ИПС "Әділет"

Сноска. Утратил силу приказом и.о. Министра экологии и природных ресурсов РК от 27.04.2023 № 135.

ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Внести в приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 13 октября 2014 года № 57 "Об утверждении экологических нормативов и экологических требований по хозяйственной и иной деятельности" (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 9805, опубликованный 6 ноября 2014 года в информационно-правовой системе "Әділет") следующие изменения:

в наименование приказа внесено изменение на государственном языке, текст на русском языке не изменяется;

пункт 1 изложить в следующей редакции:

"1. Утвердить экологические нормативы и экологические требования по хозяйственной и иной деятельности:

1) связанной с культурно-бытовым водопользованием на водных объектах Щучинско-Боровской курортной зоны и работами по очистке природных водоемов в целях их сохранения и восстановления, согласно приложению 1 к настоящему приказу;

2) связанной с подземным захоронением отходов, согласно приложению 2 к настоящему приказу.";

Экологические нормативы и экологические требования по хозяйственной и иной деятельности, утвержденные указанным приказом, изложить в новой редакции согласно приложению 1 к настоящему приказу;

дополнить приложением 2, согласно приложению 2 к настоящему приказу.

2. Департаменту управления отходами Министерства энергетики Республики Казахстан обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан направление его копии на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и информационно-правовой системе "Әділет", а также со дня его получения в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации"

Министерства юстиции Республики Казахстан для включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

3) размещение настоящего приказа на официальном интернет-ресурсе Министерства энергетики Республики Казахстан и интранет-портале государственных органов;

4) в течение десяти рабочих дней после государственной регистрации настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан представление в Департамент юридической службы Министерства энергетики Республики Казахстан сведений об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 2) и 3) настоящего пункта.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего вице-министра энергетики Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр энергетики
Республики Казахстан	В. Школьник

Приложение 1
к приказу Министра энергетики
Республики Казахстан
от 6 января 2016 года № 2
Приложение 1
к приказу Министра энергетики
Республики Казахстан
от 13 октября 2014 года № 57

Экологические нормативы и экологические требования по
хозяйственной и иной деятельности, связанной с
культурно-бытовым водопользованием на водных объектах
Щучинско-Боровской курортной зоны и работами по очистке
природных водоемов в целях их сохранения и восстановления
1. Общие положения

1. Настоящие экологические нормативы и экологические требования по хозяйственной и иной деятельности, связанной с культурно-бытовым водопользованием на водных объектах Щучинско-Боровской курортной зоны и работами по очистке природных водоемов в целях их сохранения и восстановления (далее - Требования) устанавливают нормативы и требования к хозяйственной и иной деятельности, связанной с культурно-бытовым водопользованием на водных объектах Щучинско-Боровской курортной зоны и работами по очистке природных водоемов в целях их сохранения и восстановления.

2. Требования учитываются при проектировании и выполнении работ по очистке природных водоемов в целях их сохранения и восстановления.

3. Хозяйственная и иная деятельность, связанная с культурно-бытовым водопользованием на водных объектах, осуществляется с минимальным антропогенным воздействием на баланс экосистемы водных объектов, состав и свойства воды.

4. Состав и свойства воды в водоемах, предназначенных для отдыха населения, а также водоемы в черте населенных мест принимаются согласно Санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования к водоисточникам, местам водозабора для хозяйственно-питьевых целей, хозяйственно-питьевому водоснабжению и местам культурно-бытового водопользования и безопасности водных объектов", утвержденным приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 16 марта 2015 года № 209 (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов Республики Казахстан № 10774).

5. В целях поддержания благоприятного водного режима поверхностных водоемов, предупреждения их от заиления и зарастания, водной эрозии почв, ухудшения условий обитания водных животных и птиц, уменьшения колебаний стока, проводятся мероприятия по механической и биологической очистке и санации водоемов.

6. При наличии оснований, указывающих на возрастание антропогенного воздействия негативно влияющего на баланс экосистемы природных водоемов, принимаются меры по поддержке и восстановлению баланса экосистемы водоемов.

7. Основаниями для принятия мер по поддержке и восстановлению баланса экосистемы водоемов являются изменение состава и свойств воды в водоемах, заиление и зарастание, водная эрозия почв, ухудшение условий обитания водных животных и птиц, увеличение колебаний стока.

2. Требования и нормативы по очистке водоемов

8. Обработка полученных донных отложений, производится через вибрирующее сито в резервуар гомогенизации. Вибрационное сито, использованное для захвата грубого мусора, и размер сети, изменяется в зависимости от размера исходных частиц распределенного ила.

После отделения грубых примесей, шлам поступает в 3 (три) гомогенизационных резервуара, каждый с объемом в 80 м³ х. В каждом гомогенизационном резервуаре установлены 3 (три) единицы погружных систем. Объем резервуара гомогенизации больше, чем мощность одного часа обработки объекта (дренаж) донных отложений (шлама) в дренажных устройствах.

Гомогенизационный бак с использованием винтовых насосов для дозирования суспензии закачивается в центрифуги Flottweg Z92 подвески донных отложений. Максимальная производительность насоса составляет до 100 м³/ч. Фактическая производительность, ожидаемая от центрифуги - 70-140 м³/час-1, в зависимости от концентрации твердых веществ отложений в перекачиваемой суспензии. Шлам суспензию прокачивают через смесительное устройство в дренажное устройство - центрифуга Flottweg Z92.

Подключение различных устройств к электроэнергии обеспечивается от главного распределительного щита.

Состав отложений и воды входит на вибрационные сита, где на ситах с отверстиями в 2 мм будут отделяться большие части из отложений.

Основные параметры вибросит:

1) типовое обозначение машины GAMA 120.300 1;

2) максимальное количество воды 150 м³;

3) максимальная крепкая доля 2-20 %;

4) длина сортировочной поверхности 3 000 мм;

5) общая длина сепаратора 3821 мм;

6) ширина сортировочной поверхности 1200 мм;

7) вибратор два NA56;

8) напряжение и частота сети 3х 400 В/50 Гц;

9) номинальная потребляемая мощность 2.7 кВт;

10) рабочая частота 16 Гц;

11) вибрирующая масса 740 кг;

12) общая масса 754 кг;

13) статистическая нагрузка под одной передней опорой 2038 Н;

14) статистическая нагрузка под одной задней опорой 1592 Н;

15) вертикальное динамическое воздействие под 1 опорой +801 Н;

16) горизонт, динамическое воздействие под 1 опорой +9541 Н;

17) настройка колебания (неравновесия) 80 %.

Отложения, очищенные от крупных фракций, переходят в аккумуляционные и гомогенизационные баки. Емкость аккумуляционных баков (3 х 700 м³) гарантирует функциональность линии в круглосуточном режиме работы, также в случае, если ночью (22:00 - 06:00) земснаряд не будет работать. Из гомогенизационных баков смесь перекачивается через насосный контейнер в декантеры - 3 шт. FLOTTWEG Z-92. Перед вводом в декантер в смесь добавляется необходимое количество флокулянта (2-3 кг/тонна сухого вещества). Флокулянт приготовляется в станциях флокулянта для рабочей концентрации 0,5%. Приготовление флокулянта, его созревание и дозировка в трубы в автоматическом режиме управляется системой DEWASYS. Вода для приготовления флокулянта собирается из озера автоматической водонапорной станцией.

Для подготовки рабочей концентрации используются две штуки полимерных станций DESET РS-12. Мобильная полимерная станция DESET РS-12 произведена из качественной нержавеющей стали. Система DESET РS-12 доступна в качестве автоматической и полуавтоматической и двух размерах.

9. Полуавтоматическая система состоит из трех соединенных резервуаров с непрерывным процессом подготовки, вылеживания и (хранения) откачки. Система лучше всего подходит для малых и средних предприятий. Автоматическая система, работающая в циклах от 45 до 60 минут, состоит из резервуара для смешивания, двух резервуаров для вылеживания. Система способна работать в непрерывном режиме. Все процессы контролирует собственная специальная система DEWASYS.

Установка подходит для легкого перехода от одного полимера к другому. Каждая установка оборудована вакуумным питателем, миксером для размешивания порошка, насосами, измерителями расхода, поплавковыми уровнемерами.

Deset PS-12:

1) производительность раствора - 10 м³/ч;

2) концентрация раствора - 0,1-0,4%;

3) вакуумный питатель - 125 кг;

4) винтовой насос для эмульсии - 2И4 м³/ч;

5) резервуар разделен в 3 части, общая емкость - 22 000 дм³;

6) установленная мощность - 33,52 кВт;

7) объем воды под давлением - 30 м³/ч;

8) габаритные размеры - 40 "резервуар 12 191 х 2 438 х 2 591 мм.

Из декантеров Z-92 обезвоженные отложения падают на систему конвейеров, которая транспортирует отложения на временную свалку.

Фильтрат (фугат) из декантеров вытекает в водный бак с насосом. В автоматическом режиме, управляемой системой DEWASYS, вода откачивается назад в озеро.

Электроэнергия для технологической линии производится в дизельных электростанциях.

Почти вся технология осуществляется транзитными грузовыми автомобилями с одним контейнером по 40 футов (12,19 x 2,45 м) или двумя контейнерами по 20 футов (6,06 x 2,45 метров). Выгрузка к месту установки осуществляется кранами с соответствующей грузоподъемностью.

Трубопроводы доставляются к месту осуществления работ транзитными грузовыми автомобилями. Трубопроводы разделены по 12 метров сегментами, зафиксированными в деревянной конструкции. Выгрузка из грузовиков при помощи кранов осуществляется в месте как можно ближе к воде. Кольца складываются в группы и упаковываются пленкой. Выгрузка осуществляется при помощи кранов в месте максимально близком к воде.

Топливо для дизельных электростанций доставляется высокообъемными нефтяными цистернами (10 или 20 м³). Топливо сворачивается в надземный сертифицированный резервуар, емкость которого превышает минимально доставляемое количество на 30%. Место слива для аварийных случаев обеспечивается структурно по типу утечки нефтепродуктов в окружающую среду (сборный бак для аварийной утечки).

Флокулянты в порошковом виде доставляются упакованными в мешках по 25 кг, по 25 мешков на паллете (625 кг/паллето). Флокулянты доставляются на транзитных грузовых автомобилях с 30 паллетами (18 тонн). Паллеты выгружаются мини-погрузчиком, который имеет постоянный персонал к распоряжению. Паллеты хранятся в открытом помещении.

Запасные части для оборудования доставляются путем дорожной транспортировки через временную дорогу. Технический и обслуживающий персонал транспортируется легковыми автомобилями.

10. Краткое содержание работ: обработка ила через вибрирующее сито в резервуар гомогенизации, приготовление и добавление флокулянта, прокачка шлама суспензии в дренажное устройство, обезвоживание, транспортировка обезвоженного ила, откачка очищенной воды обратно в водоем.

При расходах на обезвоживание ила в водоемах объемом отложений от 500 до 1000,0 тысяч м³ х с содержанием сухих отложений от 15 до 20% и сроком продолжительности работ от 150 до 300 календарных дней учитываются расходы по всем составным элементам технологического процесса. В них включены:

1) расходы на оплату труда;

2) обязательные отчисления в фонды;

3) амортизация оборудования и инструментов;

4) стоимость реагентов;

5) стоимость и доставка дизтоплива для электростанций;

6) транспортные расходы на вывоз технологического оборудования до места эксплуатации и обратно;

7) монтаж и демонтаж технологического оборудования.

По результатам работ проводятся лабораторные анализы, их аналитическая обработка с включением результатов лабораторных анализов в сводные таблицы, а также составляется пояснительная записка.

Конечный результат: сухой остаток.

Единица измерения: 1м³ гидросмеси.

11. Технология обезвоживания ила в водоемах объемом отложений до 500,0 тысяч м³ с содержанием сухих отложений от 20 до 40% и сроком продолжительности работ от 150 до 300 календарных дней.

Обработка полученных донных отложений подается через вибрирующее сито в резервуар гомогенизации. Вибрационное сито, использованное для захвата грубого мусора, и размер сети изменяется в зависимости от размера исходных частиц распределенного ила.

После отделения грубых примесей, шлам поступает в два резервуара гомогенизации, каждый резервуар имеет объем 80 м³. В каждом гомогенизационном баке установлены 3 (три) единицы погружных систем. Объем резервуара гомогенизации больше, чем мощность одного часа обработки объекта (дренаж) донных отложений (шлама) в дренажных устройствах.

100 м³/ч. Фактическая производительность, ожидаемая от центрифуги 50-90 м³/ч, в зависимости от концентрации твердых веществ отложений в перекачиваемой суспензии. Шлам суспензию прокачивают через смесительное устройство в дренажное устройство - центрифуга Flottweg Z73.

В смесительном устройстве, установленном на трубе подачи для отвода подвески, устройство добавляется к раствору флокулянта. Подключение различных устройств к электроэнергии обеспечивается от главного распределительного щита, который будет приведен в связь при СО 02 временного соединения НН.

Состав отложений и воды входит на вибрационные сита. Здесь на ситах с отверстиями 2 мм будут отделяться большие части из отложений.

Основные параметры вибросит:

1) типовое обозначение машины - GAMA 120.300 1;

2) максимальное количество воды - 250 m³;

3) максимальная крепкая доля - 2 - 20 %;

4) длина сортировочной поверхности - 3 000 мм;

5) общая длина сепаратора - 3 821 мм;

6) ширина сортировочной поверхности - 1 200 мм;

7) вибратор - два NA56;

8) напряжение и частота сети - 3х 400 В/50 Гц;

9) номинальная потребляемая мощность - 2.7 кВт;

10) рабочая частота - 16 Гц;

11) вибрирующая масса - 740 кг;

12) общая масса - 754 кг;

13) статистическая нагрузка под одной передней опорой - 2038 Н;

14) статистическая нагрузка под одной задней опорой - 1592 Н;

15) вертикальное динамическое воздействие под 1 опорой - ± 801 Н;

16) горизонт, динамическое воздействие под 1 опорой - ± 9541 Н;

17) настройка неравновесия - 80 %.

Отложения, очищенные от крупных фракций переходят в аккумуляционные и гомогенизационные баки. Емкость аккумуляционных баков (3 х 700 м³) гарантируют функциональность линии в круглосуточном режиме работы, также в случае если ночью (22:00 -06:00) земснаряд не будет работать.

Из гомогенизационных баков смесь перекачивается через насосный контейнер в декантеры – 2 штуки FLOTTWEG Z73. Перед вводом в декантер в смесь добавляется необходимое количество флокулянта (2-3 кг/тонна сухого вещества). Флокулянт приготовляется в станциях флокулянта для рабочей концентрации 0,5%. Приготовление флокулянта, его созревание и дозировка в трубы в автоматическом режиме управляется системой DEWASYS. Вода до приготовления флокулянта выкачивается из озера автоматической водонапорной станцией.

Для подготовки рабочей концентрации для проекта используется 1 штука полимерной станций DESET PS-12.

Мобильная полимерная станция DESET PS-12 произведена из качественной нержавеющей стали. Система DESET PS-12 доступна в качестве автоматической и полуавтоматической и двух размерах.

12. Полуавтоматическая система состоит из 3-х соединенных резервуаров с непрерывным процессом подготовки, вылеживания и (хранения) откачки. Система лучше всего подходит для малых и средних предприятий. Автоматическая система, работающая в циклах от 45 до 60 минут, состоит из резервуара для смешивания, двух резервуаров для вылеживания. Система способна работать в непрерывном режиме. Все процессы контролирует собственная специализированная система DEWASYS. Установка подходит для легкого перехода от одного полимера к другому. Каждая установка оборудована вакуумным питателем, миксером для размешивания порошка, насосами, измерителями расхода, поплавковыми уровнемерами.

Deset PS-12:

1) производительность раствора, м³/ч – 10;

2) концентрация раствора, % - 0,1-0,4;

3) вакуумный питатель, кг – 125;

4) винтовой насос для эмульсии. м³/ч - 2-14;

5) резервуар разделен в 3 части, общая емкость, дм³ – 22000;

6) установленная мощность, кВт - 33, 52А;

7) объем воды под давлением, м³/ч – 30;

8) габаритные размеры, мм - 40 "резервуар 12191 х 2438 x 2591.

Из декантеров Z73 обезвоженные отложения попадают на систему конвейеров, которая транспортирует отложения во временную свалку. Из этой свалки субподрядчик (транспортная компания) в текущем порядке транспортирует отложения в определенную свалку. Количество и частота отвоза поясняются в материальном балансе проекта.

Фильтрат (фугат) из декантеров вытекает в водный бак с насосом. В автоматическом режиме, управляемым системой DEWASYS, вода откачивается назад в озеро.

Электроэнергия для технологической линии производится в дизельных электростанциях.

Частью установки являются также помещения для хранения флокулянта, склад, склад запасных частей, офисное и санитарное оборудование для персонала.

Почти вся технология осуществляется транзитными грузовыми автомобилями с одним контейнером по 40 футов (12x2,45 м) или двумя контейнерами по 20 футов (6x2,45 м). Выгрузка к месту установки осуществляется кранами с соответствующей грузоподъемностью.

Трубопроводы доставляются к месту осуществления работ транзитными грузовыми автомобилями. Трубопроводы разделены по 12 метр сегментами, зафиксированными в деревянной конструкции. Выгрузка из грузовиков при помощи кранов осуществляется в месте как можно ближе к воде. Кольца складываются в группы и упаковываются пленкой. Выгрузка осуществляется при помощи кранов в месте максимально близком к воде.

Флокулянт в порошке доставляется упакованный в мешках по 25 кг, по 25 мешков на паллете, (625 кг/паллето). Флокулянты доставляются на транзитных грузовых автомобилях с 30 паллетами (18 тонн). Паллеты выгружаются мини-погрузчиком, который имеет постоянный персонал к распоряжению. Паллеты можно хранить в открытом помещении, поскольку они упакованы в защитную полиэтиленовую пленку.

Краткое содержание работ: обработка ила через вибрирующее сито в резервуар гомогенизации, приготовление и добавление флокулянта, прокачка шлама суспензии в дренажное устройство, обезвоживание, транспортировка обезвоженного ила, откачка очищенной воды обратно в водоем.

При расходах на обезвоживание ила в водоемах объемом отложений до 500,0 тысяч м³ с содержанием сухих отложений от 20 до 40% и сроком продолжительности работ от 150 до 300 календарных дней учитываются расходы по всем составным элементам технологического процесса. В них включены:

1) расходы на оплату труда;

2) обязательные отчисления в фонды;

3) амортизация оборудования и инструментов;

4) стоимость реагентов;

5) стоимость и доставка дизтоплива для электростанций;

6) транспортные расходы на вывоз технологического оборудования до места эксплуатации и обратно;

7) монтаж и демонтаж технологического оборудования.

Конечный результат: сухой остаток.

Единица измерения: 1 м³ гидросмеси.

13. Технология обезвоживания ила в водоемах объемом отложений до 500,0 тысяч м³ с содержанием сухих отложений от 10 до 15% и сроком продолжительности работ от 90 до 150 календарных дней.

Обработка полученных донных отложений производится через вибрирующее сито в резервуар гомогенизации. Вибрационное сито, использованное для захвата грубого мусора, и размер сети, изменяется в зависимости от размера исходных частиц распределенного ила.

После отделения грубых примесей шлам поступает в 2 (два) гомогенизационных резервуара, каждый с объемом в 80 м³. В каждом гомогенизационном резервуаре установлены 3 (три) единицы погружных систем. Объем резервуара гомогенизации больше, чем мощность одного часа обработки объекта (дренаж) донных отложений (шлама) в дренажных устройствах.

Гомогенизационный бак с использованием винтовых насосов для дозирования суспензии закачивается в центрифуги Flottweg Z92 подвески донных отложений. Максимальная производительность насоса составляет до 120 м³/ч. Фактическая производительность, ожидаемая от центрифуги - 50-110 м³/час-1, в зависимости от концентрации твердых веществ отложений в перекачиваемой суспензии. Шлам суспензию прокачивают через смесительное устройство в дренажное устройство - центрифуга Flottweg Z92.

Подключение различных устройств к электроэнергии обеспечивается от главного распределительного щита.

Гомогенизационный бак с использованием винтовых насосов для дозирования суспензии закачивается в центрифугах подвески донных отложений. Максимальная производительность насоса составляет до 100 м³/ч. Фактическая производительность ожидаемая от центрифуги зависит от концентрации твердых веществ отложений в перекачиваемой суспензии. Шлам суспензии прокачивается через смесительное устройство в дренажное устройство - центрифугу.

Состав отложений и воды входит на вибрационные сита. На ситах с отверстиями 2 мм отделяются большие части из отложений. На основе предложенного гранулометрического анализа заказчик предполагает отделение 13,4 % сухого вещества.

