Об утверждении программы по управлению коммунальными отходами Успенского района Павлодарской области на 2025 - 2029 годы

Решение Успенского районного маслихата Павлодарской области от 18 марта 2025 года № 146/30

      В соответствии с подпунктом 1) пункта 3 статьи 365 Экологического кодекса Республики Казахстан, подпунктом 15) пункта 1 статьи 6 Закона Республики Казахстан "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан", Успенский районный маслихат РЕШИЛ:

      1. Утвердить прилагаемую программу по управлению коммунальными отходами Успенского района Павлодарской области на 2025 - 2029 годы.

      2. Контроль за исполнением настоящего решения возложить на постоянную комиссию по вопросам законности и социальной политики Успенского районного маслихата.

      3. Настоящее решение вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

      Председатель Успенского районного маслихата Ж. Бараисов

  Утверждена
решением Успенского
районного маслихата
от 18 марта 2025 года № 146/30

Программа по управлению коммунальными отходами
Успенского района Павлодарской области на 2025 - 2029 годы

      РАЗРАБОТЧИК: Товарищество с ограниченной ответственностью "CSD-Consulting"

      село Успенка 2024 г.

ОГЛАВЛЕНИЕ

СПИСОК СОКРАЩЕНИЙ

4

ТЕРМИНЫ И ОПРЕДЕЛЕНИЯ

5

ПАСПОРТ ПРОГРАММЫ

7

ВВЕДЕНИЕ

8

1. ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКИЕ ПЛАНЫ РАЗВИТИЯ УСПЕНСКОГО РАЙОНА

9

2. АНАЛИЗ ТЕКУЩЕЙ СИТУАЦИИ ПО УПРАВЛЕНИЮ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ В УСПЕНСКОМ РАЙОНЕ

11

2.1. Количественные показатели образования и переработки коммунальных отходов

11

2.2. Качественный состав твердо бытовых отходов

11

2.3. Нормы образования и накопления коммунальных отходов и тарифы

12

2.4. Оценка существующей системы управления коммунальными отходами

13

2.5. Анализ системы управления отдельными видами отходов

15

2.6. Анализ выделенных средств на мероприятия по управлению отходами

16

2.7. Прогноз объемов образования коммунальных отходов на 2025-2029 годы

16

2.8. Выводы по анализу текущей ситуации по управлению коммунальными отходами

17

2.9. Анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз в секторе управления коммунальными отходами

18

3. ЦЕЛЬ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ ПРОГРАММЫ УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ

18

3.1. Цель и задачи

18

3.2. Целевые показатели

19

4. ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ, ПУТИ ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННЫХ ЦЕЛЕЙ И СООТВЕТСТВУЮЩИЕ МЕРЫ

19

4.1. Улучшение организационно-административного управления

19

4.2. Организация регулярного вывоза коммунальных отходов

23

4.3. Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов

28

4.4. Повышение уровня культуры и заинтересованности населения в рациональной системе сбора, утилизации и переработки коммунальных отходов, в том числе в области раздельного сбора отходов

30

5. НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ

31

6. ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

32

7. МОНИТОРИНГ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

33

8. ОЖИДАЕМЫЙ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКИЙ ЭФФЕКТ

34

Приложение 1. Предварительный расчет необходимого количества контейнеров и контейнерных площадок для повышения охвата сбором и вывозом коммунальных отходов в Успенском районе

35

Приложение 2. План мероприятий по реализации Программы по управлению коммунальными отходами Успенского района на 2025-2029 годы

37

Приложение 3. Оценка состояния свалок твердых бытовых отходов, контейнерных площадок и контейнеров для отходов в Успенском районе

41

      СПИСОК СОКРАЩЕНИЙ

ИП

Индивидуальный предприниматель

АО

Акционерное общество

КГО

Крупногабаритные отходы

МЭГиПРРК

Министерство экологии, геологии и природных ресурсов
Республики Казахстан

ОЭЭО

Отходы электронного и электрического оборудования

Программа

Программа по управлению коммунальными отходами

РК

Республика Казахстан

РСО

Ртутьсодержащие отходы

РОП

Расширенная ответственность производителя

ТБО

Твердые бытовые отходы

ТОО

Товарищество с ограниченной ответственностью

НПО

Неправительственная организация

СМИ

Средства массовой информации

КГУ

Коммунальное государственное учреждение

ЭК РК

Экологический кодекс Республики Казахстан

СН РК

Строительные нормы Республики Казахстан

СТ РК

Национальные стандарты Республики Казахстан

      ТЕРМИНЫ И ОПРЕДЕЛЕНИЯ

      Биоразлагаемые отходы - отходы, которые способны подвергаться анаэробному или аэробному разложению, в том числе садовые и парковые отходы, а также пищевые отходы, сопоставимые с отходами пищевой промышленности, макулатура.

      Захоронение отходов - складирование отходов в местах, специально установленных для их безопасного хранения в течение неограниченного срока, без намерения их изъятия.

      Коммунальные отходы - отходы потребления, включающие:

      1) смешанные отходы и раздельно собранные отходы домашних хозяйств, включая, помимо прочего, бумагу и картон, стекло, металлы, пластмассы, органические отходы, древесину, текстиль, упаковку, использованные электрическое и электронное оборудование, батареи и аккумуляторы;

      2) смешанные отходы и раздельно собранные отходы из других источников, если такие отходы по своему характеру и составу сходны с отходами домашних хозяйств.

      Контейнерные площадки - специальные площадки для накопления коммунальных отходов, на которых размещаются контейнеры для сбора коммунальных отходов, с наличием подъездных путей для специализированного транспорта, осуществляющего транспортировку коммунальных отходов;

      Крупногабаритные отходы - отходы производства и потребления, являющиеся предметами, утратившими свои потребительские свойства (мебель, бытовая техника, сантехника и другие крупные предметы), размеры которых превышают 0,5 метра в высоту, ширину или длину.

      Отходы потребления - отходы, образующиеся в результате жизнедеятельности человека, полностью или частично утратившие свои потребительские свойства продукты и (или) изделия, их упаковка и иные вещества или их остатки, срок годности либо эксплуатации которых истек независимо от их агрегатного состояния, а также от которых собственник самостоятельно физически избавился либо документально перевел в разряд отходов потребления.

      Отходы электронного и электрического оборудования - отнесенное к отходам, непригодное или вышедшее из употребления электронное и электрическое оборудование, в том числе его узлы, части, детали.

      Пищевые отходы - отходы, сопоставимые с отходами пищевой промышленности, образующиеся в результате производства и потребления продуктов питания.

      Полигон захоронения отходов - специально оборудованное место постоянного размещения отходов без намерения их изъятия, соответствующее экологическим, строительным и санитарно-эпидемиологическим требованиям.

      Раздельный сбор отходов - сбор отходов раздельно по видам или группам в целях упрощения дальнейшего специализированного управления ими.

      Сбор отходов - деятельность по организованному приему отходов от физических и юридических лиц специализированными организациями в целях дальнейшего направления таких отходов на восстановление или удаление.

      Специализированные организации - индивидуальные предприниматели или юридические лица, осуществляющие деятельность по сбору, сортировке, транспортировке, восстановлению и (или) удалению коммунальных отходов.

      Строительные отходы - отходы, образующиеся в процессе сноса, разборки, реконструкции, ремонта (в том числе капитального) или строительства зданий, сооружений, промышленных объектов, дорог, инженерных и других коммуникаций.

      Твердые бытовые отходы - коммунальные отходы в твердой форме.

      Транспортировка отходов - деятельность, связанная с перемещением отходов с помощью специализированных транспортных средств между местами их образования, накопления в процессе сбора, сортировки, обработки, восстановления и (или) удаления.

      Уничтожение отходов - способ удаления отходов путем термических, химических или биологических процессов, в результате применения, которого существенно снижаются объем и (или) масса и изменяются физическое состояние и химический состав отходов, но который не имеет в качестве своей главной цели производство продукции или извлечение энергии.

      Управление отходами - операции, осуществляемые в отношении отходов с момента их образования до окончательного удаления.

      Централизованная система сбора твердых бытовых отходов - система, организуемая местными исполнительными органами в рамках обеспечения физических и юридических лиц независимо от форм собственности и вида деятельности, проживающих (находящихся) и (или) осуществляющих свою деятельность в жилых домах либо отдельно стоящих зданиях (сооружениях) и не имеющих на праве собственности контейнерных площадок и контейнеров, а также имеющих на праве собственности контейнерные площадки и контейнеры, расположенные на землях общего пользования, услугами по сбору, транспортировке твердых бытовых отходов.

      Паспорт Программы

Наименование

Программа по управлению коммунальными отходами Успенского района Павлодарской области

Основание для разработки

Экологический кодекс Республики Казахстан от 2 января 2021 года № 400-VI ЗРК.
Методические рекомендации местным исполнительным органам по разработке Программы по управлению коммунальными отходами, приказ Министерства экологии и природных ресурсов РК от 18 мая 2023 года № 154п.

Государственный орган, ответственный за разработку Программы

Коммунальное государственное учреждение "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог Успенского района"

Цель Программы

Организация системы управления коммунальными отходами на территории Успенского района в соответствии с требованиями экологического законодательства.

Задачи Программы

1. Создание организационно-административного управления
2. Организация регулярного вывоза коммунальных отходов
3. Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов
4. Повышение уровня культуры и заинтересованности населения в рациональной системе сбора, утилизации и переработки коммунальных отходов, в том числе в области раздельного сбора отходов.

Объем финансирования

Объем финансирования рассчитывается в зависимости от количества бюджетных средств, выделенных местным исполнительным органам на финансирование мероприятий в сфере обращения с коммунальными отходами в Успенском районе на 2025-2029 годы.

Исполнители Программы

Аппарат акима Лозовского сельского округа, аппарат акима Козыкеткенского сельского округа, аппарат акима Ольгинского сельского округа, аппарат акима Успенского сельского округа, аппарат акима Конырозекского сельского округа, аппарат акима Новопокровского сельского округа, аппарат акима Равнопольского сельского округа, субъекты по сбору, вывозу, восстановлению и захоронению коммунальных отходов, государственные учреждения, социальные объекты, юридические лица, индивидуальные предприниматели, НПО, население и заинтересованные стороны.

Период

5 лет: 2025–2029 годы.

ВВЕДЕНИЕ

      Программа по управлению коммунальными отходами - стратегический документ, включающий анализ текущей ситуации в области управления коммунальными отходами и перечень комплексных мер, направленных на достижение установленных целей и задач по созданию системы управления отходами.

      Настоящая Программа по управлению коммунальными отходами разработана в соответствии со статьей 365 ЭК РК и методическими рекомендациями местным исполнительным органам по разработке Программы по управлению коммунальными отходами (приказ № 154п от 18 мая 2023 года Министерства экологии и природных ресурсов РК) с учетом приоритетов национальных стратегических, программных и концептуальных документов, а также международного опыта.

      В процессе разработки Программы проведен анализ текущей ситуации управления коммунальными отходами в Успенском районе, выявлены проблемы и разработан комплекс мер, направленных на создание системы управления коммунальными отходами на территории района в соответствии с требованиями экологического законодательства.

      Реализация основных направлений Программы приведет к созданию системы управления коммунальными отходами в Успенском районе: организации инфраструктуры по управлению отходами, созданию системы сбора, транспортировки, переработки и утилизации ТБО, организации раздельного сбора отходов, сокращению количества отходов, направляемых на захоронение, повышению осведомлҰнности и заинтересованности населения по управлению отходами и раздельному сбору отходов.

      Основной целью реализации Программы является снижение негативного воздействия коммунальных отходов на окружающую среду в Успенском районе и в целом в Павлодарской области, а также достижение стратегических показателей Республики Казахстан в сфере управления коммунальными отходами.

1. ОБЩИЕ СВЕДЕНИЯ И СТРАТЕГИЧЕСКИЕ ПЛАНЫ
РАЗВИТИЯ УСПЕНСКОГО РАЙОНА

      Успенский район расположен в северо - восточной части Павлодарской области. На севере и северо - востоке район граничит с Качирским, на западе и юго - западе - с Павлодарским, на юго - востоке - с Щербактинским районами Павлодарской области, на северо-востоке-с Алтайским краем и Новосибирской областью Российской Федерации.

      История Успенского района ведет свое начало с 31 января 1935 года, когда постановлением ВЦИК было утверждено образование Лозовского района в результате разукрупнения Цюрупинского района Восточно-Казахстанской области. В состав района вошли 14 сельсоветов. Районным центром планировали сделать село Лозовое, отсюда и первоначальное название района. Но в итоге центром нового района стало село Успенка.

      До образования 15 января 1938 года Павлодарской области Лозовский район входил в состав Восточно-Казахстанской области. С 15 января 1938 года Лозовской район перешел в Павлодарскую область.

      Со 2 января 1963 года район называется Успенским.

      Это самый маленький по площади район области - 5,5 тыс. км2, или 4,4% от площади области.

      Районный центр - село Успенка. Расстояние до областного центра (города Павлодара) составляет 81 км.

      Основное направление производственной деятельности - растениеводство и животноводство. В структуре валовой продукции сельского хозяйства преобладает отрасль растениеводства. В растениеводстве главным направлением производства является выращивание зерновых (62,7% от площади ярового сева) и масличных культур (15,2%). Основными возделываемыми в регионе культурами являются пшеница, которая составляет 65,4% от площади посевов зерновых культур.

      Основные виды промышленной и сельскохозяйственной продукции, производимой в районе - это зерновые культуры, мясо, молоко, подсолнечное масло, колбаса, сыр, мука.

      Доля района в объеме промышленного производства области составляет 0,1%.

      В целом структура характеризуется преобладанием обрабатывающей промышленности, удельный вес которой составляет 91,3%.

      Приоритетным направлением развития экономики района является развитие малого и среднего бизнеса.

      Административное деление Успенского района: на территории района 7 сельских округов, 21 село (Таблица 1).

      Таблица 1 - Административно-территориальное деление Успенского района

Сельский округ

Населенный пункт

Население чел.

Ольгинский сельский округ

село Кызылагаш

338

село Ольховка

80

село Тимирязево

257

Козыкеткенский сельский округ

село Ковалевка

531

село Козыкеткен

405

Конырозекский сельский округ

село Конырозек

490

село Дмитриевка

114

село Вознесенка

283

село Надаровка

53

село Чистополь

18

Лозовский сельский округ

село Лозовое

784

село Богатырь

271

село Каратай

407

Новопокровский сельский округ

село Новопокровка

362

село Галицкое

1150

Равнопольский сельский округ

село Константиновка

1094

село Равнополь

350

село Таволжан

429

Успенский сельский округ

село Успенка

3983

село Белоусовка

290

село Травянка

46

ИТОГО


11 735

      Население Успенского района на 1 ноября 2024 года составляет 11 735 человек (по данным районного акимата).

      Основными документами для развития района являются:

      Дорожная карта по комплексному решению экологических проблем Павлодарской области (Утверждена в сентябре 2020 года Министерством экологии, геологии и природных ресурсов РК и акиматом Павлодарской области), в которой запланировано поэтапное введение раздельного сбора отходов в населенных пунктах области.

      Целевые показатели качества окружающей среды по Павлодарской области. Решением Павлодарского областного маслихата от 8 августа 2024 года № 140/15 "Об утверждении целевых показателей качества окружающей среды по Павлодарской области" определено, что в Успенском районе (село Успенка) в 2028 году будет действовать полигон твердых бытовых отходов, соответствующий требованиям законодательства.

2. АНАЛИЗ ТЕКУЩЕЙ СИТУАЦИИ ПО УПРАВЛЕНИЮ
КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ В УСПЕНСКОМ РАЙОНЕ

      2.1 Количественные показатели образования и переработки коммунальных отходов

      По данным МЭиПР РК в РК ежегодно образуется более 4 млн. тонн ТБО.

      В Павлодарской области образуется ежегодно порядка 270 тысяч тонн коммунальных отходов, из которых перерабатывается не более 27,4%.

      В Успенском районе образуется порядка 6 тысяч тонн коммунальных отходов в год (по данным КГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог Успенского района").

      В таблице 2 представлены данные по объему образования и переработки ТБО в Успенском районе за 2021 - 2023 годы.

      Таблица 2. Объемы образования и переработки коммунальных отходов за 2021 - 2023 годы по РК, Павлодарской области, Успенскому району

Наименование

Единица измерения

Годы

2021

2022

2023

1

Объемы образования ТБО

1.1

Республика Казахстан*

тонн

4 214 056

4 340 630

4 100 000

1.2

Павлодарская область**

тонн

380813

217753

222491

1.3

Успенский район ***

тонн

6486,5

6431,6

6358,3

2

Доля переработки от общего объема образованных ТБО

2.1

Республика Казахстан*

%

21,1

25,4

24

2.2

Павлодарская область**

%

23,8

25,6

27,4

2.3

Успенский район***

%

0

0

0

      *Данные МЭПР РК

      ** Данные Бюро национальной статистики

      *** Данные КГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог Успенского района"

      Из таблицы 2 следует, что средний годовой объем образования коммунальных отходов в Успенском районе составляет 6425,5 тонн, или 2,8% от общего объема образования коммунальных отходов в Павлодарской области.

      Переработки ТБО в Успенском районе нет.

      2.2 Качественный состав ТБО

      Качественный состав отходов определяется по морфологическому составу. Морфологический состав отходов определяет требования к системе сбора, удаления, а также оптимальные меры по обращению с ТБО.

      Морфологический состав отходов представляет собой соотношение отдельных составляющих (компонентов) отходов производства и потребления, отличающихся друг от друга свойствами, происхождением, химическим составом, выраженное в процентах к общей массе. Применяется при анализе ТБО для более точной оценки объемов вывозимых и/или подлежащих переработке отходов.

      По морфологическому составу ТБО представляют собой сложную смесь, состоящую из таких компонентов, как пищевые отходы; бумага и картон; полимеры (пластик, пластмассы); стекло; черные металлы; цветные металлы; текстиль; дерево; опасные отходы (батарейки, сухие и электролитические аккумуляторы, тара от растворителей, красок, ртутные лампы, телевизионные кинескопы); кости, кожа, резина; остаток коммунальных отходов после удаления компонентов (мелкий строительный мусор, камни, уличный смет) (Методика определения морфологического состава твердых бытовых отходов (Утверждена приказом Председателя Агентства РК по делам строительства и жилищно-коммунального хозяйства от 10 февраля 2012 года. № 4).

      В Казахстане средние показатели морфологического состава ТБО следующие: пищевые отходы (37,2), пластик (16,2%), макулатура (11,1%). Значительная часть (11%) отнесена к остатку коммунальных отходов после удаления компонентов (мелкий строительный мусор, камни, уличный смет). (выявлено в результате исследования некоммерческим акционерным обществом "Международный центр зеленых технологий и инвестиционных проектов" в 2020 года в городах Казахстана).

      В сельской местности морфологический состав отходов отличается от данных по составу в городах. В нем преобладают органические отходы и содержится меньшая доля пластмассы, упаковочных материалов, бумаги и картона. В сельской местности органическая часть отходов, как правило, не размещается на полигонах или свалках, а отдается на корм животным или компостируется в домашних условиях. Дерево, картон, бумага сжигаются в домашних печах. В отходах, которые поступают на полигоны, больше всего навоза со шлаком, стройматериалами и стеклобоем.

      Исследование морфологического состава ТБО в Успенском районе не проводилось. Вместе с тем информация о морфологическом составе отходов обеспечивает эффективное планирование и управление обращения с отходами: организацию системы безопасного сбора и транспортировки; обоснование применения тех или иных технологий использования или обезвреживания; определение фактического содержания полезных компонентов, пригодных для вторичной переработки; выбор эффективной технологии утилизации.

      Рекомендуется в среднесрочной перспективе провести анализ морфологического состава коммунальных отходов в Успенском районе.

      2.3 Нормы образования и накопления коммунальных отходов и тарифы

      Для планирования объемов образования коммунальных отходов в будущем, с учетом которого необходимо организовывать весь процесс управления коммунальными отходами, в районе необходима информация о количестве накапливающихся коммунальных отходов на одну расчетную единицу.

      Основными нормативно-правовыми документами для расчета норм образования и накопления коммунальных отходов являются Экологический кодекс Республики Казахстан, Типовые правила расчета норм образования и накопления коммунальных отходов, утвержденные приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 1 сентября 2021 года № 347, Методика расчета тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов, утвержденная приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 14 сентября 2021 года № 377.

      В Успенском районе утверждены Правила расчета норм образования и накопления коммунальных отходов по Успенскому району (Постановление акимата Успенского района Павлодарской области от 27 мая 2022 года № 120/5), однако сами нормы образования и накопления коммунальных отходов на 1 жителя района не установлены.

      По экологическому законодательству (пункт 3 статьи 367 ЭК РК) население обязано пользоваться централизованной системой сбора ТБО на основании публичных договоров и оплачивать услуги за транспортировку отходов, согласно, утвержденным маслихатом, тарифам. Тарифы для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов по Успенскому району не установлены.

      Необходимо в ближайшее время в Успенском районе рассчитать и утвердить нормы образования и накопления коммунальных отходов на 1 жителя и тарифы для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов.

      2.4 Оценка существующей системы управления коммунальными отходами

      Сбор, накопление и раздельный сбор отходов

      Успенский район представлен сельскими населенными пунктами с частными домовладениями. Благоустроенный сектор есть только в районном центре - село Успенка (несколько двух и трехэтажных домов). Здесь проживает третья часть населения района. В селе Успенка имеются три общеобразовательные школы, детский сад, дом культуры, музей, стадион, больница, аптеки, санэпидемстанция, фонд хранения документов, маслозавод, административные здания.

      В районе установлены сеточные контейнеры для раздельного сбора отходов, баки для смешанного сбора, есть необорудованные контейнерные площадки (таблица – 3).

      Таблица 3 – Количество контейнеров и контейнерных площадок в Успенском районе

Сельский округ

Населенный пункт

Количество контейнеров

Количество контейнерных площадок

Для смешанного сбора

Для раздельного сбора

Ольгинский сельский округ

село Қызылағаш

2

3

3

село Ольховка

2

3

3

село Тимирязево

1

3

2

Козыкеткенский сельский округ

село Ковалевка

-

6

2

село Козыкеткен

-

3

1

Конырозекский сельский округ

село Конырозек

-

12

4

село Дмитриевка

-

-

-

село Вознесенка

-

6

2

село Надаровка

-

-

-

село Чистополь

-

-

-

Лозовский сельский округ

село Лозовое

3

6

1

село Богатырь

1

6

1

село Каратай

1

6

1

Новопокровский сельский округ

село Новопокровка

-

-

-

село Галицкое

-

-

-

Равнопольский сельский округ

село Константиновка

-

3

-

село Равнополь

-

-

-

село Таволжан

-

-

-

Успенский сельский округ

село Успенка

-

24

-

село Белоусовка

-

3

-

село Травянка

-

3

-

ИТОГО:


10

87

20

      Установлены новые сеточные контейнеры для раздельного сбора возле школ, но они стоят пустые, раздельным сбором никто не занимается. Оборудованные контейнерные площадки отсутствуют.

      Регулярный сбор и вывоз коммунальных отходов в Успенском районе не организован. Каждое домохозяйство 2 раза в год самостоятельно заказывает услуги вывоза отходов со своей территории или использует собственный транспорт. Стоимость заказанной машины на вывоз отходов составляет 7-8 тысяч тенге. До вывоза коммунальные отходы складируют на своих участках, пищевые отходы скармливают домашним животным, бумагу, картон, дерево сжигают в домашних печах. Практически во дворе каждого дома организована стихийная свалка. Вывоз отходов осуществляется самостоятельно на местные свалки, которые есть в каждом сельском округе. Местные свалки не ограждены, не отвечают экологическим и санитарным требованиям, представляют из себя разбросанный мусор, среди которого есть запрещенные к захоронению на полигонах отходы: медицинские, ртутьсодержащие, что создает опасность для здоровья населения и окружающей среды. На свалках преобладающим видом отходов является навоз и зола.

      В районе есть скотомогильник. Трупы животных сжигаются.

      По результатам анализа сбора ТБО выявлено:

      - не организован сбор и вывоз коммунальных отходов в Успенском районе;

      - контейнеры представляют собой самодельные, небольшие по объему емкости, многие из которых находятся в неудовлетворительном состоянии;

      - специальных контейнеров для сбора отходов нет;

      - оборудованных контейнерных площадок нет.

      Раздельный сбор отходов

      В районе установлено 87 сеточных контейнеров для раздельного сбора (Таблица 3), однако большая их часть пустует, раздельным сбором население не занимается.

      Транспортировка отходов

      Централизованный вывоз ТБО отсутствует.

      Местные жители осуществляют самовывоз ТБО на сельские свалки, либо государственные учреждения подают объявления на портале государственных закупок путем запроса ценовых предложений, и частные лица своими силами вывозят коммунальные отходы на местные свалки.

      Согласно Экологическому кодексу РК (статья 337) субъекты предпринимательства, планирующие или осуществляющие предпринимательскую деятельность по сбору, сортировке и транспортировке отходов, восстановлению и уничтожению неопасных отходов, должны подать уведомление о начале деятельности в МЭГиПР РК.

      В Успенском районе компании, осуществляющие предпринимательскую деятельность по сбору, сортировке и транспортировке отходов, восстановлению и уничтожению неопасных отходов не зарегистрированы.

      В соответствии со статьей 367 ЭК РК централизованная система сбора ТБО организовывается местными исполнительными органами посредством проведения конкурса (тендера) по определению участников рынка ТБО.

      Конкурс на определение субъекта предпринимательства, осуществляющего сбор и вывоз ТБО в Успенском районе не проводился.

      Сортировка, переработка отходов

      Мусоросортировочных линий, пунктов приема вторичного сырья (пластик, стекло, отходы бумаги и картона) в районе нет.

      Захоронение отходов

      Захоронение отходов в Успенском районе осуществляется на местных свалках. Под свалки отведены участки, на которые имеются земельные акты. Акты на право постоянного землепользования есть в населенных пунктах: Богатырь, Каратай, Лозовое, Ольховка, Тимирязево, Белоусовка, Травянка, Успенка, Ковалевка, Козыкеткен, Галицкое, Новопокровка. Все свалки находятся в коммунальной собственности аппаратов акимов сельских округов.

      Коммунальные отходы размещаются не только на указанных площадках, но и в каждом населенном пункте района, в результате чего образуются мусорные свалки, которые не отвечают санитарным и экологическим требованиям.

      Основной метод размещения отходов на всех свалках – складирование. Преобладающий вид отходов - сельскохозяйственные отходы.

      На всех свалках отходы принимают несанкционированно, без наличия обязательного разрешения на эмиссии в окружающую среду и предварительной сортировки, что противоречит требованиям экологического законодательства.

      Основной вид работ на свалках – буртовка.

      Стихийные свалки

      В районе практически в каждом населенном пункте образуются стихийные свалки, причинами образования которых является отсутствие централизованного сбора и вывоза отходов, отсутствие необходимой инфраструктуры.

      2.5 Анализ системы управления отдельными видами отходов

      Ртутьсодержащие отходы

      К РСО относятся потерявшие потребительские свойства ртутьсодержащие лампы и приборы. Согласно статьи 351 ЭК РК ртутьсодержащие лампы и приборы являются отходами, не приемлемыми для полигонов, поэтому они должны передаваться специализированным организациям по утилизации отходов. Для этого должен быть организован сбор РСО.

