Об утверждении программы по обеспечению детей дошкольным воспитанием и обучением "Балапан" на 2010 - 2020 годы

Постановление Правительства Республики Казахстан от 28 мая 2010 года № 488. Утратило силу постановлением Правительства Республики Казахстан от 21 октября 2014 года № 1119

Сноска. Утратило силу постановлением Правительства РК от 21.10.2014 № 1119.

Сноска. Заголовок постановления в редакции постановления Правительства РК от 20.12.2013 № 1377.

В целях реализации Послания Президента Республики Казахстан народу Казахстана от 29 января 2010 года «Новое десятилетие - новый экономический подъем - новые возможности Казахстана» и Указа Президента Республики Казахстан от 1 февраля 2010 года № 922 «О Стратегическом плане развития Республики Казахстан до 2020 года» Правительство Республики Казахстан ПОСТАНОВЛЯЕТ:
1. Утвердить прилагаемую Программу по обеспечению детей дошкольным воспитанием и обучением «Балапан» на 2010 – 2020 годы.
Сноска. Пункт 1 в редакции постановления Правительства РК от 20.12.2013 № 1377.
2. Настоящее постановление вводится в действие со дня подписания.

Премьер-Министр
Республики Казахстан К. Масимов

Утверждена
постановлением Правительства
Республики Казахстан
от 28 мая 2010 года № 488

Программа
по обеспечению детей дошкольным воспитанием
и обучением «Балапан» на 2010 – 2020 годы

Сноска. Правила в редакции постановления Правительства РК от 20.12.2013 № 1377.

1. Паспорт
программы «Балапан»

Наименование	Программа по обеспечению детей дошкольным воспитанием и обучением «Балапан» на 2010 – 2020 годы
Основания для разработки	Послание Президента Республики Казахстан народу Казахстана от 29 января 2010 года «Новое десятилетие – новый экономический подъем – новые возможности Казахстана»; Стратегический план развития Республики Казахстан до 2020 года, утвержденный Указом Президента Республики Казахстан от 1 февраля 2010 года № 922; Послание Главы государства народу Казахстана от 14 декабря 2012 года «Стратегия Казахстан – 2050»: новый политический курс состоявшегося государства»
Основной разработчик	Министерство образования и науки Республики Казахстан
Основные исполнители	Министерство образования и науки Республики Казахстан; акимы областей, городов Астаны и Алматы; Министерство здравоохранения Республики Казахстан; Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан; Министерство экономики и бюджетного планирования Республики Казахстан; Министерство регионального развития Республики Казахстан; акционерное общество «Национальный центр повышения квалификации «Өрлеу»
Цель программы	Удовлетворение потребности населения в качественных услугах организаций дошкольного воспитания и обучения
Задачи программы	Обеспечить до 2015 года 77,7 % охвата детей дошкольным воспитанием и обучением, а до 2020 года – 100 % охват; обеспечить до 2015 года полный охват детей 5-6-летнего возраста предшкольной подготовкой; увеличить вариативную сеть дошкольных организаций с учетом демографической ситуации в республике и образовательных потребностей населения; создать необходимые финансово-экономические условия для решения проблем дефицита дошкольных организаций; осуществлять полное обеспечение дошкольных организаций квалифицированными кадрами и постоянное повышение их квалификации; развивать инклюзивное образование (оснащение дошкольных организаций пандусами, подъездами, подъемниками, лифтами и другие); обновить содержание воспитания и обучения за счет внедрения новых методик и технологий обучения
Сроки и этапы реализации программы	2010 – 2020 годы I этап – 2010 г. II этап – 2011 г. III этап – 2012 г. IV этап – 2013 г. V этап – 2014 г. – 2016 г. VI этап – 2017 г. – 2018 г. VII этап – 2019 г. – 2020 г.
Целевые индикаторы	2010 – 2013 годы: 1) количество мест, дополнительно открытых в системе дошкольного образования – 271 268; 2) охват детей дошкольного возраста дошкольным образованием – 71,5 %; 3) средний показатель наполняемости групп – 25 детей; 4) охват 5–6-летних детей предшкольной подготовкой – 97 %; 5) доля педагогических работников с первой и высшей квалификационными категориями – 25 % 2014 – 2020 годы: 1) количество новых мест, дополнительно открытых в системе дошкольного образования – 480408; охват детей дошкольным образованием – 100 %; 2) доля дошкольных организаций с полиязычным обучением – 50 %; 3) доля дошкольных организаций, участвующих в конкурсе по защите детских инновационных проектов (проектная деятельность, здоровьесберегающие технологии и т.д.) – 50 %; 4) доля дошкольных организаций, создавших условия для инклюзивного образования – 15 %; 5) доля педагогических работников, прошедших повышение квалификации – 50 %
Объемы и источники финансирования	Объем финансирования мероприятий по реализации Программы в 2010 – 2013 годах составляет 165940 млн. тенге, в том числе: за счет республиканского бюджета – 162920, 5 млн. тенге; за счет местных бюджетов – 3019, 5 млн. тенге. Объем финансирования мероприятий по реализации Программы в 2014 – 2020 годах составляет 190 млрд. 536 млн. тенге, в том числе: за счет республиканского бюджета – 41 млрд. 242 млн. тенге; за счет местного бюджета – 149 млрд. 294 млн. тенге

2. Введение

Программа по обеспечению детей дошкольным воспитанием и обучением «Балапан» на 2010 – 2020 годы (далее – Программа) разработана в целях реализации Послания Президента Республики Казахстан «Новое десятилетие – новый экономический подъем – новые возможности Казахстана» и в соответствии со Стратегическим планом развития Республики Казахстан до 2020 года, утвержденным Указом Президента Республики Казахстан от 1 февраля 2010 года № 922, Послания Главы государства народу Казахстана от 14 декабря 2012 года «Стратегия Казахстан – 2050»: новый политический курс состоявшегося государства».
До обретения независимости Казахстан обладал самой лучшей в Центральной Азии системой дошкольного образования, которая охватывала около 70 % детей до 7 лет.
В 1991 году существовали 8743 детских сада, более половины
(4868) которых были приватизированы в период «оптимизации», часть зданий детских садов была заброшена, претерпела разрушение. В целом, до 2000-го года количество детских садов в республике уменьшилось до 1144.
За годы независимости республики стала вновь возрождаться система дошкольного образования: растет число детских садов, создаются новые виды организаций для детей дошкольного возраста.
За период с 2007 по 2009 годы открыто 2557 дошкольных организаций на 142,1 тысяч мест, в том числе 612 детских садов на 75 тысяч мест.
В 2009 году функционировало 4972 дошкольные организации, из них 2003 детских сада. Охват детей дошкольным воспитанием и обучением составлял 373 160 человек или 38,7 % от числа детей дошкольного возраста.
Вместе с тем, в очереди на получение мест в дошкольные организации оставалось более 260 тысяч детей, в том числе 147 084 тысяч – от 3 до 6 лет.
Демографические процессы в стране – один из определяющих факторов роста очереди на получение мест в дошкольных организациях республики; с 2008 года число ожидающих места в детских садах выросло на 20,8 тыс. детей.
Анализ рождаемости детей в Казахстане за последние 20 лет показывает: с 1990 по 1999 годы произошло снижение рождаемости, а с 2000 до 2013 года – рост рождаемости, в среднем, на 13 тыс. человек, что обусловит в последующем увеличение очередности на места в дошкольных организациях на 5 – 7 % в год.
Программа обеспечит принятие кардинальных мер по снижению уровня дефицита дошкольных организаций в стране, повышению качества дошкольных образовательных услуг.
В Послании народу Казахстана 2012 года «Стратегия Казахстан – 2050»: новый политический курс состоявшегося государства» (далее – Послание) Главой государства Казахстана поставлена задача – к 2020 году обеспечить 100 % охват детей дошкольными организациями, в связи с чем поручено продлить сроки реализации программы «Балапан» до 2020 года и разработать новые методы дошкольного образования.
Право детей Казахстана на дошкольное воспитание и обучение обеспечивается различными типами и видами дошкольных организаций, таких как:
1) ясли-сад;
2) детский сад;
3) семейный ясли-сад;
4) санаторный ясли-сад;
5) комплекс «школа-детский сад»;
6) дошкольный мини-центр.
За три года реализации Программы число дошкольных организаций увеличилось более, чем на 4 тыс. единицы (1211 детских садов и 2811 мини-центров) на 288,3 тыс. мест за счет строительства, открытия частных детских садов и других способов ввода, таких, как возврат ранее приватизированных зданий детских садов, приспособление пустующих, открытие на 1-х этажах жилых комплексов.
По данным местных исполнительных органов охват детей дошкольными организациями в 2012 году составил 71,5 %.
Для достижения таких результатов Министерством образования и науки Республики Казахстан (далее – Министерство) проведена большая работа по нормативно-правовому урегулированию вопросов развития системы дошкольного воспитания в Казахстане.
Вместе с тем по состоянию на 1 января 2013 г. в очереди на получение мест в дошкольных организациях остаются более 406 тысяч детей, в том числе 196,6 тысяч – от 3 до 6 лет.
Программа обеспечит полный охват детей дошкольными организациями и повысит качество содержания дошкольного образования, а также будет способствовать трудоустройству более 120 тысяч человек (2014 г. – 17,8 тыс. чел., 2015 г. – 14,8 тыс. чел., 2016 г. – 15,2 тыс. чел., 2017 г. – 11,8 тыс. чел., 2018 г. – 13 тыс. чел., 2019 г. – 18,2 тыс. чел., 2020 г. – 37,9 тыс. чел.).