Основные параметры вибросит:

1) типовое обозначение машины - GAMA 120.300 1;

2) максимальное количество воды - 150 m³;

3) максимальная крепкая доля - 2 - 20 %;

4) длина сортировочной поверхности - 3000 мм;

5) общая длина сепаратора - 3 821 мм;

6) ширина сортировочной поверхности - 1200 мм;

7) вибратор - два NA56;

8) напряжение и частота сети - 3х 400 В/50 Гц;

9) номинальная потребляемая мощность - 2.7 кВт;

10) рабочая частота - 16 Гц;

11) вибрирующая масса - 740 кг;

12) общая масса - 754 кг;

13) статистическая нагрузка под одной передней опорой - 2038 Н;

14) статистическая нагрузка под одной задней опорой - 1592 Н;

15) вертикальное динамическое воздействие под 1 опорой - ± 801 Н;

16) горизонт динамическое воздействие под 1 опорой - ± 9541 Н;

17) настройка колебаний (неравновесия) - 80 %.

Отложения, очищенные от крупных фракций переходят в аккумуляционные и гомогенизационные баки. Емкость аккумуляционных баков (2 х 1000 м³) гарантирует функциональность линии в круглосуточном режиме работы, также в случае, если ночью (22:00 -06:00) земснаряд не будет работать.

Из гомогенизационных баков смесь перекачивается через насосный контейнер в декантеры. Перед вводом в декантер в смесь добавляется необходимое количество флокулянта. Флокулянт приготовляется в станциях флокулянта для рабочей концентрации 0,5%.

Приготовление флокулянта, его созревание и дозировка в трубы в автоматическом режиме управляется системой DEWASYS. Вода для приготовления флокулянта собирается из озера автоматической водонапорной станцией. Для подготовки рабочей концентрации для проекта используется 2 штуки полимерной станции DESET Р8-2. Мобильная полимерная станция DESET Р8-2 произведена из качественной нержавеющей стали. Система DESET Р8-2 доступна в качестве автоматической и полуавтоматической и двух размерах.

14. Полуавтоматическая система состоит из 3-х соединенных резервуаров с непрерывным процессом вылеживание и (хранения) откачки. Система лучше всего подходит для малых и средних предприятий. Автоматическая система, работающая в циклах от 45 до 60 минут, состоит из резервуара для смешивания, двух резервуаров для вылеживания. Система способна работать в непрерывном режиме. Все процессы контролирует собственная специальная система DEWASYS. Установка подходит для легкого перехода от одного полимера к другому.

Каждая установка оборудована вакуумным питателем, миксером для размешивания порошка, насосами, измерителями расхода, поплавковыми уровнемерами.

Deset Р8-2:

1) производительность раствора, м³/ч – 10;

2) концентрация раствора, % - 0,1-0,4;

3) вакуумный питатель, кг – 125;

4) винтовой насос для эмульсии, м³/ч - 2-И4;

5) резервуар разделен в 3 части, общая емкость, дм³ – 22000;

6) установленная мощность, кВт - 33,52 А;

7) объем воды под давлением, м³/ч – 30;

8) габаритные размеры, мм - 40 "резервуар 12191 x 2438 x 2591.

Из декантеров обезвоженные отложения попадают на систему конвейеров, которая транспортирует отложения на временную свалку.

Электроэнергия для технологической линии производится в дизельных электростанциях.

Частью установки являются также помещения для хранения флокулянта, топливный резервуар, склад запасных частей, офисные и санитарное устройства для персонала.

Почти вся технология осуществляется транзитными грузовыми автомобилями с одним контейнером по 40 футов (12,19x2,45 м) или двумя контейнерами по 20 футов (6,06x2,45 м). Выгрузка к месту установки осуществляется кранами с соответствующей грузоподъемностью.

Трубопроводы доставляются к месту осуществления работ транзитными грузовыми автомобилями. Трубопроводы разделены по 12 метров сегментами, зафиксированными в деревянной конструкции. Выгрузка осуществляется из грузовиков при помощи кранов в месте как можно ближе к воде. Кольца складываются в группах и упаковываются пленкой. Выгрузка осуществляется при помощи кранов в месте максимально близком к воде.

Флокулянт в порошке доставляется упакованный в мешках по 25 кг, по 25 мешков на паллете, (625 кг/паллето). Флокулянты доставляются на транзитных грузовых автомобилях с 30 паллетами (18 тонн). Паллеты выгружаются мини-погрузчиком, который имеет постоянный персонал к распоряжению. Паллеты хранятся в открытом помещении, поскольку они упакованы в защитную полиэтиленовую пленку.

15. Краткое содержание работы: обработка ила через вибрирующее сито в резервуар гомогенизации, приготовление и добавление флокулянта, прокачка шлама суспензии в дренажное устройство, обезвоживание, транспортировка обезвоженного ила, откачка очищенной воды обратно в водоем.

При расходах на обезвоживание ила в водоемах объемом отложений до 500,0 тысяч м³ с содержанием сухих отложений от 10 до 15 % и сроком продолжительности работ от 90 до 150 календарных дней учитываются расходы по всем составным элементам технологического процесса. В них включены:

1) расходы на оплату труда;

2) обязательные отчисления в фонды;

3) амортизация оборудования и инструментов;

4) стоимость реагентов;

5) стоимость и доставка дизтоплива для электростанций;

6) транспортные расходы на вывоз технологического оборудования до места эксплуатации и обратно;

7) монтаж и демонтаж технологического оборудования.

Конечный результат: сухой остаток.

Единица измерения: 1 м³ гидросмеси.

16. Доочистка воды в водоемах - фугата центрифужных установок ультрафильтрацией.

Технология ультрафильтрации позволяет получать воду с мутностью менее 0.1мг/дм3 вне зависимости от изменения мутности исходной воды. В сочетании с первичным дозированием коагулянта (минеральный коагулянт на основе 3-х валентного железа) ультрафильтрация позволяет гарантированно снизить показатели цветности на 60-90%, а содержание органики ХПК до 50-75%. В исходную воду также дозируется суспензия бентонитовой глины AQUACLAY для нейтрализации остаточного полимерного флокулянта, который используется для отделения илового осадка на центрифужных установках. Дренаж обратной промывки установки ультрафильтрации возвращается в голову технологической линии - накопительная емкость сепарационной установки. Основные технологические параметры технологии ультрафильтрации установки AQUAPORE UF-4-14 при условии, что параметры исходной воды:

1) минимальная производительность по исходной воде: 160 м³/час;

2) максимальная производительность по исходной воде: 170 м³/час;

3) производительность по фильтрату: 147-160 м³/час;

4) напор сбросной линии фильтрата: 2,5 м;

5) общая площадь поверхности фильтрации: 3360 м²;

6) количество модулей (dizzer XL0/9MB60): 56;

7) выход пермеата: 92-95 %;

8) удельная скорость фильтрации, брутто: 50,2 дм³/м²/час;

9) удельная скорость фильтрации, нетто: 43,2 дм³/м²/час;

10) дренаж обратной промывки: 13,0 м³/час;

11) дренаж усиленной обратной промывки: 2,0 м³/час;

12) интервал м/у усиленной обратной промывкой: 12-48 часов;

13) расход при обратной промывке: 773 м³/час;

14) расход при усиленной обратной промывке: 403 м³/час;

15) продолжительность режима фильтрации: 645-0 мин;

16) продолжительность обратной промывки: 45-60 с.;

17) объем дренажа обратной промывки: 9,6-12,8 м³;

18) напор сбросной дренажной линии: 5,0 м;

19) суммарное удельное энергопотребление: 0,03-0,05 кВт/м³ очищенной воды.

Исходная вода поступает через линию исходной воды. Для нейтрализации и связывания остаточного полимерного коагулянта в трубопровод исходной воды дозируется адсорбент AQUACLAY (водная суспензия бентонитовой глины) и минеральный коагулянт на основе солей железа. Для эффективного перемешивания AQUACLAY и коагулянта исходной воды на линии исходной воды устанавливается статический миксер. После дозирования AQUACLAY и коагулянта вода направляется в двухсекционную коллекторную емкость номинальным объемом 105 м³, которая обеспечивает контактное время исходной воды с реагентами, а также является буферным резервуаром для усреднения расхода исходной воды. Для перемешивания исходной воды в коллекторной емкости используется насосная станция с производительностью 90 м³/час. Для подготовки и дозирования суспензии AQUACLAY и коагулянта предусматриваются соответствующие станции подготовки и дозирования.

Из коллекторной емкости исходная вода через насосную станцию подготовки подается на фильтр грубой фильтрации, который установлен для защиты мембран ультрафильтрации от механических частиц размером более 250 микрометров.

После безнапорного сорбционного фильтра вода поступает на ультрафильтрационную установку AQUAPORE UF-4-14, которая оснащена шкафом управления с промышленным контроллером и интерфейсом оператора (HMI). Режимы работы установки в автоматическом режиме: фильтрация снизу, фильтрация сверху, обратная промывка снизу, обратная промывка сверху, прямая промывка снизу, промывка сверху, усиленная обратная промывка на три реагента, ожидание, проверка целостности модулей, подготовка установки (вентиляция модулей и трубопроводов). Фильтрат с установок ультрафильтрации направляется на сбросную линию и на емкость хранения фильтрата ультрафильтрации (обратной промывки).

Для обратной и усиленной обратной промывки установок ультрафильтрации используется насосная станция.

17. Все дополнительные устройства технологической линии (насосная станция обратной промывки, узлы дозирования реагентов усиленной промывки, инструменты и арматура технологического контроля) включены в централизованную систему контроля и работают полностью в автоматическом режиме.

При расходах на доочистку воды в водоемах - фугата центрифужных установок ультрафильтрацией на установках AQUAPORE-UF с использованием ультрафильтрационных модулей dizzer XL Multibore0.9® учитываются расходы по всем составным элементам технологического процесса. В них включены:

1) расходы на оплату труда;

2) обязательные отчисления в фонды;

3) амортизация оборудования и инструментов;

4) стоимость реагентов;

5) стоимость и доставка дизтоплива для электростанций;

6) транспортные расходы на вывоз технологического оборудования до места эксплуатации и обратно;

7) монтаж и демонтаж технологического оборудования.

Конечный результат: очищенная вода.

Единица измерения: 1 м³ очищенной воды.

3. Экологические нормативы и требования к зарыблению водоемов

18. Зарыбление водоемов производится по этапам, тщательно анализируя каждый из них. Первоначально оценивается эффект от первого выпуска в озеро белого амура (темп роста рыб, изменения степени развития и видового состава водорослей, химические показатели воды, индекс сапробности).

Растет амур быстро. Половой зрелости достигает в шесть-семь лет. Нерест происходит в конце весны. Количество икры, выметываемое одной самкой, 800 тысяч икринок и более. Икра крупная. Через семь суток после вылупления при длине 8 мм личинки захватывают пищу, плавая у дна. В возрасте 22 суток начинают заглатывать много нитчатых водорослей. На питание растительностью белый амур переходит на первом году жизни, при длине около 3 см. Живет амур не собираясь в крупные стаи.

В последующем, для поддержания положительного эффекта, в соответствии с уровнем развития водной растительности, численность белого амура поддерживается.

19. Содержание работы. Посадка крупного посадочного материала белого амура.

При расходах на зарыбление водоемов учитываются расходы по всем составным элементам технологического процесса. В них включены:

1) расходы на оплату труда;

2) обязательные отчисления в фонды;

3) стоимость рыбы;

4) транспортные расходы на вывоз.

Конечный результат: зарыбление водоема.

Единица измерения: 1 га.

4. Экологические нормативы и требования к аэрации водоемов

20. Биоинженерный способ улучшения качества воды осуществляется путем создания гидравлической системы аэрации с флотатором с входящими трубками и монтажным оборудованием с подводкой электрокабеля сечением (4х6мм²). Для системы аэрации используется аэратор Waterix AIRIT200 с флотатором (Финляндия).

Принцип работы аэраторов AIRIT200:

1) насосы поднимают воду с помощью пропеллера через всасывающую трубу. Нижняя часть всасывающей трубы находится на расстоянии 1-2,5 м от дна озера;

2) центробежный насос выбрасывает воду на 360 градусов;

3) производится аэрация.

Преимущества аэратора: за счет широкой всасывающей трубы сопротивление потока примерно в 3 раза меньше, чем с узкой трубой, что дает более высокую производительность аэратора даже в более глубоких местах.

21. Основные технические характеристики AIRIT200:

1) трехфазный индивидуальный двигатель производства Lonne (номинальная мощность 5,5 кВт, F-class, напряжение 400В, частота 50Гц);

2) электрический кабель (4Gb - может влиять на локальные электрические системы управления; необходим при использовании переменного тока);

3) вес аэратора с поплавками и без трубы всасывания - около 160 кг;

4) скорость передачи кислорода аэрации - 8,3 кг О₂/ч, 20⁰С; 230 л/с;

5) эффективность передачи кислорода- 1,8 кг О₂/кВТч;

6) основные размеры с поплавками и без всасывающей трубы - 1500мм х 1500мм х 900мм;

7) материал: рабочее колесо - легированная специальная бронза, поплавки - пластиковые PUR, РЕ; всасывающая труба - из пластика РЕ;

8) параметры: частотный преобразователь (AC-drive) тип АС4А0018АА; класс защиты IP20; программное обеспечение Waterix; доступна очистка рабочего колеса.

22. Содержание работы. Кислородное насыщение воды аэратором.

При расходах на насыщение воды кислородом аэратором Waterix AIRIT200 с флотатором (Финляндия) с входящими трубками и монтажным оборудованием с подводкой электрокабеля сечением (4х6мм²) учитываются расходы по всем составным элементам технологического процесса. В них включены:

1) расходы на оплату труда:

2) обязательные отчисления в фонды;

3) амортизация оборудования и инструментов;

4) стоимость электроэнергии и кабеля;

5) транспортные расходы на вывоз технологического оборудования до места эксплуатации и обратно;

6) шефмонтаж технологического оборудования.

Конечный результат: насыщение воды кислородом.

Единица измерения: 1м³ насыщаемой кислородом воды.

23. Биоинженерный способ улучшения качества воды осуществляется путем создания гидравлической системы аэрации аэратором Waterix AIRIT70 с флотатором (Финляндия) с входящими трубками и монтажным оборудованием с подводкой электрокабеля сечением (4x²,5мм²). Для системы аэрации используется аэратор Waterix AIRIT70 с флотатором (Финляндия). Количество аэраторов определено финской компанией "АНМА" по следующим параметрам: площадь зеркала озера, глубина озера, содержание кислорода.

24. Принцип работы аэраторов AIRIT70:

2) центробежный насос выбрасывает воду на 360 градусов;

3) производится аэрация.

Преимущества аэратора: за счет широкой всасывающей трубы сопротивление потока примерно в три раза меньше, чем с узкой трубой, что дает более высокую производительность аэратора даже в более глубоких местах.

25. Основные технические характеристики AIRIT70:

1) трехфазный индивидуальный двигатель производства Lonne (номинальная мощность 1,5 кВт, F-class, напряжение 400В, частота 50Гц);

3) вес аэратора с поплавками и без трубы всасывания - около 69 кг;

4) скорость передачи кислорода аэрации - 3 кг О₂/ч, 20⁰C; 230 л/с;

5) эффективность передачи кислорода - 2 кг О₂ кВТч:

6) основные размеры с поплавками и без всасывающей трубы - 1000мм х 1000мм х 550мм;

В период восстановительных работ осуществляется систематический контроль эффективности работы аэратора перед его установкой, после механической очистки водоемов проводится химический анализ воды и далее через каждые 10-15 дней до восстановления кислородного баланса в водоеме.

26. Содержание работы. Кислородное насыщение воды аэратором.

При расходах на насыщение воды кислородом аэратором Waterix AIRIT70 с флотатором (Финляндия) с входящими трубками и монтажным оборудованием с подводкой электрокабеля сечением (4x2,5мм²) учитываются расходы по всем составным элементам технологического процесса. В них включены:

1) расходы на оплату труда;

2) обязательные отчисления в фонды;

3) амортизация оборудования и инструментов;

4) стоимость электроэнергии и кабеля;

5) транспортные расходы на вывоз технологического оборудования до места эксплуатации и обратно;

6) шефмонтаж технологического оборудования.

Конечный результат: насыщение воды кислородом.

Единица измерения: 1 м³ насыщаемой кислородом воды.

Приложение 2
к приказу Министра энергетики
Республики Казахстан
от 6 января 2016 года № 2
Приложение 2
к приказу Министра энергетики
Республики Казахстан
от 13 октября 2014 года № 57

Экологические нормативы и экологические требования по
хозяйственной и иной деятельности, связанной с подземным
захоронением отходов
1. Общие положения

1. Настоящие экологические нормативы и экологические требования по хозяйственной и иной деятельности, связанной с подземным захоронением отходов требования (далее - Требования) предназначены для физических и юридических лиц, независимо от форм собственности, занимающихся разработкой проектной документации, строительством и эксплуатацией мест по подземному захоронению мышьяксодержащих отходов свинцового и медного металлургических производств (далее - мышьяксодержащие отходы), а также собственников отходов и устанавливают экологические нормативы и требования в местах подземного захоронения.

2. Настоящие Требования разработаны в целях систематизации экологических нормативов и требований, а также выработки единого подхода к выполнению работ по захоронению мышьяксодержащих отходов в местах подземного захоронения и предназначены для контроля и обеспечения экологической безопасности при работе с мышьяксодержащими отходами с целью предотвращения их вредного воздействия на окружающую среду и здоровье человека.

3. Местом подземного захоронения является совокупность наземной зоны размещения вспомогательных объектов и зоны подземного захоронения, а именно отработанных сухих незатапливаемых горных выработок и шахтных пустот рудников, находящихся выше уровня верхнего подземного водного горизонта, используемых непосредственно для захоронения отходов производства и потребления.

4. Требования распространяются на мышьяксодержащие отходы, показатели которых ограничены настоящими Требованиями.

5. Места подземного захоронения мышьяксодержащих отходов предназначены для их постоянного размещения без намерения изъятия.

6. Захоронение мышьяксодержащих отходов в места подземного захоронения осуществляется природопользователем при наличии положительного заключения государственной экологической экспертизы к проектной документации на строительство, обустройство и эксплуатацию мест подземного захоронения (далее - проектная документации), в соответствии с частью первой статьи 202 Экологического Кодекса Республики Казахстан (далее - Кодекс).

7. Количество и вмещающая способность мест подземного захоронения отходов определяются проектной документацией.

2. Экологические нормативы и требования к определению мест
подземного захоронения мышьяксодержащих отходов

8. Места подземного захоронения мышьяксодержащих отходов являются природоохранными инженерными сооружениями и предназначены для централизованного захоронения мышьяксодержащих отходов и обеспечивают изоляцию вредных веществ от окружающей среды.

9. Проектирование и строительство мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов осуществляется согласно пункту 1 статьи 113 Закона Республики Казахстан "О недрах и недропользовании".

10. Для подземного захоронения отходов используются сухие незатапливаемые горные выработки (штольни, бремсберги, уклоны, квершлаги) и шахтные пустоты рудников, в которых отсутствует залегание полезных ископаемых (отработанные рудники) и не ведутся горные работы.

11. Для признания горных выработок и шахтных рудников сухими, природопользователем проводятся гидрогеологические изыскания, по результатам которых проводится комиссионное обследование с составлением соответствующего акта обследования.

12. Определение мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов осуществляется на основе специальных (инженерно-геологических, гидрогеологических) исследований, отраженных в проектной документации.

13. Геологические исследования и последующие инженерные изыскания для подготовки обоснований строительства объектов и сооружений для подземного захоронения мышьяксодержащих отходов обеспечивают получение необходимых и достаточных материалов (данных) о природных и техногенных условиях намеченных вариантов мест подземного захоронения для:

1) обоснования выбора площадки;

2) определения базовой стоимости строительства и эксплуатации;

3) принятия принципиальных объемно-планировочных и конструктивных решений, определяющих выполнение работ по подземному захоронению;

4) составления схем размещения объектов строительства (ситуационного и генерального планов).

3. Экологические нормативы и требования к местам подземного
захоронения мышьяксодержащих отходов

14. Места подземного захоронения мышьяксодержащих отходов размещаются в обособленных, свободных от застройки, не затопляемых ливневыми, талыми и паводковыми водами, которые допускают осуществление инженерных решений, исключающих возможное загрязнение населенных пунктов, зон массового отдыха, источников питьевого и хозяйственного водоснабжения, минеральных источников, открытых водоемов и подземных вод.

15. Места подземного захоронения располагаются на обособленной площадке вне территории городов и других поселений.

16. Подземное захоронение отходов размещается в массивах горных пород, способных обеспечить устойчивость и герметичность захороненных отходов на весь период эксплуатации, а горные породы, в которых размещаются участки захоронения отходов, не содержат включений, ухудшающих качество захораниваемых отходов.

