О Концепции реформирования медицинского и фармацевтического образования Республики Казахстан

Постановление Правительства Республики Казахстан от 24 апреля 2006 года № 317. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 6 апреля 2011 года № 380

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 06.04.2011 № 380.

Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:

1. Одобрить прилагаемую Концепцию реформирования медицинского и фармацевтического образования Республики Казахстан.

2. Утвердить прилагаемый План мероприятий по реализации Концепции реформирования медицинского и фармацевтического образования Республики Казахстан на 2006-2010 годы (далее - План).

3. Министерству здравоохранения Республики Казахстан обеспечить представление в Правительство Республики Казахстан информации о ходе исполнения Плана два раза в год, к 25 числу месяца, следующего за отчетным полугодием.

4. Настоящее постановление вводится в действие со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан

Одобрена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 24 апреля 2006 года N№317

Концепция
реформирования медицинского и фармацевтического
образования Республики Казахстан

Введение

Настоящая Концепция реформирования медицинского и фармацевтического образования Республики Казахстан (далее - Концепция) разработана в соответствии с Посланиями Президента Республики Казахстан народу Казахстана от 19 марта 2004 года " К конкурентоспособному Казахстану , конкурентоспособной экономике, конкурентоспособной нации", от 18 февраля 2005 года " Казахстан на пути ускоренной экономической , социальной и политической модернизации", Государственной программой реформирования и развития здравоохранения Республики Казахстан на 2005-2010 годы, утвержденной Указом Президента Республики Казахстан от 13 сентября 2004 года N 1438 и Государственной программой развития образования в Республике Казахстан на 2005-2010 годы, утвержденной Указом Президента Республики Казахстан от 11 октября 2004 года N 1459.
Разработка настоящей Концепции продиктована необходимостью серьезных преобразований в области медицинского и фармацевтического образования, ставящих целью повышение профессионального уровня специалистов на основе повышения качества подготовки, и, как результат - существенное увеличение качества оказания медицинской помощи и улучшение здоровья граждан Республики Казахстан.

1. Анализ состояния медицинского и фармацевтического образования

§ 1. Состояние системы медицинского образования
в Республике Казахстан

Во всем мире развитие экономики, становление рыночных отношений предполагает изменение политики государства в области образования. При этом система подготовки кадров в лидирующих странах строится не только на сегодняшних потребностях общества, государства и личности, но имеет так называемое опережающее развитие.
Признанная мировым сообществом, как государство с рыночной экономикой, наша республика предпринимает меры по модернизации национальной системы образования с целью приближения ее к потребностям развития экономики. Утвержденная Указом Президента Государственная программа развития образования в Республике Казахстан на 2005-2010 годы определяет стратегию, основные направления, приоритеты, задачи и механизмы реализации государственной политики в области образования.
В соответствии с Государственной программой реформирования и развития здравоохранения Республики Казахстан на 2005-2010 годы предстоит провести серьезную реформу и медицинского образования.
За последние десять лет произошли существенные изменения в количественном и качественном состоянии медицинских кадров в системе здравоохранения. Содержание медицинского образования и его материально-техническая база не учитывали возросших требований к подготовке специалистов и мировые тенденции обучения в организациях медицинского и фармацевтического образования. Отсутствие механизма учета в отечественных образовательных программах международного опыта, признания зарубежными странами казахстанских документов об образовании сдерживали академическую мобильность студентов, преподавателей и специалистов обслуживающего и управленческого труда.
Сегодня в стране существует реальная проблема недостаточного качества подготовки и переподготовки медицинских и фармацевтических кадров, что обусловлено рядом причин.
Одной из основных причин является несовершенство нормативно-правовой базы, регламентирующей условия приема, подготовки и контроля качества в системе медицинского и фармацевтического образования, в основу которой взята система общих подходов без учета специфики именно медицинского образования. Следствием этого являются недостаточные требования к приему, обучению и контролю уровня знаний обучающихся непосредственно в организациях медицинского образования.
Другая, но не менее важная причина - слабая, практически не обновлявшаяся материально-техническая база медицинских организаций образования, влияющая на качество подготовки медицинских кадров и конкурентоспособность на международном рынке. Медицинские высшие учебные заведения в течение почти четырех десятилетий практически не имели возможности оснащения учебных и клинических баз современным оборудованием, приобретения современной вычислительной техники, аппаратуры, учебной литературы (печатной и электронной), реактивов, наглядных пособий и других. Все это формирует уже в стенах учебного заведения отставание будущего специалиста от научного и практического прогресса отрасли. Основной причиной слабой материально-технической базы является недостаточное финансирование, предусмотренное на обучение в медицинских вузах и колледжах. Частично эту проблему руководители медицинских организаций образования решают за счет приема студентов на договорную форму обучения, зачастую с низким базовым уровнем знаний.
Еще одной серьезной проблемой является недостаточная практическая подготовка выпускников медицинских вузов и колледжей. Медицинские организации образования не располагают собственными учебно-клиническими центрами для приобретения и отработки практических навыков. Медицинские вузы и колледжи вынуждены арендовать клинические базы в лечебно-профилактических организациях (ЛПО), при этом, не имея возможностей полноправного допуска к пациентам, использования медицинской аппаратуры, оснащения ЛПО и другое.
Остается проблемным обеспечение квалифицированными кадрами первичной медико-санитарной помощи (ПМСП), особенно в сельских регионах. Это связано, в первую очередь, с отсутствием надежных механизмов распределения и закрепления кадров.
Развитие рыночных отношений во всех сферах и секторах экономической и социальной жизни, в том числе и в здравоохранении, требует подготовки компетентных специалистов-менеджеров, обладающих необходимыми знаниями по вопросам политики управления здравоохранением, повышения эффективности затрат.
Медицинское образование в республике не в полной мере отвечает требованиям, которые предъявляются к нему как со стороны практического здравоохранения, так и со стороны потребителей медицинских услуг. Существующая система подготовки медицинских работников слабо адаптирована к новым целям и задачам процесса предоставления медицинских услуг населению и не обеспечивает конкурентоспособность специалистов.
В этой связи необходимо выделить основные направления, в рамках которых следует произвести серьезные изменения, предполагающие создание эффективно действующей системы медицинского и фармацевтического образования, ориентированной на стратегические потребности отрасли здравоохранения.
Следует определить единые задачи медицинского образования и политики здравоохранения, принципы кадрового планирования, разработать стандарты, соответствующие потребностям общества и приближенные к международным стандартам обучения, обеспечив соответствующее соотношение теории и практики в учебном процессе и ресурсы для непрерывного образования на основе действенной нормативной правовой базы медицинского образования.
Качество работы медицинских кадров основывается на уровне полученной подготовки и уровне профессиональной компетенции при выполнении функций. Для этого следует, прежде всего, четко сформулировать квалификационные требования к специалистам различного профиля, оказывающим медицинскую помощь на различных этапах, определить уровень компетенции.

§ 2. Основные модели медицинского образования в мире

Основными моделями медицинского образования, по которым в настоящее время в мире ведется подготовка специалистов с медицинским образованием, являются англосаксонская и германская.
Медицинское образование в соответствии с англосаксонской моделью, широко представленной в США, Канаде, Англии, состоит из четырех циклов: общего домедицинского высшего образования, общего медицинского, последипломного образования и дальнейшего образования, то есть повышения квалификации.
Задачей общего домедицинского высшего образования является подготовка по естественным наукам. Такая подготовка в англосаксонских странах проходит домедицинской школы. В США и Канаде она осуществляется в рамках бакалавриата с продолжительностью 3-4 года, в Англии на двухгодичных курсах по естественнонаучным дисциплинам. Для поступления в медицинскую школу претенденты должны пройти конкурсный отбор. Кроме конкурса аттестатов, большинство медицинских школ проводит тестирование абитуриентов.
Программы общего медицинского образования в англосаксонских странах существенно различаются. Обучение продолжается в США обычно четыре-пять лет, в Великобритании - пять-шесть. Затем следуют два года или более занятий, в течение которых основной акцент переносится на работу студентов в клинике, а число лекционных часов сокращается.
Обязательным условием допуска к самостоятельной практике является резидентура с продолжительностью в США и Канаде от трех до пяти лет, в Англии - один-шесть лет в зависимости от специализации.
По окончании резидентуры врачи продолжают образование и периодически повышают свою квалификацию.
В целом подготовка квалифицированного врача в этих странах занимает от 11 до 14 лет, а по некоторым направлениям (кардиохирургия, нейрохирургия и другие) - еще больше.
Студенты, которые желают заниматься научно-исследовательской работой, могут обучаться по направлению мастерских программ в течение одного - двух лет. После сдачи экзаменов и получения диплома с присвоением степени мастера наук в соответствующей области они могут продолжить научно-исследовательскую деятельность.
Современная система медицинского образования в Германии считается в мире достаточно эффективной. Она менее стандартизирована по сравнению с англосаксонской моделью.
Обязательным условием поступления на медицинский факультет является прохождение двухлетней программы "Абитур", где изучаются общегуманитарные дисциплины, два иностранных языка.
Продолжительность обучения на медицинском факультете составляет шесть лет, а для получения допуска к самостоятельной практике в Германии необходимо 11 лет, при условии сдачи экзамена для получения лицензии. При этом в течение 4,5-5,5 лет претендент должен отработать в качестве практиканта и ассистента врача.
Обучение на медицинском факультете во Франции продолжается 6 лет.
До настоящего момента в этой стране поступлению на медицинский факультет предшествовало обучение общегуманитарным дисциплинам на подготовительных восьмимесячных циклах. Начиная с этого года, данный этап отменен и выпускники школ получили право участвовать в конкурсе для поступления в медицинскую школу.
Процедура приема на медицинский факультет включает в себя конкурс на основании результатов вступительного письменного экзамена.
После окончания шести лет студенты сдают сертификационный экзамен, который включает в себя теоретические и практические вопросы. Успешная сдача экзамена дает право на получение диплома об окончании медицинского факультета.
Период последипломного образования во Франции называется интернатурой, продолжительность которой зависит от специализации и составляет от двух до шести лет. После окончания интернатуры специалисты получают сертификат, дающий им право на самостоятельную практику.
Проведенный анализ показывает, что, несмотря на некоторые различия, в целом в построении системы медицинского образования во всем мире прослеживается общая тенденция: в структуре, в продолжительности обучения, условиях приема в медицинские организации образования и допуска к самостоятельной профессиональной деятельности. Согласно рекомендациям Всемирной федерации медицинского образования (ВФМО), выделяют базовое медицинское образование (преклиника и клиника), последипломное медицинское образование (резидентура или специализация) и непрерывное профессиональное развитие (повышение квалификации врачей). При этом каждая модель строится с учетом национальных особенностей и требований существующей в стране системы здравоохранения.
С учетом проведенного анализа, предлагается структура медицинского образования, которая разработана в соответствии с требованиями Всемирной федерации медицинского образования и на основе международного опыта в этой сфере. За основу ее взята Германская модель подготовки врачей, с усилением клинической направленности медицинского образования.

2. Цель и задачи Концепции

Целью настоящей Концепции является внедрение новой системы подготовки медицинских и фармацевтических кадров на основе международных стандартов с учетом приоритетов и особенностей здравоохранения республики, обеспечивающей конкурентоспособность специалистов.
Реализация этой цели предусматривает решение следующих задач:
1) изменение структуры и содержания программ подготовки медицинских и фармацевтических кадров;
2) изменение принципов отбора и приема граждан в медицинские организации образования республики;
3) изменение системы оценки качества, уровня профессиональной компетенции и допуска к профессиональной деятельности;
4) внедрение аккредитации организаций образования с привлечением международных экспертов;
5) укрепление материально-технической базы медицинских организаций образования;
6) совершенствование нормативно-правовой базы медицинского и фармацевтического образования.

3. Основные направления и механизмы реализации Концепции

Реализация Концепции будет осуществляться по следующим направлениям:
совершенствование нормативно-правовой базы медицинского и фармацевтического образования;
внедрение новых подходов к отбору и приему граждан в медицинские организации образования республики;
совершенствование системы финансирования и укрепление материально-технической базы медицинских организаций образования;
совершенствование управления медицинским образованием, внедрение системы менеджмента качества;
создание новой системы подготовки, оценки качества и уровня профессиональной компетенции медицинских и фармацевтических кадров с учетом международных требований;
повышение мотивации у студентов и преподавателей в достижении высоких результатов процесса обучения.

§ 1. Совершенствование нормативно-правовой базы медицинского
и фармацевтического образования

В условиях повышения требований к профессиональной компетенции специалистов здравоохранения возрастает ответственность всех участников образовательного процесса, начиная с органов управления и заканчивая самими обучающимися. В настоящее время к подготовке специалистов-медиков предъявляются общие требования и подходы, не учитывающие специфику медицинского образования. В этой связи необходимо определить роль Министерства здравоохранения, ответственного за кадровое обеспечение здравоохранения республики, в вопросах государственного управления в области медицинского и фармацевтического образования, разработки нормативных правовых актов, затрагивающих специфику медицинского образования (регламентация учебного процесса, составление учебных программ, планов, государственных общеобязательных стандартов, вопросы оценки качества медицинского образования, аттестации, аккредитации, лицензирования организаций медицинского образования и других).
В этом направлении будут:
1) сформирована нормативная правовая база медицинского образования с учетом медицинской специфики - внесены соответствующие изменения в систему подготовки медицинских кадров, осуществления лицензирования, государственной аттестации и с целью приближения к
международным стандартам образования - государственной аккредитации организаций медицинского и фармацевтического образования независимо от форм собственности;
2) законодательно закреплены вопросы управления и координации медицинского и фармацевтического образования;
3) законодательно определены обязательства организаций практического здравоохранения по предоставлению клинических баз медицинским организациям образования.

