Об утверждении Правил содержания животных на территории города Сарани и поселка Актас

Решение 18 сессии Саранского городского маслихата Карагандинской области от 08 октября 2009 года N 315. Зарегистрировано Управлением юстиции города Сарани Карагандинской области 10 ноября 2009 года N 8-7-92. Утратило силу - решением Саранского городского маслихата Карагандинской области от 11 июня 2012 года N 64

Сноска. Утратило силу - решением Саранского городского маслихата Карагандинской области от 11.06.2012 года N 64.

На основании кодекса Республики Казахстан "Об административных правонарушениях" от 30 января 2001 года, Гражданского кодекса Республики Казахстан от 27 декабря 1994 года, кодекса Республики Казахстан "О здоровье народа и системе здравоохранения" от 18 сентября 2009 года, законов Республики Казахстан "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан от 23 января 2001 года, "О ветеринарии" от 10 июля 2002 года, "О государственном регулировании развития агропромышленного комплекса и сельских территорий" от 8 июля 2005 года, Приказа Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 2 апреля 2003 года N 164 "Об идентификации сельскохозяйственных животных" (зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 25 апреля 2003 года N 2247), Саранский городской маслихат РЕШИЛ:
1. Утвердить Правила содержания животных на территории города Сарани и поселка Актас.
2. В связи с принятием данного решения признать утратившим силу решение N 324 от 27 ноября 2002 года 25 сессии Саранского городского маслихата "Об утверждении правил содержания собак и кошек на территории города Сарани и поселка Актас" (номер в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов – 1021 от 6 декабря 2002 года, опубликован 7 декабря 2002 года N 49 в газете "Ваша газета").
3. Настоящее решение вступает в силу после государственной регистрации в органах юстиции и вводится в действие по истечении десяти календарных дней после его официального опубликования в городской газете.

Председатель сессии Е. Туркавский

Секретарь маслихата Р. Бекбанов

"СОГЛАСОВАНО"

Начальник Государственного
учреждения "Управление государственного
санитарно – эпидемиологического надзора
по городу Сарани" Б. Аброев

Начальник Государственного
учреждения "Отдел жилищно – коммунального
хозяйства, пассажирского транспорта и
автомобильных дорог города Сарани" Л. Ким

Начальник Государственного
учреждения "Отдел сельского
хозяйства города Сарани" А. Косшыгулов

Начальник Государственного учреждения
"Саранская городская территориальная
инспекция Комитета государственной
инспекции в агропромышленном комплексе
Министерства сельского хозяйства
Республики Казахстан" С. Кукшебаев

Начальник Отдела внутренних дел
города Сарани Департамента
внутренних дел Карагандинской области,
подполковник полиции Е. Рахимбергенов

Утверждены
решением 18 сессии
Саранского городского маслихата N 315
от 8 октября 2009 года

ПРАВИЛА
содержания животных в городе Сарани и поселке Актас

Настоящие Правила содержания животных в городе Сарани и поселке Актас (далее - Правила) разработаны в соответствии c кодексом Республики Казахстан "Об административных правонарушениях" от 30 января 2001 года, Гражданским кодексом Республики Казахстан от 27 декабря 1994 года, кодексом Республики Казахстан "О здоровье народа и системе здравоохранения" от 18 сентября 2009 года, законами Республики Казахстан "О местном государственном управлении и самоуправлении в Республике Казахстан" от 23 января 2001 года, "О ветеринарии" от 10 июля 2002 года, "О государственном регулировании развития агропромышленного комплекса и сельских территорий" от 8 июля 2005 года, Приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 2 апреля 2003 года N 164 "Об идентификации сельскохозяйственных животных" (зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 25 апреля 2003 года N 2247), с целью охраны здоровья населения от болезней, общих для людей и животных, а также обеспечения благоприятных условий их совместного проживания.

1. Общие положения

1. В настоящих Правилах используются следующие понятия:
1) безнадзорные животные - животные, имеющие собственника и временно выбывшие из его владения (попечения), не имеющие собственника либо собственник которых неизвестен, а также домашние животные, от права собственности, на которых собственник отказался;
2) ветеринарные документы - ветеринарно-санитарное заключение, ветеринарное свидетельство, ветеринарный сертификат, ветеринарная справка, выдаваемые ветеринарными инспекторами на объекты государственного ветеринарного контроля в порядке, установленном уполномоченным государственным органом в области ветеринарии;
3) ветеринарные мероприятия - комплекс противоэпизоотических, ветеринарно-санитарных процедур, направленных на предотвращение возникновения, распространения или ликвидацию болезней животных, включая их профилактику, лечение или диагностику; обезвреживание (обеззараживание), изъятие и уничтожение животных, зараженных особо опасными болезнями, представляющими опасность для здоровья животных и человека; повышение продуктивности животных; обеспечение безопасности продуктов и сырья животного происхождения, включая процедуры идентификации, в целях защиты здоровья животных и человека от заразных болезней, в том числе общих для животных и человека;
4) ветеринарный паспорт - документ установленной уполномоченным государственным органом в области ветеринарии формы, в котором указываются: владелец, вид, пол, масть, возраст животного, сроки и характер проведенных ветеринарных обработок, метод идентификации животного в целях профилактики, лечения и диагностики болезней животных;
5) ветеринарные (ветеринарно-санитарные) правила - нормативный правовой акт, определяющий порядок проведения ветеринарных мероприятий на основе ветеринарных нормативов, утверждаемый уполномоченным государственным органом в области ветеринарии, являющийся обязательным для исполнения физическими и юридическими лицами, осуществляющими деятельность в области ветеринарии;
6) ветеринарно-санитарная экспертиза - проверка соответствия животных, продуктов и сырья животного происхождения ветеринарным нормативам комплексом органолептических, биохимических, микробиологических, паразитологических, токсикологических и радиологических исследований в порядке, установленном уполномоченным государственным органом в области ветеринарии;
7) владелец животного - физическое или юридическое лицо, которое имеет в собственности или ином владении животное;
8) выгул собак и кошек - пребывание животных вне помещения, являющегося собственностью владельца либо арендуемого владельцем у другого лица;
9) дезинфекция, дезинсекция и дератизация - комплекс мер, направленных на уничтожение возбудителей инфекционных и паразитарных заболеваний, бытовых насекомых и грызунов, систематически проводимых в производственных, жилых зданиях, на транспорте, в помещениях общественных мест и на территориях;
10) дикие животные - млекопитающие, птицы, пресмыкающиеся, земноводные, рыбы, моллюски, насекомые и другие, находящиеся в состоянии естественной свободы на суше, в воде, атмосфере и почве;
11) домашние животные - зоологические виды, кроме животных сельскохозяйственного назначения, полностью или частично содержащиеся человеком и не используемые для получения продуктов питания и промышленного сырья, млекопитающие, в том числе кошки и собаки, птицы, пресмыкающиеся, земноводные, рыбы и прочие представители животного мира;
12) инсектицидные препараты - химические средства борьбы с вредными насекомыми;
13) общественные места - места, где находится значительное скопление людей или такое скопление людей возможно, в том числе улицы, скверы, парки и иные места отдыха граждан, пляжи, стадионы, места, где осуществляются зрелищные мероприятия;
14) приюты для животных - специально оборудованные объекты, предназначенные для временного содержания безнадзорных животных;
15) сельскохозяйственные животные - культивируемые человеком все виды животных, имеющих непосредственное отношение к сельскохозяйственному производству;
16) содержание животных - действия, совершаемые владельцами животных для сохранения жизни животных, их физического здоровья, получения полноценного потомства при соблюдении ветеринарно - санитарных норм, а также для обеспечения общественного порядка и безопасности граждан и представителей животного мира.
2. Изъятие и уничтожение животных, представляющих особую опасность для здоровья животных и человека, осуществляется в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
3. Действие настоящих Правил распространяется на всех владельцев животных, физических и юридических лиц в городе Сарани и поселке Актас, независимо от их форм собственности и ведомственной подчиненности, имеющих в собственности или ином владении животных.

