Об утверждении Правил побочных лесных пользований в Республике Казахстан

Приказ и.о. Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 26 ноября 2010 года № 730. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 21 декабря 2010 года № 6700. Утратил силу приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 17 января 2012 года № 10-1/18

Сноска. Утратил силу приказом Министра сельского хозяйства РК от 17.01.2012 № 10-1/18.

Примечание РЦПИ!
Порядок введения в действие приказа см. п. 4.

В соответствии со статьей 98 Лесного кодекса Республики Казахстан, ПРИКАЗЫВАЮ:
1. Утвердить прилагаемые Правила побочных лесных пользований в Республике Казахстан.
2. Признать утратившим силу приказ Председателя Комитета лесного и охотничьего хозяйства Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан от 10 ноября 2004 года № 238 "Об утверждении Правил побочных лесных пользований на территории государственного лесного фонда Республики Казахстан" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 3253, опубликованный в Бюллетене нормативных правовых актов центральных исполнительных и иных государственных органов Республики Казахстан, 2005 г., № 9-13, ст.36).
3. Департаменту стратегии использования природных ресурсов Министерства сельского хозяйства Республики Казахстан (Омаров Ж.И.) в установленном законодательством порядке обеспечить государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан.
4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня его первого официального опубликования.

И.о. Министра Е. Аман

Утверждены
приказом и. о. Министра сельского
хозяйства Республики Казахстан
от 26 ноября 2010 года № 730

Правила побочных лесных пользований
в Республике Казахстан

1. Общие положения

1. Настоящие Правила побочных лесных пользований в Республике Казахстан (далее - Правила) разработаны в соответствии со статьей 98 Лесного кодекса Республики Казахстан и определяют порядок осуществления побочных лесных пользований на территории государственного лесного фонда Республики Казахстан.
2. К побочным лесным пользованиям относятся: сенокошение, пастьба скота, мараловодство и звероводство, размещение ульев и пасек, огородничество, бахчеводство и выращивание иных сельскохозяйственных культур, заготовка и сбор лекарственных растений и технического сырья, дикорастущих плодов, орехов, грибов, ягод и других пищевых продуктов, мха, лесной подстилки и опавших листьев, камыша.
3. Предельные нормы и порядок сбора физическими лицами для собственных нужд дикорастущих плодов, орехов, грибов, ягод, лекарственного сырья и иных побочных лесных ресурсов устанавливаются в соответствии со статьей 42 Лесного кодекса Республики Казахстан.
4. Побочные лесные пользования осуществляются без причинения вреда лесу, без нанесения ущерба воспроизводству лесных ресурсов.
5. Участок государственного лесного фонда предоставляется для осуществления одного или нескольких видов побочных лесных пользований одному или нескольким лесопользователям.
6. Побочные лесные пользования предоставляются в краткосрочное пользование на срок до одного года на основании лесного билета, выдаваемого государственным лесовладельцем.
7. Право побочного лесопользования на участках государственного лесного фонда приостанавливается, ограничивается или прекращается в порядке и на основаниях, определенных статьями 39-41 Лесного кодекса Республики Казахстан.

2. Мараловодство и звероводство

8. Для рассмотрения вопроса о предоставлении права осуществления на участках государственного лесного фонда мараловодства или звероводства заявителем (потенциальным лесопользователем) предоставляется государственному лесовладельцу проект организации мараловодческой фермы или зверофермы, содержащий необходимые технико-экономические обоснования, расчеты, схемы и бизнес-план, а также материалы предварительной оценки воздействия этой деятельности на окружающую лесную среду.
9. Решение государственного лесовладельца о предоставлении заявляемого вида лесопользования оформляется в виде выдачи лесного билета.
10. Государственный лесовладелец, рассмотрев представленные потенциальным лесопользователем материалы, в течении 30 календарных дней выдает лесопользователю лесной билет и предоставляет участки государственного лесного фонда или мотивированно отказывает в выдаче лесного билета.
Для организации мараловодческих ферм или звероферм выделяются лесные угодья.
В соответствии с проектом лесопользователя в состав предоставляемых для нее участков входят сенокосные, пастбищные угодья, необходимые для функционирования фермы. Численность содержащихся на предоставленных участках маралов не должна превышать научно обоснованных норм нагрузки на лесные экосистемы.
11. Лесопользователи на предоставленных участках могут возводить временные (навесы, сторожки, изгороди, загоны, клетки-шеды) и капитальные (помещения для зооветлабораторий и размещения персонала, холодильники для хранения кормов зверофермы, помещения для стойлового содержания маралов) строения. Размеры указанных строений, их размещение, условия содержания указываются в договоре и лесном билете.
12. Лесопользователи осуществляют охрану предоставленных им в пользование участков от пожара, браконьерства, осуществляют мероприятия по восстановлению и повышению продуктивности используемых угодий.

