Об утверждении профессионального стандарта в пчеловодческой деятельности

Приказ Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 21 января 2014 года № 20/54. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 21 мая 2014 года № 9436. Утратил силу приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 20 декабря 2020 года № 393.

Сноска. Утратил силу приказом Министра сельского хозяйства РК от 20.12.2020 № 393 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

В соответствии с пунктом 3 статьи 138-5 Трудового кодекса Республики Казахстан от 15 мая 2007 года и постановлением Правительства Республики Казахстан от 29 апреля 2013 года № 406 "Об утверждении распределения и Правил использования средств на разработку профессиональных стандартов на 2013 год", ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить профессиональный стандарт в пчеловодческой деятельности.

2. Департаменту животноводства (Ахметов Е.К.) принять меры к внедрению профессионального стандарта в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан.

3. Управлению социальной политики (Лепешко С.С.) обеспечить в установленном законодательством порядке государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан и его официальное опубликование.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на Управлению социальной политики (Лепешко С.С.).

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней со дня первого официального опубликования.

Министр

А. Мамытбеков

Согласовано

Министр труда и

социальной защиты населения

Республики Казахстан

___________ Т. Дуйсенова

от 7 апрель 2014 года

Утвержден приказом Министра сельского хозяйства Республики Казахстан от 21 января 2014 года № 20/54

Профессиональный стандарт
в пчеловодческой деятельности
1. Общие положения

1. Профессиональный стандарт в пчеловодческой деятельности (далее - ПС) предназначен для:

1) регулирования взаимодействия трудовой сферы и сферы профессионального образования;

2) регламентации требований для разработки программ подготовки, повышения квалификации и профессиональной переподготовки;

3) регламентации требований для оценки компетенций работников при аттестации и сертификации персонала;

4) выработки единых требований к содержанию профессиональной деятельности, обновления квалификационных требований, отвечающих современным потребностям рынка труда;

5) решения широкого круга задач в области управления персоналом;

6) разработки образовательных стандартов, учебных планов, модульных учебных программ, а также разработки соответствующих учебно-методических материалов;

7) проведения оценки профессиональной подготовленности и подтверждения соответствия квалификации специалистов.

2. Основными пользователями ПС являются:

1) выпускники организаций образования, работники;

2) руководители и работники организаций, руководители и специалисты подразделений управления персоналом организаций;

3) специалисты, разрабатывающие образовательные программы;

4) специалисты в области оценки профессиональной подготовленности и подтверждения соответствия квалификации специалистов.

3. На основе ПС могут разрабатываться внутренние, корпоративные стандарты организаций на функциональные модели деятельности, должности, повышение квалификации, аттестацию работников, систему стимулирования труда и другие.

4. В ПС применяются следующие термины и определения:

1) квалификация – степень профессиональной подготовленности работника к выполнению конкретного вида работы;

2) квалификационный уровень/уровень квалификации – уровень требований к квалификации (компетенциям) работника, отражающий сложность, самостоятельность и ответственность выполняемых работ;

3) предмет труда – предмет, на который направлены действия работника с целью создания продукта при помощи определенных средств труда;

4) средства труда – средства, используемые работником для преобразования предмета труда из исходного состояния в продукт;

5) вид трудовой деятельности – составная часть области профессиональной деятельности, сформированная целостным набором трудовых функций и необходимых для их выполнения компетенций;

6) трудовая функция – интегрированный и относительно автономный набор трудовых действий, определяемых бизнес-процессом и предполагающий наличие необходимых компетенций для их выполнения в рамках конкретного вида трудовой деятельности;

7) область профессиональной деятельности – совокупность видов трудовой деятельности отрасли, имеющая общую интеграционную основу (аналогичные или близкие назначение, объекты, технологии, в том числе средства труда) и предполагающая схожий набор трудовых функций и компетенций для их выполнения;

8) ПС – стандарт, определяющий в конкретной области профессиональной деятельности требования к уровню квалификации, компетенций, содержанию, качеству и условиям труда;

9) единица ПС – структурный элемент ПС, содержащий развернутую характеристику конкретной трудовой функции, которая является целостной, завершенной, относительно автономной и значимой для данного вида трудовой деятельности;

10) профессия – основной род занятий трудовой деятельности человека, требующий определенных знаний, умений и практических навыков, приобретаемых в результате специальной подготовки и подтверждаемых соответствующими документами об образовании;

11) компетенция – способность работника применять в профессиональной деятельности знания и умения;

12) должность – структурная единица работодателя, на которую возложен круг должностных полномочий и должностных обязанностей;

13) задача – совокупность действий, связанных с реализацией трудовой функции и достижением результата с использованием конкретных предметов и средств труда;

14) отрасль – совокупность предприятий и организаций, для которых характерна общность выпускаемой продукции, технологии производства, основных фондов и профессиональных навыков работающих;

15) отраслевая рамка квалификаций (далее - ОРК) – структурированное описание квалификационных уровней, признаваемых в отрасли;

16) национальная рамка квалификаций (далее - НРК) – структурированное описание квалификационных уровней, признаваемых на рынке труда;

17) функциональная карта – структурированное описание трудовых функций и задач, выполняемых работником определенного вида деятельности в рамках той или иной области профессиональной деятельности.

2. Паспорт ПС

5. Вид экономической деятельности: Государственный классификатор Республики Казахстан 03-2007: 01.49 Разведение прочих видов животных.

6. Основная цель вида экономической деятельности: разведение медоносных пчел для получения меда, пчелиного воска и других продуктов, а также для опыления сельскохозяйственных культур с целью повышения их урожайности.

ПС устанавливает в области профессиональной деятельности: животноводство, охота и предоставление услуг требования к содержанию, качеству, условиям труда, квалификации и компетенциям работников.

7. Виды деятельности, профессии, квалификационные уровни определены в Приложении 1 к настоящему ПС.

Требования стандарта относятся к видам деятельности и следующим профессиям данной области:

пчеловод;

техник.

3. Карточка видов трудовой деятельности (профессий)
Параграф 1. Пчеловод

8. Квалификационный уровень по ОРК – 3

9. Возможные наименования должностей: пчеловод.

10. Профессия "пчеловод" обязывает субъекта знать и уметь выполнять задачи, связанные с реализацией основной функции: проведение работ по уходу за пчелами на матковыводных, племенных и опылительно-медовых фермах, пасеках.

11. Связь с действующими нормативными документами указана в таблице 1 Приложения 2 к настоящему ПС.

12. Требования к условиям труда, образованию и опыту работы пчеловода приведены в таблице 2 Приложения 2 к настоящему ПС.

13. Перечень единиц ПС, определяющий трудовые функции, выполняемые пчеловодом указаны в таблице 3 Приложения 2 к настоящему ПС.

14. Описание единиц ПС и трудовые действия, выполняемые пчеловодом, приведены в таблице 4 Приложении 2 к настоящему ПС.

15. Требования к компетенциям пчеловода указаны в таблицах 5 Приложения 2 к настоящему ПС.

Параграф 2. Техник

16. Квалификационный уровень по ОРК – 4-5

17. Возможные наименования должностей: техник.

