ИПС "Әділет"

В соответствии с подпунктом 26-25) статьи 22 Закона Республики Казахстан от 7 января 2005 года "Об обороне и Вооруженных Силах Республики Казахстан" ПРИКАЗЫВАЮ:

1. Утвердить прилагаемые Правила метрологического обеспечения Вооруженных Сил Республики Казахстан.

2. Центру метрологического обеспечения и стандартизации Министерства обороны Республики Казахстан в установленном законодательством Республики Казахстан порядке обеспечить:

1) государственную регистрацию настоящего приказа в Министерстве юстиции Республики Казахстан;

2) размещение настоящего приказа на интернет-ресурсе Министерства обороны Республики Казахстан после его первого официального опубликования;

3) направление сведений в Юридический департамент Министерства обороны Республики об исполнении мероприятий, предусмотренных подпунктами 1) и 2) настоящего пункта в течение десяти календарных дней со дня государственной регистрации.

3. Контроль за исполнением настоящего приказа возложить на курирующего заместителя Министра обороны Республики Казахстан.

4. Настоящий приказ довести до должностных лиц в части, их касающейся.

5. Настоящий приказ вводится в действие по истечении десяти календарных дней после дня его первого официального опубликования.

Министр обороны
Республики Казахстан

Н. Ермекбаев

"СОГЛАСОВАН"
Министерство торговли и интеграции
Республики Казахстан

Утверждены
приказом
Министра обороны
Республики Казахстан
от 9 октября 2020 года № 516

Правила метрологического обеспечения Вооруженных Сил Республики Казахстан

Глава 1. Общие положения

1. Настоящие Правила метрологического обеспечения Вооруженных Сил Республики Казахстан (далее – Правила) определяют порядок метрологического обеспечения в Вооруженных Силах Республики Казахстан (далее – Вооруженные Силы).

2. В настоящих Правилах используются следующие понятия:

1) аккредитация – процедура официального признания органом по аккредитации компетентности заявителя выполнять работы в определенной области оценки соответствия;

2) метрологическое обеспечение Вооруженных Сил – комплекс научных и организационно-технических мероприятий, направленных на соблюдение единства и требуемой точности измерений, на повышение достоверности контроля измеряемых параметров для поддержания вооружения и военной техники (далее – ВВТ) в состоянии, обеспечивающем высокую эффективность его боевого применения;

3) метрология – наука об измерениях, методах и средствах обеспечения их единства и способах достижения требуемой точности;

4) метрологический контроль – деятельность должностных лиц метрологической службы по контролю за выполнением требований законодательства Республики Казахстан в области обеспечения единства измерений;

5) метрологическая служба – совокупность субъектов, деятельность которых направлена на обеспечение единства измерений;

6) измерение – процесс экспериментального получения одного или более количественных значений величины, которые могут быть обоснованно приписаны величине;

7) единство измерений – состояние измерений, при котором результаты этих измерений выражены в допущенных к применению единицах величин, а показатели точности измерений не выходят за установленные границы;

8) реестр государственной системы обеспечения единства измерений – документ учета регистрации объектов, участников работ и документов в области обеспечения единства измерений;

9) средство измерений (далее – СИ) – техническое средство, предназначенное для измерений и имеющее метрологические характеристики;

10) метрологическая аттестация СИ – установление (подтверждение) соответствия СИ, изготовленных или ввозимых в единичных экземплярах, требованиям нормативных документов по обеспечению единства измерений;

11) поверка СИ – совокупность операций, выполняемых в целях подтверждения соответствия СИ обязательным метрологическим требованиям;

12) поверитель СИ – физическое лицо, аттестованное на право проведения поверки СИ;

13) методика поверки СИ – совокупность операций и правил, выполнение которых позволяет определить и подтвердить соответствие СИ установленным техническим требованиям к метрологическим характеристикам;

14) испытание средства измерений (далее – СИ) – совокупность операций, проводимых для определения степени соответствия СИ установленным нормам с применением к объектам испытаний различных испытательных воздействий;

15) техническое обслуживание СИ – это комплекс организационных и технических мероприятий, обеспечивающих их поддержание в исправном состоянии при использовании, транспортировании и хранении;

16) уполномоченный орган – государственный орган, осуществляющий государственное регулирование в области технического регулирования и метрологии;

17) эталон единицы величины – СИ, предназначенное для воспроизведения и (или) хранения единицы величины (кратных либо дольных значений единицы величины) в целях передачи ее размера другим СИ данной величины, утвержденное в порядке, установленном уполномоченным органом;

Глава 2. Порядок метрологического обеспечения

3. Основной целью метрологического обеспечения в Вооруженных Силах является поддержание боевой готовности войск (сил), готовности к применению по назначению ВВТ, боеспособности личного состава.

4. Метрологическое обеспечение организуется в составе материально-технического обеспечения Вооруженных Сил и проводится, в том числе в интересах их оперативного и тылового обеспечения.

5. Метрологическое обеспечение организуется и проводится по следующим основным направлениям:

1) метрологическое обслуживание СИ;

2) метрологическое обслуживание объектов ВВТ;

3) контроль за состоянием и применением СИ, эталонов единиц величин, за соблюдением метрологических правил и норм по обеспечению единства измерений;

4) метрологическая подготовка личного состава воинских частей.

6. Основными задачами метрологического обеспечения объектов ВВТ при эксплуатации непосредственно в воинских частях и учреждениях являются:

1) создание надлежащих условий эксплуатации и хранения СИ;

2) организация правильного применения СИ;

3) организация своевременной поверки СИ;

4) обеспечение нормативными документами в области обеспечения единства измерений.

7. Планирование мероприятий по метрологическому обеспечению ВВТ в виде и роде войск, региональном командовании, воинской части и учреждении Вооруженных Сил осуществляет начальник метрологической службы (нештатный метролог). Метрологическое обеспечение осуществляется в целях обеспечения правильного использования, своевременного проведения поверки, ремонта и постоянного контроля технического состояния СИ.

8. Начальник метрологической службы (нештатный метролог) воинской части и учреждения на основании потребностей в поверке и сведений о СИ, поверяемых и ремонтируемых метрологическими и ремонтными органами составляет график представления СИ на поверку и ремонт в метрологические и ремонтные органы Министерства обороны.

9. Ежегодно начальники метрологических служб (нештатные метрологи) вида, родов войск, региональных командований, воинских частей и учреждений, представляют годовой отчет о состоянии метрологического обеспечения по состоянию на 1 декабря текущего года в вышестоящую метрологическую службу.

10. Контроль за состоянием метрологического обеспечения ВВТ в Вооруженных Силах осуществляется Центром метрологического обеспечения и стандартизации Министерства обороны Республики Казахстан, с годовыми планами, посредством проверки воинских частей и учреждений.

11. Метрологический контроль в Вооруженных Силах включает комплекс правил, положений и требований технического характера, определяющих организацию и порядок проведения работ по поверке средств измерений.

12. Основными задачами метрологического контроля являются обеспечение единства и требуемой точности измерений, систематическое совершенствование парка СИ, поддержание СИ в постоянной готовности к применению, организация поверки и ремонта СИ, контроль соблюдения требований действующих нормативных правовых актов и нормативных документов в области обеспечения единства измерений.

13. Метрологический контроль за СИ осуществляется посредством проверки воинских частей по следующим основным вопросам:

1) наличие и правильность ведения учета и документов по эксплуатации СИ;

2) техническое состояние, уход и сбережение СИ, эксплуатируемых в подразделениях, службах и в воинской части в целом;

3) своевременность поверки СИ, согласно установленным срокам;

4) хранение СИ;

5) подготовленность личного состава к эксплуатации СИ.

14. Начальник метрологической службы (нештатный метролог) рода войск, регионального командования проверяет состояния метрологического обеспечения во всех воинских частях не реже одного раза в год.

15. Начальник метрологической службы вида войск проверяет состояние метрологического обеспечения во всех воинских частях не реже одного раза в два года.

Глава 3. Эксплуатация средств измерений

16. СИ являются видом военной техники и составляют техническую основу метрологического обеспечения Вооруженных Сил. От их исправности и постоянной готовности к использованию по назначению зависят: эффективность применения ВВТ, безопасность их обслуживания и производства других работ, правильность определения состояния здоровья личного состава, точность оценки параметров окружающей среды, достоверность контроля качества и правильность учета и расходования материально-технических средств, продуктов и других материальных ценностей. Исправность СИ и правильность их применения определяют точность и единство измерений в войсках.

17. К СИ относятся эталоны, меры, измерительные приборы и преобразователи (датчики) величин, измерительные установки, измерительные системы и комплексы, а также другие технические устройства.

18. Личный состав воинских частей, непосредственно эксплуатирующий СИ, обязан знать их технические характеристики, правила технического обслуживания, уметь проводить измерения, следить за их исправностью и своевременной поверкой в процессе эксплуатации.

19. Поверке подлежат СИ, применяемые при измерениях, к которым установлены метрологические требования в перечнях измерений, относящиеся к государственному регулированию, являющиеся объектами государственного метрологического контроля, после утверждения их типа или метрологической аттестации и регистрации в реестре государственной системы обеспечения единства измерений Республики Казахстан (далее – реестр ГСИ РК) перед выпуском в обращение, после ремонта и в период эксплуатации.

20. СИ подвергают первичной, периодической, внеочередной, инспекционной и экспертной поверкам.

Первичной поверке подлежит каждая единица СИ.

Периодической поверке подлежат СИ, находящиеся в эксплуатации или на хранении, через установленную периодичность поверки (межповерочные интервалы), указанные в реестре ГСИ РК.

Внеочередную поверку проводят перед:

1) вводом в эксплуатацию СИ, взятых со склада после хранения и транспортирования (в т.ч. после ремонта);

2) отправкой потребителю СИ, не реализованных изготовителем по истечении половины межповерочного интервала на них.

Инспекционную поверку проводят при осуществлении государственного метрологического контроля для установления их исправности, правильности результатов последней поверки, уточнения принятых межповерочных интервалов и установления правильности эксплуатации в присутствии представителей владельцев СИ.

