличение объемов извлекаемого вторсырья;

      - Снижение негативного воздействия на окружающую среду.

      В рамках Программы необходимо организовать рациональную и экологически безопасную систему управления коммунальными отходами в соответствии с требованиями экологического законодательства с учетом специфики района и потребности населения.

2. Цели, задачи и целевые показатели

2.1 Цели и задачи Программы

      Целью Программы является организация регулярного вывоза коммунальных отходов, создание и функционирование необходимой инфраструктуры, предусматривающей их раздельный сбор, а также обеспечения соблюдения экологических требований при управлении коммунальными отходами.

      Задачи Программы:

      1 Организация регулярного вывоза коммунальных отходов;

      2 Создание и функционирование необходимой инфраструктуры, предусматривающей их раздельный сбор;

      3 Развитие системы переработки и утилизации ТБО;

      4 Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов;

      5 Повышение осведомленности населения, государственных учреждении и других юридических лиц по правильному обращению с коммунальными отходами.

2.2 Целевые показатели Программы

      Для достижения поставленной цели и задач Программы, необходимо выполнение целевых показателей. Целевые показатели установлены согласно Концепции по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике", Национальному проекту "Зеленый Казахстан", и проведенному анализу текущей ситуации. Целевые показатели направлены на улучшение экологической ситуации в регионе, повышения охвата, совершенствования системы раздельного сбора, переработки и захоронения отходов в Амангельдинском районе (таблица 8).

      Таблица 8. Целевые показатели для совершенствования системы сбора, вывоза, переработки и захоронения отходов

п/п

Наименование целевого показателя


Значение целевого показателя

Текущая ситуация
2022-2023

2024

2025

2027

2028

1

Охват сбором и вывозом ТБО населения %

0

0

50

70

100

2

Внедрение раздельного сбора коммунальных отходов:
- по фракциям, %
- отдельным опасным видам отходов (медицинских и ртутьсодержащих, электронной и бытовой техники), %

0
0

70
100

80
100

90
100

100
100

3

Доля переработки и утилизации ТБО Амангельдинский район (от объема образования), % *данные ЖКХ района

*35

35

40

40

40

4

Закрытие и рекультивация полигонов ТБО (мест временного хранения) в соответствии с экологическими требованиям, ед.

0

-

-

-

10

5

Строительство новых полигонов, соответствующих экологическим и санитарным нормам, ед.

0

-

-

-

2

3. Основные направления, пути достижения поставленных целей и задач

3.1 Организация регулярного вывоза коммунальных отходов

      Определение участников рынка твердых бытовых отходов, осуществляющих сбор и транспортировку ТБО.

      Согласно ст. 367 ЭК РК определение участников рынка по сбору ТБО осуществляется посредством проведения конкурса (тендера) в соответствии с главой 4 Закона РК "О государственных закупках".

      При проведении конкурса (тендера) по определению участников рынка, МИО устанавливать требования для специализированных организации по сбору и вывозу ТБО в соответствии с ЭК РК и Правилами управления коммунальными отходами. Согласно требованиям экологического законодательства, установлены следующие минимальные требования к участникам конкурса по сбору и транспортировке ТБО:

      1) наличие регистрации в государственном электронном реестре разрешений и уведомлений, субъектов предпринимательства в сфере управления отходами в соответствии с требованиями статьи 337 Кодекса;

      2) иметь подкласс 38110 "Сбор неопасных отходов", 38210 "Обработка и удаление неопасных отходов" по общему классификатору видов экономической деятельности;

      3) наличие транспортных средств, оснащенных спутниковыми навигационными системами, в собственности и (или) в аренде;

      4) наличие на праве собственности и/или аренды отапливаемых производственных помещений для стоянки, хранения, технического обслуживания и ремонта автотранспортных средств;

      5) располагать квалифицированным управленческим и техническим персоналом для оказания услуг по вывозу коммунальных отходов и пр.

      Для повышения качества услуг по сбору и вывозу ТБО необходимо заключение долгосрочных контрактов на управление коммунальными отходами на конкурентной основе. Долгосрочные контракты позволят субъектам по сбору и вывозу ТБО вкладывать собственные средства в развитие компаний. Путем анализа результатов, полученных в ходе выполнения долгосрочных контрактов, можно оценить качество оказанных услуг. Рассмотрение вариантов заключения контрактов продолжительностью не менее 10 лет представляется важным.

      Заключение договоров публичной оферты с физическими лицами

      Согласно статье 367 ЭК РК физические лица, проживающие в жилых домах, обязаны пользоваться централизованной системой на основании публичных договоров и оплачивать услуги за транспортировку отходов согласно утвержденным местным представительным органом тарифам.

      После определения субъекта по сбору и транспортировке ТБО в Амангельдинском районе, необходимо внедрить практику заключения договора публичной оферты с физическими лицами. Соглашение в форме публичной оферты будет доступно для ознакомления на веб-сайтах специализированных компаний, официальном сайте акимата района и в средствах СМИ. Использование публичных договоров повысит объем сбора и оплаты за услуги по вывозу ТБО и обеспечит удобство для населения. На основе таких договоров будет осуществляться сбор платы.

      Специализированная организация для обслуживание физических и юридических лиц обеспечит абонентским отделом. Также обеспечит работу диспетчерской службы по обслуживанию потребителей для решения оперативных вопросов по оказанию услуг по сбору и транспортировке коммунальных отходов.

3.2 Создание и функционирование необходимой инфраструктуры, предусматривающей их раздельный сбор

      Для обеспечения доступа сельского населения к услугам сбора и регулярного вывоза коммунальных отходов необходимо обеспечить инфраструктуру:

      - закуп специализированного транспорта для сбора и регулярного вывоза коммунальных отходов;

      - закуп контейнеров, для внедрения раздельного сбора ТБО (сухая и мокрая фракции);

      - определение мест и соответствие контейнерных площадок для сбора ТБО санитарно-эпидемиологическим требованиям;

      - раздельный сбор опасных составляющих коммунальных отходов.

      Закуп специализированного транспорта для регулярного вывоза коммунальных отходов

      Согласно статье 365 (п.5) МИО обеспечивают организацию регулярного вывоза коммунальных отходов.

      В рамках программы, направленной на обеспечение доступа населения к регулярным услугам по вывозу коммунальных отходов, необходимо провести закупку пяти специализированных транспортных средств.

      В настоящее время в селе Амангельды у ИП "Акышева" имеется только один транспорт "камаз" и погрузчик.

      Планируется осуществлять вывоз коммунальных отходов из сельских округов еженедельно. Отсутствие необходимого количества специализированных автомобилей может повлечь за собой задержку в выполнении графиков вывоза отходов и создание неудобств для жителей. Как результат, это может спровоцировать возникновение несанкционированных свалок. Приобретенные транспортные средства будут переданы в управление компании, выбранной через проведение конкурса (тендер) и занимающейся сбором и транспортировкой ТБО.

      Предлагаемый график вывоза коммунальных отходов в Амангельдинском районе:

      - 2 раза в неделю в селе Амангелды;

      - 1 раз в неделю из с/о.

      Для минимизации затрат на транспортировку коммунальных отходов принимается минимальная частота вывоза отходов, соответствующая при этом установленным санитарным и природоохранным требованиям.

      При установлении частоты вывоза будет приниматься во внимание объемы образования коммунальных отходов, их морфологический состав, тип и количество применяемых для сбора контейнеров (при сборе посредством контейнеров).

      В селе Амангельды вывоз ТБО будет осуществляться 2 раза в неделю. При этом согласно ст.58 Санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления" сроки хранения отходов в контейнерах при температуре 0о С и ниже – не более трех суток, при плюсовой температуре – не более суток.

      В с/о коммунальные отходы будут вывозиться согласно утвержденному графику путем объезда улиц, домов с/о, например, 1 раз в неделю.

      При бестарном методе транспортировки коммунальных отходов – выставления коммунальных отходов в соответствии с действующими санитарными нормами и правилами, вдоль улицы только в дни сбора и транспортировки (вывоза) согласно графику, утвержденному местным исполнительным органом, до прибытия специализированной техники;

      График вывоза будет составлен после определения специализированной организации по сбору и транспортировке коммунальных отходов и утвержден местными исполнительными органами с учетом мнения населения.

      Закуп контейнеров для ТБО, внедрение раздельного сбора (сухой и мокрые фракции)

      Раздельный сбор отходов у источника образования является обязательным требованием экологического законодательства. Согласно ст. 321 ЭК РК раздельный сбор осуществляется по следующим фракциям:

      1) "сухая" (бумага, картон, металл, пластик и стекло);

      2) "мокрая" (пищевые отходы, органика и иное).

      Для внедрения системы раздельного сбора отходов МИО обеспечивает (приказ и.о. МЭГПР РК от 2 декабря 2021 года № 482) установку необходимого количества контейнеров для раздельного сбора (не менее 2) на контейнерных площадках, что определяется исходя из численности населения, норм накопления отходов, сроков их хранения и других необходимых факторов.

      Согласно утвержденному среднегодовому показателю нормы образования на одного жителя (0,70 м3 или 140 кг/год) требуемое количество контейнеров при использовании 1 м3 контейнера, может быть рассчитано согласно Таблице 9.

      В таблице 9 представлено предварительное количество контейнеров согласно норме образования и количеству дворов (домов).

      После определения бюджета, закупа контейнеров и утверждения графика вывоза отходов, мусоровывозящей компаний необходимо наблюдать заполняемость контейнеров, при необходимости дополнить количество контейнеров или увеличить количество вывозов, так как утвержденные нормы образования для Амангельдинского района низкие.

      Каждый контейнер для раздельного сбора отходов будет промаркирован (надпись) на казахском и русском языках, включая:

      - информационную наклейку/надпись о собираемом виде (фракции) отходов;

      - данные о собственнике контейнера (наименование, телефон);

      - организации, обслуживающей контейнер.

      В случае нанесения маркировки на цветные контейнеры, она будет выполнятся контрастным цветом.

      Также необходимо обеспечить раздельный вывоз раздельно собранных отходов для дальнейшего восстановления на специализированных предприятиях.

      Таблица 9. Предварительный расчет количества контейнеров по каждому населенному пункту по норме образования отходов (расчетным путем) в Амангельдинском районе

Наименование

Население

Количество дворов

Норма образования

Кол-во домов на 1 контейнер

Образование на н.с., м3/год

Образование на двор, м3/год

Образование на двор, м3/день

Образование на несколько дворов, м3/день

Образование на несколько дворов, м3/неделю

Всего контейнеров на н.с.

с.Аксай

322

71

0,7

10

225,4

3,2

0,009

0,087

0,870

7

с.Амангельды

6 747

1210


10

4722,9

3,9

0,011

0,107

0,962

121

с.Есир

393

87



275,1

3,2

0,009

0,087

0,866

9

с.Аккиси

52

12



36,4

3,0

0,008

0,083

0,831

1

с.Кемер

61

16



42,7

2,7

0,007

0,073

0,731

2

Когалыколь

67

17



46,9

2,8

0,008

0,076

0,756

2

с.Амантогай

780

171



546,0

3,2

0,009

0,087

0,875

17

с.Жалдама

312

67



218,4

3,3

0,009

0,089

0,893

7

с.Каракудук

18

3



12,6

4,2

0,012

0,115

0,345

1

с.Шакпак

30

7



21,0

3,0

0,008

0,082

0,575

1

с.Байгабыл

701

116



490,7

4,2

0,012

0,116

0,927

15

с.Жанатурмыс

6

1



4,2

4,2

0,012

0,115

0,115

1

с.Жетибай

33

7



23,1

3,3

0,009

0,090

0,090

1

с.Кабырга

276

35



193,2

5,5

0,015

0,151

0,907

6

с.Жанатай

50

8



35,0

4,4

0,012

0,120

0,959

1

с.Тасты

346

109



242,2

2,2

0,006

0,061

0,548

12

с.Карынсалды

133

30



93,1

3,1

0,009

0,085

0,595

3

с.Горняк

17

13



11,9

0,9

0,003

0,025

0,326

1

с.Карасу

628

132



439,6

3,3

0,009

0,091

0,912

13

с.Абу Сыздыкова

36

10



25,2

2,5

0,007

0,069

0,483

1

с.Агайдар

50

12



35,0

2,9

0,008

0,080

0,959

1

с.Есенбаев

50

11



35,0

3,2

0,009

0,087

0,959

1

с.Кумкешу

429

86



300,3

3,5

0,010

0,096

0,957

9

с.Айтбай

51

8



35,7

4,5

0,012

0,122

0,978

1

с.Урпек

1 290

196



903,0

4,6

0,013

0,126

1,262

20

с.Агаштыколь

94

27



65,8

2,4

0,007

0,067

0,668

3

с.Карашатобе

51

12



35,7

3,0

0,008

0,082

0,815

1

с.Косжан

61

18



42,7

2,4

0,006

0,065

0,455

2

с.Уштогай

251

50



175,7

3,5

0,010

0,096

0,866

6

с.Степняк

117

27



81,9

3,0

0,008

0,083

0,831

3

Всего

13452

2569








267

      * Точное количество контейнеров будет уточнено после определения мест размещения контейнеров, утверждения графика вывоза, а также учета мнения населения совместно со специализированной организацией по сбору и вывозу коммунальных отходов.

      Определение мест и соответствие контейнерных площадок для сбора ТБО санитарно-эпидемиологическим требованиям

      В селе Амангельды установлены 4 контейнерных площадок для сбора ТБО. Контейнерные площадки не соответствуют санитарным-эпидемиологическим требованиям установленным Санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления".

      Согласно Правилам управления коммунальными отходами МИО будут выделят земельные участки для обустройства контейнерных площадок и пунктов приема вторичного сырья, и обеспечат оформление границ земельных участков.

      Акиматам сел и с/о при установке новых контейнерных площадок необходимо согласовывать место установки со специализированной компанией, обеспечить твердым покрытием и оградить с трех сторон на высоту, исключающую возможность распространения (разноса) отходов ветром, но не менее 1,5 м. Контейнерные площадки должны быть размещены на расстоянии не менее 25 м от жилых и общественных зданий и иметь подъездные пути для транспорта. Также провести разъяснительную работу с юридическими лицами и госучреждениями в селах по требованиям к контейнерным площадкам.

      Организация раздельного сбора и восстановления опасных составляющих коммунальных отходов.

      Опасные составляющие коммунальных отходов (электронное и электрическое оборудование, ртутьсодержащие отходы, батарейки, аккумуляторы и прочие опасные компоненты) должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированным предприятиям (ст. 365 ЭК РК).

      Ртутьсодержащие отходы (РСО)

      Для организации системы сбора РСО у населения МИО осуществляют:

      – контроль за установкой и обслуживанием специальных универсальных контейнеров, устанавливаемых для сбора РСО, образовывавшихся у населения;

      – контроль и организацию деятельности органов управления объектом кондоминиума, которые обязаны обеспечивать меры по сохранности специальных универсальных контейнеров, осуществлять взаимодействие со специализированным предприятием, обслуживающим контейнера, обеспечивать свободный доступ к ним, вести разъяснительную работу с жильцами, не допускать складирование в контейнер посторонних предметов, наклеивание на контейнер посторонних реклам, объявлений и т.д.;

      – организацию переработки ртутьсодержащих энергосберегающих ламп, находившихся в употреблении у населения путем выделения средств для приобретения работ (услуг) специализированных предприятий на реализацию комплекса мер по демеркуризации для населения и на ремонт (замену) контейнеров для РСО.

      Приобретение работ (услуг) специализированных предприятий на реализацию комплекса мер по демеркуризации для населения и на ремонт (замену) контейнеров для РСО МИО будет проводить посредством конкурса (тендера) в соответствии с ЭК РК, Главой 4 Закона Республики Казахстан "О государственных закупках" и Правилами управления коммунальными отходами, приказ и.о. МЭГПР РК от 28 декабря 2021 года № 508.

      В настоящее время в селе Амангельды установлен 1 специальный универсальный контейнер для сбора РСО. Требуется увеличить количество контейнеров для РСО и провести информационную кампанию среди местных жителей по правильному использованию данного контейнера.

      Отходы электронного и электрического оборудования

      МИО должны принимать меры, направленные на увеличение доли раздельного сбора ОЭЭО от населения, включая, но не ограничиваясь проведением информационных кампаний, конкурсов, лекций.

      Для организации системы сбора опасных составляющих коммунальных отходов у населения необходимо принятие следующих мер:

      - Создание стационарных или передвижных пунктов/точек сбора опасных бытовых отходов, таких как батарейки, электронное и электрическое оборудование.

      - Обеспечение информирования населения об организованных пунктах приема отходов и пропаганды безопасного обращения с ними.

      - Укрепление сотрудничества с АО "Жасыл Даму", осуществляющим функции оператора расширенной ответственности производителя с целью покрытия части расходов на сбор и утилизацию отходов.

      Для сбора ОЭЭО необходимо предусмотреть стационарные пункты приема. Пункты приема могут быть созданы в магазинах (отделах магазинов, торговых точках), осуществляющих реализацию указанных товаров Аманегельдинского района.

