Об утверждении Методики по редактированию данных в статистике производства и окружающей среды

Приказ и.о. Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 29 марта 2016 года № 51. Зарегистрирован в Министерстве юстиции Республики Казахстан 25 апреля 2016 года № 13626.

В соответствии с подпунктом 5) статьи 12 Закона Республики Казахстан "О государственной статистике", а также подпунктом 22) пункта 17 Положения об Агентстве по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан, утвержденного Указом Президента Республики Казахстан от 05 октября 2020 года № 427

Сноска. Преамбула - в редакции приказа Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 23.08.2021 № 14 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Утвердить прилагаемую Методику по редактированию данных в статистике производства и окружающей среды.

2. Управлению статистики производства и окружающей среды совместно с Юридическим управлением Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан обеспечить в установленном законодательством порядке:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) в течение десяти календарных дней после государственной регистрации настоящего приказа направление его копии на официальное опубликование в периодических печатных изданиях и информационно-правовой системе "Әділет";

3) направление в печатном и электронном виде в течение пяти рабочих дней со дня получения зарегистрированного приказа в Республиканское государственное предприятие на праве хозяйственного ведения "Республиканский центр правовой информации" для включения в Эталонный контрольный банк нормативных правовых актов Республики Казахстан;

4) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан.

3. Управлению статистики производства и окружающей среды Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан довести настоящий приказ до структурных подразделений и территориальных органов Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан для руководства и использования в работе.

4. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан (Джаркинбаев Ж.А.).

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Исполняющий обязанности
Председателя	Б. Иманалиев

Утверждена приказом исполняющего обязанности Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 29 марта 2016 года № 51

Методика по редактированию данных в статистике производства и окружающей среды

Сноска. Методика - в редакции приказа Руководителя Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам РК от 23.08.2021 № 14 (вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования).

1. Общие положения

1. Методика по редактированию данных в статистике производства и окружающей среды (далее - Методика) относится к статистической методологии, формируемой и утверждаемой в соответствии с Законом Республики Казахстан "О государственной статистике" (далее - Закон).

2. Настоящая Методика применяется Бюро национальной статистики Агентства по стратегическому планированию и реформам Республики Казахстан и его территориальными подразделениями при формировании статистической информации по статистике производства и окружающей среды в рамках общегосударственных статистических наблюдений с использованием административных данных.

3. В Методике используются понятия в значениях, определенных в Законе, и следующие основные определения:

1) агрегирование – суммирование, группирование или другие способы сведения частных показателей в обобщенные;

2) донорские данные – данные аналогичного участника статистического наблюдения с одним и тем же набором заранее определенных характеристик;

3) вменение (условное начисление) – замена отсутствующих или ошибочных значений на достоверные и внутренне согласованные значения;

4) макроредактирование – редактирование агрегированных (сводных) статистических данных;

5) микроредактирование – редактирование первичных статистических данных;

6) редактирование – это систематическая проверка собранных от респондентов данных, а также агрегированных данных, с целью выявления и последующего изменения неприемлемых, противоречивых и весьма сомнительных или невозможных значений в соответствии с заранее установленными правилами;

7) статистическая единица – это абстрактная единица, созданная на основе правовой единицы для использования в статистических целях;

8) классификатор статистических показателей (далее - КСП) – классификатор, устанавливающий порядок классификации и кодирования статистических показателей в рамках официальной статистики. КСП представляет собой систематизированный перечень входных и выходных показателей, используемых в статистической практике;

9) статистические показатели – это количественная характеристика социально-экономических явлений и процессов в обществе, отображающая сущность явления или процесса в конкретных условиях места и времени.

4. В статистике ошибки классифицируются как ошибки регистрации (или ошибки в содержании), ошибки в охвате и ошибки репрезентативности.

5. Случайные ошибки регистрации возникают из-за описок, невнимательности и небрежности при заполнении статистических форм. Ошибки регистрации появляются в связи с преднамеренным искажением первичных статистических данных, либо с неправильно понятым смыслом вопроса или с нарушением правил записи ответа.

Основными причинами ошибок регистрации являются:

некорректно сформированные вопросники или формы, недостаточные или неверные инструкции по их заполнению;

неверное озвучивание вопроса интервьюером (сокращение или изменение формулировки вопроса, неполное разъяснение респонденту значения вопроса), неверная запись ответа;

неверная кодировка данных в ответах, неверный ввод данных в результате неправильного использования клавиатуры.

6. Источниками ошибок в охвате являются неверно составленные, неполные или неточные списки обследуемых статистических единиц, а также неспособность специалистов территориальных подразделений статистики по объективным и субъективным причинам охватить все единицы наблюдения.

7. Ошибки репрезентативности возникают только при несплошном статистическом наблюдении и выражаются в том, что обследованная совокупность по своей структуре отличается от генеральной совокупности. Основной причиной возникновения ошибок репрезентативности является неоднородность генеральной совокупности.

8. По используемым методам редактирование классифицируется на два типа. К первому типу относится статистическое редактирование, которое связано с идентификацией значений данных, которые с той или иной долей вероятности, ошибочны. С этим типом редактирования связан широкий класс стохастических методов замещения ошибочных значений и заполнения пропусков в данных.

Ко второму типу относятся логические и арифметические контроли данных, при которых значения признаков и показателей проверяются на предмет соответствия определенным заранее правилам (соотношениям). Значения данных, которые не проходят логический или арифметический контроль, являются ошибочными и корректируются после уточнения у респондента.

9. К основным факторам, влияющим на качество информации, которые учитываются на этапе планирования системы редактирования, относятся следующие:

1) качество собираемых данных обеспечивается тщательной разработкой и усовершенствованием статистических форм;

2) ход проведения периодических наблюдений анализируется на постоянной основе, результатом чего является "обратная связь" между специалистами, занимающимися редактированием данных, непосредственно сбором информации и разработчиками соответствующих форм;

3) ресурсное обеспечение, отводимое на редактирование, сконцентрировано на тех проблемах, которые наиболее существенно влияют на качество итогов наблюдения.

10. Совершенствование статистических форм и стратегии (плана) сбора данных для последующих циклов наблюдения осуществляется на основе анализа уровня ошибок, размера и принадлежности респондентов выделяемым группам классификации.

11. При проведении наблюдений осуществляется выполнение целевого редактирования, направленного на исправление ошибок, наиболее влияющих на сводные итоги.

12. При проведении сплошных наблюдений в первую очередь осуществляется исправление данных крупных единиц, поскольку вклад в значения показателей более мелких единиц наблюдения менее значим. При редактировании и заполнении пропусков данных выборочных наблюдений учитываются выборочные веса единиц, присвоенные им на стадии планирования выборки.

13. В каждом конкретном случае оценивается экономический эффект от применения редактирования пообъектных данных.

14. При редактировании данных важным является обеспечение непротиворечивости первичных статистических данных наблюдения во временном разрезе. Когда результаты наблюдения согласовываются с итогами других наблюдений, этап редактирования обеспечивается сопоставимостью данных этих наблюдений на микроуровне.

При использовании процедур редактирования важным является накопление информации о внесенных изменениях в пообъектные данные для обеспечения при необходимости возврата к исходным данным.

15. Во всех отраслях статистики производства и окружающей среды проверка формируемых статистических показателей на выявление ошибочных и неполных данных осуществляется на уровне первичных статистических данных и на уровне агрегированных (сводных) данных и предусматриваются следующие виды контролей:

1) арифметико-логический контроль (далее - АЛК);

2) форматно-логический контроль (далее - ФЛК);

3) контроль на наличие экстремальных значений;

4) контроль на соответствие установленным допустимым пределам;

5) контроль на наличие отсутствующих значений.

По результатам проверки для каждого значения, не соответствующего требованиям контроля, определяется необходимость редактирования и его тип.

В зависимости от показателя применяется микроредактирование или макроредактирование.

16. Контроль первичных и выходных данных на соответствие требованиям АЛК и ФЛК осуществляется по всем отраслям статистики производства и окружающей среды и предусмотрен в соответствующих системах по обработке данных и формированию показателей.

17. При приеме статистических форм в "он-лайн" режиме проверка первичных статистических данных на соответствие требованиям АЛК и ФЛК осуществляется автоматически до момента его отправки в хранилище первичных статистических данных (далее – ХПСД). Отправка первичных статистических данных, не прошедших указанные контроли, блокируется, и вероятность попадания в первичную базу ошибочных данных сводится к минимуму или полностью исключается.

18. Проверка первичных статистических данных на соблюдение АЛК и ФЛК, полученных в статистических формах на бумажных носителях, осуществляется автоматически при введении первичных статистических данных в систему. При выявлении ошибочных данных, не прошедших указанные виды контролей, их редактирование осуществляется после уточнения у респондента и представления им исправленной статистической формы.

Когда уточнить данные невозможно, специалист территориального подразделения статистики самостоятельно вносит исправления в первичные статистических данные. Если исходя из контроля исправления внести не представляется возможным, такие данные исключаются из обработки и дальнейшее редактирование осуществляется как для случая отсутствующих значений.

19. При производстве статистической информации для подтверждения достоверности первичных статистических данных требует от респондентов дополнительную информацию.

20. Если данные по показателю отсутствуют в представленной в установленном порядке статистической форме, при этом соблюдаются требования АЛК и ФЛК, такое отсутствие данных ошибкой не считается и не редактируется. Если при этом отсутствие данных по показателю нарушает требование АЛК или ФЛК, данные уточняются у респондента и редактируются.

21. В статистике производства и окружающей среды имеются показатели, которые отслеживаются ежемесячно или ежеквартально (оперативные данные) и по истечении года уточняются годовыми данными. Для таких показателей применяется редактирование архивной базы оперативных данных. Перечень показателей, подлежащих уточнению годовыми данными, приведен в приложении 1 к настоящей Методике.

22. Для качественного расчета индексов физического объема по таким показателям в течение очередного отчетного года, архивная база оперативных данных по этим показателям за предыдущий год пересчитывается с учетом полученных годовых данных по ним.

23. Пересчет архивных баз осуществляется на уровне агрегированных данных отдельно для каждого региона. Уточненный итог по республике определяется суммированием данных по регионам.

2. Редактирование данных в статистике аграрного сектора

Параграф 1. Редактирование значений, выходящих за установленные допустимые пределы

24. Контроль на наличие значений, выходящих за установленные допустимые пределы, осуществляется автоматически в системе после введения первичных статистических данных. Первичные статистические данные вводятся в соответствии со "Справочником продукции (услуг) сельского, лесного и рыбного хозяйства" (далее - СКПСХ). В статистике аграрного сектора предел допустимых значений установлен для следующих показателей:

1) средний живой вес одной головы скота и птицы, забитых в хозяйстве или реализованных на убой;

2) выход убойной массы скота и птицы, забитых в хозяйстве или реализованных на убой в живом весе;

3) отдельные показатели, характеризующие продуктивность скота и птицы: средний надой молока на одну дойную корову; средний выход яиц на одну курицу-несушку; средний настриг шерсти с одной овцы;

4) выход приплода в расчете на 100 маток.

Пределы допустимых значений для вышеуказанных показателей приведены в приложениях 2, 3, 4, 5 к настоящей Методике. Перечень показателей, для которых устанавливаются предельно допустимые значения, при необходимости расширяется.

При выявлении существенных отклонений данные уточняются у респондента и после представления респондентом исправленных первичных статистических данных, вносятся соответствующие изменения. Редактирование применяется, когда по каким либо причинам уточнение данных невозможно.

25. При редактировании данных, данные по неотчитавшимся статистическим единицам по юридическим лицам рассчитываются по территории и размерности предприятий (крупное, среднее, малое), по индивидуальным предпринимателям, крестьянским или фермерским хозяйствам и хозяйствам населения – по территории.

26. Для каждого показателя имеются свои особенности редактирования недопустимых значений:

1) расчетный показатель "средний живой вес одной головы скота и птицы, забитых в хозяйстве или реализованных на убой" (код КСП 143501). Пределы допустимых значений установлены в соответствии с приложением 2 к настоящей Методике. Обнаружение недопустимого значения по данному показателю свидетельствует о возможном ошибочном значении первичных статистических данных, на основе которых он рассчитывается: "забито в хозяйстве или реализовано на убой скота и птицы" (код КСП 14320301) в головах или "забито в хозяйстве или реализовано на убой скота и птицы (в живом весе)" (код КСП 14340104) в центнерах.

Редактирование недопустимого значения осуществляется автоматически через редактирование вышеуказанных показателей;

2) "забито в хозяйстве или реализовано на убой скота и птицы" в головах и "Забито в хозяйстве или реализовано на убой скота и птицы (в живом весе)" в центнерах.

Пределы допустимых значений непосредственно для данных показателей не устанавливаются. Они подвергаются редактированию при обнаружении недопустимого значения по показателю "средний живой вес одной головы скота и птицы, забитых в хозяйстве или реализованных на убой". Перед редактированием данные уточняются у респондента.

Когда уточнение первичных статистических данных о забое в хозяйстве или реализованного на убой скота и птицы в головах невозможно, значение показателя рассчитывается по первичным статистическим данным о живом весе забитых в хозяйстве или реализованных на убой скота и птицы в центнерах. Данный метод применяется при условии, что первичные статистические данные по показателю "забито в хозяйстве или реализовано на убой скота и птицы (в живом весе)" в центнерах не вызывают сомнений. При редактировании первичные статистические данные об общем живом весе реализованных на убой скота и птицы делятся на средний живой вес скота и птицы, реализованных на убой по данному виду сельскохозяйственных животных, рассчитанную по кругу отчитавшихся единиц, имеющих аналогичные атрибуты с неотчитавшимся. При этом, полученное значение не нарушает требования АЛК по балансу движения поголовья стада. При нарушении баланса делается балансирующая корректировка по показателю "прочее выбытие скота и птицы" (код КСП 14320399).

Когда уточнить значения "забито в хозяйстве или реализовано на убой скота и птицы (в живом весе)" в центнерах невозможно, значение показателя рассчитывается по данным о количестве голов забитых в хозяйстве или реализовано на убой скота и птицы. Данный метод применяется при условии, что первичные статистические данные по показателю "забито в хозяйстве или реализовано на убой скота и птицы" в головах не вызывают сомнений. При редактировании первичные статистические данные о количестве голов скота и птицы, забитых в хозяйстве или реализовано на убой, умножаются на средний живой вес скота и птицы, реализованных на убой по данному виду сельхозживотных, рассчитанную по кругу отчитавшихся единиц, имеющих аналогичные атрибуты с неотчитавшимся. При этом, полученное значение не нарушает требования АЛК, например, не ниже значения показателя "забито в хозяйстве или реализовано на убой скота и птицы (в живом весе)" в центнерах;

3) расчетный показатель "выход убойной массы скота и птицы, забитых в хозяйствах или реализованных на убой в живом весе" (код КСП 143606).

Пределы допустимых значений установлены в соответствии с приложением 3 к настоящей Методике. Обнаружение недопустимого значения по данному показателю свидетельствует о возможном ошибочном значении первичных статистических данных, на основе которых он рассчитывается: "забито в хозяйстве или реализовано на убой скота и птицы (в живом весе)" (код КСП 14340104) или "забито в хозяйстве или реализовано на убой скота и птицы (в убойном весе)" (код КСП 14340105).

Редактирование недопустимого значения осуществляется автоматически через редактирование вышеуказанных показателей;

4) расчетный показатель "средний надой молока на одну дойную корову" (код КСП 143502).

Пределы допустимых значений установлены в соответствии с приложением 4 к настоящей Методике. Обнаружение недопустимого значения по данному показателю свидетельствует о возможном ошибочном значении первичных статистических данных, на основе которых он рассчитывается: "производство отдельных видов продукции животноводства (молоко сырое коровье)" (код КСП 143401, код СКПСХ 014120100) или "среднее поголовье дойных коров" (код КСП 143303).

Редактирование недопустимого значения осуществляется автоматически через редактирование вышеуказанных показателей;

5) "производство отдельных видов продукции животноводства (молоко сырое коровье)" и "среднее поголовье дойных коров".

Пределы допустимых значений непосредственно для данных показателей не устанавливаются. Они подвергаются редактированию при обнаружении недопустимого значения по показателю "средний надой молока на одну дойную корову". Перед редактированием данные уточняются у респондента.