      Согласно Закону РК "Об энергосбережении и повышении энергоэффективности" (от 13.01.2012 года № 541-IV) местные исполнительные органы городов республиканского значения, столицы и местные исполнительные органы районов (городов областного значения) ответственны за организацию утилизации ртутьсодержащих энергосберегающих ламп, бывших в употреблении у населения.

      Сбор РСО от населения в Успенском районе не организован, контейнеры для сбора РСО не установлены. Отходы РСО и источники питания, образующиеся у населения, размещаются в контейнерах для смешанного сбора ТБО и в общем потоке попадают на свалки, нанося вред окружающей среде.

      К ОЭЭО относятся все использованные предметы, работавшие на батареях или от электросети (телевизоры, компьютеры, холодильники, радиоприемники, электрические детские игрушки, проигрыватели компакт-дисков), а также их элементы (например, батареи).

      Согласно статьи 351 ЭК РК отходы электрического и электронного оборудования запрещается принимать для захоронения на полигонах. Сбор, переработка и утилизация отходов электрического и электронного оборудования от физических лиц, осуществляется подрядными организациями.

      Раздельный сбор ОЭЭО у населения Успенского района не организован, поэтому они в общем потоке попадают на свалки.

      Утилизация и переработка ОЭЭО в районе отсутствует.

      Требования Экологического кодекса РК (статья 365), что опасные составляющие отходов ЭОО должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированным предприятиям не выполняются.

      Крупногабаритные и строительные отходы

      Согласно экологическому законодательству, крупногабаритные и строительные отходы должны размещаться на специально организованных площадках, куда физические лица могли бы самостоятельно их вывозить. В Успенском районе таких площадок нет. Крупногабаритные и строительные отходы вместе с другими отходами вывозятся на свалки.

      Задачей местных исполнительных органов является создание специально организованных площадок для крупногабаритных и строительных отходов и определение специализированных компаний по их транспортировке.

      Пищевые отходы

      Раздельный сбор пищевых отходов в районе не организован. Район состоит из сельских населенных пунктов с частными домостроениями, где пищевые отходы используют на корм скоту и домашним животным или они вместе с другими отходами размещаются в контейнерах и вывозятся на свалки.

      2.6 Анализ выделенных средств на мероприятия по управлению отходами

      Объем средств, выделенных на мероприятия по охране окружающей среды указан в таблице 4 (по данным Бюро национальной статистики).

      Таблица 4 – Объем текущих затрат на охрану окружающей среды за 2020 - 2022 годы по Успенскому району

Год

2020

2021

2022

Объем затрат (тыс. тенге)

1091

579

822

      Данных по затратам на закуп контейнеров, ремонт контейнерных площадок, ликвидацию стихийных свалок, закуп и ремонт контейнеров для раздельного сбора отходов в Успенском районе нет.

      В 2024 году были выделены средства на буртовку свалок в Козыкеткенском (500 тыс. тенге), Ольгинском (492 тыс. тенге), Успенском, Конырозекском, Новопокровском, Лозовском сельских округах (данных о затратах нет).

      Для организации системы управления отходами в районе необходимо закупить новые контейнеры, мусоровозы, построить контейнерные площадки, создать специальные места сбора крупногабаритных и строительных отходов, построить полигон в соответствии с экологическими, строительными и санитарными требованиями, организовать раздельный сбор отходов, определить компании по сбору и вывозу отходов в сельских округах, организовать переработку отходов, открыть пункты приема опасных составляющих коммунальных отходов.

      Все это требует дополнительных затрат, которые должны быть предусмотрены в местном бюджете.

      2.7 Прогноз объемов образования коммунальных отходов на 2025 - 2029 годы.

      В соответствии с документами развития Павлодарской области в Успенском районе намечается рост населения, открытие новых предприятий, рост экономических показателей, улучшение качества жизни, рост доходов населения. В результате прогнозируется увеличение количества образованных коммунальных отходов.

      По информации МЭПР РК ежегодный рост коммунальных отходов в Республике Казахстан составляет 5%. В таблице 5 приведен прогноз образования отходов в Успенском районе до 2029 года.

      Таблица 5 - Прогноз образования коммунальных отходов в Успенском районе до 2029 года

Наименование

Фактическое количество образованных отходов

 
Планируемое количество образования ТБО

Год

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

Образование ТБО, тонн

6486

6431

6358

6676

7010

7360

7728

8114

8520

      Расчеты произведены на 5%-е увеличение количества отходов каждый год после 2023 года.

      Так как прогнозируется рост количества образованных отходов необходимо организовать систему управления коммунальными отходами в Успенском районе с целью достижения целевых индикаторов "зеленой экономики" в соответствии с Указом Президента Республики Казахстан от 10 июня 2024 года № 568 О внесении изменений и дополнений в Указ Президента Республики Казахстан от 30 мая 2013 года № 577 "О Концепции по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике"" (Таблица 6).

      Таблица 6 - Целевые индикаторы "зеленой экономики" по управлению отходами


2022 г.

2030 г.

2040 г.

2050 г.

Обеспечение населения услугами по сбору и вывозу коммунальных отходов (%)

82

90

100

100

Доля переработки и утилизации коммунальных отходов от общего количества образованных (%)

25,4

40

50

60

      2.8 Выводы по анализу текущей ситуации по управлению коммунальными отходами

      Анализ текущей ситуации по управлению коммунальными отходами в Успенском районе показал, что система сбора и вывоза отходов отсутствует. Все сельское население района занимается самовывозом коммунальных отходов на местные свалки.

      В районе необходимо создать систему управления коммунальными отходами, соответствующую требованиям экологического законодательства и решить следующие проблемные вопросы:

      - отсутствие специальных контейнеров для сбора ТБО и контейнерных площадок;

      - отсутствие сбора и вывоза отходов специализированными предприятиями;

      - отсутствие организации сбора опасных составляющих коммунальных отходов у населения (РСО, ОЭЭО, медицинские);

      - большое количество стихийных свалок;

      - отсутствие мусоросортировочных линий для раздельного сбора ТБО;

      - отсутствие переработки и утилизации отходов;

      - отсутствие инфраструктуры для сбора и транспортировки ТБО (мусоровозы);

      - отсутствие полигона ТБО, отвечающего санитарным, строительным и экологическим требованиям;

      - низкий уровень экологической культуры населения по вопросам управления отходами.

      2.9 Анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз в секторе управления коммунальными отходами

      Для оценки системы управления коммунальными отходами в Успенском районе проведен SWOT- анализ состояния системы, определены ее сильные и слабые стороны, существующие возможности и угрозы (Таблица 7).

      Таблица 7 - Анализ сильных и слабых сторон, возможностей и угроз

Сильные стороны

Слабые стороны

1. Установлены сеточные контейнеры для раздельного сбора отходов.
2. Запланированы мероприятия по улучшению инфраструктуры управления коммунальными отходами.
3. Планируется привлечение частных источников финансирования и потенциальных инвесторов.

1. Полное отсутствие системы сбора и вывоза коммунальных отходов.
2. Недостаточная организация раздельного сбора отходов.
3. Отсутствие переработки и утилизации отходов.
4. Низкий уровень экологической культуры населения по вопросам управления отходами.

Возможности

Угрозы

1. Создание эффективной системы управления коммунальными отходами. 2. Организация переработки и утилизации отходов.
3. Поэтапная реализация плана мероприятий Программы управления отходами.
4. Подача заявки на бюджет перечня мероприятий по охране окружающей среды (ПМООС) Павлодарской области.
5. Повышение экологической культуры населения в вопросах управления отходами и раздельного сбора отходов.
6. Привлечение инвесторов для развития инфраструктуры по управлению отходами.

1. Увеличение объемов образуемых отходов.
2. Возникновение критических экологических ситуаций в зонах с накопленными отходами. 3. Загрязнение атмосферы, почвы, водных ресурсов в зонах расположения свалок.
4. Увеличение количества несанкционированных свалок.

      Анализ сильных и слабых сторон состояния системы управления отходами показывает, что в Успенском районе слабых сторон больше, чем сильных, поэтому в ближайшие годы необходимо решить целый комплекс задач для создания эффективной системы управления коммунальными отходами.

3. ЦЕЛЬ, ЗАДАЧИ И ЦЕЛЕВЫЕ ПОКАЗАТЕЛИ ПРОГРАММЫ
УПРАВЛЕНИЯ КОММУНАЛЬНЫМИ ОТХОДАМИ

      3.1 Цель и задачи

      Цель Программы: Организация системы управления коммунальными отходами на территории Успенского района Павлодарской области в соответствии с требованиями экологического законодательства.

      Задачи Программы:

      1. Создание организационно-административного управления.

      2. Организация регулярного вывоза коммунальных отходов

      3. Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов.

      4. Повышение уровня культуры и заинтересованности населения в рациональной системе сбора, утилизации и переработки коммунальных отходов, в том числе в области раздельного сбора отходов.

      3.2 Целевые показатели

      Целевые показатели Программы установлены в соответствии с требованиями Концепции по переходу Республики Казахстан к "зеленой экономике" (стратегический документ РК).

      Целевые показатели направлены на совершенствование системы управления коммунальными отходами в Успенском районе (таблица 8).

      Таблица 8 - Целевые показатели для совершенствования системы управления отходами в Успенском районе на 2025 - 2029 годы.


п/п

Наименование целевого показателя

Значение целевого показателя

Текущая ситуация (2021-2023)

2025

2027

2029

1.

Охват сбором и вывозом ТБО населения в рамках централизованной системы, %

0

10

50

100

2.

Внедрение раздельного сбора коммунальных отходов:
- по фракциям, в том числе по
отдельным опасным видам отходов (медицинских и ртутьсодержащих, электронной и бытовой техники), %

0

20

50

75

3.

Доля переработки и утилизации ТБО (от объема образования), %

0

10

15

25

4.

Строительство полигонов, соответствующих экологическим и санитарным нормам, ед.

0

0

0

1

5.

Повышение осведомленности населения о рациональной системе сбора, утилизации и переработки твердых бытовых отходов, включая раздельный сбор, %

20

80

100

100

      Целевые показатели по охвату сбором и вывозом ТБО населения в рамках централизованной системы установлены в соответствии со стратегическими документами Республики Казахстан.

4. ОСНОВНЫЕ НАПРАВЛЕНИЯ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ, ПУТИ
ДОСТИЖЕНИЯ ПОСТАВЛЕННЫХ ЦЕЛЕЙ И СООТВЕТСТВУЮЩИЕ МЕРЫ

      4.1 Улучшение организационно-административного управления

      Разработка и утверждение нормативов и тарифов на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТБО

      Основными нормативно-правовыми документами для расчета норм образования и накопления коммунальных отходов являются Экологический кодекс Республики Казахстан, Типовые правила расчета норм образования и накопления коммунальных отходов, утвержденные Приказом Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 01 сентября 2021 года № 347. Информация о количестве накапливающихся коммунальных отходов на одну расчетную единицу необходима для планирования объемов образования коммунальных отходов в будущем, с учетом которого необходимо организовывать весь процесс управления коммунальными отходами.

      Основой для расчета тарифов является "Методика расчета тарифа для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов" (Приказ Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 14 сентября 2021 года № 377).

      Согласно указанной Методике, расчет тарифа производится через себестоимость, которая отражает фактические и/или нормативные затраты участников рынка, осуществляющих сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТБО, сгруппированные по статьям калькуляции.

      Полная себестоимость услуг определяется как сумма затрат на выполнение работ по сбору, транспортировке, сортировке и захоронению ТБО, а также общеэксплуатационных и внеэксплуатационных расходов.

      Себестоимость калькуляционной единицы определяется путем суммирования полной себестоимости по сбору и транспортировке ТБО, деленной на объем собранных и вывезенных ТБО, полной себестоимости по сортировке ТБО, деленной на объем сортируемых ТБО и полной себестоимости по захоронению ТБО, деленной на объем захороненных ТБО.

      Из статей калькуляции видно, что величина тарифа меняется из года в год, так как меняются величины объемов собранных, вывезенных, сортируемых, захороненных отходов. Поэтому необходимо своевременно проводить индексацию и перерасчет тарифов, чтобы не ухудшалось экономическое состояние специализированной компании.

      В Экологическом кодексе РК не установлены точные сроки пересмотра тарифов, однако в июне 2023 года совместно с МЭПР РК и Агентством по защите и развитию конкуренции РК принята Дорожная карта по развитию конкуренции в сфере управления ТБО. В Дорожной карте указана необходимость пересматривать тариф на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТБО 1 раз в 2 года.

      В ближайшее время в Успенском районе необходимо рассчитать и утвердить нормы образования и накопления коммунальных отходов на 1 жителя, а также тарифы для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов. Далее каждые 2 года необходимо пересматривать нормы и устанавливать новый тариф.

      Определение участников рынка твердых бытовых отходов, осуществляющих сбор и транспортировку ТБО

      Компании по сбору и транспортировке ТБО определяют местные исполнительные органы посредством проведения конкурса (тендера). Местные исполнительные органы совместно с этими компаниями должны внедрить сбор платежей за услуги по транспортировке отходов в соответствии с установленным тарифом на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТБО.

      В соответствии с требованиями Экологического кодекса (статья 367) централизованная система сбора ТБО организовывается местными исполнительными органами посредством проведения конкурса (тендера) по определению участников рынка ТБО. Государственные закупки способом конкурса осуществляются в соответствии с главой 4 Закона РК "О государственных закупках", в котором установлены минимальные требования к участникам конкурса по сбору и транспортировке ТБО:

      - наличие регистрации в государственном электронном реестре разрешений и уведомлений, субъектов предпринимательства в сфере управления отходами (в соответствии с требованиями статьи 337 ЭК РК);

      - наличие в собственности и/или аренде транспортных средств, оснащенных спутниковыми навигационными системами;

      - наличие в собственности и/или аренде отапливаемых производственных помещений для стоянки, хранения, технического обслуживания и ремонта автотранспортных средств;

      - наличие квалифицированного управленческого и технического персонала для оказания услуг по вывозу ТБО;

      - субъекты предпринимательства, осуществляющие сбор и транспортировку ТБО, должны иметь договор с субъектами предпринимательства, осуществляющие сортировку отходов при доставке на сортировочный комплекс, либо производить сортировку самостоятельно;

      - субъекты предпринимательства, осуществляющие сбор и транспортировку ТБО, должны иметь договор с субъектами предпринимательства, осуществляющие восстановление и удаление неопасных отходов, а также в случае при доставке на сортировочный комплекс опасных составляющих коммунальных отходов;

      - субъекты предпринимательства, осуществляющие сбор и транспортировку ТБО, при доставке к субъектам предпринимательства, осуществляющим захоронение, договор с оператором полигона на прием отходов".

      Местные исполнительные органы Успенского района должны определить компании по сбору и транспортировке ТБО на конкурсной (тендерной) основе с подписанием договора, в котором установлен порядок, условия и график оказания услуг по сбору и вывозу коммунальных отходов из сельских округов и населенных пунктов района. В рамках данной Программы необходимо определить компанию по сбору и транспортировке ТБО село Успенка.

      Контракты на управление коммунальными отходами должны быть долгосрочными (минимум на 5-10 лет), что позволит субъектам по сбору и вывозу ТБО вкладывать собственные средства в развитие компаний, а мониторинг результатов деятельности компаний позволит увидеть и оценить результаты выполненных работ.

      Компании по сбору и транспортировке ТБО, выбранные на конкурсной (тендерной) основе, должны разработать оптимальные линии транспортировки отходов из населенных пунктов до их доставки на полигон.

      Организация специальных мест и проведение конкурса (тендера) для транспортировки крупногабаритных и строительных отходов, образующихся у населения

      Согласно пункту 19 Требований к раздельному сбору отходов (приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 2 декабря 2021 года № 482), местные исполнительные органы обязаны организовать площадку площадью не менее 12 квадратных метров, оснащенную покрытием и ограждением, для складирования строительных и крупногабаритных отходов, образующихся у физических лиц (жителей).

      Согласно СТ 3780–2022 "Отходы. Общие требования к площадкам размещения контейнеров" для организации раздельного сбора коммунальных отходов, местные исполнительные органы в населенных пунктах (на территории домовладений, организаций, культурно-массовых учреждений, зон отдыха) организуют место площадью не менее 12 м2 с покрытием и ограждением для строительных и крупногабаритных отходов, образующихся у физических лиц (жителей).

      Физические и юридические лица, выполняющие строительство или ремонт недвижимости, обязаны самостоятельно вывозить строительные и крупногабаритные отходы на специальные площадки, организованные местными исполнительными органами (аппаратами акимов сельских округов).

      Для выполнения данных требований районный акимат планирует организовать специальные участки для временного хранения крупногабаритных и строительных отходов, изыскивает возможность выделения бюджета и проведения конкурса (тендера) на организацию сбора и вывоза таких отходов с выделенных площадок.

      Вывоз крупногабаритных и строительных отходов не входит в тариф на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов, так как действующая методика тарифообразования этого не предусматривает.

      Для определения организации по транспортировке крупногабаритных и строительных отходов от населения местным исполнительным органам района необходимо организовать конкурс (тендер) на сбор и вывоз крупногабаритных и строительных отходов от населения за счет местного бюджета, согласно Закону РК "О государственных закупках".

      Местный исполнительный орган (аппарат акима Успенского района) района определит организацию, которая будет вывозить крупногабаритные и строительные отходы. Условия взаимодействия будут установлены технической спецификацией к типовому договору. Необходимо, чтобы вывозящая компания соответствовала уведомительному порядку и входила в реестр уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

      Вывоз крупногабаритных и строительных отходов будет осуществляться в срок не более трех суток с момента их размещения специализированным предприятием у которого имеется договор, заключенный с образователем отходов.

      На специально организованных местах сбор строительных отходов необходимо осуществлять одним из следующих способов: сбор в сменные бункеры и последующий вывоз автомобилями с системой мультилифт; сбор в мешки с последующей их загрузкой в бортовой или самосвальный автомобиль; складирование отходов навалом с последующей перегрузкой в бортовой или самосвальный автомобиль.

      Заключение договоров публичной оферты с физическими лицами и сбор платежей за услуги по транспортировке отходов

      Согласно статье 367 ЭК РК физические лица, проживающие в жилых домах, обязаны пользоваться централизованной системой на основании публичных договоров и оплачивать услуги за транспортировку отходов согласно утвержденным тарифам.

      Тарифы для населения на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение твердых бытовых отходов необходимо разработать и утвердить в ближайшее время.

      Правильная организация централизованной системы сбора и вывоза коммунальных отходов (наличие необходимого количества установленных контейнеров, своевременный вывоз отходов специализированными компаниями, выигравшими тендер) позволят улучшить сбор платежей за услуги по транспортировке отходов.

      Население района должно быть информировано о необходимости своевременной оплаты услуг специализированной компании по сбору и вывозу отходов.

      После определения субъекта по сбору и транспортировке ТБО в Успенском районе необходимо внедрить практику заключения договора публичной оферты с физическими лицами. Соглашение в форме публичной оферты будет доступно для ознакомления на веб-сайтах специализированных компаний, официальном сайте акимата района и в СМИ. Использование публичных договоров повысит объем сбора и оплаты за услуги по вывозу ТБО и обеспечит удобство для населения. На основе таких договоров будет осуществляться сбор платы.

      Специализированная организация для обслуживания физических и юридических лиц обеспечит абонентским отделом, работой диспетчерской службы по обслуживанию потребителей для решения оперативных вопросов по оказанию услуг по сбору и транспортировке коммунальных отходов.

      4.2 Организация регулярного вывоза коммунальных отходов

      Для обеспечения доступа населения к услугам сбора и регулярного вывоза коммунальных отходов необходимо обеспечить инфраструктуру:

      - закуп контейнеров, для внедрения раздельного сбора ТБО (сухая и мокрая фракции);

      - определение мест и соответствие контейнерных площадок для сбора ТБО санитарно-эпидемиологическим требованиям;

      - определение мест для организации площадок для складирования крупногабаритных и строительных отходов;

      - раздельный сбор опасных составляющих коммунальных отходов;

      - приобретение специализированного транспорта для сбора и регулярного вывоза коммунальных отходов.

      Закуп контейнеров, для внедрения раздельного сбора ТБО (сухая и мокрая фракции)

      Раздельный сбор отходов является основой успешного функционирования системы управления отходами в международной практике и обязательным требованием экологического законодательства Казахстана.

      В документе "требования к раздельному сбору отходов, в том числе к видам или группам (совокупности видов) отходов, подлежащих обязательному раздельному сбору с учетом технической, экономической и экологической целесообразности" (Об утверждении Требований к раздельному сбору отходов, в том числе к видам или группам (совокупности видов) отходов, подлежащих обязательному раздельному сбору с учетом технической, экономической и экологической целесообразности. Приказ и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 2 декабря 2021 года № 482) конкретизируется процесс раздельного сбора отходов.

      Согласно СТ 3780–2022 Отходы. Общие требования к площадкам размещения контейнеров для организации раздельного сбора коммунальных отходов, состав контейнеров для раздельного сбора отходов на площадке:

      - контейнер для электронных отходов;

      - контейнер для сбора РСО;

      - контейнер для отходов бумаги и картона;

      - контейнер для отходов батарей;

      - контейнер для пищевых отходов;

      - контейнер для стекла;

      - контейнер для пластиковых отходов.

      Если отсутствует возможность установки контейнеров для всех видов, допускается устанавливать контейнеры для "сухой" и "мокрой" фракции, за исключением контейнеров для опасных отходов, в том числе РСО.

      В Успенском районе для организации раздельного сбора отходов необходимо приобрести и установить по 2 (как минимум) контейнера для раздельного сбора отходов (сухая и мокрая фракции) на каждой контейнерной площадке.

      "Мокрая" фракция состоит из пищевых отходов, органики, смешанных отходов и отходов по характеру и составу схожие с отходами домашних хозяйств.

      "Сухая" фракция состоит из бумаги, картона, металла, пластика и стекла.

      Количество контейнеров определяется исходя из численности населения, норм накопления отходов, сроков их хранения и других необходимых факторов.

      Контейнер для раздельного сбора отходов должен быть промаркирован (надпись) на казахском и русском языках, включая:

      -информационную наклейку/надпись о собираемом виде (фракции) отходов;

      -данные о собственнике контейнера (наименование, телефон);

      -данные организации, обслуживающей контейнер.

      В случае нанесения маркировки на цветные контейнеры, она будет выполнятся контрастным цветом.

      Расчет необходимого количества контейнеров, которые необходимо закупить произведен, исходя из норм образования отходов (1,7 м3 в год на 1 жителя) и численности населения Успенского района (по каждому населенному пункту) при объеме одного контейнера - 1,1 м3 – Приложение 1.

      В рамках данной Программы (на 2025-2029 годы) необходимо закупить и установить контейнеры в селе Успенка в количестве 34 единиц (17 - для "сухой" фракции и 17 – для "мокрой" фракции).

      В перспективе для всех населенных пунктов Успенского района необходимо закупить и установить 268 контейнеров (134 - для "сухой" фракции и 134 – для "мокрой" фракции). Из них - 86 контейнеров при ежедневном сборе отходов и 182 – при еженедельном или ежемесячном сборе. Установленные в отдельных селах 10 контейнеров не учитываются, так как представляют собой самодельные баки, а не специальные контейнеры.

      Определение мест и соответствие контейнерных площадок для сбора ТБО санитарно-эпидемиологическим требованиям

      Расчетное количество контейнерных площадок в перспективе составляет – 134 единицы. Одна контейнерная площадка должна быть оборудована на 2 контейнера.

      В рамках данной Программы (на 2025-2029 годы) необходимо оборудовать контейнерные площадки в селе Успенка в количестве 17 единиц (Приложение 1).

      Контейнерные площадки Успенского района должны соответствовать установленным санитарно-эпидемиологическим требованиям ("Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления":

      - в населенных пунктах контейнерную площадку размещают на расстоянии не менее 25 м от жилых и общественных зданий, детских объектов, спортивных площадок и мест отдыха населения, исключая временные поселения (вахтовые поселки, нестационарные объекты и сооружения);

      - в основании площадки должно быть твердое асфальтированное или бетонное, устойчивое к температурным перепадам покрытие толщиной не менее 100 мм с уклоном в сторону свободного доступа к площадке;

      - по периметру, с трех сторон площадка ограждается сплошным материалом, устойчивым к резким климатическим изменениям и коррозии;

      - четвертая сторона площадки служит для обслуживания контейнеров, складирования отходов со свободным доступом для управляющей, обслуживающей организации и населения;

      - крыша, изготавливается из сплошного материала, устойчивого к резким климатическим изменениям и коррозии.

      После установки контейнеров и утверждения графика вывоза отходов, мусоровывозящей компании необходимо проводить наблюдения по заполняемости контейнеров, при необходимости дополнить количество контейнеров или увеличить количество вывозов.

      Собственник контейнеров организует их ремонт и замену непригодных к дальнейшему использованию контейнеров, принимает меры по обеспечению регулярной мойки, дезинфекции и дезинсекции (против мух и другого) мусороприемных камер, площадок и ниш под сборники (контейнеры), а также сборников отходов.

      Раздельный сбор и утилизации опасных составляющих коммунальных отходов

      Опасные составляющие коммунальных отходов (электронное и электрическое оборудование, ртутьсодержащие отходы, батарейки, аккумуляторы и прочие опасные компоненты) должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированным предприятиям (статья 365 ЭК РК).

      По требованиям ЭК РК местные исполнительные органы (аппарат акима Успенского района) должны предпринимать необходимые меры для предотвращения смешивания опасных отходов с другими категориями опасных отходов или другими отходами, веществами или материалами и несут ответственность за развитие инфраструктуры по обращению с коммунальными отходами.

      Ртутьсодержащие отходы (РСО)

      Местные исполнительные органы (аппарат акима Успенского района) должны организовать сбор РСО у населения района и обеспечить:

      - контроль за установкой и обслуживанием специальных универсальных контейнеров, устанавливаемых для сбора РСО, образовавшихся у населения;

      - контроль и организацию деятельности органов управления объектом кондоминиума, которые обязаны обеспечивать меры по сохранности специальных универсальных контейнеров, осуществлять взаимодействие со специализированным предприятием, обслуживающим контейнеры, обеспечивать свободный доступ к ним, вести разъяснительную работу с жильцами, не допускать складирование в контейнер посторонних предметов, наклеивание на контейнер посторонних реклам, объявлений;

      - организацию переработки ртутьсодержащих энергосберегающих ламп, находившихся в употреблении у населения путем выделения средств для приобретения работ (услуг) специализированных предприятий на реализацию комплекса мер по демеркуризации для населения и на ремонт (замену) контейнеров для РСО.

      Приобретение работ (услуг) специализированных предприятий на реализацию комплекса мер по демеркуризации для населения и на ремонт (замену) контейнеров для РСО местные исполнительные органы должны проводить посредством конкурса (тендера) (ЭК РК, Закон РК "О государственных закупках" (Глава 4), Правила управления коммунальными отходами (приказ и.о. МЭГПР РК от 28 декабря 2021 года № 508).

      В настоящее время в Успенском районе отсутствуют специальные универсальные контейнеры для сбора РСО. Требуется на каждой контейнерной площадке установить контейнеры для РСО. Кроме того, местные исполнительные органы должны проводить информационно-разъяснительную работу с населением о необходимости и преимуществах раздельного сбора отходов и прямом предназначении установленных для этих целей контейнеров.

