О проекте Указа Президента Республики Казахстан "О Государственной программе развития телерадиовещания в Республике Казахстан на 2002-2005 годы"

Постановление Правительства Республики Казахстан от 21 января 2002 года N 75. Утратило силу - постановлением Правительства РК от 18 мая 2005 г. N 470 (P050470)

Правительство Республики Казахстан постановляет:
Внести на рассмотрение Президенту Республики Казахстан проект Указа Президента Республики Казахстан "О Государственной программе развития телерадиовещания в Республике Казахстан на 2002-2005 годы".

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Указ
Президента Республики Казахстан

О Государственной программе развития телерадиовещания в
Республике Казахстан на 2002-2005 годы

В соответствии с подпунктом 8) статьи 44 K951000_ Конституции Республики Казахстан, в целях совершенствования и повышения эффективности государственного регулирования в секторе телерадиовещания постановляю:
1. Утвердить прилагаемую Государственную программу развития телерадиовещания в Республике Казахстан на 2002-2005 годы (далее - Программа).
2. Правительству Республики Казахстан в месячный срок разработать и утвердить План мероприятий по реализации Программы.
3. Министерству культуры, информации и общественного согласия Республики Казахстан представлять Президенту Республики Казахстан и Правительству Республики Казахстан информацию о ходе реализации Программы к 30 декабрю ежегодно.
4. Контроль за исполнением настоящего Указа возложить на Правительство Республики Казахстан.
5. Настоящий Указ вступает в силу со дня подписания.

Президент
Республики Казахстан

Астана, "__"__________2001 г.

N_____________

Утверждена
Указом Президента
Республики Казахстан
от "__"_______ 2002 г.
N_______

Государственная программа развития телерадиовещания в
Республике Казахстан на 2002-2005 годы

1. Паспорт

Наименование - Государственная программа развития

телерадиовещания в Республике Казахстан на

2002-2005 годы

Основание для - данная Государственная программа (далее -

разработки Программа) разработана во исполнение Указа

Президента Республики Казахстан от 28 января 1998

года N 3834 U983834_ "О мерах по реализации

Стратегии развития Казахстана до 2030 года",

п.6.3.2.1 "Плана мероприятий по реализации

Стратегии Национальной безопасности Республики

Казахстан на 1999-2005 годы", утвержденного

постановлением Правительства Республики Казахстан

от 30 декабря 1998 года N 2028-124 сс

Основной - Министерство культуры, информации и общественного

разработчик согласия Республики Казахстан

Цель программы - создание сетей многопрограммного телерадиовещания

для наиболее полного удовлетворения

информационных потребностей граждан, органов

государственной власти, местного управления,

организаций и общественных объединений Республики

Казахстан

Задачи программы - совершенствование и повышение эффективности

государственного регулирования в секторе

телерадиовещания;

- эффективное использование бюджетных ассигнований,

выделяемых на производство, формирование и

распространение (доставка и трансляция)

государственных программ телерадиовещания;

- развитие сетей многопрограммного телерадиовещания

и предоставление услуг мультимедиа с

использованием современных технологий.

Ожидаемый результат - создание сетей многопрограммного телерадиовещания

для наиболее полного удовлетворения информационных

потребностей общества и государства и

предоставления услуг мультимедиа;

- совершенствование системы государственного

регулирования в секторе телерадиовещания и

обеспечение оптимальных условий функционирования

сетей радио и телевизионного вещания Республики

Казахстан.

2. Введение

Необходимость активного и полного вхождения в мировые информационные процессы и интеграции в единое информационное пространство требует создания оптимальных условий для полноценной деятельности всей инфраструктуры телерадиовещания, обеспечения свободного обмена информацией и национальной информационной безопасности.
Единое информационное пространство представляет собой совокупность баз и банков данных, технологий их введения и использования, информационно-телекоммуникационных систем и сетей, функционирующих на основе единых принципов и по общим правилам, обеспечивающим информационное взаимодействие организаций и граждан, а также удовлетворение их информационных потребностей.
Особое место в едином информационном пространстве занимают электронные средства массовой информации. Сегодня эфирное телевидение и радио являются самыми доступными и оперативными средствами массовой информации, а во многих населенных пунктах единственным его источником.
Учитывая все возрастающую роль электронных средств массовой информации, субъекты (организации, предприятия), обеспечивающие производство, формирование и распространение программ телевизионного и радиовещания, призваны всемерно совершенствовать и повышать качество программ, развивать материально-техническую базу сектора телерадиовещания.
В настоящей Программе определены основные цели, задачи и направления развития сектора телерадиовещания, основные мероприятия по модернизации и развитию сети радио и телевизионного вещания Республики Казахстан на период с 2002 по 2005 годы, указаны источники и механизмы финансирования.
Данный документ носит программный характер, его положения должны учитываться при разработке проектов нормативных правовых актов и при создании и развитии сетей телерадиовещания в Республике Казахстан.

Основные термины и определения

Средство массовой информации (СМИ) - периодическое печатное издание, программа вещания, кинодокументалистика, аудиовизуальная запись и иная форма периодического или непрерывного публичного распространения массовой информации.
Редакция СМИ - физическое лицо либо творческий коллектив, являющиеся структурным подразделением юридического лица, осуществляющие сбор, подготовку материалов и выпуск средства массовой информации.
Сеть радио и телевизионного вещания - совокупность технических средств организаций, обеспечивающих производство, формирование и распространение (доставку и трансляцию) программ телерадиовещания широкому кругу территориально рассредоточенного населения.
Система распространения программ телерадиовещания - часть сети радио и телевизионного вещания, включающая в себя субъекты сети, которым принадлежат каналы распространения телерадиопрограмм (радиорелейные, кабельные, спутниковые) и технические средства, обеспечивающие трансляцию и/или ретрансляцию этих программ в том числе радиотелевизионные станции, радиоцентры, центральные станции сетей кабельного и эфирно-кабельного телевидения.
Система абонентских устройств - парк радиотелевизионных приемников и/или индивидуальные земные приемные спутниковые станции.
Программа вещания - комплекс различных тематических передач, создаваемых для пользователей. Программы телевизионного вещания и радиовещания подразделяются на государственные и негосударственные.
Государственная программа телевидения и радио - программа, производимая и распространяемая за счет средств республиканского бюджета, на основании Законов Республики Казахстан Z970163_ "О государственных закупках", Z990357_ "О бюджетной системе" и о республиканском бюджете на соответствующий год.
Негосударственная программа телевидения и радио - программа, производимая и распространяемая за счет собственных средств.
Телерадиокомпания - субъект сети радио и телевизионного вещания, осуществляющий производство, формирование и распространение программ телевизионного и радиовещания.

3. Анализ современного состояния проблем сектора телерадиовещания

3.1 Регулирование, правовое и нормативное обеспечение сектора
телерадиовещания

В настоящее время государственное регулирование в секторе телерадиовещания Республики Казахстан обеспечивается следующими механизмами:
учет средств массовой информации (Министерство культуры, информации и общественного согласия Республики Казахстан);
лицензирование (Министерство транспорта и коммуникаций Республики Казахстан);
распределение радиочастотного спектра (Государственная межведомственная комиссия по радиочастотам Республики Казахстан);
тарифная политика (Агентство Республики Казахстан по регулированию естественных монополий и защите конкуренции);
сертификация технических средств (Комитет по стандартизации, метрологии и сертификации Министерства экономики и торговли Республики Казахстан, Министерство транспорта и коммуникаций Республики Казахстан, органы сертификации).
Отношения, связанные с деятельностью в сфере телерадиовещания регулируются Законами Республики Казахстан Z990451_ "О средствах массовой информации", Z990382_ "О связи", Z970151_ "О языках Республики Казахстан", Z960006_ "Об авторском праве и смежных правах", Указом Президента Республики Казахстан, имеющим силу Закона, Z952200_ "О лицензировании", а также иными, не противоречащими им актами законодательства Республики Казахстан. Действующие законы не отражают в полной мере взаимоотношений между субъектами сети радио и телевизионного вещания, поэтому назрела необходимость совершенствования правового и нормативного обеспечения.

3.2 Сеть радио и телевизионного вещания Республики Казахстан

Основными элементами сети радио и телевизионного вещания Республики Казахстан являются: технические средства для производства телерадиопрограмм, технические средства по распространению телерадиопрограмм, а также абонентские устройства.

Содержание программ телерадиовещания

В результате неуклонной демократизации общественной жизни республики в настоящее время в Казахстане большое количество телерадиокомпаний осуществляют производство, формирование и распространение программ телевизионного и радиовещания. Кроме того, современные технологии позволяют населению принимать программы телевидения и радио зарубежных стран.
Ведущие республиканские телерадиокомпании, имеющие различные технические и творческие возможности, производят сегодня программы телевизионного и радиовещания, содержание которых удовлетворяет самые высокие потребности аудитории.
Содержание информационных, культурно-просветительских и развлекательных передач телерадиовещания, в основном, отвечает требованиям времени:
- объединение и консолидация казахстанского общества;
- обеспечение проведения государственной политики;
- ознакомление с культурно-историческими ценностями казахстанского народа и достижениями ведущих мастеров искусств Казахстана, мировой науки и культуры;
- повышение образовательного уровня населения;
- обучение основам здорового образа жизни.
Технические средства телерадиокомпаний включают в себя аппаратно-студийные комплексы и оборудование для сбора и обработки информации, используемые для производства и формирования телевизионных и радиопрограмм, а также средства подачи программ на сеть первичного распределения программ: радиорелейные линии или волоконно-оптические линии связи.
Материально-техническая база республиканских телерадиокомпаний в основном представлена оборудованием разных поколений и форматов, что приводит к усложнению технологии подготовки телерадиопрограмм, снижению качества и затруднению творческого процесса.
Система распространения программ телевизионного и радиовещания предназначена для организации доставки программ телерадиовещания до потребителей и включает в себя спутниковую сеть доставки и сеть трансляции программ телерадиовещания.
Спутниковая сеть доставки программ телерадиовещания обеспечивает доставку сформированных телерадиокомпаниями программ телевизионного и радиовещания от Центральной земной приемо-передающей станции, расположенной в городе Алматы, до радиотелевизионных передатчиков наземной сети трансляции по спутниковым каналам через международный спутник связи "NSS-703". Вещание программ осуществляется в цифровом стандарте DigiCipher
II. Кроме того, предоставлением услуг доставки программ телевизионного и радиовещания занимаются операторы спутниковой сети в цифровом стандарте DVВ-S. В настоящее время население Казахстана имеет возможность непосредственно принимать спутниковое многопрограммное телевидение только зарубежных стран, в частности, пакеты программ российской компании НТВ-плюс.
Сеть эфирной трансляции программ телерадиовещания. Находящиеся в эксплуатации передающие средства сети позволяют обеспечить следующий охват населения республики государственными программами телевизионного и радиовещания:
- одной телевизионной программой - 90,4 %;
- двумя телевизионными программами - 84,4%;
- тремя телевизионными программами - 78,6%;
- четырьмя телевизионными программами - 44,2%;
- одной радиопрограммой - 79,33%.
Все мощные и маломощные телерадиопередатчики, за исключением микроретрансляторов, энергоемкие, низкой надежности, с малым уровнем автоматизации, требуют больших трудозатрат на их эксплуатацию и поддержание в рабочем состоянии. Технический износ большинства существующих антенно-мачтовых и гражданских сооружений сети эфирного телерадиовещания превышает допустимые нормы.
В настоящее время произведена замена на современное твердотельное оборудование - более 370 ламповых телерадиопередатчиков, 315 маломощных ретрансляторов переведены в автоматический режим работы.
Проводимые в течение последних лет работы по оптимизации и модернизации технических средств сети эфирной трансляции программ телерадиовещания Республики Казахстан недостаточно эффективны из-за отсутствия необходимых финансовых средств. Для получения реального эффекта от проводимых работ необходимо привлечение дополнительных средств, повсеместное внедрение новых технологий в сеть радио и телевизионного вещания и развитие многопрограммного платного телевидения.

