Об утверждении санитарных правил "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 12 августа 2010 года № 633. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 9 сентября 2010 года № 6467. Отменен приказом Министра здравоохранения Республики Казахстан от 18 мая 2012 года № 362.

Сноска. Отменен приказом Министра здравоохранения РК от 18.05.2012 № 362.
Примечание РЦПИ!
Порядок введения в действие приказа см. п. 6.

В соответствии с подпунктом 5) пункта 1 статьи 7, подпунктами 1), 3) статьи 145 Кодекса Республики Казахстан от 18 сентября 2009 года "О здоровье народа и системе здравоохранения" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии".

2. Комитету государственного санитарно-эпидемиологического надзора Министерства здравоохранения Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

3. Департаменту административно-правовой работы Министерства здравоохранения Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке официальное опубликование настоящего приказа после его государственной регистрации в Министерстве юстиции Республики Казахстан.

4. Признать утратившим силу приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 23 мая 2008 года № 303 "Об утверждении санитарно-эпидемиологических правил и норм "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии" (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов под № 5269, опубликованный в газете "Юридическая газета" от 22 августа 2008 года № 128 (1528).

5. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на Председателя Комитета государственного санитарно-эпидемиологического надзора Министерства здравоохранения Республики Казахстан Оспанова К.С.

6. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

И.о.Министра здравоохранения
Республики Казахстан	Б. Садыков

Утверждены приказом И.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан от 12 августа 2010 года № 633

Санитарные правила
"Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию,
содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой
диагностики и терапии"
1. Общие положения

1. Санитарные правила "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии" (далее - санитарные правила) содержат требования по обеспечению радиационной безопасности для персонала, пациентов и населения при проведении медицинских рентгенологических процедур с диагностической, профилактической, терапевтической или исследовательской целью.

2. В настоящих санитарных правилах использованы следующие термины и определения:

1) кабинет рентгеновский диагностический - совокупность специально оборудованных помещений, в которых размещается подразделение рентгеновского отделения медицинской организации, использующего рентгеновское излучение в целях диагностики заболевания;

2) кабинет рентгеновской компьютерной томографии (далее - РКТ) - совокупность специально оборудованных помещений, оснащенных рентгено-компьютерным томографом для диагностики заболеваний;

3) автоматизированное рабочее место (далее - АРМ) рентгенолога или лаборанта - программно-аппаратный комплекс, обеспечивающий сбор, цифровую обработку, визуализацию и архивирование медицинских рентгеновских изображений;

4) аппарат рентгеновский - совокупность устройств, используемых для получения рентгеновского излучения и применения его для диагностики или лечения;

5) блок рентгенооперационный - подразделение рентгеновского отделения, в котором хирургическое вмешательство проводится в сочетании с рентгенологическим исследованием;

6) излучатель рентгеновский - рентгеновская трубка, размещенная в защитном кожухе (моноблоке) с фильтром и коллиматором (диафрагмой);

7) излучение рентгеновское - фотонное излучение, генерируемое в результате торможения ускоренных электронов на аноде рентгеновской трубки;

8) коллиматор - устройство, формирующее узкий параллельный пучок лучей или частиц (атомов, электронов);

9) рабочая нагрузка - недельная нагрузка работы рентгеновского аппарата, регламентированная длительностью и количеством рентгенологических процедур при номинальных значениях анодного напряжения, в миллиампер-минут на неделю (далее - мА * мин/нед);

10) радиационный выход - отношение мощности поглощенной дозы (воздушной кермы) в первичном пучке рентгеновского излучения на фиксированном расстоянии от фокуса трубки, умноженной на квадрат этого расстояния, к силе анодного тока, в миллигрей-метров квадратных на миллиампер-минуту (далее - мГр * м²/(мА * мин);

11) рентгенография - метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении одного или нескольких статических изображений на бумажных или пленочных носителях (рентгеновских снимках);

12) рентгенография цифровая - метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении рентгеновских изображений (снимков) с применением цифрового преобразования рентгенологической информации;

13) рентгеноскопия - метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении многопроекционного динамического изображения на флуоресцентном экране или экране монитора;

14) рентгеноскопия цифровая - метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении рентгеновского изображения органов пациента в динамике с применением цифрового преобразования рентгенологической информации;

15) рентгенотомография компьютерная - метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении послойного цифрового рентгеновского изображения с использованием специальной аппаратуры и компьютера;

16) свинцовый эквивалент - толщина свинцового слоя в миллиметрах, обеспечивающая при заданных условиях облучения рентгеновским излучением такую же кратность ослабления, как и рассматриваемый материал;

17) флюорография - метод рентгенологического исследования, заключающийся в получении фотоснимка рентгеновского изображения с флюоресцентного экрана;

18) диагностическое качество изображения - возможность различить на контрольном снимке фантома тестовые структуры в соответствии с паспортными показателями диагностического рентгеновского аппарата.

3. В выпускаемом и эксплуатируемом рентгеновском оборудовании предусматривается конструкция для учета дозы облучения пациента.

4. Для лучевой терапии и диагностики используется аппаратура, включенная в государственный Реестр лекарственных средств, изделий медицинского назначения и медицинской техники и имеющая санитарный паспорт на право ее эксплуатации.

5. Администрация организации разрабатывает и согласовывает с органами государственного санитарно-эпидемиологического надзора инструкцию по радиационной безопасности, в которой излагаются меры по снижению лучевой нагрузки на пациента, порядок проведения рентгеновских процедур, в том числе и переносными (палатными), передвижными рентгеновскими аппаратами, условия содержания помещений лучевой диагностики, организация и проведение радиационного контроля, меры по радиационной безопасности персонала и пациентов, по предупреждению и ликвидации аварийных ситуаций. Инструкция должна находиться в каждом кабинете лучевой диагностики.

6. Руководитель организации приказом назначает ответственного за соблюдение техники радиационной безопасности в отделении (кабинете) из числа должностных лиц (заведующего отделением, кабинета, старшего врача).

7. В кабинете лучевой диагностики должны быть схемы рентгеновских аппаратов, описания и инструкции по их эксплуатации, протоколы дозиметрического контроля, акты санитарно-эпидемиологического обследования кабинета лучевой диагностики, протоколы проверки электроизмерительных приборов, технический паспорт кабинета, санитарный паспорт на право эксплуатации оборудования.

2. Санитарно-эпидемиологические требования по обеспечению
радиационной безопасности

8. По степени потенциальной опасности радиационных объектов рентгенодиагностические и рентгенотерапевтические кабинеты относятся к IV категории. Система обеспечения радиационной безопасности при проведении медицинских рентгенологических исследований основана на реализации принципов: нормирования допустимых доз облучения, их обоснования и оптимизации.

9. При рентгенологических исследованиях должны соблюдаться следующие требования:

1) исследования проводятся по клиническим показаниям, по назначению лечащего врача и с согласия пациента;

2) выбираются наиболее щадящие режимы исследований;

3) риск отказа от рентгенологического исследования должен заведомо превышать риск от облучения при его проведении.

10. Рентгенотерапия применяется с учетом следующих требований:

1) метод используется, когда ожидаемая эффективность лечения с учетом сохранения функций жизненно важных органов превосходит эффективность нерадиационных методов;

2) риск отказа от рентгенотерапии должен заведомо превышать риск от облучения при ее проведении.

11. Обеспечение радиационной безопасности при проведении рентгенологических исследований включает:

1) проведение комплекса мер технического, санитарно-эпидемиологического, медико-профилактического и организационного характера;

2) осуществление мероприятий по соблюдению правил, норм и нормативов в области радиационной безопасности;

3) информирование населения (пациентов) о дозовых нагрузках, возможных последствиях облучения, принимаемых мерах по обеспечению радиационной безопасности;

4) обучение лиц, назначающих и выполняющих рентгенологические исследования, основам радиационной безопасности, методам и средствам обеспечения радиационной безопасности.

12. Безопасность работы в рентгеновском кабинете обеспечивается посредством:

1) применения рентгеновской аппаратуры и оборудования, отвечающих требованиям технических и санитарно-эпидемиологических нормативов;

2) обоснованного набора помещений, их расположения и отделки;

3) использования оптимальных физико-технических параметров работы рентгеновских аппаратов;

4) применения стационарных, передвижных и индивидуальных средств радиационной защиты персонала, пациентов и населения;

5) соблюдения правил эксплуатации коммуникаций и оборудования;

6) контроля доз облучения персонала и пациентов.

13. Проведение рентгенологических исследований и рентгенотерапии осуществляется при наличии санитарного паспорта на источник ионизирующего излучения.

14. Аппараты допускаются к эксплуатации при наличии санитарно-эпидемиологического заключения о соответствии их настоящим санитарным правилам.

15. При испытаниях эксплуатационных параметров рентгеновских аппаратов и при проведении радиационного контроля используются поверенные средства. Для определения индивидуальных доз облучения пациентов допускается использование автономных средств, введенных в конструкцию рентгеновского аппарата или в АРМ рентгенолога.

16. В медицинской организации должны выполняться следующие мероприятия:

1) производственный контроль радиационной обстановки на рабочих местах, в помещениях, на территории;

2) контроль и учет индивидуальных доз облучения персонала и пациентов;

3) подготовка и аттестация руководителей и специалистов, постоянно или временно выполняющих работы с рентгеновскими аппаратами;

4) организации предварительных (при поступлении на работу) и периодических медицинских осмотров персонала;

5) регулярное информирование персонала об уровнях ионизирующего излучения на рабочих местах и величине полученных индивидуальных доз облучения;

6) информирование органов государственного санитарно-эпидемиологического надзора об аварийных ситуациях.

17. Проектирование, строительство, изготовление технологического оборудования и средств радиационной защиты кабинетов лучевой диагностики и терапии осуществляется при наличии санитарно-эпидемиологического заключения.

18. Поставка и установка рентгенодиагностических аппаратов для рентгеноскопии, не оснащенных усилителем рентгеновского изображения, не допускается.

19. При эксплуатации фотолаборатории не допускается воздействие следующих дополнительных опасных и вредных факторов:

1) низкий уровень освещенности;

2) контакт с химически активными веществами (окислителями);

3) образование отравляющих соединений при возгорании фотопленочных материалов.

3. Санитарно-эпидемиологические требования к размещению,
организации работы и оборудованию рентгеновского кабинета

20. Строительство и реконструкция кабинетов лучевой диагностики и терапии осуществляются по проекту, отвечающему требованиям настоящих санитарных правил и при наличии санитарно-эпидемиологического заключения.

При проектировании, строительстве и реконструкции кабинетов лучевой диагностики и терапии предусматриваются устройства и оборудование для удобного доступа инвалидов и маломобильных групп населения.

21. Работы по монтажу рентгеновских аппаратов проводятся при наличии санитарно-эпидемиологического заключения.

22. После окончания монтажных и пуско-наладочных работ кабинет лучевой диагностики и терапии принимается в эксплуатацию комиссией.

23. В состав комиссии включаются: заведующий отделением (кабинетом) лучевой диагностики или терапии, представитель монтажной организации и органов государственного санитарно-эпидемиологического надзора. Комиссией составляется акт приемки кабинета в эксплуатацию. К акту прилагается протокол дозиметрического контроля, протоколы замеров эффективности вентиляции и сопротивления заземления, схема размещения рентгеновского аппарата. Перечисленные документы хранятся в кабинете лучевой диагностики.

24. Санитарный паспорт на все рентгеновские аппараты (стационарные, передвижные и переносные) выдается на основании протокола дозиметрического контроля.

25. Эксплуатация рентгеновских аппаратов без санитарного паспорта не допускается.

26. На все рентгеновские аппараты после получения санитарного паспорта заводится контрольно-технический журнал организацией, осуществляющей техническое обслуживание рентгеновских аппаратов по форме согласно приложению 1 к настоящим санитарным правилам.

27. В случае нарушения требований настоящих санитарных правил, органом государственного санитарно-эпидемиологического надзора выдается предписание об устранении нарушений.

28. Рентгеновские кабинеты и рентгеновские отделения (далее - кабинет) допускается размещать в приспособленных зданиях, в стационарах и амбулаторно-поликлинических помещениях медицинских организаций (медицинских центров). Рентгеновское отделение (кабинет) не должно быть проходным.

29. Размещение кабинетов лучевой диагностики в жилых зданиях, общественных зданиях немедицинского назначения, детских дошкольных и учебных организациях не допускается.

30. В стационарах лечебно-профилактических организаций не допускается размещение кабинетов лучевой диагностики смежно по горизонтали и вертикали с палатами для больных.

31. Использование переносных (палатных) рентгеновских аппаратов допускается в операционных блоках и в палатах для проведения процедур нетранспортабельным больным. Использование переносных (палатных) рентгеновских аппаратов для массового обследования больных, независимо от условий его эксплуатации, не допускается.

32. Не допускается размещать кабинеты под помещениями, откуда возможно протекание воды через перекрытие (душевые, уборные).

33. Требования, предъявляемые при приемке рентгеновских кабинетов в эксплуатацию, приведены в приложении 2 к настоящим санитарным правилам.

34. Размещение в кабинете оборудования, не указанного в проекте, а также проведение работ, не относящихся к рентгенологическим исследованиям, не допускается.

35. Состав и площади общих и специальных помещений рентгеновского кабинета должны соответствовать приложению 3 к настоящим санитарным правилам.

36. Площадь процедурной может быть скорректирована с учетом соблюдения следующих расстояний:

1) от рабочего места персонала за малой защитной ширмой до стен помещения расстояние должно быть не менее 1,5 метра (далее - м);

2) от рабочего места персонала за большой защитной ширмой до стен помещения - не менее 0,6 м;

3) от стола-штатива поворотного или от стола снимков до стен помещения - не менее 1,0 м;

4) от стойки со снимками до ближайшей стены - не менее 0,1 м;

5) от рентгеновской трубки до смотрового окна - не менее 2 м, для маммографических и дентальных аппаратов - не менее 1 м;

6) технологический проход для персонала между элементами стационарного оборудования должен быть шириной не менее 0,8 м;

7) зона размещения каталки для пациента - не менее 1,5 х 2 м;

8) дополнительная площадь при технологической необходимости ввоза каталки в процедурную - 6 м.

37. Высота помещения, где установлена рентгеновская аппаратура с потолочной подвеской излучателя, экранно-снимочным устройством или усилителем рентгеновского изображения, процедурного кабинета рентгенотерапии в случае ротационного облучения должна быть не менее 3 м.

38. Ширина дверного проема в процедурной рентгенодиагностического кабинета, кабинета РКТ и рентгенологической операционной должна быть не менее 1,2 м при высоте 2,0 м, размер остальных дверных проемов - 0,9 х 1,8 м.

39. Пол процедурной, комнаты управления, кроме рентгенологической операционной и фотолаборатории, выполняется из электроизоляционных материалов. Применение искусственных покрытий и конструкций пола допускается при наличии заключения об их электрической безопасности. В процедурной комнате для урологического исследования устанавливается видуар.

40. В рентгенологической операционной, предоперационной, фотолаборатории пол покрывается водонепроницаемыми материалами. Пол рентгенологической операционной должен быть антистатичным и безискровым. При покрытии пола антистатическим линолеумом его основание заземляется.

41. Поверхности стен и потолка в процедурной и комнате управления должны быть гладкими, позволяющими проводить влажную уборку. Стены в рентгенологической операционной отделываются материалами, не дающими световых бликов.

42. На используемые отделочные материалы выдается санитарно-эпидемиологическое заключение.

43. Ориентация окон рентгеновского кабинета для рентгеноскопии и комнаты управления должна быть северо-западного направления. Окна процедурной комнаты снабжаются светозащитными устройствами для затемнения от естественного освещения.

44. Рентгеновский аппарат размещается так, чтобы первичный пучок излучения был направлен в сторону капитальной стены, за которой размещается менее посещаемое помещение. Не допускается направление прямого пучка излучения в сторону смотрового окна (комнаты управления, защитной ширмы).

45. При размещении кабинета на первом этаже окна процедурной комнаты экранируются защитными ставнями на высоту не менее 2 м от уровня отмостков здания, в цокольном этаже - окна экранируются защитными ставнями на всю высоту. При расстоянии от процедурной рентгеновского кабинета до жилых и служебных помещений соседнего здания менее 30 м с учетом данных дозиметрического контроля, окна процедурной экранируются защитными ставнями на высоту не менее 2 м от уровня пола.

46. У входа в кабинеты рентгенодиагностики, флюорографии и в комнату управления кабинетом рентгенотерапии на высоте 1,6-1,8 м от пола или над дверью размещается световое табло (сигнал) "Не входить!", автоматически загорающееся при включении анодного напряжения. Допускается нанесение на световой сигнал знака радиационной опасности.

47. Пульт управления рентгеновских аппаратов располагается в комнате управления, кроме передвижных, палатных, хирургических, флюорографических, дентальных, маммографических аппаратов и аппаратов для остеоденситометрии. В комнате управления допускается установка второго рентгенотелевизионного монитора, автоматизированное рабочее место рентгенолога и рентгенолаборанта. При установке в процедурной комнате более одного диагностического аппарата предусматривается устройство блокировки одновременного включения двух и более аппаратов.

48. Для обеспечения возможности контроля состояния пациента предусматривается смотровое окно и переговорное устройство громкоговорящей связи. Минимальный размер защитного смотрового окна в комнате управления должен быть 24 х 30 сантиметров (далее - см), защитной ширмы - 18 х 24 см. Для наблюдения за пациентом допускается использование телевизионной системы и других видеосистем.

49. Управление передвижными аппаратами осуществляется с помощью выносного пульта управления на расстоянии не менее 2,5 м от рентгеновского излучателя, аппаратов для остеоденситометрии - не менее 1,5 м.

50. При оснащении лаборатории проявочным автоматом предусматривается дополнительная комната для сортировки, маркировки и обрезки сухих снимков.

51. Площадь фотолаборатории ("темной комнаты") для малоформатных снимков должна быть не менее 6 метров квадратных (далее - м²), для крупноформатных снимков - 8 м², ширина прохода между элементами оборудования в темной комнате - не менее 1,0 м, дверного проема - 1,0 м.

52. Двери из фотолаборатории, процедурной и комнаты управления должны открываться в коридор "на выход"; из комнаты управления - в сторону процедурной. Окно, передаточный люк и входную дверь фотолаборатории защищаются светонепроницаемыми шторами.

53. Регламентируемая кратность воздухообмена, расчетные значения освещенности и температуры в помещениях кабинета должны соответствовать приложению 4 к настоящим санитарным правилам. Приток воздуха осуществляется в верхнюю зону, вытяжка - из нижней и верхней зон в отношении 50 ± 10 %.

54. Во всех рентгеновских кабинетах общего назначения вентиляция должна быть автономной. Допускается дополнительное оборудование кабинетов кондиционерами.

55. В процедурной, кроме кабинетов для флюорографии и рентгенооперационной, устанавливается раковина с подводкой холодной и горячей воды.

56. До начала работы персонал проверяет исправность оборудования и регистрирует результаты в журнале. При обнаружении неисправностей работа приостанавливается и вызываются специалисты организации, осуществляющей техническое обслуживание и ремонт оборудования.

57. После окончания рабочего дня рентгеновский аппарат, электроприборы, электроосвещение, вентиляция отключаются, проводится влажная уборка стен с мытьем пола и дезинфекция элементов соприкасающихся с пациентом и средств индивидуальной защиты.

58. Ежемесячно проводится влажная уборка с использованием 1-2 %-ного раствора уксусной кислоты. Не допускается проведение влажной уборки процедурной и комнаты управления рентгеновского кабинета перед началом и во время рентгенологических исследований.

4. Санитарно-эпидемиологические требования к стационарным
средствам радиационной защиты рентгеновского кабинета

59. Стационарные средства радиационной защиты кабинета (стены, пол, потолок, защитные двери, смотровые окна, ставни и другое) должны обеспечивать уменьшение рентгеновского излучения до уровня, при котором не будет превышен основной предел дозы для соответствующих категорий облучаемых лиц. Расчет радиационной защиты проводится в соответствии с приложениями 5, 6, 7 к настоящим санитарным правилам.

60. Расстояние от фокуса рентгеновской трубки до точки расчета определяется по проектной документации на рентгеновский кабинет, за точки расчета защиты принимаются точки, расположенные в помещении:

1) вплотную к внутренним поверхностям стен помещений, прилегающих к процедурной кабинета или наружным стенам;

2) над процедурной, на высоте 50 см от пола защищаемого помещения;

3) под процедурной, на высоте 150 см от пола защищаемого помещения.

61. При расчете радиационной защиты рентгеностоматологического кабинета, расположенного смежно с жилыми помещениями, за точки расчета защиты принимаются точки, расположенные:

1) вплотную к внутренним поверхностям стен рентгеностоматологического кабинета, размещенного смежно по горизонтали с жилыми помещениями; на уровне пола кабинета, при расположении жилого помещения под кабинетом;

2) на уровне потолка кабинета, при расположении жилого помещения над кабинетом.

62. Средства защиты (защитные двери, защитные смотровые окна, ширмы, ставни, жалюзи) обеспечивают уровень защиты, предусмотренный расчетом, содержащимся в технологической части проекта рентгеновского кабинета. Стационарные средства защиты должны иметь защитную эффективность не ниже 0,25 мм по свинцовому эквиваленту.

63. При применении материалов, не перечисленных в таблицах 3-6 приложения 8 к настоящим санитарным правилам, должны быть данные по их защитным свойствам или определены их защитные характеристики в аккредитованных организациях с использованием контрольных образцов.

64. Расчет защиты для двух или более рентгеновских аппаратов, установленных в одной процедурной, проводится для каждого аппарата.

65. При проектировании стационарной защиты процедурной кабинета в зависимости от конструктивных особенностей и технологии использования конкретного аппарата выделяются участки, для которых расчет защиты проводится на ослабление первичного пучка рентгеновского излучения. Остальная площадь стационарной защиты обеспечивает ослабление только рассеянного излучения. Для остеоденситометров, маммографов, флюорографов с защитной кабиной расчет стационарной защиты проводится только от рассеянного излучения.

66. В процедурных рентгеновского кабинета, у которых пол расположен непосредственно над грунтом или потолок находится непосредственно под крышей, защита от излучения в этих направлениях не предусматривается.

5. Санитарно-эпидемиологические требования к передвижным
и индивидуальным средствам радиационной защиты

67. С целью обеспечения безопасности персонала и пациентов при проведении рентгенологических исследований используются передвижные и индивидуальные средства радиационной защиты во всем диапазоне анодных напряжений, используемых в рентгенодиагностике.

68. Средствами радиационной защиты оснащаются рентгеновские кабинеты в соответствии с проводимыми видами рентгенологических процедур в соответствии с приложением 9 к настоящим санитарным правилам.

69. Защитная эффективность передвижных и индивидуальных средств радиационной защиты персонала и пациентов, выраженная в значении свинцового эквивалента, не должна быть меньше значений, указанных в приложении 10 к настоящим санитарным правилам. Защитные средства должны иметь маркировку, предусмотренную технической документацией.

70. Защитные материалы и средства радиационной защиты должны иметь обязательный набор передвижных и индивидуальных средств радиационной защиты.

71. Контроль защитной эффективности и других эксплуатационных параметров средств радиационной защиты проводится с периодичностью не реже одного раза в два года.

6. Санитарно-эпидемиологические требования по обеспечению
радиационной безопасности персонала

72. К работе по эксплуатации рентгеновского аппарата допускаются лица старше 18 лет, имеющие документ о соответствующей подготовке, прошедшие инструктаж и проверку знаний правил по обеспечению безопасности.

73. При выявлении отклонений в состоянии здоровья, препятствующих продолжению работы в рентгеновском кабинете, вопрос о временном или постоянном переводе этих лиц на работу вне контакта с излучением решается в каждом отдельном случае индивидуально.

74. Женщины освобождаются от непосредственной работы с рентгеновской аппаратурой на весь период беременности и грудного вскармливания ребенка.

75. Персонал рентгеновского кабинета проходит инструктаж по технике безопасности и радиационной безопасности.

76. Учащиеся и студенты средних и высших учебных заведений допускаются к работе в рентгеновском кабинете после прохождения вводного и первичного инструктажа по технике безопасности и радиационной безопасности. Для студентов и учащихся, проходящих обучение с источниками ионизирующих излучений, годовые дозы не должны превышать значений, установленных для персонала группы Б.

77. Проведение инструктажа персонала группы А регистрируется в журнале по форме в соответствии с приложением 11 к настоящим санитарным правилам.

78. В рентгенологических исследованиях, сопровождающихся сложными манипуляциями, проведение которых не входит в должностные обязанности персонала рентгеновского кабинета, участвуют специалисты (стоматологи, хирурги, урологи, ассистенты хирурга, травматологи и другие), относящиеся к категории облучаемых лиц персонала группы Б, обученные безопасным методам работы, включая обеспечение радиационной безопасности пациента, и прошедшие инструктаж.

79. Персонал рентгеновского кабинета соблюдает настоящие правила, правила охраны труда, техники безопасности, радиационной безопасности, пожарной безопасности и производственной санитарии. О нарушениях в работе рентгеновского аппарата, неисправностях средств защиты и нарушениях пожарной безопасности персонал немедленно докладывает администрации организации.

80. Не допускается проведение работ с рентгеновским излучением, не предусмотренных должностными инструкциями, инструкциями по технике безопасности, радиационной безопасности и другими регламентирующими документами. Не допускается работа персонала рентгеновского кабинета без средств индивидуального дозиметрического контроля.

81. Не допускается проведение контроля качества монтажа, ремонта и юстировки рентгеновской аппаратуры путем рентгенологического обследования людей.

82. Не допускается обслуживание рентгенолаборантом двух и более одновременно работающих рентгеновских аппаратов.

83. Во время рентгенографии и сеанса рентгенотерапии персонал из комнаты управления через смотровое окно или иную систему наблюдает за состоянием пациента и дает ему необходимые указания через переговорное устройство.

84. Допускается нахождение персонала в процедурной за защитной ширмой при работе рентгенофлюорографического аппарата с защитной кабиной, рентгенодиагностического аппарата с универсальным поворотным столом-штативом экраноснимочного устройства, костного денситометра, маммографа и рентгеностоматологического оборудования.

85. Не допускается нахождение в процедурной комнате лиц, не имеющих прямого отношения к рентгенологическому исследованию.

86. Во время рентгенологического исследования врач рентгенолог соблюдает длительность перерывов между включениями высокого напряжения, следить за выбором оптимальных физико-технических режимов исследования (анодное напряжение, анодный ток, экспозиция, толщина фильтров, размер диафрагмы, компрессия, расстояние, фокус-кожа), проводить пальпацию дистанционными инструментами, использовать передвижные и индивидуальные средства радиационной защиты.