Когда уточнение первичных статистических данных о производстве молока не представляется возможным, значение показателя рассчитывается по первичным статистическим данным о поголовье дойных коров. Данный метод применяется при условии, что первичные статистические данные по показателю "среднее поголовье дойных коров" не вызывают сомнений. При редактировании первичные статистические данные о среднем поголовье дойных коров умножаются на средний надой молока на одну дойную корову, рассчитанный по кругу отчитавшихся единиц, имеющих аналогичные атрибуты с неотчитавшимся.

Когда уточнить первичные статистические данные о среднем поголовье дойных коров невозможно, значение показателя рассчитывается по первичным статистическим данным об общем объеме надоенного коровьего молока. Данный метод применяется при условии, что первичные статистические данные по показателю "производство отдельных видов продукции животноводства (молоко сырое коровье)" не вызывают сомнений. При редактировании первичные статистические данные об общем объеме надоенного коровьего молока делятся на средний надой молока на одну дойную корову, рассчитанный по кругу отчитавшихся единиц, имеющих аналогичные атрибуты с неотчитавшимся.

При редактировании полученное значение не нарушает требования АЛК;

6) расчетный показатель "средний выход яиц на одну курицу-несушку" (код КСП 143503). Пределы допустимых значений установлены в соответствии с приложением 4 к настоящей Методике. Обнаружение недопустимого значения по данному показателю свидетельствует о возможном ошибочном значении первичных статистических данных, на основе которых он рассчитывается: "производство яиц (яйца куриные в скорлупе, свежие)" (код КСП 14340101, код СКПСХ 014721) или "среднее поголовье кур-несушек" (код КСП 143304).

Редактирование недопустимого значения осуществляется автоматически через редактирование вышеуказанных показателей;

7) "производство яиц (яйца куриные в скорлупе, свежие)" и "среднее поголовье кур-несушек". Пределы допустимых значений непосредственно для данных показателей не устанавливаются. Они подвергаются редактированию при обнаружении недопустимого значения по показателю "средний выход яиц на одну курицу-несушку". Перед редактированием данные уточняются у респондента.

Когда уточнение первичных статистических данных о производстве яиц не представляется возможным, значение показателя рассчитывается по первичным статистическим данным о поголовье кур-несушек. Данный метод применяется при условии, что первичные статистические данные по показателю "среднее поголовье кур-несушек" не вызывают сомнений. При редактировании первичные статистические данные о среднем поголовье кур-несушек умножаются на средний выход яиц на одну курицу-несушку, рассчитанную по кругу отчитавшихся единиц, имеющих аналогичные атрибуты с неотчитавшимся.

Когда уточнить первичные статистические данные о среднем поголовье кур-несушек невозможно, значение показателя рассчитывается по первичным статистическим данным об общем объеме полученных куриных яиц. Данный метод применяется при условии, что первичные статистические данные по показателю "производство яиц (яйца куриные в скорлупе, свежие)" не вызывают сомнений. При редактировании первичные статистические данные об общем объеме полученных куриных яиц делятся на среднюю яйценоскость, рассчитанную по кругу отчитавшихся единиц, имеющих аналогичные атрибуты с неотчитавшимся.

При редактировании полученное значение не нарушает требования АЛК;

8) расчетный показатель "средний настриг шерсти с одной овцы" (код КСП 143504). Пределы допустимых значений установлены в соответствии с приложением 4 к настоящей Методике. Обнаружение недопустимого значения по данному показателю свидетельствует о возможном ошибочном значении первичных статистических данных, на основе которых он рассчитывается: "производство отдельных видов продукции животноводства (шерсть стриженная с овцы живой, немытая (включая промытую руном)" (код КСП 143401, код СКПСХ 014530100) или "количество овец, подверженных стрижке" (код КСП 143307).

Редактирование недопустимого значения осуществляется автоматически через редактирование вышеуказанных показателей;

9) "производство отдельных видов продукции животноводства (шерсть стриженная с овцы живой, немытая (включая промытую руном)" и "Количество овец, подверженных стрижке". Пределы допустимых значений непосредственно для данных показателей не устанавливаются. Они подвергаются редактированию при обнаружении недопустимого значения по показателю "средний настриг шерсти с одной овцы". Перед редактированием данные уточняются у респондента.

Когда уточнение первичных статистических данных о производстве овечьей шерсти не представляется возможным, значение показателя рассчитываются по первичным статистическим данным о поголовье овец, подверженных стрижке. Данный метод применяется при условии, что первичные статистические данные по показателю "количество овец, подверженных стрижке" не вызывают сомнений. При редактировании первичные статистические данные о поголовье овец, подверженных стрижке, умножаются на средний настриг шерсти с одной овцы, рассчитанный по кругу отчитавшихся единиц, имеющих аналогичные атрибуты с неотчитавшимся.

Когда первичные статистические данные о количестве овец, подверженных стрижке уточнить невозможно, значение показателя рассчитываются по первичным статистическим данным об общем объеме настриженной овечьей шерсти. Данный метод применяется при условии, что первичные статистические данные по показателю "производство отдельных видов продукции животноводства (шерсть стриженная с овцы живой, немытая (включая промытую руном)" не вызывают сомнений. При редактировании первичные статистические данные об общем объеме настриженной овечьей шерсти делятся на средний настриг шерсти с одной овцы, рассчитанный по кругу отчитавшихся единиц, имеющих аналогичные атрибуты с неотчитавшимся.

При этом полученное значение не нарушает требования АЛК;

10) расчетный показатель "выход приплода в расчете на 100 маток" (код КСП 143305). Пределы допустимых значений установлены в соответствии с приложением 5 к настоящей Методике. Обнаружение недопустимого значения по данному показателю свидетельствует о возможном ошибочном значении первичных статистических данных, на основе которых он рассчитывается: "получено приплода" (код КСП 14320201) или "среднее маточное поголовье скота" (код КСП 143302). Редактирование недопустимого значения осуществляется автоматически через редактирование вышеуказанных показателей;

11) "получено приплода" и "среднее маточное поголовье скота". Пределы допустимых значений непосредственно для данных показателей не устанавливаются. Они подвергаются редактированию при обнаружении недопустимого значения по показателю "выход приплода в расчете на 100 маток". Перед редактированием данные уточняются у респондента или проверяются расчеты.

Когда уточнение первичных статистических данных по полученному приплоду не представляется возможным, значение показателя рассчитывается по данным о среднем маточном поголовье скота. Данный метод применяется только при условии, что первичные статистические данные по показателю "среднее маточное поголовье скота" не вызывают сомнений. При редактировании первичные статистические данные о среднем маточном поголовье скота делятся на средний выход приплода в расчете на 100 маток, рассчитанный по кругу отчитавшихся единиц, имеющих аналогичные атрибуты с неотчитавшимся. При нарушении баланса осуществляется балансирующая корректировка по показателю "прочее поступление скота и птицы".

Когда первичные статистические данные о среднем маточном поголовье скота уточнить невозможно, значение показателя рассчитывается по данным о полученном приплоде. Данный метод применяется при условии, что первичные статистические данные по показателю "получено приплода" не вызывают сомнений. При редактировании первичные статистические данные о полученном приплоде умножаются на средний выход приплода в расчете на 100 маток, рассчитанный по кругу отчитавшихся единиц, имеющих аналогичные атрибуты с неотчитавшимся.

При этом полученное значение не нарушает требования АЛК по балансу движения поголовья стада.

Параграф 2. Редактирование экстремальных значений

27. При осуществлении контроля на наличие экстремальных значений по каждому статистическому показателю устанавливается предел, выше которого значение показателя считается потенциально экстремальным. Данный предел устанавливается исходя из логики, действующих норм, а также на основе анализа, представленных первичных статистических данных за предыдущие периоды или анализа всех первичных статистических данных по статистическому показателю, представленных в отчетном периоде.

В статистике аграрного сектора устанавливается два типа предельных значений:

1) индивидуальное предельное значение показателя, которое устанавливается отдельно для каждой обследуемой единицы на основе ее данных за предыдущие периоды (кроме единиц, впервые представивших первичные статистические данных);

2) общее предельное значение показателя, устанавливается для всех обследуемых единиц, на основе данных отчитавшихся в отчетном периоде и предыдущих периодах.

28. Индивидуальное предельное значение для показателя, формируемого с годовой периодичностью, определяется как удвоенное максимальное значение из данных, представленных отдельными обследуемыми единицами за последние три года. Для показателя, формируемого с ежемесячной или квартальной периодичностью, индивидуальное предельное значение определяется как удвоенное максимальное значение из данных за соответствующий месяц/квартал, представленных отдельным обследуемыми единицами за последние три года.

29. Расчет общего предельного значения показателя, формируемого с годовой периодичностью, осуществляется по следующей формуле:

где:

Z_{max отч год} - предельное значение показателя в отчетном году;

Z_{max пред год} - максимальное значение показателя по отчитавшимся за предыдущий год;

Z _{сред отч год} - среднее значение показателя по отчитавшимся в отчетном году;

Z _{сред пред год} - среднее значение показателя по отчитавшимся за предыдущий год.

30. Расчет общего предельного значения показателя, формируемого с ежемесячной и квартальной периодичностью, осуществляется по следующей формуле:

где:

Z_{max отч мес/квар} - предельное значение показателя в отчетном месяце/квартале;

Z_{max пред мес/кварт} - максимальное значение показателя по отчитавшимся в соответствующем месяце/квартале за три предыдущих года;

Z _{сред отч мес/кварт} - среднее значение показателя в отчетном месяце/квартале по отчитавшимся;

Z _{сред пред мес/кварт} - среднее значение показателя по отчитавшимся в соответствующем месяце/квартале за три предыдущих года.

31. Указанный вид контроля не является строгим. Редактирование осуществляется после уточнения данных у респондентов. Замена экстремальных значений осуществляется при превышении одновременно индивидуального предельного значения и общего предельного значения. В качестве донорского значения для замены используется среднее значение показателя по группе отчитавшихся единиц, аналогичных с тем, у которого выявлено экстремальное значение.

Параграф 3. Редактирование отсутствующих значений

32. Данные отсутствуют при неполном охвате обследуемых единиц и неполного заполнения вопросников, а также когда показатель не отслеживается или отслеживается с ограничениями по периодичности, классификациям и другим параметрам.

33. Если данные отсутствуют по причине непредставления первичных статистических данных, осуществляется вменение.

34. Большинство показателей ежемесячной и квартальной периодичности являются составными элементами баланса. В растениеводстве это показатели, составляющие баланс движения зерна и масличных культур, в животноводстве – баланс оборота стада. Для сохранения баланса конечные его показатели (наличие на конец отчетного месяца) переходят на начало следующего месяца.

В качестве донорских используются данные самой обследуемой единицы за предыдущий период. Значение показателя на начало отчетного периода по неотчитавшейся единице принимается равным значению показателя из его первичных статистических данных на конец предыдущего периода. При этом сам баланс остается без движения (поступление и выбытие приравнивается к нулю). Значение показателя на конец отчетного периода принимается равным значению показателя на начало отчетного периода. В статистике аграрного сектора к таким показателям относятся: "наличие зерновых и бобовых культур" (код КСП 142601), "наличие семян масличных культур" (код КСП 142701), "численность скота и птицы" (код КСП 143201).

35. Когда первичные статистические данные по каким либо причинам не поступают и в дальнейшем, в отчете за декабрь баланс на конец года обнуляется, на основе значения в расходной части баланса соответственно по показателям "прочий расход семян масличных культур" (код КСП 14270399) или "прочее выбытие скота и птицы" (код КСП 14320399).

36. Для ежемесячных показателей, не являющихся частью баланса, вменение не осуществляется.

37. Для отсутствующих показателей годовой периодичности вменение осуществляется двумя способами: если показатель формируется на ежемесячной и годовой основе, то в качестве донорских используются данные самой неотчитавшейся единицы из данных, представленных в рамках ежемесячных статистических наблюдений, если показатель формируется только на годовой основе, то вменение осуществляется расчетным путем на агрегированном уровне на основе первичных статистических данных отчитавшихся единиц.

38. При первом способе: ежемесячные данные по показателю суммируются за 12 месяцев и используются как донорские для годового отчета по неотчитавшемуся респонденту. Данный вид вменения осуществляется для следующих показателей: "получено приплода" (код КСП 14320201), "приобретено скота и птицы в пределах своего региона" (код КСП 14320202), "прочее поступление скота и птицы" (код КСП 14320299), "забито в хозяйстве или реализовано на убой скота и птицы" (код КСП 14320301), "пало и погибло скота и птицы" (код КСП 14320302), "продано скота и птицы в пределах своего региона" (код КСП 14320303), "прочее выбытие скота и птицы" (код КСП 14320399), "количество овец, подверженных стрижке" (код КСП 143307), "количество ягнят, забитых на смушки" (код КСП 143308), "производство отдельных видов продукции животноводства" (код КСП 143401), "реализация отдельных видов продукции животноводства" (код КСП 143402), "реализовано шерсти на первичную обработку" (код КСП 14340201), "использовано на собственное потребление отдельных видов продукции животноводства" (код КСП 143403), "получено семян масличных культур с нового урожая" (код КСП 14270201).

Для некоторых показателей рассчитываются средние за год значения методом средней арифметической, средней взвешенной, средней хронологической и других. К таким показателям относятся: "среднее маточное поголовье скота" (код КСП 143302), "среднее поголовье кур-несушек" (код КСП 143304), "среднее поголовье дойных коров" (код КСП 143303). Для вменения годовых данных по показателям "численность скота и птицы" (код КСП 143201) и "вес имевшегося в наличии скота, в живой массе" (код КСП 143301) в качестве донорских используются соответствующие данные респондента за январь (на начало года) и декабрь (на конец года).

39. Когда показатель формируется на годовой основе, в качестве донорских используются данные, рассчитанные на основе других имеющихся показателей самой неотчитавшейся единицы, и данные рассчитанные по имеющейся базе данных отчитавшихся единиц. Донорские данные применяются к неотчитавшимся юридическим лицам, индивидуальным предпринимателям и крестьянским или фермерским хозяйствам с признаком активности АКТ=1 и ко всем неотчитавшимся хозяйствам населения.

Такой способ используется, например, для вменения отсутствующих данных по показателю "валовый сбор отдельных сельскохозяйственных культур". Вменение осуществляется при условии, что из других наблюдений по данному респонденту известны сведения по показателям "посевная площадь сельскохозяйственных культур (предварительная)" (код КСП 142102) или "уточненная посевная площадь сельскохозяйственных культур" (код КСП 142108). При редактировании имеющиеся данные о предварительной или уточненной площади умножаются на среднюю урожайность по данному виду сельхозкультуры, рассчитанную по кругу отчитавшихся единиц, имеющих аналогичные атрибуты с неотчитавшимся, которые указаны в пункте 22 Методики. Расчет производится для каждой неотчитавшейся обследуемой единицы, а затем суммируется. Полученное значение подключается к отчетным данным уже на агрегированном уровне, без занесения в первичную базу.

40. Когда другие данные обследуемых единиц для расчета использовать невозможно, в качестве донорских используются данные отчитавшихся. В первую очередь определяется группа потенциальных доноров, имеющих общие атрибуты с неотчитавшимся. Затем из группы выбирается донор с наименьшим значением показателя. Данное значение используется как донорское для неотчитавшегося респондента. Данный вид вменения применяется к таким показателям статистики аграрного сектора, как "услуги в области сельского хозяйства" (код КСП 141101013), "затраты на производство продукции растениеводства" (код КСП 141301), "затраты на производство продукции животноводства" (код КСП 141302), "стоимость реализованной сельскохозяйственной продукции (код КСП 141303), "себестоимость реализованной сельскохозяйственной продукции (код КСП 141304)".

3. Редактирование данных по статистике промышленности

Параграф 1. Редактирование оперативных данных

41. Редактирование данных на этапе ввода (микроредактирование) включает:

1) проверку достоверности данных путем сравнения полученных данных или на соответствие динамическому ряду:

за предшествующие месяцы текущего года и соответствующие месяцы прошлого года для статистических форм с месячной периодичностью;

за предшествующие кварталы текущего года и соответствующие кварталы предыдущего года для статистических форм с квартальной периодичностью;

за предыдущий год для статистических форм с годовой периодичностью.

