О Государственной программе развития физической культуры и спорта в Республике Казахстан на 2007-2011 годы

Указ Президента Республики Казахстан от 28 декабря 2006 года N 230. Утратил силу Указом Президента Республики Казахстан от 11 ноября 2010 года N 1101

Сноска. Утратил силу Указом Президента РК от 11.11.2010 N 1101.

Подлежит опубликованию
в Собрании актов Президента и
Правительства Республики Казахстан и
республиканской печати в изложении

В соответствии с подпунктом 8) статьи 44 Конституции Республики Казахстан и Законом Республики Казахстан от 2 декабря 1999 года "О физической культуре и спорте", в целях развития системы физической культуры и спорта ПОСТАНОВЛЯЮ:

1. Утвердить Государственную программу развития физической культуры и спорта в Республике Казахстан на 2007-2011 годы (далее - Программа).

2. Правительству Республики Казахстан в месячный срок разработать и утвердить план мероприятий по реализации Программы.

3. Центральным и местным исполнительным органам, а также государственным органам, непосредственно подчиненным и подотчетным Президенту Республики Казахстан, принять меры по реализации Программы.

4. Министерству туризма и спорта Республики Казахстан один раз в полугодие не позднее 25 числа месяца, следующего за отчетным периодом, предоставлять в Администрацию Президента Республики Казахстан и Правительство Республики Казахстан информацию о ходе реализации Программы.

5. Контроль за исполнением настоящего Указа возложить на Правительство Республики Казахстан.

6. Настоящий Указ вводится в действие со дня подписания.

Президент
Республики Казахстан

УТВЕРЖДЕНА
Указом Президента
Республики Казахстан
от 28 декабря 2006 года N 230

ГОСУДАРСТВЕННАЯ ПРОГРАММА
развития физической культуры и спорта
в Республике Казахстан на 2007-2011 годы

Астана, 2006 год

СОДЕРЖАНИЕ

1. Паспорт Программы
2. Введение
3. Анализ современного состояния проблемы
4. Цель и задачи Программы
5. Основные направления и механизмы реализации Программы
5.1. Совершенствование нормативной правовой базы отрасли
5.2. Укрепление и развитие материально-технической базы
5.3. Обеспечение отрасли квалифицированными специалистами
5.4. Научно-методическое и медицинское обеспечение
5.5. Утверждение принципов здорового образа жизни
посредством развития физической культуры и спорта
5.5.1. Совершенствование физического воспитания
детей дошкольного и школьного возрастов
5.5.2. Физическое воспитание студентов и учащихся в
высших и средних специальных учебных заведениях
5.5.3. Физическая подготовка военнослужащих,
сотрудников правоохранительных органов и
силовых структур
5.5.4. Физическая культура среди населения
5.5.5. Физическая культура и спорт среди инвалидов
5.6. Подготовка спортивного резерва и спортсменов
международного класса
5.7. Пропаганда физической культуры и спорта
6. Необходимые ресурсы и источники финансирования
7. Ожидаемые результаты и индикаторы реализации Программы

1. Паспорт Программы

Наименование Государственная программа развития
физической культуры и спорта в Республике
Казахстан на 2007-2011 годы (далее - Программа)

Основание для Закон Республики Казахстан от 2 декабря
разработки 1999 года "О физической культуре и спорте",
пункт 148 Сетевого графика исполнения
Общенационального плана мероприятий
по реализации Послания Президента Республики
Казахстан народу Казахстана от 1 марта
2006 года "Стратегия вхождения Казахстана в
число пятидесяти наиболее конкурентоспособных
стран мира" и Программы Правительства
Республики Казахстан на 2006-2008 годы,
утвержденного постановлением Правительства
Республики Казахстана от 31 марта
2006 года N 222

Разработчик Министерство туризма и спорта
Республики Казахстан

Цель Создание эффективной системы физической
культуры и спорта для укрепления здоровья
населения и повышения конкурентоспособности
казахстанских спортсменов на международной
спортивной арене

Задачи Развитие инфраструктуры спорта, отвечающей
международным требованиям;
совершенствование нормативно-правовой базы;
обеспечение квалифицированными специалистами;
развитие спортивной науки;
формирование здорового образа жизни населения
средствами физической культуры и спорта;
совершенствование системы подготовки
спортивного резерва, спортсменов
международного класса

Срок реализации 2007-2011 годы
I этап: 2007-2009 годы
II этап: 2010-2011 годы

Необходимые На реализацию Программы будут направлены
ресурсы и средства республиканского и местных
источники бюджетов, а также другие средства, не
финансирования запрещенные законодательством
Республики Казахстан.
За счет средств республиканского бюджета
планируется выделить:
в 2007 году - 8531594 тыс. тенге,
в 2008 году - 32294965 тыс. тенге,
в 2009 году - 26783613 тыс. тенге,
в 2010 году - 8500000 тыс. тенге,
в 2011 году - 9010000 тыс. тенге.

За счет средств местных бюджетов:
в 2007 году - 13201664 тыс. тенге,
в 2008 году - 14252326 тыс. тенге,
в 2009 году - 15162088 тыс. тенге,
в 2010 году - 16071813 тыс. тенге,
в 2011 году - 17036122 тыс. тенге.
Всего: в 2007 году - 21733258 тыс. тенге,
в 2008 году - 46547291 тыс. тенге,
в 2009 году - 41945701 тыс. тенге,
в 2010 году - 24571813 тыс. тенге,
в 2011 году - 26046122 тыс. тенге.
Общие затраты из государственного бюджета
на реализацию Программы составят 160844185
тыс. тенге, в том числе из средств
республиканского бюджета 85120172 тыс. тенге,
из средств местных бюджетов 75724013 тыс. тенге.
При этом объемы бюджетных средств,
необходимых для реализации Программы, будут
уточняться при утверждении республиканского
и местных бюджетов на соответствующий
финансовый год.

Ожидаемые В ходе реализации Программы будут
результаты достигнуты следующие результаты:
первый этап (2007-2009 годы):
будет совершенствоваться система повышения
квалификации и переподготовки кадров отрасли;
доля населения, систематически занимающегося
физической культурой и спортом, увеличится
до 16,3 %;
будет обеспечена преемственность физического
воспитания для различных
социально-демографических групп населения;
увеличится количество детско-юношеских
спортивных школ до 400 в 2007 году, 410 -
в 2008 году, 420 - в 2009 году, охват
занимающихся в них достигнет 8,5 % от общего
числа детей и подростков в возрасте
от 6 до 18 лет;
будут созданы школы-интернаты для одаренных
в спорте детей и их количество достигнет
в 2007 году - 15, в 2008 году - 16,
в 2009 году - 17;
второй этап (2010-2011 годы):
повысится квалификация тренерско-
преподавательского состава;
будет усовершенствована научная база
физической культуры и спорта высших достижений;
доля населения, систематически занимающегося
физической культурой и спортом,
увеличится до 17 %;
увеличится количество детско-юношеских
спортивных школ в 2010 году до 425,
в 2011 году - до 430, охват занимающихся в них
составит 10 % от общего числа детей и
подростков в возрасте от 6 до 18 лет;
увеличится количество школ-интернатов для
одаренных в спорте детей в 2010 году до 19,
в 2011 году их число достигнет 20;
повысится уровень подготовки кандидатов в
члены национальных сборных команд республики
и число спортсменов международного класса;
будут обеспечены подготовка и участие
спортсменов в крупнейших международных
соревнованиях, включая чемпионаты мира, Азии,
Кубки мира, Азии, Азиатские и Олимпийские игры;
будет усовершенствована нормативно-правовая
база отрасли.

2. Введение

Государственная программа развития физической культуры и спорта в Республике Казахстан на 2007-2011 годы (далее - Программа) разработана в соответствии со статьей 5 Закона Республики Казахстан "О физической культуре и спорте" от 2 декабря 1999 года, пунктом 148 Сетевого графика исполнения Общенационального плана мероприятий по реализации Послания Президента Республики Казахстан народу Казахстана от 1 марта 2006 года "Стратегия вхождения Казахстана в число пятидесяти наиболее конкурентоспособных стран мира" и Программы Правительства Республики Казахстан на 2006-2008 годы, утвержденного постановлением Правительства Республики Казахстана от 31 марта 2006 года N 222.
Ранее для развития физической культуры и спорта были разработаны и реализованы Государственная программа развития физической культуры и спорта в Республике Казахстан на 2001-2005 годы, утвержденная Указом Президента Республики Казахстан от 12 марта 2001 года N 570, и План мероприятий по ее реализации, утвержденный постановлением Правительства Республики Казахстан от 6 апреля 2001 года N 462.
Разработка Программы продиктована необходимостью внесения изменений и дополнений в организационные и правовые отношения, сложившиеся в сфере физической культуры и спорта, привлечения к осознанным занятиям физической культурой и спортом широких слоев населения, особенно молодежи, создания условий для укрепления здоровья населения страны, подготовки качественного спортивного резерва и воспитания спортсменов международного класса, дальнейшего повышения имиджа спорта Казахстана на международной арене.
Программа определяет стратегию, основные направления, приоритеты, задачи и механизмы реализации государственной политики в области физической культуры и спорта и охватывает основные аспекты физического воспитания населения, а также вопросы подготовки спортивного резерва и воспитания спортсменов международного уровня.