Сеть кабельного и эфирно-кабельного телевидения

На территории Казахстана функционируют операторы сетей кабельного и эфирно-кабельного телевидения, предоставляющие услуги многопрограммного аналогового телевидения. Сфера их деятельности носит, как правило, локальный характер. На сегодня инфраструктура кабельного и эфирно-кабельного телевидения получила развитие только в наиболее крупных городах, таких как: Алматы, Астана, Караганда, Усть-Каменогорск, Павлодар, Актау, Семипалатинск.

Сеть эфирного радиовещания

В крупных городах Казахстана достаточно быстрыми темпами идет развитие сетей эфирного радиовещания в диапазоне FМ.

Сеть проводного вещания

Анализ деятельности сетей проводного вещания за последние 10 лет показывает, что в республике сохраняется тенденция резкого сокращения количества пользователей услугами проводного вещания.

3.3 Финансовое обеспечение деятельности субъектов сети радио и
телевизионного вещания

Финансирование телерадиокомпаний, осуществляющих производство, формирование и распространение программ телевизионного и радиовещания (республиканских и региональных) осуществляется путем: выделения средств из республиканского и местного бюджетов в рамках выполнения государственного заказа на проведение государственной информационной политики через телерадиовещание на соответствующий год; получения доходов от коммерческой деятельности (предоставления рекламных и других услуг); отечественных и иностранных инвестиций; спонсорской помощи. Динамика изменений объемов вещания и финансирования государственных телевизионных и радиопрограмм в Республике Казахстан за 1997-2001 гг. приведена в таблице N 1.
Финансирование деятельности субъектов сети эфирной трансляции программ телерадиовещания осуществляется за счет: средств, получаемых от телерадиокомпаний за трансляцию государственных программ телевизионного и радиовещания; доходов от коммерческой деятельности (предоставление в аренду передающих устройств и других услуг); отечественных инвестиций, кредитов.
Развитие сетей кабельного и эфирно-кабельного телевидения производится за счет отечественного и иностранного капитала и доходов, получаемых от населения в форме абонентской платы.
Функционирование сетей проводного вещания в Казахстане осуществляется за счет доходов, получаемых субъектами сети путем взимания абонентской платы с населения, а также предоставления дополнительных услуг.
Анализ распределения денежных потоков, выделяемых из республиканского бюджета на производство, формирование и распространение государственных программ телевизионного и радиовещания, показывает, что значительная часть этих средств расходуется на содержание субъектов сети эфирного телерадиовещания. Это обусловлено наличием большого количества физически и морально устаревшего оборудования, недостаточно эффективным использованием имеющихся возможностей по предоставлению других видов услуг.

Таблица 1

Объемы вещания и финансирования трансляции государственных

ТВ и РВ программа в Республике Казахстан 1997-2001 гг.

---------------------------------------------------------------------------

Наименование программ! Годовой объем вещания, час

!-----------------------------------------------------

! 1997 ! 1998 ! 1999 ! 2000 ! 2001

---------------------!----------!----------!----------!---------!----------

ТВ Хабар 5110 5110 4380 4392 4380

ОРТ+Казахстан 2738 2738 1825 1830 1825

Казахстан-1ТВ 3650 3650 2555 1830 2555

Казахстан-2ТВ 1825 1825 - - -

Узбекское 3650 3103 3103 732 730

Хабар-2 - - - 1464 2555

Областное 4745 4745 4745 4758 4745

РВ Хабар РВ - 6570 - - -

Казахстан-1РВ 6935 6570 4928 5490 5475

Казахстан-2РВ 6205 5840 - - -

Маяк 6570 - - - -

Украина 6570 6570 6570 - -

Годовое бюджетное

финансирование,

тыс. тенге 2827000 1440000 1500000 2070081 2323301

---------------------------------------------------------------------------

Рис. 1 Существующая схема организации телерадиовещания

в Республике Казахстан

(См. бумажный вариант)

4. Цель и задачи Государственной программы

Целью Программы является создание сетей многопрограммного телерадиовещания для наиболее полного удовлетворения информационных потребностей граждан, органов государственной власти, местного управления, организаций и общественных объединений Республики Казахстан.
Для реализации целей Программы предусматривается решение следующих задач:
совершенствование и повышение эффективности государственного регулирования в секторе телерадиовещания;
создание необходимой нормативной правовой базы телерадиовещания, регулирующей взаимоотношения различных звеньев вещательной цепи;
повышение качества и привлекательности создаваемых программ телевизионного и радиовещания;
создание благоприятных условий для развития производства собственных образовательных, научно-познавательных, детских, музыкально- развлекательных, культурно-исторических программ вещания, телевизионных и анимационных сериалов;
организация трансляции на государства СНГ и страны дальнего зарубежья специально подготовленных программ телевизионного и радиовещания;
оптимизация системы управления сетью радио и телевизионного вещания;
обеспечение национальной информационной безопасности, особенно в части сохранения и укрепления общественного согласия, свобод и прав граждан, развития образования и культуры, утверждения законности и общественной морали, здорового образа жизни, укрепления семьи;
обеспечение требований устойчивости сети радио и телевизионного вещания при чрезвычайных ситуациях и в особый период;
стимулирование развития сети вещания негосударственных электронных средств массовой информации;
обеспечение условий для широкого внедрения системы многопрограммного телевидения;
обеспечение оптимальных условий для развития и модернизации сети радио и телевизионного вещания и внедрения новых технологий;
обеспечение максимального охвата населения государственными телевизионными и радиопрограммами путем использования различных технологий их распространения;
введение платежей за предоставление услуг телерадиовещания;
создание сети спутникового вещания с непосредственным приемом для обеспечения полного покрытия территории Казахстана;
увеличение количества услуг, предоставляемых сетью радио и телевизионного вещания.

5. Основные направления и механизм реализации Программы

5.1 Обеспечение государственного регулирования в секторе
телерадиовещания

Для достижения эффективного функционирования радио и телевизионного вещания в Республике Казахстан необходимо постоянное совершенствование действующих и разработка новых нормативных правовых актов и нормативно-технических документов по вопросам регулирования, организационно-технического обеспечения, их устойчивого функционирования, технической эксплуатации средств сети, а также сертификации технических средств.
В связи с этим в ближайшее время требуется:
а) разработать и представить в Парламент проект Закона "О телевидении и радио в Республике Казахстан". В Законе необходимо отразить вопросы:
разработки понятийного аппарата для целей Закона;
определения комплекса прав и обязанностей для субъектов сферы телерадиовещания;
определения отличительных признаков телерадиокомпаний (позывные, эмблемы, логотипы, сетка вещания и др.);
установления ответственности телерадиокомпаний за информационное содержание выпускаемых телерадиопрограмм;
обеспечения режима правового регулирования трансграничного вещания и ретрансляции зарубежных программ;
требований к производству звуковой, аудиовизуальной массовой продукции;
обеспечения защиты отечественных производителей теле- и радиопродукции;
передачи официальных сообщений и иной обязательной информации в период чрезвычайных ситуаций или в период избирательных компаний;
б) передать функции лицензирования в сфере телерадиовещания Министерству культуры, информации и общественного согласия Республики Казахстан, для чего внести дополнения и изменения в действующие Закон Республики Казахстан Z990382_ "О связи", Положение о порядке лицензирования предпринимательской деятельности в сфере почтовой связи и телекоммуникаций, использования радиочастотного спектра в Республике Казахстан;
в) уполномоченному государственному органу необходимо разработать проект постановления Правительства об утверждении Положения о порядке лицензирования предпринимательской деятельности в сфере телерадиовещания, а также Положения о проведении конкурса на получение права на спутниковое и наземное телерадиовещание;
рассмотреть вопрос о передаче функций по закреплению конкретных номиналов радиочастот сектора телерадиовещания Министерству культуры, информации и общественного согласия, сохранив функции расчета, присвоения и учета номиналов радиочастот, обеспечения и контроля электромагнитной совместимости радиоэлектронных средств, международной координации за Министерством транспорта и коммуникаций Республики Казахстан;
в целях эффективного управления использованием радиочастотного спектра, выделенного для сектора телерадиовещания:
разработать частотно-территориальные планы для наземной сети эфирной трансляции программ телерадиовещания;
разработать генеральную схему развития сети телерадиовещания в Республике Казахстан в части распространения государственных программ телевизионного и радиовещания;
разработать нормативно-техническую документацию для сети радио и телевизионного вещания Республики Казахстан;
внести предложения по правилам установки антенн для приема телерадиосигналов на крышах зданий и сооружений в строительные нормы и правила СНиП 2.07.01-89 "Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских поселений";
создать орган технического контроля за качеством услуг, предоставляемых сетью телерадиовещания и проводить мониторинг технических параметров систем производства и распространения программ радио и телевизионного вещания.

5.2 Основные тематические направления содержания телерадиопрограмм

Основной задачей Программы развития информационного пространства республики в секторе телерадиовещания является создание благоприятных условий для насыщения информационного пространства Казахстана республиканскими телерадиопрограммами, обеспечивающими:
проведение государственной политики;
изучение государственного языка;
ознакомление с культурно-историческими ценностями казахстанского народа и достижениями ведущих мастеров искусств Казахстана, мировой науки и культуры;
повышение образовательного уровня населения;
воспитание подрастающего поколения, способного освоить передовые технологии; обучение основам здорового образа жизни и рыночной экономики; пропаганду передовых технологий; воспитание бережного отношения к природным ресурсам;
воспитание межэтнической терпимости и уважения ко всем проживающим в Казахстане национальностям;
укрепление межнационального согласия;
удовлетворение духовных потребностей различных социальных слоев населения.
Телерадиокомпании, осуществляющие производство и формирование программ государственного заказа, должны отражать в своих телерадиопрограммах следующие основные тематические направления:
публикации и освещение законов Республики Казахстан, указов Президента Республики Казахстан, постановлений и распоряжений Правительства Республики Казахстан и других официальных документов;
деятельность высших органов государственной власти и управления, министерств и ведомств;
аналитические материалы государственных институтов о деятельности Президента, Парламента и Правительства Республики Казахстан, о проводимой ими внутренней и внешней политики;
внешняя политика Республики Казахстан, деятельность ее посольств и представительств за рубежом;
пропаганда и разъяснение стратегии развития Казахстана до 2030 года;
повышение имиджа Республики Казахстан путем пропаганды достижений в области культуры, науки, образования и т.д.;
освещения общественно-политической жизни страны;
пропаганда и разъяснение Конституции Республики Казахстан, законов Республики Казахстан, других нормативных правовых актов;
работа по реализации Закона Республики Казахстан Z970151_ "О языках в Республике Казахстан";
реализация национальной политики государства;
пропаганда достижений науки и техники;
реализация государственной политики в сферах народного образования, культуры и здравоохранения;
пропаганда здорового образа жизни;
информационно-пропагандистская поддержка пенсионной реформы;
освещение вопросов государственной политики по делам молодежи;
материалы по формированию казахстанского патриотизма гражданской идентификации;
пропаганда сохранения национально-культурного наследия Казахстана;
пропаганда правовых знаний и повышение правовой культуры общества;
культурно-нравственное воспитание детей и юношества;
взаимоотношения государства и религиозных объединений;
борьба с преступностью и коррупцией;
формирование в общественном сознании мотива неприятия наркотиков;
освещение хода реализации экономических реформ; |
информационно-пропагандистская поддержка малого и среднего бизнеса и предпринимательства;
реформы в аграрно-промышленном комплексе страны.