3. Анализ текущей ситуации
в системе дошкольного воспитания и обучения

Современные общественно-политические и социально-экономические условия в Казахстане способствуют устойчивому развитию системы обеспечения интеллектуального, личностного и физического развития ребенка.
Совершенствуется законодательная база, регулирующая социальную поддержку граждан, семьи. Приняты нормы, обеспечивающие полноценное развитие дошкольного детства.
Разработаны и апробированы программы группового и индивидуального психолого-педагогического сопровождения детей дошкольного возраста с нарушениями речи, интеллекта, эмоционально-волевой сферы и другими особенностями развития.
Для детей, не посещающих детский сад, разработан образовательный курс «Язык детской игры», направленный на обеспечение развития детей дошкольного возраста в домашних условиях.
В современных условиях развитие системы дошкольного образования в значительной степени обусловлено тем, насколько эффективно осуществляется вопрос подготовки и переподготовки педагогических кадров.
В дошкольных организациях республики на начало реализации Программы работало 29,8 тыс. человек, в том числе молодых педагогических работников – 8,3 тыс. (27,9 %).
Образовательный уровень педагогических работников детских садов показывает тенденцию к улучшению: 54,4 % имеют высшее образование,
3,6 % – незаконченное высшее, 40,7 % – среднее специальное, 1,3 % – общее среднее.
Средний возраст педагогических работников – 35-40 лет.
В 25 высших учебных заведениях и 31 учебном заведении технического и профессионального образования (далее – ТиПО) осуществляется подготовка кадров по специальности «Дошкольное воспитание и обучение».
Растет количество выпускников ТиПО по специальности «Дошкольное воспитание и обучение». Так, в 2006 году подготовлено 349 специалистов, в 2007 году – 528, в 2008 году – 705, в 2009 году – 750. Ожидаемый выпуск учебных заведений ТиПО в 2010 – 2014 г.г. – 5884 человека.
Все воспитанники дошкольных организаций в соответствии с законодательством обеспечены медицинским обслуживанием. В дошкольных организациях предусмотрены 1,5 ставки медицинской сестры и 0,5 ставки диетической сестры на 8-9 групп и более. В организациях, выполняющих задачи по охране и укреплению физического и психического здоровья детей, имеющих кабинеты физиотерапии, предусматриваются по одной штатной единице должности врача.
Ожидаемый выпуск медицинских сестер в медицинских колледжах в
2010 – 2014 годы – 720 человек, что удовлетворит потребность в кадрах для медицинского обслуживания дошкольников в 2010 – 2014 годах.
Кроме того, медицинское обслуживание детей дошкольного возраста в мини-центрах, группах кратковременного пребывания будет осуществляться в территориальных организациях первичной медико-санитарной помощи (далее – ПМСП).
Наблюдается тенденция повышения охвата детей дошкольным воспитанием и обучением: с 2006 года данный показатель вырос
с 27,6 % до 38,7 % в 2010 году.
Государством предпринимаются меры по поддержке частных поставщиков услуг в сфере дошкольного образования. В Кызылординской, Жамбылской, Восточно-Казахстанской, Акмолинской областях имеется практика размещения государственного образовательного заказа в частных дошкольных организациях.
По данным местных исполнительных органов по состоянию на
1 января 2010 года из 6770 населенных пунктов страны 4691, или 69 % не имеют дошкольных организаций. Данный факт объясняется отсутствием или недостаточностью детского населения для открытия организаций образования.
С 2006 года стали создаваться мини-центры как один из типов дошкольных организаций, и в 2010 году их число достигло 2969 единиц, а контингент 75 872 ребенка.
На начало реализации Программы более 271 тысячи пяти-шестилетних детей были охвачены предшкольной подготовкой на базе 6430 общеобразовательных школ и 1271 детского сада.
В республике обеспечивается воспитание и обучение в дошкольных организациях на государственном языке, а в местах компактного проживания национальных групп - и на их родных языках.
В 2010 году в 940 (46,9 %) дошкольных организациях образовательный процесс осуществлялся на казахском языке, в 260 (13 %) – на русском, в 801 (40 %) – на русском и казахском, в 2 (0,1 %) – на узбекском.
Мировая практика показывает, что наиболее благоприятным возрастом для подготовки к обучению в школе является период развития ребенка с 3 до 6 лет. Так, во Франции дошкольное образование не является обязательным, но практически все дети с 3 до 6 лет посещают детский сад. Аналогичная ситуация в Германии, Канаде, Венгрии, Англии. В Дании структура дошкольного воспитания и обучения схожа с казахстанской: ясли – для детей от полугода до 3 лет, детские сады – от 3 до 6-7 лет.
В 2010 году от общего количества детей, посещающих дошкольные организации, 89,7 % составляли дети 3-6 лет, 10,3 % – дети от 2 до 3 лет. Кроме того, в детских садах 9 областей республики функционировали ясельные группы, в которых воспитывались дети в возрасте до 2 лет. С 2007 по 2009 годы наблюдалось снижение числа детей, посещающих ясельные группы с 1305 до 942.
Остается актуальной проблема недостаточности дошкольных организаций в стране. Потребность в организованном дошкольном воспитании и обучении наблюдалась во всех регионах: на начало реализации Программы более, чем 260 тысяч детей от 1 до 6 лет были зарегистрированы в очереди на получение места в дошкольную организацию. В группах детских садов наблюдалась переуплотненность: на 100 мест, в среднем, по республике приходилось 111 человек.
Число детей от 3 до 6 лет в 2010 году на получение мест в дошкольные организации (далее – ДО) составляло 147084 человека, или 56,4 % от общей численности детей, зарегистрированных в очередь.
Основным приоритетом развития системы ДО является создание условий для охвата детей 3-6 лет организованным воспитанием и обучением, качественной подготовкой детей к учебной деятельности.
В ходе реализации Программы возможно возникновение рисков, связанных с демографическими процессами, которые могут препятствовать достижению цели.
При положительной динамике демографических процессов число населенных пунктов, в которых возникнет или возрастет потребность в дошкольных организациях, увеличится.
Для снижения уровня риска при ежегодных уточнениях показателей роста охвата детей и финансирования открытия дошкольных организаций, необходимо активизировать указанные в Программе механизмы размещения государственного образовательного заказа в дошкольных организациях и государственно-частного партнерства (далее – ГЧП).
На 1 января 2013 года в республике функционируют 8590 дошкольных организаций, их посещают 644,3 тыс. детей.
Из 43 811 детей с ограниченными возможностями в развитии 15 244 ребенка охвачены воспитанием в 39 специальных детских садах.
Охват детей дошкольными организациями составил 71,5 %.
С учетом международного опыта (в Германии, Японии функционируют дошкольные организации, в которых дети находятся не полный день), а также с целью обеспечения большего охвата детей дошкольным воспитанием и обучением в рамках Программы активно открываются мини-центры. В настоящее время увеличение количества дошкольных организаций обеспечено в основном, за счет развития сети мини-центров (мини-центры – 63,5 %, детские сады – 36,4 %).
При этом преобладает число мини-центров с неполным днем пребывания. Мини-центры с соответствующим оснащением и с полным днем пребывания составляет 2 197 единиц (40,5 %). Активное открытие мини-центров, в основном, наблюдается в Восточно-Казахстанской (1160), Костанайской (4988), Северо-Казахстанской (505), Алматинской (428) областях.
Законодательством Республики Казахстан в соответствии с основополагающими международными документами в области образования предусматривается принцип равных прав на образование для детей с ограниченными возможностями в развитии.
Сегодня осуществляется инклюзивное образование в 166 детских садах республики для 2375 детей, что составляет 14 % от общего количества выявленных детей с ограниченными возможностями.
Кроме того, функционируют 39 специальных детских садов и
315 специальных групп в детских садах общего назначения для детей с ограниченными возможностями в развитии. Их контингент составляет в детских садах 4945 детей, в спецгруппах – 5879.
Для детей с ограниченными возможностями, не имеющими возможности посещать специальные дошкольные организации, предусмотрено оказание коррекционно-педагогической поддержки в реабилитационных центрах, кабинетах психолого-педагогической коррекции (далее – КППК).
В 129 действующих КППК республики обслуживаются дети, в основном, дошкольного возраста.
Не менее ответственная и сложная задача – на новой основе выстроить содержание системы дошкольного образования. Постановлением Правительства Республики Казахстан от 23 августа 2012 года № 1080 утверждены Государственный общеобязательный стандарт дошкольного воспитания и обучения (далее – ГОСО) и Типовые учебные планы дошкольного образования, включающие изучение иностранных языков.
ГОСО и учебные программы дошкольного воспитания и обучения содействуют эффективному решению проблемы преемственности между дошкольным и начальным школьным образованием.
Сегодня в дошкольных организациях республики используются программы «Балбөбек», «Қайнар», «Алғашқы қадам», «Зерек бала», «Біз мектепке барамыз», «Общеобразовательная программа предшкольной подготовки детей 5-6 лет в условиях школы и 5-7 лет – детского сада» с учебно-методическими комплексами, включающие в себя издания из более 90 наименований.
Используются технологии зарубежного опыта дошкольного образования.
Например, учебные материалы по технологии Монтессори, в основе которых заложено развитие индивидуальности каждого ребенка. Система
Н. Зайцева помогает в обучении детей навыкам чтения и письма. Вальдорфская педагогика (методика Штайнера) обеспечивает познание мира ребенком естественным путем через чувственный аппарат. Использование в развитии детей кубиков Ф. Фребеля позволяет последовательно ознакомить ребенка с простейшими геометрическими формами.
В целях обновления содержания дошкольного образования проведен анализ международного и лучшего отечественного опыта дошкольного образования.
Это позволило определить следующие проблемы: несоответствие используемых методов и форм работы с детьми требованиям современности, где не всегда учитывались познавательные интересы детей, их любознательность и самостоятельность. Кроме того, выявлено отсутствие системности во внедрении технологий в дошкольном образовании. В связи с чем, содержание действующих программ и учебно-методических комплексов требует обновления согласно ГОСО.
В настоящее время обновляются основные общеобразовательные учебные программы «Алғашқы қадам», «Зерек бала», «Біз мектепке барамыз», «Общеобразовательная программа предшкольной подготовки», а также ряд альтернативных программ, таких как «Балбөбек», «Қайнар» и др.
Глобальные преобразования, происходящие во всех сферах нашего общества, не могли не затронуть и систему образования, определяющую интеллектуальный потенциал страны в будущем и являющуюся условием ее процветания и развития.
Международный опыт показывает, что одной из актуальных задач современного образования является раннее выявление, обучение и воспитание интеллектуально развитых детей дошкольного возраста.
Например, в России, Японии, Финляндии, США, Китае и других развитых странах рост благосостояния связан с вложением капитала в интеллектуальное развитие детей, начиная с раннего возраста. Во всех этих государствах используются достижения науки и новые информационные технологии в воспитании интеллектуально развитого ребенка, которые реализуются через сеть организаций нового типа – интеллектуальная дошкольная организация.
Общие и специальные интеллектуальные способности детей с точки зрения соотношения интеллекта и креативности определены в трудах ученых России В.П. Зинченко, П.Я. Гальперина, А.Н. Леонтьева, М.А. Холодной, А.М. Матюшкина, Д.Б. Богоявленской, Б.М. Теплова, С.Д. Бирюкова, А.Н. Воронина, Л.А. Венгер и др.
Американский психолог Брайан Дж. Кэрролл при изучении и измерении способностей детей указал на необходимость определения их места в познавательной деятельности, т.е. каждому ребенку следует создать условия для его индивидуального развития.
Основные принципы и приоритеты развития казахстанского дошкольного воспитания и обучения определены в Законе Республики Казахстан от 27 июля 2007 года «Об образовании», Государственной программе развития образования на 2011 – 2020 годы (далее – ГПРО), утвержденной Указом Президента Республики Казахстан от 7 декабря 2010 года № 1118, Стратегическом плане Министерства образования и науки Республики Казахстан на 2011 – 2015 годы, утвержденном постановлением Правительства Республики Казахстан от 19 января 2012 года № 131. Понимая значимость и актуальность развития дошкольного уровня, в рамках проекта Организации экономического сотрудничества и развития (далее – ОЭСР) ведутся исследования по раннему развитию детей.
В настоящее время Министерством совместно с местными исполнительными органами проводятся мероприятия по развитию различных форм развития детей раннего возраста.
1. Расширение сети яслей, яслей-садов, мини-центров с гибким режимом, создание групп ухода и присмотра в частном секторе, центров раннего развития детей, а также создание в подведомственных организациях здравоохранения новых типов и видов организаций (санаторные ясли, профилактории для матерей с детьми и т.д.).
2. Обеспечение образовательными услугами родителей через расширение сети консультативных пунктов, создание телевещательных программ для родителей.
3. Внедрение инновационных технологий по просвещению родителей: обучающие сайты, дистанционное образование, обеспечение доступности семей к интернет-ресурсам.
4. Подготовка специалистов-гувернеров для работы с детьми раннего возраста, а также организация обучающих курсов по переквалификации кадров.
5. Обеспечение базой, содержащей духовно-нравственные ценности для интеллектуального развития детей (колыбельные, сказки, мифы, эпос и др.) и создание благоприятной и дружелюбной среды для матери и ребенка.
6. Программно-методическое обновление содержания системы дошкольного образования по раннему развитию детей.
7. Разработка механизма поддержки попечительских советов родителей по использованию инвестиций в собственное образование и образование своих детей.
8. Организация фундаментальных и прикладных научно-исследовательских работ по раннему развитию детей.
Государством также оказывается поддержка материнства путем сохранения рабочего места работникам на период отпуска по уходу за ребенком до достижения им возраста трех лет. С 1 января 2014 года планируется введение субсидирования обязательных пенсионных взносов для работающих женщин, являющихся получателями социальных выплат по уходу за ребенком по достижении им возраста одного года из Государственного фонда социального страхования.
Вместе с тем во многих странах ОЭСР действует разделение систем обучения и ухода за детьми. Дети раннего возраста, как правило, обеспечиваются системой раннего ухода матерями. Исключение составляют страны Северной Европы (Норвегия, Финляндия, Швеция), где система раннего ухода за детьми тесно переплетена с обучением.
В Казахстане в настоящее время основополагающей ролью дошкольного образования при переходе на 12-летнее образование является создание условий безболезненного перехода ребенка – дошкольника из детского сада в начальную школу, т.е. преемственность и непрерывность образования детей дошкольного возраста.
Учитывая мировые тенденции и переход системы образования на
12-летнее обучение, необходимо обеспечить подготовку детей к обучению в школе с 3-х до 6 лет.
Для разностороннего развития ребенка необходима соответствующая среда, то есть интеллектуальная дошкольная организация.
Анализ работы дошкольного образования Англии, Голландии, Австралии, Новой Зеландии показывает эффективность вовлечения родителей в процесс воспитания и обучения детей. Данная форма работы успешно начинает внедряться в отдельных регионах нашей республики в виде консультационных пунктов для родителей. С целью обеспечения единства и преемственности семейного и общественного воспитания, оказания психолого – педагогической помощи родителям, поддержки всестороннего развития личности детей, не посещающих дошкольные организации, в республике функционируют 1046 консультационных пунктов для родителей. Для обеспечения преемственности семейного и общественного воспитания в рамках Программы будет продолжено повсеместное открытие консультационных пунктов для родителей.
Послание Президента нашей страны к народу предусматривает воспитание человека нового формата с новой культурой и миссией, владеющего тремя языками (государственным, русским, как языком межнационального согласия и общения, иностранным языком).
В 1867 (59,6 %) детских садах и 3780 (69,2 %) мини-центрах с общим контингентом 340,4 тысяч детей воспитательно-образовательный процесс осуществляется на казахском языке.
В 310 (9,9 %) детских садах и 1682 (29,8 %) мини-центрах воспитываются 92,1 тысяч детей на русском языке, в 948 (30,3 %) детских садах – 211,5 тысяч детей на русском и казахском языках, 267 детей в 3 (0,1 %) детских садах – на узбекском языке.
Возросший статус государственного языка способствует росту числа детей некоренной национальности в дошкольных организациях с казахским языком воспитания и обучения. Сегодня в них воспитывается более 93 тысячи детей русской и других национальностей.
Обучение казахскому языку в детских садах входит в учебный план и является обязательным. В штате дошкольных организаций имеются преподаватели казахского языка.
Обучение государственному языку осуществляется в разных видах детской деятельности и разных формах работы таких, как игры, тренинги, экскурсии, праздники и развлечения, а также посредством использования аудио, видеоматериалов, наглядных пособий, настольных игр.
В дошкольных организациях подобран и систематизирован дидактический, наглядно-иллюстративный материал по всем видам и направлениям детской деятельности.
Принятие стратегически важных документов: ГПРО на 2011 – 2020 годы и Программы «Балапан» на 2010 – 2020 годы стимулировало население на возможность получения дошкольных услуг и мотивировало людей к активной подаче заявлений на получение мест в дошкольных организациях.
Так наибольший уровень очередности с тенденцией увеличения сохраняется в Южно-Казахстанской (2010 год – 40,5 тыс., 2012 год – 53,5 тыс. заявлений), в Алматинской (2010 год – 16,4 тыс., 2012 год – 22,6 тыс. заявлений) областях и городах Алматы (2010 год – 30,4 тыс., 2012 год – 48 тыс. заявлений), Астане (2010 год – 39 тыс., 2012 год – 68 тыс. заявлений).
Министерством немаловажное значение отведено функционированию ГЧП, что позволило повысить привлекательность сектора дошкольного образования для субъектов малого и среднего предпринимательства.
В настоящее время в целях решения проблемы дефицита мест в детских садах на стадии планирования находятся три концессионных проекта в сфере образования:
1) строительство и эксплуатация шести детских садов в г. Усть-Каменогорске (на стадии разработки технико-экономического обоснования (далее – ТЭО) концессионного проекта) на 1640 мест и строительство и эксплуатация пяти детских садов в г. Семей (на стадии разработки ТЭО концессионного проекта) на 1290 мест;
2) строительство и эксплуатация четырех детских садов в г. Темиртау Карагандинской области (на стадии конкурсных процедур) на 1 240 мест;
3) строительство и эксплуатация шести детских садов в г. Астане (на стадии разработки инвестиционное предложение) на 1 440 мест.
Кроме того, в целях усовершенствования механизма размещения государственного заказа Министерством принят приказ исполняющего обязанности Министра образования и науки Республики Казахстан от 4 мая 2012 года № 198 «Об утверждении Правил размещения государственного образовательного заказа на дошкольное воспитание и обучение, подготовку специалистов с техническим и профессиональным, послесредним, высшим и после вузовским образованием, а также на подготовительные отделения высших учебных заведений». При этом согласно статье 6 Закона Республики Казахстан «Об образовании» от 27 июля 2007 года размер госзаказа устанавливается местными исполнительными органами.
Наряду с этим согласно постановлению Правительства Республики Казахстан от 17 мая 2013 года № 499 «Типовые правила деятельности дошкольных организаций» с родителей взимается 100 % плата только за питание.
Актуальным остается вопрос улучшения материально-технической базы дошкольных организаций. В республике функционирует 8590 дошкольных организаций, в том числе 3128 детских садов, из них в приспособленных зданиях расположены 1115 (35,6 %).
При открытии детских садов в приспособленных зданиях создаются все условия согласно постановлению Правительства Республики Казахстан от 30 декабря 2011 года № 1684 «Санитарно-эпидемиологическим требованиям к объектам воспитания и образования детей и подростков». Это позволило уменьшить количество детских садов без горячей воды в сравнении с 2011 годом на 206 единиц, без канализации – на 38 единиц, с привозной водой – на 141 единицу, с печным отоплением – на 26 единиц. Кроме того количество аварийных детских садов уменьшено на 7 единиц, и сегодня их количество составляет 3 единицы.
Дошкольные организации имеют спортивные залы, оснащенные традиционным и нетрадиционным оборудованием (шведские лестницы, гимнастические скамейки, тренажеры, степ-доски, массажеры) для развития двигательной активности.
В групповых комнатах детских садов оборудованы физкультурные уголки, где сосредоточен мелкий спортивный инвентарь, атрибутика к спортивным и подвижным играм.
Изучение инновационных проектов образовательных учреждений Финляндии по изменению пространства за счет трансформирования помещений позволило рационально использовать групповые помещения детских садов для создания развивающей среды для детей.
На территориях каждой дошкольной организации оборудованы игровые и спортивные площадки, где осуществляется двигательная и игровая деятельность детей, проводятся спортивные праздники и развлечения.
В современных условиях развитие системы дошкольного образования в значительной степени обусловлено тем, насколько эффективно осуществляется вопрос подготовки и переподготовки педагогических кадров.
По состоянию на 1 января 2013 года в дошкольных организациях республики трудятся 60422 (12957 – педагоги мини-центров) педагогов, в том числе молодых – 18387.
Образовательный уровень: 58 % имеют высшее образование, при этом специальное дошкольное – 21,2 %, среднее специальное – 37,9 %, в том числе дошкольное – 53 %.
Доля педагогов, прошедших курсы переподготовки, составила 26,1 %, в том числе заведующих дошкольных организаций – 760 человека, методистов – 873, 1447 – других специалистов.
Согласно Пошаговому плану ввода и открытия дошкольных организаций на 2014 – 2020 годы (далее – План) потребность в кадрах до 2020 года составит 25607 человек (воспитателей – 14 952, психологов – 2724, других специалистов – 4 894, руководителей – 3037), которая будет обеспечена за счет выпускников колледжей (8 097 чел.) и вузов (37 200 чел.).
Анализ обеспеченности действующих дошкольных организаций педагогами с дошкольным образованием показывает, что, в основном, педагоги имеют высшее педагогическое образование не по профилю. При этом данные педагоги имеют стаж работы 5 лет и более.
В АО «НЦПК «Өрлеу» до 2020 года планово будут охвачены краткосрочными курсами повышения квалификации 56 795 педагогов дошкольных организаций.
С учетом изложенного можно выделить сильные и слабые стороны.
Сильные стороны: реализация Программы позволит обеспечить полный охват детей 3-6 лет дошкольным образованием. Размещение государственного образовательного заказа в дошкольных организациях независимо от формы собственности продолжит вовлечение частного сектора в образовательную среду. Значительно расширится инклюзивное образование в дошкольных организациях (с 5 % до 15 %). Кроме того улучшится качество содержания дошкольного образования, в том числе и кадрового состава.
Слабые стороны: увеличение сети дошкольных организаций, в основном, за счет альтернативной сети (мини-центры, приспособление пустующих зданий под открытие дошкольных организаций, открытие дошкольных организаций на 1-х этажах жилых комплексов и т.д.), а не за счет строительства типовых детских садов.