При данном способе проверки сравниваются данные с предыдущими значениями или с предельными значениями за определенный отчетный период;

2) проверку достоверности данных при экстремальных значениях, при данном способе ввод первичных экстремальных значений принимается при наличии объективных причин роста или снижения производства или услуг промышленного характера;

3) проверку достоверности данных между показателями разделов форм АЛК и ФЛК:

при наличии данных в натуральном выражении обязательным является отражение показателей в стоимостном выражении продукции;

сумма стоимостных показателей произведенной товарной продукции в стоимостном выражении больше или равна сумме видов продукции совпадающих с кодом вида деятельности согласно Общему классификатору видов экономической деятельности (далее - ОКЭД) до 4 первых знаков в стоимостном выражении;

сумма данных выработанных из давальческого сырья в стоимостном выражении меньше или равна стоимости соответствующего вида деятельности (ОКЭД);

сумма стоимостных показателей продукции использованной на собственные производственные нужды (внутризаводской оборот) меньше или равна стоимости соответствующего кода согласно ОКЭД;

4) отсутствие первичных статистических данных допустимо при наличии объективных причин.

42. Редактирование данных на этапе обработки данных (макроредактирование) по форме 1-П (месячная, квартальная, годовая):

1) по разделу "Объем произведенной продукции и оказанных услуг в отчетном месяце в действующих ценах предприятия без налога на добавленную стоимость" осуществляются следующие ФЛК:

объем производства промышленной продукции (товаров, услуг) в стоимостном выражении (код КСП 15110101) складывается из стоимости всех выработанных предприятием готовых изделий (продуктов), полуфабрикатов своей выработки (как из своего сырья и материалов, так и из сырья и материалов заказчика), предназначенных для реализации на сторону, своему капитальному строительству и своим непромышленным подразделениям, выдачи своим работникам в счет оплаты труда, а также работ и услуг промышленного характера, выполненных по заказам. Исчисляется без налога на добавленную стоимость, акцизов и без внутризаводского оборота, незавершенного производства и стоимости давальческого сырья;

2) контроль объемов производства промышленной продукции (товаров, услуг) в стоимостном выражении и оказанных услуг промышленного характера (код КСП 151101012) осуществляются по формулам:

О_п ≥ О_у

где:

О_п - объем производства промышленной продукции (товаров, услуг) в стоимостном выражении;

О_у - объем оказанных услуг промышленного характера.

О_п ≥ О_и

где:

О_и - использовано продукции на собственные нужды (внутризаводской оборот) в стоимостном выражении (код КСП 15110103).

О_п , О_у , О_и , О_ост , О_незав , О_стоим ≥ 0

где:

О_ост - остатки готовой продукции на конец отчетного месяца в стоимостном выражении (код КСП 151202);

О_незав - объем незавершенного производства на конец отчетного месяца (код КСП 15110104);

О_стоим - стоимость сырья, переданного на переработку другим предприятиям (код КСП 15110105);

3) поразделу "Производство продукции в натуральном выражении и объемы произведенной продукции в стоимостном выражении" осуществляются следующие ФЛК:

объем производства промышленной продукции в натуральном выражении за отчетный месяц (товарный выпуск) (код КСП 15110201) больше либо равно сумме объема использованной продукции на собственные нужды за отчетный месяц в натуральном выражении и произведено продукции из давальческого сырья в натуральном выражении за отчетный месяц (код КСП 15110202):

О_н ≥ О_и.н + О_{давал.н}

где:

О_н - объем производства промышленной продукции в натуральном выражении за отчетный месяц;

О_и.н - использовано продукции на собственные нужды в натуральном выражении за отчетный месяц;

О_{давал.н} - произведено продукции из давальческого сырья в натуральном выражении за отчетный месяц.

объем производства промышленной продукции (товаров, услуг) в стоимостном выражении за отчетный месяц больше либо равен сумме объема использованной продукции на собственные нужды за отчетный месяц в стоимостном выражении и объема продукции из давальческого сырья за отчетный месяц в стоимостном выражении:

О_п ≥∑ О_и.с + О_{давал.с}

где:

О_п - объем производства промышленной продукции (товаров, услуг) в стоимостном выражении;

О_и.с - использовано продукции на собственные нужды за отчетный месяц в стоимостном выражении;

О_{давал.с} - произведено продукции из давальческого сырья за отчетный месяц в стоимостном выражении.

О_н , О_п , О_и.н , О_и.с , О_{давал.н} , О_{давал.с} , О_ост.н , О_п.н ≥ 0

где:

О_ост.н - остатки готовой продукции на конец отчетного месяца в натуральном выражении;

О_п.н - объем производства промышленной продукции в натуральном выражении за соответствующий месяц предыдущего года (товарный выпуск);

4) по разделу "Объем произведенной продукции и оказанных услуг по вторичным видам деятельности":

О_вт ≥ 0

где, О_вт - объем произведенной продукции и оказанных услуг по вторичным видам деятельности;

5) по разделу "Объем отгруженной продукции собственного производства в действующих ценах предприятия без НДС и акцизов" объем отгруженной промышленной продукции собственного производства в стоимостном выражении (код КСП 151201) больше либо равен объему отгруженной продукции (товаров, услуг) на внутренний рынок:

О_отгр. ≥ О_{отгр.вн}

где:

О_отгр.- объем отгруженной промышленной продукции собственного производства в стоимостном выражении;

О_{отгр.вн} - объем отгруженной промышленной продукции на внутренний рынок.

О_{отгр.вн} ≥О_{отгр.госзак}. + О_{зак.нац}.

где:

О_{отгр.госзак}.- объем отгруженной промышленной продукции на внутренний рынок по государственным закупкам;

О_{зак.нац}.- объем отгруженной промышленной продукции на внутренний рынок по закупкам национальных компаний.

6) По разделу "Объем отгруженной в отчетном месяце продукции собственного производства в натуральном выражении":

О_отгр.н ≥ О_{отгр.вн.н}

где:

О_отгр.н - объем отгруженной промышленной продукции собственного производства в натуральном выражении (код КСП 151203);

О_{отгр.вн.н} - объем отгруженной промышленной продукции собственного производствав натуральном выражении на внутренний рынок.

О_{отгр.вн.н} ≥О_{отгр.госзак}. + О_{зак.нац}

где:

О_{отгр.госзак.н} - объем отгруженной промышленной продукции собственного производствав натуральном выражении на внутренний рынок по государственным закупкам;

О_{зак.нац.н} - объем отгруженной промышленной продукции собственного производства в натуральном выражениина внутренний рынок по закупкам национальных компаний.

Параграф 2. Редактирование отсутствующих значений

43. При отсутствии данных по показателю в представленных статистических формах соблюдаются требования АЛК и ФЛК, такое отсутствие данных ошибкой не считается и не редактируется. Если при этом отсутствие данных по показателю нарушает требование АЛК или ФЛК данные уточняются у респондента и применяется один из типов редактирования, описанных выше.

44. Редактирование отсутствующих или пропущенных значений, связанных с неполным охватом предприятий и неполучением отчетности о выпускаемой продукции (статистические причины), осуществляется автоматически с использованием программного обеспечения на основе определенного алгоритма.

45. Объем ежемесячно произведенной продукции, скрытой по статистическим причинам, определяется по формуле:

где:

- объем произведенной продукции, скрытой по статистическим причинам;

- объем продукции, произведенный малыми предприятиями за предыдущий год;

- количество активных малых предприятий;

- количество малых предприятий, отчитавшихся в отчетном периоде;

- количество предприятий, по которым отсутствуют сведения о выпуске (число неотчитавшихся предприятий).

Параграф 3. Система взаимоувязок индексов

46. Вся совокупность индексов производства, как на уровне конкретного товара, так и по виду экономической деятельности по всем группировкам (ОКЭД) логически соответствует следующей системе соотношений и взаимоувязок.

47. Величина индекса производства за период с начала года,по отношению к соответствующему периоду предыдущего года, на всех уровнях расчета попадает в интервал между максимальным и минимальным значениями индексов по месяцам, входящим в период с начала года.

При этом, индекс за период с начала года близок к среднеарифметическому значению из индексов по входящим в этот период месяцам. Исключение возможно по товарам и видам деятельности с ярко выраженной сезонностью (выработка электроэнергии и теплоэнергии возрастает к зимним месяцам года; переработка сельхозпродукции, напротив, увеличивается в летние и осенние месяца; производство сахара – осенью, по завершению сбора сахарной свеклы).

Индекс за период существенно отклоняется от среднеарифметического значения и при резких колебаниях в уровнях месячного производства: например, по товарам (видам деятельности) с длительностью производственного цикла больше месяца, а также по причинам быстрой реструктуризации производства и высокой неритмичности производственных процессов.

При неизменности базисного года индекс производства к соответствующему месяцу прошлого года ("прямой" индекс) равен произведению последовательности двенадцати индексов, исчисленных к предыдущему месяцу ("цепной" индекс).

Ранее опубликованные индексы, сформированные по оперативным данным, ежемесячно не пересматриваются. Пересмотр и повторная публикация (при необходимости) месячных индексов производится раз в год после получения годовых итогов по товарам в натуральном и стоимостном выражении по результатам обработки годовой формы 1-П (годовая).

Осуществляется увязка помесячных (оперативных) индексов производства с годовыми индексами, формируемыми на основании уточненных данных годовых разработок, путем согласования ежемесячных и годовых индексов.

48. Годовые индексы производства, рассчитанные по уточненным годовым данным, совпадают с индексами, рассчитанными на основе месячных оперативных данных.

49. Алгоритм согласования результатов расчетов по месячным и годовым данным состоит в том, чтобы краткосрочные тенденции итогового индекса определялись месячными данными, а годовые данные определяли бы долгосрочные тенденции индекса.

50. При сопоставлении данных индексных расчетов по оперативным и годовым разработкам анализируются причины расхождений: вызваны ли они одними лишь уточнениями в ранее представленной помесячной динамике, или обусловлены ли включением по конкретному виду деятельности дополнительных товаров или разагрегацией товарной группы по ассортиментному составу. В двух последних случаях, при существенной величине уточнения, возможно, в порядке исключения, внесение дополнений в корзину товаров по месячному расчету индекса производства с его ретроспективным пересчетом.

51. При согласовании индексов, по товарам, учитываемым в оперативном порядке, при пересчете оперативных индексов используются уточненные помесячные данные, сформированные в рамках годовых разработок.

52. При переходе расчета индексов производства на новый базисный год, обеспечивается"смыкание" динамических рядов индексов производства, то есть ретроспективный пересчет индексов производства за прошлые периоды (годы) с учетом новой корзины, новой классификационной структуры.

4. Редактирование данных в статистике строительства и инвестиций

Параграф 1. Редактирование оперативных данных

53. При формировании оперативных данных на уровне ввода первичных статистических данных во всех статистических наблюдениях по статистике строительства и инвестиций осуществляется анализ максимальных и минимальных значений показателей – резко отклоняющихся значений в базах данных региона и республики. Редактирование осуществляется после уточнения данных у респондентов.

54. Первичные статистические данные в "он-лайн" режиме до момента их отправки в ХПСД автоматически проверяются на соответствие требованиям АЛК и ФЛК. Повторное отправление данных в ХПСД осуществляется после проверки и исправления ошибок.

55. Для обеспечения полного объема инвестиционных вложений и объема выполненных строительных работ, ежемесячно на уровне обработки первичных статистических данных осуществляется дооценка объема инвестиций в основной капитал и объема выполненных строительных работ на предприятия, которые не были учтены по статистическим причинам.

56. Предприятия оказываются не учтенными во время оперативного статистического наблюдения по следующим причинам:

1) неполный охват предприятий;

2) неполучение отчетности от предприятий;

57. На ежемесячной основе осуществляется дооценка объема инвестиций в основной капитал и объема выполненных строительных работ согласно алгоритму расчета. При необходимости осуществляется корректировка.

58. Редактирование осуществляется путем проведения анализа динамических рядов с учетом экономического потенциала регионов. Далее отредактированные объемы дооценок распределяются согласно алгоритму и на этапе агрегации подключаются к данным отчитавшихся предприятий по статистике строительства и инвестиций.

59. Алгоритм по расчету объема дооценки на неполный охват и до годового объема инвестиций в основной капитал приведен в Методике по формированию показателей инвестиционной деятельности, утвержденной приказом Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан от 2 декабря 2016 года № 296 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 14601).

60. Дооценка по объему выполненных строительных работ производится на неполный охват предприятий и промежуточный объем малых предприятий до получения квартального объема в соответствии с Методикой по формированию показателей строительной деятельности, утвержденной приказом Председателя Комитета по статистике Министерства национальной экономики Республики Казахстан 21 октября 2016 года № 245 (зарегистрирован в Реестре государственной регистрации нормативных правовых актов за № 14444).

61. После публикации уточненных годовых данных по статистике строительства и инвестиций в оперативной отчетности для определения (расчета) индекса физического объема основных показателей инвестиционной и строительной деятельности с июля месяца архивная база данных предыдущего года заменяется на данные, сформированные согласно алгоритму расчета на основе годовых данных.

Параграф 2. Редактирование первичных статистических данных показателя годовой периодичности

62. Первичные статистические данные годовой периодичности по статистике строительства и инвестиций сопоставляются с оперативными данными месячной периодичности.

63. Объемы выполненных строительных работ и инвестиций в основной капитал сопоставляются с годовыми данными на уровне ввода первичных статистических данных путем сравнения баз данных по крупным, средним и малым предприятиям за период январь-декабрь отчетного года. В постановке задач предусмотрен соответствующий допустимый контроль. При выявлении существенных отклонений причины уточняются.

64. При невыполнении предусмотренных в постановках задач контролей и при сопоставлении баз данных ошибочные данные редактируются после уточнения и представления респондентами исправленной статистической формы. Когда уточнение данных у респондента не представляется возможным, они заменяются на оперативные данные за январь-декабрь рассматриваемого отчетного года.

Параграф 3. Редактирование первичных данных статистического наблюдения по вводу в эксплуатацию объектов и мощностей

65. Редактирование данных о вводе в эксплуатацию объектов и мощностей юридическими лицами (застройщиками) и индивидуальными застройщиками осуществляется на уровне ввода первичных статистических данных путем проверки АЛК и ФЛК, предусмотренных в постановке задач статистических форм месячной и годовой периодичности, а также на правильное присвоение кода объектов, мощностей и единиц измерений согласно Классификатору основных фондов (далее - КОФ) специалистами территориальных подразделений статистики.

66. При невыполнении предусмотренных в постановках задач контролей или обнаружении специалистами несоответствий с КОФ ошибочные данные редактируются только после уточнения и представления респондентами исправленной статистической формы. Когда уточнение данных по каким-либо причинам не представляется возможным, первичные статистические данные исключаются из обработки с целью включения уточненных данных в последующем отчетном периоде.

67. Выявление несоответствий данных с КОФ осуществляется специалистами территориальных подразделений на уровне ввода первичных статистических данных. При обнаружении несоответствий, данные уточняются у респондента или у местных исполнительных органов, по делам архитектуры, градостроительства и строительства осуществляющих функции в сфере архитектуры и градостроительства.

68. Когда уточнение данных по годовой форме не представляется возможным, они заменяются оперативными данными за январь-декабрь рассматриваемого отчетного года.

69. Проверенные и отредактированные данные по введенным в эксплуатацию объектам индивидуальными застройщиками на уровне обработки данных, добавляются по соответствующим показателям (мощностям и объектам строительства) в ХПСД по введенным в эксплуатацию объектам юридическими лицами (застройщиками), согласно указанному в постановке задач алгоритму подключения.

5. Редактирование данных в статистике окружающей среды

Параграф 1. Редактирование экстремальных значений показателей

70. Редактирование экстремальных значений показателей является еще одним способом устранения потенциальных ошибок при формировании статистических показателей по статистике окружающей среды и применяется при проверке первичной информации от респондентов, путем сравнения полученных данных с соответствующими периодами прошлых лет. При этом, редактирование осуществляется только в том случае, когда уточнение данных по каким-либо причинам не представляется возможным.

При редактировании выявленных экстремальных показателей следует осуществлять замену значений на значения, полученные в результате обследования за предшествующий год с поправкой на среднее возрастание или снижение величины. Когда по определенному респонденту данные применить невозможно, используются данные других отчитавшихся респондентов за предшествующий год. Группа потенциальных доноров-респондентов, заранее определяются по схожим с неотчитавшимся респондентом признакам, таким как местонахождение, характер вида деятельности, размер предприятия и другим признакам, характеризующим показатель, который заменяется. Из этой группы выбирается донор-респондент, имеющий наименьшее значение показателя и его данные используются для замены отсутствующего значения показателя.