17. Подземные и наземные сооружения мест захоронения отходов не размещаются на территории с повышенной сейсмической активностью, а также на участках развития физико-геологических и криогенных процессов (карст, оползни, сели, лавины, термокарст).

18. Местами для захоронения мышьяксодержащих отходов являются тектонически ненарушенные участки недр, сложенные практически водонепроницаемыми породами (глины, каменная соль, нетрещиноватые коренные породы), исключающие контакт отходов с подземными водами.

19. Основными характеристиками, обосновывающими выбор участка недр и проектирование мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов, являются показатели физико-механических, фильтрационных свойств пород.

20. Минимально допустимая глубина залегания горных пород, предназначенных для захоронения отходов, определяется расчетами в проектной документации исходя из типа горных выработок и шахтных пустот рудников, плотности пород, и гидрогеологических условий.

21. В состав мест подземного захоронения отходов входят:

1) подземные сооружения;

2) массив горных пород в пределах зоны захоронения;

3) наземные сооружения, обеспечивающие создание и использование мест подземного захоронения отходов;

4) сеть наблюдательных скважин и пунктов наблюдений, посредством которых осуществляется контроль состояния подземных вод в пределах зоны наблюдения мест подземного захоронения.

22. Геологическое строение, гидрогеологические, инженерно-геологические условия места сооружения подземного захоронения, с учетом предлагаемых проектных решений по захоронению отходов, обеспечивают надежную изоляцию мышьяксодержащих отходов от водоносных горизонтов зоны активного водообмена, используемых для хозяйственно-питьевых нужд, и поверхностных вод.

23. Места подземного захоронения размещаются на участках, где подземные воды залегают на глубине более 20 метров, напорные подземные воды залегают ниже участка захоронения отходов. Основание дна мест захоронения располагается выше, чем 4 метра от наивысшего сезонного стояния уровня подземных вод.

24. На выбранной площадке предусматриваются инженерные мероприятия, обеспечивающие надежную изоляцию отходов и минимизацию риска проникновения токсичных веществ располагаемых отходов в поверхностные и подземные воды.

25. Поверхностный и подземный сток с земельного участка промышленной площадки в открытые водные объекты не осуществляется.

26. Для достижения наибольшей эффективности при выборе участков недр для подземного захоронения отходов в проектной документации предусматривается:

1) определение допустимого объема захоронения отходов на участке захоронения;

2) обоснование схемы размещения мышьяксодержащих отходов;

3) обоснование конструкции пункта перегрузки, количество и мощность конструкций железобетонных перемычек и пола;

4) обоснование конструкции контрольных скважин (контрольная скважина);

5) горная выработка или очистные сооружения шахтных вод, предназначенные для наблюдения за состоянием грунтовых вод, их числа и расположения;

6) прогноз влияния объекта на компоненты геологической среды;

7) прогноз возможности развития опасных геологических процессов и явлений способных нарушить герметичность сооружения;

8) обоснование конструкций и технологии строительства и эксплуатации сооружений подземного захоронения отходов;

9) меры по предупреждению и минимизации последствий от затопления местности паводковыми и нагонными водами и водами волны прорыва в случае разрушения плотины вышерасположенного водохранилища;

10) составление программы экологического мониторинга;

11) определение размера зоны захоронения и санитарно-защитных зон.

27. Процедуры приема и захоронения отходов, принимаемых для захоронения, устанавливаются природопользователем в проектной документации.

28. Критерии для приема мышьяксодержащих отходов в места подземного захоронения определяются природопользователем с учетом настоящих Требований:

1) наименование подлежащих захоронению мышьяксодержащих отходов, их физико-химические свойства;

2) содержание в подлежащих захоронению мышьяксодержащих отходах токсичных и агрессивных веществ;

3) качественный состав принимаемых мышьяксодержащих отходов;

4) способ доставки и отгрузки отходов для подземного захоронения.

29. При захоронении в горных выработках и шахтных пустотах отходы, имеющие разные физические и химические свойства, не смешиваются.

30. Основные природоохранные функции мест подземного захоронения:

1) предотвращение попадания загрязняющих веществ в растворенном или взвешенном состоянии в поверхностные и подземные воды;

2) защита атмосферного воздуха от загрязнения пыле - газовыми выбросами;

3) защита окружающей местности от разноса ветром легких фракций отходов при ведении работ по разгрузке, пересыпки и складировании;

4) максимально возможное уплотненное заполнение отходов, подлежащих захоронению в горных выработках и шахтных пустотах рудников.

31. В местах подземного захоронения не размещаются следующие виды отходов:

1) отходы, для которых разработаны эффективные, экономически целесообразные методы извлечения металлов или других веществ;

2) радиоактивные отходы;

4) пожаро- взрывоопасные отходы;

5) отходы, не указанные в настоящих Требованиях;

6) мышьяксодержащие отходы с индексом опасности выше 2000.

32. Производственный и государственный экологический контроль за соблюдением настоящих Требований к подземному захоронению отходов и содержанию мест захоронения осуществляется в порядке, установленном Кодексом.

33. При подземном захоронении мышьяксодержащих отходов принимаются меры для минимизации негативных последствий функционирования мест захоронения отходов (эмиссии запахов и пыли, разносимые ветром материалы, соединения и аэрозоли, шум и движение, пожары и другие).

34. Места подземного захоронения мышьяксодержащих отходов являются экологически опасными объектами.

35. Места подземного захоронения отходов при строительстве и использовании оборудуются системой мониторинга для предупреждения негативного воздействия на основные компоненты окружающей среды: атмосферный воздух, почвы, поверхностные, подземные и грунтовые воды.

4. Экологические нормативы и требования к проектированию и
строительству мест подземного захоронения мышьяксодержащих
отходов

36. Места подземного захоронения проектируются на основании задания на проектирование, разработанного и выдаваемого природопользователем.

37. Строительство мест подземного захоронения производится на основании проектной документации и проекта производства работ.

38. При выборе объемно-планировочной схемы обеспечиваются наилучшее использование вмещающей толщи горных пород и наилучшие условия изоляции отходов.

39. При проектировании мест подземного захоронения учитываются геологические, гидрогеологические и геокриологические особенности в процессе укладки отходов.

40. Проектирование строительства и (или) использования мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов осуществляется при наличии геолого-гидрогеологических, инженерно-геологических, экологических данных и расчетов о возможности локализации захоронения отходов в определенных границах и обеспечении гарантии, исключающей проникновение и влияние на окружающую среду.

41. Природопользователи при строительстве и (или) использовании подземных сооружений для захоронения мышьяксодержащих отходов в недра обеспечивают:

1) охрану жизни и здоровья населения;

2) сохранение естественных ландшафтов и рекультивацию нарушенных земель, иных геоморфологических структур;

3) сохранение свойств энергетического состояния верхних частей недр с целью предотвращения землетрясений, оползней, подтоплений, просадок грунтов;

4) обеспечение процессов стабилизации отходов в пределах горных выработок и шахтных пустот;

5) соблюдение требований промышленной безопасности;

6) планирование и осуществление мероприятий по локализации и ликвидации аварий и их последствий;

7) регулярные наблюдения за состоянием сооружений мест подземного захоронения, защитных устройств и принятие оперативных мер по предотвращению аварийных ситуаций;

8) создание системы наблюдения, оповещения, связи и поддержки действий в случае аварий, инцидентов;

9) мониторинг окружающей среды – режимные наблюдения за состоянием атмосферного воздуха и водных объектов в зоне влияния мест подземного захоронения, анализ их результатов, прогноз дальнейших изменений;

10) и требования, предусмотренные законодательством Республики Казахстан в области охраны окружающей среды.

42. Объекты и сооружения промышленной площадки (наземные резервуары и оборудование, железнодорожные и сливоналивные эстакады, узлы перегрузки, расфасовочные и раздаточные пункты, насосные и компрессорные станции, административно-хозяйственные здания и помещения), инженерные системы (противопожарный водопровод, установки пожаротушения, системы обнаружения и тушения пожаров, канализации, электроснабжения, связи, сигнализации), а также благоустройство территории мест подземного захоронения (дорог, подъездов, проездов) проектируются в соответствии с нормативными документами, действующими на момент проектирования мест подземного захоронения.

43. Стадийность оценки воздействия на окружающую среду и порядок ее проведения приведены в статьях 37, 38 Кодекса и в Инструкции по проведению оценки воздействия намечаемой хозяйственной и иной деятельности на окружающую среду при разработке предплановой, плановой, предпроектной и проектной документации, утвержденной приказом Министра охраны окружающей среды Республики Казахстан от 28 июня 2007 года № 204-П (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 4825).

5. Экологические нормативы и требования к предварительной
подготовке мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов

44. Для подземного захоронения мышьяксодержащих отходов проводится подготовка мест подземного захоронения, в целях обеспечения безопасности работ и полноту заполнения горных выработок и шахтных пустот, а также для дальнейшего мониторинга грунтовых и поверхностных вод вокруг мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов.

45. Перед заполнением используемых горных выработок и шахтных пустот рудников проводятся работы по зачистке и укреплению нарушенных интервалов участков захоронения.

46. В горных выработках и шахтных пустотах рудников, предназначенных для захоронения отходов в специальных герметичных контейнерах, производится планировка и выравнивание поверхности, для обеспечения равномерности и плотности укладки упакованных отходов, исключающих нарушение герметичности и целостности упаковки.

47. При наличии трещин на боковых откосах и потолке горных выработок и шахтных пустот рудников производятся работы по заполнению трещин водонепроницаемыми материалами (глиной, битумом, гудроном).

48. При использовании наклонных и вертикальных горных выработок для размещения упакованных мышьяксодержащих отходов устанавливаются изолирующие сплошные железобетонные перемычки на расстоянии 5 метров выше уровня наивысшего сезонного стояния подземных вод, а также предусматриваются аналогичные перемычки для изоляции горных выработок и шахтных пустот, в которых производится размещение отходов от сопрягающихся горных выработок.

49. На местах подземного захоронения отходов, в случае искусственного поддержания уровня наивысшего состояния подземных вод, предусматривается оборудование очистных сооружений.

6. Экологические нормативы и требования к санитарно-защитным
зонам мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов

50. На местах подземного захоронения для обеспечения уровня безопасности населения проводится организация санитарно-защитной зоны.

51. Размер санитарно-защитной зоны мест подземного захоронения устанавливается согласно Санитарным правилам "Санитарно-эпидемиологические требования по установлению санитарно-защитной зоны производственных объектов", утвержденным приказом Министра национальной экономики Республики Казахстан от 20 марта 2015 года № 237 (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 11124).

52. Минимальные расстояния санитарно-защитных зон мест подземного захоронения отходов принимаются от устьев эксплуатируемых горных выработок и шахтных пустот рудников.

53. На территории санитарно-защитной зоны мест подземного захоронения отходов не осуществляется строительство жилья, детских учреждений, объектов социально-культурного и бытового обслуживания, а также устройство мест для отдыха и занятия спортом.

7. Экологические нормативы и требования к составу и токсичности
мышьяксодержащих отходов для подземного захоронения

54. Для определения качественного состава и выявления индекса опасности отхода, предназначенного для подземного захоронения, проводятся лабораторные исследования.

55. В местах подземного захоронения размещаются мышьяксодержащие отходы, имеющие индекс опасности не более 2 000.

56. По физическому состоянию мышьяксодержащие отходы размещаются в местах подземного захоронения в твердом и пастообразном состоянии.

57. Твердые и пастообразные мышьяксодержащие отходы, имеющие индекс опасности выше 2000, при технической возможности, перед захоронением перерабатываются для снижения уровня опасности.

58. Индекс опасности промышленных отходов указывается в паспорте опасности отходов.

59. Влажность мышьяксодержащих отходов, предназначенных для подземного захоронения, составляет не более 35 %.

8. Экологические нормативы и требования к сбору, хранению и
транспортировке мышьяксодержащих отходов

60. Хранение мышьяксодержащих отходов в открытом виде (навалом, насыпью) или в негерметичной открытой таре в складах и на специальной площадке не осуществляется.

61. Для подземного захоронения мышьяксодержащие отходы собираются в специальные герметичные контейнеры (полиэтиленовые мешки особой прочности или пластиковые бочки, фляги, бидоны, канистры), массой не более двух тонн, проверенные на герметичность и прочность. Проверка на целостность осуществляется работниками производителя отходов визуально до и после заполнения отходами.

Конструкционный материал контейнера обладает долговременной коррозионной стойкостью по отношению к отходам.

62. В местах подземного захоронения отходов предусматриваются мероприятия по механизации погрузки отходов в специализированный автотранспорт для транспортировки на места подземного захоронения.

63. Весь автотранспорт, предназначенный для транспортировки мышьяксодержащих отходов, оборудуется для их безопасной перевозки, включая следующие требования и нормы:

1) обеспечение механизации погрузки и выгрузки отходов;

2) исключение возможности потери отходов и загрязнения окружающей среды при погрузке, транспортировке и выгрузке;

3) обеспечение удобства и безопасности обслуживания.

64. Природопользователь, учитывая технические характеристики отходов, выбирает маршрут перевозки мышьяксодержащих отходов с обеспечением безопасности движения на дорогах.

65. При выборе маршрута перевозки выполняется следующее:

1) маршрут перевозки проходит за пределами населенных пунктов и зон отдыха, природных заповедников и архитектурных памятников;

2) в случае перевозки отходов внутри населенных пунктов маршрут перевозки проходит за пределами культурно-просветительских, учебных, дошкольных и лечебных учреждений.

66. При транспортировке мышьяксодержащих отходов в горные выработки и шахтные пустоты, используется специализированная шахтная техника (самосвалы, краны манипуляторы, погрузчики).

67. Природопользователь, осуществляющий подземное захоронение мышьяксодержащих отходов, разрабатывает:

1) инструкцию по сбору, приему, хранению и размещению (в соответствии с физическим состоянием и классом опасности) и отгрузке (транспортировке) отходов, исключающих их распыление, россыпь, пролив, самовозгорание, взрыв;

2) инструкцию по технике безопасности, противопожарной профилактике и производственной санитарии для персонала, занятого сбором, хранением, отгрузкой (транспортировкой) и захоронением мышьяксодержащих отходов на местах подземного захоронения.

68. Для промышленной площадки мест подземного захоронения (независимо от их вместимости) предусматриваются два выезда на автомобильные дороги общей сети или на подъездные пути. Расстояния между объектами и сооружениями мест подземного захоронения обеспечивают возможность подъездов пожарной техники непосредственно к устьям горных выработок.

69. Количество перевозимых отходов соответствует грузовому объему транспорта. При транспортировке отходов исключается загрязнение окружающей среды в местах их перевозки, погрузки и разгрузки.

9. Экологические нормативы и требования к захоронению, укладке
мышьяксодержащих отходов в места подземного захоронения

70. Для доставки и последующей укладки отходов в горные выработки и шахтные пустоты рудников, производится погрузка специальных герметичных контейнеров с мышьяксодержащими отходами в подземный самосвал с грузоподъемным механизмом на специализированной площадке (узел перегрузки).

71. Захоронение мышьяксодержащих отходов в горных выработках и шахтных пустотах производится послойно, с учетом максимальных высот свода.

72. Герметично упакованные отходы укладываются с периодичной установкой прочных изолирующих железобетонных перемычек. Количество и место установки изолирующих перемычек определяется их несущей способностью.

73. Заполнение горных выработок и шахтных пустот производится согласно разработанным проектным решениям. Количество принимаемых отходов определяется в проектной документации.

74. После окончательного заполнения горных выработок и шахтных пустот рудников мышьяксодержащими отходами, заключенными в специальные контейнеры, устье выработки перекрывается глухой изолирующей бетонной перемычкой, затем производится последующая засыпка слоем уплотненного грунта для исключения контакта контейнеров с мышьяксодержащими отходами с окружающей средой.

10. Экологические нормативы и требования к вспомогательным
объектам и сооружениям мест подземного захоронения
мышьяксодержащих отходов

75. При наличии загрязненных вод на вспомогательных объектах и сооружениях, расположенных на наземной зоне мест подземного захоронения, организовывается их сбор и утилизация.

76. На наземной зоне мест подземного захоронения отходов располагается узел перегрузки, куда доставляются мышьяксодержащие отходы, упакованные в специальные герметичные контейнеры, подготовленные для укладки в места подземного захоронения.

77. Площадь участка разгрузки обеспечивает разгрузку контейнеров и их складирование до дальнейшей подачи в место захоронения отходов на период не превышающий двух суток с момента разгрузки.

78. Проектной документацией предусматривается смыв просыпи мышьяксодержащих отходов с поверхностей вспомогательных объектов и сооружений наземной зоны мест подземного захоронения.

79. Удаление загрязненной воды, образовавшейся после смыва, производится в специально оборудованный бетонный приямок. В приямке происходит испарение воды, после чего образовавшийся осадок загружается в специальный герметичный контейнер и вместе с мышьяксодержащими отходами подлежит подземному захоронению.

11. Экологические нормативы и требования к эксплуатации мест
подземного захоронения мышьяксодержащих отходов

80. Подземные и наземные сооружения, объекты основного и вспомогательного назначения, внутриплощадочные инженерные сети и коммуникации предназначаются для обеспечения надежности и безопасности выполнения технологических операций по подземному захоронению отходов в соответствии с заданными режимами эксплуатации.

81. Система контроля и доступа к каждому техническому средству содержит программу мер обнаружения и препятствования незаконному проникновению посторонних лиц на территорию мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов.

82. Участок подземного захоронения отходов по периметру имеет ограждение с устройством автоматической охранной сигнализации.

83. Территория мест подземного захоронения делится на: подземную зону захоронения отходов, в которой непосредственно производится размещение отходов в специальных герметичных контейнерах и наземную зону для размещения производственных, хозяйственно-бытовых объектов и сооружений, а также на производственную и вспомогательную зоны.

84. Зона захоронения включает в себя горные выработки и шахтные пустоты, которые заполняются герметично упакованными отходами, и устанавливаемыми с определенной периодичностью изолирующими перемычками.

85. Наземная зона мест подземного захоронения отходов имеет:

1) автодороги с капитальным покрытием;

2) узел перегрузки отходов;

3) участок подготовки мышьяксодержащих отходов;

4) весовую;

5) пункт контроля;

6) сооружения для сбора загрязненных вод;

7) сооружения для очистки подземных вод, для мест подземного захоронения с искусственным поддержанием уровня наивысшего стояния подземных вод;

8) ливнеотводные лотки вдоль дороги или кюветы.

86. Места подземного захоронения мышьяксодержащих отходов оборудуются с учетом ограничения выноса загрязнений на дороги и близлежащую территорию от участка непосредственного ведения работ по захоронению.

87. На участке расположения места подземного захоронения попадание поверхностного стока с прилегающих к нему водосборных площадей, выпадения атмосферных осадков в сооружения для захоронения отходов исключается.

88. При возникновении неблагоприятных гидрогеологических условий на местах подземного захоронения, в результате которых возможно проникновение подземных вод непосредственно в зону захоронения отходов, проводится очистка вод от специфических компонентов (в соответствии с составом отхода), а также усиливается контроль за состоянием подземных и грунтовых вод.

89. Управление местами подземного захоронения мышьяксодержащих отходов осуществляется природопользователями, имеющими технические средства для эксплуатации мест подземного захоронения и обеспечивающими профессиональную и техническую подготовку работников мест подземного захоронения.

90. Персонал, задействованный на местах подземного захоронения, обеспечивается специальной одеждой и специальной обувью (в зависимости от сезона года), средствами индивидуальной защиты. Специальная одежда персонала, работающего на местах подземного захоронения отходов, подлежит стирке в отдельном помещении.

91. Персонал, занятый работами по захоронению отходов, эксплуатацией соответствующих объектов и сооружений, проходит предварительные и периодические медицинские осмотры при поступлении на работу.

При этом, природопользователь обеспечивает проведение медицинских осмотров персонала.

92. На местах подземного захоронения мышьяксодержащих отходов соблюдаются следующие условия личной гигиены:

1) работа осуществляется в специальной одежде и с применением средств индивидуальной защиты;

2) курение и прием пищи на рабочем месте не осуществляется.

93. Места подземного захоронения и подъездные пути оснащаются искусственным освещением.

94. Объекты мест подземного захоронения оснащаются телефонной связью между собой.

95. В местах подземного захоронения отходов предусматривается противопожарная защита в соответствии с Правилами пожарной безопасности, утвержденными Постановлением Правительства Республики Казахстан от 9 октября 2014 года № 1077.

12. Учет и отчетность

96. Природопользователь, осуществляющий подземное захоронение мышьяксодержащих отходов, ведет их учет (вид, количество и происхождение), а также собирает и хранит информацию об опасных для окружающей среды и (или) здоровья человека свойствах отходов.

97. Собственник, осуществляющий подземное захоронение мышьяксодержащих отходов, представляет уполномоченному органу в области охраны окружающей среды сведения о своей деятельности в области обращения с отходами для внесения их в Государственный кадастр отходов согласно части первой статьи 158 Кодекса.