3. Анализ современного состояния проблемы

В результате реализации Государственной программы развития физической культуры и спорта в Республике Казахстан на 2001-2005 годы (далее - Государственная программа) в Казахстане наблюдается устойчивая тенденция к росту числа занимающихся физической культурой и спортом. Если к началу реализации Государственной программы в 2001 году число занимающихся составляло 1436,3 тыс. человек, то в 2002 году оно возросло до 1546,3 тыс. человек, в 2003 году - до 1752,1 тыс. человек, в 2004 году - до 1885,9 тыс. человек и к концу реализации Государственной программы составляет более 2 млн. человек или 13,7 % от населения страны.
Занятия физической культурой и спортом организовывают и проводят около 30 тысяч штатных работником сферы физической культуры и спорта, что на 6737 человек больше, чем в 2001 году.
В 2001 году количество штатных работников сферы физической культуры и спорта составляло 23239 человек, и 2002 году - 24684 человека, в 2003 году - 26624 человека, в 2004 году - 28337 человек, в 2005 году - 29976 человек.
Ежегодно растет число проводимых физкультурно-оздоровительных и спортивно-массовых мероприятий, в которых принимает участие более 2,5 миллионов человек.
Укрепляется материально-техническая база физической культуры и спорта. Количество спортивных сооружений с 2001 года увеличилось на 2366 и составляет 28666. Введены в строй дворцы спорта в городах Астане, Уральске, Костанае, Шымкенте, Павлодаре, построены современные спортивные комплексы в Караганде, Усть-Каменогорске, Астане, Атырау. Проведена капитальная реконструкция стадионов в Астане, Караганде, Атырау, Костанае, Павлодаре, Талдыкоргане, Актобе, Уральске, спортивного комплекса "Медеу" в городе Алматы. В микрорайоне "Шанырак" города Алматы ведется строительство республиканской школы-интерната для одаренных в спорте детей с современной спортивной базой, начаты работы по строительству республиканской базы олимпийской подготовки в Алматинской области и республиканской базы лыжного спорта в городе Щучинске.
В стране создано 488 подростковых клубов по местожительству, 73 детско-юношеских клуба физической подготовки, 499 физкультурно-оздоровительных и 87 профессиональных клубов. В программу общеобразовательных школ вводится третий урок физического воспитания в неделю и четырехчасовые занятия в неделю в средних специальных и высших учебных заведениях.
Третий час физического воспитания внедрен в 75,3 % общеобразовательных школ республики, а раздельное обучение девочек и мальчиков - в 46,6 % школ.
После длительного перерыва возобновлено проведение республиканских спартакиад школьников по летним и зимним видам спорта, студенческих универсиад, массовых стартов по футболу, хоккею, лыжным гонкам и т.д.
Растет количество детско-юношеских спортивных школ, их число на 1 января 2005 года составило 389, что на 22 больше, чем в 2004 году, а также возросла численность детей, занимающихся в детско-юношеских спортивных школах. Количество занимающихся в них составляет 200529 человек, что на 14653 человека больше, чем в 2004 году. Из них спортсмены 1 разряда - 7300 человек, кандидаты в мастера спорта - 6333 человека, мастера спорта - 1705 человек. Тренерско-преподавательский состав в детско-юношеских спортивных школах составляет 7717 человек. Наибольшее количество занимающихся в детско-юношеских спортивных школах наблюдается в Южно-Казахстанской, Карагандинской и Восточно-Казахстанской областях.
Открыто 3 республиканских и 13 областных школ-интернатов для одаренных в спорте детей. Количество занимающихся в них составляет 3710 человек. Из них спортсмены 1 разряда - 685 человек, кандидаты в мастера спорта - 454 человека, мастера спорта - 67 человек. Тренерско-преподавательский состав в республиканских и региональных школах-интернатах составляет 340 человек. По количеству занимающихся лидируют Южно-Казахстанская, Карагандинская области и г. Степногорск.
Действуют 3 республиканских центра олимпийской подготовки и 13 региональных центров подготовки олимпийского резерва. Количество занимающихся в центрах олимпийской подготовки - 765 человек, из них в переменном составе - 285, в постоянном составе - 480. Количество спортсменов 1 разряда и кандидатов в мастера спорта составляет - 275 человек, мастеров спорта - 173 человек. Занятия организовывают и проводят 113 тренеров. Наибольшее количество занимающихся наблюдается в городах Астана, Алматы и Южно-Казахстанской области.
Количество занимающихся в центрах подготовки олимпийского резерва - 642, из них в переменном составе - 262, в постоянном составе - 380. Количество спортсменов 1 разряда и кандидатов в мастера спорта составляет - 305 человек, мастеров спорта - 87 человек. Занятия организовывают и проводят 120 тренеров. Число привлеченных к занятиям в указанных центрах больше всех в городе Алматы, Карагандинской и Восточно-Казахстанской областях.
При этом популярными видами спорта являются борьба, бокс, дзюдо, тяжелая и легкая атлетика.
Для решения вопросов медицинского и медико-биологического обеспечения спортсменов созданы Республиканская антидопинговая лаборатория спортсменов и Центр спортивной медицины и реабилитации в городе Алматы. В регионах страны работают 10 врачебно-физкультурных диспансеров.
Вместе с тем, дальнейшему процессу развития массовой физической культуры и спорта, подготовке спортивного резерва и спорта высших достижений в первую очередь препятствуют:
1. Слабая материально-техническая база отрасли. Состояние материально-технической базы физической культуры и спорта в республике не удовлетворяет запросы как всего населения, так и спортсменов высшей квалификации. При этом ощущается острый недостаток спортивных сооружений, инвентаря и оборудования в организациях, учебных заведениях, по местожительству населения и в местах массового отдыха. Имеющаяся сеть спортивных и физкультурно-оздоровительных сооружений удовлетворяет только 30 % запросов населения страны. Большинство спортивных сооружений не соответствует усовершенствованным нормативам и требованиям по технической эксплуатации, международных регламентов и правил проведения соревнований и учебно-тренировочного процесса, обеспечения безопасности участников и зрителей.
Сеть спортивных и физкультурно-оздоровительных сооружений страны, особенно в сельской местности, характеризуется их недостаточным количеством, слабым оснащением, низким качеством и крайне неравномерным их размещением. Многие спортивные сооружения находятся в коммунальной или частной собственности, и собственники, являющиеся, по сути, монополистами, не заинтересованы в приобретении современного инвентаря и оборудования, содержании их в надлежащем техническом состоянии.
Спорт высших достижений также испытывает острый дефицит спортивных сооружений, качественного инвентаря и современного оборудования.
Не имеют собственной материально-технической базы республиканские центры олимпийской подготовки и региональные центры подготовки олимпийского резерва, не соответствует требованиям по организации качественного учебно-тренировочного процесса спортивная база школ-интернатов для одаренных в спорте детей и школ высшего спортивного мастерства.
В республике проживает свыше 1 млн. детей дошкольного и более 3,5 млн. школьного возраста. Для занятий по физическому воспитанию в общеобразовательных школах имеется 5092 спортивных зала (66 % от общего числа школ республики). Из 1156 детских дошкольных учреждений только 765 или 66,3 % располагают спортивными залами, 32 - плавательными бассейнами. Таким образом, материальная база дошкольных учреждений и учреждений общего среднего образования требует дальнейшего развития, обновления и оснащения спортивным оборудованием, необходимым для выполнения программы физического воспитания учащихся в полном объеме.
Низкий уровень физической активности населения страны, недостаточное количество спортивных сооружений, низкое качество инвентаря и оборудования являются одними из факторов, влияющих на уровень продолжительности жизни. Только от 4,5 до 18 % населения страны, в зависимости от регионов проживания, систематически занимаются физической культурой и спортом.
В связи с проведением VII зимних Азиатских игр 2011 года в городе Алматы, участие в них спортсменов Казахстана потребует повышенного внимания.
Состояние зимних видов спорта в настоящее время характеризуется недостатком внимания со стороны местных исполнительных органов к развитию зимних видов спорта, малым числом занимающихся детей и подростков, слабой материально-технической базой, недостатком качественного инвентаря и оборудования. Сегодня только 6 % детей и подростков от общего числа занимающихся в спортивных школах имеют возможность приобщиться к зимним видам спорта.
В республике отсутствуют лыжные базы, отвечающие современным требованиям, оборудованные и маркированные трассы, лыжные трамплины, биатлонные стрельбища, катки с 400 метровой дорожкой с качественным искусственным льдом, горнолыжные трассы. Нет условий для развития могула, фристайла и других зимних видов спорта, в результате чего подготовка сборных команд страны проводится на зарубежных спортивных базах, что является дорогостоящим процессом и не всегда оправданным в психологическом плане.
Единственная в стране искусственная ледовая беговая дорожка на стадионе "Медеу" из-за отсутствия заливочной техники не отвечает современным требованиям и не способна обеспечить качественный учебно-тренировочный процесс подготовки конькобежцев.
Остро стоит вопрос обеспечения спортсменов качественным инвентарем и оборудованием.
2. Недостаток и низкая квалификация кадров в области физической культуры и спорта, отсутствие системы повышения квалификации работников отрасли.
Современный спорт особенно остро подвержен различным новациям и требует особого внимания к подготовке специалистов, владеющих новейшими методиками работы со спортсменами.
В настоящее время казахстанский спорт ощущает острый недостаток в квалифицированных кадрах. Более 30 % тренерско-преподавательского состава детско-юношеских спортивных школ не имеют специального образования, имеется недостаток высококвалифицированных специалистов для работы со сборными командами регионов и страны, специалистов по технической эксплуатации спортивных сооружений. Ведущие тренеры республики находятся в предпенсионном или пенсионном возрасте, молодые перспективные тренеры неохотно идут на работу в связи с низкой заработной платой.
Неукомплектованность учителями физической культуры в общеобразовательных школах составляет около 10,9 %.
Из-за отсутствия современных методик обучения в республике не налажена система переподготовки тренерско-преподавательских кадров, а выпускники высших специализированных учебных заведений последних лет не владеют практическими навыками ведения учебно-тренировочного процесса, не знают современных методик подготовки спортсменов. В республике нет учебного заведения или факультета по подготовке кадров, обслуживающих спортивные сооружения.
3. Недостаточное научное и медицинское обеспечение. Уровень современного спорта достиг такой стадии развития, когда важная роль в повышении спортивных результатов отводится новым подходам, основанным на научных и инженерных изысканиях. Новые спортивные арены, новейшие достижения в области создания специальных условий для тренировок и соревнований, конструирование и применение специальной экипировки привели к резкому улучшению результатов сильнейших спортсменов мира.
В Казахстане же тренерско-преподавательский состав лишен возможности знакомиться с новыми методиками и на практике внедрять передовой опыт, так как собственных научных исследований проблем массовой физической культуры и спорта высших достижений в республике нет.
В тренировочном процессе ведущих спортсменов мира комплексно решаются вопросы не только качественной учебно-тренировочной работы, медицинского и медико-биологического обеспечения, но и сбалансированного питания, отдыха, восстановления и психологической подготовки.
В Казахстане нет спортивных психологов, слабо поставлена медико-биологическая служба спорта, недостаточно разрабатывается методика проведения физкультурно-оздоровительных и учебно-тренировочных занятий с населением различных возрастных групп и учащимися детско-юношеских спортивных школ по видам спорта. Продолжается рост числа детей и подростков, подверженных различным простудным и хроническим заболеваниям. Недостаточная физическая активность детей и подростков отрицательно сказывается на физическом состоянии, ведет к нарушению осанки и координации, у 54,1 % учащихся выявлены различные патологии в состоянии здоровья, за ними слабо осуществляется медицинский контроль.
В шести регионах страны отсутствуют врачебно-физкультурные диспансеры.
4. Недостаточное внимание со стороны центральных и местных исполнительных органов уделяется вопросам массовой физкультурно-оздоровительной работы с населением. В результате этого:
недостаточно эффективно внедряются третий урок физического воспитания в общеобразовательных школах, четырехчасовые занятия физической культурой в высших учебных заведениях на протяжении всего периода обучения;
не более 40 % детей с ослабленным здоровьем охвачены регулярными занятиями по физическому воспитанию в общеобразовательных школах;
недостаточно эффективно внедряется внеклассная спортивно-массовая и физкультурно-оздоровительная работа в учреждениях образования, слабо расширяется сеть детско-юношеских клубов физической подготовки.
5. Недостаточно внимания уделяется развитию детско-юношеского спорта.
Сеть детско-юношеских спортивных школ в настоящее время обеспечивает возможность занятий в них только 6 % детей школьного возраста республики, а действующие школы-интернаты для одаренных в спорте детей и центры подготовки олимпийского резерва испытывают острый дефицит высококвалифицированных тренеров-преподавателей.
Слабая материально-техническая база, отсутствие качественного спортивного инвентаря и оборудования, собственной научной базы, системы повышения квалификации работников отрасли не позволяют организовать на высоком уровне подготовку спортивного резерва и воспитание спортсменов международного класса.
Руководители предприятий и организаций всех форм собственности не обеспечивают условий для реализации работниками права на занятие физической культурой, включающей профессионально-прикладные, физкультурно-оздоровительные и реабилитационные мероприятия в режиме трудового дня, послетрудового восстановления, а также для организации спортивно-массовой работы. Не предусматривается в коллективных договорах выделение средств на приобретение спортивного оборудования и инвентаря, введение штатных единиц организаторов физкультурно-спортивной работы.
Слабо поставлена работа по местожительству населения, недостаточно развита сеть подростковых клубов, практически нет простейших спортивных площадок и сооружений по местожительству и в местах массового отдыха.
Особо остро стоит проблема развития спорта на селе, прежде всего, из-за отсутствия материально-технической базы и дефицита физкультурных кадров.
Из имеющихся в сельской местности 4069 спортивных залов 3639 находятся в общеобразовательных школах и используются в основном для проведения учебных занятий и только 10,5 % спортивных сооружений доступны для занятий сельского населения. В сельской местности шести областей страны нет ни одного плавательного бассейна, в 13 районах республики нет детско-юношеских спортивных школ, в связи с чем количество занимающихся детей и подростков на селе в два раза ниже общереспубликанского показателя. На всю страну в сельской местности работает лишь 226 методистов по физической культуре и спорту.
Анализ развития физической культуры и спорта в странах Содружества Независимых Государств свидетельствует о том, что наиболее распространенной формой организации работы является разработка государственных программ развития физической культуры и спорта.
Так, в Беларуссии приняты и реализуются государственные программы по формированию здорового образа жизни населения и развития физической культуры и спорта на 2002-2006 годы. В Украине в 2005 году истек срок действия Программы "Физическое воспитание - здоровье нации" и принята Концепция Государственной программы развития физической культуры и спорта в Украине на 2007-2011 годы. В России проводится работа по реализации Федеральной целевой программы "Развитие физической культуры и спорта в Российской Федерации на 2006-2015 годы".
Принятие последующих государственных программ в этих странах обусловлено тем, что предыдущие госпрограммы хоть и сыграли значительную роль в развитии физической культуры и спорта, однако не решили всех существующих проблемных вопросов. Основными задачами вновь принимаемых государственных программ по развитию физической культуры и спорта в странах СНГ являются: укрепление здоровья населения, развитие массовой физической культуры, укрепление материально-технического, кадрового и финансового потенциала физкультурно-спортивных организаций, развитие детско-юношеского спорта, спорта высших достижений, обеспечение развития всех видов спорта, создание нормативно-правовой базы, регулирующей развитие физической культуры и спорта.

4. Цель и задачи Программы

Целью Программы является создание эффективной системы физической культуры и спорта для укрепления здоровья населения и повышения конкурентоспособности казахстанских спортсменов на международной спортивной арене.
Для достижения указанной цели необходимо выполнение следующих задач:
развитие инфраструктуры спорта, отвечающей международным требованиям;
совершенствование нормативно-правовой базы;
обеспечение квалифицированными специалистами;
развитие спортивной науки;
формирование здорового образа жизни средствами физической культуры и спорта;
совершенствование системы подготовки спортивного резерва, спортсменов международного класса.

5. Основные направления и механизмы реализации Программы

Реализация Программы будет осуществляться по следующим направлениям:
совершенствование нормативной правовой базы отрасли;
укрепление и развитие материально-технической базы отрасли;
обеспечение отрасли квалифицированными специалистами;
научно-методическое и медицинское обеспечение отрасли;
совершенствование физического воспитания детей дошкольного и школьного возраста;
физическое воспитание студентов и учащихся в высших и средних специальных учебных заведениях;
физическая подготовка военнослужащих, сотрудников правоохранительных органов и силовых структур;
физическая культура среди населения;
физическая подготовка и спорт среди инвалидов;
подготовка спортивного резерва и спортсменов международного класса;
пропаганда физической культуры и спорта.

5.1. Совершенствование нормативно-правовой базы отрасли

Одно из важных направлений деятельности по развитию физической культуры и спорта отводится работе по совершенствованию и развитию нормативной правовой базы отрасли.
Развитие правового и методологического обеспечения в сфере физической культуры и спорта будет осуществляться путем разработки нормативных правовых актов, регулирующих отношения в данной области, установления компетенции, а также координации деятельности государственных органов и общественных организаций по физической культуре и спорту.
Реализация мероприятий по совершенствованию нормативного и методологического обеспечения будет осуществлена на принципах объективности и соответствия нормам действующего законодательства Республики Казахстан.
Совершенствование законодательства в области физической культуры и спорта должно способствовать тому, чтобы в рыночных условиях отрасль финансировалась не только из бюджетных, но и внебюджетных источников, особенно для поддержки спорта высших достижений.
В связи с чем, необходимо рассмотреть возможности создания благоприятных правовых условий для:
организаций, реализующих программы, направленные на развитие физической культуры и спорта, особенно среди детей, подростков, программы, способствующие формированию здорового образа жизни;
спонсоров и инвесторов, направляющих свои средства на подготовку спортивного резерва и сборных команд страны для участия в ответственных международных соревнованиях, развитие и совершенствование материально-технической базы отрасли, приобретение качественного инвентаря и оборудования, материальную поддержку спортсменов и тренеров;
формирования и совершенствования инвестиционной политики, обеспечивающей развитие материально-технической базы физической культуры и спорта;
повышения роли общественных объединений, деятельность которых направлена на развитие видов спорта и повышение спортивного мастерства спортсменов страны;
создания и организации работы спортивных клубов по видам спорта, как основного звена повышения спортивного мастерства ведущих спортсменов.