Параграф 2. Редактирование отсутствующих значений

71. При проведении обследований по статистике окружающей среды встречаются отсутствующие позиции данных, которые возникают по причинам получения неполных ответов по отдельным позициям отчетов, неполного охвата круга отчитывающихся респондентов, и другого ряда причин, приводящих к появлению такого рода данных.

Для того чтобы не нарушать динамику показателя за ряд лет, а также снизить влияние отсутствующих данных показателя на общий результат обследований на практике используются широкий круг методов вменения (замена) данных на достоверные и внутренне согласованные значения.

В тех случаях, когда данные отсутствуют по причине непредставления респондентами первичных статистических данных, и это положение влияет или нарушает динамику показателя за ряд лет, проводится вменение отсутствующих данных на данные аналогичного респондента (донора).

Механизм редактирования отсутствующих значений осуществляется таким же методом как при редактировании показателей экстремальных значений.

Приложение 1 к Методике по редактированию данных в статистике производства и окружающей среды

Перечень показателей, подлежащих уточнению годовыми данными

Код КСП	Код ведомственного классификатора	Наименование показателя
14110101		Валовый выпуск продукции (услуг) сельского, лесного и рыбного хозяйства
143401	СКПСХ 014120100	Производство продукции животноводства (молоко сырое коровье)
	СКПСХ 014530100	Производство продукции животноводства (шерсть, стриженная с овцы живой, немытая (включая промытую руном)
14340101	СКПСХ 014721	Производство яиц (яйца куриные в скорлупе, свежие)
14340104		Забито в хозяйстве или реализовано на убой скота и птицы (в живом весе)
1426020		Получено зерновых и бобовых культур с нового урожая
14270201		Получено семян масличных культур с нового урожая
143201		Численность скота и птицы
162101		Объем выполненных строительных работ (услуг)
161101		Инвестиции в основной капитал
15110101		Объем производства промышленной продукции (товаров, услуг) в стоимостном выражении
151102		Произведено продукции в натуральном выражении

Приложение 2 к Методике по редактированию данных в статистике производства и окружающей среды

Пределы допустимых значений по показателю "Средний живой вес одной головы скота и птицы, забитых в хозяйстве или реализованных на убой" (код КСП 143501)

Код СКПСХ	Наименование	Ограничение, кг
01.41.1	Скот крупный рогатый молочного стада	230-550
01.41.10.110	Коровы молочного стада	380-550
01.42.1	Скот крупный рогатый прочий и буйволы	230-550
01.42.11.110	Коровы мясного стада	380-550
01.43.10	Лошади и животные семейства лошадиных	270-600
01.44.10	Верблюды и верблюдовые	370-1000
01.45.11	Овцы	30-65
01.45.12	Козы	30-65
01.46.10	Свиньи	70-150
01.47.1	Домашняя птица	0,5-8,0
01.49.11	Кролики домашние	2,5-4,0
01.49.12	Птица, выращиваемая на ферме, не включенная в другие группировки	1-300
01.49.19	Животные прочие, выращиваемые на ферме, не включенные в другие группировки	250-350
01.49.19.120	Маралы	250-300

Приложение 3 к Методике по редактированию данных в статистике производства и окружающей среды

Пределы допустимых значений по показателю "Выход убойной массы скота и птицы, забитых в хозяйства или реализованных на убой в живом весе" (код КСП 143606)

Код СКПСХ	Наименование	Ограничение, %
01.41.1	Скот крупный рогатый молочного стада	50-59
01.42.1	Скот крупный рогатый прочий и буйволы	50-59
01.43.10	Лошади и животные семейства лошадиных	48-53
01.44.10	Верблюды и верблюдовые	48-54
01.45.11	Овцы	43-58
01.45.12	Козы	43-58
01.46.10	Свиньи	66-78
01.47.1	Домашняя птица	61-80
01.49.19.120	Маралы	45-48

Приложение 4 к Методике по редактированию данных в статистике производства и окружающей среды

Пределы допустимых значений по отдельным показателям, характеризующим продуктивность скота и птицы

Код КСП	Наименование	Единица измерения	Ограничение
143502	Средний надой молока на одну дойную корову	кг	до 23
143503	Средний выход яиц на одну курицу-несушку	штук	до 30
143504	Средний настриг шерсти с одной овцы	кг	до 4,5

Приложение 5 к Методике по редактированию данных в статистике производства и окружающей среды

Пределы допустимых значений по показателю "Выход приплода в расчете на 100 маток" (код КСП 143305)

Код СКПСХ	Наименование	Ограничение, голов
01.41.1	Скот крупный рогатый молочного стада	≤ 95
01.42.1	Скот крупный рогатый прочий и буйволы	≤ 95
01.43.10	Лошади и животные семейства лошадиных	≤ 78
01.44.10	Верблюды и верблюдовые	≤ 55
01.45.11	Овцы	≤ 110
01.45.12	Козы	≤ 120
01.46.10	Свиньи	≤ 2100
01.49.19.120	Маралы	≤ 70

Өндіріс және қоршаған орта статистикасында деректерді редакциялау бойынша әдістемені бекіту туралы

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті Төрағасының м.а. 2016 жылғы 29 наурыздағы № 51 бұйрығы. Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде 2016 жылы 25 сәуірде № 13626 болып тіркелді.

"Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының Заңының 12-бабының 5) тармақшасына және Қазақстан Республикасы Президентінің 2020 жылғы 5 қазандағы № 427 Жарлығымен бекітілген Қазақстан Республикасы Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі туралы ереженің 17-тармағының 22) тармақшасына сәйкес, БҰЙЫРАМЫН:

Ескерту. Кіріспе жаңа редакцияда - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 23.08.2021 № 14 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Қоса беріліп отырған Өндіріс және қоршаған орта статистикасында деректерді редакциялау бойынша әдістеме бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Өндіріс және қоршаған орта статистикасы басқармасы Заң басқармасымен бірлесіп заңнамада белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркелуін;

2) осы бұйрық мемлекеттік тіркелгеннен кейін күнтізбелік он күн ішінде оның көшірмесін мерзімді баспасөз басылымдарында және "Әділет" ақпараттық-құқықтық жүйесінде ресми жариялауға жіберілуін;

3) тіркелген бұйрықты алған күннен бастап бес жұмыс күні ішінде баспа және электрондық түрде Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің эталондық бақылау банкіне қосу үшін "Республикалық құқықтық ақпарат орталығы" шаруашылық жүргізу құқығындағы республикалық мемлекеттік кәсіпорнына жіберілуін;

4) осы бұйрықтың Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің интернет-ресурсында орналастырылуын қамтамасыз етсін.

3. Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің Өндіріс және қоршаған орта статистикасы басқармасы осы бұйрықты Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитетінің құрылымдық бөлімшелеріне және аумақтық органдарына жұмыс бабында басшылыққа алу және пайдалану үшін жеткізсін.

4. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау жетекшілік ететін Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының орынбасарына (Ж.Ә. Жарқынбаев) жүктелсін.

5. Осы бұйрық оның алғашқы ресми жарияланған күнінен бастап күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Төрағаның
міндетін атқарушы	Б. Иманәлиев

Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының міндетін атқарушының 2016 жылғы "29" наурыздағы № 51 бұйрығымен бекітілді

Өндіріс және қоршаған орта статистикасында деректерді редакциялау бойынша әдістеме

Ескерту. Әдістеме жаңа редакцияда - ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігі Ұлттық статистика бюросы Басшысының 23.08.2021 № 14 (алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі) бұйрығымен.

1. Жалпы ережелер

1. Өндіріс және қоршаған орта статистикасында деректерді редакциялау бойынша әдістеме (бұдан әрі - Әдістеме) "Мемлекеттік статистика туралы" Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрі - Заң) сәйкес қалыптастырылатын және бекітілетін статистикалық әдіснамаға жатады.

2. Осы Әдістемені Қазақстан Республикасының Стратегиялық жоспарлау және реформалар агенттігінің Ұлттық статистика бюросы және оның аумақтық бөлімшелері әкімшілік деректерді пайдалана отырып, жалпымемлекеттік статистикалық байқау шеңберінде өндіріс және қоршаған орта статистикасы бойынша статистикалық ақпаратты қалыптастыру кезінде қолданады.

3. Әдістемеде Заңда айқындалған мәндердегі ұғымдар мен мынадай негізгі анықтамалар қолданылады:

1) агрегаттау – жинақтау, топтастыру немесе жеке көрсеткіштерді жалпыланған көрсеткіштерге жеткізудің басқа тәсілдері;

2) донорлық деректер – алдын ала анықталған сипаттамалардың бірдей жиынтығы бар статистикалық байқауға ұқсас қатысушының деректері.

3) жүктеу (шартты есептеу) - жоқ немесе қате мәндерді дұрыс және ішкі келісілген мәндерге ауыстыру;

4) макроредакциялау – агрегатталған (жиынтық) статистикалық деректерді редакциялау;

5) микроредакциялау – алғашқы статистикалық деректерді редакциялау;

6) редакциялау – бұл алдын-ала белгіленген ережелерге сәйкес қолайсыз, қарама-қайшылықты және өте күмәнді немесе мүмкін емес мәндерді анықтау және кейіннен өзгерту үшін респонденттерден жиналған деректерді, сондай-ақ агрегатталған деректерді жүйелі түрде тексеру;

7) статистикалық бірлік – статистикалық мақсатта қолдану үшін құқықтық бірлік негізінде жасалған абстрактілік бірлік;

8) статистикалық көрсеткіштер жіктеуіші (бұдан әрі - СКЖ) - ресми статистика шеңберінде статистикалық көрсеткіштерді жіктеу және кодтау тәртібін анықтайтын жіктеуіш. СКЖ статистикалық тәжірибеде пайдаланылатын кіріс және шығыс көрсеткіштердің жүйеленген тізбесін білдіреді;

9) статистикалық көрсеткіштер – бұл қоғамдағы әлеуметтік-экономикалық құбылыстар мен процестердің сандық сипаттамасы, орын мен уақыттың нақты жағдайларында құбылыстың немесе процестің мәнін көрсетеді.

4. Статистикада қателер тіркеу қателері (немесе мазмұн қателері), қамту қателері және репрезентативтілік қателері деп жіктеледі.

5. Кездейсоқ тіркеу қателері статистикалық нысандарды толтыру кезінде қате жазудан, ұқыпсыздықтан және абайсыздықтан туындайды. Тіркеу қателері алғашқы статистикалық деректерді қасақана бұрмалаумен немесе сұрақтың мағынасын дұрыс түсінбеумен немесе жауапты жазу ережелерін бұзумен байланысты пайда болады.

Тіркеу қателерінің негізгі себептері:

дұрыс қалыптастырылмаған сауалнамалар немесе нысандар, оларды толтыру жөніндегі жеткіліксіз немесе дұрыс емес нұсқаулықтар;

интервьюердің сұрақты дұрыс дыбыстамауы (сұрақтың тұжырымын қысқарту немесе өзгерту, респондентке сұрақтың мәнін толық түсіндірмеу), жауаптың дұрыс жазылмауы;

жауаптардағы деректерді кодтау дұрыс емес, пернетақтаны дұрыс пайдаланбау нәтижесінде деректерді дұрыс енгізбеу.

6. Қамтудағы қателердің көздері зерттелетін статистикалық бірліктердің дұрыс жасалмаған, толық емес немесе дәл емес тізімдері, сондай-ақ аумақтық статистика бөлімшелері мамандарының объективті және субъективті себептер бойынша барлық байқау бірліктерін қамтуға қабілетсіздігі болып табылады.

7. Репрезентативтілік қателері тек жаппай емес статистикалық байқау барысында орын алады және зерттелген жиынтық құрылымы жағынан бас жиынтықтан ерекшеленуінде көрініс табады. Репрезентативтілік қателерінің орын алуының негізгі себебі бас жиынтықтың біркелкі болмауы болып табылады.

8. Пайдаланылатын әдістер бойынша редакциялау екі типке жіктеледі. Бірінші типке статистикалық редакциялау жатады, ол белгілі бір ықтималдылық үлесінде қате болатын деректер мәндерін сәйкестендірумен байланысты. Редакциялаудың бұл түрімен қате мәндерді ауыстырудың және деректердегі олқылықтарды толтырудың стохастикалық әдістерінің кең класы байланысты.

Екінші типке белгілер мен көрсеткіштердің мәндері алдын ала белгіленген ережелерге (арақатынастарға) сәйкестігі тұрғысынан тексерілетін деректердің логикалық және арифметикалық бақылаулары жатады. Логикалық немесе арифметикалық бақылаудан өтпейтін деректер мәндері қате болып табылады және респондентте нақтыланғаннан кейін түзетіледі.

9. Редакциялау жүйесін жоспарлау кезеңінде есепке алынатын ақпараттың сапасына әсер ететін негізгі факторларға келесілер жатады:

1) жиналатын деректердің сапасы статистикалық нысандарды тиянақты әзірлеумен және жетілдірумен қамтамасыз етіледі;

2) мерзімді байқауларды жүргізу барысы тұрақты негізде талданып отырады, оның нәтижесі деректерді редакциялаумен, тікелей ақпаратты жинаумен айналысатын мамандар мен тиісті нысандарды әзірлеушілер арасында "кері байланыс" болып табылады;

3) редакциялауға бөлінген ресурстық қамтамасыз ету байқау қорытындыларының сапасына неғұрлым елеулі әсер ететін мәселелерге шоғырланған.

10. Байқаудың келесі циклдері үшін статистикалық нысандар мен деректерді жинау стратегиясын (жоспарын) жетілдіру қателер деңгейін, респонденттердің мөлшері мен жіктеудің бөлінетін топтарына тиесілігін талдау негізінде жүзеге асырылады.

11. Байқауларды жүргізу барысында жиынтық қорытындыларға неғұрлым әсер ететін қателерді түзетуге бағытталған мақсатты редакциялауды орындау жүзеге асырылады.

12. Жаппай байқауларды өткізу кезінде ең алдымен ірі бірліктердің деректерін түзету жүзеге асырылады, себебі байқаудың едәуір шағын бірліктерінің көрсеткіштер мәндеріне қосатын үлесі айтарлықтай емес. Іріктемелі байқаулар деректерінің олқылықтарын редакциялау және толтыру барысында іріктемені жоспарлау сатысында оларға берілген бірліктердің іріктемелі салмақтары есепке алынады.

13. Әрбір нақты жағдайда әр объект бойынша деректерді редакциялауды қолданудың экономикалық әсері бағаланады.

14. Деректерді редакциялау кезінде байқаудың алғашқы статистикалық деректерінің уақыт бөлінісінде бірізділігін қамтамасыз ету маңызды болып табылады. Байқаудың нәтижелері басқа байқаулардың қорытындыларымен келісілген жағдайда редакциялау кезеңі осы байқаулар деректерінің микродеңгейде салыстырмалылығымен қамтамасыз етіледі.

Редакциялау рәсімін пайдалану кезінде қажет болған жағдайда бастапқы деректерге қайтып келуді қамтамасыз ету үшін объектілер бойынша деректерге енгізілген өзгерістер туралы ақпаратты жинақтау болып табылады.

15. Өндіріс және қоршаған орта статистикасының барлық салаларында қалыптастырылатын статистикалық көрсеткіштерді қате және толық емес деректерді анықтауға тексеру алғашқы статистикалық деректер деңгейінде және біріктірілген (жиынтық) деректер деңгейінде жүзеге асырылады және бақылаудың келесі түрлері қарастырылған:

1) арифметикалық-логикалық бақылау (бұдан әрі - АЛБ);

2) форматты-логикалық бақылау (бұдан әрі - ФЛБ);

3) төтенше мәннің бар болуына бақылау;

4) белгіленген жол берілетін шегіне сәйкестікке бақылау;

5) жоқ мәндердің бар болуына бақылау.

Бақылаудың талаптарына сәйкес келмеген әр белгі үшін тексерудің нәтижелері бойынша түзету қажеттілігі және оның типі анықталады.

Көрсеткішке байланысты микроредакциялау немесе макроредакциялау қолданылады.