Для реализации поставленных задач необходимо:
разработать и реализовать план мероприятий по обеспечению до 2005 года 99% охвата населения одной телевизионной и одной радио информационными программами вещания с целью сохранения интересов государства в информационном пространстве;
увеличить среднесуточный объем вещания до 20 часов республиканских программ телевизионного вещания и до 24 часов радиовещания к 2005 году;
осуществить дальнейшее развитие сетей регионального телерадиовещания;
развивать телерадиопрограммы со смешанным вещанием на государственном и других языках, а также со 100% вещанием на государственном языке;
создать и развивать программы отечественных образовательных, научно-познавательных, детских, музыкально-развлекательных, культурно-исторических телерадиопрограмм, телевизионных и анимационных сериалов, воспитывающих патриотические чувства;
расширить сети корреспондентских пунктов телерадиокомпаний для оперативного освещения наиболее значимых событий, происходящих в мире;
обеспечить государственную поддержку телерадиокомпаний для сохранения аудио- и видео материалов, представляющих культурно-историческую ценность. Внедрить цифровые технологии для архивирования аудио- и видео продукции;
организовать взаимодействие с международными рейтинговыми агентствами для выхода отечественных телерадиоканалов на информационное пространство других государств.

5.3 Основные направления и мероприятия по развитию сети радио и
телевизионного вещания в Республике Казахстан

Основными направлениями развития сети радио и телевизионного вещания Республики Казахстан являются увеличение охвата населения Республики Казахстан и приграничных территорий сопредельных государств, а также увеличение количества и улучшение качества распространяемых программ телевизионного и радиовещания.
Основной тенденцией развития технических средств сети радио и телевизионного вещания является ее сквозная цифровизация от студии до абонентского телерадиоприемника. Это обеспечит комплексное решение проблем:
организации многопрограммного вещания;
развитие сети государственного радио и телевизионного вещания в приграничных и отдаленных населенных районах Республики Казахстан;
передачи больших объемов данных;
внедрения интерактивности, позволяющей предоставлять услуги мультимедиа:
высокоскоростной доступ в Интернет;
IР-телефония;
локальные виртуальные вычислительные сети;
информационно-справочные службы;
видео по запросу;
интеграции сетей телерадиовещания в единую информационную систему;
повышения качества приема телевизионных и радиопрограмм;
увеличения количества программ телевизионного и радиовещания;
уменьшения мощности передатчиков;
эффективного использования радиочастотного спектра.
Внедрение цифровых технологий в сети радио и телевизионного вещания представляет новый этап в развитии технических средств массовой информации и предполагает замену почти всего парка приемников. Длительность перехода от аналогового к цифровому телерадиовещанию будет зависеть от темпов роста экономики Республики Казахстана.
Применение цифровых технологий в сети трансляции программ телерадиовещания на территории Республики Казахстан будет осуществлено после всестороннего изучения и анализа результатов испытаний, проводимых в опытных зонах.
Техническое дооснащение аппаратно-студийных комплексов телерадиокомпаний, занимающихся производством и формированием государственных программ телевизионного и радиовещания, будет реализовано в период с 2002 по 2003 годы. Оснащение аппаратно-студийных комплексов должно проводиться на базе цифрового оборудования с использованием современных технологий. Это позволит обеспечить увеличение объемов вещания и качества производимых телерадиопрограмм.
Для оперативного освещения наиболее значимых событий, происходящих в мире, в течение 2002-2002 гг. будет расширена сеть корреспондентских пунктов в странах дальнего и ближнего зарубежья, в таких как: США, Китай, Южная Корея, Бельгия, Турция, Объединенные Арабские Эмираты, Россия, Узбекистан, Туркменистан, Кыргызстан, Азербайджан.

Спутниковая сеть доставки программ телевизионного и радиовещания

С целью обеспечения устойчивой работы сети радио и телевизионного вещания в 2002-2003 гг. будет построена резервная земная приемо-передающая спутниковая станция в городе Астане.
Для увеличения охвата населения телерадиопрограммами будет продолжено дальнейшее развитие сети приемных земных спутниковых станций.
Развитие регионального телерадиовещания будет обеспечено путем строительства земных приемо-передающих спутниковых станций в областных центрах и использования волоконно-оптических линий операторов связи.

Сеть спутникового вещания с непосредственным приемом

В 2002 году отечественным оператором будет введена в эксплуатацию цифровая сеть спутникового вещания с непосредственным приемом для предоставления населению услуг многопрограммного телевидения. Услуги цифровой сети спутникового вещания с непосредственным приемом представляют наибольший интерес для населения, проживающего в регионах с неразвитой наземной телекоммуникационной инфраструктурой, а также для казахской диаспоры, проживающей в приграничных территориях сопредельных государств. Создаваемая сеть будет предоставлять услуги мультимедиа и многопрограммного телевидения с количеством программ более 24.

Сеть эфирной трансляции программ телерадиовещания

Поскольку переход на цифровое телерадиовещание потребует значительных финансовых средств, необходим взвешенный анализ отказа от аналогового вещания. Замена парка устаревших телерадиопередатчиков на аналоговые твердотельные будет осуществлена поэтапно, в период с 2002 по 2005 годы. При этом предусматривается использование аналогового оборудования, позволяющего при незначительной модернизации перейти на цифровое телерадиовещание.
Внедрение цифрового эфирного телевидения в Республике Казахстан будет реализоваться поэтапно, параллельно действующему аналоговому телевидению. В 2002 году будет создана опытная зона цифрового телевидения стандарта DVB-T в сети эфирной трансляции программ телерадиовещания в городе Алматы, а в 2003 году - начата коммерческая эксплуатация. В качестве приемников цифрового телевизионного вещания будут использоваться аналоговые телевизоры с абонентскими приставками (set-top-box) и цифровые телевизоры.
Сети кабельного и эфирно-кабельного телевидения могут взаимно дополняться и работать параллельно. Степень комбинации сетей определяется экономическими и техническими требованиями при их построении в конкретном городе.
Программными мероприятиями предусмотрено дальнейшее развитие сетей кабельного телевидения. Вновь создаваемые сети кабельного телевидения должны строиться на основе современных технологий с использованием волоконно-оптических линий связи. Этот подход обеспечит плавный переход с аналогового телевидения на цифровое путем замены части оборудования головных станций. Сети кабельного телевидения должны обеспечивать трансляцию не менее 30 телевизионных каналов, программ стереофонического радиовещания, а также предоставление услуг мультимедиа. Создание и развитие сетей кабельного телевидения в период 2002-2004 гг. будет осуществляться в следующих городах Республики Казахстан: Актау, Актюбинске, Алматы, Астане, Атырау, Жезказгане, Караганде, Кызылорде, Кокшетау, Костанае, Павлодаре, Петропавловске, Рудном, Семипалатинске, Таразе, Уральске, Шымкенте и Экибастузе.

Сеть эфирной трансляции программ радиовещания

В сети эфирной трансляции программ радиовещания, в основном, будут использоваться радиопередатчики диапазона FM в стереофоническом режиме. Будет осуществлена замена и установка радиопередатчиков в диапазонах, средних и коротких волн. Замена мощных радиопередатчиков в городе Алматы в диапазоне KB позволит организовать вещание программы Казахского радио на страны ближнего и дальнего зарубежья.
Создание современной технической инфраструктуры сети радио и телевизионного вещания будет реализовываться на основании крупномасштабных проектов по модернизации и развитию технических средств субъектов сети. Для реализации поставленных задач будут разработаны отдельные Программы развития:
цифровой сети спутникового вещания с непосредственным приемом;
цифровой сети эфирной трансляции программ телерадиовещания;
сетей кабельного телевидения.
Для реализации всех намеченных Программой мероприятий необходима всесторонняя поддержка государства.

5.4 Основные требования к сети радио и телевизионного вещаний в
условиях чрезвычайных ситуаций

В целях сохранения и совершенствования информирования населения Республики Казахстан необходимо обеспечить устойчивую работу сети радио и телевизионного вещания при чрезвычайных ситуациях и в особый период.
Основными требованиями к сети радио и телевизионного вещания Республики Казахстан при чрезвычайных ситуациях и в особый период являются:
обеспечение информирования населения;
обеспечение подачи сигналов при чрезвычайных ситуациях от основного и запасных пунктов на радиотелевизионные передающие станции и узлы проводного вещания;
организация временных каналов подачи программ телерадиовещания, заменяющих поврежденные каналы электросвязи, и обратных каналов для оперативных репортажей с мест событий с использованием специальных мобильных репортажных земных спутниковых станций.
Для обеспечения устойчивой работы сети радиотелевизионного вещания в условиях чрезвычайных ситуаций необходимо рассмотреть вопросы подачи, как минимум, одной программы телевидения и радиовещания по резервному каналу на все мощные (более 1 кВт) радиотелевизионные передающие станции (для всех телерадиопередатчиков, независимо от форм собственности) и сети проводного вещания.
Для реализации вышеуказанного Министерству культуры, информации и общественного согласия Республики Казахстан совместно со всеми заинтересованными министерствами и ведомствами необходимо разработать концепцию вещания для условий чрезвычайных ситуаций и особого периода.

5.5 Кадровое и научно-техническое обеспечение

Успешное осуществление программных мероприятий по модернизации и развитию сети радио и телевизионного вещания Республики Казахстан во многом зависит от наличия трудовых ресурсов, обладающих достаточной квалификацией и опытом, для чего будут созданы институт телерадиожурналистики, технические учебные и сервисные центры.
В целях создания условий для проведения единой государственной научно-технической политики по проблемам развития сети радио и телевизионного вещания Республики Казахстан предусматривается создание Межведомственного научно-технического совета при Министерстве культуры, информации и общественного согласия Республики Казахстан, определив его основными задачами:
координацию научно-исследовательских работ в области применения перспективных телевизионных и радиовещательных технологий;
проведение технических экспертиз проектов развития сетей телерадиовещания;
разработка нормативно-технической документации для сектора телерадиовещания.

6. Необходимые ресурсы и источники их финансирования

Предусматривается эффективное использование финансовых средств, выделяемых из республиканского бюджета на производство, формирование и распространение государственных программ телевизионного и радиовещания, за счет снижения затрат на их распространение путем модернизации технических средств, внедрения новых технологий и совершенствования системы управления субъектов сети радио и телевизионного вещания.
Модернизация технических средств и внедрение новых технологий на сети радио и телевизионного вещания Республики Казахстан будет осуществляться за счет увеличения собственных доходов субъектов сети, получаемых в результате расширения сферы предоставляемых услуг: по трансляции негосударственных программ телевизионного и радиовещания; цифрового многопрограммного телевидения по сети спутникового вещания с непосредственным приемом; кабельного и эфирно-кабельного телевидения; предоставления других видов услуг (эксплуатация технических средств; предоставление телекоммуникационных услуг, в том числе Интернет; услуг по проектированию, монтажу и настройке объектов телерадиовещания и телекоммуникаций и т.д.), а также путем привлечения в установленном порядке негосударственных внешних займов под правительственные гарантии, прямых иностранных и отечественных инвестиций, грантов международных финансовых организаций.
Финансирование государственной программы будет осуществляться в пределах средств, предусмотренных в республиканском бюджете на проведение государственной политики через телерадиовещание на соответствующие года, собственных доходов субъектов сети радио и телевизионного вещания государственных и негосударственных займов, привлечения частных инвестиций, грантов и технической помощи международных финансовых организаций, а также кредитов.