2. Порядок регистрации животных

4. Уполномоченными государственными органами по регистрации и учету животных, а также составлению компьютерной базы данных идентификации животных по городу Сарани и поселку Актас являются: государственное учреждение "Саранская городская территориальная инспекция Комитета государственной инспекции в агропромышленном комплексе Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан", государственное учреждение "Отдел сельского хозяйства города Сарани".
5. Регистрация животных осуществляется путем их идентификации в целях проведения учета животных и контроля за осуществлением ветеринарных обработок по профилактике и диагностике болезней животных. Зарегистрированному животному оформляется ветеринарный паспорт и присваивается идентификационный номер, которые сохраняются на протяжении всей его жизни, а в случае гибели животного ветеринарный паспорт сдается в уполномоченный государственный орган, где ранее было зарегистрировано животное.
6. Все виды животных принадлежащих населению, предприятиям, организациям и учреждениям, независимо от их форм собственности и ведомственной подчиненности подлежат учету и регистрации в уполномоченном государственном органе для внесения в компьютерную базу данных идентификации животных по городу Сарани и поселку Актас в сроки установленные уполномоченным органом.
7. Идентификация животных осуществляется в соответствии с действующим законодательством Республики Казахстан и международными стандартами.

3. Содержание сельскохозяйственных, домашних, диких, хищных, ядовитых и экзотических животных, птиц и пчел