Экспертную поверку СИ проводят по письменному требованию (заявлению) государственных органов юридических и физических при возникновении спорных вопросов по метрологическим характеристикам, исправности, пригодности СИ к эксплуатации и правильности их эксплуатации. В заявлении указывается цель экспертной поверки и причина, вызвавшая ее необходимость.

21. Положительные результаты поверки удостоверяются оттиском поверительного клейма, который наносится на СИ или на эксплуатационную документацию, сертификатом о поверке.

Если СИ по результатам поверки признано непригодным к применению, то оттиск действующего поверительного клейма гасится и делается соответствующая запись в эксплуатационной документации, действующий сертификат о поверке аннулируется и выписывается извещение о непригодности к применению.

22. СИ могут не подвергаться периодической поверке, если они применяются для наблюдения за наличием или изменением параметров объекта измерений или выработки сигналов, воздействующих на объект, без оценки их значений с нормированной точностью (индикаторы).

Перевод СИ в разряд индикаторов проводится начальником метрологической службы (нештатным метрологом) воинской части.

Перечень СИ, переводимых в разряд индикаторов, составляется с указанием типа СИ, заводского номера, области применения и утверждается приказом командира воинской части по форме согласно приложению 1 к настоящим Правилам.

На лицевой стороне корпуса СИ, переведенных в разряд индикаторов, наносится буква "И".

23. СИ, не подлежащие утверждению типа и поверке, установленным порядком калибруются.

Допускается применение и поверка СИ, выпущенных в обращение в период действия сертификата об утверждении типа.

Также СИ не подвергаются периодической поверке в случае, если они не применяются в сфере государственного метрологического контроля, а также:

1) если два встроенных СИ используются для измерения (контроля) одного и того же параметра объекта ВВТ. Исправность СИ, исключенного из числа поверяемых, определяется личным составом, эксплуатирующим СИ, путем сличения его показаний с показаниями поверенного СИ;

2) если два встроенных СИ используются для измерения (контроля) двух параметров объекта ВВТ, зависимость между которыми известна, то одно из этих СИ, имеющее более высокую надежность и низкую точность, исключаются из числа поверяемых. Исправность СИ, исключенного из числа поверяемых, определяется личным составом, эксплуатирующим СИ, путем сличения его показаний со значением измеряемого (контролируемого) параметра, определяемым по известной зависимости между параметрами и показаниями поверенного СИ;

3) если встроенные электроизмерительные приборы класса точности 2,0 и ниже (2,5; 4,0) и приборы давления класса точности 4,0 не используются для принятия решения о готовности объекта ВВТ к применению, а также для обеспечения мер безопасности при работах;

4) если СИ является объектом изучения (подвергается разборке в целях изучения его устройства и принципа действия) и не применяется для контроля с нормированной точностью параметров и режимов действующей учебной техники, а также для обеспечения мер безопасности при работах. На СИ, применяемые для учебных (демонстрационных) целей, наносится отчетливо видимое обозначение "У";

5) если СИ находится на длительном хранении;

6) если СИ используются в качестве эталонов единиц величин (подвергаются калибровке согласно Правилам обеспечения метрологической прослеживаемости измерений для субъектов аккредитации и юридических лиц при аккредитации, утвержденных приказом Министра по инвестициям и развитию Республики Казахстан от 25 декабря 2018 года № 909).

24. Встроенные СИ и средства эксплуатационного контроля бронетанковой, автомобильной, инженерной техники подлежат технической проверке силами и средствами инженерно-технического состава воинской части при проведении на ВВТ технического обслуживания (регламентных работ), с использованием необходимой технической документации, поверенными СИ, класса точности не ниже проверяемых.

25. При технической проверке производится внешний осмотр, оценка погрешности прибора и вариации показаний на рабочих отметках шкалы СИ, определение невозвращения указателя к нулевой отметке.

26. Учет технического состояния СИ ведется в соответствии с требованиями действующих руководящих документов по учету ВВТ.

Записи в книге учета технического состояния, поверки и ремонта СИ ведутся за каждое подразделение отдельно по видам СИ по форме согласно приложению 2 к настоящим Правилам.

27. Поверка СИ в Вооруженных Силах осуществляется метрологическими аккредитованными органами.

При невозможности осуществления поверки силами метрологических органов Вооруженных Сил, допускается проводить поверку этих СИ на договорной основе в лабораториях государственной метрологической службы или в метрологических службах юридических лиц, аккредитованных на данный вид деятельности.

28. Перед представлением СИ на поверку они очищаются от смазки, грязи, пыли и проверены на функционирование.

29. СИ, используемые в системах, где применяются кислород, агрессивные жидкости и газы, представляются на поверку вместе со справкой об обезжиривании (нейтрализации) СИ, работающих со специальными средами, подтверждающей, что они обезжирены или нейтрализованы по форме согласно приложению 3 к настоящим Правилам. Справка подписывается командиром воинской части и заверяется гербовой печатью.

30. Неисправные СИ (с явными отказами или механическими повреждениями) на поверку не представляются, а направляются на ремонт. Нарушение пластиковых пломб, самоклеющихся лейблов и оттисков металлических клейм в закрепительных гнездах при подготовке СИ к поверке не допускается. В случае нарушения пломб и оттисков при приеме на поверку в метрологический орган, производится их проверка на функционирование. Представляемые на поверку СИ укомплектовываются заполненной документацией (формулярами, паспортами, описаниями, инструкциями, графиками, таблицами), а также штатным инструментом и принадлежностями, необходимыми для их поверки и регулировки. В случае утраты формуляра воинская часть представляет дубликат, заверенный подписью командира воинской части и гербовой печатью воинской части.

31. Эталоны, а также СИ, требующие при работе учета поправок, представляются с сертификатами о предыдущей поверке.

32. СИ, встроенные в объект ВВТ, поверяются непосредственно на местах их использования. Все работы по их поверке проводятся в присутствии представителя воинской части, который осуществляет все необходимые подключения (отключения) поверяемых СИ к объекту.

33. СИ, которые невозможно поверить на местах их использования, демонтируются с объекта и представляются на поверку к местам работы выездной метрологической группы (далее – ВМГ). Демонтаж СИ для поверки и монтаж их после поверки осуществляются лицами, эксплуатирующими объект.

34. Доставка СИ на поверку в метрологический орган и обратно осуществляется в специально подготовленной таре, обеспечивающей полную сохранность измерительных приборов, силами и средствами воинских частей эксплуатирующих СИ.

35. На СИ, принятые для поверки, составляется приемо-сдаточная ведомость на СИ принятые на поверку (ремонт) от войсковой части (учреждения) в двух экземплярах по форме согласно приложению 4 к настоящим Правилам. Первый экземпляр остается в деле метрологического органа, второй вручается представителю воинской части и служит основанием для получения СИ из поверки.

36. В процессе применения и хранения СИ подвергаются техническому обслуживанию. Техническое обслуживание СИ проводится в целях:

1) определения готовности к применению по назначению;

2) обеспечения постоянной готовности к работе;

3) предупреждения возникновения отказов и неисправностей в процессе применения и транспортирования, в том числе предупреждения ухода метрологических характеристик СИ за пределы допустимых значений;

4) увеличения срока службы;

5) выявления и устранения отказов, неисправностей и причин их возникновения.

37. При использовании СИ по назначению проводятся контрольный осмотр (далее – КО), техническое обслуживание № 1 и № 2 (далее – ТО-1, ТО-2).

38. КО проводится ежедневно при использовании СИ, перед работой, маршем, занятиями, учениями, транспортированием и после них, а также на привалах при совершении марша. Если СИ не используется, то КО проводится не реже одного раза в квартал.

КО СИ включает:

1) внешний осмотр (без вскрытия СИ) для проверки отсутствия механических повреждений целости шкал, защитных стекол, закрепительных клейм надежности крепления органов управления, отсутствия люфтов, целости изоляционных покрытий, исправности соединительных проводов и кабелей питания;

2) удаление пыли и влаги с внешних поверхностей;

3) очистка и смазка резьбы разъемов;

4) проверка возможности установки нуля указателей, легкости перемещения ручек настройки, четкости фиксации переключателей и совпадения указателей с отметками на соответствующих шкалах, состояние надписей;

5) проверка функционирования согласно инструкции по технической эксплуатации СИ;

6) устранение выявленных недостатков.

39. ТО-1 проводится один раз в год или при постановке на кратковременное хранение. Если межповерочный интервал составляет год и менее, то ТО-1 на этих СИ не проводится, а выполняется только ТО-2.

ТО-1 включает:

1) операции пунктов 1–5 КО;

2) восстановление при необходимости лакокрасочных покрытий;

3) проверка состояния и комплектности запасных инструментов и принадлежностей (далее – ЗИП);

4) устранение выявленных недостатков;

5) проверка правильности ведения эксплуатационной документации.

КО, ТО-1 проводятся без вскрытия СИ личным составом, эксплуатирующим СИ.

40. ТО-2 проводится с периодичностью поверки и совмещается с ней или при постановке на длительное хранение.

ТО-2 включает:

1) операции подпунктов 1–5 ТО-1;

2) периодическая поверка СИ для обеспечения требуемых метрологических характеристик;

3) консервация СИ (выполняется при постановке СИ на длительное хранение, если это предусмотрено эксплуатационной документацией на них).

Силами и средствами метрологических органов или их ВМГ выполняется подпункт 2 ТО-2, остальные – личным составом, эксплуатирующим СИ.

41. Результаты проведения ТО-1, ТО-2 заносятся в формуляр СИ с указанием даты проведения и подписываются лицом, проводившим ТО.

42. Техническое обслуживание автоматизированных систем контроля (далее – АСК) выполняется личным составом, эксплуатирующим АСК, либо личным составом, эксплуатирующим объект ВВТ. Поверка АСК выполняется личным составом метрологических органов.

43. Необходимым условием содержания СИ в исправном и пригодном к применению состоянии является своевременный их ремонт.

Ремонт СИ осуществляется в ремонтных и метрологических органах Вооруженных Сил.