При этом расчетная потребность составляет 8 800 млн.тенге, в т.ч.:

---------------------------------------------------------------------------

Источники финансирования ! 2002 г. ! 2003 г. ! 2004 г. ! 2005 г.

мероприятий программы ! ! ! !

---------------------------------!---------!----------!---------!----------

Из республиканского бюджета,

млн.тенге 300 300 300 300

Из местного бюджета, млн. тенге 250 250 300 300

Иные, млн. тенге 2000 2000 1500 1000

Всего, млн. тенге 2550 2550 2100 1600

---------------------------------------------------------------------------

Расходы осуществляются в пределах предусмотренных средств на соответствующий год и могут подвергаться корректировке.

7. Ожидаемый результат от реализации государственной Программы

Реализация всех мероприятий по модернизации и развитию сети радио и телевизионного вещания Республики Казахстан, намеченных данной Программой, позволит:
создать необходимую правовую и нормативную базу сектора телерадиовещания;
повысить качество и привлекательность программ телевизионного и радиовещания;
увеличить объем программ телевизионного и радиовещания собственного производства;
создать благоприятные условия для выхода программ телевизионного и радиовещания на государства СНГ и страны дальнего зарубежья и обеспечить доведение до населения этих государств объективной информации общественно-политической, культурно-экономической жизни Казахстана;
создать учебные и сервисные центры;
обеспечить максимальный охват населения государственными телевизионными и радиопрограммами;
к концу 2005 года в сети эфирной трансляции заменить весь парк устаревших передатчиков на современные твердотельные;
в 2002-2004 гг. организовать в крупных городах Казахстана сети кабельного телевидения;
в 2002 году организовать сеть спутникового телерадиовещания с непосредственным приемом;
в 2002 году начать опытную эксплуатацию цифрового эфирного телерадиовещания в городе Алматы;
в 2003 году организовать коммерческую эксплуатацию цифрового эфирного телерадиовещания в городе Алматы;
поддержать отечественных производителей и создать собственное производство технических средств для сектора телерадиовещания;
снизить затраты на содержание сети телерадиовещания.

Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасында телерадио хабарларын таратуды дамытудың 2002-2005 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы туралы" Жарлығының жобасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысы 2002 жылғы 21 қаңтар N 75. Қаулының күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2005 жылғы 18 мамырдағы N 470 қаулысымен

Қазақстан Республикасының Үкiметi қаулы етеді:
Қазақстан Республикасы Президентiнiң "Қазақстан Республикасында телерадио хабарларын таратуды дамытудың 2002-2005 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы туралы" Жарлығының жобасы Қазақстан Республикасы Президентiнiң қарауына енгiзiлсiн.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы Президентінің
Жарлығы

Қазақстан Республикасында телерадио хабарларын таратуды
дамытудың 2002-2005 жылдарға арналған мемлекеттiк
бағдарламасы туралы

Қазақстан Республикасының Конституциясы 44-бабының 8-тармағына сәйкес, телерадио хабарын тарату секторында мемлекеттік реттеуді жетілдіру және оның тиімділігін арттыру мақсатында қаулы етемін:
1. Қоса берiлiп отырған Қазақстан Республикасында телерадио хабарларын таратуды дамытудың 2002-2005 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн.
2. Қазақстан Республикасының Yкiметi бiр ай мерзiмде Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi Iс-шаралар жоспарын әзiрлесiн және бекiтсiн.
3. Қазақстан Республикасының Мәдениет, ақпарат және қоғамдық келiсiм министрлiгi жыл сайын 30 желтоқсанға Қазақстан Республикасының Президентiне және Қазақстан Республикасының Yкiметiне Бағдарламаның iске асырылу барысы туралы ақпарат ұсынсын.
4. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Үкiметiне жүктелсiн.
5. Осы Жарлық қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді.

Қазақстан Республикасының
Президенті

Астана, 2002 ж., "__"______
N _____

Қазақстан Республикасы
Президентінің
2002 жылғы "__"______
N ______ Жарлығымен
бекітілген

Қазақстан Республикасында телерадио хабарларын таратуды дамытудың 2002-2005 жылдарға арналған
мемлекеттiк бағдарламасы

1. ПАСПОРТ

Атауы - Қазақстан Республикасында телерадио хабарларын таратуды дамытудың 2002-2005 жылдарға арналған
мемлекеттік бағдарламасы

Әзірлеу үшін - Осы Мемлекеттiк бағдарлама (бұдан әрi -
негіздеме Бағдарлама) Қазақстан Республикасы Президентiнiң
"Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi даму
стратегиясын iске асыру жөнiндегi шаралар туралы"
1998 жылғы 28 қаңтардағы N 3834 Жарлығын,
Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 1998 жылғы 30
желтоқсандағы N 2028-124өқ қаулысымен бекiтiлген
"Қазақстан Республикасының 1999-2005 жылға
дейiнгi Ұлттық қауiпсiздiгi стратегиясын iске
асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарының"
6.3.2.1-тармағын орындау үшiн әзірлендi

Негізгі - Қазақстан Республикасының Мәдениет, ақпарат және
әзірлеуші қоғамдық келiсiм министрлiгi

Бағдарламаның - Қазақстан Республикасы азаматтарының, мемлекеттiк
мақсаты билiк, жергiлiктi басқару органдарының, ұйымдары мен қоғамдық бiрлестiктерiнiң ақпараттық қажеттiлiктерiн неғұрлым толық қанағаттандыру
үшiн телерадио хабарларын таратудың көп
бағдарламалы желiсiн құру

Бағдарламаның - телерадио хабарларын тарату секторында
міндеттері мемлекеттiк реттеудi жетiлдiру және оның
тиiмдiлiгiн арттыру;
телерадио хабарларын таратудың мемлекеттiк
бағдарламаларының өндiрiсiне, оларды
қалыптастыруға және таратуға (жеткiзу және
тарату) бөлiнетiн бюджеттiк қаржыны тиiмдi
пайдалану;
телерадио хабарларын таратудың көп
бағдарламалы желiсiн дамыту және қазiргi заманғы
технологияларды пайдалана отырып мультимедиа
қызметтерiн ұсыну

Күтiлетiн - қоғам мен мемлекеттiң ақпараттық қажеттiлiктерiн
нәтиже неғұрлым толық қанағаттандыру және мультимедиа қызметтерiн ұсыну үшiн телерадио хабарларын
таратудың көп бағдарламалы желiсiн құру;
телерадио хабарларын тарату секторында
мемлекеттiк реттеу жүйесiн жетiлдiру және
Қазақстан Республикасының теле және
радиохабарларын тарату желiсiнiң жұмыс iстеуiне
оңтайлы жағдайларды қамтамасыз ету

2. КIРIСПЕ

Әлемдiк ақпараттық процестерге белсендi әрi толық ену және бiрыңғай ақпараттық кеңiстiкке кiрiгу қажеттiгi телерадиохабарларын таратудың бүкiл инфрақұрылымының толыққанды қызметiне оңтайлы жағдайлар жасауды, еркiн ақпарат алмасуды және ұлттық ақпараттық қауiпсiздiктi қамтамасыз етудi талап етедi.
Бiрыңғай ақпараттық кеңiстiктiң өзi бiрыңғай принциптер мен жалпы ережелер негiзiнде жұмыс iстейтiн ұйымдар мен азаматтардың өзара ақпараттық iс-қимылын, сондай-ақ олардың ақпараттық қажеттiлiктерiн қанағаттандыруды қамтамасыз ететiн деректер базалары мен банктерiнiң жиынтығын, оларды енгiзу әрi пайдалану технологияларын, ақпараттық-телекоммуникациялық жүйелерi мен желiлерiн бiлдiредi.
Бiрыңғай ақпараттық кеңiстiкте электронды бұқаралық ақпарат құралдары айрықша орын алады. Қазiргi таңда эфирлiк теледидар мен радио ең қол жетерлiк әрi жедел бұқаралық ақпарат құралдары, ал көптеген елдi мекендерде - ақпараттың бiрден бiр көзi болып табылады.
Электрондық бұқаралық ақпарат құралдарының ролi барған сайын артып келе жатқандығын ескере отырып, теледидар және радио бағдарламалар өндiрiсiн, оларды қалыптастыру және таратуды қамтамасыз ететiн субъектiлер (ұйымдар, кәсiпорындар) бағдарламаларды жан-жақты жетiлдiрiп, олардың сапасын көтеруге, телерадио хабарларын тарату секторының материалдық-техникалық базасын дамытуға бағытталған.
Осы Бағдарламада телерадио хабарларын тарату секторын дамытудың негiзгi мақсаттары, мiндеттерi және бағыттары, Қазақстан Республикасында теле және радио хабарларын тарату желiсiн жаңғырту мен дамыту жөнiндегi 2002-2005 жылдар кезеңiне арналған негiзгi iс-шаралары анықталып, қаржыландырудың көздерi мен тетiктерi көрсетiлген.
Осы құжат бағдарламалық сипатта, оның ережелерi нормативтiк құқықтық актiлер жобаларын әзiрлеу және Қазақстан Республикасындағы телерадио хабарларын тарату желiлерiн құру мен дамыту кезiнде ескерiлуi тиiс.

Негiзгi терминдер мен айқындамалар

Бұқаралық ақпарат құралдары (БАҚ) - мерзiмдi баспа басылымдары, хабар тарату бағдарламалары, деректi кино, аудиобейне жазба және бұқаралық ақпаратты көпшiлiкке мерзiмдi немесе үздiксiз таратудың өзге де нысаны. БАҚ редакциясы - материалдарды жинауды, дайындауды және бұқаралық ақпарат құралдарын шығаруды жүзеге асыратын заңды тұлғаның құрылымдық бөлiмi болып табылатын жеке тұлға не шығармашылық ұжым.
Радио және теледидар хабарларын тарату желiсi - аумақтарда шашыраңқы орналасқан халықтың басым бөлiгiне телерадио хабарларын тарату бағдарламаларын өндiрудi, қалыптастыруды және таратуды (жеткiзу және трансляциялау) қамтамасыз етушi ұйымдардың техникалық құралдарының жиынтығы.
Телерадио бағдарламаларын тарату жүйесi - құрамына теле-радио хабарларын тарату арналары (радиорелелiк, кабельдiк, спутниктiк) және осы бағдарламаларды трансляциялау және/немесе ретрансляциялауды қамтамасыз ететiн техникалық құралдар, соның iшiнде радиотеледидар станциялары, радио орталықтары, кабельдiк және эфирлiк-кабельдiк теледидар желiлерiнiң орталық станциялары олардың қарамағына енетiн желi субъектiлерiн қамтитын радио және теледидар хабарларын тарату желiсiнiң бiр бөлiгi.
Абоненттiк құрылғылар жүйесі - радиотеледидар қабылдағыштары паркi және/немесе жер бетiнде қабылдаудың жеке спутниктiк станциялары.
Тарату бағдарламасы - пайдаланушылар үшiн жасалатын түрлi тақырыптық хабарлардың кешенi. Теледидар хабарларын тарату мен радио хабарларын тарату бағдарламалары мемлекеттiк және мемлекеттiк емес болып бөлiнедi.
Теледидар мен радионың мемлекеттiк бағдарламасы - Қазақстан Республикасының " Мемлекеттiк сатып алу туралы ", " Бюджеттiк жүйе туралы " және тиiстi жылға арналған республикалық бюджет туралы Заңдарының негiзiнде республикалық бюджет қаражаты есебiнен өндiрiлетiн және таратылатын бағдарлама.
Теледидар мен радионың мемлекеттiк емес бағдарламасы - өз қаражаты есебiнен өндiрiлетiн және таратылатын бағдарлама.
Телерадиокомпания - теледидар және радиохабарларын тарату бағдарламаларын өндiру, қалыптастыру және таратуды жүзеге асыратын радио және теледидар хабарларын тарату желiсiнiң субъектiсi.