4. Цели, задачи, целевые индикаторы и показатели
результатов реализации Программы

1. Цель Программы:

Удовлетворение потребности населения в качественных услугах организаций дошкольного воспитания и обучения.

2. Задачи Программы

Для достижения цели Программы необходимо решение следующих задач:
1) обеспечить до 2015 года 77,7 % детей дошкольного возраста дошкольным воспитанием и обучением, а до 2020 года – 100 %;
2) обеспечить до 2015 года полный охват детей 5–6-летнего возраста предшкольной подготовкой в организациях образования;
3) увеличить вариативную сеть дошкольных организаций с учетом демографической ситуации в республике и образовательных потребностей населения;
4) создать необходимые финансово-экономические условия для решения проблем дефицита дошкольных организаций;
5) осуществлять полное обеспечение дошкольных организаций квалифицированными кадрами и постоянное повышение их квалификации;
6) развивать инклюзивное образование (оснащение дошкольных организаций пандусами, подъездами, подъемниками и лифтами и др.);
7) обновить содержания воспитания и обучения за счет внедрения новых методик и технологий обучения.

3. Целевые индикаторы

Достижение цели Программы будет определяться посредством сопоставления и соизмерения промежуточных результатов с показателями по следующим индикаторам:
1) количество мест, дополнительно открываемых в системе дошкольного образования – 751 676;
2) охват детей дошкольного возраста дошкольным воспитанием и обучением – 100 %;
3) средний показатель наполняемости групп – 25 чел.;
4) охват предшкольной подготовкой детей 5–6 лет – 100 %;
5) доля педагогических работников с высшей и первой квалификационными категориями – 25 %;
6) доля дошкольных организаций с полиязычным обучением – 50 %;
7) доля дошкольных организаций, участвующих в конкурсе по защите детских инновационных проектов (проектная деятельность, шашки, шахматы, здоровьесберегающих технологии и т.д.) – 50 %;
8) доля дошкольных организаций, создавших условия для инклюзивного образования – 15 %;
9) доля педагогических работников, прошедших повышение квалификации – 50 %.

4. Показатели результатов реализации Программы

В 2010 году введены 89 723 места в дошкольных организациях, в
2011 – 2013 г.г. – 181545, в том числе: 2011 г.– 84657; 2012 г. – 58441.
Обеспечены организованным дошкольным воспитанием и обучением к 2013 году – 72 % от общего числа детей от 3 до 6 (7) лет, в том числе: 2010 г. – 55 %, 2011 г. – 65,4 %, 2012 г. – 71,5 %.
Снижен показатель средней наполняемости групп в дошкольных организациях до: в 2010 г. – 29 чел.; 2011 г. – 28 чел.; 2012 г. – 27 чел.; 2013 г. – 26 чел.
Обеспечена предшкольная подготовка к 2013 году 98 % детей 5-6-летнего возраста, в том числе: 2010 г. – 88,9 %, 2011 г. – 90,4 %, 2012 г. – 96 %.
Доля педагогических работников дошкольных организаций высшей и первой категорий возрастет до:
2010 г. – 23 %; 2011 г. – 24 %; 2012 г. – 24,5 %; 2013 г. – 24,8 % от общего числа педагогических работников.
В 2014 – 2020 годах будет введено 480 408 новых мест, в том числе: в 2014 г. – 56 249; 2015 г. – 48 834; 2016 г. – 47 363; 2017 г. – 41 941; 2018 г. – 44 581; 2019 г. – 52 415; 2020 г. – 189 025.
Будут обеспечены организованным дошкольным воспитанием и обучением к 2020 году 100 % от общего числа детей 3-6 (7) лет, в том числе: 2014 г. – 76,3 %, 2015 г. – 77,7 %, 2016 г. – 80,2 %, 2017 г. – 81,3 %, 2018 г. – 82,7 %; 2019 г. – 85 %.
Доля дошкольных организаций с полиязычным обучением составит к 2020 году 50 %: в том числе в 2014 г. – 10 %; 2015 г. – 15 %; 2016 г. – 20 %; 2017 г. – 25 %; 2018 г. – 30 %; 2019 г. – 35 %.
Доля дошкольных организаций, участвующих в конкурсе по защите детских инновационных проектов (проектная деятельность, шашки, шахматы, здоровьесберегающих технологии и т.д.), составит к 2020 году 50 %, в том числе в 2014 г. – 10,5 %; 2015 г. – 15,5 %; 2016 г. – 20,5 %; 2017 г. – 25,5 %; 2018 г. – 30,5 %; 2019 г. – 40,5 %.
Доля детей дошкольного возраста, охваченных инклюзивным образованием – 15 %, в том числе в 2014 г. – 7 %; 2015 г. – 8,5 %; 2016 г. – 9,5 %; 2017 г. – 10,5 %; 2018 г. – 12 %; 2019 г. – 13 %; 2020 г. – 15 %.
Доля педагогических работников, прошедших повышение квалификации к 2020 году – 50 %, в том числе в 2014 г. – 15,5 %; 2015 г. – 20,5 %; 2016 г. – 25,5 %; 2017 г. – 30,5 %; 2018 г. – 40 %; 2019 г. – 40,5 %.
Доля педагогических работников с высшей и первой квалификационными категориями к 2020 году – 50 %, в том числе в 2014 г. – 30 %; 2015 г. – 30,5 %; 2016 г. – 30,8 %; 2017 г. – 40 %; 2018 г. – 40,5 %; 2019 г. – 40,8 %.

5. Этапы реализации Программы

Реализация Программы осуществляется в следующие этапы:
1-й этап – 2010 год – достижение 55 % охвата детей дошкольным воспитанием и обучением;
2-й этап – 2011 год – 65,4 % охвата детей дошкольным воспитанием и обучением;
3-й этап – 2012 год – 71,5 % охвата детей дошкольным воспитанием и обучением;
4-й этап – 2013 год – 72 % охвата детей дошкольным воспитанием и обучением;
5-й этап – 2014 – 2016 годы с достижением 80,2 % охвата детей дошкольным воспитанием и обучением;
6-й этап – 2017 – 2018 годы – 82,7 % охвата детей дошкольным воспитанием и обучением;
7-й этап – 2019 – 2020 годы – 100 % охвата детей дошкольным воспитанием и обучением.
Проблему обеспечения детей дошкольного возраста качественным воспитанием и обучением необходимо решать путем:
1) строительства детских садов за счет местного бюджета и привлечения частных инвестиций;
2) открытия мини-центров, передачи и выкупа ранее приватизированных детских садов в установленном законодательством порядке, стимулирования открытия частных детских садов путем размещения дополнительного государственного образовательного заказа в дошкольных организациях образования независимо от формы собственности;
3) использования первых этажей жилых комплексов для открытия дошкольных организаций;
4) предоставления возможностей для получения всеми детьми 5-6-летнего возраста предшкольной подготовки;
5) обновления общеобразовательных учебных программ и усовершенствования Государственного общеобязательного стандарта дошкольного воспитания и обучения Республики Казахстан;
6) внедрения общеобразовательной программы «Развитие триединства языков в дошкольных организациях» и использования технологии «Сөйлейтін қалам «Зерек»;
7) создания условий в дошкольных организациях (пандусы, подъемники, лифты и т.д., а также укомплектование специалистами-дефектологами) для инклюзивного образования;
8) применения педагогами дошкольных организаций методики проектной деятельности, способствующей развитию у детей исследовательских навыков и умений участвовать в различных конкурсах;
9) повышения квалификации и переподготовки педагогических кадров дошкольных организаций образования;
10) повышения роли консультационных пунктов, координационных и попечительских советов для улучшения взаимодействия дошкольных организаций с родительской общественностью.
В течение всего периода реализации Программы местными исполнительными органами будут созданы и открыты дошкольные организации в рамках государственно-частного партнерства и региональных программ развития территорий.
Также акиматы должны принимать все необходимые меры по высвобождению зданий бывших детских садов, занятых подведомственными центральным и местным исполнительным органам учреждениями, для открытия в них дошкольных организаций.
Один из эффективных путей решения проблем дефицита дошкольных организаций – размещение государственного образовательного заказа в дошкольных организациях независимо от форм собственности.
Размещение государственного заказа в дошкольных организациях осуществляется согласно Правилам размещения государственного образовательного заказа на дошкольное воспитание и обучение, подготовку специалистов с техническим и профессиональным, послесредним, высшим и после вузовским образованием, а также на подготовительные отделения высших учебных заведений.
Размер государственного образовательного заказа в расчете на одного ребенка и размер максимальной родительской платы для детей, получающих услуги по государственному образовательному заказу, устанавливается ежегодно решением акима района, города и городов республиканского значения.
В 2010 – 2013 годах реализация мероприятий, предусмотренных Программой, позволила к 297288 местам в 2003 детских садах и 75872 в 2969 мини-центрах открыть дополнительно 271 268 мест, в 2014 – 2020 годах позволит открыть 480 408 мест.

Количество вводимых мест за счет размещения
государственного образовательного заказа и строительства
дошкольных организаций в 2010 – 2014 годах

№	Наимено- вание облас- тей, горо- дов	2010 г.		2011 г.		2012 г.		2013 г.		2014 г.		итого		всего
		Коли- чество вводи- мых мест по гос- заказу	Коли- чество вводи- мых мест за счет строи- тельства	Коли- чество вводи- мых мест по гос- заказу	Коли- чество вводи- мых мест за счет строи- тельства	Коли- чество вводи- мых мест по гос- заказу	Коли- чество вводи- мых мест за счет строи- тельства	Коли- чество вводи- мых мест по гос- заказу	Коли- чество вводи- мых мест за счет строи- тельства	Коли- чество вводи- мых мест по гос- заказу	Коли- чество вводи- мых мест за счет строи- тельства	Коли- чество вводи- мых мест по гос- заказу	Коли- чество вводи- мых мест за счет строи- тельства	Коли- чество мест
1	Акмолинская	3785	0	3550	460	1580		2180		1710		12805	460	13265
2	Актюбинская	3779	0	3175	320	2320		2695		2100		14069	320	14389
3	Алматинская	12340	0	9900	640	11115		2270		1250		36875	640	37515
4	Атырауская	5425	0	2615	560	4050		1070		1300		14460	560	15020
5	Восточно- Казахстанская	5865	0	3710	420	2355		3115		2310		17355	420	17775
6	Жамбылская	6355	0	3115	1880	2365	840	2010		2085		15930	2720	18650
7	Западно- Казахстанская	3064	0	1905	600	3885		3542		2240		14636	600	15236
8	Карагандинская	4303	0	8095	640	3145		0		0		15543	640	16183
9	Костанайская	837	0	2875	0	2070		1715		1530		9027	0	9027
10	Кызылординская	2415	0	281	1440	2100	320	0		0		4795	1760	6555
11	Мангистауская	5981	0	2705	280	3205		2870		2370		17131	280	17411
12	Павлодарская	8156	0	2750	560	520		120		110		11656	560	12216
13	Северо- Казахстанская	5968	0	2722	880	280		0		0		8970	880	9850
14	Южно- Казахстанская	9035	0	10260	65660	7071		7600	2160	7315	960	41281	9680	50961
15	г. Алматы	4140	0	1750	640	1180	2400	2220		840	1560	10130	4600	14730
16	г. Астана	8275	0	9370	0	5400	2240	3200	1680	0	1680	26245	5600	31845
	Всего	89723	0	68777	15880	52641	5800	34607	3840	25160	4200	270908	29720	300628

Количество мест согласно Пошаговому плану ввода и
открытия дошкольных организаций на 2014 – 2020 годы

№	Наиме- нование области	*2014 год		2015 год		2016 год		2017 год		2018 год		2019 год		2020 год		Всего		Итого
		Коли- чество вводи- мых мест по гос- заказу	Коли- чество вводи- мых мест за счет строи- тель- ства	Коли- чество вводи- мых мест по гос- заказу	Коли- чество вводи- мых мест за счет строи- тель- ства	Коли- чество вводи- мых мест по гос- заказу	Коли- чество вводи- мых мест за счет строи- тель- ства	Коли- чество вводи- мых мест по гос- заказу	Коли- чество вводи- мых мест за счет строи- тель- ства	кол-во вводи- мых мест по гос- заказу	Коли- чество вводи- мых мест за счет строи- тель- ства	Коли- чество вводи- мых мест по гос- заказу	Коли- чество вводи- мых мест за счет строи- тель- ства	Коли- чество вводи- мых мест по гос- заказу	Коли- чество вводи- мых мест за счет строи- тель- ства	Коли- чество вводи- мых мест по гос- заказу	Коли- чество вводи- мых мест за счет строи- тель- ства	Коли- чество мест
1	Акмолинская	2550	0	2730	0	3052	1200	0	2307	0	3196	0	3774	0	610	8332	11087	19419
2	Актюбинская	2380	640	2470	0	1725	1720	0	2103	0	1195	0	3145	0	5165	6575	13968	20543
3	Алматинская	4485	1200	4065	880	3230	0	0	3590	0	2410	0	2950	5865	14236	17645	25266	42911
4	Атырауская	115	1960	420	0	1510	560	0	1294	0	1760	0	2490	0	2880	2045	10944	12989
5	ВКО	2697	280	3700	0	1749	0	0	2131	0	1215	0	2685	0	7335	8146	13646	21792
6	Жамбылская	1970	1400	1190	0	1805	0	0	2320	0	2685	0	5825	0	8413	4965	20643	25608
7	ЗКО	1395	360	3110	320	3350	500	0	4545	0	5575	0	4985	0	5465	7855	21750	29605
8	Карагандинская	1715	470	635	0	285	1560	0	140	0	310	0	25	0	4765	2635	7270	9905
9	Кызылординская	2215	1120	1840	0	2115	0	0	2185	0	1760	0	1595	0	2127	6170	8787	14957
10	Костанайская	1763	0	1013	1120	1370	1270	0	835	0	915	0	640	0	965	4146	5745	9891
11	Мангыстауская	4820	280	3120	2840	2490	560	0	2850	0	4395	0	4050	0	1960	10430	16935	27365
12	Павлодарская	2340	0	2200	0	2775	0	0	2710	0	3290	0	3595	0	2870	7315	12465	19780
13	СКО	1375	0	730	0	1385	280	0	1170	0	1070	0	935	0	875	3490	4330	7820
14	ЮКО	11109	2320	9911	0	8642	0	0	9431	0	8605	0	8331	35141	7097	64803	35784	100587
15	г. Алматы	2190	0	2170	0	1985	0	1990	0	4540	0	5330	0	4970	23586	23175	23586	46761
16	г. Астана	1900	1200	1890	2480	2245	0	2340	0	1660	0	2060	0	4120	50580	16215	54260	70475
	ИТОГО	45019	11230	41194	7640	39713	7650	4330	37611	6200	38381	7390	45025	50096	138929	193942	286466	480408

Всего к 2020 году дошкольным воспитанием и обучением будет обеспечено 1 060 957 детей.
*Показатели 2014 года, утвержденные в 2010 году (ППРК № 488 от 28 мая 2010 г.), пересмотрены с учетом демографического роста и миграционных процессов.