3. Размещение ульев и пасек

13. Участки для размещения ульев и пасек предоставляются на опушках леса, прогалинах и других непокрытых лесом угодьях без права рубки леса, расчистки, распашки лесных площадей и возведения на них построек капитального типа для передвижных пасек.
Участки для размещения постоянных пасек предоставляются на специально закрепленных за лесопользователями участках при долгосрочном лесопользовании.
14. Лесопользователям допускается устанавливать ульи и возводить временные строения - сторожки, постройки для хранения ульев, инвентаря и продуктов медосбора, а также использовать для нужд пасечного хозяйства существующие лесные и/или, в отдельных случаях, прокладывать к пасеке временные грунтовые дороги. Предельные размеры, вид и характер указанных строений, порядок их сноса (выноса), а также направление, протяженность и размеры прокладываемых дорог определяются в лесном билете.
15. В случае изъятия участка, предоставленного лесопользователю для размещения ульев и пасек, для государственных нужд или изменения категории государственного лесного фонда пользование этим участком прекращается независимо от срока пользования, но при условии предупреждения об этом лесопользователя не позднее, чем за один месяц. Взамен лесопользователю по его заявлению предоставляется до конца сезона медосбора другой не занятый участок, пригодный для размещения ульев и пасек.

4. Огородничество, бахчеводство и выращивание
иных сельскохозяйственных культур

16. Участки для огородничества, бахчеводства и выращивания иных сельскохозяйственных культур (включая плантационное выращивание лекарственных растений, плодовых и ягодных культур) предоставляются на нелесных угодьях государственного лесного фонда. Конкретные виды и площади выращиваемых сельскохозяйственных культур на выделенных участках указываются в лесном билете.
17. При возделывании указанных культур должна применяться агротехника, не оказывающая отрицательного воздействия на состояние используемых земель и окружающей среды.
Использование гербицидов и иных химических средств борьбы с нежелательной растительностью осуществляется в соответствии с постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 мая 2008 года № 515 "Об утверждении "Технического регламента "Требования к безопасности пестицидов (ядохимикатов)".
Внесение удобрений должно обеспечиваться в пределах действующих агротехнических норм.
18. Использование водных ресурсов для полива выращиваемых сельскохозяйственных культур осуществляется лесопользователями в соответствии с Водным кодексом Республики Казахстан.
19. Лесопользователи могут возводить на выделенных участках временные строения - сторожки, навесы для хранения инвентаря, удобрений, выращенной продукции, сооружения-водоводы, пользоваться существующими или, в отдельных случаях, прокладывать временные грунтовые дороги. Размеры, вид и назначение указанных строений, порядок их сноса (выноса), а также направление, протяженность и размеры прокладываемых водоводов и дорог определяются в лесном билете.

5. Заготовка и сбор лекарственных
растений, технического сырья

20. Лесопользователи могут осуществлять на территории государственного лесного фонда заготовку лекарственного (листьев, цветов, плодов, почек, корней, корневищ, клубней травянистых растений и некоторых видов кустарников) и технического сырья.
21. Заготовка (сбор) лекарственного и технического сырья допускается в объемах, обеспечивающих своевременное восстановление растений и воспроизводство их запасов.
22. Промысловая заготовка (сбор) лекарственного и технического сырья осуществляется на специально отведенных участках, предоставленных в долгосрочное или краткосрочное лесопользование для данных целей.
23. Заготовка (сбор) лекарственного разнотравья для собственного потребления осуществляется также на специально отведенных участках, при этом в лесном билете указываются границы заготовки (лесничество, урочище, квартал, выдел).