3. ТЕЛЕРАДИО ХАБАРЛАРЫН ТАРАТУ СЕКТОРЫ ПРОБЛЕМАЛАРЫНЫҢ
ҚАЗIРГI ЖАЙ-КҮЙIН ТАЛДАУ

3.1. Телерадио хабарларын тарату секторын реттеу, құқықтық
және нормативтiк қамтамасыз ету

Қазiргi уақытта Қазақстан Республикасындағы телерадио хабарларын тарату секторындағы мемлекеттiк реттеу мынадай тетiктермен қамтамасыз етiледi:
бұқаралық ақпарат құралдарын есепке алу (Қазақстан Республикасының Мәдениет, ақпарат және қоғамдық келiсiм министрлiгi);
лицензиялау (Қазақстан Республикасының Көлiк және коммуникациялар министрлiгi);
радиожиiлiк спектрiн бөлу (Қазақстан Республикасының Радиожиiлiктер жөнiндегi мемлекеттiк ведомствоаралық комиссиясы);
тарифтiк саясат (Қазақстан Республикасының Табиғи монополияларды реттеу, бәсекелестiктi қорғау және шағын бизнестi қолдау жөнiндегi агенттiгi);
техникалық құралдарды сертификаттау (Қазақстан Республикасы Экономика және сауда министрлiгiнiң Стандарттау, метрология және сертификаттау жөнiндегi комитетi, Қазақстан Республикасының Көлiк және коммуникациялар министрлiгi, сертификаттау органдары).
Телерадио хабарларын тарату саласындағы қызметпен байланысты қатынастар Қазақстан Республикасының " Бұқаралық ақпарат құралдары туралы", " Байланыс туралы ", " Қазақстан Республикасының Тiл туралы ", " Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы " Заңдарымен, Қазақстан Республикасы Президентiнiң " Лицензиялау туралы " заң күшi бар Жарлығымен, сондай-ақ оларға қайшы келмейтiн Қазақстан Республикасының өзге де заң актiлерiмен реттеледi. Қолданылып жүрген заңдар радио және теледидар хабарларын тарату желiсiнiң субъектiлерi арасындағы өзара қатынастарды толық көрсетпейдi, сондықтан құқықтық және нормативтiк қамтамасыз етудi жетiлдiру қажеттiгi пiсiп-жетiлдi.

3.2. Қазақстан Республикасының радио және телехабарларын тарату желiсi

Телерадио бағдарламаларын өндiруге арналған техникалық құралдар, телерадиобағдарламаларды тарату жөнiндегi техникалық құралдар, сондай-ақ абоненттiк құрылғылар Қазақстан Республикасындағы радио және телехабарларын тарату желiсiнiң негiзгi элементтерi болып табылады.

Телерадио хабарлары бағдарламаларының мазмұны
Республиканың қоғамдық өмiрiн табандылықпен демократияландыру ағымдардың нәтижесiнде, қазiргi уақытта Қазақстанда көптеген телерадиокомпаниялар теледидар және радиохабарларын өндiру, қалыптастыру және таратуды жүзеге асырады. Сонымен қатар қазiргi заманғы технологиялар халыққа шет елдердiң теледидар және радио бағдарламаларын қабылдауға мүмкiндiк бередi.
Техникалық, шығармашылық мүмкiндiктерi әртүрлi республиканың жетекшi телерадиокомпаниялары бағдарламаларының мазмұны аудиторияның ең жоғары сұранысын қанағаттандыратын теле және радиохабарлар өндiруде.
Телерадио хабарлардың ақпараттық, мәдени-ағарту және көңiл көтеретiн бағдарламаларының мазмұны негiзiнен уақыт талабына сай:
- қазақстандық қоғамды бiрiктiру және топтастыру;
- мемлекеттiк саясатты жүргiзудi қамтамасыз ету;
Қазақстан халқының мәдени-тарихи құндылықтарымен таныстыру және Қазақстанның белгiлi өнер шеберлерiнiң, әлемдiк ғылым мен мәдениеттiң жетiстiктерiмен таныстыру:
- халықтың бiлiм деңгейiн көтеру;
- салауатты өмiр салтының негiздерiн оқыту.
Телерадиокомпаниялардың техникалық құралдары өзiне теледидар және радио бағдарламаларын өндiру әрi қалыптастыру үшiн пайдаланылатын ақпарат жинау мен өңдеуге арналған аппараттық-студиялық кешендер мен жабдықтарды, сондай-ақ бағдарламаны бастапқы бөлу желiсiне жеткiзу құралдары: радиорелелiк желiлер немесе байланыстың талшықты-оптикалық желiлерiн қамтиды.
Республикалық телерадиокомпаниялардың материалдық-техникалық базасы негiзiнен әр буындағы жабдықтар мен форматтардан тұрады, мұның өзi телерадиобағдарламаларды дайындау технологиясын күрделендiруге, шығармашылық процестiң қиындауы мен сапасын төмендетуге әкеп соғады.
Теле және радиохабарларды тарату жүйесi телерадиобағдарламаларын тұтынушыларға дейiн жеткiзудi ұйымдастыруға арналған және өзiне телерадио хабарларын тарату бағдарламаларын трансляциялау желiсi мен спутниктiк желiсiн қамтиды.
Телерадио хабарларын жеткiзудiң спутниктiк желiсi телерадиокомпаниялардың қалыптастырған теледидар және радио хабарларын тарату бағдарламаларын Алматы қаласында орналасқан Орталық қабылдау-тарату станциясынан "NSS-703" халықаралық спутниктiк байланыс арқылы спутниктiк арналары бойынша трансляциялаудың жер бетiндегi желiсiнiң радио мен теледидар таратқыштарына дейiн жеткiзудi қамтамасыз етедi. Хабарларды тарату DigiCipher II сандық стандартымен жүзеге асырылады. Бұдан басқа, теледидар және радиохабарларын таратудың бағдарламаларын жеткiзу қызметiн көрсетумен DVB-S сандық стандартындағы спутниктiк желiнiң операторы айналысады. Қазiргi уақытта Қазақстан халқының тек қана шет елдiк спутниктiк көп бағдарламалы теледидарды тiкелей, атап айтқанда, ресейлiк НТВ-плюс компаниясының бағдарламалар пакетiн қабылдау мүмкiндiгi бар.
Телерадио хабарларды тарату бағдарламаларын эфирлiк трансляциялаудың желiсi. Пайдаланып жүрген желiдегi тарату құралдары теледидар және радио хабарларын таратудың мемлекеттiк бағдарламаларымен республика халқын мынадай ауқымда қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi:
- бiр теледидар бағдарламасымен - 90,4%;
- екi теледидар бағдарламасымен - 84,4%;
- үш теледидар бағдарламасымен - 78,6%;
- төрт теледидар бағдарламасымен - 44,2%;
- бiр радио бағдарламасымен - 79,33%.
Микроретрансляторларды қоспағанда, барлық қуатты және қуаты аз теледидар және радио хабарын таратқыштар электр қуатын көп қажет етедi, сенiмдiлiгi, автоматтандырылу деңгейi төмен, оларды пайдалану мен жұмыс iстеу күйінде ұстап тұру үшiн көп еңбек шығынын талап етедi. Телерадио хабарларын таратудың эфирлiк желiсiнiң қазiргi көптеген антенна-бағаналық және азаматтық құрылыстарының техникалық тозуы шектi нормадан асып кеткен.
Қазiргi уақытта 370-тен астам лампалық телерадио таратқышты жаңа үлгiдегi қазiргi заманғы қатты денелi жабдықтарға алмастыру жүргiзiлдi, 315 қуаты аз ретранслятор автоматты жұмыс режимiне көшiрiлдi.
Соңғы жылдар iшiнде Қазақстан Республикасындағы телерадио хабарлар бағдарламаларын таратудың эфирлiк трансляциялау желiсiнiң техникалық құралдарын оңтайландыру мен жаңарту жөнiндегi жүргiзiлген жұмысының қажеттi қаржылай қаражаттың жоқтығынан тиiмдiлiгi төмен болды. Жүргiзiлiп жатқан жұмыстардан нақты нәтиже алу үшiн қосымша қаржы тарту, радио және теледидар хабарын тарату желiсiне жаңа технологиялар енгiзу әрi көп бағдарламалы ақылы теледидарды дамыту қажет.
Кабельдiк және эфирлiк-кабельдiк теледидар желiсi. Қазақстан аумағында көп бағдарламалы теледидардың аналогтық қызметiн көрсетудi ұсынатын кабельдiк және эфирлiк-кабельдiк теледидар желiсiнiң операторлары жұмыс iстейдi. Олардың қызметi, әдетте жергiлiктi сипатта. Бүгiнгi таңда кабельдiк және эфирлi-кабельдiк теледидардың инфрақұрылымы Алматы, Астана, Қарағанды, Өскемен, Павлодар, Ақтау, Семей сияқты iрi қалаларда ғана дамыған.
Радио хабарларын таратудың эфирлiк желiсi. Қазақстанның iрi қалаларында эфирлiк радиохабарларды тарату желiсiнiң ҒМ өрiсiнде дамуы жеткiлiктi түрде жылдам қарқынмен жүруде.
Сымдық тарату желiсi. Сымдық тарату желiсiнiң соңғы 10 жылдағы қызметiне жасалған талдау республикада сымдық таратудың қызметiн пайдаланушылар санының күрт қысқару үрдiсiнiң сақталып отырғандығын көрсетедi.

3.3. Радио және теле хабарларын тарату желiсi субъектiлерi
қызметiн қаржылық қамтамасыз ету

Теледидар мен радиохабарларын таратудың бағдарламаларын өндiрудi, қалыптастыруды және таратуды жүзеге асыратын телерадиокомпанияларды (республикалық және аймақтық) қаржыландыру телерадио хабарларын тарату арқылы мемлекеттiк ақпараттық саясатты жүргiзуге мемлекеттiк тапсырысты орындау шеңберiнде тиiстi жылға арналған республикалық және жергiлiктi бюджеттерден қаражат бөлу; коммерциялық қызметтен табыс алу (жарнамалық және басқа да қызметтер ұсыну); отандық және шетелдiк инвестициялар; демеушiлiк көмек жолымен жүзеге асырылады. Қазақстан Республикасында мемлекеттiк теледидар және радио бағдарламаларды таратудың 1997-2001 жылдардағы көлемiнiң өзгеру серпiнi N 1 кестеде келтiрiлген.
Телерадио хабарларын тарату бағдарламаларының эфирлiк желiсi субъектiлерi қызметiн қаржыландыру телерадионың мемлекеттiк бағдарламаларын трансляциялауға алынатын қаражаттың; коммерциялық қызметтен алынатын кiрiстiң (тарату құрылғыларын жалға беру және басқа қызметтер), отандық инвестициялар, несиелер есебiнен жүзеге асырылады.
Кабельдiк және эфирлiк-кабельдiк теледидардың желiсiн дамыту отандық және шетелдiк капитал мен халықтан абоненттiк төлем нысанында алынатын кiрiстер есебiнен жүргiзiледi.
Қазақстандағы сымдық тарату желiсiнiң жұмыс iстеуi желiлер субъектiлерiнiң халықтан алынатын абоненттiк төлем есебiнен, сондай-ақ қосымша қызметтер көрсету арқылы жүзеге асырылады.
Теледидар мен радио хабарларын таратудың мемлекеттiк бағдарламасын өндiруге, қалыптастыруға және таратуға республикалық бюджеттен бөлiнетiн ақша ағындарының бөлiнуiне жасалған талдау оның едәуiр бөлiгiнiң телерадио хабарларын таратудың эфирлiк субъектiлерiн ұстауға шығындалатынын көрсеттi. Бұл нақты әрi моральдық ескiрген жабдықтар санының көптiгiмен, қызметтiң басқа да түрлерiн көрсету жөнiндегi қолда бар мүмкiндiктерiнiң жеткiлiктi түрде тиiмді пайдаланылмауынан туындады.