8. Владелец животного приобретает и отчуждает животное в соответствии с законодательством Республики Казахстан, получает необходимую информацию о порядке содержания, разведения животных в обществах (клубах) владельцев животных, ветеринарных организациях.
9. Содержание, разведение, выпас, перегон сельскохозяйственных животных осуществляется в соответствии с требованиями санитарных зон, при этом необходимо сопровождать животных к месту сбора для пастьбы и от мест сбора до мест содержания по установленным маршрутам прогонов.
10. Сельскохозяйственные животные, птицы содержатся в специальных помещениях, оборудованных в соответствии с действующими ветеринарно-санитарными нормами и с учетом экологической безопасности окружающей среды, места содержания животных необходимо регулярно обрабатывать инсектицидными и дератизационными препаратами.
11. Содержание диких, хищных, ядовитых и экзотических животных не допускается без наличия специальных знаний, опыта и навыка обращения с такими животными, условий содержания, позволяющих животному вести образ жизни в соответствии с его биологическими особенностями, а также без наличия согласования с уполномоченным государственным органом.
12. Физические и юридические лица, занимающиеся пчеловодством, размещают пасеки в местах, где обеспечивается безопасность людей, с целью учета пасек и осуществления лечебно-профилактических мероприятий. На каждую пасеку выдается ветеринарный паспорт.
13. Физическим и юридическим лицам - владельцам животного необходимо:
1) при содержании, разведении и использовании животных, включая животных содержащихся в домах индивидуального жилищного фонда, в здании на прилегающей к нему территории, в квартире многоэтажного дома (кошки, собаки), зоопарках, цирках, на пасеках, в аквариумах, осуществлять ветеринарные (вакцинация) и административно - хозяйственные мероприятия с соблюдением ветеринарных (ветеринарно - санитарных) правил, установленных законодательством Республики Казахстан в области ветеринарии, обеспечивающих предупреждение и профилактику заболеваний животных;
2) содержание животных в организациях и учреждениях, а также в зооуголках детских дошкольных учреждений, школ, Дворцов школьников, подростковых учреждений, летних и зимних оздоровительных санаторно-курортных учреждениях (санатории, дома отдыха, пансионаты), допускается только по согласованию с уполномоченным государственным органом в области ветеринарии и органами санитарно - эпидемиологического контроля при назначении ответственного лица;
3) беспрепятственно предоставлять специалистам ветеринарных учреждений по их обоснованному требованию животное для осуществления осмотра, диагностических исследований и проведения лечебно - профилактических обработок, прививок, вакцинации;
4) извещать ветеринарных специалистов в случае внезапного падежа, одновременного заболевания нескольких животных или об их необычном поведении. До прибытия ветеринарных специалистов принять меры к изолированному содержанию животных, подозреваемых в заболевании, и сохранению трупов павших животных, подозреваемых в заболевании;
5) не допускается выброс трупа павшего животного. Труп животного необходимо захоронить (утилизировать) в скотомогильниках (ямах Беккаря);
6) не допускать убоя сельскохозяйственных животных для реализации без их предубойного ветеринарного осмотра и послеубойной ветеринарно-санитарной экспертизы туш и органов;
7) обеспечивать содержание животного, которое не причиняло бы беспокойства и не представляло бы опасности окружающим, предотвращать причинение вреда животными здоровью, имуществу граждан и юридических лиц. Собак-охранников необходимо содержать на огороженной территории, исключающей побег животного, нападение на людей или других животных. При входе на территорию необходимо обеспечить предупреждающую табличку с изображением собаки и надписью: "Ит күзетеді! Охраняется собакой!";
8) при нанесении укусов, травм животным человеку необходимо доставить пострадавшего человека в поликлинику для оказания первичной медицинской помощи, во всех случаях сообщать о случившемся в медицинские и ветеринарные службы;
9) осуществлять выгул собак в наморднике (кроме собак декоративных пород) и на коротком (до 1,5 метра) поводке при наличии тары для сбора экскрементов животного, без поводка и намордника, только на огороженных территориях, дрессировочных площадках и в предусмотренных для этих целей местах для свободного выгула, определенных государственным уполномоченным органом.
10) убирать в местах выгула за своим животным экскременты, включая территорию подъездов, лестничных клеток, лифтов, пешеходных дорожек;
11) не допускается купать и мыть животное в общественных местах купания, в прудах, фонтанах, водоемах и водозаборах;
12) при невозможности дальнейшего содержания передать животное другому владельцу, или сдать в специальную службу по отлову безнадзорных животных.
14. Не допускается:
1) содержание сельскохозяйственных животных и птиц (крупный рогатый скот, овцы, козы, лошади, верблюды, свиньи, маралы и олени, куры, утки, гуси, индейки, медоносные пчелы, пушные звери) в квартирах жилого фонда города;
2) содержание домашних животных в местах общего пользования (коридоры, лестничные площадки, подвалы, чердаки, лоджии, балконы и другие подсобные помещения), на придомовых территориях (кроме придомовых территорий домов индивидуального жилищного фонда) и в коридорах общежитий;
3) содержание домашних животных, кроме собак-поводырей для людей со слабым зрением, на предприятиях общественного питания, в торговых и производственных залах продовольственных магазинов, сервисного обслуживания, культурных учреждениях;
4) проявление физического воздействия (избиение, нанесение травм, убийство) по отношению к животному, нарушающее общепринятые нормы нравственности и морали, за исключением необходимой обороны от нападающего животного, в случае угрозы жизни и здоровью человека;
5) организация и проведение собачьих боев и других мероприятий на территории города Сарани и поселка Актас, допускающих жестокость по отношению к животным (исключением является проверка рабочих качеств собак по специальным правилам, которые исключают увечье животного и позволяют провести правильный племенной отбор для разведения собак-охранников);
6) отлов, приобретение и разведение собак и кошек с целью использования их шкур и мяса для хранения, потребления, переработки и реализации;
7) нахождение домашних животных (собак) в общественных местах без сопровождающих лиц, у зданий, помещений, магазинов, поликлиник, аптек, предприятий бытового обслуживания, кроме оставленных владельцами на привязи в наморднике и на коротком поводке, не препятствующих проходу людей. Предприятиям, организациям и учреждениям необходимо помещать знаки о запрете посещения объектов с домашним животным;
8) выгул домашних животных (кошек и собак) на улицах, площадях, в скверах, детских дворовых и спортивных площадках, городских пляжах, территориях детских дошкольных и учебных заведений, лечебных учреждений, парках и в других местах массового отдыха граждан, лицам, находящимся в состоянии наркотического и алкогольного опьянения, детям, не достигшим 16 летнего возраста, за исключением служебных собак, выполняющих работу по спасению людей, а также по борьбе с преступностью и охране общественного порядка и собак-поводырей для людей со слабым зрением;
9) лицо, не достигшее 16-летнего возраста не может являться владельцем собаки.

4. Перевозка, продажа, приобретение, обнаружение и отлов безнадзорных животных

15. Ввоз и вывоз животных на территорию города Сарани и поселка Актас производятся при наличии разрешения уполномоченных государственных органов с соблюдением порядка, установленного законодательством Республики Казахстан.
16. Не допускается вывоз за пределы территории государства животных, представляющих селекционную (племенную) и национальную ценность без разрешения или направления уполномоченных государственных органов.
17. Перемещение (перевозка) животных допускается при наличии ветеринарного свидетельства с отметками о состоянии их здоровья, проведенной профилактической обработки и ветеринарного паспорта установленной формы, выданных уполномоченным государственным органом.
18. Перевозка животных на автомобильном, воздушном, железнодорожном транспорте за пределы города Сарани и поселка Актас осуществляется в соответствии с Правилами перевозок животных на данных видах транспорта.
19. Перевозка собак в городском общественном транспорте производится на задних площадках в наморднике и на коротком поводке, собак декоративных пород и кошек в специальных клетках (контейнеры для переноса), при наличии тары для сбора экскрементов животного. Перевозка животного должна исключать беспокойство пассажиров.
20. Торговля животными осуществляется через питомники, общества (клубы) владельцев животных, в зоомагазинах и на специализированных рынках по продаже животных в соответствии с законодательством Республики Казахстан.
21. Лицо, задержавшее безнадзорный или пригульный скот и других домашних или прирученных животных, имеет право потребовать от их собственника выплаты вознаграждения в соответствии с пунктом 6 статьи 245 Гражданского кодекса Республики Казахстана.
22. Задержавший безнадзорный или пригульный скот и других домашних или прирученных животных обязан возвратить их собственнику, а если он или его местопребывание неизвестны, не позднее трех дней с момента такого задержания заявить об обнаруженных животных в органы внутренних дел, которые принимают меры к розыску собственника. На период розыска собственника животных, они могут быть оставлены лицом, задержавшим животных, у него на содержании и в пользовании, либо сданы им на содержание и в пользование другому лицу, имеющему необходимые условия для этого.
23. В случае возврата животных собственнику лицо, задержавшее животных, и лицо, у которого они находились на содержании и в пользовании, имеют право получить от этого собственника возмещение своих расходов, связанных с содержанием животных, с зачетом выгод, извлеченных от пользования ими.
24. Отлов безнадзорных животных (собак, кошек) организуется администраторами программ города Сарани.
25. Организация приютов и питомников для животных физическими и юридическими лицами осуществляется в соответствии с действующим законодательством.