98. Собственники отходов, сдающие отходы для подземного захоронения, предоставляют природопользователю, осуществляющему подземное захоронение мышьяксодержащих отходов, достоверную информацию об их качественных и количественных характеристиках, подтверждающую отнесение отходов к определенному виду, и сопровождаемую для опасных отходов копией паспорта опасных отходов.

99. Природопользователь, осуществляющий подземное захоронение отходов, выполняет следующие процедуры приема отходов:

1) проверку документации на отходы, включая паспорт опасных отходов;

2) визуальный осмотр отходов на входе и на месте подземного захоронения;

3) сверку содержимого специальных герметичных контейнеров с описанием в документации данных о предоставляемом отходе для захоронения;

4) ведение учета количества и характеристик отходов, подлежащих подземному захоронению.

100. Природопользователь, осуществляющий подземное захоронение отходов, на постоянной основе обеспечивает письменное подтверждение получения каждой партии отходов в прошитом и пронумерованном Журнале и обеспечивать хранение данной документации в течение пяти лет.

13. Производственный мониторинг мест подземного захоронения
мышьяксодержащих отходов

101. Каждое место подземного захоронения мышьяксодержащих отходов оборудуется системой производственного мониторинга для предупреждения негативного воздействия на окружающую среду.

102. При проведении оценки воздействия на окружающую среду проектируемых мест подземного захоронения определяется характеристика природной среды в районе намечаемой деятельности (в качестве первоначального фонового состояния), учитываются существующие виды воздействия на рассматриваемой территории.

103. В процессе выбора параметров для аналитического учета определяются скорость и направление потока подземных вод. Параметры включают индикативные показатели, для гарантирования раннее выявленных изменений в качестве воды.

104. Программой производственного мониторинга предусматривается выполнение натурных наблюдений за состоянием тех компонентов окружающей среды, которые могут испытывать техногенное влияние вследствие проводимых работ по подземному захоронению мышьяксодержащих отходов. Основными из этих компонентов являются: атмосферный воздух, почва, поверхностные, подземные, шахтные и грунтовые воды в зоне влияния подземного захоронения отходов.

105. При составлении программ предусматриваются наблюдения за режимами (уровнями) и химическим изменением поверхностных и грунтовых вод с учетом специфических компонентов захораниваемого отхода, а также за качеством атмосферного воздуха с целью своевременного выявления опасных тенденций в их состоянии и оперативного принятия мер по ликвидации опасного загрязнения.

106. Производственный мониторинг окружающей среды осуществляется производственными или независимыми лабораториями, аккредитованными в порядке, установленном законодательством Республики Казахстан о техническом регулировании согласно части девятой статьи 132 Кодекса.

107. Площадь, охватываемая наблюдательной сетью, обеспечивает достаточность для уверенного определения степени влияния мест подземного захоронения и границ техногенного загрязнения.

108. Число точек наблюдения за состоянием охраны окружающей среды, периодичность и продолжительность наблюдений зависят от сложности поставленной задачи, требуемой точности определения, вида и класса опасности загрязнений и обосновываются при составлении программ экологического контроля.

109. Для обеспечения контроля высоты стояния подземных и грунтовых вод, их физико-химического состава на местах подземного захоронения мышьяксодержащих отходов и в его санитарно-защитной зоне предусматриваются створы наблюдательных скважин, в каждом створе не менее двух скважин.

При уклоне грунтового потока менее 0,1 % створы предусматриваются по всем четырем направлениям. При уклоне более 0,1 % контрольные скважины размещаются по трем направлениям, исключая направление вверх по течению.

При длине сторон участка захоронения не более 200 метров на каждую сторону предусматривается по одному контрольному створу.

При большей длине сторон участка створы размещаются через 100 - 150 метров.

Расстояние между наблюдательными скважинами в створе принимается в пределах 50 – 100 метров. Одна скважина створа размещается на территории участка захоронения, другая - в санитарно-защитной зоне.

Приведенные расстояния уменьшаются с учетом конкретных гидрогеологических условий. Скважины заглубляются ниже уровня грунтовых вод не менее чем на 5 метров.

Аналогичный контроль предусматривается для испарителей загрязненных дождевых и дренажных вод, размещаемых вне участка захоронения мышьяксодержащих отходов.

110. Контроль за состоянием мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов осуществляется путем анализа из наблюдательных скважин, расположенных до мест подземного захоронения (в качестве фона) и после мест подземного захоронения отходов.

111. Природопользователь ежеквартально представляет в уполномоченный орган в области охраны окружающей среды отчет по результатам производственного экологического контроля согласно Требованиям к отчетности по результатам производственного экологического контроля, утвержденным приказом Министра охраны окружающей среды Республики Казахстан от 14 февраля 2013 года № 16-Ө (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 8376).

112. Природопользователь, осуществляющий подземное захоронение отходов, информирует уполномоченный орган в области охраны окружающей среды об авариях с выбросом и сбросом загрязняющих веществ в окружающую среду в течение двух часов с момента их обнаружения согласно части десятой статьи 199 Кодекса.

113. При обнаружении превышений предельно-допустимых концентраций в ходе ведения мониторинговых исследований, природопользователем принимаются соответствующие меры по достижению допустимых уровней.

114. Природопользователь утверждает план действий по устранению или локализации аварийной ситуации, возникшей в результате нарушения экологического законодательства Республики Казахстан, стихийных бедствий и природных катаклизмов.

14. Экологические нормативы и требования к закрытию мест
подземного захоронения мышьяксодержащих отходов

115. Закрытие мест подземного захоронения мышьякосодержащих отходов в сухих незатапливаемых горных выработках, пустотах рудников производится после прохождения государственной экологической экспертизы и согласования с уполномоченным органом в области охраны окружающей среды согласно проекту ликвидации мест подземного захоронения.

116. После завершения эксплуатации мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов принимаются мероприятия по минимизации последствий функционирования участка и исключения доступа посторонних лиц: устья горных выработок перекрываются бетонными перемычками, ограждение вокруг которых сохраняется.

117. После закрытия мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов природопользователь осуществляет рекультивацию территории и проводит мониторинг состояния окружающей среды в течение тридцати лет. Средства на проведение рекультивации нарушенных земель и последующего мониторинга поступают из ликвидационного фонда мест подземного захоронения.

118. Выполненные работы по рекультивации мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов, в соответствии с условиями проекта ликвидации, принимаются актом приемочной комиссии с участием уполномоченного органа в области охраны окружающей среды.

119. Для определения объема работ по ликвидации и необходимых для их выполнения средств, природопользователь разрабатывает проект ликвидации мест подземного захоронения и составляет технико-экономическое обоснование (расчеты) затрат на его реализацию.

120. Проект по ликвидации мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов предусматривает выполнение работ по рекультивации территории, проведению мониторинга состояния окружающей среды в течение тридцати лет, удалению или ликвидации объектов и сооружений, использованных в процессе эксплуатации мест подземного захоронения, а также очистке окружающей среды от сверхнормативного загрязнения.

121. Для проведения мероприятий по закрытию, рекультивации и последующего мониторинга состояния окружающей среды мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов создается ликвидационный фонд согласно Правилам формирования ликвидационных фондов полигонов размещения отходов, утвержденным приказом Министра энергетики Республики Казахстан от 13 ноября 2014 года № 125 (зарегистрированный в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов № 10015).

Ескерту. Күші жойылды - ҚР Экология және табиғи ресурстар министрінің м.а. 27.04.2023 № 135 (қол қойылған күнінен бастап қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

БҰЙЫРАМЫН:

1. "Шаруашылық және өзге қызметтерге экологиялық нормативтер мен экологиялық талаптарды бекіту туралы" Қазақстан Республикасы Энергетика Министрінің 2014 жылғы 13 қазандағы № 57 бұйрығына (Нормативтік құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 9805 болып тіркелген, 2014 жылғы 6 қарашада "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде жарияланған) мынадай өзгерістер енгізілсін:

тақырыбы мынадай редакцияда жазылсын:

"Шаруашылық және өзге де қызмет бойынша экологиялық нормативтер мен экологиялық талаптарды бекіту туралы";

1-тармақ мынадай редакцияда жазылсын:

"1. Шаруашылық және өзге қызметтерге:

1) осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес Щучинск-Бурабай курорттық аймағының объектілерінде мәдени-тұрмыстық су пайдалануға және табиғи су айдындарын сақтау және қалпына келтіру мақсатында оларды тазалау жұмыстарына байланысты;

2) осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес қалдықтарды жерасты көмуге байланысты экологиялық нормативтер мен экологиялық талаптар бекітілсін.";

көрсетілген бұйрықпен бекітілген Шаруашылық және өзге қызметтерге экологиялық нормативтер мен экологиялық талаптар осы бұйрыққа 1-қосымшаға сәйкес жаңа редакцияда жазылсын;

осы бұйрыққа 2-қосымшаға сәйкес 2-қосымшамен толықтырылсын.

2. Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Қалдықтарды басқару департаменті:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрық Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелгенінен кейін он күнтізбелік күн ішінде оның көшірмесін мерзімді баспа басылымдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға, сондай-ақ Қазақстан Республикасы нормативтік құқықтық актілерінің Эталондық бақылау банкіне енгізу үшін Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінің "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберуді;

3) осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің ресми интернет-ресурсында және мемлекеттік органдардың интранет-порталында орналастыруды;

4) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркегеннен кейін он жұмыс күні ішінде Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің Заң қызметі департаментіне осы тармақтың 2) және 3) тармақшаларымен көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді беруді қамтамасыз етсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасының Энергетика вице-министріне жүктелсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Энергетика Министрі	В. Школьник

	Қазақстан Республикасы
	Энергетика министрінің
	2016 жылғы "6"қаңтардағы
	№2 бұйрығына
	1-қосымша

	Қазақстан Республикасы
	Энергетика министрінің
	2014 жылдың 13 қазандағы
	№ 57 бұйрығына
	1-қосымша

Щучинск-Бурабай курорттық аймағының объектілерінде мәдени-тұрмыстық су пайдалануға және табиғи су айдындарын сақтау және қалпына келтіру мақсатында оларды тазалау жұмыстарына байланысты шаруашылық және өзге қызметтерге экологиялық нормативтер мен экологиялық талаптар
1. Жалпы ережелер

1. Осы экологиялық нормативтер мен экологиялық талаптар Щучинск-Бурабай курорттық аймағының су объектілерінде мәдени-тұрмыстық су пайдалануға және табиғи су айдындарын сақтау және қалпына келтіру мақсатында оларды тазалау жұмыстарына байланысты шаруашылық және өзге қызметке экологиялық нормативтер мен экологиялық талаптарды (бұдан әрі - Талаптар) белгілейді.

2. Талаптар табиғи су айдындарын сақтау және қалпына келтіру мақсаттарында оларды тазалау жөніндегі жұмыстарды жобалау және орындау кезінде есепке алынады.

3. Су объектілерінде мәдени-тұрмыстық су пайдаланумен байланысты шаруашылық және өзге қызмет су объектілерінің экожүйесі теңгеріміне, судың құрамы мен қасиетіне мейілінше аз антропогендік ықпал ету арқылы жүзеге асырылады.

4. Халықтың демалуына арналған су айдындарындағы, сондай-ақ елді мекендер шеңберіндегі су айдындарындағы судың құрамы мен қасиеттері Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 16 наурыздағы № 209 бұйрығымен бекітілген "Су көздеріне, шаруашылық-ауыз су мақсаты үшін су жинау орындарына, шаруашылық-ауыз сумен жабдықтауға және суды мәдени-тұрмыстық пайдалану орындарына және су объектілерінің қауіпсіздігіне қойылатын санитарлық-эпидемиологиялық талаптар" Санитарлық ережесіне сәйкес қабылданады. (Қазақстан Республикасы нормативті құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу реестірінде №10774 тіркелінген).

5. Жер бетіндегі су айдындарының оңтайлы су режимдерін қолдау, олардың тұнбалануының және балдырлардың өсуінің, топырақтардың су эрозиясының, су жануарлары мен құстарының мекендеу жағдайларының нашарлауының, ағынның ауытқуын азаюдың алдын алу мақсаттарында су айдындарын механикалық және биологиялық тазалау және жақсарту жөніндегі іс-шаралар жүргізіледі.

6. Табиғи су айдындары экожүйесінің теңгеріміне теріс әсер ететін антропогендік әсерлердің өсуін көрсететін негіздер болған жағдайда, су айдындары экожүйесінің теңгерімін қолдау және қалпына келтіру жөніндегі шаралар қолданылады.

7. Су айдындары экожүйесінің теңгерімдерін қолдау және қалпына келтіру жөніндегі шараларды қабылдауға арналған негіздер су айдындарындағы судың құрамы мен қасиеттерінің өзгеруі, тұнбалану және балдырлардың өсуі, топырақтың су эрозиясы, су жануарлары мен құстардың мекендеу жағдайларының нашарлауы, ағынның ауытқуының ұлғаюы болып табылады.

2. Су айдындарын тазалау жөніндегі
талаптар мен нормативтер

8. Алынған су түбіндегі шөгінділерді өңдеу гомогендеу резервуарына дірілдеткіш елеуіш арқылы жүзеге асырылады. Ірі қоқысты ұстап қалу үшін пайдаланылатын дірілдеткіш елеуіш және тордың көлемі бөлінген балшықтың бастапқы бөлшектерінің көлеміне байланысты өзгертіледі.

Ірі қоспаларды бөлгеннен кейін шлам әрқайсысының көлемі 80 м³х болатын 3 (үш) гомогендеу резервуарларына беріледі. Әрбір гомогендеу резервуарына батыру жүйелерінің 3 (үш) бірлігі орнатылған. Гомогендеу резервуарының көлемі дренаждау құрылғыларындағы су түбіндегі шөгінділерді (шламды) өңдеудің (дренаждың) бір сағаттағы қуатынан көп.

Суспензияларды дозалауға арналған бұрандалық сорғылар пайдаланылатын гомогендеу багы су түбіндегі шөгінділердің аспалы Flottweg Z92 центрифугасына айдалады. Сорғының барынша жоғары өнімділігі 100 м³/сағат дейін. Центрифугадан күтілетін нақты өнімділік айдалатын суспензиядағы шөгінділердегі қатты заттардың мөлшеріне байланысты 70-140 м³/сағат-1. Шлам суспензияны дренаждау құрылғысы - Flottweg Z92 центрифугасына араластыру құрылғысы арқылы айдайды.

Әртүрлі құрылғыларды электр энергиясына жалғау негізгі тарату қалқанынан қамтамасыз етіледі.

Шөгінділердің және судың құрамы дірілдеткіш елеуішке кіреді. Мұнда тесіктері 2 мм елеуіштерде шөгінділердің үлкен бөлігі бөлінеді.

Дірілдеткіш елеуіштердің негізгі параметрлері:

1) машинаның типтік белгіленуі GАМА 120.300 1 ;

2) судың барынша көп мөлшері 150 m³;

3) барынша жоғары қатты үлес 2 - 20%;

4) сұрыптау бетінің ұзындығы 3 000 мм;

5) сепаратордың жалпы ұзындығы 3 821 мм;

6) сұрыптау бетінің ені 1 200 мм;

7) екі NА56 дірілдеткіші;

8) желінің кернеуі және жиілігі 3х400В/50Гц;

9) номиналды тұтынылатын қуат 2.7 кВт;

10) жұмыс жиілігі 16 Гц;

11) дірілдетілетін салмақ 740 кг;

12) жалпы салмақ 754 кг;

13) бір алдыңғы тіректің астындағы статикалық жүктеме 2038 Н;

14) бір артқы тіректің астындағы статикалық жүктеме 1592 Н;

15) тіреудің астындағы тік динамикалық әсер ±801 Н;

16) тіреудің астындағы көлденең әсер ±9541 Н;

17) ауытқуды (тепе-теңсіздікті) баптау 80%.

Ірі фракциялардан тазартылған шөгінділер аккумуляциялық және гомогендеу бактарына ауыстырылады. Аккумуляциялық бактардың сыйымдылығы (3 х 700 м³) тәулік бойғы жұмыс режимінде, сонымен қатар егер түнде (22:00 - 06:00) жер снаряды жұмыс істемесе желінің жұмыс істеуіне кепілдік береді. Гомогендеу бактарынан қоспа сорғылық контейнер арқылы FLOTTWEG Z-92 декантерлеріне - 3 дана айдалады. Декантерге енгізудің алдында қоспаға флокулянттың қажетті мөлшері (2-3 кг/құрғақ заттың тоннасы) қосылады. Флокулянт 0,5% жұмыс концентрациясы үшін флокулянт станцияларында дайындалады. Флокулянтты дайындау, оны бабына келтіру және құбырларға дозалау автоматты режимде DEWASYS жүйесімен басқарылады. Флокулянтты дайындауға арналған су автоматты су айдау станциясы арқылы көлдең жиналады.

Жұмыс концентрациясын дайындау үшін 2 дана DESET PS-12 полимерлік станциясы пайдаланылады. DESET PS-12 мобильді полимерлік станциясы сапалы тот баспайтын болаттан жасалынған. DESET PS-12 жүйесі автоматты және жартылай автоматты және екі көлемде қолжетімді болады.

9. Жартылай автоматты жүйе дайындау, тынықтыру және (сақтау) айдау үздіксіз процесі бар 3 жалғанған резервуардан тұрады. Жүйе бәрінен де шағын және орта кәсіпорындар үшін ең қолайлы. 45-тен 60 минутқа дейінгі кезеңдерде жұмыс істейтін автоматты жүйе араластыруға арналған резервуардан және тынықтыруға арналған екі резервуардан тұрады. Жүйе үздіксіз режимде жұмыс істеуге қабілетті. Барлық процестер арнайы дербес DEWASYS жүйесі бақылайды.

Қондырғы бір полимерден екіншісіне оңай ауысу үшін қолайлы. Әрбір қондырғы вакуумдық қоректендіргішпен, ұнтақты араластыруға арналған миксермен, сорғылармен, шығынды өлшегіштермен, қалқымалы деңгей өлшегіштермен жабдықталған.

Deset PS-12:

1) ерітіндіні өндіру - 10 м³/сағат;

2) ерітіндінің концентрациясы - 0,1-0,4%;

3) вакуумдық қоректендіргіш – 125 кг;

4) эмульсияға арналған бұрандалық сорғы - 2-14 м³/сағат;

5) резервуар 3 бөлікке бөлінген, жалпы сыйымдылық - 22 000дм³;

6) белгіленген қуат - 33,52 кВт;

7) қысымды судың көлемі - 30 м³/сағат;

8) габариттік көлемдері - 40"резервуар 12 191х2 438х2 591 мм.

Z-92 декантерлерінен құрғатылған шөгінділер конвейерлер жүйесіне жіберіледі, ол шөгінділерді уақытша қоқыс орнына тасымалдайды.

Декантерлердегі сусүзбе (фугат) сорғысы бар су багына ағады. Су DEWASYS жүйесімен басқарылатын автоматты режимде су кері көлге айдалады.

Технологиялық желіге арналған электр энергиясы дизель электр станцияларында өндіріледі.

Барлық технологиялар 40 фут. (12,19x2,45 м) 1 дана контейнер немесе 20 фут. (6,06x2,45 м) 2 дана контейнер салынған транзиттік жүк көліктерімен жүзеге асырылады. Орнату орнына тиісті жүк көтерімділігі бар крандармен түсіріледі.

Құбырлар жұмыстарды жүргізу орнына транзиттік жүк көліктерімен жеткізіледі. Құбырлар ағаш конструкцияға бекітілген 12 м сегменттермен бөлінген. Крандардың көмегімен жүк көліктерінен түсіру мүмкіндігінше суға жақын жүргізіледі. Сақиналар топтармен жинақталған және үлдірмен қапталған. Крандардың көмегімен түсіру мүмкіндігінше суға жақын жүргізіледі.

Дизель электр станцияларына арналған жанармай жоғары көлемді мұнай цистерналарымен (10 немесе 20 м³) жеткізіледі. Осындай жанармай жер үстілік сертификатталған резервуарға қүйылады, оның сыйымдылығы ең төменгі жеткізілетін мөлшерден 30%-ға асады. Мұнай өнімдерінің қоршаған ортаға жылыстауы секілді апаттық жағдайларға арналған төгу орнын (апатты жылыстауға арналған жинау багы) құрылымды қамтамасыз етеді.

Флокулянттар ұнтақ түрінде 25 кг қаптарға салынып, паллетада 25 қаптан, яғни 625 кг/паллето болып жеткізіледі. Флокулянттар 30 паллета (18 тонна) тиелген транзиттік жүк көліктерімен жеткізіледі. Паллеталар мини-жүк түсіргішпен түсіріледі, оның қол астында тұрақты қызметкерлері бар. Паллеталарды ашық үй-жайда сақталады.