1-кесте

Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік ТД және РХ таратудың
бағдарламаларын 1997-2001 жылдары тарату және қаржыландыру
көлемдері

--------------------------------------------------------------------
Бағдарламалардың ! Хабар таратудың жылдық көлемі, сағатпен
атауы !----------------------------------------------
! 1997 ! 1998 ! 1999 ! 2000 ! 2001
---------------------!--------!--------!---------!---------!--------
ТД Хабар 5110 5110 4380 4392 4380
ТД ОРТ+Қазақстан 2738 2738 1825 1830 1825
ТД Қазақстан-1ТД 3650 3650 2555 1830 2555
ТД Қазақстан-2ТД 1825 1825 - - -
ТД Өзбек ТД 3650 3103 3103 732 730
ТД Хабар-2 - - - 1464 2555
ТД Облыстық 4745 4745 4745 4758 4745
РХ Хабар РХ - 6570 - - -
Қазақстан-1РХ 6935 6570 4928 5490 5475
Қазақстан-2РХ 6205 5840 - - -
Маяк 6570 - - - -
Украина 6570 6570 6570 - -

Жылдық бюджеттік
қаржыландыру,
мың. теңге 2827000 1440000 1500000 2070081 2323301
--------------------------------------------------------------------
1-сурет. Қазақстан Республикасындағы телерадиохабарлары
ұйымдарының қазіргі схемасы

(қағаздағы нұсқадан қараңыз)

4. Мемлекеттiк бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi

Бағдарламаның мақсаты Қазақстан Республикасы азаматтарының, мемлекеттiк билiк, жергiлiктi басқару органдарының, ұйымдар мен қоғамдық бiрлестiктерiнiң ақпараттық қажеттiлiктерiн неғұрлым толық қанағаттандыру үшiн телерадио хабарларын таратудың көп бағдарламалы желiлерiн құру болып табылады.
Бағдарламаның мақсаттарын iске асыру үшiн мынадай мiндеттердi шешу көзделуде:
телерадио хабарларын тарату секторын жетiлдiру мемлекеттiк реттеудi жетiлдiру және оның тиiмдiлiгiн арттыру;
хабар тарату тiзбесiнiң әр түрлi буындарының өзара қатынастарын реттейтiн телерадио хабарларын таратуға қажеттi нормативтiк құқықтық базаны жасау;
теледидар мен радио хабарларын тарату бағдарламаларының сапасы мен тартымдылығын көтеру;
өзiндiк бiлiм беру, ғылыми-танымдық, балалар, музыкалық-көңiл көтеру, тарихи-мәдени бағдарламаларын тарату, телесериалдар, анимациялық сериалдар шығаруды дамыту үшiн қолайлы жағдай жасау;
ТМД мемлекеттерiне және алыс шет елдерге теледидар мен радиохабарларын таратудың арнайы дайындалған бағдарламаларын трансляциялауды ұйымдастыру;
радио және теледидар хабарларын тарату желiсiн басқару жүйесiн оңтайландыру;
әсiресе, қоғамдық келiсiмдi, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын сақтау және нығайту, бiлiм мен мәдениеттi дамыту, заңдылық пен қоғамдық моральдi, салауатты өмiр салтын бекiту, отбасын нығайту бөлiгiнде ұлттық ақпараттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету;
төтенше жағдайлар кезiнде және ерекше кезеңде радио және теледидар хабарларын тарату желiсiнiң тұрақты жұмыс iстеуi талаптарының орындалуын қамтамасыз ету;
мемлекеттiк емес электронды бұқаралық ақпарат құралдарының хабарын тарату желiсiн дамытуды ынталандыру;
көп бағдарламалы теледидар жүйесiн кеңiнен енгiзу үшiн жағдайлар жасауды қамтамасыз ету;
теледидар мен радио хабарларын тарату желiсiн дамыту мен жаңарту және жаңа технологияларды енгiзу үшiн оңтайлы жағдайларды қамтамасыз ету;
хабарларды таратудың түрлi технологияларын пайдалану мемлекеттiк теледидар мен радионың бағдарламаларымен халықты барынша кең қамтуды қамтамасыз ету;
телерадио хабарларын тарату қызметiн көрсеткенi үшiн төлемдер енгiзу Қазақстан аумағын толық қамтуды қамтамасыз ету үшiн тiкелей қабылдайтын спутниктiк хабар тарату желiсiн құру;
теледидар мен радио хабарларын тарату желiсiнiң ұсынатын қызметтерiнiң санын көбейту.

5. БАҒДАРЛАМАНЫҢ НЕГIЗГI БАҒЫТТАРЫ ЖӘНЕ IСКЕ АСЫРУ ТЕТIГI

5.1. Телерадио хабарларын тарату секторын мемлекеттiк реттеудi қамтамасыз ету

Қазақстан Республикасында радио мен теледидар хабарларын таратудың тиiмдi жұмыс істеуiне қол жеткізу үшiн реттеу, ұйымдық-техникалық қамтамасыз ету, олардың тұрақты жұмыс iстеуі, желi құралдарын техникалық пайдалану, сондай-ақ техникалық құралдарды сертификаттау мәселелерi бойынша қолданыстағы нормативтiк құқықтық актiлер мен нормативтiк техникалық құжаттарды тұрақты жетiлдiру мен жаңаларын әзiрлеу қажет.
Осыған байланысты таяу уақытта мыналар талап етiледi:
а) "Қазақстан Республикасында телерадио хабарларын тарату туралы" Заң жобасын әзiрлеу және Парламентке ұсыну. Заңда:
Заң мақсаттары үшiн ұғымдар аппаратын әзiрлеу;
телерадио хабарларын тарату саласы субъектiлерi үшiн құқықтар мен мiндеттемелер кешенiн айқындау;
телерадиокомпаниялардың ерекшелiк белгiлерiн айқындау (әуендiк үнi, нышаны, логотипi, тарату кестесi және т.б.) телерадиокомпаниялардың шығарылатын телерадио бағдарламаларының ақпараттық мазмұнына жауапкершiлiгiн белгiлеу;
шекарааралық хабарларды тарату және шетел бағдарламаларын трансляциялауды құқықтық реттеудiң режимдерiн қамтамасыз ету;
дыбыстық, жаппай аудиобейнелiк жаппай қолданыстағы өнiмдер шығаруға қойылатын талаптар;
отандық теледидар және радио өнiмдерiн өндiрушiлердi қорғауды қамтамасыз ету;
төтенше жағдайлар немесе сайлау науқаны кезеңiнде ресми хабарламаларды және өзге де мiндеттi ақпараттарды беру мәселелерiн көрсету қажет;
б) телерадио хабарларын тарату саласында лицензия беру функцияларын Қазақстан Республикасының Мәдениет, ақпарат және қоғамдық келiсiм министрлiгiне беру, ол үшiн қолданыстағы "Байланыс туралы" Қазақстан Республикасының Заңына, "Қазақстан Республикасындағы почта байланысы мен телекоммуникациялар саласындағы кәсiпкерлiк қызметке лицензия берудiң, радиожиiлiк спектрiн пайдаланудың тәртiбi туралы" ережеге толықтырулар мен өзгерiстер енгiзу;
в) уәкілеттi мемлекеттiк органға Телерадио хабарларын тарату саласындағы кәсiпкерлiк қызметке лицензия беру тәртiбi туралы ереже және Телерадио хабарларын спутниктiк және жер бетiнде таратуға құқық алуға байқау өткiзу туралы ереженi бекiту туралы Үкiмет қаулысының жобасын әзiрлеу қажет;
радиожиiлiк спектрi номиналдарын есептеу, беру және есепке алу, радиоэлектронды құралдардың электромагниттiк үйлесiмдiлiгiн қамтамасыз ету және бақылау, халықаралық үйлестiрудi Қазақстан Республикасы Көлiк және коммуникациялар министрлiгiнiң құзырында қалдырып, телерадио хабарларын тарату секторына радиожиiлiктiң нақты номиналдарын бекiту жөнiндегi функцияларды Мәдениет, ақпарат және қоғамдық келiсiм министрлiгiне беру туралы мәселенi қарау;
телерадио хабарларын тарату секторына бөлiнген радиожиiлiк спектрiн тиiмдi басқару мақсатында:
телерадио хабарларын тарату бағдарламаларын эфирлiк трансляциялаудың жер бетiндегi желiсi үшiн жиiлiк-аумақтық жоспарларын әзiрлеу;
телерадио хабарлардың мемлекеттiк бағдарламаларын тарату бөлiгiне қатысты Қазақстан Республикасында телерадио хабарларын тарату желiсiн дамытудың бас схемасын әзiрлеу;
Қазақстан Республикасындағы радио және теледидар хабарларын тарату желiсi үшiн нормативтiк-техникалық құжаттаманы әзiрлеу;
2.07.01-89 ҚНжЕ "Қала құрылысы. Қалалық және ауылдық елдi мекендер құрылысын жоспарлау және салу" құрылыс нормалары мен ережелерiне салынған ғимараттары мен шатырларына телерадиодабылдарын қабылдауға арналған антенна орнату ережелерi жөнiнде ұсыныстар енгiзу;
телерадио хабарларын тарату желiсiнiң көрсетiп отырған қызметiнiң сапасын техникалық бақылау жасайтын орган құру және радио мен теледидар хабарларын өндiру мен тарату жүйесiнiң техникалық параметрлерiнiң мониторингiн жүргiзу.