5.2. Укрепление и развитие материально-технической базы

Развитие материально-технической базы в стране должно осуществляться в двух направлениях - для масcового спорта и спорта высших достижений.
В целях удовлетворения потребности населения в занятиях физическими упражнениями необходимо увеличить количество спортивных сооружений, создать необходимый уровень сервиса и обеспечить их доступность для широких слоев населения.
Необходимо создать условия для плодотворной работы тренерско-преподавательского состава детско-юношеских школ и школ-интернатов для одаренных в спорте детей, центров олимпийской подготовки и центров подготовки олимпийского резерва, обеспечивающих основную работу по подготовке спортивного резерва в сборные команды страны, построить новые и реконструировать имеющиеся спортивные сооружения, оборудовав их качественным инвентарем и оборудованием.
Необходимо обеспечить строительство типовых физкультурно-оздоровительных комплексов в каждом районном центре и городах республиканского и областного значения, современных спортивных сооружений в различных регионах страны, соответствующих требованиям международных спортивных организаций и обеспечивающих запросы сборных команд страны и ведущих спортсменов регионов, завершить строительство современной республиканской базы олимпийской подготовки в Алматинской области, лыжной базы в городе Щучинске, республиканской школы-интерната для одаренных в спорте детей в городе Астане. Для проведения зимних Азиатских игр необходимо обеспечить строительство спортивных объектов и развитие инфраструктуры города Алматы согласно требованиям международных спортивных организаций.
Для решения этих задач следует обеспечить:
строительство типовых физкультурно-оздоровительных комплексов в каждом районном центре и городах республиканского и областного подчинения;
реконструкцию и обновление имеющихся спортивных сооружений, действующих спортивных площадок, оборудование спортивных залов и спортивных комплексов;
строительство современных спортивных баз, отвечающих международным стандартам и оснащенных новейшим инвентарем и оборудованием, для сборных команд страны по видам спорта и сборных команд регионов, детско-юношеских спортивных школ, школ-интернатов для одаренных в спорте детей и центров подготовки олимпийского резерва;
строительство спортивной базы, оснащенной соответствующим оборудованием, для проведения зимних Азиатских игр 2011 года;
строительство других спортивных объектов в некоторых регионах Казахстана.

5.3. Обеспечение отрасли квалифицированными специалистами

В целях дальнейшего совершенствования спортивно-массовой и физкультурно-оздоровительной работы с различными социально-демографическими группами населения страны, активизации работы по подготовке спортивного резерва и воспитания спортсменов международного класса, способных составить конкуренцию зарубежным спортсменам на международной спортивной арене, необходимо:
совершенствовать подготовку специалистов в высших учебных заведениях страны по программам, отвечающим тенденциям развития мирового спорта и новейшим методикам подготовки высококвалифицированных спортсменов;
совершенствовать подготовку специалистов со средним профессиональным образованием в области спорта;
наладить систему переподготовки тренерско-преподавательских кадров;
рассмотреть вопрос привлечения на контрактной основе к работе в сборных командах республики высококвалифицированных зарубежных специалистов, имеющих опыт воспитания спортсменов международного уровня и владеющих передовыми технологиями;
рассмотреть вопрос о внедрении действенных мер по материальному и иному стимулированию отечественных тренеров, преимущественно работающих с отечественными спортивными кадрами.

5.4. Научно-методическое и медицинское обеспечение

Научно-методическое и медицинское обеспечение учебно-тренировочного процесса по подготовке спортивного резерва и спортсменов международного класса предусматривает:
проведение научных исследований в области спорта высших достижений;
внедрение новых подходов при подготовке спортсменов, основанных на научно-исследовательских изысканиях;
оптимизацию системы подготовки спортивного резерва и спортсменов международного класса;
медицинское обеспечение учебно-тренировочного процесса;
психологическую подготовку спортсменов;
создание нормативной базы спортивной медицины;
продолжение работы по аккредитации антидопинговой лаборатории в международных организациях;
укрепление медико-биологической службы спорта и расширение сети врачебно-физкультурных диспансеров;
медико-биологическое обеспечение, профилактику и лечение спортивного травматизма.

5.5 Утверждение принципов здорового образа жизни
посредством развития физической культуры и спорта

5.5.1. Совершенствование физического воспитания детей
дошкольного и школьного возраста

В целях улучшения состояния здоровья детей дошкольного и школьного возраста необходимо:
разработать рекомендации, учебно-методические пособия по физическому воспитанию детей дошкольного возраста;
рассмотреть возможность перехода общеобразовательных школ на три урока физкультуры в неделю с раздельным обучением мальчиков и девочек, начиная с 5 класса;
уделить особое внимание созданию условий и проведению занятий по физическому воспитанию с детьми, отнесенными по состоянию здоровья к специальным медицинским группам;
совершенствовать внешкольные формы организации физическом культуры, дополняющие содержание уроков физического воспитания в общеобразовательной школе, путем создания детско-юношеских клубов;
рекомендовать общеобразовательным школам создание специализированных классов по видам спорта с продленным днем обучения и углубленным учебно-тренироничным процессом.

5.5.2. Физическое воспитание студентов и учащихся в высших
и средних специальных учебных заведениях

Процесс физического воспитания студентов и учащихся в учебных заведениях страны предусматривает решение следующих вопросов:
формирование системы теоретических знаний и практических умений а области физической культуры;
обеспечение необходимого уровня профессиональной подготовки будущих специалистов, включающей физическую подготовленность, тренированность, работоспособность, развитие профессионально значимых физических качеств и психомоторных способностей для использования их в дальнейшей повседневной жизни;
полноценное использование средств физической культуры для профилактики заболеваний, сохранения и укрепления здоровья, овладения умениями и навыками по самоконтролю в процессе занятий физической культурой;
развитие студенческого спорта в стране и достойное участие спортсменов-студентов в международных студенческих соревнованиях, включая зимние и летние всемирные универсиады;
создание условий для проведения занятий по физическому воспитанию со студентами и учащимися, отнесенными по состоянию здоровья к специальным медицинским группам;
создание студенческого спортивного общества "Сункар".

5.5.3. Физическая подготовка военнослужащих, сотрудников
правоохранительных органов и силовых структур

Физическая подготовка военнослужащих, сотрудников правоохранительных органов и силовых структур, являясь важной и неотъемлемой частью воинского обучения и воспитания личного состава воинских формирований, правоохранительных органов и силовых структур Республики Казахстан, направлена на повышение физической подготовленности контингента данных организаций, развитие их способностей к перенесению высоких физических нагрузок и психологических напряжений, организацию содержательного досуга.
Цель физической подготовки - обеспечение физической готовности военнослужащих, сотрудников правоохранительных органов и силовых структур к выполнению специальных задач, соответствующих требованиям их профессиональной деятельности.
Основными задачами физической подготовки военнослужащих, сотрудников правоохранительных органов и силовых структур являются:
развитие и поддержание на требуемом уровне физических качеств - выносливости, силы, быстроты и ловкости;
формирование специальных физических качеств и навыков;
укрепление опорно-двигательного аппарата;
профилактика заболеваний и вредных привычек, закаливание организма;
воспитание психологической устойчивости, уверенности в своих силах, целеустремленности, смелости и решительности, инициативы и находчивости, упорства, выдержки и самообладания;
формирование готовности к перенесению экстремальных физических и психологических нагрузок в период подготовки и непосредственно при выполнении поставленных задач;
развитие военно-прикладных видов спорта среди военнослужащих, сотрудников правоохранительных органов и силовых структур.
Для решения этих задач соответствующие министерства и ведомства разрабатывают и утверждают ведомственные программы физического воспитания личного состава, направленные на повышение физического развития и внедрение здорового образа жизни, освоение и развитие навыков профессионально-прикладной физической подготовки, выполнение контрольных нормативов по общей и специальной физической подготовке, обеспечивается подготовка и участие спортсменов данных ведомств в чемпионатах мира среди военнослужащих, полицейских и силовых структур.

5.5.4. Физическая культура среди населения

Физическая культура и спорт - одни из важнейших средств укрепления здоровья граждан страны, духовного и физического воспитания молодежи, формирования здорового образа жизни. В связи с этим, первоочередная задача государства в отрасли - сделать занятия физической культурой и спортом доступными для всех слоев населения страны.
Развитие физической культуры среди населения должно осуществляться путем формирования соответствующей мотивационной структуры. Взрослый человек добровольно участвует в физкультурно-спортивном движении. Самодеятельное физкультурно-спортивное движение должно быть возрождено через целую систему стимулов.
Основой физкультурно-спортивного движения страны должны стать физкультурно-оздоровительные и спортивные клубы. Наряду с физкультурно-спортивными клубами могут развиваться спортивные центры, предлагающие более комфортные условия, большое разнообразие услуг.
Спортивно-массовая и физкультурно-оздоровительная работа в регионах должна быть направлена на увеличение числа доступных соревнований по массовым видам спорта для всех возрастных групп населения (в трудовых коллективах, по месту жительства и отдыха населения, в учреждениях образования). Главная задача таких мероприятий - стимулировать стремление людей к ежедневным физкультурно-оздоровительным занятиям, вовлекать их в соревновательную деятельность.
Следует обратить особое внимание вопросам развития национальных видов спорта, самобытных физических упражнений и народных игр и использовать их в приобщении населения к активным занятиям физической культурой и спортом.
На предприятиях и в организациях всех форм собственности должны быть реализованы права работников на занятие физической культурой и спортом в режиме трудового дня и послетрудового восстановления. Необходимы совместные усилия государственных органов, предприятий и организаций всех форм собственности для вовлечения граждан в систематические занятия физической культурой и спортом, внедрения в систему организации труда и отдыха комплекса мер послетрудовой реабилитации.

5.5.5. Физическая культура и спорт среди инвалидов

Серьезное внимание необходимо уделять вовлечению в физкультурно-спортивную деятельность инвалидов. Для этого необходимо обеспечить создание соответствующих условий для занятий физической культурой и спортом в спортивных клубах и залах, подготовку спортсменов-инвалидов к международным соревнованиям, в том числе к Паралимпийским играм.

5.6. Подготовка спортивного резерва и
спортсменов международного класса

Дальнейшее развитие физической культуры и спорта, подготовка спортивного резерва и воспитание спортсменов международного класса требуют новых подходов в организации учебно-тренировочного процесса с учетом быстро изменяющихся требований международных спортивных организаций, постоянного совершенствования форм и методов подготовки спортсменов, дальнейшего развития системы воспитания спортсменов республики от новичка до мастера международного класса.
В организации спортивной подготовки следует выделить ряд положений и предпосылок, позволяющих реализовать возможности современной методики подготовки:
органическая взаимосвязь организационно-методических основ подготовки в вышестоящих (сборные команды, центры олимпийской подготовки, школы высшего спортивного мастерства) и нижестоящих (школы-интернаты для одаренных в спорте детей, центры подготовки олимпийского резерва, детско-юношеские спортивные школы и школы олимпийского резерва) структурных компонентах системы спортивной подготовки в отношении ее целей, задач, кадрового, материально-технического и научно-методического обеспечения;
создание организационных условий, обеспечивающих централизацию подготовки спортсменов, их постоянную конкуренцию в тренировочных занятиях и использование ее в качестве фактора повышения работоспособности, более полной мобилизации функциональных резервов организма и оптимизации адаптационных процессов.
Для этого необходимо:
продолжить работу по расширению сети детско-юношеских спортивных школ и школ олимпийского резерва во всех регионах страны с целью охвата занятиями в них до 8 % детей школьного возраста;
продолжить работу по развитию школ-интернатов для одаренных в спорте детей и полноценных региональных центров подготовки олимпийского резерва во всех регионах страны;
развивать центры олимпийской подготовки, в том числе специализированные;
обеспечить проведение запланированных спортивным календарем республиканских мероприятий и участие сборных команд и сильнейших спортсменов страны в международных соревнованиях, включая чемпионаты мира, Азии, Олимпийские и Азиатские игры, другие официальные и отборочные международные спортивные мероприятия;
совершенствовать систему стимулирования спортсменов - чемпионов мира и призеров международных соревнований и чемпионатов и их тренеров;
создать государственное учреждение "Республиканская школа-интернат для одаренных в спорте детей" в микрорайоне "Шанырак" г. Алматы.
Достижение стратегии вхождения Kaзахстана в число пятидесяти наиболее конкурентопособных стран мира требует от спортсменов республики высоких результатов на международной арене.
Для успешного решения проблем в подготовке спортивного резерва и воспитания спортсменов международного класса необходимо строго учитывать факторы, существенно влияющие на достижение конечного результата - воспитание спортсменов, способных занять призовые места на чемпионатах мира, Азии, Азиатских и Олимпийских играх:
строгое соответствие системы подготовки спортсменов высокого класса специфическим требованиям избранного для специализации вида спорта;
максимальная ориентация на индивидуальные задатки и способности каждого конкретного спортсмена при выборе спортивной специализации, разработке всей системы многолетней подготовки, определении рациональной структуры соревновательной деятельности;
стремление к строго сбалансированной системе тренировочных и соревновательных нагрузок, отдыха, питания, средств восстановления, cтимуляции работоспособности и мобилизации функциональных резервов;
расширение нетрадиционных средств подготовки - использование приборов, оборудования и методических приемов, позволяющих полнее раскрыть функциональные резервы организма спортсмена;
разработка эффективной методики подготовки спортсменов в условиях среднегорья и высокогорья, позволяющих интенсифицировать процессы адаптации к факторам тренировочного воздействия, повысить эффективность непосредственной подготовки спортсменов к главным соревнованиям;
ориентация всей системы спортивной тренировки на достижение оптимальной структуры соревновательной деятельности;
динамичность системы подготовки, ее оперативная коррекция на основе постоянного изучения и учета как общих тенденций развития олимпийского cпорта, так и особенностей развития конкретных видов спорта - изменение правил copевнований и условий их проведения, применение нового инвентаря и оборудования;
повышение роли республиканских общественных объединений в организации учебно-тренировочного процесса в сборных командах страны за счет применения методик и информационных материалов, распространяемых международными спортивными федерациями.