Жабдыққа арналған қосалқы бөлшектер уақытша жолмен тасымалдау арқылы жеткізілетін болады. Техникалық және қызмет көрсетуші қызметкерлер жеңіл автокөліктермен тасымалданады.

10. Жұмыстардың қысқаша мазмұны: елеуіш арқылы балшықты гомогендеу резервуарына өңдеу, флокулянтты дайындау және қосу, суспензия шламын дренаждау құрылғысына айдау, құрғату, құрғатылған балшықты тасымалдау, тазартылған суды кері су айдынына айдау.

Құрғақ шөгінділердің мөлшері 15-тен 20% дейін және жұмыстардың ұзақтық мерзімі 150-ден 300 күнтізбелік күнге дейін шөгінділердің көлемі 500-ден 1000,0 мың м³ дейінгі су айдындарында балшықты құрғату шығындары технологиялық процестің барлық құрамдас элементтері бойынша шығындар есепке алынады. Оларға:

1) еңбекті төлеуге шығындары;

2) қорларға міндетті аударулар;

3) жабдықтың және құралдардың амортизациясы;

4) реагенттердің құны;

5) электр станциясына арналған дизель жанармайының құны және оны жеткізу;

6) технологиялық жабдықты пайдалану орнына және кері жеткізудің тасымалдау шығындары;

7) технологиялық жабдықты монтаждау және демонтаждау кіреді.

Нәтижелер бойынша зертханалық талдаулар жүргізіледі, олардың нәтижелері жиынтық кестелерге кіргізіліп, талдаулық өңдеу жасалынады, сонымен қатар түсіндірме жазбасы құрастырылады.

Түпкі нәтиже: құрғақ қалдық.

Өлшем бірлігі: гидроқоспаның 1м³.

11. Құрғақ шөгінділердің мөлшері 20-дан 40% дейін және жұмыстардың ұзақтық мерзімі 150-ден 300 күнтізбелік күнге дейін шөгінділердің көлемі 500,0 мың м3 дейінгі су айдындарында балшықты құрғату технологиясы.

Алынған су түбіндегі шөгінділерді өңдеу гомогендеу резервуарына дірілдеткіш елеуіш арқылы жүзеге асырылады. Ірі қоқысты ұстап қалу үшін пайдаланылатын дірілдеткіш елеуіш және тордың көлемі бөлінген балшықтың бастапқы бөлшектерінің көлеміне байланысты өзгертіледі.

Ірі қоспаларды бөлгеннен кейін шлам әрқайсысының көлемі 80 м³ болатын екі гомогендеу резервуарларына беріледі. Әрбір гомогендеу резервуарына батыру жүйелерінің 3 бірлігі орнатылған. Гомогендеу резервуарының көлемі дренаждау құрылғыларындағы су түбіндегі шөгінділерді (шламды) өңдеудің (дренаждың) бір сағаттағы қуатынан көп.

Суспензияларды дозалауға арналған бұрандалық сорғылар пайдаланылатын гомогендеу багы су түбіндегі шөгінділердің аспалы центрифугаларына айдалады. Сорғының барынша жоғары өнімділігі 100 м³/сағат дейін. Центрифугадан күтілетін нақты өнімділік айдалатын суспензиядағы шөгінділердегі қатты заттардың мөлшеріне байланысты 50- 90 м3/сағат. Шлам суспензияны дренаждау құрылғысы - Flottweg Z73 центрифугасына араластыру құрылғысы арқылы айдайды.

Аспалы құрылғыны қайтаруға арналған беру құбырына орнатылған араластыру құрылғысына флокулянт ерітіндісі қосылады. Әртүрлі құрылғыларды электр энергиясына жалғау негізгі тарату қалқанынан қамтамасыз етіледі, ол НН уақытша қосылысы кезінде СО 02 кезінде байланысқа келтіріледі.

Шөгінділердің және судың құрамы дірілдеткіш елеуішке кіреді. Бұнда тесіктері 2 мм елеуіштерде шөгінділердің үлкен бөлігі бөлінеді.

Дірілдеткіш елеуіштердің негізгі параметрлері:

1) машинаның типтік белгіленуі GАМА 120.300 1;

2) судың барынша көп мөлшері - 250 m³;

3) барынша жоғары қатты үлес 2-20 %;

4) сұрыптау бетінің ұзындығы - 3 000 мм;

5) сепаратордың жалпы ұзындығы - 3 821 мм;

6) сұрыптау бетінің ені - 1 200 мм;

7) екі NА56 дірілдеткіші;

8) желінің кернеуі және жиілігі - 3 х 400 В/50 Гц;

9) номиналды тұтынылатын қуат - 2.7 кВт;

10) жұмыс жиілігі - 16 Гц;

11) дірілдетілетін салмақ - 740 кг;

12) жалпы салмақ - 754 кг;

13) бір алдыңғы тіректің астындағы статикалық жүктеме - 2038 Н;

14) бір артқы тіректің астындағы статикалық жүктеме - 1592 Н;

15) 1 тіреудің астындағы тік динамикалық әсер - ±801 Н;

16) тіреудің астындағы көлденең әсер - ±9541 Н;

17) ауытқуды (тепе-теңсіздікті) баптау 80 %.

Гомогендеу бактарынан қоспа сорғылық контейнер арқылы FLOTTWEG Z-73 декантерлеріне – 2 дана айдалады. Декантерге енгізудің алдында қоспаға флокулянттың қажетті мөлшері (2-3 кг/құрғақ заттың тоннасы) қосылады. Флокулянт 0,5% жұмыс концентрациясы үшін флокулянт станцияларында дайындалады. Флокулянтты дайындау, оны бабына келтіру және құбырларға дозалау автоматты режимде DEWASYS жүйесімен басқарылады. Флокулянтты дайындауға арналған су автоматты су айдау станциясы арқылы көлден жиналады.

Жұмыс концентрациясын дайындау үшін 1 дана DESET Р8-12 полимерлік станциясы пайдаланылады.

DESET Р8-12 мобильді полимерлік станциясы сапалы тот баспайтын болаттан жасалынған. DESET РS-12 жүйесі үшін автоматты және жартылай автоматты және екі көлемде қолжетімді болады.

12. Жартылай автоматты жүйе дайындау, тынықтыру және (сақтау) айдау үздіксіз процесі бар 3 жалғанған резервуардан тұрады. Жүйе шағын және орташа кәсіпорындар үшін ең жақсы болады. 45-тен 60 минутқа дейінгі кезеңдерде жұмыс істейтін автоматты жүйе араластыруға арналған резервуардан және тынықтыруға арналған екі резервуардан тұрады. Жүйе үздіксіз режимде жұмыс істеуге қабілетті. Барлық процестер арнайы дербес DEWASYS жүйесі бақылайды. Қондырғы бір полимерден екіншісіне оңай ауысу үшін қолайлы. Әрбір қондырғы вакуумдық қоректендіргішпен, ұнтақты араластыруға арналған миксермен, сорғылармен, шығынды өлшегіштермен, қалқымалы деңгей өлшегіштермен жабдықталған.

Deset РS-12:

1) ерітіндіні өндіру, м³/сағат – 10;

2) ерітіндінің концентрациясы, % - 0,1-0,4;

3) вакуумдық қоректендіргіш, кг – 125;

4) эмульсияға арналған бұрандалық сорғы, м³/сағат - 2-14;

5) резервуар 3 бөлікке бөлінген, жалпы сыйымдылық, дм3 - 22 000;

6) орнатылған қуат, кВт - 33,52;

7) қысымды судың көлемі, м3/сағат – 30;

8) габариттік көлемдері, мм - 40"резервуар 12 191х2 438х2 591.

Z73 декантерлерінен құрғатылған шөгінділер конвейерлер жүйесіне жіберіледі, ол шөгінділерді уақытша қоқыс орнына тасымалдайды. Осы қоқыс орнынан шөгінділерді ағымдағы тәртіпте белгілі бір қоқыс орнына қосалқы мердігер (тасымалдау компаниясы) тасымалдайды. Шығарудың саны мен жиілігі жобаның материалдық теңгерімінде түсіндіріледі.

Декантерлердегі сусүзбе (фугат) сорғысы бар су бағына ағады. Су DEWASYS жүйесімен басқарылатын автоматты режимде кері көлге айдалады.

Технологиялық желіге арналған электр энергиясы дизель электр станцияларында өндіріледі.

Қондырғының бөлігі сонымен қатар флокулянтты сақтауға арналған үй-жайлар, қойма, қосалқы бөлшектер қоймасы, кеңселік және қызметкерлерге арналған санитарлық жабдық болып табылады.

Барлық технологиялар 40 фут. (12,19x2,45 м) 1 дана контейнер немесе 20 фут. (6,06x2,45 м) 2 дана контейнер салынған транзиттік жүк көліктерімен жүзеге асырылады. Орнату орнына тиісінше жүк көтерімділігіне бар крандармен түсіріледі.

Құбырлар жұмыстарды жүргізу орнына транзиттік жүк көліктерімен жеткізіледі. Құбырлар ағаш конструкцияға бекітілген 12 метр сегменттермен бөлінген. Крандардың көмегімен жүк көліктерінен түсіру мүмкіндігінше суға жақын жүргізіледі. Сақиналар топтармен жинақталған және үлдірмен қапталған. Крандардың көмегімен түсіру мүмкіндігінше суға жақын жүргізіледі.

Флокулянт ұнтақ түрінде 25 кг қаптарға салынып, паллетада 25 қаптан, яғни 625 кг/паллета болып жеткізіледі. Флокулянттар 30 паллета (18 тонна) тиелген транзиттік жүк көліктерімен жеткізіледі. Паллеталар мини-жүк түсіргішпен түсіріледі, оның қол астында тұрақты қызметкерлері бар. Паллеталарды ашық үй-жайда сақтауға болады, себебі олар қорғаныс полиэтилен үлдірімен қапталған.

Жабдыққа арналған қосалқы бөлшектер уақытша жолмен тасымалдау арқылы жеткізіледі. Техникалық және қызмет көрсетуші қызметкерлер жеңіл автомобильдермен тасымалданады.

Жұмыстардың қысқаша мазмұны: елеуіш арқылы балшықты гомогендеу резервуарына өңдеу, флокулянтты дайындау және қосу, суспензия шламын дренаждау құрылғысына айдау, құрғату, құрғатылған балшықты тасымалдау. Тазартылған суды кері су айдынына айдау.

Құрғақ шөгінділердің мөлшері 20-дан 40% дейін және жұмыстардың ұзақтық мерзімі 150-ден 300 күнтізбелік күнге дейін шөгінділердің көлемі 500,0 мың м³ дейінгі су айдындарында балшықты құрғату шығындары технологиялық процестің барлық құрамдас элементтері бойынша шығындар есепке алынады. Оларға:

1) еңбекті төлеуге шығындар;

2) қорларға міндетті аударулар;

3) жабдықтың және құралдардың амортизациясы;

4) реагенттердің құны;

5) электр станциясына арналған дизель жанармайының құны және оны жеткізу;

6) технологиялық жабдықты пайдалану орнына және кері жеткізудің тасымалдау шығындары;

7) технологиялық жабдықты монтаждау және демонтаждау кіреді.

Түпкі нәтиже: құрғақ қалдық.

Өлшем бірлігі: гидроқоспаның 1 м³.

13. Құрғақ шөгінділердің мөлшері 10-тен 15% дейін және жұмыстардың ұзақтық мерзімі 90-нан 150 күнге дейін шөгінділердің көлемі 500,0 мың м³ дейінгі су айдындарында балшықты құрғату технологиясы.

Ірі қоспаларды бөлгеннен кейін шлам әрқайсысының көлемі 80 м³ болатын 2 (екі) гомогендеу резервуарларына беріледі. Әрбір гомогендеу резервуарына батыру жүйелерінің 3 (үш) бірлігі орнатылған. Гомогендеу резервуарының көлемі дренаждау құрылғыларындағы су түбіндегі шөгінділерді (шламды) өңдеудің (дренаждың) бір сағаттағы қуатынан көп.

Суспензияларды дозалауға арналған бұрандалық сорғылар пайдаланылатын гомогендеу багы су түбіндегі шөгінділердің аспалы Flottweg Z92 центрифугасына айдалады. Сорғының барынша жоғары өнімділігі 120 м³/сағат дейін. Центрифугадан күтілетін нақты өнімділік айдалатын суспензиядағы шөгінділердегі қатты заттардың мөлшеріне байланысты 50-110 м³/сағат-1. Шлам суспензияны дренаждау құрылғысы - Flottweg Z92 центрифугасына араластыру құрылғысы арқылы айдайды.

Әртүрлі құрылғыларды электр энергиясына жалғау негізгі тарату қалқанынан қамтамасыз етіледі.

Суспензияларды дозалауға арналған бұрандалық сорғылар пайдаланылатын гомогендеу багы су түбіндегі шөгінділердің аспалы центрифугаларына айдалады. Сорғының барынша жоғары өнімділігі 100 м³/сағат дейін. Центрифугадан күтілетін нақты өнімділік айдалатын суспензиядағы шөгінділердегі қатты заттардың мөлшеріне байланысты. Шлам суспензияны дренаждау құрылғысы - центрифугаға араластыру құрылғысы арқылы айдайды.

Шөгінділердің және судың құрамы дірілдеткіш елеуішке кіреді. Бұнда тесіктері 2 мм елеуіштерде шөгінділердің үлкен бөлігі бөлінеді. Ұсынылған гранулометриялық талдаудың негізінде тапсырыс беруші 13,4% құрғақ заттың бөлініп шығуын болжайды.

Елеуіштердің негізгі параметрлері:

1) машинаның типтік белгіленуі GАМА 120.300 1;

2) судың барынша көп мөлшері - 150 m³;

3) барынша жоғары қатты үлес - 2-20 %;

4) сұрыптау бетінің ұзындығы - 3 000 мм;

5) сепаратордың жалпы ұзындығы - 3 821 мм;

6) сұрыптау бетінің ені - 1 200 мм;

7) екі NА56 дірілдеткіші;

8) желінің кернеуі және жиілігі - 3х400В/50Гц;

9) номиналды тұтынылатын қуат - 2.7кВт;

10) жұмыс жиілігі - 16 ц;

11) дірілдетілетін салмақ – 740 кг;

12) жалпы салмақ - 754кг;

13) бір алдыңғы тіректің астындағы статикалық жүктеме - 2038 Н;

14) бір артқы тіректің астындағы статикалық жүктеме - 1592 Н;

15) 1 тіреудің астындағы тік динамикалық әсер ±801 Н;

16) 1 тіреудің астындағы көлденең әсер ±9541 Н;

17) ауытқуды (тепе-теңсіздікті) баптау 80 %.

Ірі фракциялардан тазартылған шөгінділер аккумуляциялық және гомогендеу бактарына ауыстырылады. Аккумуляциялық бактардың сыйымдылығы (2 х 1000 м³) тәулік бойғы жұмыс режимінде, сонымен қатар егер түнде (22:00 - 06:00) жер снаряды жұмыс істемесе желінің жұмыс істеуіне кепілдік береді.

Гомогендеу бактарынан қоспа сорғылық контейнер арқылы декантерлерге айдалады. Декантерге енгізудің алдында қоспаға флокулянттың қажетті мөлшері қосылады. Флокулянт 0,5% жұмыс концентрациясы үшін флокулянт станцияларында дайындалады.

Флокулянтты дайындау, оны бабына келтіру және құбырларға дозалау автоматты режимде DEWASYS жүйесімен басқарылады. Флокулянтты дайындауға арналған су автоматты су айдау станциясы арқылы көлден жиналады. Жұмыс концентрациясын дайындау үшін 2 дана DESET Р8-2 полимерлік станциясы пайдаланылады. DESET Р8-2 мобильді полимерлік станциясы сапалы тот баспайтын болаттан жасалынған. DESET Р8-2 жүйесі автоматты және жартылай автоматты және екі қөлемде қолжетімді болады. 14. Жартылай автоматты жүйе дайындау, тынықтыру және (сақтау) айдау үздіксіз процесі бар 3 жалғанған резервуардан тұрады. Жүйе шағын және орташа кәсіпорындар үшін ең жақсы болады. 45-тен 60 минутқа дейінгі кезеңдерде жұмыс істейтін автоматты жүйе араластыруға арналған резервуардан және тынықтыруға арналған екі резервуардан тұрады. Жүйе үздіксіз режимде жұмыс істеуге қабілетті. Барлық процестер арнайы дербес DEWASYS жүйесі бақылайды. Қондырғы бір полимерден екіншісіне оңай ауысу үшін қолайлы.

Әрбір қондырғы вакуумдық қоректендіргішпен, ұнтақты араластыруға арналған миксермен, сорғылармен, шығынды өлшегіштермен, қалқымалы деңгей өлшегіштермен жабдықталған.

Deset P8-2:

1) ерітіндіні өндіру, м³/сағат – 10;

2) ерітіндінің концентрациясы, % - 0,1-0,4;

3) вакуумдық қоректендіргіш, кг – 125;

4) эмульсияға арналған бұрандалық сорғы, м3/сағат - 2-14;

5) резервуар 3 бөлікке бөлінген, жалпы сыйымдылық, дм3 - 22 000;

6) орнатылған қуат, кВт - 33,52А;

7) қысымды судың көлемі, м³/сағат – 30;

8) габариттік көлемдері, мм - 40"резервуар 12 191х2 438х2 591.

Декантерлерден құрғатылған шөгінділер конвейерлер жүйесіне жіберіледі, ол шөгінділерді уақытша қоқыс орнына тасымалдайды.

Декантерлердегі сусүзбе (фугат) сорғысы бар су багына ағады. Су DEWASYS жүйесімен басқарылатын автоматты режимде кері көлге айдалады.

Технологиялық желіге арналған электр энергиясы дизель электр станцияларда өндіріледі.

Барлық технологиялар 40 фут. (12,19x2,45 м) 1 дана контейнер немесе 20 фут. (6,06x2,45 м) 2 дана контейнер салынған транзиттік жүк көліктерімен жүзеге асырылады. Орнату орнына сәйкес келетін жүк көтерімділігі бар крандарымен түсіріледі.

Құбырларды және қалқымалы сақиналарды жеткізу. Құбырлар жұмыстарды жүргізу орнына транзиттік жүк көліктерімен жеткізіледі. Құбырлар ағаш конструкцияға бекітілген 12 метр сегменттермен бөлінген. Крандардың көмегімен жүк көліктерінен түсіру мүмкіндігінше суға жақын жүргізіледі. Сақиналар топтармен жинақталған және үлдірмен қапталған. Крандардың көмегімен түсіру мүмкіндігінше суға жақын жүргізіледі.

Дизель электр станцияларына арналған жанармай жоғары көлемді мұнай цистерналарымен (10 немесе 20 м³) жеткізіледі. Осындай жанармай жер үстілік сертификатталған резервуарға құйылады, оның сыйымдылығы ең төменгі жеткізілетін мөлшерден 30%-ға асады. Мұнай өнімдерінің қоршаған ортаға жылыстауы секілді апаттық жағдайларға арналған төгу орнын (апатты жылыстауға арналған жинау багы) құрылымды қамтамасыз етеді.

Флокулянт ұнтақ түрінде 25 кг қаптарға салынып, паллетада 25 қаптан, яғни (625 кг/паллето) болып жеткізіледі. Флокулянттар 30 паллета (18 тонна) тиелген транзиттік жүк көліктерімен жеткізіледі. Паллеталар мини-жүк түсіргішпен түсіріледі, оның қол астында тұрақты қызметкерлері бар. Паллеталарды ашық үй-жайда сақтауға болады, себебі олар қорғаныс полиэтилен үлдірімен қапталған.

15. Жұмыстардың қысқаша мазмұны: елеуіш арқылы балшықты гомогендеу резервуарына өңдеу, флокулянтты дайындау және қосу, суспензия шламын дренаждау құрылғысына айдау, құрғату, құрғатылған балшықты тасымалдау, тазартылған суды кері су айдынына айдау.

Құрғақ шөгінділердің мөлшері 10-нан 15% дейін және жұмыстардың ұзақтық мерзімі 90-нан 150 күнтізбелік күнге дейін шөгінділердің көлемі 500,0 мың м³ дейінгі су айдындарында балшықты құрғату шығындары технологиялық процестің барлық құрамдас элементтері бойынша шығындар есепке алынады. Оларға:

1) еңбекті төлеуге шығындар;

2) қорларға міндетті аударулар;

3) жабдықтың және құралдардың амортизациясы;

4) реагенттердің құны;

5) электр станциясына арналған дизель жанармайының құны және оны жеткізу;

6) технологиялық жабдықты пайдалану орнына және кері жеткізудің тасымалдау шығындары;

7) технологиялық жабдықты монтаждау және демонтаждау кіреді.