87. При проведении сложных рентгенологических исследований (ангиография, рентгеноэндоскопия, исследование детей, пациентов в тяжелом состоянии) работающий персонал использует индивидуальные средства защиты.

88. При проведении рентгенографии в палатах используются передвижные или индивидуальные защитные средства для экранирования других пациентов; персонал располагается за ширмой или на максимально возможном расстоянии от палатного рентгеновского аппарата.

7. Санитарно-эпидемиологические требования к обеспечению
радиационной безопасности пациентов и населения

89. При необоснованных направлениях на рентгенологическое исследование (отсутствие диагноза) врач-рентгенолог отказывает в проведении рентгенологического исследования, предварительно проинформировав об этом лечащего врача и зафиксировав отказ в истории болезни (амбулаторной карте).

90. Дозы облучения пациента регистрируются в листе учета дозовых нагрузок на пациента при рентгенологических исследованиях, являющимся обязательным приложением к его амбулаторной карте, истории болезни, и в журнале учета ежедневных рентгенологических исследований в соответствии с приложением 12 к настоящим санитарным правилам. При выписке больного из стационара или после рентгенологического исследования значение дозовой нагрузки вносится в выписку.

91. С целью предотвращения необоснованного повторного облучения пациентов на всех этапах медицинского обслуживания учитываются результаты ранее проведенных рентгенологических исследований и дозы, полученные при этом в течение года. При направлении больного на рентгенологическое исследование, консультацию или стационарное лечение, при переводе больного из одного стационара в другой результаты рентгенологических исследований (описание, снимки) передаются с амбулаторной картой или выпиской из нее.

92. Установленный норматив годового профилактического облучения при проведении профилактических медицинских рентгенологических исследований и научных исследований практически здоровых лиц 1 милиЗиверт (далее - мЗв).

93. Проведение профилактических обследований методом рентгеноскопии не допускается.

94. Проведение научных исследований с источниками излучения на людях осуществляется с письменного согласия испытуемого и предоставления ему информации о возможных последствиях облучения.

95. При достижении накопленной дозы медицинского диагностического облучения пациента 500 мЗв принимаются меры по дальнейшему ограничению его облучения, если лучевые процедуры не диктуются жизненными показаниями.

96. При получении лицами из населения эффективной дозы облучения за год более 200 мЗв или накопленной дозы более 500 мЗв от одного из основных источников облучения или 1000 мЗв от всех источников облучения, проводится медицинское обследование.

97. В целях защиты кожи при рентгенологических процедурах должны соблюдаться минимальные допустимые расстояния от фокуса рентгеновской трубки до поверхности тела пациента в соответствии с приложением 13 к настоящим санитарным правилам.

98. Результаты рентгенологических исследований и дозы облучения, полученные больным в предшествующий год, прилагаются к документации при направлении на санаторно-курортное лечение и на врачебно-трудовую экспертную комиссию.

99. Рентгенологические исследования желудочно-кишечного тракта, урография, рентгенография тазобедренного сустава и другие исследования, связанные с лучевой нагрузкой на гонады, проводятся в первой декаде менструального цикла.

100. Рентгенологическое исследование беременным проводится во второй половине беременности по клиническим показаниям.

101. В первой половине беременности рентгенологические исследования проводятся при необходимости оказания скорой или неотложной помощи и если решен вопрос о прерывании беременности.

102. Доза, полученная плодом при рентгенологическом исследовании беременной, не должна превышать 1 мЗв.

103. Рентгенологические исследования детей в возрасте до 12 лет выполняются в присутствии их законных представителей или медицинского работника.

104. При рентгенологических исследованиях детей младшего возраста применяются специальные иммобилизирующие приспособления.

105. При проведении рентгенологических исследований не допускается пребывание в процедурной комнате более одного пациента.

8. Санитарно-эпидемиологические требования к организации
производственного контроля

106. В медицинской организации производственный радиационный контроль осуществляется в соответствии с приложениями 14 и 15 к настоящим санитарным правилам.

107. Радиационный контроль включает:

1) ежеквартальный контроль мощности дозы излучения на рабочих местах персонала, в помещениях и на территории, смежных с процедурной рентгеновского кабинета;

2) не реже одного раза в два года контроль технического состояния и защитной эффективности передвижных и индивидуальных средств радиационной защиты;

3) индивидуальный дозиметрический контроль персонала группы А - один раз в квартал;

4) индивидуальный дозиметрический контроль лиц, периодически участвующих в проведении специальных рентгенологических исследований (хирурги, анестезиологи) - проводится так же, как для персонала группы А; оценку доз облучения данного контингента допускается осуществлять расчетным методом;

5) контроль дозовых нагрузок пациентов при каждом рентгенологическом исследовании.

108. Индивидуальные годовые дозы облучения персонала фиксируются в листе учета индивидуальных доз. Копия карточки хранится в организации в течение 50 лет после увольнения работника и в случае перевода его в другую организацию - передаваться на новое место работы.

109. Внеплановый радиационный контроль проводится при изменении условий эксплуатации рентгеновского кабинета (изменение назначения кабинета и/или смежных помещений, замена рентгеновской трубки, защитных средств, при аварийных ситуациях). Объем радиационного контроля определяется характером изменения условий эксплуатации кабинета.

110. Контроль технического состояния рентгеновского медицинского оборудования проводится не реже одного раза в два года. При сроке эксплуатации рентгеновского оборудования более 10 лет, контроль параметров проводится с целью возможности продления сроков его дальнейшей эксплуатации.

111. Результаты радиационного контроля и контроля эксплуатационных параметров рентгеновского оборудования оформляются в протоколе дозиметрических измерений рентгеновского излучения в рентгеновском кабинете.

9. Санитарно-эпидемиологические требования к обеспечению
радиационной безопасности при рентгеностоматологических
исследованиях

112. Размещение и стационарная защита помещений для рентгеностоматологических исследований определяется типом рентгеновской аппаратуры и величиной рабочей нагрузки аппарата. Значения рабочей нагрузки и анодного напряжения при расчете защиты для рентгеностоматологических аппаратов различных типов представлены в приложении 16 к настоящим санитарным правилам.

113. Дентальные аппараты с обычной пленкой без усиливающего экрана и панорамные аппараты размещаются в рентгеновском отделении (кабинете). Дентальные аппараты и пантомографы, работающие с высокочувствительным приемником изображения (без фотолаборатории), и дентальные аппараты с цифровой обработкой изображения, рабочей нагрузкой, не превышающей 40 (мА * мин)/неделю, допускается располагать в помещении стоматологической организации, находящейся в жилом доме, при условии обеспечения требований норм радиационной безопасности для населения.

114. Если в помещении установлено несколько аппаратов для рентгеностоматологических исследований, то система включения анодного напряжения должна предусматривать возможность эксплуатации одновременно только одного аппарата. Состав и площади помещений должны соответствовать приложению 17 к настоящим санитарным правилам.

115. При установке в процедурной комнате более одного рентгеновского дентального аппарата площадь помещения должна увеличиваться в зависимости от типа аппарата, но не менее чем на 4 м² на каждый дополнительный аппарат.

116. Требования к вентиляции помещений для рентгеностоматологических исследований: кратность воздухообмена в час в рентгеностоматологических кабинетах должна составлять не менее 3 по вытяжке и 2 по притоку.

117. Кабинет, где проводятся рентгеностоматологические исследования, должен иметь набор передвижных и индивидуальных средств защиты персонала и пациентов в соответствии с приложением 18 настоящих санитарных правил.

118. Для защиты кожи пациента при рентгенологических процедурах длина тубуса аппарата должна обеспечивать кожно-фокусное расстояние не менее 10 см для аппарата с номинальным напряжением до 70 кВ и 20 см при более высоких значениях анодного напряжения.

10. Санитарно-эпидемиологические требования к защите
от нерадиационных факторов

119. Электрическая безопасность технического оснащения, включая персональные компьютеры рабочих станций персонала обеспечивается использованием электрических розеток с заземляющим контактом.

120. Оборудование процедурной комнаты кабинета должно исключать возможность соприкосновения персонала и пациентов с открытыми токонесущими частями электрических цепей. Доступные для прикосновения заземленные коммуникационные устройства (батареи отопления) должны быть закрыты изоляционными щитами.

121. Прокладка электрических кабелей и проводов от комнаты управления до процедурной проводится в подпольных каналах, напольных или настенных коробах, оставляя пол свободным в местах перемещения пациента, персонала, аппаратуры и каталки. В рентгенооперационных выходные люки подпольных каналов должны быть герметизированы.

122. В процедурной, комнате управления и фотолаборатории должна применяться общая шина заземления (контур повторного заземления), выполненная из стальной полосы сечением не менее 4 х 25 мм, соединенная с заземляющим устройством здания. Сопротивление растеканию заземляющего устройства должно быть не более 10 Ом, если в описании на аппаратуру не оговорены меньшие значения.

123. Все металлические части стационарной рентгеновской аппаратуры и оборудования (металлические корпуса высоковольтного генератора, низковольтного шкафа и штативов, устройств для фотообработки, сушильных шкафов) присоединяются к шине заземления медным проводом сечением не менее 4 мм². Шина (контур повторного заземления) объединяется с нейтральным проводом сетевого питания у коммутационного аппарата. Остальные электроприборы и аппараты (дентальные, палатные) присоединяются к заземлению через штепсельные розетки с дополнительным заземляющим контактом.

124. Использовать в качестве заземлителя арматуру водопроводной и отопительной сети не допускается. Система повторного заземления рентгеновского компьютерного томографа должна быть автономной от других аппаратов. Наличие заземляющей полосы не требуется, если в конструкции аппарата предусматривается заземляющий проводник.

125. В рентгенооперационной допускается замена контура повторного защитного заземления на пластину выравнивания потенциалов, к которой присоединяются все заземляющие и зануляющие проводники от используемой аппаратуры.

126. Процедурная кабинета должна быть снабжена электрической трехфазной сетью 380/220 В, 50 Гц или однофазной сетью 220 В, 50 Гц с повторным заземлением нулевого провода сети в зависимости от применяемых аппаратов. Отклонение сетевого напряжения от номинального значения при неработающем аппарате не должно превышать ± 10 %, а отклонение частоты ± 1 Гц.

127. Сопротивление сети должно соответствовать номинальной мощности блока питания рентгеновского аппарата с трехфазной схемой выпрямления.

128. Подключение кабинета рентгеновской компьютерной томографии выполняется на напряжение 380/220 В, 50 Гц по отдельному фидеру в зависимости от применяемого аппарата.

129. Рентгеновская аппаратура присоединяется к сети коммутационным аппаратом, при размыкании (выключении) которого все без исключения части аппаратуры должны обесточиваться. Разомкнутое положение коммутационного аппарата должно быть отчетливо видно. Расстояние между коммутационным аппаратом (рубильником) и пультом управления рентгеновского аппарата должно составлять не более 1,5 м. Допускается размещение коммутационного аппарата в процедурной на расстоянии не более 2 м от рабочего места врача у поворотного стола-штатива.

130. В фотолабораториях и рентгенооперационных коммутационное устройство и другие сетевые пускатели размещаются на высоте не менее 1,6 м от уровня пола, сетевые розетки с заземляющим контактом - 1,2 м.

Штепсельные розетки в фотолаборатории применяются в защитном исполнении.

131. В помещениях рентгеновского кабинета не допускается наличие открытых свинцовых или свинецсодержащих поверхностей.

132.Уровень шума от технического оснащения процедурной комнаты не должен превышать при работающем оборудовании 60 дБА.

133. Допустимая температура элементов технического оснащения должна быть: для вводимых в полость тела не более плюс 50 градусов Цельсия (далее - ⁰С), доступных для прикосновения - плюс 60⁰С, корпус рентгеновского излучателя - плюс 70⁰С.

134. Потолочное крепление элементов технического оснащения выполняется полным количеством соответствующего крепежа и должно иметь не менее чем десятикратный запас по нагрузке. Передвижные аппараты должны сохранять устойчивость при наклоне пола до 15⁰. Подвижные части аппарата должны иметь ограничитель силы прижима до 300 Н. Усилие при перемещении расторможенных элементов не должно превышать 40 Н.

135. Каждый рентгеновский кабинет обеспечивается углекислотными огнетушителями. В кабинете не допускается использовать открытый огонь, хранить бракованные снимки и обрезки пленок в открытом виде, складывать пленки вблизи окон, электроламп и приборов отопления. В кабинете допускается хранение не более 2 кг рентгеновской пленки.

Приложение 1 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Форма

Контрольно-технический журнал

Дата, время	Замечания персонала и решение по дальнейшей эксплуатации	Вид неисправности, способ устранения	Возможность и условия эксплуатации	Подпись техника, дата

Приложение 2 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Требования к кабинетам лучевой диагностики и терапии
при приемке в эксплуатацию

1. На рентгеновский кабинет разрабатывается проектная документация. На проект должно быть положительное санитарно-эпидемиологическое заключение.

2. При приемке кабинета в эксплуатацию предоставляется следующая документация:

1) санитарно-эпидемиологическое заключение на рентгеновский аппарат;

2) лицензия организации на медицинскую деятельность;

3) заверенная копия регистрационного удостоверения уполномоченного органа в области охраны здоровья граждан Республики Казахстан на рентгеновский аппарат;

4) технологический проект на рентгеновский кабинет;

5) санитарно-эпидемиологическое заключение на проект рентгеновского кабинета;

6) акт на скрытые работы;

7) эксплуатационная документация на рентгеновский аппарат;

8) технический паспорт на рентгеновский кабинет;

9) протоколы дозиметрических измерений;

10) протоколы контроля эксплуатационных параметров аппарата;

11) протоколы испытаний индивидуальных и передвижных средств радиационной защиты;

12) протоколы дозиметрических измерений для планирования рентгенотерапии;

13) акты проверки эффективности вентиляции (при наличии вентиляционных систем);

14) акты испытания устройства защитного заземления с указанием сопротивления растекания тока основных заземлителей, актов проверки состояния сети заземления медицинского оборудования и электроустановок, протоколов измерения сопротивления изоляции проводов и кабелей;

15) инструкция по охране труда, включающая требования по радиационной безопасности, по предупреждению и ликвидации радиационных аварий;

16) контрольно-технический журнал на рентгеновский аппарат;

17) приказ об отнесении работающих лиц к персоналу групп А и Б;

18) приказ о назначении лиц, ответственных за радиационную безопасность, учет и хранение рентгеновских аппаратов, производственный радиационный контроль;

19) документ об обучении персонала радиационной безопасности;

20) заключения медицинской комиссии о прохождении персоналом группы А предварительных при поступлении на работу и периодических медицинских осмотров;

21) журнал регистрации инструктажа на рабочем месте;

22) карточки учета индивидуальных доз облучения персонала;

23) санитарные правила, иные нормативные и инструктивно-методические документы.

3. Рентгеновский кабинет принимается в эксплуатацию комиссией в составе представителей лечебной организации, специалистов санитарно-эпидемиологической службы, представителей строительной, монтажно-наладочной и других организаций.

4. Экземпляры акта приемки хранятся в медицинской организации и государственном органе санитарно-эпидемиологической службы.

5. На основании акта приемки в эксплуатацию кабинета оформляется санитарный паспорт на ИИИ. Санитарный паспорт также выдается на передвижные и переносные (палатные) рентгеновские аппараты.

Применение рентгеновских аппаратов и проведение работ, не указанных в санитарном паспорте, не допускается.

Приложение 3 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Рекомендуемые площади рентгенологического кабинета
с учетом размещения рентгеновских аппаратов

Таблица 1

Рентгеновский аппарат	Площадь, м2 (не менее)
	Предусматривается использование каталки	Не предусматривается использование каталки
Рентгенодиагностический комплекс (далее - РДК) с полным набором штативов (далее - ПСШ, стол снимков, стойка снимков, штатив снимков)	45	40
РДК с ПСШ и универсальной стойкой-штативом, рентгено- диагностический аппарат с цифровой обработкой изображения	34	26
РДК с ПСШ, имеющий дистанционное управление	24	16
Аппарат для рентгенодиагностики методом рентгенографии (стол снимков, стойка для снимков, штатив снимков)	16	16
Аппарат для рентгенодиагностики с универсальной стойкой-штативом	24	14
Аппарат для близкодистанционной рентгенотерапии	24	16
Аппарат для дальнедистанционной рентгенотерапии	24	20
Аппарат для маммографии		6
Аппарат для остеоденситометрии		8

Состав и площади помещений рентгенодиагностического кабинета

Таблица 2

Наименование помещения	Площадь, м2 (не менее)
Общие помещения отделения (кабинета)
1. Кабинет заведующего отделением	12
2. Комната персонала	10 (+3,5 м2 на каждого, дополнительного сотрудника)
3. Комната просмотра результатов (снимков)	6
4. Кабина для приготовления бария	3
5. Ожидальная	6
6. Материальная	8
7. Кладовая запасных частей	6
8. Кладовая предметов уборки	3
9. Помещение временного хранения рентгеновской пленки (не более 100 кг)	6
10. Комната личной гигиены персонала	3
11. Уборные для персонала и пациентов	3 на одну кабину
12. Компьютерная	12
13. Инженерная	12
Кабинет рентгенодиагностики
1. Флюорографический кабинет для массовых обследований
процедурная	14
раздевальная	6
ожидальная	6
фотолаборатория2)	6
комната персонала	9
2. Флюорографический кабинет для диагностических снимков
процедурная	14
комната управления (при отсутствии защитной кабины)	6
фотолаборатория	6
кабина для раздевания1)	3
кабинет врача (для аппаратов с цифровой обработкой изображения)	9
3. Кабинет рентгенодиагностики методом рентгеноскопии и рентгенографии
процедурная 1	по таблице 1 приложения 2
процедурная 2	по таблице 1 приложения 2
комната управления	6
кабина для раздевания1)	3
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
4. Кабинет рентгенодиагностики заболеваний желудочно-кишечного тракта
Процедурная 1	по таблице 1 приложения 2
комната управления	6
фотолаборатория2)	8
уборная для пациентов	3
кабина для раздевания с кушеткой1)	4
кабинет врача	9
5. Кабинет рентгенодиагностики методом рентгенографии и/или томографии
процедурная	6
комната управления	3
кабина для раздевания1)	8
фотолаборатория2)	9
комната персонала	12
6. Кабинет рентгенодиагностики заболеваний молочной железы методом маммографии
процедурная	6
процедурная специализированных методов (при необходимости)	8
кабина для раздевания1)	3
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
7. Кабинет рентгенодиагностики заболеваний мочеполовой системы (урологический)
процедурная со сливом	по таблице 1 приложения 2
комната управления	6
фотолаборатория2)	8
кабина для раздевания с кушеткой1)	4
кабинет врача	9
8. Кабинет (бокс) рентгенодиагностики инфекционных отделений
тамбур при входе в бокс (шлюз при входе в бокс)	1,5
ожидальная	6
уборная при ожидальной	3
процедурная	по таблице 1 приложения 2
комната управления	6
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
9. Кабинет топометрии (планирования лучевой терапии)
процедурная	по таблице 1 приложения 2
комната управления	6
кабина для приготовления бария	3
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
уборная	3
Рентгенооперационный блок
1. Блок диагностики заболеваний сердца и сосудов
рентгенооперационная	48
комната управления	8
предоперационная	6
стерилизационная1)	8
комната временного пребывания больного после исследования1)	8
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
2. Блок для диагностики заболеваний легких и средостения
рентгенооперационная	32
комната управления	8
предоперационная	6
стерилизационная1)	6
цитологической диагностики1)	6
фотолаборатория2)	8
комната просмотра снимков1)	6
кабинет врача	9
комната медсестер1)	13
комната личной гигиены персонала1)	4
комната хранения грязного белья1)	4
3. Блок диагностики заболеваний урогенитальной системы
рентгенооперационная	26
комната управления	6
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
комната приготовления контрастных средств1)	5
уборная для пациентов	3
4. Блок диагностики заболеваний репродуктивных органов (молочной железы)
рентгенооперационная	8
комната управления	4
фотолаборатория2)	6
кабинет врача	9
Кабинет рентгеновской компьютерной томографии
1. Кабинет РКТ для исследования головы
процедурная	18
комната управления	7
генераторная/компьютерная	8
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
2. Кабинет РКТ для рутинного исследования
процедурная	22
комната управления	8
генераторная/компьютерная	8
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
кабина для раздевания	4
просмотровая	6
3. Кабинет РКТ для рентгенохирургических исследований
процедурная	36
предоперационная	7
комната управления	10
генераторная/компьютерная	8
фотолаборатория2)	8
кабинет врача	9
просмотровая	10
комната приготовления контрастных средств	5
уборная для пациентов	3
комната медперсонала	12
комната инженеров	12
1) необязательно; 2) не нужны при использовании аппаратов для цифровой рентгенографии и флюорографии.

Состав и площадь помещений кабинета рентгенотерапии

Таблица 3

Наименование помещения	Площадь, м2 (не менее)
1. Кабинет близкодистанционной рентгенотерапии
процедурная с 2-3 излучателями	16
процедурная с 1 излучателем	12
комната управления	9
кабинет врача (смотровая)	10
ожидальная	6
2. Кабинет дальнедистанционной рентгенотерапии
процедурная	20
комната управления	9
кабинет врача (смотровая)	10
ожидальная	6

Использование помещений с меньшей площадью или сокращенного набора помещений согласовывается с государственным органом санитарно-эпидемиологического надзора.

Приложение 4 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Температура и кратность воздухообмена в помещениях
рентгенодиагностического кабинета

Таблица 1

Наименование помещения	Температура, 0С	Кратность воздухообмена в час
		приток	вытяжка
Общие помещения
1. Кабинет заведующего отделением	20		1,5
2. Комната персонала	20	-	1,5
3. Комната просмотра результатов (снимков)	20	-	1,5
4. Кабина для приготовления бария	18	-	1,5
5. Ожидальная	18	-	1,5
6. Материальная	18	-	1,5
7. Кладовая запасных частей	18		1,5
8. Кладовая предметов уборки	18	-	1,5
9. Помещение временного хранения рентгеновской пленки (не более 100 кг)	18		1,5
10. Комната личной гигиены персонала	22	3	5
11. Уборные для персонала или пациентов	20		50 м3 на один унитаз
12. Компьютерная	18	3	2
13. Инженерная	18	-	1,5
Кабинет рентгенодиагностики
1. Процедурная	20	3	4
2. Комната управления	18	3	4
3. Раздевальная	20	3	1,5
4. Кабина для раздевания		ч	1,5
4. Кабина для раздевания, комната временного пребывания больного, комната личной гигиены	20	3
5. Кабинет врача, комната просмотра снимков, комната медсестер	20		1,5
6. Кладовая, материальная	18	-	-
7. Уборная для пациентов	20		50 м3

Температура и кратность воздухообмена в помещениях кабинета
рентгенотерапии

Таблица 2

Наименование помещения	Температура, 0С	Кратность воздухообмена в час
		приток	вытяжка
1. Процедурная	20	3	2
2. Комната управления	18	2	1
3. Кабинет врача	20	1	1

Освещенность рабочих мест в помещениях рентгеновского кабинета

Таблица 3

Наименование помещения	Освещенность, лк	Источник света
Общие помещения отделения
1. Кабинет заведующего отделением	300 150	л.л. л.н.
2. Комната персонала	300 150	л.н. л.н.
3. Комната просмотра результатов (снимков)	200 100	л.л. л.н.
4. Кабина для приготовления бария	100 50	л.л. л.н.
5. Ожидальная	100 50	л.л. л.н.
6. Материальная	30	л.н.
7. Кладовая запасных частей	30	л.н.
8. Кладовая предметов уборки	30	л.н.
9. Помещение временного хранения рентгеновской пленки (не более 100 кг)	30	л.н.
10. Комната личной гигиены персонала	100 50	л.л. л.н.
11. Уборные для персонала и пациентов	70	л.н.
12. Компьютерная	300	л.л.
13. Инженерная	150	л.н.
14. Фотолаборатория	70	л.н.
Кабинет рентгенодиагностики
1. Процедурная для рентгеноскопии	200 100	л.л. л.н.
2. Процедурная для рентгенографии	300 100	л.л. л.н.
3. Процедурная для флюорографии	150 75	л.л. л.н.
4. Комната управления	50	л.н.
5. Раздевальная	200 100	л.л. л.н.
6. Кабина для раздевания	150 75	л.л. л.н.
7. Тамбур	75 30	л.л. л.н.
8. Шлюз	75 30	л.л. л.н.
9. Кабинет врача	300 150	л.л. л.н.
Рентгенооперационный блок
1. Рентгенооперационная	300 200	л.л. л.н.
2. Комната управления	50	л.н.
3. Предоперационная, стерилизационная, микроскопная	300 150	л.л. л.н.
4. Кабина для раздевания, комната временного пребывания больного, комната личной гигиены	100 50	л.л. л.н.
5. Кабинет врача, комната просмотра снимков, комната медсестер	300 150	л.л. л.н.
6. Кладовая, материальная	30	л.н.
7. Уборная для пациентов	63	л.н.
Кабинет рентгеновской компьютерной томографии
1. Процедурная	300 150	л.л. л.н.
2. Комната управления	50	л.н.
3. Генераторная	200 100	л.л. л.н.
4. Кабинет для раздевания	70 35	л.л. л.н.
5. Кабинет врача	300 150	л.л. л.н.

л.л. - люминесцентные лампы;

л.н. - лампы накаливания.

Освещенность рабочих мест в помещениях кабинета
рентгенотерапии

Таблица 4

Наименование помещения	Освещенность, лк	Источник света
1. Процедурная	300 150	л.л. л.н.
2. Комната управления	200 100	л.л. л.н.
3. Кабинет врача	300 150	л.л. л.н.

При отсутствии в процедурной естественного освещения устанавливаются бактерицидные лампы из расчета 1 лампа на 10 мг.

Приложение 5 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Расчет радиационной защиты

Расчет радиационной защиты основан на определении кратности ослабления (К) мощности поглощенной дозы (Do) рентгеновского излучения в воздухе в данной точке в отсутствии защиты до значения допустимой мощности дозы (далее - ДМД) в воздухе:

D0 10³ . K_R . W . №

К = ---- = ----------------- , где

ДМД 30 . r² . ДМД

10³ - коэффициент перевода мГр в мкГр;

K_R - радиационный выход - отношение мощности воздушной кермы в первичном пучке рентгеновского излучения на расстоянии 1 м от фокуса трубки, умноженной на квадрат этого расстояния, к силе анодного тока, мГр . / (мА . мин);

W - рабочая нагрузка рентгеновского аппарата, (мА . мин)/неделя;

N - коэффициент направленности излучения, относительная единица;

30 - значение нормированного времени работы рентгеновского аппарата в неделю при односменной работе персонала группы А, ч/неделя;

r - расстояние от фокуса рентгеновской трубки до точки расчета, м.