6. Необходимые ресурсы

На реализацию Программы будут использованы бюджетные средства, а также использован механизм государственно-частного партнерства.
Финансовые затраты, связанные с реализацией Программы в
2010 – 2013 годы:

Годы	Государственный бюджет (млн. тг.)	Республиканский бюджет (млн. тг.)	Местный бюджет (млн. тг.)
всего	165 940	162 920,5	3 019,5
2010	21 523,0	19 678,0	1 845,0
2011	58 346,7	57 558,7	788,0
2012	41 234,7	41 095,2	139,5
2013	44 835,6	44 588,6	247,0

В рамках указанных средств введено дополнительно на размещение государственного образовательного заказа 245 748 мест в дошкольных организациях образования на сумму 36 075,4 млн. тенге за счет средств республиканского бюджета.
Для введенных дополнительных мест переподготовлены 6 945 педагогических работников дошкольных организаций.
В целях ликвидации дефицита мест в дошкольных организациях образования необходимо строительство детских садов.
Проанализировав данные за 2010 год по регионам, отмечено, что наибольший дефицит мест с учетом дополнительно вводимых мест сохранился в следующих регионах: Алматинской, Жамбылской, Кызылординской, Южно-Казахстанской областях, городах Алматы и Астане.
В указанных регионах предложено построить 82 детских сада на 18 360 мест на общую сумму 40,7 млрд. тенге:
из средств республиканского бюджета 39,3 млн.тенге;
с софинансированием из местных бюджетов 1,4 млрд. тенге.
Финансовые затраты, связанные с реализацией Программы на 2014 – 2020 годы:

Годы	Общий бюджет (млн. тг.)	Республиканский бюджет (млн. тг.)		Местный бюджет (млн. тг.)
2014-2020	190 536	14 781,3	26 461,2	125 776	23 517,5
		Строительство	Госзаказ	Строительство	Госзаказ
2014	32 615	9633,7	6 217,5	13 326	3 437,8
2015	25 976,5	3570,6	5 399	14 100	2 907
2016	25 476,4	1 577	3 963,6	16 150	3 785,8
2017*	22 632	0	3 212,4	16 700	2 719,5
2018*	27 909,6	0	3 539	21 600	2 770,7
2019*	30 099	0	4 129,8	22 600	3 369,1
2020*	25 827,6	0	0	21 300	4 527,6

* Объемы финансирования Программы в 2014 – 2020 годы будут ежегодно уточняться при утверждении республиканского и местных бюджетов на соответствующий финансовый год.

7. План реализации Программы «Балапан»

№ п/п	Наименование мероприятий	Ответственные исполнители	Форма завершения	Сроки исполнения	Предполагаемые расходы (млн. тенге)	Источник финансирования
1	2	3	4	5	6	7
1	Заключение соглашений о размещении дополнительного государственного образовательного заказа между акиматами областей, г.г. Астаны, Алматы и МОН РК	МОН РК акимы областей, г.г. Астаны, Алматы	Информация в МОН РК	Июль январь 2010 – 2020 г.г.	Не требуется
2	Заключение договоров о выполнении государственного образовательного заказа между местными исполнительными органами и дошкольными организациями	акимы областей, г.г. Астаны, Алматы, МОН РК	Информация в МОН РК	Июль январь 2010 – 2020 г.г.	Не требуется
3	Обеспечение ввода дополнительных мест в дошкольных организациях образования за счет размещения государственного образовательного заказа, в том числе: за счет республиканского бюджета:	акимы областей, г.г. Астаны, Алматы, МОН РК	Информация МОН РК в Правительство РК	Ежегодно июль январь
	в 2010 году – 89 723; в 2011 году – 68 777; в 2012 году – 52 641; в 2013 году – 34 607; в 2014 году – 32874; в 2015 году – 28546; в 2016 году – 20957; в 2017 году – 22521; в 2018 году – 24295; в 2019 году – 28546;				8 549,5 12 133,6 9 286,9 6 105,4 6 217,5 5 399 3 963,6 3 212,4 3 539 4 129,8	РБ РБ РБ РБ РБ РБ РБ РБ РБ РБ
	за счет местных бюджетов:
	в 2014 году – 23375; в 2015 году – 20288; в 2016 году – 26406; в 2017 году – 19420; в 2018 году – 20286; в 2019 году – 23869; в 2020 году – 33057				3 437,8 2 907,0 3 785,8 2 719,5 2 770,7 3 369,1 4 527,6	МБ МБ МБ МБ МБ МБ МБ
4	Строительство объектов дошкольного образования, в том числе: в 2010 году начало строительства 39 объектов на 10 940 мест;	МОН РК, акимы областей, г.г. Астаны, Алматы	Информация МОН РК в Правительство РК	Ежегодно июль январь	10 661,6 1 845,0	РБ МБ
	2011 г. – 56 объектов на 15 460 мест;				36 535,4 788,0	РБ МБ
	2012 г. - 32 объекта на 5 800 мест;				10 923,0 139,5	РБ МБ
	2013 г. – 14 объектов на 3 840 мест;				8 513,2 247,0	РБ МБ
	в 2014 году – 32 объекта; в 2015 году – 6 объектов; в 2016 году – 6 объектов; в 2017 – 2020 г.г. – 0.				9 633,7 3 570,6 1 577 0	РБ РБ РБ
5	Передача и выкуп ранее приватизированных объектов	акимы областей, г.г. Астаны, Алматы, МОН РК	Информация МОН РК в Правительство РК	2010 – 2020 г.г.		МБ
6	Открытие мини-центров всех видов форм собственности	акимы областей, г.г. Астаны, Алматы, МОН РК	Информация МОН РК в Правительство РК	2010 – 2020 г.г.		МБ
7	Открытие дошкольных организаций на 1-х этажах жилых домов	акимы областей, г.г. Астаны, Алматы, МОН РК	Информация МОН РК в Правительство РК	2010 – 2020 г.г.		МБ
8	Реализация государственно-частного партнерства в регионах по развитию сети частных дошкольных организаций	акимы областей, г.г. Астаны, Алматы, МОН РК	Информация МОН РК в Правительство	2010 – 2020 г.г.
9	Высвобождение государственными юридическими лицами, занимаемых ими зданий бывших детских садов для создания дошкольных организаций	акимы областей, г.г. Астаны, Алматы, ЦИО МОН РК	Информация МОН РК в Правительство РК	2010 – 2020 г.г.		МБ
10	Обеспечение повышения квалификации и переподготовки педагогических работников для дошкольных организаций образования, в том числе:	акимы областей, г.г. Астаны, Алматы, МОН РК, МТСЗН РК	Информация МОН РК в Правительство РК
	в 2010 году – 3 213; в 2011 году – 2 341; в 2012 году – 1 391; в 2014 году – 5421; в 2015 году – 7716; в 2016 году – 8090			2010 г. 2011 г. 2012 г. 2014 г. 2015 г. 2016 г.	466,8 340,1 202,1 189735 276310 295123	РБ РБ РБ РБ РБ РБ
11	Мониторинг очередности в дошкольные организации	акимы областей, г.г. Астаны, Алматы, МОН РК	Информация МОН РК в Правительство РК	Ежегодно июль январь	Не требуется
12	Информационное сопровождение в местных СМИ мероприятий по размещению государственного заказа в дошкольных организациях	акиматы областей, г.г. Астаны, Алматы	Информация в МОН РК	Ежегодно июль январь	Не требуется
13	Разработка и издание справочника работника дошкольной организации	МОН РК, РЦ «Дошкольное детство»	Справочник	2010 г.	Не требуется
14	Создание консультационных пунктов для родителей при методических объединениях дошкольных организаций	акиматы областей, г.г. Астаны, Алматы	Информация в МОН РК	Ежегодно июль январь		МБ
15	Разработка и утверждение программы подготовки гувернеров-нянь	МОН РК, РЦ «Дошкольное детство»	Информация МОН РК в Правительство РК	2011 г.	Не требуется
16	Создание условий для инклюзивного образования (пандусы, подъезды, подъемники, лифты)	Акимы областей, г.г. Астаны, Алматы, МОН РК	Информация МОН РК в Правительство	2014 – 2020 г.г июль январь		МБ

Примечание: расшифровка аббревиатур:

МОН РК - Министерство образования и науки Республики Казахстан;
МТСЗН РК - Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан;
МЭБП РК - Министерство экономики и бюджетного планирования Республики Казахстан;
РБ - республиканский бюджет;
МБ - местный бюджет;
ЦИО - центральные исполнительные органы;
СМИ - средства массовой информации;
РЦ - республиканский центр;
НЦПК - Национальный центр повышения квалификации;
УМК - учебно-методический комплекс.

Балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтамасыз ету жөніндегі 2010 - 2020 жылдарға арналған "Балапан" бағдарламасын бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2010 жылғы 28 мамырдағы № 488 Қаулысы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 21 қазандағы № 1119 қаулысымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Үкіметінің 21.10.2014 № 1119 қаулысымен.

Ескерту. Қаулының тақырыбы жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 20.12.2013 № 1377 қаулысымен.

Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 29 қаңтардағы «Жаңа онжылдық - жаңа экономикалық өрлеу - Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» атты Қазақстан халқына Жолдауын және «Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары туралы» Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 1 ақпандағы № 922 Жарлығын іске асыру мақсатында Қазақстан Республикасының Үкіметі ҚАУЛЫ ЕТЕДІ:
1. Қоса беріліп отырған Балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтамасыз ету жөніндегі 2010 – 2020 жылдарға арналған «Балапан» бағдарламасы бекітілсін.
Ескерту. 1-тармақ жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 20.12.2013 № 1377 қаулысымен.
2. Осы қаулы қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Премьер-Министрі К. Мәсімов

Қазақстан Республикасы
Үкіметінің
2010 жылғы 28 мамырдағы
№ 488 қаулысымен
бекітілген

Балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтамасыз
ету жөніндегі 2010 – 2020 жылдарға арналған
«Балапан» бағдарламасы

Ескерту. Бағдарлама жаңа редакцияда - ҚР Үкіметінің 20.12.2013 № 1377 қаулысымен.

1. «Балапан» бағдарламасының
ПАСПОРТЫ

Атауы	Балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтамасыз ету жөніндегі 2010 – 2020 жылдарға арналған «Балапан» бағдарламасы
Әзірлеу үшін негіздеме	Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 29 қаңтардағы «Жаңа онжылдық – Жаңа экономикалық өрлеу – Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» атты Қазақстан халқына Жолдауы; Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 1 қаңтардағы № 922 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспары; Мемлекет басшысының 2012 жылғы 14 желтоқсандағы «Қазақстан – 2050 стратегиясы»: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауы
Негізгі әзірлеуші	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі
Негізгі орындаушылар	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі; облыстардың, Астана және Алматы қалаларының әкімдері; Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі; Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі; Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі; Қазақстан Республикасы Өңірлік даму министрлігі; «Өрлеу» біліктілікті арттыру ұлттық орталығы» акционерлік қоғамы
Бағдарламаның мақсаты	Халықтың мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ұйымдарының сапалы көрсетілетін қызметтеріне қажеттілігін қанағаттандыру
Бағдарламаның міндеттері	2015 жылға дейін мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен мектепке дейінгі жастағы балалардың 77 %-ының, ал 2020 жылға дейін – 100 %-ының қамтылуын қамтамасыз ету; 2015 жылға дейін 5-6 жастағы балаларды мектепалды даярлықпен толық қамтуды қамтамасыз ету; республикадағы демографиялық жағдайды және халықтың білім алуға деген қажеттілігін ескере отырып, мектепке дейінгі ұйымдардың вариативті желісін арттыру; мектепке дейінгі ұйымдардың тапшылығы проблемаларын шешу үшін қажетті қаржылық-экономикалық жағдайлар жасау; мектепке дейінгі ұйымдарды білікті кадрлармен толық қамтамасыз етуді және олардың біліктілігін тұрақты түрде арттыруды жүзеге асыру; инклюзивті білім беруді дамыту (мектепке дейінгі ұйымдарды пандустармен, кіреберістермен, көтергіштермен және жеделсатылармен және т.б. жарақтандыру); оқытудың жаңа әдістемелері мен технологияларын енгізу есебінен тәрбиелеу мен оқыту мазмұнын жаңарту
Бағдарламаның іске асырылу мерзімі және кезеңдері	2010 – 2020 жылдар I кезең – 2010 ж. II кезең – 2011 ж. III кезең – 2012 ж. IV кезең – 2013 ж. V кезең – 2014 ж. – 2016 ж. VI кезең – 2017 ж. – 2018 ж. VII кезең – 2019 ж. – 2020 ж.
Нысаналы индикаторлар	2010 – 2013 жылдар 1) мектепке дейінгі білім жүйесінде қосымша ашылған орындар саны – 271 268 орын; 2) мектепке дейінгі жастағы балаларды мектепке дейінгі біліммен қамту – 71,5 %; 3) топтар толымдылығының орташа көрсеткіші – 25 бала; 4) 5-6 жастағы балаларды мектепалды даярлықпен қамту – 97 %; 5) бірінші және жоғары білікті санаттағы педагог қызметкерлер үлесі – 25 %. 2014 – 2020 жылдар 1) мектепке дейінгі білім жүйесінде қосымша ашылған жаңа орындар саны – 480 408 орын; 2) балаларды мектепке дейінгі біліммен қамту – 100 %; 3) көптілде оқытатын мектепке дейінгі ұйымдардың үлесі – 50 %; 3) балалардың инновациялық жобаларын қорғау бойынша конкурсқа қатысатын мектепке дейінгі ұйымдардың үлесі (жобалау қызметі, денсаулық сақтайтын технологиялар және т.с.с.) – 50 %; 4) инклюзивтік білім беру үшін жағдай жасаған мектепке дейінгі ұйымдардың үлесі – 15 %; 5) біліктілікті арттырудан өткен педагог қызметкерлердің үлесі – 50 %
Қаржыландыру көлемі мен көздері	Бағдарламаны 2011 – 2013 жылдары іске асыру жөніндегі іс-шараларды қаржыландыру көлемі 165 940 млн. теңгені құрайды, оның ішінде: республикалық бюджет есебінен – 162 920,5 млн. теңге; жергілікті бюджеттер есебінен – 3 019,5 млн. теңге. Бағдарламаны 2014 – 2020 жылдары іске асыру жөніндегі іс-шараларды қаржыландыру көлемі 190 млрд. 536 млн. теңгені құрайды, оның ішінде: республикалық бюджет есебінен – 41 млрд. 242 млн. теңге; жергілікті бюджет есебінен – 149 млрд. 294 млн. теңге