5.7. Пропаганда физической культуры и спорта

Приобщение населения к здоровому образу жизни, занятию физической культурой и спортом должно осуществляться посредством разработки информационных программ, специально адаптированных к различным социально-демографическим группам населения. Следует создать телевизионные программы, разработать пропагандистские и информационные технологии по основным видам спорта, в том числе путем использования практики грантов по социальным программам, предоставляемым на конкурсной основе средствам массовой информации. Пропаганда физической культуры и спорта должна быть адресной, нацеленной на конкретные социальные группы и слои, на каждого человека, убедительно показывать приоритетное значение физической культуры и спорта, а также направленной на борьбу с наркоманией, курением, употреблением алкоголя в молодежной среде и другими негативными явлениями. Необходимо проводить работу по физическому воспитанию молодежи, популяризации в ее среде спортивных достижений казахстанских спортсменов, массового спорта, внедрению в сознание принципа "в здоровом теле - здоровый дух".
В этом плане задачами средств массовой информации являются: повышение у граждан интереса к спорту, физическому совершенствованию, активная популяризация самостоятельных занятий спортом, формирование в массовом сознании понимания необходимости физкультурно-спортивных занятий.
Пропаганда физической культуры и спорта должна способствовать повышению престижности разносторонней спортивной и физической подготовки человека, уровня знаний в области гигиены и физической культуры, базироваться на научных исследованиях и открытиях.
Одно из важных направлений развития физической культуры и спорта - усиление их гуманизации. Не должно поощряться развитие видов спорта и физических упражнений, связанных с неоправданным риском для жизни и здоровья людей, формирующих культ насилия и жестокости, не отвечающих общепринятым этическим нормам и требованиям.

6. Необходимые ресурсы и источники финансирования

Общие затраты из государственного бюджета на реализацию Программы составят 160844185 тыс. тенге, в том числе из средств республиканского бюджета 85120172 тыс. тенге, из средств местных бюджетов 75724013 тыс. тенге.

	2007	2008	2009	2010	2011
Республикан- ский бюджет	8531594	32294965	26783613	8500000	9010000
Местный бюджет	13201664	14252326	15162088	16071813	17036122

Объем бюджетных средств, необходимых для реализации Программы, будут уточняться при утверждении республиканского и местных бюджетов на соответствующий финансовый год.

7. Ожидаемые результаты и индикаторы реализации Программы

В ходе реализации Программы будут достигнуты следующие результаты:
первый этап (2007-2009 годы):
будет совершенствоваться система повышения квалификации и переподготовки кадров отрасли;
доля населения, систематически занимающегося физической культурой и спортом, увеличится до 16,3 %;
будет обеспечена преемственность физического воспитания для различных социально-демографических групп населения;
увеличится количество детско-юношеских спортивных школ до 400 в 2007 году, 410 - в 2008 году, 420 - в 2009 году, охват занимающихся в них достигнет 8,5 % от общего числа детей и подростков в возрасте от 6 до 18 лет;
будут созданы школы-интернаты для одаренных в спорте детей и их количество достигнет в 2007 году - 15, в 2008 году - 16, в 2009 году - 17;
второй этап (2010-2011 годы):
повысится квалификация тренерско-преподавательского состава;
будет усовершенствована научная база физической культуры и спорта высших достижений;
доля населения, систематически занимающегося физической культурой и спортом, увеличится до 17 %;
увеличится количество детско-юношеских спортивных школ в 2010 году до 425, в 2011 году - до 430, охват занимающихся в них составит 10 % от общего числа детей и подростков в возрасте от 6 до 18 лет;
увеличится количество школ-интернатов для одаренных в спорте детей в 2010 году до 19, в 2011 году их число достигнет 20;
повысится уровень подготовки кандидатов в члены национальных сборных команд республики и увеличится число спортсменов международного класса;
будут обеспечены подготовка и участие спортсменов в крупнейших международных соревнованиях, включая чемпионаты мира, Азии, Кубки мира, Азии, Азиатские и Олимпийские игры;
будет усовершенствована нормативная правовая база отрасли.

Қазақстан Республикасында дене шынықтыру және спортты дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы туралы

Қазақстан Республикасы Президентінің 2006 жылғы 28 желтоқсандағы N 230 Жарлығы. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Президентінің 2010 жылғы 11 қарашадағы № 1101 Жарлығымен

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Президентінің 2010.11.11 № 1101 Жарлығымен.

Қазақстан Республикасы
Президентi мен Yкiметi актiлерiнiң
жинағында және республикалық
баспасөзде мазмұны жариялануға тиiс

Қазақстан Республикасы Конституциясының 44-бабының 8) тармақшасына және "Дене шынықтыру және спорт туралы" Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 2 желтоқсандағы Заңына сәйкес дене шынықтыру және спорт жүйесiн дамыту мақсатында ҚАУЛЫ ЕТЕМIН :

1. Қоса берiлiп отырған Қазақстан Республикасында дене шынықтыру және спортты дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) бекiтiлсiн.

2. Қазақстан Республикасының Үкiметi бiр ай мерзiмде Бағдарламаны iске асыру жөнiндегi iс-шаралар жоспарын әзiрлесiн және бекiтсiн.

3. Орталық және жергiлiктi атқарушы органдар, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Президентiне тiкелей бағынатын және есеп беретiн мемлекеттiк органдар Бағдарламаны iске асыру жөнiнде шаралар қабылдасын.

4. Қазақстан Республикасы Туризм және спорт министрлiгi жарты жылда бiр рет, есептi кезеңнен кейiнгi айдың 25-күнiнен кешiктiрмей, Қазақстан Республикасы Президентiнiң Әкiмшiлiгiне және Қазақстан Республикасының Yкiметiне Бағдарламаның iске асырылу барысы туралы ақпарат ұсынсын.

5. Осы Жарлықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасының Үкiметiне жүктелсiн.

6. Осы Жарлық қол қойылған күнiнен бастап қолданысқа енгiзiледi.

Қазақстан Республикасының
Президентi

Қазақстан Республикасы
Президентiнiң
2006 жылғы 29 желтоқсандағы
N 231 Жарлығымен
БЕКIТIЛГЕН

Қазақстан Республикасында дене шынықтыру және спортты
дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған
МЕМЛЕКЕТТIК БАҒДАРЛАМАСЫ

Астана, 2006 жыл

MAЗMҰНЫ

1. Бағдарламаның паспорты
2. Кiрiспе
3. Проблеманың қазiргi жай-күйiн талдау
4. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi
5. Бағдарламаны iске асырудың негiзгi бағыттары мен тетiктерi
5.1. Саланың нормативтiк құқықтық базасын жетiлдiру
5.2. Материалдық-техникалық базаны дамыту мен нығайту
5.3. Саланы бiлiктi мамандармен қамтамасыз ету
5.4. Ғылыми-әдiстемелiк және медициналық қамтамасыз ету
5.5. Дене шынықтыру мен спорт құралдары арқылы салауатты өмiр салты қағидаттарын орнықтыру
5.5.1. Мектепке дейiнгi және мектеп жасындағы балалардың дене тәрбиесiн жетiлдiру
5.5.2. Жоғары және орта арнаулы оқу орындарындағы студенттер мен оқушылардың дене тәрбиесi
5.5.3. Әскери қызметшiлердiң, құқық қорғау органдары мен қуатты құрылымдар қызметкерлерiнiң дене тәрбиесi
5.5.4. Тұрғындар арасындағы дене тәрбиесi
5.5.5. Мүгедектер арасындағы дене шынықтыру мен спорт
5.6. Спорт резервiн және халықаралық дәрежедегi спортшыларды даярлау
5.7. Дене шынықтыру және спортты насихаттау
6. Қажеттi ресурстар мен қаржыландыру көздерi
7. Бағдарламаны iске асырудан күтiлетiн нәтижелер мен көрсеткiштер

1. Бағдарламаның паспорты

Атауы Қазақстан Республикасында дене шынықтыру және
спортты дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған
мемлекеттiк бағдарламасы

Әзiрлеуге негiз Қазақстан Республикасының 1999 жылғы 2
желтоқсандағы "Дене шынықтыру және спорт туралы"
Заңы, Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2006
жылғы 31 наурыздағы N 222 қаулысымен бекiтiлген
Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2006 жылғы 1
наурыздағы "Қазақстанның әлемдегi бәсекеге
барынша қабiлеттi елу елдiң қатарына кiру
стратегиясы" атты Қазақстан халқына Жолдауын
iске асыру жөнiндегi iс-шаралардың жалпыұлттық
жоспарын және Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң
2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасын
орындаудың желiлiк кестесiнiң 148-тармағы

Әзiрлеушi Қазақстан Республикасы Туризм және спорт
министрлiгi

Мақсаты Халықтың денсаулығын бекемдеу және халықаралық
спорт аренасында қазақстандық спортшылардың
бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыру үшiн дене
тәрбиесi мен спорттың тиiмдi жүйесiн құру

Мiндеттерi Халықаралық талаптарға сай келетiн спорт
саласын құру және инфрақұрылымын дамыту;
нормативтiк-құқықтық базаны жетiлдiру;
бiлiктi мамандармен қамтамасыз ету;
спорт ғылымын дамыту;
дене шынықтыру және спорт құралдары арқылы
салауатты өмiр салтын орнықтыру;
спорт резервiн, халықаралық дәрежедегi
спортшыларды даярлау жүйесiн жетiлдiру.

Iске асыру 2007-2011 жылдар
мерзiмi I кезең: 2007-2009 жылдар
II кезең: 2010-2011 жылдар

Қажеттi Бағдарламаны iске асыру үшiн республикалық
ресурстар мен және жергiлiктi бюджеттерден, сондай-ақ
қаржыландыру Қазақстан Республикасының заңнамасында тыйым
көздерi салынбаған басқа да қаражат жұмсалады.
Республикалық бюджет қаражаты есебiнен
мынадай қаражат бөлiну жоспарлануда:
2007 жылы - 8531594 мың теңге,
2008 жылы - 32294965 мың теңге,
2009 жылы - 26783613 мың теңге,
2010 жылы - 8500000 мың теңге,
2011 жылы - 9010000 мың теңге.

Жергiлiктi бюджет қаражаты есебiнен мынадай
қаражат бөлiну жоспарлануда:
2007 жылы - 13201664 мың теңге,
2008 жылы - 14252326 мың теңге,
2009 жылы - 15162088 мың теңге,
2010 жылы - 16071813 мың теңге,
2011 жылы - 17036122 мың теңге.
Барлығы: 2007 жылы - 21733258 мың теңге,
2008 жылы - 46547291 мың теңге, 2009 жылы -
41945701 мың теңге, 2010 жылы - 24571813 мың
теңге, 2011 жылы - 26046122 мың теңге.
Бағдарламаны iске асыруға мемлекеттiк
бюджеттен жұмсалатын жалпы шығын 160844185 мың
теңгенi, соның iшiнде республикалық бюджет
қаражатынан 85120172 мың теңгенi, жергiлiктi
бюджет қаражатынан 75724013 мың теңгенi
құрайды.
Бұл ретте Бағдарламаны iске асыруға қажеттi
бюджет қаражатының көлемi тиiстi қаржы жылына
арналған республикалық және жергiлiктi
бюджеттi бекiту кезiнде нақтыланатын болады.

Күтiлетiн Бағдарламаны iске асыру барысында мынадай
нәтижелер нәтижелерге қол жеткiзiледi:
бiрiншi кезең (2007-2009 жылдар):
сала мамандарының бiлiктiлiгiн арттыру мен
қайта даярлау жүйесi жетiлдiрiлетiн болады;
дене шынықтырумен және спортпен жүйелi
шұғылданушы халықтың үлесi 16,3%-ға дейiн
өседi;
халықтың түрлi әлеуметтiк-демографиялық
топтарының дене тәрбиесiнiң сабақтастығы
қамтамасыз етiледi;
балалар мен жасөспiрiмдер спорт
мектептерiнiң саны 2007 жылы 400-ге, 2008 жылы
410-ға, 2009 жылы 420-ға көбейiп, оларда
шұғылданушыларды қамту 6 жастан 18 жасқа
дейiнгi балалар мен жасөспiрiмдердiң жалпы
санының 8,5%-на дейiн жетедi;
спорттағы дарынды балаларға арналған мектеп-
интернаттар құрылады және олардың саны 2007
жылы - 15-ке, 2008 жылы - 16-ға, 2009 жылы -
17-гe жетедi;
екiншi кезең (2010-2011 жылдар):
жаттықтырушы-оқытушылар құрамының
бiлiктiлiгi артады;
дене шынықтырудың және жоғары жетiстiктер
спортының ғылыми базасы құрылады;
дене шынықтырумен және спортпен жүйелi
шұғылданушылардың саны 17 %-ға дейiн өседi;
балалар мен жасөспiрiмдер спорт
мектептерiнiң саны 2010 жылы 425-ке, 2011
жылы 430-ға көбейiп, оларда шұғылданушыларды
қамту 6 жастан 18 жасқа дейiнгi балалар мен
жасөспiрiмдердiң жалпы санының 10%-ын құрайды;
спорттағы дарынды балаларға арналған мектеп-
интернаттардың саны көбейедi, ол 2010 жылы
19-ға, 2011 жылы 20-ға жетедi;
республиканың ұлттық құрама командаларына
мүшелiкке үмiткерлердiң дайындық деңгейi және
халықаралық дәрежедегi спортшылардың саны
артады;
әлем, Азия чемпионаттарын, әлем, Азия
кубоктарын, Азия және Олимпиада ойындарын
қоса алғанда, спортшылардың iрi халықаралық
жарыстарға дайындығы мен қатысуы қамтамасыз
етiледi;
саланың нормативтiк құқықтық базасы
жетiлдiрiледi.