При невозможности осуществления ремонта силами ремонтных и метрологических органов Вооруженных Сил, допускается производить ремонт этих СИ на договорной основе.

44. СИ, передаваемые на ремонт, очищаются от загрязнений, укомплектовываются согласно формуляру и упаковываются в соответствии с техническими требованиями на транспортирование. Отправляемая документация (формуляры, паспорта, графики), заполняется на последний день эксплуатации.

При отправке на ремонт СИ комплектуются инструментом и принадлежностями, входящими в комплект прибора. В случае утраты формуляра представляется заполненный дубликат, заверенный подписью командира воинской части и гербовой печатью.

Доставка СИ на ремонт и обратно производится железнодорожным, воздушным, водным или автомобильным транспортом в специальных контейнерах или штатной таре в сопровождении представителя воинской части. При приемке на ремонт проверяется комплектность и общее техническое состояние СИ, наличие и правильность оформления документации на них.

45. На принятые на ремонт СИ составляется приемо-сдаточная ведомость, в двух экземплярах, один из которых выдается представителю воинской части и является основанием для получения из ремонта.

Выдача отремонтированных СИ ремонтным (метрологическим) органом оформляется подписью приемщика в приемо-сдаточной ведомости, по которому сдавались СИ на ремонт и записью ремонтного (метрологического) органа в формуляре о выполненном ремонте, заверенной печатью ремонтного (метрологического) органа.

46. Одной из составных частей эксплуатации СИ является организация их хранения.

Хранение СИ по срокам подразделяется на кратковременное (до года) и длительное (свыше года). Постановка СИ на длительное хранение документируется на складах, базах, воинских частях и осуществляется порядком в соответствии со СТ РК 2.3 "Основные положения, порядок создания, утверждения, хранения и применения".

СИ, входящие в комплект ВВТ, устанавливаются на длительное хранение на основании руководящих документов по организации хранения ВВТ.

47. СИ хранятся в условиях, указанных в эксплуатационных документах и размещаются в отапливаемых помещениях отдельно от других видов имущества. При отсутствии возможности хранения СИ отдельно от других видов имущества, допускается их хранение в общих помещениях, но обязательно в отдельных шкафах или на отдельных стеллажах.

При хранении и техническом обслуживании СИ не допускается опрокидывание и кантование ящики со СИ, а также хранить в одном помещении со СИ, заполненные электролитом аккумуляторы, кислоты, щелочи и материалы, выделяющие химически активные пары и газы, продукты питания и вещества, подверженные гниению или выделяющие влагу, легковоспламеняющиеся жидкости, промасленную ветошь и горючие материалы. Не размещать СИ у окон, пропускающие прямые солнечные лучи.

48. Передача СИ на длительное хранение оформляется актом с указанием даты последней поверки, условий хранения, а также вида консервации и упаковки, поверку таких СИ проводят перед началом их эксплуатации.

49. Транспортирование СИ включает подготовку к перевозке, перевозку их различными видами транспорта в заданных условиях с обеспечением их исправности и комплектности.

Транспортирование осуществляется автомобильным, железнодорожным и воздушным транспортом. СИ, имеющие штатную упаковку предприятия - изготовителя, транспортируют в этой укупорке, не имеющие штатной упаковки - в таре, обеспечивающей их сохранность при транспортировании.

50. Объем работ по подготовке СИ к транспортированию определяется эксплуатационными документами на них или на образцы ВВТ, в состав которых они входят, и зависит от вида, продолжительности и условий транспортирования.

51. Для предотвращения отрицательных воздействий на СИ при подготовке к транспортированию принимается ряд мер по обеспечению их исправного состояния:

1) в СИ магнитоэлектрической системы замкнуть выходные выводы, при этом многопредельные приборы замыкаются на нижнем пределе;

2) стрелочные указатели установить на отметки и деления, указанные в инструкциях по эксплуатации;

3) завернуть винты, фиксирующие сменные блоки приборов;

4) уложить кабельные перемычки, кабель питания, переходники в упаковку ЗИП;

5) поместить прибор, ЗИП, эксплуатационные документы в укладочный ящик в отведенные им места;

6) поместить укладочный ящик в транспортную тару;

7) в целях защиты от влаги в укладочный ящик поместить влагопоглощающий материал;

8) пространство между стенками укладочного ящика и транспортной тары заполнить амортизирующим материалом (стружкой, гофрированным картоном).

При отсутствии штатной транспортной тары допускается использование другой тары, надежно защищающей СИ от ударных нагрузок и климатических факторов.

52. При транспортировании эталонов применяются дополнительные меры, обеспечивающие их сохранность (специальные транспортировочные ящики, имеющие внутренние амортизаторы).

53. К эксплуатационным документам относятся формуляр (или паспорт), техническое описание, инструкция по эксплуатации, а также документы производителя, содержащие полные технические и метрологические характеристики, информацию о конструкции, принципе действия. Эксплуатационная документация ведется в целях отражения в ней технического состояния СИ и других сведений по их эксплуатации. При ведении эксплуатационной документации соблюдаются следующие правила:

1) записи в эксплуатационной документации производятся чисто и разборчиво;

2) подчистки записей не допускаются;

3) по мере использования листов отдельных разделов формуляра разрешается вклеивать дополнительные листы по установленной для этих разделов форме;

4) сведения о сделанных вклейках заносятся в раздел формуляра "Особые отметки" и заверяются подписью командира подразделения, за которым закреплено СИ.

Правильность ведения эксплуатационной документации контролируют командиры подразделений и начальники служб, в ведении которых находятся СИ, начальники метрологических служб (нештатные метрологи) воинских частей и другие должностные лица в сроки, установленные руководящими документами.

54. В разделах формуляра "Сведения о рекламациях" и "Учет неисправностей" командиром подразделения или лицом, за которым закреплены СИ, ведется учет всех рекламаций и отказов, указываются причины их возникновения и меры, принятые по их устранению.

55. Сведения о передаче (откуда и куда) и закреплении СИ за ответственным лицом заносятся в раздел формуляра "Сведения о движении и закреплении изделия при эксплуатации" командиром подразделения с указанием даты, номеров приказа (наряда) и воинских частей.

56. Сведения о ремонте СИ заносятся в формуляр лицом, непосредственно осуществляющим ремонт, и заверяются подписью должностного лица и печатью ремонтного органа. В формуляре такого СИ должна быть отметка метрологического органа о проведении поверки СИ после ремонта.

Глава 4. Меры безопасности при эксплуатации средств измерений

57. Мероприятия по обеспечению безопасности работ, проводимых в воинской части, направлены на создание безопасных условий эксплуатации СИ, предотвращение травматизма и профессиональных заболеваний личного состава.

58. Обучение личного состава безопасным методам работы производится как в процессе боевой подготовки, так и путем проведения инструктажей по технике безопасности.

59. Существуют следующие виды инструктажей: вводный инструктаж, первичный инструктаж на рабочем месте, периодический (повторный) инструктаж, ежедневный инструктаж, внеплановый инструктаж.

60. Лица, эксплуатирующие СИ, допускаются к самостоятельной работе после обучения правилам и мерам безопасной работы на электроустановках, проверки знаний квалификационной комиссией, стажировки на рабочем месте под руководством опытного специалиста и проверки соответствия состояния здоровья установленным требованиям.

61. Порядок безопасной эксплуатации СИ давления, предназначенных для использования в системах, где применяется кислород, ядовитые, агрессивные жидкости и газы, устанавливается в эксплуатационной документации на системы.

Глава 5. Организация работы выездных метрологических групп

62. Подвижные лаборатории измерительной техники (далее – ПЛИТ) являются высокоэффективным средством метрологического обслуживания СИ и повышают мобильность, производительность метрологических органов, их ВМГ. ПЛИТ оборудуются на базе вагона лаборатории и автомобильной техники.

63. Работа ВМГ на базе ПЛИТ организуется путем последовательного объезда обслуживаемых гарнизонов, при этом ПЛИТ разворачивается и применяется на базе одной из воинских частей или железнодорожной станции гарнизона. На местах развертывания ПЛИТ необходимо электропитание и оборудование, подъездные пути для удобства доставки СИ. Доставка СИ на поверку и ремонт к месту работы ВМГ и обратно производится силами и средствами воинских частей эксплуатирующих СИ.

64. На время работы в войсках начальником метрологического органа назначается старший ВМГ и определяется ее состав.

65. В целях полного охвата поверкой и ремонтом СИ перед прибытием ВМГ начальник метрологической службы регионального командования (воинской части):

1) решением заместителя командующего войсками регионального командования (командира воинской части) по материально-техническому обеспечению (вооружению) оказывает содействие ВМГ в создании необходимых условий для развертывания рабочих мест, размещение личного состава ВМГ;

2) за 7 – 10 календарных дней до прибытия ВМГ заместитель командующего войсками регионального командования (командира воинской части) по материально-техническому обеспечению (вооружению) письменным распоряжением извещает командиров воинских частей (подразделений) и начальников служб о предстоящих поверочных и ремонтных работах и дает необходимые указания по подготовке и порядку сдачи СИ на поверку и ремонт;

3) готовит предложения к плану работы ВМГ.

66. Командиры воинских частей (подразделений), представляющие СИ на поверку и ремонт:

1) оказывают содействие ВМГ, в создании необходимых условий для развертывания рабочих мест;

2) предоставляют необходимое оборудование, расходные материалы и ЗИП для проведения поверочных и ремонтных работ;

3) обеспечивают охрану материальной части ВМГ;

4) обеспечивают ПЛИТ электроэнергией, топливом (вагоны-лаборатории дополнительно водой) в установленном порядке;

5) обеспечивают участие в работе ВМГ метролога воинской части и осуществляют контроль за исполнением планов поверки и ремонта СИ.

На период работы ВМГ метрологи, ответственные за СИ, не привлекаются к работам, не связанным с поверкой и ремонтом СИ.