5. Контроль за соблюдением Правил содержания животных в городе Сарани и поселке Актас

26. Органы внутренних дел в рамках предоставленных в установленном порядке полномочий:
1) оказывают необходимое содействие, ветеринарным, санитарно-эпидемиологическим учреждениям в осуществлении контроля за соблюдением гражданами, предприятиями, организациями и учреждениями настоящих Правил;
2) принимают участие при согласовании организациями, учреждениями, предприятиями и гражданами права ввоза, вывоза, содержания, разведения собак, требующих особой ответственности;
3) привлекают к административной ответственности юридические и физические лица, нарушившие требования настоящих Правил.
27. Органы государственного ветеринарного контроля в рамках предоставленных в установленном порядке полномочий:
1) организуют и контролируют проведение противоэпизоотических мероприятий в установленные сроки;
2) выдают ветеринарные свидетельства на животных при вывозе их с территории города;
3) оказывают помощь службам по отлову безнадзорных животных в организации их работы;
4) осуществляют контроль за соблюдением владельцами животных ветеринарно-санитарных требований;
5) привлекают нарушителей законодательства о ветеринарии к административной ответственности;
6) выдают ветеринарно-санитарные заключения обществам и клубам, занимающимся кинологической деятельностью, предприятиям, организациям и учреждениям, содержащим собак и других животных.
28. Органы государственного санитарно-эпидемиологического контроля в рамках предоставленных в установленном порядке полномочий организуют и контролируют проведение противоэпидемиологических мероприятий.
29. Органы государственного ветеринарного и санитарно - эпидемиологического контроля, местные исполнительные органы совместно проводят разъяснительную работу среди населения в целях предупреждения заболеваний, общих для животных и человека, а также выпускают наглядные пособия в виде буклетов, плакатов и щитов.

6. Заключительные положения

30. Физические и юридические лица, виновные в нарушении настоящих Правил, привлекаются к ответственности в соответствии со статьями 310, 311 кодекса Республики Казахстан "Об административных правонарушениях" N 155 от 30 января 2001 года и законом Республики Казахстан "О ветеринарии" N 339 от 10 июля 2002 года.
31. При наличии материального ущерба, потерпевший имеет право обратиться в суд за его возмещением.

Саран қаласы және Ақтас кенті аумағында жануарларды ұстау қағидасын бекіту туралы

Қарағанды облысы Саран қаласының мәслихатының 18 сессиясының 2009 жылғы 08 қазандағы N 315 шешімі. Қарағанды облысы Саран қаласы Әділет басқармасында 2009 жылғы 10 қарашада N 8-7-92 тіркелді. Күші жойылды - Қарағанды облысы Саран қаласының мәслихатының 2012 жылғы 11 маусымдағы N 64 шешімімен

Ескерту. Күші жойылды - Қарағанды облысы Саран қаласының мәслихатының 2012.06.11 N 64 шешімімен.

Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 30 қаңтардағы "Әкімшілік құқық бұзушылық туралы" кодексі, Қазақстан Республикасының 1994 жылғы 27 желтоқсандағы Азаматтық кодексі, Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" кодексі, Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін - өзі басқару туралы", 2002 жылғы 10 шілдедегі "Ветеринария туралы", 2005 жылғы 8 шілдедегі "Агроөнеркәсіптік кешенді және ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттік реттеу туралы" Заңдары, Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылық министрінің 2003 жылғы 2 сәуірдегі "Ауыл шаруашылық жануарларын бірдейлендіру туралы" N 164 бұйрығы (Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2003 жылы 25 сәуірде N 2247 тіркелген) негізінде, Саран қалалық мәслихаты ШЕШТІ:
1. Саран қаласы және Ақтас кенті аумағында жануарларды ұстау қағидасы бекітілсін.
2. Осы шешімнің қабылдануына байланысты, Саран қалалық мәслихатының 2002 жылғы 27 қарашадағы 25 сессиясының "Саран қаласы және Ақтас поселкесі аумағында ит және мысық ұстау қағидасын бекіту туралы" N 324 шешімінің күші жойылсын (нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Реестрінің тіркеу нөмірі - 1021, 2002 жыл 6 желтоқсан, "Ваша газета" газетінде 2002 жылы 7 желтоқсан күні жарияланды, N 49).
3. Осы шешім Әділет органында мемлекеттік тіркеуден өткеннен соң, қалалық газетте ресми жарияланғаннан кейін күнтізбелік он күн өткен соң күшіне енеді.

Сессия төрағасы Е. Туркавский

Мәслихат хатшысы Р. Бекбанов

"КЕЛІСІЛДІ"

"Саран қаласы бойынша мемлекеттік
санитарлық – эпидемиологиялық
бақылау басқармасы" мемлекеттік
мекемесінің бастығы
_________________ Б. Аброев
2009 жыл 14 қазан

"Саран қаласы тұрғын үй –
коммуналды шаруашылығы,
жолаушылар көлігі және
автомобиль жолдары бөлімі"
мемлекеттік мекемесінің бастығы
_________________Л. Ким
2009 жыл 14 қазан

"Саран қаласы ауыл шаруашылығы
бөлімі" мемлекеттік мекемесінің
бастығы
_________________А. Қосшығұлов
2009 жыл 14 қазан

"Қазақстан Республикасының
ауыл шаруашылығы Министрлігі
агроөнеркәсіптік кешендегі мемлекеттік
инспекция комитетінің Саран қалалық
аумақтық инспекциясы" мемлекеттік
мекемесінің бастығы
___________________С. Көкшебаев
2009 жыл 14 қазан

Қарағанды облысы ішкі істер
Департаментінің Саран қалалық
ішкі істер бөлімінің бастығы,
полиция подполковнигі
___________________Е. Рахымбергенов
2009 жыл 14 қазан

Саран қалалық мәслихатының
2009 жылғы 8 қазандағы
18 сессиясының N 315
шешімімен бекітілді