5.2. Телерадио бағдарламалары мазмұнының негiзгi тақырыптық бағыттары

Телерадио хабарларын тарату секторында республиканың ақпараттық кеңiстiгiн дамыту бағдарламасының негiзгi мiндетi Қазақстанның ақпараттық кеңiстiгiн:
мемлекеттік саясатты жүргiзудi;
мемлекеттiк тiлдi оқытуды;
қазақстан халқының мәдени-тарихи құндылықтарымен және Қазақстанның белгiлi өнер шеберлерiнiң, әлемдiк ғылым мен мәдениет жетiстiктерiмен таныстыруды;
халықтың бiлiм деңгейiн көтерудi;
озық технологияларды меңгеруге қабілеттi өскелең ұрпақты тәрбиелеудi; салауатты өмiр салты мен нарықтық экономика негiздерiн оқытуды; озық технологияларды насихаттауды; табиғи ресурстарға жанашырлықпен қарауға тәрбиелеудi;
Қазақстанда тұратын барлық ұлттарды этносаралық төзiмдiлiкке тәрбиелеудi және құрметтеудi;
ұлтаралық келiсiмдi нығайтуды;
түрлi халықтың әлеуметтiк топтарының рухани қажеттiлiгiн қанағаттандыруды қамтамасыз ететiн республикалық телерадио бағдарламалармен толықтыруға қолайлы жағдай жасау болып табылады.
Мемлекеттiк тапсырыс бағдарламаларын өндiрудi және қалыптастыруды жүзеге асыратын телерадиокомпаниялар өздерiнiң телерадио бағдарламаларында мына негiзгi тақырыптық бағыттарды:
Қазақстан Республикасының Заңдарын, Қазақстан Республикасы Президентiнiң жарлықтарын, Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң қаулылары мен өкiмдерiн және басқа да ресми құжаттарды жариялау және көрсету;
жоғары мемлекеттiк билiк және басқару органдарының, министрлiктер мен ведомстволардың қызметтерiн;
Қазақстан Республикасы Президентiнiң, Парламентiнiң, Үкiметiнiң қызметi, олар жүргiзiп отырған iшкi және сыртқы саясат туралы мемлекеттiк институттардың талдау материалдарын;
Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты, оның шет елдердегi елшiлiктерi мен өкiлдiктерiнiң қызметiн;
Қазақстанның 2030 жылға дейiнгi даму стратегиясын насихаттауды және түсiндiрудi;
мәдениет, ғылым, бiлiм және т.б. саласындағы жетiстiктердi насихаттау арқылы Қазақстан Республикасының беделiн көтерудi;
елiмiздiң қоғамдық-саяси өмiрiн жария етудi;
Қазақстан Республикасының Конституциясын, Қазақстан Республикасының заңдарын, басқа да нормативтiк құқықтық актiлерiн насихаттауды және түсiндiрудi;
"Қазақстан Республикасының Тiл туралы" Қазақстан Республикасының Заңын iске асыру жөнiндегi жұмыстарды;
мемлекеттiң ұлттық саясатын iске асыруды;
ғылым мен техниканың жетiстiктерiн насихаттауды;
халыққа бiлiм беру, мәдениет және денсаулық сақтау салаларында мемлекеттiк саясатты iске асыруды;
салауатты өмiр салтын насихаттауды;
зейнетақы реформасына ақпараттық-насихаттық қолдауды;
жастар iстерi жөнiндегi мемлекеттiк саясат мәселелерiн жария етудi;
азаматтық бiрегейлiктiң қазақстандық патриотизмiн қалыптастыру жөнiндегi материалдарды;
Қазақстанның ұлттық-мәдени құндылықтарын сақтауын насихаттауды;
құқықтық бiлiмдердi насихаттауды және қоғамның құқықтық мәдениетiн көтерудi;
балалар мен жасөспiрiмдердiң мәдени-рухани тәрбиесiн;
мемлекет пен дiни бiрлестiктердiң өзара қатынасын;
қылмысқа және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестi;
қоғамдық санада нашақорлықтың зияндылығын қалыптастыруды;
экономикалық реформаларды iске асыру барысын жария етудi;
шағын және орта бизнестi, кәсiпкерлiктi ақпараттық-насихаттық қолдауды;
елiмiздiң агро-өнеркәсiптiк кешенiндегi реформаларды көрсетуi тиiс.
Қойылған мiндеттердi iске асыру үшiн:
ақпараттық кеңiстiкте мемлекет мүддесiн сақтау мақсатында 2005 жылға дейiн халықты бiр теледидар және бiр радио ақпараттық бағдарламаларымен 99% қамтамасыз ету жөнiндегi iс-шаралар жоспарын әзiрлеу және iске асыру;
2005 жылға республикалық теледидар хабарларын таратудың орташа тәулiктiк көлемiн 20 сағатқа дейiн және радиохабарларды 24 сағатқа дейiн көбейту;
аймақтық телерадио хабарларын тарату желiлерiн бұдан әрi дамытуды жүзеге асыру;
мемлекеттiк және басқа да тiлдердегi аралас хабарларды, сондай-ақ 100% мемлекеттiк тiлде хабар беретiн телерадиобағдарламаларын дамыту;
отандық бiлiм беру ғылыми-танымдық, балалар, музыкалық-көңiл көтеру, тарихи-мәдени бағдарламаларын, патриоттық сезiмге тәрбиелейтiн теледидар және анимациялық сериалдар жасау және оларды дамыту;
әлемде болып жатқан неғұрлым маңызды оқиғаларды жедел жария ету үшiн телерадиокомпаниялардың тiлшiлер қосыны желiсiн кеңейту;
тарихи-мәдени құндылығы бар аудио және бейне материалдарды сақтау үшiн телерадиокомпанияларды мемлекеттiк қолдауды қамтамасыз ету. Аудио және бейне өнiмдердi мұрағаттауға сандық технологияларды енгiзу;
отандық телерадиоарналардың басқа мемлекеттердiң ақпараттық кеңiстiгiне шығуы үшiн халықаралық рейтингтiк агенттiктермен өзара қарым-қатынасын ұйымдастыру қажет.

5.3. Қазақстан Республикасында радио және теледидар хабарларын тарату желiсiн дамыту жөнiндегi негiзгi бағыттар мен iс-шаралар

Қазақстан Республикасында радио және теледидар хабарларын тарату желiсiн дамытудың негiзгi бағыттары Қазақстан Республикасының халқын және көршiлес мемлекеттердiң шекаралас аумақтарын қамтуды ұлғайту, сондай-ақ теледидар және радио хабарларының таратылатын бағдарламаларының санын ұлғайту және сапасын жақсарту болып табылады.

Радио мен теледидар хабарларын тарату желiсiн студиядан бастап абоненттiк телерадиоқабылдағышқа дейiн түгел сандық таратуға көшiру техникалық құралдарды дамытудың негiзгi үрдiсi болып табылады. Бұл:
көп бағдарламалы хабар таратуды ұйымдастыру;
Қазақстан Республикасының шекараға жақын және алыс елдi мекендерi аудандарында мемлекеттiк радио және теледидар хабарларының желiсiн дамыту;
деректердi кең көлемде беру;
мультимедиа қызметтерiн ұсынуға мүмкiндiк беретiн кiрiгудi енгiзу;
Интернетке жоғары жылдамдықпен ену;
IР-телефондау;
оқшауланған есептегiш желiлер;
ақпараттық-анықтамалық қызметтер;
сұраныс бойынша бейнежазба;
телерадио хабарларын тарату желiлерiн бiрыңғай ақпараттық жүйеге кiрiктiру;
теледидар және радио хабарларын тарату бағдарламаларының сапасын көтеру;
теледидар және радиохабарларын тарату бағдарламаларының санын көбейту;
тарату қондырғыларының қуатын азайту;
радиожиiлiк спектрiн тиiмдi пайдалану проблемаларын кешендi шешудi қамтамасыз етедi.
Радио және теледидар хабарларын тарату желiсiне сандық технологияларды енгiзу бұқаралық ақпараттың техникалық құралдарын дамытуда жаңа кезең болмақ және түгелдей дерлiк қабылдағыштар паркiн ауыстыруды болжайды. Телерадиохабарларын таратудың осы тектес нұсқасынан сандық таратуға ауысу ұзақтығы Қазақстан Республикасы экономикасының өсу қарқынына байланысты болады.
Қазақстан Республикасы аумағында телерадио хабарларын тарату желiсiне сандық технологияларды енгiзу тәжiрибе аймақтарында жүргiзiлген сынақтар нәтижелерiн жан-жақты зерделеуден және талдаудан кейiн жүзеге асырылатын болады.
Теледидар және радио хабарларын таратудың мемлекеттiк бағдарламаларын өндiрумен, қалыптастырумен айналысатын телерадиокомпаниялардың аппараттық-студиялық кешенiн техникалық жетiлдiру 2002-2003 жылдар аралығында iске асырылатын болады. Аппараттық-студиялық кешендi жарақтандыру қазiргi технологияларды пайдаланып сандық құрал-жабдықтар негiзiнде жүргiзiлуi тиiс. Бұл дайындалатын телерадио бағдарламаларының тарату көлемi мен сапасын ауқымын ұлғайтуды қамтамасыз етуге мүмкiндiк бередi.
Әлемде болып жатқан неғұрлым маңызды оқиғаларды жедел жария ету үшiн 2002-2003 жылдары АҚШ, Қытай, Оңтүстiк Корея, Бельгия, Түркия, Бiрiккен Араб Әмiрияты, Ресей, Өзбекстан, Түркменстан, Қырғызстан, Әзiрбайжан сияқты алыс және жақын шет елдерде тiлшiлер қосыны желiсi кеңейтiлетiн болады.
Теледидар мен радио хабарларын тарату бағдарламаларын жеткiзудiң спутниктiк желiсi. Радио және теледидар хабарларын тарату желiсiнiң тұрақты жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету мақсатында 2002-2003 жылдары Астана қаласында қабылдап-жеткiзушi спутниктiк резервтiк станция салынатын болады.
Халықты телерадио бағдарламаларымен қамтуды ұлғайту үшiн жерүстi спутниктiк станциялардың қабылдау желiсiн дамыту бұдан әрi жалғасатын болады.
Аймақтық телерадио хабарларды дамыту облыс орталықтарында жер бетiндегi қабылдап-жеткiзушi спутниктiк станциялар салу және талшықты-оптикалық тiзбенiң байланыс операторларын пайдалану жолымен қамтамасыз етiлетiн болады.
Тiкелей қабылдайтын спутниктiк хабар жеткiзу желiсi.
2002 жылы отандық оператор халыққа теледидардың көпбағдарламалы қызметiн ұсынатын тiкелей қабылдайтын спутниктiк таратудың сандық желiсi пайдалануға енгiзетiн болады. Тiкелей қабылдайтын спутниктiк таратудың сандық желiсiнiң қызметi жер үстi телекоммуникация инфрақұрылымы дамымаған аймақтарда тұратын халықтың, сондай-ақ жақын орналасқан мемлекеттердiң шекаралас аумақтарында тұратын қазақ диаспорасының назарын аударады. Құрылатын желi мультимедиа және 24-тен астам көп бағдарламалы теледидар қызметтерiн ұсынатын болады.
Телерадио хабарлары бағдарламаларын эфирлiк трансляциялаудың желiсi.
Телерадио хабарларын сандық таратуға көшiру едәуiр қаражатты қажет еткендiктен, ұқсас хабар таратудан бас тартуды саналы талдау қажет. Ескiрген телерадиотарату қондырғыларын ұқсас қатты денелi қондырғыларға ауыстыру кезең-кезеңмен 2002-2005 жылдар кезеңiнде жүзеге асырылатын болады. Бұл ретте аздаған жаңғырту кезiнде сандық телерадио хабарларын таратуға ауысуға мүмкiндiк беретiн қондырғыларды пайдалануды көздейдi.
Қазақстан Республикасында сандық эфирлiк теледидарды енгiзу кезең-кезеңмен, қолданылып жүрген осы тектес теледидармен қатар iске асырылатын болады. 2002 жылы Алматы қаласында телерадио хабарларын тарату бағдарламаларын эфирлiк трансляциялаудың жер үстi желiсiне DVB-T стандартындағы сандық теледидар тәжiрибе аймағы құрылатын, ал 2003 жылы коммерциялық пайдалану басталатын болады. Сандық телерадио хабарларды таратудың қабылдағышы ретiнде абоненттiк қосымшалары (set-top-box) бар ұқсас теледидарлар мен сандық теледидарлар пайдаланылатын болады.
Кабельдiк және эфирлi-кабельдiк теледидар желiлерi бiрiн-бiрi толықтыра және қатар жұмыс iстей алады. Желiлердiң комбинациялық дәрежесi оларды нақты қалада орнату кезiндегi экономикалық және техникалық талаптармен айқындалады.
Бағдарламалық iс-шараларда кабельдiк теледидар желiлерiнiң бұдан әрi дамуы көзделген. Кабельдiк теледидардың қайта құрылатын желiлерi байланыстың талшықты-оптикалық желiлерiн пайдалана отырып қазiргi заманғы технологиялар негiзiнде салынуы тиiс. Бұл әдiс бас станциядағы құрал-жабдықтардың бiр бөлiгiн ауыстыру жолымен ұқсас теледидардан сандыққа бiртiндеп ауысуды қамтамасыз етедi. Кабельдiк теледидар желiлерi кемiнде 30 теледидар арналарын, стереодыбыстық радиохабарларды тарату бағдарламаларын трансляциялауды, сондай-ақ бiрге мультимедиа қызметтерiн ұсынуды қамтамасыз етуi тиiс. Кабельдiк теледидар желiлерiн құру мен дамыту 2002-2004 жылдар кезеңiнде Қазақстан Республикасының Ақтау, Ақтөбе, Алматы, Астана, Атырау, Жезқазған, Қарағанды, Қызылорда, Көкшетау, Қостанай, Павлодар, Петропавл, Рудный, Семей, Тараз, Орал, Шымкент және Екiбастұз қалаларында жүзеге асырылатын болады.
Радио хабарларын тарату бағдарламаларын трансляциялаудың эфирлiк желiсi.
Радио хабарларын тарату бағдарламаларын эфирлiк трансляциялау желiсiнде, негiзiнен, стереодыбыстық режимдi ҒМ өрiсiндегi радиотарату қондырғылары қолданылатын болады. Орта және қысқа толқынды өрiстердегi радиотарату қондырғыларын ауыстыру және орнату iске асырылатын болады. Алматы қаласындағы ҚТ өрiстегi қондырғыларды қуатты қондырғыларға ауыстыру Қазақ радиосының бағдарламаларын алыс және жақын шет елдерге таратуды ұйымдастыруға мүмкiндiк бередi.
Радио және теледидар хабарларын тарату желiсiнiң қазiргi заманғы техникалық инфрақұрылымын құру желiлер субъектiлерiнiң техникалық құралдарын жаңғырту және дамыту жөнiндегi iрi ауқымды жобалар негiзiнде iске асырылатын болады. Қойылған мiндеттердi iске асыру үшiн жеке:
Тiкелей қабылдайтын спутниктiк таратудың сандық желiсiн;
Телерадио хабарларын тарату бағдарламаларын эфирлiк трансляциялаудың сандық желiсiн;
Кабельдiк теледидар желiсiн дамыту бағдарламалары әзiрленетiн болады.
Бағдарламада белгiленген барлық iс-шараларды iске асыру үшiн мемлекеттiң жан-жақты қолдауы қажет.