67. СИ, встроенные в образцы ВВТ, если обеспечивается техническая возможность, поверяются без демонтажа. Работы по их поверке проводятся в присутствии представителей воинской части, которые осуществляют необходимые переключения СИ, поверяемых в составе образцов ВВТ. В случае необходимости, демонтаж СИ для поверки и монтаж их после поверки осуществляют лица, эксплуатирующие ВВТ.

68. По окончании работы старший ВМГ составляет акт-справку в трех экземплярах по форме согласно приложению 5 к настоящим Правилам для каждой воинской части гарнизона. В акт-справке указываются данные о проделанной работе, анализ недостатков по организации метрологического обеспечения воинской части. Акты-справки подписываются старшим ВМГ, командиром воинской части и заверяются печатью воинской части. Первый экземпляр акта-справки высылается в адрес Центра метрологического обеспечения и стандартизации Министерства обороны Республики Казахстан, второй – в метрологический орган, третий – остается в деле обслуженной воинской части.

	Приложение 1 к Правилам метрологического обеспечения Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма
	Утверждаю ____________________________ (должность, воинское звание, подпись, инициалы, фамилия) "___" _________20___года

ПЕРЕЧЕНЬ средств измерений, переведенных в разряд индикаторов
___________________________________________________________
(воинская часть, учреждение)

Наименование средств измерений, тип	Заводской номер	Место установки	Область применения
1	2	3	4

Начальник метрологической службы (нештатный метролог)
_______ __________________________________________________________________
(воинское звание, подпись, инициалы, фамилия)

"___" _________ 20___года

	Приложение 2 к Правилам метрологического обеспечения Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма

Книга № учета технического состояния, поверки и ремонта средств измерений
(воинская часть)
_____ (подразделение)

Начата "____" ________________ 20____ года

Окончена "____" ________________ 20____ года

Содержание

Вид средств измерений	Страницы книги		Вид средств измерений	Страницы книги
Вид средств измерений	начальная	последующие	Вид средств измерений	начальная	последующие

Левая сторона

________________________________________________ (вид средств измерений)

Дата записи	Средства измерений	Тип и шифр	Пределы измерений	Заводской №	Место установки			Периодичность поверки
Дата записи	Средства измерений	Тип и шифр	Пределы измерений	Заводской №	индекс агрегата	№ агрегата	в каком подразделении находится	Периодичность поверки
1	2	3	4	5	6	7	8	9

Правая сторона

Дата последней поверки или год выпуска	Дата поверки средств измерений					Даты отправки средств измерений в ремонт и возвращения их из ремонта			Примечание
Дата последней поверки или год выпуска	20___ г.	20___ г.	20___ г.	20___ г.	20___ г.	первый	второй	третий	Примечание
10	11	12	13	14	15	16	17	18	19

	Приложение 3 к Правилам метрологического обеспечения Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма

Справка об обезжиривании (нейтрализации) средств измерений, работающих со специальными средами

Средства измерений ____________________________________________________,
(типы и номера)
работающие в системах с ______________________________________________________,
(название рабочей среды)обезжирены (нейтрализованы)
____________________________________________________________________________
____________________________________________________________________________
(указать, чем и когда проводилось обезжиривание или нейтрализация)

Командир войсковой части ___________________________________ (номер)М.П.
____________________________________________________________________________
(воинское звание, подпись, инициалы, фамилия)

"____" _________________ 20____ года

	Приложение 4 к Правилам метрологического обеспечения Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма

Приемо-сдаточная ведомость № _ на средства измерений принятые на поверку
(ремонт) от войсковой части (учреждения) ________________________________
(номер в/ч, учреждения)

"___"_________ 20__ года _________
(почтовый адрес, телефон)

№ п/п	Наименование средств измерений, тип или шифр	Заводской номер	Комплектность	Количество					Примечание
				принято на поверку (ремонт)	выдано из поверки (ремонта)
				принято на поверку (ремонт)	поверенных	в т.ч. отрегулированных отремонтированных	непригодных для применения	всего
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Итого принято средств измерений: ____________________________________________
(количество прописью)

Принял ____________________________ Сдал __________________________________
(подпись, фамилия) (подпись, фамилия)

Срок получения приборов из поверки "__" __________20 __ года

Средства измерений из поверки в количестве _______ штук, в том числе
прописью)поверенных ____ шт. и неисправных ____ шт. с извещением о непригодности
(об изъятии): ___________________

Выдал "__"__________ 20 __ года ____________________________________________
(воинское звание, подпись, фамилия и инициалы)

Получил "__"__________ 20 __ года __________________________________________
(воинское звание, подпись, фамилия и инициалы)

Номер документа __________________________________________________________
(доверенности, удостоверения личности или паспорта)

	Приложение 5 к Правилам метрологического обеспечения Вооруженных Сил Республики Казахстан
	Форма

Акт – справка

"__" _______ 20 __ года

Составлена представителем _________________________________________________
(наименование метрологического органа)
_______________________________________________________________________________
(в/звание, фамилия и инициалы)
и представителем войсковой части _________________________________________________
(номер в/ч, в/звание, фамилия и инициалы)в том, что в период с "__" ________ по "__"
________ 20 __ года проведена поверка, регулировка и ремонт средств измерений

№ п/п	Наименование средств измерений (по видам)	Результаты работы выездной группы
№ п/п	Наименование средств измерений (по видам)	поверено, шт.	признано годными, шт.	забраковано, шт.	из числа забракованных отремонтировано, шт.	осталось неисправными, шт.
1	2	3	4	5	6	7
1	01 Измерения геометрических величин
2	02 Измерения массы
3	03 Измерения силы и твердости
4	04 Измерения давления
5	05 Измерения вакуума
6	06 Измерения параметров движения
7	07 Измерения расхода и количества жидкостей и газов
8	08 Измерения плотности и вязкости
9	09 Физико-технические измерения
10	10 Теплофизические и температурные измерения
11	11 Оптико-физические измерения
12	12 Акустические измерения
13	13 Измерения электрических величин
14	14 Измерения магнитных величин
15	15 Измерения времени и частоты
16	16 Радиотехнические измерения
17	17 Измерения ионизирующих излучений
Итого:

1. Неповеренные выездной группой средства измерений:

Тип средства измерений	Заводской номер	С какого объекта	По какой причине не поверены

2. Недостатки и трудности при организации работ по поверке и ремонту средств измерений: _______________________________________________________________________________________________________________

3. Результаты проверки выполнения мероприятий по вопросам метрологического обеспечения:
1) начальником метрологической службы (нештатным метрологом) воинской части назначен _______________________________________________ (в/звание,
фамилия и инициалы)приказом _____________________ № ___ от "__" _______ 20__года (чей приказ)

2) наличие руководящих документов по метрологическому обеспечению ВВТ (нормативные правовые акты, приказы, планирующие документы): _________________________________________________________________

3) учет средств измерений (наличие книги учета технического состояния, своевременность и правильность заполнения, соответствие количества средств измерений представленных выездной группе данным учета):
_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4) состояние средств измерений по результатам осмотра и поверки (отсутствие механических повреждений, наличие закрепительных клейм и пломб, своевременность представления заявок и отправка СИ в ремонт,
случаи использования неповеренных СИ, их тип и номер): ____________________________________________________________________________________________________________________________________________

5) ведение эксплуатационной документации (наличие формуляров, паспортов на СИ и правильность их заполнения): _________________________________________________________________________________________

Предложения
_____________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________________________________________________

Об исполнении настоящих предложений доложить руководителю метрологической службы ВС РК через начальника вышестоящей метрологической службы до "__" _______ 20__года

Старший выездной группы _________________________________________ _____________________________________________________________________
(наименование метрологического органа, в/звание, подпись, инициалы, фамилия)

Метролог войсковой части ______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

(номер в/ч, в/звание, подпись, инициалы, фамилия)С акт-справкой ознакомлен, копию получил

Командир войсковой части _________________________________________ (номер в/ч, в/звание, подпись, инициалы, фамилия) М.П. "__" _______ 20__года

"Қазақстан Республикасының қорғанысы және Қарулы Күштері туралы" 2005 жылғы 7 қаңтардағы Қазақстан Республикасының Заңы 22-бабының 26-25) тармақшасына сәйкес БҰЙЫРАМЫН:

1. Қоса беріліп отырған Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидалары бекітілсін.

2. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Метрологиялық қамтамасыз ету және стандарттау орталығы Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген тәртіппен:

1) осы бұйрықты Қазақстан Республикасының Әділет министрлігінде мемлекеттік тіркеуді;

2) осы бұйрықты алғашқы ресми жарияланғанынан кейін Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің интернет-ресурсына орналастыруды;

3) мемлекеттік тіркелген күннен бастап күнтізбелік он күн ішінде осы тармақтың 1) және 2) тармақшаларында көзделген іс-шаралардың орындалуы туралы мәліметтерді Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Заң департаментіне жолдауды қамтамасыз етсін.

3. Осы бұйрықтың орындалуын бақылау Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің жетекшілік ететін орынбасарына жүктелсін.

4. Осы бұйрық лауазымды адамдарға, оларға қатысты бөлігінде жеткізілсін.

5. Осы бұйрық алғашқы ресми жарияланған күнінен кейін күнтізбелік он күн өткен соң қолданысқа енгізіледі.

Қазақстан Республикасының
Қорғаныс министрі

Н. Ермекбаев

"КЕЛІСІЛДІ"

Қазақстан Республикасының

Сауда және интеграция министрлігі

Қазақстан Республикасы
Қорғаныс министрінің
2020 жылғы 9 қазаны
№ 516 бұйрығымен
бекітілген

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

1. Осы Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидалары (бұдан әрі – қағидалар) Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде (бұдан әрі – Қарулы Күштер) метрологиялық қамтамасыз ету тәртібін айқындайды.