      Отходы электронного и электрического оборудования (ОЭЭО)

      ОЭЭО относятся к опасным отходам. В их составе содержатся такие токсичные вещества и соединения, как кадмий, свинец, сурьма, ртуть, которые оказывают негативное влияние на здоровье человека и окружающую среду.

      Система сбора ОЭЭО у населения включает следующие меры:

      - открытие стационарных или передвижных пунктов/точек сбора опасных бытовых отходов, таких как электронное и электрическое оборудование. Пункты приема могут быть созданы в торговых точках, осуществляющих реализацию указанных товаров. В качестве отходов принимаются: бытовая техника (телевизоры, магнитофоны, электрические игрушки, утюги, батарейки, фены, кухонное оборудование, включая холодильники); офисная техника (компьютеры и комплектующие, сотовые телефоны, планшеты, копировальные аппараты, сканеры, тонеры).

      - информирование населения об организованных пунктах приема отходов и пропаганда безопасного обращения с ними.

      - сотрудничество с АО "Жасыл Даму", осуществляющим функции оператора расширенной ответственности производителя (далее – Оператор РОП) с целью покрытия части расходов на сбор и утилизацию отходов.

      Большое значение имеет информационно-разъяснительная работа с населением об опасном воздействии электронных отходов и существующих системах сбора и переработки отходов, которую должны проводить местные исполнительные органы. Зачастую, население не осознает всю серьезность последствий, к которым ведет попадание ОЭЭО на полигоны в общем потоке ТБО. Жителям района также необходимо доводить информацию о существующих пунктах сбора отработанного электронного и электрического оборудования.

      Раздельный сбор и восстановление опасных составляющих коммунальных отходов у юридических лиц

      Опасные оставляющие коммунальных отходов, образующиеся у юридических лиц вне зависимости от вида деятельности, должны собираться раздельно и передаваться на восстановление специализированными организациями (статья 365 ЭК РК).

      Местные исполнительные органы (аппарат акима Успенского района) должны проводить разъяснительную работу с юридическими лицами района о необходимости заключения договоров со специализированными предприятиями на оказание услуг по управлению опасными отходами и контролировать этот процесс.

      Раздельный сбор органических отходов и их восстановление, в том числе путҰм компостирования

      К органическим отходам относятся биоразлагаемые отходы растительного и животного происхождения.

      Согласно требованиям статье 365 ЭК РК местные исполнительные органы обеспечивают соблюдение экологических требований при обращении с коммунальными отходами путем стимулирования раздельного сбора органических отходов и их использования.

      Из органических отходов производится компост - органическое удобрение, которое можно использовать в качестве энергии. Оно не загрязняет окружающую среду и является частью естественного цикла.

      Правилами управления коммунальными отходами (пункт 19) установлено, что местные исполнительные органы районов, сел, поселков, сельских округов должны проводить информационные кампании для населения по внедрению компостирования органических отходов в секторе индивидуальной жилой застройки (частный сектор).

      Основной технологией получения компоста является компостирование - ускоренное контролируемое разложение отходов, в результате которого получается биоорганическое удобрение. Внешне получаемый компост похож на обычную землю и может использоваться в самых разных сферах.

      Компостирование органических отходов может происходить как непосредственно в домашних хозяйствах, так и централизованно. Непосредственно в домашних хозяйствах компостирование происходит либо просто в компостных ямах, либо с применением специальных компостирующих аппаратов. Образуемый компост можно использовать для нужд сельского хозяйства и при рекультивации мест временного хранения отходов.

      В школах, больницах, столовых, кафе, где образуется большое количество биоразлагаемых отходов и имеется подсобное хозяйство, компостирование может производиться в индивидуальном порядке.

      Задачей местных исполнительных органов является проведение информационно-разъяснительной работы среди населения и юридических лиц по применению компостирования и пропаганда опыта использования органических удобрений.

      Приобретение специализированного транспорта для вывоза коммунальных отходов

      Приобретение специализированного транспорта для вывоза коммунальных отходов является основой для успешного функционирования системы управления отходами.

      Согласно статье 365 (п.5) ЭК РК местные исполнительные органы обеспечивают организацию регулярного вывоза коммунальных отходов. Для организации своевременного вывоза ТБО необходимо закупить специально оборудованные транспортные средства, предназначенных для транспортировки ТБО - мусоровозы.

      За один день в районе накапливается 55,7 м3 отходов. Вместимость 1 мусоровоза составляет 20-22 м3 отходов. В перспективе необходимо закупить 2 мусоровоза для сбора и вывоза ТБО.

      В рамках данной Программы необходимо организовать сбор и вывоз отходов из села Успенка. В селе Успенка за день образуется 18,6 м3 отходов. Достаточно закупить 1 мусоровоз.

      Необходимо установить график вывоза коммунальных отходов из населенных пунктов (ежедневно, еженедельно, либо ежемесячно для отдаленных и малочисленных сел). Отсутствие необходимого количества мусоровозов может повлечь за собой задержку в выполнении графиков вывоза отходов и создание неудобств для жителей. Приобретенные транспортные средства будут переданы в доверительное управление компании, выбранной через проведение конкурса (тендера) и занимающейся сбором и транспортировкой ТБО.

      Предлагаемый график вывоза коммунальных отходов в Успенском районе:

      Необходимо оптимизировать количество сельских свалок, оставить свалки в пяти селах: Успенка, Константиновка, Конырозек, Лозовое, Қызылағаш. В селе Успенка необходимо построить полноценный полигон ТБО. Территории мест захоронения отходов в селах Константиновка, Конырозек, Лозовое, Қызылағаш необходимо оформить как полигоны по механизму единовременного/единоразового упрощения требований к действующим полигонам ТБО/местам захоронения отходов (в сельских населенных пунктах). Критерии по узаконению и упрощению требований к сельским полигонам сейчас рассматриваются в Министерстве экологии и природных ресурсов РК. Территории мест захоронения отходов в остальных селах необходимо рекультивировать.

      Сокращение количества мест захоронения отходов позволит существенно сократить негативное влияние свалок на окружающую среду и здоровье населения, а также освободить полезные площади земли.

      Из сел, находящихся на расстоянии порядка 20 км от указанных мест, вывоз ТБО осуществлять ежедневно: из сел Успенка, Белоусовка, Травянка – на полигон село Успенка; Константиновка, Равнополь, Таволжан – на полигон село Константиновка; Конырозек, Новопокровка, Дмитриевка, Вознесенка, Надаровка, Чистополь – на полигон село Конырозек; Лозовое – на полигон село Лозовое; Кызылагаш, Ольховка – на полигон село Кызылагаш.

      Еженедельно осуществлять вывоз из сел: Козыкеткен – на полигон село Успенка; Галицкое – на полигон село Конырозек; Богатырь, Ковалевка – на полигон село Лозовое.

      Один раз в месяц осуществлять вывоз из отдаленных сел: Тимирязево - на полигон Кызылагаш; Каратай - на полигон село Лозовое.

      Здесь необходимо создать площадки для временного хранения отходов, отвечающие санитарно-эпидемиологическим и экологическим требованиям и перегрузочные пункты.

      Для минимизации затрат на транспортировку коммунальных отходов принимается минимальная частота вывоза отходов, соответствующая при этом установленным санитарным и природоохранным требованиям.

      На начальном этапе в сельских округах коммунальные отходы будут вывозиться согласно утвержденному графику путем объезда улиц, домов. После установки контейнерных площадок и контейнеров, вывоз будет осуществляться с контейнерных площадок.

      При бестарном методе транспортировки коммунальных отходов: отходы выставляются в соответствии с действующими санитарными нормами и правилами, вдоль улицы только в дни сбора и транспортировки (вывоза) согласно графику, утвержденному местным акиматом, до прибытия специализированной техники.

      График вывоза будет составлен после определения специализированной организации по сбору и транспортировке коммунальных отходов и утвержден местным исполнительным органом с учетом мнения населения.

      Для определения количества отходов, накапливаемых за год, необходимо вести постоянный (ежедневный) учет количества собранных и вывезенных отходов.

      Создание системы сортировки, переработки и восстановления коммунальных отходов

      Система сортировки, переработки и восстановления коммунальных отходов в Успенском районе отсутствует.

      Вместе с тем переработка и восстановление ТБО развиты в Павлодарской области. Например, в городе Павлодар специализированными предприятиями - утилизаторами отходов являются ТОО "КазЭкоПром", ТОО "ЕР-АгроСервис", ТОО "ЭКО ГОЛД", ИП "Уйсимбаева Мадина Бердибаевна", ТОО "Спецмашин", ИП "Корабаев Азамат Серикболатулы", ИП Завадин, ИП Бертебаева, ИП Тулебаев Д.Ж.

      В Экибастузе: ТОО "Tazalyk EK", ТОО Полигон ЭК, ИП Шакаров, ТОО ПромВторСырье.

      Переработкой вторичного сырья, включая автокомпоненты, в области занимаются: ИП Попов И.А. (г. Павлодар) - пластик; ТОО Завод Гофротара (г. Павлодар) - макулатура; ТОО "Inter rubber recycling" (г. Павлодар) - легковые и грузовые шины; ТОО "ЭкоГолд" (г. Павлодар) - легковые и грузовые шины; ТОО "Тандем ПВ" (г. Павлодар) -отработанные аккумуляторные батареи.

      В городе Павлодаре одним из крупных перерабатывающих предприятий по управлению вторичным сырьем является ИП Попов И.А., который организует сортировку и переработку отходов пластика в гранулы для дальнейшей реализации, мощность предприятия до 800 тонн в год. ИП Попов И.А. также сортирует макулатуру, стекло, жестяную тару. Имеется потенциал дальнейшего расширения производства переработки отходов.

      На территории ТОО "Спецмашин" производится сортировка пластиковых отходов и их вторичное использование. На предприятии изготавливаются мешки для сбора мусора, щетки для уборочной техники, ПЭТ/ПЭНД гранулы.

      Задачей местных исполнительных органов Успенского района является взаимодействие с такими областными предприятиями, заключение с ними договоров на вывоз, утилизацию или переработку отходов.

      Местные исполнительные органы должны взаимодействовать и со всеми предприятиями и представителями местного бизнес сообщества, которые осуществляют деятельность на территории района, с целью выявления их возможностей организации и развития переработки коммунальных отходов на местах.

      4.3 Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов

      Строительство нового полигона ТБО

      Задача, которую необходимо решить в ближайшие годы (в рамках данной Программы) – строительство полигона ТБО в селе Успенка. Этот вопрос неоднократно поднимался в районе, предварительно были установлены сроки – начать строительство полигона в 2026 году. Необходимо решить вопрос со строительством полигона в ближайшее время, так как мусорная свалка села Успенка растянулась на многие километры вдоль трассы Павлодар-Новосибирск и представляет собой угрозу окружающей среде и здоровью населения.

      Требования для полигонов ТБО установлены в следующих документах: ЭК РК (глава 25), Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления" (приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020); СТ РК 3696-2020. Полигоны для твердо-бытовых отходов малой мощности. Требования. СН РК 1.04-15-2013 Полигоны для твердых бытовых отходов.

      В рамках Программы необходимо также оформление свалок в селах Константиновка, Конырозек, Лозовое, Кызылагаш как полигонов по механизму единовременного/единоразового упрощения требований к действующим полигонам ТБО/местам захоронения отходов (в сельских населенных пунктах).

      В перспективе необходима оптимизация, закрытие и рекультивация остальных сельских свалок.

      Создание мусороперегрузочных пунктов для отдаленных и малочисленных сельских округов

      В Успенском районе имеются отдаленные от предлагаемых полигонов ТБО села: Тимирязево и Каратай.

      Для оптимизации управления коммунальными отходами и уменьшения необходимого количества свалок, а также с целью обеспечения более эффективной системы утилизации отходов необходимо рассмотреть возможность создания мусороперегрузочных пунктов для этих сел. Необходимо построить площадки для временного хранения отходов, которые будут соответствовать санитарно-эпидемиологическим требованиям.

      Мусороперегрузочные пункты будут выполнять следующие функции:

      Временное хранение отходов: возможность временного хранения коммунальных отходов до их дальнейшей переработки или захоронения, сроком до шести месяцев.

      Сортировка отходов: сортировка отходов необходима с целью выделения материалов, которые могут быть подвергнуты переработке, и отделение их от тех, которые должны быть захоронены.

      Оптимизация транспортировки: мусороперегрузочные пункты позволят оптимизировать процесс транспортировки отходов из отдаленных сельских населенных пунктов к месту окончательного захоронения.

      Такие меры будут способствовать более эффективному управлению отходами и снижению негативного воздействия на окружающую среду.

      Разработка плана рекультивации, поэтапная рекультивация и восстановление земель сельских свалок

      После оптимизации мест размещения отходов и приведения их к форме полигонов необходимо поэтапно рекультивировать территории остальных сельских свалок.

      Технические решения по рекультивации свалок принимаются в зависимости от функционального назначения и использования территории после рекультивации.

      Ликвидация стихийных свалок

      По данным космического мониторинга - Геопортала АО "НК "Қазақстан Ғарыш Сапары" в 2023 году экологи обнаружили 167 несанкционированных свалок в Павлодарской области. К сегодняшнему дню ликвидировали большую часть, однако, стихийные свалки в области, в том числе в Успенском районе, образуются снова.

      Решение проблем по образованию, ликвидации и недопущению стихийных свалок требует кардинальных и решительных действий с вовлечением всех заинтересованных сторон, в том числе местных государственных органов. Акимату Успенского района необходимо наладить тесное сотрудничество с общественными организациями и экоактивистами для оперативного выявления стихийных свалок и принятия консолидированных решений.

      Существующая общепринятая методика обезвреживания свалки включает следующие этапы: определение степени опасности свалки; оценка альтернативных вариантов; разработка технологии обезвреживания и рекультивации.

      Основой мерой по предотвращению образования новых свалок является максимальный охват населения Успенского района услугами по сбору и транспортировке отходов и профилактическая работа с субъектами малого и среднего бизнеса по безопасному обращению с отходами.

      4.4 Повышение уровня культуры и заинтересованности населения в рациональной системе сбора, утилизации и переработки коммунальных отходов, в том числе в области раздельного сбора отходов

      Эффективное управление отходами, в том числе заинтересованность в раздельном сборе отходов, во многом зависит от экологического просвещения населения.

      Этого требует и экологическое законодательство. В соответствии с Приказом и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 28 декабря 2021 года № 508 "Об утверждении правил управления коммунальными отходами" (далее – Правила) местные исполнительные органы районов, городов районного и областного значения, городов республиканского значения, столицы, сел, поселков, сельских округов проводят информационные кампании для населения по осведомлению о рациональной системе сбора, утилизации и переработки коммунальных отходов, включая раздельный сбор вторичных ресурсов (сырья), предотвращение несанкционированного сжигания компонентов коммунальных отходов (бумага, пластик, органические отходы и другое) и внедрения компостирования органических отходов в секторе индивидуальной жилой застройки (частный сектор).

      Работа местных исполнительных органов заключается в организации информационных компаний со стороны СМИ, телевидения, создании видеороликов, издании и распространении буклетов и других информационных материалов, рассказывающих об экологических и экономических аспектах управления отходами, формирующих у населения интерес к проблемам охраны окружающей среды от негативного воздействия отходов. Эффективным будет проведение акций, конкурсов, массового сбора макулатуры среди учебных заведений, приема специализированными предприятиями одежды, вещей, бытовой техники, батареек от населения.

      Акимат Успенского района должен проводить информационно-разъяснительную работу по реализации государственного социального заказа в рамках Закона РК "О государственном социальном заказе, государственном заказе на реализацию стратегического партнерства, грантах и премиях для неправительственных организаций в Республике Казахстан" (далее - Закон), одной из сфер которого является охрана окружающей среды (статья 5).

      Согласно данному Закону НПО, включенным в базу данных неправительственных организаций (статья 6-1) на основе конкурсного отбора предоставляются государственные гранты на проведение информационной работы с населением по обращению с коммунальными отходами.

      НПО, получившее грант, разрабатывает план информационной работы с населением по обращению с коммунальными отходами в ключевых группах общественности, к которым относятся:

      - образовательные учреждения: педагогический состав, технический персонал, ученики;

      - детские сады: воспитатели и дети;

      - юридические лица: медицинские учреждения, дома культуры, торговые центры, магазины;

      - волонтеры, группы активистов и НПО;

      - сотрудники местных исполнительных органов;

      - работающее и неработающее (домохозяйки, пенсионеры, дети).

      План информационной работы включает в себя:

      - информирование населения по заключению публичных договоров, оплате за услуги по сбору и транспортировке ТБО согласно утвержденным тарифам;

      - публикации в местных СМИ о способах безопасного обращения с отходами. В местных газетах и журналах предлагается размещать статьи, направленные на ознакомление общественности о проблемах, связанных с управлением отходами, и с требованиями, по правильному обращению с отходами;

      - распространение брошюр о компостировании пищевых отходов в домах;

      - информирование о созданных специальных местах для сбора РСО, ОЭЭО, медицинских, строительных и крупногабаритных отходов, образующихся у физических лиц (жителей);

      - экологические акции в школах, разъясняющие порядок сортировки отходов на дому и раздельное складирование в контейнеры для пластика, стекла и макулатуры;

      - информирование по предотвращению несанкционированного сжигания коммунальных отходов;

      - проведение ежегодного социологического опроса в целях оценки уровня удовлетворенности населения экологическим качеством жизни;

      - ознакомительные визиты на полигоны ТБО для школьников;

      - создание волонтерских клубов в школах с целью пропаганды и общественного контроля за деятельностью по управлению отходами.

      Местные исполнительные органы (аппарат акима Успенского района) должны координировать всю информационно-просветительскую работу среди населения района и работать в тесном сотрудничестве с НПО, общественными объединениями.

5. НЕОБХОДИМЫЕ РЕСУРСЫ

      Источниками финансирования Программы по управлению отходами Успенского района могут быть:

      - средства государственного, областного и местного бюджета;

      - прямые иностранные и отечественные инвестиции;

      - субсидирование системы сбора и транспортировки отходов Оператором РОП;

      - гранты международных финансовых экономических организаций или стран-доноров;

      - кредиты банков второго уровня, и другие, не запрещенные законодательством Республики Казахстан источники.

      Согласно требованиям статьи 29 ЭК РК финансовые затраты на реализацию настоящей Программы и выполнение намеченных природоохранных мероприятий планируется осуществлять за счет бюджетных средств. Такой механизм позволяет использовать средства в объеме не менее суммы платы за негативное воздействие на окружающую среду, поступившей в местный бюджет в течение трех лет, предшествовавших году разработки и утверждения Программы.

      Предварительные финансовые затраты на реализацию настоящей Программы составляют порядка 65 млн. тенге (Таблица 9).

      Таблица 9 - Предварительные финансовые затраты на реализацию Программы управления отходами в Успенском районе

№ п/п

Наименования мероприятия

Необходимые затраты
тенге

1

Расчет и пересмотр норм образования и накопления отходов

3 000 000

2

Расчет и утверждение тарифов на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТБО. Экономически обоснованный и своевременный пересмотр этих тарифов.

2 000 000

3

Закуп специализированного транспорта для сбора и вывоза коммунальных отходов села Успенка в количестве 1 единицы

40 000 000

4

Закуп и установка контейнеров для раздельного сбора ТБО "сухая" и "мокрая" фракции в селе Успенка (34 ед.)

3 060 000

5

Организация контейнерных площадок в селеУспенка (17 ед.)

3 400 000

6

Закуп дробилки для КГО и строительных отходов

10 000 000

7

Проведение конкурса на получение государственного социального заказа среди НПО по повышению осведомленности населения экологически безопасному обращению с коммунальными отходами

4 000 000


ИТОГО:

65 460 000

      Мероприятия по реализации Программы управления коммунальными отходами Успенского района необходимо включить в План мероприятий по охране окружающей среды Павлодарской области, который разрабатывается областным акиматом на трехлетнюю перспективу на основании требований законодательства по типовому перечню мероприятий по охране окружающей среды (ЭК РК - приложение 4).

      К мероприятиям по обращению с отходами относятся:

      - внедрение технологий по сбору, транспортировке, обезвреживанию, использованию и переработке любых видов отходов, в том числе бесхозяйных;

      - строительство, реконструкция заводов, цехов и производств, приобретение и эксплуатация установок:

      полигонов для складирования любых видов отходов;

      по сбору, транспортировке, переработке, сортировке, утилизации и захоронению отходов;

      по сбору и переработке вторичных материальных ресурсов;

      по получению сырья или готовой продукции, связанных с извлечением полезных компонентов из отходов;

      - реконструкция, модернизация оборудования и технологических процессов, направленных на минимизацию объемов образования и размещения отходов.

6. ПЛАН МЕРОПРИЯТИЙ ПО РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

      Для реализации целей и задач настоящей Программы составлен План мероприятий по созданию эффективной системы управления отходами в Успенском районе (Приложение 2).

      В Плане определены необходимые мероприятия, временные рамки для их реализации и завершения, требующиеся ресурсы и ответственные за выполнение мероприятий. Мероприятия сгруппированы по задачам и направлены на создание наиболее эффективной модели управления отходами.

      В Плане мероприятий обеспечен комплексный подход к вопросам сбора, транспортировки, переработки отходов и координации работ всех ответственных исполнителей Программы с целью достижения ожидаемых результатов.

      Программа управления отходами разработана для Успенского района в целом на перспективу после 2029 года. План мероприятий разработан для села Успенка на период 2025 - 2029 годы.

      План мероприятий может быть откорректирован в случае, если в результате мониторинга была выявлена невозможность достижения поставленных целей, задач и целевых показателей. В этом случае определяются иные мероприятия и принимаются меры по решению проблемных вопросов.

      За реализацию Плана отвечает заказчик Программы - КГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог Успенского района" акимата Успенского района Павлодарской области", который осуществляет следующие функции:

      1) обеспечивает единый централизованный подход к решению задач в сфере управления коммунальными отходами на территории Успенского района, координируя действия всех исполнителей Программы;

      2) взаимодействует с исполнительными органами Павлодарской области по предоставлению субсидий из областного бюджета на реализацию Программы;

      3) взаимодействует с акиматами сельских округов района, индивидуальными предпринимателями, физическими лицами по вопросам реализации мероприятий Программы;

      4) проводит мониторинг реализации мероприятий Программы, выносит результаты мониторинга для обсуждения на заседаниях Общественного совета;

      5) осуществляет корректировку мероприятий, целевых показателей, финансовых средств на реализацию мероприятий Программы на основании обоснованных предложений о необходимости внесения соответствующих изменений в Программы;

      6) принимает участие в проверках хода реализации мероприятий Программы;

      7) размещает Программу и информацию о ходе реализации мероприятий Программы на официальном сайте акимата Успенского района.

7. МОНИТОРИНГ РЕАЛИЗАЦИИ ПРОГРАММЫ

      Мониторинг осуществляется в целях контроля за реализацией Программы.

      Контроль за реализацией Программы осуществляет на постоянной основе заместитель первого руководителя местных исполнительных органов, ответственного за реализацию государственной политики в области управления коммунальными отходами.

      Мониторинг (постоянное отслеживание хода работ в рамках Программы) проводится непрерывно для сравнения, текущего состояния дел с планом. В ходе мониторинга сравниваются запланированная деятельность и результаты с фактическими данными. Мониторинг мероприятий позволяет отслеживать использование вложений и ресурсов, а также прогресс в осуществлении деятельности и обеспечении промежуточных результатов. По результатам мониторинга в программу могут быть внесены изменения.

      Результаты мониторинга отражаются в отчете по реализации Программы. В отчете излагается описание реализованных мероприятий, достигнутые результаты, фактические объемы финансовых средств, направленных на их реализацию, а также причины невыполнения мероприятий и отсутствия результатов, запланированных на отчетный период.

      Отчет по мониторингу реализации Программы предоставляется всем заинтересованным и затронутым сторонам и размещается на интернет - ресурсе акимата Успенского района. Промежуточный отчет - один раз в полгода до 15 июля текущего года и годовой отчет - до 30 января следующего года. Годовой отчет формируется по итогам предыдущего года.

8. ОЖИДАЕМЫЙ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКИЙ ЭФФЕКТ

      Мероприятия, указанные в Программе, направлены на создание условий для снижения негативного воздействия отходов на окружающую среду и здоровье населения Успенского района.

      В связи с тем, что в районе отсутствует какая-либо система сбора и вывоза коммунальных отходов и ее необходимо создать "с нуля", разработанные мероприятия в основном направлены на реализацию в селе Успенка. После их внедрения и организации положительной практики они будут перенесены на другие населенные пункты района.

      В результате реализация мероприятий, предусмотренных Программой и Планом, будут выполнены следующие задачи:

      - создана и функционирует необходимая инфраструктура по управлению отходами в селе Успенка: построены контейнерные площадки, закуплены и установлены контейнеры, закуплен специальный транспорт для сбора и вывоза ТБО;

      - внедрен раздельный сбор отходов: установлены контейнеры для раздельного сбора, определены точки для сбора опасных составляющих отходов (РСО, ОЭЭО, медицинских), определены площадки для сбора строительных и крупногабаритных отходов;

      - определена компания по сбору и транспортировке ТБО;

      - достигнут 100% охват населения сбором и вывозом коммунальных отходов;

      - уменьшены объемы отходов, направляемых на захоронение;

      - построен полигон ТБО, отвечающий санитарным и экологическим нормам;

      - ликвидированы стихийные свалки;

      - повышены осведомлҰнность населения в вопросах управления отходами и заинтересованность в раздельном сборе отходов.

      Экономический эффект заключается в предотвращении экологически опасных ситуаций и снижении воздействия на окружающую среду отходами потребления.

      Социальный эффект состоит в сохранении и улучшении экологических условий жизнедеятельности населения Успенского района, что способствует сохранению здоровья, снижению риска заболеваний, обусловленных воздействием фактора загрязнения окружающей среды.

  Приложение 1

Предварительный расчет необходимого количества контейнеров
и контейнерных площадок для повышения охвата сбором
и вывозом коммунальных отходов в Успенском районе

      Норма образования отходов - для Успенского района не установлена. По данным КГУ "Отдел жилищно-коммунального хозяйства, пассажирского транспорта и автомобильных дорог Успенского района" средняя норма образования отходов составляет порядка 1,7 м3 на одного человека.