2. Кiрiспе

Қазақстан Республикасында дене шынықтыру және спортты дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасы (бұдан әрi - Бағдарлама) Қазақстан Республикасының "Дене шынықтыру және спорт туралы" 1999 жылғы 2 желтоқсандағы Заңының 5-бабына, Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2006 жылғы 31 наурыздағы N 222 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2006 жылғы 1 наурыздағы "Қазақстанның әлемдегi бәсекеге барынша қабiлеттi елу елдiң қатарына кiру стратегиясы" атты Қазақстан халқына Жолдауын iске асыру жөнiндегi iс-шаралардың жалпыұлттық жоспарын және Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2006-2008 жылдарға арналған бағдарламасын орындаудың желiлiк кестесiнiң 148-тармағына сәйкес әзiрлендi.
Дене шынықтыру және спортты дамыту үшiн бұған дейiн Қазақстан Республикасы Президентiнiң 2001 жылғы 12 наурыздағы N 570 Жарлығымен бекiтiлген Қазақстан Республикасында дене шынықтыру және спортты дамытудың мемлекеттiк бағдарламасы мен Қазақстан Республикасы Yкiметiнiң 2001 жылғы 6 сәуiрдегi N 462 қаулысымен бекiтiлген оны iске асырудың іс-шаралар жоспары әзiрленiп, iске асырылды.
Бағдарламаны әзiрлеу дене шынықтыру және спорт саласында орын алған ұйымдық және құқықтық қатынастарға өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу халықтың қалың жiктерiн, әсiресе жастарды дене шынықтырумен және спортпен саналы түрде шұғылдануға тарту, ел халқының дене жаттығуларымен шұғылдануы үшiн жағдай жасау, спорт резервiн сапалы дайындау және халықаралық дәрежедегi спортшыларды тәрбиелеу, Қазақстан спортының халықаралық аренадағы беделiн одан әрi арттырудың қажеттiлiгiнен туындайды.
Бағдарлама дене шынықтыру және спорт саласындағы мемлекеттiк саясаттың стратегиясын, негiзгi бағыттарын, басымдықтарын, оны iске асырудың мiндеттерi мен тетiктерiн айқындайды және халықтың дене тәрбиесiнiң негiзгi қырларын қамтиды, сондай-ақ спорт резервiн даярлау мен халықаралық дәрежедегi спортшылар тәрбиелеудiң мәселелерiн шешедi.

3. Проблеманың қазiргi жай-күйiн талдау

Қазақстан Республикасында дене шынықтыру мен спортты дамытудың 2001-2005 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасын (бұдан әрi - Мемлекеттiк бағдарлама) iске асырудың нәтижесiнде Қазақстанда дене шынықтырумен және спортпен шұғылданушылар санының орнықты өсу үрдiсi байқалады. Егер Мемлекеттiк бағдарламаны iске асырудың басында 2001 жылы спортпен шұғылданушылар саны 1436,3 мың адам болса, 2002 жылы 1546,3 мың адамға көбейдi, 2003 жылы 1752,1 мың адамға, 2004 жылы 1885,9 мың адамға өстi және Мемлекеттiк бағдарламаны iске асырудың соңында 2 млн. адамды немесе ел халқының 13,7%-ын құрады.
Штаттағы 30 мыңға жуық дене тәрбиесi қызметкерлерi дене шынықтыру және спорт сабақтарын ұйымдастырып өткiзедi, бұл 2001 жылмен салыстырғанда 6737 адамға көп.
2001 жылы штаттағы дене шынықтыру және спорт саласы қызметкерлерiнiң саны 23239 болса, 2002 жылы 24684, 2003 жылы 26624, 2004 жылы 28337, 2005 жылы 29976 адам болды.
Жыл сайын өткiзiлетiн дене шынықтыру-сауықтыру және бұқаралық спорттық iс-шаралардың саны өсiп келедi, оларға 2,5 миллионнан аса адам қатысады.
Дене шынықтыру мен спорттың материалдық-техникалық базасы нығайып келедi. Спорт ғимараттарының саны 2001 жылдан бастап 2366-ға көбейiп, саны 28666-ға жеттi. Астана, Орал, Қостанай, Шымкент, Павлодар қалаларында спорт сарайлары салынып iске қосылды, Қарағанды, Өскемен, Астана, Атырау қалаларында қазiргi заманғы спорт кешендерi пайдалануға берiлдi. Астана, Қарағанды, Атырау, Қостанай, Павлодар, Талдықорған, Ақтөбе, Оралдағы стадиондар, Алматы қаласындағы "Медеу" спорт кешенi қайта күрделi жөндеуден өттi. Алматы қаласының "Шаңырақ" шағынауданында қазiргi заманғы спорт базасы бар спорттағы дарынды балаларға арналған республикалық мектеп-интернаттың құрылысы жүрiп жатыр, Алматы облысында республикалық олимпиадалық даярлау базасы мен Щучье қаласында республикалық шаңғы спорты базасының құрылыс жұмыстары басталды.
Елiмiзде тұрғылықты жерi бойынша 488 жасөспiрiмдер клубы, дене тәрбиесi даярлығының 73 балалар мен жасөспiрiмдер клубы, 499 дене шынықтыру-сауықтыру және 87 кәсiби клуб құрылды. Жалпы бiлiм беретiн мектептердiң бағдарламасына дене тәрбиесiнен аптасына үшiншi сабақ, ал жоғары және орта арнаулы оқу орындарында аптасына төрт сағаттық сабақ енгiзiлуде.
Дене тәрбиесiнен үшiншi сағат республикадағы жалпы бiлiм беретiн мектептердiң 75,3%-да, ал ұлдар мен қыздарды бөлек оқыту 46,6%-да енгiзiлген.
Жазғы және қысқы спорт түрлерiнен оқушылардың республикалық спартакиадасы, универсиадалар, футболдан, хоккейден, шаңғыдан бұқаралық жарыстар және т.б. ұзақ үзiлiстен кейiн қайтадан өткiзiле бастады.
Балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерiнiң саны көбейiп, ол 2005 жылдың 1 қаңтарында 389-ға жеттi, бұл 2004 жылмен салыстырғанда 22-гe артық, сондай-ақ балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерiнде шұғылданушы балалар саны да өсiп келедi. Оларда шұғылданушылар саны 200529 адамды құрайды, ол 2004 жылмен салыстырғанда 14653 адамға көп. Олардың арасында 1 разрядты спортшылар - 7300 адам, спорт шеберлiгiне кандидаттар - 6333 адам, спорт шеберлерi - 1705 адам. Балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерiндегi жаттықтырушы-оқытушылар құрамы 7717 адамды құрайды. Балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерiнде шұғылданушылардың көбiрек саны Оңтүстiк Қазақстан, Қарағанды және Шығыс Қазақстан облыстарында байқалады.
Спорттағы дарынды балаларға арналған 3 республикалық және 13 облыстық мектеп-интернат ашылды. Оларда шұғылданушылар саны 3710 адамды құрайды. Олардың арасында 1 разрядты спортшылар - 685 адам, спорт шеберлiгiне кандидаттар - 454 адам, спорт шеберлерi - 67 адам. Республикалық және өңiрлiк мектеп-интернаттардағы жаттықтырушы-оқытушылар құрамы 340 адамды құрайды. Шұғылданушылар саны жағынан Оңтүстiк Қазақстан, Қарағанды облыстары және Степногор қаласы алда тұр.
3 республикалық олимпиадалық даярлық орталығы және 13 өңiрлiк олимпиада резервiн даярлау орталығы ашылды. Олимпиадалық-даярлық орталықтарында шұғылданушылар саны 765 адамды құрайды, олардың 285-i ауыспалы құрамда, 480-i тұрақты құрамда. 1 разрядты және спорт шеберлiгiне кандидат спортшылар саны 275 адамды, спорт шеберлерi 173 адамды құрайды. Сабақты 113 жаттықтырушы ұйымдастырып, өткiзедi. Шұғылданушылардың көбiрек саны Астана, Алматы қалаларында және Оңтүстiк Қазақстан облысында байқалады.
Олимпиада резервiн даярлау орталықтарында шұғылданушылар саны 642 адамды құрайды, олардың 262-сi ауыспалы құрамда, 380-i тұрақты құрамда. 1 разрядты және спорт шеберлiгiне кандидат спортшылар саны 305 адамды, спорт шеберлерi 87 адамды құрайды. Сабақты 120 жаттықтырушы ұйымдастырып, өткiзедi. Аталған орталықтарда жаттығу сабақтарына қатысатындар саны Алматы қаласында және Қарағанды, Шығыс Қазақстан облыстарында көбiрек.
Бұл ретте спорттың танымал түрлерi күрес, бокс, дзюдо, ауыр және жеңiл атлетика болып табылады.
Медициналық және медицина-биологиялық қамтамасыз ету мәселелерiн шешу үшiн Спортшылардың допингке қарсы республикалық зертханасы және Алматы қаласында Спорт медицинасы және оңалту орталығы ашылды. Ел өңiрлерiнде 10 дәрiгерлiк дене шынықтыру диспансерi жұмыс iстейдi.
Сонымен қатар бұқаралық спорт пен дене шынықтыруды одан әрi дамыту процесiнде, спорт резервiн даярлау мен жоғары жетiстiктер спортына бiрiншi кезекте мыналар кедергi болып отыр:
1. Саланың материалдық-техникалық базасы нашар. Республикадағы дене шынықтыру және спорттың материалдық-техникалық базасы бүкiл халықтың, соның iшiнде бiлiктiлiгi жоғары спортшылардың да талабын қанағаттандырмайды. Бұл ретте ұйымдарда, оқу орындарында, тұрғылықты жерi бойынша және көпшiлiк демалатын орындарда спорт ғимараттарының, мүкәммалдар мен жабдықтардың жетiспеушiлiгi байқалады. Қазiргi бар спорт және дене шынықтыру-сауықтыру ғимараттары желiсi ел халқының 30%-ның ғана сұранысын қанағаттандырады. Көптеген спорт ғимараттары техникалық пайдалану жөнiндегi жетiлдiрiлген нормативтер мен талаптарға, халықаралық регламенттерге және жарыстарды өткiзу мен оқу-жаттығу процесiнiң, қатысушылар мен көрермендердiң қауiпсiздiгiн қамтамасыз ету ережелерiне сай емес.
Елдегi, әсiресе ауылдық жердегi спорт және дене шынықтыру-сауықтыру ғимараттары желiсi олардың санының жеткiлiксiздiгiмен, нашар жарақталуымен, сапасының төмендiгiмен және олардың бiрқалыпты орналаспауымен сипатталады. Көптеген спорт ғимараттары коммуналдық немесе жеке меншiкте, ал меншiк иелерi шын мәнiнде монополистер бола тұрып, қазiргi заманғы мүкәммалдар мен жабдықтар сатып алуға және оларды тиiсiнше техникалық жағдайда ұстауға мүдделi емес.
Жоғары жетiстiктер спорты да спорт ғимараттарына, сапалы мүкәммалдарға және қазiргi заманғы жабдықтарға деген тапшылықты бастан кешiп отыр.
Республикалық олимпиадалық даярлық орталықтары мен өңiрлiк олимпиада резервiн даярлау орталықтарының дербес материалдық-техникалық базасы жоқ, спорттағы дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттар мен жоғары спорт шеберлiгi мектептерiнiң спорт базасы саналы оқу-жаттығу процесiн ұйымдастыру талаптарына сай емес.
Республикада 1 миллионнан аса мектеп жасына дейiнгi және 3,5 млн. мектеп жасындағы бала бар. Дене тәрбиесi бойынша сабақтар өткiзу үшiн жалпы бiлiм беретiн мектептерде 5092 спорт залы бар (республикадағы мектептердiң жалпы санының 66%-ы) 1156 мектепке дейiнгi балалар мекемелерiнiң 765-iнде немесе 66,3%-да спорт залы, 32 жүзу бассейнi бар. Осылайша, мектепке дейiнгi және жалпы бiлiм беру мекемелерiнiң материалдық базасы одан әрi дамытуды, жаңалауды және оқушылардың дене тәрбиесi бағдарламасын толық көлемде орындауы үшiн қажеттi спорт жабдықтарымен жарақтандыруды қажет етедi.
Ел халқының дене тәрбиесi белсендiлiгiнiң төменгi деңгейi, спорт ғимараттары санының жеткiлiксiздiгi, мүкәммалдар мен жабдықтар сапасының төмендiгi өмiр сүру жасының ұзақтығының деңгейiне әсер ететiн факторлардың бiрi болып табылады. Елдегi халықтың тұратын өңiрлерiне байланысты тек қана 4,5-тен 18 %-ына дейiн дене шынықтырумен және спортпен жүйелi түрде шұғылданады.
Алматы қаласында 2011 жылы VII қысқы Азия ойындарын өткiзуге байланысты Қазақстан спортшыларының оған қатысуы баса назар аударуды талап етедi.
Қазiргi уақытта қысқы спорт түрлерiнiң жай-күйi оларды дамытуға жергiлiктi атқарушы органдар тарапынан жеткiлiктi назар аударылмауымен, онымен шұғылданатын балалар мен жасөспiрiмдер санының аздығымен, материалдық-техникалық базасының нашарлығымен, сапалы мүкәммалдар мен жабдықтардың тапшылығымен сипатталады. Спорт мектептерiнде шұғылданатын балалардың жалпы санының 6%-ының ғана қысқы спорт түрлерiмен айналысуға мүмкiндiгi бар.
Республикада қазiргi заман талабына сай келетiн шаңғы базалары, жабдықталған әрi маркаланған жолдар, шаңғы тұғырлары, биатлонға арналған атыс орындары, жасанды сапалы мұзы бар 400 метрлiк мұз айдыны, тау шаңғысы жолдары жоқ. Могулды, фристайлды және басқа қысқы спорт түрлерiн дамыту үшiн жағдайлар жоқ, соның салдарынан ел құрама командаларын дайындау шетелдiң спорт базаларында өткiзiледi, бұл қымбат және психологиялық тұрғыдан әрдайым өзiн-өзi ақтай бермейтiн процесс болып табылады.
Елдегi жалғыз ғана "Медеу" стадионындағы жүгiру жолы бар жасанды мұз айдыны құйып-қатыру техникасының болмауынан бүгiнгi күн талабына сай келмейдi және конькишiлер дайындығының сапалы оқу-жаттығу процесiн қамтамасыз етуге мүмкiндiгi жоқ.
Спортшыларды сапалы мүкәммалдармен және жабдықтармен қамтамасыз ету мәселесi де өткiр қойылып отыр.
2. Дене шынықтыру және спорт саласындағы кадрлардың жетiспеушiлiгi мен бiлiктiлiгiнiң төмендiгi, сала қызметкерлерiнiң бiлiктiлiгiн арттыру жүйесiнiң болмауы.
Қазiргi заманғы спорт сан алуан жаңалықтарға толы әрi спортшылармен жұмыс жүргiзуде жаңа әдiстерді меңгерген мамандар даярлауға баса назар аударуды талап етедi.
Қазақстан спорты қазiргi уақытта бiлiктi мамандарға аса зәру болып отыр. Балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерiндегi жаттықтырушы-оқытушылар құрамының 30%-ның арнаулы бiлiмi жоқ, өңiрлердiң және елдiң құрама командаларымен жұмыс iстейтiн бiлiктi мамандар, спорт ғимараттарына техникалық қызмет көрсететiн мамандар жетiспейдi. Республиканың жетекшi жаттықтырушылары зейнеткерлiк жасында немесе зейнеткер жасына жақындаған, келешегi бар жас жаттықтырушылар жалақының аздығына байланысты бұл жұмысқа баруға құлықсыз.
Жалпы бiлiм беретiн мектептерде дене тәрбиесi мұғалiмдерiмен жете жасақталмау 10,9%-ды құрайды.
Оқытудың қазiргi заманғы әдiстемелерiнiң болмауынан республикада жаттықтырушы-оқытушы кадрларды қайта даярлау жүйесi жолға қойылмаған, ал маманданған жоғары оқу орындарының соңғы жылдардағы түлектерi оқу-жаттығу процесiн өткiзудiң практикалық дағдыларын меңгермеген, спортшыларды даярлаудың қазiргi заманғы әдiстемелерiн бiлмейдi. Республикада спорт ғимараттарына қызмет ететiн кадрларды даярлайтын оқу орны немесе факультет жоқ.
3. Ғылыми және медициналық қамтамасыз етудiң жеткiлiксiздiгi. Қазiргi заманғы спорттың деңгейi спорттағы нәтижелердi арттыруда ғылыми және инженерлiк iзденiстерге негiзделген жаңа көзқарастар маңызды рөл атқаратын даму сатысына көтерiлдi. Жаңа спорт ареналары, жаттығулар мен жарыстар үшiн арнайы жағдай жасау саласындағы жаңа жетiстiктер, арнайы киiм-кешек тiгу және оларды пайдалану әлемнiң ең мықты спортшыларының нәтижелерiн күрт жақсартуға алып келдi.
Қазақстанда жаттықтырушы-оқытушылар құрамының жаңа әдiстемелермен танысатын және озық тәжiрибенi практикаға енгiзетiн мүмкiндiгi жоқ, өйткенi республиканың бұқаралық дене шынықтыру мен жоғары жетiстiктер спортының проблемалары жөнiнде жеке ғылыми зерттеулер жоқ.
Әлемнiң алдыңғы қатарлы спортшыларының жаттығу процесiнде сапалы оқу-жаттығу жұмысы, медициналық және медицина-биологиялық жағынан қамту мәселелерi ғана емес, сонымен қатар олардың дұрыс тамақтануы, демалуы, қалпына келуi және психологиялық даярлығы да кешендi шешiмiн тапқан.
Қазақстанда спорт психологтары жоқ, спортта медицина-биологиялық қызмет нашар дамыған, тұрғындардың түрлi жастағы топтарымен және спорт түрлерi бойынша балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерi оқушыларымен дене шынықтыру-сауықтыру және оқу-жаттығу сабақтарын жүргiзудiң әдiстемесi жеткiлiктi әзiрленбейдi. Салқын тиюге және түрлi созылмалы ауруларға шалдыққыш балалар мен жасөспірiмдердiң саны көбеюде. Балалар мен жасөспiрiмдердiң дене қимылы белсендiлiгiнiң жеткiлiксiздiгi дене бiтiмiнiң дамуына керi әсер етуде, сымбатының бұзылуы мен үйлесiмсiздiгiне әкелуде, оқушылардың 54,1%-ның денсаулығында түрлi ауытқушылықтар байқалған, оларды медициналық бақылауға алу нашар.
Елдiң алты өңiрiнде дәрiгерлiк-дене шынықтыру диспансерлерi ашылмаған.
4. Орталық және жергiлiктi атқарушы органдар тарапынан халық арасындағы дене шынықтыру-сауықтыру жұмысының мәселелерiне жеткiлiктi назар аударылмайды. Соның салдарынан:
жалпы бiлiм беретiн мектептерде дене тәрбиесiнен үшiншi сабақ, жоғары оқу орындарында бүкiл оқу кезеңiнде төрт сағаттық сабақ жеткiлiктi түрде тиiмдi енгiзiлмей отыр;
жалпы бiлiм беретiн мектептерде денсаулығы нашар балалардың 40%-ы ғана дене тәрбиесiмен жүйелi шұғылданумен қамтылған;
бiлiм мекемелерiнде сабақтан тыс уақытта бұқаралық-спорттық және дене шынықтыру-сауықтыру жұмыстарының ұйымдастырылуы жеткiлiктi түрде тиiмдi енгiзiлмеген, дене тәрбиесi даярлығының балалар мен жасөспiрiмдер клубы желiсi қанат жая алмай отыр.
5. Балалар мен жасөспiрiмдер спортын дамытуға жеткiлiктi мән берiлмей келедi.
Балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерiнiң желiсi қазiргi уақытта республикадағы мектеп жасындағы балалардың 6%-ның ғана шұғылдану мүмкiндiгiн қамтамасыз етедi, ал жұмыс iстеп тұрған спорттағы дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттар мен олимпиада резервiн даярлау орталықтары жоғары бiлiктi жаттықтырушы-оқытушыларға аса зәру.
Материалдық-техникалық базаның нашарлығы, сапалы спорт мүкәммалы мен жабдықтың, дербес ғылыми базаның, сала қызметкерлерiнiң бiлiктiлiгiн арттыру жүйесiнiң болмауы спорт резервiн және халықаралық дәрежедегi спортшыларды тәрбиелеудi жоғары деңгейде ұйымдастыруға мүмкiндiк бермейдi.
Барлық меншiк нысанындағы кәсiпорындар мен ұйымдардың басшылары кәсiби қолданбалы, дене шынықтыру-сауықтыру және қалпына келтiру iс-шараларын қамтитын, қызметкерлердiң еңбек күнi режимiнде, жұмыстан соң қалпына келу режимiнде дене шынықтырумен айналысу құқығын iске асыруына, сондай-ақ бұқаралық спорт жұмыстарын ұйымдастыруға жағдай жасамайды. Ұжымдық шарттарда спорт жабдықтары мен мүкәммалдар сатып алуға қаражат бөлу, дене шынықтыру-спорт жұмыстарын ұйымдастырушылардың штат бiрлiктерiн енгiзу қаралмаған.
Халықтың тұрғылықты жерi бойынша жұмыс дұрыс жолға қойылмаған, жасөспiрiмдер клубтарының желiсi жеткiлiктi қанат жаймаған, тұрғылықты жерлерде және көпшiлiк демалатын орындарда қарапайым спорт алаңдары мен ғимараттар мүлдем жоқ.
Ең алдымен, материалдық-техникалық базаның жоқтығынан және дене шынықтыру мамандарының жеткiлiксiздiгiнен ауыл спортын дамыту проблемасы өте өткiр қойылып отыр.
Ауылдық жердегi қазiргi бар 4069 спорт залының 3639-ы жалпы бiлiм беретiн мектептерде және негiзiнен оқу сабақтарын өткiзу үшiн пайдаланылады, спорт ғимараттарының 10,5%-ы ғана ауыл халқының спортпен шұғылдануына қолжетiмдi. Елдiң алты облысындағы ауылдарда бiрде-бiр жүзу бассейнi, ал республиканың 13 ауданында балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектебi жоқ, сол себептi ауылдағы спортпен шұғылданушы балалар мен жасөспiрiмдердiң саны жалпы республикалық көрсеткiштен екi есе төмен. Бүкiл елiмiз бойынша ауылдарда бар-жоғы 26 дене шынықтыру және спорт әдiскерi жұмыс iстейдi.
Тәуелсiз Мемлекеттер Достастығы елдерiндегi дене шынықтыру мен спорттың дамуына жасалған талдау жұмыстың неғұрлым кең тараған нысаны дене шынықтыру мен спортты дамытудың мемлекеттiк бағдарламаларын әзiрлеу болып табылатынын көрсетедi.
Сонымен, Беларусьта халықтың салауатты өмiр салтын қалыптастыру және дене шынықтыру мен спортты дамытудың 2002-2006 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламалары қабылданып, iске асырылуда. Украинада 2005 жылы "Дене тәрбиесi - ұлттың денсаулығы" атты бағдарламаның мерзiмi аяқталып, Украинада дене шынықтыру мен спортты дамытудың 2007-2011 жылдарға арналған мемлекеттiк бағдарламасының тұжырымдамасы қабылданды. Ресейде "Ресей Федерациясында дене шынықтыру мен спортты 2006-2015 жылдарда дамытудың" федералдық мақсатты бағдарламасын iске асыру жөнiнде жұмыс жүргiзiлуде.
Бұл елдерде кейiннен мемлекеттiк бағдарламалардың қабылдануы бұдан бұрынғы мемлекеттiк бағдарламалардың дене шынықтыру мен спортты дамытуда едәуiр рөл атқарғанына қарамастан, орын алған барлық көкейтестi мәселелердi шеше алмауымен байланысты болып отыр. ТМД елдерiнде дене шынықтыру мен спортты дамыту жөнiнде жаңадан қабылданатын мемлекеттiк бағдарламалардың негiзгi мiндеттерi: халықтың денсаулығын бекемдеу, бұқаралық дене шынықтыруды дамыту, дене шынықтыру-спорт ұйымдарының материалдық-техникалық, кадр және қаржы әлеуетiн нығайту, балалар мен жасөспiрiмдер спортын, жоғары жетiстiктер спортын дамыту, спорттың барлық түрлерiнiң дамуын қамтамасыз ету дене шынықтыру мен спорттың дамуын реттейтiн нормативтiк-құқықтық базаны жасау болып табылады.

4. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi

Бағдарламаның мақсаты халықтың денсаулығын бекемдеу және халықаралық спорт аренасында қазақстандық спортшылардың бәсекеге қабiлеттiлiгiн арттыру үшiн дене тәрбиесi мен спорттың тиiмдi жүйесiн құру болып табылады.
Аталған мақсатқа қол жеткiзу үшiн мынадай мiндеттердi орындау қажет:
халықаралық талаптарға сай келетiн спорттың инфрақұрылымын дамыту;
нормативтiк құқықтық базаны жетiлдiру;
бiлiктi мамандармен қамтамасыз ету;
спорт ғылымын дамыту;
дене шынықтыру және спорт құралдары арқылы салауатты өмiр салтын орнықтыру;
спорт резервiн, халықаралық дәрежедегi спортшыларды даярлау жүйесiн жетiлдiру.

5. Бағдарламаны iске асырудың негiзгi бағыттары мен
тетiктерi

Бағдарлама мынадай бағыттар бойынша iске асырылады:
саланың нормативтiк құқықтық базасын жетiлдiру;
саланың материалдық-техникалық базасын нығайту және дамыту, саланы бiлiктi мамандармен қамтамасыз ету саланы ғылыми-әдiстемелiк және медициналық қамтамасыз ету;
мектепке дейiнгi және мектеп жасындағы балалардың дене тәрбиесiн жетiлдiру;
жоғары және арнаулы орта оқу орындарындағы студенттер мен оқушылардың дене тәрбиесi;
әскери қызметшiлердiң, құқық қорғау органдары мен қуатты құрылымдар қызметкерлерiнiң дене тәрбиесi даярлығы;
тұрғындар арасындағы дене шынықтыру;
мүгедектер арасындағы дене тәрбиесi даярлығы мен спорт;
спорт резервiн және халықаралық дәрежедегi спортшыларды даярлау;
дене шынықтыру мен спортты насихаттау.

5.1. Саланың нормативтiк құқықтық базасын жетiлдiру

Дене шынықтыру мен спортты дамыту жөнiндегi қызметтiң ең маңызды бағыттарының бiрi ретiнде саланың нормативтiк-құқықтық базасын жетiлдiру және дамыту жөнiндегi жұмысқа мән берiледi.
Дене шынықтыру мен спорт саласындағы құқықтық және әдiснамалық қамтамасыз етудi дамыту аталған саладағы қатынастарды реттейтiн нормативтiк-құқықтық актiлердi әзiрлеу жолымен, сондай-ақ дене шынықтыру мен спорт жөнiндегi мемлекеттiк органдар мен қоғамдық ұйымдардың құзыретiн белгiлеу, сондай-ақ олардың қызметiн үйлестiру жолымен жүзеге асырылады.
Нормативтiк және әдiснамалық қамтамасыз етудi жетiлдiру жөнiндегi iс-шараларды жүзеге асыру әдiлеттiлiк қағидаттарына сүйенiп әрi Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасының нормаларына сәйкес iске асырылады.
Дене шынықтыру мен спорт саласындағы заңнаманы жетiлдiру нарықтық жағдайда сала тек қана бюджет көздерiнен ғана емес, әсiресе жоғары жетiстiктер спортын қолдау үшiн, бюджеттен тыс көздерден қаржыландыруға ықпал етуi қажет.
Осымен байланысты:
дене шынықтыру мен спортты, әсiресе балалар мен жасөспiрiмдер арасында дамытуға бағытталған бағдарламаларды және салауатты өмiр салтын қалыптастыруға ықпал ететiн бағдарламаларды iске асыратын ұйымдар;
елдiң спорт резервi мен құрама командаларын жауапты халықаралық жарыстарға қатысуға даярлауға, саланың материалдық-техникалық базасын дамытып-жетiлдiруге, сапалы мүкәммалдар мен жабдықтар сатып алуға, спортшылар мен жаттықтырушыларды материалдық қолдауға өз қаражатын жұмсайтын демеушiлер мен инвесторлар;
дене шынықтыру мен спорттың материалдық-техникалық базасын дамытуды қамтамасыз ететiн инвестициялық саясатты қалыптастыру және жетiлдiру;
қызметi спорт түрлерiн дамытуға және ел спортшыларының спорттағы шеберлiгiн арттыруға бағытталған қоғамдық бiрлестiктердiң рөлiн арттыру;
жетекшi спортшылардың спорттағы шеберлiгiн арттырудың негiзгi буыны ретiнде спорт түрлерi бойынша спорт клубтарының жұмысын ұйымдастыру мен құру үшiн қолайлы жағдай жасау мүмкiндiгін қарау қажет.