Значение радиационного выхода 1С берется из технической документации на конкретный рентгеновский излучатель. При отсутствии этих данных работы рентгеновского аппарата и связанную с ней продолжительность облучения персонала группы Б, пациентов и населения, t_p = t_c . n;

Т - коэффициент занятости помещения, учитывающий максимально возможное время нахождения людей в зоне облучения. При проектировании стационарной защиты используются значения данных K_R из таблицы 1 приложения 4 к настоящим санитарным правилам. При других формах напряжения на рентгеновской трубке (6-пульсной, 12-пульсной схем выпрямления) значения радиационного выхода будут ниже, чем при постоянном напряжении. Поэтому использование указанных табличных данных при расчете защиты не может привести к заниженному значению толщины защитного материала.

Значения рабочей нагрузки W в зависимости от типа и назначения рентгеновского аппарата приведены в приложении 6 к настоящим санитарным правилам.

Коэффициент направленности (далее - N) учитывает вероятность направления первичного пучка рентгеновского излучения. В направлениях первичного пучка рентгеновского излучения значение N принимается равным 1, для аппаратов с подвижным источником излучения во время получения изображения (рентгеновский компьютерный томограф, панорамный томограф, сканирующие аппараты) - 0,1. Во всех других направлениях, куда попадает только рассеянное излучение, значение N принимается равным 0,05.

Значения допустимой мощности дозы в воздухе ДМД (мкГр/ч) рассчитываются, исходя из основных пределов эффективных доз ПД для соответствующих категорий облучаемых лиц (приложение 7 к настоящим санитарным правилам) и возможной продолжительности их пребывания в помещениях или на территории различного назначения:

10³ . & . ПД

ДМД = -------------, где

tc . n . T

³ - коэффициент перевода мГр в мкГр;

& - коэффициент перехода от величины эффективной дозы к значению поглощенной дозы в воздухе, мГр/мЗв. Для расчета радиационной защиты с учетом двукратного запаса по кратности ослабления рентгеновского излучения значение X принимается равным 1;

tc - стандартизованная продолжительность работы рентгеновского аппарата в течение года при односменной работе персонала группы A, tc = 1 500 ч/год;

n - коэффициент сменности, учитывающий возможность двухсменной ДМД для различных помещений, значения коэффициентов занятости Т, сменности n и продолжительности облучения t_p, представленные в приложении 6 к настоящим санитарным правилам.

Приложение 6 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Значения рабочей нагрузки W и анодного напряжения U для
расчета стационарной защиты рентгеновских кабинетов

Рентгеновская аппаратура	Рабочая нагрузка W, (mA-мин)/нед	Анодное напряжение, кВ
1. Рентгенофлюорографический аппарат с люминесцентным экраном и оптическим переносом изображения, пленочный и цифровой	10001)	100
2. Рентгенофлюорографический малодозовый аппарат со сканирующей линейкой детекторов и цифровой обработкой изображения	20001)	100
3. Рентгенофлюорографический малодозовый аппарат с УРИ, ПЗС-матрицей и цифровой обработкой изображения	50	100
4. Рентгенодиагностический аппарат с цифровой обработкой информации	1000	100
5. Рентгенодиагностический комплекс с полным набором штативов (1-е, 2-е и 3-е рабочие места)	1000	100
6. Рентгеновский аппарат для рентгеноскопии (1-е рабочее место - поворотный стол-штатив ПСШ)	1000	100
7. Рентгеновский аппарат для рентгенографии (2-е и 3-е рабочие места - стол снимков и стойка снимков)	1000	100
8. Ангиографический комплекс	400	100
9. Рентгеновский компьютерный томограф	400	125
10. Хирургический передвижной аппарат с УРИ	200	100
11. Палатный рентгеновский аппарат	200	90
12. Рентгеноурологический стол	400	90
13. Рентгеновский аппарат для литотрипсии	200	90
14. Маммографический рентгеновский аппарат	200	40
15. Рентгеновский аппарат для планирования лучевой терапии (симулятор)	200	100
16. Аппарат для близкодистанционной рентгенотерапии	5000	100
17. Аппарат для дальнедистанционной рентгенотерапии	12000	250
18. Остеоденситометр для всего тела	200	Номинальное
19. Остеоденситометр для конечностей	100	70
20. Остеоденситометр для всего тела и его частей с использованием широкого пучка излучения и двумерного цифрового детектора	50	Номинальное

При комплектации флюорографов защитной кабиной, расчет защиты помещений производится с учетом ослабления рентгеновского излучения флюорографической кабиной, указанной в эксплуатационной документации на аппарат.

Для аппаратов, не вошедших в таблицу, а также при нестандартном применении перечисленных типов аппаратов W рассчитывается по значению фактической экспозиции при стандартизированных значениях анодного напряжения. Для рентгеновских аппаратов, в которых максимальное анодное напряжение нижеуказанного в таблице, при расчетах и измерениях необходимо использовать максимальное напряжение, указанное в технической документации на аппарат.

Приложение 7 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Допустимая мощность дозы рентгеновского излучения за
стационарной защитой процедурной рентгеновского кабинета

Помещение, территория	ДМД мкГр/ч	Т, отн. ед.	п, отн.ед	ч/год	пд, мЗв/год
1. Помещения постоянного пребывания персонала группы А (процедурная, комната управления, комната приготов- ления бария, фотолаборатория, кабинет врача)	13	1	1	1500	20
2. Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета, имеющие постоянные рабочие места персонала группы Б	2,5	1	1,3	2000	5
3. Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета без постоянных рабочих мест (холл, гардероб, лестничная площадка, коридор, комната отдыха, уборная, кладовая)	10	0,25	1,3	2000	5
4. Помещения эпизодического пребывания персонала группы Б (технический этаж, подвал, чердак)	40	0,06	1,3	2000	5
5. Палаты стационара, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета	1,3	0,25	2	3000	1
6. Территория, прилегающая к наружным стенам процедурной рентгеновского кабинета	2,8	0,12	2	3000	1
7. Жилые помещения, смежные с процедурной рентгеностомато- логического кабинета	03	1	2	3000	1

Приложение 8 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Материалы для расчета стационарной защиты

Значения радиационного выхода Кг на расстоянии 1 м от фокуса рентгеновской трубки (анодное напряжение постоянное, сила анодного тока - 1 мА, фильтр - 2 мм А1, для 250 кВ - 0,5 мм Си)

Таблица 1

Анодное напряжение, кВ	40	50	70	75	100	150	200	250
Радиационный выход, KR мГр . м2/(мА . мин)	2,0	3,0	5,6	6,3	9	18	25	20

Свинцовые эквиваленты защиты в зависимости от кратности
ослабления К рентгеновского излучения

Таблица 2

к, отн.ед.	Свинцовый эквивалент (мм) при анодном напряжении (кВ) и фильтре
	2 мм А1					0,5 мм Си
	50	75	100	150	200	250
Толщина защиты из свинца, d. Pb, мм
3	0,02	-	0,1	0,16	0,3	0,1
7	0,05	0,11	0,11	0,31	0,46	0,6
10	0,06	0,13	0,25	0,37	0,55	0,7
15	0,08	0,17	0,31	0,46	0,69	1,0
20	0,09	0,2	0,37	0,53	0,8	1,1
25	0,1	0,22	0,42	0,3	0,9	1,3
30	0,11	0,3	0,45	0,62	0,1	1,4
40	0,12	0,28	0,52	0,69	1,1	1,6
50	0,13	0,31	0,58	0,8	1,2	1,9
70	0,14	0,36	0,68	0,8	13	2,0
100	0,16	0,41	0,8	1,0	1,5	2,4
150	0,2	0,5	0,9	1,1	1,7	2,7
200	0,2	0,5	1,0	1,2	1,8	3,0
300	0,3	0,6	1,1	1,4	2,0	3,5
400	0,3	0,7	1,2	1,5	2,2	3,8
600	0,3	0,75	1,3	1,7	2,4	4,2
800	0,3	0,8	1,4	1,7	2,5	4,5
1000	0,3	0,8	1,5	1,8	2,6	4,7
1500	0,4	0,9	1,6	2,0	2,8	5,2
2000	0,4	1,0	1,7	2,1	3,0	5,6
2500	0,4	1,0	1,8	2,2	3,1	5,8
3000	0,4	1,1	1,9	23	3,2	6,0
4000	0,45	1,1	2,0	2,4	3,35	6,1
6000	0,5	1,2	2,2	2,6	3,6	6,8
10000	0,5	1,3	2,3	2,75	3,5	7,4
12000	0,5	1,3	2,4	2,85	4,0	7,6
15000	0,55	1,35	2,5	2,95	4,1	7,8
20000	0,6	1,4	2,6	3,1	4,3	8,1
30000	0,6	1,3	2,7	3,1	4,3	8,6
40000	0,65	1,6	2,85	3,3	4,7	9,0
50000	0,65	1,65	2,9	3,4	4,8	9,1
60000	0,65	1,65	3,0	3,3	4,9	9,4
100000	0,7	1,8	3,1	3,7	5,2	10,0
200000	0,75	1,9	3,4	4,0	5,6	11,0
300000	0,3	2,0	3,6	4,1	5,8	11,4
500000	0,8	2,1	3,8	4,4	6,1	12,0
1000000	0,9	2,3	4,0	4,7	6,3	13,0
1500000	0,9	2,3	4,2	4,8	6,7	13,4
3000000	1,0	2,3	4,4	5,1	7,1	14,2
5000000	1,0	2,6	4,6	53	7,4	15,0
10000000	1,1	2,8	4,9	5,6	7,8	15,8

Свинцовые эквиваленты строительных материалов, используемых
для защиты от рентгеновского излучения

Таблица 3

Материал	Плот- ность, г/см3	Тол- щина свин- ца, мм	Эквивалентная толщина материала (мм) при напряжении на рентгеновской трубке (кВ)
			50	60	75	100	125	150	180	200	220	250
Сталь	7,9	01	1,1	-	1,2	1,1		2,4		3,1	-	3,4
		03	3,2	-	3,2	3,1	-	6,6	-	7,6	-	8
		1		5	53	6	9	12	123	13	123	12
		2	-	10	11	12	183	25	26	27	24	20
		3	-	16	18	19	23	37	39	40	34	28
		4	-	22	24	25	38	50	53	55	45	35
		6	-	-	-	36	54	71	76	80	64	48
		8	-		-	50	72	93	1003	108	84	60
		10	-			-	-	119	130	140	108	75
Бетон	23	1	_	80	80	85	85	85	85	85	733	60
		2	-	160	160	160	160	160	155	150	123	95
		3	-	210	210	210	220	230	200	210	168	125
		4	-	320	338	355	345	290	283	275	213	150
		6			-	-	-	450	425	400	305	210
		8	-	-	-	-	-	5600	550	540	400	260
		10	4	-	-	-	-	-	-	670	485	300
Барито-бетон, штукатурка	2,7	03	-	-	-	5	-	83	-	10,8	-	12
		1	-	-	-	103	-	22	-	25	-	23
		2	-		-	20,4	-	38	-	46	-	45
		3	-	-	-	29	-	62	-	68	-	45
		4	-	-	-	36	-	90	-	90	-	75
		6	-	-	-	55	-	20	-	26	-	116
		8	-		-	68	-	156	-	165	-	140
		10	-		-	84		188		205	-	165
Кирпич полнотелый	1,8	03	_	_	_	70	_	84	-	76	_	68
		1	-	-	-	120	-	150		130	-	120
		2	-	-	-	195	-	260	-	230	-	190
		3	-	-	-	260	-	340		310		250
		4	-	-	-	330	-	420	-	370	-	300
		6	-	-	-	450	-	570	-	490	-	390
		8	-	-	-	-	-	-	-	600		470
		10	-	-	-		-		-	-	-	540
		12	-	-	-	-	-	-	-		-	610
Кирпич полнотелый	1,6	04 1	110	-	90	80	-	95	-	90	-	80
			220		170	135		170		150		135
		2	-	-	270	220	-	290	-	260	-	215
		3	-	-	360	290		380	-	345	-	280
		4	-	-	450	370		470	-	415	-	340
		6		-	-	505		640	-	550	-	435
		8	-	-	-	-	-	-	-	670	-	530
		10		-	-	-	-	-	-	780	-	600
Гипсо-картон	0,84	0,1	50	-	-	48	-	63	-	62	-	60
		0,4	110			89		120		110		105
		0,6	170			130		175	-	155	-	145
		0,8	230	-	-	165	-	220	-	200	-	180
		1,0	290	-	-	200	-	270	-	240	-	220
Пенобетон	0,63	0,1	84	-	-	66	-	82	-	92	-	77
		0,4	180			120		160		145		135
		0,6	280	-	-	170	-	230	-	200	-	180
		0,8	380	-	-	220		280	-	260	-	230
		1,0	480	-	-	270		340	-	310	-	270
		1,2		-	-	310	-	400	-	360		310
		1,4	-	-	-	350		450	-	410	-	340
		1,6	-	-	-	390	-	500	-	450	-	380
		1,8		-		430	-	560	-	500	-	410
		2,0	-	-	-	470	-	600	-	530	-	440
Строительный материал СРБ (тяжелый бетон)		1	20	_	21	24		28	-	-	-	-
		2	40	-	42	48	-	48	-		-	-
		3	60	-	62	70		70	-	-	-	-
		4	80	-	80	%		94	-	-		-
		6	-	-	-	-		132	-	-	-	-
		8	-	-	-	-	-	172		-		-

При определении свинцового эквивалента материалов для значений анодных напряжений, не указанных в таблице, можно использовать метод линейной интерполяции.

При отличии плотностей фактически применяемых материалов от материалов, близких по составу, указанных в таблице, толщину материала увеличивают или уменьшают пропорционально плотности применяемого материала.

Материал рентгенозащитный из просвинцованного пластика ППС-73

Таблица 4

Наименование	Тип	Размер, мм	Поверхностная плотность, кг/м2	Свинцовый эквивалент, мм
Рулонный	ПЛ-1	7000x900x2,5	7	0,32
Плиты	ПП-1	700x500x10	28	1,2
Плиты	ПП-2	1000x500x10	28	1,1

Стекла рентгеновские защитные марок ТФ 5 и ТФ 105 ГОСТ 9541-75

Таблица 5

Толщина стекла, мм	Свинцовый эквивалент (мм) при напряжении 180-200 кВ (не менее)
10	24
15	4,0
20	5,0
25	6,5
50	13

"Просвинцованная резина" Тип Я-1002 и Я-1002Т

Таблица 6

Толщина пластины, мм	1,0-1,4	1,5-1,9	2,0-2,9	3,0-3,4	3,6-4,0
Свинцовый эквивалент, мм	>0,25	>0,35	>0,5	>0,75	>1,0
Толщина пластины, мм	1,0-1,2	1,2-1,4	1,5-1,9	2,0-2,9	3,0-3,5
Свинцовый эквивалент, мм	>0,25	>0,35	>0,5	>0,75	>1,0

Приложение 9 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Средства радиационной защиты

1. Передвижные средства радиационной защиты:

1) большая защитная ширма персонала (одно-, двух-, трехстворчатая) - для защиты от излучения всего тела человека;

2) малая защитная ширма персонала - для защиты нижней части тела человека;

3) малая защитная ширма пациента - для защиты нижней части тела пациента;

4) экран защитный поворотный - для защиты отдельных частей тела человека в положении стоя, сидя или лежа;

5) защитная штора - для защиты всего тела, может применяться взамен большой защитной ширмы.

2. Индивидуальные средства радиационной защиты:

1) шапочка защитная - для защиты области головы;

2) очки защитные - для защиты глаз;

3) воротник защитный - для защиты щитовидной железы и области шеи, применяется также совместно с фартуками и жилетами, имеющими вырез в области шеи;

4) накидка защитная, пелерина - для защиты плечевого пояса и верхней части грудной клетки;

5) фартук защитный односторонний тяжелый и легкий - для защиты тела спереди от горла до голеней (на 10 см ниже колен);

6) фартук защитный двусторонний - для защиты тела спереди от горла до голеней (на 10 см ниже колен), включая плечи и ключицы, а сзади от лопаток, включая кости таза, ягодицы, и сбоку до бедер (не менее чем на 10 см ниже пояса);

7) фартук защитный стоматологический - для защиты передней части тела, включая гонады, кости таза и щитовидную железу, при дентальных исследованиях или исследовании черепа;

8) жилет защитный - для защиты спереди и сзади органов грудной клетки от плеч до поясницы;

9) передник для защиты гонад и костей таза - для защиты половых органов со стороны пучка излучения;

10) юбка защитная (тяжелая и легкая) - для защиты со всех сторон области гонад и костей таза, должна иметь длину не менее 35 см (для взрослых);

11) перчатки защитные - для защиты кистей рук и запястий, нижней половины предплечья;

12) защитные пластины (в виде наборов различной формы) - для защиты отдельных участков тела;

13) средства защиты мужских и женских гонад - для защиты половой сферы пациентов.

3. Дополнительные средства защиты детей:

1) подгузник (трусики) - для защиты нижней части тела ребенка;

2) пеленка - для защиты различных частей тела и групп органов;

3) пеленка с отверстием - для защиты всего тела за исключением частей тела, облучаемых при проведении тех или иных рентгенологических исследований.

Обязательные средства радиационной защиты

Средства радиационной защиты	Назначение рентгеновского кабинета
	Флюоро- графия	Рент- гено- скопия	Рент- гено- графия	Урог- рафия	Маммо- графия, денсито- метрия	Ангио- графия
Большая защитная ширма (при отсутствии комнаты управления или других средств)	1	1	1	1	1	1
Малая защитная ширма		1		1		1
Фартук защитный односторонний		1	1	1	1	1
Фартук защитный двусторонний				1		1
Воротник защитный	1	1	1	1	1	1
Жилет защитный с юбкой защитной		1		1		1
Передник для защиты гонад или юбка защитная	1	1	1	1	1	1
Шапочка защитная		1		1		1
Очки защитные		1		1		1
Перчатки защитные		1		1		1
Набор защитных пластин			1	1		1

В зависимости от принятой медицинской технологии разрешается применять другие средства радиационной защиты.

Приложение 10 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Защитная эффективность передвижных средств радиационной защиты

Таблица 1

Наименование	Минимальное значение свинцового эквивалента, мм Рb
Большая защитная ширма	0,25
Малая защитная ширма врача	0,5
Малая защитная ширма пациента	0,5
Экран защитный поворотный	0,5
Защитная штора	0,25

Защитная эффективность индивидуальных средств радиационной
защиты

Таблица 2

Наименование	Минимальное значение свинцового эквивалента, мм Рb
Фартук защитный односторонний тяжелый	0,35
Фартук защитный односторонний легкий	0,25
Фартук защитный двусторонний передняя поверхность	0,35
вся остальная поверхность	0,25
Фартук защитный стоматологический	0,25
Накидка защитная (пелерина)	0,35
Воротник защитный
тяжелый	0,35
легкий	0,25
Жилет защитный передняя поверхность тяжелый	0,35
легкий	0,25
остальная поверхность
тяжелый	0,25
легкий	0,15
Юбка защитная
тяжелая	0,5
легкая	0,35
Передник для защиты гонад
тяжелый	0,5
легкий	0,35
Шапочка защитная (вся поверхность)	0,25
Очки защитные	0,25
Перчатки защитные
тяжелые	03
легкие	0,15
Защитные пластины (в виде наборов различной формы)	1,0-0,5
Подгузник, пеленка, пеленка с отверстием	0,35

Приложение 11 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Форма

Журнал регистрации инструктажа на рабочем месте

Д а т а	Фамилия, инициалы инструк- тируемого	Профес- сия, долж- ность инст- рукти- руемого	Инст- руктаж: первич- ный на рабочем месте повторный внепла- новый текущий	Номер инст- рукции или ее наи- мено- вание	Фамилия, ини- циалы, долж- ность инструк- тирую- щего	Подпись		Допуск к работе произвел
						инст- рукти- рую- щего	инст- рукти- руемого	фами- лия, ини- циа- лы, долж- ность	под- пись

Приложение 12 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Форма

Лист
учета дозовых нагрузок на пациента при рентгенологических
исследованиях

Ф.И.О. _______________________________________________________________

№ п/п	Дата	Вид исследования, количество и вид процедур	Эффективная доза за исследование, мЗв	Примечание

Лист вклеивается в медицинскую карту амбулаторного больного или историю развития ребенка.

Приложение 13 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Минимальные допустимые кожно-фокусные расстояния

Вид исследования	Кожно-фокусное расстояние, см
Маммография (с увеличением)	20
Рентгенография на палатном, передвижном, хирургическом аппаратах	20
Рентгеноскопия на хирургическом аппарате (с УРИ)	20
Рентгеноскопия на стационарном аппарате	30
Рентгенография на стационарных снимочных рабочих местах	45

Приложение 14 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Проведение радиационного контроля в рентгеновских кабинетах

1. Радиационный контроль проводится в кабинетах, в которых расположены:

рентгенодиагностические аппараты общего назначения;

флюорографические аппараты;

рентгеностоматологические аппараты;

маммографические аппараты;

рентгеновские компьютерные томографы;

ангиографические аппараты;

остеоденситометры;

нестационарные (палатные) рентгенодиагностические аппараты;

рентгеновские аппараты для литотрипсии;

рентгенотерапевтические аппараты;

другие виды рентгеновских аппаратов.

2. Радиационный контроль проводится в следующих случаях:

оформление санитарно-эпидемиологического заключения;

приемка кабинета в эксплуатацию;

выдача технического паспорта;

выдача санитарного паспорта;

изменение условий эксплуатации кабинета;

в плановом порядке или в случае необходимости (например, радиационная авария или другая нештатная ситуация).

3. Радиационный контроль в кабинетах проводится при наличии санитарно-эпидемиологического заключения на рентгеновский аппарат(ы).

4. Радиационный контроль в помещениях различного назначения и на прилегающей территории проводится с целью определения соответствия величин мощностей доз при эксплуатации рентгеновского аппарата значениям допустимой мощности эффективной дозы ДМД (табл. 2).

5. Измерение мощности дозы при проведении радиационного контроля проводится:

на рабочих местах персонала (процедурная, комната управления, комната приготовления бария, фотолаборатория);

в смежных по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета помещениях (кабинет врача, холлы, лестничные площадки, коридоры, комнаты отдыха, туалеты, кладовые и т.п.);

на территории, прилегающей к процедурной;

в больничных палатах при использовании нестационарных аппаратов.

6. Радиационный (дозиметрический) контроль осуществляется специалистами, имеющими право на его проведение.

7. Объем радиационного контроля определяется целью его проведения.

8. При проведении радиационного контроля администрация обследуемого учреждения обеспечивает свободное перемещение сотрудников, осуществляющих контроль, по всем контролируемым помещениям (территории).

9. Радиационный контроль проводится в присутствии администрации лечебно-профилактического учреждения или лица, ею уполномоченного.

10. Администрация обследуемого учреждения предоставляет индивидуальные средства защиты, находящиеся в кабинете, лицам, осуществляющим радиационный контроль.

11. Начинать измерения следует с определения мощности дозы радиационного фона при отключенном рентгеновском аппарате. В дальнейшем фон вычитается из величины измеренной мощности дозы, если компенсация фона не предусмотрена средством измерения. Периодичность контроля технического состояния рентгеновского оборудования проводит не реже одного раза в 1 год.

12. Измерения мощности дозы на рабочих местах персонала, в смежных помещениях и на прилегающей территории проводятся при следующих условиях:

толщина общего фильтра должна соответствовать значениям, указанным в эксплуатационной документации на аппарат;

стандартные значения анодного напряжения должны соответствовать значениям, указанным в табл. 1;

должны быть установлены минимальные значения анодного тока (но не менее 2 мА при рентгеноскопии) при максимальных значениях экспозиции, обеспечивающие достоверность результатов измерения мощности дозы.

13. Измерения мощности дозы проводятся с тканеэквивалентными (водными) фантомами следующих размеров:

в рентгенодиагностических кабинетах общего назначения, в рентгенотерапевтических кабинетах, а также при контроле палатных рентгеновских аппаратов: 250Ч250Ч150 мм;

во флюорографических кабинетах: 250Ч250Ч75 мм;

в ангиографических кабинетах: 250Ч250Ч225 мм;

в рентгеностоматологических кабинетах - диаметром 150 и высотой 200 мм;

в кабинетах маммографии - со штатными фантомами, придаваемыми к рентгеновскому аппарату (допускается использование в качестве фантома пакета из пластика объемом 200 мл, заполненного водой);

в кабинетах компьютерной томографии и остеоденситометрии - со штатными фантомами, входящими в комплект аппарата.

14. Фантомы располагаются на месте пациента во время проведения рентгенологического исследования (в центре пучка излучения). При их установке следует использовать подручные средства.

15. При проведении контроля необходимо с помощью диафрагмы установить на приемнике изображения световое поле рентгеновского излучения размерами 180x180 мм или меньших размеров таким образом, чтобы пучок рентгеновского излучения полностью перекрывался фантомом.

16. Радиационный контроль на рабочих местах персонала в процедурной рентгеновского кабинета непосредственно около рентгеновского аппарата проводится на участках размерами 60Ч60 см при вертикальном и горизонтальном положениях поворотного стола-штатива.

17. При радиационном контроле во флюорографических кабинетах, не оборудованных комнатой управления, измерение мощности дозы проводят на расстоянии 20 см от поверхности защитной кабины и флюорографической камеры. Расстояние между точками измерений в горизонтальной плоскости должно быть не более 50 см.

18. Измерения по п.п. 19 и 20 проводят в точках, расположенных на высоте от уровня пола (см):

ноги	гонады	грудь	голова
30±20	80±20	120±20	160±20

В каждой точке необходимо провести не менее 3 измерений, а для оценки полученных результатов использовать среднее значение мощности дозы по количеству измерений в данной точке.

19. В помещениях, смежных с процедурной рентгеновского кабинета, измерения мощности дозы проводятся:

над процедурной, на высоте 80 см от пола в точках прямоугольной сетки с шагом 1-2 м;

под процедурной, на высоте 120 см от пола в точках прямоугольной сетки с шагом 1-2 м;

по горизонтали - вплотную к стене, на высоте 80 и 120 см по всей длине стены с шагом 1-2 м.

20. Измерения мощности дозы проводятся также на стыках защитных ограждений, у дверных проемов, смотровых окон и отверстий технологического назначения.

21. При радиационном контроле в кабинетах (помещениях), где расположены дентальные, ангиографические, маммографические, хирургические и другие нестационарные рентгеновские аппараты, измерения мощности дозы проводятся на местах фактического нахождения персонала во время проведения рентгенологических исследований.