      Объем контейнера - 1.1 м3

      Предлагаемые схемы вывоза отходов:

      1. Ежедневный вывоз: Успенка, Белоусовка, Травянка, Константиновка, Равнополь, Таволжан, Конырозек, Новопокровка, Дмитриевка, Вознесенка, Надаровка, Чистополь, Лозовое, Қызылағаш, Ольховка

      2. Еженедельный вывоз: Козыкеткен, Галицкое, Богатырь, Ковалевка

      3. Вывоз один раз в месяц и перегрузочные пункты для отдаленных сел: Тимирязево, Каратай

Наименование села/города

Население

Образование на село/город м3/год

Образование на село/город м3/день

Образование на село/город м3/неделю

Количество контейнеров при еженедельном вывозе

Количество контейнерных площадок

Количество контейнеров при ежедневном вывозе

Количество контейнерных площадок

Полигон для вывоза

Ежедневно

Успенка

3983

6771,1

18,6

129,9

336

118

34

17

Успенка

Белоусовка

290

493,0

1,35

9,45

18

9

2

1

Успенка

Травянка

46

78,2

0,23

1,63

4

2

2

1

Успенка

Константиновка

1094

1859,8

5,1

35,67

64

32

10

5

Константиновка

Равнополь

350

595,0

1,63

11,4

20

10

4

2

Константиновка

Таволжан

429

729,3

2,0

14,0

26

13

4

2

Константиновка

Конырозек

490

833,0

2,28

16,0

30

15

4

2

Конырозек

Новопокровка

362

615,4

1,68

11,8

22

11

4

2

Конырозек

Дмитриевка

114

193,8

0,53

3,7

6

3

2

1

Конырозек

Вознесенка

283

481,1

1,32

9,23

18

9

2

1

Конырозек

Надаровка

53

90,1

0,25

1,73

4

2

2

1

Конырозек

Чистополь

18

306,0

0,84

5,87

2

1

2

1

Конырозек

Лозовое

784

1332,8

3,65

25,56

46

23

8

4

Лозовое

Қызылағаш

338

574,6

1,57

11,02

20

10

4

2

Кызылагаш

Ольховка

80

136,0

0,37

2,6

4

2

2

1

Кызылагаш

Еженедельно

Козыкеткен

405

688,5

1,89

13,2

24

12

4

2

Успенка

Галицкое

1150

1955

5,36

37,5

68

34

10

5

Конырозек

Богатырь

271

460,7

1,26

8,83

16

8

2

1

Лозовое

Ковалевка

531

902,7

2,7

18,86

34

17

6

3

Лозовое

1 раз в месяц

Тимирязево

257

436,9

1,2

8,38

16

8

2

1

Кызылагаш

Каратай

407

691,9

1,9

13,27

24

12

4

2

Лозовое

  Приложение 2

План мероприятий по реализации Программы по управлению
коммунальными отходами Успенского района на 2025 - 2029 годы

№ п/п

Наименование
мероприятия

Форма
завершения

Срок исполнения

Ответственные
за исполнение

Необходимые затраты, тенге

Источники
финансирования

1

2

3

4

5

6

7

Цель - Организация системы управления коммунальными отходами на территории Успенского района в соответствии с требованиями экологического законодательства

Задача 1. Создание организационно-административного управления

1.1

Определение компании по сбору и транспортировке ТБО посредством проведения конкурса (тендера) в селе Успенка с подписанием договора, в котором установлены порядок, условия и график оказания услуг по сбору и вывозу коммунальных отходов

Договор

2025-2026

Акимат района, акимат Успенского сельского округа

-

Не требуется

1.2

Расчет норм образования и накопления отходов.
Пересмотр норм образования и накопления отходов.

Решение районного
маслихата

2025
2027

Акимат района

1 500 000
1 500 000

Местный бюджет

1.3

Разработка и согласование графика вывоза коммунальных отходов из населенных пунктов с учетом мнения населения

График

2025-2028

Акимат района, акиматы сельских округов специализированная компания

-

Не требуется

1.4

Организация сбора платежей от физических лиц, пользующихся централизованной системой сбора ТБО по утвержденным тарифам за услуги по сбору и транспортировке ТБО

Информация в акимат района

2025-2029

Специализированная компания по сбору и транспортировке ТБО

-

Не требуется

1.5

Расчет и утверждение тарифа на сбор, транспортировку, сортировку и захоронение ТБО.
Экономически обоснованный пересмотр тарифа

Решение районного
маслихата

2025
2027

Акимат района

1 000 000
1 000 000

Местный бюджет

1.6

Размещение утвержденной Программы на Интернет-ресурсе сайта акимата района

Размещение Программы на сайте

2025

Акимат района

-

Не требуется

1.7

Мониторинг реализации Программы

Отчет по результатам мониторинга

2 раза в год

Акимат района

-

Не требуется

Задача 2. Организация системы сбора и вывоза отходов в целом

2.1

Закуп специализированного транспорта для сбора и вывоза коммунальных отходов для села Успенка в количестве 1 ед.

Акт приема и передачи

2025-2026

Акимат Успенского сельского округа

40 000 000

Местный бюджет

2.2

Закуп и установка контейнеров для раздельного сбора ТБО "сухая" и "мокрая" фракции для села Успенка в количестве 34 ед.

Акт приема-передачи

2025-2027

Акимат Успенского сельского округа

3 060 000

Местный бюджет

2.3

Организация раздельного сбора и восстановления опасных составляющих ТБО

Договор

2025-2029

Акимат района, акимат Успенского сельского округа, акиматы сельских округов

-

Частные инвестиции

2.4

Организация раздельного сбора органических коммунальных отходов и их восстановления, в том числе путем компостирования

Отчет

2025-2027

Акимат района, акиматы сельских округов, НПО

-

Бизнес

2.5

Организация контейнерных площадок в селе.Успенка в количестве 17 ед.

Акт приема-передачи

2026-2027

Акимат Успенского ельского округа, специализированная компания

3 400 000

Местный бюджет

2.6

Определение площадок для складирования строительных и крупногабаритных отходов

Информация в акимат района

2025-2026

Акимат района, акимат Успенкого сельского округа

-

Местный бюджет

2.7

Закуп дробилки для КГО и строительных отходов

Акт приема-передачи

2028

Акимат района

10 000 000

Местный бюджет

Задача 3. Обеспечение безопасного захоронения коммунальных отходов

3.1

Строительство полигона ТБО в селе Успенка

Акт приемочной комиссии

2026-2029

Акимат района,
Акимат Успенского сельского округа

Сумма будет рассчитана после разработки проектно-сметной документации

Местный бюджет
Областной бюджет

3.2

Поэтапная рекультивация и восстановление земель сельских свалок

Акт приемочной комиссии

2027-2028

Акиматы сельских округов

Сумма будет рассчитана после разработки плана рекультивации

Местный бюджет

3.3

Ликвидация и рекультивация свалок

Акт выполненных работ

2025-2026

Акимат района

Сумма будет рассчитана после выявления свалок

Местный бюджет

Задача 4. Повышение уровня культуры и заинтересованности населения в рациональной системе сбора, утилизации и переработки коммунальных отходов, в том числе в области раздельного сбора отходов

4.1

Проведение конкурса на получение государственного социального заказа среди НПО по повышению осведомленности населения экологически безопасному обращению с коммунальными отходами

Договор о государственном социальном заказе с НПО

2025
2027

Акимат района

4 000 000

Местный бюджет

4.2

Повышение экологической культуры и осведомленности населения по управлению ТБО: информационные кампании, разработка информационных материалов, видеоролики, проведение встреч с населением, субботников, создание волонтерских клубов среди школьников, публикации в местных СМИ, и другие интернет ресурсы.

Акт выполненных работ

2025-2029

Акимат района, акиматы сельских округов , НПО

Бюджет, выделенный НПО в рамках государственного социального заказа

4.3

Проведение акций, конкурсов, массового сбора макулатуры среди учебных заведений, приема специализированными предприятиями одежды, вещей, бытовой техники, батареек от населения

Отчет

1 раз в квартал

Акимат района, акиматы сельских округов

Бюджет, выделенный НПО в рамках государственного социального заказа

      *Необходимые затраты и суммы расходов по источникам финансирования будут корректироваться с учетом утверждения и уточнений республиканского и местного бюджетов на соответствующий финансовый год в соответствии с законодательством Республики Казахстан

  Приложение 3

Оценка состояния свалок ТБО, контейнерных площадок
и контейнеров для отходов в Успенском районе



 

Бак для сбора отходов установлен вместо специального контейнера в селе Успенка.
Рекомендации: необходимо закупить и установить контейнеры объемом 1,1 м3 для "мокрой" и "сухой" фракциям, или заглубленные. Согласно СТ 3780–2022 Отходы. Общие требования к площадкам размещения контейнеров для организации раздельного сбора коммунальных отходов, состав контейнеров для раздельного сбора отходов на площадке:
- контейнер для электронных отходов;
- контейнер для сбора РСО;
- контейнер для отходов бумаги и картона;
- контейнер для отходов батарей;
- контейнер для пищевых отходов;
- контейнер для стекла;
- контейнер для пластиковых отходов.
В случае отсутствия возможности установки контейнеров для всех видов, допускается устанавливать контейнеры для "сухой" и "мокрой" фракции, за исключением контейнеров для опасных отходов, в том числе РСО.



 

 
Сеточные контейнеры возле школ селе Успенка.
Контейнеры установлены, но они пустые. Раздельным сбором отходов население не занимается.
Рекомендации: В соответствии с Приказом и.о. Министра экологии, геологии и природных ресурсов Республики Казахстан от 28 декабря 2021 года № 508 "Об утверждении правил управления коммунальными отходами" местные исполнительные органы сел, поселков, сельских округов проводят информационные кампании для населения по осведомлению о рациональной системе сбора, утилизации и переработки коммунальных отходов, включая раздельный сбор вторичных ресурсов.



 

 
Свалка села Успенка.
Наблюдается большое количество бумаги и пластика.
Несмотря на то, что в селе Успенка установлены сеточные контейнеры, сбором бумаги и пластика никто не занимается, нет предприятий, которые могли бы перерабатывать такие отходы.
Рекомендации: местные исполнительные органы должны взаимодействовать с областными предприятиями, которые занимаются вывозом, утилизацией или переработкой отходов, а также со всеми предприятиями и представителями местного бизнес сообщества, которые осуществляют деятельность на территории района, с целью выявления их возможностей организации и развития переработки коммунальных отходов на местах.



 

Свалка села Успенка протянулась на огромное расстояние вдоль трассы Павлодар-Новосибирск. Отходы сбрасываются прямо на грунт, преобладают сельскохозяйственные отходы. Происходит регулярное возгорание.
Рекомендации: необходимо построить полигон ТБО, отвечающий всем требованиям экологического законодательства.
Требования для полигонов ТБО установлены в следующих документах: ЭК РК (гл.25), Об утверждении Санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к сбору, использованию, применению, обезвреживанию, транспортировке, хранению и захоронению отходов производства и потребления" (Приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 25 декабря 2020 года № ҚР ДСМ-331/2020); СТ РК 3696-2020. Полигоны для твердо-бытовых отходов малой мощности. Требования. СН РК 1.04-15-2013 Полигоны для твердых бытовых отходов.


2025 - 2029 жылдарға арналған Павлодар облысы Успен ауданының коммуналдық қалдықтарын басқару жөніндегі бағдарламасын бекіту туралы

Павлодар облысы Успен аудандық мәслихатының 2025 жылғы 18 наурыздағы № 146/30 шешімі

      Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің 365-бабы 3-тармағының 1) тармақшасына, Қазақстан Республикасының "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы" Заңының 6-бабы 1-тармағының 15) тармақшасына сәйкес Успен аудандық мәслихаты ШЕШІМ ҚАБЫЛДАДЫ:

      1. Қоса берілген 2025 - 2029 жылдарға арналған Павлодар облысы Успен ауданының коммуналдық қалдықтарын басқару жөніндегі бағдарламасы бекітілсін.

      2. Осы шешімнің орындалуын бақылау Успен аудандық мәслихатының заңдылық және әлеуметтік саясат мәселелері жөніндегі тұрақты комиссиясына жүктелсін.

      3. Осы шешім алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

      Успен аудандық мәслихатының төрағасы Ж. Бараисов

  Успен ауданының
2025 жылғы 18 наурыздағы
№ 146/30 шешімімен
бекітілді

2025 - 2029 жылдарға арналған Павлодар облысы
Успен ауданының коммуналдық қалдықтарын басқару бағдарламасы

      ӘЗІРЛЕУШІ "CSD-Consulting" жауапкершілігі шектеулі серіктестік

      Успен ауылы 2024 ж.

      МАЗМҰНЫ

ҚЫСҚАРТУЛАР ТІЗІМІ

4

ТЕРМИНДЕР ЖӘНЕ АНЫҚТАМАЛАР

5

БАҒДАРЛАМА ПАСПОРТЫ

7

КІРІСПЕ

8

1. ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР ЖӘНЕ УСПЕН АУДАНЫН ДАМЫТУДЫҢ СТРАТЕГИЯЛЫҚ ЖОСПАРЫ

9

2. УСПЕН АУДАНЫНДАҒЫ КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУДЫҢ АҒЫМДЫҚ ЖАЙ-КҮЙІН ТАЛДАУ

11

2.1. Коммуналдық қалдықтардың түзілуінің және қайта өңделуінің сандық көрсеткіштері

11

2.2. Қатты тұрмыстық қалдықтардың сапалық құрамы

11

2.3. Коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормалары және тарифтер

12

2.4. Коммуналдық қалдықтарды басқарудың қолданыстағы жүйесін бағалау

13

2.5. Қалдықтардың жеке түрлерін басқару жүйесін талдау

15

2.6. Қалдықтарды басқару жөніндегі іс-шараларға бөлінген қаржыларды талдау

16

2.7. 2025-2029 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін болжау

16

2.8. Коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша ағымды жағдайды талдау бойынша қорытындылар

17

2.9. Коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қауіп-қатерлерін талдау

18

3. КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ МАҚСАТЫ, МІНДЕТТЕРІ ЖӘНЕ МАҚСАТТЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ

18

3.1. Мақсаты және міндеттері

18

3.2. Мақсаттық көрсеткіштер

19

4. БАҒДАРЛАМАНЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУДЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ, ҚОЙЫЛҒАН МАҚСАТТАРҒА ЖЕТУ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ СӘЙКЕС ШАРАЛАР

19

4.1. Ұйымдастырушылық-әкімшіліктік басқаруды жақсарту

19

4.2. Қалдықтарды жүйелі түрде шығаруды ұйымдастыру

23

4.3. Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету

28

4.4. Коммуналдық қалдықтарды жинау, кәдеге жарату және қайта өңдеу, соның ішінде қалдықтарды бөлек жинаудың ұтымды жүйесіне тұрғындардың қызығушылықтары мен мәдени деңгейін жоғарылату

30

5. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР

31

6. БАҒДАРЛАМАНЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ БОЙЫНША ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ

32

7. БАҒДАРЛАМАНЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ МОНИТОРИНГІ

33

8. КҮТІЛЕТІН ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТИІМ

34

1-қосымша. Успен ауданында коммуналдық қалдықтарды жинау және шығарумен қамтуды жоғарылату үшін қажетті контейнер мен контейнерлік алаңдарды алдын ала есептеу

35

2-қосымша. Успен ауданының 2025-2029 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарын басқару жөніндегі бағдарламаны жүзеге асыру бойынша іс-шаралар жоспары

37

3-қосымша. Успен ауданның контейнерлік алаңдарының, контейнерлерінің және қалдықтарды көму орындарының жай-күйін бағалау

41

      ҚЫСҚАРТУЛАР ТІЗІМІ

ЖК

Жеке кәсіпкер

АҚ

Акционерлық қоғам

ІКҚ

Ірі көлемді қалдықтар

ҚР ЭГТРМ

Қазақстан Республикасының экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі

ЭЭЖҚ

Электрондық және электрлік жабдық қалдықтары

Бағдарлама

Коммуналдық қалдықтарды басқару жөнінегі бағдарлама

ҚР

Қазақстан Республикасы

ҚСБ Қ

Құрамында сынап бар қалдықтар

РОП

Өндірушінің кеңейтілген жауапкершілігі

ҚТҚ

Қатты тұрмыстық қалдықтар

ЖШС

Жауапкершілігі шектеулі серіктестік

ҮЕҰ

Үкіметтік емес ұйым

БАҚ

Бұқаралық ақпарат құралдары

КММ

Коммуналдық мемлекеттік мекеме

ЭК РК

Қазақстан Республикасының Экологиялық кодексі

ҚР ҚН

Қазақстан Республикасының құрылыс нормалары

ҚР ҰС

Қазақстан Республикасының Ұлттық стандарты

      ТЕРМИНДЕР ЖӘНЕ АНЫҚТАМАЛАР

      Биоыдырайтын қалдықтар - анаэробты немесе аэробты ыдырауға қабілетті қалдықтар, соның ішінде бау-бақша және саябақ қалдықтары, сондай-ақ тамақ өнеркәсібінің қалдықтарымен салыстырылатын тамақ қалдықтары, макулатура.

      Қалдықтарды көму – қалдықтарды алу ниетінсіз, шектеусіз мерзім аралығында қауіпсіз сақтау үшін арнайы бекітілген орындарда жинау.

      Коммуналдық қалдықтар – тұтыну қалдықтары, құрамына кіретіндер:

      1) аралас қалдықтар және қағаз және картон, шыны, металл, пластмасса, органикалық қалдықтар, ағаш, тоқыма, қораптар, пайдаланылған электрлік және электрондық жабдықтар, батареялар мен аккумляторлар секілді үй шаруашылығында бөлек жиналған қалдықтар;

      2) аралас қалдықтар және өзінің сипаты мен құрамы бойынша үй шаруашылығындағы қалдықтарға ұқсас болып келетін басқа көздерден бөлек жиналған қалдықтар.

      Контейнерлік алаңдар – коммуналдық қалдықтарды жинақтауға арналған арнайы алаңдар, мұнда коммуналдық қалдықтарды тасымалдауды жүзеге асыратын мамандандырылған көлікке арналған жүру жолдары бар коммуналдық қалдықтарды жинауға арналған контейнерлер орнатылады;

      Ірі көлемді қалдықтар – шаруашылық әрекет барысында (тұрмыстық техника, жиһаз және басқа ірі заттар) өзінің тұтынушылық қасиетін жойған және өзінің көлемі бойынша тек мамандандырылған көлік құралдарымен ғана тасымалдау мүмкіндігі бар тұтыну қалдықтары.

      Тұтыну қалдықтары – адамның тіршілігі барысында түзілген қалдықтар, толық немесе ішінара өзінің тұтынушылық қасиетін жойған өнімдер және (немесе) бұйымдар, олардың қораптары және басқа заттар немесе олардың қалдықтары, агрегатты күйіне қарамастан, пайдалану мерзімі немесе жарамдылық мерзімі өтіп кеткен, сонымен қатар, меншік иесі өз бетінше немесе құжат арқылы тұтыну қалдығы разрядына өткен қалдықтар.

      Электрондық және электрлік жабдық қалдықтары – жарамсыз немесе қолданыстан шыққан қалдық қатарына жатқызылатын электрондық және электрлік жабдықтар, сонымен қатар, оның тораптары, бөліктері, бөлшектері.

      Тамақ қалдықтары – тамақ өнімдерін өндіру және тұтыну нәтижесінде пайда болатын, тамақ өнеркәсібінде түзілетін қалдықтармен салыстырылатын қалдықтар.

      Қалдықтарды көму полигоны - қалдықтарды алу ниетінсіз, арнайы жабдықталған, экологиялық, құрылыс және санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкес келетін орынға тұрақты орналастыру.

      Қалдықтарды бөлек жинау – ары қарай мамандандырылған басқаруды жеңілдету мақсатында түрлері немесе топтары бойынша бөлек жиналған қалдықтар.

      Қалдықтарды жинау – жеке және заңды тұлғалардан мамандандырылған ұйымдарға ары қарай қайта қалпына келтіруге немесе жоюға бағыттау мақсатында қалдықтарды қабылдауды ұйымдастыру бойынша іс-әрекеттер.

      Мамандандырылған ұйымдар – коммуналдық қалдықтарды жинау, сұрыптау, тасымалдау, қалпына келтіру және (немесе) жою бойынша іс-әрекеттерді жүзеге асыратын жеке кәсіпкерлер немесе заңды тұлғалар;

      Құрылыс қалдықтары – ғимараттарды, құрылыстарды, өнеркәсіптік нысандарды, жолдарды, инженерлік және басқа коммуникациялардың құрылысы немесе оларды бұзу, сұрыптау, қайта жабдықтау, жөндеу (соның ішінде капиталдық) барысында түзілетін қалдықтар.

      Тұрмыстық қатты қалдықтар - қатты күйдегі коммуналдық қалдықтар.

      Қалдықтарды тасымалдау – жинау, сұрыптау, өңдеу, қалпына келтіру және (немесе) жою барысында түзілген, жинақталған қалдықтарды мамандандырылған көлік құралдары көмегі арқылы тасымалдаумен байланысты іс-әрекеттер.

      Қалдықтарды жою – термиялық, химиялық немесе биологиялық үдерістер нәтижесінде көлемі маңызды түрде төмендейтін және (немесе) қалдықтардың физикалық жай-күйі мен химиялық құрамы өзгеретін, бірақ өнім өндіру немесе энергия алу мақсатында қолданылмайтын қалдықтарды жою тәсілі.

      Қалдықтарды басқару – қалдықтар түзілгеннен бастап, соңғы жойғанға дейінгі жүзеге асырылатын опеарциялар.

      Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинаудың орталықтандырылған жүйесі – меншік нысаны және іс-әрекет түріне қарамастан, тұрғын үйлерде және (немесе) жеке тұрған ғимараттарда (құрылыстарда) тұратын немесе өзінің іс-әрекетін жүзеге асыратын, сонымен қатар, меншік иелігінде контейнерлік алаңдары мен контейнерлері жоқ, немесе жалпы пайдаланылатын жерде тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау және тасымалдау қызметін жүзеге асыру үшін контейнерлік алаңдары мен контейнерлері бар жеке және заңды тұлғаларды қамтамасыз ету мақсатында жергілікті атқарушы органмен ұйымдастырылатын жүйе.

      Бағдарлама Паспорты

Атауы

Павлодар облысы Успен ауданының коммуналдық қалдықтарын басқару жөніндегі бағдарлама

Әзірлеуге арналған негіздеме

Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ Экологиялық Кодексі.
Жергілікті атқарушы органдарға коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі Бағдарламаны әзірлеу бойынша әдістемелік ұсынымдар, ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігінің 2023 жылғы 18 мамырдағы №154п бұйрығы.

Бағдарламаны әзірлеуге жауапты мемлекеттік орган

"Успен ауданының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Бағдарлама мақсаты

Экологиялық заңнама талаптары бойынша Успен ауданының аумағындағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін ұйымдастыру

Бағдарлама міндеттері

1.Ұйымдастырушылық-әкімшіліктік басқаруды құру.
2. Коммуналдық қалдықтарды жүйелі түрде шығаруды ұйымдастыру.
3. Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету.
4. Коммуналдық қалдықтарды жинау, соның ішінде қалдықтарды бөлек жинау, кәдеге жарату және қайта өңдеудің ұтымды жүйесіндегі тұрғындардың қызығушылықтары мен мәдени деңгейін жоғарылату.

Қаржыландыру көлемі

Қаржыландыру көлемі 2025 - 2029 жылдарға Успен ауданындағы коммуналдық қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы іс-шараларды қаржыландыруға жергілікті атқарушы органмен бөлінген бюджеттік құралдар санынан тәуелсіз есептеледі.

Бағдарламаны орындаушылар

Лозов ауылдық округі әкімінің аппараты, Қозыкеткен ауылдық округі әкімінің аппараты, Ольгин ауылдық округі әкімінің аппараты, Успен ауылдық округі әкімінің аппараты, Қоңырөзек ауылдық округі әкімінің аппараты, Новопокров ауылдық округі әкімінің аппараты, Равнополь ауылдық округі әкімінің аппараты, коммуналдық қалдықтарды жинаумен, шығарумен, қалпына келтірумен және көмумен айналысатын субъектілер, мемлекеттік мекемелер, әлеуметтік нысандар, заңды тұлғалар, жеке кәсіпкерлер, ҮЕҰ, тұрғындар және мүдделі тараптар.

Кезеңдері

5 жыл: 2025 – 2029 жылдар

КІРІСПЕ

      Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарлама коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы ағымдық жай-күйді талдау және қалдықтарды басқару жүйесін жақсарту бойынша қойылған мақсаттар мен міндеттерді жетілдіруге бағытталған іс-шаралар тізбегін қарастыратын стратегиялық құжат болып табылады.

      Осы Бағдарлама ұлттық, стратегиялық, бағдарламалық және концептуалдық құжаттарды, сонымен қатар халықаралық тәжірибені ескере отырып, ҚР ЭК 365-бабына және "Коммуналдық қалдықтарды басқару жөніндегі бағдарламаны әзірлеу бойынша жергілікті атқарушы органдарға әдістемелік ұсыныстарына" (ҚР экология және табиғи ресурстар министрлігінің 2023 жылғы 18 мамырдағы №154п бұйрығы) сәйкес әзірленген.

      Бағдарламаны әзірлеу барысында Успен ауданының коммуналдық қалдықтарын басқарудың ағымдық жай-күйіне талдау жасалынды, мәселелер айқындалды және экологиялық заңнама талаптарына сәйкес, аудан аумағында коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесін құруға бағытталған іс-шаралар кешені әзірленді.

      Бағдарламаның негізгі бағыттарын іске асыру үдерісі Успен ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін қалыптастыруға мүмкіндік береді: қалдықтарды басқару инфрақұрылымын жаңғырту, ҚТҚ жинау, тасымалдау, өңдеу және кәдеге жарату жүйесін жетілдіру, қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру, көмуге жіберілетін қалдықтардың санын қысқарту, тұрғындардың қалдықтарды бөлек жинау жөніндегі хабардарлығы мен қызығушылығын арттыру.

      Бағдарламаны жүзеге асырудың негізгі мақсаты Успен ауданындағы және жалпы Павлодар облысын қоса алғанда, коммуналдық қалдықтардың қоршаған ортаға әсерін төмендету, сонымен қатар, коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы Қазақстан Республикасының стратегиялық көрсеткіштеріне қол жеткізу болып табылады.

1. ЖАЛПЫ МӘЛІМЕТТЕР ЖӘНЕ УСПЕН АУДАНЫН
ДАМЫТУДЫҢ СТРАТЕГИЯЛЫҚ ЖОСПАРЫ

      Успен ауданы Павлодар облысының солтүстік-шығыс бөлігінде орналасқан. Ауданның солтүстігі мен солтүстік-шығысында Павлодар облысының Қашыр, батысында және оңтүстік-батысында Павлодар, оңтүстік-шығысында – Шарбақты аудандарымен, солтүстік-шығысында Алтай өңірімен және Ресей Федерациясының Новосібір облысымен шектеседі.

      Успен ауданының тарихы 1935 жылы 31 қаңтардан бастау алады, ол кезде ВЦИК қаулысымен Шығыс Қазақстан облысы Цюрупин ауданын бөлу нәтижесінде Лозов ауданының құрылымы бекітілді. Аудан құрамына 14 ауылдық кеңес кірді. Аудан орталығы ретінде Лозов ауылы бекітілді, ауданның алғашқы атауы осыдан шыққан. Соңғы нәтижесінде жаңа ауданның орталығы Успен ауылы болып табылады.

      Павлодар облысының Лозов ауданы 1938 жылы 15 қаңтарға дейін Шығыс Қазақстан облысының құрамына кірді. 1938 жылы 15 қаңтардан бастап, Лозов ауданы Павлодар облысына өтті.

      1963 жылдың 2 қаңтарынан бастап Успен ауданы деп аталады. Бұл облыстағы ауданы бойынша ең кішкентай аудан, жалпы ауданы - 5,5 мың км2, немесе облыс аумағының 4,4% алып жатыр.

      Аудан орталығы – Успен ауылы. Облыс орталығынан (Павлодар қаласынан) қашықтығы 81 км.

      Өндірістік іс-әрекеттің негізгі бағыттары – өсімдік шаруашылығы және жануарлар шаруашылығы. Ауыл шаруашылығының жалпы өнімінің құрылымында өсімдік шаруашылығы саласы басым. Өсімдік шаруашылығындағы өндірістің басым бағыттарының бірі астық (жаздық егіс аумағынан 62,7%) және майлы дақылдарды (15,2%) өсіру болып табылады. Өңірдегі өсірілетін негізгі мәдени өсімдіктер бидай болып табылады, ол дәнді дақылдарды егу аумағының 65,4% құрайды.