      Внедрение раздельного сбора опасных составляющих коммунальных отходов и создание пунктов вторичного сырья позволит достичь целевой показатель по раздельному сбору.

      Раздельный сбор и восстановление опасных составляющих коммунальных отходов у юридических лиц

      Опасные оставляющие коммунальных отходов образующиеся у юридических лиц вне зависимости от вида деятельности, также должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированными организациями (предприятиям) (ст. 365 ЭК РК).

      Все государственные учреждения и бюджетные организации Амангельдинского района должны будут заключить договоры на услуги по управлению с опасными отходами. Акиматам сел и с/о необходимо провести профилактическую работу с юридическими лицами и государственными учреждениями.

      Организация раздельного сбора органических коммунальных отходов и их восстановления, в т.ч. путҰм компостирования.

      Стимулирование раздельного сбора органических коммунальных отходов и их восстановления, в том числе путем компостирования находятся в компетенции МИО районов (ст. 365 ЭК РК).

      Также согласно п. 19 Правил управления коммунальными отходами МИО районов, сел, поселков, сельских округов проводят информационные кампании для населения по внедрению компостирования органических отходов в секторе индивидуальной жилой застройки (частный сектор).

      Компостирование представляет собой технологию переработки отходов, которая основана на их естественном биоразложении. По этой причине компостирование широко применяется для переработки отходов, имеющих органическое происхождение. Сегодня существуют технологии компостирования как пищевых отходов, так и для неразделенного потока.

      Компостирование органических отходов может происходить как непосредственно в домашних хозяйствах, так и централизованно. Непосредственно в домашних хозяйствах компостирование происходит либо просто в компостных ямах, либо с применением специальных компостирующих аппаратов.

      Особенностью Амангельдинского района является образования органических отходов от животноводства и неиспользованные зерновые отходы. Данные виды отходов захораниваются полигонах ТБО в каждом сельском округе совместно с коммунальными отходами.

      На полигонах ТБО Амангельдинского района необходимо предусмотреть компостную установку. Органические отходы будут вывозиться на специально оборудованную площадку, где и будет происходить закладка компоста. В последствии такой компост можно использовать для нужд в сельском хозяйстве и на приусадебных участках в качестве удобрения для посевных площадей и при рекультивации мест полигонов ТБО.

      В организациях и учреждениях (например, в школах), где образуется достаточно большое количество биоразлагаемых отходов и имеется подсобное хозяйство, компостирование может производиться в индивидуальном порядке.

      Также необходимо в рамках государственного социального заказа и деятельности МИО проводить широкую осведомительную работу среди населения и юридических лиц по применению компостирования.

3.3 Развитие системы переработки и утилизации ТБО

      Развитие системы переработки и утилизации ТБО необходимо осуществить через:

      - усиление взаимодействия с местными жителями и местным бизнес сообществом;

      - организацию специальных мест для сбора КГО и строительных отходов, образующихся у населения

      Усиление взаимодействия с местными жителями и местным бизнес сообществом и пр.

      Для развития системы утилизации и переработки коммунальных отходов в Амангельдинском районе необходимо усиление взаимодействия со всеми предприятиями, которые осуществляют деятельность на территории района.

      Необходимо выявлять возможности и заинтересованность представителей местного бизнес сообщества. Проводить различные встречи, круглые столы по взаимодействию МИО и бизнеса, и других заинтересованных сторон для обсуждения и развития сферы управления отходами в регионе. Необходимо рассмотреть вопросы сотрудничества в развитии раздельного сбора и переработки ТБО. МИО должны оказать поддержку и содействие инициативам бизнеса. Например, предоставление земельных участков для установки контейнеров, пунктов приема вторичного сырья, создания мощностей по переработке и утилизации раздельно собранного вторичного сырья, КГО и строительных отходов, биоразлагаемых отходов и пр. Это в свою очередь дает возможность развивать раздельный сбор и переработку отходов в районе.

      Организация специальных мест для сбора КГО и строительных отходов, образующихся у населения для увеличения доли повторного использования и переработки

      Согласно пункту 19 Требовании к раздельному сбору отходов приказ и.о. МЭГПР от 2 декабря 2021 года № 482 МИО организуют место площадью не менее 12 м2 с покрытием и ограждением для строительных и крупногабаритных отходов, образующихся у физических лиц (жителей).

      Физические и юридические лица, осуществляющие строительство или ремонт недвижимых объектов, согласно пункту 17 Требовании к раздельному сбору отходов приказ и.о. МЭГПР от 2 декабря 2021 года № 482 производят самостоятельный вывоз строительных и крупногабаритных отходов в специальные места, организованные местными исполнительными органами.

      Акиматам сел и с/о необходимо в дальнейшем определить специально организованные места для сбора КГО и строительных отходов от населения. Специальные места для строительных и КГО можно разместить вблизи полигонов ТБО.

      Сбор строительных отходов необходимо осуществлять, как правило, одним из следующих способов: сбор в мешки с последующей их загрузкой в бортовой или самосвальный автомобиль; складирование отходов навалом с последующей перегрузкой в бортовой или самосвальный автомобиль.

      В соответствии с требованиями законодательства МИО обеспечивают организацию специальных мест для сбора КГО и строительных отходов, образующихся у населения. Однако, основным проблемным вопросом на сегодняшний день является отсутствие решений по дальнейшему обращению с данными видами отходов.

      В целях развития переработки строительных отходов в Амангельдинском районе рекомендуется внедрить технологии по их переработке. МИО будут создавать специальные места в поселках и селе для сбора строительных отходов и КГО от населения. Данные отходы с этих мест будут вывозится на специальную площадку (возле полигона села Амангельды или на территории полигона) для строительных и КГО со специальной дробильной установкой. На этой площадке будет производится дробление КГО и строительных отходов. Основной метод переработки КГО и строительных отходов – это механическая переработка, которая включает раздробление материалов и их последующую сортировку на основе размера, типа и качества. Технология дробления позволяет изменять гранулометрический состав материала и получить продукцию для использования в строительстве дорог, земляных насыпей, заполнения пустот и т.д.

      После дробления, полученную продукцию, можно использовать как изоляционный слой на полигоне ТБО.

3.4 Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов по Амангельдинскому району

      Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов является важной задачей для охраны окружающей среды, т.к. в Амангельдинском районе, преобладающим способом обращения с коммунальными отходами является их захоронение.

      Модернизация полигона в селе Амангельды

      При модернизации полигона ТБО малой мощности необходимо строго соблюдать все экологические и санитарные нормы, а также национальные стандарты (ст. 350 ЭК РК).

      Основные документы, в которых установлены требования для полигонов ТБО:

      - Экологический кодекс РК – Глава 25;

      - Приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020 Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления";

      - СТ РК 3696-2020. Полигоны для твердо-бытовых отходов малой мощности. Требования;

      - СН РК 1.04-15-2013 Полигоны для твердых бытовых отходов.

      Минимальные требования к полигонам малой мощности согласно СТ 3696-2020 Полигоны для твердо-бытовых отходов малой мощности:

      - менее 50 тонн отходов в сутки для захоронения

      - специальные площадки переработки (сортировки)

      - пресс гидравлический для отходов бумаги и картона, полиэтилена, тетрапак.

      - биоразлагаемые отходы должны быть направлены на участок компостирования

      - участок захоронения отходов без намерения изъятия

      Оператор полигона ТБО должен принять меры по уменьшению образования метана на полигоне путем сокращения объемов захоронения биоразлагаемых отходов. Биоразлагаемые отходы должны быть направлены на участок компостирования.

      Согласно ЭК РК (статья 350) оператор полигона должен разработать унифицированную процедуру приема отходов на основе их классификации.

      Организация работ на полигоне определяется технологической схемой эксплуатации полигона, разрабатываемой в составе проекта строительства полигона, и должна обеспечивать охрану окружающей среды, максимальную производительность средств механизации и технику безопасности.

      Проектом полигона отходов должно быть предусмотрено создание ликвидационного фонда для его закрытия, рекультивации земель, ведения мониторинга воздействия на окружающую среду и контроля загрязнения после закрытия полигона. Ликвидационный фонд формируется оператором полигона.

      Данные меры направлены на улучшение управления отходами, снижение загрязнения окружающей среды и обеспечение устойчивого использования земельных ресурсов в Амангельдинском районе.

      Проведение анализа необходимости и целесообразности строительства новых полигонов ТБО малой мощности и рекультивации земель переполненных полигонов ТБО в Амангельдинском районе

      Одной из важных стратегических задач является уменьшение количества полигонов и обеспечение того, чтобы имеющиеся полигоны или новые планирующиеся к строительству полигоны соответствовали экологическим и санитарным нормам.

      На сегодняшний день захоронение коммунальных отходов в Амангельдинском районе осуществляется на 10 полигонах ТБО. Данные места специально выделены акиматами. Территории полигонов ТБО огорожены в целях защиты от разброса отходов. Согласно данным БНС заполненность полигонов района составляет 99,66%. Согласно данным ЖКХ Амангельдинского района и оператора полигона в селе Амангельды заполняемость составляет 50-55%. Срок эксплуатации сельских полигонов 10 лет, до 2027 года.

      В рамках данной Программы не предусматривается строительство новых полигонов ТБО в Амангельдинском районе.

      Для обеспечения безопасного захоронения коммунальных отходов и для уменьшения количества мест захоронения отходов необходимо провести детальный анализ всех полигонов ТБО Амангельдинского района. Это необходимо в связи с прогнозами, представленными в официальных документах, указывающими на заполнение полигонов и завершение их срока эксплуатации к 2027 году.

      В будущем при планировании новых полигонов ТБО будут предусмотрены меры по сокращению количества полигонов, не более 2 полигонов малой мощности, с сортировочными линиями в селе Амангельды и Амантогай.

      В целях сокращения количества полигонов, на полигон ТБО малой мощности в Амангельды будут направляться отходы из следующих с/о:

      - Амангельдинский с/о;

      - Байгабылский с/о - Кабыргинский с/о;

      - Карасуский с/о;

      - Кумкешуский с/о;

      - Урпекский с/о.

      Полигон ТБО малой мощности в селе Амантогай будет охватывать отходы из следующих с/о:

      - Амантогайский с/о;

      - Аксайский с/о, (Аксай - мусороперегрузочный пункт);

      - Уштогайский с/о (село Степняк - мусороперегрузочный пункт);

      - Тастинский с/о (село Карынсалды - мусороперегрузочный пункт);

      Рисунок 3. Предлагаемые 2 полигона ТБО в селах Амангельды и Амантогай

     


      Создание мусороперегрузочных пунктов для отдаленных сельских округов

      В Амангельдинском районе имеются 2 сельских округа – Уштогайский и Аксайский, которые расположены на значительном расстоянии от районного центра, пос. Амангельды.

      Для оптимизации управления коммунальными отходами и уменьшения необходимого количества полигонов, а также с целью обеспечения более эффективной системы утилизации отходов, будут рассмотрены возможности создания мусороперегрузочных пунктов для отдаленных сельских округов Амангельдинского района.

      Эти мусороперегрузочные пункты будут выполнять следующие функции:

      Временное хранение отходов: они предоставят возможность временного хранения коммунальных отходов до их дальнейшей переработки или захоронения, сроком до шести месяцев.

      Сортировка отходов: в этих пунктах можно будет осуществлять сортировку отходов, чтобы выделить материалы, которые могут быть подвергнуты переработке, и отделить их от тех, которые должны быть захоронены.

      Оптимизация транспортировки: Мусороперегрузочные пункты позволят оптимизировать процесс транспортировки отходов из отдаленных сельских округов в районный центров или к месту окончательного захоронения в село Амантогай или Амангельды.

      Такие меры могут способствовать более эффективному управлению отходами и снижению негативного воздействия на окружающую среду, особенно в отдаленных районах Амангельдинского района.

      Поэтапная рекультивация и восстановление земель переполненных полигонов ТБО.

      При достижении максимальной вместимости и завершении срока эксплуатации полигонов, территории полигонов будут подвергнуты процессу рекультивации. Будет проведена поэтапная рекультивация и восстановление земель территории.

      Технические решения по рекультивации несанкционированных свалок принимаются в зависимости от функционального назначения и использования территории после рекультивации.

      Для предотвращения образования новых свалок необходимо обеспечить 100% охват населения, ЮЛ и ИП в Амангельдинском районе услугами по сбору и транспортировке отходов.

      Существующая общепринятая методика обезвреживания свалки, включает следующие этапы: определение степени опасности свалки; оценка альтернативных вариантов; разработка технологии обезвреживания и рекультивации.

3.5 Повышение осведомленности населения, государственных учреждении и других юридических лиц Амангельдинского района по правильному обращению с коммунальными отходами

      Согласно ЭК РК МИО районов, сел, поселков, сельских округов проводят информационные кампании для населения по осведомлению о рациональной системе сбора, утилизации и переработки коммунальных отходов, включая

      - необходимости заключения договоров на сбор и транспортировку ТБО;

      - складирования образовавшихся коммунальных отходов в контейнеры для их сбора; в местах раздельного сбора отходов – складирования отходов раздельно в контейнеры, предназначенные для данного типа отходов;

      - запрета на слив жидких отходов, выброс не относящихся к коммунальным отходам в контейнеры для сбора ТБО и/или на контейнерные площадки;

      - запрета на сжигание коммунальных отходов;

      - запрета на образование стихийных свалок путем складирования коммунальных отходов в неустановленных для этого местах;

      - бережного отношения к контейнерам для сбора отходов, контейнерным площадкам и их ограждениям;

      - запрета на парковку автомобилей, а также складирования иных предметов на подъездных путях к контейнерным площадкам и пр.

      Для организация эффективной системы управления коммунальными отходами, при этом учитывающей особенности региона и удовлетворяющей потребности населения в Амангельдинского районе необходимо постоянно повышать информированность населения. Повышение осведомленности — это долгосрочный процесс, и, учитывая небольшое количество жителей Амангельдинского района, это задачу можно эффективно выполнять на постоянной основе.

      Акимат Амангельдинского района, а также акиматы сел и сельских округов в сотрудничестве с некоммерческими организациями (НПО) разработают план информационной работы с общественностью по управлению коммунальными отходами. В рамках этого плана будет проводиться информирование о следующих аспектах:

      Раздельный сбор отходов: Объяснение и обучение жителей о необходимости раздельного сбора различных видов отходов, чтобы упростить их переработку и уменьшить негативное воздействие на окружающую среду.

      Запрет на несанкционированное сжигание отходов: Подчеркивание важности соблюдения законов и нормативов, запрещающих несанкционированное сжигание коммунальных отходов, так как это может привести к загрязнению воздуха и здоровью жителей.

      Внедрение компостирования органических отходов: Популяризация практики компостирования органических отходов, чтобы снизить объем мусора и создать удобрения для сельского хозяйства и садоводства.

      План информационной работы также может включать в себя другие важные вопросы, связанные с управлением коммунальными отходами, в зависимости от местных потребностей и приоритетов.

      Цель этого плана - обеспечить информирование и обучение жителей о правильных и экологически устойчивых методах обращения с отходами, чтобы создать более чистую и здоровую среду для всех. Акимат будет играть ключевую роль в повышении осведомленности населения, распространении информации и поддержке инициатив по предотвращению отходов, а также в создании соответствующих условий.

4. Необходимые ресурсы

      Финансовые затраты на реализацию представленной Программы и выполнение намеченных природоохранных мероприятий планируется осуществлять согласно статье 29 ЭК РК за счет бюджетных средств. Данный механизм позволяет использовать средства в объеме не менее суммы платы за негативное воздействие на окружающую среду, поступивших в местный бюджет в течение трех лет, предшествовавших году разработки и утверждения данного плана мероприятий.

      Предлагаемые мероприятия по реализации Программы планируется включить в План мероприятий по охране окружающей среды Костанайской области на 2026-2028 гг., которая разрабатывается акиматом Костайской области на трехлетнюю перспективу, исходя из типового перечня мероприятий по охране окружающей среды, предусмотренного приложением 4 к ЭК РК.

      Согласно ЭК РК к мероприятиям по обращению с отходами относятся:

      - внедрение технологий по сбору, транспортировке, обезвреживанию, использованию и переработке любых видов отходов, в том числе бесхозяйных;

      - строительство, реконструкция заводов, цехов и производств, приобретение и эксплуатация установок:

      - полигонов для складирования любых видов отходов;

      - по сбору, транспортировке, переработке, сортировке, утилизации и захоронению отходов;

      - по сбору и переработке вторичных материальных ресурсов;

      - по получению сырья или готовой продукции, связанных с извлечением полезных компонентов из отходов;

      - реконструкция, модернизация оборудования и технологических процессов, направленных на минимизацию объемов образования и размещения отходов.

5. Мониторинг реализации Программы

      Контроль за реализацией Программы по управлению коммунальными отходами осуществляется на постоянной основе заместителем первого руководителя МИО, ответственного за реализацию государственной политики в области управления коммунальными отходами на основе мониторинга выполнения плана мероприятий.

      Мониторинг Программы осуществляется путем формирования отчета о реализации Программы. В отчете излагается описание реализованных мероприятий, достигнутые результаты, фактические объемы финансовых средств, направленных на их реализацию, а также причины невыполнения мероприятий и отсутствия результатов, запланированных на отчетный период.