22. При радиационном контроле в рентгеностоматологических кабинетах, расположенных смежно с жилыми помещениями, измерения мощности дозы проводятся в пределах рентгеностоматологического кабинета. Оценку результатов измерений проводят с учетом кратности ослабления рентгеновского излучения в соответствии с расчетом радиационной защиты, представленным в технологическом проекте на кабинет.

23. При радиационном контроле в рентгенотерапевтических кабинетах измерения проводятся только в помещениях и на территориях, смежных с процедурной.

24. Измеренные значения мощности дозы приводятся к значениям стандартной рабочей нагрузки, приведенным в таблице 1, по формуле:

Dприв = Dизм/Іизм х W/1800, мкГр/ч, где (1)

Dприв - значение мощности дозы, приведенное к стандартной рабочей нагрузке аппарата, мкГр/ч;

Dизм - измеренное значение мощности дозы, мкГр/ч;

W - недельная рабочая нагрузка, (мА*мин)/нед (таблица 1);

1800 - время работы персонала группы А, мин/нед;

Іизм - величина тока, установленная во время измерения, мА.

25. По полученным значениям Dприв рассчитываются значения мощности эффективной дозы Е.

В процедурной на рабочем месте врача-рентгенолога Е (рентгенолаборанта) - рассчитывается по формуле:

Е = 0,5 D х (0,15D_пр160 + 0,30D_пр120 +0,5D_пр80 + 0,05D_пр30), мкЗв/ч,

где (2)

Dпр - мощность поглощенной дозы на разных высотах от уровня чистого пола, мкГр/ч;

0,5 - коэффициент перехода от мощности поглощенной дозы к мощности эффективной дозы.

26. В смежных помещениях величина при измерениях в 2 точках по высоте рассчитывается по формуле:

Е = 0,25 х (D_пр80 + 0,50 D_пр120), мкЗв/ч (3)

при измерениях в одной точке по высоте - по формуле:

Е = 0,5 х D_пр , мкЗв/ч, мкЗв/ч (4)

27. Рассчитанные значения Е на рабочих местах, в смежных помещениях и на прилегающей территории не должны превышать значений ДМД, указанных в табл. 2.

28. Для измерений мощности дозы следует пользоваться дозиметрическими приборами, удовлетворяющими следующим требованиям:

энергетический диапазон эффективной энергии излучения 15-3000 кэВ;

диапазон измеряемой мощности дозы D 0,1-1000 мкГр/ч;

предел основной погрешности измерений не более ± 20 %.

29. Все используемые средства измерений должны иметь действующие свидетельства о государственной поверке.

Стандартизированные значения рабочей нагрузки и
анодного напряжения при проведении радиационного контроля

Таблица 1

Назначение кабинета	Недельная рабочая нагрузка W, (мА мин)/нед	Стандарт, напряжение Uмакс, кB
1	2	3
1. Рентгенодиагностический комплекс с полным набором штативов (1-е, 2-е, 3-е рабочие места) 2. Рентгеновский аппарат для рентгеноскопии (1-е рабочее место, поворотный стол-штатив) 3. Рентгеновский аппарат для рентгенографии (2-е и 3-е рабочие места - стол снимков и стойка снимков) 4. Рентгенофлюорографический аппарат с люминесцентным экраном и оптическим переносом изображения, пленочный и цифровой	1000	100
5. Рентгенофлюорографический малодозовый аппарат со сканирующей линейкой детекторов и цифровой обработкой изображения	2000	100
6. Рентгенофлюорографический малодозовый аппарат с УРИ, ПЗС-матрицей и цифровой обработкой изображения	50	100
7. Ангиографический комплекс	400	100
8. Рентгеновский компьютерный томограф	400	125
9. Хирургический рентгеновский аппарат с усилителем рентгеновского изображения	200	100
10. Палатный рентгеновский аппарат	200	90
11. Рентгеноурологический стол	400	90
12. Маммографический рентгеновский аппарат	200	40
13. Дентальный аппарат, работающий с обычной пленкой без усиливающего экрана	200	70
14. Дентальный аппарат и пантомограф, работающие с высокочувствительным пленочным и/или цифровым приемником изображения, в т.ч. с визиографом (без фотолаборатории)	40	70
15. Панорамный аппарат, пантомограф	200	90
16. Рентгенотерапевтический аппарат для планирования:
лучевой терапии	200	100
дальнедистанционной терапии	1200	250
близкодистанционной терапии	5000	100
17. Остеоденситометр
для всего тела	200	номин.
для конечностей	100	70
с широким пучком излучения	50	номин.
цифровой	50	номин.
Примечание. Для рентгеновских аппаратов, в которых номинальное значение анодного напряжения ниже указанного в табл. 1, при измерениях необходимо использовать максимальное напряжение, приведенное в технической документации на аппарат.

Значения допустимой мощности эффективной дозы ДМД_Е

Таблица 2

Назначение помещения, территории	Продолжи- тельность пребывания, ч/год	Предел дозы (ПД), мЗв	ДМДE мкЗв/ч
1. Помещения постоянного пребывания персонала группы А (процедурная, комната управления, комната приготовления бария, фотолаборатория, кабинет врача и др.)	1500	20	13
2. Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета, имеющие постоянные рабочие места персонала группы Б	2000	5	2,5
3. Помещения, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета без постоянных рабочих мест (холл, гардероб, лестничная площадка, коридор, комната отдыха, туалет, кладовая и др.)	2000	5	10
4. Помещения эпизодического пребывания персонала группы Б (технический этаж, подвал, чердак и др.)	2000	5	40
5. Палаты стационара, смежные по вертикали и горизонтали с процедурной рентгеновского кабинета	3000	1	1,3
6. Территория, прилегающая к наружной стене процедурной рентгеновского кабинета	3000	1	2,8
7. Жилые помещения, смежные с процедур- ной рентгеновского стоматологического кабинета	3000	1	0,3

Результаты радиационного контроля оформляются протоколом. Минимальный объем информации, которую необходимо отразить в протоколе, представлен в приложении.

Приложение 15 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Перечень эксплуатационных параметров медицинского
рентгеновского оборудования, подлежащих контролю

1. Контроль эксплуатационных параметров медицинских рентгеновских аппаратов, преобразователей рентгеновского изображения и фотолабораторного оборудования, прямо или косвенно влияющих на обеспечение радиационной безопасности пациентов и персонала, проводится при испытании новых и модернизированных видов рентгеновского оборудования:

1) периодическом контроле эксплуатационных параметров медицинского рентгеновского оборудования, находящегося в эксплуатации с целью определения возможности продления сроков его эксплуатации;

2) текущем контроле эксплуатационных параметров рентгеновского оборудования.

2. Программа испытаний при получении санитарно-эпидемиологического заключения на новые и модернизированные виды медицинского рентгеновского оборудования и при проведении периодического контроля включает проверку основных параметров рентгеновского аппарата. Объем испытаний определяется назначением и типом рентгеновского оборудования.

Параметры питающего устройства и рентгеновского излучателя:

1) суммарная фильтрация пучка рентгеновского излучения;

2) точность выполнения установок анодного напряжения, слой половинного ослабления;

3) проверка формы кривой и пульсаций анодного напряжения;

4) точность выполнения установок силы анодного тока;

5) точность выполнения установок количества электричества (мА.с);

6) точность установки длительности экспозиции;

7) повторяемость дозы излучения в режиме снимка в ручном и автоматическом режимах;

8) линейность дозы излучения при заданном анодном напряжении;

9) проверка радиационной защиты рентгеновского излучателя при наличии заглушки;

10) измерение радиационного выхода;

11) наличие сигнализации при времени облучения, превышающем 5 мин;

12) совпадение оптического (светового) и рентгеновского полей излучения;

13) проверка ухода центрального луча рентгеновского излучения при изменении положений штатива и изменении фокусного расстояния;

14) усилие перемещения подвижных частей экраноснимочного устройства аппарата;

15) угол и глубина среза при томографии.

3. Параметры преобразователя изображения:

1) доза (мощность дозы) рентгеновского излучения в плоскости приемника излучения при заданных значениях порогового контраста и разрешающей способности;

2) качество изображения (размер рабочего поля, разрешающая способность, минимальный контраст, динамический диапазон, искажение изображения);

3) работоспособность вспомогательных функций (переход от одного масштаба к другому, от негативного изображения к позитивному и другие);

4) работоспособность системы стабилизации яркости или экспонометрии (стабильность качества изображения при изменении характеристик объекта или режима работы).

4. Параметры фотолабораторного оборудования:

1) неактиничность фотолабораторного освещения;

2) стабильность термостатирующего устройства;

3) точность фоточасов;

4) температура и длительность сушки пленки в сушильном шкафу.

5. Объем испытаний параметров рентгеновского оборудования при текущем контроле:

1) функционирование экспонометра;

2) контроль совпадения светового и рентгеновского полей;

3) контроль перпендикулярности рабочего пучка поверхности приемников излучения;

4) оценка функционирования тормозов штативов;

5) оценка работы программы деления кассет в экраноснимочном устройстве;

6) оценка функционирования томографической приставки;

7) проверка усиливающих экранов и рентгеновских кассет;

8) проверка (визуальная) функционирования преобразователя изображения;

9) проверка фотолабораторного освещения;

10) проверка функционирования банков-танков, сушильных шкафов и фоточасов;

11) определение качества растворов;

12) оценка качества рентгеновской и флюорографической пленок.

Контроль указанных параметров в процессе эксплуатации выполняется штатными медицинскими сотрудниками рентгеновского кабинета (отделения).

При оценке параметров рентгеновских аппаратов со сроком эксплуатации, превышающим 10 лет, могут вводиться ограничения, как по числу испытываемых параметров, так и по их диапазону в зависимости от назначения и типа аппарата.

Приложение 16 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Значения рабочей нагрузки (W) и анодного напряжения (U)
для расчета защиты рентгеностоматологических кабинетов

Рентгеновский аппарат	Рабочая нагрузка, (мА - мин)/нед	Номинальное анодное напряжение, кВ
1. Дентальный аппарат, работающий с обычной пленкой без усиливающего экрана	200	70
2. Дентальный аппарат и панто- мограф, работающие с высокочувст- вительным пленочным и/или цифровым приемником изображения, визиограф (без фотолаборатории)	40	70
3. Панорамный аппарат, пантомограф	200	90

Приложение 17 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Состав и площади помещений для
рентгеностоматологических исследований

Наименование помещений	Площадь, м2 (не менее)
1. Кабинет рентгенодиагностики заболеваний зубов методом рентгенографии с дентальным аппаратом, работающим с обычной пленкой без усиливающего экрана
Процедурная	8
Фотолаборатория	6
2. Кабинет рентгенодиагностики заболеваний зубов методом рентгенографии с дентальным аппаратом, работающим с высокочувствительным пленочным и/или цифровым приемником изображения, с визиографом (без фотолаборатории)
Процедурная	6
3. Кабинет рентгенодиагностики методом панорамной рентгенографии или панорамной томографии
Процедурная	8
комната управления1)	6
фотолаборатория2)	8
1) может отсутствовать при использовании аппаратов, укомплектованных средствами защиты рабочих мест персонала (защитные кабины, защитные ширмы и другие); 2) может отсутствовать при использовании аппаратов с цифровой обработкой изображения.

Приложение 18 к санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к проектированию, содержанию и эксплуатации кабинетов лучевой диагностики и терапии"

Набор
передвижных и индивидуальных средств защиты персонала,
пациентов в рентгенодиагностическом кабинете для
стоматологических исследований

Наименование	Количество
1. Большая защитная ширма со смотровым окном для аппаратов, работающих с обычной пленкой без усиливаю- щего экрана, панорамных аппаратов, пантомографов (при размещении пульта управления и процедурной в одном помещении)1)	1
2. Фартук защитный односторонний легкий (для персонала) - воротник защитный (для персонала)	1 1
3. Фартук защитный стоматологический (для пациента) или накидка (пелерина) защитная и передник для защиты гонад (для пациента)	2
1) при работе рентгеностоматологических аппаратов с высокочувстви- тельными приемниками изображения допускается использование рентгенозащитных штор.

"Сәулелік диагностика және терапия кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға және пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" санитариялық ережелерін бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің м.а. 2010 жылғы 12 тамыздағы № 633 Бұйрығы. Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2010 жылғы 9 қыркүйекте Нормативтік құқықтық кесімдерді мемлекеттік тіркеудің тізіліміне N 6467 болып енгізілді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрінің 2012 жылдың 18 мамырдағы № 362 бұйрығымен

Ескерту. Бұйрықтың күші жойылды - ҚР Денсаулық сақтау министрінің 2012.05.18 № 362 (қол қойылған күнінен бастап күшіне енеді) бұйрығымен.

«Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі кодексінің 7-бабының 1-тармағының 5) тармақшасына, 145-бабының 1) және 3)тармақшаларына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:
1. Қоса беріліп отырған «Сәулелік диагностика және терапия кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға және пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық ережесі бекітілсін.
2. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитеті осы бұйрықты заңнамада белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді қамтамасыз етсін.
3. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің Әкімшілік-құқықтық жұмыс департаменті осы бұйрық Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгеннен кейін оны заңнамада белгіленген тәртіппен ресми жариялауды қамтамасыз етсін.
4. «Сәулелік диагностика және терапия кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға және пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық ережелерін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2008 жылғы 23 мамырдағы № 303 бұйрығының (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 5269 болып тіркелген «Заң газеті» газетінде 2008 жылғы 22 тамызда № 128 (1354) жарияланған) күші жойылды деп танылсын.
5. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Мемлекеттік санитарлық-эпидемиологиялық қадағалау комитетінің төрағасы К.С. Оспановқа жүктелсін.
6. Осы бұйрық алғаш ресми жарияланған күнінен кейін он күнтізбелік күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасы
Денсаулық сақтау министрінің
міндетін атқарушы Б. Садықов

Қазақстан Республикасының
Денсаулық сақтау министрінің
міндетін атқарушының
2010 жылғы 12 тамыздағы
№ 633 бұйрығымен бекітілген

«Сәулелік диагностика және терапия кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға және пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық ережелері 1. Жалпы ережелер

1. «Сәулелік диагностика және терапия кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға және пайдалануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық ережесі (бұдан әрі - санитариялық ереже) диагностикалау, алдын алу, терапиялық немесе зерттеу мақсатында медициналық рентгендік емшара жүргізу кезінде қызметкерлер, науқастар және халық үшін радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша талаптардан тұрады.
2. Осы санитариялық ережеде мынадай терминдер мен анықтамалар пайдаланылды:
1) рентгендік диагностикалау кабинеті - ауруды диагностикалау мақсатында рентгендік сәулені пайдаланатын медициналық ұйымның рентген бөлімінің бөлімшесі орналасатын арнайы жабдықталған үй-жай жиынтығы;
2) рентгендік компьютерлік томография кабинеті - (бұдан әрі - РКТ) - ауруды диагностикалау үшін рентгендік компьютерлік томографпен жарақталған арнайы жабдықталған үй-жай жиынтығы;
3) рентгенологтың немесе зертханашының автоматтандырылған жұмыс орны (бұдан әрі - АЖО) - медициналық рентген бейнелерін көруді және мұрағаттауды, сандық өңдеуді, жинауды қамтамасыз ететін бағдарламалық-аппараттық кешен;
4) рентген аппараты - рентген сәулесін алу және оны диагностикалау немесе емдеу үшін қолдану үшін пайдаланылатын құрылғылар жиынтығы;
5) рентгендік операциялық блок - хирургиялық араласу рентгендік зерттеумен үйлесіп жүргізілетін рентген бөлімінің бөлімшесі;
6) рентгендік сәулелендіргіш - сүзгісі және коллиматоры (диафрагма) бар қорғаныш қабығында (моноблок) орналасқан рентген түтігі;
7) рентгендік сәуле - рентген түтігінің анодындағы жедел электрондардың тежелуі нәтижесінде қуатталатын фотон сәулесі;
8) коллиматор - сәулелердің немесе бөліктердің (атомдар, электрондар) қысқа паралеллді сәуле шоғырын жасайтын құрылғы;
9) жұмыс жүктемесі - аптасына миллиампер-минут (бұдан әрі - аптасына/мин. мА) анод кернеулігінің номиналды мәні кезінде рентгендік емшара ұзақтығы және саны реттелген рентген аппараты жұмысының апталық жүктемесі;
10) радиациялық шығыс - түтік фокусынан бекітілген қашықтықтағы рентген сәулесінің бастапқы шоғырындағы сіңірілген мөлшер қуатының қатынасы, анод тоғының күшіне осы қашықтықтың шаршысына, шаршының миллигрей-метріне миллиампер минуттың көбейтіндісі;
11) рентгенография - қағаз немесе пленкалы тасымалдарда бір немесе бірнеше статистикалық бейнелерді (рентген бейнесін) алумен қорытындыланатын рентгендік зерттеу әдістері;
12) цифрлы рентгенография - рентгендік ақпаратты цифрлы қайта жасауды қолдану арқылы рентген бейнелерін (бейнелерді) алумен қорытындыланатын рентгендік зерттеу әдістері;
13) рентгеноскопия - флуоресцентті экранда немесе монитор экранында көп жобалы динамикалық бейнелерді алумен қорытындыланатын рентгендік зерттеу әдістері;
14) цифрлы рентгеноскопия - динамикада рентгендік ақпаратты цифрлы қайта жасауды қолдану арқылы науқас мүшелерінің рентгендік бейнелерін алумен қорытындыланатын рентгендік зерттеу әдістері;
15) компьютерлік рентгентомографиясы - арнайы аппаратураны және компьютерді пайдалану арқылы қабатталған цифрлы рентген бейнелерін алумен қорытындыланатын рентгендік зерттеу әдістері;
16) қорғасын эквиваленті - қаралатын материал тәрізді бәсеңдеу жиілігінің берілген жағдайларда рентген сәулесімен сәулеленуі кезінде қамтамасыз етілетін миллиметр қорғасын қабатының қалыңдығы;
17) флюорография - флюоресцент экранынан рентген бейнесінің фотобейнесін алумен қорытындыланатын рентгендік зерттеу әдісі;
18) бейненің диагностикалық сапасы - диагностикалық рентген аппаратының паспорттық көрсеткіштеріне сәйкес тест құрылымының фантомасын бақылау бейнесінде ажырату мүмкіндігі.
3. Шығарылатын рентгендік жабдықтың құрылысында дозиметриялық режим қарастырылады.
4. Қазақстан Республикасының аумағында рентген аппараттарының тәжірибелі үлгілерін және сериялық өндірісін шығаруға санитариялық-эпидемиологиялық сараптамадан кейін рұқсат етіледі.
5. Ұйым әкімшілігі науқасқа түсетін сәуле жүктемесін төмендету, рентгендік, оның ішінде тасымалданатын (палаталық), жылжымалы рентген аппараттарымен емшаралар жүргізу тәртібі, сәулелі динагностикалау үй-жайларын күтіп-ұстау шарттары, радиациялық бақылауды ұйымдастыру және жүргізу бойынша шаралар, қызметкерлердің және науқастардың радиациялық қауіпсіздік шаралары, апаттық жағдайларды ескерту және жою бойынша шаралар мазмұны жазылған радиациялық қауіпсіздік жөніндегі нұсқаулықты әзірлеуі және мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органымен келісуі тиіс.
6. Ұйым бастығы лауазымды тұлғалардың (бөлімше, кабинет меңгерушісі, аға дәрігер) ішінен бөлімшеде (кабинетте) радиациялық қауіпсіздік техникасын сақтауға жауапты тұлғаны бұйрықпен тағайындайды.
7. Сәулелі диагностикалау кабинетінде рентген аппараттардың схемасы, оларды пайдалану туралы сипаттама және нұсқама, дозиметриялық бақылау хаттамалары, сәулелі диагностикалау кабинетін санитариялық-эпидемиологиялық тексеру актісі, электрлі өлшеу аспаптарын тексеру хаттамалары, кабинеттің техникалық паспорты, жабдыққа санитариялық паспорт болуы тиіс.

2. Радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

8. Ықтимал қауіптілік деңгейі бойынша рентгендік диагностикалау және рентгендік терапевтік кабинеттер ІV санатына жатады. Медициналық рентгендік зерттеулер жүргізу кезінде радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету жүйесі мынадай принциптерді іске асыруға негізделген: сәулелендірудің рұқсат етілген мөлшерін нормалау, оларды негіздеу және оңтайлау.
9. Рентгендік зерттеулер кезінде мынадай талаптар сақталуы тиіс:
1) зерттеу клиникалық көрсеткіш бойынша, емдеуші дәрігердің белгілеуі және науқастың келісімі бойынша жүргізілуі тиіс;
2) зерттеулердің неғұрлым қатаң режимі таңдалуы тиіс;
3) рентгендік зерттеуден бас тарту қауіп-қатері оны жүргізу кезіндегі сәуленің қауіп-қатерін әдейі арттыруы тиіс.
10. Рентгендік терапия мынадай талаптарды есепке ала отырып қабылдануы тиіс:
1) әдіс өмірлік маңызды органдардың функцияларын сақтауды есепке ала отырып, емдеудің күтілетін тиімділігі радиациялық емес әдістердің тиімділігінен басым түскенде пайдаланылуы тиіс;
2) рентгендік терапиядан бас тарту қауіп-қатері оны жүргізу кезіндегі сәуленің қауіп-қатерін әдейі арттыруы тиіс.
11. Рентгендік зерттеулерді жүргізу кезінде радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мыналарды қамтиды:
1) техникалық, санитариялық-эпидемиологиялық, медициналық-профилактикалық және ұйымдастыру сипатындағы кешенді шараларды жүргізу;
2) радиациялық қауіпсіздік саласындағы ережені, нормаларды және нормативтерді сақтау бойынша іс-шараларды жүзеге асыру;
3) халыққа (науқасқа) мөлшерлік жүктеме, сәуленің мүмкін зардаптары, радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша қолданылатын шаралар туралы хабарлау;
4) рентгендік зерттеулерге тағайындалатын және оны орындайтын адамдарды радиациялық қауіпсіздік негізіне, радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету әдістеріне және құралдарына оқыту.
12. Рентгендік кабинетіндегі жұмыс қауіпсіздігі мыналар арқылы қамтамасыз етіледі:
1) техникалық және санитариялық-эпидемиологиялық нормативтер талаптарына жауап беретін рентген аппаратураларын және жабдықтарын қолдану;
2) негізделген үй-жай жиыны, олардың орналасуы және әрленуі;
3) рентгендік аппараттары жұмысының оңтайлы физикалық-техникалық параметрлерін пайдалану;
4) қызметкердің, науқастың және халықтың стационарлы, жылжымалы және жеке радиациялық қорғаныш құралдарын қолдануы;
5) коммуникацияны және жабдықтарды пайдаланудың ережесін сақтау;
6) қызметкердің және науқастың қабылдайтын сәуле мөлшерін бақылау.
13. Рентгендік зерттеулерді және рентгендік терапияны жүргізу иондаушы сәуле көздеріне санитариялық паспорттың болған кезде жүзеге асырылады.
14. Аппараттар осы санитариялық-эпидемиологиялық ереже мен нормаларға сәйкестігі туралы санитариялық-эпидемиологиялық қорытындысы болған кезде пайдалануға жол беріледі.
15. Рентгендік аппараттардың пайдалану параметрлерін сынау кезінде және радиациялық бақылау жүргізу кезінде сенімді құралдары пайдаланылуы тиіс. Науқастардың сәуле қабылдауының жеке мөлшерін анықтау үшін рентгендік аппараттың құрылымына немесе рентгенологтың АЖО-на енгізілген дара құралдарды пайдалануға рұқсат етіледі.
16. Медициналық ұйымдарда мынадай іс-шаралар орындалуы тиіс:
1) жұмыс орындарында, үй-жайларда, аумақта радиациялық жағдайды өндірістік бақылау;
2) қызметкердің және науқастың сәуле қабылдауының жеке мөлшерін бақылау және есепке алу;
3) рентгендік аппараттармен тұрақты немесе уақытша жұмыстарды орындайтын басшыларды және мамандарды даярлау және аттестаттау;
4) қызметкердің алдын алу (жұмысқа қабылданар алдында) және мерзімдік медициналық қарулардан өтуін ұйымдастыру;
5) жұмыс орындарындағы иондаушы сәуленің деңгейі және сәулені қабылдаған жеке мөлшерінің шамасы туралы қызметкерге тұрақты хабарлау;
6) апаттық жағдайлар туралы мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдарына хабарлау.
17. Сәулелі диагностикалау және терапия кабинеттерін жобалау, құрылысы, техникалық жабдықтарды дайындау және радиациялық қорғаныш құралдары санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды болғанда орындалады.
18. Рентгендік бейненің күшейткішімен жабдықталмаған рентгеноскопия үшін рентгендік диагностикалау аппараттарын қоюға және орнатуға рұқсат етілмейді.
19. Фотозертхананы пайдалану кезінде мынадай қосымша қауіпті және зиянды әсерге жол беріледі:
1) жарықтың төмен деңгейі;
2) химиялық активті заттармен байланыс (металлдың, гидрохинон түрінің тотығуы)
3) фотопленкалы материалдардың жануы кезінде уландыру қоспаларының түзілуі.