2. Осы қағидаларда мынадай ұғымдар пайдаланылады:

1) аккредиттеу – аккредиттеу жөніндегі орган өтініш берушінің белгілі бір салада сәйкестікті бағалау жұмыстарын орындау құзыретін ресми танитын рәсім;

2) Қарулы Күштерді метрологиялық қамтамасыз ету – өлшемдердің бірлігі мен талап етілетін дәлдігін сақтауға, қару-жарақ пен әскери техниканы (бұдан әрі – ҚӘТ) жауынгерлік қолданудың жоғары тиімділігін қамтамасыз ететін жай-күйде ұстау үшін өлшенетін параметрлерді бақылаудың дұрыстығын арттыруға бағытталған ғылыми және ұйымдастыру-техникалық іс-шаралар кешені;

3) метрология – өлшемдер, олардың бірлігін қамтамасыз ету әдістері мен құралдары және талап етілетін дәлдікке қол жеткізу тәсілдері туралы ғылым;

4) метрологиялық бақылау – метрологиялық қызмет лауазымды адамдарының Қазақстан Республикасының өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласындағы заңнамасы талаптарының орындалуын бақылау жөніндегі қызметі;

5) метрологиялық қызмет – қызметі өлшем бірлігін қамтамасыз етуге бағытталған субъектілер жиынтығы;

6) өлшем – шамаға негізделіп жазылуы мүмкін шаманың бір немесе одан да көп сандық мәндерін эксперименттік алу процесі;

7) өлшем бірлігі – өлшемнің жай-күйi, бұл ретте осы өлшемнің нәтижелері қолдануға рұқсат етілген шама бірліктерінде көрсетіледі, ал өлшем дәлдігінің көрсеткіштері белгіленген шекаралардан шықпайды;

8) өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ету мемлекеттiк жүйесiнiң тiзiлiмi – өлшем бiрлiгiн қамтамасыз ету саласындағы объектiлердi, жұмысқа қатысушылар мен құжаттарды тiркеудi есепке алу құжаты;

9) өлшем құралы (бұдан әрі – ӨҚ) – өлшемге арналған және метрологиялық сипаттамалары бар техникалық құрал;

10) ӨҚ метрологиялық аттестаттау –жалғыз данада жасалған немесе әкелінетін ӨҚ-ның өлшем бірлігін қамтамасыз ету жөніндегі нормативтік құжаттардың талаптарына сәйкестігін белгiлеу (растау);

11) ӨҚ салыстырып тексеру – ӨҚ-ның міндетті метрологиялық талаптарға сәйкес келуін растау мақсатында орындалатын операциялар жиынтығы;

12) ӨҚ салыстырып тексерушi – ӨҚ салыстырып тексеруді жүргізу құқығына аттестатталған жеке тұлға;

13) ӨҚ салыстырып тексеру әдiстемесi – орындалуы ӨҚ-ның метрологиялық сипаттамаларға белгіленген техникалық талаптарға сәйкестігін айқындауға және растауға мүмкiндiк беретiн операциялар мен қағидалар жиынтығы;

14) ӨҚ сынау – сынау объектiлерiне әртүрлi сынау әсерлерiн қолдана отырып, ӨҚ-ның белгiленген нормаларға сәйкестiгі дәрежесiн айқындау үшiн жүргізілетін операциялар жиынтығы;

15) ӨҚ-ға техникалық қызмет көрсету – пайдалану, тасымалдау және сақтау кезінде оларды ақаусыз жай-күйде ұстауды қамтамасыз ететін ұйымдастыру және техникалық іс-шаралар кешені;

16) уәкілетті орган – техникалық реттеу және метрология саласында мемлекеттік реттеуді жүзеге асыратын мемлекеттік орган;

17) шама бiрлiгiнiң эталоны – уәкiлеттi орган белгiлеген тәртiппен бекiтiлген мөлшерiн осы шамадағы басқа ӨҚ-ға беру мақсатында шама бiрлiгiн (шама бiрлiгiнiң еселiк не үлестiк мәндерiн) жаңғыртуға және (немесе) сақтауға арналған ӨҚ.

2-тарау. Метрологиялық қамтамасыз ету тәртібі

3. Қарулы Күштерде метрологиялық қамтамасыз етудің негізгі мақсаты әскерлерді (күштерді) жауынгерлік әзірлікте, ҚӘТ-ны арналуы бойынша қолдануға әзірлікте, жеке құрамның жауынгерлік қабілетін ұстау болып табылады.

4. Метрологиялық қамтамасыз ету Қарулы Күштерді материалдық-техникалық қамтамасыз ету құрамында, оның ішінде оларды жедел және тылдық қамтамасыз ету мүддесінде ұйымдастырылады және жүргізіледі.

5. Метрологиялық қамтамасыз ету мынадай негізгі бағыттар бойынша ұйымдастырылады және жүргізіледі:

1) ӨҚ-ға метрологиялық қызмет көрсету;

2) ҚӘТ объектілеріне метрологиялық қызмет көрсету;

3) ӨҚ-ның, шама бірліктері эталондарының жай-күйі мен қолданылуын, өлшем бірлігін қамтамасыз ету жөніндегі метрологиялық қағидалар мен нормалардың сақталуын бақылау;

4) әскери бөлімдердің жеке құрамын метрологиялық даярлау.

6. Әскери бөлімдер мен мекемелерде тікелей пайдалану кезінде ҚӘТ объектілерін метрологиялық қамтамасыз етудің негізгі міндеттері мыналар болып табылады:

1) ӨҚ пайдалану мен сақтаудың тиісті жағдайларын жасау;

2) ӨҚ дұрыс қолдануды ұйымдастыру;

3) ӨҚ салыстырып тексеруді уақтылы ұйымдастыру;

4) өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласындағы нормативтік құжаттармен қамтамасыз ету.

7. Қарулы Күштердің түрі мен әскер тегінде, өңірлік қолбасшылығында, әскери бөлімі мен мекемесінде ҚӘТ метрологиялық қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды жоспарлауды метрологиялық қызмет бастығы (штаттан тыс метролог) жүзеге асырады. Метрологиялық қамтамасыз ету ӨҚ-ны дұрыс пайдалануды, уақтылы салыстырып тексеру, жөндеу жүргізуді және техникалық жай-күйін ұдайы бақылауды қамтамасыз ету мақсатында жүзеге асырылады.

8. Әскери бөлім мен мекеменің метрологиялық қызмет бастығы (штаттан тыс метролог) салыстырып тексеруге қажеттіліктер мен метрологиялық және жөндеу органдары салыстырып тексеретін және жөндейтін ӨҚ туралы мәліметтер негізінде Қорғаныс министрлігінің метрологиялық және жөндеу органдарына ӨҚ-ны салыстырып тексеруге және жөндеуге ұсыну кестесін жасайды.

9. Жыл сайын әскер түрлері, тектері, өңірлік қолбасшылықтар, әскери бөлімдер мен мекемелер метрологиялық қызметтерінің бастықтары (штаттан тыс метрологтар) жоғары тұрған метрологиялық қызметке ағымдағы жылғы 1 желтоқсандағы жағдай бойынша метрологиялық қамтамасыз етудің жай-күйі туралы жылдық есеп беруді ұсынады.

10. Қарулы Күштерде ҚӘТ метрологиялық қамтамасыз етудің жай-күйін бақылауды жылдық жоспарлармен әскери бөлімдер мен мекемелерді тексеру арқылы Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігінің Метрологиялық қамтамасыз ету және стандарттау орталығы жүзеге асырады.

11. Қарулы Күштерде метрологиялық бақылау өлшеу құралдарын салыстырып тексеру бойынша жұмыстарды ұйымдастыру мен жүргізу тәртібін айқындайтын техникалық сипаттағы қағидалар, ережелер мен талаптар кешенін қамтиды.

12. Метрологиялық бақылаудың негізгі міндеттері өлшемдердің бірлігі мен талап етілетін дәлдігін қамтамасыз ету, ӨҚ паркін жүйелі түрде жетілдіру, ӨҚ-ны қолдануға ұдайы әзірлікте ұстау, ӨҚ салыстырып тексеруді және жөндеуді ұйымдастыру, қолданыстағы нормативтік құқықтық актілердің және өлшем бірлігін қамтамасыз ету саласындағы нормативтік құжаттардың талаптарын сақтауды бақылау болып табылады.

13. ӨҚ метрологиялық бақылау әскери бөлімдерді мынадай негізгі мәселелер бойынша тексеру арқылы жүзеге асырылады:

1) ӨҚ пайдалану бойынша есепке алу мен құжаттардың бар болуы және дұрыс жүргізілуі;

2) бөлімшелерде, қызметтерде және жалпы әскери бөлімде пайдаланылатын ӨҚ-ның техникалық жай-күйі, оны күтіп-ұстау және сақтау;

3) белгіленген мерзімге сәйкес ӨҚ-ны уақтылы салыстырып тексеру;

4) ӨҚ-ны сақтау;

5) жеке құрамның ӨҚ-ны пайдалануға дайындығы.

14. Әскер тегінің, өңірлік қолбасшылықтың метрологиялық қызмет бастығы (штаттан тыс метролог) жылына бір реттен сиретпей барлық әскери бөлімдерде метрологиялық қамтамасыз етудің жай-күйін тексереді.

15. Әскер түрінің метрологиялық қызмет бастығы екі жылда бір реттен сиретпей барлық әскери бөлімдерде метрологиялық қамтамасыз етудің жай-күйін тексереді.

3-тарау. Өлшеу құралдарын пайдалану

16. ӨҚ әскери техниканың түрі болып табылады және Қарулы Күштерді метрологиялық қамтамасыз етудің техникалық негізін құрайды. ҚӘТ қолдану тиімділігі, оларға қызмет көрсету және басқа да жұмыстар жүргізу қауіпсіздігі, жеке құрамның денсаулық жағдайын айқындау дұрыстығы, қоршаған ортаның параметрлерін бағалау дәлдігі, сапаны бақылау нақтылығы және материалдық-техникалық құралдарды, азық-түлікті және басқа да материалдық құндылықтарды есепке алу және жұмсау дұрыстығы олардың ақаусыздығы мен арналуы бойынша пайдалануға ұдайы әзірлігіне байланысты. Әскерлерде ӨҚ-ның ақаусыздығы және оларды қолдану дұрыстығы өлшем дәлдігі мен бірлігін айқындайды.