      Ауданда өндірілетін өндірістік және ауылшаруашылық өнімдерінің негізгі түрлері – бұл дәнді дақылдар, ет, сүт, күнбағыс майы, шұжық, ірімшік, ұн.

      Облыстағы өнеркәсіптік өндірістің аудандағы үлесі 0,1% құрайды.

      Жалпы, құрылым өңдеуші өнеркәсіптердің басымдығымен сипатталады, үлестік салмағы 91,3% құрайды.

      Аудан экономикасын дамытудың басым бағыттарының бірі шағын және орта бизнесті дамыту болып табылады.

      Успен ауданының әкімшіліктік бөлінісі келесідей: ауданда 7 ауылдық округ, 21 ауыл бар (1-кесте).

      1-кесте – Успен ауданының әкімшіліктік-аумақтық бөлінісі

Ауылдық округтер

Елді мекен

Халқы, адамдар

Ольгин ауылдық округі

Қызылағаш ауылы

338

Ольхов ауылы

80

Тимирязев ауылы

257

Қозыкеткен ауылдық округі

Ковалев ауылы

531

Қозыкеткен ауылы

405

Қоңырөзек ауылдық округі

Қоңырөзек ауылы

490

Дмитриев ауылы

114

Вознесен ауылы

283

Надаров ауылы

53

Чистополь ауылы

18

Лозов ауылдық округі

Лозов ауылы

784

Богатырь ауылы

271

Қаратай ауылы

407

Новопокров ауылдық округі

Новопокров ауылы

362

Галицк ауылы

1150

Равнополь ауылдық округі

Константинов ауылы

1094

Равнополь ауылы

350

Таволжан ауылы

429

Успен ауылдық округі

Успен ауылы

3983

Белоусов ауылы

290

Травян ауылы

46

БАРЛЫҒЫ


11735

      Успен ауданының халқы 2024 жылдың 1 қарашасына 11 735 адамды құрайды (аудан әкімдігінің мәліметтері бойынша).

      Ауданды дамытудың негізгі құжаттары болып мыналар табылады:

      Павлодар облысының экологиялық мәселелерін кешенді шешу жөніндегі жол картасы (2020 жылғы қыркүйектегі Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі және Павлодар облысының әкімдігі бекіткен), онда облыстың ауылдық жерлерінде қалдықтарды бөліп жинауды кезеңмен ендіру жоспарланған.

      Павлодар облысы бойынша қоршаған орта сапасының мақсаттық көрсеткіштері. Павлодар облыстық мәслихатының 2024 жылғы 8 тамыздағы № 140/15 Павлодар облысы бойынша қоршаған орта сапасының мақсаттық көрсеткіштерін бекіту туралы шешімімен Успен ауданында (Успен ауылы) 2028 жылғы заңнама талаптарына сәйкес, тұрмыстық қатты қалдықтар полигоны жұмыс істейтін болады деп анықталды.

2. УСПЕН АУДАНЫНДАҒЫ КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ
БАСҚАРУДЫҢ АҒЫМДЫҚ ЖАЙ-КҮЙІН ТАЛДАУ

      2.1 Коммуналдық қалдықтардың түзілуінің және қайта өңделуінің сандық көрсеткіштері

      ҚР ЭТРМ мәліметтері бойынша Қазақстан Республикасында жыл сайын 4 млн тонна ҚТҚ түзіледі.

      Павлодар облысында жылына шамамен 270 мың тонна коммуналдық қалдықтар түзіледі, оның ішінде тек 27,4 % ғана қайта өңделеді.

      Успен ауданында жылына 6 мың тонна коммуналдық қалдықтар түзіледі ("Успен ауданының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушы көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" КММ мәліметтері бойынша).

      2-кестеде Успен ауданында 2021 - 2023 жылдар аралығындағы ҚТҚ түзілу және қайта өңдеу көлемі жөніндегі мәліметтер ұсынылған.

      2-кесте. ҚР, Павлодар облысы, Успен ауданы бойынша 2021 - 2023 жылдардағы ҚТҚ түзілу және қайта өңдеу көлемі

Атауы

Өлшем бірлігі

Жылдар

2021

2022

2023

1

ҚТҚ түзілу көлемі

1.1

Қазақстан Республикасы*

тонна

4 214 056

4 340 630

4 100 000

1.2

Павлодар облысы**

тонна

380813

217753

222491

1.3

Успен ауданы ***

тонна

6486,5

6431,6

6358,3

2

Түзілген ҚТҚ жалпы көлемінен қайта өңдеу үлесі

2.1

Қазақстан Республикасы*

%

21,1

25,4

24

2.2

Павлодар облысы**

%

23,8

25,6

27,4

2.3

Успен ауданы ***

%

0

0

0

      *ҚР ЭТРМ мәліметтері

      ** Ұлттық статистика бюросының мәліметтері

      *** "Успен ауданының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" КММ мәліметтері

      2-кестеден Успен ауданындағы коммуналдық қалдықтардың орташа жылдық түзілу көлемі 6425,5 тоннаны, немесе Павлодар облысындағы коммуналдық қалдықтардың түзілуінің жалпы көлемінен 2,8% құрайды.

      Успен ауданында ҚТҚ қайта өңдеу қарастырылмаған.

      2.2 ҚТҚ сапалық құрамы

      Қалдықтардың сапалық құрамы оның морфологиялық құрамымен анықталады. Қалдықтардың морфологиялық құрамы ҚТҚ жинау, жою жүйесіндеі талаптармен сонымен қатар, олармен жұмыс істеу бойынша оңтайлы шаралармен анықталады.

      Қалдықтардың морфологиялық құрамы қасиетімен, пайда болуымен, жалпы массадағы пайызбен көрсетілетін химиялық құрамымен бір-бірінен ерекшеленетін жеке құрамдас (компонент) өндіріс және тұтыну қалдықтарының қатынасы. Шығарылатын және немесе қайта өңдеуге жатқызылатын қалдықтардың көлемін нақты бағалау үшін ҚТҚ талдау барысында қолданылады.

      ҚТҚ морфологиялық құрамы бойынша келесідей компоненттерден тұратын күрделі қоспалардан тұрады: тағам қалдықтары; қағаз және картон; полимерлер (пластик, пластмасса), шыны; қара металл; түсті металл; мата; ағаш; қауіпті қалдықтар (батарейкалар, құрғақ және электролитті аккумляторлар, еріткіш, бояу ыдыстары; сынапты шамдар; телевизиялық кинескоп және т.б.) сүйек, тері, компоненттері алынғаннан кейінгі коммуналық қалдықтардың қоқыстары, құрылыс қоқыстары, тас, көше қалдықтары және т.б. секілді компоненттерден тұратын күрделі қоспа (Тұрмыстық қатты қалдықтардың морфологиялық құрамын анықтау әдістемесі, Құрылыс және тұрғын-коммуналдық шаруашылығы істері бойынша ҚР агенттігінің төрағасының 2012 жылғы 10 ақпандағы №4 бұйрығы).

      Қазақстанда ҚТҚ морфологиялық құрамының орташа көрсеткіштері келесідей: тағам қалдықтары (37,2), пластик (16,2%), макулатура (11,1%). Қалдықтардың (11%) компоненттері және басқалары алынғаннан кейінгі бөліктері коммуналдық қалдықтарға жатқызылады ("Жасыл технологиялар және инвестициялық жобалардың халықаралық орталығы" КЕАҚ 2020 жылы Қазақстан қалаларында жүргізген зерттеу мәліметтері бойынша анықталды).

      Ауылдық жерлердегі қалдықтардың морфологиялық құрамы қаладағы қалдық құрамынан өзгешеленеді. Мұнда органикалық қалдықтар басым және пластмассаның, қораптық материалдардың, қағаз және картонның аз бөлігі кездеседі. Қалдықтардың органикалық бөлігі шындығында үйінділерге немесе полигондарға тасталынбайды, жануарларға жем-қор ретінде беріледі немесе үй жағдайында қордаланады. Ағаш, қағаз және картондар үй пештерінде жағылады. Полигонға келіп түсетін қалдықтардың басым бөлігі қождар, құрылыс материалдары және сынған шынылар.

      Успен ауданындағы ҚТҚ морфологиялық құрамына зерттеулер жүргізілмеген.

      Қалдықтардың морфологиялық құрамы туралы ақпараттар қалдықтармен жұмыс жасауды тиімді жоспарлау мен басқаруды қамтамасыз етеді: қауіпсіз жинау мен тасымалдау жүйесін ұйымдастыру; пайдалануға немесе зарарсыздандыруға осы немесе басқа технологияларды қолдану негіздемесі; екінші реттік қайта өңдеуге жарамды пайдалы компоненттердің нақты құрамы; кәдеге жаратудың тиімді технологиясын таңдау.

      Успен ауданында орташа жылдық жобада ҚТҚ морфологиялық құрамына зерттеулер жүргізу қажет.

      2.3 Коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормалары және тарифтер

      Болашақта коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін жоспарлауда және қалдықтарды басқаруды тиімді ұйымдастыруда ең маңыздысы бір есептік бірлікке шаққандағы жинақталатын коммуналдық қалдықтардың саны туралы ақпараттар, яғни есептік бірліктегі ҚТҚ түзілу нормативтері болуы керек.

      Коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын есептеу үшін негізгі нормативтік-құқықтық құжаттар Қазақстан Республикасының Экологиялық Кодексі, Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 01 қыркүйектегі № 347 бұйрығымен бекітілген коммуналдық қалдықтардың түзілуі және жинақталу нормаларын есептеудің типтік ережелері, Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 14 қыркүйектегі № 377 бұйрығымен бекітілген Халық үшін қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға сұрыптауға және көмуге тарифтті есептеу әдістемесі болып табылады.

      Успен ауданында Успен ауданы бойынша коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын есептеу ережесі бекітілген (Павлодар облысының Успен ауданы әкімінің 2022 жылғы 27 мамырдағы № 120/5 Қаулысы), дегенмен, аудандағы 1 тұрғынға коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларының өзі бекітілмеген.

      Экологиялық заңнама бойынша (ҚР ЭК 367-бабы, 3-тармағы) тұрғындар жариялық келісім негізінде ҚТҚ жинаудың орталықтандырылған жүйесін пайдалануға міндетті және мәслихатпен бекітілген тариф бойынша қалдықтарды тасымалдау қызметіне ақы төлеуге міндетті. Успен ауданы бойынша тұрмыстық қатты қалдықтарды тұрғындардан жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму бойынша тарифтер бекітілмеген.

      Жақын арада Успен ауданында 1 тұрғынға коммуналдық қалдықтарды түзілу және жинақталу нормаларын және тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге тарифтерді есептеп бекіту қажет.

      2.4 Коммуналдық қалдықтарды басқарудың қолданыстағы жүйесін бағалау

      Қалдықтарды жинау, жинақтау және бөлек жинау

      Успен ауданы жеке үй иеліктері бар ауылдық елді мекендермен ерекшеленеді. Жайлы жабдықталған үйлер тек аудан орталығы - Успен ауылында ғана (бірнеше екі және үш қабатты үйлер бар). Мұнда аудан тұрғындарының бірден үш бөлігі тұрады. Успен ауылында үш жалпыға білім беретін мектеп, балалар бақшасы, мәдениет үйі, музей, стадион, емхана, дәріханалар, санэпидемстанция, құжаттарды сақтау қоры, май зауыты және әкімшілік ғимараттар бар.

      Ауданда қалдықтарды бөлек жинауға арналған торлы контейнерлер, араластырып жинауға арналған бактар, жабдықталмаған контейнерлік алаңдар бар (3-кесте).

      3-кесте – Успен ауданындағы контейнерлік алаңдар мен контейнерлердің саны

Ауылдық округ

Елді мекен

Контейнерлер саны

Контейнерлік алаңдар саны

Араластырып жинау үшін

Бөлек жинау үшін

Ольгин ауылдық округі

Қызылағаш ауылы

2

3

3

Ольхов ауылы

2

3

3

Тимирязев ауылы

1

3

2

Қозыкеткен ауылдық округі

Ковалев ауылы

-

6

2

Қозыкеткен ауылы

-

3

1

Қоңырөзек ауылдық округі

Қоңырөзек ауылы

-

12

4

Дмитриев ауылы

-

-

-

Вознесен ауылы

-

6

2

Надаров ауылы

-

-

-

Чистополь ауылы

-

-

-

Лозов ауылдық округі

Лозов ауылы

3

6

1

Богатырь ауылы

1

6

1

Қаратай ауылы

1

6

1

Новопокров ауылдық округі

Новопокров ауылы

-

-

-

Галицк ауылы

-

-

-

Равнополь ауылдық округі

Константинов ауылы

-

3

-

Равнополь ауылы

-

-

-

Таволжан ауылы

-

-

-

Успен ауылдық округі

Успен ауылы

-

24

-

Белоусов ауылы

-

3

-

Травян ауылы

-

3

-

БАРЛЫҒЫ:


10

87

20

      Мектеп жанынан бөлек жинауға арналған торлы контейнерлер орнатылған, бірақ олар бос, онымен ешкім айналыспайды. Жабдықталған контейнерлік алаңдар жоқ.

      Успен ауданында коммуналдық қалдықтарды жүйелі түрде шығару жоқ. Әрбір үй шаруашылығы жылына 2 рет өз бетінше өз аумағындағы қалдықтарды шығару үшін қоқыс шығаратын қызметтерге тапсырыс береді немесе өзінің меншігіндегі көлігімен шығарады. Қоқыстарды шығару үшін тапсырыс берілетін көлік құны 7-8 мың теңге. Коммуналдық қалдықтар шығарылғанға дейін өз аулаларында жинайды, тағам қалдықтарымен үй жануарларын тамақтандырады. Қағаз, картон, ағаш үй пештеріне жағылады. Әрбір үйдің ауласында рұқсатсыз үйінділер ұйымдастырылған. Қалдықтарды шығару әрбір ауылдық округтегі жергілікті үйінділерге шығарылады. Жергілікті үйінділер қоршалмаған, экологиялық және санитарлық талаптарға жауап бермейді, шашылған, олардың құрамында қалдық полигонына көмуге тиым салынған қалдықтар да бар, атап айтқанда, медициналық, құрамында сынабы бар және қалдықтар, олар адам денсаулығы мен қоршаған орта үшін қауіпті болып табылады. Үйінділерде ең көп қалдықтардың бірі малдың қилары мен күл.

      Ауданда мал өртеу орыны бар. Малдың өлекселері өртеледі.

      ҚТҚ жинауды талдау нәтижелері бойынша келесілер айқындалды:

      - Успен ауданында коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару ұйымдастырылмаған;

      - контейнерлер қолмен жасалынған, сыйымдылығы бойынша шағын, басым көпшігілі қанағаттанарлықсыз деңгейде;

      - қалдықтарды жинауға арналған арнайы контейнерлер жоқ;

      - жабдықталған контейнерлік алаңдар жоқ.

      Қалдықтарды бөлек жинау

      Ауданда қалдықтарды бөлек жинауға арналған 87 торлы контейнерлер орнатылған, (3-кесте), бірақ олардың басым бөлігінің іші бос, тұрғындар қалдықтарды бөліп жинаумен айналыспайды.

      Қалдықтарды тасымалдау

      ҚТҚ орталықтандырылған жүйесі жоқ.

      Жергілікті тұрғындар ауылдық үйінділерге ҚТҚ өз бетінше апарады немесе мемлекеттік мекемелер мемлекеттік сатып алу порталына бағалық ұсыныстарды сұрау арқылы өтініш береді және жеке тұлғалар өз беттерінше жергілікті үйінділерге коммуналдық қалдықтарды шығарады.

      ҚР Экологиялық Кодексіне сәйкес (337-бап) қалдықтарды жинау, сұрыптау және тасымалдау бойынша, қауіпсіз қалдықтарды қалпына келтіру және жою бойынша іс-әрекеттерді жоспарлайтын немесе жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері ҚР ЭТРМ іс-әрекеттің басталғандығы туралы хабарлау керек.

      Успен ауданында қауіпсіз қалдықтарды жинау, сұрыптау, тасымалдау, қайта қалпына келтіру және жою бойынша кәсіпкерлік іс-әрекеттерін жүзеге асыратын компаниялар тіркелмеген.

      ҚР ЭК 367-бабына сәйкес, ҚТҚ жинаудың орталықтандырылған жүйесі ҚТҚ нарығына қатысушыларды анықтау бойынша конкурс (тендер) жүргізу көмегімен ұйымдастырылады.

      Успен ауданында ҚТҚ жинау және шығаруды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілерін анықтауға конкурс жүргізілмейді.

      Қалдықтарды сұрыптау, қайта өңдеу

      Ауданда екінші шикізатты (пластик, шыны, қағаз және картон қалдықтары) қабылдайтын пункттер жоқ.

      Қалдықтарды көму

      Успен ауданында қалдықтарды көму жергілікті үйінділерде жүзеге асырылады. Үйінділерге жер актісі бар жер телімдері бөлінген. Тұрақты жер пайдалану құқығына актісі бар елді мекендер: Богатырь, Қаратай, Лозов, Ольхов, Тимирязев, Белоусов, Травян, Успен, Ковалев, Қозыкеткен, Галицк, Новопокров. Барлық үйінділер ауылдық округтер әкімдігі аппаратының коммуналдық меншігінде.

      Коммуналдық қалдықтар белгіленген орындарға ғана емес, ауданның әрбір елді мекендерде төгілген, нәтижесінде қоқыс үйінділері түзілген және олар санитарлық, экологиялық талаптарға жауап бермейді.

      Барлық үйінділердегі қалдықтарды орналастырудың негізгі әдісі – үю (қоймалау). Ең көп қалдық түрі – ауыл шаруашылық қалдықтары.

      Қалдықтардың барлық үйінділеріне қалдықтар рұқсатсыз, қоршаған ортаға эмиссияға міндетті рұқсатынсыз және алдын-ала сұрыптаусыз қабылданады, бұл экологиялық заңнама талаптарын бұзады.

      Үйінділердегі негізгі жұмыс түрі – сүймелеу.

      Апатты үйінділер

      Ауданда әрбір елді мекендерде апатты үйінділер түзілген, оның басты себебі, қалдықтарды жинаумен шығарудың орталықтандырылған жүйесінің және қажетті инфрақұрылымның болмауымен сипатталады.

      2.5 Қалдықтардың жеке түрлерін басқару жүйесін талдау

      Құрамында сынабы бар қалдықтар

      Құрамында сынабы бар қалдықтарға (ары қарай-ҚСБҚ) тұтынушылық қасиетін жойған құрамында сынабы бар шамдар мен приборлар жатады. ҚР ЭК 351-бабына сәйкес, құрамында сынабы бар шамдар мен приборлар қалдық ретінде танылады және полигондарға көмуге жарамсыз, сондықтан олар қалдықтарды кәдеге жарататын мамандандырылған ұйымдарға берілуі керек. Сол үшін ҚСБҚ жинау ұйымдастырылуы тиіс.

      "Энергия үнемдеу және энерготиімділікті арттыру туралы" ҚР Заңына (13.01.2012 жыл № 541-IV) сәйкес, астана, республикалық маңызы бар қаланың жергілікті атқарушы органдары және ауданның (облыстық маңызы бар қала) жергілікті атқарушы органдары тұрғындар бұрын пайдаланған құрамында сынабы бар энергоүнемдейтін шамдарын кәдеге жаратуды ұйымдастыруға жауапты.

      Успен ауданында тұрғындардан ҚСБҚ жинау ұйымдастырылмаған, ҚСБҚ жинауға арналған контейнерлер орнатылмаған. Тұрғындардан түзілетін қоректік көздер мен ҚСБҚ, ҚТҚ араласып контейнерлерге жинақталады және жалпы ағынмен бірге қоршаған ортаға зиян келтіре отырып, үйінділерге тасталынады.

      Электрлік және электрондық жабдық қалдықтары (ЭЭЖҚ)

      Электрондық және электрлік жабдық қалдықтарға барлық пайдаланылған батареялар немесе электрлік желі арқылы жұмыс істеген заттар (теледидар, компьютер, тоңазытқыш, радиоқабылдағыш, электрлік балалар ойыншықтары, компакт-диск және т.б.) және олардың элементтері (мысалы, батарея) жатады.

      ҚР ЭК-351 бабына сәйкес, электрлік және электрондық жабдық қалдықтарын полигондарға көмуге тыйым салынады. Жеке тұлғалардан электрлік және электрондық жабдық қалдықтарын жинауды, қайта өңдеуді және кәдеге жаратуды мердігерлік ұйымдар жүзеге асырады

      Успен ауданының тұрғындарынан ЭЭЖҚ бөлек жинау ұйымдастырылмаған, сондықтан олар жалпы ағынмен бірге үйінділерге түседі.

      Ауданда ЭЭЖҚ кәдеге жарату мен қайта өңдеудің жүйесі жоқ.

      ҚР Экологиялық Кодексінің (365-б) талаптарына сәйкес, ЭЭЖ қалдықтарының қауіпті құрамдары бөлек жиналып, мамандандырылған кәсіпорындарға қайта қалпына келтіру үшін өткізілмейді.

      Ірі көлемді және құрылыс қалдықтары

      Экологиялық заңнамаға сәйкес, жеке тұлғалар өз бетінше ірі көлемді және құрылыс қалдықтарын шығаруға мүмкіндігі бар арнайы ұйымдастырылған алаңдарға жинақталуы керек. Мұндай алаңдар Успен ауданында жоқ. Ірі көлемді және құрылыс қалдықтары басқа қалдықтармен бірге полигондарға шығарылады.

      Жергілікті атқарушы органдардың маңызды міндеті ірі көлемді және құрылыс қалдықтарына арналған арнайы ұйымдастырылған алаңдарды құру және оларды тасымалдау бойынша мамандандырылған компанияларды анықтау болып табылады.

      Тағам қалдықтары

      Ауданда тағам қалдықтарын бөлек жинау ұйымдастырылмаған. Аудан негізінен жеке үй құрылысы бар ауылдық елді мекендерден тұрады, мұнда тағам қалдықтары үй жануарлары мен төрт түлікке жем-қор ретінде пайдаланылады немесе басқа қалдықтармен бірге контейнерлерге түсіп, үйінділерге жіберіледі.

      2.6 Қалдықтарды басқару жөніндегі іс-шараларға бөлінген қаржыларды талдау

      Қоршаған ортаны қорғау іс-шараларына бөлінген қаржы көлемі 4-кестеде көрсетілген (Ұлттық статистика бюросының мәліметтері бойынша).

      4-кесте – Успен ауданы бойынша 2020 - 2022 жылдарға арналған қоршаған ортаны қорғауға бөлінген ағымдық шығындардың көлемі

жылдар

2020

2021

2022

Шығын көлемі (мың теңге)

1091

579

822

      Успен ауданында контейнерлерді сатып алу, контейнерлік алаңдарды жөндеу, апатты үйінділерді жою, қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлерді сатып алу мен жөндеу шығындары туралы мәліметтер жоқ.

      2024 жылы үйінділерді толтыруға Қозыкеткен (500 мың теңге), Ольгин (492 мың теңге), Успен, Қоңырөзек, Новопокров, Лозов ауылдық округтерінде (шығындар туралы мәліметтер жоқ) қаржылар бөлінген.

      Ауданның барлық өңірінде қалдықтарды басқарудың орталықтандырылған жүйесін құру үшін жаңа контейнерлерді, қоқыс таситын көліктерді сатып алу, контейнерлік алаңдарды құру, ірі көлемді және құрылыс қалдықтарын жинауға арналған арнайы орындарды құру, экологиялық, құрылыс және санитарлық талаптарға сәйкес келетін полигондарды құру, қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру, ауылдық округтерден қалдықтарды жинау және шығару бойынша компанияларды анықтау, құрамында қауіпті заттары бар коммуналдық қалдықтарды қабылдау пункттерін ашу және т.б. керек.

      Мұның барлығы да қосымша шығындарды талап етеді, сол себепті, жергілікті бюджетте қарастырылуы керек.

      2.7 2025 - 2029 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін болжау

      Павлодар облысының даму жоспарына сәйкес, Успен ауданында тұрғындар санының артуы, жаңа кәсіпорындардың ашылуы, экономикалық көрсеткіштердің өсуі, өмір сапасының жақсаруы, халық табысының артуы, коммуналдық қалдықтарды орталықтан жинау және шығару жүйесімен қамтылатын тұрғындар санының артуы байқалады деп жоспарлануда. Нәтижесінде кәсіпорындар мен тұрғындардан түзілген және жиналған ҚТҚ санының артуы болжамдануда.

      ҚР ЭТРМ ақпараты бойынша, Қазақстан Республикасында коммуналдық қалдықтардың жыл сайынғы өсімі 5% құрайды. 5-кестеде 2029 жылға дейінгі Успен ауданында қалдықтардың түзілу болжамы келтірілген.

      5-кесте - 2029 жылға дейінгі Успен ауданындағы коммуналдық қалдықтардың түзілуін болжау

Атауы

Түзілген қалдықтардың нақты саны

 
ҚТҚ жоспарланған түзілу көлемі

Жылдар

2021

2022

2023

2024

2025

2026

2027

2028

2029

ҚТҚ түзілуі, тонна

6486

6431

6358

6676

7010

7360

7728

8114

8520

      Есептеулер 2023 жылдан кейін әр жыл сайын қалдықтар санын 5%-ға арттырылып көрсетілген.

      Түзілген қалдықтар санының өсуі болжамданып жатқандықтан, "жасыл экономиканың" мақсаттық индикаторларына қол жеткізу мақсатымен Успен ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіру қажет (Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" өтуі жөніндегі тұжырымдама туралы" ҚР Президентінің 2013 жылғы 30 мамырдағы № 577 Жарлығына өзгертулер мен толықтырулар енгізу туралы" Қазақстан Республикасы Президентінің 2024 жылғы 10 маусымдағы № 568 Жарлығы (6-кесте).

      6-кесте - Қалдықтарды басқару жөніндегі "жасыл экономиканың" мақсаттық индикаторлары


2022 ж.

2030 ж.

2040 ж.

2050 ж.

Коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару жөніндегі қызметтермен тұрғындарды қамтамасыз ету (%)

82

90

100

100

Жалпы түзілу көлемінен коммуналдық қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату үлесі (%)

25,4

40

50

60

      2.8 Коммуналдық қалдықтарды басқару бойынша ағымды жағдайды талдау бойынша қорытындылар

      Успен ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқарудың ағымдық жай-күйін талдау бойынша қалдықтарды жинау және шығару жүйесі жоқ екендігі анықталды. Ауданның барлық ауыл тұрғындары жергілікті үйінділерге немесе полигондарға ҚТҚ өз бетінше шығарумен айналысады.