      В целях информирования населения и общественности на Интернет-ресурсе акимата Амангельдинского района будут размещаться следующие отчеты о реализации Программы,

      - промежуточный, раз в полгода до 15 июля текущего отчетного и

      - годовой до 30 января следующего года.

      Годовой отчет формируется по итогам предыдущего года.

6. План мероприятий по реализации Программы

      Для достижения целей и выполнения задач разработан ПЛАН мероприятий по реализации Программы, который приведен ниже.

      План мероприятий сгруппирован по задачам и показателями, указаны сроки и ответственные исполнители. План мероприятий обеспечивает комплексный подход и координацию работ всех ответственных исполнителей Программы с целью достижения ожидаемых результатов.

      Корректировка Плана мероприятий осуществляется по мере необходимости, при наличии обоснованных предложений по результатам мониторинга. По результатам мониторинга, в случае обнаружившейся невозможности достижения поставленных целей, задач и целевых показателей определяются иные мероприятия, и принимаются меры по выявленным проблемным вопросам.

      По результатам мониторинга Отдел ЖКХ выносит решения, нацеленные на:

      1) повышение эффективности реализации запланированных мероприятий (определению иных мероприятий) в целях достижения установленных целей и задач Программ;

      2) принятие мер по выявленным проблемным вопросам.

      Отдел ЖКХ, как заказчик Программы осуществляет следующие функции:

      1) формирует и обеспечивает единый централизованный комплексный подход к решению задач в сфере управления коммунальными отходами на территории Амангельдинского района, координируя действия всех исполнителей Программы;

      2) взаимодействует с Акиматом Костанайской области по финансовым затратам на реализацию Программы за счет бюджетных средств;

      3) осуществляет взаимодействие с акиматами сел и сельских округов по вопросам реализации мероприятий Программы;

      4) осуществляет мониторинг реализации мероприятий Программы, выносит результаты мониторинга для обсуждения заместителю акима Амангельдинского района, ответственного за реализацию государственной политики в области управления коммунальными отходами;

      5) осуществляет корректировку мероприятий, целевых показателей, затрат на реализацию мероприятий Программы, в том числе на основании поступивших предложений с обоснованием необходимости внесения соответствующих изменений в Программу;

      6) участвует в проверках хода реализации мероприятий Программы;

      7) размещает Программу, а также информацию о ходе реализации мероприятий Программы на официальном сайте акимата Амангельдинского района.

План мероприятий по реализации Программы по управлению коммунальными отходами Амангельдинского района на 2024-2028 гг.

№ п/п

Наименование мероприятия

Форма завершения

Срок исполнения

Ответственные за исполнение

Необходимые затраты, тенге

Источники финансирования

1

2

3

4

5

6

7

Задача 1. Организация регулярного вывоза коммунальных отходов в Амангельдинском районе

1.1

Проведение тендера на сбор и транспортировку ТБО

Решение акимата района

2024-2025

Акимат района

-

Не требуется

1.2

Заключение долгосрочных контрактов МИО с победителями тендеров (10 лет)

Договор подписан

2024-2025

Акимат района, специализированная компания

-

Не требуется

1.3

Размещение договора публичной оферты для физических лиц в местных средствах массовой информации, на сайте специализированной организации по сбору и вывозу ТБО в течение 14 (четырнадцати) рабочих дней с даты заключения Договора с МИО.

Договор размещен на сайте, и в СМИ

2024-2025

Акимат района, ЖКХ, специализированная компания

-

Не требуется

1.4

Разработка и согласование график вывоза коммунальных отходов с закрепленной территории с учетом мнения населения.

График утвержден

2024-2025

Акимат района, ЖКХ, специализированная компания

-

Не требуется

1.5

Обеспечить обслуживание физических и юридических лиц абонентским отделом для приема населения по вопросам начисления за предоставленные услуги

Абонентский отдел создан

2024-2025

Специализированная компания

-

Не требуется

1.6

Обеспечить работу диспетчерской службы по обслуживанию потребителей для решения оперативных вопросов по оказанию услуг по сбору и транспортировке коммунальных отходов;

Диспетчерская служба создана

2024-2025

Специализированная компания

-

Не требуется

1.7

МИО необходимо обеспечить доступ специализированной организации к сведениям о регистрации населения в целях идентификации количества граждан, зарегистрированных по месту жительства;

Доступ предоставлен

2024-2025

Акимат района, акиматы сел и с/о

-

Не требуется

1.8

Размещение утвержденной Программы на Интернет-ресурсе сайта акимата района

Размещение ПУО на сайте

2024

Акимат района

-

Не требуется

1.9

Мониторинг реализации Программы

Отчет по результатам мониторинга

2 раза в год

Акимат района, ЖКХ

-

Не требуется

Задача 2. Создание и функционирование необходимой инфраструктуры, предусматривающей их раздельный сбор

2.1

Закуп специализированного транспорта – 1 ед.

Акт-приема передачи, транспорт

2026

Акимат района, Маслихат

40 000 000

Республиканский бюджет, местный бюджет

2.2

Контейнеры, 50 шт.

Акт-приема передачи

2026 (25 шт.)
2028 (25 шт.)

Акимат района, Маслихат

2 000 000
2 000 000

Республиканский бюджет, местный бюджет

2.3

Проведение конкурса на установление дополнительных контейнеров для РСО и их обслуживание.

Результаты конкурса

2025

Акиматы сел и с/о

1 000 000

Местный бюджет

Задача 3. Развитие системы переработки и утилизации ТБО

3.1

Усиление взаимодействия с местными жителями и представителями местного бизнес сообщества по выявлению возможностей и заинтересованности путем проведения встреч, круглых столов и др.

Информация

2024-2025

Акимат района, акиматы с/о

-

Не требуется

3.2

Изучение рынка технологии по переработке и утилизации сельскохозяйственных отходов, в частности отходов животноводства

Отчет, изучение рынка

2024-2025

Акимат района

-

Не требуется

3.3

Организация участка компостирования на полигоне, закуп компостной установки

Акт приема-передачи

2025-2026

Акимат района, Оператор полигона

10 000 000

Местный бюджет

3.4

Организация раздельного сбора и восстановления опасных составляющих коммунальных отходов для населения (в аптеках, магазинах и пр.)

Отчет

2024-2028

Акимат района, акиматы с/о

-

Частные инвестиции

3.5

Профилактическая работа с ЮЛ и ИП, осуществляющие деятельность в жилых домах или отдельно стоящих зданиях по обязательному заключению договора на транспортировку ТБО, со специализированными организациями, определенными МИО по результатам конкурса (тендера)

Информация в акимат района

2024-2025

Акимат района, Акиматы сел и с/о, НПО

-

В рамках государственного социального заказа

3.6

Закуп дробилки для КГО и строительных отходов

Акт приема-передачи

2028

Акимат района, Оператор полигона

10 000 000

Местный бюджет

Задача 4 Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов

4.1

Разработка унифицированной процедуры приема отходов на полигоне.

Процедура приема отходов

2026

Оператор полигона

-

Не требуется

4.2

Организация участка сортировки или установка специализированной мусоросортировочной линии на полигоне ТБО в селе Амангельды

Акт приемочной комиссии

2026

Акимат района, акимат села, оператор полигона

10 000 000

Республиканский, местный бюджет, частные инвестиции

4.3

Пресс

Акт приема-передачи

2026

Акимат района, акимат села, оператор полигона

500 000

Местный бюджет, частные инвестиции

4.4

Создание ликвидационного фонда для его закрытия, рекультивации земель

Наличие ликвидационного фонда

2026

Оператор полигона

-

Не требуется

4.5

Анализ необходимости:
- закрытия и рекультивации полигонов ТБО в Амангельдинском районе;
- строительства новых полигонов

Решение районного акимата, согласование с акиматом Костанайской области

2028

МИО

-

Не требуется

Задача 5. Повышение осведомленности населения, государственных учреждении и других юридических лиц по правильному обращению с коммунальными отходами

5.1

Проведение конкурса на получение государственного социального заказа серди НПО по повышению осведомленности населения экологически безопасному обращению с коммунальными отходами

Договор о государственном социальном заказе с НПО

2024

Акимат района

1 500 000

местный бюджет

2026

1 500 000

5.2

Реализация государственного социального заказа по повышению осведомленности населения экологически безопасному обращению с коммунальными отходами (разработка информационной кампании, включающий разработку информационных материалов, проведение встреч с населением, акции, субботников, круглых столов, создание волонтерских клубов среди школьников, публикации в местных СМИ, соц. сетях, ознакомительные визиты и др.)

Акт выполненных работ

2024 -2025

Акимат района

-

В рамках местного бюджета, выделенного НПО

Акт выполненных работ

2026-2028

Акимат района

-

В рамках местного бюджета, выделенного НПО

      *Необходимые затраты и суммы расходов по источникам финансирования будут корректироваться с учетом утверждения и уточнений республиканского и местного бюджетов на соответствующий финансовый год в соответствии с законодательством Республики Казахстан

Амангелді ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны бекіту туралы

Қостанай облысы Амангелді ауданы мәслихатының 2024 жылғы 28 ақпандағы № 80 шешімі

      Қазақстан Республикасы Экология кодексінің 365-бабы 3-тармағының 1) тармақшасына, "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 6-бабы 1-тармағының 15) тармақшасына сәйкес (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 24382 болып тіркелген), Амангелді аудандық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

      1. Амангелді ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарлама осы шешімнің қосымшасына сәйкес бекітілсін.

      2. Осы шешім оның алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгiзiледі.

      Амангелді аудандық мәслихаты төрағасының уақытша міндетін атқарушы Н. Алмагамбетов

      КЕЛІСІЛДІ:

      "Амангелді ауданы әкімдігінің

      тұрғын үй коммуналдық

      шаруашылығы, жолаушылар

      көлiгі, автомобиль жолдары

      және тұрғын үй инспекциясы

      бөлiмi" коммуналдық

      мемлекеттiк мекемесiнің

      басшысы

      ___________ Р.М. Қайырбеков

      "28" ақпан 2024 жыл

  Мәслихаттың
  2024 жылғы 28 ақпандағы
  № 80 шешіміне
  қосымша

АМАНГЕЛДІ АУДАНЫНЫҢ 2024-2028 ЖЫЛДАРҒА АРНАЛҒАН КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ ЖӨНІНДЕГІ БАҒДАРЛАМАСЫ

Мазмұны

     


Терминдер және анықтамалар

      Биоыдырайтын қалдықтар - анаэробты немесе аэробты ыдырауға қабілетті қалдықтар, соның ішінде бау-бақша және саябақ қалдықтары, сондай-ақ тамақ өнеркәсібінің қалдықтарымен салыстырылатын тамақ қалдықтары, макулатура.

      Қалдықтарды көму – қалдықтарды алу ниетінсіз, шектеусіз мерзім аралығында қауіпсіз сақтау үшін арнайы бекітілген орындарда жинау.

      Коммуналдық қалдықтар – тұтыну қалдықтары, құрамына кіретіндер:

      1) аралас қалдықтар және қағаз және картон, шыны, металл, пластмасса, органикалық қалдықтар, ағаш, тоқыма, қораптар, пайдаланылған электрлік және электрондық жабдықтар, батареялар мен аккумляторлар секілді үй шаруашылығында бөлек жиналған қалдықтар;

      2) аралас қалдықтар және өзінің сипаты мен құрамы бойынша үй шаруашылығындағы қалдықтарға ұқсас болып келетін басқа көздерден бөлек жиналған қалдықтар.

      Ірі көлемді қалдықтар – шаруашылық әрекет барысында (тұрмыстық техника, жиһаз және басқалары) өзінің тұтынушылық қасиетін жойған және өзінің көлемі бойынша тек мамандандырылған көлік құралдарымен ғана тасымалдау мүмкіндігі бар тұтыну қалдықтары.

      Тұтыну қалдықтары – адамның тіршілігі барысында түзілген қалдықтар, толық немесе ішінара өзінің тұтынушылық қасиетін жойған өнімдер және (немесе) бұйымдар, олардың қораптары және басқа заттар немесе олардың қалдықтары, агрегатты күйіне қарамастан, пайдалану мерзімі немесе жарамдылық мерзімі өтіп кеткен, сонымен қатар, меншік иесі өз бетінше немесе құжат арқылы тұтыну қалдығы разрядына өткен қалдықтар.

      Электрондық және электрлік жабдық қалдықтары – Жарамсыз немесе қолданыстан шыққан, қалдық қатарына жатқызылатын электрондық және электрлік жабдықтар, сонымен қатар, оның тораптары, бөліктері, бөлшектері.

      Тамақ қалдықтары - тамақ өнімдерін өндіру және тұтыну нәтижесінде пайда болатын, тамақ өнеркәсібінде түзілетін қалдықтармен салыстырылатын қалдықтар.

      Қалдықтарды көму полигондары - қалдықтарды алу ниетінсіз, арнайы жабдықталған, экологиялық, құрылыс және санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес келетін орынға тұрақты орналастыру.

      Қалдықтарды бөлек жинау - ары қарай мамандандырылған басқаруды жеңілдету мақсатында түрлері немесе топтары бойынша бөлек жиналған қалдықтар.

      Қалдықтарды жинау – жеке және заңды тұлғалардан мамандандырылған ұйымдарға ары қарай қайта қалпына келтіруге немесе жоюға бағыттау мақсатында қалдықтарды қабылдауды ұйымдастыру бойынша іс-әрекеттер.

      Құрылыс қалдықтары - ғимараттарды, құрылыстарды, өнеркәсіптік нысандарды, жолдарды, инженерлік және басқа коммунакциялардың құрылысы немесе оларды бұзу, сұрыптау, қайта жабдықтау, жөндеу (соның ішінде капиталдық) барысында түзілетін қалдықтар.

      Тұрмыстық қатты қалдықтар - қатты күйдегі коммуналдық қалдықтар.

      Қалдықтарды тасымалдау – жинау, сұрыптау, қайта өңдеу, қалпына келтіру және (немесе) жою барысында түзілген, жинақталған қалдықтарды мамандандырылған көлік құралдары көмегі арқылы тасымалдаумен байланысты іс-әрекеттер.

      Қалдықтар жою – термиялық, химиялық немесе биологиялық үдерістер нәтижесінде көлемі маңызды түрде төмендейтін және (немесе) қалдықтардың физикалық жай-күйі мен химиялық құрамы өзгеретін, бірақ өнім өндіру немесе энергия алу мақсатында қолданылмайтын қалдықтарды жою тәсілі.

      Қалдықтарды басқару - қалдықтар түзілгеннен бастап, соңғы жойғанға дейінгі жүзеге асырылатын опеарциялар.

      Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесі – меншік нысаны және іс-әрекет түріне қарамастан, тұрғын үйлерде және (немесе) жеке тұрған ғимараттарда (құрылыстарда) тұратын немесе өзінің іс-әрекетін жүзеге асыратын, сонымен қатар, меншік иелігінде контейнерлік алаңдары мен контейнерлері жоқ, немесе жалпы пайдаланылатын жерде тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау және тасымалдау қызметін жүзеге асыру үшін контейнерлік алаңдары мен контейнерлері бар жеке және заңды тұлғаларды қамтамасыз ету мақсатында жергілікті атқарушы органмен ұйымдастырылатын жүйе.

Бағдарлама паспорты

Атауы

Қостанай облысы Амангелді ауданының 2024-2028 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламасы

Әзірлеуге арналған негіздеме

Қазақстан Республикасының Экологиялық Кодексі. 2021 жылдың 2-қаңтарындағы № 400-VI ҚРЗ
Жергілікті атқарушы органдарға коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі Бағдарламаны әзірлеу бойынша әдістемелік ұсынымдар, ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігінің 18.05.2023 ж. № 154б бұйрығы

Бағдарламаны әзірлеуге жауапты мемлекеттік орган

"Амангелді ауданы әкімдігінің тұрғын-үй коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі, автомобиль жолдары және тұрғын үй инспекциясы бөлімі" КММ

Бағдарлама мақсаты

Бағдарлама мақсаты коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды алдын-ала қарастыратын қажетті инфрақұрылымды құру және коммуналдық қалдықтарды үнемі шығаруды ұйымдастыру, сонымен қатар коммуналдық қалдықтарды басқару барысында экологиялық талаптардың сақталуын қамтамасыз ету болып табылады.

Бағдарлама міндеттері

Бағдарлама міндеттері:
1. Коммуналдық қалдықтарды үнемі шығарып отыруды ұйымдастыру;
2. Қалдықтарды бөлек жинауды алдын-ала қарастыратын қажетті инфрақұрылымды құру және оның жұмыс істеуі;
3. ТҚҚ қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту;
4. Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету;
5. Коммуналдық қалдықтармен дұрыс жұмыс істеу бойынша тұрғындардың, мемлекеттік мекемелердің және басқа да заңды тұлғалардың хабардарлығын жоғарылату.