§ 2. Внедрение новых подходов к отбору и приему граждан в
медицинские организации образования республики

Переход на двенадцатилетнее среднее образование, предусматривающее профилизацию учебных планов и программ выпускника, станет важным фактором реформирования системы медицинского и фармацевтического образования. Профильное обучение в 11-12 классах позволит осуществлять углубленную допрофессиональную подготовку учащихся по естественнонаучному направлению.
Допрофессиональная подготовка будет иметь значение для отбора абитуриентов, выбравших медицину своей будущей профессией. Предполагается введение системы собеседования и представления рекомендаций наряду с результатами единого национального тестирования (ЕНТ), комплексного тестирования абитуриентов. Минимальный порог баллов по результатам тестирования для зачисления в студенты медицинских вузов и колледжей на платной основе постепенно будет приближен к значениям, определенным для приема на бюджетной основе.
Новые принципы отбора и приема в медицинские вузы будут включать:
1) обязательную допрофессиональную подготовку;
2) четкие критерии отбора и зачисления в медицинские вузы;
3) ограничение набора в медицинские организации образования с учетом учебно-методических и материально-технических возможностей вуза, а также результатов аккредитации.

§ 3. Совершенствование системы финансирования и укрепление
материально-технической базы медицинских организаций
образования

Повышение качества подготовки медицинских кадров невозможно в условиях устаревшей и давно не обновлявшейся материально-технической базы организаций образования. С целью ее укрепления на первом этапе будут:
1) проведена инвентаризация материальной базы всех организаций образования;
2) разработаны и утверждены нормативы оснащения организаций образования;
3) разработаны и внедрены правила (методика) расчета стоимости обучения одного обучающегося, в которых предусмотрены расходы на приобретение учебников (печатных и электронных), на работу в Интернете, содержание лабораторных животных, закуп реактивов и биоматериалов, оборудования, производственную практику студентов, на заработную плату преподавателей и других сотрудников, на оплату коммунальных услуг и прочие расходы;
4) созданы учебно-клинические центры при государственных медицинских организациях образования;
5) отработаны механизмы создания собственных клиник.

§ 4. Совершенствование управления медицинским образованием,
внедрение системы менеджмента качества

Развитие рынка образовательных услуг предполагает внедрение новых механизмов управления, в основу которых заложены принципы менеджмента качества, определенные концепцией всеобщего менеджмента качества и международными стандартами ИСО серии 9000:2000.
Важной составляющей систем международной аккредитации образовательных программ и сертификации специалистов станет сертификация систем менеджмента качества (СМК) вузов с получением сертификата СМК, выданного признанными международными агентствами. Для внедрения СМК вуз должен обеспечить: качество содержания образования, качество подготовки абитуриентов и студентов, положительную мотивацию сотрудников и студентов, качество методического и материально-технического обеспечения, компетентность профессорско-преподавательского состава и других сотрудников, качество технологий обучения, качество технологий оценки, качество процессов руководства вузом.
Для реализации этих задач будут:
1) пересмотрены структуры управления и координации учебно-методического процесса медицинских организаций образования;
2) обучены кадры для внедрения системы менеджмента качества;
3) проведены работы по внедрению менеджмента качества и получения сертификата менеджмента качества.

§ 5. Создание новой системы подготовки, оценки качества и
уровня профессиональной компетенции медицинских и фармацевтических
кадров с учетом международных требований

§ 5.1. Изменение структуры подготовки медицинских и
фармацевтических кадров

Сноска. Параграф 5.1. с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 08.07.2009 № 1038 .

Техническое и профессиональное образование будет предусмотрено по некоторым медицинским специальностям для лиц, имеющих основное общее образование (10 классов).
Основным направлением технического и профессионального образования станет создание условий для обеспечения квалифицированной профессиональной подготовки обучающихся на уровне требований новейших технологий и в соответствии с развитием рынка труда. С введением технического и профессионального образования отрасль получит квалифицированные медицинские кадры технического и обслуживающего труда.
В образовательных программах технического и профессионального образования будут предусмотрены общегуманитарные, общепрофессиональные, специальные дисциплины по приобретению и закреплению профессиональных навыков, определяющих будущую профессиональную деятельность по избранной специальности. Продолжительность обучения будет зависеть от сложности программ и уровня присваиваемой квалификации.
В области медицинской и фармацевтической подготовки получение технического и профессионального образования будет возможно:
1) в рамках первой ступени с продолжительностью обучения 2 года - овладение умениями и навыками выполнения работ по несложным массовым профессиям технического и обслуживающего труда, не требующим углубленной теоретической и профессиональной подготовки. Данная ступень может быть реализована в медицинских колледжах по специальности "сестринское дело" с присвоением квалификации "медицинская сестра по уходу за больными";
2) в рамках второй ступени с продолжительностью обучения 3 года - предусматривающее овладение более сложными (смежными) специальностями и практическими навыками выполнения работ технического и обслуживающего труда в системе здравоохранения республики, связанных с высокими технологиями и профессиональной деятельностью. Содержание программ данной ступени будет гармонизировано с программами следующих ступеней образования. Оно может осуществляться в медицинских колледжах по специальностям "стоматология ортопедическая", "медицинская оптика", "монтаж, техническое обслуживание и ремонт медицинской техники" и другим.
Реализация программ среднего профессионального образования будет поднята на новый уровень - послесреднее медицинское и фармацевтическое образование. Целью данного уровня станет удовлетворение потребностей общества в квалифицированных специалистах среднего звена управленческого и обслуживающего труда в области медицины и фармации. Послесреднее медицинское и фармацевтическое образование будет охватывать профессиональные образовательные программы подготовки квалифицированных кадров среднего звена.
Продолжительность обучения на базе среднего общего образования по медицинским и фармацевтическим специальностям составит 3 года, а на базе технического и профессионального образования: после первой ступени - 3 года, после второй ступени - 2 года.
Получение послесреднего образования предполагается осуществлять в рамках следующих специальностей:
"лечебное дело" с присвоением квалификации "фельдшер" или "акушер" в зависимости от специализации и наличия учебно-производственной базы;
"сестринское дело" с присвоением квалификации "медицинская сестра общей практики" или "специализированная медицинская сестра" в зависимости от специализации и наличия учебно-производственной базы;
"гигиена и эпидемиология" с присвоением квалификации "гигиенист-эпидемиолог";
"лабораторная диагностика" с присвоением квалификации "медицинский лаборант";
"стоматология" с присвоением квалификации "помощник врача-стоматолога";
"фармация" с присвоением квалификации "фармацевта". С внедрением кредитной технологии (системы) обучения станет возможным за счет выбора часов в рамках одной специальности получение разных квалификаций.
Высшее и послевузовское медицинское и фармацевтическое образование будет представлено базовым медицинским образованием (БМО) продолжительностью 5+2 года, бакалавриатом сроком 4-5 лет в зависимости от специальности, резидентурой, магистратурой и докторантурой (PhD).
Будет введена кредитная система обучения вместо традиционной. Кредитная технология обучения обеспечит непрерывность изучения дисциплин, аккумуляцию учебных достижений и взаимопризнание образовательных программ. Конкретное содержание образования будет устанавливаться типовыми учебными программами дисциплин.
Подготовка специалистов с высшим медицинским и фармацевтическим образованием будет предусмотрена:
1) в рамках БМО:
"общая медицина" - с присвоением квалификации "врач" (5+2), в котором последние 2 года - интернатура;
"стоматология" с присвоением квалификации врач - стоматолог (5+1), последний год - интернатура;
2) в рамках бакалавриатов:
"сестринское дело" с присвоением академической степени бакалавр сестринского дела (4 года);
"фармация" с присвоением академической степени бакалавр фармации (5 лет);
"общественное здравоохранение" с присвоением академической степени бакалавр общественного здравоохранения (5 лет);
"медико-профилактическое дело" с присвоением академической степени бакалавр медико-профилактического дела (5 лет).
Выпускники по специальностям "общая медицина" и "стоматология", не прошедшие интернатуру, не будут допускаться к клинической практике. По базовым клиническим специальностям "общей медицины" интернатура будет двухгодичная и, по специальности "стоматология" - одногодичная. По окончании интернатуры будет предусмотрена государственная аттестация по клинической специальности с выдачей соответствующего документа.
По окончании БМО (5+2) по специальности "общая медицина" выпускникам будет присвоена квалификация "врач". Выпускники могут приступить к самостоятельной практической деятельности после получения сертификата и лицензии по некоторым специальностям (врач общей практики (ВОП), гигиенист-эпидемиолог, стоматолог), или же продолжить обучение в резидентуре для получения специализации (2-4 года). Право на самостоятельную практическую деятельность по специальностям резидентуры специалисты получат после сдачи экзамена на сертификат и лицензирования.
Послевузовское образование явится высшим уровнем системы непрерывного образования и будет включать резидентуру, магистратуру и докторантуру (PhD). Целью данного уровня станет создание на основе интеграции образования и науки эффективной системы подготовки научных, научно-педагогических медицинских, сестринских и фармацевтических кадров новой формации, способных решать вопросы совершенствования здравоохранения, экономики, науки и разработки новых технологий в области медицины и фармации.
В магистратуре по медицинским и фармацевтическим специальностям смогут продолжить обучение специалисты, имеющие академическую степень бакалавра. В рамках магистратуры предполагается подготовка по двум направлениям:
1) профильная углубленная подготовка;
2) научно-педагогическая подготовка.
Образовательные программы магистратуры будут предполагать научно-методологическую направленность обучения и углубленную специализированную подготовку в соответствующей области. Предполагается существенное расширение специальностей для профильной и научно-педагогической подготовки в магистратуре.
Выпускникам магистратуры будет присваиваться академическая степень "магистр" сестринского дела, фармации, общественного здравоохранения по профилю специальности. Магистры будут иметь право продолжить обучение в докторантуре.
Докторантура явится завершающим образовательным уровнем подготовки научных и научно-педагогических кадров высшей квалификации в области медицины, фармации. В докторантуру (PhD) будет трансформирована ныне существующая аспирантура, соискательство, предоставление творческих отпусков, традиционная докторантура по медицинским и фармацевтическим специальностям.
Лицам, освоившим программу докторантуры и защитившим докторскую диссертацию, будет присваиваться академическая степень доктора философии (PhD) по различным направлениям медицины, фармации. Срок обучения по докторским программам составит не менее 3 лет.
Система послевузовского образования по медицинским и фармацевтическим специальностям будет соответствовать потребностям рыночной экономики, процессам глобализации, общепризнанным международным требованиям, повысит интерес молодежи к получению академической степени, решит проблему обновления научно-педагогических кадров в области медицины и фармации.
Непрерывное профессиональное развитие (НПР) обозначает период образования, начинающийся после завершения додипломной и последипломной подготовки и продолжающийся в течение всей профессиональной жизни каждого медицинского работника. Система НПР формирует специалистов, адаптирует их к изменяющимся условиям труда, доучивает, связывает две составные части обучения - теорию и практику, учит осознанно относиться к приобретенным знаниям, умению использовать их в меняющихся производственных условиях и через это совершенствует практическое здравоохранение. НПР рассматривается в качестве профессионального обязательства и является также предпосылкой повышения качества медицинской помощи.
Учитывая вышеуказанное, а также опыт некоторых стран, необходимо четко определить виды непрерывного профессионального развития медицинских работников. Предполагается проведение мероприятий по типу самоподготовки и обучения на практике. Кроме того, сохранится система предоставления услуг по периодическому повышению квалификации и переподготовке кадров в институтах повышения квалификации при медицинских академиях, ведущих научных центрах, а также в организациях дополнительного профессионального (медицинского и фармацевтического) образования.
Повышение квалификации и переподготовка кадров являются основной формой дополнительного профессионального образования, цель которого состоит в углублении профессиональных знаний и навыков, приобретение новых профессий и специальностей в области медицины и фармации в соответствии с требованиями рынка труда. В отличие от подготовки, в системе дополнительного медицинского и фармацевтического образования будет предусмотрена возможность оперативной коррекции стандартов, внедрения новых типовых учебных программ по актуальным вопросам, возникшим в соответствии с требованиями практического здравоохранения.
Основным принципом дополнительного медицинского и фармацевтического образования будет непрерывность совершенствования профессиональной подготовки в течение всей деятельности. В этом направлении предполагается:
1) разработка различных по содержанию и срокам обучения образовательных и профессиональных программ, основанных на международных стандартах улучшения качества НПР;
2) создание условий для доступности дополнительного профессионального образования не только внутри страны, но и за ее пределами, в том числе с применением дистанционного образования;
3) совершенствование содержания и методического обеспечения системы непрерывного профессионального образования медицинских и фармацевтических работников;
4) удовлетворение потребности личности в непрерывном получении знаний о новейших достижениях в области медицины и фармации, передовом отечественном и зарубежном опыте;
5) изучение, обобщение и распространение передового научно-педагогического опыта;
6) создание дополнительных условий и возможностей для повышения профессионального уровня специалистов, получивших медицинское образование до реализации настоящей Концепции.
Для реализации поставленных задач будет обеспечен переход к новым технологиям обучения, ориентированным на углубление и развитие профессиональной компетентности.

§ 5.2. Изменение содержания образования, внедрение новых
образовательных технологий

Изменение содержания образовательных программ медицинского и фармацевтического образования предполагает ориентир на международные стандарты, разработанные ВФМО, которые направлены на существенное улучшение качества. Разработка отечественных стандартов медицинского и фармацевтического образования будет осуществляться с учетом универсальности научной основы медицины, базирующейся на доказательствах, с отражением особенностей социально-экономических условий, состояния здоровья, характера заболеваемости населения Казахстана, его различных регионов, а также форм оказания медицинской помощи. Ядро медицинской учебной программы будет состоять из основополагающей теории и практики медицины, особенно базовых биомедицинских, поведенческих и социальных наук, общих клинических навыков, навыков принятия клинических решений, коммуникационных способностей и медицинской этики.
Содержание образования будет соответствовать государственным стандартам медицинского и фармацевтического образования, в которых будут заложены основные компетенции выпускника. Планируется широкое внедрение современных технологий в образовательный процесс. Предполагается введение ранней клинической подготовки студентов, внедрение модульного, междисциплинарного подхода в освоении дисциплин, принципов доказательной медицины, углубленное изучение иностранных языков и активное использование в образовательном процессе зарубежных печатных и электронных учебников как по базовым фундаментальным, так и по клиническим дисциплинам. Внедрение практики так называемых стандартизированных пациентов создаст одинаковые условия и для отработки клинических навыков у обучающихся и их оценки. Планируется создание во всех медицинских организациях образования имитационных классов, оснащение их современной аппаратурой, фантомами и муляжами для освоения и закрепления практических манипуляций. В качестве новых технологий оценки знаний обучающихся предполагается внедрение института независимых экзаменаторов. Предполагается также строительство центров клинической подготовки, которые одновременно будут служить и для отработки и для экзамена по приему практических навыков.
Для реализации названных мероприятий будут:
1) направлены в зарубежные медицинские университеты лучшие преподаватели - методисты для освоения и внедрения на местах новых образовательных технологий;
2) разработаны и внедрены новые Государственные общеобязательные стандарты образования (ГОСО) с учетом международного опыта;
3) внедрены экзамены для оценки качества подготовки выпускников медицинских вузов независимыми экзаменаторами.