16. Алғашқы және шығыс деректердің АЛБ және ФЛБ талаптарына сәйкестігін бақылау өндіріс және қоршаған орта статистикасының барлық салалары бойынша жүзеге асырылады және көрсеткіштерді қалыптастыру және деректерді өңдеу бойынша тиісті жүйелерде қарастырылған.

17. Статистикалық нысандарды "он-лайн" режимінде қабылдау кезінде алғашқы статистикалық деректердің АЛБ және ФЛБ талаптарына сәйкестігін тексеру оны алғашқы статистикалық деректерді сақтау қоймасына (бұдан әрі - АСДС) жіберу сәтіне дейін автоматты түрде жүзеге асырылады. Көрсетілген бақылаулардан өтпеген алғашқы статистикалық деректерді жіберу бұғатталады және алғашқы қорға қате деректердің түсу ықтималдығы азайтылады немесе толығымен алынып тасталады.

18. Қағаз тасығыштардағы статистикалық нысандарда алынған алғашқы статистикалық деректерді АЛБ және ФЛБ сақтауына тексеру жүйеге алғашқы статистикалық деректерді енгізу кезінде автоматты түрде жүзеге асырылады. Көрсетілген бақылау түрлерінен өтпеген қате деректер табылған жағдайда оларды редакциялау респонденттен нақтылағаннан кейін және ол түзетілген статистикалық нысанды ұсынғаннан кейін жүзеге асырылады.

Деректерді нақтылау мүмкін болмаған кезде аумақтық статистика бөлімшесінің маманы алғашқы статистикалық деректерге түзетулерді өзі енгізеді. Егер бақылауға сүйене отырып түзетулер енгізу мүмкін болмаса, мұндай деректер өңдеуден алынып тасталады және одан әрі редакциялау жоқ мәндер жағдайы сияқты жүзеге асырылады.

19. Статистикалық ақпаратты түзу кезінде алғашқы статистикалық деректердің анықтығын растау үшін респонденттерден қосымша ақпарат талап етеді.

20. Егер көрсеткіш бойынша деректер белгіленген тәртіппен ұсынылған статистикалық нысанда болмаса, бұл ретте АЛБ және ФЛБ талаптары сақталған жағдайда деректердің мұндай болмауы қате болып саналмайды және редакцияланбайды. Егер бұл ретте көрсеткіш бойынша деректер жоқ болуы АЛБ немесе ФЛБ талабын бұзса, деректер респонденттен нақтыланады және редакцияланады.

21. Өндіріс және қоршаған орта статистикасында ай сайын немесе тоқсан сайын қадағаланатын көрсеткіштер (жедел деректер) бар және жыл өткен соң жылдық деректермен нақтыланады. Мұндай көрсеткіштер үшін жедел деректердің мұрағаттық қорын редакциялау қолданылады. Жылдық деректермен нақтылауға жататын көрсеткіштер тізбесі осы Әдістемеге 1-қосымшада келтірілген.

22. Осындай көрсеткіштер бойынша кезекті есепті жыл ішінде нақты көлем индексін сапалы есептеу үшін өткен жылға осы көрсеткіштер бойынша жедел деректердің мұрағаттық қоры олар бойынша алынған жылдық деректерді есепке ала отырып қайта есептеледі.

23. Мұрағаттық қорды қайта есептеу әрбір жеке өңір үшін біріктірілген деректер деңгейінде жүзеге асырылады. Республика бойынша нақтыланған қорытынды өңірлер бойынша деректерді қосындылаумен анықталады.

2. Аграрлық сектор статистикасында деректерді редакциялау

1-параграф. Белгіленген жол берілетін шектен шығатын мәндерді редакциялау

24. Белгіленген жол берілетін шектен шығатын мәндердің болуына бақылау алғашқы статистикалық деректерді енгізгеннен кейін жүйеде автоматты түрде жүзеге асырылады. Алғашқы статистикалық деректер "Ауыл, орман және балық шаруашылығы өнімдерінің (көрсетілген қызметтердің) анықтамалығына" (бұдан әрі - АШӨСЖ) сәйкес енгізіледі. Аграрлық сектор статистикасында жол берілетін мәндердің шегі келесі көрсеткіштер үшін белгіленген:

1) шаруашылықта сойылған немесе союға өткізілген мал мен құстың бір басының орташа тірі салмағы;

2) тірідей салмақта шаруашылықта сойылғаны немесе союға өткізілген мал мен құстың сойыс салмағындағы шығымы;

3) мал мен құстың өнімділігін сипаттайтын жекелеген көрсеткіштер: бір сауын сиырға келетін орташа сүт сауымы; бір мекиен тауыққа жұмыртқаның орташа шығымы; бір қойдан орташа жүн қырқымы;

4) 100 аналыққа есептегендегі төлдің шығысы.

Жоғарыда көрсетілген көрсеткіштер үшін жол берілетін мәндердің шегі осы Әдістемеге 2, 3, 4, 5-қосымшаларда келтірілген. Жол берілетін шекті мәні белгіленетін көрсеткіштер тізімі қажеттілігіне қарай ұлғаяды.

Елеулі ауытқулар анықталған жағдайда деректер респонденттен нақтыланады және респондент түзетілген алғашқы статистикалық деректерді ұсынғаннан кейін тиісті өзгертулер енгізіледі. Белгілі бір себептер бойынша деректерді нақтылау мүмкін болмаған жағдайда, редакциялау қолданылады.

25. Деректерді редакциялау кезінде заңды тұлғалар бойынша есептелмеген статистикалық бірліктер бойынша деректер кәсіпорындардың аумағы және өлшемділігі (ірі, орта, шағын) бойынша, дара кәсіпкерлер, шаруа немесе фермер қожалықтары және халықтың шаруашылықтары бойынша – аумақ бойынша есептеледі.

26. Әр көрсеткіш үшін жол берілмейтін мәндерді редакциялаудың өзіндік ерекшеліктері бар:

1) "шаруашылықта сойылған немесе союға өткізілген мал мен құстың бір басының орташа тірі салмағы" (СКЖ коды 143501) есепті көрсеткіші. Жол берілетін мәндердің шегі осы Әдістемеге 2-қосымшаға сәйкес белгіленген. Осы көрсеткіш бойынша жол берілмейтін мәнді табу алғашқы статистикалық деректердің мүмкін болатын қате мәнін куәландырады, олардың негізінде ол есептеледі: "мал мен құстардың шаруашылықта сойылғаны немесе союға өткізілгені" (СКЖ коды 14320301) баспен немесе "мал мен құстардың шаруашылықта сойылғаны немесе союға өткізілгені (тірідей салмақта)" (СКЖ коды 14340104) центнермен есептеледі.

Жол берілмейтін мәнді редакциялау жоғарыда көрсетілген көрсеткіштерді редакциялау арқылы автоматты түрде жүзеге асырылады;

2) "мал мен құстардың шаруашылықта сойылғаны немесе союға өткізілгені" мал басымен және "мал мен құстардың шаруашылықта сойылғаны немесе союға өткізілгені (тірідей салмақта)" центнермен.

Жол берілетін мәннің шегі тікелей осы көрсеткіштер үшін белгіленбейді. Олар "шаруашылықта сойылған немесе союға өткізілген мал мен құстың бір басының орташа тірі салмағы" көрсеткіші бойынша жол берілмейтін мәнді тапқан жағдайда редакциялауға ұшырайды. Редакциялау алдында деректер респонденттен нақтыланады.

Шаруашылықта сойылған немесе союға өткізілген мал мен құстың басы туралы алғашқы статистикалық деректерді нақтылау мүмкін болмаған кезде көрсеткіштің мәні шаруашылықта сойылған немесе союға өткізілген мал мен құстың тірі салмағы туралы алғашқы статистикалық деректер бойынша центнермен есептеледі. Бұл әдіс тек центнермен есептелген "мал мен құстардың шаруашылықта сойылғаны немесе союға өткізілгені (тірідей салмақта)" көрсеткіші бойынша алғашқы статистикалық деректер күмән келтірмейтін жағдайда ғана қолданылады. Редакциялау кезінде союға өткізілген мал мен құстың жалпы тірі салмағы туралы алғашқы статистикалық деректер есеп бермегендермен ұқсас атрибуттары бар есеп берген бірліктер тобы бойынша есептелген ауыл шаруашылығы жануарларының осы түрі бойынша союға өткізілген мал мен құстың орташа тірі салмағына бөлінеді. Бұл жағдайда алынған мән табын басының қозғалыс теңгерімі бойынша АЛБ талаптарын бұзбайды. Теңгерім бұзылған жағдайда "мал мен құстың өзге де шығуы" көрсеткіші бойынша теңгерімдеуші түзету жасалады (СКЖ коды 14320399).

"Мал мен құстың шаруашылықта сойылғаны немесе союға өткізілгені (тірі салмақта)" мәнін центнерде нақтылау мүмкін болмаған кезде, көрсеткіштің мәні шаруашылықта сойылған немесе союға өткізілген мал мен құстың саны туралы деректер бойынша есептеледі. Бұл әдіс тек мал басымен "мал мен құстардың шаруашылықта сойылғаны немесе союға өткізілгені" көрсеткіші бойынша алғашқы статистикалық деректер күмән тудырмайтын жағдайда ғана қолданылады. Редакциялау кезінде шаруашылықта сойылған немесе союға өткізілген мал мен құстардың саны туралы алғашқы статистикалық деректер есеп бермегендермен ұқсас атрибуттары бар есеп берген бірліктер тобы бойынша есептелген ауыл шаруашылығының осы түрі бойынша союға өткізілген мал мен құстардың орташа тірідей салмағына көбейтіледі. Бұл ретте алынған мән АЛБ талаптарын бұзбайды, мысалы, центнерде "мал мен құстардың шаруашылықта сойылғаны немесе союға өткізілгені (тірідей салмақта)" көрсеткішінің мәнінен төмен емес;

3) есепті көрсеткіш "тірідей салмақта шаруашылықта сойылған немесе союға өткізілген мал мен құстың сойыс салмағындағы шығымы" (СКЖ коды 143606).

Жол берілетін мәндердің шегі осы Әдістемеге 3-қосымшаға сәйкес белгіленген. Осы көрсеткіш бойынша жол берілмейтін мәнді табу алғашқы статистикалық деректердің мүмкін болатын қате мәні туралы куәландырады, олардың негізінде ол есептеледі: "мал мен құстардың шаруашылықта сойылғаны немесе союға өткізілгені (тірідей салмақта)" (СКЖ коды 14340104) немесе "мал мен құстардың шаруашылықта сойылғаны немесе союға өткізілгені (сойыс салмақта)" (СКЖ коды 14340105).

Жол берілмейтін мәнді редакциялау жоғарыда көрсетілген көрсеткіштерді редакциялау арқылы автоматты түрде жүзеге асырылады;

4) есепті көрсеткіш "бір сауын сиырға келетін орташа сүт сауымы" (СКЖ коды 143502).

Жол берілетін мәндердің шегі осы Әдістемеге 4-қосымшаға сәйкес белгіленген. Осы көрсеткіш бойынша жол берілмейтін мәнді табу алғашқы статистикалық деректердің мүмкін болатын қате мәні туралы куәландырады, олардың негізінде ол есептеледі: "мал шаруашылығы өнімдерінің жеке түрлерін өндіру (сиырдың шикі сүті)" (СКЖ коды 143401, АШӨСЖ коды 014120100) немесе "сауын сиыр басының орташа саны" (СКЖ коды 143303).

Жол берілмейтін мәнді редакциялау жоғарыда көрсетілген көрсеткіштерді редакциялау арқылы автоматты түрде жүзеге асырылады;

5) "мал шаруашылығы өнімдерінің жеке түрлерін өндіру (сиырдың шикі сүті)" және "сауын сиыр басының орташа саны".

Осы көрсеткіштер үшін жол берілетін мәннің шегі белгіленбейді. Ол "Бір сауын сиырға келетін орташа сүт сауымы" көрсеткіші бойынша жол берілмейтін мәнді тапқан жағдайда редакциялауға ұшырайды. Редакциялау алдында деректер респонденттен нақтыланады.

Сүтті өндіру туралы алғашқы статистикалық деректерді нақтылау мүмкін болмаған кезде, көрсеткіштің мәні сауын сиыр басының саны туралы алғашқы статистикалық деректер бойынша есептеледі. Бұл әдіс тек "сауын сиыр басының орташа саны" көрсеткіші бойынша алғашқы статистикалық деректер күмән тудырмайтын жағдайда ғана қолданылады. Редакциялау кезінде сауын сиырдың орташа басы туралы алғашқы статистикалық деректер есеп бермегендермен ұқсас атрибуттары бар есеп берген бірліктер тобы бойынша есептелген, бір сауын сиырға келетін орташа сүт сауымына көбейтіледі.

Сауын сиыр басының орташа саны туралы алғашқы статистикалық деректерді нақтылау мүмкін болмаған кезде, көрсеткіштің мәні сауылған сиыр сүтінің жалпы көлемі туралы алғашқы статистикалық деректері бойынша есептеледі. Бұл әдіс "мал шаруашылығы өнімдерінің жеке түрлерін өндіру (сиырдың шикі сүті)" көрсеткіші бойынша алғашқы статистикалық деректер күмән тудырмайтын жағдайда ғана қолданылады. Редакциялау кезінде сауылған сиыр сүтінің жалпы көлемі туралы алғашқы статистикалық деректер есеп бермегендермен ұқсас атрибуттары бар есеп берген бірліктер тобы бойынша есептелген, бір сауын сиырға келетін орташа сүт сауымына бөлінеді.

Редакциялау кезінде алынған мән АЛБ талаптарын бұзбайды;

6) есепті көрсеткіш "бір мекиен тауыққа жұмыртқаның орташа шығымы" (СКЖ коды 143503). Жол берілетін мәннің шегі осы Әдістемеге 4-қосымшаға сәйкес белгіленген. Осы көрсеткіш бойынша жол берілмейтін мәнді табу алғашқы статистикалық деректердің мүмкін болатын қате мәні туралы куәландырады, олардың негізінде ол есептеледі: "жұмыртқа өндіру (тауықтың қабығындағы жұмыртқасы, жаңа жиналып алынған)" (СКЖ коды 14340101, АШӨСЖ коды 014721) немесе "мекиен тауықтардың орташа саны" (СКЖ коды 143304).

Жол берілмейтін мәнді редакциялау жоғарыда көрсетілген көрсеткіштерді редакциялау арқылы автоматты түрде жүзеге асырылады;

7) "жұмыртқа өндіру (тауықтың қабығындағы жұмыртқасы, жаңа жиналып алынған" және "мекиен тауықтардың орташа саны". Тікелей осы көрсеткіштер үшін жол берілетін мәннің шегі белгіленбейді. Олар "бір мекиен тауыққа жұмыртқаның орташа шығымы" көрсеткіші бойынша жол берілмейтін мәнді тапқан жағдайда редакциялауға ұшырайды. Редакциялау алдында деректер респонденттен нақтыланады.

Жұмыртқа өндіру бойынша алғашқы статистикалық деректерді нақтылау мүмкін болмаған кезде, көрсеткіштің мәні мекиен тауықтардың саны туралы алғашқы статистикалық деректер бойынша есептеледі. Бұл әдіс "мекиен тауықтардың орташа саны" көрсеткіші бойынша деректер күмән тудырмайтын жағдайда ғана қолданылады. Редакциялау кезінде мекиен тауықтардың орташа саны туралы алғашқы статистикалық деректер есеп бермегендермен ұқсас атрибуттары бар есеп берген бірліктер тобы бойынша есептелген, бір мекиен тауыққа келетін жұмыртқаның орташа шығымына көбейтіледі.

Мекиен тауықтардың орташа саны туралы алғашқы статистикалық деректерді нақтылау мүмкін болмаған кезде көрсеткіштің мәні алынған тауық жұмыртқасының жалпы көлемі туралы алғашқы статистикалық деректер бойынша есептеледі. Бұл әдіс "жұмыртқа өндіру (тауықтың қабығындағы жұмыртқасы, жаңа жиналып алынған)" көрсеткіші бойынша алғашқы статистикалық деректер күмән тудырмайтын жағдайда ғана қолданылады. Редакциялау кезінде алынған тауық жұмыртқасының жалпы көлемі туралы алғашқы статистикалық деректер есеп бермегендермен ұқсас атрибуттары бар есеп берген бірліктер тобы бойынша есептелген, орташа жұмыртқалағыштыққа бөлінеді.