      Ауданда экологиялық заңнама талаптарына сәйкес келетін коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесін құру және келесі өзекті мәселелерді шешу қажеттілігі туындайды:

      ҚТҚ жинауға арналған арнайы контейнерлер мен контейнерлік алаңдардың жоқтығы;

      қалдықтарды жинау мен шығарумен айналысатын мамандандырылған кәсіпорындардың болмауы;

      тұрғындардан құрамында қауіпті заттары бар қалдықтарды (СБҚ, ЭЭЖҚ, медициналық) жинаудың ұйымдастырылмауы;

      апатты үйінділердің үлкен саны;

      ҚТҚ бөлек жинауға арналған қоқыс сұрыптайтын желінің болмауы;

      қалдықтарды қайта өңдеу мен кәдеге жаратудың болмауы;

      ҚТҚ жинауға және тасымалдауға арналған (қоқыс таситын машина) инфрақұрылымның ауылдық елді мекендерде болмауы;

      санитариялық, құрылыс және экологиялық талаптарға сәйкес келетін ҚТҚ полигонының болмауы;

      қалдықтарды басқару мәселелері бойынша халықтың экологиялық мәдениетінің төмен деңгейі.

      2.9 Коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қауіп-қатерлерін талдау

      Успен ауданында коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін талдау үшін SWOT- талдау жүргізілді, бұл талдау арқылы қалдықтарды басқарудың күшті және әлсіз жақтары, маңызды мүмкіндіктері мен қауіптері анықталды (7-кесте).

      7-кесте – Күшті және әлсіз жақтарын, мүмкіндіктері мен қауіп-қатерлерін талдау

Күшті жақтары

Әлсіз жақтары

1. Қалдықтарды бөлек жинауға арналған торлы контейнерлер орнатылған.
2. Коммуналдық қалдықтарды басқару инфрақұрылымын жақсарту жоспарланған.
3. Қаржыландырудың жеке көздерімен потенциалды инвесторларды тарту жоспарлануда.

1. Коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару жүйесінің толыққанды болмауы.
2. Қалдықтарды бөлек жинаудың жеткіліксіз ұйымдастырылуы.
3. Қалдықтарды қайта өңдеу мен кәдеге жаратудың болмауы.
4. Қалдықтарды басқару мәселелері бойынша тұрғындардың экологиялық мәдениетінің төменгі деңгейі.

Мүмкіндіктер

Қауіп-қатерлер

1. Коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесін құру. 2. Қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату жүйесін құру.
3. Қалдықтарды басқару бағдарламасының іс-шаралар жоспарын кезеңмен жүзеге асыру.
4. Павлодар облысының қоршаған ортаны қорғау шараларының жөніндегі тізбесі бюджетіне өтініш беру.
5. Қалдықтарды бөлек жинау және қалдықтарды басқару мәселелері бойынша тұрғындардың экологиялық мәдениетін жоғарылату.
6. Қалдықтарды басқару бойынша инфрақұрылымды дамытуға инвесторларды тарту.

1. Түзілетін қалдықтардың көлемінің артуы.
2. Қалдықтар жинақталған зоналардағы сыни экологиялық жағдайлардың пайда болуы. 3. Үйінді орналасқан зоналардағы атмосфера, топырақ, су ресурстарының ластануы.
4. Рұқсат етілмеген үйінділер санының артуы.

      Қалдықтарды басқару жүйесінің жай-күйінің күшті және әлсіз жақтарын талдау көрсеткендей, Успен ауданында күшті жақтарына қарағанда әлсіз тұстары басымдау, сол себепті, жақын арада коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесін құру үшін міндеттердің толық кешенін шешу керек.

3. КОММУНАЛДЫҚ ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ БАҒДАРЛАМАСЫНЫҢ
МАҚСАТЫ, МІНДЕТТЕРІ ЖӘНЕ МАҚСАТТЫҚ КӨРСЕТКІШТЕРІ

      3.1 Мақсаты және міндеттері

      Бағдарлама мақсаты: Павлодар облысы Успен ауданының аумағында заңнама талаптарына сәйкес келетін коммуналдық қалдықтарды басқарудың тиімді жүйесін құру.

      Бағдарлама міндеттері:

      1. Ұйымдастырушылық-әкімшіліктік басқаруды құру

      2. Коммуналдық қалдықтарды жүйелі түрде шығаруды ұйымдастыру

      3. Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету

      4. Қалдықтарды бөлек жинау саласындағы, сонымен қатар, қалдықтарды жинау, кәдеге жарату және қайта өңдеудің ұтымды жүйесі туралы тұрғындардың мәдениеті мен қызығушылықтарын жоғарылату

      3.2 Мақсаттық көрсеткіштер

      Бағдарламаның мақсаттық көрсеткіштері Қазақстан Республикасының "жасыл экономикаға" көшу тұжырымдамасының (ҚР стратегиялық құжаты) талаптарына сәйкес бекітілген.

      Мақсаттық көрсеткіштер Успен ауданының коммуналдық қалдықтарын басқару жүйесін жетілдіруге бағытталған (8-кесте).

      8-кесте – 2025 - 2029 жылдарға Успен ауданындағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін жетілдіруге арналған мақсаттық көрсеткіштер

р/н

Мақсаттық көрсеткіштер атауы

Мақсаттық көрсеткіштердің мәндері

Ағымдық жағдай (2021-2023)

2025

2027

2029

1.

ҚТҚ жинау және шығарудың орталықтандырылған жүйесімен тұрғындардың қамтылуы %

0

10

50

100

2.

Коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ендіру:
- фракциялар бойынша, соның ішінде қалдықтардың жеке қауіпті түрлері бойынша (медициналық және сынабы бар, электрондық және тұрмыстық) %

0

20

50

75

3.

ҚТҚ кәдеге жарату және қайта өңдеу үлесі (түзілу көлемінен), %

0

10

15

25

4.

Экологиялық және санитарлық нормаларға сәйкес келетін жаңа полигон құрылысы, бірлікпен

0

0

0

1

5.

Тұрмыстық қатты қалдықтарды жинау, кәдеге жарату және қайта өңдеудің, соның ішінде бөлек жинауды қоса алғанда ұтымды жүйесі туралы тұрғындардың хабардарлығын жоғарылату %

20

80

100

100

      Орталықтандырылған жүйе шеңберінде тұрғындарды ҚТҚ жинау және шығарумен қамту бойынша мақсаттық көрсеткіштер Қазақстан Республикасының стратегиялық құжаттарына сәйкес бекітілген.

4. БАҒДАРЛАМАНЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУДЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТТАРЫ,
ҚОЙЫЛҒАН МАҚСАТТАРҒА ЖЕТУ ЖОЛДАРЫ ЖӘНЕ СӘЙКЕС ШАРАЛАР

      4.1 Ұйымдастырушылық-әкімшіліктік басқаруды жақсарту

      ҚТҚ жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге нормативтер мен тарифтерді әзірлеу және бекіту

      Коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын есептеу үшін негіз болып табылатын нормативтік-құқықтық құжат Қазақстан Республикасының Экологиялық Кодексі, Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 1 қыркүйегінде № 347 бұйрығымен бектілген коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын есептеудің типтік ережелері. Бір есептік бірлікке жинақталатын коммуналдық қалдықтардың саны туралы ақпараттар болашақта коммуналдық қалдықтардың түзілу көлемін жоспарлау үшін қажет және мұнда коммуналдық қалдықтарды басқарудың барлық үдерісін ұйымдастыру қажет.

      Тарифтерді есептеуге негіз болатын "Халық үшін қатты тұрмыстық қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге арналған тарифті есептеу әдістемесін бекіту туралы" құжаты. (Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің 2021 жылғы 14 қыркүйектегі № 377 бұйрығы).

      Көрсетілген әдістемеге сәйкес тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге тарифтерді есептеу өзіндік құн арқылы жүргізіледі, мұнда, калькуляция баптары бойынша топтастырылған ҚТҚ жинауды, тасымалдауды, сұрыптауды және көмуді жүзеге асыратын нарық қатысушыларының нақты және/немесе нормативті шығындары көрсетіледі.

      Қызметтердің толық өзіндік құны ҚТҚ жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму бойынша жұмыстарды орындау шығындарының қосындысы, сонымен қатар, жалпы пайдалану және пайдаланудан тыс шығындардың қосындысы ретінде анықталады.

      Калькуляциялық бірліктің өзіндік құны ҚТҚ жинау және тасымалдау бойынша толық өзіндік құнды жиналған және шығарылған ҚТҚ көлеміне бөлу арқылы, ҚТҚ сұрыптау бойынша толық өзіндік құнды сұрыпталған ҚТҚ көлеміне бөлу арқылы, ҚТҚ көму бойынша толық өзіндік құнды көмілген ҚТҚ көлеміне бөлу арқылы анықталады.

      Калькуляция баптарынан көріп отырғанымыздай, тариф шамасы жылдан жылға өзгеріп отырады, себебі, жиналған, шығарылған, сұрыпталған, көмілген қалдықтардың көлемдік шамасы да өзгеріп отырады. Сол себепті, уақытылы индексация жүргізіп, тарифтерді қайта есептеу тұру қажет, бұл мамандандырылған компаниялардың экономикалық жай-күйінің төмендеп кетуінің алдын-алады.

      ҚР Экологиялық кодексінде тарифтерді қайта қараудың нақты мерзімдері белгіленбеген, алайда 2023 жылдың маусымында ҚР Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігімен (ЭТРМ) және ҚР Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігімен бірге ҚТҚ басқару саласында бәсекелестікті дамыту жөніндегі Жол картасы қабылданды. Жол картасында ҚТҚ жинау, тасымалдау, сұрыптау және көму тарифін 2 жылда 1 рет қайта қарау қажеттілігі көрсетілген.

      Жақын арада Успен ауданында 1 тұрғынға коммуналдық қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын есептеп бекіту қажет, сонымен қатар, тұрғындардан тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге тарифтерді бекіту қажет. Ары қарай әр 2 жыл сайын нормаларды қайта қарастырып, жаңа тарифті бекіту қажет.

      ҚТҚ жинауды және тасымалдауды жүзеге асыратын тұрмыстық қатты қалдықтар нарығына қатысушыларды анықтау

      ҚТҚ жинау және тасымалдаумен айналысатын компанияны жергілікті атқарушы органдар конкурс (тендер) жүргізу арқылы анықтайды. ЖАО осы компаниялармен біріге отырып, ҚТҚ жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге бекітілген тарифтерге сәйкес, қалдықтарды тасымалдау бойынша көрсетілетін қызметтерге төлем жинауды ендіру қажет. Тарифті уақытылы қайта қарастырып отыру ұсынылады.

      Экологиялық заңнама талаптарына сәйкес (367-б) ҚТҚ жинаудың орталықтандырылған жүйесі жергілікті атқарушы органмен ҚТҚ нарығына қатысушыларды анықтау мақсатында конкурс (тендер) жүргізу арқылы ұйымдастырылады. Конкурс тәсілі арқылы мемлекеттік сатып алулар "Мемлекеттік сатып алулар" туралы ҚР Заңының 4 бөліміне сәйкес жүзеге асырылады, мұнда ҚТҚ жинау және тасымалдау конкурсына қатысушыларға төменгі талаптар бекітілген:

      - қалдықтарды басқару саласындағы кәсіпкерлік субъектілерінің рұқсаттар мен хабарламалардың мемлекеттік электрондық тізілімінде тіркеуде бар болуы (ҚР ЭК 337 бабының талаптарына сәйкес);

      - жеке меншігінде спутниктік навигация жүйелерімен жабдықталған көлік құралдарының бар болуы және /немесе жалға алынуы;

      - жеке меншігінде көліктерді қоюға, сақтауға, оларға техникалық қызмет көрсетуге және жөндеуге арналған жылытылатын өндірістік орындарының бар болуы және немесе жалға алынуы;

      - коммуналдық қалдықтарды шығару бойынша қызмет көрсететін білікті басқарушы және техникалық мамандардың бар болуы;

      - ҚТҚ жинау және тасымалдауды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері сұрыптау кешеніне сұрыпталған қалдықтарды жеткізуді жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілерімен келісім-шартқа отыруы керек немесе өз бетінше сұрыптауды жүзеге асыру керек;

      - ҚТҚ жинауды және тасымалдауды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілерінің қауіпті емес қалдықтарды қалпына келтіру және жоюды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілерімен келісім-шарты болуы керек; сонымен қатар, құрамында қауіпті заттары бар коммуналдық қалдықтарды сұрыптау кешеніне жеткізу де келісім-шарт негізінде жүзеге асырылуы керек;

      - ҚТҚ жинауды және тасымалдауды жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілері көмуді жүзеге асыратын кәсіпкерлік субъектілеріне қалдықтарды жеткізу кезінде полигон операторымен "қалдықтарды қабылдауға" арналған шарты болуы тиіс.

      Успен ауданының әкімдігі конкурстық (тендерлік) негізде ҚТҚ жинау және тасымалдау бойынша компанияларды анықтап, олармен келісім-шартқа отыруы керек, ол келісім-шартта ауданның елді мекендерінен және ауылдық округтерінен коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару бойынша қызмет көрсету тәртібін, кестесін және шартын бекітуі керек. Осы бағдарлама шеңберінде Успен ауылындағы ҚТҚ жинау және тасымалдаумен айналысатын компанияны анықтау қажет.

      Коммуналдық қалдықтарды басқаруға келісім-шарт ұзақ мерзімді болуы (кемінде 5-10 жыл) керек, бұл ҚТҚ жинау және шығарумен айналысатын субъектілерге өз қаржыларын компанияны дамытуға салуға мүмкіндік береді, бұл компания іс-әрекетінің нәтижелеріне мониторинг жүргізу арқылы орындалған жұмыстардың нәтижелерін көріп, бағалауға мүмкіндік береді.

      Конкурстық (тендермен) негізде таңдалған ҚТҚ жинау және шығарумен айналысатын компания елді мекендерден полигонға жеткізгенге дейінгі қалдықтарды тасымалдаудың оңтайлы желісін әзірлеу керек.

      Тұрғындарда түзілетін ірі көлемді және құрылыс қалдықтарын жинауға арналған арнайы орындарды ұйымдастыру және тасымалдауға арналған конкурстарды (тендерді) жүргізу

      Қалдықтарды бөлек жинау жөніндегі талаптардың (Қазақстан Республикасының Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 бұйрығы) 19-тармағына сәйкес, жергілікті атқарушы органдар жеке тұлғаларда (тұрғындар) пайда болатын құрылыс және ірі көлемдегі қалдықтарды сақтау үшін 12 шаршы метрден кем емес жабдықталған алаң ұйымдастыруға міндетті.

      3780-2022 – "Қалдықтар. Контейнерлерді орнату алаңдарына жалпы талаптар" СТ сәйкес, коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру үшін жергілікті атқарушы органдар елді мекендерде (үй жайларының, мекемелердің, мәдени-жалпы мекемелердің, демалыс орындарының аумақтарында) жеке тұлғалардан (тұрғындардан) түзілген құрылыс және ірі көлемді қалдықтарды жинайтын 12 шаршы метрден кем емес аумақ орындарып анықтап, қоршауды ұйымдастыруы керек.

      Жылжымайтын нысандардың құрылысы мен жөндеу жұмыстарын жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар құрылыс және ірі көлемді қалдықтарды жергілікті атқарушы органдармен ұйымдастырылған арнайы алаңдарға өз бетінше шығаруы керек.

      Осы талаптарды орындау үшін аудан әкімдігі ірі көлемдегі және құрылыс қалдықтарын уақытша сақтауға арналған арнайы учаскелер ұйымдастыруды жоспарлайды, бөлінген алаңдардағы осындай қалдықтарды жинау мен шығару ұйымдастыру үшін бюджет бөлу және конкурс (тендер) өткізу мүмкіндіктерін іздестіреді.

      Ірі көлемдегі және құрылыс қалдықтарын шығару қатты тұрмыстық қалдықтарды жинау, тасымалдау, өңдеу және жою тарифіне кірмейтіні туралы атап өту қажет, өйткені қазіргі тарифтік әдістеме мұны қарастырмайды.

      Ауданның жергілікті атқарушы органдары Қазақстан Республикасының "Мемлекеттік сатып алулар туралы" Заңына сәйкес, тұрғындардан ірі көлемдегі және құрылыс қалдықтарын тасымалдау ұйымын анықтау үшін, жергілікті бюджет есебінен халықтан ірі көлемдегі және құрылыс қалдықтарын жинау және шығаруға конкурс (тендер) ұйымдастыру қажет.

      Ауданның жергілікті атқарушы органдары ірі көлемді және құрылыс қалдықтарын шығаратын ұйымды анықтайды. Өзара әрекеттесу шарты ретінде типтік келісім шартқа техникалық спецификация бекітіледі. Қоқыс шығаратын компания мәлімдемелік тәртіпке сәйкес болуы керек және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның реестріне кіруі керек.

      Ірі көлемді және құрылыс қалдықтарын қалдық түзушілермен келісім-шарты бар мамандандырылған компаниялар оларды орналастыру кезеңінен бастап, үш күннен артық емес мерзімде шығаруды жүзеге асырады.

      Арнайы ұйымдастырылған орындарда құрылыс қалдықтарын жинау үшін, кем дегенде келесі тәсілдердің бірін жүзеге асыру қажет. Ауыстырмалы бункерлерде жинау және мультилифт жүйесі бар автокөліктермен шығару; қапқа жинау арқылы кейіннен бортты немесе өзі аударғыш машинасына тиеу; бір-бірінің үстіне басу арқылы қалдықтарды жинау ары қарай бортты немесе өзі аударғыш машинасына тиеу.

      Қалдықтарды тасымалдау бойынша қызметтерге төлемдерді жинау және жеке тұлғалармен жариялық келісімге отыру

      ҚР ЭК 367-бабына сәйкес, тұрғын үйлерде тұратын жеке тұлғалар жариялық ұсыныс келісім негізінде орталықтандырылған жүйені пайдалануға және жергілікті атқарушы органмен бекітілген тарифке сәйкес қалдықтарды тасымалдау қызметтеріне төлем төлеуге міндетті.

      Тұрғындарған тұрмыстық қатты қалдықтарды жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге тарифтерді әзірлеп, жақын арада бекіту қажет.

      Коммуналдық қалдықтарды жинау және шығарудың орталықтандырылған жүйесін дұрыс ұйымдастыру (орнатылған контейнерлердің қажетті санының бар болуы, тендерді ұтып алған мамандандырылған компаниялармен қалдықтарды уақытылы шығару) қалдықтарды тасымалдау қызметіне төлем жинау жүйесін жақсартуға мүмкіндік береді.

      Аудан тұрғындары қалдықтарды жинау және шығарумен айналысатын мамандандырылған компаниялардың қызметіне жүйелі ақы төлеу қажеттілігі туралы ақпараттануы қажет.

      Успен ауданында ҚТҚ жинау және тасымалдау бойынша субъектілерді анықтағаннан кейін жеке тұлғалармен жариялық ұсыныс келісіміне отыру тәжірибесін ендіру қажет. Жариялық ұсыныс нысанындағы келісім мамандандырылған компаниялардың веб-сайтында, аудан әкімдігінің ресми сайтында және БАҚ құралдарында танысу үшін қолжетімді. Жариялық ұсыныс келісімін пайдалану ҚТҚ шығару бойынша қызметтерге ақы төлеу мен жинау көлемін арттырады және тұрғындар үшін қолайлы болып табылады. Осындай келісімдер негізінде төлем жинау жүзеге асырылады.

      Жеке және заңды тұлғаларға мамандандырылған компаниялар қызмет көрсету үшін абоненттік бөліммен қамтамасыз етіледі. Сонымен қатар, коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау бойынша қызмет көрсетудегі жедел сұрақтармен тұтынушыларға қызмет көрсету үшін диспетчерлік қызмет жұмысымен қамтамасыз етіледі.

      4.2 Қалдықтарды жүйелі түрде шығаруды ұйымдастыру

      Коммуналдық қалдықтарды жинау және үнемі шығару қызметіне тұрғындардың қол жетімділігін қамтамасыз ету үшін, инфрақұрылыммен қамтамасыз ету керек:

      - ҚТҚ бөлек жинауды (құрғақ және ылғалды фракциялар) ендіру үшін контейнерлерді сатып алу;

      - ҚТҚ жинау үшін орындарын анықтау және контейнерлік алаңдарды санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкестендіру;

      - ірі көлемді және құрылыс қалдықтарын жинауға арналған алаңдарды ұйымдастыру үшін орындарды анықтау;

      -құрамында қауіпті заттары бар қалдықтарды бөлек жинау;

      - коммуналдық қалдықтарды жинау және үнемі шығару үшін мамандандырылған көлікті алу.

      ҚТҚ бөлек жинауға (құрғақ және ылғалды фракциялар үшін) арналған контейнерлерді сатып алу

      Қалдықтарды бөлек жинау халықаралық тәжірибеде қалдықтарды басқару жүйесін табысты қалыптастырудың негізі және Қазақстанның экологиялық заңнамасының міндетті талабы болып табылады.

      Қалдықтарды бөлек жинау үдерісі "Қалдықтарды бөлек жинауға, оның ішінде техникалық, экономикалық және экологиялық орындылығы ескеріле отырып, міндетті бөлек жинауға жататын қалдықтардың түрлеріне немесе топтарына (түрлерінің жиынтығына) қойылатын талаптарды" бекіту туралы құжатында (техникалық, экономикалық және экологиялық орындылығын ескере отырып, міндетті бөлек жинауға жатқызылатын қалдықтардың топтарына (түрлер жиынтығы) немесе түрлерін, қалдықтарды бөлек жинауға талаптар. Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 2021 жылғы 2 желтоқсандағы № 482 бұйрығы) нақтыланған.

      СТ 3780-2022 Қалдықтар. Алаңдарда қалдықтарды бөлек жинау үшін контейнер құрамын және коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру үшін контейнерлерді орнату алаңдарына жалпы талаптар бойынша:

      -Электрондық қалдықтарға арналған контейнерлер;

      -ҚСБ қалдықтарды жинауға арналған контейнерлер;

      -Қағаз және картон қалдықтарына арналған контейнерлер;

      -Батарея қалдықтарына арналған контейнерлер;

      -Тағам қалдықтарына арналған контейнерлер;

      -Шыныға арналған контейнерлер;

      -Пластик қалдықтарына арналған контейнерлер.

      Дегенмен, барлық түрлер үшін контейнерлерді орнату мүмкіндігінің болмауынан ҚСБҚ қоса алғанда қауіпті қалдықтарға арналған контейнерлерді қоспағанда "құрғақ" және "ылғалды" фракциялар үшін контейнерлерді орнатуға рұқсат етіледі.

      Успен ауданында қалдықтарды бөлек жинау үшін әрбір контейнерлік алаңдарға қалдықтарды бөлек жинау үшін (құрғақ және ылғалды фракицялар) 2 (кем дегенде) контейнерден алу және орнату керек.

      "Ылғалды" фракция құрамы мен сипаты бойынша үй шаруашылығы қалдықтарына ұқсас араласқан, органикалық, тағамдық қалдықтардан тұрады.

      "Құрғақ" фракция қағаз, картон, металл, пластика және шыныдан тұрады.

      Контейнерлер саны тұрғындар санына, қалдықтардың жинақталу нормасына, сақтау мерзіміне және басқа да қажетті факторларға сәйкес анықталады.

      Қалдықтарды бөлек жинауға арналған контейнерлер заңнама талаптарына сәйкес қазақ және орыс тілінде таңбалануы (жазба) керек, онда мыналар көрсетілуі керек:

      -Жиналатын қалдық түрі (фракциясы) туралы ақпараттық жапсырма/жазба;

      -Контейнердің меншік иесі туралы мәліметтер (атауы, телефоны);

      -Контейнер қызмет көрсететін ұйым атауы.

      Егер де таңбалау түрлі-түсті контейнерге жапсырылатын болса, онда контрасты түспен орындалуы керек.

      Сатып алуға қажетті контейнерлер саны 1,1 м3 көлеміндегі бір контейнер жағдайында қалдықтарды түзілу нормаларына (жайлы жабдықталмаған үйлер үшін бір тұрғынға – 1,7 м3) және Успен ауданның тұрғындар санына (әрбір елді мекендер бойынша) байланысты есептеледі – 1-қосымша.

      Бағдарлама шеңберінде (2025 - 2029 жылдар) Успен ауылында контейнерлерді сатып алуды және орнатуды жүзеге асыру керек: Контейнерлердің есептік саны – 34 (17- "құрғақ" фракция үшін, 17- "ылғалды" фракция үшін).

      Болашақта Успен ауданының барлық тұрғын пункттерінде 268 контейнерді сатып алу және орнату қажет (134 - "құрғақ" фракция үшін және 134 – "ылғалды" фракция үшін). Оның ішінде қалдықтарды күн сайын жинау үшін - 86 контейнер және 182 контейнер - апта және ай сайын шығарған жағдайда. Кей ауылдарда орнатылған 10 контейнер есепке алынбайды, себебі бұла қолмен жасалынған бөшкелер, арнайы контейнерлерге жатпайды.

      ҚТҚ жинауға арналған контейнерлік алаңдарды анықтау және контейнерлерді санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға сәйкестендіру

      Контейнерлік алаңдардың есептік саны – 134 бірлік. Бір контейнерлік алаң 2 контейнермен жабдықталуы керек.

      Осы бағдарлама шеңберінде (2025 - 2029 жылдар арналған) Успен ауылы бойынша 17 бірлік шамасында контейнерлік алаңдарды жабдықтау қажет (1-қосымша).

      Успен ауданының контейнерлік алаңдары "Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитарлық-эпидемиологиялық талабына (ары қарай - ережелер) сәйкес болуы керек:

      - елді мекендерде контейнерлік алаңдарды тұрғын және қоғамдық ғимараттардан, балалар нысандарынан, спорттық алаңдардан және уақытша орналасуды қоспағанда (вахталық кенттер, тұрақты емес нысандар мен құрылыстар) тұрғындардың демалатын орындарынан 25 м кем емес қашықтыққа орналастырады;

      - алаң аумағы алаңға еркін кіретін жағына қарай қалыңдығы 100 м кем емес температуралық өзгеріске тұрақты қатты асфальтталған немесе бетондалған жабыны болуы керек;

      - периметр бойынша алаң үш жағынан жедел климаттық өзгерістерге және коррозияға тұрақты тұтас материалмен қоршалуы керек;

      - алаңның төртінші жағы басқарушы, қызмет көрсетуші ұйымдар мен тұрғындардың контейнерлермен жұмыс істеуге, қалдықтарды жинауға еркін енуіне мүмкіндік береді;

      - шатыр жедел климаттық өзгерістер мен коррозияға тұрақты тұтас материалдан дайындалады.

      Контейнерлер орнатылғаннан кейін және қалдықтарды шығару кестесі бекітілгеннен кейін қоқыс шығаратын компания контейнерлердің толуы бойынша бақылау жүргізіп, қажет жағдайда, контейнерлер немесе шығару санын арттыруы керек.

      Контейнердің меншік иелері ары қарай пайдалануға жарамсыз контейнерлерді алмастырып, жөндеуі керек, қоқыс қабылдайтын камераларды, алаңдарды, сонымен қатар қалдық жинауыштарды үнемі жууды, дезинфекциялауды, дезинсекциялауды (шыбынға және басқаларына қарсы) қамтамасыз ету керек.

      Қауіпті құрамдас коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау және кәдеге жарату

      Қауіпті құрамдас коммуналдық қалдықтар (электрондық және электрлік жабдықтар, құрамында сынабы бар қалдықтар, батарейкалар, аккумляторлар және қауіпті компоненттер) бөлек жинақталып, қайта қалпына келтірілуі үшін мамандандырылған кәсіпорындарға берілуі керек (ҚР ЭК 365 бабы).