§ 5.3. Сертификация и лицензирование специалистов

Планируется введение процедуры сертификации, определяющей допуск специалистов к самостоятельной клинической деятельности, после интернатуры - по некоторым клиническим специальностям, после резидентуры - по узким специальностям. Сертификация предполагает сдачу экзамена по избранной специальности. Для подготовки к его внедрению будет:
1) с привлечением зарубежных специалистов проведена экспертиза реализуемых образовательных программ и обучение отечественных специалистов технологиям разработки тестовых заданий по теоретической и клинической медицине;
2) сформирован банк тестовых заданий по основным клиническим специальностям;
3) создана организация независимых экзаменаторов для внедрения системы оценки уровня знаний и практических навыков специалистов сферы здравоохранения.
Внедрение данной системы позволит создать единые требования к оценке готовности лиц для осуществления самостоятельной медицинской (клинической) деятельности.
С целью создания равных условий при оценке уровня знаний и практической подготовки специалистов, получивших медицинское и фармацевтическое образование по действующим стандартам, будут предусмотрены специальные сертификационные курсы повышения квалификации и переподготовки.
Сертификат специалиста будет давать право на получение лицензии на медицинскую деятельность. Процедуру ресертификации со сдачей экзамена планируется проводить каждые 5 лет.
Предполагается внедрение процедуры лицензирования деятельности всех специалистов, независимо от места работы.

§ 5.4. Внедрение аккредитации медицинских организаций
образования с привлечением независимых экспертов

Аккредитация медицинских организаций образования - это признание государством их статуса по типу и виду с установлением перечня образовательных программ, по которым они имеют право выдавать выпускникам документы об образовании государственного образца. Во всем мире под аккредитацией понимается подтверждение со стороны независимых профессиональных организаций способности вуза предоставлять качественные образовательные услуги. В нашей стране имеет место только государственная аккредитация.
С целью гармонизации системы аккредитации с международными процедурами оценки качества образования, обеспечивающей признаваемость дипломов медицинских вузов Казахстана, на первом этапе при поддержке международных организаций будет начата работа по созданию Центра по аккредитации медицинских вузов из центрально-азиатского региона. Внедрение новых стандартов подготовки медицинских кадров, основанных на международных стандартах улучшения качества медицинского образования, разработанных ВФМО для осуществления аккредитации медицинских вузов, даст возможность ускорить этот процесс.
Предполагается:
1) внедрение аккредитации на основе соответствия требованиям международных стандартов улучшения качества медицинского образования, разработанных всемирной федерацией медицинского образования;
2) проведение подготовительных работ по созданию центра международной аккредитации для стран центрально-азиатского региона.

§ 6. Повышение мотивации у обучающихся и преподавателей
в достижении высоких результатов процесса обучения

Переход на качественно новую ступень развития нашего общества повышает требования к знаниям, квалификации и творческой активности всех, кто причастен к воспитанию молодого поколения. Государством принимаются меры по стимулированию преподавательской деятельности, по поддержке новаторов, активно зарекомендовавших себя не только в педагогической, но и в научной работе. С этой целью:
1) вузом и средним учебным заведением будут учреждаться собственные гранты из внебюджетных средств для поддержки лучших преподавателей и молодых ученых;
2) будут выделяться гранты для направления на повышение квалификации в ведущие университеты мира лучших педагогов для освоения новых образовательных технологий;
3) на повышение квалификации за рубеж будут направляться лучшие преподаватели-клиницисты для освоения современных диагностических и лечебных технологий и внедрение их в учебный процесс;
4) будет разработана система дифференцированной оплаты труда
профессорско-преподавательского состава вузов и колледжей в зависимости от качества оказываемых образовательных услуг.
Получение качественного образования станет целью каждого обучающегося в медицинской организации образования. Государство обеспечит все необходимые условия для достижения данной цели, но и сам студент должен четко осознавать свою роль в получении образования. Он должен быть заинтересован в овладении необходимыми знаниями, умениями и отношениями. Правом студента будет выбор преподавателя, возможность участвовать в разработке образовательных программ, давать оценку качеству организации учебного процесса и качеству работы преподавателя. Студент будет иметь право участвовать в конкурсе на лучшего студента вуза, города, страны. Отлично и хорошо успевающие студенты будут получать именные стипендии, главной из которых является стипендия Президента Республики Казахстан. Студенты также должны знать, что за предоставление качественных медицинских услуг в будущем они будут иметь возможность получать соответствующую заработную плату. В настоящее время среднемесячная заработная плата врача является одной из самых низких в стране. С целью стимулирования работы медицинского персонала будет разработана и введена дифференцированная система оплаты труда работников организаций здравоохранения.

4. Этапы реализации основных положений Концепции

Основные положения данной Концепции будут реализованы в два этапа.
На первом этапе (2006-2008 гг.) будут предусмотрены следующие мероприятия:
разработка соответствующей законодательной и нормативно-правовой базы в области медицинского образования;
внесение изменений и дополнений в Классификаторы специальностей бакалавриата и магистратуры, начального и среднего профессионального образования;
разработка и внедрение новых государственных общеобязательных стандартов медицинского и фармацевтического образования, предусматривающих адекватное совершенствование методологических основ и квалификационных требований с учетом международного опыта;
повышение требований к приему и обучению в медицинских организациях образования;
отделение процесса обучения от процедуры оценки качества образования;
улучшение материально-технической базы медицинских организаций образования, повышение стоимости обучения;
введение технического профессионального и послесреднего медицинского и фармацевтического образования;
переход на модель подготовки медицинских и фармацевтических кадров с высшим специальным образованием (базовое медицинское образование - интернатура - резидентура), с высшим профессиональным образованием (бакалавриат - магистратура - докторантура);
проведение мониторинга для изучения потребностей отрасли здравоохранения в специалистах с техническим профессиональным, послесредним, высшим медицинским, сестринским и фармацевтическим образованием;
разработка собственных и адаптация передовых зарубежных образовательных методик в сфере медицинского и фармацевтического образования, внедрение кредитной технологии обучения;
внедрение системы менеджмента качества (СМК) в организациях образования и подготовка к сертификации СМК;
подготовка менеджеров здравоохранения и образования, обучение
профессорско-преподавательского состава (ППС) новым образовательным технологиям, повышение квалификации преподавателей внутри страны и за рубежом;
повышение требований к ППС медицинских организаций;
стимулирование труда ППС путем введения дифференцированной оплаты труда;
создание учебных центров по освоению и контролю клинических навыков;
реорганизация государственных медицинских академий в университеты с целью повышения статуса и престижа казахстанского медицинского образования, приближения к международным стандартам подготовки медицинских и фармацевтических кадров.
На втором этапе (2009-2010 гг.):
разработка и внедрение системы повышения квалификации и переподготовки для специалистов, получивших медицинское образование по действующим стандартам;
проведение независимой экспертизы состояния медицинского образования в стране зарубежными специалистами;
создание организации независимых экзаменаторов и внедрение системы оценки уровня знаний и практических навыков специалистов сферы здравоохранения;
внедрение процедуры международной (центрально-азиатской) аккредитации медицинских вузов;
расширение выбора обучения по магистерским программам;
интеграция медицинских и фармацевтических вузов с научными центрами, научно-исследовательскими институтами и организациями практического здравоохранения путем создания научно-учебно-производственных объединений;
обновление существующей материально-технической базы, унифицированное программное и информационное обеспечение учебного процесса, развитие и внедрение методов дистанционного обучения.

5. Ожидаемые результаты

В результате реализации Концепции будет:
1) создана новая система подготовки медицинских и фармацевтических кадров, основанная на международном опыте и обеспечивающая потребности отрасли в высококвалифицированных специалистах, конкурентоспособных на рынке труда;
2) внедрена научно-обоснованная методика определения долгосрочной потребности отрасли здравоохранения в кадрах;
3) существенно улучшена и обновлена материально-техническая база медицинских организаций образования, с учетом постоянно развивающегося клинического аспекта медицины;
4) внедрена система менеджмента качества в организациях медицинского и фармацевтического образования;
5) внедрена аккредитация медицинских организаций образования с привлечением международных экспертов;
6) создана организация независимых экзаменаторов и внедрена система оценки уровня знаний и практических навыков специалистов сферы здравоохранения;
7) сформирован рынок услуг в сфере медицинского и фармацевтического образования с сопутствующей конкуренцией между образовательными организациями различных видов и форм собственности и расширением возможности выбора образовательных программ и форм обучения.

6. Заключение

Реализация настоящей Концепции будет способствовать динамичному развитию системы медицинского и фармацевтического образования, разработке перспективных образовательных методик, а также повышению престижа казахстанского образования. Коренные преобразования в образовательном процессе, позволят поднять качество подготовки специалистов с медицинским и фармацевтическим образованием, приблизив уровень обучения к международным стандартам. При этом станет возможным поступательное развитие самой отрасли на основе повышения объема и качества оказываемых медицинских и фармацевтических услуг населению.

Утвержден
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 24 апреля 2006 года N 317

План мероприятий по реализации Концепции
реформирования медицинского и фармацевтического
образования Республики Казахстан на 2006-2010 годы

Сноска. План с изменениями, внесенными постановлением Правительства РК от 08.07.2009 № 1038 .

N п/п	Мероприятия	Форма завер- шения	Ответс- твенные испол- нители	Срок испол- нения	Предпола- гаемые расходы	Источник финанси- рования
1	2	3	4	5	6	7
1	Разработка проекта Закона Республики Казахстан "Об образовании"	Проект Закона Респуб- лики Казах- стан	МОН (со- зыв), МЗ	1 квар- тал 2007 года	Расходы не предпола- гаются
2	Внесение изменений и дополнений в Классифика- тор специаль- ностей бакала- вриата и ма- гистратуры, Классификатор специальностей начального и среднего профессио- нального образования	Приказы Министра образо- вания и науки Респуб- лики Казах- стан	МОН (со- зыв), МЗ	2 квар- тал 2006, 2 ква- ртал 2007 года, 2 квар- тал 2009 года	Расходы не предпола- гаются
3	Разработка Положения об интернатуре	Приказ Министра здраво- охране- ния Респуб- лики Казах- стан	МЗ (со- зыв), МОН	3 ква- ртал 2006 года	Расходы не предпола- гаются
4	Разработка Положения о клинических базах высших медицинских организаций образования	Приказ Министра здраво- охране- ния Рес- публики Казах- стан	МЗ	1 ква- ртал 2007 года	Расходы не предпола- гаются
5	Внесение изменений и дополнений в приказы Министра образования и науки Респуб- лики Казахстан от 25 марта 2000 года N 247 "Об утверждении Типовых правил приема в высшие учебные заведения Республики Казахстан", от 15 апреля 2005 года N 244 "Об ут- верждении Типовых правил приема на обучение в средние про- фессиональные учебные заве- дения Респуб- лики Казахс- тан" в целях повышения требований к приему в медицинские организации образования	Приказы Министра образо- вания и науки Респуб- лики Ка- захстан	МОН (со- зыв), МЗ	май 2006 года, май 2007 года	Расходы не предпола- гаются
6	Внесение изменений и дополнений в Правила планирования расходов на подготовку кадров с высшим и послевузовским медицинским и фармацевти- ческим образо- ванием и рас- чета расходов на обучение одного студен- та, аспиранта, клинического ординатора, магистранта, утвержденные приказом Министра здравоохране- ния Республики Казахстан от 10 мая 2005 года N 312	Приказ Министра здраво- охране- ния Рес- публики Казах- стан	МЗ	май 2006 года, май 2007 года	Расходы не предпола- гаются
7	Разработка Правил расчета стоимости обучения одного курсанта (слушателя) факультетов повышения квалификации медицинских организаций образования	Приказ Министра здраво- охране- ния Респуб- лики Казах- стан	МЗ	май 2007 года	Расходы не предпола- гаются
8	Разработка Правил расчета стоимости обучения одного обучающегося в медицинских колледжах	Приказ Министра здраво- охране- ния Рес- публики Казах- стан	МЗ	1 ква- ртал 2007 года	Расходы не предпола- гаются
9	Разработка и утверждение ГОСО по специальностям высшего специального медицинского образования (БМО), бакалавриата в области здраво- охранения	Совмес- тный приказ Министра образо- вания и науки Респуб- лики Казахс- тан и Министра здраво- охране- ния Рес- публики Казах- стан	МЗ (со- зыв), МОН	2 ква- ртал 2007 года	В пределах выделенных средств в рамках реализации Государс- твенной программы реформи- рования и развития здраво- охранения Республики Казахстан на 2005- 2010 годы
10	Разработка и утверждение ГОСО по специальностям технического и профессиона- льного образо- вания в облас- ти здравоохра- нения, после- среднего медицинского образования	Совмес- тный приказ Министра образо- вания и науки Респуб- лики Казах- стан и Министра здраво- охране- ния Респуб- лики Казах- стан	МЗ (со- зыв), МОН	4 ква- ртал 2007 года	В пределах выделенных средств в рамках реализации Государс- твенной программы реформи- рования и развития здраво- охранения Республики Казахстан на 2005- 2010 годы
11	Разработка и утверждение ГОСО по специальностям магистратуры, резидентуры	Совмес- тный приказ Министра образо- вания и науки Респуб- лики Казах- стан и Министра здраво- охране- ния Рес- публики Казах- стан	МЗ (со- зыв), МОН	2 ква- ртал 2007 года	В пределах выделенных средств в рамках реализации Государс- твенной программы реформи- рования и развития здраво- охранения Республики Казахстан на 2005- 2010 годы
12	Разработка квалифика- ционных характеристик медицинских работников с учетом новых требований к уровню про- фессиональной компетенции медицинских кадров	Приказ Министра здраво- охране- ния Рес- публики Казах- стан	МЗ (со- зыв), МТиСЗН, МОН	4 ква- ртал 2007 года	Расходы не предпола- гаются
13	Внесение дополнений и изменений в постановление Правительства Республики Казахстан от 19 июля 2001 года N 976 "Об утвержде- нии Правил государствен- ной аккредита- ции организа- ций образо- вания"	Проект Постано- вления Прави- тельства Респуб- лики Казах- стан	МОН (со- зыв), МЗ	3 ква- ртал 2007 года	Расходы не предпола- гаются
14	Внедрение системы повышения квалификации и переподготовки для специа- листов, получивших медицинское образование по действующим стандартам	Приказ Министра здраво- охране- ния Рес- публики Казах- стан	МЗ	2009- 2010 годы	Расходы не предпола- гаются
15	Обучение преподавателей преклинических и клинических дисциплин новым образо- вательным технологиям с приглашением зарубежных специалистов и за рубежом	Приказ Министра здраво- охране- ния Рес- публики Казах- стан	МЗ	2006- 2010 годы	В пределах выделенных средств в рамках реализации Государс- твенной программы реформи- рования и развития здраво- охранения Республики Казахстан на 2005- 2010 годы
16	Создание и совершенство- вание банка тестовых вопросов для проведения независимого контроля качества подготовки и сертификации специалистов в соответствии с международ- ными требо- ваниями	Инфор- мация в Прави- тельство Респуб- лики Казах- стан	МЗ	25 января 25 июля еже- годно	В пределах выделенных средств в рамках реализации Государс- твенной программы реформи- рования и развития здраво- охранения Республики Казахстан на 2005- 2010 годы
17	Оснащение кафедр прекли- нических дисциплин республиканс- ких медицин- ских организа- ций образования	Приказ Министра здраво- охране- ния Рес- публики Казах- стан	МЗ	2006- 2008 годы	В пределах выделенных средств в рамках реализации Государс- твенной программы реформи- рования и развития здраво- охранения Республики Казахстан на 2005- 2010 годы
18	Оснащение клинических кафедр респуб- ликанских медицинских организаций образования	Приказ Министра здраво- охране- ния Рес- публики Казах- стан	МЗ	2008- 2010 годы	В пределах выделенных средств в рамках реализации Государс- твенной программы реформи- рования и развития здраво- охранения Республики Казахстан на 2005- 2010 годы
19	Реорганизация государствен- ных медицинс- ких академий в медицинские университеты	Проект Поста- новления Прави- тельства Респуб- лики Казах- стан	МЗ	4 ква- ртал 2008 года	За счет внебюд- жетных средств