17. ӨҚ-ға эталондар, шамалар, өлшеу аспаптары мен шамаларды түрлендіргіштер (бергіштер), өлшеу қондырғылары, өлшеу жүйелері мен кешендері, соңдай-ақ басқа да техникалық құрылғылар жатады.

18. ӨҚ-ны тікелей пайдаланатын әскери бөлімдердің жеке құрамы олардың техникалық сипаттамаларын, техникалық қызмет көрсету қағидаларын білуге, өлшемдер жүргізе білуге, пайдалану процесінде олардың ақаусыздығын және уақтылы салыстырып тексерілуін қадағалауға міндетті.

19. Өлшеу кезінде қолданылатын, мемлекеттік метрологиялық бақылау объектілері болып табылатын мемлекеттік реттеуге жататын өлшемдер тізбелерінде метрологиялық талаптар белгіленген ӨҚ олардың түрі бекітілгеннен немесе метрологиялық аттестатталғаннан және Қазақстан Республикасының өлшем бірлігін қамтамасыз ету мемлекеттік жүйесінің тізілімінде (бұдан әрі – ҚР ӨМЖ тізілімі) тіркелгеннен кейін қолдануға шығарар алдында, жөндеуден кейін және пайдалану кезеңінде салыстырып тексеруге жатады.

20. ӨҚ бастапқы, кезеңдік, кезектен тыс, инспекциялық және сараптамалық салыстырып тексерулерге ұшырайды.

Бастапқы салыстырып тексеруге ӨҚ-ның әрбір бірлігі жатады.

Пайдалануда немесе сақтауда тұрған ӨҚ ҚР ӨМЖ тізілімінде көрсетілген салыстырып тексерудің белгіленген кезеңділігінен (салыстырып тексеру арасындағы интервалдан) кейін кезеңдік салыстырып тексеруге жатады.

Кезектен тыс салыстырып тексеру:

1) сақтаудан және тасымалдаудан кейін (оның ішінде жөндеуден кейін) қоймадан алынған ӨҚ-ны пайдалануға беру;

2) оларға салыстырып тексеру арасындағы интервалдың жартысы өткеннен кейін жасаушы өткізбеген ӨҚ-ны тұтынушыға жөнелту алдында жүргізіледі.

Инспекциялық салыстырып тексеру мемлекеттік метрологиялық бақылауды жүзеге асыру кезінде олардың ақаусыздығын, соңғы салыстырып тексеру нәтижелерінің дұрыстығын анықтау, қабылданған салыстырып тексеру арасындағы интервалды нақтылау және ӨҚ иелері өкілдерінің қатысуымен пайдалану дұрыстығын анықтау үшін жүргізіледі.

ӨҚ сараптамалық салыстырып тексеру метрологиялық сипаттамалар, ӨҚ-ның ақаусыздығы, пайдалануға жарамдылығы және оларды дұрыс пайдалану бойынша даулы мәселелер туындаған кезде мемлекеттік органдардың, заңды және жеке тұлғалардың жазбаша талабы (өтініші) бойынша жүргізіледі. Өтініште сараптамалық салыстырып тексерудің мақсаты және оның қажеттілігін тудырған себеп көрсетіледі.

21. Салыстырып тексерудің оң нәтижелері ӨҚ-ға немесе пайдалану құжаттамасына салынатын салыстырып тексеру таңбасының бедерімен, салыстырып тексеру туралы сертификатпен куәландырылады.

Егер салыстырып тексеру нәтижелері бойынша ӨҚ қолдануға жарамсыз деп танылса, онда қолданыстағы салыстырып тексеру таңбасының бедері өшіріледі және пайдалану құжаттамасында тиісті жазба жасалады, қолданыстағы салыстырып тексеру туралы сертификат жойылады және қолдануға жарамсыздығы туралы хабарлама жазылады.

22. Егер ӨҚ олардың мәні нормаланған дәлдікпен (индикаторлар) бағаланбай, өлшемдер объектісі параметрлерінің бар болуын немесе өзгерісін қадағалау немесе объектіге ықпал ететін сигналдарды дайындау үшін қолданылатын болса, олар кезеңдік салыстырып тексеруге ұшырамауы мүмкін.

ӨҚ-ны индикаторлар разрядына ауыстыруды әскери бөлім метрологиялық қызметінің бастығы (штаттан тыс метролог) жүргізеді.

Индикаторлар разрядына ауыстырылатын ӨҚ тізбесі ӨҚ түрін, зауыттық нөмірін, қолдану саласын көрсетумен жасалады және осы қағидаларға 1-қосымшаға сәйкес нысан бойынша әскери бөлім командирінің бұйрығымен бекітіледі.

Индикаторлар разрядына ауыстырылған ӨҚ корпусының беткі жағында "И" əрпі жазылады.

23. Түрін бекітуге және салыстырып тексеруге жатпайтын ӨҚ белгіленген тәртіппен калибрленеді.

Түрін бекіту туралы сертификаттың қолданылу кезеңінде қолдануға шығарылған ӨҚ-ны қолдануға және салыстырып тексеруге жол беріледі.

Сонымен қатар, ӨҚ, егер олар мемлекеттік метрологиялық бақылау саласында қолданылмаған жағдайда, сондай-ақ:

1) егер орнатылған екі ӨҚ ҚӘТ объектісінің сол бір параметрін өлшеу (бақылау) үшін пайдаланылса. Салыстырып тексерілетіндер қатарынан алып тасталған ӨҚ-ның ақаусыздығын ӨҚ пайдаланатын жеке құрам оның көрсеткіштерін салыстырып тексерілген ӨҚ көрсеткіштерімен салыстыру арқылы айқындайды;

2) егер орнатылған екі ӨҚ олардың арасындағы тәуелділік белгілі ҚӘТ объектісінің екі параметрін өлшеу (бақылау) үшін пайдаланылса, онда сенімділігі анағұрлым жоғары және дәлдігі төмен осы ӨҚ-ның біреуі салыстырып тексерілетіндер қатарынан алып тасталады. Салыстырып тексерілетіндер қатарынан алып тасталған ӨҚ-ның ақаусыздығын ӨҚ пайдаланатын жеке құрам оның көрсеткіштерін салыстырып тексерілген ӨҚ параметрлері мен көрсеткіштері арасындағы белгілі тәуелділік бойынша айқындалып өлшенетін (бақыланатын) параметр мәнімен салыстыру арқылы айқындайды;

3) егер орнатылған дәлдік сыныбы 2,0 және одан төмен (2,5; 4,0) электр өлшеу аспаптары және дәлдік сыныбы 4,0 қысым аспаптары ҚӘТ объектісінің қолдануға әзірлігі туралы шешім қабылдау үшін, сондай-ақ жұмыстар кезінде қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ету үшін пайдаланылмаса;

4) егер ӨҚ зерделеу объектісі болып табылса (оның құрылымы мен жұмыс істеу қағидатын зерделеу мақсатында бөлшектенуге жатады) және қолданыстағы оқу-жаттығу техникасының параметрлері мен режимдерін нормаланған дәлдікпен бақылау үшін, сондай-ақ жұмыстар кезінде қауіпсіздік шараларын қамтамасыз ету үшін қолданылмаса. Оқу-жаттығу (көрсету) мақсаттары үшін қолданылатын ӨҚ-ға анық көрінетін "У" белгісі салынады;

5) егер ӨҚ ұзақ сақтауда болса;

6) егер ӨҚ шама бірлігінің эталоны ретінде пайдаланылса (Қазақстан Республикасы Инвестициялар және даму министрінің 2018 жылғы 25 желтоқсандағы № 909 бұйрығымен бекітілген Аккредиттеу кезінде аккредиттеу субъектілері және заңды тұлғалар үшін өлшемді метрологиялық бақылап тексеруді қамтамасыз ету қағидаларына сәйкес калибрлеуге жатады), кезеңдік салыстырып тексеруге жатпайды.

24. Қажетті техникалық құжаттаманы, дәлдік сыныбы тексерілетіндерден төмен емес салыстырып тексерілген ӨҚ-ны пайдаланумен ҚӘТ-ға техникалық қызмет көрсетуді (регламенттеу жұмыстарын) жүргізу кезінде орнатылған ӨҚ және броньды танк, автомобиль, инженерлік техниканы пайдалануды бақылау құралдары әскери бөлім инженерлік-техникалық құрамының күштерімен және құралдарымен техникалық тексеруге жатады.

25. Техникалық тексеру кезінде сырттан қарап-тексеру, аспаптың қателігін және ӨҚ шәкілінің жұмыс белгілерінде көрсеткіштердің өзгеруін бағалау, көрсеткіштің нөлдік белгіге қайтып оралмауын айқындау жүргізіледі.

26. ӨҚ-ның техникалық жай-күйін есепке алу ҚӘТ есепке алу жөніндегі қолданыстағы басшылық құжаттардың талаптарына сәйкес жүргізіледі.

ӨҚ-ның техникалық жай-күйін есепке алу, салыстырып тексеру және жөндеу кітабында жазбалар ӨҚ түрлері бойынша жеке әрбір бөлімше үшін осы қағидаларға 2-қосымшаға сәйкес нысан бойынша жүргізіледі.

27. Қарулы Күштерде ӨҚ салыстырып тексеруді аккредиттелген метрологиялық органдар жүзеге асырады.

Қарулы Күштер метрологиялық органдарының күштерімен салыстырып тексеруді жүзеге асыру мүмкін болмаған кезде осы ӨҚ салыстырып тексеруді шарт негізінде мемлекеттік метрологиялық қызмет зертханаларында немесе осы қызмет түріне аккредиттелген заңды тұлғалардың метрологиялық қызметтерінде жүргізуге жол беріледі.

28. ӨҚ-ны салыстырып тексеруге берер алдында олар майлаудан, ластанудан, шаңнан тазартылады және жұмыс істеуіне тексеріледі.