2. Кіріспе

Балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтамасыз ету жөніндегі 2010 – 2020 жылдарға арналған «Балапан» бағдарламасы (бұдан әрі – Бағдарлама) Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 29 қаңтардағы «Жаңа онжылдық – Жаңа экономикалық өрлеу – Қазақстанның жаңа мүмкіндіктері» атты Қазақстан халқына Жолдауын және Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 1 қаңтардағы № 922 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасының 2020 жылға дейінгі Стратегиялық даму жоспарына, Мемлекет басшысының 2012 жылғы 14 желтоқсандағы «Қазақстан – 2050 стратегиясы»: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауына сәйкес әзірленген.
Тәуелсіздікке қол жеткізгенге дейін Қазақстанда Орталық Азиядағы ең үздік мектепке дейінгі білім жүйесі болды, ол 7 жасқа дейінгі балалардың шамамен 70 %-ын қамтыды.
1991 жылы 8743 балабақша болды, олардың жартысынан астамы (4868) «оңтайландыру» кезеңінде жекешелендірілген, бір бөлігі бос қалған, қираған. Тұтастай алғанда, 2000 жылға дейін республикадағы балабақшалар саны 1144-ке дейін азайды.
Тәуелсіздік жылдарында республиканың мектепке дейінгі білім жүйесі қайта жандана бастады: балабақшалар саны өсуде, мектепке дейінгі жастағы балаларға арналған ұйымдардың жаңа түрлері құрылуда.
2007 жылдан бастап 2009 жылдар кезеңінде 142,1 мың орындық 2557 мектепке дейінгі ұйым ашылды, оның ішінде 75 мың орындық 612 балабақша.
2009 жылы 4972 мектепке дейінгі ұйым жұмыс істеді, олардың 2003-і балабақша. Балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамту 373 160 адамды немесе мектепке дейінгі балалар санының 38,7 %-ын құраған.
Сонымен қатар, мектепке дейінгі ұйымдардан орын алу кезегінде 260 мыңнан астам бала тұрған, оның ішінде 147 084 мыңы – жасы 3-тен 6 жасқа дейінгі балалар.
Елдегі демографиялық процестер – республикадағы мектепке дейінгі ұйымдардан орын алу кезегінің өсуін айқындайтын факторлардың бірі; 2008 жылдан бастап балабақшалардан орын күтушілер саны 20,8 мың балаға өсті.
Қазақстанда соңғы 20 жылда бала тууды талдау барысы: 1990 – 1999 жылдарда туудың төмендегенін, ал 2000 – 2013 жылдары бала туу орташа есеппен 13 мың адамға артқанын көрсетті, кейіннен ол мектепке дейінгі ұйымдардан орын алу кезегінің жылына 5–7 %-ға артуына негіз болды.
Бағдарлама елдегі мектепке дейінгі ұйымдардың тапшылығы деңгейін төмендету жөніндегі түбегейлі шаралар қабылдауды, мектепке дейінгі білім беру қызметінің сапасын арттыруды қамтамасыз етеді.
2012 жылғы «Қазақстан – 2050 стратегиясы»: қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауында (бұдан әрі – Жолдау) Қазақстанның Мемлекет басшысы 2020 жылға қарай балаларды мектепке дейінгі ұйымдармен 100 % қамтуды қамтамасыз ету міндетін алға қойды, осыған байланысты «Балапан» бағдарламасын іске асыру мерзімін 2020 жылға дейін ұзарту және мектепке дейінгі білім берудің жаңа әдістерін әзірлеу тапсырылды.
Қазақстан балаларының мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытуға құқығы мынадай мектепке дейінгі ұйымдардың әртүрлі үлгілерімен және түрлерімен қамтамасыз етіледі:
1) бөбекжай;
2) балабақша;
3) отбасылық бөбекжай;
4) санаторлық бөбекжай;
5) «мектеп-балабақша» кешені;
6) мектепке дейінгі шағын орталық.
Бағдарламаны іске асырудың үш жылында мектепке дейінгі ұйымдар саны жеке меншік балабақшалар салу, ашу және бұрын жекешелендірілген балабақша ғимараттарын қайтару, бос тұрғандарын ыңғайластыру және тұрғын үй кешендерінің 1-ші қабаттарында ашу сияқты қолданысқа берудің басқа да тәсілдері есебінен 288,3 мың орындық 4 мыңнан астам бірлікке (1211 балабақша мен 2811 шағын орталық) көбейді.
Жергілікті атқарушы органдардың деректері бойынша 2012 жылы балаларды мектепке дейінгі тәрбиелеумен және оқытумен қамту 71,5 %-ды құрады.
Осындай нәтижелерге қол жеткізу үшін Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі (бұдан әрі – Министрлік) Қазақстанда мектепке дейінгі тәрбиелеу жүйесін дамыту мәселелерін нормативтік-құқықтық реттеу бойынша ауқымды жұмыс атқарды.
Сонымен қатар 2013 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша мектепке дейінгі ұйымдардан орын алу кезегінде 406 мыңнан астам бала тұр, оның ішінде 196,6 мыңы – жасы 3-тен 6 жасқа дейінгі балалар.
Бағдарлама балаларды мектепке дейінгі ұйымдармен толық қамтуды және мектепке дейінгі білім беру мазмұнының сапасын арттыруды қамтамасыз етеді, сондай-ақ 120 мыңнан астам (2014 ж. – 17,8 мың адам, 2015 ж. – 14,8 мың адам, 2016 ж. – 15,2 мың адам, 2017 ж. – 11,8 мың адам, 2018 ж. – 13 мың адам, 2019 ж. – 18,2 мың адам, 2020 ж. – 37,9 мың адам) адамның жұмыспен қамтылуына жәрдемдеседі.

3. Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту жүйесінің ағымдағы
жай-күйін талдау