ПРИМЕЧАНИЕ:
МЗ - Министерство здравоохранения Республики Казахстан;
МОН - Министерство образования и науки Республики Казахстан;
МТСЗН - Министерство труда и социальной защиты населения;
ВФМО - Всемирная федерация медицинского образования;
ЕНТ - Единое национальное тестирование;
ПМСП - первичная медико-санитарная помощь;
ГОСО - Государственные общеобязательные стандарты образования;
БМО - Базовое медицинское образование;
НПР - непрерывное профессиональное развитие;
СМК - система менеджмента качества;
ППС - профессорско-преподавательский состав.

Қазақстан Республикасының медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру iсiн реформалау тұжырымдамасы туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2006 жылғы 24 сәуірдегі N 317 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 6 сәуірдегі № 380 Қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 2011.04.06 № 380 Қаулысымен.

Қазақстан Республикасының Yкiметi ҚАУЛЫ ЕТЕДI:
1. Қоса берiлiп отырған Қазақстан Республикасының медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру iсiн реформалау тұжырымдамасы мақұлдансын.

2. Қоса берiлiп отырған Қазақстан Республикасының медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру iсiн реформалау тұжырымдамасын iске асыру жөнiндегi 2006 - 2010 жылдарға арналған iс-шаралар жоспары (бұдан әрi - Жоспар) бекiтiлсiн.

3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлiгi Жоспардың орындалу барысы туралы ақпаратты жылына екi рет, есептi жарты жылдықтан кейiнгi айдың 25-күнiне қарай Қазақстан Республикасының Үкiметiне ұсынуды қамтамасыз етсін.

4. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгiзiледi.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі

Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң
2006 жылғы 24 сәуірдегі
N 317 қаулысымен
мақұлданған

Қазақстан Республикасының медициналық және
фармацевтикалық бiлiм беру iсiн реформалау тұжырымдамасы Кiрiспе

Осы Қазақстан Республикасының медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру iсiн реформалау тұжырымдамасы (бұдан әрi - Тұжырымдама) Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2004 жылғы 19 наурыздағы " Бәсекеге қабiлеттi Қазақстан үшiн, бәсекеге қабiлеттi экономика үшiн, бәсекеге қабiлеттi халық үшiн" атты және 2005 жылғы 18 ақпандағы " Қазақстан экономикалық , әлеуметтiк және саяси жедел жаңару жолында" атты Қазақстан халқына Жолдауларына, Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2004 жылғы 13 қыркүйектегі N 1438 Жарлығымен бекiтiлген Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау iсiн реформалау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасына және Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2004 жылғы 11 қазандағы N 1459 Жарлығымен бекiтiлген Қазақстан Республикасында бiлiм берудi дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасына сәйкес әзiрлендi.
Осы Тұжырымдаманы әзiрлеу медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру саласында мамандарды даярлаудың сапасын арттыру негiзiнде олардың кәсiби деңгейiн көтерудi мақсат ететiн елеулi қайта құрулардың қажеттiлiгiнен туындады және оның нәтижесi ретiнде медициналық көмек көрсету сапасы едәуiр көтерiледi және Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулығы жақсарады.

1. Медициналық және фармацевтикалық бiлiм берудiң
жай-күйiн талдау

Параграф 1. Қазақстан Республикасында медициналық бiлiм беру
жүйесiнiң жай-күйi

Бүкiл әлемде экономиканы дамыту, нарықтық қатынастарды орнату мемлекеттiң бiлiм беру саласындағы саясатын өзгертудi көздейдi. Бұл ретте алдыңғы қатарлы елдердегi кадрларды даярлау жүйесi қоғамның, мемлекет пен жеке адамның бүгінгi қажеттiлiктерiнен ғана пайда болмайды, сонымен бiрге алға озып дегендей дамитын болады.
Нарықтық экономикасы бар мемлекет ретiнде әлемдiк қауымдастық таныған бiздiң республикамыз ұлттық бiлiм беру жүйесiн экономиканы дамыту қажеттiлiгiне жақындату мақсатында оны жаңарту бойынша шаралар қабылдайды. Қазақстан Республикасы Президентiнiң Жарлығымен бекiтiлген Қазақстан Республикасында бiлiм берудi дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы бiлiм беру саласындағы мемлекеттiк саясаттың стратегиясын, негiзгi бағыттарын, басымдықтарын, мiндеттерi мен iске асыру тетiктерiн айқындайды.
Қазақстан Республикасының денсаулық сақтау iсiн реформалау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасына сәйкес медициналық бiлiм беру iсiне де маңызды реформа жүргiзу алда тұр.
Соңғы он жылда денсаулық сақтау жүйесiнде медицина кадрларының сандық және сапалық жағдайында елеулi өзгерiстер болды. Медициналық бiлім берудiң мазмұны және оның материалдық-техникалық базасы мамандарды даярлауға қойылатын өсе түскен талаптарды әрi медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру ұйымдарында оқытудың әлемдiк үрдістерiн ескермедi. Отандық бiлiм беру бағдарламаларында халықаралық тәжірибені, бiлiмi туралы қазақстандық құжаттарды шетелдердiң тануын есепке алу тетiгiнiң болмауы студенттердiң, оқытушылар мен қызмет көрсететін және басқару еңбегi мамандарының академиялық ұтқырлығын тежеді.
Бүгiнгi таңда елiмiзде медицина және фармацевтика кадрларын даярлау мен қайта даярлау сапасының жеткiлiксiздiгi елеулi проблема болып отыр, бұл бірқатар себептермен түсiндiрiледi.
Негізгі себептердiң бiрi нақ сол медициналық бiлiм беру ерекшелiгi ескерілместен жалпы көзқарастар жүйесi негiзге алынған медициналық бiлiм беру жүйесiндегi қабылдау, даярлау және сапаны бақылау жағдайларын регламенттейтін нормативтiк құқықтық базаның жетiлдiрiлмеуi болып табылады. Мұның салдары тiкелей медициналық бiлiм беру ұйымдарындағы қабылдауға, оқытуға және бiлiм алушылардың бiлiмдерi деңгейiн бақылауға қойылатын талаптардың жеткiлiксiздiгi болып табылады.
Өзіндік маңызы бар екiншi себебi - медициналық бiлiм беру ұйымдарының іс жүзiнде жаңартылмаған, медицина кадрларын даярлау сапасына және халықаралық нарықтағы бәсекеге қабiлеттiлiкке әсер ететiн әлсіз материалдық-техникалық базасы. Медициналық жоғары оқу орындарының қырық жылға жуық мерзiм iшiнде оқу және клиникалық базаларын қазiргi заманғы жабдықтармен жарақтандыру, қазiргі заманғы есептеу техникасын, аппаратураларды, оқу әдебиеттерiн (баспа және электрондық), реактивтердi, көрнекi құралдарды және тағы басқаларын сатып алу iс жүзiнде мүмкiн болмады, бұл қазiргi заманғы техникалық жарақтандыру құралдарын толық көлемде пайдалануға мүмкiндiк бермей отыр. Мұның барлығы қазiрдiң өзiнде оқу орындарының қабырғасында болашақ маманның саланың ғылыми және практикалық прогресiнен артта қалуын қалыптастырды. Материалдық-техникалық базаның нашарлығының негiзгi себебi медициналық жоғары оқу орындары мен колледждердегі оқытуға көзделген қаржыландырудың жеткiлiксiздiгi болып табылады. Бұл проблеманы iшiнара медициналық бiлiм беру ұйымдарының басшылары көбiнесе базалық бiлiм деңгейi төмен студенттердi оқытудың шарттық нысанында қабылдау есебiнен шешедi.
Тағы бiр елеулi проблема медициналық жоғары оқу орындары мен колледждердiң бiтiрушiлерiн практикалық даярлаудың жеткiлiксiздiгi болып табылады. Медициналық бiлiм беру ұйымдарының практикалық дағдыларды алуға және орындауға арналған жеке оқу-клиникалық орталықтары жоқ. Медициналық жоғары оқу орындары мен колледждерi емдеу-алдын алу ұйымдарындағы (ЕАҰ) клиникалық базаларды, бұл ретте емделушiлерге толық құқықты рұқсаты, медициналық аппаратураларды пайдалану, ЕАҰ жарақтандыру мүмкiндiктерi және тағы басқалары болмаса да жалға алуға мәжбүр болып отыр.
Бастапқы медициналық-санитарлық көмектiң (БМСК) бiлiктi кадрлармен, әсiресе ауылдық өңiрлерде қамтамасыз ету проблема күйiнде қалып отыр. Бұл, бiрiншi кезекте, кадрларды бөлу және бекiтiп берудiң сенiмдi тетiктерiнiң болмауына байланысты.
Экономикалық және әлеуметтiк өмiрдiң барлық салалары мен секторларында, оның iшiнде денсаулық сақтауда нарықтық қатынастарды дамыту денсаулық сақтауды басқару, шығындардың тиiмдiлiгiн арттыру саясаты мәселелерi бойынша қажеттi бiлiмдi меңгерген құзыреттi маман-менеджерлердi даярлауды қажет етедi.
Республикадағы медициналық бiлiм беру, оған практикалық денсаулық сақтау жағынан да, медициналық қызметтердi тұтынушылар жағынан да қойылатын талаптарға толық сай емес. Медицина қызметкерлерiн даярлаудың қолданыстағы жүйесi халыққа медициналық қызметтердi ұсыну үдерiсiнiң жаңа мақсаттары мен мiндеттерiне әлсiз бейiмделген және мамандардың бәсекеге қабiлеттiлiгiн қамтамасыз етпейдi.
Осыған байланысты шеңберде денсаулық сақтау саласының стратегиялық қажеттiлiгiне бағдарланған медициналық және фармацевтикалық бiлiм берудiң тиiмдi жұмыс iстейтiн жүйесiн құруды көздейтiн елеулi өзгерiстер жүргізудi талап ететiн негiзгi бағыттарды бөлу қажет.
Оқу үдерiсiнде теория мен практиканың арақатынасын сәйкестендiрудi және медициналық бiлiм берудiң қолданыстағы нормативтiк құқықтық базасы негiзiнде үздiксiз бiлiм беру үшiн ресурстарды қамтамасыз ете отырып, медициналық бiлiм беру және денсаулық сақтау саясатының бiрыңғай мiндеттерiн, кадрлық жоспарлау қағидаттарын айқындау, қоғамның қажеттiлiктерiне сәйкес келетiн және халықаралық оқыту стандарттарына жақындатылған стандарттарды әзiрлеу керек.
Медицина кадрлары жұмысының сапасы олардың алған даярлығы мен функцияларын орындау кезiндегі кәсiби құзыреттiлiгi деңгейiне негiзделедi. Бұл үшiн әртүрлi кезеңдерде медициналық көмек көрсететiн түрлi бейiндегi мамандарға қойылатын бiлiктiлiк талаптарын нақты қалыптастырып, құзыреттiлiк деңгейiн белгiлеу керек.