Қаржыландыру көлемі

*Бағдарламаны жүзеге асыру бойынша ұсынылатын іс-шараларды Қостанай облысының 2026-2028 жылдарға арналған қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шаралар жоспарына қосу жоспарлануда.
Қаржыландыру көздері бойынша қажетті шығындар мен басқа да шығыс сомасы Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, тиісті қаржы жылына арналған республикалық және жергілікті бюджеттерді бекіту мен нақтылауды ескере отырып түзетілетін болады.

Бағдарламаны орындаушылар

Амангелді ауданының әкімдігі, Амангелді ауданының мәслихаты, ауыл және ауылдық окргутердің әкімдіктері, тұрмыстық қатты қалдықтарды жинаумен, тасымалдаумен, сұрыптаумен және көмумен байланысты жұмыстарды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері.

Кезең

5 жыл: 2024 – 2028 жж.

Кіріспе

      Қазақстан Республикасының қалдықтарды басқару саласындағы саясаты ҚР "жасыл" экономикаға (2013) өту жөніндегі тұжырымдамасымен және "Жасыл Қазақстан" (2021) ұлттық жобасымен анықталады.

      Стратегиялық құжаттар бөлек жинауды ендіру, қоқыстарды шығаруды толық қамту, қалдықтарды кәдеге жарату және қайта өңдеу үлесін жоғарылату және соған сәйкес полигондарға көмілетін қалдықтардың көлемін төмендету қажеттілігін бекітеді.

      Экономикалық, әлеуметтік және инфрақұрылымдық дамуды жақсарту мақсатында Қостанай облысының Арқалық қаласының Амангелді және Жангелдин аудандарында 2023-2027 жылдарға арналған әлеуметтік экономикалық дамытудың кешенді жоспары әзірленіп бекітілген. Жоспарда Амангелді ауданының коммуналдық қалдықтарын басқару жөніндегі бағдарламаны әзірлеу және бекіту қажеттілігі және осы бағдарламаға сәйкес жұмыстарды жүргізу қарастырылған. Осы жоспарға сәйкес, Амангелді ауданына арналған коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарлама (ары қарай – бағдарлама) әзірленеді.

      Бағдарлама ұлттық стратегиялық, бағдарламалық және концептуалдық құжаттардың басымдықтарын ескере отырып, Қазақстан Республикасының Экологиялық Кодексінің 365 бабына сәйкес (ары қарай ҚР ЭК) және ҚР экология және табиғи ресурстар министрлігінің коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны әзірлеу бойынша жергілікті атқарушы органдарға ұсыныстарын (18.05.2023 № 154 бұйрығы) негізге алып әзірленді.

      Бағдарламаны әзірлеу барысында Амангелді ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдық жай-күйіне талдау жүргізілді, мәселелер анықталып, экологиялық заңнама талаптарына сәйкес Амангелді ауданының аумағында коммуналдық қалдықтарды басқарудың экологиялық қауіпсіз және экономикалық тиімді жүйесін құруға бағытталған шаралар кешені әзірленді.

      Бағдарламаны жүзеге асыру Амангелді ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіруге мүмкіндік береді, соның ішінде қалдықтарды басқару бойынша қажетті инфрақұрылым (контейнерлер, контейнерлік алаңдар, қоқыс шығаратын машиналар) құрылады, коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесі, коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесі жаңғыртылады, қалдықтарды бөлек жинау ендіріледі, көмуге бағытталған қалдықтардың көлемі азайтылатын болады, коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көму үшін шаралар қабылданады, қалдықтардың жеке полигондарына рекультивация жүргізіледі, қалдықтарды бөлек жинау бойынша тұрғындардың хабардарлығы жоғарылайтын болады.

      Осылайша, Бағдарламаны жүзеге асыру Амангелді ауданындағы қоршаған ортаға қалдықтардың теріс әсерін төмендетуге, жалпы коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы Қазақстан Республикасының стратегиялық көрсеткіштері қол жеткізуге, жағдай жасайды.

Аудан туралы жалпы мәліметтер

      Амангелді ауданы Қостанай облысының оңтүстігінде орналасқан, 1928 жылы құрылған. Аудан аумағы 22,6 мың шаршы километр. Амангелді ауданы Арқалық қаласымен және төрт ауданмен Наурызым, Жангелді (Қостанай облысы), Жарқайың (Ақмола облысы) Ұлытау (Ұлытау облысы) аудандарымен шектеседі.

      Амангелді ауданының құрамына 10 ауылдық округ, 30 тұрғын пункттер кіреді.

      1-кесте - Амангелді ауданындағы ауылдар мен ауылдық округтердің тізімі

Атауы

Тұрғын пункттер

1

Амангелді ауылдық округі

Амангелді ауылы, Есір ауылы, Кемер ауылы, Ақкісі ауылы, Қоғаылкөл ауылы,

2

Ақсай ауылдық округі

Ақсай ауылы

3

Амантоғай ауылдық округі

Амантоғай ауылы, Жалдама ауылы, Шақпақ ауылы, Қарақұдық ауылы

4

Байғабыл ауылдық округі

Байғабыл ауылы, Жетібай ауылы, Жаңатұрмыс ауылы

5

Қабырға ауылдық округі

Қабырға ауылы, Жаңатай ауылы

6

Қарасу ауылдық округі

Қарасу ауылы, Ағайдар ауылы, А. Сыздықов ауылы, Есенбаев ауылы

7

Құмкешу ауылдық округі

Құмкешу ауылы, Айтбай ауылы

8

Үрпек ауылдық округі

Үрпек ауылы, Ағаштыкөл ауылы, Қосжан ауылы, Қарашатөбе ауылы

9

Үштоғай ауылдық округі

Үштоғай ауылы, Степняк ауылы

10

Тасты ауылдық округі

Тасты ауылы, Қарынсалды ауылы, Горняк ауылы

      2023 жылдың 1-қаңтарындағы Ұлттық статистика бюросының (ары қарай ҰСБ) мәліметтеріне сәйкес Амангелді ауданының халқы 13452 адамды құрады.

      Ауданның жер қорының басым бөлігін ауылшаруашылығына жарамды жерлер құрайды (97%). Аудан ауыл шаруашылығына, яғни мал шаруашылығымен өсімдік шаруашылығына мамандандырылған.

      Өнеркәсіптік сектордан өңдеуші өнеркәсіп, жылуды өндіру және жылу мен суды бөлуге бағытталған.

1. Амангелді ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдық жағдайын талдау

1.1 Коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесінің ағымдық жай-күйін бағалау

      Тұрғындарды коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару қызметтерімен қамту

      Амангелді ауданының 30 тұрғын пунктінен қалдықтарды жинау және шығарумен тек Амангелді ауылының аудандық орталығының тұрғындары ғана ішінара қамтылған. Амангелді ауылында бес үйден тұратын жайлы жабдықталған секторда қалдықтарды жинау және шығару ұйымдастырылған. Қалдықтар үй жанында орнатылған контейнерлік алаңдарға жиналады. 4 контейнерлік алаң бар. Осы алаңдардан қоқыстар айына 2 рет шығарылады. Тұрғындар қоқысты шығарғанға төлем төлемейді. Қоқыстарды шығарумен "АКЫШЕВ" ДК айналысады, олар қоқыс шығаруды ауылды санитарлық тазалау бойынша қызмет шеңберінде жүзеге асырады.

      Амангелді ауылының және Амангелді ауданының басқа да тұрғын пункттеріндегі жеке секторларда коммуналдық қалдықтарды жинау және шығарудың ұйымдастырылған жүйесі жоқ. Тұрғындар ТҚҚ өз учаскелерінде жинайды, тағам қалдықтарымен үй жануарларын қоректендіреді, ағаш, қағаз, картондар үй пештерінде жағылады. Жинақталған қоқыстарды тұрғындар жылына бір рет өз бетінше қоқыс көмілетін орындарға шығарады. Қоқыстарды шығару үшін тұрғындар ауылдағы әртүрлі тасымалдаушыларды жалдау арқылы шығарады, төлем ақысы 5000 теңгеден 10000 теңгеге дейінгі аралықта.

      Амангелді ауылында барлығы 17 контейнер бар, оның ішінде 15 металл контейнерлері, олар, мектеп, балабақша және аурухана аумағында орналасқан, 1 контейнер ҚСБ қалдықтарға арналған, ал саябақта орналасқан 2 торлы контейнерлер пластикке арналған. Торға ауылдық әкімдік қызмет көрсетеді. Тордан жинақталған пластик көмуге жіберіледі.

      Заңды тұлғалардан және мемлекеттік мекемелерден қалдықтарды шығарумен мемлекеттік сатып алу шеңберінде "Акышев" ДК айналысады.

      Осы бағдарлама шеңберінде ҚР стратегиялық құжаттарында көрсетілген тұрғындарды 100%-ға дейін қамтуды біртіндеп арттырумен, ҚР ЭК 365 бабына сәйкес коммуналдық қалдықтарды үнемі шығарып отыруды қамтамасыз ету керек.

      Тасымалдау

      Амангелді ауылында коммуналдық қалдықтарды тасымалдау үшін "Акышев" ДК-де 1 "Камаз" көлігі мен 1 трактор бар.

      ТҚҚ бөлек жинау

      Амангелді ауданында қалдықтарды бөлек жинау жүйесі ендірілмеген және контейнерлер мен екінші шикізатты қабылдау пункттері жоқ.

      Құрамында қауіпті заттары бар коммуналдық қалдықтар

      Амангелді ауылында ҚСБ қалдықтарға арналған 1 ғана контейнер бар.

      Қалған ауылдық тұрғын пункттерде құрамында қауіпті заттары бар коммуналдық қалдықтарды, атап айтқанда жеке тұлғаларда түзілетін құрамында сынабы бар шамдарды (ҚСБ), электрондық және электрлік қалдықтарды (ЭЭЖҚ), медициналық қалдықтарды жинау жүйесі жоқ. Қауіпті қалдықтардың барлық түрлері жалпы ағынмен бірге, қоршаған ортаға зиян келтіре отырып, үйінділерге түседі.

      2022 жылы Қостанай қаласындағы "EcoLub Republic" ЖШС-мен 402,5 мың теңге сомада қалдықтарды жинау және тасымалдау үшін келісім-шарт жасалды. Амангелді ауылында ҚСБ қалдықтарға арналған 1 ғана контейнер бар.

      Ірі көлемді және құрылыс қалдықтары

      ТКШ берген ақпараттарға сәйкес бүгінде Амангелді ауданының аумағында санитарлық тазалау және абаттандыру шеңберінде өтеусіз негізде тұрғындардан ірі көлемді және құрылыс қоқыстарын жинау және шығару бойынша жұмыстар жүргізіледі. Тұрғындарда да өз бетінше ірі көлемді қалдықтарды және құрылыс қалдықтарын полигондарға шығарады. ІКҚ мен құрылыс қалдықтарын жинауға арналған арнайы ұйвмдастырылған орындар жоқ.

      Сұрыптау және қайта өңдеу бойынша қуаттылықтың бар болуы

      Амангелді ауданында қоқыс сұрыптайтын желілер жоқ. Тұрғындардан жиналатын барлық коммуналдық қалдықтар бөлек жинаусыз және сұрыптаусыз ТҚҚ полигондарына шығарылады.

      МЭС сәйкес Амангелді ауданының ТҚҚ полигондарында қалдықтарды қабылдау барысында қолмен сұрыптау алдын-ала қарастырылған, бірақ шын мәнінде бұл сұрыптау жүргізілмейді.

      Амангелді ауылында жалғыз ғана күл-қож қалдықтары жеке жинақталып, қайта өңдеуге жіберіледі. Қайта өңдеумен "Акышев" ДК айналысады, олар күлді-блокты іргетастар мен кірпіштер дайындайды. Оның қуаттылығы күніне 12 тонна (8 сағатқа). 2024 жылы оның қуаттылығын екі есеге арттыру жоғарылатуда.

      Қалдықтарды көму орындары

      Амангелді ауданы бойынша 11 ТҚҚ полигоны бар, олар 10 ауылдық округтерде орналасқан. Полигондарға тұрғындар мен кәсіпорындардан ТҚҚ, көмірмен жұмыс істейтін электрқондырғылардан бөлінген қождың күлді бөліктері, мал шаруашылығы қалдықтары (көң) шығарылады.

      Полигондарға арналған жер учаскесінің жалпы ауданы 46,5 га құрайды. Полигондарды пайдалануды "Акышев" ДК жүзеге асырады. Полигонның жобалық қуаттылығы 31 155 тоннаны құрайды. Ауылдық полигондарды пайдалану 2017 жылдан басталды, пайдалану мерзімі 10 жыл. Полигонға 2027 жылға дейін эмиссияға, орналастыруға шешімдер алынған.

      1-сурет. Амангелді ауданындағы қолданыстағы ТҚҚ полигондары

     


      Амангелді ауданындағы ТҚҚ полигондар аумақтың үлкен бөлігін алып жатыр және әртүрлі ауылдық округтерде орналасқан, ал орналасқан орындарының әралуандылығы қалдықтарды басқарудың бейімделген стратегиясының қажеттілігін көрсетеді. Бірақ, қазіргі уақытта стратегиялық мақсаттардың бірі полигондардың санын азайту болып табылады.

      2-кестеде Амангелді ауданы бойынша полигондарға көмілген қалдықтардың көлемі бойынша мәліметтер ұсынылған.

      2-кесте – 2022 жылдың аяғындағы Амангелді ауданы бойынша көмілген қалдық көлемі


2022 жылдың басындағы жинақталған және көмілген қалдықтардың көлемі, тонна

2022 ж көмуге келіп түскен қалдықтардың (сақталған) көлемі, тонна

2022 ж аяғындағы жинақталған, көмілген (сақталған) қалдықтардың көлемі, тонна

Полигонның жобалық қуаттылығы, тонна

Полигонда жинақталу көрсеткіші, %

Полигон ауданы, км2

Амангелді ауданы

30 529

520

31 049

31 155

99,66

0,10

      * "2022 жылдағы Қостанай облысындағы коммуналдық қалдықтармен жұмыс жасау туралы" Қазақстан Республикасының стратегиялық жоспарлау және реформалау бойынша агенттіктің ұлттық статистика бюросы. Шығарылған күні: 04.05.2023 ж.

      ҰСБ мәліметтеріне сәйкес, Амангелді ауданында ТҚҚ полигондары полигонның қуаттылық жобасынан толуы бойынша – 99,66% құрайды. Бірақ Амангелді ауданының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығының мәліметіне сүйенсек, аудан орталығындағы Амангелді ауылындағы ең ірі қоқыс полигонының ғана толтырылу көрсеткіші іс жүзінде 50-55% құрап отыр.

      Полигондарды пайдалану мерзімі және толуы 2027 жылға дейін болжанып отыр, сондай-ақ Қазақстан Республикасының қалдықтарды орналастыру орындарының санын қысқарту жөніндегі стратегиялық міндеттеріне байланысты Амангельды ауданының полигондарының санын қайта қарау қажет. Аудан бойынша полигондардың санын қысқарту және жаңа қуаттылығы төмен қатты тұрмыстық қалдықтар полигондарын салу мүмкіндігін талдау, қайта қарастыру қажет.

      Коммуналдық қалдықтардың морфологиялық құрамы

      Амангелді ауданы бойынша ТҚҚ морфологиялық құрамына зерттеулер жүргізілмеген.

      Қазақстанның ауылдық тұрғын пункттеріндегі ТҚҚ құрамына жүйелік зерттеулер жүргізілмеген. Ірі қалаларға арналған ғылыми ұйымдар мен қауымдастықтардың жүргізген әртүрлі талдаулары мен жергілікті зерттеулері бар.

      Осындай зерттеулерге сәйкес, көптеген қалаларда коммуналдық қалдықтардың құрамындағы негізгі фракциялар: биоыдырайтындар 37-38% (тағамдық) қалдықтар, 16-17% пластик қалдықтары, 11-12% қағаз және картон қалдықтары және т.б.

      Ауылдық аудандардағы қалдықтардың морфологиялық құрамы қалалық жердегі қалдықтардан өзгешеленеді.

      Ауылдық тұрғындардың тіршілігі барысында қалдықтардың әртүрлі түрлері түзіледі (пластик, қалайы ыдыстар, қағаз, картон, шыны, тамақ қалдықтары және т.б.). Дегенмен, олардың көлемі мен құрамы өзгерістерге ұшыраған. Мысалы, орталық газбен жылыту іске қосылған ауылдық тұрғын жерлерде қалдықтарды бөлек жинау қарастырылмаған, сұрыптау жоқ, барлық қалдықтар қолданыстағы полигондарға жіберіледі. Қатты отын пайдаланылатын тұрғылықты жерлерде қалдықтардың бірқатар түрлерін тұрғындардың өздері кәдеге жаратады (тұрмыстық пештерде жағылады, жануарларға жем-қор ретінде беріледі). Үй жағдайында кәдеге жаратылмайтын қалдықтар (қалайы ыдыс, шыны) ғана шығарылады. Бұл факторлар ауылдық жерлерде қалдықтардың түзілу көлемі мен құрамына ықпал етеді.

      Сонымен қатар, Амангелді ауданындағы ТҚҚ полигонына бақылау болмағандықтан, көң де осы полигондарға тасталынады, ал бұл экологиялық және санитарлық жағдайды қиындатады.