Қазақстандағы заманауи қоғамдық-саяси және әлеуметтік-экономикалық жағдай баланың зияткерлік, жеке және дене дамуын қамтамасыз ету жүйесін тұрақты дамытуға ықпал етеді.
Азаматтарды, отбасын әлеуметтік қолдауды реттейтін заңнамалық база жетілдірілуде. Мектепке дейінгі балалық шақтың толық дамуын қамтамасыз ететін нормалар қабылданды.
Сөйлеу, ақыл-ой, эмоциялық-ерік саласы бұзылған және дамуында басқа да ерекшеліктері бар мектеп жасына дейінгі балаларды топтық және жеке психологиялық-педагогикалық қолдау бағдарламалары әзірленіп, сынақтан өткізілді.
Балабақшаға бармайтын балалар үшін мектеп жасына дейінгі балалардың үй жағдайларында дамуын қамтамасыз етуге бағытталған «Язык детской игры» атты білім беру курсы әзірленді.
Заманауи жағдайларда мектепке дейінгі білім беру жүйесінің дамуы педагог кадрларды даярлау және қайта даярлау мәселесі қаншалықты тиімді жүзеге асырылып жатқанына негізделген.
Республиканың мектепке дейінгі ұйымдарында Бағдарламаны іске асыру басталғанда 29,8 мың адам жұмыс істеді, оның ішінде жас педагог қызметкерлер – 8,3 мың (27,9 %).
Балабақшалардың педагог қызметкерлерінің білім беру деңгейі жақсару үрдісін көрсетуде: 54,4 %-ында жоғары білімі, 3,6 %-ында – аяқталмаған жоғары, 40,7 %-ында – арнайы орта, 1,3 %-ында – жалпы орта білімі бар.
Педагог қызметкерлердің орташа жасы – 35-40 жас.
25 жоғары оқу орнында және 31 техникалық және кәсіптік білім беретін оқу орнында (бұдан әрі – ТжКБ) «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту» мамандығы бойынша кадрлар даярлау жүзеге асырылады.
«Мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту» мамандығы бойынша ТжКБ бітірушілерінің саны өсуде. Айталық, 2006 жылы 349 маман, 2007 жылы 528, 2008 жылы 705, 2009 жылы 750 маман даярланды. 2010 – 2014 ж.ж. ТжКБ оқу орындарының бітірушілердің межеленген саны 5884 адам.
Мектепке дейінгі ұйымдардың барлық түлектері заңнамаға сәйкес медициналық қызмет көрсетумен қамтамасыз етілген. Мектепке дейінгі ұйымдарда 8-9 және одан да көп топтарға арналған медбикенің 1,5 ставкасы және диеталық бикенің 0,5 ставкасы көзделген. Баланың дене және психикалық денсаулығын сақтау мен нығайту жөніндегі міндеттерді орындайтын, физиотерапия кабинеттері бар ұйымдарда дәрігер лауазымының бір штат бірлігі көзделген.
2010 – 2014 жылдары медициналық колледждерді бітіретін медбикелердің межеленген саны 720 адам, бұл 2010 – 2014 жылдары мектеп жасына дейінгі оқушыларға медициналық қызмет көрсетуге арналған кадрларға қажеттілікті қанағаттандырады.
Бұдан басқа, шағын орталықтардағы, қысқа мерзімде болатын топтардағы мектеп жасына дейінгі балаларға медициналық қызмет көрсету медициналық-санитариялық алғашқы көмек көрсетудің (МСАК) аумақтық ұйымдарында жүзеге асырылатын болады.
Балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтуды арттыру үрдісі байқалуда: 2006 жылдан бастап аталған көрсеткіш 2010 жылы 27,6 %-дан 38,7 %-ға өсті.
Мемлекет мектепке дейінгі білім беру саласындағы жеке меншік жеткізушілердің көрсетілетін қызметтерін қолдау жөніндегі шаралар қабылдауда. Қызылорда, Жамбыл, Шығыс Қазақстан, Ақмола облыстарында мемлекеттік білім беру тапсырысын жеке меншік мектепке дейінгі ұйымдарда орналастыру практикасы бар.
Жергілікті атқарушы органдардың деректері бойынша 2010 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша еліміздегі 6770 елді мекеннің 4691-інде, немесе 69 %-ында мектепке дейінгі ұйымдар жоқ. Аталған факт білім беру ұйымдарын ашу үшін балалардың жоқтығымен немесе жеткіліксіздігімен түсіндіріледі.
2006 жылдан бастап мектепке дейінгі ұйымдардың бір түрі ретінде шағын орталықтар құрыла бастады және де 2010 жылы олардың саны 2969 бірлікке, ал контингенті 75 872 балаға жетті.
Бағдарламаны іске асыру басталғанда бес-алты жастағы 271 мыңнан астам бала жалпы білім беретін 6430 мектептің базасында 1271 балабақшада мектепалды даярлықпен қамтамасыз етілді.
Республикада мектепке дейінгі ұйымдарда мемлекеттік тілде, ал ұлттық топтардың шоғырланған жерде олардың ана тілдерінде тәрбиелеу мен оқыту қамтамасыз етіледі.
2010 жылы 940 (46,9 %) мектепке дейінгі ұйымда білім беру процесі қазақ тілінде, 260-ында (13 %) – орыс тілінде, 801-інде (40 %) – қазақ және орыс тілдерінде, 2-інде (0,1 %) – өзбек тілінде жүзеге асырылды.
Әлемдік тәжірибе мектепте оқуға дайындау үшін аса қолайлы жас баланың 3-тен 6 жасқа дейінгі даму кезеңі болып табылатынын көрсетті. Айталық, Францияда мектепке дейінгі білім міндетті болып табылмайды, бірақ жасы 3-тен 6 жасқа дейінгі барлық балалар балабақшаға барады. Германияда, Канадада, Венгрияда, Англияда жағдай осыған ұқсас. Данияда мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту құрылымы қазақстандыққа ұқсас: бөбекжай – бір жарым жастан 3 жасқа дейінгі, балабақшалар – 3 жастан бастап 6-7 жасқа дейінгі балалар үшін.
2010 жылы мектепке дейінгі ұйымға баратын барлық балалар санының – 89,7 %-ын 3-6 жастағы балалар, 10,3 %-ын 2-ден 3 жасқа дейінгі балалар құрады. Бұдан басқа, республикадағы 9 облыстың балабақшасында бөбекжай топтары жұмыс істеді, онда 2 жасқа дейінгі балалар тәрбиеленген. 2007 жылдан 2009 жылға дейін бөбекжай топтарына баратын балалар санының 1305-тен 942-ге дейін азайғандығы байқалды.
Елде мектепке дейінгі ұйымдардың жетіспеу проблемасы өзекті күйінде қалып отыр. Ұйымдастырылған мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуға қажеттілік барлық өңірлерде байқалды: Бағдарламаны іске асыру басталғанда 1-ден 6 жасқа дейінгі 260 мыңнан астам бала мектепке дейінгі ұйымға кезекке тұру үшін тіркелген. Балабақша топтарындағы тығыздық: 100 орынға орташа есеппен алғанда республика бойынша 111 адамнан келді.
2010 жылы мектепке дейінгі ұйымға орын алу үшін кезекке тіркелген 3-тен 6 жасқа дейінгі балалар саны 147084 адамды немесе балалардың жалпы санының 56,4 %-ын құрады.
Мектепке дейінгі білім беру жүйесінің негізгі басымдығы 3-6 жасқа дейінгі балаларды ұйымдастырылған тәрбиемен және оқумен қамту, балаларды оқу қызметіне сапалы дайындау үшін жағдайлар жасау болып табылады.
Бағдарламаны іске асыру барысында мақсатқа қол жеткізуге кедергі жасайтын демографиялық процестерге байланысты тәуекелдер туындауы мүмкін.
Демографиялық процестердің серпіні оң болған жағдайда, мектепке дейінгі ұйымдарға қажеттілік туындайтын немесе өсетін елді мекендердің саны ұлғаяды.
Тәуекел деңгейін азайту үшін балаларды қамту және мектепке дейінгі ұйымдар ашуды қаржыландыру үшін жыл сайынғы нақтылау кезінде Бағдарламада көрсетілген мектепке дейінгі ұйымдарға мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру және мемлекеттік-жекешелік әріптестік (бұдан әрі – МЖС) тетігін жандандыру қажет.
2013 жылғы 1 қаңтарда республикада 8590 мектепке дейінгі ұйым жұмыс істейді, оларға 644,3 мың адам барады.
Оның ішінде даму мүмкіндіктері шектеулі 43811 баланың 15244-і 39 арнайы балабақшада тәрбиелеумен қамтылған.
Балалардың мектепке дейінгі ұйымдармен қамтылуы 71,5 %-ды құрады.
Халықаралық тәжірибені ескере отырып (Германияда, Жапонияда балалар толық күн болмайтын мектепке дейінгі ұйымдар жұмыс істейді), сондай-ақ Бағдарлама шеңберінде мектепке дейінгі тәрбиелеумен және оқытумен кең ауқымда қамту мақсатында шағын орталықтар белсенді түрде ашылуда. Қазіргі уақытта мектепке дейінгі ұйымдар санын арттыру негізінен шағын орталықтар желісін (шағын орталықтар – 63,5 %, балабақшалар – 36,4 %) дамыту есебінен қамтамасыз етілген.
Бұл ретте жарты күн болатын шағын орталықтар саны басым. Тиісінше жарақтандырылған және толық күн болатын шағын орталықтар саны 2197 бірлікті құрайды (40,5 %). Шағын орталықтардың белсенді түрде ашылуы негізінен Шығыс Қазақстан (1160), Қостанай (4988), Солтүстік Қазақстан (505), Алматы (428) облыстарында байқалады.
Қазақстан Республикасының заңнамасында білім беру саласындағы халықаралық негіз қалаушы құжаттарға сәйкес даму мүмкіндігі шектеулі балалар үшін білімге тең құқықтар қағидаты көзделеді.
Бүгінде республикада инклюзивтік білім беру 2375 балаға арналған 166 балабақшада жүзеге асырылады, ол анықталған даму мүмкіндігі шектеулі балалардың жалпы санының 14 %-ын құрайды.
Бұдан басқа, даму мүмкіндігі шектеулі балаларға арналған 39 арнайы балабақша және жалпы мақсаттағы балабақшаларда 315 арнайы топ жұмыс істейді. Олардың контингенті балабақшаларда 4945 баланы, арнайы топтарда 5879 баланы құрайды.
Арнайы мектепке дейінгі ұйымдарға бару мүмкіндігі жоқ мүмкіндігі шектеулі балалар үшін оңалту орталықтарында, психологиялық-педагогикалық түзету кабинеттерінде (бұдан әрі – ППТК) түзету-педагогикалық қолдау көрсету көзделген.
Жұмыс істеп тұрған 129 ППТК-нің көпшілігі негізінен мектепке дейінгі жастағы балаларға қызмет көрсетеді.
Мектепке дейінгі білім беру жүйесінің мазмұнын жаңа негізде құру – өте жауапты әрі күрделі міндет. Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 23 тамыздағы № 1080 қаулысымен Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарты (бұдан әрі – МЖБС) және шет тілдерін оқытуды қамтитын Мектепке дейінгі білім берудің үлгілік оқу жоспарлары бекітілді.
МЖБС пен мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың оқу бағдарламалары мектепке дейінгі және бастауыш мектеп білімі арасындағы сабақтастық проблемаларын тиімді шешуге ықпал етеді.
Қазіргі таңда республикадағы мектепке дейінгі ұйымдарда 90-нан астам атауды қамтитын оқу-әдістемелік кешендері бар «Балбөбек», «Қайнар», «Алғашқы қадам», «Зерек бала», «Біз мектепке барамыз, «5-6 жастағы балаларды мектеп және 5-7 жастағы балаларды балабақша жағдайларында мектепалды даярлаудың жалпы білім беру бағдарламасы» пайдаланылады.
Мектепке дейінгі білім берудің шетелдік тәжірибесінің технологиялары пайдаланылады.
Мысалы, әр баланың даралығын дамыту негіз етіп алынған Монтессори технологиясы бойынша оқу материалдары. Н. Зайцевтің жүйесі бойынша оқыту балалардың оқу мен жазу дағдыларын меңгеруге көмектеседі. Баланың сезім аппараты арқылы Вальдорф педагогикасы (Штайнердің әдістемесі) дүниені табиғи жолмен тануын қамтамасыз етеді. Балаларды дамытуда Ф. Фребельдің текшелерін пайдалану баланы қарапайым геометриялық пішіндермен таныстыруға мүмкіндік береді.
Мектепке дейінгі білім беру мазмұнын жаңарту мақсатында мектепке дейінгі білім берудің халықаралық және үздік отандық тәжірибесіне талдау жүргізілді.
Бұл мынадай проблемаларды айқындауға мүмкіндік берді: балалармен жұмыста қолданылатын әдістер мен жұмыс нысандарының қазіргі заман талабына сәйкес келмеуі, мұнда балалардың танымдық қызығушылықтары, олардың білуге құмарлығы мен дербестігі ескерілмейді. Бұдан басқа мектепке дейінгі білім беруде технологияларды енгізуде жүйеліліктің жоқтығы анықталды. Осыған байланысты қолданыстағы бағдарламалардың, оқу-әдістемелік кешендердің мазмұны МЖБС талаптарына сәйкес қайта жаңарту талап етіледі.
Қазіргі уақытта «Алғашқы қадам», «Зерек бала», «Біз мектепке барамыз», «Мектепалды даярлықтың жалпы білім беру бағдарламасы» негізгі жалпы білім беретін оқу бағдарламаларының, сондай-ақ «Балбөбек», «Қайнар» және т.б. баламалы бағдарламалардың мазмұны жаңартылуда.
Қоғамымыздың барлық саласында болып жатқан жаһандық қайта құру мемлекетіміздің болашақтағы зияткерлік әлеуетін айқындайтын және оның өсіп-өркендеуіне жағдай жасайтын білім жүйесін де бейжай қалдырмады.
Халықаралық тәжірибе заманауи білім берудің өзекті міндеттерінің бірі мектепке дейінгі жастағы зияткерлік тұрғыдан дамыған балаларды анықтау, оқыту мен тәрбиелеу болып табылатынын көрсетеді.
Мәселен, Ресейде, Жапонияда, Финляндияда, АҚШ-та, Қытайда және т.б. дамыған елдерде әл-ауқаттың артуы ерте жастан бастап балалардың зияткерлік дамуына капитал салуымен байланысты. Осы мемлекеттердің бәрінде жаңа үлгідегі ұйымдардың желісі – мектепке дейінгі зияткерлік ұйымы арқылы іске асырылатын зияткер дамыған баланы тәрбиелеуде жаңа ақпараттық технологиялар мен ғылым жетістіктері пайдаланылады.
Балалардың жалпы және арнайы зияткерлік қабілеттері зияткерлік пен креативтілік арақатынасы тұрғысынан В.П. Зинченко, П.Я. Гальперина, А.Н. Леонтьева, М.А. Холодной, А.М. Матюшкина, Д.Б. Богоявленской, Б.М. Теплова, С.Д. Бирюкова, А.Н. Воронина, Л.А. Венгер және т.б. Ресей ғалымдарының еңбектерінде айқындалған.
Американдық психолог Брайан Дж. Кэрролл балалардың қабілеттерін зерделеу мен өлшеу кезінде олардың танымдық іс-әрекетіндегі орнын айқындау қажеттігін, яғни әрбір балаға оның жеке дамуы үшін жағдай жасау керектігін көрсетті.
Қазақстандық мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытуды дамытудың негізгі қағидаттары мен басымдықтары «Білім туралы» 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңында, Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 7 желтоқсандағы № 1118 Жарлығымен бекітілген Білім беруді дамытудың 2011 – 2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында (бұдан әрі – БДМБ), Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2012 жылғы 19 қаңтардағы № 131 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің 2011 – 2015 жылдарға арналған стратегиялық жоспарында айқындалған. Мектепке дейінгі деңгейді дамытудың маңыздылығы мен өзектілігін түсіне отырып, Экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы (бұдан әрі – ЭЫДҰ) жобасының шеңберінде балаларды ерте дамыту бойынша зерттеу жүргізілуде.
Қазіргі уақытта Министрлік жергілікті атқарушы органдармен бірлесіп, ерте жастағы балаларды дамытудың түрлі нысандарын дамыту жөнінде іс-шаралар жүргізуде:
1. Икемді режимдегі бөбекжай, бөбекжай-балабақша, шағын орталық желілерін кеңейту, жеке сектордағы күтіп-бағу мен қарау тобын, балаларды ерте жастан дамыту орталықтарын құру, сондай-ақ ведомстволық бағынысты денсаулық сақтау ұйымдарында ұйымдардың жаңа типтері мен түрлерін құру (санаторлық бөбекжай, балалы аналарға арналған профилакторийлер және т.б.).
2. Консультациялық пункттер желісін кеңейту, ата-аналарға арналған телехабар тарату арқылы ата-аналарды білім беру қызметтерімен қамтамасыз ету.
3. Ата-аналарды ағарту жөніндегі инновациялық технологиялар енгізу: үйрететін сайттар, қашықтықтан білім беру, отбасылардың интернет-ресурстарға қолжетімділін қамтамасыз ету.
4. Ерте жастағы балалармен жұмыс істеу үшін гувернер-мамандар дайындау, сондай-ақ кадрлар қайта біліктілік беру жөнінде оқыту курстарын ұйымдастыру.
5. Балалардың зияткерлік дамуы үшін (бесік жыры, ертегілер, аңыздар, эпостар және т.б.) адамгершілік-рухани құндылығы бар базамен қамтамасыз ету.
6. Балаларды ерте дамыту бойынша мектепке дейінгі білім беру жүйесінің мазмұнын бағдарламалық-әдістемелік жаңарту.
7. Жеке білім беру мен өз балаларының біліміне инвестицияларды пайдалану жөніндегі ата-аналардың қамқоршылық кеңестерін қолдау тетігін әзірлеу.
8. Балаларды ерте дамыту жөнінде іргелі және қолданбалы ғылыми-зерттеу жұмыстарын ұйымдастыру.
Мемлекет бала 3 жасқа толғанға дейін оны күтіп-бағу бойынша демалыс кезінде қызметкерлердің жұмыс орнын сақтай отырып, аналарға қолдау көрсетеді. 2014 жылғы 1 қаңтардан бастап Мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру қорынан баланы бір жасқа толғанға дейін күтіп-бағу бойынша әлеуметтік төлем алушылар болып табылатын жұмыс істейтін әйелдерге міндетті зейнетақы жарналарын субсидиялауды енгізу жоспарланып отыр.
Сонымен қатар ЭЫДҰ-ның көптеген елдерінде оқыту және баланы күтіп-бағу жүйелерін бөлу жұмыс істейді. Бөбек жасындағы балалар, әдетте аналарының ерте күтіп-бағу жүйесімен қамтамасыз етілген. Бөбек жасындағы балаларды күтіп-бағу жүйесі оқытумен тығыз байланысқан Солтүстік Еуропа елдері (Норвегия, Финляндия, Швеция) бұған кірмейді.
Қазіргі таңда Қазақстанда 12 жылдық білім беруге көшу кезінде мектепке дейінгі білім берудің негізгін қалаушы мектеп жасына дейінгі баланың балабақшадан бастауыш мектепке қиналмай ауысу жағдайын жасау, яғни мектеп жасына дейінгі балалардың білім алуының сабақтастығы мен үздіксіздігі болып табылады.
Әлемдік үрдістерді және білім беру жүйесін 12 жылдық оқытуға көшіруді ескере отырып, балаларды мектепте 3 жастан 6 жасқа дейін оқытуға дайындауды қамтамасыз ету қажет.
Баланың жан-жақты дамуы үшін тиісті орта, яғни мектепке дейінгі зияткерлік ұйым қажет.
Англия, Голландия, Австралия, Жаңа Зеландияның мектепке дейінгі білім беру жүйесінің жұмысын талдау балаларды тәрбиелеу мен оқыту процесіне ата-аналарды тартудың тиімділігін көрсетеді. Жұмыстың аталған нысаны республикамыздың жекелеген өңірлерінде ата-аналарға арналған консультациялық пункттер түрінде табысты енгізіле бастады. Отбасылық және қоғамдық тәрбиенің бірлігі мен сабақтастығын, ата-аналарға психологиялық-педагогикалық көмек көрсетуді, мектепке дейінгі ұйымға бармайтын бала тұлғасының жан-жақты дамуын қолдауды қамтамасыз ету мақсатында республикада ата-аналарға арналған 1046 консультациялық пункт жұмыс істейді. Отбасылық және қоғамдық тәрбиенің сабақтастығын қамтамасыз ету үшін Бағдарлама шеңберінде жер-жерде ата-аналарға арналған консультациялық пункттерді ашу жалғасады.
Ел Президентінің халыққа жолдауы жаңа мәдениет пен миссияға ие, үш тілді (мемлекеттік, ұлтаралық келісім және қатынас тілі ретінде орыс және шет тілдері) меңгерген жаңа форматтағы адам тәрбиелеуді көздейді.
1867 (59,6 %) балабақша және жалпы контингенті 340,4 мың бала болатын 3780 (69,2 %) шағын орталықта тәрбиелеу-білім беру процесі қазақ тілінде жүзеге асырылады.
310 (9,9 %) балабақшада және 1682 (29,8 %) шағын орталықта 92,1 мың бала орыс тілінде, 948 (30,3 %) балабақшада 211,5 мың бала орыс және қазақ тілдерінде және 3 (0,1 %) балабақшада 267 бала өзбек тілінде тәрбиеленуде.
Мемлекеттік тіл мәртебесінің артуы қазақ тілінде тәрбиелейтін және оқытатын мектепке дейінгі ұйымдарда жергілікті емес ұлт балалары санының өсуіне ықпал етеді. Қазіргі таңда оларда орыс және басқа ұлттардың 93 мың баласы тәрбиеленуде.
Балабақшаларда қазақ тілін оқыту оқу жоспарына енгізіліп, міндетті болып табылады. Мектепке дейінгі ұйымдардың штатында қазақ тілінің оқытушылары бар.
Мемлекеттік тілді оқыту балалар іс-әрекетінің алуан түрлерінде және ойындар, тренингтер, экскурсиялар, мерекелер мен ойын-сауықтар сияқты жұмыстың түрлі нысандарында, сондай-ақ аудио, бейнематериалдарды, көрнекі құралдарды, үстел үсті ойындарын пайдалану арқылы жүзеге асырылады.
Мектепке дейінгі ұйымдарда балалар іс-әрекетінің барлық түрлері мен бағыттары бойынша әдеби, дидактикалық, музыкалық және көрнекі-үлестірмелі материал іріктеліп, жүйеленген.
Стратегиялық маңызды құжаттарды: 2011 – 2020 жылдарға арналған БДМБ және 2010 – 2014 жылдарға арналған «Балапан» бағдарламасын қабылдау халықты мектепке дейінгі көрсетілетін қызметтерді алу мүмкіндігіне ынталандырды және адамдардың мектепке дейінгі ұйымдардан орын алуға өтініш беруінің көбеюіне түрткі болды.
Айталық, өсу үрдісі бар кезектіліктің неғұрлым жоғары деңгейі Оңтүстік Қазақстан (2010 жылы – 40,5 мың, 2012 жылы – 53,5 мың өтініш), Алматы (2010 жылы – 16,4 мың, 2012 жылы – 22,6 мың өтініш) облыстарында және Алматы (2010 жылы – 30,4 мың, 2012 жылы – 48 мың өтініш), Астана (2010 жылы – 39 мың, 2012 жылы – 68 мың өтініш) қалаларында сақталып келеді.
Министрлік МЖӘ-нің жұмыс істеуіне аз көңіл бөліп отырған, бұл шағын және орта кәсіпкерлік субьектілері үшін мектепке дейінгі білім беру секторының тартымдылығын арттыруға мүмкіндік берді.
Қазіргі таңда балабақшаларда орын тапшылығының проблемасын шешу мақсатында білім беру саласындағы үш концессиялық жоба жоспарлау кезеңінде тұр:
1) Өскемен қаласында 1 640 орындық алты балабақша салу және іске қосу (концессиялық жобаның техникалық-экономикалық негіздемесі (бұдан әрі – ТЭН) әзірлену сатысында және Семей қаласында (концессиялық жобаның ТЭН-і әзірлену сатысында) 1 290 орындық 5 балабақша салу және іске қосу;
2) Қарағанды облысының Теміртау қаласында 1 240 орындық төрт балабақша (конкурстық рәсімдерден өту сатысында) салу және іске қосу;
3) Астана қаласында 1 440 орындық алты балабақша (инвестициялық ұсынысты әзірлеу сатысында) салу және іске қосу.
Бұдан басқа, мемлекеттік тапсырысты орналастыру тетігін жетілдіру мақсатында Министрлік «Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуға, техникалық және кәсiптiк, орта бiлiмнен кейiнгi, жоғары және жоғары оқу орнынан кейiнгi бiлiмi бар мамандарды даярлауға, сондай-ақ жоғары оқу орындарының дайындық бөлімдеріне мемлекеттiк бiлiм беру тапсырысын орналастыру қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің міндетін атқарушының 2012 жылғы 4 мамырдағы № 198 бұйрығын қабылдады. Бұл ретте «Білім туралы» 2007 жылғы 27 шілдедегі Заңының 6-бабына сәйкес мемлекеттік тапсырыстың көлемін жергілікті атқарушы органдар белгілейді.
Сондай-ақ «Мектепке дейінгі ұйымдар қызметінің үлгілік қағидаларын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 20 мамырдағы № 499 қаулысына сәйкес ата-аналардан тамақтану үшін ғана 100 % төлемақы алынады.
Мектепке дейінгі ұйымдардың материалдық-техникалық базасын жақсарту мәселесі өзекті күйінде қалып отыр. Республикада 8590 мектепке дейінгі ұйым, оның ішінде 3128 балабақша жұмыс істейді, оның 1115-і (35,6 %) ыңғайластырылған ғимаратта орналасқан.
Ыңғайластырылған ғимараттарда балабақшалар ашу кезінде «Балалар мен жасөспірімдерді тәрбиелеу мен білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық талаптарын бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2011 жылғы 30 желтоқсандағы № 1684 қаулысына сәйкес барлық жағдайлар жасалуда. Бұл 2011 жылмен салыстырғанда ыстық сусыз балабақшаларды 206 бірлікке, кәріз жүйесінсіз балабақшаларды – 38 бірлікке, суды тасып әкелетіндерді – 141 бірлікке, пешпен жылытатындарды – 26 бірлікке азайтуға мүмкіндік берді. Бұдан басқа, апатты жағдайдағы балабақшалар саны 7 бірлікке азайды және қазіргі уақытта олардың саны 3 бірлікті құрайды.
Мектепке дейінгі ұйымдарда қозғалыс белсенділігін дамытуға арналған дәстүрлі және дәстүрлі емес спорт жабдықтарымен (швед баспалдақтары, гимнастикалық орындықтар, тренажерлер, степ-тақтайшалар, массаж жасайтын құралдар) жарақтандырылған спорт залдары бар.
Балабақшалардың топтық бөлмелерінде ұсақ спорттық мүкәммалдар, спорт және қимыл ойындарының атрибутикасы бар дене тәрбиесінің бұрыштары жабдықталған.
Финляндияның білім беру мекемелерінің орын-жайларын трансформациялау есебінен кеңістікті өзгерту бойынша инновациялық жобаларын зерделеу балалардың даму ортасын құру үшін балабақшалардың топтық орын-жайларын ұтымды пайдалануға мүмкіндік берді.
Әрбір мектепке дейінгі ұйымның аумағында балалардың қимыл-қозғалыс, ойын әрекеті жүзеге асатын, спорттық мерекелер мен ойын-сауықтар өткізілетін ойын және спорт алаңдары жабдықталған.
Заманауи жағдайда мектепке дейінгі білім беру жүйесінің дамуы педагог кадрларды даярлау мен қайта даярлау мәселесі қаншалықты тиімді жүзеге асырылып жатқанына негізделген.
2013 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша республиканың мектепке дейінгі ұйымдарында 60422 адам (12957 – шағын орталықтардың педагогтері) еңбек етеді, оның ішінде жас педагогтер саны – 18387.
Білім деңгейі: 58 %-ы жоғары білімді, бұл ретте арнайы мектепке дейінгі – 21,2 %, орта арнаулы – 37,9 %, оның ішінде мектепке дейінгі білімі барлар – 53 %.
Қайта даярлау курстарынан өткен педагогтердің үлесі 26,1 %-ды құрады, оның ішінде мектепке дейінгі ұйымдардың меңгерушілері – 760 адам, әдіскерлер – 873 адам, басқа мамандар – 1447.
Мектепке дейінгі ұйымдарды ашудың және енгізудің 2014 – 2020 жылдарға арналған қадамдық жоспарына (бұдан әрі – Жоспар) сәйкес 2020 жылға дейін кадрларға қажеттілік – 25 607 адамды (тәрбиешілер – 14 952, психологтар – 2 724, басқа мамандар – 4 894, басшылар – 3 037) құрайды, ол колледждер (8097 адам) мен ЖОО (37200 адам) бітірушілерімен қамтамасыз етілетін болады.
Жұмыс істеп тұрған мектепке дейінгі ұйымдардың мектепке дейінгі білімі бар педагогтермен қамтамасыз етілуін талдау негізінен педагогтердің жоғары педагогикалық білімдері бейіні бойынша емес екендігін көрсетіп отыр. Бұл ретте аталған педагогтердің 5 жыл және одан көп жұмыс өтілі бар.
Мектепке дейінгі ұйымдардың 56 795 педагогі «Өрлеу» БАҰО» АҚ-та 2020 жылға дейін қысқа мерзімді біліктілігін арттыру курстарымен жоспарлы түрде қамтамасыз етіледі.
Баяндалғанды ескере отырып, басым және әлсіз тұстарды атап көрсетуге болады.
Басым тұстары: Бағдарламаны іске асыру 3-6 жастағы балаларды мектепке дейінгі білім берумен толық қамтуды қамтамасыз етуге мүмкіндік береді. Мемлекеттік білім беру тапсырысын мектепке дейінгі ұйымдарда меншік нысанына қарамастан орналастыру жеке меншік секторды білім беру саласына тартуды жалғастырады. Мектепке дейінгі ұйымдарда инклюзивтік білім беру айтарлықтай өседі (5 % дан 15 %-ға дейін). Бұдан басқа мектепке дейінгі білім беру мазмұнының сапасы, оның ішінде кадр құрамы жақсарады.
Әлсіз тұстары: мектепке дейінгі ұйымдар желісі, типтік балабақшалардың құрылысын салу есебінен емес, негізінен баламалы желі (шағын орталықтар, мектепке дейінгі ұйым ашуға болатын бос тұрған ғимаратты ыңғайлау, тұрғын үйлердің 1-ші қабаттарында мектепке дейінгі ұйым ашу және т.б.) есебінен өседі.