Саран қаласы және Ақтас кенті аумағында жануарларды ұстау
ҚАҒИДАСЫ

Саран қаласы және Ақтас кенті аумағында жануарларды ұстаудың осы Қағидасы (бұдан әрі - Қағида) адамдар мен жануарларға ортақ аурулардан халықтың денсаулығын қорғау, сонымен қатар, олардың бірге өмір сүруіне қолайлы жағдай қамтамасыз ету мақсатында, Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 30 қаңтардағы "Әкімшілік құқық бұзушылық туралы" кодексіне, Қазақстан Республикасының 1994 жылғы 27 желтоқсандағы Азаматтық кодексіне, Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы" кодексіне, Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 23 қаңтардағы "Қазақстан Республикасындағы жергілікті мемлекеттік басқару және өзін-өзі басқару туралы", 2002 жылғы 10 шілдедегі "Ветеринария туралы", 2005 жылғы 8 шілдедегі "Агроөнеркәсiптік кешендi және ауылдық аумақтарды дамытуды мемлекеттiк реттеу туралы", Заңдарына, Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2003 жылғы 2 сәуірдегі "Ауыл шаруашылығы жануарларын бірдейлендіру туралы" N 164 бұйрығына (Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2003 жылғы 25 сәуірде N 2247 тіркелген) сәйкес әзiрлендi.

1. Жалпы ережелер

1. Осы Қағидада пайдаланылатын негізгі ұғымдар:
1) қараусыз жануарлар - меншік иесі бар және оның иелігінен (қарауынан) уақытша босып кеткен, иесі болмаған немесе иесі белгісіз жануарлар, сондай-ақ оның иесі меншік құқығынан бас тартқан үй жануарлары;
2) ветеринарлық құжаттар - мемлекеттiк ветеринарлық қадағалау объектiлерiне ветеринария саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлеген тәртiппен ветеринарлық инспекторлар беретiн ветеринарлық-санитарлық қорытынды, ветеринарлық куәлiк, ветеринарлық сертификат, ветеринарлық анықтама;
3) ветеринарлық iс-шаралар - жануарлар ауруларының профилактикасын, емделуiн немесе диагностикасын қоса алғанда, оның шығуын, таралуын болдырмауға немесе оны жоюға; жануарлар мен адамның денсаулығына қауiп төндiретiн аса қауiптi аурулар жұқтырған жануарларды залалсыздандыруға, алып қоюға және жоюға; жануарлардың өнiмдiлiгiн арттыруға; жануарлардың және адамдардың денсаулығына жұқпалы, оның iшiнде жануарлар мен адамға ортақ аурулардан қорғау мақсатында, бiрдейлендiру рәсiмiн қоса, жануарлардан алынатын өнiмдер мен шикiзаттың қауiпсiздiгiн қамтамасыз етуге бағытталған iндетке қарсы, ветеринарлық-санитарлық рәсiмдер кешенi;
4) ветеринарлық төлқұжат - ветеринария саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлеген нысандағы құжат, онда жануардың иесi, жануардың түрi, жынысы, түсi, жасы, жануарлар ауруларының профилактикасы, диагностикасы және оларды емдеу мақсатында жүргiзiлген ветеринарлық шаралардың мерзiмдерi мен сипаты көрсетiледi;
5) ветеринарлық (ветеринарлық-санитарлық) ережелер - ветеринария саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган бекiтетiн, қызметтi жүзеге асыратын жеке және заңды тұлғалар орындау үшiн мiндеттi болып табылатын ветеринарлық нормативтер негiзiнде, ветеринарлық iс-шараларды жүргiзу тәртiбiн айқындайтын нормативтiк құқықтық акт;
6) ветеринарлық - санитарлық сараптама - жануарлардың, жануарлардан алынатын өнiмдер мен шикiзаттың ветеринарлық нормативтерге сәйкес келуiн ветеринария саласындағы уәкiлеттi мемлекеттiк орган белгiлеген тәртiппен органолептикалық, биохимиялық, микробиологиялық, паразитологиялық, уыттық және радиологиялық зерттеулер кешенi арқылы тексеруi;
7) жануар иесі - жеке және өзгенің меншігінде жануары бар заңды тұлға;
8) иттер мен мысықтарды серуендету - иесінің меншігі болып табылатын немесе басқа тұлғаның жалға алған жануарлардың жайлардан тыс болуы;
9) дезинфекция, дезинсекция және дератизация - жұқпалы және паразиттік ауруларды қоздырғыштарды, тұрмыстық жәндіктерді және кеміргіштерді өндірістік, тұрғын үй ғимараттарында, көлікте, қоғамдық орындардың жайларында және аумақтарда жоюға арналған алдын алу шаралары;
10) жабайы жануарлар - құрылықтағы, судағы, атмосферадағы және топырақтағы табиғи еркіндік жағдайында тіршілік ететін сүтқоректілер, құстар, бауырымен жорғалаушылар, қосмекенділер, балықтар, моллюскалар, жәндіктер және басқалар;
11) үй жануарлары - ауыл шаруашылық мақсаттағы жануарлардан басқа, адамның толық немесе жартылай ұстайтын тамақ өнімдері мен өнеркәсіп шикізатын алу үшін пайдаланбайтын зоологиялық түрлері, сүт қоректілер, оның ішінде иттер, мысықтар, құстар, бауырымен жорғалаушылар, қосмекенділер, балықтар және басқа жануарлар әлемінің өкілдері;
12) инсектицидті препараттар - зиянды жәндіктермен күресудің химиялық құралдары;
13) қоғамдық орындар - адамдардың көп жиналатын немесе адамдардың жиналуы мүмкін орындар, оның ішінде көшелер, скверлер, саябақтар және азаматтардың демалатын өзге орындары, шомылатын жерлер, стадиондар, сауық шаралары жүргізілетін орындар;
14) жануарларға арналған паналау баспанасы - қараусыз жануарларды уақытша ұстау үшін арналған арнайы жабдықталған нысандар;
15) ауыл шаруашылығы жануарлары - адамдар өсіретін ауыл шаруашылығы өнімдеріне тікелей қатысы бар барлық жануарлар түрлері;
16) жануарларды ұстау - жануар иелерінің жануарлардың өмірін, оның жеке саулығын сақтау үшін, ветеринарлық-санитарлық қолайлы жағдайларды ұстана отырып, толыққанды тұқым алу, сондай-ақ адамдардың және жануарлар әлемінің қауіпсіздігін, қоғамдық тәртіпті қамтамасыз етудегі іс әрекеттері;
2. Қазақстан Республикасының заңнамаларына сәйкес, адамдардың және жануарлардың денсаулығына аса қауіп туғызатын жануарлар тартылып алынады және жойылады.
3. Осы Қағида талаптары меншік түріне және ведомстволық бағыныштылығына қарамастан, Саран қаласы мен Ақтас кентінің аумағында орналасқан, жеке және басқадай меншігінде жануары бар жеке және заңды тұлғаларға, барлық жануар иелеріне таралады.