      ТҚҚ қайта өңдеу салаларын тиімді дамыту және технологияларды ендіру үшін ауылдық тұрғылықты жерлерде ТҚҚ құрамына жүйелік зерттеулерді жүргізу қажет.

1.2 Коммуналдық қалдықтардың түзілуі және жинақталуы, ТҚҚ жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму тарифтері бойынша нормативтік база

      Коммуналдық қалдықтардың түзілу, жинақталу нормалары және тарифтер

      Коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормалары Амангелді ауданының мәслихатымен бекітілген (Қостанай облысы Амангелді ауданының мәслихат шешімі, 2022 жыл, 222 сәуір, № 113).

      Коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормалары 3-кестеде келтірілген.

      3-кесте - Амангелді ауданы бойынша коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормалары

Коммуналдық қалдықтардың жинақталу нысандары

Есептік бірлік

Коммуналдық қалдықтардың жинақталуының жылдық нормасы, м3

1.

Жайлы жабдықталған үй иелерінен

1 тұрғынға

0,65

2.

Жабдықталмаған үйлер

1 тұрынға

0,70

      Құжатқа сәйкес, коммуналдық қалдықтардың жинақталуының жылдық нормасы жайлы жабдықталған және жабдықталмаған үйлердегі бір тұрғынға 0,65 м3 (бір адамға 130 кг жуық).

      Тарифтер

      Амангелді ауданының мәслихатымен тұрғындарға арналған тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму тарифтер бекітілген (Қостанай облысы Амангелді ауданының мәслихатының шешімі, 2022 жыл, 31 тамыз № 130). Тарифтер 4-кестеде келтірілген.

      4-кесте - Амангелді ауданы бойынша тұрғындарға арналған тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму тарифтері

Атауы

Есептік бірлік

Теңге (қосылған құн салығынсыз, теңге)

Жайлы жабдықталған үй

Айына 1 тұрғынға

77,00

Жабдықталмаған үйлер

83,00

Бірлікке шаққандағы жылдық тариф (көлемі)

1 м3

1426,64

      Тарифтер бекітілгеніне қарамастан, тәжірибе жүзінде аудан тұрғындарының ешқайсысы ТҚҚ жинау және шығаруға төлем төлемейді, оның басты себебі ауданда қалдықтарды жинау мен шығарудың ұйымдастырылған жүйесі қалыптаспаған.

1.3 Соңғы үш жыл бойынша коммуналдық қалдықтарды жинаудың, қайта өңдеудің және көмудің сандық көрсеткіштері

      Жыл сайын Қостанай облысында 210-280 мың тонна ТҚҚ түзіледі. Қалдықтар ТҚҚ 239 полигонына жинақталады, оның ішінде тек 54% ғана экологиялық талаптар мен санитарлық ережелерге сәйкес келеді, ал полигондардың басым көпшілігі жеке меншік иелігінде (Қостанай облысы әкімдігінің табиғи ресурстар және табиғатты пайдалануды реттеу басқармасының мәліметтері бойынша). Бірақ облыстағы қалдықтарды кәдеге жарату және қайта өңдеу үлесі бар-жоғы 18 пайызды құрайды.

      5-кесте – Амангелді ауданы бойынша соңғы 4 жылда (2020-2023) коммуналдық қалдықтардың (ТҚҚ) түзілу және қайта өңдеу көлемі

Атауы

Өлшем бірлігі

Жылдар


2020

2021

2022

2023

1

ТҚҚ түзілу көлемі


1.3

Амангелді ауданы

тонна

1176

670

612

1423

2

ТҚҚ түзілу көлемінен кәдеге жаратылу және қайта үөңдеу үлесі

2.3

Амангелді ауданы**

тонна

13,5

48

32

500

      ** Амангелді ауданындағы ТКШ бөлімінің мәліметтері

      5-кестедегі мәліметтер көрсеткендей, Амангелді ауданындағы ТҚҚ түзілуінің жылдық көлемі шамамен 970 тоннаны құрайды.

      Аудандағы ТКШ бөлімінің мәліметтері бойынша Амангелді ауданындағы ТҚҚ қайта өңдеу үлесі 2023 жылға дейін 5-7% құраған. Соңғы жылдарда түзілген көлемнен қалдықтарды қайта өңдеу үлесі 35%-ды құрады. Бұл ауданда күл-қож қалдықтарын қайта өңдеудің дамып жатқандығын көрсетеді.

1.4 Соңғы үш жылдағы бөлінген қаржыларды сипаттау және талдау

      6 - кесте - Амангелді ауданы бойынша қалдықтарды басқару мәселелеріне бөлінген қаржылар

Атауы

Нақты шығындар, теңге

2020

2021

2022

2023

Контейнерлерді, металл контейнерлерін, пластикке арналған торларды және т.б. сатып алу шығындары

-

970 000

-


ҚСБ қалдықтарды жинау және тасымалдау келісім-шарты



402 000


ҚОРЫТЫНДЫ

-

970 000

402 000


      Кестеден көріп отырғанымыздай, қалдықтарды басқарумен байланысты мәселелерге бөлінге сома үлкен емес.

1.5 2024-2028 жылдарға коммуналдық қалдықтардың түзілу болжамы

      Кестеде соңғы 4 жылдағы ТҚҚ нақты түзілу мәліметтері және Амангелді ауданы бойынша 2028 жылға дейін қалдықтардың жоспарланған саны келтірілген.

      7-кесте – 2028 жылға дейін Амангелді ауданындағы тұрғындардан коммуналдық қалдықтардың түзілуін болжау

Атауы

Түзілген қалдықтардың нақты саны

ТҚҚ түзілуінің жоспарланған саны

Жылдар

2020

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

ТҚҚ түзілуі, тоннамен

1176

670

612

1412

1482

1556

1634

1716

1802

      ЭТРМ ақпараты бойынша, Қазақстан Республикасында коммуналдық қалдықтардың жыл сайынғы өсімі 5%-ды құрайды. Есептеулер 2028 жылға дейін қалдық санын 5%-арттыру есебінен жүргізілген.

      ТҚҚ қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесін жоғарылату, тұрғындарды қамтуды арттыру бойынша стратегиялық құжаттарда бекітілген мақсаттық көрсеткіштерге қол жеткізу үшін бөлек жинау, уақытылы қалдықтарды шығару мен көмуді қоса алғанда сәйкес инфрақұрылымды ұйымдастыру қажет.

1.6 Коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағғы негізгі мәселелер және қорытындылар

      Жүргізілген талдау қорытындысы бойынша Амангелді ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы күшті және әлсіз жақтары, қауіптері мен мүмкіндіктері анықталды.

      Әлсіз тұстары:

      - Коммуналдық қалдықтарды үнемі шығару жүйесі жоқ;

      - Қоқыс төгетін машиналарды, контейнерлерді және сұрыптау желілерін қоса алғанда, коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауға, тасымалдауға арналған қажетті инфрақұрылымның болмауы;

      - ҚСБҚ, ЭЭЖҚ, сонымен қатар медициналық қалдықтар секілді құрамында қауіпті компоненттері бар қалдықтарды жинау жүйесінің болмауы;

      - Қайта өңделген қалдықтардың төменгі үлесі;

      - Коммуналдық қалдықтармен дұрыс жұмыс істеу туралы тұрғындардың ақпараттануының төменгі деңгейі;

      Күшті жақтары:

      - ТҚҚ жинау және тасымалдау бойынша ауданда мамандандырылған кәсіпорындардың бар болуы;

      - Қайталама шикізатты жинау және қайта өңдеу жүйесін дамытуға бизнестің қызығушылығы;

      - Күл-қож қалдықтарын қайта өңдеуді дамыту.

      Қатерлер:

      - Айналмалы экономикаға тартылатын құнды қайталама шикізаттардың жойылуы;

      - Парникті газдардың, соның ішінде метанның бөлінуімен полигондағы органикалық қалдықтардың ыдырауы;

      - Су, топырақ бетінің ластануы;

      - Құрылыс және ірі көлемді қалдықтарды жинау мен қайта өңдеудің жолға қойылған жүйесінің болмауынан қауіпті үйінділердің түзілуі;

      Мүмкіндіктер:

      - Қайталама шикізатты жинау және қайта өңдеуге жергілікті бизнесті тарту және олардың қызығушылықтарын арттыру;

      - Қайталама шикізаттың әртүрлі түрлерімен жұмыс істеуге арналған қондырғылардың кең ассортименттерінің, қазіргі технологиялардың бар болуы;

      - Шыны, пластик, органикалық қалдықтарды қайта өңдеу үшін қажетті жабдықтарды сатып алуға және беруге, жер учаскелерін бөлуге ЖАО тарапынан бизнеске қолдау көрсету;

      - Көмуге түсетін қалдық үлесінің азаюы, алынатын қайталама шикізат көлемінің артуы;

      - Қоршаған ортаға теріс әсерлерді төмендету.

      Бағдарлама шеңберінде тұрғындардың қажеттіліктерін және ауданның ерекшелігін ескере отырып, экологиялық заңнама талаптарына сәйкес коммуналдық қалдықтарды экологиялық қауіпсіз және ұтымды басқару жүйесін ұйымдастыру қажет.

2. Мақсаты, міндеттері және мақсаттық көрсеткіштер

2.1 Бағдарлама мақсаты және көрсеткіштері

      Бағдарлама мақсаты коммуналдық қалдықтарды үнемі шығаруды ұйымдастыру, коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды, сонымен қатар оларды басқару барысындағы экологиялық талаптардың сақталуын қамтамасыз етуді алдын-ала қарастыратын қажетті инфрақұрылымды құру және оның жұмыс істеуі.

      Бағдарлама міндеттері:

      1 Коммуналдық қалдықтарды үнемі шығаруды ұйымдастыру,

      2 Бөлек жинауды алдын-ала қарастыратын қажетті инфрақұрылымды құру және оның жұмыс істеуі;

      3 ТҚҚ қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту;

      4 Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету;

      5 Коммуналдық қалдықтармен дұрыс жұмыс істеу бойынша тұрғындардың, мемлекеттік мекемелердің және басқа да заңды тұлғалардың хабардарлығын жоғарылату.

2.2 Бағдарламаның мақсаттық көрсеткіштері

      Бағдарламадағы қойылған мақсат пен міндеттерге қол жеткізу үшін мақсаттық көрсеткіштердің орындалуы қажет. Мақсаттық көрсеткіштер Қазақстан Республикасының "Жасыл экономикаға өту тұжырымдасына", "Жасыл Қазақстан" ұлттық жобасына, ағымдық жағдайға жүргізілген талдауларға сәйкес әзірленген. Мақсаттық көрсеткіштер өңірдегі экологиялық жағдайды жақсартуға, қоқыстарды үнемі шығарумен тұрғындарды қамтуды жоғарылатуға, Амангелді ауданындағы қалдықтарды бөлек жинау, қайта өңдеу және көму жүйесін жетілдіруге бағытталған (8-кесте).

      8-кесте. Қалдықтарды жинау, шығару, қайта өңдеу және көму жүйесін жетілдіруге арналған мақсаттық көрсеткіштер

р\н

Мақсаттық көрсеткіштердің атауы


Мақсаттық көрсеткіштердің мәндері

Ағымдық жағдай
2022-2023

2024

2025

2027

2028

1

ТҚҚ жинау мен шығарумен тұрғындардың қамтылуы %

0

0

50

70

100

2

Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ендіру:
- фракциялар бойынша, %
- қалдықтардың жеке қауіпті түрлері бойынша (медициналық және сынабы бар, электрондық және тұрмыстық) %

0
0

70
100

80
100

90
100

100
100

3

Амангелді ауданындағы ТҚҚ кәдеге жарату және қайта өңдеу үлесі (түзілу көлемінен), %% *аудандағы ТКШ мәліметтері

*35

35

40

40

40

4

Экологиялық талаптарға сәйкес ТҚҚ полигондарын жабу және рекультивациялау (уақытша көму орындарын), бірл.

0

-

-

-

10

5

Экологиялық және санитарлық нормаларға сәйкес келетін жаңа полигон құрылысы, бірлікпен

0

-

-

-

2

3. Қойылған мақсат және міндеттерге жету жолдары, негізгі бағыттар

3.1 Коммуналдық қалдықтарды үнемі шығаруды ұйымдастыру

      ТҚҚ жинауды және тасымалдауды жүзеег асыратын, тұрмыстық қатты қалдықтар нарығына қатысушыларды анықтау.

      ҚР ЭК 367-бабына сәйкес, ТҚҚ жинау бойынша нарыққа қатысушыларды анықтау тікелей "Мемлекеттік сатып алулар" туралы ҚР Заңының 4-тарауына сәйкес конкурс (тендер) жүргізу арқылы жүзеге асырылады.

      Нарық қатысушыларын анықтау бойынша конкурс (тендер) жүргізу барысында ЖАО ҚР ЭК сәйкес коммуналдық қалдықтарды басқару ережелерін және ТҚҚ жинайтын және шығаратын мамандандырылған ұйымдарға талаптарды бекіту қажет. Экологиялық заңнама талаптарына сәйкес, ТҚҚ жинау және тасымалдау бойынша конкурсқа қатысушыларға келесідей төменгі талаптар бекітілген:

      ҚР ЭК 337-бабының талаптарына сәйкес, қалдықтарды басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілерінің рұқсаттар мен хабарламалардың мемлекеттік электрондық тізілімінде тіркеуде бар болуы;

      2) экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуіші бойынша 38110 "қауіпті емес қалдықтарды жинау", 38210 "Қауіпті емес қалдықтарды өңдеу және жою" жөніндегі сынып тармағының бар болуы;

      3) жеке меншігінде спутниктік навигация жүйелерімен жабдықталған көлік құралдарының бар болуы және/немесе жалға алынуы;

      4) жеке меншігінде көліктерді қоюға, сақтауға, оларға техникалық қызмет көрсетуге және жөндеуге арналған жылытылатын өндірістік орындарының бар болуы және немесе жалға алынуы;

      5) коммуналдық қалдықтарды шығару бойынша қызмет көрсететін білікті басқарушы және техникалық мамандардың бар болуы және басқалары.

      ТҚҚ жинау және шығару бойынша қызмет сапасын жоғарылату үшін, бәсекелестік негізде коммуналдық қалдықтарды басқарудың ұзақ мерзімдік келісіміне отыру қажет. Ұзақ мерзімдік келісімдер ТҚҚ жинау және шығарумен айналысатын субъектілердің жеке қаржылық құралдарын өз компанияларын дамытуға салуына мүмкіндік береді. Ұзақ мерзімдік келісімдерді орындау барысында алынған нәтижелерді талдау арқылы көрсетілген қызметтердің сапасын бағалауға болады. Келісім-шарт қорытындыларын 10 жылдан кем емес ішінде қарастыру маңызды болып саналады.

      Жеке тұлғалармен жариялық негізде келісім-шартқа отыру

      ҚР ЭК 367 бабына сәйкес, тұрғын үйлерде тұратын жеке тұлғалар жариялық келісім негізінде орталықтандырылған жүйені пайдалануға және жергілікті уәкілетті органмен бекітілген тарифке сәйкес көрсетілген қызметтерге төлем төлеуге міндетті.

      Амангелді ауданында ТҚҚ жинауға және шығаруға жауапты компанияларды таңдағаннан кейін ауданның барлық тұрғындарын қамту үшін жариялық ұсыным келісімі тәжірибесін енгізу маңызды болып саналады. Жариялық ұсыным түріндегі келісім аудан әкімдігінің ресми сайтында және мамандандырылған компаниялардың веб-сайтында танысу үшін қолжетімді болады. Жариялық келісімдерді пайдалану ТҚҚ шығару бойынша қызметтерге төлемдерді төлеу және жинау көлемін жоғарылатады және тұрғындар үшін қолайлылықты қамтамасыз ету етеді. Осындай келісімдер негізінде төлем жинау жүзеге асырылатын болады.

      Жеке және заңды тұлғаларға қызмет көрсететін мамандандырылған ұйым абоненттік бөліммен қамтамасыз етеді. Коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау бойынша қызмет көрсетудің жедел мәселелерін шешу үшін тұтынушыларға қызмет көрсететін диспетчерлік қызмет жұмысымен де қамтамасыз етіледі.

3.2 Қалдықтарды бөлек жинауды алдын-ала қарастыратын қажетті инфрақұрылымды құру және оның жұмыс істеуі

      Ауылдық тұрғындарды коммуналдық қалдықтарды жинау және үнемі шығару қызметіне қолжетімділігін қамтамасыз ету үшін инфрақұрылыммен қамтамасыз ету керек:

      - коммуналдық қалдықтарды жинау және үнемі шығару үшін мамандандырылған көліктерді сатып алу;

      - ТҚҚ бөлек жинау үшін контейнерлерді сатып алу (құрғақ және ылғалды фракциялар);

      - ТҚҚ жинауға арналған орындарды анықтау және контейнерлік алаңдардың санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкестендіру.

      - құрамында қауіпті заттары бар коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау.