29. Оттегі, агрессивті сұйықтықтар мен газдар қолданылатын жүйелерде пайдаланылатын ӨҚ салыстырып тексеруге олардың майсыздандырылғанын немесе бейтараптандырылғанын растайтын арнайы орталармен жұмыс істейтін ӨҚ-ның майсыздандырылғаны (бейтараптандырылғаны) туралы анықтамамен бірге осы қағидаларға 3-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ұсынылады. Анықтамаға әскери бөлімнің командирі қол қояды және ол елтаңбалы мөрмен куәландырылады.

30. Ақаулы (нақты істен шыққан немесе механикалық зақымданулармен) ӨҚ салыстырып тексеруге ұсынылмайды, олар жөндеуге жолданады. ӨҚ-ны салыстырып тексеруге дайындау кезінде бекіту ұяшықтарында пластикадан жасалған пломбаларды, өздігінен желімденетін лейблдар мен металл таңбалардың бедерін бұзуға жол берілмейді. Метрологиялық органға салыстырып тексеруге қабылдау кезінде пломбалар мен бедерлер бұзылған жағдайда олардың жұмыс істеуін тексеру жүргізіледі. Салыстырып тексеруге ұсынылатын ӨҚ толтырылған құжаттамамен (формулярлармен, паспорттармен, сипаттамалармен, нұсқаулықтармен, графиктермен, кестелермен), сондай-ақ штаттық құрал-сайманмен және оларды салыстырып тексеру және реттеу үшін қажетті керек-жарақпен жиынтықталады. Әскери бөлім формулярды жоғалтқан жағдайда әскери бөлім командирінің қолтаңбасымен және әскери бөлімнің елтаңбалы мөрімен расталған телнұсқаны ұсынады.

31. Эталондар, сондай-ақ жұмыс істеу кезінде түзетулерді ескеруді талап ететін ӨҚ алдыңғы салыстырып тексеру туралы сертификаттармен бірге ұсынылады.

32. ҚӘТ объектісіне орнатылған ӨҚ тікелей оларды пайдалану орындарында салыстырып тексеріледі. Оларды салыстырып тексеру бойынша барлық жұмыстар объектіге салыстырып тексерілетін ӨҚ-ны барлық қажетті қосуды (ажыратуды) жүзеге асыратын әскери бөлім өкілінің қатысуымен жүргізіледі.

33. Пайдалану орындарында оларды салыстырып тексеру мүмкін болмайтын ӨҚ объектіден бөлшектенеді және салыстырып тексеруге көшпелі метрологиялық топтың (бұдан әрі – КМТ) жұмыс орындарына ұсынылады. ӨҚ-ны салыстырып тексеру үшін бөлшектеуді және салыстырып тексеруден кейін оларды монтаждауды объектіні пайдаланатын адамдар жүзеге асырады.

34. ӨҚ-ны салыстырып тексеруге метрологиялық органға және кері қарай жеткізу өлшеу аспаптарының толық сақталуын қамтамасыз ететін арнайы дайындалған ыдыста ӨҚ пайдаланатын әскери бөлімдердің күштерімен және құралдарымен жүзеге асырылады.

35. Әскери бөлімнен (мекемеден) салыстырып тексеру үшін қабылданған ӨҚ-ға, салыстырып тексеруге (жөндеуге) қабылданған ӨҚ-ға осы қағидаларға 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша екі данада қабылдау-тапсыру ведомосы жасалады. Бірінші данасы метрологиялық органның ісінде қалады, екіншісі әскери бөлімнің өкіліне беріледі және ӨҚ-ны салыстырып тексеруден алу үшін негіз болады.

36. Қолдану және сақтау процесінде ӨҚ техникалық қызмет көрсетілуге жатады. ӨҚ-ға техникалық қызмет көрсету:

1) арналуы бойынша қолдануға әзірлігін айқындау;

2) жұмысқа ұдайы әзірлікті қамтамасыз ету;

3) қолдану және тасымалдау процесінде істен шығу мен ақаулықтардың туындауының алдын алу, оның ішінде ӨҚ метрологиялық сипаттамаларының рұқсат етілген мәндердің шегінен шығуының алдын алу;

4) қолдану мерзімін ұзарту;

5) істен шығуларды, ақаулықтарды және олардың туындау себептерін анықтау және жою мақсатында жүргізіледі.

37. ӨҚ арналуы бойынша пайдаланылған кезде бақылап қарап-тексеру (бұдан әрі – БҚТ), № 1 және № 2 техникалық қызмет көрсету (бұдан әрі – ТҚК-1, ТҚК-2) жүргізіледі.

38. БҚТ күн сайын ӨҚ-ны пайдалану кезінде, жұмыс, марш, сабақтар, оқу-жаттығулар, тасымалдау алдында және олардан кейін, сондай-ақ марш жасау кезіндегі аялдауларда жүргізіледі. Егер ӨҚ пайдаланылмаса, онда БҚТ тоқсанына бір реттен сиретпей жүргізіледі.

ӨҚ-ны БҚТ:

1) шәкілдердің, қорғаныш әйнектердің бүтіндігін, басқару органдары бекіткіштерінің сенімділігін бекіту таңбасының механикалық зақымдануларының болмауын, люфттердің болмауын, оқшаулау төсемдерінің бүтіндігін, жалғағыш сымдар мен қоректендіру кабельдерінің ақаусыздығын тексеру үшін сыртқы қарап-тексеруді (ӨҚ-ны ашпай);

2) сыртқы бетінен шаңды және ылғалды сүртуді;

3) ажыратқыштардың бұрандаларын тазартуды және майлауды;

4) көрсеткіштерге нөлді орнату мүмкіндігін, теңшеу тұтқаларын ауыстыру жеңілдігін, ажыратып-қосқыштардың бекітілу нақтылығын және көрсеткіштердің тиісті шәкілдердегі белгілерге сәйкес келуін, жазбалардың жай-күйін тексеруді;

5) ӨҚ техникалық пайдалану жөніндегі нұсқаулыққа сәйкес жұмыс істеуін тексеруді;

6) анықталған кемшіліктерді жоюды қамтиды.

39. ТҚК-1 жылына бір рет немесе қысқа мерзімді сақтауға қою кезінде жүргізіледі. Егер салыстырып тексеру арасындағы интервал бір жыл және одан аз болса, осы ӨҚ-ға ТҚК-1 жүргізілмейді, тек ТҚК-2 ғана орындалады.

ТҚК-1:

1)БҚТ 1 – 5-тармақтарының операцияларын;

2) қажет болған кезде лак-бояу жабындарын қалпына келтіруді;

3) қосалқы құралдар мен керек-жарақтың (бұдан әрі – ҚҚК) жай-күйі мен жиынтықталуын тексеруді;

4) анықталған кемшіліктерді жоюды;

5) пайдалану құжаттамасын жүргізу дұрыстығын тексеруді қамтиды.

БҚТ, ТҚК-1 ӨҚ пайдаланатын жеке құрам ӨҚ-ны ашпай жүргізеді.

40. ТҚК-2 салыстырып тексеру кезеңділігімен жүргізіледі және онымен қоса немесе ұзақ сақтауға қою кезінде жүргізіледі.

ТҚК-2:

1)ТҚК 1 – 5-тармақтарының операцияларын;

2) талап етілетін метрологиялық сипаттамаларды қамтамасыз ету үшін ӨҚ-ны кезеңдік салыстырып тексеруді;

3) ӨҚ-ны консервациялауға қоюды (егер бұл оларға арналған пайдалану құжаттамасында көзделсе, ӨҚ-ны ұзақ сақтауға қою кезінде орындалады) қамтиды.

ТҚК-2 2-тармақшасы метрологиялық органдардың немесе олардың КМТ күштерімен және құралдарымен орындалады, қалғандарын – ӨҚ пайдаланушы жеке құрам орындайды.

41. ТҚК-1, ТҚК-2 жүргізу нәтижелері жүргізілген күнін көрсете отырып, ӨҚ формулярына енгізіледі және оған ТҚК жүргізген адам қол қояды.

42. Автоматтандырылған бақылау жүйелеріне (бұдан әрі – АБЖ) техникалық қызмет көрсетуді АБЖ пайдаланатын жеке құрам не ҚӘТ объектісін пайдаланатын жеке құрам орындайды. АБЖ салыстырып тексеруді метрологиялық органдардың жеке құрамы орындайды.

43. ӨҚ-ны ақаусыз және қолдануға жарамды жай-күйде ұстаудың қажетті шарты оларды уақтылы жөндеу болып табылады.

ӨҚ жөндеу Қарулы Күштердің жөндеу және метрологиялық органдарында жүзеге асырылады.

Қарулы Күштердің жөндеу және метрологиялық органдарының күштерімен жөндеуді жүзеге асыру мүмкін болмаған кезде шарт негізінде осы ӨҚ-ға жөндеу жүргізуге жол беріледі.

44. Жөндеуге берілетін ӨҚ ластанудан тазартылады, формулярға сәйкес жиынтықталады және тасымалдауға арналған техникалық талаптарға сәйкес оралады. Жолданатын құжаттама (формулярлар, паспорттар, кестелер) соңғы пайдаланылған күні толтырылады.

Жөндеуге жөнелту кезінде ӨҚ аспаптың жиынтығына кіретін құралдармен және керек-жарақпен жиынтықталады. Формуляр жоғалған жағдайда әскери бөлім командирінің қолтаңбасымен және елтаңбалы мөрмен куәландырылған толтырылған телнұсқа ұсынылады.

ӨҚ-ны жөндеуге және кері қарай жеткізу теміржол, әуе, су немесе автомобиль көлігімен арнайы контейнерлерде немесе штаттық ыдыста әскери бөлім өкілінің бірге жүруімен жүргізіледі. Жөндеуге қабылдау кезінде ӨҚ-ның жиынтықталуы және жалпы техникалық жай-күйі, оларға арналған құжаттаманың бар болуы және ресімдеу дұрыстығы тексеріледі.

45. Жөндеуге қабылданған ӨҚ-ға екі данада қабылдау-тапсыру ведомосы жасалады, оның біреуі әскери бөлімнің өкіліне беріледі және жөндеуден алу үшін негіз болып табылады.