18. Профессия "техник" обязывает субъекта знать и уметь выполнять задачи, связанные с реализацией основной функции: переработка продуктов пчеловодства.

19. Связь с действующими нормативными документами указана в таблице 1 Приложения 3 к настоящему ПС.

20. Требования к условиям труда, образованию и опыту работы техника приведены в таблице 2 Приложения 3 к настоящему ПС.

21. Перечень единиц ПС, определяющий трудовые функции, выполняемые техником, указаны в таблице 3 Приложения 3 к настоящему ПС.

22. Описание единиц ПС и трудовые действия, выполняемые техником, приведены в таблице 4 Приложения 3 к настоящему ПС.

23. Требования к компетенциям техника указаны в таблице 5, 6 Приложения 3 к настоящему ПС.

4. Разработчики ПС

24. Разработчиком ПС является Министерство сельского хозяйства Республики Казахстан.

25. Лист согласования, экспертиза и регистрация ПС приведены в приложении 4 к настоящему ПС.

Приложение 1 к профессиональному стандарту в пчеловодческой деятельности

Виды деятельности, профессии, квалификационные уровни

№ п/п	Наименование вида деятельности	Наименование профессии с учетом тенденций рынка труда	Наименование профессии согласно государственному классификатору занятий Республики Казахстан 01-2005	Квалификационный уровень ОРК
1.	Пчеловодство	Пчеловод	Пчеловод	3-4
2.	Пчеловодство	Техник	Техник	4-5

Приложение 2 к профессиональному стандарту в пчеловодческой деятельности

Таблица 1. Связь с действующими нормативными документами

Государственный классификатор занятий Республики Казахстан (ГКЗ)
Базовая группа	6123 Пчеловод
Единый тарифно-квалификационный справочник работ и профессий рабочих (ЕТКС)
Выпуск, раздел ЕТКС	Выпуск 64, раздел: Работы и профессии рабочих в животноводстве
Профессия по ЕТКС	Пчеловод
Квалификационный уровень ОРК	Разряды по ЕТКС
3	3-5

Таблица 2. Требования к условиям труда, образованию и

опыту работы пчеловода

Возможные места работы по профессии (предприятия, организации)		Пчеловодческие хозяйства, пасека, поля, специальные помещения
Вредные и опасные условия труда		Отсутствуют
Особые условия допуска к работе		В соответствии с законодательством Республики Казахстан
Квалификационный уровень ОРК	Уровень профессионального образования и обучения		Требуемый опыт работы
3	Практический опыт и/или профессиональная подготовка (курсы на базе организации образования по программам профессиональной подготовки до одного года или обучение на предприятии) при наличии общего среднего образования или технического и профессионального образования на базе основного среднего образования без практического опыта		Не требуется при наличии профессиональной подготовки, либо не менее 1 года на предыдущих позициях

Таблица 3. Перечень единиц ПС, определяющий трудовые

функции, выполняемые пчеловодом

Шифр трудовой функции	Наименование трудовой функции (единицы профессионального стандарта)
1	Выполнение работ по уходу за пчелами на товарных и опылительных пасеках. Приучение пчел к опыляемым культурам. Проверка качества сот, количества пчел в гнезде и меда, наличия в гнезде матки и ее качества, расплода всех возрастов
2	Поддерживает санитарно-гигиенические условия на пасеке и в помещениях. Осуществляет текущий ремонт помещения, ограждения, оборудования и инвентаря. Соблюдает правила и нормы охраны труда, производственной санитарии и противопожарной защиты. Дезинфицирует ульи и инвентарь, принимает профилактические меры по борьбе с болезнями и вредителями пчел
3	Откачка меда и сбор воскового сырья. Сбор урожая и сортировка. Упаковка продуктов пчеловодства и в тару и поставка ее на заготовительные пункты для продажи потребителям
4	Контроль за соблюдением техники безопасности труда на пасеке и специально отведенных помещениях. Обеспечение предметами и средствами труда. Осмотр пчелиных семей. Подготовка ульев. Покупка пчел
5	Транспортировка ульев для опыления. Транспортировка ульев для медосбора. Лечебно-профилактические мероприятия на пасеке. Сбор меда. Производство и переработка продуктов пчеловодства
6	Подготовка пчелиных семей к зимовке. Реализация продуктов пчеловодства. Хранение продуктов пчеловодства

Таблица 4. Описание единиц ПС, выполняемых пчеловодом

Шифр трудовой функции	Предметы труда	Средства труда	Задачи (трудовые действия)
1	Пчелы, матки, отводок, нуклеус	Дымарь, защитная маска	1-1) Осмотр пчелиных семей
	Улья, борть, пчелы	Краска, инструменты, веревка	1-2) Подготовка ульев
	Улья, борть	Ульевой скреп, транспортное средство, павильон для пчел	1-3) Транспортировка ульев для медосбора
2	Улья, борть, пасека	Противогаз, лечебные препараты, дезинфицирующие средств и химикаты	2-1) Лечебно-профилактические мероприятия на пасеке
	Уимовник, улья	Мед, сироп	2-2) Заготовка кормов для пчел на зимнее и весеннее время
	Улья, борть, пасека	Противогаз, лечебные препараты, дезинфицирующие средства и химикаты	2-3) Лечебно-профилактические мероприятия на пасеке
3	Улья, борть, ульевая рамка	Медогонка, воскотопка, воскопресс, медоотстойник, дымарь, пчеловодный вибронож, рамкоочиститель	3-1) Откачка, очистка меда и переработка воскосырья
	Мед	Липовые бочки, стеклянные банки	3-2) Хранение продуктов пчеловодства
	Мед	Ветеринарные сопроводительные документы, павильоны, магазины	3-3) Реализация продуктов пчеловодства
4	Пчелы, матки, отводок, нуклеус	Дымарь, защитная маска	4-1) Осмотр пчелиных семей
	Улья, борть.	Краска, инструменты, веревка.	4-2) Подготовка ульев
	Улья, борть, пчелы	Ульевой скреп, транспортное средство, павильон для пчел	4-3) Транспортировка ульев для медосбора
5	Улья, борть, пасека	Противогаз, лечебные препараты, дезинфицирующие средств и химикаты	5-1) Лечебно-профилактические мероприятия на пасеке
	Зимовник, улья	Мед, сироп	5-2) Заготовка кормов для пчел на зимнее и весеннее время
6	Улья, борть, ульевая рамка	Медогонка, воскотопка, воскопресс, медоотстойник, дымарь, пчеловодный вибронож, рамкоочиститель	6-1) Откачка, очистка меда и переработка воскосырья
	Мед	Липовые бочки, стеклянные банки	6-2) Хранение продуктов пчеловодства
	Мед	Ветеринарные сопроводительные документы, павильоны, магазины	6-3) Реализация продуктов пчеловодства