3. Рентгендік кабинеттерді орналастыруға, жұмысты ұйымдастыруға және жабдығына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

20. Сәулелі диагностикалау және терапия кабинеттерінің құрылысы және реконстукциялау осы санитариялық ереже талаптарына жауап беретін жоба бойынша және санитариялық-эпидемиологиялық қорытындысы болған кезде жүзеге асырылады.
Сәулелі диагностикалау және терапия кабинеттерін жобалау құрылысы және реконструкциялау кезінде мүгедектер мен халықтың аз қозғалатын топтарының ыңғайлы қолжетімдігіне арнарналған құрылғылар мен жабдық көзделеді.
21. Рентгендік аппараттарды монтаждау бойынша жұмыстар санитариялық-эпидемиологиялық қорытындысы болған кезде жүргізіледі.
22. Монтаж және іске қосу-реттеу жұмыстары аяқталған соң сәулелі диагностикалау кабинеті комиссиямен пайдалануға қабылданады.
23. Комиссия құрамына мыналар енеді: сәулелі диагностикалау немесе терапия бөлімшесінің (кабинетінің) меңгерушісі, монтаж ұйымының және мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органының төрағасы. Кабинетті пайдалануға комиссия қабылдау актісін жасайды. Актіге дозиметриялық бақылаудың хаттамасы, желдету тиімділігін және жердің тартылыс күшін өлшеу хаттамалары, рентген аппаратының орналасу схемасы қоса ұсынылады. Санамаланған құжаттар сәулелі диагностикалау кабинетінде сақталады.
24. Рентгендік аппараттарды стационарлық, жылжытуға және тасымалдауға арналған санитариялық паспорт дозиметриялық бақылау хаттамасының негізінде беріледі.
25. Оларды санитариялық паспортсыз пайдалануға рұқсат етілмейді.
26. Барлық рентген аппараттарына санитариялық паспорт алғаннан кейін ұйым осы санитариялық ережеге 1-қосымшаға сәйкес рентген аппараттарының техникалық қызметін жүзеге асыратын бақылау-техникалық журналдың нысаны арнайды.
27. Осы санитариялық ереже талаптары бұзылған жағдайда мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органы бұзушылықты жою туралы ұйғарым береді.
28. Рентген кабинеттерін және рентген бөлімшесін (бұдан әрі - кабинет) бейімделіп салынған ғимараттарда, медициналық ұйымдардың (медициналық орталықтардың) стационарлық және амбулаториялық-емханалық үй-жайларында орналастыруға рұқсат етіледі. Рентген бөлімшесі (кабинет) өтпелі жолда болмауы тиіс.
29. Сәулелі диагностикалау кабинеттерін тұрғын және қоғамдық ғимараттарда, мектепке дейінгі балалар және оқу мекемелерінде орналастыруға рұқсат етілмейді.
30. Емдеу-профилактикалық ұйымдардың стационарларында науқастарға арналған көлденең және тік палаталармен сәулелі диагностикалау кабинеттерін аралас орналастыруға рұқсат етілмейді.
31. Тасымалданатын (палаталық) рентген аппараттарын операциялық блоктарда және тасымалданбайтын науқастарға емшара жүргізуге арналған палаталарда пайдалануға рұқсат етілмейді. Науқастарды жалпы тексеруге арналған тасымалданатын (палаталық) рентгендік аппараттарды оны пайдаланудың шартына қарамастан пайдалануға рұқсат етілмейді.
32. Кабинеттерді арқалық (себезгі, дәретхана) арқылы су ағуы мүмкін үй-жайлардың астына орналастыруға рұқсат етілмейді.
33. Рентген кабинеттерін пайдалануға қабылдау кезінде қойылатын талаптар осы санитариялық ережеге 2-қосымшада келтірілген.
34. Жобада көрсетілмеген жабдықтарды кабинетке орналастыруға, сондай-ақ рентгендік зерттеуге жатпайтын жұмыстарды жүргізуге рұқсат етілмейді.
35. Рентгендік кабинеттің жалпы және арнайы үй-жайларының құрамы және ауданы осы санитариялық ережеге 3-қосымшаға сәйкес болуы тиіс.
36. Емшара бөлмесінің ауданы мынадай қашықтықты сақтау есепке алына отырып, түзетілуі мүмкін:
1) аз қорғанышты перденің артындағы қызметкердің жұмыс орнынан үй-жай қабырғасына дейін кемінде 1,5 метр (бұдан әрі - м) болуы;
2) үлкен қорғанышты перденің артындағы қызметкердің жұмыс орнынан үй-жай қабырғасына дейін кемінде 0,6 м болуы;
3) айналмалы үстел-штативтен немесе бейне үстелінен үй-жай қабырғасына дейін кемінде 1,0 м болуы;
4) бейне қоятын жерден жақын қабырғаға дейін кемінде 0,1 м;
5) рентген түтігінен қарау терезесіне дейін кемінде 2 м, маммографиялық және денталдық аппараттар үшін - кемінде 1 м;
6) стационарлық жабдықтың элементтері арасындағы қызметкер үшін технологиялық өту жолы кемінде 8 м болуы тиіс;
7) науқасқа арналған шомбалды орналастыру аймағы - кемінде 1,5х2 м;
8) шомбалды емшара бөлмесіне апарудың технологиялық қажеттілігі кезінде қосымша аудан - 6 м.
37. Сәуле түсірудің төбе шымылдығы, экранды-бейне құрылғысы немесе рентген бейнесін күшейткіші бар рентген аппаратурасы орнатылған үй-жайдың, ротациялық сәулелену жағдайында рентген терапиясының емшара кабинетінің биіктігі кемінде 3 м болуы тиіс.
38. Рентген диагностикалау кабинетінің, РКТ кабинетінің емшара бөлмесіндегі және рентгендік операция бөлмесіндегі есік жақтауларының ені биіктік 2,0 м кезінде кемінде 1,2 м, қалған есік жақтауларының мөлшері - 0,9х1,8 м болуы тиіс.
39. Рентгендік операция бөлмесінен және фотозертханадан басқа емшара бөлмесінің, басқару бөлмелерінің едені электроқшаулағыш материалдан жасалуы тиіс. Жасанды жабындарды және еден құрылымдарын қолдану олардың электрлі қауіпсіздігі туралы қорытындысы болған кезде рұқсат етіледі. Урологиялық зерттеу үшін емшара бөлмесіне видуар орнатылуы тиіс.
40. Рентгендік операциялық бөлмедегі, операцияға дейінгі бөлмедегі, фотозертханадағы едендер су өткізбейтін материалмен жабылуы тиіс. Рентгендік операция бөлмесінің едені антистатикалық және өрт болдырмайтын болуы тиіс. Еденді антистатикалық линолеуммен жабу кезінде линолеумнің негізін жерлендіру қажет.
41. Емшара бөлмесінің және басқару бөлмесінің қабырға және еден беттері тегіс, оңай тазартылуы және ылғалды жинау жүргізуге мүмкін беруі тиіс. Рентгендік операция бөлмесінің қабырғасы жарық шағыстырмайтын материалдармен әрленуі тиіс.
42. Пайдаланылатын әрлеу материалдарында санитариялық - эпидемиологиялық қорытынды болуы тиіс.
43. Рентгеноскопияға арналған рентгендік кабинеттердің және басқару бөлмесінің терезесін солтүстік-батыс бағытына бағдарлау тиіс. Емшара бөлмесінің терезелері табиғи жарықты қараңғылауға арналған жарықтан қорғағыш құрылғылармен жабдықталуы тиіс.
44. Рентгендік аппарат келушілер аз келетін үй-жайдың капиталды қабырғасы жағына сәуленің бастапқы шоғыры түсетіндей орналасуы тиіс. Сәуленің тікелей шоғырын (басқару бөлмесінің, қорғаныш пердесі) қарау терезесі жағына бағыттауға рұқсат етілмейді.
45. Кабинетті бірінші қабатта орналастыру кезінде емшара бөлмесінің терезелері ғимараттың доғал деңгейінен кемінде 2 м биіктікте қорғаныш тіректермен экрандалады, цокольды қабаттың терезелері барлық биіктіктігіне қорғаныш тіректермен экрандалады. Рентген кабинетінің емшара бөлмесінен көрші ғимараттың тұрғын және қызметтік үй-жайларына дейінгі қашықтық дозиметриялық бақылау деректерін есепке ала отырып, кемінде 30 м болуы, емшара бөлмесінің терезелері еден деңгейінен кемінде 2 м биіктікте қорғаныш тірегімен экрандалуы тиіс.
46. Рентгендік диагностикалау, флюрография кабинеттеріне және рентгенотерапия кабинетінің басқару бөлмесіне кіреберісте еденнен 1,6-1,8 м биіктікте немесе есіктің үстінде, анод кернеулігін қосу кезінде автоматты түрде жанатын "Кіруге болмайды!" деген жарықпен берілетін кесте (белгі) орналасуы тиіс. Жарық белгісіне радиациялық қауіп белгісін жазуға рұқсат етіледі.
47. Жылжымалы, палаталық, хирургиялық, флюрографиялық, дентальдық, маммографиялық аппараттардан және остеоденситометрияға арналған аппараттардан басқа рентгендік аппараттарды басқару пульті басқару бөлмесіне орналасуы тиіс. Басқару бөлмесіне екінші рентгенотеледидар мониторын, рентгенологтың және рентген зертханашысының автоматты жұмыс орнын орнатуға рұқсат етіледі. Емшара бөлмесіне біреуден артық диагностикалау аппаратын орнату кезінде бір мезетте екі және одан да көп аппараттарды қосуды блоктау құрылғысы қарастырылуы тиіс.
48. Науқастың жағдайын бақылау мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін қарау терезесі және дауыс ұлғайтқыш байланысының сөйлесу құрылғысы көзделуі тиіс. Басқару бөлмесіндегі қорғаныш қарау терезесінің минималды мөлшері 24х30 сантиметр (бұдан әрі - см), қорғаныш пердесі - 18х24 см болуы тиіс. Науқасты бақылау үшін теледидарлық жүйені және басқа да бейне жүйелерін пайдалануға рұқсат етіледі.
49. Жылжымалы аппараттарды басқару рентген сәулесінен кемінде 2,5 м, остеоденситометрияға арналған аппараттан - кемінде 1,5 м қашықтықта басқарудың шығарылу пультінің көмегімен жүзеге асырылуы тиіс.
50. Зертхананы бейне шығару автоматымен жабдықтау кезінде құрғақ бейнелерді сұрыптауға, таңбалауға және кесуге арналған қосымша бөлме көзделуі тиіс.
51. Кіші форматты бейнелерге арналған фотозертхананың («қараңғы бөлменің») ауданы кемінде 6 шаршы метр (бұдан әрі - м²), үлкен форматты бейнелер үшін - 8 м², элемент жабдықтары мен қараңғы бөлме арасындағы өту жолының ені - кемінде 1,0 м, есік жақтауының ені - 1,0 м болуы тиіс.
52. Фотозертхана, емшара бөлмесінің және басқару бөлмесінің есіктері дәлізден «шығуға» қарай, басқару бөлмесінен емшара бөлмесіне қарай ашылуы тиіс. Фотозертхананың терезесі, қолдан қолға берілетін люгі және кіру есігі жарық өткізбейтін перделермен қорғалуы тиіс.
53. Үй-жайлардағы кабинеттердің ауа алмасуының реттелген жиілігі, жарықтану және температураның есептелген мәні осы санитариялық ережеге 4-қосымшаға сәйкес болуы тиіс. Ауаның таралуы жоғары аймақпен, сору - 50 + 10% қатынасында жоғары және төменде жүзеге асырылуы тиіс.
54. Жалпы мақсаттағы барлық рентген кабинеттеріндегі желдеткіш дара болуы тиіс. Кабинеттерді ауа баптағыштармен қосымша жабдықтауға рұқсат етіледі.
55. Флюрография және рентгендік операцияға арналған кабинеттерден басқа емшара бөлмесіне ыстық және салқын су келіп тұратын раковина орнатылуы тиіс.
56. Жұмыс басталғанға дейін қызметкер нәтижесін журналға тіркеу арқылы жабдықтың жарамдылығын тексеруі тиіс. Жарамсыздық анықталған жағдайда жұмыс тоқтата тұрылуы және техникалық қызметті және жабдықты жөндеуді жүзеге асыратын ұйымның мамандары шақырылуы тиіс.
57. Жұмыс күні аяқталғаннан кейін рентген аппараты, электр аспаптары, электрлі жарық, желдеткіш ажыратылуы, еденді жуу, қабырғаларды ылғалды жинау және науқаспен жанасқан элементтер және жеке қорғаныш құралдарын дезинфекциялау жүргізілуі тиіс.
58. Ай сайын сірке қышқылы суының 1-2 % ерітіндісін пайдалану арқылы ылғалды жинау жүргізілуі тиіс. Рентгендік зерттеулерді бастау және жүргізу барысында рентген кабинеттерінің басқару бөлмесіне және емшара бөлмесіне ылғалды жинау жүргізуге рұқсат етілмейді.

4. Рентген кабинетіндегі радиациялық қорғаудың стационарлық құралдарына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

59. Кабинеттегі радиациялық қорғаудың стационарлық құралдары (қабырғалар, едендер, төбелер, қорғаныш есіктері, қарау терезелері, тіректер және басқалар) сәуле қабылдайтын адамдардың сәйкесті санаттары үшін мөлшердің негізгі шамасынан аспайтын деңгейге дейін рентген сәулесін бәсеңдендіруді қамтамасыз етеді. Радиациялық қорғауды есептеу осы санитариялық ережеге 5, 6, 7-қосымшаларға сәйкес жүргізілуі тиіс.
60. Рентген түтігінің фокусынан есептеу нүктесіне дейінгі қашықтық рентген кабинетіне арналған жобалық құжаттама бойынша анықталуы, қорғауды есептеу нүктесі үй-жайда орналасқан мынадай:
1) емшара кабинетіне немесе сыртқы қабырғаға жанасатын үй-жайлар қабырғаларының ішкі бетіне жақын;
2) қорғалатын үй-жайды еденіне 50 см биіктікте, емшара бөлмесінің үстіңгі;
3) қорғалатын үй-жайды еденіне 150 см биіктікте, емшара бөлмесінің астыңғы нүктелермен қабылдануы тиіс.
61. Тұрғын ұй-жайлармен аралас орналасқан рентгеностоматологиялық кабинетті радиациялық қорғауды есептеу нүктесі болып, мыналарда:
1) тұрғын ұй-жайлармен көлденең бойынша аралас орналасқан рентгеностоматологиялық кабинеті қабырғаларының ішкі бетіне тығыз тұрғын үй-жай кабинеттің астына орналасқан кезде кабинет еденінің деңгейінде;
2) тұрғын үй-жай кабинеттің үстіне орналасқан кезде кабинет төбесі деңгейінде орналасқан нүктелер алынады.
62. Қорғаныш құралдары (қорғаныш есіктері, қорғаныш қарау терезелері, перделер, тіректер, терезе жапқыштар) рентген кабинеті жобасының технологиялық бөлігінен тұратын, көзделген есептеумен қорғаныш деңгейі қамтамасыз етілуі тиіс. Қорғаудың стационарлық құралдарында қорғасын элементі бойынша кемінде 0,25 мм төмен қорғаныш тиімділігі болуы тиіс.
63. Осы санитариялық ережеге 8-қосымшаның 3-6 кестелерінде санамаланбаған материалдарды қолдану кезінде олардың қорғау қасиеттері бойынша деректері болуы және бақылау үлгілерін пайдалану арқылы аккредиттелген ұйымдарда қорғаныш сипатын анықтау қажет.
64. Бір емшара бөлмесінде орнатылған екі немесе одан да көп рентген аппараттары үшін қорғанышты есептеу әрбір аппаратқа жүргізілуі тиіс.
65. Нақты аппараттың құрылымдық ерекшеліктеріне және пайдалану технологиясына байланысты емшара кабинетінің стационарлық қорғауын жобалау кезінде қорғанышты есептеу рентген сәулесінің бастапқы шоғырын бәсеңдетуге жүргізілуі тиіс учаскелер бөлінуі тиіс. Стационарлық қорғаудың қалған ауданы шашыраған сәулені ғана бәсеңдетуді қамтамасыз етуі тиіс. Қорғаныш кабинасы бар остеоденситометрлер, маммографтар, флюрографтар үшін стационарлық қорғауды есептеу тек шашыраған сәулемен жүргізіледі.
66. Едені тікелей топырақ үстіне немесе төбесі тікелей шатыр астында орналасқан рентген кабинетінің емшара бөлмесінде осы бағыттағы сәуледен қорғау көзделмейді.

5. Радиациялық қорғаудың жылжымалы және жеке құралдарына қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

67. Рентгендік зертханаларды жүргізу кезінде қызметкердің және науқастың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында рентгендік диагностикалауда пайдаланылатын анод кернеулігінің барлық диапазонында радиациялық қорғаудың жылжымалы және жеке құралдары пайдаланылуы тиіс.
68. Осы санитариялық ережеге 9-қосымшаға сәйкес жүргізілетін рентгендік емшара түрлеріне сәйкес рентген кабинеттері радиациялық қорғаныш құралдарымен қамтамасыз етілуі тиіс.
69. Қызметкерлерді және науқастарды радиациялық қорғаудың жылжымалы және жеке құралдарының қорғасын элементінің мәні анықталған қорғаныш тиімділігі осы санитариялық ережеге 10-қосымшада келтірілген мәндерден төмен болмауы тиіс. Қорғаныш құралдарында техникалық құжатпен көзделген таңбасы болуы тиіс.
70. Радиациялық қорғаудың қорғаныш материалдары және құралдарында радиациялық қорғаудың жылжымалы және жеке құралдарының міндетті жиыны болуы тиіс.
71. Радиациялық қорғаудың қорғаныш тиімділігін және басқа да пайдаланылатын параметр құралдарын бақылау осы жұмысты орындауға құқылы лицензиясы бар ұйым екі жылда кемінде бір ерте жиілікпен жүргізуі тиіс.

6. Қызметкердің радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

72. Рентген аппаратын пайдалану бойынша жұмысқа 18 жастан асқан, тиісті даярлықтан, нұсқаулықтан өткендігі және қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі ережеге білімі тексерілгендігі туралы құжаты бар адамдарға рұқсат етіледі.
73. Рентген кабинетімен жұмыс істеуді жалғастыруға кедергі келтіретін денсаулық жағдайының ауытқуы анықталған кезде бұл адамдарды сәулемен байланыста болмайтын жұмысқа уақытша немесе тұрақты ауыстыру туралы мәселе әрбір жеке жағдайларда жеке шешіледі.
74. Жүктілік кезеңіндегі және емшектегі баласы бар әйелдер рентген аппаратурасымен тікелей жұмыстардан босатылады.
75. Техникалық қауіпсіздік радиациялық қауіпсіздік бойынша білімді тексеру нұсқамасының жүйесі мыналарды қамтиды:
1) енгізу нұсқамасы - жұмысқа қабылданар алдында;
2) бастапқы - жұмыс орнында;
3) қайта - жылына кемінде екі рет;
4) жоспардан тыс - радиациялық апаттардан, апаттық жағдайлардан кейін, жұмыс сипаты өзгерген кезде (рентген кабинетінің жабдықтарын, тексеру немесе емдеу әдістерін алмастыру).
76. Рентген кабинеттерінде техникалық қауіпсіздік және радиациялық қауіпсіздік бойынша енгізу және бастапқы нұсқамасынан өткеннен кейін жұмыс істеуге рұқсат етіледі. Иондаушы сәуле көздерімен оқытудан өтетін студенттер мен оқушылар үшін жылдық мөлшер Б тобының қызметкеріне белгіленген мәннен артпауы тиіс.
77. Нұсқамадан өткен А тобының қызметкерін тіркеу осы санитариялық ережеге 11-қосымшада келтіріліп ұсынылған нысандағы журналмен жүргізіледі.
78. Рентген кабинеті қызметкерінің лауазымдық міндетіне жатпайтын күрделі манипуляциямен бірге жүретін рентгендік зерттеулерді жүргізуге Б тобы қызметкерінің сәулелену санатына жататын, науқастың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуді қоса алғанда қауіпсіз жұмыс әдістерімен оқытылған және нұсқамадан өткен адамдар, мамандар (тіс дәрігері, хирург, уролог, хирургтың ассистенті, травмотологтар және басқалар) қатысуы тиіс.
79. Рентген кабинетінің қызметкері осы санитариялық ережені, еңбекті қорғау, техникалық қауіпсіздік, радиациялық қауіпсіздік, өрт қауіпсіздігі және өндірістік санитария ережелерін білуі және сақтайды. Қызметкер рентген аппараты жұмысының бұзылғандығы, қорғаныш құралдарының жарамсыздығы және өрт қауіпсіздігінің бұзылғандығы туралы ұйым әкімшілігіне дереу хабарлайды.
80. Лауазымдық нұсқаулықта, техникалық қауіпсіздік, радиациялық қауіпсіздік нұсқамасында және басқа да реттеу құжаттарында көзделмеген рентген сәулелерімен жұмыс жүргізуге рұқсат етілмейді. Рентген кабинеті қызметкеріне жеке дозиметриялық бақылаудың құралынсыз жұмыс істеуге рұқсат етілмейді.
81. Адамдарды рентгендік тексеру жолымен рентген аппараттарын монтаждау, жөндеу және түзету сапасына бақылау жүргізуге рұқсат етілмейді.
82. Рентген зертханашысы екі және одан артық бір мезетте жұмыс істейтін рентген аппаратын, олардың басқару пульттері бір бөлмеде орналасқанына қарамастан бірдей басқармауы тиіс.
83. Рентгенография уақыты және рентгентерапия сеансы кезінде қызметкер басқару бөлмесінен қарау терезесі немесе басқа жүйе арқылы науқастың жағдайын бақылауы және оған сөйлесу құрылғысы арқылы қажетті нұсқау беруі тиіс.
84. Қорғаныш пердесінің артындағы емшара бөлмесінде мыналар жұмыс істеп тұрған кезде қызметкердің болуына рұқсат етіледі: қорғаныш кабинасы бар рентгендік флюрографиялық аппарат, экрантүсіру құрылғысының әмбебап айналмалы үстел-штативі бар рентгендік диагностикалау аппараты, жанама денистометр, маммограф және рентгендік стоматологиялық жабдық.
85. Рентгендік зерттеуге тікелей қатысы жоқ адамдарың емшара бөлмесінде болуына рұқсат етілмейді.
86. Рентгендік зерттеу кезінде дәрігер рентгенолог жоғары кернеулікті қосу арасындағы үзіліс ұзақтығын сақтауы, зерттеудің оңтайлы физикалық-техникалық режимдерін таңдауға көңіл бөлуі (анодты кернеулік, анодты ток, экспозиция, сүзгінің қалыңдығы, диафрагманың мөлшері, компрессия, қашықтық, фокус-қабы), қашықтықтағы құрал-саймандармен басуды жүргізуі радиациялық қорғаудың жылжымалы және жеке құралдарын пайдаланады.
87. Күрделі рентгендік зерттеулерді жүргізу кезінде (антиография, рентгеноэндоскопия, ауыр жағдайдағы балаларды, науқастарды зерттеу) жұмыс істеуші қызметкер жеке қорғаныш құралын пайдалнуы тиіс.
88. Палаталарда рентгенографияны жүргізу кезінде басқа науқастарды экрандау үшін жылжымалы немесе жеке қорғаныш құралы пайдаланылады, қызметкер перде артына немесе палаталық рентген аппаратынан барынша алыс қашықтыққа орналасады.

7. Науқастардың және халықтың радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

89. Рентгендік зерттеуге негізсіз жіберілу кезінде (диагнозы жоқ) дәрігер-рентгенолог емдеуші дәрігерді алдын ала хабардар ете отырып және ауру тарихына (амбулаториялық картішкеге) кері қайтаруды жазып, рентгендік зерттеу жүргізуден бас тартуы тиіс.
90. Науқастың қабылдайтын сәуле мөлшері рентгенологиялық зерттеу кезінде оның амбулаториялық картішкесіне, ауру тарихына міндетті қосымша болып табылатын науқасқа арналған мөлшерлік жүктемені есепке алу парағына және осы санитариялық ережеге 12-қосымшаға сәйкес апталық рентгендік зерттеулерді есепке алу журналына тіркелуі тиіс. Науқасты стационардан шығару кезінде немесе рентгендік зерттеуден кейін мөлшерлік жүктеменің мәні шығару парағына жазылуы тиіс.
91. Медициналық қызмет көрсетудің барлық кезеңдерінде науқастардың негізсіз қайта сәуле қабылдауын болдырмау мақсатында бұрын жүргізілген рентгендік зерттеулердің нәтижелері және жыл бойы қабылдаған мөлшері есепке алынуы тиіс. Науқасты рентгендік зерттеуге, кеңес алуға немесе стационарлық емделуге жіберу кезінде, науқасты бір стационардан екіншісіне ауыстыру кезінде рентгендік зерттеулердің нәтижелері (сипаттау, бейне) жеке картішкемен берілуі тиіс.
92. Денсаулығы бар адамдарды профилактикалық медициналық рентгендік зерттеулер және ғылыми практикалық зерттеулер жүргізу кезінде жылдық профилактикалық сәуле қабылдаудың белгіленген нормативті 1 милиЗиверт (бұдан әрі - м3в).
93. Рентгеноскопиялық профилактикалық зерттеу әдістерін жүргізуге рұқсат етілмейді.
94. Адамдардағы сәуле көздеріне ғылыми зерттеу жүргізу сәуле қабылдаудың мүмкін салдары туралы оған ақпарат ұсыну және сыналатын адамның жазбаша келісімі бойынша жүзеге асырылуы тиіс.
95. Науқаста медициналық диагностика сәулесінің жиналған мөлшері 500 м3в жеткен кезде егер, сәулемен емдеу өмірлік көрсеткішінде көрсетілмесе, оның қабылдайтын сәулесін алдағы уақытта шектеу бойынша шаралар қабылдануы тиіс.
96. Халық арасындағы адамдардың қабылдаған сәулесінің тиімді мөлшері жыл бойы 200 м3в немесе жиналған мөлшері негізгі сәулелендіру көздерінен бірінен 500 м3в-дан артық немесе барлық сәулелендіру көздерінен 1000 м3в кезінде медициналық қарау жүргізілуі тиіс.
97. Рентгендік емшара кезінде теріні қорғау мақсатында рентгендік түтік фокусынан науқастың тері бетіне дейінгі минималды рұқсат етілген қашықтық осы санитариялық ережеге 13-қосымшаға сәйкес сақталуы тиіс.
98. Рентгендік зерттеулер нәтижелері және сол жылда науқастың қабылдаған сәуле мөлшері санаториялық-курорттық емделуге және дәрігерлік-еңбек сараптау комиссиясына жіберу кезінде құжатқа қоса ұсынылады.
99. Асқазан-ішек жолдарының рентгендік зерттеулері, урография, жамбас-сан буындарының рентгенографиясы және гонадқа арналған сәуле жүктемесімен байланысты басқа да зерттеулер менструальдық циклдің бірінші декадасында жүргізілуі тиіс.
100. Жүкті әйелдерді рентгендік зерттеу тек жүктіліктің екінші жартысында клиникалық көрсеткіш бойынша жүргізілуі мүмкін.
101. Жүктіліктің бірінші жартысында рентгендік зерттеу жедел немесе кезек күттірмес көмек көрсету қажеттілігі кезінде және егер жүктілікті тоқтату туралы мәселе шешілгенде жүргізіледі.
102. Жүкті әйелдің ішіндегі ұрығының рентгендік зерттеу кезінде қабылдаған мөлшері 1 м3в аспауы тиіс.
103. 12 жасқа дейінгі балаларды рентгендік зерттеу заңды өкілдердің немесе медициналық қызметкердің қатысуымен орындалады.
104. Сәби жастағы балаларды рентгендік зерттеу кезінде арнайы иммобилизациялау құралдары қолданылуы тиіс.
105. Рентгендік зерттеу жүргізу кезінде емшара бөлмесінде біреуден артық науқастың болуына рұқсат етілмейді.