      Коммуналдық қалдықтарды үнемі шығару үшін мамандандырылған көліктерді сатып алу

      365 бапқа сәйкес (5т) ЖАО коммуналдық қалдықтарды үнемі шығаруды ұйымдастыруды қамтамасыз етеді.

      Коммуналдық қалдықтарды шығару бойынша қызметтерге тұрғындардың үздіксіз қол жеткізуін қамтамасыз етуге бағытталған бағдарлама шеңберінде бес мамандандырылған көлік құралдарын сатып алу қажет.

      Қазіргі уақытта Амангелді ауданында "Акышев" ДК-де бір ғана "камаз" көлігі мен тиеуші бар.

      Ауылдық округтерден коммуналдық қалдықтарды апта сайын шығару жоспарлануда. Мамандандырылған көліктердің қажет санының болмауы қалдықтарды шығару кестесінің орындалуын тежейді және тұрғындар үшін қолайсыздық тудыртады. Нәтижесінде рұқсат етілмеген апатты үйінділердің пайда болуына әкеліп соғады. Алынған көлік құралдары ТҚҚ жинау және шығарумен айналысатын конкурс (тендер) жүргізу арқылы таңдалған компанияның басқаруына беріледі.

      Амангелді ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды шығарудың ұсынылған кестесі:

      - Амангелді ауылынан аптасына 2 рет шығару;

      - Ауылдық округтерден апта сайынғы шығару.

      Коммуналдық қалдықтарды тасымалдау шығындарын төмендету үшін бекітілген санитарлық және табиғатты қорғау талаптарына сәйкес қалдықтарды шығарудың төменгі жиілігі қабылданады.

      Қоқыстарды шығару жиілігін орнату барысында коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемі, олардың морфологиялық құрамы, контейнерлерге жинау үшін (тікелей контейнерге жинау барысында) қолданылатын саны мен типі назарға алынады.

      Амангелді ауылында ТҚҚ шығару аптасын 2 рет жүзеге асырылады. "Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитарлық-эпидемиологилық талаптар" туралы санитарлық ережелердің 58-бабының талаптарын ескере отырып, қалдықтарды шығару күн сайын жүзеге асуы шарт және ондағы контейнердегі температура талаптары бойынша қалдықтарды 0о С және төмен – үш тәуліктен артық емес, плюстік температурада бір тәуліктен артық сақтамау керек.

      Ауылдық округтердегі коммуналдық қалдықтарды бекітілген кесте бойынш ауылдық округтердегі үйлерді, көшелерді аралау жолымен, мысалы аптасына бір рет шығарылатын болады.

      Коммуналдық қалдықтарды тасымалдау барысында ыдыссыз әдісті қолдану – мамандандырылған көлік келгенге дейін, жергілікті атқарушы органмен бекітілген кестеге сәйкес қоқыстарды жинайтын және тасымалдайтын (шығаратын) күндері ғана көше бойына санитарлық нормалар мен ережелерге сәйкес коммуналдық қалдықтарды шығару.

      Қоқыстарды шығару кестесі тұрғындардың көзқарастарын ескере отырып, жергілікті атқарушы органмен бекітілген коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау бойынша мамандандырылған ұйымдарды анықтағаннан кейін ғана құрылатын болады.

      ТҚҚ арналған контейнерлерді сатып алу, бөлек жинауды ендіру (құрғақ және ылғалды фракциялар)

      Түзілу көздерінен қалдықтарды бөлек жинау экологиялық заңнаманың міндетті талаптарының бірі болып табылады. ҚР ЭК 321 бабына сәйкес бөлек жинау келесі фракциялар бойынша жүргізіледі:

      1) "құрғақ" (қағаз, картон, металл, пластика және шыны);

      2) "ылғалды" (немесе дымқыл) (тамақ қалдықтары, органикалық және басқалар).

      ҚР ЭГТРМ м.а. 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 бұйрығына сәйкес жергілікті атқарушы органдар контейнерлік алаңдарда бөлек жинау үшін контейнерлердің (кем дегенде 2) қажетті санын орнатуды қамтамасыз ету керек және контейнерлер саны тұрғындар санымен, қалдықтардың жиналу санымен, оларды сақтау мерзімдері мен басқа да қажетті факторлармен анықталады.

      Бір тұрғынға түзілу нормасының (0,70 м3 немесе 140 кг/жылына) бекітілген орташа жылдық көрсеткіштеріне сәйкес 1м3 контейнерді пайдаланған жағдайдағы талап етілетін контейнер саны 9-кестеге сәйкес есептелуі мүмкін.

      9-кестеде аулада (үй алдында) түзілетін көлемі мен санының нормасына сәйкес - контейнерлердің алдын-ала саны көрсетілген.

      Бюджет анықталғаннан кейін, контейнерлерді сатып алу және қалдықтарды шығару кестесі бекітілген соң қоқыс шығаратын компания контейнерлердің толуын бақылау керек, қажет жағдайда контейнерлер санын толықтыру немесе шығару санын арттыру керек, себебі, Амангелді ауданында бекітілген түзілу нормасы төменгі дәрежеде.

      Қалдықтарды бөлек жинауға арналған әрбір контейнерлер қазақ және орыс тілінде таңбалануы (жазба) керек, онда мыналар көрсетілуі керек:

      - Жиналатын қалдық түрі (фракциясы) туралы ақпараттық жапсырма/жазба;

      - Контейнердің меншік иесі туралы мәліметтер (атауы, телефоны);

      - Контейнер қызмет көрсететін ұйым атауы.

      Егер де таңбалау түрлі-түсті контейнерге жапсырылатын болса, онда контрасты түспен орындалуы керек.

      Одан басқа, мамандандырылған кәсіпорындар фракциялар бойынша жиналған қалдықтарды ары қарай қайта қалпына келтіру үшін бөлек шығаруды қамтамасыз ету қажет.

      9-кесте. Амангелді ауданындағы қалдықтардың түзілу нормалары (есептік жолмен) бойынша әрбір тұрғын пункттердегі контейнерлер санының алдын-ала есептік көрсеткіштері

Атауы

Тұрғындар

Аула саны

Түзілу нормасы

1 контейнерге үй саны

Түзілу, м3/г жылына

Ауладағы түзілу, м3/жылына

Ауладағы түзілу, м3/күніне

Бірнеше ауладағы түзілу, м3/күніне

Бірнеше ауладағы түзілу, м3/аптасына

Барлық контейнерлер

Ақсай а.

322

71

0,7

10

225,4

3,2

0,009

0,087

0,870

7

Амангелді а

6 747

1210


10

4722,9

3,9

0,011

0,107

0,962

121

Есір а

393

87



275,1

3,2

0,009

0,087

0,866

9

Ақкісі а

52

12



36,4

3,0

0,008

0,083

0,831

1

Кемер а

61

16



42,7

2,7

0,007

0,073

0,731

2

Қоғалыкөл

67

17



46,9

2,8

0,008

0,076

0,756

2

Амантоғай а

780

171



546,0

3,2

0,009

0,087

0,875

17

Жалдама а

312

67



218,4

3,3

0,009

0,089

0,893

7

Қарақұдық а

18

3



12,6

4,2

0,012

0,115

0,345

1

Шақпақ а.

30

7



21,0

3,0

0,008

0,082

0,575

1

Байғабыл а

701

116



490,7

4,2

0,012

0,116

0,927

15

Жаңатұрмыс а

6

1



4,2

4,2

0,012

0,115

0,115

1

Жетібай а

33

7



23,1

3,3

0,009

0,090

0,090

1

Қабырға а

276

35



193,2

5,5

0,015

0,151

0,907

6

Жаңатай а

50

8



35,0

4,4

0,012

0,120

0,959

1

Тасты а

346

109



242,2

2,2

0,006

0,061

0,548

12

Қарынсалды а

133

30



93,1

3,1

0,009

0,085

0,595

3

Горняк а

17

13



11,9

0,9

0,003

0,025

0,326

1

Карасу а

628

132



439,6

3,3

0,009

0,091

0,912

13

Әбу Сыздыков а

36

10



25,2

2,5

0,007

0,069

0,483

1

Ағайдар а

50

12



35,0

2,9

0,008

0,080

0,959

1

Есенбаев а

50

11



35,0

3,2

0,009

0,087

0,959

1

Құмкешу а

429

86



300,3

3,5

0,010

0,096

0,957

9

Айтбай а

51

8



35,7

4,5

0,012

0,122

0,978

1

Үрпек а

1 290

196



903,0

4,6

0,013

0,126

1,262

20

Ағаштыкөл а

94

27



65,8

2,4

0,007

0,067

0,668

3

Қарашатөбе а

51

12



35,7

3,0

0,008

0,082

0,815

1

Қосжан а

61

18



42,7

2,4

0,006

0,065

0,455

2

Үштоғай а

251

50



175,7

3,5

0,010

0,096

0,866

6

Степняк а

117

27



81,9

3,0

0,008

0,083

0,831

3

барлығы

13452

2569








267

      *Контейнерлердің нақты саны контейнерлерді орналастыру орындары, шығарудың бекітілген кестесі, сонымен қатар коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару бойынша мәселелер мамандандырылған кәсіпорындармен жергілік тұрғындардың көзқарастарын, талаптарын ескере отырып, анықталатын болады.

      ТҚҚ жинауға арналған контейнерлік алаңдардың орындарын анықтау және олардың санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкестігі

      Амангелді ауылында ТҚҚ жинауға арналған 4 контейнерлік алаң орналастырылған. Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы" санитарлық ережесіне сәйкес контейнерлік алаңдарды заңнама талаптарына сәйкестендіру керек.

      ЖАО коммуналдық қалдықтарды басқару ережелеріне сәйкес контейнерлік алаңдарды және қайталама шикізатты қабылдау пункттерін орналастыру үшін жер учаскелерін бөлетін болады және жер учаскесінің шекараларын рәсімдеуді қамтамасыз етеді.

      Ауыл және ауылдық округтердің әкімдіктері жаңа контейнерлік алаңдарды орнату барысында мамандандырылған компаниялармен орналастыру орындарын келісуі қажет, онда барлық контейнерлік алаңдарды қатты жабындымен қамтамасыз етіп, желдің әсерінен қалдықтардың таралуының алдын-алу үшін 1,5 м кем емес биіктікте үш жағынан қоршау керек. Контейнерлік алаңдар тұрғын және қоғамдық ғимараттардан 25 м қашықтықта орналасуы керек және көлік кіретін негізгі жолы болуы керек. Сонымен қатар, контейнерлік алаңдарға қойылатын талаптар бойынша ауылдағы заңды тұлғалар және мемұйымдармен түсіндірме жұмыстарын жүргізуі қажет.

      Құрамында қауіпті заттары бар коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау және қалпына келтіруді ұйымдастыру.

      Қауіпті құрамдас коммуналдық қалдықтар (электрондық және электрлік жабдықтар, құрамында сынабы бар қалдықтар, батарейкалар, аккумляторлар және басқа да қауіпті компоненттер) бөлек жинақталып, қайта қалпына келтірілуі үшін мамандандырылған кәсіпорындарға берілуі керек (ҚР ЭК 365 б).

      Құрамында сынабы бар қалдықтар (ҚСБҚ)

      ЖАО тұрғындардан ҚСБҚ жинау жүйесін ұйымдастыруы және мыналарды жүзеге асырады:

      – тұрғындарда пайда болатын құрамында сынабы бар қалдықтарды жинау үшін орнатылатын арнайы әмбебап контейнерлерді орнатуды және оларға қызмет көрсетуді бақылау;

      – кондоминиум нысандарын басқару органдарының қызметін бақылау және ұйымдастыру, олар арнайы әмбебап контейнерлерді сақтау жөніндегі шараларды қамтамасыз етуге, контейнерге қызмет көрсететін мамандандырылған кәсіпорынмен өзара іс-қимылды жүзеге асыруға, оларға еркін қол жеткізуді қамтамасыз етуге, тұрғындармен түсіндіру жұмыстарын жүргізуге, контейнерге бөгде заттарды сақтауға, контейнерге бөгде жарнамаларды, хабарландыруларды және т.б. жапсыруға жол бермеуге міндетті;

      - тұрғындар үшін үшін демеркуризациялау жөніндегі шаралар кешенін іске асыруға және құрамында сынабы бар қалдықтарға арналған контейнерлерді жөндеуге (ауыстыруға) мамандандырылған кәсіпорындардың жұмыстарын сатып алу үшін қаражат бөлу жолымен халық арасында пайдалануда болған құрамында сынабы бар энергия үнемдейтін шамдарды қайта өңдеуді ұйымдастыру.

      ҚР ЭК, Қазақстан Республикасының "Мемлекеттік сатып алулар туралы Заңының 4-тарауы және ҚР ЭГТРМ м.а. 2021 жылғы 28 желтоқсандағы № 508 Бұйрығындағы коммуналдық қалдықтарды басқару ережелеріне сәйкес тұрғындарға арналған демеркуризация және ҚСБҚ арналған контейнерлерді жөндеу (алмастыру) туралы кешенді шараларды жүзеге асыруға мамандандырылған кәсіпорындардың қызметтерін (жұмыстарын) алу үшін жергілікті атқарушы билік органдары конкурс (тендер) жүргізуі тиіс.

      Қазіргі уақытта Амангелді ауылында ҚСБ қалдықтарға арналған 1 арнайы әмбебап контейнер орнатылған. ҚСБ қалдықтарға арналған контейнерлер санын арттыру және осы контейнерлерді дұрыс пайдалану бойынша жергілікті тұрғындарға ақпараттық кампанияларды жүргізу талап етіледі.

      Электрондық және электрлік жабдықтар

      ЖАО ақпараттық кампаниялармен, конкурстар және дәрістермен шектелмей, тұрғындарда түзілетін ЭЭЖҚ бөлек жинау үлесін арттыруға бағытталған шараларды қабылдау қажет.

      Тұрғындардан қауіпті құрамдас коммуналдық қалдықтарды жинау жүйесін ұйымдастыру келесідей шараларды қамтиды:

      - Батареялар, электронды және электр жабдықтары сияқты қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинайтын стационарлық немесе жылжымалы пункттер/пункттер құру.

      - Қалдықтарды қабылдаудың ұйымдастырылған пункттері туралы халықты хабардар етуді және олармен қауіпсіз жұмыс істеуді насихаттауды қамтамасыз ету

      - Қалдықтарды жинауға және кәдеге жаратуға арналған шығыстардың бір бөлігін жабу мақсатында, өндірушінің кеңейтілген жауапкершілік операторының функцияларын жүзеге асыратын "Жасыл Даму" АҚ-мен ынтымақтастықты нығайту.

      ЭЭЖҚ жинау үшін қабылдаудың стационарлық пункттерін алдын-ала қарастыру қажет. Қабылдау пункті Амангелді ауданында көрсетілген тауарларды таратуды жүзеге асыратын дүкендерде (дүкен бөлімшелері, сауда нүктелері) құрылуы мүмкін.

      Қауіпті құрамдас коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау және қайталама шикізат пункттерін құру бөлек жинау бойынша мақсаттық көрсеткіштерге жетуге мүмкіндік береді.

      Заңды тұлғалардан қауіпті құрамдас коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау және қайта қалпына келтіру

      Қызметтің түріне қарамастан, заңды тұлғаларда пайда болатын қауіпті коммуналдық қалдықтарды бөлек жинап, мамандандырылған ұйымдарға (кәсіпорындар) қалпына келтіруге беруі тиіс (ҚР ЭК 365б).

      Амангелді ауданының барлық мемлекеттік мекемелері мен бюджеттік ұйымдары қауіпті қалдықтарды басқару жөніндегі қызметтерге келісім-шартқа отырады. Ауыл және ауылдық округ әкімдіктері қауіпті қалдықтарды басқару жөніндегі қызметтерді көрсететін мамандандырылған кәсіпорындармен келісім-шартқа отыру қажеттілігі туралы аудандық заңды тұлғалармен және мемлекеттік мекеме, бюджеттік ұйымдармен профилактикалық жұмыс жүргізуі керек.

      Органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру және оларды қордаландыру арқылы қайта қалпына келтіру

      Қазақстан Республикасының Экологиялық Кодексіне (365 б) сәйкес жергілікті атқарушы органдар органикалық қалдықтарды бөлек жинау және оларды пайдалану арқылы экологиялық талаптардың сақталуын қамтамасыз етеді.

      Коммуналдық қалдықтарды басқару ережелерінің 19-тармағына сәйкес, аудандық, ауылдық, ауылдық округтің жергілікті атқарушы органдары тұрғындарға жеке тұрғын құрылысында (жеке сектор) органикалық қалдықтарды қордаландыру жөніндегі ақпараттық кампанияларды жүргізуі қажет.

      Қордаландыру бұл қалдықтарды қайта өңдеу технологиясы, яғни табиғи жолмен биоыдырауға негізделген. Осыған байланысты, қордаландыру органикалық тұрғыдан пайда болған қалдықтарды қайта өңдеуде кеңінен қолданылады. Бүгінде тағамдық қалдықтармен қатар, бөлінбеген қалдықтарды да қордаландыру технологиясы бар.