Таблица 5. Требования к компетенциям пчеловода

3-го квалификационного уровня ОРК

Шифр задачи	Личностные и профессиональные компетенции	Умения и навыки	Знания
1-1)	Создает собственные критерии качества для измерения результатов и сравнения их с собственными, а не заданными другими лицами стандартами в пчеловодческой деятельности	Умения определить хозяйственную пригодность пчелиных семей	Знание техники безопасности и охраны труда. Знания видов пчел и состояния пчел
1-2)	Дает указания или показывает, как что-либо сделать, с целью развития сотрудников пчеловодческого хозяйства	Умения проводить ремонт ульев	Знание видов и структуры ульев
1-3)	Легко приспосабливается к изменениям на работе в пчеловодческом хозяйстве	Умения организовать своевременный вывоз пчелиных семей к массивам цветущих медоносов	Знание жизнедеятельности пчелиной семьи в течение года
2-1)	Видит новые возможности и использует их в пчеловодческой деятельности	Навыки проведения лечебно-профилактических мероприятий на пасеке	Знание болезней пчел и методов проведения лечебно-профилактических мероприятий на пасеке
2-2)	Ждет положительных результатов от команды, дает положительную обратную связь членам команды, проявляющим принятое в команде поведение	Навыки проведения мероприятий по перевозке ульев на хранение в зимовник	Техника выставления пчел из зимовника и постановку их в зимовник
3-1)	Реагирует на изменения времени года для проведения сезонных работ на пасеке	Умения обеспечить процесс сбора откачки меда, а также других продуктов пчеловодства	Знание видов продуктов пчеловодства. Знания технологии переработки продуктов пчеловодства
3-2)	Изучает ситуацию путем личного участия	Навыки проведения мероприятий по переработке продуктов пчеловодства	Знание технологии хранения продуктов пчеловодства
3-3)	Изучает ситуацию путем личного участия	Навыки организации процесс поставки продуктов пчеловодства до потребителя	Знание требований к продуктам пчеловодства

Приложение 3 к профессиональному стандарту в пчеловодческой деятельности

Таблица 1. Связь с действующими нормативными документами

Государственный классификатор занятий Республики Казахстан (ГКЗ)
Базовая группа	3119 Техник
Типовые квалификационные характеристики должностей руководителей, специалистов и других служащих организаций (утверждены приказом Министра труда и социальной защиты населения от 21 мая 2012 года № 201-ө-м, зарегистрированы в Министерстве юстиции Республики Казахстан 25 июня 2012 года № 7755)
Квалификационный уровень ОРК	Категории
4	Без категории, ІІ, І
5	Без категории, ІІ, І

Таблица 2. Требования к условиям труда, образованию и

опыту работы техника

Возможные места работы по профессии (предприятия, организации)		Пчеловодческие хозяйства, пасека, поля, специальные помещения
Вредные и опасные условия труда		Отсутствуют
Особые условия допуска к работе		В соответствии с законодательством Республики Казахстан
Квалификационный уровень ОРК	Уровень профессионального образования и обучения		Требуемый опыт работы
4	Техническое и профессиональное образование повышенного уровня (дополнительная профессиональная подготовка), практический опыт		Без категории - без требований к стажу работы; ІІ категории - не менее 1 года в должности без категории; І категории – не менее 1 года в должности ІІ категории
5	Техническое и профессиональное (специалист среднего звена), послесреднее образование, практический опыт, или высшее образование		Без категории - без требований к стажу работы; ІІ категории - не менее 1 года в должности без категории; І категории – не менее 1 года в должности ІІ категории

Таблица 3. Перечень единиц ПС, определяющий трудовые

функции, выполняемые техником

Шифр трудовой функции	Наименование трудовой функции (единицы профессионального стандарта)
1	Определяет основные породы пчел, особей пчелиной семьи, силу семьи и качество матки в различное время пчеловодного сезона
2	Ухаживать за пчелиными семьями в соответствии со временем года
3	Вести племенной учет, определять характеристик пчелиных семей: продуктивность, зимостойкость, устойчивость к болезням и т.д.
4	Организовать работу по получению новых пчелиных семей, выведению пчелиных маток и трутней, обеспечивать их сохранность
5	Производить основные (мед и воск) и дополнительные (маточное молоко, прополис, перга) продукты пчеловодства, оценивать их натуральность и качество
6	Составлять бизнес-план организации малого бизнеса
7	Осуществлять сертификацию продуктов пчеловодства

Таблица 4. Описание единиц ПС, выполняемых техником

Шифр трудовой функции	Предметы труда	Средства труда	Задачи (трудовые действия)
1	Пчелы, матки	Ульи, оборудование для откачивания и обработки меда, переработки воскосырья и другой продукции пчеловодства	1-1) Определение качества матки в различное время пчеловодного сезона
2	Пчелы, матки	Ульи, оборудование для откачивания и обработки меда, переработки воскосырья и другой продукции пчеловодства	2-1) Уход за пчелиными семьями
3	Пчелы, матки	Ульи, журналы учета	3-1) Вести племенной учет, определять характеристик пчелиных семей
4	Пчелы, матки	Ульи, оборудование для откачивания и обработки меда, переработки воскосырья и другой продукции пчеловодства	4-1) Получению новых пчелиных семей
5	Мед, соты	Оборудование для откачивания и обработки меда, переработки воскосырья и другой продукции пчеловодства	5-1) Производство продуктов пчеловодства
6	Пчеловодческая пасека	Журналы учета производительности пасеки, бухгалтерский учет	6-1) Составление бизнес-плана
7	Продукты пчеловодства	Оборудование для откачивания и обработки меда, переработки воскосырья и другой продукции пчеловодства	7-1) Сертификация продуктов пчеловодства

Таблица 5. Требования к компетенциям техника 4-го

квалификационного уровня ОРК

Шифр задачи	Личностные и профессиональные компетенции	Умения и навыки	Знания
1-1)	Понимание и ответственность для достижения результатов, установленного заданием	Умения самостоятельно разрабатывать и выдвигать различные, в том числе альтернативные варианты решения профессиональных проблем с применением теоретических и практических знаний	Знание единой системы технологической подготовки производства, стандартов, технических условий и других нормативных и руководящих материалов по проектированию, разработке и оформлению технологической документации
2-1)	Способность контролировать процесс деятельности в рамках стратегии, политики и целей организации	Навыки решения практических задач, предполагающих многообразие способов решения и их выбор	Знание технологии производства выпускаемой предприятием продукции пчеловодческого производства
3-1)	Положительные склонности работы в команде	Умения решения проблем технологического или методического характера, предполагающих выбор и многообразие способов решения	Знание состава продукта, на которые разрабатывается технологический процесс или режим производства, методов проведения патентных исследований
4-1)	Согласование работ на порученном участке с деятельностью других участков	Умения разрабатывать, внедрять, контролировать, оценивать и корректировать компоненты технологического процесса	Знание типовых технологических процессов и режимов пчеловодческого производства
5-1)	Способность к творчеству в профессиональной деятельности, инициативе в управлении, принимать ответственность за развитие профессионального знания и за результаты профессиональной деятельности	Навыки осуществления научно-исследовательской и инновационной деятельности по развитию нового знания и процедур интеграции знаний различных областей, правильно и логично оформлять свои мысли в письменной и устной форме, применять на практике теоретические знания в конкретной области	Знание стандартов, технических условий и других нормативных и руководящих материалов по проектированию, разработке и оформлению технологической документации