Түпкі нәтиже: құрғақ қалдық.

Өлшем бірлігі: гидроқоспаның 1м³.

16. Ультра сүзгіден өткізудің центрифугалық қондырғыларының фугаттарында су айдындарындағы суларды алдын ала тазалау.

Ультра сүзгіден өткізу технологиясы бастапқы судың лайлылығының өзгеруіне қарамастан 0,1 мг/дм³ төмен лайлылыққа ие суды алуға мүмкіндік береді. Коагулянтты (3 валентті темірдің негізіндегі минералды коагулянт) бастапқы дозалаумен үйлесімдегі ультра сүзгіден өткізу түстіліктің көрсеткішін 60-90%-ға, ал ХПК органиканың мөлшерін 50-75%-ға дейін төмендетуге мүмкіндік береді. Бастапқы суға сонымен қатар центрифугалық қондырғыларда балшықтық тұнбаларды бөлу үшін пайдаланылатын қалдық полимерлік флоккулянтты бейтараптандыруға арналған AQUACLAY бентонитті балшықтың суспензиясы дозаланады. Ультра сүзгіден өткізу қондырғысын кері жууды дренаждау технологиялық желінің басына - сепарациялық қондырғының жиынтық ыдысына қайта оралады.

Бастапқы судың параметрлері келесідей болу шартымен ADUAPORE UҒ-4-14 ультра сүзгіден өткізу қондырғысы технологиясының негізгі технологиялық параметрлері:

1) бастапқы су бойынша ең төменгі өнімділік: 160 м³/сағат;

2) бастапқы су бойынша ең жоғарғы өнімділік: 170 м³/сағат;

3) сусүзбе бойынша өнімділік: 147-160 м³/сағат;

4) сусүзбенің ысыру желісінің ағыны: 2,5 м;

5) сүзгіден өткізу бетінің жалпы ауданы: 3360 м²;

6) модульдердің саны (dizzer XLO/9MB60): 56;

7) пермеаттың шығысы: 92-95%;

8) сүзгіден өткізудің үлестік жылдамдығы, брутто: 50,2 дм³/м²/сағат;

9) сүзгіден өткізудің үлестік жылдамдығы, нетто: 43,2 дм³/м²/сағат;

10) кері жуу дренажы: 13,0 м³/сағат;

11) күшейтілген кері жуу дренажы: 2,0 м³/сағат;

12) күшейтілген кері жуу м/у интервалы: 12-48 сағат;

13) кері жуу кезіндегі шығын: 773 м³/сағат;

14) күшейтілген кері жуу кезіндегі шығын: 403 м³/сағат;

15) сүзгіден өткізу режимінің ұзақтығы: 645-0 мин;

16) кері жуу ұзақтығы: 45-60 с.;

17) кері жуу дренажының көлемі: 9,6-12,8 м³;

18) ысыру дренаждық желісінің ағыны: 5,0 м;

19) жиынтық үлестік энергия тұтыну: 0,03-0,05 кВт/м³ тазартылған су.

Бастапқы су бастапқы су желісі арқылы беріледі. Қалдық полимерлік коагулянтты бейтараптандыру және бастапқы су құбырына байланыстыру үшін AQUACLAY адсорбенті (бентониттік балшықтың су суспензиясы) және темір тұздарының негізіндегі минералдық коагулянт дозаланады. AQUACLAY және бастапқы су коагулянтын тиімді араластыру үшін бастапқы су желісінде статикалық миксер орналастырылады. AQUACLAY және коагулянтты дозалағаннан кейін су номиналды көлемі 105м³ екі секциялы коллекторлық ыдысқа бағытталады, ол бастапқы судың реагенттермен байланысу уақытын қамтамасыз етеді, сонымен қатар бастапқы су шығынын орталандыруға арналған буферлік резервуар болып табылады. Коллекторлық ыдыстағы бастапқы суды араластыру үшін өнімділігі 90 м³/сағат болатын сорғылық станция пайдаланылады. AQUACLAY және коагулянтты дайындау және дозалау үшін сәйкес келетін дайындау және дозалау станциялары қарастырылады.

Бастапқы су коллекторлық ыдыстан дайындаудың сорғылық станциясы арқылы ультра сүзгіден өткізу жарғақшаларын көлемі 250 мкм асатын механикалық бөлшектерден қорғау үшін орнатылған ірі сүзгіден өткізу сүзгісіне беріледі.

Қысымсыз сорбциялық фильтраттан кейін су AQUAPORE UF-4-14 ультра сүзгіден өткізу қондырғысына беріледі, онда өнеркәсіптік контроллер және оператор интерфейсі (НМІ) бар басқару шкафы бар. Қондырғының автоматты режимде жұмыс режимдері: төменнен сүзгіден өткізу; үстінен сүзгіден өткізу; төменнен кері жуу; үстінен кері жуу; төменнен тік жуу; үстінен тік жуу; үш реагентке күшейтілген кері жуу; күту; модульдердің тұтастығын тексеру; қондырғыны дайындау (модельдерді және құбырларды). Ультра сүзгіден өткізу қондырғыларының сусүзбелері ысыру желісіне және ультра сүзгіден өткізу сусүзбелерін сақтау (кері жуу) ыдысына жіберіледі.

Ультра сүзгіден өткізу қондырғыларын кері және күшейтілген жуу үшін сорғылық станция пайдаланылады.

17. Технологиялық желінің барлық қосымша құрылғылары (кері жуудың сорғылық станциясы, күшейтілген жуу реагенттерін дозалау тораптары, технологиялық бақылау құралдары және арматурасы) орталықтанған бақылау жүйесіне қосылған және толық автоматты режимде жұмыс істейді.

Dizzer XL Multibore0,9® ультра сүзгіден өткізу модульдерін пайдаланумен AQUAPORE-UҒ қондырғыларында ультра сүзгіден өткізудің центрифугалық қондырғыларының фугаттарында су айдындарындағы суларды алдын ала тазалау шығындары технологиялық процестің барлық құрамдас элементтері бойынша шығындар есепке алынады. Оларға:

1) еңбекті төлеуге шығындар;

2) қорларға міндетті аударулар;

3) жабдықтың және құралдардың амортизациясы;

4) реагенттердің құны;

5) электр станциясына арналған дизель жанармайының құны және оны жеткізу;

6) технологиялық жабдықты пайдалану орнына және кері жеткізудің тасымалдау шығындары;

7) технологиялық жабдықты монтаждау және демонтаждау кіреді.

Түпкі нәтиже: тазартылған су.

Өлшем бірлігі: тазартылған судың 1м³.

3. Су айдындарын балықтандыруға арналған экологиялық
нормативтер мен талаптар

18. Су айдындарын балықтандыру мұқият талдай отырып кезеңдер бойынша жүзеге асырылады. Бастапқыда көлге ақ амурды бірінші рет жіберу әсері (балықтың өсу қарқыны, балдырлардың даму деңгейінің және түрлік құрамының өзгеруі, судың химиялық көрсеткіштері, сапробносттылық индексі) бағаланады.

Амур жылдам өседі. Жыныстық кемелдікке алты-жеті жаста жетеді. Уылдырық шашу көктемнің соңында болады. Бір балықпен шашылатын уылдырықтың саны 800 мың және одан көп уылдырық. Уылдырығы ірі. Шыққан соң жеті тәуліктен кейін ұзындығы 8 мм болатын дернәсілдер судың түбінде жүзіп жүріп қоректенеді. 22 тәулік жасына жеткенде көптеген жіп тәрізді балдырларды жұта бастайды. Ақ амурдың ұзындығы шамамен алғанда 3 см жуық болғанда өмірінің алғашқы жылында өсімдіктермен қоректенуді бастайды. Амур ірі топтар құрмай өмір сүреді.

Кейіннен әсерді сақтау үшін ақ амурдың санын су өсімдіктерінің даму деңгейіне сәйкес ұстау қажеттілігі туындайды.

19. Жұмыстың мазмұны. Ақ амурдың ірі көшет материалдарын орнату.

Су айдындарын балықтандыруға жұмсалған шығындар технологиялық процестің барлық құрамдас элементтері бойынша шығындар есепке алынады. Оларға:

1) еңбекті төлеуге шығындар;

2) қорларға міндетті аударулар;

3) балықтың құны;

4) шығаруға тасымалдау шығындары кіреді.

Түпкі нәтиже: су айдынын балықтандыру.

Өлшем бірлігі: 1 га.

4. Су айдындарының аэрациясына арналған
экологиялық нормативтер мен талаптар

20. Су сапасын жақсартудың биоинженерлік әдісі кіріс құбырлары бар флотатор және қиығы (4х6мм²) электр кабельді келтірумен монтаждау жабдығы бар аэрацияның гидравликалық жүйелерін жасау арқылы жүзеге асырылады. Аэрация жүйесі үшін флотаторы бар Waterix AIRIT200 аэраторы (Финляндия) пайдаланылады.

AIRIT200 аэраторларының жұмыс істеу қағидаты:

1) сорғылар сору құбыры арқылы пропеллердің көмегімен суды көтереді. Сору құбырының төменгі бөлігі көлдің түбінен 1-2,5 м ара қашықтықта орналасады;

2) сыртқа тебуші сорғы суды 360 градусқа шығарады;

3) аэрация жүзеге асырылады.

Аэратордың артықшылықтары: кең сору құбырының арқасында ағынның қарсылығы тар құбырмен салыстырғанда шамамен 3 есе аз болады, ол тіпті, терең жерлерде аэратордың жоғары өнімділігін береді.

21. AIRIT200 негізгі техникалық сипаттамалары:

1) Lonne өндірген 3 фазалық жеке қозғалтқыш (номиналды қуаты 5,5 кВт, Ғ-class, кернеу 400В, жиілік 50Гц);

2) электр кабель (4Gb - жергілікті басқарудың электр желілеріне әсер етуі мүмкін; айнымалы тоқты пайдалану кезінде қажет);

3) аэратордың қалқымалармен және сору құбырынсыз салмағы - шамамен 160 кг жуық;

4) оттегі аэрациясын беру жылдамдығы - 8,3 кг О₂/сағат, 20^oС; 230 л/с;

5) оттегін берудің тиімділігі - 1,8 кг02/кВТч;

6) қалқымалармен және сору құбырынсыз негізгі көлемдері - 1500мм х 1500мм х 900мм;

7) материал: жұмыс дөңгелегі - қоспалы арнайы қола, пластиті қалқымалар - PUR, PE; сору құбыры - РЕ пластиктен;

8) параметрлері: жиілікті түрлендіргіш (АС-drive) түрі АС4А0018АА; қорғаныс сыныбы ІР20, Waterix бағдарламалық қамсыздандыру; жұмыс дөңгелегін тазалау қолжетімді.

22. Жұмыстың мазмұны. Аэратор арқылы суды оттегімен қанықтыру.

Кіріс құбырлары бар флотатор және қиығы (4х6мм2) электр кабельді келтірумен монтаждау жабдығы бар флотаторы бар Waterix AIRIT200 аэраторымен (Финляндия) оттегімен суды қанықтыруға жұмсалатын шығындар технологиялық процестің барлық құрамдас элементтері бойынша шығындар есепке алынады. Оларға:

1) еңбекті төлеуге шығындар;

2) қорларға міндетті аударулар;

3) жабдықтың және құралдардың амортизациясы;

4) электр энергиясының және кабельдің құны;

5) технологиялық жабдықты пайдалану орнына және кері жеткізудің тасымалдау шығындары;

6) технологиялық жабдықты шефмонтаждау кіреді.

Түпкі нәтиже: суды оттегімен қанықтыру.

Өлшем бірлігі: оттегімен қанықтырылған судың 1м³.

23. Судың сапасын жақсартудың биоинженерлік тәсілі кіріс құбырлары бар флотатор және қиығы (4х2,5мм²) электр кабельді келтірумен флотаторы бар Waterix AIRIT70 аэраторы (Финляндия) бар аэрацияның гидравликалық жүйелерін жасау арқылы жүзеге асырылады.

Аэрация жүйесі үшін флотаторы бар Waterix AIRIT70 аэраторы (Финляндия) пайдаланылады. Аэраторлардың саны келесі параметрлер бойынша "АНМА" финдік компаниясымен белгіленген: көл бетінің аумағы, көлдің тереңдігі, оттегінің мөлшері.

24. AIRIT70 аэраторларының жұмыс істеу қағидаты:

1) сорғылар сору құбыры арқылы пропеллердің көмегімен суды көтереді. Сору құбырының төменгі бөлігі көлдің түбінен 1-2,5м ара қашықтықта орналасады;

2) сыртқа тебуші сорғы суды 360 градусқа шығарады;

3) аэрация жүзеге асырылады.

25. AIRIT70 негізгі техникалық сипаттамалары:

1) Lonne өндірген 3 фазалық жеке қозғалтқыш (номиналды қуаты 1,5 кВт, Ғ class, кернеу 400В, жиілік 50Гц);

3) аэратордың қалқымалармен және сору құбырынсыз салмағы - шамамен 69 кг жуық;

4) оттегі аэрациясын беру жылдамдығы - 3 кг 0₂/сағат, 20^oС; 230 л/с;

5) оттегін берудің тиімділігі - 2 к г0₂/кВТч;

6) қалқымалармен және сору құбырынсыз негізгі көлемдері - 1 000мм х 1 000мм х 550мм;

7) материал: жұмыс дөңгелегі - қоспалы арнайы қола, пластикті калқымалар - PUR, РЕ; сору құбыры - РЕ пластиктен;

8) параметрлері: жиілікті түрлендіргіш (АС-drive) түрі АС4А0018АА; қорғаныс сыныбы IP20; Waterix бағдарламалық қамсыздандыру; жұмыс дөңгелегін тазалау қолжетімді.

Қалпына келтіру кезеңінде - оны орнатудың алдында аэратор жұмысының тиімділігін жүйелі бақылау қажет, яғни су айдындарын механикалық тазалаудан кейін және су айдынындағы оттегі теңгерімінің қалпына келгеніне дейін әрбір 10-15 күн сайын судың химиялық талдауы жүргізіледі.

26. Жұмыстың мазмұны. Аэратор арқылы суды оттегімен қанықтыру.

Кіріс құбырлары бар флотатор және қиығы (4х2,5 мм² электр кабельді келтірумен монтаждау жабдығы бар флотаторы бар Waterix AIRIT70 аэраторымен (Финляндия) оттегімен суды қанықтыруға жұмсалатын шығындар технологиялық процестің барлық құрамдас элементтері бойынша шығындар есепке алынады. Оларға:

1) еңбекті төлеуге шығындар;

2) қорларға міндетті аударулар;

3) жабдықтың және құралдардың амортизациясы;

4) электр энергиясының және кабельдің құны;

5) технологиялық жабдықты пайдалану орнына және кері жеткізудің тасымалдау шығындары;

6) технологиялық жабдықты шефмонтаждау кіреді.

Түпкі нәтиже: суды оттегімен қанықтыру.

Өлшем бірлігі: оттегімен қанықтырылған судың 1м³.

	Қазақстан Республикасы
	Энергетика министрінің
	2016 жылғы "6" қаңтардағы
	57 бұйрығына
	2-қосымша

	Қазақстан Республикасы
	Энергетика министрінің
	2014 жылдың 13 қазандағы
	№ 57 бұйрығына
	2-қосымша

Қалдықтарды жерасты көмуге байланысты шаруашылық және өзге қызмет бойынша экологиялық нормативтер мен экологиялық талаптар
1. Жалпы ережелер

1. Осы экологиялық нормативтер мен экологиялық талаптар (бұдан әрі - Талаптар) меншік нысанына қарамастан, қорғасын және мыс металлургия өндірістерінің, сондай-ақ қалдық иелерінің құрамында күшала бар қалдықтарын (бұдан әрі – құрамында күшала бар қалдықтар) жерасты көму орындарын жобалау құжаттамасын әзірлеумен, оларды салумен және пайдаланумен айналысатын жеке және заңды тұлғаларға арналған және жерасты көму орындарындағы экологиялық нормативтер мен талаптарды белгілейді.

2. Осы Талаптар құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарында көму жөніндегі жұмысты орындаудың экологиялық нормативтерін және оларға қойылатын талаптарды жүйелеуге, сондай-ақ бірыңғай тәсілдерді әзірлеу мақсатында әзірленген және құрамында күшала бар қалдықтардың қоршаған орта мен адам денсаулығына зиянды әсерінің алдын алу мақсатында оларды бақылауға және олармен жұмыс кезінде экологиялық қауіпсіздікті қамтамасыз етуге арналған.

3. Жерасты көму орындары көмекші объектілерді орналастырудың жерүсті аймағының және жерасты көму аймағының жиынтығы, атап айтқанда кені игерілген, құрғақ, су баспайтын, өндіріс және тұтыну қалдықтарын түпкілікті көму үшін тікелей пайдаланылатын, жоғары жерасты су көкжиегінің кеніштердің биік орналасқан тау-кен орындары мен шахта кеуектері болып табылады.

4. Талаптар көрсеткіштері осы Талаптармен шектелетін құрамында күшала бар қалдықтарға қатысты болады.

5. Құрамында күшала бар қалдықтарды алу ниетінсіз тұрақты орналастыру орындары оларды жерасты көму орындары болып табылады.

6. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орнында көмуді табиғатты пайдаланушы жерасты көму орындарын салуға, жайластыруға және пайдалануға арналған жобалық құжаттамаға (бұдан әрі - жобалық құжаттама) Қазақстан Республикасы Экологиялық кодексінің (бұдан әрі – Кодекс) 202-бабының бірінші бөлігіне сәйкес мемлекеттік экологиялық сараптаманың оң қорытындысы негізінде жүзеге асырылады.

7. Қалдықтарды жерасты көму орындарының саны мен сыйымдылық қабілеті жобалық құжаттамада айқындалады.

2. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарын айқындауға қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

8. Қалдықтарды жерасты көму орындары табиғатты қорғайтын инженерлік құрылыстар болып табылады және құрамында күшала бар қалдықтарды орталықтандырып жерасты көмуге арналған әрі зиянды заттарды қоршаған ортадан оқшаулауды қамтамасыз етеді.

9. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарын жобалау және салу "Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы" Қазақстан Республикасы Заңының 113-бабы 1-тармағына сәйкес жүзеге асырылады.

10. Қалдықтарды жерасты көму үшін пайдалы қазбалар қабаты жоқ (игерілген кеніштер) және тау-кен жұмыстары жүргізілмейтін құрғақ, су баспайтын тау-кен орындары (штольниялар, бремсбергтер, еңістер, квершлагтар т.б.) және кеніштердің шахта кеуектері пайдаланылады.

11. Тау-кен орындары мен шахталық кеуектерді құрғақ деп тану үшін жер қойнауын пайдаланушы гидрогелогиялық іздеулер жүргізеді, оның нәтижесі бойынша тиісті тексеру актісі жасала отырып, комиссиялық тексеру жүргізіледі.

12. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарын айқындау жобалық құжаттамада көрсетілген арнайы (инженерлік-геологиялық, гидрогеологиялық) зерттеулер негізінде жүзеге асырылады.

13. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму үшін объектілер мен құрылыстарды салу негіздемесін дайындауға арналған геологиялық зерттеулер мен кейінгі инженерлік ізденістер мынадай:

1) алаңды таңдау негіздемесі;

2) құрылысы мен пайдаланудың базалық құнын айқындау;

3) жерасты көму жұмыстарын орындауды айқындайтын көлемдік-жоспарлау және конструкциялық қағидатты шешімдерді қабылдау;

4) құрылыс объектісін орналастырудың схемасын құру (ахуалдық және бас жоспарлар).

3. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарына
қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

14. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындары оқшау, құрылыстардан тыс, жаңбыр, ерінді және тасқын сулар баспайтын жерлерде орналастырылады, олар елдің мекендердің, жаппай демалу аймақтарын, ауызсу және шаруашылық сумен қамтамасыз ету көздерін, минералды су көздерін, ашық су қоймалары мен жерасты суларын ықтимал ластауды болдырмайтын инженерлік шешімдерді жүзеге асыруға мүмкіндік береді.

15. Жерасты көму орындарын қалалар мен басқа да қоныстар аумағынан тыс оқшау алаңда орналастырады.

16. Қалдықтарды жерасты көму орындарын көмілген қалдықтардың барлық пайдалану кезінде тұрақтылығы мен тұмшаланушылығын қамтамасыз етуге қабілетті тау-кен жыныстары алаптарында орналастырған дұрыс, ал қалдықтарды көму учаскелері орналастырылатын тау-кен жыныстарының көмілген қалдықтар сапасын нашарлататын қоспалары болмайды.

17. Қалдықтарды көму орындары сейсмикалық белсенділігі жоғары, сондай-ақ физикалық-геологиялық және криогендік процестердің (жыныстардың езілуі, лай көшкіні, сел, қар көшкіні, термоезілу) даму учаскелерінде орналастырылмайды.