      Органикалық қалдықтарды қордаландыру үй жағдайында да, орталықтандырылған жүйеде де жүзеге асады. Үй шаруашылығында қордаландыруда қарапайым қордалау шұңқырын немесе арнайы қордаландырғыш аппараттарды пайдалануға болады.

      Амангелді ауданы жануарлардан органикалық қалдықтардың түзілуі және пайдаланылмаған астық қалдықтарының бар болуымен ерекшеленеді. Қалдықтардың бұл түрлері әрбір ауылдық округте коммуналдыққалдықтармен бірге ТҚҚ полигондарына көміледі.

      Қордаландырғыш қондырғыларды Амангелді ауданының ТҚҚ полигондарына орналастыруды қарастыруға болады. Органикалық қалдықтар арнайы жабдықталған алаңдарға шығарылады және сол жерде қордаландыру үдерісі жүргізіледі. Түзілген компостты ауыл шаруашылық қажеттіліктеріне және егіс алаңдары үшін тыңайтқыш ретінде үй маңындағы учаскелерге және қалдықтарды уақытша көму орындарын рекультивациялауға пайдалануға болады.

      Мекемелер мен ұйымдарда (мысалы, мектеп, ауруханаларда) биоыдырайтын қалдықтардың үлкен бөлігі жинақталады және жанында қосалқы шаруашылығы бар болғандықтан, жекелей өз беттерінше қордаландыруды жүргізуге болады.

      Жергілікті атқарушы органдар іс-әрекеті барысында мен мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс шеңберінде заңды тұлғалар мен тұрғындар арасында қордаландыруды қолдану туралы ақпараттық жұмыстарды жүргізу болып табылады.

3.3 ТҚҚ қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту

      ТҚҚ қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту мыналар арқылы жүзеге асырылуы керек:

      - жергілікті тұрғындардың және жергілікті бизнес- қауымдастықтың өзара байланысын күшейту;

      - тұрғындарда түзілетін ІКҚ мен құрылыс қалдықтарын жинауға арналған арнайы орындарды ұйымдастыру.

      Жергілікті тұрғындардың және жергілікті бизнес-қауымдастықтың және басқалардың өзара іс-қимылдарын күшейту

      Амангелді ауданында коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту үшін аудан аумағында іс-әрекетін жүзеге асыратын барлық кәсіпорындармен өзара іс-қимыл байланысын күшейту керек.

      Жергілікті бизнес қауымдастық өкілдерінің мүмкіндіктері мен қызығушылықтарын айқындау қажет. Өңірдегі қалдықтарды басқару саласын дамыту және талқылау үшін ЖАО және бизнес және басқа да мүдделі тараптармен өзара байланысу үшін әртүрлі кездесулерді, дөңгелек үстелдерді жүргізу керек. ТҚҚ бөлек жинау және қайта өңдеуді дамытудағы әріптестік мәселелерін қарастыру қажет. ЖАО бизнестің бастамашылдығына қолдау және көмек көрсетуі керек. Мысалы, контейнерлерді орнатуға, қайталама шикізаттарды қабылдау пункттері, ІКҚ және құрылыс қалдықтарын, биоыдырайтын және т.б. қалдықтарды, бөлек жиналған қайталама шикізатты қайта өңдеу және кәдеге жарату бойынша қуаттылықты құруға жер учаскелерін ұсыну. Бұл өз кезегінде аудандағы қалдықтарды бөлек жинау мен қайта өңдеуді дамыту мүмкіндігін береді.

      Қайталама пайдалану және қайта өңдеу үлесін жоғарылату үшін тұрғындарда түзілетін ІКҚ мен құрылыс қалдықтарын жинауға арналған арнайы орындарды ұйымдастыру

      ЭТРМ м.а. 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 480 бұйрығындағы қалдықтарды бөлек жинау талаптарының 19-тармағына сәйкес, ЖАО жеке тұлғалардан (тұрғындардан) түзілетін құрылыс және ірі көлемді қалдықтар үшін 12м2 кем емес аумақта арнайы жабындысымен қоршауы бар орынды ұйымдастыруы керек.

      Жылжымайтын нысандардың құрылысын немесе жөндеу жұмыстарын жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар ЭТРМ м.а., 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 Бұйрығының қалдықтарды бөлек жинау талаптарының 17 тармағына сәйкес, жергілікті атқарушы органдармен ұйымдастырылған арнайы орындарға құрылыс және ірікөлемді қалдықтарды өз бетінше шығаруды жүзеге асырады.

      Ауыл және ауылдық округтердің әкімдіктері тұрғындардан ірі көлемді және құрылыс қалдықтарын жинауға арналған арнайы орындарды ұйымдастыруы керек. Оларды ТҚҚ полигонына немесе қалдықтарды уақытша сақтау орындарына жақын орналастыруға болады.

      Құрылыс қалдықтарын жинауда келесі тәсілдердің бірін жүзеге асыру керек: бортты және самосвал көлікке жүктеу үшін қапшыққа жинау; бортты және самосвал машиналарға ары қарай тиеу үшін қалдықтарды басып жинау.

      ЖАО заңнама талаптарына сәйкес, тұрғындардан түзілетін ІКҚ мен құрылыс қалдықтарын жинауға арналған арнайы орындарды ұйымдастыруды қамтамасыз етеді. Дегенмен, бүгінде қалдықтардың осы түрлерімен ары қарай жұмыс істеу бойынша шешімдердің болмауы ең өзекті мәселенің бірі болып отыр.

      Амангелді ауданында құрылыс қалдықтарын қайта өңдеуді дамыту мақсатында оларды қайта өңдеу технологияларын ендіру ұсынылуда. ЖАО тұрғындардан ІКҚ мен құрылыс қалдықтарын жинау үшін ауылдар мен кенттерде арнайы орындарды құратын болады. Осы орындардағы бұл қалдықтар арнайы ұсақтау қондырғысы бар ІКҚ мен құрылыс қалдықтарына арналған арнайы алаңдарға (Амангелді ауылындағы полигон жаны немесе полигон аумағы) шығарылады. Осы алаңда ІКҚ мен құрылыс қалдықтарын ұсақтау жүргізілетін болады. ІКҚ мен құрылыс қалдықтарын қайта өңдеудің негізгі әдісі – бұл механикалық қайта өңдеу, мұнда материалдар ұсақталып, ары қарай көлемі, типі және сапасы бойынша сұрыпталады. Ұсақтау технологиясы материалдың түйіршіктелген құрамын өзгертуге және жол құрылысына, жерді бауға, қуысты толтыруға қажетті өнімдерді алуға мүмкіндік береді.

      Ұсақталғаннан кейін, алынған өнімді ТҚҚ полигондарында оқшаулағыш қабат ретінде пайдалануға болады.

3.4 Амангелді ауданы бойынша коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету

      Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету қоршаған ортаны қорғаудың негізгі міндеті болып табылады, себебі Амангелді ауданында коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеудің ең оңтайлы тәсілінің бірі оны көму болып табылады.

      Амангелді ауылындағы полигонды жаңғырту

      Амангельды ауылындағы ТҚҚ полигонын жаңғырту кезінде барлық экологиялық және санитарлық нормаларды, сондай-ақ ұлттық стандарттарды қатаң сақтау қажет (ҚР Экономикалық кодексінің 350-бабы).

      ҚТҚ полигондарына қойылатын талаптарды белгілейтін негізгі құжаттар:

      - ҚР Экологиялық Кодексі – 25 тарау;

      - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2020 жылғы 25 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-331/2020 бұйрығы. "Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы.

      - ҚР СТ 3696-2020. Аз қуатты тұрмыстық қатты қалдықтарға арналған полигондар

      - ҚР СН 1.04-15-2013 Тұрмыстық қатты қалдықтар полигоны.

      Аз қуатты тұрмыстық қатты қалдықтарға арналған полигондарға 3696-2020СТ сәйкес, қойылатын төменгі талаптар:

      - көму үшін тәулігіне 50 тн қалдықтардан аз;

      - қайта өңдеудің (сұрыптаудың) арнайы алаңдары;

      - қағаз және картон, полиэтилен, тетрапак қалдықтарына арналған гидравликалық престеу;

      - биоыдырайтын қалдықтарды қордаландыру учаскелеріне жіберілуі керек;

      - алу ниетсіз қалдықтарды көму.

      Полигон операторы биоыдырайтын қалдықтарды көму көлемін қысқарту жолымен полигондағы метанның түзілуін төмендету шараларын қабылдау қажет. Биоыдырайтын қалдықтар қордаландыру учаскелеріне жіберілуі керек.

      ҚР ЭК (350 б) сәйкес полигон операторы олардың жіктелуі негізінде қалдықтарды қабылдаудың бірыңғай тәртібін әзірлеу керек.

      Полигонда жұмыстарды ұйымдастыру полигон құрылысының жобасының құрамындағы әзірленетін полигонды пайдаланудың технологиялық сызбасымен анықталады және қауіпсіздік техникасы мен механикаландыру құралдарының жоғары өнімділігін, қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз етеді.

      Қалдық полигонының жобасы полигонды жапқаннан кейінгі ластануды бақылау және қоршаған ортаға әсер ету мониторингін жүргізу, жерді рекультивациялау, оны жабу үшін тарату қорын құру алдын-ала қарастырылуы керек. Тарату қоры полигон операторы құрады.

      Бұл шаралар Амангелді ауданындағы қалдықтарды басқаруды жақсартуға, қоршаған ортаның ластануын төмендетуге және жер ресурстарын тұрақты пайдалануды қамтамасыз етуге бағытталған.

      Амангелді ауданында жаңа қуаттылығы төмен ТҚҚ полигондарын салу және толып жатқан ТҚҚ полигондарының жерін рекультивациялау қажеттілігі мен орындылығына талдау жүргізу.

      Республикамыздың маңызды стратегиялық міндеттерінің бірі полигон санын азайту және қолданыстағы полигондарды немесе жаңадан жоспарланып жатқан полигон құрылысын экологиялық және санитарлық нормаларға сәйкестендіру.

      Бүгінде Амангелді ауданында коммуналдық қалдықтарды көму ТҚҚ 10 полигонында жүзеге асырылады. Бұл орындар арнайы әкімдікпен бөлінген. ТҚҚ полигон аумағы қалдықтардың шашылуынан қорғау мақсатында қоршалған. Полигон аумағы толық, ҰСБ мәліметтеріне сәйкес, аудандағы полигондардың толуы 99,66% құрайды. Амангелді ауданының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы және Амангелді ауылындағы қоқыс полигоны операторының мәліметінше, ТҚҚ полигонның толуы 50-55 % құрайды. Ауылдық полигондардың қызмет ету мерзімі 10 жыл, 2027 жылға дейін.

      Бұл Бағдарламада Амангелді ауданында жаңа қатты тұрмыстық қалдықтар полигондарын салу қарастырылмаған.

      Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз орналастыруды қамтамасыз ету және қалдықтарды орналастыру орындарының санын азайту үшін Амангелді ауданындағы барлық ТҚҚ полигондарына егжей-тегжейлі талдау жүргізу қажет. Бұл 2027 жылға қарай полигондардың толуы мен олардың қызмет ету мерзімінің аяқталуын көрсететін ресми құжаттарда ұсынылған болжамдарға байланысты қажет.

      Алдағы уақытта коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету үшін, полигондар толып, мерзімі аяқталған соң, Амангелді ауданында сұрыптау желісі бар аз қуатты 2 жаңа ТҚҚ полигонының құрылысы бойынша шаралар қабылданаып, жұмыстар жоспарланатын болады.

      Полигондарды қысқарту мақсатында Амангелді ауылындағы аз қуатты ТҚҚ полигонына келесі ауылдық округтерден қалдықтар жіберілетін болады:

      - Амангелді а\о;

      - Байғабыл а\о;

      - Қабырға а\о;

      - Қарасу а/о;

      - Құмкешу а/о;

      - Үрпек а/о.

      Амантоғай ауылындағы аз қуатты ТҚҚ полигоны келесі ауылдық округтердің қалдықтарын қамтитын болады:

      - Амантоғай а/о;

      - Ақсайс а/о, (Ақсай – қоқыс тиеу пункті);

      - Үштоғай а\о (Степняк ауылы – қоқыс тиеу пункті);

      - Тасты а/о (Қарынсалды – қоқыс тиеу пункт);

      2-сурет. Амангелді және Амантоғай ауылдарында ұсынылатын аз қуатты ТҚҚ полигондары

      3-сурет. Амангелді және Амантоғай ауылдарындағы ұсынылатын ТҚҚ 2 полигондары

     


      Алыс (шалғай) ауылдық округтерге арналған қоқыс тиеу пункттерін құру

      Амангелді ауданында 2 ауылдық округ – Үштоғай және Ақсай ауылдық округтері бар, олар аудан орталығы Амангелді кентінен маңызды арақашықтықта орналасқан.

      Коммуналдық қалдықтарды басқаруды оңтайландыру және полигондардың санын қысқарту, сондай-ақ қалдықтарды орналастырудың тиімді жүйесін қамтамасыз ету үшін Амангелді ауданының шалғай ауылдық округтері үшін қалдықтарды тиеу пункттерін құру мүмкіндіктері қарастырылатын болады.

      Бұл қоқыс тиеу пункттері келесі қызметтерді орындайтын болады:

      Қалдықтарды уақытша сақтау: алты айға дейін мерзімде коммуналдық қалдықтарды ары қарай қайта өңдеу немесе көму үшін уақытша сақтау мүмкіндігін ұсынады.

      Қалдықтарды сұрыптау: бұл пункттерде қалдықтарды сұрыптау жүзеге асырылады, яғни қайта өңдеуге жатқызылатын материалдар көмуге жіберілетіндерден бөлініп алынады.

      Тасымалдауды оңтайландыру: Қоқыс тиеу пункттері алыс ауылдық округтерден аудандық орталыққа немесе Амантоғай ауылындағы соңғы көму орындарына қалдықтарды тасымалдау үдерісін оңтайландыруға мүмкіндік береді.

      Мұндай шаралар әсіресе, Амангелді ауданының алыс (шалғайдағы) аудандарындағы қалдықтарды тиімді басқару және қоршаған ортаға теріс әсерді төмендетуге мүмкіндік береді.

      ТҚҚ толған полигондарының жерлерін қайта қалпына келтіру және кезеңдік рекультивациялау

      Полигондардың қызмет ету мерзімі аяқталған және максималды сыйымдылыққа жеткенде, полигон аумақтары рекультивация процесіне ұшырайды. Полигондарды рекультивациялау бойынша техникалық шешімдер рекультивациядан кейін аумақтың функционалдық мақсатына және пайдаланылуына байланысты қабылданады.

      Жаңа үйінділердің түзілуінің алдын-алу үшін Амангелді ауданының барлық тұрғындарын, ДК, ЗТ қалдықтарды жинау және тасымалдау бойынша қызметтермен 100% қамтамасыз ету керек.

      Үйінділерді залалсыздандырудың жалпы қабылданған әдістемесі мына кезеңдерді қамтиды: үйіндінің ластану деңгейін анықтау; баламалы нұсқаларды бағалау; залалсыздандыру және рекультивациялау технологияларын әзірлеу.

3.5 Амангелді ауданының тұрғындарын, мемлекеттік мекемелерін және басқа да заңды тұлғаларының коммуналдық қалдықтармен дұрыс жұмыс жасауы бойынша хабардарлығын жоғарылату

      ҚР ЭК сәйкес, аудан, ауыл, ауылдық округтерінің ЖАО коммуналдық қалдықтарды жинаудың, кәдеге жаратудың және қайта өңдеудің тиімді жүйесі туралы тұрғындардың хабардар ету бойынша ақпараттық кампанияларды жүргізіде, атап айтқанда:

      - ТҚҚ жинау және тасымалдау үшін келісім-шартқа отыру қажеттілігі;

      - Түзілген коммуналдық қалдықтарды оларды жинау үшін контейнерлерге жинау; қалдықтарды бөлек жинау орындарында – қалдықтардың осы типтеріне белгіленген контейнерлерге қалдықтарды бөлек жинау;

      - Контейнерлік алаңдарға және\немесе ТҚҚ жинауға арналған контейнерлерге коммуналдық қалдықтарға жатпайтын лақтырындыларды, сұйық қалдықтарды төгуге тиым салу;

      - Коммуналдық қалдықтарды өртеуге тиым салу;

      - Осы орындар үшін белгіленбеген орындарға коммуналдық қалдықтарды жинау арқылы рұсқат етілмеген үйінділердің түзілуіне тиым салу;

      - Қалдықтарды жинауға арналған контейнерлерді, контейнерлік алаңдарды және оларды қоршауларын ұқыпты ұстау;

      - Автокөлік тұрағына, сонымен қатар, контейнерлік алаңдарға және т.б. кіретін жолдарға басқа заттарды төгуге тиым салу.

      Өңірдің ерекшеліктерін ескеретін және Амангелді ауданындағы халықтың қажеттіліктерін қанағаттандыратын коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесін ұйымдастыру үшін халықтың хабардарлығын үнемі арттыру керек. Хабардарлықты жоғарылату ұзақ мерзімді үдеріс болып табылады және Амангелді ауданының аздаған тұрғындарын ескере отырып, бұл міндетті тұрақты негізде тиімді орындауға болады.