Таблица 6. Требования к компетенциям техника 5-го

квалификационного уровня ОРК

Шифр задачи	Личностные и профессиональные компетенции	Умения и навыки	Знания
1-1)	Понимание и ответственность для достижения результатов, установленного заданием	Умения самостоятельно разрабатывать и выдвигать различные, в том числе альтернативные варианты решения профессиональных проблем с применением теоретических и практических знаний	Знание единой системы технологической подготовки производства, стандартов, технических условий и других нормативных и руководящих материалов по проектированию, разработке и оформлению технологической документации
2-1)	Способность контролировать процесс деятельности в рамках стратегии, политики и целей организации	Навыки решения практических задач, предполагающих многообразие способов решения и их выбор	Знание технологии производства выпускаемой предприятием продукции пчеловодческого производства
3-1)	Положительные склонности работы в команде	Умения решения проблем технологического или методического характера, предполагающих выбор и многообразие способов решения	Знание состава продукта, на которые разрабатывается технологический процесс или режим производства, методов проведения патентных исследований
4-1)	Согласование работ на порученном участке с деятельностью других участков	Умения разрабатывать, внедрять, контролировать, оценивать и корректировать компоненты технологического процесса	Знание типовых технологических процессов и режимов пчеловодческого производства
5-1)	Способность к творчеству в профессиональной деятельности, инициативе в управлении, принимать ответственность за развитие профессионального знания и за результаты профессиональной деятельности	Навыки осуществления научно-исследовательской и инновационной деятельности по развитию нового знания и процедур интеграции знаний различных областей, правильно и логично оформлять свои мысли в письменной и устной форме, применять на практике теоретические знания в конкретной области	Знание стандартов, технических условий и других нормативных и руководящих материалов по проектированию, разработке и оформлению технологической документации
6-1)	Способность самостоятельно управлять и контролировать процесс трудовой и учебной деятельности в рамках стратегии, политики и целей организации, обсуждать проблемы, аргументировать выводы и грамотно оперировать информацией	Умения корректировать свои действия в соответствии условиями рабочей ситуации	Знание основных требований организации труда при проектировании технологических процессов и оборудования пчеловодческого производства
7-1)	Несет ответственность за собственное здоровье и безопасность, здоровье и безопасность других	Навыки решения стандартных задач	Знание техники безопасности и охраны труда

Приложение 4 к профессиональному стандарту в пчеловодческой деятельности

Лист согласования

Название организации

Министерство труда и социальной защиты населения Республики Казахстан

Настоящий ПС зарегистрирован ________________________________________

Внесен в Реестр профессиональных стандартов рег. № __________________

Письмо (протокол) № ___________ Дата ________________________________

Бал ара өсіру қызметіндегі кәсіби стандартты бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2014 жылғы 21 қаңтардағы № 20/54 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2014 жылы 21 мамырда № 9436 тіркелді. Күші жойылды - Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2020 жылғы 20 желтоқсандағы № 393 бұйрығымен

Ескерту. Күші жойылды – ҚР Ауыл шаруашылығы министрінің 20.12.2020 № 393 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

2007 жылғы 15 мамырдағы Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің 138-5 бабының 3 тармағына және Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2013 жылғы 29 сәуірдегі "Кәсіптік стандарттарды әзірлеуге 2013 жылға қаражат бөлу және оны пайдалану қағидаларын бекіту туралы" № 406 қаулысына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

1. Бал ара өсіру қызметіндегі кәсіби стандарт бекітілсін.

2. Мал шаруашылығы департаменті (Е.Қ. Ахметов) Қазақстан Республикасының заңнамасында бекітілген тәртіппен кәсіби стандартты енгізуге шаралар қабылдасын.

3. Әлеуметтік саясат басқармасы (С.С. Лепешко) осы бұйрықты заңнамада белгіленген тәртіппен Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін және ресми жариялануын қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Әлеуметтік саясат басқармасына (С.С. Лепешко) жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Министр

А.Мамытбеков

Келісілген

Қазақстан Республикасы

Еңбек және халықты

әлеуметтік қорғау министрі

Т. Дүйсенова ___________

2014 жылғы 7 сәуір

Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрінің 2014 жылғы 21 қаңтардағы № 20/54 бұйрығымен бекітілген

Бал ара өсіру қызметіндегі кәсіби стандарты
1. Жалпы ережелер

1. Бал ара өсіру қызметіндегі кәсіби стандарт (бұдан әрі - КС):

1) кәсіби білім беру мен еңбек салалары арасындағы қарым-қатынасты реттеуге;

2) кәсіби қайта даярлау мен біліктілігін көтеруді дайындау бағдарламаларын әзірлеу талаптарының мерзімін белгілеуге;

3) аттестациялау мен сертификаттауда қызметкерлердің құзыреттілігін бағалау талаптарының мерзімін белгілеуге;

4) кәсіби қызметтің мәніне бірыңғай талаптар әзірлеуге, еңбек нарығының заманауи талаптарына жауап беретін біліктілік талаптарын жаңартуға;

5) персоналды басқару саласындағы кең ауқымды міндеттерді шешуге;

6) білім беру стандарттарын, оқу жоспарларын, модульдік оқу бағдарламаларын әзірлеу, сондай-ақ тиісті оқу-әдістемелік материалдарды әзірлеуге;

7) кәсіби даярлығын бағалаудан өткізу және мамандар біліктіліктерінің сәйкестіктерін растауға арналған.

2. КС негізгі пайдаланушылары:

1) білім беру мекемелері түлектері, жұмысшылар;

2) ұйымдардың басшылары мен жұмысшылары, ұйымдардың персоналды басқару бөлімшелерінің басшылары мен мамандары;

3) білім беру бағдарламаларын әзірлейтін мамандар;

4) мамандардың кәсіби даярлығын бағалау және біліктігіне сәйкестігін растау саласындағы мамандар.

3. КС негізінде кәсіпорындар қызметінің функционалдық үлгілеріне, лауазымына, қызметкерлердің біліктілігін арттыру, аттестациядан өткізу, еңбекке ынталандыру жүйесіне ішкі, корпоративті стандарттар және басқалар әзірленуі мүмкін.