Параграф 2. Әлемдегi медициналық бiлiм берудiң негiзгi модельдерi

Қазiргi кезде әлемде жүргiзiлiп жатқан медициналық бiлiмдi мамандарды даярлау бойынша медициналық бiлiм берудiң негiзгi модельдерi ағылшынсаксондық және германдық болып табылады.
АҚШ-та, Канадада, Англияда кеңiнен ұсынылған ағылшынсаксондық мәделге сәйкес медициналық бiлiм беру төрт циклден тұрады: жалпы медицинаға дейiнгі жоғары бiлiм, жалпы медициналық, дипломнан кейiнгi және одан кейiнгі бiлiм, яғни бiлiктiлiктi арттыру.
Жалпы медицинаға дейiнгi жоғары бiлiм берудiң мiндетi жаратылыстану ғылымдары бойынша даярлау болып табылады. Мұндай даярлық ағылшынсаксондық елдерде медициналық мектепке дейiн өтедi. АҚШ-та және Канадада ол ұзақтығы 3-4 жыл бакалавриат шеңберiнде, Англияда жаратылыстану ғылымы пәндерi бойынша екi жылдық курстарда жүзеге асырылады. Медициналық мектепке түсу үшiн үмiткерлер конкурстық iрiктеуден өтедi. Аттестаттардың конкурсынан басқа медициналық мектептердiң көпшiлiгi талапкерлердi тестiлеудi жүргiзедi.
Ағылшынсаксондық елдерде жалпы медициналық бiлiм беру бағдарламаларының елеулi айырмашылығы болады. Әдетте оқу АҚШ-та төрт-бес жыл, Ұлыбританияда бес-алты жылға созылады. Содан кейiн негізгi назар студенттердiң клиникадағы жұмысына аударылатын екi жыл немесе одан көп сабақтар болуы керек, ал лекция сағаттарының саны қысқарады.
Өз бетiмен практикаға рұқсат берудiң мiндеттi шарты мамандануына байланысты АҚШ пен Канадада ұзақтығы үш жылдан бес жылға дейiн, Англияда бiр-алты жыл резидентура болып табылады.
Резидентураны аяқтағаннан кейiн дәрiгерлер бiлiмiн жалғастырады және кезең-кезеңiмен өз бiлiктiлiгін арттырады.
Тұтас алғанда бiлiктi дәрiгердi даярлау бұл елдерде 11 жылдан 14 жылға дейiн жалғасады, ал кейбiр бағыттар (кардиохирургия, нейрохирургия және басқалары) бойынша одан да көп уақытты алады.
Ғылыми-зерттеу жұмысымен айналысқысы келетiн студенттер бiр-екi жыл iшiнде шеберлiк бағдарламаларының бағыттары бойынша оқи алады. Емтихан тапсырғаннан және тиiстi салада ғылым шеберi дәрежесiн ала отырып, диплом алғаннан кейiн олар ғылыми-зерттеу қызметiн жалғастыра алады.
Германиядағы медициналық бiлiм берудiң қазiргi заманғы жүйесi әлемде барынша тиiмдi болып саналады. Ол ағылшынсаксондық модельмен салыстырғанда аз стандартталған.
Медицина факультетiне түсудiң мiндеттi шарты екi жылдық "Абитур" бағдарламасынан өту болып табылады, онда жалпы гуманитарлық пәндер, екi шетел тiлi оқытылады.
Медицина факультетiнде оқудың ұзақтығы алты жылды құрайды, ал Германияда өзiндiк практикаға рұқсат алу үшiн лицензия алуға арналған емтихан тапсырған жағдайда 11 жыл қажет. Бұл ретте 4,5-5,5 жыл iшiнде үмiткер практикант және дәрiгердiң ассистентi ретiнде жұмысты өтеуi тиiс.
Францияда медицина факультетiнде оқу 6 жылға жалғасады.
Қазiргi кезге дейiн бұл елде медицина факультетiне түсер алдында сегiз айлық даярлық циклында жалпы гуманитарлық пәндердi оқыту болған. Биылғы жылдан бастап аталған кезең тоқтатылды және мектептердiң түлектерi медициналық мектептерге түсу үшiн конкурсқа қатысу құқығын алды.
Медицина факультетiне қабылдау рәсiмi жазбаша түсу емтиханының нәтижелерi негiзiндегi конкурсты қамтиды.
Алты жылды аяқтағаннан кейiн студенттер теориялық және практикалық мәселелердi қамтитын сертификаттау емтиханын тапсырады. Емтиханды табысты тапсыру медицина факультетiн бiтiргенi туралы диплом алуға құқық бередi.
Францияда дипломнан кейiнгi бiлiм алу кезеңi интернатура деп аталады, оның ұзақтығы мамандануына байланысты екi жылдан алты жылға дейiнгi мерзiмдi құрайды. Интернатураны аяқтағаннан кейiн мамандар өз бетiмен практикаға құқық беретiн сертификат алады.
Жүргiзiлген талдау кейбiр айырмашылықтарға қарамастан, тұтас алғанда медициналық бiлiм беру жүйесiн құруда бүкiл әлемде: оқудың құрылымында, ұзақтығында, медициналық бiлiм беру ұйымдарына қабылдау және дербес кәсiби қызметке рұқсат беру шарттарында жалпы үрдiс байқалады. Дүниежүзiлiк медициналық бiлiм федерациясының (ДМБФ) ұсынымдарына сәйкес базалық медициналық бiлiмдi (преклиника және клиника), дипломнан кейiнгi бiлiм (резидентура және мамандану) мен үздiксiз кәсiптiк дамыту (дәрiгерлердiң бiлiктiлiгiн арттыру) деп бөледi. Бұл ретте әрбiр модель ұлттық ерекшелiктер мен елдегi денсаулық сақтаудың қолданыстағы жүйесiнiң талаптары ескерiле отырып құрылады.
Жүргiзiлген талдауды ескере отырып, Дүниежүзілік медициналық бiлiм федерациясының талаптарына сәйкес және осы саладағы халықаралық тәжiрибенiң негiзiнде құрылады. Оған негiз ретiнде медициналық бiлiм берудiң клиникалық бағыттылығы күшейтiле отырып, дәрiгерлердi даярлаудың Германдық моделi алынды.

2. Тұжырымдаманың мақсаты мен мiндеттерi

Осы Тұжырымдаманың мақсаты бәсекеге қабiлеттi мамандармен қамтамасыз ететiн республиканың денсаулық сақтау басымдықтары мен ерекшелiктерiн ескере отырып, халықаралық стандарттар негiзiнде медицина және фармацевтика кадрларын даярлаудың жаңа жүйесiн енгiзу болып табылады.
Бұл мақсатты iске асыру мынадай мiндеттердi шешудi көздейдi:
1) медицина және фармацевтика кадрларын даярлау бағдарламаларының құрылымы мен мазмұнын өзгерту;
2) республиканың медициналық бiлiм беру ұйымдарына азаматтарды iрiктеу және қабылдау қағидаттарын өзгерту;
3) сапаны бағалау, кәсiби құзыреттiлiк деңгейi мен кәсiби қызметке рұқсат беру жүйесiн өзгерту;
4) халықаралық сарапшыларды тарта отырып, бiлiм беру ұйымдарын аккредиттеудi енгiзу;
5) медициналық бiлiм беру ұйымдарының материалдық-техникалық базасын нығайту;
6) медициналық және фармацевтикалық бiлiм берудiң нормативтiк-құқықтық базасын жетiлдiру.

3. Тұжырымдаманың негiзгi бағыттары мен iске асыру тетiктерi

Тұжырымдаманы iске асыру мынадай бағыттар бойынша жүзеге асырылады:
медициналық және фармацевтикалық бiлiм берудiң нормативтiк-құқықтық базасын жетiлдiру;
медициналық бiлiм беру ұйымдарына азаматтарды iрiктеуге және қабылдауға жаңа тәсiлдер енгiзу;
медициналық бiлiм беру ұйымдарын қаржыландыру жүйесiн жетiлдiру және олардың материалдық-техникалық базасын нығайту;
медициналық бiлiм берудi басқаруды жетілдiру, сапа менеджментi жүйесiн енгiзу;
халықаралық талаптарды ескере отырып, медицина және фармацевтика кадрларын даярлаудың, сапаны бағалаудың және кәсiби құзыреттiлiгi деңгейiнiң жаңа жүйесiн құру;
оқыту процесiнiң жоғары нәтижелерiне жетуде студенттер мен оқытушылардың уәждемесiн көтеру.

Параграф 1. Медициналық және фармацевтикалық бiлiм берудiң
нормативтiк-құқықтық базасын жетiлдiру

Денсаулық сақтау мамандарының кәсiби құзыретiне қойылатын талаптарды көтеру жағдайында басқару органдарынан бастап бiлiм алушыларға дейiнгi бiлiм беру үдерiсiне барлық қатысушыларының жауапкершiлігін артады. Қазiргі кезде маман-медицина қызметкерлерiн даярлауға медициналық бiлiм берудiң ерекшелiгi ескерiлмейтiн жалпы талаптар мен көзқарастар қойылады. Осыған байланысты республиканың денсаулық сақтау iсiн кадрлық қамтамасыз етуге жауапты Денсаулық сақтау министрлiгiнiң медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру саласында мемлекеттiк басқару, медициналық бiлiм берудiң ерекшелiгiн қозғайтын нормативтiк құқықтық кесiмдердi әзiрлеу (оқу үдерiсiн регламенттеу, оқу бағдарламаларын, жоспарларын, мемлекеттiк жалпыға мiндеттi стандарттарды жасау, медициналық бiлiм берудiң сапасын бағалау, медициналық бiлiм беру ұйымдарын аттестаттау, аккредиттеу, лицензиялау мәселелерi және басқалары) мәселелерiндегi рөлiн айқындау қажет.
Бұл бағытта:
1) медициналық ерекшелiктер ескерiле отырып, медициналық бiлiм берудiң нормативтiк құқықтық базасы қалыптасты - медицина кадрларын даярлау, лицензиялауды жүзеге асыру, мемлекеттiк аттестаттау және бiлiм берудiң халықаралық стандарттарына жақындау мақсатында - меншiк нысанына қарамастан, медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру ұйымдарын мемлекеттiк аккредиттеу жүйесiне тиiстi өзгерiстер енгiзiледi;
2) медициналық және фармацевтикалық бiлiм берудi басқару және үйлестiру мәселелерi заңнамамен бекiтiледi;
3) медициналық бiлім беру ұйымдарына клиникалық базаларды беру жөнiндегi практикалық денсаулық сақтау ұйымдарының мiндеттемесi заңнамамен белгiленетiн болады.

Параграф 2. Республиканың медициналық бiлiм беру ұйымдарына
iрiктеуге және қабылдауға жаңа тәсiлдер енгiзу

Бiтiрушiнiң бейiмделуiн көздейтiн он екi жылдық орта бiлiмге көшу медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру жүйесiн реформалаудың маңызды факторы болады. 11-12-сыныптарда бейiндiк оқыту жаратылыстану ғылымы бағыты бойынша оқушыларды тереңдетiлген кәсiптiк бiлiмге дейiн даярлауға ықпал етедi.
Кәсiптiк бiлiмге дейiн даярлаудың медицинаны өзiнiң болашақ мамандығы деп таңдаған талапкерлердi iрiктеу үшiн маңызы болады. Талапкерлердiң ұлттық бiрыңғай тестiлеу (ҰТБ), кешендi тестiлеу нәтижелерiмен қатар әңгімелесу және ұсынымдар беру жүйесiн енгiзу болжанып отыр. Ақылы негізде медициналық жоғары оқу орындары мен колледждердiң студенттерiне қабылдау үшiн тестiлеу нәтижелерi бойынша баллдардың ең төменгi шегі бiрте-бiрте бюджеттiк негiзде қабылдау үшiн белгiленген мәндерге жуықтатылатын болады.
Медициналық жоғары оқу орындарына iрiктеудiң және қабылдаудың жаңа қағидаттары мыналарды қамтитын болады:
1) мiндеттi кәсiптiк бiлiмге дейiнгi даярлық;
2) медициналық жоғары оқу орындарына iрiктеудiң және қабылдаудың нақты өлшемдерi;
3) жоғары оқу орындарының оқу-әдiстемелiк және материалдық-техникалық мүмкiндiктерi, сондай-ақ аккредиттеу нәтижелерi ескерiле отырып, медициналық бiлiм беру ұйымдарына қабылдауды шектеу.

Параграф 3. Медициналық бiлiм беру ұйымдарының қаржыландыру
жүйесін жетiлдiру және олардың материалдық-техникалық базасын
нығайту

Білім беру ұйымдарының материалдық-техникалық базасы ескiрген және ұзақ жылдардан берi жаңартылмаған жағдайларда медицина кадрларын даярлаудың сапасын арттыру мүмкiн емес. Оны нығайту мақсатында бiрiншi кезеңде:
1) барлық бiлiм беру ұйымдарының материалдық базасын түгендеу жүргізіледі;
2) бiлiм беру ұйымдарын жарақтандыру нормативтерi әзiрленедi және бекiтiледi;
3) бiр бiлiм алушыны оқыту құнын есептеудiң оқулықтар (баспа және электрондық) сатып алуға, Интернетте жұмыс iстеуге, зертханалық хайуанаттарды ұстауға, реактивтер мен биоматериалдарды, жабдықтарды сатып алуға, студенттердiң өндiрiстiк практикасына, оқытушылар мен басқа да қызметкерлердiң жалақысына, коммуналдық қызметтердi төлеуге арналған және басқа да шығыстар көзделетiн ережесi (әдiснамасы) әзiрленедi және енгiзiледi;
4) мемлекеттiк медициналық бiлiм беру ұйымдарының жанынан оқу-клиникалық орталықтары құрылады;
5) жеке клиникалар құрудың тетiктерi жасалатын болады.

Параграф 4. Медициналық бiлiм берудi басқаруды жетiлдiру, сапа менеджментi жүйесiн енгiзу

Бiлiм беру қызметтерiнiң рыногын дамыту жалпыға бiрдей сапа менеджментiнде және 9000:2000 сериялы ИСО халықаралық стандарттарында белгiленген сапа менеджментi қағидаттары негiзiне алынған басқарудың жаңа тетiктерiн енгiзудi болжайды.
Бiлiм беру бағдарламаларын халықаралық аккредиттеу мен мамандарды сертификаттаудың жүйелерiн құраушы танымал халықаралық агенттіктер берген сапа менеджментi жүйесiнiң (СМЖ) сертификатын ала отырып, жоғары оқу орындарының сапа менеджментiн сертификаттау болды. СМЖ-ны енгiзу үшiн жоғары оқу орны: бiлiм мазмұнының сапасын, талапкерлер мен студенттердi даярлаудың сапасын, қызметкерлер мен студенттердiң оңды уәждемесiн, әдiстемелiк және материалдық-техникалық қамтамасыз ету сапасын, профессор-оқытушылар құрамы мен басқа да қызметкерлердiң құзыреттiлiгін, оқыту технологияларының сапасын, бағалау технологияларының сапасын, жоғары оқу орындарының басқару үдерiстерiнiң сапасын қамтамасыз етуi тиiс.
Бұл мiндеттердi iске асыру үшiн:
1) медициналық бiлiм беру ұйымдарының оқу-әдiстемелiк үдерiсiн басқару мен үйлестiру құрылымы қайта қаралады;
2) сапа менеджментi жүйесiн енгiзу үшiн кадрлар оқытылады;
3) сапа менеджментiн енгiзу және сапа менеджментi сертификатын алу бойынша жұмыс жүргiзiлетiн болады.