2. Жануарларды тіркеу тәртібі

4. Уәкілетті мемлекеттік органдармен жануарларды тіркеу және есепке алу бойынша, сондай-ақ Саран қаласы және Ақтас кенті бойынша жануарларды бірдейлендіру мәліметінің компьютерлік базасын жасау: "Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығы Министрлігі агроөнеркәсіптік кешендегі мемлекеттік инспекция комитетінің Саран қалалық аумақтық инспекциясы" мемлекеттік мекемесі, "Саран қаласының ауыл шаруашылығы бөлімі" мемлекеттік мекемесі болып табылады.
5. Жануарларды тіркеу, жануарлардың ауруларының алдын алу және диагностика бойынша ветеринарлық өңдеуді жүзеге асыру үшін, жануарларды тіркеу және бақылауды өткізу мақсатында, оларды бірдейлендіру жолымен жүзеге асырылады. Тіркелген жануарға ветеринарлық төлқұжат рәсімделеді және идентификациялық нөмір беріледі. Аталған құжаттар оның бар өміріне сақталады, егер жануар өліп қалса, ветеринарлық төлқұжат бұрын тіркелген уәкілетті мемлекеттік органға тапсырылады.
6. Тұрғындарға, меншік түріне және ведомстволық бағыныштылығына қарамастан, кәсіпорындарға, ұйымдарға және мекемелерге тиесілі барлық жануарлардың түрлері Саран қаласы және Ақтас кенті бойынша жануарларды бірдейлендірудің компьютерлік мәліметтер базасына енгізу үшін жануарларын тіркеу және есепке алу жөніндегі уәкілеттік мемлекеттік органның белгілеген мерзімінде есепке алуға және тіркеуге жатады.
7. Жануарларды бірдейлендіру Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамалары және халықаралық стандарттарға сәйкес жүзеге асырылады.

3. Ауылшаруашылық, үй, жабайы, жыртқыш, улы және экзотикалық жануарларды, құстар мен бал араларын ұстау