4. Осы КС-да төмендегі терминдер мен аңықтамалар қолданылады:

1) біліктілік – жұмысшының еңбек қызметінің нақты түрін орындауға кәсіби дайындық дәрежесі;

2) біліктілік деңгейі\білікті деңгейі – атқарылатын жұмыстардың күрделілігі, дербестігі мен жауаптылығы көрінетін қызметкердің біліктілігіне (құзыреттілігіне) қойылатын талаптар деңгейі;

3) еңбек мәні - белгілі бір еңбек құралдарының көмегімен өнім жасау мақсатында қызметкердің іс-қимылы бағытталатын зат;

4) еңбек құралы – қызметкердің еңбек мәнін бастапқы күйден өнімге айналдыру үшін пайдаланатын құралдары;

5) еңбек қызметінің түрі – еңбек функцияларының тұтас жиынтығымен және оларды орындау үшін қажетті құзыреттілікпен құрылған кәсіби қызмет саласындағы құрамдас бөлік;

6) еңбек функциясы – бизнес-процеспен анықталатын және олардың еңбек қызметінің нақты түрінің шеңберінде орындалуы үшін тиісті құзыреттіліктің болуын көздейтін еңбек әрекеттерінің интеграцияланған және тиісінше автономды жиынтығы;

7) кәсіби қызмет саласы – ортақ интеграцияланған негізі (ұқсас және жуық мәндер, объектілер, технологиялар, соның ішінде еңбек құралдары) және еңбек функцияларының ұқсас жиынтығын және оларды орындау үшін құзыреттілікті көздейтін саланың еңбек қызметі түрлерінің жиынтығы;

8) КС – нақты кәсіби қызмет саласындағы еңбек сапасы мен жағдайы, біліктілігі, құзыреттілігі, мазмұны деңгейіне қойылатын талаптарды айқындайтын стандарт;

9) КС бірлігі – осы қызмет түрі үшін тұтас, аяқталған, тиісінше автономды және маңызды болып табылатын нақты еңбек функциясының ашық сипаттамасынан тұратын КС құрылымдық элементі;

10) кәсіп – арнайы дайындықтың, жұмыс тәжірибесінің нәтижесінде пайда болған арнайы білімді, ептілікті және практикалық дағдыларды талап ететін және білімі туралы тиісті құжаттармен нақтыланатын адамның еңбек қызметінің негізгі түрі;

11) құзыреттілік – қызметкердің кәсіби қызметте білімін және іскерлігін қолдану қабілеті;

12) лауазым – лауазымдық өкілеттіктер мен лауазымдық міндеттер шеңбері жүктелген жұмыс берушінің құрылымдық бірлігі;

13) міндет – нақты бір еңбек мәндері мен құралдарын пайдалана отырып еңбек функциясын іске асырумен және нәтижеге қол жеткізумен байланысты іс-қимыл жиынтығы;

14) сала – шығарылатын өнімнің, өндіріс технологиясының, негізгі қорлар мен жұмыс істейтіндердің кәсіби дағдыларының жалпылығы тән кәсіпорындар мен ұйымдардың жиынтығы;

15) салалық біліктілік шеңбері (бұдан әрі - СБШ) – салада құпталатын біліктілік деңгейлерінің құрылымдалған сипаттамасы;

16) ұлттық біліктілік шеңбері (бұдан әрі - ҰБШ) – еңбек нарығында құпталатын біліктілік деңгейлерінің құрылымдалған сипаттамасы;

17) функционалдық карта – әр түрлі кәсіби қызметтер саласының шеңберінде белгіленген, қызметкер орындайтын еңбек қызметінің түрінің еңбек функциялары мен кәсіби міндеттерінің құрылымданған сипаттамасы.

2. КС паспорты

5. Экономикалық қызмет түрі Қазақстан Республикасының Мемлекеттік жіктеушісі 03-2007: 01.49 Өзге жануарлар түрлерін өсіру.

6. Экономикалық қызмет түрінің негізгі мақсаты: бал, ара балауызын және басқа өнімдерді алу үшін, сондай-ақ ауыл шаруашылығы дақылдарының өнімділігін арттыру мақсатында оларды тозаңдату үшін бал араларын өсіру.

КС мал шаруашылығы, аң аулау және осы саладағы қызметтерді ұсыну кәсіби қызмет саласында еңбек мәніне, сапасына, жағдайына және қызметкерлердің біліктілігі мен құзыреттілігіне қойылатын талаптарды белгілейді.

7. Қызмет түрлері, кәсіптер, біліктілік деңгейлері осы КС 1-қосымшасында берілген.

Стандарт талаптары қызмет түрлеріне және осы саланың төмендегі кәсіптеріне жатады:

омарташы;

техник.

3. Еңбек қызмет (кәсіп) түрлерінің карточкасы
1-параграф. Омарташы

8. СБШ бойынша біліктілік деңгейі – 3.

9. Лауазымның мүмкін атаулары: омарташы.

10. "Омарташы" кәсібі субъектінің негізгі қызметін жүзеге асыруға байланысты міндеттерді білуге және атқара білуге міндеттейді: аналық шығару, тайпалық, тозаңдандырғыш-бал фермаларда, кеспеағаштарда араларды күту бойынша жұмыстар жүргізу.

11. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы осы КС 2-қосымшасының 1-кестесінде көрсетілген.

12. Омарташының еңбек шарттарына, біліміне және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар осы КС 2-қосымшасының 2-кестесінде көрсетілген.

13. Еңбек функцияларын айқындайтын, омарташы орындайтын, КС бірліктерінің тізбесі осы КС 2-қосымшаның 3-кестесінде көрсетілген.

14. Омарташының орындайтын КС бірліктерінің сипаттамасы және еңбек әрекеттері осы КС 2-қосымшасының 4-кестесінде көрсетілген.

15. Омарташының құзыреттіліктеріне қойылатын талаптар осы КС 2-қосымшасының 5-кестесінде көрсетілген.

2-параграф. Техник

16. СБШ бойынша біліктілік деңгейі – 4-5.

17. Лауазымның мүмкін атаулары: техник.

18. "Техник" кәсібі субъектінің негізгі қызметін жүзеге асыруға байланысты міндеттерді білуге және атқара білуге міндеттейді: ара шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу.

19. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы осы КС 3-қосымшасының 1-кестесінде көрсетілген.

20. Техниктің еңбек шарттарына, біліміне және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар осы КС 3-қосымшасының 2-кестесінде көрсетілген.

21. Еңбек функцияларын айқындайтын, омарташы орындайтын, КС бірліктерінің тізбесі осы КС 3-қосымшаның 3-кестесінде көрсетілген.

22. Техниктің орындайтын КС бірліктерінің сипаттамасы және еңбек әрекеттері осы КС 3-қосымшасының 4-кестесінде көрсетілген.

23. Техниктің құзыреттіліктеріне қойылатын талаптар осы КС 3-қосымшасының 5, 6-кестесінде көрсетілген.

4. КС әзірлеушілері

24. КС әзірлеушісі Қазақстан Республикасының Ауыл шаруашылығы министрлігі болып табылады.

25. Келісу парағы, КС сараптамасы мен тіркелуі осы КС 4-қосымшасында көрсетілген.