      Амангелді ауданының әкімдігі, ауылдық және ауылдық округ әкімдіктері коммерциялық емес ұйымдармен (КЕҰ) бірлесе отырып, коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі ақпараттық жұмыс жоспарын әзірлейді. Осы жоспар шеңберінде ақпараттандыру келесі аспектілерді қамтуы керек:

      Қалдықтарды бөлек жинау: Қалдықтардың әртүрлі түрлерін қайта өңдеуді жеңілдету үшін және қоршаған ортаға теріс әсерлерін азайту үшін бөлек жинау қажеттілігі туралы тұрғындарға түсіндіру және оқыту.

      Қалдықтарды рұқсатсыз жағуға тиым салу. Коммуналдық қалдықтарды рұсқатсыз жағуға тиым салатын заң мен нормативтердің сақталу маңыздылығын ескерту, себебі бұл ауаның ластануына және адамдардың денсаулығына кері әсер етеді.

      Органикалық қалдықтарды қордаландыруды ендіру: Органикалық қалдықтарды қордаландыру тәжірибесін танымал ету қоқыс көлемін азайтып, ауыл шаруашылығы мен бау-бақшаға тыңайтқыш ретінде пайдалануға мүмкіндік береді.

      Ақпараттық жұмыс жоспары коммуналдық қалдықтарды басқарумен байланысты басқа да маңызды мәселелерді қамтиды ол жергілікті қажеттілік мен басымдықтарға тікелей байланысты.

      Бұл жоспардың мақсаты – барлық адамдардың таза және салауатты ортасын қалыптастыру үшін, қалдықтармен жұмыс жасаудың экологиялық тұрақты әдістері туралы тұрғындарды оқыту және ақпараттануын қамтамасыз ету. Әкімдік тұрғындардың хабардарлығын арттыруда, ақпараттарды таратуда және қалдықтардың алдын-алу туралы бастамашылдарды қолдауға, сонымен қатар, сәйкес шараларды құруда маңызды рөл атқарады.

4. Қажетті ресурстар

      ҚР ЭК 29 бабына сәйкес ұсынылған бағдарламаны жүзеге асыруға және болжамды табиғатты қорғау шараларын орындауға кеткен қаржылық шығындар бюджеттік құрал есебінен жүзеге асыру жоспарлануда. Мұндай механизм Бағдарламаны әзірлеу және бекіту жылдарында үш жыл ішінде жергілікті бюджетке түскен қоршаған ортаға теріс әсер ету төлемдерінен пайдалануға мүмкіндік береді.

      Бағдарламаны іске асыру бойынша ұсынылатын іс-шараларды Қостанай облысының қоршаған ортаны қорғау жөніндегі 2026-2028 жылдарға арналған іс-шаралар жоспарына енгізу жоспарлануда, оны ҚР ЭК 4-қосымшасында көзделген қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шаралардың үлгілік тізбегін негізге ала отырып, облыс әкімдігі үш жылдық жоспарда әзірлейді.

      ҚР ЭК сәйкес қалдықтармен жұмыс істеу бойынша шараларға жатады:

      - кез-келген қалдықтардың, соның ішінде иесіз қалдықтарды жинау, тасымалдау, зарарсыздандыру және қайта өңдеу бойынша технологияларды ендіру;

      - зауыттар, цехтар, өндірістердің құрылысы, қайта жөндеу, қондырғыларды алу және пайдалану;

      - қалдықтардың кез-келген түрлерін жинауға арналған полигондар;

      - қалдықтарды жинау, тасымалдау, қайта өңдеу, сұрыптау, кәдеге жарату және көму;

      - Екінші материалдық ресурстарын жинау және қайта өңдеу;

      - Қалдықтардан пайдалы компоненттерді алумен байланысты шикізатты немесе дайын өнімді алу;

      - қалдықтарды орналастыру және түзілу көлемін төмендетуге бағытталған технологиялық үдерістерді және жабдықтарды қайта жөндеу, жаңғырту.

5. Бағдарламаны жүзеге асыру мониторингі

      Коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша бағдарламаның жүзеге асуын бақылау іс-шаралар жоспарының орындалу мониторингі негізінде коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыруға жауапты ЖАО басшының бірінші орынбасары тұрақты түрде жүзеге асырылады.

      Бағдарлама мониторингі бағдарламаны жүзеге асыру туралы есепті қалыптастыру жолымен жүзеге асырылады. Есепте жүзеге асырылған шаралардың сипаттамасы, қол жеткізілген нәтижелер, оларды жүзеге асыруға бағытталған қаржы құралдарының нақты көлемі, сонымен қатар, есепті жылда жоспарланған іс-шаралардың орындалмау себептері, нтижелердің болмауы жазылады.

      Мақат ауданының әкімдігі тұрғындар мен жұртшылықты ақпараттандыру мақсатында интернет ресурстарына бағдарламаны жүзеге асырудың есебін тіркейтін болады: ағымдық есепті жылдың 15 шілдесіне дейін, жарты жылда бір рет, аралық; және келесі жылдың 30 қаңтарына дейін.

      Жылдық есеп алдыңғы жылдағы қорытындылар бойынша толтырылады.

6. Бағдарламаны жүзеге асыру бойынша іс-шаралар жоспары

      Мақсатқа қол жеткізу және міндеттердің орындалуы үшін бағдарламаны жүзеге асыру бойынша іс-шаралар ЖОСПАРЫ әзірленді, ол төменде берілген.

      Іс-шаралар жоспары міндеттер мен көрсеткіштер бойынша топтастырылған, мерзімі мен жауапты тұлғалар көрсетілген. Іс-шаралар жоспары күтілетін нәтижелерге қол жеткізу мақсатымен бағдарламаға жауапты барлық орындаушылардың жұмыстарын үйлестіруді қамтамасыз етеді.

      Іс-шаралар жоспарына түзетулер қажет жағдайда, яғни мониторинг нәтижелері бойынша негізделген ұсыныстар бар болған жағдайда енгізіледі. Мониторинг нәтижелері бойынша, қойылған мақсат, міндеттерге және мақсаттық көрсеткіштерге қол жеткізу мүмкін болмаған жағдайда басқа іс-шаралар анықталып, айқындалған мәселелік сұрақтар бойынша шешімдер қабылданады.

      Бағдарламаға тапсырыс беруші ретінде ТКШ бөлімі мына қызметтерді жүзеге асырады:

      1) Бағдарламаның барлық орындаушыларын үйлестіре отырып, Амангелді ауданы аумағындағы коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы міндеттерді шешуге бірыңғай орталықтандырылған кешенді әдісті қалыптастырып, қамтамасыз етеді;

      2) Қостанай облысы әкімдігімен бюджеттік құрал есебінен бағдарламаны жүзеге асыруға қаржылық шығындар бойынша бірлесе жұмыс жасайды;

      3) Бағдарламаның іс-шараларын жүзеге асыру мәселелері бойынша ауыл және ауылдық округтер әкімдіктерімен өзара бірлесе жұмыс жасауын жүзеге асырады;

      4) Бағдарламаның іс-шараларын жүзеге асыруға мониторинг жүргізеді, коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясаты жүзеге асыруға жауапты Амангелді ауданы әкімінің орынбасарына талқылау үшін нәтижелерді береді;

      5) бағдарламаның шараларын жүзеге асыру шығындарына, мақсаттық көрсеткіштеріне, іс-шараларға түзетулерді жүзеге асырады, соның ішінде бағдарламаға сәйкес өзгерістер енгізу қажеттілігінің негіздемесімен келіп түскен ұсыныстар негізінде;

      6) Бағдарламаны жүзеге асыру шараларын тексеру барысына қатысады;

      7) Амангелді ауданы әкімдігінің ресми сайтына бағдарламаны, бағдарламаның іс-шараларын жүзеге асыру туралы ақпараттарды тіркейді.

Амангелді ауданының 2024-2028 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламасын жүзеге асыру бойынша іс-шаралар жоспары

№ р\н

Іс-шаралар атауы

Аяқталу нысаны

Орындалу мерзімі

Орындауға жауаптылап

Қажетті шығындар, теңге

Қаржыландыру көздері

1

2

3

4

5

6

7

1-Амангелді ауданындағы коммуналдық қалдықтарды үнемі шығаруды ұйымдастыру

1.1

ТҚҚ жинауға, тасымалдауға, көмуге тендер жүргізу

Аудан әкімінің шешімі

2024-2025

Аудан әкімдігі

-

Талап етілмейді

1.2

Тендерді ұтып алушылармен ЖАО ұзақ мерзімдік келісім-шартқа отыру (кемі 10 жыл)

Келісім-шартқа қол қойылған

2024-2025

Аудан әкімдігі, мамандандырылған кампания

-

Талап етілмейді

1.3

ЖАО келісім-шартқа отырған күннен бастап, 14 (он төрт) жұмыс күнінің ішінде ТҚҚ жинау және шығару бойынша мамандандырылған ұйымдардың сайтында, жергілікті бұқара ақпарат құралдарында жеке тұлғалар үшін жариялық ұсыныс келісімін орналастыру

Сатй және БАҚ келісімді орналастыру

2024-2025

Аудан әкімдігі, ТКШ, мамандандырылған кампания

-

Талап етілмейді

1.4

Тұрғындардың көзқарасын ескере отырып, ТҚҚ шығару кестесін әзірлеу және бекіту

Кесте бекітілген

2024-2025

Аудан әкімдігі, ТКШ, мамандандырылған кампания

-

Талап етілмейді

1.5

Ұсынылған қызметтер үшін есептік мәселелері бойынша халықты қабылдауға арналған абоненттік бөлімнің жеке және заңды тұлғаларға қызмет көрсетуін қамтамасыз ету

Абоненттік бөлім құрылды

2024-2025

мамандандырылған кампания

-

Талап етілмейді

1.6

Коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау бойынша қызметтер көрсету жөніндегі жедел мәселелерді шешу үшін тұтынушыларға қызмет көрсету жөніндегі диспетчерлік қызметтің жұмысын қамтамасыз ету;

Диспетчерлік қызмет құрылды

2024-2025

мамандандырылған кампания

-

Талап етілмейді

1.7

ЖАО тұрғылықты жері бойынша тіркелген азаматтардың санын сәйкестендіру мақсатында халықты тіркеу туралы мәліметтерге мамандандырылған ұйымдардың қол жеткізуін қамтамасыз ету қажет;

Қол жетімді

2024-2025

Аудан әкімдігі, ауыл және а\о әкімдіктері

-

Талап етілмейді

1.8

Аудан әкімдігінің Интернет-ресурс сайтында бекітілген бағдарламаны орналастыру

сайтта ҚББ орналастыру

2024

Аудан әкімдігі

-

Талап етілмейді

1.9

Бағдарламаны жүзеге асыру мониторингі

Мониторинг нәтижелері бойынша есептілік

Жылына 2 рет

Аудан әкімдігі, ЖКХ

-

Талап етілмейді

2-міндет. Бөлек жинауды қарастыратын қажетті инфрақұрылымды құру және оның жұмыс істеуі

2.1

Мамандандырылған көлікті сатып алу – 1 бірл.

Өткізу, қабыладу актісі, көлік

2026

Аудан әкімдігі, Маслихат

40 000 000

Республикалық бюджет, жергілікті бюджет

2.2

Контейнерлер, 50 бірл

Өткізу қабылдау актісі

2026 (25 бір.)
2028 (25 бір.)

Аудан әкімдігі, Маслихат

2 000 000
2 000 000

Республикалық бюджет, жергілікті бюджет

2.3

ҚСБҚ және оларға қызмет көрсетуге бағытталған қосымша контейнерлерді орнатуға конкурс жүргізу

Конкурс нәтижелері

2025

ауыл және а\о әкімдіктері

1 000 000

Жергілікті бюджет

3-міндет. ТҚҚ қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін дамыту

3.1

Жергілікті тұрғындармен және жергілікті бизнес қауымдастық өкілдерінің мүмкіндіктері мен қызығушылықтарын анықтау бойынша кездесулер, дөңгелек үстелдер және т. б. өткізу арқылы өзара іс-қимылды күшейту.

Ақпарат

2024-2025

Аудан әкімдігі, а\о әкімдіктері

-

Талап етілмейді

3.2

Ауыл шаруашылығы қалдықтарын, атап айтқанда мал шаруашылығы қалдықтарын қайта өңдеу және кәдеге жарату технологиясы нарығын зерттеу

Есептілік, нарықты зерттеу

2024-2025

Аудан әкімдігі

-

Талап етілмейді

3.3

Полигонға компост қондырғысын сатып алу және қордаландыру учаскесін ұйымдастыру

Өткізу қабылдау актісі

2025-2026

Аудан әкімдігі, Полигон операторы

10 000 000

Жергілікті бюджет

3.4

Тұрғындардан коммуналдық қалдықтардың қауіпті компоненттерін бөлек жинауды және қалпына келтіруді ұйымдастыру (дәріханаларда, дүкендерде және т.б.)

есептілік

2024-2028

Аудан әкімдігі, а\о әкімдіктері

-

Жеке инвестициялар

3.5

Тұрғын үйлерде немесе жеке тұрған ғимараттарда ТҚҚ тасымалдауға міндетті шарт жасасу жөніндегі қызметті жүзеге асыратын ЗТ және ЖК-мен, конкурс (-тендер) нәтижелері бойынша ЖАО айқындалған мамандандырылған ұйымдармен профилактикалық жұмыс

Аудан әкімдігіне ақпарат

2024-2025

Аудан әкімдігі, ауыл және а\о әкімдіктері, ҮЕҰ

-

Мемлекеттік әәлеуметтік тапсырыс шеңберінде

3.6

ІКҚ мен құрылыс қалдықтарына арналған ұсатқышты сатып алу

Өткізу қабылдау актісі

2028

Аудан әкімдігі, Полигон операторы

10 000 000

Жергілікті бюджет

4-міндет. Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету

4.1

Полигонаға қалдықтарды қабылдаудың бірегей процедурасын әзірлеу

Қалдықтарды қабылдау рәсімі

2026

Полигон операторы

-

Талап етілмейді

4.2

Амангелді ауылындағы ТҚҚ полигонында сұрыптау алаңын ұйымдастыру немесе мамандандырылған қалдықтарды сұрыптау желісін орнату

Қабылдау комиссиясының актісі

2027

Аудан әкімдігі, ауыл әкімдігі, Полигон операторы

10 000 000

Республикалық бюджет, жергілікті бюджет, жеке инвестиция

4.3

Пресс

Өткізу қабылдау актісі

2026

Аудан әкімдігі, ауыл әкімдігі, Полигон операторы

500 000

Республикалық бюджет, жергілікті бюджет, жеке инвестиция

4.4

Жерді рекультивациялау, жабу үшін тарату қорын құру

Тарату қорының бар болуы

2026

Полигон операторы

-

Талап етілмейді

4.5

- Амангелді ауданындағы қатты тұрмыстық қалдықтар полигондарын жабу және рекультивациялау;
- жаңа полигондарды салу бойынша талдау жургізу, аудан әкімдігінің шешімі, Қостанай облысының әкімдігімен келісу.

Аудан әкімдігінің шешімі, Қостанай облысының әкімдігімен келісу

2028

Аудан әкімдігі

-

Талап етілмейді

5-міндет. Коммуналдық қалдықтармен дұрыс жұмыс істеу бойынша тұрғындардың, мемлекеттік мекемелердің және басқа да заңды тұлғалардың хабардарлығын жоғарылату

5.1

Коммуналдық қалдықтармен экологиялық қауіпсіз жұмыс істеуде тұрғындардың хабардарлығын жоғарылату бойынша ҮЕҰ арасынан мемлекеттік әәлеуметтік тапсырыс алуға конкурс жүргізу

ҮЕҰ тапсырысен мемлекеттік әәлеуметтік тапсырыс бойынша келісім

2024

Аудан әкімдігі

1 500 000

Жергілікті бюджет

2026

1 500 000

5.2

Коммуналдық қалдықтармен экологиялық қауіпсіз жұмыс істеу үшін тұрғындардың хабардарлығын жоғарылату бойынша мемлекеттік әәлеуметтік тапсырысты жүзеге асыру (ақпараттық кампаниялар, ақпараттық материалдар мен видеороликтер әзірлеу, тұрғындармен кездесу жүргізу, сенбіліктер, мектеп оқушылары арасындағы еріктілік клубтарды құру, жергілікті БАҚ жарияланымдар және т.б.)

Орындалған жұмыс актісі

2024-2025

Аудан әкімдігі

-

ҮЕҰ бөлінген, жергілікті бюджет шеңберінде

Орындалған жұмыс актісі

2026-2028

Аудан әкімдігі

-

ҮЕҰ бөлінген, жергілікті бюджет шеңберінде

      * Қажетті шығындар мен қаржыландыру көздері бойынша шығыстардың мөлшерлемелері тиісті қаржы жылына арналған, қазақстан Республикасының заңдылығына сәйкес, республикалық және жергілікті бюджеттерді бекіту мен нақтылауды ескере отырып түзетілетін болады.