8. Өндірістік бақылауды ұйымдастыруға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

106. Медициналық ұйымдарда осы санитариялық ережеге 14 және 15-қосымшаға сәйкес өндірістік радиациялық бақылау жүргізілуі тиіс.
107. Радиациялық бақылау мыналарды қамтуы тиіс:
1) қызметкердің жұмыс орнындағы, үй-жайлардағы және аумақтағы, рентген кабинетінің аралас емшара бөлмесіндегі сәуле мөлшерінің қуатын тоқсан сайын бақылау;
2) радиациялық қорғаудың жылжымалы және жеке құралдарының техникалық жағдайын және қорғаныш тиімділігін екі жылда кемінде бір рет;
3) А тобындағы қызметкерді тоқсанына бір рет жеке дозиметриялық бақылау;
4) арнайы рентгендік зерттеулерді жүргізуге мерзімдік қатысатын адамдарды (хирургтар, анестезиологтар) жеке дозиметриялық бақылау - А тобындағы қызметкерлерге жүргізілгендей тәрізді жүргізіледі; осы контингенттің сәуле қабылдау мөлшерін бағалау есептеу әдісімен жүзеге асырылады;
5) әрбір рентгендік зерттеулер кезінде науқастардың мөлшерлік жүктемесін бақылау.
108. Науқастың сәуле қабылдауының жылдық жеке мөлшері жеке мөлшерді есепке алу парағына жазылуы тиіс. Картішкенің көшірмесі жұмыскер жұмыстан босатылғаннан кейін 50 жыл бойы ұйымда сақталуы және ол басқа ұйымға ауысқан жағдайда жаңа жұмыс орнына берілуі тиіс.
109. Жоспардан тыс радиациялық бақылау рентген кабинетін пайдалану шарттары өзгерген кезде (белгілеу кабинеті және/немесе аралас үй-жай өзгергенде, рентген түтігі, қорғаныш құралы ауыстырылғанда, апаттық жағдайларда) жүргізілуі тиіс. Радиациялық бақылау көлемі кабинетті пайдалану шарттарының өзгеру сипатымен анықталуы тиіс.
110. Рентгендік медициналық жабдықтың технологиялық жағдайын бақылауды осы қызмет түріне лицензиясы бар ұйым екі жылда кемінде бір рет жүргізуі тиіс. Пайдалану мерзімі 10 жылдан жоғары рентген жабдығының параметрлерін бақылау оны одан әрі пайдалану мерзімін ұзарту мүмкіндігін анықтауы тиіс.
111. Рентгендік жабдықтың пайдалану параметрлерін бақылау және рационалды бақылау нәтижелері ренген кабинетіндегі рентген сәулеленуін дозиметрлік өлшеулер хаттамалармен ресімделуі тиіс.

9. Рентгенстоматологиялық зерттеулер кезінде радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

112. Рентгендік стоматологиялық зерттеуге арналған үй-жайларды орналастыру және стационарлық қорғау рентген аппаратурасының типіне және аппараттың жұмыс жүктемесі көлемімен анықталады. Әртүрлі типтегі рентгенстоматологиялық аппараттар үшін қорғауды есептеу кезінде жұмыс жүктемесінің және анод көрнеулігінің мәні осы санитариялық ережеге 16-қосымшада ұсынылған.
113. Күшейткіші жоқ қарапайым пленкалы денталь аппараты және панорамды аппарат рентген бөлімшесінде (кабинетте) орналасуы тиіс. Бейнелеудің жоғары сезімтал қабылдағышымен (фотозертханасыз) жұмыс істейтін денталь аппараттарын және патомографтарды және жұмыс жүктемесі аптасына 40 (мА. мин) аспайтын, бейненің цифрлы өңдейтіні бар денталь аппаратын халыққа арналған радиациялық қауіпсіздік нормаларының талаптарын қамтамасыз еткен жағдайда тұрғын үйлердегі стоматологиялық ұйымдарда орналастыруға рұқсат етіледі.
114. Егер үй-жайда рентген стоматологиялық зерттеуге арналған бірнеше аппарат орнатылса, онда анод кернеулігін қосу жүйесі бір мезетте тек бір аппараттың пайдалану мүмкіндігін көздеуі тиіс. Үй-жайдың құрамы мен ауданы осы санитариялық ережеге 17-қосымшаға сәйкес болуы тиіс.
115. Емшара бөлмесінде біреуден артық рентгендік аппаратты орнату кезінде үй-жайдың ауданы аппараттың типіне байланысты ұлғайтылуы, бірақ әрбір қосымша аппаратқа 4 м² кем болмауы тиіс.
116. Рентгеностоматологиялық зерттеулерге арналған үй-жайлардағы желдеткішке мынадай талаптар қойылады: Рентгеностоматологиялық кабинеттердегі ауа алмасу жиілігі сағатына кемінде сору бойынша 3 және тарату бойынша 2-ні құрауы тиіс.
117. Рентгеностоматологиялық зерттеулер жүргізілетін кабинетте осы санитариялық ережеге 18-қосымшаға сәйкес қызметкерді және науқасты қорғаудың жылжымалы және жеке құралының жиыны болуы тиіс.
118. Рентгендік емшара кезінде науқастың денесін қорғау мақсатында аппарат тубусының ұзындығы анод кернеулігінің неғұрлым жоғары мәні кезінде 70 кВ және 20 см дейінгі номиналды кернеулікпен аппаратқа арналған фокус-қабы қашықтығы кемінде 10 см қамтамасыз етуі тиіс.

10. Радиациялық емес фактордан қорғануға қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

119. Қызмектердің жұмыс станцияларындағы дербес компьютерлерді қоса алғанда техникалық жабдықтаудың электрлі қауіпсіздігі жерлендіру байланысы бар электр розеткаларын пайдалануды қамтамасыз етуі тиіс.
120. Кабинеттің емшара бөлмесінің жабдығы электр тізбегінің ашық ток жүретін бөліктеріне қызметкердің және науқастың жанасу мүмкіндігін болдырмауы тиіс. Жерлендірілген коммуникациялық құрылғыларға (жылу батареялар) қол жеткізу үшін жанасу оқшаулау қалқанымен жабылуы тиіс.
121. Басқару бөлмесінен емшара бөлмесіне дейінгі электр кабельдері мен желілерінің жабыны науқастың, қызметкердің және аппаратураның және шомбалдың орнын ауыстыру орындарында еденді бос қалдыра отырып, еден асты жолымен, еден үсті немесе қабырғалық жолдармен жүргізілуі тиіс. Рентген операция бөлмесіндегі еден асты каналдарының шығу люктері тығыз жабылған болуы тиіс.
122. Емшара бөлмесінде, басқару бөлмесінде және фотозертханада ғимараттың жерлендіру құрылғысына қосылған жарығы 4х25 мм кем емес темір сызықпен орындалған жерлендірудің жалпы шинасы (қайта жерлендіру сызығы) қабылдануы тиіс. Жерлендіретін құрылғының ағысына тартылу егер аппаратураның сипатында төмен мән көрсетілмеген болса, 10 Ом артық болмауы тиіс.
123. Рентгендік аппаратураның және жабдықтың барлық металл бөліктері (жоғары вольтты генератордың, төменгі вольтты шкаттың және штативтің, фотоөңдеуге арналған құрылғының, кептіру шкафының металл корпусы) жарығы 4 мм2 кем емес мыс желісімен жерлендіру шинасына қосылуы тиіс. Шина (қайта жерлендіру сызығы) коммутациялық аппарат желілік қуаттануының нейтралды желісіне берілуі тиіс. Қалған электр құралдары және аппараттар (дентальды, палаталық) қосымша жерлендіру байланысы бар штепсельді розетка арқылы жерлендіруге қосылуы тиіс.
124. Су құбыры және жылу желілерінің арматураларын жерлендіру ретінде пайдалануға рұқсат етілмейді. Рентгендік компьютерлік томографты қайта жерлендіру жүйесі басқа аппараттардан дара болуы тиіс. Егер, аппараттың құрылымында жерлендіру желісі көзделген болса, жерлендіру сызығының болуы талап етілмейді.
125. Рентгендік операциялық бөлмеде қайта қорғаныш жерлендіру сызығын барлық жерлендіру және жою желілерін пайдаланылатын аппаратурасына қосатын потенциалдарды түзету пластинасына ауыстыруға рұқсат етіледі.
126. Кабинеттің емшара бөлмесі электрі үш фазалы 380/220 В, 50 Гц желімен немесе қолданылатын аппараттарға байланысты желіні нөлдік желісін қайта жерлендіру арқылы бір фазалы 220 В, 50 Гц желісімен жабдықталу тиіс. Аппарат жұмыс істемей тұрған кезде желілік кернеуліктің номиналды мәннен ауытқуы + 10 %, ауытқу жиілігі + 1 Гц аспауы тиіс.
127. Желінің тартылуы түзетудің үш фазалы схемасы бар рентген аппаратының қуаттану блогының номиналды қуатына сәйкес болуы тиіс.
128. Рентгендік компьютерлік томография кабинеттерін қосу қолданылатын аппаратқа байланысты жеке фидер бойынша 380/220 В, 50 Гц кернеулікпен орындалуы тиіс.
129. Рентгендік аппаратура аппаратураның бөліктерін қоспағанда барлығы тоқсыздануы тиіс ажыратылуы (ажырату) кезінде желіге коммутациялық аппаратпен қосылуы тиіс. Коммутациялық аппараттың ажыратылған жағдайы нақты көрінуі тиіс. Коммутациялық аппарат (рубильник) пен рентгендік аппараттың басқару пультінің арасындағы қашықтық кемінде 1,05 м болуы тиіс. Коммутациялық аппаратты емшара бөлмесінде дәрігердің жұмыс орнынан 2 м артық емес қашықтықта айналмалы үстел-штативіне орналастыруға рұқсат етіледі.
130. Фотозертханаларда және рентгендік операциялық бөлмеде мутациялық құрылғыны және басқа да желілік қосқыштарды еден деңгейінен кемінде 1,6 м, жерлендіру байланысы бар желілік розеткалар - 1,2 м биіктікте орналасуы тиіс.
Фотозертханалардағы штепселді розеткалар қорғаныш орындауымен қабылдануы тиіс.
131. Үй-жайлардағы рентгендік кабинетте ашық қорғасын немесе құрамында қорғасын бар беттердің болуына рұқсат етілмейді.
132. Техникалық жабдықтаудан болатын шудың деңгейі емшара бөлмесінде жабдық жұмыс істеп тұрған кезде 60 дБА артпауы тиіс.
133. Техникалық жабдықтау элементтерінің рұқсат етілген температурасы мынадай болуы тиіс: денеге енетін үшін 50 градус Цельсийдан (бұдан әрі - ⁰С) артпауы; жанасу үшін қол жеткізу - плюс 60⁰С; рентегендік сәуле шығару корпусы - плюс 70⁰С.
134. Техникалық жабдықтау элементтерін төбемен бекіту репажға сәйкес толық мөлшерде орындалуы тиіс және жүктемесі бойынша он жиіліктен кем емес артығы болуы тиіс. Аппараттарды жылжыту еденнің 150 дейінгі иілуі кезінде төзімділігін сақтауы тиіс. Аппараттың жылжымалы бөліктерінде 300 Н дейін сығу күшін шектегіші болуы тиіс. Тежелген элементтерді қайта орналастыру кезіндегі күш 40 Н аспауы тиіс.
135. Әрбір рентген кабинеті көмірқышқылды өрт сөндіргішпен қамтамасыз етілуі тиіс. Кабинетте ашық от ұстауға, жарамсыз бейнелерді және пленкалардың қиындыларын ашық күйде сақтауға, пленкаларды терезеге, электр шамдарына және жылу құралдарына жақын жинауға рұқсат етілмейді. Кабинетте 2 кг артық рентген пленкаларын сақтауға рұқсат етіледі.

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
1-қосымша

Нысан

Бақылау-техникалық журнал

Күні, уақыты	Қызметкерге ескертпе және кейінгі пайдалану бойынша шешім қабылдау	Ақау түрі, қалпына келтіру тәсілі	Пайдалану мүмкіндігі және жағдайы	Техниктің қолы, күні

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
2-қосымша

Пайдалануға қабылдау кезінде сәулелі диагностикалау және терапия кабинеттеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар

1. Рентген кабинетіне және/немесе жылжымалы (палаталық) аппаратқа арналған жобалық құжатты қызметтің осы түріне лицензиясы бар ұйым әзірлеуі тиіс.
2. Кабинетті пайдалануға қабылдау кезінде мынадай құжаттамалар ұсынылуы тиіс:
1) рентген аппаратына арналған санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды;
2) ұйымның медициналық қызметке арналған лицензиясы;
3) Қазақстан Республикасы азаматтарының денсаулығын сақтау саласындағы уәкілетті органның рентген аппаратына берген тіркеу куәлігінің расталған көшірмесі;
4) рентген кабинетіне арналған технологиялық жоба;
5) рентген кабинетінің жобасына арналған санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды;
6) жасырын жұмысқа арналған акті;
7) рентген кабинетіне арналған пайдалану құжаттамасы;
8) рентген кабинетіне арналған техникалық паспорт;
9) дозиметриялық өлшемдер хаттамасы;
10) аппараттың пайдалану параметрлерін бақылау хаттамасы;
11) Радиациялық қорғаудың жеке және жылжымалы құралдарын сынау хаттамалары;
12) рентгенотерапияны жоспарлауға арналған дозиметриялық өлшемдердің хаттамалары;
13) (желдеткіш жүйелері болған кезде) желдеткіштің тиімділігін тексеру актісі;
14) негізгі жерлендіргіштердің тогы ағуының тартылысын көрсету арқылы қорғаныш жерлендіру құралдарын сынау актілері, медициналық жабдықтардың және электрлі қондырғылардың жерлендіру желісінің жағдайын тексеру актілері, желілер мен кабельдердің оқшаулылығының тартылысын өлшеу хаттамалары;
15) радиациялық қауіпсіздік бойынша, радиациялық апаттарды ескерту және жою бойынша талаптар енгізілетін еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулық;
16) Рентген кабинетіне арналған бақылау-техникалық журналы;
17) А және Б топтары қызметкерлеріне жататын жұмыс істеуші адамдар туралы бұйрық;
18) радиациялық қауіпсіздікке жауап беретін адамдарды тағайындау туралы бұйрық, рентгендік аппараттарды есепке алу және сақтау, өндірістік радиациялық бақылау;
19) қызметкерді радиациялық қауіпсіздікке оқыту туралы құжат;
20) А тобындағы қызметкердің жұмысқа қабылданар алдында алдын ала және мерзімдік медициналық қараулардан өтуі туралы медициналық комиссияның қорытындысы;
21) нұсқаушының жұмыс орнындағы тіркеу журналы;
22) қызметкердің қабылдаған сәулесінің жеке мөлшерін есепке алу картішкесі;
23) санитариялық ережелер, өзге де нормативтік және әдістемелік-нұсқау құжаттары.
3. Рентген кабинеті құрамында емдеу ұйымының өкілі, санитариялық-эпидемиологиялық қызмет мамандары, құрылыс, монтаж-жөндеу және өзге де ұйымдардың өкілдері бар комиссиямен пайдалануға қабылданады.
4. Қабылдау актісінің даналары медициналық ұйымда және мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қызмет органында сақталуы тиіс.
5. Кабинетті пайдалануға қабылдау актісінің негізінде рентген кабинетін пайдалану құқығына рұқсат болып табылатын ҒЗИ санитариялық паспорт ресімделуі тиіс. Санитариялық паспорт жылжымалы және тасымалданатын (палаталық) рентген аппараттарын және қондырғыларын пайдалану (сақтау) құқығын береді.
Санитариялық паспортта көрсетілмеген рентген аппараттарын қолдануға және жұмыс жүргізуге рұқсат етілмейді.

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
3-қосымша

Рентген аппараттарын орналастыруды қоса есептегендегі рентгендік кабинеттің ұсынылған ауданы

1-кесте

Рентгендік аппарат	Ауданы, м2 (кем емес)
	Шомбалды қолдануды қарастыру	Шомбалдықолданудың қарастырылмауы
Штативтердің толық жиынымен (бұдан әрі - ТЖШ), суреттерге қоятын үстел, тіреу, штатив) рентгендік диагностика кешені (бұдан әрі - РДК)	45	40
РДК ПСШ-мен және әмбебап тіреумен штатив, кескіндемені сандық өңдеудің рентгендік диагностикалық аппараты	34	26
РДК ПСШ, дистанциялық басқармасы бар	24	16
Рентгенография әдісімен рентгендік диагностикалауға арналған аппарат (суреттер қоятын үстел, А суреттерге арналған тіреу, суреттер штативі)	16	16
Әмбебап тіректі штативтермен рентгендік диагностикаға арналған аппарат	24	14
Жақын дистанциялық рентгенотерапияға арналған аппарат	24	16
Алыс дистанциялық рентгенотерапияға арналған аппарат	24	20
Маммографияға арналған аппарат		6
Остеоденситометрияға арналған аппарат		8

Рентгендік диагностика кабинетінің үй-жай құрамы мен ауданы

2-кесте

Үй-жай атауы	Ауданы, м2 (кем емес)
Бөлімнің жалпы үй-жайы (кабинеттің)
1. Бөлім меңгерушісінің кабинеті	12
2. Қызметкер комнатасы	10 (әрбір қосымша қызметкерге +3,5 м2)
3. Нәтижелерді (бейнелерді) қарау комнатасы	6
4. Барий дайындауға арналған кабинет	3
5. Күту орны	6
6. Материалдарға арналған бөлме	8
7. Қосалқы заттарға арналған бөлме	6
8. Жинау құрал-саймандарына арналған қойма	3
9. Рентген бейнелерін уақытша сақтауға арналған үй-жай (100 кг-нан жоғары емес)	6
10. Қызметкердің жеке бас гигиенасына арналған комната	3
11. Қызметкерлер мен науқастарға арналған әжетхана	Бір кабинаға 3-еу
12. Компьютер бөлмесі	12
13. Инженерлік бөлме	12
Рентгенодиагностика кабинеті
1. Жалпы тексеруге арналған флюорография кабинеті ем-шара кабинеті шешінетін орын күту орны фото зертхана2) қызметкер комнатасы	14
	6
	6
	6
	9
2. Диагностикалық бейнеге арналған флюорография кабинеті ем-шара кабинеті басқару комнатасы (қорғаныш кабинасы болмағанда) фотозертхана2) шешінуге арналған кабина1) дәрігер кабинеті (кескінді цифрлы өңдеуге арналған аппарат)	14
	6
	6
	3
	9
3. Рентгеноскопия және рентгенография әдісімен рентгенодиагностика кабинеті 1-ем-шара кабинеті 2-ем-шара кабинеті басқару комнатасы шешінуге арналған кабина1) фотозертхана2) дәрігер кабинеті	1-кесте бойынша 2-қосымша
	1-кесте бойынша 2-қосымша
	6
	3
	8
	9
4. Асқазан-ішек жолдары ауруларының рентгенодиагностикалық кабинеті ем-шара кабинеті басқару комнатасы фотозертхана науқастарға арналған деретхана кушеткасы бар шешінуге арналған кабина1) дәрігер кабинеті	1-кесте бойынша 2-қосымша
	6
	8
	3
	4
	9
5. Рентгенография және/немесе томография әдісімен рентгенодиагностика кабинеті 1-ем-шара жасау кабинеті басқару комнатасы шешінуге арналған кабина1) фотозертхана2) қызметкер бөлмесі	6
	3
	8
	9
	12
6. Маммография әдісімен сүт бездері ауруларының рентгендиагностикалық кабинеті ем-шара кабинеті мамандандырылған әдістермен (қажет болған жағдайда) ем-шара кабинеті шешінуге арналған кабина1) фотозертхана2) дәрігер кабинеті	6
	8
	3
	8
	9
7. Зәр шығару жүйелері ауруларының рентгендиагностикасының кабинеті ағызумен ем-шара жасау кабинеті басқару комнатасы фотозертхана2) кушеткасы бар шешінуге арналған кабина1) дәрігер кабинеті	1-кесте бойынша 2-қосымша
	6
	8
	4
	9
8. Жұқпалы аурулар бөлімінің рентгендиагностикалық кабинеті (бокс) бокске кірер алдындағы тамбур (бокске кірер алдындағы шлюз) Күтетін жер Күтетін жердегі әжетхана емшара кабинеті басқару комнатасы фотозертхана2) дәрігер кабинеті	1,5
	6
	3
	1-кесте бойынша 2-қосымша
	6
	8
	9
9. Топометрия кабинеті (сәулелі терапияны жоспарлау) емшара кабинеті басқару комнатасы барий дайындауға арналған кабинет фотозертхана2) дәрігер кабинеті дәретхана	1-кесте бойынша 2-қосымша
	6
	3
	8
	9
	3
Рентгеноперациялық блок
1. Жүрек және қан тамыр ауруларының диагностикасының блогы рентгеноперациялық бөлме басқару комнатасы операция алдында дайындау бөлмесі стерилизация бөлмесі1) зерттеуден кейін науқастың уақытша болатын комнатасы1) фотозертхана2) дәрігер кабинеті	48
	8
	6
	8
	8
	8
	9
2. Өкпе және кеуде қуысы ауруларының диагностикасына арналған кабинет рентгеноперация жасайтын бөлме басқару комнатасы операция алдында дайындау бөлмесі стерилизация бөлмесі1) цитологиялық диагностикалар бөлмесі1) фотозертхана2) бейнелерді қарау комнатасы1) дәрігер кабинеті медбике комнатасы1) қызметкердің жеке бас гигиенасына арналған бөлме1) кір төсек жабдықтарын сақтайтын бөлме1)	32
	8
	6
	6
	6
	8
	6
	9
	13
	4
	4
3. Урогениталды жүйелер ауруларының диагностикасының блогы рентгендікоперация жасайтын бөлме басқару комнатасы фотозертхана2) дәрігер кабинеті контрасты заттарды дайындау бөлмесі1) науқастарға арналған әжетхана	26
	6
	8
	9
	5
	3
4. Репродуктивті мүшелер ауруларының (сүт бездері) диагностикаларының блогы рентгеноперация жасайтын бөлме басқару комнатасы фотозертхана2) дәрігер кабинеті	8
	4
	6
	9
Рентгендік компьютерлік томография кабинеті
1. Басты зерттеуге арналған РКТ кабинеті емшара кабинеті басқару комнатасы генератор/компьютер бөлмесі фотозертхана2) дәрігер кабинеті	18
	7
	8
	8
	9
2. Рутинді зерттеуге арналған РКТ кабинеті емшара кабинеті басқару комнатасы генератор/компьютер бөлмесі фотозертхана2) дәрігер кабинеті шешінуге арналған кабина қарау бөлмесі	22
	8
	8
	8
	9
	4
	6
3. Рентгенхирургиялық зерттеуге арналған РКТ кабинеті емшара кабинеті операция алдында дайындау бөлмесі басқару комнатасы генератор/компьютер бөлмесі фотозертхана2) дәрігер кабинеті қарау бөлмесі контрасты заттарды дайындау бөлмесі1)	36
	7
	10
	8
	8
	9
	10
	5
науқастарға арналған дәретхана медициналық қызметкерлерге арналған бөлме инженерлер бөлмесі	3
	12
	12
1)міндетті емес; 2)цифрлы рентгенография және флюорографияға арналған аппараттарды қолданған кезде керек емес.

Рентгендік терапия кабинетінің үй-жайлар құрамы және ауданы

3-кесте

Үй-жайлар атауы	Ауданы, м2 (кем емес)
Жақын қашықтықтағы рентгентерапия кабинеті 2-3 - сәуле шығарушымен емшара бөлмесі 1 - сәуле шығарушымен емшара бөлмесі басқару бөлмесі дәрігер кабинеті (қарау бөлмесі) күту орны	16
	12
	9
	10
	6
2. Алыс қашықтықтағы рентгентерапия кабинеті емшара бөлмесі басқару бөлмесі дәрігер кабинеті (қарау) күту орны	20
	9
	10
	6

Ауданы кіші үй-жайларды немесе құрамы қысқартылған үй-жайларды қолдануға мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау органдарымен келісім болуы тиіс.