6. Заготовка и сбор дикорастущих плодов, ягод,
орехов, грибов и других пищевых продуктов

24. На территории государственного лесного фонда производится заготовка плодов, ягод, орехов, грибов и других пищевых продуктов.
25. В кедровых насаждениях и насаждениях ореха грецкого могут выделяться орехопромысловые зоны и участки, которые закрепляются за юридическими лицами-пользователями для заготовки орехов и других видов побочного пользования на основе долгосрочного или краткосрочного лесопользования.
26. Заготовка дикорастущих плодов, орехов, грибов, ягод и других пищевых продуктов производится без рубки деревьев и кустарников способами, не наносящими вред лесным плодовым, орехоносным, ягодным растениям и грибницам. Разрешенные способы заготовки дикорастущих видов указываются в лесном билете.
Не допускается заготовка (кроме заготовки для воспроизводственных целей) плодов, орехов и ягод на участках лесных генетических резерватов.
27. На участках, предоставленных для заготовки дикорастущих плодов, орехов, грибов, ягод и других пищевых продуктов, лесопользователям допускается возводить временные строения - навесы, хранилища, сторожки, установки для переработки плодов, орехов, ягод и грибов, пищевых растений, сушилки, а также пользоваться существующими лесными дорогами. Размеры, вид и назначение строений, а также используемых установок указываются в лесном билете.

7. Заготовка мха, камыша, лесной
подстилки и опавших листьев

28. Заготовка мха, камыша, лесной подстилки и опавших листьев осуществляется для использования их в строительстве, кормопроизводстве, в животноводческих помещениях, для приготовления компоста и иных целей.
29. Заготовка указанного растительного сырья должна осуществляться в соответствии с научно обоснованными нормами возможного изъятия этих ресурсов способами, обеспечивающими сохранение целостности лесных биоценозов, без причинения вреда окружающей среде.

Қазақстан Республикасында жанама орман пайдалану ережесін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің м.а. 2010 жылғы 26 қарашадағы № 730 Бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2010 жылы 21 желтоқсанда № 6700 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2012 жылғы 17 қаңтардағы № 10-1/18 бұйрығымен

Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 2012.01.17 № 10-1/18 (қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

Қазақстан Республикасы Орман кодексінің 98-бабына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасында жанама орман пайдалану ережесі бекітілсін.
2. «Қазақстан Республикасының мемлекеттік орман қоры аумағында жанама орман пайдалану ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Орман және аңшылық шаруашылығы комитеті төрағасының 2004 жылғы 10 қарашадағы № 238 (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 3253 тіркелген, «Қазақстан Республикасы орталық атқарушы және өзге де мемлекеттік органдарының нормативтік құқықтық актілер Бюллетенінде, 2005 ж. № 9-13, 36-құжат жарияланған) бұйрығының күші жойылды деп танылсын.
3. Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Табиғат ресурстарын пайдалану стратегиясы департаменті (Ж.Ы. Омаров) заңнамада белгіленген тәртіппен осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін қамтамасыз етсін.
4. Осы бұйрық бірінші рет ресми жарияланғаннан бастап он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізілді.