18. Жер қойнауының тектоникалық бұзылмаған учаскелері, қалдықтардың жерасты суларымен жанасуын болдырмайтын іс жүзінде су жібермейтін күрделі жыныстар (саз, тас тұз, жарылмаған түпкі жыныстар) құрамында күшала бар қалдықтарды көмуге арналған орындар болып табылады.

19. Жер қойнауы учаскесін таңдауды және құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарын жобалауды негіздеуші негізгі сипаттамалар тау жыныстарының физикалық-механикалық көрсеткіштері, сүзгілік қасиеттері болып табылады.

20. Қалдықтарды көмуге жарамды тау-кен жыныстарының ең төмен рұқсат етілген орналасу тереңдігі тау-кен орындары мен шахталық кеуектердің типіне, жыныстардың тығыздығына және гидрогеологиялық жағдайларға орай жобалық құжаттамадағы есептермен айқындалады.

21. Қалдықтарды жерасты көму орындарының құрамына мыналар кіреді:

1) жерасты құрылыстары;

2) көму аймағы шегіндегі тау-кен жынысы алабы;

3) қалдықтарды жерасты көму орындарын жасау мен пайдалануды қамтамасыз ететін жерүсті құрылыстары;

4) бақылау ұңғымалары мен бақылау пункттерінің желісі, олардың көмегімен жерасты көму орындарын бақылау аймағы шегінде жерасты суларының жай-күйіне бақылау жүзеге асырылады.

22. Қалдықтарды көму бойынша ұсынылатын жобалау шешімдерін ескере отырып, жерасты көму құрылысы орындарындағы геологиялық құрылыстар, гидрогеологиялық, инженерлік-геологиялық жағдайлар құрамында күшала бар қалдықтарды шаруашылық ауызсу мұқтаждықтары үшін пайдаланылатын белсенді су алмасу аймағының сулы көкжиектерінен және жер беті суларынан сенімді оқшаулауды қамтамасыз етеді.

23. Жерасты көму орындары жерасты сулары 20 метрден астам тереңдікте орналасқан, қысымды жерасты сулары қалдықтарды көму учаскесінен төмен орындарда орналастырылады. Көму орындарының түбіндегі ірге жерасты су деңгейінің ең жоғары маусымдық орнығуынан кемінде 4 метр орналастырылады.

24. Таңдалған алаңда қалдықтарды сенімді оқшаулауды және қалдықтардың уытты заттарының жерасты, жерүсті суларына сіңу қатерін барынша азайтуды қамтамасыз ететін инженерлік іс-шаралар көзделеді.

25. Өнеркәсіптік алаңның жер учаскесінен беткі және жерасты қыртысы алдын ала тазартусыз ашу су объектілеріне түспейді.

26. Қалдықтарды жерасты көму үшін жер қойнауы учаскелерін таңдау кезінде мейілінше тиімділікке қол жеткізу үшін жобалау құжаттамасында мыналар қарастырылған:

1) көму учаскесінде қалдықтарды көмудің рұқсат етілген көлемдері;

2) құрамында күшала бар қалдықтарды орналастыру схемасының негіздемесі;

3) тиеп-түсіру пунктінің конструкциясы, темір-бетон аралықтары мен еденнің саны мен қуаты;

4) бақылау ұңғымаларының (бақылау ұңғымасы) конструкциялары;

5) жерасты суының жай-күйін бақылауға арналған тау-кен орны немесе шахталық суды тазарту құрылысы, олардың саны мен орналасуы;

6) объектінің геологиялық орта компонентіне әсері;

7) қауіпті геологиялық процестер мен құрылыстың тұмшаланушылығын бұзуға қауқарлы құбылыстардың өрбу мүмкіндігін болжау;

8) қалдықтарды жерасты көму құрылыстарын салу мен пайдалану конструкциялары және технологияларының негіздемесі;

9) жоғары орналасқан су қоймасы бөгені бұзылған жағдайда жергілікті жерді ағын сумен және айдама сулармен, бұзындының толқын суларымен су басуы салдарын алдын ала ескерту мен азайту бойынша шаралары;

10) экологиялық мониторинг бағдарламасын құру;

11) көму аймағының және санитарлық-қорғау аймағының көлемі айқындалады.

27. Көму үшін қабылданатын қалдықтарды қабылдау және көму рәсімі жобалық құжаттама құрамында табиғатты пайдаланушы белгілейді.

28. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарына қабылдау үшін өлшем шарттарды табиғат пайдаланушы осы Талаптарды ескере отырып, айқындайды:

1) көмуге жататын құрамында күшала бар қалдықтардың атауы, олардың физикалық-химиялық қасиеттері;

2) көмуге жататын құрамында күшала бар қалдықтарда уытты және агрессивті заттардың болуы;

3) қабылданатын құрамында күшала бар қалдықтардың сапалық құрамы;

4) жерасты көмуіне арналған қалдықтарды жеткізу және тиеп-түсіру тәсілдері.

29. Көму кезінде физикалық-химиялық қасиеттері әртүрлі қалдықтар тау-кен орындары мен шахталық кеуектерде өзара араластырылмайды.

30. Жерасты көму орындарының негізгі табиғат қорғау функциялары:

1) жерүсті және жерасты суларына ластаушы заттардың ерітінді немесе өлшемді жай-күйде түсуін болдырмау;

2) атмосфералық ауаны тозаң-газды шығарындылармен ластануынан қорғау;

3) қоршаған жергілікті ортаны түсіру, қайта төгу және жинастыру жұмыстарын жүргізу кезінде қалдықтардың жеңіл бөлшектерін желдің әкетуінен қорғау;

4) тау-кен орындары мен шахталық кеуектерде көмуге жататын қалдықтардың барынша тығыз толығуы.

31. Жерасты көму орындарына келесідей қалдықтардың түрлері орналастырылмайды:

1) металдарды немесе басқа да заттарды алудың тиімді, экономикалық орынды әдістері әзірленген қалдықтар;

2) радиоактивті қалдықтар;

4) өрт-жарылу қаупі бар қалдықтар;

5) осы Талаптарда көрсетілмеген қалдықтар;

6) қауіптілік индексі 2000-нан асатын құрамында күшала бар қалдықтар.

32. Қалдықтарды жерасты көмуіне және көму орындарын күтіп ұстауға қойылатын осы Талаптардың орындалуына өндірістік және мемлекеттік бақылау жүргізу Кодексте белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

33. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму кезінде қалдықтарды көму орындарының жұмыс істеу салдарларын (иістер мен шаңдардың эмиссиясын, жел айдап тарататын материалдарды, қосындылар мен аэрозольдарды, шу мен қозғалыс, өрт және басқалар) зардаптарын барынша азайтуға арналған шаралар қабылданады.

34. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындары экологиялық қауіпті объектілер болып табылады.

35. Қалдықтарды жерасты көму орындары салу және пайдалану кезінде қоршаған ортаның негізгі компоненттері: атмосфералық ауа, топырақ, жерасты және жерүсті суларына теріс әсер етуін болдырмас үшін мониторинг жүйесімен жабдықталады.

4. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарын жобалау мен салуға қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

36. Жерасты көму орындары табиғат пайдаланушы әзірлеген және беретін жобалау тапсырмасы негізінде жобаланады.

37. Жерасты көму орындарын салу жобалау құжаттамасының және жұмыстарды жүргізу жобасының негізінде жүргізіледі.

38. Көлемдік-жоспарлау схемасын таңдау кезінде тау-кен жыныстарының ауқымды қалыңдығы мен қалдықтарды оқшаулаудың барынша жақсы жағдайын мейілінше пайдалану қамтамасыз етіледі.

39. Жерасты көму орындарын жобалау кезінде қалдықтарды төсеу процесінде геологиялық, гидрогеологиялық және геокриологиялық ерекшеліктерді ескеріледі.

40. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарын салуды және (немесе) пайдалануды жобалауға геологиялық-гидрогеологиялық, инженерлік-геологиялық, экологиялық деректер мен қалдықтарды көмуді белгілі бір шекараларда оқшаулау мүмкіндігі туралы және олардың қоршаған ортаға сіңуі мен әсерін болдырмайтын кепілдіктердің қамтамасыз етілгені туралы есептер болған кезде ғана рұқсат беріледі.

41. Табиғатты пайдаланушылар жер қойнауына көму үшін жерасты құрылыстарын салу және (немесе) пайдалану кезінде мыналарды қамтамасыз етеді:

1) халықтың өмірі мен денсаулығын қорғау;

2) табиғи ландшафтарды сақтау және бұзылған жерлерді, өзге де геоморфологиялық құрылымдарды қалпына келтіру;

3) зілзала, лай көшкіні, су басу, топырақтың отыруын болдырмау мақсатында жер қойнауының беткі бөлігі энергетикалық жағдайының қасиеттерін сақтау;

4) тау-кен орындары мен шахталық кеуектер шегінде қалдықтардың тұрақтану процесін қамтамасыз ету;

5) өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарын сақтау;

6) авариялар мен олардың зардаптарын оқшауландыру және жою жөніндегі іс-шараларды жоспарлау және жүзеге асыру;

7) жерасты көму орындары құрылыстарының, қорғаныш құрылғыларының жай-күйін тұрақты бақылау және авариялық жағдайлардың алдын алу бойынша жедел шаралар қабылдау;

8) авариялар, тосын оқиғалар жағдайында бақылау, құлақтандыру, байланыс және әрекеттерді қолдау жүйесін құру;

9) қоршаған орта мониторингі – жерасты көму орындарының ықпалы аймағында атмосфералық ауаның және су объектілерінің жай-күйін режимдік бақылау, олардың нәтижелерін талдау, одан кейінгі өзгерістерді болжау.

10) және Қазақстан Республикасының қоршаған ортаны қорғау саласындағы заңнамасында көзделген талаптар.

42. Өнеркәсіптік алаңның объектілері мен құрылыстарын (жерүсті резервуарлары мен жабдығы, теміржол және ағызу-құю эстакадалары, тиеп-түсіру тораптары, орау және тарату пункттері, сорғы және компрессорлық станциялар, әкімшілік-шаруашылық ғимараттар мен үй-жайлар), инженерлік жүйелерді (өрт сөндіретін су құбыры, өрт сөндіру қондырғысы, өртті анықтау және сөндіру жүйесі, кәріз, электрмен жабдықтау, байланыс, дабыл жүйесі т.б.), сондай-ақ жерасты көму орындары аумағын жайластыруды (жолдар, кіреберістер, өтпелер т.б.) жерасты көму орындарын жобалау кезінде қолданыстағы санитарлық нормалар мен нормативтік құжаттарға сәйкес жобаланады.

43. Әсер етуді бағалаудың кезеңділігі мен оны жүргізу тәртібі Кодекстің 37, 38 баптарында және Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2007 жылғы 28 маусымдағы № 204-П бұйрығымен (нормативті құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Реестрінде № 4825 нөмірімен тіркелінген) бекітілген жоспарлау алдындағы, жоспарлау, жобалау алдындағы және жобалау құжаттамасын әзірлеу кезінде көзделіп отырған шаруашылық және өзге де қызметтің қоршаған ортаға әсеріне бағалау жүргізу бойынша Нұсқаулықта келтірілген.

5. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарын алдын ала дайындауға қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

44. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму үшін жұмыстардың қауіпсіздігі мен тау-кен орындарын және шахталық кеуектерді толтырудың толықтығын қамтамасыз етуге арналған, сондай-ақ құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарының маңындағы жерасты және жерүсті суларының одан әрі мониторингі үшін жерасты көму орындарына дайындық жүргізіледі.

45. Пайдаланылатын тау-кен орындары мен кеніштердің шахталық кеуектерін толтыру кезінде көму учаскелерін тазарту және учаскелердің бұзылған аралықтарын бекіту жұмыстары жүргізіледі.

46. Қалдықтарды арнайы тұмшаланған контейнерлерде көмуге арналған тау-кен орындары мен шахталық кеуектерде орамалардың тұмшаланушылығы мен тұтастығын бұзуды болдырмайтын, оралған қалдықтарды бірдей және төсем тығыздығын қамтамасыз ету үшін жер бетін сыру және тегістеу жүргізіледі.

47. Тау-кен орындары мен шахталық кеуектердің бүйірлік еңістері мен төбелерінде жарықтар болған кезде жарықтарды су өткізбейтін материалдармен (саз, битум, гудрон) толтыру жұмыстары жүргізіледі.

48. Еңістік және тік тау кендерін пайдалану кезінде құрамында күшала бар оралған қалдықтарды орналастыру үшін пайдаланған кезде жерасты суларының маусымдық орнығу деңгейінен 5 метр биік деңгейде оқшаулаушы, тұтастай темір-бетон аралықтар орнату, сондай-ақ қалдықтар орналастырылатын тау-кен орындары мен шахталық кеуектерді жерасты сулары ластануы мүмкін, тау-кен орындарының жанасуынан оқшаулау үшін осыған ұқсас аралықтар көзделеді.

49. Жерасты суларының ең жоғары деңгейі жасанды сүймелдеген жағдайда жерасты көму орындарында тазарту құрылысы жабдықтары көзделеді.

6. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарының санитарлық-қорғау аймақтарына қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

50. Халықтың қауіпсіздік деңгейін қамтамасыз ету үшін жерасты көму орындарында санитарлық-қорғау аймағын ұйымдастыру қамтамасыз етіледі.

51. Жерасты көму орындарының санитарлық-қорғау аймағының көлемі Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрінің 2015 жылғы 20 наурыздағы № 237 бұйрығымен бекітілген "Өндірістік объектілердің санитарлық-қорғаныш аймағын белгілеу бойынша санитарлық-эпидемиологиялық талаптар" санитарлық қағидаларына (нормативті құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Реестрінде № 11124 нөмірімен тіркелген) сәйкес белгіленді.

52. Қалдықтарды жерасты көму орындарының санитарлық-қорғау аймағының ең аз қашықтығы тау-кен орындары мен кеніштердің шахталық кеуектерін сағасынан басталады.

53. Қалдықтарды жерасты көму орындарының санитарлық-қорғау аймағының аумағында тұрғын үй, балалар мекемелерін, әлеуметтік-мәдени және тұрмыстық қызмет көрсету объектілерін салуға, сондай-ақ демалыс және спортпен айналысуға арналған орындарды салу жүзеге асырылмайды.

7. Жерасты көмуге арналған құрамында күшала бар қалдықтардың құрамы мен уыттылығына қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

54. Жерасты көмуге арналған қалдықтардың сапалық құрамын айқындау және олардың қауіптілік индексін анықтау үшін зертханалық зерттеулер жүргізіледі.

55. Жерасты көму орындарында көмуге қауіптілік индексі 2 000-нан аспайтын, құрамында күшала бар қалдықтарды орналастыруға рұқсат етіледі.

56. Құрамында күшала бар қалдықтар өзінің физикалық жай-күйі бойынша қатты және паста тәріздес түрінде жерасты көмуге жіберіледі.

57. Қауіптілік индексі 2 000 астам құрамында күшала бар қатты және паста тәріздес қалдықтар техникалық мүмкіндікке қарай көму алдында қауіптілік деңгейін төмендету үшін қайта өңделеді.

58. Өнеркәсіп қалдықтарының қауіптілік индексі қалдықтар қауіптілігі паспортында көрсетіледі.

59. Жерасты көмуге арналған қалдықтардың ылғалдылығы 35%-дан аспайды.

8. Құрамында күшала бар қалдықтарды жинауға, сақтауға және тасымалдауға қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

60. Құрамында күшала бар қалдықтарды ашық түрде (үйінді, төгінді) немесе тұмшаланбаған ашық ыдыста қоймада да, арнайы алаңда да сақталынбайды.

61. Жерасты көму үшін құрамында күшала бар қалдықтар тұмшаланушылыққа және мықтылыққа тексерілген арнайы тұмшаланған, салмағы 2 тоннадан аспайтын контейнерлерде (аса мықты полиэтилен қаптар немесе пластикалық бөшкелер, құтылар, бидондар, канистралар т.б.) жиналады. Қалдықтарды өндірушінің жұмыскерлері қалдықтар толтырылғанға дейін және одан кейін олардың тұтастығын көзбен шолып тексереді.

Контейнердің конструкциялық материалы қалдықтарға қатысы бойынша ұзақ мерзімді коррозияға төзімді болады.

62. Қалдықтарды жерасты көму орындарында қалдықтарды арнайы көму орындарына тасымалдауға арналған арнайы автокөлікке тиеу механизациясы бойынша іс-шаралар көзделеді.

63. Құрамында күшала бар қалдықтарды тасымалдауға арналған барлық автокөлік оларды қауіпсіз тасымалдау үшін жабдықталынады, олар мынадай талаптарды қамтиды:

1) қалдықтарды тиеу және түсіру механизациясын қамтамасыз ету;

2) тиеу, тасымалдау және түсіру кезінде қалдықтарды жоғалту және қоршаған ортаны ластау ықтималдығын болдырмау;

3) қызмет көрсету қолайлылығы мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету.

64. Табиғат пайдаланушы қалдықтардың техникалық сипаттамаларын ескере отырып, құрамында күшала бар қалдықтарды жолда қозғалу қауіпсіздігін қамтамасыз етумен тасымалдаудың бағытын таңдайды.

65. Тасымалдау бағытын таңдау кезінде мыналар басшылыққа алынады:

1) тасымалдау бағыты мүмкіндігіне қарай елді мекен арқылы және демалыс аймағына, табиғи қорықтар мен сәулет ескерткіштеріне жақын өтпейді;

2) қалдықтар елді мекен ішімен тасымалданған жағдайда тасымалдау бағыты мүмкіндігіне қарай ойын-сауық, мәдени-ағарту, оқу, мектепке дейінгі және емдеу мекемелеріне жақын өтпейді.

66. Құрамында күшала бар қалдықтарды тау-кен орындары мен шахталық кеуектерде тасымалдау кезінде маманданған шахта техникасы (өздігінен түсіргіштер, манипулятор крандар, тиегіштер т.б.) пайдаланылады.

67. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көмуді жүзеге асыратын табиғатты пайдаланушы мыналарды:

1) қалдықтардың тозаңдануын, төгілуін, ағуын, өздігінен тұтануын, жарылуын болдырмайтын оларды жинау, сақтау (физикалық жай-күйі мен қауіптілік сыныбына сәйкес) және тиеп-түсіру (тасымалдау) жөніндегі нұсқаулықты;

2) жерасты көму орындарында құрамында күшала бар қалдықтарды жинаумен, сақтаумен, тиеп-түсірумен (тасымалдаумен) және көмумен айналысатын персонал үшін қауіпсіздік техникасы, өртке қарсы профилактика және өндірістік санитария жөніндегі нұсқаулықты әзірлейді.

68. Жерасты көму орындарының өнеркәсіптік алаңдары үшін (олардың сыйымдылығына қарамастан) жалпы желінің автомобиль жолдарына немесе кіреберіс жолдарға екі шығу жолы көзделеді. Жерасты көму орындарының объектілері мен құрылыстары арасындағы қашықтық өрт сөндіру техникасының тау-кен орындары мен шахталық кеңістіктердің тікелей кіреберісіне жақындау мүмкіндігін қамтамасыз етеді.

69. Тасымалданатын қалдықтар саны көліктің жүк көлеміне сәйкес келеді. Қалдықтарды тасымалдау кезінде оларды тасымалдау, тиеу және түсіру орындарындағы қоршаған ортаны ластауға жол берілмейді.

9. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму
орындарына көмуге, төсеуге қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

70. Қалдықтарды тау-кен орындарына және шахталық кеніш кеңістіктеріне жеткізу және кейіннен төсеу үшін мамандандырылған алаңда (тиеп-түсіру торабында) жүк көтеру механизмі бар жерасты өздігінен түсіргішіне құрамында күшала бар қалдықтар салынған арнайы тұмшаланған контейнерлер тиеледі.

71. Құрамында күшала бар қалдықтарды тау-кен орындары мен шахталық кеңістіктерге көму үйменің ең жоғары биіктігін ескере отырып, қабат-қабат жүргізіледі.

72. Тұмшаланып оралған қалдықтар мықты оқшаулағыш темір-бетон аралықтарды кезең сайын орната отырып, төселінеді. Оқшаулағыш аралықтарды орнату саны мен орны олардың көтеру қабілетімен айқындалады.

73. Тау-кен орындары мен шахталық кеңістіктерді толтыру әзірленген жобалық шешімдерге сәйкес жүргізіледі. Қабылданатын қалдықтар көлемі жобалау құжаттамасында негізделінеді.

74. Тау-кен орындары мен шахталық кеңістіктер арнайы контейнерлерге салынған құрамында күшала бар қалдықтармен толтырылғаннан кейін еңіс сағасы тұйық оқшаулағыш бетон аралықпен жабылады, одан соң контейнерлердің құрамында күшала бар қалдықтардың қоршаған ортамен жанасуын болдырмау үшін тығыздағыш топырақ қабатымен жабылады.

10. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты
көму орындарының көмекші объектілері мен құрылыстарына қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

75. Жерасты көму орындарының көмекші объектілері мен құрылыстарында ластанған су болған жағдайда оларды жинау және кәдеге жарату ұйымдастырылады.

76. Қалдықтарды жерасты көму орындарының жерүсті аймағында тиеп-түсіру торабы орналасады, онда жерасты көму орындарында төсеу үшін дайындалған, арнайы тұмшаланған контейнерлерге оралған, құрамында күшала бар қалдықтар жеткізіледі.

77. Түсіру орны алаңы контейнерлерді түсіруді және оларды көму орындарына бергенге дейін екі тәуліктен аспайтын уақыт ішінде қоюды қамтамасыз етеді.

78. Жобалық құжаттамада жерасты көму орындарының көмекші объектілері мен жерүсті аймағы құрылыстарының беткі жағынан құрамында күшала бар қалдықтардың үгіндісін жуу көзделеді.

79. Жуғаннан кейін түзілген ластанған суды жою арнайы жабдықталған бетон науаларда жүргізіледі. Науада судың булануы болады, одан соң жиналған тұнба арнайы тұмшаланған контейнерлерге салынып, олар құрамында күшала бар қалдықтармен бірге жерасты көмуге жатады.

11. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму
орындарын пайдалануға қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

80. Жерасты және жерүсті құрылыстары, негізгі және көмекші мақсаттағы объектілер, алаңішілік инженерлік желілер мен коммуникациялар пайдаланудың берілген режиміне сәйкес қалдықтарды жерасты көму бойынша технологиялық операциялардың сенімді және қауіпсіз орындалуын қамтамасыз етуге арналады.

81. Әрбір техникалық құралды бақылау және оған ену жүйесі құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарындағы алаңына бөгде адамдардың заңсыз кіруін табу және оған кедергі жасау шараларының бағдарламасын қамтиды.

82. Қалдықтарды жерасты көму учаскесінің периметрі бойынша автоматты күзет дабыл құрылғысы бар қоршауы болады.

83. Жерасты көму орындарының аумағы екі аймаққа бөлінеді: арнайы тұмшаланған контейнерлердегі қалдықтарды тікелей орналастыру жүргізілетін қалдықтарды көмудің жерасты аумағы және өндірістік, көмекші және шаруашылық-тұрмыстық объектілер мен құрылыстар орналасатын жерүсті аймағы, және де өндірістік және көмекші аймақтар.

84. Көму аймағы тұмшаланып оралған қалдықтармен толтырылатын және белгілі бір кезеңдікпен оқшаулағыш аралықтар орналастырылатын тау-кен кеніштері мен шахталық кеңістіктерді қамтиды.

85. Қалдықтарды жерасты көму орындарының жерүсті аймағында:

1) күрделі жабыны бар автожолдар;

2) қалдықтарды тиеп-түсіру тораптары;

3) құрамында күшала бар қалдықтарды дайындау учаскесі;

4) таразылау орны;

5) бақылау пункті;

6) ластанған суды жинау құрылысы;

7) жерасты суын тазартуға, жерасты суының ең жоғары орнығу деңгейін жасанды ұстайтын жерасты көму орындарына арналған құрылыс;

8) жолдар мен жол сырты бойында жауын бұру науалары болады.

86. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындары учаскедегі ластану жолға және таяу орналасқан аумаққа шықпайтындай түрде жабдықталынады.

87. Жерасты көму орындары орналасқан учаскеде беткі ағынның оған таяу орналасқан су жинау алаңдарына түсуін, атмосфералық жауын-шашынның қалдықтарды көму құрылысына енуі болдырылмайды.

88. Нәтижесінде жерасты суының қалдықтарды көму аймағына енуі мүмкін болатын, жерасты көму орындарында қолайсыз гидрогеологиялық жағдайлар туындаған кезде суды ерекше компоненттерден (қалдықтың құрамына сәйкес) тазарту жүргізу және қажет болған кезде жерасты суы жағдайына бақылау күшейтіледі.

89. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарын басқаруды жерасты көму орындарын пайдаланудың техникалық құралдары бар және жерасты көму орындарының жұмыскерлерін кәсіптік және техникалық даярлауды қамтамасыз ететін табиғатты пайдаланушы жүзеге асырады.

90. Жерасты көму орындарының персоналы арнайы киіммен және арнайы аяқкиіммен (жыл маусымына қарай), жеке қорғау құралдарымен қамтамасыз етіледі. Қалдықтарды жерасты көму орындарында жұмыс істейтін персоналдың арнайы киімі жеке үй-жайда жуылады.

91. Қалдықтарды көму, тиісті объектілер мен құрылыстарды пайдалану жұмысымен айналысатын персонал жұмысқа түсер кезде алдын ала және кезеңдік медициналық қарап-тексеруден өтеді.

Бұл ретте, табиғатты пайдаланушы персоналдың медициналық қарап-тексеру жүргізуін қамтамасыз етеді.

92. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарында жеке гигиенаның мынадай шарттары сақталады:

1) жұмыс арнайы киіммен және жеке қорғау құралдарын қолдана отырып, жүзеге асырылады;

2) жұмыс орнында темекі шегуге және тамақ ішуге жол берілмейді.

93. Жерасты көму орындары мен кіреберіс жолдарда жасанды жарықтандырылады.

94. Жерасты көму орындарының объектілері өзара телефон байланысымен қамтамасыз етіледі.

95. қалдықтарды жерасты көму орындарында Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 9 қазандағы № 1077 қаулысымен бекітілген Өрт қауіпсіздігі қағидаларына сәйкес міндетті түрде өртке қарсы қорғау көзделеді.

12. Есепке алу және есептілік

96. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көмуді жүзеге асыратын табиғатты пайдаланушы оларға есеп жүргізеді (түрі, саны мен шығу тегі), сондай-ақ қалдықтардың қоршаған орта және (немесе) адам денсаулығы үшін қауіпті қасиеттері туралы ақпаратты жинайды және сақтайды.

97. Қалдықтарды жерасты көмуді жүзеге асыратын табиғатты пайдаланушы Кодекстің 158-бабының бірінші бөлігіне сәйкес қалдықтардың мемлекеттік кадастрына енгізу үшін өзінің құрамында күшала бар қалдықтармен жұмыс істеу саласындағы қызметі туралы жыл сайынғы есепті қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға ұсынады.

98. Жерасты көму үшін қалдықтарды тапсыратын қалдықтардың меншік иесі қалдықтарды жерасты көмуді жүзеге асыратын табиғат пайдаланушыға олардың сандық және сапалық сипаттамалары туралы, қалдықтарды белгілі бір түрге жатқызуды растайтын және қауіпті қалдықтар үшін қауіпті қалдықтар паспортының көшірмесімен бірге жүретін ақпаратты береді.

99. Жерасты көмуді жүзеге асыратын табиғатты пайдаланушы қалдықтарды қабылдаудың мынадай рәсімдерін сақтайды:

1) қауіпті қалдықтардың паспортын қоса алғанда, қалдықтарға құжаттарды тексеру;

2) қалдықтарды кірген кезде және жерасты көму орнында көзбен қарап-тексеру жүргізу;

3) көму үшін ұсынылатын қалдықтар туралы деректерді құжаттамада сипаттай отырып, арнайы тұмшаланған контейнерлердің ішіндегі қалдықты салыстырып, тексеру;

4) жерасты көмуге жататын қалдықтардың саны мен сипаттамаларының есебін жүргізу.

100. Қалдықтарды жерасты көмуді жүзеге асыратын табиғатты пайдаланушы учаскеде қабылданған қалдықтардың әрбір партиясын алғанын тігілген және нөмірленген тиісті Журналда жазбаша үнемі растауды және осы құжаттаманы бес жыл бойы сақтауды қамтамасыз етеді.

13. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму
орындарына өндірістік мониторинг

101. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму жүргізілетін әрбір орын қоршаған ортаға теріс әсер етудің алдын алу үшін мониторинг жүйесімен жабдықталынады.

102. Жобаланатын жерасты көму орындарының қоршаған ортаға әсеріне бағалау жүргізу кезінде қаралатын аумақта әсер етудің қазіргі түрлерін ескере отырып, жоспарланатын қызмет ауданындағы табиғат ортасының сипаттамасы (бастапқы көріністің жай-күйі ретінде) айқындалады.

103. Талдамалық есепке алуға арналған өлшемдерді таңдау процесінде жерасты сулары ағынының жылдамдығы мен бағыты айқындалады. Өлшемдер су сапасындағы бұрын анықталған өзгерістерге кепілдік беру үшін индикативті көрсеткіштерді қамтылады.

104. Жерасты көму орындарын салу және пайдалану жөніндегі жұмыстарды жүргізу кезінде өндірістік мониторинг бағдарламасында құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму бойынша жүргізілетін жұмыстар салдарының техногендік әсері болуы мүмкін қоршаған орта компоненттерінің жай-күйіне заттай бақылаудың орындалуы көзделеді. Бұл компоненттердің негізгілері: қалдықтарды жерасты көму әсер ететін аймақтағы атмосфералық ауа, топырақ, шахта суы мен жерасты суы.

105. Бағдарламаларды жасау кезінде көмілетін қалдықтардың ерекше компоненттерін ескере отырып, жерүсті және жерасты суларының режимдері (деңгейлері) мен химиялық өзгерістерін, сондай-ақ олардың жағдайындағы қауіпті үрдістерді уақтылы анықтау мақсатында атмосфералық ауаның сапасына бақылау жасау және қауіпті ластануды жою жөнінде қабылданатын шұғыл шаралар көзделеді.

106. Кодекстің 132-бабының тоғызыншы бөлігіне сәйкес қоршаған ортаның өндiрiстiк мониторингi Қазақстан Республикасының техникалық реттеу туралы заңнамасында белгiленген тәртiппен аккредиттелген өндiрiстiк немесе тәуелсiз зертханаларда жүзеге асырылады.

107. Бақылау желісімен қамтылатын алаң жерасты көму орнының әсер дәрежесін және техногендік ластау шекарасын сенімді түрде анықтау үшін жеткілікті болып қамтамасыз етіледі.

108. Қоршаған ортаны қорғаудың жағдайын бақылау нүктелерінің саны, бақылау кезеңділігі мен ұзақтығы ластану қаупін айқындаудың, оның түрі мен сыныбының талап етілетін дәлдігіне орай қойылған міндеттің күрделігіне байланысты болады және экологиялық бақылау бағдарламасын жасау кезінде негізделеді.

109. Жерасты суларының орнығу биіктігін, олардың құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындары мен оның санитарлық-қорғау аймағындағы физикалық-химиялық құрамын бақылауды қамтамасыз ету үшін әрбір жармада кемінде екі ұңғымадан бақылау ұңғымалары жармасы көзделеді.

Жерасты ағынының 0,1 %-дан кем еңісі кезінде жармалар барлық төрт бағыт бойынша көзделеді. 0,1 %-дан астам еңіс кезінде бақылау ұңғымалары ағын бойынша жоғары қарай жүретін бағытты есепке алмағанда, үш бағыт бойынша орналасуы мүмкін.

Көму учаскесінің ұзындығы 200 метрден аспайтын кезде әрбір бағытқа бір бақылау жармасы көзделеді.

Учаске бағытының ұзындығы көп болған кезде жармаларды 100 – 150 метр арқылы орналастырылады.

Жармадағы бақылау ұңғымалары арасындағы ара қашықтық ретінде 50 – 100 метр шегі қабылданады. Жарманың бір ұңғымасы көму учаскесінің аумағында, екіншісі санитарлық қорғау аймағында орналастырылады.

Келтірілген қашықтықтар нақты гидрогеологиялық жағдайларға қарай азайтылады. Ұңғымалар жерасты сулары деңгейінен кемінде 5 метрге терең орналастырылады.

Уытты өнеркәсіп қалдықтарын көму учаскесінен тыс орналасатын, ластанған жауын және құрғату суларының буландырғыштары үшін осындай бақылау көзделеді.

110. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарының жай-күйіне бақылау жерасты көму орнына дейін (көрініс ретінде) және жерасты көму орнынан кейін орналасқан бақылау ұңғымаларынан алынған қалдықтарды талдау арқылы жүзеге асырылады.

111. Қазақстан Республикасы Қоршаған ортаны қорғау министрінің 2013 жылғы 14 ақпандағы №16-Ө бұйрығымен бекітілген (нормативті құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Реестрінде № 8376 нөмірімен тіркелген) өндірістік экологиялық бақылау нәтижелері бойынша есептілікке қойылатын талаптарға сәйкес табиғатты пайдаланушы қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға өндірістік экологиялық бақылау нәтижелері бойынша тоқсан сайын есеп ұсынады.

112. Кодекстің 199-бабының оныншы бөлігіне сәйкес қалдықтарды жерасты көмуді жүзеге асыратын табиғатты пайдаланушы ластаушы заттар шығарындылары мен төгінділерінен болатын авария анықталған кезден бастап екі сағат ішінде қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органға хабардар етеді.

113. Мониторингтік зерттеулер жүргізу барысында шекті рауалы концентрацияның асып кеткені анықталған кезде, табиғатты пайдаланушымен рұқсат етілген деңгейге жету бойынша тиісті шаралар қабылданады.

114. Табиғатты пайдаланушы Қазақстан Республикасы экологиялық заңнамасын бұзу, дүлей зілзала және табиғи апаттар салдарынан болған авариялық жағдайларды жою және оқшаулау жөнінде іс-қимылдар жоспарын бекітеді.

14. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму
орындарын жабуға қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

115. Құрамында күшала бар қалдықтарды, құрғақ, су баспайтын тау-кен орындарындағы және шахталық кеңістіктердегі жерасты көму орындарын жабу жерасты көму орындарын жою жобасына сәйкес мемлекеттік экологиялық сараптамадан өткеннен кейін және қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның келісімімен жүзеге асырылады.

116. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарын пайдалану аяқталғаннан кейін учаскенің жұмыс істеу зардаптарын барынша азайту және бөгде адамдардың кіруін болдырмау жөніндегі іс-шаралар қабылданады: тау кендерінің кіреберісі бетон аралықтармен жабылады, айналасындағы қоршау сақталады.

117. Жерасты көму орны жабылғаннан кейін табиғатты пайдаланушы аумақты қалпына келтіруді жүзеге асырады және отыз жыл бойы қоршаған ортаға мониторинг жүргізеді. Бұзылған жерлерді қалпына келтіруге және кейіннен мониторинг жүргізуге қаражат жерасты көму орындарының жою қорынан түседі.

118. Жою жобасының шарттарына сәйкес жерасты көму орындарын қалпына келтіру жөніндегі орындалған жұмыстарды қоршаған ортаны қорғау саласындағы уәкілетті органның қатысуымен қабылдау комиссиясы актімен қабылдап алады.

119. Жою жөніндегі жұмыс көлемін және оларға қажетті орындау қаражатын анықтау үшін табиғатты пайдаланушы жерасты көму орындарын жою жобасын әзірлейді және оны іске асыруға арналған техникалық-экономикалық негіздеме (есептер) жасайды.

120. Жерасты көму орындарын жою жөніндегі жобада аумақты қалпына келтіру жұмыстарын орындауды, отыз жыл бойы қоршаған орта жағдайына мониторинг жүргізуді немесе жерасты көму орындарын пайдалану барысында қолданылған объектілер мен құрылыстарды жою, сондай-ақ қоршаған ортаны нормадан тыс ластаудан тазарту көзделеді.

121. Қазақстан Республикасы Энергетика министрінің 2014 жылғы 13 қарашадағы №125 бұйрығымен бекітілген қалдықтарды орналастыру полигондарының тарату қорларын қалыптастыру қағидаларына (нормативті құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу Реестрінде № 10015 нөмірімен тіркелген) сәйкес құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарын жабу, қалпына келтіру және қоршаған орта жағдайына мониторинг жүргізу сияқты іс-шараларды орындау үшін тарату қоры құрылады.

2. Требования и нормативы по очистке водоемов

3. Экологические нормативы и требования к зарыблению водоемов

4. Экологические нормативы и требования к аэрации водоемов

Экологические нормативы и экологические требования похозяйственной и иной деятельности, связанной с подземнымзахоронением отходов1. Общие положения

2. Экологические нормативы и требования к определению местподземного захоронения мышьяксодержащих отходов

3. Экологические нормативы и требования к местам подземногозахоронения мышьяксодержащих отходов

4. Экологические нормативы и требования к проектированию истроительству мест подземного захоронения мышьяксодержащихотходов

5. Экологические нормативы и требования к предварительнойподготовке мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов

6. Экологические нормативы и требования к санитарно-защитнымзонам мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов

7. Экологические нормативы и требования к составу и токсичностимышьяксодержащих отходов для подземного захоронения

8. Экологические нормативы и требования к сбору, хранению итранспортировке мышьяксодержащих отходов

9. Экологические нормативы и требования к захоронению, укладкемышьяксодержащих отходов в места подземного захоронения

10. Экологические нормативы и требования к вспомогательнымобъектам и сооружениям мест подземного захоронениямышьяксодержащих отходов

11. Экологические нормативы и требования к эксплуатации местподземного захоронения мышьяксодержащих отходов

12. Учет и отчетность

13. Производственный мониторинг мест подземного захоронениямышьяксодержащих отходов

14. Экологические нормативы и требования к закрытию местподземного захоронения мышьяксодержащих отходов

2. Су айдындарын тазалау жөніндегіталаптар мен нормативтер

3. Су айдындарын балықтандыруға арналған экологиялықнормативтер мен талаптар

4. Су айдындарының аэрациясына арналғанэкологиялық нормативтер мен талаптар

Қалдықтарды жерасты көмуге байланысты шаруашылық және өзге қызмет бойынша экологиялық нормативтер мен экологиялық талаптар1. Жалпы ережелер

2. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарын айқындауға қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

3. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарынақойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

4. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарын жобалау мен салуға қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

5. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарын алдын ала дайындауға қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

6. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарының санитарлық-қорғау аймақтарына қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

7. Жерасты көмуге арналған құрамында күшала бар қалдықтардың құрамы мен уыттылығына қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

8. Құрамында күшала бар қалдықтарды жинауға, сақтауға және тасымалдауға қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

9. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көмуорындарына көмуге, төсеуге қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

10. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерастыкөму орындарының көмекші объектілері мен құрылыстарына қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

11. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көмуорындарын пайдалануға қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

12. Есепке алу және есептілік

13. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көмуорындарына өндірістік мониторинг

14. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көмуорындарын жабуға қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

Экологические нормативы и экологические требования по
хозяйственной и иной деятельности, связанной с подземным
захоронением отходов
1. Общие положения

2. Экологические нормативы и требования к определению мест
подземного захоронения мышьяксодержащих отходов

3. Экологические нормативы и требования к местам подземного
захоронения мышьяксодержащих отходов

4. Экологические нормативы и требования к проектированию и
строительству мест подземного захоронения мышьяксодержащих
отходов

5. Экологические нормативы и требования к предварительной
подготовке мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов

6. Экологические нормативы и требования к санитарно-защитным
зонам мест подземного захоронения мышьяксодержащих отходов

7. Экологические нормативы и требования к составу и токсичности
мышьяксодержащих отходов для подземного захоронения

8. Экологические нормативы и требования к сбору, хранению и
транспортировке мышьяксодержащих отходов

9. Экологические нормативы и требования к захоронению, укладке
мышьяксодержащих отходов в места подземного захоронения

10. Экологические нормативы и требования к вспомогательным
объектам и сооружениям мест подземного захоронения
мышьяксодержащих отходов

11. Экологические нормативы и требования к эксплуатации мест
подземного захоронения мышьяксодержащих отходов

13. Производственный мониторинг мест подземного захоронения
мышьяксодержащих отходов

14. Экологические нормативы и требования к закрытию мест
подземного захоронения мышьяксодержащих отходов

2. Су айдындарын тазалау жөніндегі
талаптар мен нормативтер

3. Су айдындарын балықтандыруға арналған экологиялық
нормативтер мен талаптар

4. Су айдындарының аэрациясына арналған
экологиялық нормативтер мен талаптар

Қалдықтарды жерасты көмуге байланысты шаруашылық және өзге қызмет бойынша экологиялық нормативтер мен экологиялық талаптар
1. Жалпы ережелер

3. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму орындарына
қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

9. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму
орындарына көмуге, төсеуге қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

10. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты
көму орындарының көмекші объектілері мен құрылыстарына қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

11. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму
орындарын пайдалануға қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар

13. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму
орындарына өндірістік мониторинг

14. Құрамында күшала бар қалдықтарды жерасты көму
орындарын жабуға қойылатын экологиялық нормативтер мен талаптар