5.2. Материалдық-техникалық базаны дамыту мен нығайту

Елде материалдық-техникалық базаны дамыту екi бағытта - бұқаралық спорт үшiн және жоғары жетiстiктер спорты үшiн жүзеге асырылуға тиiс.
Халықтың дене жаттығуларымен шұғылдануға деген сұранысын қанағаттандыру мақсатында спорт ғимараттарының санын көбейту, сервистiң қажеттi деңгейiн жасау әрi оған халықтың қалың жiгiнiң қолжетiмдiлiгiн қамтамасыз ету қажет.
Елдiң құрама командаларына спорт резервiн даярлау жөнiндегi негiзгi жұмысты қамтамасыз ететiн балалар мен жасөспiрiмдер мектебiнiң және спорттағы дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттардың, олимпиадалық даярлық орталықтары мен олимпиада резервiн даярлау орталықтарының жаттықтырушы-оқытушылар құрамының жемiстi жұмыс iстеуi үшiн қажеттi жағдай жасау, оларды сапалы мүкәммалмен және жабдықпен жарақтандыра отырып, спорт ғимараттарын жаңадан салу және қолдағы барын қайта жаңарту қажет.
Әрбiр аудан орталығы мен республикалық және облыстық маңызы бар қалаларда бiр үлгiдегi дене шынықтыру-сауықтыру кешендерiн, елдiң түрлi өңiрлерiнде халықаралық спорт ұйымдарының талаптарына сай және ел құрама командалары мен өңiрлердегi жетекшi спортшылардың сұранысын қанағаттандыратын қазiргi заманғы спорт ғимараттарын салуды қамтамасыз ету, Алматы облысында қазiргi заманғы республикалық олимпиадалық даярлау базасының, Щучье қаласында шаңғы базасының, Астана қаласында спорттағы дарынды балаларға арналған республикалық мектеп-интернаттың құрылысын аяқтау қажет. Қысқы Азия ойындарын өткiзу үшiн халықаралық спорт ұйымдарының талаптарына сай спорт объектiлерiн салуды және Алматы қаласының инфрақұрылымын дамытуды қамтамасыз ету қажет.
Осы мiндеттердi шешу үшiн:
әрбiр аудан орталығы мен республикалық және облыстық бағыныстағы қалаларда бiр үлгiдегi дене шынықтыру-сауықтыру кешендерiн салуды;
қазiргi бар спорт ғимараттарын, жұмыс iстеп тұрған спорт алаңдарын қайта жаңғырту мен жаңалауды, спорт залдары мен спорт кешендерiн жабдықтауды;
спорт түрлерi бойынша ел құрама командалары мен өңiрлердiң құрама командалары, балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерi, спорттағы дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттар және олимпиада резервiн даярлау орталықтары үшiн халықаралық стандарттарға сай келетiн әрi жаңа мүкәммалдармен және жабдықтармен жарақталған қазiргi заманғы спорт базаларын салуды;
2011 жылғы қысқы Азия ойындарын өткiзу үшiн тиiстi құрал-жабдықпен жарақталған спорт базаларын салуды;
Қазақстанның бiрқатар өңiрлерiнде басқа да спорт объектiлерiн салуды қамтамасыз ету керек.

5.3. Саланы бiлiктi мамандармен қамтамасыз ету

Халықтың түрлi әлеуметтiк-демографиялық топтарымен спорттық-бұқаралық және дене шынықтыру-сауықтыру жұмысын одан әрi жетiлдiру, халықаралық спорт аренасында шетелдiк спортшылармен бәсекелесуге қабiлеттi спорт резервiн даярлау және халықаралық дәрежедегi спортшыларды тәрбиелеу жөнiндегi жұмыстарды жандандыру мақсатында:
әлемдiк спорттың даму үрдiсiне және бiлiктiлiгi жоғары спортшыларды даярлаудың жаңаша әдiстерiне сай келетiн бағдарламалар бойынша елдiң жоғары оқу орындарында мамандар даярлауды қамтамасыз ету;
спорт саласында орта кәсiптiк бiлiмi бар мамандар даярлауды жетiлдiру;
жаттықтырушы-оқытушы кадрларды қайта даярлау жүйесiн жолға қою;
халықаралық дәрежедегi спортшыларды тәрбиелеуде тәжiрибесi бар және алдыңғы қатарлы технологияларды меңгерген жоғары бiлiктi шетелдiк мамандарды республиканың құрама командаларына жұмысқа тарту мәселесiн қарау;
отандық спортшы кадрлармен жұмыс iстеуге басымдық беретiн отандық жаттықтырушыларды материалдық және өзге де ынталандыру жөнiнде пәрмендi шараларды енгiзу туралы мәселенi қарау қажет.

5.4. Ғылыми-әдiстемелiк және медициналық қамтамасыз ету

Спорт резервiн және халықаралық дәрежедегi спортшыларды даярлау жөнiндегi оқу-жаттығу процесiн ғылыми-әдiстемелiк және медициналық қамтамасыз ету:
жоғары жетiстiктер спорты саласында ғылыми зерттеулер жүргiзудi;
спортшыларды даярлауда ғылыми-зерттеу iзденiстерiне негiзделген жаңа көзқарастарды енгiзудi;
спорт резервiн және халықаралық дәрежедегi спортшыларды даярлау жүйесiн оңтайландыруды;
оқу-жаттығу процесiн медициналық жағынан қамтамасыз етудi;
спортшыларды психологиялық даярлауды;
спорт медицинасының нормативтiк базасын жасауды;
допингке қарсы зертхананы халықаралық ұйымдарда аккредиттеуден өткiзу жөнiндегi жұмысты жалғастыруды;
спорттың медицина-биологиялық қызметiн нығайтуды және дәрiгерлiк дене шынықтыру диспансерлерiнiң желiсiн кеңейтудi;
спортта жарақаттануды медицина-биологиялық жағынан қамтамасыз етудi, оның алдын алуды және емдеудi көздейдi.

5.5. Дене шынықтыру және спорт құралдары арқылы салауатты
өмiр салтын орнықтыру

5.5.1. Мектепке дейiнгi және мектеп жасындағы балалардың
дене тәрбиесiн жетiлдiру

Мектепке дейiнгi және мектеп жасындағы балалардың денсаулық жағдайын жақсарту мақсатында:
мектеп жасына дейiнгi балалардың дене тәрбиесi даярлығы жөнiнде ұсынымдар, оқу-әдiстемелiк құралдар әзiрлеу;
5-сыныптан бастап қыздар мен ұлдарды бөлек оқыта отырып, барлық жалпы бiлiм беретiн мектептердегi дене тәрбиесiнен аптасына үш сабаққа көшу мүмкiндiгін қарау;
денсаулық жағдайына байланысты арнайы медициналық топтарға жатқызылған балаларға дене тәрбиесi жөнiнде жағдай жасау мен сабақтар өткiзуге баса назар аудару;
балалар мен жасөспiрiмдер спорт клубтарын құру арқылы жалпы бiлiм беретiн мектептерде дене тәрбиесi сабақтарының мазмұнын толықтыратын дене шынықтыруды ұйымдастырудың мектептен тыс нысандарын жетiлдiру;
жалпы бiлiм беретiн мектептерге спорт түрлерi бойынша оқыту күнi ұзартылған және оқу-жаттығу процесi тереңдетiлген мамандандырылған сыныптар ашуды ұсыну қажет.

5.5.2. Жоғары және арнаулы орта оқу орындарындағы студенттер
мен оқушылардың дене тәрбиесi

Елдiң оқу орындарындағы студенттер мен оқушылардың дене тәрбиесi процесi мынадай мiндеттердi шешудi көздейдi:
дене шынықтыру саласында теориялық бiлiм мен практикалық iлiм жүйесiн қалыптастыру;
болашақ мамандардың дене тәрбиесi даярлығын, жаттығуын, жұмыс қабiлетiн, кәсiби мәнi бар табиғи қасиеттерi мен жүйке-қозғалыс қабiлетiн қамтитын, кейiннен оларды күнделiктi өмiрде пайдалану үшiн кәсiби даярлығының қажеттi деңгейiн қамтамасыз ету;
сырқаттың алдын алу, денсаулықты сақтау мен бекемдеу, дене тәрбиесi процесiнде өзiн-өзi бақылаудың дағдылары мен машықтарын меңгеру үшiн дене шынықтыру құралдарын толық пайдалану;
елiмiзде студенттер спортын дамыту және спортшы студенттердiң дүниежүзiлiк қысқы және жазғы универсиадаларды қоса алғанда, халықаралық студенттiк жарыстарға лайықты қатысуы;
денсаулығына байланысты арнайы медициналық топтарға жатқызылған студенттер мен оқушыларға дене тәрбиесi сабақтарын өткiзуге жағдай жасау;
студенттердiң "Сұңқар" спорт қоғамын құру.

5.5.3. Әскери қызметшiлердiң, құқық қорғау органдары мен
қуатты құрылымдар қызметкерлерiнiң дене тәрбиесi даярлығы

Әскери қызметшiлердiң, құқық қорғау органдары мен қуатты құрылымдар қызметкерлерiнiң дене тәрбиесi даярлығы Қазақстан Республикасының әскери құралымдарының, құқық қорғау органдары мен қуатты құрылымдарының жеке құрамын әскери оқыту мен тәрбиелеудiң маңызды және ажырамас бөлiгi болып табылады, сол ұйымдар құрамының дене тәрбиесi даярлығын арттыруға, денеге түсетiн ауыр жүктемелер мен психологиялық ширығуды бастан кешiру қабiлетiн дамытуға, бос уақытты мазмұнды ұйымдастыруға бағытталады.
Дене тәрбиесi даярлығының мақсаты - әскери қызметшiлердi, құқық қорғау органдары мен қуатты құрылымдар қызметкерлерiн олардың кәсiби қызметiнiң талаптарына сай арнайы мiндеттердi орындауға даярлауды қамтамасыз ету.
Әскери қызметшiлердiң, құқық қорғау органдары мен қуатты құрылымдар қызметкерлерiнiң дене тәрбиесi даярлығының негiзгi мiндеттерi:
төзiмдiлiк, күштiлiк, жылдамдық пен ептiлiк сияқты табиғи қасиеттердi талап ететiн деңгейде дамыту және ұстап тұру;
арнайы табиғи қасиеттер мен машықтарды қалыптастыру;
тiрек-қозғалыс аппаратын нығайту;
сырқаттың және жаман әдеттердiң алдын алу, ағзаны шынықтыру;
психологиялық ұстамдылыққа, өзiне деген сенiмдiлiкке, мақсат қоюға, батылдық пен табандылыққа, бастамашылдық пен тапқырлыққа, қайсарлыққа, төзiмдiлiкке және өзiн-өзi ұстай бiлуге тәрбиелеу;
даярлық кезеңiнде және алға қойған мiндеттердi тiкелей орындау кезiнде шектен тыс физикалық және психологиялық жүктеменi бастан кешiруге дайын болуды қалыптастыру;
әскери қызметшiлердiң, құқық қорғау органдары мен қуатты құрылымдар қызметкерлерiнiң арасында спорттың әскери-қолданбалы түрлерiн дамыту болып табылады.
Тиiстi министрлiктер мен ведомстволар осы мiндеттердi шешу үшiн дене бiтiмiн жетiлдiруге және салауатты өмiр салтын енгiзуге, дене тәрбиесi даярлығының кәсiби-қолданбалы машықтарын игеруге және дамытуға, жалпы және арнайы дене тәрбиесi даярлығы бойынша бақылау нормативтерiн орындауға бағытталған жеке құрамның дене тәрбиесi жөнiндегi ведомстволық бағдарламаларын әзiрлеп, бекiтедi, сол ведомстволардың спортшыларын әскери қызметшiлер, полиция және қуатты құрылымдар арасындағы әлем чемпионаттарына даярлауды және олардың қатысуын қамтамасыз етедi.