Министрдің м.а. Е. Аман

Қазақстан Республикасы
Ауыл шаруашылығы
министрінің м.а.
2010 жылғы 26 қарашадағы
№ 730 бұйрығымен
бекітілген

Қазақстан Республикасында жанама орман пайдалану ережесі

1. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасында жанама орман пайдалану Ережесі (бұдан әрі - Ереже) Қазақстан Республикасы Орман кодексінің 98-бабына сәйкес әзірленді және Қазақстан Республикасының мемлекеттік орман қоры аумағында жанама орман пайдалануды жүзеге асыру тәртібін айқындайды.
2. Жанама орман пайдалануға: шөп шабу, мал жаю, марал және аң өсіру, ара ұялары мен омарталар орналастыру, көкөніс өсіру, бақша шаруашылығы және өзге де ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру, дәрі-дәрмектік өсімдіктер мен техникалық шикізат, жабайы жемістер, жаңғақтар, жидектер және басқа да азықтық өнімдерді, мүк, орман төсендісін және жерге түскен жапырақтарды және қамыс дайындау және жинау жатады.
3. Жеке тұлғалармен жабайы жемістер, жаңғақтар, саңырауқұлақтар, жидектер, дәрі-дәрмектік шикізат және басқа да жанама орман ресурстарының шекті нормалары мен жинау Қазақстан Республикасы Орман кодексінің 42-бабына сәйкес анықталады.
4. Жанама орман пайдалану орманға зиянын тигізбей, орман ресурстарын молықтыруға нұқсан келтірмей, осы Ережеге және ормандарды пайдаланудың басқа да ережелері белгілеген мерзімде және тәсілмен жүзеге асырылуға тиіс.
5. Мемлекеттік орман қоры учаскесі бір немесе бірнеше орман пайдаланушыға жанама орман пайдаланудың бір немесе бірнеше түрін жүзеге асыру үшін берілуі мүмкін.
6. Жанама орман пайдалану мемлекеттік орман пайдаланушы беретін орман билетінің негізінде бір жылға дейінгі мерзімге қысқа мерзімді орман пайдалануға беріледі.
7. Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде жанама орман пайдалану құқығы Қазақстан Республикасы Орман кодексінің 39-41-баптарымен айқындалған тәртіппен немесе негіздемелер бойынша тоқтатыла тұрады, шектеледі және тоқтатылады.

2. Марал және аң өсіру

8. Мемлекеттік орман қоры учаскелерінде марал немесе аң өсіруді жүзеге асыру құқығын беру туралы мәселені қарау үшін өтініш жасаушы (ықтимал орман пайдаланушы) мемлекеттік орман иеленушіге қажетті техникалық-экономикалық негіздемелер мен есептерді, схемаларды, бизнес-жоспарды, және де осы қызметтің қоршаған ортасына әсер етуін алдын ала бағалау материалдарын қамтитын марал фермасын немесе аң фермасын ұйымдастыру жобасын ұсынады.
9. Мемлекеттік орман иеленушінің орман пайдаланудың өтініш жасалып отырған түрін беру туралы шешімі орман билетін беру түрінде ресімделеді.
10. Мемлекеттік орман иеленуші орман пайдаланушы ұсынған материалдарды қарастырып, 30 күнтізбелік күн мерзімінде орман пайдаланушыға орман билетін және мемлекеттік орман қорының учаскелерін береді немесе орман билетін беруден дәлелді түрде бас тартады.
Марал фермаларын немесе аң фермаларын ұйымдастыру үшін орман алқаптары бөлінеді.
Орман пайдаланушының жобасына сәйкес оған берілетін учаскелердің құрамына ферманың жұмыс істеуі үшін қажет шабындық, жайылымдық жерлер енеді. Берілген учаскелерде бағылатын маралдардың саны орман эко жүйесіне түсетін ғылыми түрде негізделген жүктелім нормаларынан аспауға тиіс.
11. Орман пайдаланушылар берілген учаскелерде уақытша (қалқалар, күзет үйшіктері, қоршаулар, қашалар, шарбақтар) және тұрақты (зооветзертханаларға және жұмыскерлерді орналастыруға арналған үйлер, аң фермасының жемін сақтайтын тоңазытқыштар, маралды қолда бағып ұстайтын қора-жайлар) құрылыстар салуына болады. Аталған құрылыстардың мөлшері, орналасуы, оларды күтіп ұстау ережелері шартта және орман билетінде көрсетіледі.
12. Орман пайдаланушылар өздеріне пайдалануға берілген учаскелерді өрттен, браконьерліктен қорғайды, пайдаланылатын жерлердің шығымдылығын қалпына келтіру мен арттыру жөніндегі шараларды жүзеге асырады.