4. Бағдарламаның мақсаттары, міндеттері, нысаналы индикаторлары
және іске асырылу нәтижелерінің көрсеткіштері

1. Бағдарламаның мақсаты:

Халықтың мектепке дейінгі тәрбие мен оқыту ұйымдарының сапалы көрсетілетін қызметтеріне қажеттілігін қанағаттандыру.

2. Бағдарламаның міндеттері

Бағдарламаның мақсатына қол жеткізу үшін мынадай міндеттерді шешу қажет:
1) 2015 жылға дейін мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен мектепке дейінгі жастағы балалардың 77,7 %-ының, ал 2020 жылға дейін – 100 %-ының қамтылуын қамтамасыз ету;
2) 2015 жылға дейін 5-6 жастағы балаларды білім беру ұйымдарындағы мектепалды даярлықпен толық қамтамасыз ету;
3) республикадағы демографиялық жағдайды және халықтың білім алуға қажеттілігін ескере отырып, мектепке дейінгі ұйымдардың вариативті желісін ұлғайту;
4) мектепке дейінгі ұйымдардың тапшылығы проблемаларын шешу үшін қажетті қаржылық-экономикалық жағдайлар жасау;
5) мектепке дейінгі ұйымдарды білікті кадрлармен толық қамтамасыз етуді және олардың біліктілігін тұрақты түрде арттыруды жүзеге асыру;
6) инклюзивті білім беруді дамыту (мектепке дейінгі ұйымдарды пандустармен, кіреберістермен, көтергіштермен және жеделсатылармен және т.б. жарақтандыру);
7) оқытудың жаңа әдістемелері мен технологияларын енгізу есебінен тәрбиелеу мен оқыту мазмұнын жаңарту.

3. Нысаналы индикаторлар

Бағдарламаның мақсатына қол жеткізу мынадай индикаторлар бойынша көрсеткіштері бар аралық нәтижелерді салыстыру және өлшеу арқылы айқындалатын болады:
1) мектепке дейінгі білім беру жүйесінде қосымша ашылатын орындардың саны – 751 676;
2) мектеп жасына дейінгі балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамту – 100 %;
3) топтардың толымдылығының орташа көрсеткіші – 25 адам;
4) 5-6 жастағы балаларды мектепалды даярлықпен қамту – 100 %;
5) жоғары және бірінші санатты біліктілігі бар педагог қызметкерлер үлесі – 25 %;
6) көптілде оқытатын мектепке дейінгі ұйымдар үлесі – 25 %;
7) балалардың инновациялық жобаларын қорғау бойынша конкурсқа қатысатын мектепке дейінгі ұйымдардың үлесі (жобалау қызметі, шашкалар, шахмат, денсаулық сақтайтын технологиялар және т.б.) – 50 %;
8) инклюзивтік білім беру үшін жағдай жасаған мектепке дейінгі ұйымдар үлесі – 15 %;
9) біліктілікті арттырудан өткен педагог қызметкерлердің үлесі – 50 %.

4. Бағдарламаны іске асыру нәтижелерінің көрсеткіштері

2010 жылы мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында 89 723 орын енгізілді, оның ішінде: 2011 ж. – 84657; 2012 ж. – 58441.
2013 жылға қарай ұйымдастырылған мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен 3-тен 6 (7) жасқа дейінгі балалардың жалпы санының 72 %-ы қамтылады, оның ішінде: 2010 ж. – 55 %, 2011 ж. – 65,4 %, 2012 ж. – 71,5 %.
Мектепке дейінгі ұйымдардағы топтардың орташа толымдылығының көрсеткіші 2010 ж. – 29 адамға; 2011 жылы – 28 адамға; 2012 жылы – 27 адамға; 2013 жылы – 26 адамға төмендеді.
2013 жылға қарай мектепалды даярлықпен 5-6 жастағы балалардың 98 %-ы қамтамасыз етілді, оның ішінде: 2010 ж. – 88,9 %, 2011 ж. – 90,4 %, 2012 ж. – 96 %.
Мектепке дейінгі ұйымдардың жоғары және бірінші санатты педагог қызметкерлерінің үлесі педагог қызметкерлердің жалпы санынан:
2010 ж. – 23 %-ға; 2011 ж. – 24 %-ға; 2012 ж. – 24,5 %-ға, 2013 ж. – 24,8 %-ға; 2014 ж. – 25 %-ға дейін өседі.
2014 – 2020 жылдары 480 408 жаңа орын енгізіледі, оның ішінде: 2014 ж. - 56 249; 2015 ж. – 48 834; 2016 ж. – 47 363; 2017 ж. – 41941; 2018 ж. – 44581; 2019 ж. – 52415; 2020 ж. – 189025.
2020 жылға қарай ұйымдастырылған мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен – 3 жастан 6 (7) жасқа дейінгі балалардың жалпы санының 100 %-ы қамтамасыз етіледі, оның ішінде: 2014 ж. – 76,3 %, 2015 ж. – 77,7 %, 2016 ж. – 80,2 %, 2017 ж. – 81,3 %, 2018 ж. – 82,7 %; 2019 ж. – 85 %.
2020 жылға қарай көптілде оқытатын мектепке дейінгі ұйымдардың үлесі 50 %-ды құрайды: оның ішінде 2014 ж. – 10 %; 2015 ж.– 15 %; 2016 ж. – 20 %; 2017 ж. – 25 %; 2018 ж. – 30 %; 2019 ж. – 35 %.
Балалардың инновациялық жобаларын қорғау бойынша конкурсқа қатысатын мектепке дейінгі ұйымдардың үлесі (жобалау қызметі, шашкалар, шахмат, денсаулық сақтайтын технологиялар және т.б.) 2020 жылға қарай 50 %-ды құрайды, оның ішінде 2014 ж. – 10,5 %; 2015 ж. – 15,5 %; 2016 ж. – 20,5 %; 2017 ж. – 25,5 %; 2018 ж. – 30,5 %; 2019 ж. – 40,5 %.
Инклюзивтік білім берумен қамтылған мектепке дейінгі жастағы балалардың үлесі – 15 %, оның ішінде 2014 ж. – 7 %; 2015 ж. – 8,5 %; 2016 ж. – 9,5 %; 2017 ж. – 10,5 %; 2018 ж. – 12 %; 2019 ж. – 13 %; 2020 ж. – 15 %.
Біліктілікті арттырудан өткен педагогикалық қызметкерлердің үлесі 2020 жылға қарай 50 %, оның ішінде 2014 ж. – 15,5 %; 2015 ж. – 20,5 %; 2016 ж. – 25,5 %; 2017 ж. – 30,5 %; 2018 ж. – 40 %; 2019 ж. – 40,5 %.
Жоғары және бірінші біліктілік санаты бар педагог қызметкерлердің үлесі 2020 жылға қарай – 50 %-ды құрайды, оның ішінде 2014 ж. – 30 %; 2015 ж. – 30,5 %; 2016 ж. – 30,8 %; 2017 ж. – 40 %; 2018 ж. – 40,5 %; 2019 ж. – 40,8 %.

5. Бағдарламаны іске асыру кезеңдері

Бағдарламаны іске асыру мынадай кезеңдерде жүзеге асырылады:
1-кезең – 2010 жыл – балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтудың 55 %-ына;
2-кезең – 2011 жыл – балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтудың 65,4 %-ына;
3-кезең – 2012 жыл – балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтудың 71,5 %-ына;
4-кезең – 2013 жыл – балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтуың 72 %-ына;
5-кезең – 2014 – 2016 жылдары балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтудың 80,2 %-ына;
6-кезең – 2017 – 2018 жылдары – балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтудың 82,7 %-ына;
7-кезең – 2019 – 2020 жылдары – балаларды мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен қамтудың 100 %-ына қол жеткізу.
Мектеп жасына дейінгі балаларды сапалы тәрбиемен және оқытумен қамтамасыз ету проблемасын:
1) балабақшалар құрылысын жергілікті бюджет және жеке инвестицияларды тарту есебінен жүргізу;
2) шағын орталықтар ашу, заңнамада белгіленген тәртіппен бұрын жекешелендірілген балабақшаларды беру және сатып алу, мектепке дейінгі ұйымдарда меншік нысанына қарамастан, қосымша мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру арқылы жеке меншік балабақшаларды ашуды ынталандыру;
3) тұрғын үй кешендерінің бірінші қабаттарын мектепке дейінгі ұйымдарды ашу үшін пайдалану;
4) 5-6 жастағы барлық балаларды мектепалды даярлауға мүмкіндік беру;
5) жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын жаңарту және Қазақстан Республикасында мектепке дейінгі тәрбие мен оқытудың мемлекеттік жалпыға міндетті стандартын жетілдіру;
6) «Мектепке дейінгі ұйымдарда тілдердің үштұғырлығын дамыту» және «Сөйлейтін қалам «Зерек» технологиясын жалпы білім беру бағдарламасын енгізу;
7) мектепке дейінгі ұйымдарда инклюзивті білім беру үшін жағдай жасау (пандустар, көтергіштер, жеделсатылар және т.б., сондай-ақ дефектолог мамандармен жасақтау);
8) мектепке дейінгі ұйымдар педагогтерінің балалардың зерттеушілік дағдыларын және түрлі конкурстарға қатыса білуін дамытуға ықпал ететін жобалау іс-қимылы әдістемесін қолдануы;
9) мектепке дейінгі білім беру ұйымдары педагог кадрларының біліктілігін арттыру және қайта даярлау;
10) мектепке дейінгі ұйымдардың ата-аналар қауымдастығымен өзара іс-қимылын жақсарту үшін консультациялық пункттердің, үйлестіруші және қамқоршылық кеңестердің рөлін арттыру арқылы шешу қажет.
Бағдарламаны іске асырудың бүкіл кезеңінде жергілікті атқарушы органдар мемлекеттік-жекешелік әріптестік және аумақтарды дамытудың өңірлік бағдарламалары аясында мектепке дейінгі ұйымдар ашып, құрады.
Сондай-ақ әкімдіктер орталық және жергілікті атқарушы органдардың ведомстволық бағынысты мекемелері алып жатқан бұрынғы балабақшалардың ғимараттарын мектепке дейінгі ұйымдарды ашу үшін босату бойынша қажетті шараларды қабылдауы тиіс.
Мектепке дейінгі ұйымдар тапшылығы проблемаларын шешудің тиімді жолының бірі – меншік нысанына қарамастан, мектепке дейінгі ұйымдарға мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру.
Мектепке дейінгі ұйымдарда мемлекеттік тапсырысты орналастыру Мектепке дейінгі тәрбие мен оқытуға, техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білімі бар мамандарды даярлауға сондай-ақ жоғары оқу орындарының дайындық бөлімдеріне мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру қағидаларына сәйкес жүзеге асырылады.
Бір балаға есептелген мемлекеттік білім беру тапсырысының мөлшері және мемлекеттік білім беру тапсырысы бойынша көрсетілетін қызметтерді алатын балалар үшін ата-аналар төлемінің ең жоғарғы мөлшері аудан, қала және республикалық маңызы бар қалалар әкімінің жыл сайынғы шешімімен белгіленеді.
2010 – 2013 жылдары Бағдарламада көзделген іс-шараларды іске асыру 2003 балабақшадағы 297288 және 2969 шағын орталықтағы 75872 орынға қосымша 271 268 орын, 2014 – 2020 жылдары 480 408 орын ашуға мүмкіндік береді.