Редакциялау кезінде алынған мән АЛБ талаптарын бұзбайды;

8) есепті көрсеткіш "бір қойдан орташа жүн қырқымы" СКЖ коды 143504). Жол берілетін мәннің шегі осы Әдістемеге 4-қосымшаға сәйкес белгіленген. Осы көрсеткіш бойынша жол берілмейтін мәнді табу алғашқы статистикалық деректердің мүмкін болатын қате мәні туралы куәландырады, олардың негізінде ол есептеледі: "мал шаруашылығы өнімдерінің жеке түрлерін өндіру (тірі қойдан қырқылған жүн, жуылмаған (тобымен жуылғанды қоса алғанда)" (СКЖ коды 143401, АШӨСЖ коды 014530100) немесе "қырқылған қой саны" (СКЖ коды 143307).

Жол берілмейтін мәнді редакциялау жоғарыда көрсетілген көрсеткіштер бойынша автоматты түрде жүзеге асырылады;

9) "мал шаруашылығы өнімдерінің жеке түрлерін өндіру (тірі қойдан қырқылған жүн, жуылмаған (тобымен жуылғанды қоса алғанда)" және "қырқылған қой саны". Тікелей осы көрсеткіштер үшін жол берілмейтін мәннің шегі белгіленбейді. Олар "бір қойдан орташа жүн қырқымы" көрсеткіші бойынша жол берілмейтін мәнді тапқан жағдайда редакциялауға ұшырайды. Редакциялау алдында деректер респонденттен нақтыланады.

Қой жүнін өндіру туралы алғашқы статистикалық деректерді нақтылау мүмкін болмаған кезде, көрсеткіштің мәні қырқылған қойдың саны туралы алғашқы деректер бойынша есептеледі. Бұл әдіс "қырқылған қой саны" көрсеткіші бойынша алғашқы статистикалық деректер күмән тудырмайтын жағдайда ғана қолданылады. Редакциялау кезінде қырқылған қойдың саны туралы алғашқы статистикалық деректер есеп бермегендермен ұқсас атрибуттары бар есеп берген бірліктер тобы бойынша есептелген, бір қойдан орташа жүн қырқымына көбейтіледі.

Қырқылған қой саны туралы алғашқы статистикалық деректерді нақтылау мүмкін болмаған кезде, көрсеткіштің мәні қырқылған қой жүнінің жалпы көлемі туралы алғашқы статистикалық деректер бойынша есептеледі. Бұл әдіс "мал шаруашылығы өнімдерінің жеке түрлерін өндіру (тірі қойдан қырқылған жүн, жуылмаған (тобымен жуылғанды қоса алғанда)" көрсеткіші бойынша деректер күмән тудырмайтын жағдайда ғана қолданылады. Редакциялау кезінде қырқылған қой жүнінің жалпы көлемі туралы алғашқы статистикалық деректер есеп бермегендермен ұқсас атрибуттары бар есеп берген бірліктер тобы бойынша есептелген, бір қойдан орташа жүн қырқымына бөлінеді.

Бұл ретте алынған мән АЛБ талаптарын бұзбайды;

10) есепті көрсеткіш "100 аналыққа есептегендегі төлдің шығысы" (СКЖ коды 143305). Жол берілетін мәннің шегі осы Әдістемеге 5-қосымшаға сәйкес белгіленген. Осы көрсеткіш бойынша жол берілмейтін мәнді табу алғашқы статистикалық деректердің мүмкін болатын қате мәні туралы куәландырады, олардың негізінде ол есептеледі: "алынған төл" (СКЖ коды 14320201) немесе "аналық мал басының орташа саны" (СКЖ коды 143302). Жол берілмейтін мәнді редакциялау жоғарыда көрсетілген көрсеткіштер бойынша автоматты түрде жүзеге асырылады;

11) "алынған төл" және "аналық мал басының орташа саны". Тікелей осы көрсеткіштер үшін жол берілетін мәннің шегі белгіленбейді. Олар "100 аналыққа есептегендегі төлдің шығысы" көрсеткіші бойынша жол берілмейтін мәнді тапқан жағдайда редакциялауға ұшырайды. Редакциялау алдында деректер респонденттен нақтыланады немесе есептер тексеріледі.

Алынған төл бойынша алғашқы статистикалық деректерді нақтылау мүмкін болмаған кезде көрсеткіштің мәні аналық мал басының орташа саны туралы деректер бойынша есептеледі. Бұл әдіс "аналық мал басының орташа саны" көрсеткіші бойынша алғашқы статистикалық деректер күмән тудырмаған жағдайда ғана қолданылады. Редакциялау кезінде аналық малдың орташа саны туралы алғашқы статистикалық деректер есеп бермегендермен ұқсас атрибуттары бар есеп берген бірліктер тобы бойынша есептелген, 100 аналыққа есептегендегі төлдің орташа шығымына бөлінеді. Теңгерім бұзылған жағдайда "мал мен құстың өзге де түсімі" көрсеткіші бойынша теңгерімдік түзету жүзеге асырылады.

Аналық мал басының орташа саны туралы алғашқы статистикалық деректерді нақтылау мүмкін болмаған кезде көрсеткіштің мәні алынған төл туралы деректер бойынша есептеледі. Бұл әдіс "алынған төл" көрсеткіші бойынша алғашқы статистикалық деректер күмән тудырмайтын жағдайда ғана қолданылады. Редакциялау кезінде алынған төл туралы алғашқы статистикалық деректер есеп бермегендермен ұқсас атрибуттары бар есеп берген бірліктер тобы бойынша есептелген, 100 аналыққа есептегендегі төлдің орташа шығымына көбейтіледі.

Бұл ретте алынған мән мал басы қозғалысының теңгерімі бойынша АЛБ талаптарын бұзбайды.

2-параграф. Экстремалдық мәндерді редакциялау

27. Экстремалдық мәндердің болуына бақылауды жүзеге асыру кезінде әрбір статистикалық көрсеткіш бойынша шек қойылады, бұдан жоғары көрсеткіштің мәні әлеуетті экстремалдық деп саналады. Аталған шек логикаға, қолданыстағы нормаларға сүйене отырып, сондай-ақ өткен кезеңдердегі ұсынылған алғашқы статистикалық деректерді талдау немесе есепті кезеңде ұсынылған статистикалық көрсеткіш бойынша барлық алғашқы статистикалық деректерді талдау негізінде белгіленеді.

Аграрлық сектор статистикасында шекті мәндердің екі түрі белгіленеді:

1) алдыңғы кезеңдердегі оның деректері негізінде әрбір зерттелетін бірлік үшін жеке белгіленетін көрсеткіштің жеке шекті мәні (алғашқы статистикалық деректерді бірінші рет ұсынған бірліктерден басқа);

2) көрсеткіштің жалпы шекті мәні есепті кезеңде және алдыңғы кезеңдерде есеп бергендердің деректері негізінде барлық зерттелетін бірліктер үшін белгіленеді.

28. Жылдық кезеңділікпен қалыптастырылатын көрсеткіш үшін жеке шекті мән жеке зерттелетін бірліктер соңғы үш жылда тапсырған деректердің екі есе еселенген ең жоғары мәні ретінде анықталады. Айлық немесе тоқсандық кезеңділікпен қалыптастырылатын көрсеткіш үшін жеке шекті мән жеке зерттелетін бірліктер соңғы үш жылда тиісті айға/тоқсанға тапсырған деректердің екі есе еселенген ең жоғары мәні ретінде анықталады.

29. Жылдық кезеңділікпен қалыптастырылатын көрсеткіштің жалпы шекті мәнін есептеу келесі формула бойынша жүзеге асырылады:

мұнда:

Z _{max есепті жыл} - көрсеткіштің есепті жылдағы шекті мәні;

Z _{max алдыңғы жыл} - көрсеткіштің алдыңғы жылда есеп бергендер бойынша ең жоғары мәні;

Z _{орташа есепті жыл} - көрсеткіштің есепті жылда есеп бергендер бойынша орташа мәні;

Z _{орташа алдыңғы жыл} - көрсеткіштің алдыңғы жылда есеп бергендер бойынша орташа мәні.

30. Ай сайынғы және тоқсан сайынғы кезеңділікпен қалыптастырылатын көрсеткіштің жалпы шекті мәнін есептеу келесі формула бойынша жүзеге асырылады:

Z _{max алдыңғы ай/тоқсан} * Z орташа есепті ай/тоқсан

Z _{max есепті ай/тоқсан} = , (2)

Z _{орташа алдыңғы ай/тоқсан}

мұнда:

Z _{max есепті ай/тоқсан} - көрсеткіштің есепті айдағы/тоқсандағы шекті мәні;

Z _{max алдыңғы ай/тоқсан} - көрсеткіштің алдыңғы үш жылғы тиісті айда/тоқсанда есеп бергендер бойынша ең жоғары мәні;

Z _{орташа есепті ай/тоқсан} - көрсеткіштің есепті айдағы/тоқсандағы есеп бергендер бойынша орташа мәні;

Z _{орташа алдыңғы ай/тоқсан} - көрсеткіштің алдыңғы үш жылғы тиісті айда/тоқсанда есеп бергендер бойынша орташа мәні.

31. Аталған бақылау түрі қатаң болып табылмайды. Редакциялау респонденттерден деректерді нақтылағаннан кейін жүзеге асырылады. Экстремалды мәндерді ауыстыру жеке шекті мәннен және жалпы шекті мәннен бір мезгілде асқан кезде жүзеге асырылады. Донорлық мән ретінде ауыстыру үшін экстремалдық мән анықталған есеп берген бірліктерге ұқсас бірліктер тобы бойынша көрсеткіштің орташа мәні қолданылады.

3-параграф. Жоқ мәндерді редакциялау

32. Деректер зерттелетін бірліктер толық қамтылмаған және сұрақнамалар толық толтырылмағанда, сондай-ақ көрсеткіш бақыланбаған немесе кезеңділігі, жіктелімдері және басқа параметрлері бойынша шектеулермен бақыланған жағдайда болмайды.

33. Егер деректер алғашқы статистикалық деректерді ұсынбау себебінен жоқ болса, жүктеу жүргізіледі.

34. Айлық және тоқсандық кезеңділіктегі көрсеткіштердің көпшілігі теңгерімнің құрамдас элементтері болып табылады. Өсімдік шаруашылығында бұл астық және майлы дақылдар қозғалысының теңгерімін құрайтын көрсеткіштер, мал шаруашылығында - табын айналымының теңгерімі. Теңгерімді сақтау үшін оның соңғы көрсеткіштері (есепті айдың соңында қолда бары) келесі айдың басына өтеді.

Донорлық ретінде өткен кезеңдегі зерттелетін бірліктің өзінің деректері қолданылады. Есеп бермеген бірлік бойынша есепті кезеңнің басына көрсеткіштің мәні өткен кезеңнің соңына оның алғашқы статистикалық деректерінен көрсеткіштің мәніне тең болып қабылданады. Бұл ретте теңгерімнің өзі қозғалыссыз қалады (түсу және шығу нөлге теңестіріледі). Есепті кезеңнің соңына көрсеткіштің мәні есепті кезеңнің басына көрсеткіштің мәніне тең болып қабылданады. Аграрлық сектор статистикасында мұндай көрсеткіштерге мыналар жатады: "дәнді және бұршақты дақылдардың қолда бары" (СКЖ коды 142601) "майлы дақылдар тұқымдарының қолда бары" (СКЖ коды 142701), "мал мен құстың саны" (СКЖ коды 143201).

35. Егер алғашқы статистикалық деректер қандай да бір себептермен түспеген жағдайда және бұдан әрі желтоқсандағы есепте жыл соңындағы теңгерім "майлы дақылдар тұқымдарының өзге де шығысы" (СКЖ коды 14260399) немесе "мал мен құстың өзге де шығыны" (СКЖ коды 14320399) көрсеткіштері бойынша тиісінше теңгерімнің шығыс бөлігіндегі мән негізінде нөлге теңестіріледі.

36. Теңгерім бөлігі болып табылмайтын ай сайынғы көрсеткіштер үшін жүктеу жүзеге асырылмайды.

37. Жоқ жылдық кезеңділіктегі көрсеткіштер үшін жүктеу екі әдіспен жүзеге асырылады: егер көрсеткіш ай сайынғы немесе жылдық негізде қалыптастырылса, онда донорлық ретінде ай сайынғы статистикалық байқаулардың шеңберінде берілген деректерден есеп бермеген бірліктің өзінің деректері қолданылады, егер көрсеткіш тек жылдық негізде қалыптастырылса онда жүктеу есеп берген бірліктердің алғашқы деректерінің негізінде біріктірілген деңгейде есептеу жолымен жүзеге асырылады.

38. Бірінші тәсілде: көрсеткіш ай сайынғы деректер 12 айға қосылады және есеп бермеген респондент бойынша жылдық есеп үшін донорлық ретінде қолданылады. Осы жүктеу түрі келесі көрсеткіштер үшін жүзеге асырылады: "алынған төл" (СКЖ коды 14320201), "өз өңірі шегінде сатып алынған мал мен құс" (СКЖ коды 14320202), "мал мен құстың өзге де түсімі" (СКЖ коды 14320299), "мал мен құстардың шаруашылықта сойылғаны немесе союға өткізілгені" (СКЖ коды 14320301), "мал мен құстың өлім-жітімі және қырылуы" (СКЖ коды 14320302), "өз өңірі шегінде сатылған мал мен құстар" (СКЖ коды 14320303), "мал мен құстың өзге де шығыны" (СКЖ коды 14320399), "қырқылған қой саны" (СКЖ коды 143307), "елтіріге сойылған қозылар саны" (СКЖ коды 143308), "мал шаруашылығы өнімдерінің жекелеген түрлерін өндіру" (СКЖ коды 143401), "мал шаруашылығы өнімдерінің жекелеген түрлерін өткізу" (СКЖ коды 143402), "бастапқы өңдеуге өткізілген жүн" (СКЖ коды 14340201), "Өзінің жеке тұтынуына пайдаланылған мал шаруашылығы өнімдерінің жекелеген түрлері" (СКЖ коды143403), "жаңа түсімнен алынған майлы дақылдар тұқымдары" (СКЖ коды 14270201).

Кейбір көрсеткіштер үшін орташа арифметикалық, орташа өлшенген, орташа хронологиялық және басқа әдістермен бір жылдағы орташа мәндері қолданылады. Мұндай көрсеткіштерге мыналар жатады: "аналық мал басының орташа саны" (СКЖ коды 143302), "мекиен тауықтардың орташа саны" (СКЖ коды 143304), "сауын сиыр басының орташа саны" (СКЖ коды 143303). "Мал мен құстың саны" (СКЖ коды 143201) және "қолда бар болған малдың тірі массасындағы салмағы" (СКЖ коды 143301) көрсеткіштері бойынша жылдық деректерді жүктеу үшін қаңтар (жыл басына) және желтоқсанға (жыл соңына) респонденттердің тиісті деректері донорлық ретінде қолданылады.

39. Көрсеткіш тек жылдық негізде қалыптастырылған жағдайда, донорлық ретінде есеп бермеген бірліктің өзінің қолда бар басқа көрсеткіштері негізінде есептелген деректер және есеп берген бірліктердің қолда бар деректер қоры бойынша есептелген деректер қолданылады. Донорлық деректер АКТ=1 белсенділік белгілерімен есеп бермеген заңды тұлғалар, дара кәсіпкерлер және шаруа немесе фермер қожалықтарына және барлық есеп бермеген жұртшылық шаруашылықтарына қолданылады.

Мұндай тәсіл мысалы, "жекелеген ауыл шаруашылығы дақылдарын жалпы жинау" көрсеткіші бойынша жоқ деректерді жүктеу үшін қолданылады. Жүктеу басқа байқаулардан осы респондент бойынша: "ауылшаруашылық дақылдарының (алдын ала) егістік алқабы" (СКЖ коды 142102) немесе "ауылшаруашылық дақылдарының нақтыланған егіс алқабы" (СКЖ коды 142108) көрсеткіштері бойынша мәліметтер белгілі болған жағдайда ғана жүзеге асырылады. Редакциялау кезінде алдын ала немесе нақтыланған алаң туралы қолда бар деректер Әдістеменің 22-тармағында көрсетілген есеп бермегендермен ұқсас атрибуттары бар есеп берген бірліктер тобы бойынша есептелген, ауыл шаруашылығы дақылдарының осы түрі бойынша орташа түсімділікке көбейтіледі. Есептеу әрбір есеп бермеген зерттелетін бірлік үшін жүргізіледі, содан кейін қосындыланады. Алынған мән алғашқы қорға кіргізілмей, біріктірілген деңгейде есептік деректерге қосылады.