8. Жануар иесі, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, жануарларды сатып алады және өз иелігінен айырады, жануарларды ұстау, көбейту туралы керекті ақпараттарды жануарлар иелерінің қоғамынан (клубтарынан), ветеринарлық ұйымдардан алады.
9. Ауыл шаруашылығы жануарларын ұстау, көбейту, жаю, айдау санитарлық аймақтың талаптарына сәйкес жүзеге асырылады. Мұндайда жануарды жиналу орнына және ол жерден белгіленген айдау маршруттары бойынша бірге алып жүру керек.
10. Ауыл шаруашылық жануарларын, құстарды ұстау қолданыстағы ветериналық - санитарлық нормаларға сәйкес және қоршаған ортаның экологиялық қауіпсіздігін есепке ала отырып, арнайы жабдықталған бөлмелерде ұсталады, жанурларды ұстау орындары үнемі инсектицидті және дератизациялық препараттармен тазартылып отыру қажет.
11. Уәкілетті мемлекеттік органдардың келісімінсіз жануарлардың биологиялық ерекшеліктеріне сәйкес, арнайы ұстайтын орны жоқ жағдайда, осы салада арнаулы білімі, осы жануарларды ұстауға машықтанбаған және тәжірибесі жоқ болса жабайы, жыртқыш және улы жануарларды ұстауға жол берілмейді.
12. Ара өсірумен айналысатын жеке және заңды тұлғалар омартаны адамдарға қауіп төндірмейтін орындарда орналастырады, оларды есепке алу және емдеу - сауықтыру іс-шараларын жүзеге асыру үшін әрбір омартаға ветеринарлық төлқұжат беріледі.
13. Жануар иесіне – жеке және заңды тұлғаларға:
1) жануарларды хайуанаттар бағындағы, цирктегі, омартадағы, аквариумдағы жануарларды қоса алғанда, жануарларды ұстауды, көбейтуді және пайдалануды ветеринарлық ережелер мен нормативтерге сәйкес жүзеге асыру, жануарлардың ауруларын ескертуді қамтамасыз ететін ветеринария саласындағы Қазақстан Республикасының заңнамасымен белгіленген ветеринарлық (ветеринарлық - санитарлық) ережелерін сақтай отырып, ветеринарлық (егу) және әкімшілік шаруашылық іс - шараларды жүргізуді жүзеге асыру;
2) жануарларды ұйымдар мен мекемелерде, сондай – ақ балалар мен жасөспірімдер мекемелерінде, мектептерде, мектепке дейінгі мекемелердің "зоологиялық бұрыштарында", мектеп оқушылары сарайларында, жазғы және қысқы демалу, сауықтыру, санаториялық - курорттық мекемелерде (шипажайларда, демалыс үйлерінде, пансионаттарда) санитарлық-эпидемиологиялық бақылау органы және ветеринария саласындағы уәкілетті мемлекеттік органның келісімі бойынша жауапты тұлғаға рұқсат етіледі;
3) ветеринарлық мекемелердің мамандарына олардың негізделген талабы бойынша қарау, диагностикалық зерттеуге және емдеу - алдын алу шаралары, егу мен вакцинация жүргізу үшін жануарларды кедергісіз көрсету керек;
4) жануарлардың кенеттен өлгені мен бірнеше жануарлардың бір уақытта ауырғаны немесе олар әдеттен тыс мінез көрсеткені туралы ветеринарлық мамандарға хабарлау. Ветеринар мамандар келгенше ауруға ұшыраған сезікті жануарларды оқшаулап ұстауға шара қабылдау және ауырып өлгендігіне күдікті жануардың өлігін сақтау;
5) өлген жануардың өлігін тастауға жол бермеу, жануардың өлігін малқорымына (Беккар шұңқырына) көму (утилдеу) қажет;
6) сою алдында ветеринарлық тексеруден өтпеген және сойылғаннан кейін оның сойылған еті және органдары ветеринарлық-санитарлық сараптамадан өтпеген болса, онда ауыл шаруашылығы жануарының өнімін сатуға жібермеу;
7) жануардың қоршаған ортаға қауіп және мазасыздық тудырмауын қамтамасыз ету, азаматтардың және заңды тұлғалардың мүліктеріне, денсаулықтарына нұқсан келтірмеу. Күзетші иттерді қоршалған аумақтарда, жануарлардың қашып шығуын, жануардың адамдарға және басқа жануарларға шабуылдауын болдырмайтындай болуы керек. Аулаға кірер кезде, иттің бар екенін ескертетін тақтайшаға иттің суреті салынып "Ит күзетеді!", "Охраняется собакой!" деген ескерту жазуды қамтамасыз ету;
8) адамды қауып алған, оған жарақат келтірген жағдайда зардап шеккен адамға алғашқы дәрігерлік көмек көрсету үшін емханаға жеткізу, жануардың құтыру ауруын анықтау үшін ветеринарлық қызметтерге тез арада хабарлау керек;
9) иттерді серуендету уәкілетті мемлекеттік орган анықтаған бос серуендеу орындарында, үйрету алаңдарында, тек қоршалған аумақтарда ғана, нәжісін жинап алатын ыдысы болғанда, иттердің тұмсығына тұмылдырық кигізілген (декоративтік тұқымды иттерден басқалары) және қысқа бауда (1,5 метрге дейін) болса рұқсат етіледі;
10) жануарларды серуендететін орындарда олардың тезегін жинап алады, көп қабатты үйлердегі дәліздердің аумақтарын, баспалдақтарын, лифттерді, жаяу жүргіншілер жүретін орындарын қоса;
11) жануарларды қоғамдық шомылатын орындарда, тоғандарда, субұрқақтарда, су қоймасына және су жинау алаңына шомылдыруға және жуындыруға жол берілмейді;
12) жануарды ұстауға мүмкіндігі болмаған жағдайда, оны басқа адамға беру немесе қаңғыбас жануарларды аулау бойынша арнаулы қызмет бөліміне тапсыру керек;
14. Жол берілмейді:
1) тұрғын үй қоры пәтерлерінде ауыл шаруашылығы малдары мен құстарды ұстауға (ірі қаралар, қойлар, ешкілер, жылқылар, түйелер, шошқалар, маралдар мен бұғылар, тауықтар, үйректер, қаздар, күркетауықтар, бал аралар, мамық жүнді аңдар);
2) үй жануарларын көпшілік жүретін орындарда (дәліздерде, баспалдақтарда, жертөледе, шатырларда, лоджияларда, балкондарда және басқа да қосымша орынжайларда), үй жанындағы орындарда (жеке тұрғын үй қоры үйлерінің жанындағы орындардан басқа), жатақхананың дәліздерінде ұстауға;
3) көзі әлсіз көретін адамдарды алып жүретін иттерден басқа иттерді қоғамдық тамақтану кәсіпорындарында, азық-түлік дүкендерінің сауда және өндірістік залдарында, қызмет көрсету орындары мен мәдениет мекемелерінде ұстауға;
4) адамның өмірі мен денсаулығына қатер төнген жағдайларда өзін-өзі қорғау әрекетінен басқа, жалпы қабылданған парасаттылық пен адамгершілік қағидаларын бұзатын жануарларға қатысты (ұру, жарақат салу, өлтіру) күш қолдануға;
5) Саран қаласы және Ақтас кентінің аумағында иттерді төбелестіру және басқа да жануарларға қатысты қатыгез іс-шаралар ұйымдастыру мен өткізуге, (жануарларға зақым келтірмейтін және күзетші иттерді өсіру үшін дұрыс тұқымдық сұрыптау жүргізуге мүмкіндік беретін, арнайы ережелермен иттердің жұмыс сапаларын тексеруді көздейтін іс шаралардан басқа);
6) иттер мен мысықтарды оның терісін пайдалануға, етін тұтынуға, өңдеу және сату үшін оларды ұстауға немесе аулауға;
7) үй жануарларын (иттерді) қоғамдық орындарда, тұрмыстық қызмет көрсету орындарында, дәріханалар мен емханаларда, дүкендерде, ғимараттар мен жайларда иесі болмаса алып жүруге болмайды, тек адамдардың өтуіне кедергі келтірмейтін, итінің тұмылдырығы және қысқа бауымен оның иесі байлап қойса, рұқсат етіледі. Кәсіпорындарға, ұйымдарға және мекемелерге итпен нысандарға келуге тиым салынғаны жөнінде белгі орналастыруы керек;
8) үй жануарларын (иттер мен мысықтарды) көшелерде, алаңдарда, гүлзарларда, балалардың алаңқайлары және спорт алаңдарында, қалалық шомылу орындарында, мектепке дейінгі және оқу орындарының, емдеу мекемелерінің аумақтарында, саябақтарда және қала тұрғындарының жаппай демалатын басқа орындарында ішімдіктің және есірткінің салдарынан мас күйдегі адамдар мен 16 жасқа толмаған балаларға серуендеуге болмайды, адамдарды құтқару жөніндегі жұмысты орындаушы, сондай-ақ қылмыспен күрес және қоғамдық тәртіпті сақтаушы қызметтік иттерден, сондай – ақ көру мүмкіншілігі аз адамдарды ертіп жүретін иттерден басқасы;
9) 16 жасқа толмаған тұлғалар иттің иесі бола алмайды.