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
4-қосымша

Рентгендік диагностикалау кабинетінің үй-жайларындағы температура және ауа алмасу жиілігі

1-кесте

Үй-жайлар атауы	Температура, 0С	Сағатына ауа алмасу жиілігі
		кіру	сорылу
Жалпы үй-жай
1. Бөлім меңгерушісінің кабинеті 2. Қызметкерлер комнатасы 3. Нәтижелерді қарау комнатасы (бейнелер) 4. Барий дайындауға арналған кабина 5. Күту орны 6. Материалдарға арналған бөлме 7. Қосалқы бөлшектерге арналған қойма 8. Жиыстыру заттарына арналған қойма 9. Рентген пленкаларын уақытша сақтауға арналған үй-жай (100 кг артық емес) 10. Қызметкерлердің жеке бас гигиенасына арналған комната 11. Қызметкерлерге немесе науқастарға арналған әжетхана 12. Компьютер бөлмесі 13. Инженер бөлмесі	20	-	1,5
	20	-	1,5
	20	-	1,5
	18	-	1,5
	18	-	1,5
	18	-	1,5
	18	-	1,5
	18	-	1,5
	18	-	1,5
	22	3	5
	20		Бір унитазға 50 м3 2
	18	3	1,5
	18	-
Рентгендиагностикалар кабинеті
1. Емшара кабинеті	20	3	4
2. Басқару бөлмесі	18	3	4
3. Шешіну орны	20	3	1,5
4. Шешінуге арналған кабина	20	3	1,5
5. Тамбур	18	-	1,5
6. Шлюз	18	5	5
7. Дәрігер кабинеті	20	-	1,5
8. Фотозертхана	18	3	4
Рентгендік операция жасау блогы
1. Рентгендік операция жасау	20	12	10
2. Басқару бөлмесі	18	3	4
3. Кіші операция бөлмесі	20	10	5
4. Шешінуге арналған кабина, науқастың уақытша болатын бөлмесі, жеке бас гигиенасына арналған бөлме	20	3	1,5
5. Дәрігер кабинеті, бейнелерді қарау бөлмесі, медбикелер бөлмесі	20	-	1,5
6. Қойма, материал қоятын бөлме	18	-	-
7. Науқастарға арналған дәретхана	20		50 м3

Рентгендік терапия кабинетінің үй-жайларындағы температура және ауа алмасу жиілігі

2-кесте

Үй-жайлар атауы	Температура, 0С	Сағатына ауа алмасу жиілігі
		кіру	сорылу
1. Емшара бөлмесі	20	3	2
2. Басқару бөлмесі	18	2	1
3. Дәрігер кабинеті	20	1	1

Рентген кабинетінің үй-жайларында жұмыс орнын жарықтандыру

3-кесте

Үй-жайлар атауы	Жарықтандыру, лк	Жарық көзі
Бөлімнің жалпы үй-жайы
1. Бөлім меңгерушісінің кабинеті	300 150	л. ш. қ. ш.
2. Қызыметкерлер бөлмесі	300 150	л. ш. қ. ш.
3. Нәтижелерді қарау бөлмесі (бейнелер)	200 100	л. ш. қ. ш.
4. Барий дайындауға арналған кабина	100 50	л. ш. қ. ш.
5. Күту орны	100 50	л. ш. қ. ш.
6. Материалдарға арналған бөлме	30	қ. ш.
7. Қосалқы бөлшектерге арналған қойма	30	қ. ш.
8. Жиыстыру заттарына арналған қойма	30	қ. ш.
9. Рентген пленкаларын уақытша сақтауға арналған үй-жай (100 кг артық емес)	30	қ. ш.
10. Қызметкерлердің жеке бас гигиенасына арналған бөлме	100 50	л. ш. қ. ш.
11. Қызметкерлерге немесе науқастарға арналған әжетхана	70	қ. ш.
12. Компьютер бөлмесі	300	л. ш.
13. Инженер бөлмесі	150	қ. ш.
14. Фотозертхана	70	қ. ш.
Рентгендік диагностика кабинеті
1. Рентгеноскопия жасауға арналған емшара кабинеті	200 100	л. ш. қ. ш.
2. Рентгенография жасауға арналған емшара кабинеті	200 100	л. ш. қ. ш.
3. Флюорография жасауға арналған емшара кабинеті	150 75	л. ш. қ. ш.
4. Басқару бөлмесі	50	қ. ш.
5. Шешіну орны	200 100	л. ш. қ. ш.
6. Шешінуге арналған кабина	150 75	л. ш. қ. ш.
7. Тамбур	75 30	л. ш. қ. ш.
8. Шлюз	75 30	л. ш. қ. ш.
9. Дәрігер кабинеті	300 150	л. ш. қ. ш.
Рентгендік операция блогы
1. Рентгендік операция жасау бөлмесі	300 200	л. ш. қ. ш.
2. Басқару бөлмесі	50	қ. ш.
3. Операция алдында дайындау бөлмесі, стерилизациялау бөлмесі, микроскоп тұратын бөлме	300 150	л. ш. қ. ш.
4. Шешінуге арналған кабина, науқастың уақытша болатын комнатасы, жеке бас гигиенасына арналған	100 50	л. ш. қ. ш.
5. Дәрігер кабинеті, бейнелерді қарау бөлмесі, медициналық бикелер бөлмесі	300 150	л. ш. қ. ш.
6. Қойма, материалдарға арналған бөлме	30	қ. ш.
7. Науқастарға арналған әжетхана	60	қ. ш.
Рентгендік компьютерлік томография кабинеті
1. Емшара бөлмесі	300 150	л. ш. қ. ш.
2. Басқару бөлмесі	50	қ. ш.
3. Генератор бөлмесі	200 100	л. ш. қ. ш.
4. Шешінуге арналған кабинет	70 35	л. ш. қ. ш.
5. Дәрігер кабинеті	300 150	л. ш. қ. ш.

л. ш. - люминесценттік шамдары;
қ. ш. - қыздыру шамдары.

Рентген терапия кабинетінің үй-жайларында жұмыс орнын жарықтандыру

4-кесте

Үй-жайлар атауы	Жарықтандыру, лк	Жарық көзі
1. Емшара бөлмесі	300 150	л. ш. қ. ш.
2. Басқару бөлмесі	200 100	л. ш. қ. ш.
3. Дәрігер кабинеті	300 150	л. ш. қ. ш.

Емшара жасау бөлмесіне табиғи жарық түспеген жағдайда 10 м²
1 шамнан есептеп бактерицидті шамдар орнатылады.

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
5-қосымша

Радиациялық қорғауды есептеу

Радиациялық қорғауды есептеу ауада осы нүктеде қорғау болмағанда ауадағы (бұдан әрі - ДМД) сіңірілген мөлшердің рұқсат етілген қуатының мәніне дейін рентген сәулесінің сіңірілген мөлшерінің (Dо) қуатын бәсеңдету жиілігін (K) анықтауға негізделген:

D0 10³. K_R. W. №
К = ---- = -----------------, мұндағы
ДМД 30. r². ДМД

10³ - дегеніміз - мГр-дың мкГр-ға ауысу коэффиценті;
К_R - радиациялық шығыс - түтік фокусынан 1 қашықтықта рентген сәулесінің бастапқы шоғырына ауа кермасының қуатының қатынасы, осы қашықтықтың шаршысына анод тогының күшіне көбейтілген, мГр */ (мА* мин);
W - рентген аппаратының жұмыс күші, (мА *мин)/апта;
№ - бағытталған сәуленің коэффиценті, бірлік қатынасы;
30 - А тобындағы қызметкерінің бір ауысымдық жұмыс кезінде рентген аппараты жұмысының аптасына нормаланған уақыт мәні, аптасына/сағ;
r - рентген түтігінің фокусынан есептеу нүктесіне дейінгі қашықтық, м. Радиациялық шығыстың мәні К_R нақты рентген сәулесінің техникалық құжатынан алынады. Осы деректер болмағанда рентген аппаратының жұмысы және онымен байланысты Б тобындағы қызметкердің, науқастың және халықтың сәуле қабылдау ұзақтығы, tр = tс. n;
Т - адамдардың сәуле аймағында болуының максималды мүмкін уақытын есепке алатын үй-жайдағы әрекет коэффиценті.
Стационарлық қорғауды жобалау кезінде осы санитариялық ережеге 4-қосымшадағы 1-кестедегі К_R деректерінің мәні пайдаланылады. Рентген түтігіндегі кернеуліктердің басқа нысандар кезінде (6 - пульсті, 12 - түзетудің пульсті схемасы) радиациялық шығыс мәні тұрақты кернеулікке қарағанда төмен болады. Сондықтан қорғауды есептеу кезінде аталған кестедегі деректерді пайдалану қорғау материалы қалыңдығын төмендетілген мәнге келтіруі мүмкін.
Рентген аппаратының типі мен мәніне байланысты жұмыс жүктемесінің мәні W осы санитариялық ережеге 5-қосымшада келтірілген.
Бағыт коэффиценті N рентген сәулесінің бастапқы шоғырының мүмкін бағытын есепке алады. Рентген сәулесінің бастапқы шоғырының бағытындағы N мәні 1-ге теңестіріліп қабылдануы, бейнені алу уақытындағы сәуленің жылжымалы көзі бар аппараттар (рентген компьютерлік томограф, панорамды томограф, көшірмелеу аппараты) үшін - 0,1. Шашыраған сәуле ғана түсетін барлық басқа бағыттардың N мәні 0,05-ке теңестіріліп қабылданады.
ДМД ауасындағы мөлшердің рұқсат етілген қуатының мәні (мкГр/сағ) сәуле қабылдайтын адамдардың сәйкесті санаттары үшін РЕ тиімді мөлшерінің негізгі шектеулерінен және олардың әртүрлі мәндегі үй-жайларда немесе аумақтарда болудың мүмкін ұзақтығымен есептеледі:

10³. &. ПД
ДМД = -------------, мұндағы
tc. n. T

10³ - дегеніміз - мГр-дың мкГр-ға ауысу коэффиценті;
& - тиімді мөлшер өлшемінің ауадағы сіңірілген мөлшер мәніне ауысу коэффиценті, мГр/м3в. Рентгендік сәуленің бәсеңдеу жиілігі бойынша екі реттік артықты есепке алу арқылы радиациялық қорғауды есептеу үшін Х мәні 1-ге теңестіріліп қабылданады;
tс - А тобындағы қызметкердің бір ауысымдық жұмыс кезінде рентген аппаратының жыл бойы жұмысының стандартталған ұзақтығы, tс=1
500 сағ/жыл;
n - әртүрлі үй-жайлар үшін ДМД екі ауысымдық мүмкіндігін есепке алатын ауысым коэффиценті, осы санитариялық ережеге 6-қосымшада ұсынылған әрекет коэффицентінің мәні Т, ауысымдық n және сәулелену ұзақтығы tс

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
6-қосымша

Рентгендік кабинеттердің стационарлық қорғауын есептеу үшін жұмыс жүктемесі W және аноидты кернеулік U мәні

Рентгендік аппараттар	Жұмыс жүктемесі W, (мА - мин)/ апта	Анодты кернеулік, кВ
1. Люминесцентті экранмен рентгендік флюорографиялық аппарат және кескінді оптикалық тасымалдау, пленкалық және цифрлық	10001)	100
2. Сканерлейтін сызғыш детекторлар және кескіндемені цифрлық өңдейтін рентгендік флюорографиялық аздозалық аппарат	20001)	100
3. УРС, ПЗС - матрициялық және кескіндемені цифрлық өңдейтін рентгендік флюорографиялық аз дозалық аппарат	50	100
4. Ақпаратты цифрлық өңдейтін рентгендік диагностикалық аппарат	1000	100
5. Толық штативтер жиынымен рентгендік диагностикалық кешен (1-і, 2-і және 3-і жұмыс орындары)	1000	100
6. Рентгеноскопияға арналған рентгендік аппарат (1-жұмыс орнына - айналмалы үстел штатив АҮШ)	1000	100
7. Рентгенографияға арналған рентгендік аппарат (2-і және 3-і жұмыс орны - бейнелер қоятын үстел және бейнелер қоятын баған)	1000	100
8. Ангиографикалық кешен	400	100
9. Рентгендік компьютерлік томограф	400	125
10. УРС-мен жылжымалы хирургиялық аппарат	200	100
11. Палаталық рентгендік аппарат	200	90
12. Рентгендік урология үстелі	400	90
13. Литотрипсияға арналған рентгендік аппарат	200	90
14. Маммографиялық рентгендік аппарат	200	40
15. Сәулелі терапияны жоспарлауға арналған (симулятор) рентгендік аппарат	200	100
16. Жақын қашықтықтағы рентгендік терапияға арналған аппарат	5 000	100
17. Алыс қашықтықтағы рентгендік терапияға арналған аппарат	12 000	250
18. Барлық денеге арналған остеоденситометр	200	Номиналды
19. Аяқ-қолға арналған остеоденситометр	100	70
20. Барлық денеге және оның бөліктеріне арналған, сәулеленудің қалың шоғыры және екі деңгейлі цифрлық детектор қолданылатын остеоденситометр	50	Номиналды

¹⁾ флюорографтарды қорғаныш кабинасымен жабдықтау кезінде, үй-жайды қорғауды есептеу, аппаратқа арналған пайдалану құжатында көрсетілген флюорографиялық кабинадағы рентгендік сәулені бәсеңдетуді есепке ала отырып жүргізіледі;
²⁾ кестеге енгізілмеген аппараттар үшін, сондай-ақ аталған W типіндегі аппараттардың стандартқа сай емес қолданылуы кезінде анод кернеулігінің стандарттандырылған мәні кезінде экспозицияның нақты мәні бойынша есептеледі. Кестеде көрсетілген максималды анод кернеулігінен төмен рентгендік аппараттар үшін есептеу және өлшеу кезінде аппаратқа арналған техникалық құжатта көрсетілген максимальды кернеулікті пайдалану қажет.

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
7-қосымша

Рентгендік кабинеттің рентгендік сәулеленуінің стационарлық қорғау емшаралары үшін рұқсат етілген мөлшер қуаттылығы (бұдан әрі - РДҚ)

Үй-жайлар, аумақ	РДҚ мкГр/сағ.	Т, салыс. бірлік.	n, салыс. бірлік	tp сағ./ жылына	ШД, мЗ/ жылына
1. А тобының қызметкерлері тұрақты болатын үй-жайлар (емшара кабинеті, басқару комнатасы, барий дайындау комнатасы, фотозертхана, дәрігер кабинеті ж.б.)	13	1	1	1 500	20
2. Б тобы қызметкерлерінің тұрақты жұмыс орны бар, рентеген кабинетінің емшара бөлмесімен, тігінен және көлденеңінен көршілес үй-жай	2,5	1	1,3	2 000	5
3. Рентеген кабинетінің емшара бөлмесімен, бөгде жұмыс орнынсыз тігінен және көлденеңінен көршілес үй-жай (холл, киімілгіш, баспалдақ алаңшалары, дәліз, демалыс комнатасы, әжетхана, қойма және басқалар)	10	0,25	1,3	2 000	5
4. Б тобы қызметкерлерінің ауық-ауық болатын үй-жайлары (техникалық қабат, жертөле, шатырдың асты және басқалар)	40	0,06	1,3	2 000	5
5. Рентеген кабинетінің емшара бөлмесімен, тігінен және көлденеңінен көршілес стационар палаталары	1,3	0,25	2	3 000	1
6. Рентеген кабинетінің емшара бөлмесінің сыртқы қабырғасына жапсарлас аумақ	2,8	0,12	2	3 000	1
7. Рентегендік тіс емдеу кабинетінің емшара бөлмесімен көршілес, тұрғын үй-жайлар	0,3	1	2	3 000	1

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
8-қосымша

Стационарлық қорғауды есептеуге арналған материалдар Рентгендік түтік фокусынан 1 м аралықта Kr-ның радиациялық шығу мәні (тұрақты анодты кернеу, анодты тоқтың күші - 1 мА, сүзгі -2 мм А1, 250 кВ үшін - Сu 0,5 мм)

1-кесте

Анодтың қуаттылығы, кВ	40	50	70	75	100	150	200	250
KR -ның радиациялық шығуы, мГр м2/(мА мин)	2,0	3,0	5,6	6,3	9	18	25	20

Қорғасын эквиваленттерін қорғау К рентгендік сәулеленудің бәсеңдеу жиілігіне байланысты

2-кесте

К, салыс. бірлік.	Анодтық кернеудегі (кВ) және сүзгідегі қорғасынның эквиваленті (мм)
	2 мм А1					Сu 0,5 мм
	50	75	100	150	200	250
Қорғасыннан қорғау қалыңдығы, d.Pb, мм
3	0,02	-	0,1	0,16	0,24	0,2
7	0,05	0,11	0,21	0,31	0,46	0,6
10	0,06	0,13	0,25	0,37	0,55	0,7
15	0,08	0,17	0,31	0,46	0,69	1,0
20	0,09	0,2	0,37	0,53	0,8	1,1
25	0,1	0,22	0,42	0,59	0,9	1,3
30	0,11	0,24	0,45	0,62	0,9	1,4
40	0,12	0,28	0,52	0,69	1,1	1,6
50	0,13	0,31	0,58	0,8	1,2	1,9
70	0,4	0,36	0,68	0,8	1,3	2,0
100	0,16	0,41	0,8	1,0	1,5	2,4
150	0,2	0,5	0,9	1,1	1,7	2,7
200	0,2	0,5	1,0	1,2	1,8	3,0
300	0,3	0,6	1,1	1,4	2,0	3,5
400	0,3	0,7	1,2	1,5	2,2	3,8
600	0,3	0,75	1,3	1,7	2,4	4,2
800	0,3	0,8	1,4	1,7	2,5	4,5
1 000	0,3	0,8	1,5	1,8	2,6	4,7
1 500	0,4	0,9	1,6	2,0	2,8	5,2
2 000	0,4	1,0	1,7	2,1	3,0	5,6
2 500	0,4	1,0	1,8	2,2	3,1	5,8
3 000	0,4	1,1	1,9	2,3	3,2	6,0
4 000	0,45	1,1	2,0	2,4	3,35	6,2
6 000	0,5	1,2	2,2	2,6	3,6	6,8
10 000	0,5	1,3	2,3	2,75	3,9	7,4
12 000	0,5	1,3	2,4	2,85	4,0	7,6
15 000	0,55	1,35	2,5	2,95	4,1	7,8
20 000	0,6	1,4	2,6	3,1	4,3	8,1
30 000	0,6	1,5	2,7	3,2	4,5	8,6
40 000	0,65	1,6	2,85	3,3	4,7	9,0
50 000	0,65	1,65	2,9	3,4	4,8	9,2
60 000	0,65	1,65	3,0	3,5	4,9	9,4
100 000	0,7	1,8	3,2	3,7	5,2	10,0
200 000	0,75	1,9	3,4	4,0	5,6	11,0
300 000	0,8	2,0	3,6	4,2	5,8	11,4
500 000	0,8	2,2	3,8	4,4	6,1	12,0
1 000 000	0,9	2,3	4,0	4,7	6,5	13,0
1 500 000	0,9	2,3	4,2	4,8	6,7	13,4
3 000 000	1,0	2,5	4,4	5,1	7,1	14,2
5 000 000	1,0	2,6	4,6	5,3	7,4	15,0
10 000 000	1,1	2,8	4,9	5,6	7,8	15,8

Рентгендік сәулеленуден қорғау үшін қолданылатын, құрылыс материалдарының қорғасындық эквиваленті

3-кесте

Материалдар	Тығыздығы, г/cм3	Қорғасын қалыңдығы,мм	Рентген түтігіндегі (кВ) кернеу кезінде материалдардың эквиваленттік қалыңдығы (мм)
			50	60	75
Болат	7,9	0,2	1,1	-	1,2
		0,5	3,2	-	3,2
		1	-	5	5,5
		2	-	10	11
		3	-	16	18
		4	-	22	24
		6	-	-	-
		8	-		-
		10	-
Бетон	2,3	1	-	80	80
		2	-	160	160
		3	-	210	210
		4	-	320	338
		6	-	-	-
		8	-	-	-
		10	4	-	-
Баритобетон, Сылақ	2,7	0,5	-	-	-
		1	-	-	-
		2	-		-
		3	-	-	-
		4	-	-	-
		6	-	-	-
		8	-		-
		10	-		-
Толық кірпіш	1,8	0,5	-	-	-
		1	-	-	-
		2	-	-	-
		3	-	-	-
		4	-	-	-
		6	-	-	-
		8	-	-	-
		10	-	-	-
		12	-	-	-
Толық кірпіш	1,6	0,5	110		90
		1	220	-	170
		2	-	-	270
		3	-	-	360
		4	-	-	450
		6	-	-	-
		8		-	-
		10		-	-
Гипсокартон	0,84	0,2	50	-	-
		0,4	110	-	-
		0,6	170	-	-
		0,8	230	-	-
		1,0	290		-
Көбікбетон	0,63	0,2	84	-	-
		0,4	180	-	-
		0,6	280	-	-
		0,8	380	-	-
		1,0	480	-	-
		1,2		-	-
		1,4	-	-	-
		1,6	-	-	-
		1,8	-	-
		2,0	-	-	-
ҚЖБ құрылыс материалы (ауыр бетон)	2,7	1	20	-	21
		2	40	-	42
		3	60	-	62
		4	80	-	80
		6	-	-	-
		8	-	-	-

кестенің жалғасы

Рентген түтігіндегі (кВ) кернеу кезінде материалдардың эквиваленттік қалыңдығы (мм)
100	125	150	180	200	220	250
1,2 3,2 6 12 19 25 36 50 -	- 9 18,5 23 38 54 72 -	2,4 6,6 12 25 37 50 71 93 119	- 12,5 26 39 53 76 100,5 130	3,2 7,6 13 27 40 55 80 108 140	- 12,5 24 34 45 64 84 108	3,4 8 12 20 28 35 48 60 75
85 160 210 355 - - -	85 160 220 345 - - -	85 160 230 290 450 5600 -	85 155 200 283 425 550 -	85 150 210 275 400 540 670	733 123 168 213 305 400 485	60 95 125 150 210 260 300
5 10,5 20,4 29 36 55 68 84	- - - - - - -	8,5 22 38 62 90 20 156 188	- - - - - - -	10,8 25 46 68 90 26 165 205	- - - - - - - -	12 23 45 64 75 116 140 165
70 120 195 260 330 450 - -	- - - - - - - - -	84 150 260 340 420 570 - - -	- - - - - - - - -	76 130 230 310 370 490 600 -	- - - - - - - -	68 120 190 250 300 390 470 540 610
80 135 220 290 370 505 - -	- - -	95 170 290 380 470 640 - -	- - - - - - -	90 150 260 345 415 550 670 780	- - - - - - - -	80 135 215 280 340 435 530 600
48 89 130 165 200	- - - -	63 120 175 220 270	- - - - -	62 110 155 200 240	- - -	60 105 145 180 220
66 120 170 220 270 310 350 390 430 470	- - - - - - -	82 160 230 280 340 400 450 500 560 600	- - - - - - - -	92 145 200 260 310 360 410 450 500 530	- - - - - - - -	77 135 180 230 270 310 340 380 410 440
24 48 70 94 - -	- - - -	28 48 70 94 132 172	- - - - -	- - - -	- - - - -	- - - - -

Кестеде көрсетілмеген анодты кернеуліктің мәні үшін, материалдардың қорғасындық эквивалентін анықтау кезінде, сызықтық интерполяция әдісін қолдануға болады.
Таблицада көрсетілген нақты қолданылатын материалдардың толықтығын, құрамы жағынан ұқсас материалдардан айыру кезінде, пропорционалды үлкейтеді немесе кішірейтеді.

Қорғасын жалатылған пластикадан ҚЖП-73 жасалған рентгендік қорғайтын материал

4-кесте

Атауы	Түрі	Мөлшері, мм	Жоғарғы қалыңдығы, кг/м2	Қорғасын эквивален, мм
Оралған	ПЛ-1	7000х900х2,5	7	0,32
Плиталар	ПЛ-1	700х500х10	28	1,2
Плиталар	ПП-2	1000x500x10	28	1,2

Маркалары ТФ 5 және ТФ 105 МЕМСТ 9541-75 рентгендік қорғаныш шынылары

5-кесте

Шынының қалыңдығы, мм	180-200 кВ (кем емес) кернеу кезіндегі қорғасын эквиваленті (мм)
10	2,5
15	4,0
20	5,0
25	6,5
50	13,5

«Қорғасын жалатылған резина» Я-1002 және Я-1002 Т типі

6-кесте

Пластинаның қалыңдығы, мм	1,0-1,4	1,5-1,9	2,0-2,9	3,0-3,5	3,6-4,0
Қорғасын эквиваленті, мм	>0,25	>0,35	>0,5	>0,75	>1,0
1697 Үлгісі
Пластинаның қалыңдығы, мм	1,0-1,2	1,2-1,4	1,5-1,9	2,0-2,9	3,0-3,5
Қорғасын эквиваленті, мм	>0,25	>0,35	>0,5	>0,75	>1,0

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
9-қосымша

Радиациялық қорғау құралы

1. Радиациялық қорғаудың жылжымалы құралдары мыналарды қамтиды:
1) қызметкердің үлкен қорғаныш пердесі (бір-, екі-, үш жаппалы) - адамның барлық денесін сәуледен қорғауға арналған;
2) қызметкердің кіші пердесі - адамның төменгі дене бөлігін қорғауға арналған;
3) айналмалы қорғаныш экраны - адамның тұрғандағы, отырғандағы және жатқандағы денесінің кейбір бөліктерін қорғауға арналған;
4) қорғау шымылдығы - барлық денені қорғауға арналған, үлкен қорғаныш пердесінің орнына қолдану мүмкін.
2. Радиациялық қорғаудың жеке құралы мыналарды қамтиды:
1) қорғаныш қалпағы - бас бөлігін қорғауға арналған;
2) қорғаныш көзілдірігі - көзді қорғау үшін;
3) қорғаныш жаға - тамақ бездерін және мойын бөліктерін қорғауға арналған; мойын бөлігіне арналған жырығы бар кеудешелер және алжапқыштармен бірге қолдану тиіс;
4) қорғаныш жапқыштар, пелерина - иықты және кеуде қуысының жоғарғы бөліктерін қорғау үшін;
5) біржақты жеңіл және ауыр қорғаныш алжапқыштар - тамақтан бастап тізеге дейін дененің алдыңғы бөліктерін қорғау үшін (тізеден 10 см төмен);
6) екі жақты қорғаныш алжапқышы - алдыңғы жақ тамақтан бастап иықты және шынтақты қоса алғанда тізеге дейін (тізеден 10 см төмен), артқы жақта жауырыннан бастап жамбас, белді қоса алғанда жанынан санға дейінгі дененің бөліктерін қорғау үшін (белден кемінде 10 см төмен);
7) стоматологиялық қорғаныш алжапқышы - дентальды зерттеулер немесе жақты зерттеу кезінде гонод, жамбас сүйегін және қалқанша безді қоса алғанда дененің алдыңғы бөліктерін қорғау үшін;
8) қорғаныш кеудешесі - иықтан бастап белге дейінгі кеуде қуысы мүшелерінің алдыңғы және артқы жағын қорғау үшін;
1) жыныс қуыстарын және жамбас сүйегін қорғауға арналған алжапқыш - жыныс мүшелерін сәуле шоғырынан қорғау үшін;
2) (жеңіл және ауыр) қорғаныш юбкасы - жыныс қуыстарын және жамбас сүйектерін барлық жақтан қорғау үшін ұзындығы (ересектер үшін) кемінде 35 см ұзындықта болуы тиіс;
3) қорғаныш қолғаптары - білектің төменгі бөлігін, қолдың басын және саусақтарды қорғау үшін;
4) (әртүрлі нысандағы жиындар түріндегі) қорғаныш пластиналар - дененің кейбір бөліктерін қорғау үшін;
5) ерлердің және әйелдердің жыныс қуыстарын қорғау құралы - науқастардың жыныс бөліктерін қорғау үшін.
3. Балаларды қосымша қорғау құралдары мыналарды қамтиды:
1) подгузник (ішкиім) - бала денесінің төменгі бөлігін қорғау үшін;
2) жаялық - дененің әртүрлі бөліктерін және мүшелерін қорғау үшін;
3) Тесігі бар жаялық - сол және одан өзге рентгендік зерттеулер жүргізу кезінде сәуле қабылдайтын дене бөлігін қоспағанда барлық денені қорғауға арналған.

Міндетті радиациялық қорғаныш заттары

Радиациялық қорғаныш заттары	Рентгендік кабинеттің тағайындаулары
	Флюорография	Рентгеноскопия	Рентгенография	Урография	Маммография, денси тометрия	Ангиография
Үлкен қорғаныш пердесі (басқару комнатасы немесе басқада заттар болмаған жағдайда)	1	1	1	1	1
Кіші қорғаныш пердесі		1		1
Біржақты қорғаныш алжапқышы		1	1	1	1
Екі жақты қорғаныш алжапқышы				1
Қорғаныш жаға	1	1	1	1	1
Қорғаныш юбкасымен қорғаныш жилет		1		1		1
Қорғаныш юбкасы немесе гонадты қорғауға арналған алжапқыш	1	1	1	1	1
Қорғаныш шапкасы		1		1
Қорғаныш көзілдірігі		1		1
Қорғаныш қолғабы		1		1
Қорғаныш пластиналар жиыны			1	1

Қабылданған медициналық технологияға байланысты басқада радиациялық қорғау құралдарын қолдануға рұқсат етіледі.