40. Зерттелетін бірліктердің басқа деректерін есептеу үшін пайдалану мүмкін болмаған жағдайда, донорлық ретінде есеп бергендердің деректері пайдаланылады. Бірінші кезекте есеп бермегендермен ортақ атрибуттары бар әлеуетті донорлардың тобы анықталады. Одан кейін топтан көрсеткішінің ең төменгі мәнімен донор іріктеп алынады. Осы мән есеп бермеген респондент үшін донорлық ретінде пайдаланылады. Жүктеудің бұл түрі аграрлық сектор статистикасының "ауыл шаруашылығы саласындағы қызметтер" (СКЖ коды 141101013), "өсімдік шаруашылығы өнімдерін өндіруге жұмсалған шығындар" (СКЖ коды 141301), "мал шаруашылығы өнімдерін өндіруге жұмсалған шығындар" (СКЖ коды 141302), "өткізілген ауылшаруашылық өнімдерінің құны" (СКЖ коды 141303), "өткізілген ауылшаруашылық өнімдерінің өзіндік құны" (СКЖ коды 141304) сияқты көрсеткіштеріне қолданылады.

3. Өнеркәсіп статистикасы деректерін редакциялау

1-параграф. Жедел деректерді редакциялау

41. Енгізу кезеңінде деректерді редакциялау (микроредакциялау) мыналарды қамтиды:

1) алынған деректерді салыстыру немесе динамикалық қатардың сәйкестігі арқылы деректердің анықтығын тексеруді:

ағымдағы жылдың алдыңғы айлары үшін және өткен жылдың тиісті айларына айлық кезеңділікпен статистикалық нысандар;

ағымдағы жылдың алдыңғы тоқсандары үшін және алдыңғы жылдың тиісті тоқсанына тоқсандық кезеңділікпен статистикалық нысандар;

өткен жыл үшін жылдық кезеңділікпен статистикалық нысандар үшін.

Тексерудің бұл тәсілінде деректер алдыңғы мәндермен немесе белгілі бір есепті кезеңге шекті мәндермен салыстырылады;

2) экстремалдық мәндер кезіндегі деректердің анықтығын тексеруді, бұл әдісте өнімдер өндірісінің немесе өнеркәсіптік сипаттағы көрсетілетін қызметтердің өсуі немесе төмендеуінің объективті себептері болған жағдайда бастапқы экстремалдық мәндерді енгізу қабылданады;

3) (АЛБ және ФЛБ) нысандары көрсеткіштері арасындағы бөлімдердің арасындағы деректердің анықтығын тексеру:

заттай көріністегі деректердің болуы кезінде өнімнің құндық көріністегі көрсеткіштерінің көрініс табуы міндетті;

құндық көріністе өндірілген тауар өнімдерінің құндық көрсеткіштерінің қосындысы құндық көріністе алғашқы 4 таңбаға дейін Экономикалық қызмет түрлерінің жалпы жіктеуішіне (бұдан әрі - ЭҚЖЖ) сәйкес қызмет түрлерінің кодымен сәйкес келетін өнім түрлерінің қосындысына тең немесе көп болуы тиіс;

құндық көріністе өңделме шикізаттан өңделген деректердің қосындысы ЭҚЖЖ бойынша қызметтің тиісті түрлерінің құнына тең немесе аз болуы тиіс;

жеке өндірістік қажеттіліктерге (зауытішілік айналым) пайдаланылған өнімнің құндық көрсеткіштерінің қосындысы ЭҚЖЖ тиісті кодының құнына тең немесе аз болуы тиіс;

4) алғашқы статистикалық деректердің болмауына объективті себептердің болуы кезінде жол беріледі.

42. 1-П нысаны бойынша (айлық, тоқсандық, жылдық) деректерді өңдеу деректерді редакциялау (макроредакциялау) кезеңінде:

1) "Қосылған құн салығынсыз кәсіпорынның қолданыстағы бағасында есепті айда өндірілген өнім мен көрсетілген қызмет көлемі" бөлімі бойынша келесі ФЛБ жүзеге асырылады:

құндық көріністе өнеркәсіп өнімдерін (тауарларды, көрсетілетін қызметтерді) өндіру көлемі (СКЖ коды 15110101) басқа тараптарға, өзінің күрделі құрылыстары мен өзінің өнеркәсіптік емес бөлімшелеріне өткізу, еңбекақы есебінен өзінің қызметкерлеріне беру, сондай-ақ тапсырыстар бойынша орындалған өнеркәсіптік сипаттағы жұмыстар мен көрсетілетін қызметтерді өткізуге арналған кәсіпорынмен өңделген барлық дайын өнімдердің (өнімдер), өздері өңдеген жартылай фабрикаттардың (өзінің шикізаты мен материалдарынан, сондай-ақ тапсырыс берушінің шикізаты мен материалынан) құнынан қалыптасады. Қосылған құн салығынсыз, акцизсіз және зауытішілік айналымсыз, аяқталмаған өндіріс және өңделме шикізат құнынсыз есептеледі;

2) құндық көріністе өнеркәсіптік өнім өндірісінің көлемі (тауар, көрсетілген қызмет) мен өнеркәсіптік сипаттағы көрсетілген қызмет көлемін (СКЖ коды 151101012) бақылау мынадай формулалар бойынша жүзеге асырылады:

Оө ≥ Оқ ,

(3)

мұнда:

О_ө - құндық көріністегі өнеркәсіптік өнім өндірісінің көлемі (тауар, қызмет);

О_қ - өнеркәсіптік сипаттағы көрсетілген қызмет көлемі.

Оө ≥ Оз.а.,

(4)

мұнда:

О_з._а. - құндық көріністегі өз мұқтаждықтарына пайдаланылған өнім (зауытішілік айналым) (СКЖ коды 15110103).

Оө , Оқ , Оз.а. , Оқалд , Оаяқт , Оқұны ≥ 0,

(5)

мұнда:

О_қалд - құндық көріністегі есепті айдың соңындағы дайын өнім қалдықтары (СКЖ коды 151202);

О_аяқт - есепті айдың соңындағы аяқталмаған өндіріс көлемі (СКЖ коды 15110104);

О_құны - басқа кәсіпорындарға өңдеуге тапсырылған шикізаттың құны (СКЖ коды 15110105);

3) "Заттай көріністегі өнім өндірісі және құндық көріністегі өндірілген өнім көлемі" бөлімі бойынша мынадай ФЛБ жүзеге асырылады:

есепті айдағы заттай көріністегі өнеркәсіптік өнім өндірісі (тауар шығарылымы) (СКЖ коды 15110201) есепті айдағы заттай көріністегі өз мұқтаждықтарына пайдаланылған өнім көлемі және есепті айдағы заттай көріністегі шикізаттан өндірілген өнім көлемі қосындысынан көп немесе тең:

Оз ≥ Оп.з. + Оөңделме з. ,

(6)

мұнда:

О_з - есепті айдағы заттай көріністегі өнеркәсіптік өнім өндірісінің көлемі;

О_п._з - есепті айдағы заттай көріністегі өз мұқтаждықтарына пайдаланылған өнім;

О_{өңделме з}. - есепті айдағы заттай көріністегі өңделме шикізаттан өндірілген өнім.

есепті айда құндық көріністегі өнеркәсіптік өнім (тауар, көрсетілетін қызмет) өндірісінің көлемі есепті айда құндық көріністегі өз мұқтаждықтарына пайдаланылған өнім көлемі және есепті айда құндық көріністегі өңделме шикізаттан өндірілген өнім көлемі қосындысынан көп немесе тең:

Оө ≥ ∑ Оп.қ + Оөңделме қ.,

(7)

мұнда:

О_ө - құндық көріністегі өнеркәсіптік өнім (тауар, көрсетілетін қызмет) өндірісінің көлемі;

О_п._қ - есепті айда құндық көріністегі өз мұқтаждықтарына пайдаланылған өнім;

О_{өңделме қ}. - есепті айда құндық көріністегі өңделме шикізаттан өндірілген өнім.

Оз , Оө , Оп.з , Оп.қ , Оөңделме з., Оөңделме қ., Оқалд.з , Оө.з ≥ 0,

(8)

мұнда:

О_қалд._з - есепті айдың соңындағы заттай көріністегі дайын өнім қалдықтары;

О_ө._з - өткен жылғы тиісті айда заттай көріністегі өндірілген өнім (тауарлық шығарылым) көлемі;

4) "Қосалқы қызмет түрлері бойынша өндірілген өнім және көрсетілген қызметтер көлемі" бөлімі бойынша:

Оқайталама≥ 0,

(9)

мұнда:

О_{қосалқы} - қосалқы қызмет түрлері бойынша өндірілген өнім және көрсетілген қызметтер көлемі.

5) "Өз өндірісінің жөнелтілген өнімдерінің көлемі ҚҚС-сыз және акциздерсіз кәсіпорынның қолданыстағы бағасымен" бөлімі бойынша құндық көріністе өз өндірісінің жөнелтілген өнеркәсіптік өнімдерінің көлемі (СКЖ коды 151201) ішкі нарыққа жөнелтілген өнім (тауар, қызмет) көлемінен көп немесе тең:

Ожөн ≥ Ожөн.ішкі ,

(10)

мұнда:

О_жөн - құндық көріністе өз өндірісінің жөнелтілген өнеркәсіптік өнімінің көлемі;

О_жөн._ішкі - ішкі нарыққа жөнелтілген өнеркәсіптік өнімінің көлемі.

Ожөн.ішкі ≥ Ожөн.мем + Ожөн.ұлт ,

(11)

мұнда:

О_жөн._мем - ішкі нарыққа мемлекеттік сатып алу бойынша жөнелтілген өнеркәсіптік өнімінің көлемі;

О_жөн._ұлт - ішкі нарыққа ұлттық компаниялардың сатып алуы бойынша жөнелтілген өнеркәсіптік өнімінің көлемі.

6) "Есепті айда заттай көріністе өз өндірісінің жөнелтілген өнім көлемі" бөлімі бойынша:

Ожөн.з ≥ Ожөн.ішкі.з ,

(12)

мұнда:

О_жөн._з - заттай көріністе өз өндірісінің жөнелтілген өнеркәсіптік өнімінің көлемі (СКЖ коды 151203);

О_жөн._ішкі.з - ішкі нарыққа заттай көріністе өз өндірісінің жөнелтілген өнеркәсіптік өнімінің көлемі.

Ожөн.ішкі.з ≥ Ожөн.мем.з + Ожөн.ұлт.з ,

(13)

мұнда:

О_жөн._мем._з - ішкі нарыққа мемлекеттік сатып алу бойынша заттай көріністе өз өндірісінің, жөнелтілген өнеркәсіптік өнімдерінің көлемі;

О_жөн._ұлт._з - ішкі нарыққа ұлттық компаниялардың сатып алуы бойынша заттай көріністе өз өндірісінің, жөнелтілген өнеркәсіптік өнімдерінің көлемі.

2-параграф. Жоқ мәндерді редакциялау

43. Ұсынылған статистикалық нысандарда көрсеткіш бойынша деректердің болмауы кезінде АЛБ және ФЛБ талаптары сақталады, мұндай жоқ деректер қате болып саналмайды және редакцияланбайды. Егер бұл ретте көрсеткіш бойынша деректердің болмауы АЛБ немесе ФЛБ талабын бұзса, онда респонденттен деректер нақтыланады және жоғарыда аталған редакциялау типтерінің біреуін қолдану қажет.

44. Кәсіпорындардың толық емес қамтылуымен және шығарылатын өнім туралы есептіліктің алынбауымен байланысты жоқ немесе өткізіп алынған мәндерді редакциялау (статистикалық себептер) белгілі бір алгоритм негізінде бағдарламалық қамтамасыз етуді пайдалана отырып, автоматты түрде жүзеге асырылады.

45. Статистикалық себептер бойынша жасырылған, ай сайын өндірілген өнім көлемі мынадай формула бойынша анықталады:

(14)

мұнда:

- статистикалық себептер бойынша жасырылған, өндірілген өнім көлемі;

- алдыңғы жылы шағын кәсіпорындар өндірген өнім көлемі;

- белсенді шағын кәсіпорындар саны;

- есепті кезеңде есеп берген шағын кәсіпорындар саны;

- шығарылым туралы мәліметтері жоқ кәсіпорындар саны (есеп бермеген кәсіпорындар саны).

3-параграф. Индекстердің өзара үйлесу жүйесі

46. Нақты тауарлар деңгейінде, сондай-ақ барлық ЭҚЖЖ топтамалары бойынша экономикалық қызмет түрі бойынша өндіріс индекстерінің барлық жиынтығы арақатынастардың және өзара үйлесудің мынадай жүйесіне логикалық түрде сәйкес келеді.

47. Жыл басынан бергі кезеңге өндіріс индексінің шамасы, өткен жылғы тиісті кезеңге қатынасы бойынша, есептеулердің барлық деңгейінде жыл басынан бергі кезеңге кіретін айлар бойынша индекстердің ең жоғары және ең төменгі мәндері арасындағы интервалға түседі.

Бұл ретте жыл басынан бергі кезеңдегі индекс осы айлардағы кезеңге кіретін индекстерден орташа арифметикалық мәнге жақын болады. Маусымдық белгісі анық тауарлар және қызмет түрлері бойынша ерекшелік болуы мүмкін (мысалы, электр энергиясын және жылу энергиясын өндіру жылдың қысқы айларына қарай жоғарылайды; ауылшаруашылық өнімдерді қайта өңдеу керісінше жаз және күз айларына қарай жоғарылайды; қант өндіру – күзде, қант қызылшасын жинаудың аяқталысымен).

Кезеңдегі индекс орташа арифметикалық мәннен және айлық өндіріс деңгейіндегі күрт ауытқу жағдайында: мысалы, өндірістік циклінің ұзақтығы айдан көп болатын тауарлар (қызмет түрлері) бойынша, сонымен қатар өндірісті жедел қайта құрылымдау және өндірістік процестердің жоғары бір қалыпты емес себептері бойынша елеулі ауытқиды.

Базисті жылдың айнымас жағдайында өткен жылғы тиісті айға өндірістің индексі ("тікелей" индекс) өткен айға есептелген ("тізбекті" индекс) он екі индекстің тізбектілігінің көбейтіндісіне тең болуы тиіс.

Жедел деректер негізінде қалыптастырылған, бұрын жарияланған индекстер ай сайын қайта қаралмайды. Ай сайынғы индекстерді қайта қарау және қайталап жариялау (қажет болған кезде) 1-П жылдық нысанын өңдеу нәтижелері бойынша заттай және құндық көріністегі тауарлар негізіндегі жылдық қорытындыларын алғаннан кейін жылына бір рет жүргізіледі.

Осы жерде, ай сайынғы және жылдық индекстерді келісу жолымен жылдық әзірлемелердің нақтыланған деректері негізінде қалыптастырылатын ай сайынғы (жедел) индекстерді жылдық индекстермен үйлестіру жүзеге асырылады.

48. Нақтыланған жылдық деректер бойынша есептелген өндірістің жылдық индекстері айлық жедел деректер негізінде есептелген индекстермен сәйкес келеді.

49. Айлық және жылдық деректер бойынша есептеулердің нәтижелерін келісу алгоритмі қорытынды индекстің қысқа мерзімді үрдістері айлық деректермен анықталуы тиіс, ал жылдық деректер индекстің ұзақ мерзімді үрдістерін анықтау үшін қажет.

50. Жедел және жылдық әзірлемелер бойынша индексті есептеулердің деректерін салыстыру кезінде ең алдымен айырмашылық себептері талданады: олар тек бұрын ұсынылған айлық динамикадағы нақтылаулармен ғана туындағанын немесе нақты қызмет түрі бойынша қосымша тауарлардың қосылуымен немесе ассортиментті құрам бойынша тауарлар топтарының ажырауына негізделген. Соңғы екі жағдайда, нақтылаудың шамасы елеулі болған жағдайда, ерекшелігі ретінде өндіріс индексін айлық есептеу бойынша өткенді шолатын қайта есептеуімен, тауар қоржынына толықтырулар енгізуге болады.