4. Бақылаусыз жануарларды сату, сатып алу, тасымалдау және тауып алу, аулау

15. Саран қаласы және Ақтас кентінің аумағына шет мемлекеттерден жануарларды алып келу, алып кету Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіпті сақтай отырып, уәкілетті мемлекеттік органының рұқсаты болғанда жүзеге асырылады.
16. Мемлекеттік уәкілетті органдардың жолдамасы немесе рұқсаты болмаса, селекциялық (асыл тұқымды) және ұлттық құндылығы бар жануарларды мемлекеттің аумағынан сырт жерге шығаруға жол берілмейді.
17. Жануарларды тасымалдау (орын ауыстыру) уәкілетті мемлекеттік органның берген арнаулы үлгідегі ветеринарлық төлқұжаты мен жүргізілген алдын ала емдеу және денсаулығы туралы белгісі бар ветеринарлық куәлігі болған жағдайда жол беріледі.
18. Жануарларды әуе, теміржол және автомобиль көлігінде Саран қаласынан және Ақтас кентінен тысқары жаққа тасымалдау осы көліктердің түрлерінде жануарларды тасымалдау қағидаға сәйкес жүзеге асырылады.
19. Қалалық қоғамдық көліктерде иттерді көліктердің артқы алаңдарында, тұмылдырығы кигізілген және қысқа бауда болуы, декоративті тұқымды иттер мен мысықтар арнайы торларда (тасымалдауға арналған контейнерлерде), олардың нәжістерін жинап алатын ыдысы болса ғана тасымалданады. Жануарды тасымалдау жолаушылардың мазасын алмайтындай жағдайда болуы керек;
20. Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, жануарларды жануарлар иелері қоғамы (клубы) және питомниктер арқылы, зоодүкендерде және жануарлар сатылатын мамандандырылған базарларда сатуға, сатып алуға болады..
21. Қараусыз немесе қаңғып жүрген малды және басқа да үй жануарларын немесе қолға үйретiлген жануарларды ұстап алған адам олардың меншiк иесiнен Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексiнің 245-бабының 6-тармағына сәйкес, сыйақы төлеудi талап етуге құқылы.
22. Қараусыз немесе қаңғып жүрген малды және басқа да үй жануарларын немесе қолға үйретiлген жануарларды ұстап алған адам оларды меншiк иесiне қайтаруға, ал егер оның өзi немесе тұрған жерi белгiсiз болса, осындай жануарларды ұстаған кезден бастап үш күннен кешiктiрмей табылған жануарлар туралы iшкi iстер органдарына мәлiмдеуге мiндеттi, олар меншiк иесiн iздестiру шараларын қолданады. Жануар иесін іздестіру кезінде жануар ұстап отырған адамның иелігінде қалады, немесе жануарды ұстауға жағдайы келетін басқа біреуге тапсыруына болады.
23. Жануарлардың меншiк иесiн iздестiру кезеңiнде жануарларды ұстаушы адам оларды өзiнiң бағуында және пайдалануында қалдыруы, не ол бағу мен пайдалану үшiн қажеттi жағдайы бар басқа адамға тапсыруы мүмкiн. Жануарларды ұстап алған адамның өтiнiшi бойынша оларды бағу мен пайдалану үшiн қажеттi жағдайы бар адамды iздеп табуды және оларға жануарларды берудi жүзеге асырады.
24. Бақылаусыз жануарларды аулауды Саран қаласы әкімгерлер бағдарламалары (иттер мен мысықтарды) ұйымдастырады.
25. Жануарлар үшін питомниктер мен баспаналарды жеке және заңды тұлғалар қолданыстағы заңға сәйкес ұйымдастырады.

5. Саран қаласында және Ақтас кентінде жануарларды ұстау Қағидасының орындалуын бақылау

26. Белгіленген өкілеттілік шеңберінде ішкі істер органдары:
1) осы Қағиданы азаматтардың, кәсіпорындардың, ұйымдар мен мекемелердің сақтауларына бақылау жүргізуге ветеринарлық, санитарлық, эпидемиологиялық мекемелерге қажетті көмек көрсетеді;
2) ерекше жауапкершілікті қажет ететін иттерді алып жүру, сыртқа шығару, асырау, өсіру құқықтары азаматтармен, кәсіпорындармен, ұйымдармен келісім жүргізілгенде қатысады;
3) осы Қағидада көрсетілген талаптар бұзылса, жеке және заңды тұлғалар әкімшілік жауапкершілікке тартылады.
27. Мемлекеттік ветеринарлық қадағалау органдары белгіленген өкілеттілік тәртібінде:
1) белгіленген мерзімде эпизоотикаға қарсы шараларды ұйымдастырады және бақылайды;
2) жануарларды қаладан тыс шығарғанда оларға ветеринарлық куәлік береді;
3) қараусыз жануарларды аулау жөніндегі қызметтерге олардың жұмысын ұйымдастыруға көмек көрсетеді;
4) жануарлар иелерінің ветеринарлық және санитарлық талаптарды орындауларына бақылауды жүзеге асырады;
5) ветеринария туралы заңнаманы бұзушыларды әкімшілік жауапкершілікке тартады;
6) кинолог қызметімен шұғылданатын қоғамдар мен клубтарға, сондай-ақ иттер мен басқа жануарларды ұстайтын кәсіпорындарға, ұйымдарға және мекемелерге ветеринарлық – санитарлық қорытындыны береді.
28. Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдары өздеріне белгіленген өкілеттілігі шеңберінде эпидемияға қарсы іс-шараларды ұйымдастырады және бақылайды.
29. Мемлекеттік ветеринарлық және санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау органдары жергілікті атқару органдарымен бірлесіп адамдар мен жануарларға ортақ ауруларды ескерту мақсатында, тұрғындар арасында түсіндіру жұмыстарын жүргізеді, сондай-ақ буклеттер, плакаттар және тақталар түрінде көрнекі жәрдем береді.

6. Қорытынды ережелер

30. Осы Қағиданың талаптарын бұзуға кінәлі жеке және заңды тұлғалар Қазақстан Республикасының 2001 жылғы 30 қаңтардағы "Әкімшілік құқық бұзушылық туралы" N 155 Кодексінің 310, 311 баптарына және Қазақстан Республикасының 2002 жылғы 10 шілдедегі "Ветеринария туралы" N 339 Заңына сәйкес жауапкершілікке тартылады.
31. Материалдық шығын болған жағдайда, зардап шеккен адам шығынды өтетуге сотқа жүгінуге құқылы.