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
10-қосымша

Радиациялық қорғаудың жылжымалы құралдарының қорғау тиімділігі

1-кесте

Атауы	Қорғасындық эквиваленттің минималды мәні, мм Рb
Үлкен қорғаныш перде	0,25
Дәрігердің кіші қорғаныш пердесі	0,5
Науқастың кіші қорғаныш пердесі	0,5
Айналмалы қорғаныш экраны	0,5
Перденің қорғағыштығы	0,25

Жекелеген заттардың радиациялық қорғауының қорғау тиімділігі

2-кесте

Атауы	Қорғасындық эквиваленттің минималды мәні, мм Рb
Ауыр біржақты қорғаныш алжапқышы	0,35
Жеңіл біржақты қорғаныш алжапқышы	0,25
Екі жақты қорғаныш алжапқышы Алдыңғы беті Барлық қалған беті	0,35 0,25
Стоматологиялық қорғаныш алжапқышы	0,25
Қорғаныш жамылғы (пелерина)	0,35
Қорғаныш жаға ауыр жеңіл	0,35 0,25
Қорғаныш жилетінің алдынғы беті ауыр жеңіл Қалған беті ауыр жеңіл	0,35 0,25 0,25 0,15
Қорғаныш юбкасы Ауыр жеңіл	0,5 0,35
Гонадты қорғауға арналған алжапқыш ауыр жеңіл	0,5 0,35
Қорғаныш шәпкесі (барлық беті)	0,25
Қорғаныш көзілдіргі	0,25
Қорғаныш қолғап ауыр жеңіл	0,25 0,15
Қорғаныш пластиналар (әртүрлі үлгідегі жиын түрінде)	1,0-0,5
Подгузник, жаялық, тесігі бар жаялық	0,35

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
11-қосымша

Нысан

Жұмыс орнындағы нұсқаулықты тіркейтін журнал

Күні	Нұсқаулықтан өтушінің тегі аты, жөні	Нұсқаулықтан өтушінің мамандығы, лауазымы	Нұсқаулық: жұмыс орнында; бірінші; қайталап; жоспардан тыс; ағымды	Нұсқаулықтың нөмірі немесе оның аты

кестеннің жалғасы

Нұсқаулықтан өткізушінің тегі, аты, жөні, лауазымы	Қолы		Жұмысқа рұқсат берген
	Нұсқаулықтан өткізушінің	Нұсқаулықтан өтушінің	тегі, аты, жөні, лауазымы	қолы

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
12-қосымша

Нысан

Рентгендік тексеру кезіндегі науқастың дозалық жүктемесін есепке алу парағы

Ф.А.Ж. ________________________________________________________

№ п/п	Күні	Тексеріс түрі, саны және емшара түрі	Тексерілу үшін тиімді доза, м3в	Ескерту

Парақ амбулаторлық аурудың медициналық картасына немесе баланың даму тарихын жазатын картасына жапсырылуы тиіс.

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
13-қосымша

Минималды рұқсат етілген фокус-қабы қашықтығы (ТФҚ)

Тексеру түрі	ТФҚ, см
Маммография (үлкейткішімен)	20
Палаталық, жылжымалы, хирургиялық аппараттардағы рентгенография	20
Хирургиялық аппараттағы рентгеноскопия (УРТ-мен)	20
Стационарлық аппараттағы рентгеноскопия	30
Жұмыс орнындағы стационарлы бейнелейтін рентгенография	45

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
14-қосымша

Рентгенді кабинеттерде радиациялық бақылау жүргізу

1. Радиациялық бақылау мынадай:
жалпы мақсаттағы рентген диагностикалау аппараты;
флюрографиялық аппарат;
рентген стоматологиялық аппарат;
маммографиялық аппарат;
рентгендік компьютерлік томограф;
ангиографиялық аппарат;
остеоденситометрлер;
стационарлық емес (палаталық) рентген диагностикалау аппараты;
литотрипсияға арналған рентген аппараты;
рентгендік аппараттардың басқа да түрлері орналасқан кабинеттерде жүргізіледі.
2. Радиациялық бақылау мынадай жағдайларда жүргізіледі:
санитариялық-эпидемиологиялық қорытындыны ресімдеу;
кабинетті пайдалануға қабылдау;
техникалық паспорт беру;
санитариялық паспорт беру;
кабинетті пайдалан шарттары өзгергенде;
жоспарлы тәртіппен немесе қажеттілік жағдайда (мысалы, радиациялық апат немесе штаттық емес басқа жағдайлар).
3. Кабинеттердегі радиациялық бақылау рентген аппарат(тар)ына санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды болған кезде жүргізіледі.
4. Әртүрлі мақсаттағы үй-жайлардағы және жанасатын аумақтағы радиациялық бақылау рентген аппаратын пайдалану кезінде мөлшер қуаты көлемінің ДМД тиімді мөлшердің рұқсат етілген қуатының мәніне сәйкестігін анықтау мақсатында жүргізіледі (2-кесте).
5. Радиациялық бақылау жүргізу кезінде мөлшердің қуатын өлшеу:
қызметкердің жұмыс орнында (емшара бөлмесі, басқару бөлмесі, барий дайындау бөлмесі, фотозертхана және т.б.);
үй-жайлардағы рентген кабинеттерінің емшара бөлмесімен тік және көлденең бойынша аралас үй-жайда (дәрігердің кабинеті, холл, баспалдақ жолы, дәліз, демалыс бөлмесі, дәретхана, қойма және т.б.);
емшара бөлмесіне жақын аумақта;
стационарлық емес аппараттарды пайдалану кезінде аурухана палаталарында жүргізіледі.
радиациялық бақылау жүргізу шарттары
6. Радиациялық (дозиметриялық) бақылау оны жүргізуге құқығы бар мамандармен жүзеге асырылады.
7. Радиациялық бақылау көлемі оны жүргізу мақсатымен анықталады.
8. Радиациялық бақылау жүргізу кезінде тексерілетін мекеменің әкімшілігі барлық бақыланатын үй-жайлар (аумақ) бойынша бақылауды жүзеге асыратын студенттердің еркін орын ауыстыруын қамтамасыз етеді.
9. Радиациялық бақылау емдеу-профилактикалық мекемесінің әкімшілігінің және оған өкілетті тұлғаның қатысуымен жүргізіледі.
10. Тексерілетін мекеменің әкімшілігі радиациялық бақылауды жүзеге асыратын кабинеттегі адамдарға жеке қорғаныш құралдарын береді.
Радиациялық бақылауды жүргізу тәртібі
11. Өлшемді рентген аппараты ажыратылған кезде радиациялық фон мөлшерінің қуаттылығын анықтаудан басталуы керек. Одан әрі фон егер өлшем құралымен фонның компенсациясы көзделмеген болса мөлшердің өлшенген қуаттылығының көлемінен алынып тасталады. Рентген жабдықтарының техникалық жағдайларын мерзімдік бақылау жылына кемінде 1 рет жүргізіледі.
12. Қызметкердің жұмыс орнындағы, аралас үй-жайлардағы және жақын аумақтағы мөлшер қуаттылығын өлшеу мынадай жағдайларда жүргізіледі:
жалпы сүзгінің қалыңдығы аппаратқа арналған пайдалану құжатында көрсетілген мәнге сәйкес болуы тиіс;
анод кернеулігінің стандарттық мәні 1-кестеде көрсетілген мәнге сәйкес болуы тиіс;
мөлшердің қуаттылығын өлшеу нәтижелерінің растығын қамтамасыз ететін экспозициядағы максималды мәні кезінде (бірақ рентгенскопия кезінде кемінде 2мА) анод тогының минималды мәні белгіленуі тиіс.
13. Қуаттылық дозасын өлшеу келесі мөлшердегі тканеэквивалентті (сулы) фантомдармен:
жалпы мақсаттағы рентген диагностикалау кабинеттерінде, рентген терапиялық кабинеттерде, сондай-ақ палаталық рентген аппараттарын бақылау кезінде: 205х205х75 мм;
флюрографиялық кабинеттерде: 250х250х75мм;
ангиографиялық кабинеттерде: 250х250х225мм;
рентгенстоматологиялық кабинеттерде - диаметрі 150 және биіктігі 200 мм;
маммография кабинеттерінде - рентген аппаратына берілетін шаттық фантомаммен (фантом ретінде сумен толтырылған көлемі 200 мл пластиктен жасалған пакеттерді пайдалануға рұқсат етіледі);
компьютерлік томография және остеоденситометрия кабинеттерінде - аппарат жиынына енетін штаттық фантоммен жүргізіледі
14. Фантом рентгендік зерттеу жүргізу кезінде (сәуленің шоғырлану орталығына) науқастың орнына қойылуы тиіс. Оларды орнату кезінде қол құралдарын пайдалану керек.
15. Бақылау жүргізу кезінде диафрагманың көмегімен бейнені қабылдағышқа 180х180 мм немесе рентген сәулесінің шоғыры фантоммен толық жабылатындай кіші мөлшердегі рентген сәулесінің жарық өрісін орнату керек.
16. Рентген кабинетінің емшара бөлмесіндегі қызметкердің жұмыс орындарындағы рентген аппаратына тікелей жақын радиациялық бақылау айналмалы үстел-штативтің тік және көлденең жағдайы кезінде 60х60 см мөлшердегі учаскелерде жүргізледі.
17. Басқару бөлмесімен жабдықталмаған флюрографиялық кабинеттердегі радиациялық бақылау кезінде мөлшердің қуаттылығын өлшеу қорғаныш кабинасының және флюрографиялық камераның үстінен 20 см қашықтықта жүргізіледі. Көлденең сызықтағы нүктелер арасындағы қашықтықты өлшеу 50 см артық болмауы тиіс.
18. 19 және 20-тармақтардағы өлшемдер еденнен (см) деңгейдегі биіктікте орналасқан нүктелерде жүргізіледі:

Аяқ	гонод	кеуде	бас
30+20	80+20	120+20	160+20

Әрбір нүктеге кемінде 3 өлшем жүргізу, ал алынған нәтижелерді бағалау үшін осы нүктедегі өлшем саны бойынша мөлшердің қуаттылығының орташа мәнін пайдалану қажет.
19. Рентген кабинетінің емшара бөлмесімен аралас үй-жайларда мөлшердің қуаттылығын өлшеу:
1-2 м қадаммен тікбұрыш торының нүктелеріндегі еденнен 80 см биіктікте емшара бөлмесінің үстімен;
1-2 м қадаммен тікбұрыш торының нүктелеріндегі еденнен 120 см биіктікте емшара бөлмесінің астымен;
көлденең бойынша - 1-2 м қадаммен қабырғаның барлық ұзындығы бойынша 80 және 120 см биіктікте қабырғаға таяу жүргізіледі.
20. Мөлшердің қуаттылығын өлшеу қорғаныш қоршауының, есік жақтауларының, қарау терезелерінің және технологиялық мақсаттағы саңылауларының түйіскен жерлерінде жүргізіледі.
21. Дентальды, ангиоргафиялық, маммографиялық, хирургиялық және өзге да стационарлық емес рентген аппараттары орналасқан кабинеттерде радиациялық бақылау кезінде мөлшердің қуаттылығын өлшеу рентгендік зерттеулер жүргізу уақытында қызметкердің нақты болатын орындарында жүргізледі.
22. Тұрғын үй-жайлармен аралас орналасқан рентгенстоматологиялық кабинеттерде радиациялық бақылау кезінде мөлшердің қуаттылығын өлшеу рентгенстоматологиялық кабинет шегінде жүргізіледі. Өлшемдердің нәтижелерін бағалауды кабинетке арналған технологиялық жобада ұсынылған радиациялық қорғауды есептеуге сәйкес рентген сәулесінің бәсеңдеу жиілігін есепке алумен жүргізіледі.
23. Рентгендік терапиялық кабинеттердегі радиациялық бақылау кезінде өлшем емшара бөлмесімен аралас үй-жайларда және аумақта ғана жүргізіледі.
24. Мөлшердің қуаттылығының өлшенген мәні мына формула 1-кестеде келтірілген стандартты жұмыс жүктемесі мәнімен жүргізіледі:

Dприв = Dизм / Іизм х W/1800, мкГр/сағ, мұндағы,

Dприв - аппараттың стандарттық жұмыс жүктемесіне келтірілген мөлшердің қуаттылық мәні, мкГр/сағ;
Dизм - мөлшердің қуаттылығының өлшенген мәні, мкГр/сағ;
W - апталық жұмыс жүктемесі, (мА•мин) /апта (1-кесте);
1800 - А тобындағы қызметкердің жұмыс уақыты, мин/апта;
Іизм - өлшеу кезінде белгіленген токтың шамасы, мА.
25. Алынған мән бойынша Dприв тиімді мөлшердің қуаттылық мәні есептеледі.
Емшара бөлмесінде дәрігер-рентгенологтың (рентген зертханашысы) жұмыс орны Е мына формула бойынша есептелінеді:

E = 0,5 D x (0,15 D пр 160 + 0,30 D пр 120 + 0,50 D пр 80 + 0,05 D пр 30), мк3в/сағ, мұндағы (2)

Dпр - таза еденнен әртүрлі биіктікте сіңіріліген мөлшердің қуаты, мкГр/сағ;
0,5 - сіңірілген мөлшердің қуатынан тиімді мөлшердің қуатына ауысу коэффиценті.
26. Аралас үй-жайларда 2 нүктедегі өлшеу кезіндегі көлем биіктігі бойынша мына формуламен есептелінеді:

Е=0,25 х (Dпр80 + 0,50 D пр120), мкЗв/сағ (3)

биіктігі бойынша бір нүктеде өлшеу кезінде - мына формула бойынша:

Е = 0,5 х D пр, мкЗв/сағ (4)

27. Аралас үй-жайлардағы және жақын аумақтағы жұмыс орындарындағы Е мәнді есептеу 2-кестеде көрсетілген ДМД мәнінен артпауы тиіс.
28. Мөлшердің қуаттылығын өлшеу үшін мына талаптарды қанағаттандыратын дозиметриялық аспаптарды пайдалану керек:
- сәуленің тиімді қуатының энергетикалық диапазоны 15-3000 кэВ;
- мөлшердің өлшенетін қуатының диапазоны D 0,1-1000 мкГр/сағ;
- өлшемнің негізгі ауытқуларының шегі 20% атық емес.
29. Өлшемнің барлық пайдаланылатын құралдарға мемлекеттік тексеріс туралы қолданыстағы куәлігі болуы тиіс.

Радиациялық бақылау жүргізу кезінде жұмыс жүктемесінің және анодтық кернеудің стандартталған мәні

1-кесте

Кабинеттерді тағайындау	Апталық жұмыс жүктемесі W, (мА·мин)/апт	Стандарт, кернеу Uмакс, кB
1	2	3
1. Толық штативтер жиынымен рентгендік диагностика кешені (1-і. 2-і, 3-і жұмыс орындары) 2. Рентгеноскопияға арналған рентгендік аппарат (1-і жұмыс орны, айналмалы үстел-штатив) 3. Рентгенографияға арналған рентгендік аппарат (2-і и 3-і жұмыс орындарына - бейнелерді қоятын үстел және бейнелерді қоятын тірек) 4. Кескіндерді оптикалық тасымалдайтын пленкалы және цифрлы және люминесцентті экраны бар – рентгендік флюорографиялық аппарат	1000	100
5. Кескіндерді цифрлы өңдейтін және детекторларды сканерлейтін сызғышы бар рентгендік флюорографиялық аз дозалық аппарат	2000	100
6. Кескіндерді цифрлы өңдейтін және ПЗС-матрициялы, УРТ-тін рентгендік флюорографиялық аз дозалы аппарат	50	100
7. Ангиографикалық кешен	400	100
8. Рентгендік компьютерлі томограф	400	125
9. Рентгендік кескіндерді күшейткіші бар хирургиялық рентгендік аппарат	200	100
10. Палаталық рентгендік аппарат	200	90
11. Рентгеноурологиялык стол	400	90
12. Маммографиялық рентгендік аппарат	200	40
13. Күшейткіш экрансыз қарапайым пленкамен жұмыс жасайтын, дентальды аппарат	200	70
14. Кескінді цифрлы қабылдағыш және/немесе жоғары сезімтал пленкалы, оның ішінде визиографпен (фотозертханасыз) дентальды аппарат және пантомограф	40	70
15. Панорамды аппарат, пантомограф	200	90
16. Жоспарлауға арналған рентгендік терапевтикалық аппарат: Сәулелі терапиялар Алыс қашықтықтағы терапиялар Жақын қашықтықтағы терапиялар	200 1200 5000	100 250 100
17. Остеоденситометр барлық денеге арналған аяқ-қолға арналған Кең шоғырмен сәулелену цифрлы	200 100 50 50	номин. 70 номин. номин.

Рұқсат етілген қуаттылықтың әсерлік дозасының мәні РҚДә

2-кесте

Үй-жайдың тағайындалуы, аумақта	Болу ұзақтығы, сағ/жыл	Рұқсат етілген дозалар (Р), м3в	РҚДә
1. А тобының қызметкерлері тұрақты болатын үй-жайлар (емшара кабинеті, басқару комнатасы, барий дайындау комнатасы, фотозертхана, дәрігер кабинеті ж.б.)	1500	20	13
2. Б тобы қызметкерлерінің тұрақты жұмыс орны бар, рентеген кабинетінің емшара бөлмесімен, тігінен және көлденеңінен көршілес үй-жай	2000	5	2,5
3. Рентеген кабинетінің емшара бөлмесімен, тұрақты жұмыс орнынсыз тігінен және көлденеңінен көршілес үй-жай (холл, киімілгіш, баспалдақ алаңшалары, дәліз, демалыс комнатасы, дәретхана, қойма және басқалар)	2000	5	10
4. Б тобы қызметкерлерінің ауық болатын үй-жайлары (техникалық қабат, жер төле шатырдың асты және басқалар)	2000	5	40
5. Рентеген кабинетінің емшара бөлмесімен, тігінен және көлденеңінен көршілес стационар палаталары	3000	1	1,3
6. Рентеген кабинетінің емшара бөлмесінің сыртқы қабырғасына жапсарлас аумақ	3000	1	2,8
7. Рентегендік стоматологиялық кабинетінің емшара бөлмесімен көршілес, тұрғын үй-жайлар	3000	1	0,3

Радиациалық бақылаудың нәтижелері хаттамамен рәсімделеді. Хаттамада көрсетілуі қажет, ақпараттардың минимальды көлемі қосымшада берілді.

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
15-қосымша

Бақылауға жататын медициналық рентген жабдықтарының пайдалану параметрлерінің тізбесі

1. Медициналық рентген аппараттарының пайдалану параметрлерін, науқастардың және қызметкердің радиациялық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге тікелей немесе жанама әсер ететін рентген бейнесін қайта жасауларды және фотозертхана жабдықтарын бақылау рентген жабдықтарының жаңа және жаңғыртылған түрлерін сынау кезінде жүргізіледі:
1) пайдаланылып жүрген медициналық рентген жабдықтарының пайдалану параметрлерін пайдалану мерзімін ұзарту мүмкіндігін анықтау мақсатында оларды мерзімдік бақылау;
2) рентген жабдығын пайдалану параметрлерін ағымдық бақылау.
2. Медициналық рентген жабдықтарының жаңа және жаңғыртылған түрлеріне санитариялық-эпидемиологиялық қорытынды алу кезінде және мерзімдік бақылау жүргізу кезінде сынау бағдарламасы рентген аппаратының негізгі параметрлерін тексеруді қамтиды. Сынау көлемі рентген жабдығының мақсатымен және типімен анықталады.
Қуаттанатын құрылғының және рентген сәулесін бөлетін параметрлер:
1) рентген сәулесінің шоғырын жиынтық сүзгілеу;
2) анод кернеулігін белгілеуін орындау дәлдігі, жартылай бәсеңдету қабаты;
3) анод кернеулігінің қисық және пульсациялы нысанын тексеру;
4) анод тогын белгілеуді орындау дәлдігі;
5) электрлілік санын белгілеуді орындау дәлдігі (мА.с);
6) экспозицияның ұзақтығын белгілеу дәлдігі;
7) қол және автоматты режимде бейненің режимдегі сәулесі мөлшерінің қайталануы;
8) берілген анод кернеулігі кезінде сәуле мөлшерінің сызығы;
9) тұмшалану кезінде рентген сәулесінен радиациялық қорғауды тексеру;
10) радиациялық шығысты өлшеу;
11) 5 минуттан асатын сәулелену кезінде сигнал берудің болуы;
12) сәуленің оптикалық (жарық) және рентгендік өрісінің үйлесімі;
13) штатив жағдайының өзгеруі және фокус қашықтығының өзгеруі кезінде рентген сәулесінің орталық сәулесінің кетуін тексеру;
14) аппараттың экранды-бейнелі құрылғысының жылжымалы бөліктерін орын ауыстыруын күшейту;
15) томография кезіндегі кесудің бұрышы мен тереңдігі.
3. Бейнені қайта жасаудың параметрлері:
1) төменгі контраста берілген мәндер және рұқсат етілген мүмкіндіктер кезінде сәуле қабылдағыштың жазықтықтағы рентген сәулесінің мөлшері (мөлшер қуаттылығы);
2) бейненің сапасы (мүмкіндікке рұқсат ететін жұмыс өрісінің мөлшері, минималды контраст, динамикалық диапазон, бейненің бұрмалануы);
3) қосымша функциялардың жұмыс мүмкінділігі (бір масштабтан екіншісіне, жағымсыз бейнеден жағымды бейнеге ауысуы);
4) жарықты немесе экспонометрияны тұрақтандырудың жұмыс істеу мүмкіндігінің жүйесі (объектінің немесе жұмыс режимінің сипаты өзгерген кезде бейненің сапасын тұрақтандыру).
4. Фотозерханалық жабдықтың параметрлері:
1) фотозертханалық жабдықтың актеникалық еместігі;
2) термостатирлеу құрылғысының тұрақтылығы;
3) фотосағаттардың дәлдігі;
4) кептіргіш шкафтағы пленканы кептіру температурасы және ұзақтығы.
5. Мынадай ағымдық бақылау кезінде рентген жабдығы параметрлерін сынау көлемі:
1) экспонометрді функциялау;
2) жарық және рентген өрістерінің сәйкестігін бақылау;
3) сәуле қабылдағыштардың бетіндегі жұмыс шоғырының перпендикулярлығын бақылау;
4) штативтердің тежегіштері функциясын бағалау;
5) экран-бейнелеу құрылғысындағы кассеталарды бөлу бағдарламасының жұмысын бағалау;
6) томографиялық тіреуіштің функциясын бағалау;
7) экрандарды күшейткіштерді және рентгендік кассеталарды тексеру;
8) бейнені қайта жасау функциясын тексеру (қарау);
9) фотозертханалық жабдықталуды тексеру;
10) банкі-танкілер, кептіргіш шкафтар және фотосағаттар функцияларын тексеру;
11) ерітінділер сапасын анықтау;
12) рентгендік және флюрографиялық пленкалардың сапасын бағалау.
Аталған параметрлерді пайдалану процесінде бақылау рентген кабинетінің (бөлімшесінің) штаттық медициналық қызметкерімен орындалады.
Пайдалану мерзімі 10 жыл мерзімнен асқан рентген аппараттарының параметрлерін бағалау кезінде сыналатын параметрлер саны бойынша тәрізді аппараттың мақсаты мен типіне байланысты олардың диапазоны бойынша да шектеу енгізілуі мүмкін.

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
16-қосымша

Рентгендік кабинеттердің стационарлық қорғауын есептеу
үшін жұмыс жүктемесі W және аноидты кернеулік U мәні

Рентгендік аппараттар	Жұмыс жүктемесі, (мА - мин)/апт	Номинальды анодты кернеулік, кВ
1. Күшейткіш экрансыз қарапайым пленкамен жұмыс жасайтын, дентальды аппарат	200	70
2. Кескінді цифрлы қабылдағыш және/немесе жоғары сезімтал пленкалы, оның ішінде визиографпен (фотозертханасыз) дентальды аппарат және пантомограф	40	70
3. Панорамды аппарат, пантомограф	200	90

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
17-қосымша

Рентгендік стоматологиялық тексеруге арналған үй жайлар құрамы және ауданы

Үй-жайлар атауы	Ауданы, м2 (кем емес)
1. Күшейткіш экрансыз қарапайым пленкамен жұмыс жасайтын, дентальды аппаратпен рентгенография әдісімен тіс ауруларының рентгендік диагностика кабинеті
Емшара кабинеті	8
Фотозертхана	6
2. Кескінді цифрлы қабылдағыш және/немесе жоғары сезімтал пленкалы, визиографпен (фотозертханасыз)жұмыс жасайтын дентальды аппаратпен рентгенография әдісімен тіс ауруларының рентгендік диагностика кабинеті
Емшара кабинеті	6
3. Панорамды томография немесе панорамды рентгенография әдісімен жұмыс жасайтын рентгендік диагностика кабинеті
емшара кабинеті	8
басқару комнатасы1)	6
фотозертхана2)	8
1) аппаратты қолдану кезінде қызметкерлердің жұмыс орнын қорғайтын толық жинастырған заттар болмауы мүмкін (қорғаныш кабиналары, қорғаныш перделері және басқалар); 2)аппаратты қолдану кезінде кескінді цифрлы өңдеу болмауы мүмкін

«Сәулелік диагностика және терапия
кабинеттерін жобалауға, күтіп-ұстауға
және пайдалануға қойылатын
санитариялық-эпидемиологиялық
талаптар» санитариялық ережелеріне
18-қосымша

Стоматологиялық тексеруге арналған рентгендік диагностика кабинетіндегі науқастар мен қызметкерлерді жекелей және жылжымалы қорғау жиынтығы

Атауы	Саны, дана
1. Күшейткіш экрансыз қарапайым пленкамен жұмыс жасайтын панорамдық аппараттар, пантомограф басқару пульты мен емшара жасауды бір үй-жайға орналастырылған кезде аппараттарға арналған көру терезесімен үлкен қорғаныш пердесі.	1
2. Жеңіл бір жақты қорғаныш алжапқышы (қызметкерге арналған) - қорғаныш жаға (қызметкерге арналған)	1 1
3. Стоматологиялық қорғаныш алжапқыш (қызметкерге арналған) немесе қорғаныш жамылғы (пелерина) және гонадты қорғауға арналған алжапқыш (қызметкерге арналған)	2
кескінді жоғары сезімталдықпен қабылдайтын рентгендік стоматологиялық аппараттармен жұмыс жасаған кезде рентген қорғаныш перделер пайдалануға рұқсат етіледі.