2010 – 2014 жылдары мемлекеттік білім беру тапсырысын
орналастыру есебінен енгізілетін орын саны және мектепке
дейінгі ұйымдар құрылысы

№	Облыстардың, қалалардың атауы	2010 ж.		2011 ж.		2012 ж.
		мемлекеттік тапсырыс бойынша енгізілетін орын саны	құрылыс есебінен енгізілетін орын саны	мемлекеттік тапсырыс бойынша енгізілетін орын саны	құрылыс есебінен енгізілетін орын саны	мемлекеттік тапсырыс бойынша енгізілетін орын саны	құрылыс есебінен енгізілетін орын саны
1	Ақмола	3785	0	3550	460	1580
2	Ақтөбе	3779	0	3175	320	2320
3	Алматы	12340	0	9900	640	11115
4	Атырау	5425	0	2615	560	4050
5	Шығыс Қазақстан	5865	0	3710	420	2355
6	Жамбыл	6355	0	3115	1880	2365	840
7	Батыс Қазақстан	3064	0	1905	600	3885
8	Қарағанды	4303	0	8095	640	3145
9	Қостанай	837	0	2875	0	2070
10	Қызылорда	2415	0	281	1440	2100	320
11	Маңғыстау	5981	0	2705	280	3205
12	Павлодар	8156	0	2750	560	520
13	Солтүстік Қазақстан	5968	0	2722	880	280
14	Оңтүстік Қазақстан	9035	0	10260	65660	7071
15	Алматы қ.	4140	0	1750	640	1180	2400
16	Астана қ.	8275	0	9370	0	5400	2240
	Барлығы	89723	0	68777	15880	52641	5800

кестенің жалғасы

2013 ж.		2014 ж.		жиыны		барлығы
мемлекеттік тапсырыс бойынша енгізілетін орын саны	құрылыс есебінен енгізілетін орын саны	мемлекеттік тапсырыс бойынша енгізілетін орын саны	құрылыс есебінен енгізілетін орын саны	мемлекеттік тапсырыс бойынша енгізілетін орын саны	құрылыс есебінен енгізілетін орын саны	орын саны
2180		1710		12805	460	13265
2695		2100		14069	320	14389
2270		1250		36875	640	37515
1070		1300		14460	560	15020
3115		2310		17355	420	17775
2010		2085		15930	2720	18650
3542		2240		14636	600	15236
0		0		15543	640	16183
1715		1530		9027	0	9027
0		0		4795	1760	6555
2870		2370		17131	280	17411
120		110		11656	560	12216
0		0		8970	880	9850
7600	2160	7315	960	41281	9680	50961
2220		840	1560	10130	4600	14730
3200	1680	0	1680	26245	5600	31845
34607	3840	25160	4200	270908	29720	300628

Мектепке дейінгі ұйымдарды енгізу мен ашудың 2014 – 2020
жылдарға арналған қадамдық жоспарына сәйкес орын саны

№	Облыс атауы	2014 жыл		2015 жыл		2016 жыл		2017 жыл
		мемлекеттік тапсырыс бойынша енгізілетін орын саны	құрылыс есебінен енгізілетін орын саны	мемлекеттік тапсырыс бойынша енгізілетін орын саны	құрылыс есебінен енгізілетін орын саны	мемлекеттік тапсырыс бойынша енгізілетін орын саны	құрылыс есебінен енгізілетін орын саны	мемлекеттік тапсырыс бойынша енгізілетін орын саны	құрылыс есебінен енгізілетін орын саны
1	Ақмола	2550	0	2730	0	3052	1200	0	2307
2	Ақтөбе	2380	640	2470	0	1725	1720	0	2103
3	Алматы	4485	1200	4065	880	3230	0	0	3590
4	Атырау	115	1960	420	0	1510	560	0	1294
5	ШҚО	2697	280	3700	0	1749	0	0	2131
6	Жамбыл	1970	1400	1190	0	1805	0	0	2320
7	БҚО	1395	360	3110	320	3350	500	0	4545
8	Қарағанды	1715	470	635	0	285	1560	0	140
9	Қызылорда	2215	1120	1840	0	2115	0	0	2185
10	Қостанай	1763	0	1013	1120	1370	1270	0	835
11	Маңғыстау	4820	280	3120	2840	2490	560	0	2850
12	Павлодар	2340	0	2200	0	2775	0	0	2710
13	СҚО	1375	0	730	0	1385	280	0	1170
14	ОҚО	11109	2320	9911	0	8642	0	0	9431
15	Алматы қаласы	2190	0	2170	0	1985	0	1990	0
16	Астана қаласы	1900	1200	1890	2480	2245	0	2340	0
	Барлығы	45019	11230	41194	7640	39713	7650	4330	37611

кестенің жалғасы

2018 жыл		2019 жыл		2020 жыл		Барлығы		Барлығы
мемлекеттік тапсырыс бойынша енгізілетін орын саны	құрылыс есебінен енгізілетін орын саны	мемлекеттік тапсырыс бойынша енгізілетін орын саны	құрылыс есебінен енгізілетін орын саны	мемлекеттік тапсырыс бойынша енгізілетін орын саны	құрылыс есебінен енгізілетін орын саны	мемлекеттік тапсырыс бойынша енгізілетін орын саны	құрылыс есебінен енгізілетін орын саны	Орын саны
0	3196	0	3774	0	610	8332	11087	19419
0	1195	0	3145	0	5165	6575	13968	20543
0	2410	0	2950	5865	14236	17645	25266	42911
0	1760	0	2490	0	2880	2045	10944	12989
0	1215	0	2685	0	7335	8146	13646	21792
0	2685	0	5825	0	8413	4965	20643	25608
0	5575	0	4985	0	5465	7855	21750	29605
0	310	0	25	0	4765	2635	7270	9905
0	1760	0	1595	0	2127	6170	8787	14957
0	915	0	640	0	965	4146	5745	9891
0	4395	0	4050	0	1960	10430	16935	27365
0	3290	0	3595	0	2870	7315	12465	19780
0	1070	0	935	0	875	3490	4330	7820
0	8605	0	8331	35141	7097	64803	35784	100587
4540	0	5330	0	4970	23586	23175	23586	46761
1660	0	2060	0	4120	50580	16215	54260	70475
6200	38381	7390	45025	50096	138929	193942	286466	480408

2020 жылға қарай мектепке дейінгі тәрбиемен және оқытумен барлығы 1 060 957 бала қамтамасыз етіледі.
*2010 жылы (2010 ж. 28 мамырдағы № 488 ҚРҮҚ) бекітілген 2014 жылдың көрсеткіштері демографиялық өсу мен көші-қон процестерін ескере отырып қайта қаралды.

6. Қажетті ресурстар

Бағдарламаны іске асыру үшін бюджет қаражаты пайдаланылады, сондай-ақ мемлекеттік-жекешелік әріптестік тетігі пайдаланылатын болады.
2010-2013 жылдары бағдарламаны іске асыруға байланысты қаржылық шығындар:

Жылдар	Мемлекеттік бюджет (млн. тг.)	Республикалық бюджет (млн. тг.)	Жергілікті бюджет (млн. тг.)
Барлығы	216 283,5	213 040,0	3243,5
2010	21 523,0	19 678,0	1 845,0
2011	58 346,7	57 558,7	788,0
2012	41 234,7	41 095,2	139,5
2013	44 835,6	44 588,6	247,0

Көрсетілген қаражат шеңберінде республикалық бюджет есебінен 36075,4 млн. теңге сомасына мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыруға қосымша 245 748 орын берілді.
Енгізілген қосымша орындар үшін мектепке дейінгі ұйымдардың 6 945 педагог қызметкерлері қайта даярланды.
Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарындағы орын тапшылығын жою мақсатында балабақшалар салынуы қажет.
2010 жылғы өңірлердің деректерін талдай келе, қосымша берілетін орындарды есепке ала отырып, орындардың барынша тапшылығы Алматы, Жамбыл, Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан облыстарында, Алматы және Астана қалаларында сақталып отырғаны белгілі болды.
Аталған өңірлерде жалпы сомасы 40,7 млрд. теңгеге 18 360 орынға арналған 82 балабақша салу ұсынылады:
республикалық бюджет қаражатынан 39,3 млн. теңге
жергілікті бюджеттен қоса қаржыландыра отырып 1,4 млрд теңге.
2014 – 2020 жылдары Бағдарламаны іске асыруға байланысты қаржылық шығындар:

Жылдар	Жалпы бюджет (млн. теңге)	Республикалық бюджет (млн. теңге)		Жергілікті бюджет (млн. теңге)
2014-2020	190 536	14 781,3	26 461,2	125 776	23 517,5
		Құрылыс	Мемлекеттік тапсырыс	Құрылыс	Мемлекеттік тапсырыс
2014	32 615	9633,7	6 217,5	13 326	3 437,8
2015	25 976,5	3570,6	5 399	14 100	2 907
2016	25 476,4	1 577	3 963,6	16 150	3 785,8
2017*	22 632	0	3 212,4	16 700	2 719,5
2018*	27 909,6	0	3 539	21 600	2 770,7
2019*	30 099	0	4 129,8	22 600	3 369,1
2020*	25 827,6	0	0	21 300	4 527,6

*2014 – 2020 жылдары Бағдарламаны қаржыландыру көлемі тиісті қаржы жылына арналған республикалық және жергілікті бюджеттерді бекіту кезінде жыл сайын нақтыланатын болады.

7. «Балапан» бағдарламасын іске асыру жоспары

Р/с №	Іс-шаралардың атауы	Жауапты орындаушылар	Аяқтау нысаны	Орындау мерзімі	Болжанатын шығыстар (млн. теңге)	Қаржыландыру көзі
1	2	3	4	5	6	7
1	Облыстардың, Астана, Алматы қалаларының әкімдіктері мен ҚР БҒМ арасында қосымша мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру туралы келісімдер жасасу	ҚР БҒМ, облыстардың, Астана, Алматы қ.қ. әкімдері	ҚР БҒМ-ге ақпарат	2010 – 2020 ж.ж. шілде қаңтар	Талап етілмейді
2	Жергілікті атқарушы органдар мен мектепке дейінгі ұйымдар арасында мемлекеттік білім беру тапсырысын орындау туралы шарттар жасасу	Облыстардың, Астана, Алматы қ.қ. әкімдері, ҚР БҒМ	ҚР БҒМ-ге ақпарат	2010 – 2020 ж.ж. шілде қаңтар	Талап етілмейді
3	Мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру есебінен мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында қосымша орындарды енгізуді қамтамасыз ету, оның ішінде: республикалық бюджет есебінен: 2010 жылы – 89 723; 2011 жылы – 68 777; 2012 жылы – 52 641; 2013 жылы – 34 607; 2014 жылы – 32 874; 2015 жылы – 28 546; 2016 жылы – 20 957; 2017 жылы – 22 521; 2018 жылы – 24 295; 2019 жылы – 28 546. жергілікті бюджеттер есебінен: 2014 жылы – 23375; 2015 жылы – 20288; 2016 жылы – 26406; 2017 жылы – 19420; 2018 жылы – 20286; 2019 жылы – 23869; 2020 жылы – 33057.	Облыстардың, Астана, Алматы қ.қ. әкімдері, ҚР БҒМ	ҚР БҒМ-нің ҚР Үкіметіне ақпараты	Жыл сайын шілде қаңтар	8 549,5 12 133,6 9 286,9 6 105,4 6 217,5 5 399 3 963,6. 3 212,4 3 539 4 129,8 3 437,8 2 907,0 3 785,8 2 719,5 2 770,7 3 369,1 4 527,6	РБ РБ РБ РБ РБ РБ РБ РБ РБ РБ ЖБ ЖБ ЖБ ЖБ ЖБ ЖБ ЖБ
4	Мектепке дейінгі білім беру объектілерін салу, оның ішінде: 2010 жылы 10 940 орындық 39 объектінің құрылысын бастау; 2011 ж. – 15 460 орындық 56 объекті; 2012 ж. - 5 800 орындық 32 объекті; 2013 ж. – 3 840 орындық 14 объекті; 2014 жылы – 32 объекті; 2015 жылы – 6 объекті; 2016 жылы – 6 объекті; 2017-2020 ж.ж. – 0.	ҚР БҒМ, облыстардың, Астана, Алматы қ.қ. әкімдері	ҚР БҒМ-нің ҚР Үкіметіне ақпараты	Жыл сайын шілде қаңтар	10 661,6 1 845, 0 36 535, 4 788, 0 10 923, 0 139,5 8 513, 2 247, 0 9 633,7 3 570,6 1 577 0	РБ ЖБ РБ ЖБ РБ ЖБ РБ ЖБ РБ РБ РБ
5	Бұрын жекешелендірілген объектілерді беру және сатып алу	Облыстардың, Астана, Алматы қ.қ. әкімдері, ҚР БҒМ	ҚР БҒМ-нің ҚР Үкіметіне ақпараты	2010 – 2020 ж.ж.		ЖБ
6	Меншік нысанының барлық түрлерінде шағын орталықтар ашу	Облыстардың, Астана, Алматы қ.қ. әкімдері, ҚР БҒМ	ҚР БҒМ-нің ҚР Үкіметіне ақпараты	2010 – 2020 ж.ж.		ЖБ
7	Тұрғын үйлердің 1-қабаттарында мектепке дейінгі ұйымдар ашу	Облыстардың, Астана, Алматы қ.қ. әкімдері, ҚР БҒМ	ҚР БҒМ-нің ҚР Үкіметіне ақпараты	2010 – 2020 ж.ж.		ЖБ
8	Өңірлерде жеке меншік мектепке дейінгі ұйымдар желісін дамыту бойынша мемлекеттік-жекешелік әріптестікті іске асыру	Облыстардың, Астана, Алматы қ.қ. әкімдері, ҚР БҒМ	ҚР БҒМ-нің ҚР Үкіметіне ақпараты	2010 – 2020 ж.ж.
9	Мектепке дейінгі ұйымдарды құру үшін мемлекеттік заңды тұлғалар орналасқан бұрынғы балабақшалардың ғимараттарын босату	Облыстардың, Астана, Алматы қ.қ. әкімдері, ОАО ҚР БҒМ	ҚР БҒМ-нің ҚР Үкіметіне ақпараты	2010 – 2020 ж.ж.		ЖБ
10	Мектепке дейінгі білім беру ұйымдары үшін педагог қызметкерлердің біліктілігін арттыру және қайта даярлауды қамтамасыз ету, оның ішінде: 2010 жылы – 3 213; 2011 жылы – 2 341; 2012 жылы – 1 391 2014 жылы – 1 391 2015 жылы – 7 716 2016 жылы – 8 090	Облыстардың, Астана, Алматы қ.қ. әкімдері ҚР БҒМ, ҚР Еңбекмині	ҚР БҒМ-нің ҚР Үкіметіне ақпараты	2010 ж. 2011 ж. 2012 ж. 2014 ж. 2015 ж. 2016 ж.	466,8 340,1 202,1 189 735 276 310 295 123	РБ РБ РБ РБ РБ РБ
11	Мектепке дейінгі ұйымдарға кезектіліктің мониторингі	Облыстардың, Астана, Алматы қ.қ. әкімдері, ҚР БҒМ	ҚР БҒМ-нің ҚР Үкіметіне ақпараты	Жыл сайын шілде қаңтар	Талап етілмейді
12	Мектепке дейінгі ұйымдарда мемлекеттік білім беру тапсырысын орналастыру жөніндегі іс-шараларды жергілікті БАҚ-та ақпараттық сүйемелдеу	Облыстардың, Астана, Алматы қ.қ. әкімдері	ҚР БҒМ-ге ақпарат	Жыл сайын шілде қаңтар
13	Мектепке дейінгі ұйым қызметкерінің анықтамалығын әзірлеу және басып шығару	ҚР БҒМ, «Мектепке дейінгі балалық шақ» РО	Анықтама	2010 ж.	Талап етілмейді
14	Мектепке дейінгі білім беру ұйымдарының әдістемелік бірлестіктері жанынан ата-аналарға арналған консультациялық пункттер құру	облыстардың Астана, Алматы қ.қ. әкімдіктері	ҚР БҒМ-ге ақпарат	Жыл сайын шілде қаңтар		ЖБ
15	Гувернер-бала күтушілерді даярлау бағдарламасын әзірлеу және бекіту	БҒМ, «Мектепке дейінгі балалық шақ» РО	ҚР БҒМ-нің ҚР Үкіметіне ақпараты	2011 ж.	Талап етілмейді
16	Инклюзивтік білім беру үшін жағдай жасау (пандустар, кіреберістер, көтергіштер, жеделсатылар)	облыстардың Астана, Алматы қ.қ. әкімдіктері, ҚР БҒМ	ҚР БҒМ-нің ҚР Үкіметіне ақпараты	2014 – 2020 жж. шілде қаңтар		ЖБ

Ескертпе: аббревиатуралардың толық жазылуы:

ҚР БҒМ	-	Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі;
ҚР Еңбекмині	-	Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі;
ҚР ЭБЖМ	-	Қазақстан Республикасы Экономика және бюджеттік жоспарлау министрлігі;
РБ	-	республикалық бюджет;
ЖБ	-	жергілікті бюджет;
ОАО	-	орталық атқарушы органдар;
БАҚ	-	бұқаралық ақпарат құралдары;
РО	-	республикалық орталық;
БҰАО	-	біліктілікті арттыру ұлттық орталығы;
ОӘК	-	оқу-әдістемелік кешен.