      ҚР ЭК талаптарына сәйкес жергілікті атқарушы органдар қауіпті қалдықтардың басқа категорияларымен қауіпті қалдықтардың немесе басқа қалдықтармен, заттармен, материалдармен араласуының алдын-алу үшін қажетті шараларды қабылдауы керек және коммуналдық қалдықтармен жұмыс жасау бойынша инфрақұрылымды дамытуға жауапты болады.

      Құрамында сынабы бар қалдықтар (ҚСБҚ)

      Жергілікті атқарушы билік органдары аудан тұрғындарынан ҚСБҚ жинау жүйесін ұйымдастыруы және мыналарды қамтамасыз етуі қажет:

      – тұрғындарда пайда болатын құрамында сынабы бар қалдықтарды жинау үшін орнатылатын арнайы әмбебап контейнерлерді орнатуды және оларға қызмет көрсетуді бақылау;

      – кондоминиум нысандарын басқару органдарының қызметін бақылау және ұйымдастыру, олар арнайы әмбебап контейнерлерді сақтау жөніндегі шараларды қамтамасыз етуге, контейнерге қызмет көрсететін мамандандырылған кәсіпорынмен өзара іс-қимылды жүзеге асыруға, оларға еркін қол жеткізуді қамтамасыз етуге, тұрғындармен түсіндіру жұмыстарын жүргізуге, контейнерге бөгде заттарды сақтауға, контейнерге бөгде жарнамаларды, хабарландыруларды және т. б. жапсыруға жол бермеуге міндетті;

      – тұрғындар үшін үшін демеркуризациялау жөніндегі шаралар кешенін іске асыруға және ҚСБҚ-ға арналған контейнерлерді жөндеуге (ауыстыруға) мамандандырылған кәсіпорындардың жұмыстарын сатып алу үшін қаражат бөлу жолымен халық арасында пайдалануда болған құрамында сынабы бар энергия үнемдейтін шамдарды қайта өңдеуді ұйымдастыру.

      ҚСБҚ үшін контейнерлерді жөндеу (алмастыру) және тұрғындар үшін демеркуризация бойынша шаралар кешенін жүзеге асыруға мамандандырылған кәсіпорындардың жұмыстарын (қызметтерін) тарту үшін жергілікті атқарушы органдар конкурс (тендер) жүргізу керек (ҚР ЭК, "Мемлекеттік сатып алулар" туралы ҚР Заңы (4 бөлім), Коммуналдық қалдықтарды басқару ережелері. ҚР ЭГТРМ м.к. 2021 жылғы 28 желтоқсандағы № 508 бұйрығы).

      Қазіргі уақытта Успен ауданында ҚСБҚ жинауға арналған арнайы әмбебап контейнерлер жоқ. Әрбір контейнерлік алаңға ҚСБҚ арналған контейнерлерді орнату керек. Одан басқа, жергілікті атқарушы органдар қалдықтарды бөлек жинаудың қажеттілігі мен артықшылығы туралы және осы мақсатта контейнерлердің орнатылғандығы туралы ақпараттық- түсіндірмелік жұмыстарды жүргізуі шарт.

      Электрондық және электрлік жабдық қалдықтары (ЭЭЖҚ)

      ЭЭЖҚ қауіпті қалдықтарға жатқызылады. Олардың құрамында кадмий, қорғасын, сүрме, сынап секілді уытты заттармен қосылыстар бар, олар адам денсаулығы мен қоршаған ортаға теріс ықпал етеді.

      Тұрғындардан ЭЭЖҚ жинау жүйесін ұйымдастыру келесідей шараларды қамтиды:

      - Батареялар, электронды және электр жабдықтары сияқты қауіпті тұрмыстық қалдықтарды жинайтын стационарлық немесе жылжымалы пункттер құру. Қабылдау пункті көрсетілген тауарларды таратуды жүзеге асыратын сауда нүктелерінде құрылуы мүмкін. Қалдық ретінде қабылданатындар: тұрмыстық техника (теледидар, магнитофондар, электрлік ойыншықтар, үтіктер, батарейкалар, фен, тоңазытқышты қоса алғанда, ас үй жабдықтары); офистік техника (компьютерлер және жабдықтауыштар, ұялы телефон, планшет, көшірме аппараттары, сканер, тонер).

      - Қалдықтарды қабылдаудың ұйымдастырылған пункттері туралы халықты хабардар етуді және олармен қауіпсіз жұмыс істеуді насихаттауды қамтамасыз ету.

      - Қалдықтарды жинауға және кәдеге жаратуға арналған шығыстардың бір бөлігін жабу мақсатында, өндірушінің кеңейтілген жауапкершілік операторының функцияларын жүзеге асыратын "Жасыл Даму" АҚ-мен ынтымақтастықты нығайту.

      Жергілікті атқарушы органдардың электрондық қалдықтардың әсерінің қауіптілігі туралы және қалдықтарды жинау мен қайта өңдеудің қолданыстағы жүйесі туралы тұрғындарға ақпараттық-түсіндірмелік жұмыстарды жүргізуінің үлкен маңызы бар. Тұрғындардың басым көпшілігі ТҚҚ жалпы ағынымен полигондарға түскен электрондық және электрлік жабдық қалдықтарының үлкен қауіптілігін әлі күнге дейін түсінбейді. Аудан тұрғындарына пайдаланылған электрондық және электрлік жабдықтарды жинаудың қолданыстағы пункттері туралы ақпараттарды жеткізу қажеттілігінің де маңызы жоғары.

      Заңды тұлғалардан қауіпті құрамдас коммуналдық қалдықтарды бөлек жинау және қайта қалпына келтіру

      Қызметтің түріне қарамастан, заңды тұлғаларда пайда болатын қауіпті коммуналдық қалдықтарды бөлек жинап, мамандандырылған ұйымдарға (кәсіпорындарға) қалпына келтіруге беруі тиіс (ҚР ЭК 365-б).

      Жергілікті атқарушы билік органдары қауіпті қалдықтарды басқару жөніндегі қызметтерді көрсететін мамандандырылған кәсіпорындармен келісім-шартқа отыру қажеттілігі туралы аудандық заңды тұлғалармен (мемлекеттік мекеме, бюджеттік ұйымдар) түсіндірме жұмыс жүргізуі және осы үдерісті бақылауы қажет.

      Органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру және оларды қордаландыру арқылы қайта қалпына келтіру

      Органикалық қалдықтар – өсімдік және жануарлардың биоыдырайтын қалдықтары.

      ҚР ЭК 365-бабының талаптары: жергілікті атқарушы органдар органикалық қалдықтарды бөлек жинауды тұрақтандыру және пайдалану арқылы коммуналдық қалдықтармен жұмыс жасаудағы экологиялық талаптардың сақталуын қамтамасыз етуі керек.

      Органикалық қалдықтардан органикалық тыңайтқыш – компост алынады және оны энергия ретінде пайдалануға болады. Ол қоршаған ортаны ластамайды және табиғи орта циклінің құрамдас бөлігі болып табылады

      Коммуналдық қалдықтарды басқару ережелерінде (19 т) аудандық, кенттік, ауылдық, ауылдық округтің жергілікті атқарушы органдары тұрғындарға жеке тұрғын құрылысында (жеке сектор) органикалық қалдықтарды қордаландыру жөніндегі ақпараттық кампанияларды (хабарламаларды) жүргізуі қажет.

      Компостты алу технологиясының негізі компосттау – қалдықтардың жедел бақыланып ыдырауы, нәтижесінде биоорганикалық тыңайтқыш алынады. Сырт жағынан қарағанда, компост кәдімгі топыраққа ұқсас және әртүрлі салаларда пайдаланылуы мүмкін.

      Органикалық қалдықтарды қордаландыру үй жағдайында да, орталықтандырылған жүйеде де жүзеге асады. Үй шаруашылығында қордаландыруда қарапайым қордалау шұңқырын немесе арнайы қордаландырғыш аппараттарды пайдалануға болады. Түзілген компостты ауыл шаруашылық қажеттіліктеріне және егіс алаңдары үшін тыңайтқыш ретінде үй маңындағы учаскелерге және қалдықтарды уақытша көму орындарын рекультивациялауға пайдалануға болады.

      Мектептерде, асханаларда, ресторанда биоыдырайтын қалдықтардың үлкен бөлігі жинақталады және жанында қосалқы шаруашылығы бар болғандықтан, жекелей өз беттерінше қордаландыруды жүргізуге болады.

      Жергілікті атқарушы органдардың міндеттері заңды тұлғалар мен тұрғындар арасында компостты қолдану және органикалық тыңайтқыштарды пайдалану тәжірибесін насихаттау бойынша ақпараттық -түсіндірмелі жұмыстарды жүргізу болып табылады.

      Коммуналдық қалдықтарды шығару үшін мамандандырылған көліктерді сатып алу

      Коммуналдық қалдықтарды шығаруға арналған мамандандырылған көліктерді сатып алу қалдықтарды басқару жүйесін табысты қалыптастыруға бағытталған негіз болып табылады.

      365-бапқа сәйкес (5-т.) жергілікті атқарушы орган коммуналдық қалдықтарды үнемі шығаруды ұйымдастыруды қамтамасыз етеді. ҚТҚ уақытылы шығаруды ұйымдастыру үшін ҚТҚ тасымалдауға арналған арнайы жабдықталған көлік құралдары – қоқыс таситын көліктерді сатып алу қажет.

      Ауданда бір күнде 55,7 м3 қалдық жиналады. 1 қоқыс шығаратын көліктің қалдық сыйымдылығы 20-22 м3. Болашақта ТҚҚ жинау және шығаруға арналған 2 қоқыс шығаратын көлік сатып алу қажет.

      Осы бағдарлама шеңберінде Успен ауылынан қалдықтарды жинауды және шығаруды ұйымдастыру қажет. Успен ауылында бір күнде 18,6 м3 қалдық түзіледі. 1 қоқыс таситын көлік сатып алу жеткілікті.

      Ауылдық пункттерден коммуналдық қалдықтарды шығару кестесін (күн сайын, апта сайын, немесе шалғай орналасқан және халқы аз ауылдар үшін ай сайын) бекіту керек. Қоқыс шығаратын көліктің қажетті санының болмауы тұрғындар үшін қолайсыздық тудырып, қалдықтарды шығару кестесінің бұзылуына әкеліп соқтырады. Алынған көлік құралдары ҚТҚ жинау және тасымалдаумен айналысатын және конкурс (тендер) өткізу арқылы таңдалған компанияға сенімді басқаруға беріледі.

      Успен ауданындағы коммуналдық қалдықтарды шығарудың ұсынылатын кестесі:

      Ауылдық үйінділердің санын оңтайландыра отырып, бес ауылдық мекенде ғана үйінділерді қалдыру керек: Успен, Константинов, Қоңырөзек, Лозов, Қызылағаш. Успен ауылына ҚТҚ толыққанды полигонын салу қажет. Константинов, Қоңырөзек, Лозов, Қызылағаш ауылдарында қалдықтарды көму орындарының алаңдарын ҚТҚ қолданыстағы полигондарына/қалдықтарды көму орындарына (ауылдық елді мекендерде) талаптарды бір реттік/бір уақытта жеңілдету механизмі түріндегі полигон ретінде рәсімдеу керек. Ауылдық полигондарға талаптарды заңдастыру және жеңілдету бойынша критерийлерді ҚР Экология және табиғи ресурстар министрлігі қарастыру керек. Қалған ауылдық мекендердегі қалдықтарды көму орындарының аумағы рекультивациялануы тиіс.

      Қалдықтарды көму орындарының санын қысқарту адам денсаулығы мен қоршаған ортаға үйінділердің теріс әсерін қысқартуға, сонымен қатар, жердің пайдалы аумағын босатуға мүмкіндік береді.

      Көрсетілген орындардан 20 км қашықтықта орналасқан ауылдар үшін ҚТҚ шығару күн сайын: Успен, Белоусов, Травян ауылдарынан – Успен ауылындағы полигонға; Қонырөзек, Новопокров, Дмитриев, Вознесен, Надаров, Чистополь ауылдарынан – Қоңырөзек ауылындағы полигонға; Лозов – Лозов ауылындағы полигонға; Қызылағаш, Ольхов – Қызылағаш ауылындағы полигонға.

      Келесі ауылдардан апта сайын шығару жүзеге асырылатын болады: Қозыкеткен – Успен ауылындағы полигонға; Галицк – Қоңырөзек ауылындағы полигонға; Богатырь, Ковалев – Лозов ауылындағы полигонға.

      Шалғай орналасқан ауылдар үшін айына бірреттік шығару қарастырылады: Тимирязев – Қызылағаш полигонына; Қаратай – Лозов ауылындағы полигонға.

      Санитарлық-эпидемиологиялық және экологиялық талаптарға жауап беретін жүкті тиеу пункттері мен қалдықтарды уақытша сақтау орындарына арналған алаңдарды құру қажет.

      Коммуналдық қалдықтарды тасымалдау шығындарын төмендету үшін бекітілген санитарлық және табиғатты қорғау талаптарына сәйкес қалдықтарды шығарудың төменгі жиілігі қабылданады.

      Бастапқы кезеңдерде ауылдық округтердегі коммуналдық қалдықтарды бекітілген кесте бойынша үйлерді, көшелерді аралау жолымен шығарылатын болады. Контейнерлік алаңдар мен контейнерлерді орнатқаннан кейін шығару контейнерлік алаңдардан жүзеге асырылады.

      Коммуналдық қалдықтарды тасымалдау барысында ыдыссыз әдісті қолдану: мамандандырылған көлік келгенге дейін, жергілікті әкімдікпен бекітілген кестеге сәйкес қоқыстарды жинайтын және тасымалдайтын (шығаратын) күндері ғана көше бойына санитарлық нормалар мен ережелерге сәйкес коммуналдық қалдықтарды шығару.

      Қоқыстарды шығару кестесі тұрғындардың көзқарастарын ескере отырып, жергілікті атқарушы органмен бекітілген коммуналдық қалдықтарды жинау және тасымалдау бойынша мамандандырылған ұйымдарды анықтағаннан кейін ғана құрылатын болады.

      Жылына жинақталатын қалдық санын анықтау үшін жиналған және шығарылған қалдық санына (күн сайын) есеп жүргізу керек.

      Коммуналдық қалдықтарды сұрыптау, қайта өңдеу және қалпына келтіру жүйесін құру

      Успен ауданында коммуналдық қалдықтарды сұрыптау, қайта өңдеу және қалпына келтіру жүйесі жоқ.

      Соған қарамастан, Павлодар облысында ҚТҚ қайта өңдеу және қалпына келтіру жұмыстары дамыған. Мысалы, Павлодар қаласында қалдықтарды кәдеге жаратумен айналысатын мамандандырылған компаниялар мыналар: "КазЭкоПром" ЖШС, "ЕР-АгроСервис" ЖШС, "ЭКО ГОЛД" ЖШС, "Уйсимбаева Мадина Бердибаевна" ДК, "Спецмашин" ЖШС, "Корабаев Азамат Серикболатулы" ДК, Завадин ДК, Бертебаева ДК, Тулебаев Д.Ж. ДК.

      Екібастұзда: "Tazalyk EK" ЖШС, Полигон ЭК ЖШС, Шакаров ДК, ПромВторСырье ЖШС.

      Автобөлшектерді қоса алғанда, екінші шикізатты қайта өңдеу саласымен айналысатындар: Попов И.А. ДК (Павлодар қ.) - пластик; Гофротара зауыты ЖШС (Павлодар қ.) - макулатура; "Inter rubber recycling" (Павлодар қ.) - жеңіл және жүк көліктері; "ЭкоГолд" ЖШС (Павлодар қ.) - жеңіл және жүк көліктері; "Тандем ПВ" ЖШС (Павлодар қ.) - пайдаланылған аккумлятор батареялары.

      Павлодар қаласында ең ірі екінші шикізатты қайта өңдейтін кәсіпорын - Попов И.А., ДК, пластик қалдықтарын сұрыптауды және қайта өңдеуді жүзеге асыра отырып, түйіршіктерге айналдыру арқылы жылына 800 тоннаға дейін кәсіпорын қуаттылығын дамытуды қолға алуда. Попов И.А., ДК макулатураны, шыны, темір ыдыстарды қайта сұрыптайды. Қалдықтарды қайта өңдеу өндірісін ары қарай кеңейту әлуеті қарастырылуда.

      "Спецмашин" ЖШС аумағында пластик қалдықтарын сұрыптау және екінші реттік пайдалану қарастырылған. Кәсіпорында қалдықтарды жинауға арналған қаптар, тазалау техникасына арналған щеткалар, ПЭТ/ПЭНД түйіршіктері дайындалады.

      Успен ауданының жергілікті атқарушы органдары осындай облыстық кәсіпорындармен өзара байланысып, қалдықтарды қайта өңдеу және кәдеге жарату, шығару бойынша келісім-шартқа отырады.

      Жергілікті атқарушы органдар жергілікті бизнес-қауымдастықтың барлық өкілдерімен тығыз байланыста болуы қажет, бұл коммуналдық қалдықтарды пайда болу орындарында қайта өңдеу мүмкіндігін ұйымдастыру мен айқындауға мүмкіндік береді.

      4.3 Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуді қамтамасыз ету

      ТҚҚ жаңа полигонының құрылысы

      Жақын арада шешілуі қажетті міндеттердің бірі (осы бағдарлама шеңберінде) Успен ауылындағы полигон құрылысын салу. Бұл сұрақ ауданда бірнеше рет көтерілген, алдын-ала мерзімі – 2026 жылдың басында полигон құрылысын бастау бекітілген. Жақын арада полигон құрылысына қатысты мәселені шешу керек, себебі, Успен ауылындағы қоқыс үйінділері Павлодар-Новосібір тас жолының бойында бірнеше километрге созылып жатыр және адам денсаулығы мен қоршаған ортаға қауіп төндіреді.

      ҚТҚ полигондарына талаптар қойылатын негізгі құжаттар мыналар: ҚР Экологиялық Кодексі – 25 тарау; Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2020 жылғы 25 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-331/2020 бұйрығы. "Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы. ҚР СТ 3696-2020. Аз қуатты тұрмыстық қатты қалдықтарға арналған полигондар. ҚР СН 1.04-15-2013 Тұрмыстық қатты қалдықтар полигоны.

      Бағдарлама шеңберінде Константинов, Қоңырөзек, Лозов, Қызылағаш ауылдарында қалдықтарды көму орындарының алаңдарын ҚТҚ қолданыстағы полигондарына/қалдықтарды көму орындарына (ауылдық елді мекендерде) талаптарды бір реттік/бір уақытта жеңілдету механизмі түріндегі полигон ретінде рәсімдеу керек.

      Болашақта басқа ауылдық үйінділерді оңтайландыру, жабу және рекультивациялауды қарастыру керек.

      Шалғай және алыс орналасқан ауылдық округтер үшін қоқыс тиеу пункттерін құру

      Успен ауданында ҚТҚ ұсынылатын полигондарынан алыс орналасқан ауылдар бар: Тимирязев және Қаратай.

      Коммуналдық қалдықтарды басқаруды оңтайландыру және үйінділердің қажетті санын қысқарту үшін, сонымен қатар, қалдықтарды кәдеге жаратудың тиімді жүйесін қамтамасыз ету мақсатында осы ауылдарда қоқыс тиеу пункттерін құру қажеттілігін қарастыру керек. Қалдықтарды уақытша көмуге арналған лаңдарды құру керек және ол санитарлық-эпидемиологиялық талаптарға жауап беруі керек.

      Бұл қоқыс тиеу пункттері келесі қызметтерді орындайтын болады:

      Қалдықтарды уақытша сақтау: алты айға дейінгі мерзімде коммуналдық қалдықтарды ары қарай қайта өңдеу немесе көму үшін уақытша сақтау мүмкіндігін ұсынады.

      Қалдықтарды сұрыптау: бұл пункттерде қалдықтарды сұрыптау жүзеге асырылады, яғни қайта өңдеуге жатқызылатын материалдар көмуге жіберілетіндерден бөлініп алынады.

      Тасымалдауды оңтайландыру: Қоқыс тиеу пункттері алыс ауылдық округтерден аудандық орталыққа немесе соңғы көму орындарына қалдықтарды тасымалдау үдерісін оңтайландыруға мүмкіндік береді.

      Мұндай шаралар қалдықтарды тиімді басқару және қоршаған ортаға теріс әсерді төмендетуге мүмкіндік береді.

      Рекультивациялау жоспарын әзірлеу, кезеңдік рекультивациялау және ауылдық үйінділердің жерлерін қалпына келтіру

      Қалдықтарды орналастыру орындарын оңтайландырғаннан кейін және оларды полигон қалпына келтірген соң, қалған ауылдық үйінділердің аумағын кезеңмен рекультивациялауды жүргізу қажет.

      Рұқсат етілмеген үйінділерді рекультивациялау туралы техникалық шешімдер құрылымдық белгіленуінен және рекультивациядан кейін аумақты пайдаланудан тыс қабылданатын болады.

      Апатты үйінділерді жою

      "Қазақстан Ғарыш Сапары" АҚ геопорталы – космостық мониторинг мәліметтері бойынша 2023 жылы экологтар Павлодар облысы бойынша 167 рұқсат етілмеген үйінділерді байқады. Бүгінде олардың үлкен бөлігі жойылды, бірақ облыста, соның ішінде Успен ауданында апатты үйінділер қайта түзілуде.

      Апатты үйінділердің түзілуі, оларды жою және болдырмау мәселелерін шешуге жергілікті мемлекеттік органдарды қоса алғанда, барлық мүдделі тараптарды тарту арқылы шешуші әрекеттер қабылдауды талап етеді. Успен ауданының әкімдігі апатты үйінділерді жедел анықтау үшін және оларды жою туралы шешімдер қабылдау үшін қоғамдық ұйымдармен тығыз байланысты орнату қажет.

      Үйінділерді зарарсыздандырудың қолданыстағы жалпы қабылданған әдістемесі келесі кезеңдерді іске қосады: үйінділердің қауіптілік деңгейін анықтау; баламалы нұсқаларды таңдау; зарарсыздандыру және рекультивациялау технологияларын әзірлеу.

      Жаңа үйінділердің түзілуінің алдын-алудың негізгі шаралары Успен ауданында қалдықтарды жинау және тасымалдау қызметтерімен халықты жоғары деңгейде қамту және қалдықтармен қауіпсіз жұмыс істеу бойынша шағын және орта бизнес өкілдерімен сауықтыру жұмыстарын жүргізу болып табылады.

      4.4 Коммуналдық қалдықтарды жинау, кәдеге жарату және қайта өңдеу, соның ішінде қалдықтарды бөлек жинаудың ұтымды жүйесіне тұрғындардың қызығушылықтары мен мәдени деңгейін жоғарылату

      Қалдықтарды тиімді басқару, соның ішінде қалдықтарды бөлек жинау туралы қызығушылықты арттыру халықтың экологиялық ағартушылық деңгейімен тығыз байланысты.

      Мұны экологиялық заңнама да талап етеді. Қазақстан Республикасы экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а., "Коммуналдық қалдықтарды басқару ережелерін бекіту туралы" (ары қарай – Ереже) 2021 жылғы 28 желтоқсандағы № 508 бұйрығына сәйкес ауданның, облыстық және аудандық маңызы бар қалалар, республикалық маңызы бар қалалар, астана, ауылдық округтердің жергілікті атқарушы органдары жеке тұрғын құрылыстардағы (жеке сектор) органикалық қалдықтарды қордаландыруды ендіру және коммуналдық қалдық компоненттерін (қағаз, пластика, органикалық қалдықтар және басқалары) рұқсатсыз жағудың алдын-алу, қайталама ресурстарды (шикізатты) бөлек жинауды қоса алғанда коммуналдық қалдықтарды жинау, кәдеге жарату және қайта өңдеудің ұтымды жүйесі туралы тұрғындарға ақпараттық кампанияларды жүргізеді.

      Жергілікті атқарушы органдардың жұмыстары БАҚ, теледидар тарапынан ақпараттық компанияларды, яғни, қалдықтардың теріс әсерінен қоршаған ортаны қорғау мәәселелеріне тұрғындардың қызығушылығын қалыптастыратын, қалдықтарды басқарудың экономикалық және экологиялық аспектілері туралы айтатын видеороликтерді құру, буклеттерді және ақпараттық материалдарды шығару және таратуды ұйымдастыру болып табылады. Оқу орындары арасында макулатураны жаппай жинау, конкурстарды, акцияларды жүргізу, мамандандырылған ұйымдармен тұрғындардан киімдерді, заттарды, тұрмыстық техниканы, батареяларды қабылдау тиімді болып табылады.

      Успен ауданының әкімдігі "Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс, стратегиялық әріптестікті іске асыруға арналған мемлекеттік тапсырыс, үкіметтік емес ұйымдарға арналған гранттар және сыйлықақылар туралы" Заң (ары қарай Заң) шеңберінде мемлекеттік әлеуметтік тапсырысты, соның бір бөлігі қоршаған ортаны қорғауды жүзеге асыру бойынша ақпараттық-түсіндірмелік жұмыстарды жүргізуі қажет (5 -бап).

      Осы Заңға сәйкес, үкіметтік емес ұйымдардың мәліметтер базасына (6-1-бап) енгізілген үкіметтік емес ұйымдар (ары қарай – ҮЕҰ) конкурстық таңдау арқылы коммуналдық қалдықтармен жұмыс жасау бойынша тұрғындармен ақпараттық жұмыстарды жүргізуге мемлекеттік гранттарды ұсынады.

      Грант алған ҮЕҰ тұрғындардың коммуналдық қалдықтармен жұмыс жасауы бойынша ақпараттық жұмыс жоспарын әзірлейді, оған келесідей қоғам топтары жатқызылады:

      - Грант алған ҮЕҰ тұрғындардың коммуналдық қалдықтармен жұмыс жасауы бойынша ақпараттық жұмыс жоспарын әзірлейді, оған келесідей қоғам топтары жатқызылады:

      - білім беру мекемелері: педагогикалық құрам, техникалық мамандар, оқушылар;

      - балабақша: тәрбиешілер мен балалар;

      - заңды тұлға: медициналық мекеме, мәдениет үйі, сауда орталықтары, дүкендер;

      - еріктілер, белсенділер тобы және ҮЕҰ;

      - жергілікті атқарушы орган қызметкерлері;

      - жұмыс істейтіндер және жұмыс істемейтін (үй шаруасындағы әйел, зейнеткерлер, балалар).

      Ақпараттық жұмыс жоспары мыналардан тұрады:

      - бекітілген тарифке сәйкес ҚТҚ жинау және тасымалдау бойынша қызметтерге ақы төлеу, жариялық келісімдерге отыру туралы тұрғындарды ақпараттандыру;

      - қалдықтармен қауіпсіз жұмыс істеу тәсілдері туралы жергілікті БАҚ-та жариялау; Жергілікті газеттер мен журналдарға қалдықтармен дұрыс жұмыс істеу талаптарымен қалдықтарды басқарумен байланысты мәселелермен жұртшылықты таныстыруға бағытталған мақалаларды жариялау ұсынылады;

      - үйлерде тағамдық қалдықтарды қордаландыру туралы брошюроларды тарату;

      - жеке тұлғаларда (тұрғындар) түзілетін ҚСБҚ, ЭЭЖҚ, медициналық, құрылыстық және ірі көлемді қалдықтарды жинау үшін құрылған арнайы орындар туралы хабарлау;

      - пластик, шыны және макулатура үшін, бөлек жинау және үйдегі қалдықтарды сұрыптау тәртібін түсіндіретін мектептегі экологиялық акциялар;

      - коммуналдық қалдықтарды рұқсатсыз жағудың алдын алу бойынша ақпараттандыру;

      - тұрғындардың экологиялық сапалы өмір сүруін қанағаттандыру деңгейін жоғарылату мақсатында жыл сайынғы әлеуметтік сауалнаманы жүргізу;

      - мектеп оқушыларын ҚТҚ полигонымен таныстыру;

      - қалдықтарды басқару бойынша іс-әрекеттерді қоғамдық бақылау және насихаттау мақсатында еріктілер клубын құру.