Бал ара өсіру қызметіндегі кәсіби стандартының 1-қосымшасы

Қызмет түрлері, кәсіптер, біліктілік деңгейлері

№ р/с	Қызмет түрі атауы	Еңбек нарығы тенденцияларын есепке алғандағы кәсіп атауы	01-2005 Қазақстан Республикасы мемлекеттік кәсіптер жіктеуішісіне сәйкес кәсіптер атауы	СБШ біліктілік деңгейлері
1.	Ара шаруашылығы	Омарташы	Омарташы	3-4
2.	Ара шаруашылығы	Техник	Техник	4-5

Бал ара өсіру қызметіндегі кәсіби стандартының 2-қосымшасы

1-кесте. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы

Қазақстан Республикасы мемлекеттік кәсіптер жіктеуіші (МКЖ)
Базалық топ	6123 Омарташы
Қазақстан Республикасы жұмысшылар кәсіптері мен жұмыстарының бірыңғай тарифтік-біліктілік анықтағышы (БТБА)
Шығарылым, БТБА тарауы	64-шығарылым, тарау: Мал шаруашылығындағы жұмысшылардың жұмыстары мен кәсіптері
БТБА бойынша кәсібі	Омарташы
СБШ біліктілік деңгейі	БТБА бойынша разрядтар
3	3-5

2-кесте. Омарташының еңбек шарттарына, біліміне және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар

Кәсібі бойынша мүмкін жұмыс орындары (кәсіпорын, ұйым)		Ара өсіру шаруашылықтары, омарта, егіндер, арнайы үй-жайлар
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайлары		Жоқ
Жұмысқа жіберудің ерекше шарттары		Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес
СБШ біліктілік деңгейі	Кәсіптік білім беру және оқыту деңгейі		Қажетті еңбек тәжірибесі
3	Практикалық тәжірибесіз негізгі орта білім базасында жалпы орта білімі немесе техникалық және кәсіби білімі болған жағдайда практикалық тәжірибе және/немесе кәсіби дайындық (бір жылға дейін кәсіби дайындықты ұйымдастыру базасындағы курстар немесе кәсіпорында оқыту).		Кәсіби дайындығы немесе оған дейінгі позицияларда 1 жылдан кем емес тәжірибесі болған жағдайда талап етілмейді

3-кесте. Омарташы орындайтын, еңбек функцияларын анықтайтын, КС бірліктерінің тізбесі

Еңбек функцияларының шифры	Еңбек функциясының атауы (кәсіби стандарттың бірлігі)
1	Тауарлы және тозаңдатушы омарталардағы араларды күтіп-қарау жөніндегі жұмыстарды атқару. Араларды тозаңдатылатын дақылдарға үйрету. Ара ұяларының сапасын, ұядағы аралар саны мен бал көлемін, ұяда аналық араның бар болуын және оның сапасын, барлық жастағы ұрпақтарын тексеру
2	Омарта мен үй-жайлардағы санитарлық-гигиеналық шарттарды ұстайды. Орынжайларға, қоршауға, жабдықтар мен құралдарға ағымдық жөндеу жүргізуді жүзеге асырады. Еңбекті қорғау, өндірістік санитария және өртке қарсы қорғаныс қағидалары мен нормаларын сақтайды. Ара ұялары мен құрал-саймандарды залалсыздандырады, ара аурулары мен зиянкестерімен күрес жөніндегі профилактикалық шараларды қолданады
3	Балды алу және балауыз шикізатын жинақтау. Егінді жинау және сұрыптау. Ара өсіру өнімдерін ыдысқа қаптау және оны тұтынушыларға сату үшін дайындау бекетіне жеткізу
4	Омарта мен арнайы бөлінген орынжайларда еңбек қауіпсіздігі техникасының сақталуын бақылау. Еңбек құралдары және заттарымен қамтамасыз ету. Ара жанұяларын қарау. Ұяларды дайындау. Араларды сатып алу
5	Ұяларды тозаңдату үшін тасымалдау. Ұяларды бал жинақтау үшін тасымалдау. Омартадағы емдеу-профилактикалық шаралары. Балды жинақтау. Ара шаруашылығы өнімдерін өндіру және қайта өндеу
6	Ара жанұяларын қысқа дайындау. Ара шаруашылығы өнімдерін сату. Ара шаруашылығы өнімдерін сақтау

4-кесте. Омарташы орындайтын КС бірліктерінің сипаттамасы

Еңбек функцияларының шифры	Еңбек заттары	Еңбек құралдары	Міндеттер (еңбек іс-әрекеттері)
1	Аралар, аналықтар, сұлатпа, нуклеус	Түтіндеуіш, қорғаныс маскасы	1-1) Ара жанұяларын қарау
	Ұялар, ағаш қуысындағы ара ұялары, аралар	Бояу, құрал-саймандар, жіп	1-2) Ұяларды дайындау
	Ұялар, ағаш қуысындағы ара ұялары	Ұя бекіткіші, көлік құралы, араларға арналған павильон	1-3) Ұяларды медициналық жинақтау үшін тасымалдау
2	Ұялар, ағаш қуысындағы ара ұялары, омарта	Газтұтқыш, емдік препараттар, зарарсыздандыру құралдары мен химикаттар	2-1) Омартадағы емдеу-профилактикалық шаралары
	Қысқы ұя, ұялар	Бал, шарбат	2-2) Аралар үшін қысқы және көктемгі уақытқа жем дайындау
	Ұялар, ағаш қуысындағы ара ұялары, омарта	Газтұтқыш, емдік препараттар, зарарсыздандыру құралдары мен химикаттар	2-3) Ара ұясындағы емдеу-профилактикалық шаралары
3	Ұялар, ағаш қуысындағы ара ұялары, ара рамкасы	Балды алу, балауызды еріту, балауызпресс, бал тұратын жер, түтіндегіш, омарташы вибропышақ, рамка тазалауышы	3-1) Балды алу, тазарту және балауыз өнімін қайта өндеу
	Бал	Жөке бөшкелері, әйнек құтылар	3-2) Ара шаруашылығы өнімдерін сақтау
	Бал	Мал дәрігерлік ілеспе құжаттар, павильондар, дүкендер	3-3) Ара шаруашылығы өнімдерін сату
4	Аралар, аналықтар, сұлатпа, нуклеус	Түтіндеуіш, қорғаныс маскасы	4-1) Ара жанұяларын қарау
	Ұялар, ағаш қуысындағы ара ұялары, аралар	Бояу, құрал-саймандар, жіп	4-2) Ұяларды дайындау
	Ұялар, ағаш қуысындағы ара ұялары	Ұя бекіткіші, көлік құралы, араларға арналған павильон	4-3) Ұяларды медициналық жинақтау үшін тасымалдау
5	Ұялар, ағаш қуысындағы ара ұялары, омарта	Газтұтқыш, емдік препараттар, зарарсыздандыру құралдары мен химикаттар	5-1) Омартадағы емдеу-профилактикалық шаралары
	Қысқы ұя, ұялар	Бал, шарбат	5-2) Аралар үшін қысқы және көктемгі уақытқа жем дайындау
6	Ұялар, ағаш қуысындағы ара ұялары, ара рамкасы	Балды алу, балауызды еріту, балауызпресс, бал тұратын жер, түтіндегіш, омарташы вибропышақ, рамка тазалауышы	6-1) Балды алу, тазарту және балауыз өнімін қайта өндеу
	Бал	Жөке бөшкелері, әйнек құтылар	6-2) Ара шаруашылығы өнімдерін сақтау
	Бал	Мал дәрігерлік ілеспе құжаттар, павильондар, дүкендер	6-3) Ара шаруашылығы өнімдерін сату