3. Ара ұялары мен омарталарды орналастыру

13. Ара ұялары мен омарталар үшін учаскелер орман шеттерінен, алаңқайлардан және басқа да орман көмкермеген жерлерден ағаш кесу, орман алаңдарын тазарту, жырту және оларда жылжымалы омарталар үшін тұрақты үлгідегі құрылыстар тұрғызу құқығынсыз беріледі.
Тұрақты омарталар орналастыру үшін учаскелер орман пайдаланушыларға арнайы бекітіп берілген учаскелерден ұзақ мерзімді орман пайдалану кезінде беріледі.
14. Орман пайдаланушыларға ара ұяларын орнатуға және уақытша құрылыстар - күзет үйшіктерін, ара ұяларын, құрал-жабдықтар, бал жинау өнімдерін сақтайтын қоймалар салуға, омарта шаруашылығының қажеттері үшін бұрыннан бар орман жолдарын пайдалануға және/немесе жекелеген жағдайларда омартаға уақытша қара жолдар тартуға рұқсат етіледі. Аталған құрылыстардың шекті мөлшері, түрі және сипаты, оларды құлату (алып кету) тәртібі, тартылатын жолдардың бағыты, ұзындығы және көлемі орман билетінде айқындалады.
15. Орман пайдаланушыға ара ұялары мен омарталар орналастыру үшін берілген учаске мемлекеттік қажеттіліктер немесе мемлекеттік орман қорының санатын өзгеру үшін алып қойылған жағдайда осы учаскені пайдалану мерзіміне қарамастан тоқтатылады, бірақ орман пайдаланушыға бұл жайында кемінде бір ай бұрын ескерту жасалуы қажет. Орман пайдаланушыға оның өтініші бұл учаскенің орнына бал жинау маусымы аяқталғанға дейін ара ұялары мен омарталар орналастыруға жарамды басқа бос учаске берілуі мүмкін.

4. Көкөніс өсіру, бақша өсіру және өзге де ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру

16. Көкөніс, бақша өсіру және өзге ауыл шаруашылығы дақылдарын өсіру үшін учаскелер (дәрі-дәрмектік өсімдіктерді, жеміс және жидек дақылдарын плантацияда өсіруді қоса алғанда) мемлекеттік орман қорының ормансыз жерлерінен беріледі. Бөлінген учаскелерде өсірілетін ауыл шаруашылығы дақылдарының нақты түрлері мен алқабы орман билетінде көрсетіледі.
17. Осы дақылдарды өсіру кезінде пайдаланылатын жерлер мен қоршаған ортаның жай-күйіне теріс әсер етпейтін агротехника қолданылуға тиіс.
Қажет емес өсімдіктермен күресу үшін гербицидтер мен өзге химиялық құралдарын пайдалану «Пестицидтердің (улы химикаттардың) қауіпсіздігіне қойылатын талаптар» техникалық регламентін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2008 жылғы 29 мамырдағы № 515 қаулысына сәйкес жүзеге асырылады.
Тыңайтқыштар енгізу қолданыстағы агротехникалық нормалар шегінде қамтамасыз етілуге тиіс.
18. Өсіріліп жатқан ауыл шаруашылығы дақылдарын суару үшін су ресурстарын пайдалануды орман пайдаланушылар Қазақстан Республикасының Су кодексіне сәйкес жүзеге асырады.
19. Орман пайдаланушылар берілген учаскелерде уақытша құрылыстар - күзет үйшіктерін, құрал-жабдықтар, тыңайтқыштар, өсірілген өнімді сақтайтын қалқалар, су тарту құрылыстарын салуына, бұрыннан бар жолдарды пайдалануына немесе жекелеген жағдайларда уақытша қара жолдар тартуына болады. Бұл құрылыстардың мөлшері, түрі және мақсаты, оларды құлату (алып кету) тәртібі, сондай-ақ тартылатын су жүйелері мен жолдардың бағыты, ұзындығы және мөлшері орман билетінде айқындалады.