      Жергілікті атқарушы билік органдары аудан тұрғындарымен ақпараттық-ағартушылық жұмыстарды үйлестіріп, қоғамдық мекемелермен, ҮЕҰ тығыз байланыста жұмыс жасауы керек.

5. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР

      Успен ауданының қалдықтарын басқару жөніндегі бағдарламасын қаржыландыру көздері мыналар болуы мүмкін:

      - мемлекеттік және жергілікті бюджет құралдары;

      - тікелей шетелдік және отандық инвестициялар;

      - ӨКЖ операторымен қалдықтарды жинау және тасымалдау жүйесін субсидиялау;

      - халықаралық қаржылық экономикалық ұйымдар мен донор мемлекеттердің гранттары;

      - екінші деңгейлі банк несиелері және Қазақстан Республикасының заңдылығында тиым салынбаған көздер.

      ҚР ЭК 29-бабына сәйкес ұсынылған бағдарламаны жүзеге асыруға және болжамды табиғатты қорғау шараларын орындауға кеткен қаржылық шығындар бюджеттік құрал есебінен жүзеге асыру жоспарлануда. Мұндай механизм Бағдарламаны әзірлеу және бекіту жылдарында үш жыл ішінде жергілікті бюджетке түскен қоршаған ортаға теріс әсер ету төлемдерінен пайдалануға мүмкіндік береді.

      Осы Бағдарламаны жүзеге асыру үшін алдын-ала есептелген қаржылық шығындар 65 млн теңгені құрайды (9-кесте).

      9-кесте – Успен ауданындағы қалдықтарды басқару бағдарламасын жүзеге асыруға алдын ала қаржылық шығындар

№ р/н

Іс-шаралар атауы

Қажетті шығындар, теңге

1

Қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын қайта қарастыру

3 000 000

2

ҚТҚ жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге тарифтерді есептеу және бекіту. Осы тарифтерді экономикалық негізделген және уақытылы қайта қарау

2 000 000

3

Успен ауылында коммуналдық қалдықтар жинау және шығаруға арналған мамандандырылған көлікті сатып алу – 1 бірлік

40 000 000

4

Успен ауылына ҚТҚ "құрғақ" және "ылғалды" фракцияларын бөлек жинауға арналған контейнерлерді сатып алу және орнату (34 бірлік)

3 060 000

5

Успен ауылында контейнерлік алаңдарды ұйымдастыру (17 бірлік)

3 400 000

6

ІКҚ мен құрылыс қалдықтарына арналған ұсақтағышты сатып алу

10 000 000

7

Тұрғындардың коммуналдық қалдықтармен экологиялық қауіпсіз жұмыс жасау хабардарлығын жоғарылату бойынша ҮЕҰ арасында әлеуметтік тапсырыс алуға конкурстар жүргізу

4 000 000


ҚОРЫТЫНДЫ:

65 460 000

      Успен ауданындағы қалдықтарды басқару бағдарламасын жүзеге асыру бойынша іс-шараларға облыстық әкімдікпен үшжылдық жобада қоршаған ортаны қорғау бойынша іс-шаралардың типтік тізбегін негізге ала отырып, заңнама талаптарына сай әзірленетін Павлодар облысының қоршаған ортаны қорғау бойынша шаралар жоспарын қосу керек (ҚР ЭК – 4-қосымша).

      Қалдықтармен жұмыс жасау бойынша іс-шараларға жататындар:

      - кез-келген қалдықтардың, соның ішінде иесіз қалдықтарды жинау, тасымалдау, зарарсыздандыру және қайта өңдеу бойынша технологияларды ендіру;

      - зауыттар, цехтар, өндірістердің құрылысы, қайта жөндеу, қондырғыларды алу және пайдалану;

      - қалдықтардың кез-келген түрлерін жинауға арналған полигондар;

      - қалдықтарды жинау, тасымалдау, қайта өңдеу, сұрыптау, кәдеге жарату және көму;

      - екінші материалдық ресурстарын жинау және қайта өңдеу;

      қалдықтардан пайдалы компоненттерді алумен байланысты шикізатты немесе дайын өнімді алу бойынша;

      - қалдықтарды орналастыру және түзілу көлемін төмендетуге бағытталған технологиялық үдерістерді және жабдықтарды қайта жөндеу, жаңғырту.

6. БАҒДАРЛАМАНЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ БОЙЫНША ІС-ШАРАЛАР ЖОСПАРЫ

      Осы бағдарламаның мақсаты мен міндеттерін жүзеге асыру үшін Успен ауданының қалдықтарын басқарудың тиімді жүйесін құру жөніндегі іс-шаралар жоспары құрылды (2-қосымша).

      Жоспарда қажетті іс-шаралар, оны жүзеге асыру және аяқтауға қажетті уақытша шектеулер, іс-шараны орындауға жауаптылар және талап етілетін ресурстар анықталған. Іс-шаралар міндеттері бойынша топтастырылған және қалдықтарды басқарудың ең тиімді үлгісін құруға бағытталған.

      Іс-шаралар жоспарында күтілетін нәтижелерге қол жеткізу мақсатымен Бағдарламадағы барлық жауапты орындаушылардың жұмыстарын үйлестіру және қалдықтарды жинау, тасымалдау, қайта өңдеу мәселелері кешенді әдіспен қамтамасыз етілген.

      Успен ауданы үшін қалдықтарды басқару бағдарламасы болашақта 2029 жылдан кейін әзірленетін болады. Успен ауылы үшін іс-шаралар жоспары 2025 - 2029 жылдар кезеңіне әзірленді.

      Мониторинг нәтижесінде қойылған мақсаттарға, мақсаттық көрсеткіштер мен міндеттерге қол жеткізу мүмкін болмаған жағдайда, іс-шаралар жоспарына түзетулер енгізілуі мүмкін. Осы жағдайда, басқа іс-шаралар анықталады және мәселелік сұрақтарды шешу бойынша іс-шараларды қабылдайды.

      Жоспарды жүзеге асыруға бағдарламаға тапсырыс беруші - "Павлодар облысы Успен ауданының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" КММ жауап береді және олар келесі қызметтерді жүзеге асырады:

      1) Бағдарламаның барлық орындаушыларын үйлестіре отырып, Успен ауданы аумағындағы коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы міндеттерді шешуге бірыңғай орталықтандырылған кешенді әдісті қалыптастырып, қамтамасыз етеді;

      2) Бағдарламаны жүзеге асыруға облыстық бюджеттен субсидияны ұсыну бойынша Павлодар облысының атқарушы органдарымен өзара байланысады;

      Бағдарламаның іс-шараларын жүзеге асыру мәселелері бойынша ауданның ауылдық округтері әкімдіктерімен, жеке тұлғалармен, жеке кәсіпкерлермен өзара байланысады;

      4) Бағдарламаның іс-шараларын жүзеге асыруға мониторинг жүргізеді, қоғамдық кеңес мәжілісінде талқылау үшін мониторинг нәтижелерін шығарады;

      5) Бағдарламаға сәйкес өзгерістер енгізу қажеттілігі туралы негізделген ұсыныстар арқылы бағдарламаның іс-шараларын жүзеге асыруға қажетті қаржылық құралдарына, мақсаттық көрсеткіштеріне, іс-шараларынаа түзетулерді жүзеге асырады;

      6) Бағдарламаны жүзеге асыру шараларын тексеру барысына қатысады;

      7) Успен ауданы әкімдігінің ресми сайтына негізгі Бағдарламаны және бағдарламаның іс-шараларын жүзеге асыру туралы ақпараттарды тіркейді.

7. БАҒДАРЛАМАНЫ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ МОНИТОРИНГІ

      Мониторинг Бағдарламаны іске асырылуын бақылау мақсатында жүзеге асырылады.

      Бағдарлама іске асуын бақылау коммуналдық қалдықтарды басқару саласындағы мемлекеттік саясатты жүзеге асыруға жауапты жергілікті атқарушы органның бірінші басшысының орынбасарымен тұрақты түрде жүзеге асырылады.

      Мониторинг (Бағдарламаның жүзеге асырылуын бақылау) ағымдық жағдайды жоспармен салыстыру үшін үздіксіз жүзеге асырылады. Мониторинг барысында жоспарланған іс-әрекетті және нақты мәліметтердің нәтижелері салыстырылады. Іс-шаралар мониторингі ресурстармен қаржыларды пайдалануды сонымен қатар аралық нәтижелерді қамтамасыз ету мен әрекетті жүзеге асыру қадағаланып отырады. Мониторинг нәтижелері бойынша өзгерістер енгізілуі мүмкін.

      Мониторинг нәтижелері бағдарламаны жүзеге асыру есебінде көрінеді. Есепте жүзеге асырылған шаралардың сипаттамасы, қол жеткізілген нәтижелер, жүзеге асыруға бағытталған қаржы құралдарының нақты көлемі, сонымен қатар, есепті кезеңдерде жоспарланған нәтижелердің болмауы және шаралардың орындалмау себептері көрінеді.

      Бағдарламаны жүзеге асыру мониторингі бойынша есептер барлық қызығушылық танытқан мүдделі тараптарға ұсынылады және Успен ауданы әкімдігінің интернет ресурстарында жарияланады. Аралық есеп - жарты жылда бір рет, яғни ағымдық жылдың 15-ші маусымына дейін, жылдық есеп келесі жылдың 30-шы қаңтарына дейін. Жылдық есеп алдыңғы жылдың қорытындысы бойынша жасалынады.

8. КҮТІЛЕТІН ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТИІМ

      Бағдарлама көрсетілген іс-шаралар Успен ауданы тұрғындарының денсаулығына және қоршаған ортасына қалдықтардың теріс әсерін төмендетуге жағдайлар жасауға бағытталған. Осыған байланысты, ауданда коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару жүйесінің болмауынан, оны "нөлден бастап" қайта құру және әзірленген шаралар Успен ауылын дамытуға бағытталатын болады. Оларды ендіргеннен кейін және оң нәтижеге қол жеткізген соң, ауданның елді мекендеріне олар ауыстырылатын болады.

      Бағдарламада және Жоспарда алдын-ала қарастырылған іс-шараларды жүзеге асыру нәтижесінде келесі міндеттер орындалатын болады:

      - Успен ауылында қалдықтарды басқару жөніндегі қажетті инфрақұрылым құрылып жұмыс істейді: контейнерлік алаңдар құрылады, контейнерлер сатып алынып, орнатылады, ҚТҚ жинау және шығару үшін арнайы көлік сатып алынады;

      - Қалдықтарды бөлек жинау ендірілді: бөлек жинауға арналған контейнер орнатылады, қауіпті құрамдас қалдықтарды (ҚСБҚ, ЭЭЖҚ, медициналық) жинау үшін нүктелер анықталады; құрылыс және ірі көлемді қалдықтарды жинауға арналған алаңдар анықталады;

      - ҚТҚ жинау және тасымалдау бойынша компаниялар анықталды;

      - коммуналдық қалдықтарды 100% жинау және шығаруға қол жеткізілді.

      - көмуге бағытталған қалдықтар көлемі азайтылды.

      - санитарлық, құрылыстық және экологиялық талаптарға жауап беретін ҚТҚ полигондары құрылды;

      - апатты үйінділер жойылды;

      - тұрғындардың қалдықтарды бөлек жинауға қызығушылықтары артып, қалдықтарды басқару мәселелері бойынша хабардарлығы жоғарылаған.

      Бағдарламаның негізгі экономикалық тиімі тұтыну қалдықтарының қоршаған ортаға әсерін төмендету мүмкіндігі және экологиялық қауіпті жағдайлардың алдын-алумен қорытындылады.

      Бағдарламаның әлеуметтік тиімі Успен ауданы тұрғындарының экологиялық жағдайын сақтау және жақсарту болып табылады, бұл денсаулықты сақтауға, қоршаған ортаның ластағыш факторларының әсерінен туындайтын ауру қатерлерін төмендетуге мүмкіндік береді.

  1-қосымша

Успен ауданында коммуналдық қалдықтарды жинау және шығарумен қамтуды
жоғарылату үшін қажетті контейнер мен контейнерлік алаңдарды алдын ала есептеу

      Қалдықтардың түзілу нормалары - Успен ауданы үшін бекітілмеген. "Успен ауданының тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы, жолаушылар көлігі және автомобиль жолдары бөлімі" КММ мәліметтері бойынша, қалдықтарды түзілуінің орташа нормасы бір адамға 1,7 м3.

      Контейнер көлемі - 1.1 м3

      Қалдықтарды шығарудың ұсынылатын кестесі:

      1. Күн сайын шығару: Успен, Белоусов, Травян, Қонырөзек, Новопокров, Дмитриев, Вознесен, Надаров, Чистополь, Лозов, Қызылағаш, Ольхов.

      2. Апта сайын шығару: Қозыкеткен, Галицк, Богатырь, Ковалев.

      3. Шалғай орналасқан ауылдардағы қоқыс тиеу пункттерінен айына бір реттік шығару:Тимирязев, Қаратай.

Ауыл/қала атауы

тұрғындар

Қала/ауылдағы түзілу, м3/жылына

Қала/ауылдағы түзілу, м3/күніне

Қала/ауылдағы түзілу, м3/аптасына

Апта сайын шығарғандағы контейнерлер саны

Контейнерлік алаңдар саны

Күн сайынғы шығарғандағы контейнерлер саны

Контейнерлік алаңдар саны

Шығаруға арналған полигон

Күн сайын

Успен

3983

6771,1

18,6

129,9

336

118

34

17

Успен

Белоусов

290

493,0

1,35

9,45

18

9

2

1

Успен

Травян

46

78,2

0,23

1,63

4

2

2

1

Успен

Константинов

1094

1859,8

5,1

35,67

64

32

10

5

Константинов

Равнополь

350

595,0

1,63

11,4

20

10

4

2

Константинов

Таволжан

429

729,3

2,0

14,0

26

13

4

2

Константинов

Қоңырөзек

490

833,0

2,28

16,0

30

15

4

2

Қоңырөзек

Новопокров

362

615,4

1,68

11,8

22

11

4

2

Қоңырөзек

Дмитриев

114

193,8

0,53

3,7

6

3

2

1

Қоңырөзек

Вознесен

283

481,1

1,32

9,23

18

9

2

1

Қоңырөзек

Надаров

53

90,1

0,25

1,73

4

2

2

1

Қоңырөзек

Чистополь

18

306,0

0,84

5,87

2

1

2

1

Қоңырөзек

Лозов

784

1332,8

3,65

25,56

46

23

8

4

Лозов

Қызылағаш

338

574,6

1,57

11,02

20

10

4

2

Қызылағаш

Ольхов

80

136,0

0,37

2,6

4

2

2

1

Қызылағаш

Апта сайын

Қозыкеткен

405

688,5

1,89

13,2

24

12

4

2

Успен

Галицк

1150

1955

5,36

37,5

68

34

10

5

Қоңырөзек

Богатырь

271

460,7

1,26

8,83

16

8

2

1

Лозов

Ковалев

531

902,7

2,7

18,86

34

17

6

3

Лозов

Айына 1 рет

Тимирязев

257

436,9

1,2

8,38

16

8

2

1

Қызылағаш

Қаратай

407

691,9

1,9

13,27

24

12

4

2

Лозов

  2-қосымша

Успен ауданының 2025 - 2029 жылдарға арналған коммуналдық қалдықтарын басқару
жөніндегі бағдарламаны жүзеге асыру бойынша іс-шаралар жоспары

№ р\н

Іс-шаралар жоспары

Аяқтау нысаны

Орындалу мерзімі

Орындауға жауаптылар

Қажетті шығындар, теңге

Қаржыландыру көздері

1

2

3

4

5

6

7

Мақсаты – экологиялық заңнама таалптарына сәйкес, Успен ауданы аумағындағы коммуналдық қалдықтарды басқару жүйесін ұйымдастыру

1-міндет. Ұйымдастырушылық-әкімшілік басқаруды құру

1.1

Конкурс (тендер) жүргізу арқылы Успен ауданында коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару бойынша қызмет көрсету тәртібі, шарты және кестесі көрсетілген келісім-шартқа отыру арқылы ҚТҚ жинау және тасымалдау бойынша компанияларды анықтау

Келісім

2025-2026

Аудан әкімдігі , Успен а/о әкімдігі

-

Талап етілмейді

1.2

Қалдықтардығ түзілу және жинақталу нормаларын есептеу.
Қалдықтардың түзілу және жинақталу нормаларын қайта қарастыру

Аудан әкіміне ақпарат

2025
2027

Аудан әкімдігі

1 500 000
1 500 000

Жергілікті бюджет

1.3

Тұрғындардың көзқарастарын ескере отырып, елді мекендерден коммуналдық қалдықтарды шығару кестесін әзірлеу және келісу

Кесте

2025-2028

Аудан әкімдігі, а/о әкімдіктері, мамандандырылған компания

-

Талап етілмейді

1.4

ҚТҚ жинау және тасымалдау бойынша бектіліген тариф шеңберінде ҚТҚ орталықтан жинау жүйесін пайдаланатын жеке тұлғалардан төлем жинауды ұйымдастыру.

Аудан әкіміне ақпарат

2025-2029

ТҚҚ жинау және тасымалдауды жүзеге асыратын мамандандырылған компаниялар

-

Талап етілмейді

1.5

ҚТҚ жинауға, тасымалдауға, сұрыптауға және көмуге тарифтерді есептеу және бекіту. Осы тарифтерді экономикалық негіздеу және уақытылы қайта қарастыру.

Аудандық мәслихат шешімі

2025
2027

Аудан әкімдігі

1 000 000
1 000 000

Жергілікті бюджет

1.6

Аудан әкімдігінің сайтына, интернет-ресурстарға бекітілген бағдарламаны жүктеу

Сайтта Бағдарламаны жүктеу

2025

Аудан әкімдігі

-

Талап етілмейді

1.7

Бағдарламаны жүзеге асыру мониторингі

Мониторинг нәтижелері бойынша есептілік

Жылына 2 рет

Аудан әкімдігі

-

Талап етілмейді

2-міндет. Жалпы қалдықтарды жинау және шығару жүйесін ұйымдастыру

2.1

Успен ауданында коммуналдық қалдықтарды жинау және шығару үшін мамандандырылған көлікті сатып алу – 1 бірлік

Қабылдау және өткізу актісі

2025-2026

Успен а/о әкімдігі

40 000 000

Жергілікті бюджет

2.2

ҚТҚ бөлек жинауға арналған "құрғақ" және "ылғалды" фракциялар үшін контейнерлерді сатып алу және орнату 34 бірлік

Қабылдау-өткізу актісі

2025-2027

Успен а/о әкімдігі

3 060 000

Жергілікті бюджет

2.3

Қауіпті құрамдас ҚТҚ бөлек жинауды және қалпына келтіруді ұйымдастыру

Келісім

2025-2029

Аудан әкімдігі, Успен а/о әкімдігі а/о әкімдіктері

-

Жеке инвестициялар

2.4

Органикалық коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды, соның ішінде қордаландыру арқылы қалпына келтіруді ұйымдастыру

Есептілік

2025-2027

Аудан әкімдігі , а/о әкімдіктері, ҮЕҰ

-

Бизнес

2.5

Успен ауылында контейнерлік алаңдарды ұйымдастыру - 17 бірлік

Қабылдау-өткізу актісі

2026-2027

Успен а/о әкімдігі мамандандыырлған компания

3 400 000

Жергілікті бюджет

2.6

Құрылыс және ірі көлемді қалдықтарды төгуге арналған алаңдарды анықтау

Аудан әкімдігіне ақпарат

2024-2025

Аудан әкімдігі, Успен а/о әкімдігі

-

Жергілікті бюджет

2.7

Құрылыс және ІКҚ арналған ұсатқышты сатып алу

Қабылдау-өткізу актісі

2028

Аудан әкімдігі

10 000 000

Жергілікті бюджет

3-міндет. Коммуналдық қалдықтарды қауіпсіз көмуі қамтамасыз ету

3.1

Успен ауылында ҚТҚ полигонының құрылысы

Қабылдау комиссисының актісі

2026-2029

Аудан әкімдігі,
Успен а/о әкімдігі

ЖСҚ әзірленгеннен кейін сомасы есептелетін болады.

Жергілікті бюджет
Облыстық бюджет

3.2

Ауылдық үйінділердің жерлерін кезеңдік рекультивациялау және қайта қалпына келтіру.

Қабылдау комиссиясының актісі

2027-2028

а/о әкімдіктері

Рекультивация жоспары әзірленгенненн кейін сомасы есептелетін болады.

Жергілікті бюджет

3.3

Үйінділерді жою және орнын қалпына келтіру

Орындалған жұмыстардың актісі

2025-2026

Аудан әкімдігі

Үйінділер анықталғаннан кейін сомасы есептелетін болады

Жергілікті бюджет

4-міндет. Коммуналдық қалдықтарды жинау, кәдеге жарату және қайта өңдеу, соның ішінде қалдықтарды бөлек жинаудың ұтымды жүйесіне халықтың қызығушылықтарын және мәдени деңгейін жоғарылату

4.1

Коммуналдық қалдықтармен экологиялық қауіпсіз жұмыс істеуде тұрғындардың хабардарлығын жоғарылату бойынша ҮЕҰ арасынан мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс алуға конкурс жүргізу

ҮЕҰ мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс туралы келісім-шарт

2025
2027

Аудан әкімдігі

4 000 000

Жергілікті бюджет

4.2

ҚТҚ басқару бойынша тұрғындардың хабардарлығын және экологиялық мәдениетін жоғарылату: ақпараттық кампаниялар, ақпараттық материалдар мен видеороликтер әзірлеу, тұрғындармен кездесу жүргізу, сенбіліктер, мектеп оқушылары арасындағы еріктілік клубтарды құру, жергілікті БАҚ жарияланымдар және т.б.

Орындалған жұмыстардың актісі

2025-2029

Аудан әкімдігі, а\о әкімдіктері ҮЕҰ

мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс шеңберінде ҮЕҰ бөлінген бюджет

4.3

Тұрғындардағы киім, зат, тұрмыстық техника, батареяны мамандандырылған кәсіпорындардың қабылдауы, оқу білімдері арасында макулатураны жаппай жинау үшін конкурстар, акциялар жүргізу

Есептілік

Үш айда 1 рет

Аудан әкімдігі, а\о әкімдіктері

мемлекеттік әлеуметтік тапсырыс шеңберінде ҮЕҰ бөлінген бюджет

      * Қажетті шығындар мен қаржыландыру көздері бойынша шығыстардың мөлшерлемелері тиісті қаржы жылына арналған, Қазақстан Республикасының заңдылығына сәйкес, республикалық және жергілікті бюджеттерді бекіту мен нақтылауды ескере отырып түзетілетін болады.

  3-қосымша

Успен ауданның контейнерлік алаңдарының, контейнерлерінің
және қалдықтарды көму орындарының жай-күйін бағалау



 

Успен ауылында арнайы контейнердің орнына қалдықтарды жинауға арналған бөшке қойылған.
Ұсыныстар: "құрғақ" және "ылғалды" фракциялар үшін 1,1 м3 көлеміндегі контейнерлерді сатып алу және орнату. СТ 3780-2022 Қалдықтар. Алаңдарда қалдықтарды бөлек жинау үшін контейнер құрамын және коммуналдық қалдықтарды бөлек жинауды ұйымдастыру үшін контейнерлерді орнату алаңдарына жалпы талаптар бойынша:
-Электрондық қалдықтарға арналған контейнерлер;
-ҚСБ қалдықтарды жинауға арналған контейнерлер;
-Қағаз және картон қалдықтарына арналған контейнерлер;
-Батарея қалдықтарына арналған контейнерлер;
-Тағам қалдықтарына арналған контейнерлер;
-Шыныға арналған контейнерлер;
-Пластик қалдықтарына арналған контейнерлер.
Дегенмен, барлық түрлерге арналған контейнерлерді орнату мүмкіндігі болмаған жағдайда, қауіпті қалдықтарға соның ішінде ҚСБҚ арналған контейнерлерді алып тастағандағы, "құрғақ" және "ылғалды" фракциялар үшін контейнерлер орнатылады.



 

 
Успен ауылында мектеп жанында торлы контейнерлер орнатылған.
Контейнерлер орнатылғанымен, олар бос. Халық қалдықтарды бөлек жинаумен айналыспайды.
Ұсыныстар: Қазақстан Респубилкасы экология, геология және табиғи ресурстар министрінің м.а., 2021 жылғы 28 желтоқсандағы № 508 "Коммуналдық қалдықтарды басқару ережелерін бекіту туралы" бұйрығына сәйкес, ауыл, ауылдық округтердің, кенттердің жергілікті атқарушы органдары екінші шикізатты бөлек жинауды қоса алғанда, коммуналдық қалдықтарды жинау, кәдеге жарату және қайта өңдеудің ұтымды жүйесі туралы халықтың ақпараттануын қамтамасыз ету үшін ақпараттық кампанияларды жүргізуі қажет.



 

Успен ауылындағы үйінді.
Қағаз бен пластик қалдықтары басым. Успен ауылында торлы контейнерлер орнатылғанына қарамастан, қағаз және пластикті жинаумен және қайта өңдеумен айналысатын кәсіпорын жоқ.
Ұсыныстар: жергілікті атқарушы органдар қалдықтарды шығарумен, кәдеге жаратумен және қайта өңдеумен айналысатын облыстық кәсіпорындармен өзара байланысуы қажет, сонымен қатар, коммуналдық қалдықтарды пайда болу орындарында қайта өңдеуді ұйымдастыру мен дамыту мүмкіндіктерін айқындау мақсатында аудан аумағында жұмыс істейтін кәсіпорындармен және бизнес қауымдастық өкілдерімен де байланысты нығайту керек.



 

Успен ауылындағы үйінді Павлодар-Новосібір тас жолының бойынша бірнеше километрге созылып жатыр. Қалдықтар тікелей топыраққа тасталынады, мұнда ауыл шаруашылық қалдықтары басым. Жиі жану құбылысы байқалады.
Ұсыныстар: экологиялық заңнама талаптарына жауап беретін ТҚҚ полигонын құру қажет.
ТҚҚ полигонына арналған талаптар келесі құжаттарда көрсетілген: ҚР ЭК (25 бөлім), "Өндіріс және тұтыну қалдықтарын жинауға, пайдалануға, қолдануға, залалсыздандыруға, тасымалдауға, сақтауға және көмуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық қағидаларын бекіту туралы (Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2020 жылғы 25 желтоқсандағы № ҚР ДСМ-331/2020 бұйрығы), ҚР СТ 3696-2020. Тұрмыстық-қатты қалдықтарға арналған аз қуатты полигондар. Талаптар. ҚР СН 1.04-15-2013 Тұрмыстық қатты қалдықтарға арналған полигондар.