Параграф 5. Халықаралық талаптарды ескере отырып, медицина және фармацевтика кадрларын даярлаудың, сапасы мен кәсiби
құзыреттiлiгi деңгейiн бағалаудың жаңа жүйесiн жасау Параграф 5.1. Медицина және фармацевтика кадрларын даярлау
құрылымдарын өзгерту

Ескерту. 5.1-параграфқа өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2009.07.08 N 1038 Қаулысымен.

Техникалық және кәсiптiк бiлiм беру кейбiр медициналық мамандықтар бойынша жалпы негiзгi бiлiмi (10 сынып) бар адамдар үшiн көзделетiн болады.
Техникалық және кәсiптiк бiлiм берудiң негізгi бағыты жаңа технологиялар талаптары деңгейiнде және еңбек рыногын дамытуға сәйкес бiлiм алушыларды бiлiктi кәсiби даярлауды қамтамасыз ету үшiн жағдайлар жасау болады. Техникалық және кәсiптiк бiлiм берудi енгізумен сала техникалық және қызмет көрсету сипатындағы бiлiктi медицина кадрларын алатын болады.
Техникалық және кәсiптiк бiлiм берудiң бiлiм беру бағдарламаларында жалпы гуманитарлық, жалпы кәсiптiк, таңдаған мамандық бойынша болашақ кәсiптiк қызметтi айқындайтын кәсiби дағдыларды меңгеру және бекiту бойынша арнайы пәндер көзделетiн болады. Оқытудың ұзақтығы бағдарламаның күрделiлiгiне және берiлетiн бiлiктiлiк деңгейiне байланысты болады.
Медициналық және фармацевтикалық даярлау саласында техникалық және кәсiптiк бiлiм алуға болады:
1) оқыту 2 жыл ұзақтығымен бiрiншi саты шеңберiнде - тереңдетiлген теориялық және кәсiби даярлықты қажет етпейтiн техникалық және қызмет көрсету еңбегi күрделi емес көп мамандықтар бойынша жұмыстарды орындау iскерлiктерi мен дағдыларын меңгеру. Бұл саты медицина колледждерiнде "науқастарды күтушi жөнiндегi медбике" бiлiктiлiгi берiле отырып, "бикелер iсi" мамандығы бойынша iске асырылуы мүмкiн;
2) оқыту 3 жыл ұзақтығымен екiншi саты шеңберiнде - мейлiнше күрделi (ұқсас) мамандықтарды және республиканың денсаулық сақтау жүйесiндегi жоғары технологиялармен және кәсiби қызметпен байланысты техникалық және қызмет көрсету еңбегi жұмыстарын орындаудың практикалық дағдыларын меңгеру. Бұл саты бағдарламаларының мазмұны бiлiм берудiң кейiнгi сатыларының бағдарламаларымен үйлесiмде болады. Ол медицина колледждерiнде "ортопедиялық стоматология", "медициналық оптика", "медициналық техниканы монтаждау, техникалық қызмет көрсету және жөндеу" мамандықтары бойынша жүзеге асырылуы мүмкiн.
Орта кәсiптiк бiлiм беру бағдарламаларын iске асыру жаңа деңгейге - орта бiлiмнен кейiнгi медициналық және фармацевтикалық бiлiмге көтерiлетiн болады. Осы деңгейдiң мақсаты медицина мен фармация саласындағы еңбектi басқару мен қызмет көрсету еңбегiнiң бiлiктi орта буын мамандарына қоғамның қажеттiлiгiн қанағаттандыру болады. Орта бiлiмнен кейiнгi медициналық және фармацевтикалық бiлiм бiлiктi орта буын кадрларын даярлаудың кәсiптiк бiлiм беру бағдарламасын қамтитын болады.
Жалпы орта бiлiм базасында медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша оқытудың ұзақтығы 3 жылды, техникалық және кәсiптiк бiлiм базасында: бiрiншi сатыдан кейiн 3 жылды, екiншi сатыдан кейiн 2 жылды құрайды.
Орта бiлiмнен кейiнгi бiлiм алу мынадай мамандықтар шеңберiнде жүзеге асырылады:
мамандануға және оқу-өндiрiстiк базаның болуына байланысты "фельдшер" немесе "акушер" бiлiктiлiктерi берiле отырып, "емдеу iсi";
мамандануға және оқу-өндiрiстiк базаның болуына байланысты "жалпы практика медбикесi" немесе "мамандандырылған медбике" бiлiктiлiктерi берiле отырып, "бикелер iсi";
"гигиенист-эпидемиолог" бiлiктiлiгi берiле отырып, "гигиена және эпидемиология";
"медициналық зертханашы" бiлiктiлiгi берiле отырып, "зертханалық диагностика";
"стоматолог-дәрiгердiң көмекшiсi" бiлiктiлiгi берiле отырып, "стоматология";
"фармацевт" бiлiктiлiгi берiле отырып, "фармация".
Оқытудың кредиттiк технологиясын (жүйесiн) енгізе отырып, сағаттарды таңдау есебiнен бiр мамандықтың шеңберiнде әр түрлi бiлiктiлiк алуға болады.
Жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi медициналық және фармацевтикалық бiлiм ұзақтығы 5+2 жыл базалық медициналық бiлiмдi (БМБ), мамандыққа байланысты 4-5 жыл мерзiммен бакалавриат, резидентура, магистратура және докторантура (РhD) беретiн болады. Оқытудың дәстүрлi жүйесiнiң орнына кредиттiк жүйе енгізiлетiн болады. Оқытудың кредиттiк технологиясы пәндердi зерделеудiң үздiксiздiгiн, оқу жетiстiктерiнiң шоғырлануы мен бiлiм беру бағдарламаларын өзара тануын қамтамасыз етедi.
Жоғары медициналық және фармацевтикалық бiлiмдi мамандарды даярлау былайша көзделетiн болады:
1) БМБ шеңберiнде:
"дәрiгер" бiлiктiлiгi берiле отырып, "жалпы медицина" (5+2), онда соңғы 2 жыл - интернатура;
дәрiгер стоматолог бiлiктiлiгi берiле отырып, "стоматология" (5+1), соңғы жыл - интернатура;
2) бакалавриаттар шеңберiнде:
бикелер iсi бакалавры академиялық дәрежесi берiле отырып, "бикелер iсi" (4 жыл);
фармация бакалавры академиялық дәрежесi берiле отырып, "фармация" (5 жыл);
қоғамдық денсаулық сақтау бакалавры академиялық дәрежесi берiле отырып, "қоғамдық денсаулық сақтау" (5 жыл);
медициналық-профилактикалық іс бакалавры академиялық дәрежесі беріле отырып "медициналық-профилактикалық іс" (5 жыл).
Интернатурадан өтпеген, "жалпы медицина" және "стоматология" мамандықтары бойынша бiтiрушiлер клиникалық практикаға жiберiлмейтiн болады. "Жалпы медицинаның" базалық клиникалық мамандықтары бойынша интернатура екi жылдық, "стоматология" мамандығы бойынша бiр жылдық болады. Интернатура аяқталысымен тиiстi құжат берiле отырып, клиникалық мамандық бойынша мемлекеттiк аттестация көзделетiн болады.
"Жалпы медицина" мамандығы бойынша БМБ (5+2) аяқталысымен бiтiрушiлерге "дәрiгер" бiлiктiлiгi берiлетiн болады. Бiтiрушiлер кейбiр мамандықтар бойынша жалпы практика дәрiгерi (ЖПД), гигиенист-эпидемиолог, стоматолог) сертификат және лицензия алғаннан кейiн өз бетiмен практикалық қызметке кiрiсе алады немесе мамандану алуы үшiн резидентурада оқуын (2-4 жыл) жалғастыра алады. Резидентура мамандықтары бойынша өз бетiмен практикалық қызметке құқықты мамандар сертификатқа және лицензиялауға емтихан тапсырғаннан кейiн алады.
Жоғары оқу орнынан кейiнгi бiлiм үздiксiз бiлiм беру жүйесiнiң жоғары деңгейi болады және резидентураны, магистратураны және докторантураны (Рh.D) қамтитын болады. Бұл деңгейдiң мақсаты бiлiм мен ғылымның кiрiгуi негiзiнде денсаулық сақтауды, экономиканы, ғылымды жетiлдiру және медицина мен фармация саласындағы жаңа технологияларды әзiрлеу мәселелерiн шешуге қабiлеттi жаңа формацияның ғылыми, ғылыми-педагогикалық медицина, медбике және фармацевтика кадрларын даярлаудың тиiмдi жүйесiн құру болады.
Медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша магистратурада бакалавр академиялық дәрежесi бар мамандар оқуын жалғастыра алады. Магистратураның шеңберiнде мынадай екi бағыт бойынша даярлау болжанады:
1) бейiндiк тереңдетiлген даярлық;
2) ғылыми-педагогикалық даярлық.
Магистратураның бiлiм беру бағдарламалары оқытудың ғылыми-әдiснамалық бағыттылығы мен тиiстi салаға тереңдетiлген мамандандырылған даярлықты көздейтiн болады. Магистратурада бейiндiк және ғылыми-педагогикалық даярлық үшiн мамандықтарды елеулi кеңейту болжанып отыр.
Магистратураны бiтiрушiлерге мамандық бейiнi бойынша бикелер iсi, фармация, қоғамдық денсаулық сақтау "магистрi" академиялық дәрежесi берiледi. Магистрлердiң докторантурада оқуын жалғастыруға құқығы бар.
Докторантура медицина, фармация саласында жоғары бiлiктi ғылыми және ғылыми-педагогикалық кадрлар даярлаудың аяқтаушы бiлiм беру деңгейi болады. Докторантураға (РhD) медициналық және фармацевтикалық мамандықтар бойынша қазiр бар аспирантура, iзденушiлiк, шығармашылық демалыстар беру дәстүрлi докторантура қамтылатын болады.
Докторантура бағдарламасын меңгерген және докторлық диссертация қорғаған адамдарға медицинаның, фармацияның әр түрлi бағыттары бойынша философия докторы дәрежесi (РhD) берiледi. Докторлық бағдарламалар бойынша оқу мерзiмi кемiнде 3 жылды құрайды.
Медицина және фармацевтика мамандықтары бойынша жоғары оқу орнынан кейiнгі бiлiм беру жүйесi нарықтық экономика қажеттiлiктерiне, жаһандану үдерiстерiне, жалпыға танылған халықаралық талаптарға сәйкес келетiн болады, жастардың академиялық дәреже алуға қызығушылығын арттырады, медицина мен фармация саласында ғылыми-педагогикалық кадрларды жаңарту проблемасын шешедi.
Үздiксiз кәсiби дамыту (ҮКД) дипломға дейiнгi және дипломнан кейiнгi даярлау аяқталғаннан кейiн басталатын және әрбiр медицина қызметкерiнiң бүкiл кәсiби өмiрi iшiнде жалғасатын бiлiм беру кезеңiн бiлдiредi. ҮКД жүйесi мамандарды қалыптастырады, оларды өзгерiп отыратын еңбек жағдайына бейiмдейдi, толық оқытады, оқытудың екi құрамдас бөлiгiн - теория мен практиканы байланыстырады, алған бiлiмiне саналылықпен қарауға, оны өзгерiп отыратын өндiрiстiк жағдайларда пайдалануға үйретедi және бұл арқылы практикалық денсаулық сақтауды жетiлдiредi. ҮКД кәсiптiк мiндет ретiнде қаралады және медициналық көмектiң сапасын арттырудың алғы шарты болып та табылады.
Жоғарыда көрсетiлгендердi, сондай-ақ кейбiр елдердiң тәжiрибесiн ескере отырып, медицина қызметкерлерiн үздiксiз кәсiптiк дамытудың түрлерiн нақты айқындау қажет. Өз бетiнше даярлық пен оқыту типi бойынша iс-шараларды өткiзу көзделедi. Бұған қоса, медицина академияларының, жетекшi ғылыми орталықтардың, сондай-ақ қосымша кәсiптiк (медициналық және фармацевтикалық) бiлiм беру ұйымдарының жанындағы бiлiктiлiктi арттыру институттарында кадрлардың мерзiмдiк бiлiктілігін арттыру және қайта даярлау бойынша қызметтердi көрсету жүйесi сақталып отыр.
Кадрлардың бiлiктiлiгiн арттыру және қайта даярлау, мақсаты кәсiби бiлiмдерi мен дағдыларын тереңдетуде, еңбек рыногының талаптарына сәйкес медицина және фармация саласындағы жаңа кәсiптер мен мамандықтарды игеру болатын қосымша кәсiптiк бiлiм берудiң негiзгi нысаны болып табылады. Қосымша медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру жүйесiнде даярлаудан ерекшелiгi стандарттарды жедел түзету, практикалық денсаулық сақтау талаптарына сәйкес туындаған өзектi мәселелер жөнiндегі жаңа типтiк оқу бағдарламаларын енгізу мүмкiндiгi көзделетiн болады.
Қосымша медициналық және фармацевтикалық бiлiм берудiң негiзгі қағидаттары бүкiл қызмет iшiнде кәсiптiк даярлауды жетiлдiрудiң үздiксiздiгi болады. Бұл бағытта мыналар көзделедi:
1) оқытудың мазмұны мен мерзiмдерi бойынша ҮКД сапасын жақсартудың халықаралық стандарттарына негiзделген әртүрлi бiлiм беру және кәсiптiк бағдарламаларды әзiрлеу;
2) ел iшiнде ғана емес, одан тысқары жерлерде де қосымша кәсiптiк бiлiмнiң, оның iшiнде қашықтан оқытуды қолдана отырып, қол жетiмдiлiгi үшiн жағдай жасау;
3) медицина және фармацевтика қызметкерлерiне үздiксiз кәсiптiк бiлiм беру жүйесiнiң мазмұны мен әдiстемелiк қамтамасыз етiлуiн жетiлдiру;
4) медицина мен фармация саласындағы жаңа жетiстiктер, озық отандық және шетелдiк тәжiрибе туралы үздiксiз бiлiм алуда жеке адамның қажеттiлiктерiн қанағаттандыру;
5) озық ғылыми-педагогикалық тәжiрибенi зерделеу, қорыту және қолдану;
6) осы Тұжырымдама iске асырылғанға дейiн медициналық бiлiм алған мамандардың кәсiби деңгейiн арттыру үшiн қосымша жағдайлар мен мүмкiндiктер жасау.
Қойылған мiндеттердi iске асыру үшiн кәсiби құзыреттiлiктi тереңдетуге және дамытуға бағдарланған оқытудың жаңа технологияларына көшу қамтамасыз етiлетiн болады.