51. Жедел тәртіпте ескерілетін тауарлар бойынша индекстерді келісу кезінде, жедел индекстерді қайта санау кезінде жылдық әзірлемелер шеңберінде қалыптастырылған, нақтыланған айлық деректер пайдаланылады.

52. Өндіріс индекстерін есептеудің жаңа базисті жылға ауысуы кезінде, өндіріс индекстері динамикалық қатарлардың "бірігуін" қамтамасыз ету қажет, яғни өткен кезеңдерге (жылдарға) өндіріс индекстерін жаңа қоржын, жаңа жіктеу құрылымын ескере отырып ретроспективтік қайта есептеу.

4. Құрылыс және инвестициялар статистикасында деректерді редакциялау 1-параграф. Жедел деректерді редакциялау

53. Алғашқы статистикалық деректерді енгізу деңгейінде жедел деректерді қалыптастыру кезінде құрылыс және инвестициялар статистикасы бойынша барлық статистикалық байқауларда көрсеткіштердің ең жоғары және ең төменгі мәндеріне – өңірдің және республиканың дерекқорларындағы күрт ауытқитын мәндерге талдау жүзеге асырылады. Редакциялау респонденттерден деректерді нақтылағаннан кейін жүзеге асырылады.

54. Алғашқы статистикалық деректер "он-лайн" режимде оларды АСДС-ға жіберу сәтіне дейін АЛБ және ФЛБ талаптарына сәйкестігіне автоматты түрде тексеріледі. Деректерді АСДС-ға қайта жіберу қателерді тексергеннен және түзеткеннен кейін жүзеге асырылады.

55. Инвестициялық салымдардың толық көлемін және орындалған құрылыс жұмыстарының көлемін қамтамасыз ету үшін ай сайын алғашқы статистикалық деректерді өңдеу деңгейінде негізгі капиталға инвестициялардың көлемін статистикалық себептер бойынша ескерілмеген кәсіпорындарға орындалған құрылыс жұмыстарының көлемін жете бағалау жүзеге асырылады.

56. Кәсіпорындар мынадай себептер бойынша жедел статистикалық байқау кезінде есептелмей қалуы мүмкін:

1) кәсіпорындардың толық қамтылмауы;

2) кәсіпорындардан есептілікті алмау;

57. Ай сайынғы негізгі капиталға инвестициялар көлемін және есептеу алгоритміне сәйкес орындалған құрылыс жұмыстарының көлемін жете бағалау жүзеге асырылады. Қажет болған жағдайда түзету жүзеге асырылады.

58. Редакциялау өңірлердің экономикалық әлеуетін ескере отырып, динамикалық қатарларға талдау жүргізу жолымен жүзеге асырылады. Бұдан әрі қайта өңделген қайта бағалау көлемдері алгоритмге сәйкес бөлінеді және агрегаттау кезеңінде құрылыс және инвестициялар статистикасы бойынша есеп берген кәсіпорындардың деректеріне қосылады.

59. Негізгі капиталға инвестициялардың толық қамтылмауына жете бағалау көлемін және жылдық көлеміне дейін есептеу алгоритмі Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының 2016 жылғы 2 желтоқсандағы № 296 бұйрығымен бекітілген (Нормативтiк құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14601 болып тіркелген) Инвестициялық қызмет көрсеткіштерін қалыптастыру бойынша әдістемесінде келтірілген.

60. Кәсіпорындардың толық қамтылмауына орындалған құрылыс жұмыстарының көлемі бойынша жете бағалау және тоқсандық көлемді алғанға дейін және шағын кәсіпорындардың аралық көлемі Қазақстан Республикасы Ұлттық экономика министрлігі Статистика комитеті төрағасының 2016 жылғы 21 қазандағы № 245 бұйрығымен бекітілген (Нормативтiк құқықтық актілерді мемлекеттік тіркеу тізілімінде № 14444 болып тіркелген) Құрылыс қызметінің көрсеткіштерін қалыптастыру бойынша әдістемеге сәйкес жүргізіледі.

61. Құрылыс және инвестициялар статистикасы бойынша нақтыланған жылдық деректер жарияланғаннан кейін құрылыс және инвестициялық қызметтің негізгі көрсеткіштерінің нақты көлем индексін (есебін) анықтау үшін жедел есептілікте шілде айынан бастап өткен жылдың архивтік деректер базасы жылдық деректер негізіндегі есептеу алгоритміне сәйкес қалыптастырылған деректерге алмастырылады.

2-параграф Жылдық кезеңділік көрсеткішінің алғашқы статистикалық деректерін редакциялау

62. Құрылыс және инвестициялар статистикасы бойынша жылдық кезеңділіктің алғашқы статистикалық деректері айлық кезеңділіктің жедел деректерімен салыстырылады.

63. Орындалған құрылыс жұмыстарының және негізгі капиталға салынған инвестициялардың көлемі есепті жылдың қаңтар-желтоқсан кезеңіндегі ірі, орта және шағын кәсіпорындар бойынша деректер базасын салыстыру жолымен алғашқы статистикалық деректерді енгізу деңгейіндегі жылдық деректермен салыстырылады. Міндеттерді қоюда тиісті рұқсат етілген бақылау қарастырылған. Елеулі ауытқулар анықталған кезде себептері нақтыланады.

64. Міндеттер қойылымында қарастырылған бақылаулар орындалмаған жағдайда және деректер базасын салыстыру кезінде қате деректер тек нақтыланып респонденттер түзетілген есеп ұсынғаннан кейін ғана түзетіледі. Қандай да бір себептерге байланысты респонденттен деректерді нақтылау мүмкін болмаған жағдайда деректер қарастырылатын есептік жылғы қаңтар-желтоқсандағы жедел есеп деректерімен алмастырылады.

3-параграф. Объектілер мен қуаттарды пайдалануға беру бойынша статистикалық байқаудың алғашқы деректерін редакциялау

65. Заңды тұлғалар (салушылар) және жеке құрылыс салушылардың объектілер мен қуаттылықтарды пайдалануға беру туралы деректерді редакциялауды статистикалық нысандардың айлық және жылдық кезеңділіктегі міндеттер қойылымында қарастырылған АЛБ мен ФЛБ тексеру, сондай-ақ аумақтық статистика органдары мамандары Негізгі қорлар жіктеуішіне (бұдан әрі - НҚЖ) сәйкес объектілерге, қуаттылықтарға және өлшем бірліктерге кодтың дұрыс берілуін тексеру арқылы жүзеге асырады.

66. Міндеттер қойылымында қарастырылған бақылаулар орындалмаған немесе мамандар НҚЖ-мен сәйкессіздіктер тапқан жағдайда қате деректер респонденттер түзеткен статистикалық нысанды нақтылағаннан және ұсынылғаннан кейін ғана түзетіледі. Қандай да бір себептер бойынша деректерді нақтылау мүмкін болмаған жағдайда, алғашқы статистикалық деректер келесі есептік кезеңде нақтыланған деректерді енгізу мақсатында өңдеуден алынып тасталады.

67. НҚЖ-мен деректердің сәйкессіздіктерін анықтауды алғашқы статистикалық деректерді енгізу деңгейінде аумақтық бөлімшелердің мамандары жүзеге асырады. Сәйкессіздіктер анықталған кезде деректер респонденттен немесе сәулет, қала құрылысы және құрылыс істері жөніндегі сәулет және қала құрылысы саласындағы функцияларды жүзеге асыратын жергілікті атқарушы органдардан нақтыланады.

68. Жылдық нысан бойынша деректерді нақтылау мүмкін болмаған кезде, олар қаралатын есепті жылдың қаңтар-желтоқсанындағы жедел деректермен алмастырылады.

69. Деректерді өңдеу деңгейінде жеке құрылыс салушылар пайдалануға берген объектілер бойынша тексерілген және редакцияланған деректер міндеттерді қоюда көрсетілген қосу алгоритміне сәйкес заңды тұлғалар (салушылар) пайдалануға берген объектілер бойынша АСДС-ға тиісті көрсеткіштерге (қуаттар мен құрылыс объектілері) қосылады.

5. Қоршаған орта статистикасында деректерді редакциялау

1-параграф. Көрсеткіштердің экстремалдық мәндерін редакциялау

70. Қоршаған орта статистикасы бойынша статистикалық көрсеткіштерді қалыптастыру кезінде әлеуетті қателерді жоюдың тағы бір тәсілдерінің бірі көрсеткіштердің экстремалдық мәндерін редакциялау болып табылады және алынған деректерді өткен жылғы тиісті кезеңдермен салыстыру арқылы респонденттерден алынған алғашқы ақпараттарды тексеру кезінде қолданылады. Бұл ретте редакциялау қандай да бір себептер бойынша деректерді нақтылау мүмкін болмаған жағдайда ғана жүзеге асырылады.

Анықталған экстремалдық көрсеткіштерді редакциялау кезінде мәндерді орташа ұлғайған немесе төмендеген шамаға түзете отырып, өткен жылғы байқау нәтижесінде алынған мәндерге ауыстыруды жүзеге асыру қажет. Белгілі бір респондент бойынша деректерді қолдану мүмкін болмаған кезде, өткен жылы есеп берген басқа респонденттердің деректері пайдаланылады. Әлеуетті донор-респонденттердің тобы орналасқан орны, қызмет түрінің сипаты, кәсіпорынның өлшемі сияқты және ауыстыруды қажет ететін көрсеткішті сипаттайтын басқа да белгілері бойынша есеп бермеген респонденттің ұқсас белгілері бойынша алдын ала анықталуы тиіс. Осы топтан көрсеткіштің ең кіші мәні бар донор-респондент іріктеліп алынады және оның деректері көрсеткіштің жоқ мәнін ауыстыру үшін пайдаланылады.

2-параграф. Жоқ мәндерді редакциялау

71. Қоршаған орта статистикасы бойынша зерттеу жүргізу барысында есептердің жекелеген айқындамалары бойынша толық емес есептерді алу, есеп беретін респонденттер тобының толық қамтылмауы себебінен және жоқ деректердің пайда болуына әкелетін басқа да себептерден пайда болатын деректердің жоқ айқындамалары кездеседі.

Көрсеткіштің жылдар қатарындағы динамикасын бұзбау, сондай-ақ зерттеулердің жалпы нәтижесіне көрсеткіштің жоқ деректерінің әсерін төмендету үшін тәжірибеде деректерді анық және іштей келісілген мәндерге ауыстыру әдістерінің кең шеңбері пайдаланылады.

Респонденттердің алғашқы статистикалық деректерді ұсынбау себебі бойынша деректер болмаған және бұл жағдай көрсеткіштің бірнеше жылдағы серпініне әсер етсе немесе бұзса, жоқ деректерді ұқсас респонденттің (донордың) деректеріне жүктеу жүргізіледі.

Жоқ мәндерді редакциялау механизмі көрсеткіштердің экстремалдық мәндерін редакциялау кезіндегі сияқты әдіспен жүзеге асырылады.

Өндіріс және қоршаған орта статистикасында деректерді редакциялау бойынша әдістемеге 1-қосымша

Жылдық деректермен нақтылануға жататын көрсеткіштер тізімі

СКЖ коды	Ведомстволық жіктеуіштің коды	Көрсеткіш атауы
14110101		Ауыл, орман және балық шаруашылығы өнімдерінің (көрсетілген қызметтерінің) жалпы шығарылымы
143401	АШӨСЖ 014120100	Мал шаруашылығы өнімдерін өндіру (сиырдың шикі сүті)
	АШӨСЖ 014530100	Мал шаруашылығы өнімдерін өндіру (тірі қойдан қырқылған, жуылмаған жүн (тобымен жуылғанды қоса алғанда)
14340101	АШӨСЖ 014721	Жұмыртқа өндіру (тауықтың қабығындағы жаңа жиналып алынған жұмыртқасы)
14340104		Мал мен құстардың шаруашылықта сойылғаны немесе союға өткізілгені (тірідей салмақта)
14260201		Жаңа өнімнен алынған дәнді және бұршақты дақылдар
14270201		Жаңа түсімнен алынған майлы дақылдар тұқымдары
143201		Мал мен құстың саны
162101		Орындалған құрылыс жұмыстарының (көрсетілген қызметтерінің) көлемі
161101		Негізгі капиталға салынған инвестициялар
15110101		Құндық көріністегі өнеркәсіптік өнімдер (тауарлар, көрсетілетін қызметтер) өндірісінің көлемі
151201		Нақты көріністе өндірілген өнімдер

Өндіріс және қоршаған орта статистикасында деректерді редакциялау бойынша әдістемеге 2-қосымша

"Шаруашылықта сойылған немесе союға өткізілген мал мен құстың бір басының орташа тірі салмағы" (СКЖ коды 143501) көрсеткіші бойынша жол берілетін мәндердің шектері

АШӨСЖ коды	Атауы	Шектеу, кг
01.41.1	Сүтті табынның ірі қара малы	230-550
01.41.10.110	Сүтті табынның сиырлары	380-550
01.42.1	Өзге де ірі қара мал мен енекелер	230-550
01.42.11.110	Етті табынның сиырлары	380-550
01.43.10	Жылқылар және жылқы тектес жануарлар	270-600
01.44.10	Түйелер және түйе тәрізділер	370-1000
01.45.11	Қойлар	30-65
01.45.12	Ешкілер	30-65
01.46.10	Шошқалар	70-150
01.47.1	Үй құсы	0,5-8,0
01.49.11	Үй қояндары	2,5-4,0
01.49.12	Басқа топтамаларға енгізілмеген фермада өсірілетін құс	1-300
01.49.19	Басқа топтамаларға енгізілмеген фермада өсірілетін өзге де малдар	250-350
01.49.19.120	Маралдар	250-300

Өндіріс және қоршаған орта статистикасында деректерді редакциялау бойынша әдістемеге 3-қосымша

"Тірідей салмақта шаруашылықта сойылған немесе союға өткізілген мал мен құстың сойыс салмағындағы шығымы" (СКЖ коды 143501) көрсеткіші бойынша жол берілетін мәндердің шектері

АШӨСЖ коды	Атауы	Шектеу, %
01.41.1	Сүтті табынның ірі қара малы	50-59
01.42.1	Өзге де ірі қара мал мен енекелер	50-59
01.43.10	Жылқылар және өзге де жылқы тектес жануарлар	48-53
01.44.10	Түйелер және түйе тәрізділер	48-54
01.45.11	Қойлар	43-58
01.45.12	Ешкілер	43-58
01.46.10	Шошқалар	66-78
01.47.1	Үй құсы	61-80
01.49.19.120	Маралдар	45-48

Өндіріс және қоршаған орта статистикасында деректерді редакциялау бойынша әдістемеге 4-қосымша

Мал мен құстың өнімділігін сипаттайтын жекелеген көрсеткіштер бойынша жол берілетін мәндердің шектері

СКЖ коды	Атауы	Өлшем бірлігі	Шектеу
143502	Бір сауылатын сиырға келетін орташа сүт сауымы	кг	23-ке дейін
143503	Бір жұмыртқалайтын тауыққа келетін орташа жұмыртқа шығымы	дана	30-ға дейін
143504	Бір қойдан қырқылған орташа жүн қырқымы	кг	4,5-ке дейін

Өндіріс және қоршаған орта статистикасында деректерді редакциялау бойынша әдістемеге 5-қосымша

"100 аналыққа есептегендегі төлдің шығымы" (СКЖ коды 143305) көрсеткіші бойынша жол берілетін мәндердің шектері

АШӨСЖ коды	Атауы	Шектеу, бас
01.41.1	Сүтті табынның ірі қара малы	≤ 95
01.42.1	Өзге де тірі ірі қара мал мен енекелер	≤ 95
01.43.10	Жылқылар және өзге де жылқы тектес жануарлар	≤ 78
01.44.10	Түйелер және түйе тәрізділер	≤ 55
01.45.11	Қойлар	≤ 110
01.45.12	Ешкілер	≤ 120
01.46.10	Шошқалар	≤ 2100
01.49.19.120	Маралдар	≤ 70