5. Дәрі-дәрмектік өсімдіктер, техникалық шикізат дайындау және жинау

20. Орман пайдаланушылар мемлекеттік орман қоры аумағында дәрі-дәрмектік (жапырақтар, гүлдер, жемістер, бүршіктер, қабықтар, тамырлар, шөптердің және бұталардың кейбір түрлерінің түйнектері, қалемшелері) және техникалық шикізат дайындауды жүзеге асыра алады.
21. Дәрі-дәрмектік және техникалық шикізат дайындауға (жинауға) өсімдіктердің дер кезінде қалпына келуін және олардың қорларының молығып отыруын қамтамасыз ететін көлемде жол беріледі.
22. Дәрі-дәрмектік және техникалық шикізатты кәсіпшілік мақсатта дайындау (жинау) осы мақсаттар үшін ұзақ немесе қысқа мерзімді орман пайдалануға арнайы бөлінген учаскелерде жүзеге асырылады.
23. Дербес тұтыну үшін дәрі-дәрмектік алуан түрлі шөптер дайындау да (жинау) арнайы бөлінген учаскелерде жүзеге асырылады, бұл ретте орман билетінде дайындау шекарасы (орманшылық, жер, орам, төлім) көрсетіледі.

6. Жабайы жемістер, жидектер, жаңғақтар, саңырауқұлақтар мен басқа да азықтық өнімдер дайындау және жинау

24. Мемлекеттік орман қоры аумағында жемістер, жидектер, жаңғақтар, саңырауқұлақтар және басқа да азықтық өнімдер дайындалады.
25. Балқарағай мен грек жаңғағы екпелерінде шарт негізінде жаңғақ және басқа да жанама пайдалану түрлерін дайындау үшін пайдаланушы - заңды тұлғаларға бекітіп берілетін жаңғақ кәсіпшілігі аймақтары мен учаскелері оқшау көрінуі мүмкін.
26. Жабайы жемістер, жаңғақтар, саңырауқұлақтар, жидектер және басқа да азықтық өнімдер дайындау ормандағы жеміс, жаңғақ, жидек өсімдіктері мен саңырауқұлақ алаңқайларына зиян келтірмейтін тәсілдермен қатаң белгіленген мерзімде ағаштар мен бұталарды кеспей жүргізілуге тиіс. Жабайы өсетін түрлерді дайындаудың рұқсат етілген тәсілдері орман билетінде көрсетіледі.
Генетикалық орман резерваттарының учаскелерінде жемістер, жаңғақтар және жидектер дайындауға (ұдайы молықтырып отыру мақсаттары үшін дайындаудан басқа) жол берілмейді.
27. Жабайы жемістер, жаңғақтар, саңырауқұлақтар, жидектер және басқа да азықтық өнімдер дайындау үшін берілген учаскелерде орман пайдаланушылар уақытша құрылыстар - қалқалар, қоймалар, күзет үйшіктерін, жемістер, жаңғақтар, жидектер мен саңырауқұлақтар, азықтық өнімдер өңдеуге арналған қондырғылар, кептіргіштер салуына, сондай-ақ бар орман жолдарын пайдалана алады. Құрылыстардың, сондай-ақ пайдаланылатын қондырғылардың мөлшері, түрі және мақсаты орман билетінде көрсетіледі.

7. Мүк, қамыс, орман төсендісін және жерге түскен жапырақтарды дайындау

28. Мүк, қамыс, орман төсендісі мен жерге түскен жапырақтарды дайындау оларды құрылыста, жем өндіруде, мал тұратын қора-жайларда пайдалану үшін және тыңайтқыш әзірлеу үшін және басқа мақсаттарда жүзеге асырылады.
29. Аталған өсімдік шикізатын дайындау қоршаған ортаға зиян келтірмей, орман биоценоздарының тұтастығын сақтауды қамтамасыз ететін тәсілдермен осы ресурстарды ықтимал алудың ғылыми негізделген нормаларына сәйкес жүзеге асырылуы тиіс.