Параграф 5.2. Бiлiм берудiң мазмұнын өзгерту, жаңа бiлiм беру
технологияларын енгiзу

Медициналық және фармацевтикалық бiлiмнiң бiлiм беру бағдарламаларының мазмұнын өзгерту сапаны елеулi жақсартуға бағытталған ДМБФ әзiрлеген халықаралық стандарттарға бағдарлауды көздейдi. Медициналық және фармацевтикалық бiлiм берудiң отандық стандарттарын әзiрлеу әлеуметтiк-экономикалық жағдайлардың ерекшелiктерi, Қазақстанның, оның өңiрлерi халқының денсаулық жағдайы, аурушаңдық сипаты, сондай-ақ медициналық көмек көрсету нысандары көрiнетiн айғақтарға негiзделетiн медицинаның ғылыми негіздерiнiң әмбебаптығы ескерiле отырып, жүзеге асырылатын болады. Медициналық оқу бағдарламасының өзегi медицинаның негiз қалаушы теориясы мен практикасынан, әсiресе базалық биомедициналық, мiнез-құлықтық және әлеуметтiк ғылымдардан, жалпы клиникалық дағдылардан, клиникалық шешiмдердi қабылдау дағдыларынан, коммуникациялық қабiлеттер мен медицина этикасынан тұрады.
Бiлiмнiң мазмұны бiтiрушiнiң негiзгі құзыретi жинақталатын медициналық және фармацевтикалық бiлiм берудiң мемлекеттiк стандарттарына сәйкес болады. Бiлiм беру үдерiсiнiң қазiргi заманғы технологияларын кеңiнен енгiзу жоспарланып отыр. Студенттердi ерте клиникалық даярлауды енгiзу, пәндердi меңгеруде модульдiк, пәнаралық амалдарды кеңiнен енгiзу, шетел тiлдерiн тереңдете оқыту және бiлiм беру үдерiсiнде базалық негiзгiсi бойынша да, клиникалық пәндер бойынша да шетелдiк баспа және электрондық оқулықтарды белсендi пайдалану көзделедi. Мұндай стандартталған пациенттердi практикаға енгiзу бiлiм алушылардың клиникалық дағдыларын күшейту үшiн де, оларды бағалау үшiн де бiрдей жағдай жасайды. Барлық медициналық бiлiм беру ұйымдарында имитациялық сыныптар құру, практикалық манипуляцияларды меңгеру және бекiту үшiн оларды қазiргi, заманғы аппаратурамен, фантомдармен және муляждармен жарақтандыру жоспарланып жатыр. Бiлiм алушылардың бiлiмiн бағалаудың жаңа техникасы ретiнде тәуелсiз емтихан алушылардың институты енгiзiлетiн болады. Практикалық дағдыларды меңгеру үшiн де, қабылдау емтиханы үшiн де бiр мезгiлде жұмыс iстейтiн клиникалық даярлау орталықтарын салу да көзделiп отыр.
Аталған iс-шараларды iске асыру үшiн:
1) жаңа бiлiм беру технологияларын меңгеру және оларды жергiлiктi жерлерде енгiзу үшiн үздiк оқытушы-әдiскерлер шетелдiк медицина университеттерiне жiберiледi;
2) халықаралық тәжiрибе ескерiле отырып, жаңа Мемлекеттiк жалпыға мiндеттi бiлiм беру стандарты (МЖБС) әзiрленедi және енгiзiледi;
3) медициналық жоғары оқу орындары бiтiрушiлерiнiң даярлық сапасын тәуелсiз емтихан алушылар бағалау үшiн емтихандар енгiзiлетiн болады.

Параграф 5.3. Мамандарды сертификаттау және лицензиялау

Интернатурадан кейiн кейбiр клиникалық мамандықтар бойынша, резидентурадан кейiн сирек мамандықтар бойынша мамандардың өз бетiмен клиникалық қызметке даярлығын анықтайтын сертификаттау рәсiмдерiн енгізу жоспарланып отыр. Сертификаттау таңдаған мамандығы бойынша емтихан тапсыруды көздейдi. Оны енгiзуге дайындау үшiн:
1) шетелдiк мамандарды тарта отырып, iске асырылатын бiлiм беру бағдарламаларын сараптау және отандық мамандарды теориялық және клиникалық медицина бойынша тестілік тапсырмаларды әзiрлеу технологияларына оқыту жүргiзiледi;
2) негiзгi клиникалық мамандықтар бойынша тестiлiк тапсырмалар банкi қалыптастырылады;
3) денсаулық сақтау саласы мамандарының бiлiмдерi мен практикалық дағдыларының деңгейiн бағалау жүйесiн енгiзу үшiн тәуелсiз емтихан алушылар ұйымы құрылатын болады.
Осы жүйенi енгiзу өз бетiмен медициналық (клиникалық) қызметтi жүзеге асыру үшiн адамдардың даярлығын бағалауға қойылатын бiрыңғай талаптарды жасауға ықпал етедi.
Қолданыстағы стандарттар бойынша медициналық және фармацевтикалық бiлiм алған мамандардың бiлiм деңгейi мен практикалық даярлығын бағалау кезiнде тең жағдайлар жасау мақсатында бiлiктiлiктi арттыру мен қайта даярлаудың арнаулы сертификаттау курстары көзделетiн болады.
Маман сертификаты медициналық қызметке лицензия алуға құқық беретiн болады. Емтихан тапсыра отырып, қайта сертификаттау рәсiмiн әр 5 жылда өткiзу жоспарланады.
Жұмыс орнына қарамастан, барлық мамандардың қызметiн лицензиялау рәсiмiн енгiзу көзделiп отыр.

Параграф 5.4. Тәуелсiз сарапшыларды тарта отырып, медициналық
бiлiм беру ұйымдарын аккредиттеудi енгiзу

Медициналық бiлiм беру ұйымдарын аккредиттеу - бұл олардың бiтiрушiлерге мемлекеттiк үлгiдегi бiлiмi туралы құжаттарды беру құқығы бар бiлiм беру бағдарламаларының тiзбесiн белгiлей отырып, типi мен түрi бойынша олардың мәртебесiн мемлекеттiң тануы. Бүкiл әлемде аккредиттеу тәуелсiз кәсiби ұйымдардың тарапынан жоғары оқу орнының сапалы бiлiм беру қызметтерiн көрсету қабiлетiн растауы деп түсiндiрiледi. Бiздiң елiмiзде мемлекеттiк аккредиттеу ғана бар.
Аккредиттеу жүйесiн Қазақстанның медициналық жоғары оқу орындары дипломдарының танымдылығын қамтамасыз ететiн бiлiмнiң сапасын бағалаудың халықаралық рәсiмдерiмен үйлестiру мақсатында халықаралық ұйымдарды қолдау кезiнде бiрiншi кезеңде орталық азия өңiрi медициналық жоғары оқу орындарын аккредиттеу жөнiндегi орталықты құру бойынша жұмыстар басталады. Медициналық жоғары оқу орындарын аккредиттеудi жүзеге асыру үшiн ДМБФ әзiрлеген, медициналық бiлiм берудiң сапасын жақсартудың халықаралық стандарттарына негiзделген медицина кадрларын даярлаудың жаңа стандарттарын енгiзу бұл үдерiстi жеделдетуге мүмкiндiк бередi.
Мыналар көзделедi:
1) Дүниежүзілiк медициналық бiлiм федерациясы әзiрлеген медициналық бiлiм берудiң сапасын жақсартудың халықаралық стандарттарының талаптарына сәйкес негізде аккредиттеудi енгiзу;
2) орталық азия өңiрi елдерi үшiн халықаралық аккредиттеу орталығын құру бойынша дайындық жұмыстарын жүргiзу.

Параграф 6. Оқыту үдерiсiнiң жоғары нәтижелерiне жетуде бiлiм
алушылар мен оқытушылардың уәждемесiн көтеру

Бiздiң қоғамымызды дамытудың сапалы жаңа сатысына көшу жас ұрпақты тәрбиелеуге атсалысатын барлық адамдардың бiлiмiне, бiлiктiлiгiне және шығармашылық белсендiлiгiне қойылатын талаптарды арттырады. Мемлекет оқытушылық қызметтi ынталандыру, тек педагогикалық ғана емес, сондай-ақ ғылыми жұмыста да өзiн белсендi көрсеткен жаңашылдарды қолдау бойынша да шаралар қабылдайды. Осы мақсатта:
1) жоғары оқу орны мен орта оқу орындары үздiк оқытушылар мен жас ғалымдарды қолдау үшiн бюджеттен тыс қаражат есебiнен жеке гранттар тағайындайды;
2) жаңа бiлiм беру технологияларын меңгеру үшiн үздiк педагогтар бiлiктiлiгiн арттыруға әлемнiң алдыңғы қатарлы университеттерiне жiберiледi;
3) қазiргi заманғы диагностикалық және емдеу технологияларын меңгерiп, оларды оқу үдерiсiне енгiзу үшiн үздiк оқытушы-клиницистер бiлiктiлiгiн арттыруға шетелге жiберiледi;
4) көрсетiлетiн бiлiм беру қызметiнiң сапасына байланысты жоғары оқу орындары мен колледждердiң профессор-оқытушы құрамына сараланған еңбекақы төлеу жүйесi енгiзiлетiн болады.
Сапалы бiлiм алу медициналық бiлiм беру ұйымында бiлiм алатын әр студенттiң мақсаты болады. Бұл мақсатқа жету үшiн мемлекет барлық қажеттi жағдайды жасайды, бiрақ студенттiң өзi де бiлiм алудағы өзiнiң рөлiн айқын сезiнуi тиiс. Ол қажеттi бiлiмдi, iскерлiктi және қарым-қатынастарды меңгеруге мүдделi болуы тиiс. Студенттiң құқығы оқытушыны таңдау, бiлiм беру бағдарламаларын әзiрлеуге қатысу, оқу үдерiсiн ұйымдастыру сапасына және оқытушының жұмысына баға беру болады. Студенттiң жоғары оқу орнының, қаланың, елдiң үздiк студентi конкурсына қатысу құқығы болады. Үздiк және жақсы үлгеретiн студенттер бастысы Қазақстан Республикасы Президентiнiң стипендиясы болатын атаулы стипендияларды алатын болады. Студенттер сапалы медициналық қызметтер көрсетiлгенi үшiн өздерi болашақта тиiстi жалақы алатынын бiлуi тиiс. Қазiргi кезде дәрiгердiң орташа айлық жалақысы елiмiзде ең төмендерiнiң бiрi болып табылады. Медицина қызметкерлерiнiң жұмысын ынталандыру мақсатында көрсетiлетiн медициналық көмектiң көлемi мен сапасы үшiн қосымша ақы енгiзу арқылы денсаулық сақтау ұйымдары қызметкерлерiне сараланған еңбекақы төлеу жүйесi әзiрленiп, енгiзiлетiн болады.
Қазақстандық медициналық бiлiм берудiң мәртебесi мен беделiн көтеру, медициналық және фармацевтикалық бiлiмдi кадрлар даярлауды халықаралық стандарттарға жақындату мақсатында мемлекеттiк медицина академияларын университеттер етiп қайта ұйымдастыру жоспарланып отыр.