5-кесте. СБШ біліктіліктің 3-деңгейлі омарташының құзыретіне қойылатын талаптар

Міндеттер шифры	Тұлғалық және кәсіптік құзыреттіліктер	Біліктер мен дағдылар	Білімдер
1-1)	Нәтижелерді өлшеу және оларды өз нәтижелерімен салыстыру үшін сапаның өзге тұлғалар мен стандарттар белгілеген емес өз өлшемдерін жасайды	Ара жанұяларының шаруашылық жарамдығын анықтау білігі	Қауіпсіздік техникасы мен еңбек қорғау қағидаларын білу. Араның түрлері мен аралардың жай-күйін білу
1-2)	Нұсқаулар береді немесе қызметкерлерді дамыту мақсатында қандай да бір жұмыстарды қалай жасау керектігін көрсетеді	Ұяларға жөндеу жүргізу білігі	Ұяның түрлері мен құрылымы
1-3)	Ара өсіру шаруашылығы жұмысындағы өзгерістерге тез бейімделеді	Ара ұяларын гүлдеп тұрған балды өсімдіктер алабына уақытылы апаруды ұйымдастыру білігі	Ара жанұясының жыл ішіндегі өмірі
2-1)	Жаңа мүмкіндіктерді көреді және оларды омарта қызметінде пайдаланады	Омартадағы емдеу-профилактикалық шараларды ұйымдастыру дағдылары	Аралар аурулары және омартадағы емдеу-профилактикалық шаралардың әдістері
2-2)	Командадан оң нәтижені күтеді және командада қабылданған мінез-құлықты білдіретін команда мүшелеріне кері байланыс береді	Ұяларды сақтау үшін қысқы орынжайға тасымалдау жөніндегі іс-шараларын жүргізу дағдысы	Араларды қысқы орынжайдан шығару және қысқы орынжайға орналастыру техникасы
3-1)	Кеспеағаштарда маусымдық жұмыс жүргізу үшін жыл мезгілінің өзгеруіне әсер етеді	Бал алуды, сондай-ақ ара шаруашылығының өзге өнімдерін жинақтауды қамтамасыз ету білігі	Ара шаруашылығы өнімдерінің түрлері. Ара шаруашылығы өнімдерін өндеу технологиясы
3-2)	Жағдайды жеке қатысу жолымен зерттейді	Ара шаруашылығы өнімдерін өндеу жөніндегі шараларды ұйымдастыру дағдысы	Ара шаруашылығы өнімдерін сақтау технологиясы
3-3)	Жағдайды жеке қатысу жолымен зерттейді	Ара шаруашылығы өнімдерін тұтынушыға дейін жеткізу үдерісін ұйымдастыру дағдысы	Ара шаруашылығы өнімдеріне қойылатын талаптар

Бал ара өсіру қызметіндегі кәсіби стандартының 3-қосымшасы

1-кесте. Қолданыстағы нормативтік құжаттармен байланысы

Қазақстан Республикасы мемлекеттік кәсіптер жіктеуіші (МКЖ)
Базалық топ	3119 Техник
Басшылардың, мамандардың және басқа да қызметшілері лауазымдарының біліктілік анықтамалығын бекіту туралы (Қазақстан Республикасы Еңбек және әлеуметтік қорғау министрінің 2012 жылғы 21 мамырдағы № 201-ө-м бұйрығы, Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде 2012 жылы 25 маусымда № 7755 тіркелді)
СБШ біліктілік деңгейі	Санаттар
4	Санаты жоқ, ІІ, І
5	Санаты жоқ, ІІ, І

2-кесте. Техниктің еңбек шарттарына, біліміне және жұмыс тәжірибесіне қойылатын талаптар

Кәсібі бойынша мүмкін жұмыс орындары (кәсіпорын, ұйым)		Ара өсіру шаруашылықтары, омарта, егіндер, арнайы үй-жайлар
Зиянды және қауіпті еңбек жағдайлары		Жоқ
Жұмысқа жіберудің ерекше шарттары		Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес
СБШ біліктілік деңгейі	Кәсіптік білім беру және оқыту деңгейі		Қажетті еңбек тәжірибесі
4	Жоғары деңгейлі техникалық және кәсіби білім (қосымша кәсіби дайындық), практикалық тәжірибе		Санаты жоқ – жұмыс стажына талап қойылмайды; ІІ санат – кем дегенде 1 жыл санаты жоқ лауазымында қызмет ету; І санат – кем дегенде 1 жыл ІІ санат лауазымында қызмет ету
5	Техникалық және кәсіби (орта буын маманы), орта білімнен кейінгі білім, практикалық тәжірибе, не болмаса жоғары білім		Санаты жоқ – жұмыс стажына талап қойылмайды; ІІ санат – кем дегенде 1 жыл санаты жоқ лауазымында қызмет ету; І санат – кем дегенде 1 жыл ІІ санат лауазымында қызмет ету

3-кесте. Техник орындайтын, еңбек функцияларын анықтайтын, КС бірліктерінің тізбесі

Еңбек функцияларының шифры	Еңбек функциясының атауы (кәсіби стандарттың бірлігі)
1	Аралардың негізгі тұқымдарын, негізгі араның тұқымдастығын, тұқымдастық күшін және аналық сапасын ара шаруашылығы мезгілінің кез келген уақытында анықтау
2	Жыл мезгіліне сәйкес ара тұқымдастығын күту
3	Тайпалық есеп жүргізу, ара тұқымдастарының мінез-құлықтарын: өнімділігін, қысқа төзімділігін, ауруларға төзімділігін және т.б анықтау
4	Жаңа ара тұқымдастығын алу үшін жұмыс ұйымдастыру, аналық аталық араларды өсіру, олардың сақталуын қамтамасыз ету
5	Негізгі (бал және балауыз) және қосымша (ара аналығының сүті, прополис, перга) ара өнімдерін шығару, олардың табиғилығы мен сапасын бағалау
6	Шағын бизнес ұйымдастыру бизнес-жоспарын жасау
7	Ара шаруашылығы өнімдерін сертификациялау орындау

4-кесте. Техник орындайтын КС бірліктерінің сипаттамасы

Еңбек функцияларының шифры	Еңбек заттары	Еңбек құралдары	Міндеттер (еңбек іс-әрекеттері)
1	Аралар, аналықтар,	Балды алу және қайта өңдеу үшін ара ұясы, жабдықтар, балауыз өнімдерін және басқа ара шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу	1-1) Ара шаруашылық мезгілінің кез келген уақытында аналық сапасын анықтау
2	Аралар, аналықтар,	Балды алу және қайта өңдеу үшін ара ұясы, жабдықтар, балауыз өнімдерін және басқа ара шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу	2-1) Ара тұқымдастығының күтімі
3	Аралар, аналықтар,	Ара ұясы, есеп журналы	3-1) Тайпалық есеп жүргізу, Ара тұқымдастығының мінез құлықтарын анықтау
4	Аралар, аналықтар,	Балды алу және қайта өңдеу үшін ара ұясы, жабдықтар, балауыз өнімдерін және басқа ара шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу	4-1) Жаңа ара тұқымдастығын алу
5	Бал, ара ұялары	Балды алу және қайта өңдеу үшін жабдықтар, балауыз өнімдерін және басқа ара шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу	5-1) Ара шаруашылығының өнімдерін шығару
6	Ара ұялары	Ара ұяларының өндірімділік есеп журналы, бухгалтерлік есеп	6-1) Бизнес-жоспар құру
7	Ара шаруашылығының өнімдері	Балды алу және қайта өңдеу үшін жабдықтар, балауыз өнімдерін және басқа ара шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу	7-1) Ара шаруашылығының өнімдерін сертификациялау