5.5.4. Тұрғындар арасындағы дене тәрбиесi

Дене шынықтыру және спорт - ел азаматтарының денсаулығын нығайтудың, жастарды рухани тәрбиелеудiң және дене тәрбиесiнiң, салауатты өмiр салтын қалыптастырудың маңызды құралдарының бiрi. Сол себептi мемлекеттiң осы саладағы бiрiншi кезектегi мiндетi - ел халқының қалың жiгiнiң дене шынықтырумен және спортпен шұғылдануына қол жеткiзу.
Тұрғындар арасында дене шынықтыруды дамыту ынталы тиiстi құрылымды қалыптастыру жолымен жүзеге асырылуға тиiс. Ересек адам дене шынықтыру-спорт қозғалысына өз еркiмен қатысады. Өз күшiмен құрылған дене шынықтыру-спорт қозғалысы ынталандырудың тұтас жүйесi арқылы өркендеуге тиiс.
Дене шынықтыру-сауықтыру, спорт клубтары елдегi дене шынықтыру мен спорт қозғалысының негiзi болуға тиiс. Дене шынықтыру-спорт клубтарымен қатар барынша ыңғайлы жағдай, қызметтiң көптеген түрлерiн ұсынатын спорт орталықтары да қатар дами алады.
Өңiрлердегi бұқаралық-спорт және дене шынықтыру-сауықтыру жұмысы тұрғындардың барлық жастағы топтары (еңбек ұжымдарында, халықтың тұрғылықты жерi мен демалыс орындарында, бiлiм беру мекемелерiнде) үшiн бұқаралық спорт түрлерiнен қолжетiмдi жарыстардың санын көбейтуге бағытталуға тиiс. Мұндай iс-шаралардың басты мiндетi - адамдардың күнделiктi дене шынықтыру-сауықтыру жаттығуларына деген талпынысын ынталандыру, оларды жарыс қызметiне тарту.
Ұлттық спорт түрлерiн, өзiндiк дене жаттығулары мен халық ойындарын дамыту мәселесiне ерекше назар аудару және оларды халықтың дене шынықтырумен және спортпен белсендi түрде шұғылдануға тарту пайдалану қажет.
Барлық меншiк нысанындағы кәсiпорындар мен ұйымдардағы қызметкерлердiң жұмыс күнi және жұмыстан кейiн қалпына келу режимiнде дене шынықтыру-сауықтыру және спортпен шұғылдану құқықтары iске асырылуға тиiс. Мемлекеттiк органдардың, барлық меншiк нысанындағы кәсiпорындар мен ұйымдардың азаматтарды дене шынықтырумен және спортпен жүйелi шұғылдануға тарту, еңбектi ұйымдастыру және жұмыстан кейiн оңалтуды демалыс шаралары кешенiне енгiзу үшiн бiрлескен күш-жiгерi қажет.

5.5.5. Мүгедектер арасындағы дене шынықтыру және спорт

Мүгедектердi дене шынықтыру-спорттық iс-қимылға тартуға байыпты назар аудару қажет. Бұл үшiн спорт клубтары мен залдарында олардың дене шынықтырумен және спортпен шұғылдануына тиiстi жағдай жасауды, мүгедек спортшыларды халықаралық жарыстарға, соның iшiнде Паралимпиадалық ойындарға даярлауды қамтамасыз ету қажет.

5.6. Спорт резервiн және халықаралық дәрежедегi спортшыларды
даярлау

Дене шынықтыру мен спортты одан әрi дамыту, спорт резервiн даярлау және халықаралық дәрежедегi спортшыларды тәрбиелеу - халықаралық спорт ұйымдарының жылдам өзгермелi талаптарын, спортшыларды даярлаудың түрлерi мен әдiстерiн үнемi жетiлдiрудi, жаңадан келгендерден бастап халықаралық дәрежедегi шеберге дейiн республика спортшыларын тәрбиелеу жүйесiн одан әрi дамытуды ескере отырып, оқу-жаттығу процесiн ұйымдастыруға деген деген жаңа көзқарастарды талап етедi.
Спортқа даярлықты ұйымдастыруда оның қазiргi заманғы әдiстемесiнiң мүмкiндiктерiн iске асырудың бiрқатар ережелерi мен алғышарттарын:
спортқа даярлық жүйесiнiң жоғары тұрған (құрама командалар, олимпиадалық даярлық орталықтары, жоғары спорт шеберлiгi мектептерi) және төмен тұрған (спортта дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттар, олимпиада резервiн даярлау мектептерi, балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерi және олимпиада резервi мектептерi) құрылымдық бөлiктерiнде олардың мақсаттары, мiндеттерi, кадрмен, материалдық-техникалық және ғылыми-әдiстемелiк қамтамасыз етудегi ұйымдық-әдiстемелiк негiздердiң бiр-бiрiмен ұштасқан өзара байланысын;
спортшыларды орталықтан даярлауды, олардың жаттығу сабақтарындағы тұрақты бәсекелестiгiн және оны жұмыс қабiлетiн арттырудың факторының бiрi ретiнде пайдалануды, ағзаның iс-қимыл резервiн толығымен жұмылдыру мен бейiмделу процестерiн оңтайландыруды қамтамасыз ететiн ұйымдастыру жағдайларын жасауды атап көрсету қажет.
Ол үшiн:
елдiң барлық өңiрлерiндегi балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерiнде және олимпиада резервi мектептерiнде мектеп жасындағы балалардың 8 %-ына дейiн сабаққа қамту мақсатымен олардың желiсiн кеңейту жөнiндегi жұмыстарды жалғастыру;
спорттағы дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттар мен елдiң барлық өңiрлерiнде олимпиада резервiн даярлаудың толыққанды өңiрлiк орталықтарын дамыту жөнiндегi жұмыстарды жалғастыру;
олимпиадалық даярлық, соның iшiнде мамандандырылған орталықтарды дамыту;
спорттық күнтiзбеде жоспарланған республикалық iс-шараларды өткiзудi және елдiң құрама командалары мен үздiк спортшыларының әлем, Азия чемпионаттарын, Олимпиада және Азия ойындарын қоса алғанда, халықаралық жарыстарға, басқа да ресми және халықаралық iрiктеу спорттық iс-шараларына қатысуын қамтамасыз ету;
спортшыларды - әлем чемпиондары және халықаралық жарыстар мен чемпионаттардың жүлдегерлерiн және олардың жаттықтырушыларын ынталандыру жүйесiн жетiлдiру;
Алматы қаласындағы "Шаңырақ" шағынауданында "Спорттағы дарынды балаларға арналған республикалық мектеп-интернат" мемлекеттiк мекемесiн құру.
Қазақстанның дүние жүзiнiң бәсекеге қабiлеттi елу елiнiң қатарына кiру стратегиясына қол жеткiзуi республика спортшыларынан халықаралық аренада жоғары нәтижелерге жетудi талап етедi.
Спорт резервiн даярлау және халықаралық дәрежедегi спортшыларды тәрбиелеудегi проблемаларды табысты шешу үшiн түпкiлiктi нәтижеге - әлем, Азия чемпионаттарында, Азия және Олимпиада ойындарында жүлделi орындарды иеленуге қабiлеттi спортшыларды тәрбиелеуге едәуiр ықпал ететiн факторларды қатаң ескеру қажет:
таңдаған спорт түрiне мамандану үшiн оның арнайы талаптарына жоғары дәрежелi спортшыларды даярлау жүйесiнiң қатаң түрде сай болуы;
спорт мамандығын таңдау, көпжылғы даярлықтың күллi жүйесiн әзiрлеу, жарыс қызметiнiң тиiмдi құрылымын анықтау кезiнде нақты әрбiр спортшының жеке бейiмдiлiгi мен қабiлеттерiне барынша ден қою;
жаттығу және жарыс жүктемесiнiң, демалудың, тамақтанудың, жұмыс қабiлетiн қалпына келтiру, ынталандыру құралдарының және iс-қимыл мүмкіндіктерін жұмылдырудың қатаң теңгермелі жүйесіне ұмтылу;
даярлықтың дәстүрден тыс құралдарын кеңейту - спортшы ағзасының iс-қимыл мүмкiндiктерiн толық ашуға мүмкiндiк беретiн аспаптарды, жабдықтарды және әдiстемелiк тәсiлдердi пайдалану;
спортшылардың жаттығу әсерлерiнiң факторларына бейiмделу процестерiн жеделдетуге, олардың басты жарыстарға тiкелей даярлығының тиiмдiлiгiн арттыруға мүмкiндiк беретiн орташа биiктiктегi және биiк таудағы жағдайларда спортшыларды даярлаудың тиiмдi әдiстемесiн жетiлдiру;
бүкiл спорттық жаттығу жүйесiн жарыс қызметiнiң оңтайлы құрылымына қол жеткiзуге бағдарлау;
даярлық жүйесiнiң қарқындылығы, оған олимпиадалық спортты дамытудың жалпы үрдiстерi ретiнде, сонымен бiрге нақты спорт түрлерiнiң даму ерекшелiктерi ретiнде де тұрақты зерделеу мен есептеу негiзiнде жедел түзетулер жасау - жарыс ережелерiн және оларды өткiзу шарттарын өзгерту, жаңа мүкәммалдар мен жабдықтарды қолдану;
халықаралық спорт федерациялары тарататын әдiстемелер мен ақпараттық материалдарды қолдана отырып, елдiң құрама командаларында оқу-жаттығу процесiн ұйымдастыруда республикалық қоғамдық бiрлестiктердiң рөлiн арттыру.

5.7. Дене шынықтыру және спортты насихаттау

Тұрғындарды салауатты өмiр салтына, дене шынықтырумен және спортпен шұғылдануға баулу халықтың түрлi әлеуметтiк-демографиялық топтарына арнап бейiмделген ақпараттық бағдарламаларды әзiрлеу арқылы жүзеге асуға тиiс. Спорттың негiзгi түрлерiнен, соның iшiнде бұқаралық ақпарат құралдарына конкурстық негiзде берiлетiн әлеуметтiк бағдарламалар бойынша гранттарды беру практикасын пайдалану арқылы, теледидар бағдарламаларын жасау, насихаттық және ақпараттық технологиялар әзiрлеу керек. Дене шынықтыру және спортты насихаттау атаулы, нақты әлеуметтiк топтар мен жiктерге, әрбiр адамға бағытталған, дене шынықтыру мен спорттың басымдығын дәлелдей көрсетуге, сондай-ақ жастар арасында нашақорлық, темекi шегушiлiк, iшiмдiктi пайдалану және басқа да жат құбылыстардың таралуына қарсы күреске бағытталуға тиiс. Жастардың дене тәрбиесi жөнiнде жұмыс жүргiзу, олардың ортасында қазақстандық спортшылардың спорттағы жетiстiктерiн, бұқаралық спортты танымал ету, олардың санасында "тәнi саудың - жаны сау" деген қағидатты орнықтыру қажет.
Бұл орайда бұқаралық ақпарат құралдарының мiндеттерi: азаматтардың спортқа, табиғи дене бiтiмiн жетiлдiруге деген қызығушылығын арттыру, спортпен өз бетiнше шұғылдануды белсендi түрде таныту, дене шынықтырумен және спортпен шұғылдану қажеттiгiн көпшiлiктiң санасына сiңiру болып табылады.
Дене шынықтыру мен спортты насихаттау адамның жан-жақты спорттық және дене тәрбиесi даярлығының беделiн, гигиена және дене шынықтыру саласындағы бiлiм деңгейiн арттыруға ықпал етуге, ғылыми зерттеулер мен жаңалықтар ашуға негiзделуге тиiс.
Дене шынықтыру мен спортты дамытудағы басты бағыттардың бiрi - олардың ізгiлiктi жағын күшейту. Адамдардың өмiрi мен денсаулығына қауiп төндiретiн, қабылданған жалпы этикалық нормалар мен талаптарға сай келмейтiн, зорлық пен зомбылықты үйрететiн спорт түрлерi мен дене жаттығуларын дамытуға қолдау көрсетiлмеуге тиiс.

6. Қажеттi ресурстар мен қаржыландыру көздерi

Мемлекеттiк бюджеттен Бағдарламаны iске асыруға жұмсалатын жалпы шығын 160844185 мың теңгенi, соның iшiнде республикалық бюджет қаражатынан 85120172 мың теңгенi, жергiлiктi бюджет қаражатынан 75724013 мың теңгенi құрайды.

	2007	2008	2009	2010	2011
Республикалық бюджет	8531594	32294965	26783613	8500000	9010000
Жергiлiктi бюджет	13201664	14252326	15162088	16071813	17036122

Бағдарламаны iске асыруға қажеттi бюджет қаражатының көлемi тиiстi қаржы жылына арналған республикалық және жергiлiктi бюджеттердi бекiту кезiнде нақтыланатын болады.

7. Бағдарламаны iске асырудан күтiлетiн нәтижелер мен
көрсеткiштер

Бағдарламаны iске асыру барысында мынадай нәтижелерге қол жеткiзiлетiн болады:
бiрiншi кезең (2007-2009 жылдар):
сала мамандарының бiлiктiлiгiн арттыру мен қайта даярлау жүйесi жетiлдiрiлетiн болады;
дене шынықтырумен және спортпен жүйелi шұғылданушы халықтың үлесi 16,3%-ға дейiн өседi;
халықтың түрлi әлеуметтiк-демографиялық топтарының дене тәрбиесiнiң сабақтастығы қамтамасыз етiледi;
балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерiнiң саны 2007 жылы 400-гe, 2008 жылы 410-ға, 2009 жылы 420-ға көбейiп, оларда шұғылданушыларды қамту 6 жастан 18 жасқа дейiнгi балалар мен жасөспiрiмдердiң жалпы санының 8,5 %-на жетедi;
спорттағы дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттар құрылады және олардың саны 2007 жылы - 15-кe, 2008 жылы - 16-ға, 2009 жылы - 17-гe жетедi;
екiншi кезең (2010-2011 жылдар):
жаттықтырушы-оқытушылар құрамының бiлiктiлiгi арттырылады;
дене шынықтырудың және жоғары жетiстiктер спортының ғылыми базасы жетiлдiрiлетiн болады;
дене шынықтырумен және спортпен жүйелі шұғылданушы халықтың саны 17%-ға дейiн өседi;
балалар мен жасөспiрiмдер спорт мектептерiнiң саны 2010 жылы - 425-ке, 2011 жылы 430-ға көбейiп, оларда шұғылданушыларды қамту 6 жастан 18 жасқа дейiнгi балалар мен жасөспiрiмдердiң жалпы санының 10%-ын құрайды;
спорттағы дарынды балаларға арналған мектеп-интернаттардың саны 2010 жылы 19-ға, 2011 жылы олардың саны 20-ға жетедi;
республиканың ұлттық құрама командаларына мүшелiкке үмiткерлердiң даярлық деңгейi мен халықаралық дәрежедегі спортшылардың саны артады;
әлем, Азия чемпионаттарын, әлем, Азия кубоктарын, Азия және Олимпиада ойындарын қоса алғанда, спортшылардың iрi халықаралық жарыстарға даярлығы мен қатысуы қамтамасыз етiледi;
саланың нормативтiк құқықтық базасы жетiлдiрiлетiн болады.