4. Тұжырымдаманың негiзгi ережелерiн iске асыру кезеңдерi

Осы Тұжырымдаманың негiзгi ережелерi екi кезеңде iске асырылатын болады:
Бiрiншi кезеңде: (2006 - 2008 жылдар) мынадай iс-шаралар көзделетiн болады:
медициналық бiлiм беру саласындағы тиiстi заңнамалық және нормативтiк-құқықтық базаны әзiрлеу;
бакалавриат және магистратура, бастауыш және орта кәсiптiк бiлiм мамандықтарының жiктеушiлерiне өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу;
халықаралық тәжiрибенi ескере отырып, әдiснамалық негiздер мен бiлiктiлiк талаптарын барабар жетiлдiрудi көздейтiн медициналық және фармацевтикалық бiлiм берудiң жаңа мемлекеттiк жалпыға мiндеттi стандарттарын әзiрлеу және енгiзу;
медициналық бiлiм беру ұйымдарында қабылдау мен оқуға қойылатын талаптарды көтеру;
бiлiм сапасын бағалау рәсiмдерiнен оқу үдерiсiн бөлу;
медициналық бiлiм беру ұйымдарының материалдық-техникалық базасын жақсарту, оқу құнын арттыру;
техникалық кәсiптiк және орта бiлiмнен кейiнгi медициналық және фармацевтикалық бiлiм берудi енгiзу;
жоғары арнаулы бiлiмдi (базалық медициналық бiлiм - интернатура-резидентура), жоғары кәсiптiк бiлiмдi (бакалавриат-магистратура-докторантура) медицина және фармацевтика кадрларын даярлау моделiне көшу;
денсаулық сақтау саласының техникалық кәсiптiк, орта бiлiмнен кейiнгі, жоғары медициналық, бикелiк және фармацевтикалық бiлiмдi мамандарға қажеттілігін зерделеу үшiн мониторинг жүргiзу;
медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру саласындағы жекеменшiк және алдыңғы қатарлы шетелдiк бiлiм беру әдiстемелерiн әзiрлеу, оқытудың кредиттiк технологиясын енгiзу;
бiлiм беру ұйымдарында сапа менеджментi жүйесiн (СМЖ) енгiзу және СМЖ-дi сертификаттауға дайындау;
денсаулық сақтау және бiлiм беру менеджерлерiн даярлау, профессор-оқытушы құрамды (ПОҚ) жаңа бiлiм беру технологияларына оқыту, оқытушылардың ел iшiнде және шетелде бiлiктiлiгiн арттыру;
медицина ұйымдарының ПОҚ-қа қойылатын талаптарды жоғарылату;
сараланған еңбекақы төлеудi енгiзу жолымен ПОҚ еңбегiн ынталандыру;
клиникалық дағдыларды меңгеру және бақылау жөнiндегі оқу орталықтарын құру;
қазақстандық медициналық бiлiм берудiң мәртебесi мен беделiн көтеру, медицина және фармацевтика кадрларын даярлауды халықаралық стандарттарға жақындату мақсатында мемлекеттiк медицина академияларын университет етiп қайта ұйымдастыру.
Екiншi кезеңде (2009 - 2010 жылдар):
қолданыстағы стандарттар бойынша медициналық бiлiм алған мамандар үшiн бiлiктiлiктi арттыру мен қайта даярлау жүйесiн әзiрлеу және енгізу;
елдегi медициналық бiлiм берудiң жай-күйiн шетелдiк мамандардың тәуелсiз сараптамасын жүргiзу;
тәуелсiз емтихан алушылар ұйымын құру және денсаулық сақтау саласындағы мамандардың бiлiм деңгейi мен практикалық дағдыларын бағалау жүйесiн енгiзу;
медициналық жоғары оқу орындарын халықаралық (орталық азия) аккредиттеу рәсiмдерiн енгiзу;
магистрлiк бағдарламалар бойынша оқуды таңдауды кеңейту;
ғылыми-оқу-өндiрiстiк бiрлестiктердi құру жолымен оқу-клиникалық орталықтарын медициналық және фармацевтикалық жоғары оқу орындарын ғылыми орталықтармен, ғылыми-зерттеу институттарымен және практикалық денсаулық сақтау ұйымдарымен ықпалдастыру;
қолданыстағы материалдық-техникалық базаны жаңарту, оқу үдерiсiн бiрiздендiрiлген бағдарламалық және ақпараттық қамтамасыз ету, қашықтан оқыту әдiстерiн дамыту және енгiзу.

5. Күтiлетiн нәтижелер

Тұжырымдаманы iске асыру нәтижесiнде:
1) халықаралық тәжiрибеге негiзделген және саланың еңбек рыногында бәсекеге қабiлеттi жоғары бiлiктi мамандарға қажеттiлiгiн қамтамасыз ететiн медицина және фармацевтика кадрларын даярлаудың жаңа жүйесi құрылады;
2) денсаулық сақтау саласының кадрларға ұзақ мерзiмдi қажеттiлiгiн анықтаудың ғылыми негiзделген әдiстемесi енгiзiледi;
3) медицинаның ұдайы дамуының клиникалық аспектiсiн ескере отырып, медициналық бiлiм беру ұйымдарының материалдық-техникалық базасы елеулi жақсарады және жаңартылады;
4) медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру ұйымдарында сапа менеджментi жүйесi енгiзiлетiн болады;
5) халықаралық сарапшыларды тарта отырып, медициналық бiлiм беру ұйымдарын аккредиттеу енгiзiледi;
6) тәуелсiз емтихан алушылар ұйымы құрылады және денсаулық сақтау саласындағы мамандардың бiлiм деңгейi мен практикалық дағдыларын бағалау жүйесi енгізiледi;
7) меншiктiң әрқилы түрлерi мен нысандарының бiлiм беру ұйымдарының арасында iлеспе бәсеке және бiлiм бағдарламалары мен оқу нысандарын таңдау мүмкiндiгi кеңейтiле отырып, медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру саласындағы қызметтердiң рыногы қалыптасатын болады.

Қорытынды

Осы Тұжырымдаманы iске асыру медициналық және фармацевтикалық бiлiм беру жүйесiн серпiндi дамытуға, перспективалы бiлiм беру әдiстемелерiн әзiрлеуге, сондай-ақ қазақстандық бiлiмнiң беделiн көтеруге ықпал ететiн болады. Бiлiм беру үдерiсiндегi түбiрлi қайта құрулар оқыту деңгейiн халықаралық стандарттарға жақындата отырып, медициналық және фармацевтикалық бiлiмдi мамандарды даярлаудың сапасын көтеруге мүмкiндiк бередi. Бұл ретте халыққа көрсетiлетiн медициналық және фармацевтикалық қызметтердiң көлемi мен сапасын арттыру негiзiнде саланың өзiн дәйектiлiкпен iлгерi дамыту мүмкiн болады.

Қазақстан Республикасы
Үкiметiнiң
2006 жылғы 24 сәуірдегі
N 317 қаулысымен
бекітілген

Қазақстан Республикасының медициналық және фармацевтикалық
білім беру ісін реформалау тұжырымдамасын іске
асыру жөніндегі 2006-2010 жылдарға арналған
іс-шаралар жоспары

Ескерту. Жоспарға өзгерту енгізілді - Қазақстан Республикасы
Үкіметінің 2009.07.08 N 1038 Қаулысымен.

Р/с N	Іс-шаралар	Аяқтау нысаны	Жауапты орындау- шылар	Орындау мерзімі	Болжамды шығыстар	Қар- жы- лан- дыру көзі
1	2	3	4	5	6	7
1.	"Білім туралы" Қазақстан Республикасы Заңының жобасын әзірлеу	Қазақстан Республи- касы Заңының жобасы	БҒМ (жинақ- тау), ДСМ	2007 жылғы 1-тоқсан	Шығыстар көздел- мейді
2.	Бакалавриат және магистратура мамандықтарының жіктеушісіне, Бастауыш және орта кәсіптік білім беру мамандықтарының жіктеушісіне, өзгерістер мен толықтырулар енгізу	Қазақстан Республи- касы Білім және ғылым министрі- нің бұй- рықтары	БҒМ (жинақ- тау), ДСМ	2006 жылғы 2-тоқсан 2007 жылғы 2-тоқсан, 2009 жылғы 2-тоқсан	Шығыстар көздел- мейді
3.	Интернатура туралы ережені әзірлеу	Қазақстан Республи- касы Денсаулық сақтау министрі- нің бұйрығы	ДСМ (жинақ- тау), БҒМ	2006 жылғы 3-тоқсан	Шығыстар көздел- мейді
4.	Жоғары медицина- лық білім беру ұйымдарының клиникалық база- лары туралы ережені әзірлеу	Қазақстан Республи- касы Денсаулық сақтау министрі- нің бұйрығы	ДСМ	2007 жылғы 1-тоқсан	Шығыстар көздел- мейді
5.	Медициналық білім беру ұйым- дарына қабылдауға қойылатын талаптарды арттыру мақсатында Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің "Қазақстан Республикасының жоғары оқу орын- дарына қабылдау- дың типтік ере- жесін бекіту туралы" 2000 жылғы 25 наурыз- дағы N 247, Қазақстан Республикасының орта кәсіптік оқу орындарына оқуға қабылдау- дың типтік ережесін бекіту туралы" 2005 жылғы 15 сәуір- дегі N 244 бұйрықтарына өзгерістер мен толықтырулар енгізу	Қазақстан Республи- касы Білім және ғылым министрі- нің бұйрықта- ры	БҒМ (жинақ- тау), ДСМ	2006 жылғы мамыр, 2007 жылғы мамыр	Шығыстар көздел- мейді
6.	Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2005 жылғы 10 мамырдағы N 312 бұйрығымен бекі- тілген Жоғары және жоғары білімнен кейінгі медициналық және фармацевтикалық білімді кадрлар- ды даярлауға арналған шығыс- тарды жоспарлау және бір студентті, аспирантты, клиникалық орди- наторды, магис- трантты оқытуға арналған шығыс- тарды жоспарлау ережесіне өзге- рістер мен толықтырулар енгізу	Қазақстан Республи- касы Денсаулық сақтау министрі- нің бұйрығы	ДСМ	2006 жылғы мамыр, 2007 жылғы мамыр	Шығыстар көздел- мейді
7.	Медициналық білім беру ұйым- дарының білікті- лікті арттыру факультеттерінің бір курсантын (тыңдаушысын) оқыту құнын есептеу ережесін әзірлеу	Қазақстан Республи- касы Денсаулық сақтау министрі- нің бұйрығы	ДСМ	2007 жылғы мамыр	Шығыстар көздел- мейді
8.	Медицина колледждерінде бір білім алушы- ны оқыту құнын есептеу ережесін әзірлеу	Қазақстан Республи- касы Денсаулық сақтау министрі- нің бұйрығы	ДСМ	2007 жылғы 1-тоқсан	Шығыстар көздел- мейді
9.	Жоғары арнаулы медициналық білім (БМБ), денсаулық сақтау саласындағы бакалавриат мамандықтары бойынша МЖМБС әзірлеу және бекіту	Қазақстан Республи- касы Білім және ғылым министрі мен Қазақстан Республи- касы Денсаулық сақтау министрі- нің бірлескен бұйрығы	ДСМ (жинақ- тау), БҒМ	2006 жылғы 2-тоқсан	Қазақстан Республи- касының денсаулық сақтау ісін реформа- лау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекет- тік бағдарла- масын іске асыру шеңберінде бөлінген қаражат шегінде
10.	Денсаулық сақтау саласындағы техникалық және кәсіптік білім, орта білімнен кейінгі медици- налық білім мамандықтары бойынша МЖМБС әзірлеу және бекіту	Қазақстан Республи- касы Білім және ғылым министрі мен Қазақстан Республи- касы Денсаулық сақтау министрі- нің бірлескен бұйрығы	ДСМ (жинақ- тау), БҒМ	2007 жылғы 4-тоқсан	Қазақстан Республи- касының денсаулық сақтау ісін реформа- лау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекет- тік бағдарла- масын іске асыру шеңберін- де бөлінген қаражат шегінде
11.	Магистратура, резидентура мамандықтары бойынша МЖМБС әзірлеу және бекіту	Қазақстан Республи- касы Білім және ғылым министрі мен Қазақстан Республи- касы Денсаулық сақтау министрі- нің бірлескен бұйрығы	ДСМ (жинақ- тау), БҒМ	2007 жылғы 2-тоқсан	Қазақстан Республи- касының денсаулық сақтау ісін реформа- лау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекет- тік бағдарла- масын іске асыру шеңберін- де бөлінген қаражат шегінде
12.	Медицина кадрла- рының кәсіби құзыретінің деңгейіне қойы- латын жаңа талаптарды ескере отырып, медицина қызмет- керлерінің біліктілік сипаттамаларын әзірлеу	Қазақстан Республи- касы Денсаулық сақтау министрі- нің бұйрығы	ДСМ (жинақ- тау), Еңбекми- ні, БҒМ	2007 жылғы 4-тоқсан	Шығыстар көздел- мейді
13.	"Білім беру ұйымдарын мемлекеттік аккредитациялау ережесін бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2001 жылғы 19 шілде- дегі N 976 қау- лысына толықты- рулар мен өзге- рістер енгізу	Қазақстан Республи- касының Үкіметі қаулысы- ның жобасы	БҒМ (жинақ- тау), ДСМ	2007 жылғы 3-тоқсан	Шығыстар көздел- мейді
14.	Қолданыстағы стандарттар бойынша медици- налық білім алған мамандар үшін біліктілік- ті арттыру және қайта даярлау жүйесін енгізу	Қазақстан Республи- касы Денсаулық сақтау министрі- нің бұйрығы	ДСМ	2009-2010 жылдар	Шығыстар көздел- мейді
15.	Шетелдік маман- дарды шақыра отырып, прекли- никалық және клиникалық пән- дердің оқытушы- ларын жаңа білім беру технология- ларына және шетелдерде оқыту	Қазақстан Республи- касы Денсаулық сақтау министрі- нің бұйрығы	ДСМ	2006-2010 жылдар	Қазақстан Республи- касының денсаулық сақтау ісін реформа- лау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекет- тік бағдарла- масын іске асыру шеңберін- де бөлінген қаражат шегінде
16.	Халықаралық талаптарға сәй- кес мамандардың даярлық сапасына тәуелсіз бақылау жүргізу және сертификаттау үшін тест сұрақ- тары банкін жасау және жетілдіру	Қазақстан Республи- касының Үкіметіне ақпарат	ДСМ	Жыл сайын 25 қаңтар, 25 шілде	Қазақстан Республи- касының денсаулық сақтау ісін реформа- лау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекет- тік бағдарла- масын іске асыру шеңберін- де бөлінген қаражат шегінде
17.	Республикалық медициналық білім беру ұйымдарының преклиникалық пәндері кафедра- ларын жарақтан- дыру	Қазақстан Республи- касы Денсаулық сақтау министрі- нің бұйрығы	ДСМ	2006-2008 жылдар	Қазақстан Республи- касының денсаулық сақтау ісін реформа- лау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекет- тік бағдарла- масын іске асыру шеңберін- де бөлінген қаражат шегінде
18.	Республикалық медициналық білім беру ұйым- дарының клини- калық кафедра- ларын жарақтан- дыру	Қазақстан Республи- касы Денсаулық сақтау министрі- нің бұйрығы	ДСМ	2008-2010 жылдар	Қазақстан Республи- касының денсаулық сақтау ісін реформа- лау мен дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекет- тік бағдарла- масын іске асыру шеңберін- де бөлінген қаражат шегінде
19.	Мемлекеттік медицина акаде- мияларын медици- на университет- тері етіп қайта ұйымдастыру	Қазақстан Республи- касының Үкіметі қаулысы- ның жобасы	ДСМ	2008 жылғы 4-тоқсан	Бюджеттен тыс қаражат есебінен

ЕСКЕРТПЕ :
ДСМ - Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі;
БҒМ - Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі;
Еңбекмині - Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі;
ДМБФ - Дүниежүзілік медициналық білім федерациясы;
ҰБТ - Ұлттық бірыңғай тестілеу;
БМСК - бастапқы медициналық-санитарлық көмек;
МЖМБС - Мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты;
БМБ - Базалық медициналық білім;
ҮКД - үздіксіз кәсіби даму;
СМЖ - сапа менеджменті жүйесі;
ПОҚ - профессор-оқытушылар құрамы.