5-кесте. СБШ біліктіліктің 4-деңгейлі техниктің құзыретіне қойылатын талаптар

Міндеттер шифры	Тұлғалық және кәсіптік құзыреттіліктер	Біліктер мен дағдылар	Білімдер
1-1)	Тапсырмада белгіленген нәтижелерге қол жеткізу үшін жауапкершілік пен түсінушілік	Кәсіби проблемаларды теориялық және практикалық білімдерді пайдалана отырып, әр түрлі, оның ішінде шешудің балама нұсқаларын өздігінен әзірлеу және ұсыну білігі	Өндірісті технологиялық дайындаудың бірыңғай жүйесін, стандарттарды, техникалық шарттарды және технологиялық құжаттаманы жобалау, әзірлеу және ресімдеу жөніндегі өзге нормативтік және басқарушы материалдарды білу
2-1)	Қызмет үдерісін ұйым стратегиясының, саясаты мен мақсатының шеңберінде бақылау қабілеттілігі	Шешудің алуан түрін және оларды таңдауды болжамдайтын практикалық міндеттерді шешу дағдылары	Ара өсіру өндірісіндегі кәсіпорындар шығаратын өнімнің өндіріс технологиясын білу
3-1)	Командадағы жұмыстың оң ерекшеліктері	Шешудің алуан түрін және оларды таңдауды болжамдайтын технологиялық немесе әдістемелік проблемаларды шешу білігі	Технологиялық үдеріс немесе өндіріс режимі әзірленетін өнімнің құрамын, патенттік зерттеулер жүргізудің әдістері
4-1)	Алынған учаскедегі жұмыстарды өзге учаскелердің қызметімен келісу	Технологиялық үдеріс компоненттерін әзірлеу, енгізу, бақылау, бағалау және түзету білігі	Үлгілік технологиялық үдерістерді және ара өсіру өндірісінің режимдері
5-1)	Кәсіби қызметтегі шығармашылыққа, басқарудағы бастамаға, кәсіби білімді дамыту мен кәсіби қызметінің нәтижесі үшін жауапкершілік қабылдауға қабілеттігі	Ғылыми-зерттеу және жаңа білімді дамыту және түрлі салалардағы білімдерді біріктіру шаралары жөніндегі инновациялық қызметті, өз ойын ауызша және жазбаша түрде дұрыс және логикалық тұрғыдан жеткізуді, нақты саладағы теориялық білімді практикада пайдалануды жүзеге асырудың дағдылары	Стандарттарды, техникалық шарттарды және технологиялық құжаттаманы жобалау, әзірлеу және ресімдеу жөніндегі өзге нормативтік және басқарушы материалдар

6-кесте. СБШ біліктіліктің 5-деңгейлі техниктің құзыретіне қойылатын талаптар

Міндеттер шифры	Тұлғалық және кәсіптік құзыреттіліктер	Біліктер мен дағдылар	Білімдер
1-1)	Тапсырмада белгіленген нәтижелерге қол жеткізу үшін жауапкершілік пен түсінушілік	Кәсіби проблемаларды теориялық және практикалық білімдерді пайдалана отырып, әр түрлі, оның ішінде шешудің балама нұсқаларын өздігінен әзірлеу және ұсыну білігі	Өндірісті технологиялық дайындаудың бірыңғай жүйесін, стандарттарды, техникалық шарттарды және технологиялық құжаттаманы жобалау, әзірлеу және ресімдеу жөніндегі өзге нормативтік және басқарушы материалдарды білу
2-1)	Қызмет үдерісін ұйым стратегиясының, саясаты мен мақсатының шеңберінде бақылау қабілеттілігі	Шешудің алуан түрін және оларды таңдауды болжамдайтын практикалық міндеттерді шешу дағдылары	Ара өсіру өндірісіндегі кәсіпорындар шығаратын өнімнің өндіріс технологиясын білу
3-1)	Командадағы жұмыстың оң ерекшеліктері	Шешудің алуан түрін және оларды таңдауды болжамдайтын технологиялық немесе әдістемелік проблемаларды шешу білігі	Технологиялық үдеріс немесе өндіріс режимі әзірленетін өнімнің құрамын, патенттік зерттеулер жүргізудің әдістері
4-1)	Алынған учаскедегі жұмыстарды өзге учаскелердің қызметімен келісу	Технологиялық үдеріс компоненттерін әзірлеу, енгізу, бақылау, бағалау және түзету білігі	Үлгілік технологиялық үдерістерді және ара өсіру өндірісінің режимдері
5-1)	Кәсіби қызметтегі шығармашылыққа, басқарудағы бастамаға, кәсіби білімді дамыту мен кәсіби қызметінің нәтижесі үшін жауапкершілік қабылдауға қабілеттігі	Ғылыми-зерттеу және жаңа білімді дамыту және түрлі салалардағы білімдерді біріктіру шаралары жөніндегі инновациялық қызметті, өз ойын ауызша және жазбаша түрде дұрыс және логикалық тұрғыдан жеткізуді, нақты саладағы теориялық білімді практикада пайдалануды жүзеге асырудың дағдылары	Стандарттарды, техникалық шарттарды және технологиялық құжаттаманы жобалау, әзірлеу және ресімдеу жөніндегі өзге нормативтік және басқарушы материалдар
6-1)	Ұйымның стратегиясы, саясаты мен мақсатының шеңберінде еңбек және оқу үдерісін өздігінен басқару және бақылау, проблемаларды талқылау, қорытындыларға дәлел ұсыну және ақпаратты сауатты жасау қабілеттілігі	Өз әрекетін жұмыс жағдайының шарттарына сәйкес түзету білігі	Технологиялық үдерістерді және ара өсіру өндірісінің жабдықтарын жобалауда еңбекті ұйымдастырудың негізгі талаптары
7-1)	Өз денсаулығы мен қауіпсіздігі және өзгелердің денсаулығы мен қауіпсіздігі үшін жауапты болады	Стандартты міндеттерді шешудің дағдылары	Қауіпсіздік техникасы және еңбекті қорғау қағидалары

Бал ара өсіру қызметіндегі кәсіби стандартының 4-қосымшасы

Келісу парағы

Ұйымның атауы

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі

Осы КС тіркелді______________________________________________________

Кәсіби стандарттар Реестріне енгізілді, тіркеу №_____________________

Хат (хаттама) № ____________________ Күні____________________________