5.4. Төтенше жағдайлар кезiнде радио және теледидар
хабарларын тарату желiсiне қойылатын негiзгi талаптар

Қазақстан Республикасының халқын ақпараттандыруды сақтау және жетiлдiру мақсатында төтенше жағдайлар кезiнде және ерекше кезеңде радио және теледидар хабарларын тарату желiсiнiң тұрақты жұмыс iстеуiн қамтамасыз ету қажет.
Қазақстан Республикасындағы радио және теледидар хабарларын тарату желiсiне төтенше жағдайлар кезiнде және ерекше кезеңде қойылатын талаптар:
халықты ақпараттандыруды қамтамасыз ету:
төтенше жағдайлар кезiнде белгiлердi негiзгi және қосалқы нүктелерден радиотеледидарлық тарату станцияларына және желiлi тарату тораптарына берудi қамтамасыз ету;
бүлiнген электр байланысы арналарын алмастыратын телерадио хабарларын тарату бағдарламаларын берудiң уақытша арналарын және арнайы ұялы репортаждық жер үстi спутниктiк станцияларын пайдаланып жедел репортаждар үшiн керi арналар ұйымдастыру болып табылады.
Төтенше жағдайлар кезiнде радиотеледидар хабарларын тарату желiсiнiң тұрақты жұмысын қамтамасыз ету үшiн резервтiк арна бойынша барлық қуатты (1 кВт-тан жоғары) радиотеледидар жеткiзушi станцияларына (меншiк нысанына қарамастан барлық телерадио тарату қондырғылары үшiн) және сымдық хабар тарату желiлерiне ең кемi бiр теледидар және радио хабарын тарату бағдарламасын жеткiзу мәселесiн қарастыру қажет.
Жоғарыда айтылған жайларды iске асыру үшiн Қазақстан Республикасының Мәдениет, ақпарат және қоғамдық келiсiм министрлiгi барлық мүдделi министрлiктермен және ведомстволармен бiрлесiп төтенше жағдайлар және ерекше кезең үшiн хабар тарату тұжырымдамасын әзiрлеуi қажет.

5.5. Мамандармен және ғылыми-техникалық қамтамасыз ету

Қазақстан Республикасындағы радио және теледидар хабарларын тарату желiсiн жаңғырту және дамыту жөнiндегi бағдарламалық iс-шараларды табысты жүзеге асыру көбiне жеткiлiктi бiлiктiлiгi мен тәжiрибесi бар еңбек ресурстарының болуына байланысты, ол үшiн телерадиожурналистер институттары, техникалық оқу және сервис орталықтары құрылатын болады.
Қазақстан Республикасының радио және теледидар хабарларын тарату желiсiн дамытудың проблемалары жөнiндегi бiрыңғай мемлекеттiк ғылыми-техникалық саясатты жүргiзу үшiн жағдай жасау мақсатында оның негiзгi мiндеттерi:
перспективалы теледидар мен радио хабарларын тарату технологияларын қолдану саласындағы ғылыми-зерттеу жұмыстарды үйлестiру;
телерадио хабарларын тарату желiлерiн дамыту жобаларына техникалық сараптама жүргiзу;
телерадио хабарларын тарату секторы үшiн нормативтiк-техникалық құжаттамаларды әзiрлеу деп анықтай отырып, Қазақстан Республикасы Мәдениет, ақпарат және қоғамдық келiсiм министрлiгiнiң жанынан Ведомствоаралық ғылыми-техникалық кеңес құру көзделiп отыр.

6. ҚАЖЕТТІ РЕСУРСТАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ҚАРЖЫЛАНДЫРУ КӨЗДЕРI

Теледидар және радио хабарларын таратудың мемлекеттiк бағдарламаларын шығаруға, қалыптастыруға және таратуға республикалық бюджеттен бөлiнетiн қаржы құралдарын тиiмдi пайдалану, техникалық құралдарды жаңғырту, жаңа технологияларды енгiзу және радио және теледидар хабарларын тарату желiсi субъектiлерiн басқару жүйесiн жетiлдiру жолымен оларды таратуға жұмсалған шығындарды төмендету есебiнен көзделедi.
Техникалық құралдарды жаңғырту және Қазақстан Республикасындағы радио және теледидар хабарларын тарату желiсiне жаңа технологияларды енгiзу:
теледидар және радиохабарларды таратудың мемлекеттiк емес бағдарламаларын трансляциялау; тiкелей қабылдайтын көп бағдарламалы сандық теледидардың спутниктiк жүйесi бойынша тарату; кабельдiк және эфирлiк-кабельдiк теледидар; басқа қызмет түрлерiн ұсыну (техникалық құралдарды пайдалану; телекоммуникациялық қызметтердi ұсыну, оның iшiнде Интернет; телерадиохабарларын тарату және телекоммуникациялар объектiлерiн жобалау, монтаждау және құрастыру жөнiндегi қызметтер және т.б.) жөнiндегi ұсынылатын қызметтер саласын кеңейтудiң нәтижесiнде алынатын желi субъектiлерiнiң жеке кiрiстерiн ұлғайтудың есебiнен, сондай-ақ белгiленген тәртiппен үкiметтiң кепiлдiгiмен мемлекеттiк емес iшкi заемдар, тiкелей шетелдiк және отандық инвестициялар, халықаралық қаржылық ұйымдардың гранттарын тарту жүзеге асырылатын болады.
Мемлекеттiк бағдарламаны қаржыландыру тиiстi жылдарға арналған телерадио хабарларын тарату арқылы мемлекеттiк саясатты жүргiзуге республикалық бюджетте көзделген тиiстi жылдарға бөлiнген қаражат, мемлекеттiк және мемлекеттiк емес заемдардың радио және теледидар хабарларын тарату желiсi субъектiлерiнiң жеке кiрiстерi шегiнде, жеке инвестицияларды, гранттарды және халықаралық қаржы ұйымдарының техникалық көмегiн, сондай-ақ несиелердi тарту арқылы жүзеге асырылатын болады.
Бұл ретте есептiк қажеттiлiк 8 800 млн. теңгенi құрайды, оның iшiнде:
--------------------------------------------------------------------
Бағдарламаның iс- 2002 ж. 2003 ж. 2004 ж. 2005 ж.
шараларын қаржыландыру
көздерi
--------------------------------------------------------------------
Республикалық бюджеттен 300 300 300 300
млн. теңге
--------------------------------------------------------------------
Жергiлiктi бюджеттен млн. 250 250 300 300
теңге
--------------------------------------------------------------------
Өзге де млн. теңге 2000 2000 1500 1000
--------------------------------------------------------------------
Барлығы, млн. теңге 2550 2550 2100 1600
--------------------------------------------------------------------

Шығыстар тиiстi жылға арналған қаражат шегiнде жүзеге асырылады және түзетiлуi мүмкiн.

7. МЕМЛЕКЕТТІК БАҒДАРЛАМАНЫ IСКЕ АСЫРУДАН КҮТIЛЕТIН НӘТИЖЕ

Осы бағдарламада белгiленген Қазақстан Республикасының радио және теледидар хабарларын тарату желiсiн жаңғырту және дамыту жөнiндегi барлық iс-шараларды iске асыру:
телерадио хабарларын тарату секторының қажеттi құқықтық және нормативтiк базасын жасауға;
теледидар және радиохабарларын тарату бағдарламаларының сапасы мен тартымдылығын көтеруге;
өз өндiрiсiндегi теледидар және радиохабарлар тарату бағдарламаларының көлемiн ұлғайтуға;
теледидар және радио хабарларын тарату бағдарламаларының ТМД мемлекеттерiне және алыс шет елдерге шығуына қолайлы жағдай жасауға және Қазақстанның қоғамдық-саяси, мәдени-экономикалық өмiрiн осы мемлекеттердiң халқына ақиқатты ақпарат жеткiзудi қамтамасыз етуге;
оқу және сервистiк орталықтар құруға;
мемлекеттiк теледидар және радио бағдарламаларымен халықты барынша қамтуды қамтамасыз етуге;
2005 жылдың аяғында ескiрген тарату қондырғылардың барлық паркiн қазiргi заманғы қатты денелi қондырғылармен ауыстыруға;
2002-2004 жылдары Қазақстанның iрi қалаларында кабельдiк теледидар желiсiн ұйымдастыруға;
2002 жылы тiкелей қабылдайтын спутниктiк телерадио хабарларын тарату желiсiн ұйымдастыруға;
2002 жылы Алматы қаласында телерадио хабарларын таратудың сандық эфирiн тәжiрибе ретiнде пайдалануды бастауға;
2003 жылы Алматы қаласында теледидар хабарларын таратудың сандық эфирiн коммерциялық пайдалануды ұйымдастыруға;
отандық өндiрушiлердi қолдауға және телерадио хабарларын тарату секторы үшiн техникалық құралдарының жеке өндiрiсiн құруға;
телерадио хабарларын тарату желiсiн ұстауға жұмсалатын шығындарды азайтуға мүмкiндiк бередi.