Жөндеу (метрологиялық) органының жөнделген ӨҚ-ны беруі ол бойынша ӨҚ жөндеуге тапсырылған қабылдау-тапсыру ведомосына қабылдаушының қол қоюымен және жөндеу (метрологиялық) органының мөрімен куәландырылған орындалған жөндеу туралы формулярда жөндеу (метрологиялық) органының жазбасымен ресімделеді.

46. ӨҚ пайдаланудың құрамдас бөліктерінің бірі оларды сақтауды ұйымдастыру болып табылады.

ӨҚ-ны мерзімдер бойынша сақтау қысқа мерзімді (бір жылға дейін) және ұзақ мерзімді (бір жылдан астам) болып бөлінеді. ӨҚ-ны ұзақ сақтауға қою қоймаларда, базаларда, әскери бөлімдерде құжатталады және "Негізгі ережелер, құру, бекіту, сақтау және қолдану тәртібі" ҚР СТ 2.3-ке сәйкес белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады.

ҚӘТ жиынтығына кіретін ӨҚ ҚӘТ сақтауды ұйымдастыру жөніндегі басшылық құжаттар негізінде ұзақ сақтауға қойылады.

47. ӨҚ пайдалану құжаттарында көрсетілген жағдайларда сақталады және басқа мүлік түрлерінен бөлек жылытылатын үй-жайларда орналастырылады. ӨҚ-ны басқа мүлік түрлерінен бөлек сақтау мүмкін болмаған кезде оларды ортақ үй-жайларда, бірақ міндетті түрде жеке шкафтарда немесе жеке стеллаждарда сақтауға жол беріледі.

ӨҚ сақтау және оларға техникалық қызмет көрсету кезінде ӨҚ бар жәшіктерді төңкеруге және сырғытуға, сондай-ақ ӨҚ бар бір үй-жайда электролит толтырылған аккумуляторларды, қышқылдарды, сілтілерді және химиялық белсенді булар мен газдар бөлетін материалдарды, шіритін немесе ылғал бөлінетін азық-түлік өнімдері мен заттарды, тез тұтанатын сұйықтықтарды, майланған ескі шүберек пен жағармай материалдарын бірге сақтауға жол берілмейді. ӨҚ-ны тікелей күн сәулесі түсетін терезе алдында орналастыруға жол берілмейді.

48. ӨҚ-ны ұзақ сақтауға беру соңғы салыстырып тексеру күні, сақтау жағдайлары, сондай-ақ консервациялау және орау түрі көрсетіле отырып, актімен ресімделеді, осындай ӨҚ салыстырып тексеру оларды пайдалану алдында жүргізіледі.

49. ӨҚ тасымалдау тасымалдауға дайындықты, олардың ақаусыздығын және жиынтықтығын қамтамасыз ете отырып, белгіленген жағдайларда оларды әртүрлі көлік түрлерімен тасымалдауды қамтиды.

Тасымалдау автомобиль, теміржол және әуе көлігімен жүзеге асырылады. Жасаушы кәсіпорынның штаттық орамы бар ӨҚ осы тығында тасымалданады, ал штаттық орамы жоқтар тасымалдау кезінде олардың сақталуын қамтамасыз ететін ыдыста тасымалданады.

50. ӨҚ-ны тасымалдауға дайындау жөніндегі жұмыс көлемі оларға немесе олар құрамына кіретін ҚӘТ үлгілеріне арналған пайдалану құжаттарында айқындалады және тасымалдау түріне, ұзақтығы мен жағдайларына байланысты болады.

51. Тасымалдауға дайындау кезінде ӨҚ-ға теріс әсер етуді болдырмау үшін олардың ақаусыз жай-күйін қамтамасыз ету бойынша мынадай бірқатар шаралар қабылданады:

1) магниттік электр жүйесінің ӨҚ-сына сыртқа шығаратын жолды тұйықтап бекіту, бұл ретте көпшекті аспаптар төменгі шекте бекітіледі;

2) көрсеткіш тілін пайдалану жөніндегі нұсқаулықтарда көрсетілген белгілер мен бөлімдерге орнату;

3) аспаптардың алмастыру блоктарын бекітетін бұрандаларды бұрау;

4) кабель қосқышын, қоректендіру кабелін, ауыстырғыштарды ҚҚК орамына реттеп салу;

5) аспапты, ҚҚК-ны, пайдалану құжаттарын реттеп салу жәшігіне оларға бөлінген орындарға салу;

6) реттеп салу жәшігін тасымалдау ыдысына салу;

7) ылғалдан қорғау мақсатында реттеп салу жәшігіне ылғал сіңіргіш материал салу;

8) реттеп салу жәшігі мен тасымалдау ыдысының қабырғалары арасындағы кеңістікті амортизациялайтын материалмен (жоңқа, гофрленген картон) толтыру.

Штаттық тасымалдау ыдысы болмаған кезде ӨҚ-ны соққы салмағынан және климаттық факторлардан сенімді қорғайтын басқа да ыдысты пайдалануға жол беріледі.

52. Эталондарды тасымалдау кезінде олардың сақталуын (ішкі амортизаторы бар арнайы тасымалдау жәшіктері) қамтамасыз ететін қосымша шаралар қолданылады.

53. Пайдалану құжаттарына формуляр (немесе паспорт), техникалық сипаттама, пайдалану жөніндегі нұсқаулық, сондай-ақ толық техникалық және метрологиялық сипаттамаларды, құрылымы, әрекет ету қағидаты туралы ақпаратты қамтитын өндірушінің құжаттары жатады. Пайдалану құжаттамасы онда ӨҚ-ның техникалық жай-күйін және оларды пайдалану жөніндегі басқа да мәліметтерді көрсету мақсатында жүргізіледі. Пайдалану құжаттамасын жүргізу кезінде мынадай қағидалар сақталады:

1) пайдалану құжаттамасындағы жазбалар таза және анық жүргізіледі;

2) жазбаларды өшіруге жол берілмейді;

3) формулярдың жеке бөлімдері парақтарының пайдаланылуына қарай осы бөлімдер үшін белгіленген нысан бойынша қосымша парақтарды желімдеуге рұқсат етіледі;

4) жасалған жапсырулар туралы мәліметтер формулярдың "Ерекше белгілер" бөліміне енгізіледі және ӨҚ бекітіліп берілген бөлімше командирінің қолтаңбасымен куәландырылады.

Пайдалану құжаттамасын дұрыс жүргізуді басшылық құжаттарда белгіленген мерзімдерде қарамағында ӨҚ бар бөлімше командирлері және қызмет бастықтары, әскери бөлімдер метрологиялық қызметтерінің бастықтары (штаттан тыс метрологтар) және басқа да лауазымды адамдар бақылайды.

54. Формулярдың "Наразылықтар туралы мәліметтер" және "Ақаулықтарды есепке алу" бөлімдерінде бөлімше командирі немесе ӨҚ бекітіліп берілген адам барлық наразылықтар мен істен шығуларды есепке алуды жүргізеді, олардың туындау себептерін және оларды жою бойынша қабылданған шараларды көрсетеді.

55. ӨҚ-ны беру (қайдан және қайда) және жауапты адамға бекітіп беру туралы мәліметтерді бөлімше командирі бұйрықтың (нарядтың) күнін, нөмірлерін және әскери бөлімдерді көрсете отырып, формулярдың "Пайдалану кезіндегі бұйымның қозғалысы және оны бекітіп беру туралы мәліметтер" бөліміне енгізеді.

56. ӨҚ жөндеу туралы мәліметтерді жөндеуді тікелей жүзеге асыратын адам формулярға енгізеді және лауазымды адамның қолтаңбасымен және жөндеу органының мөрімен куәландырылады. Осындай ӨҚ формулярында жөндеуден кейін ӨҚ-ға салыстырып тексеру жүргізу туралы метрологиялық органның белгісі болуға тиіс.

4-тарау. Өлшеу құралдарын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік шаралары

57. Әскери бөлімде жүргізілетін жұмыстардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс-шаралар ӨҚ-ны пайдаланудың қауіпсіз жағдайларын жасауға, жеке құрамның жарақаттануын және кәсіби ауруларын болдырмауға бағытталған.

58. Жеке құрамды жұмыстың қауіпсіз әдістеріне оқытып-үйрету жауынгерлік даярлық процесінде, сондай-ақ қауіпсіздік техникасы бойынша нұсқау беруді өткізу арқылы жүргізіледі.

59. Нұсқау берудің мынадай түрлері болады: кіріспе нұсқау беру, жұмыс орнында бастапқы нұсқау беру, кезеңдік (қайта) нұсқау беру, күнделікті нұсқау беру, жоспардан тыс нұсқау беру.

60. ӨҚ пайдаланушы адамдар электр қондырғыларында қауіпсіз жұмыс істеу қағидалары мен шараларына оқытылып-үйретілгеннен, біліктілік комиссиясы білімін тексергеннен, тәжірибелі маманның басшылық етуімен жұмыс орнында тағылымдамадан өткеннен және денсаулық жағдайының белгіленген талаптарға сәйкестігін тексергеннен кейін дербес жұмыс істеуге жіберіледі.

61. Оттегі, улы, агрессивті сұйықтықтар және газдар қолданылатын жүйелерде пайдалануға арналған қысымды ӨҚ-ны қауіпсіз пайдалану тәртібі жүйелерге арналған пайдалану құжаттамасында белгіленеді.

5-тарау. Көшпелі метрологиялық топтардың жұмысын ұйымдастыру

62. Өлшеу техникасының жылжымалы зертханалары (бұдан әрі – ӨТЖЗ) ӨҚ-ға метрологиялық қызмет көрсетудің тиімділігі жоғары құралы болып табылады және метрологиялық органдардың, олардың КМТ-ның ұтқырлығын, өнімділігін арттырады. ӨТЖЗ вагон-зертханасы және автомобиль техникасы базасында жабдықталады.

63. ӨТЖЗ базасында КМТ-ның жұмысы қызмет көрсетілетін гарнизондарды жүйелі түрде аралап шығу жолымен ұйымдастырылады, бұл ретте ӨТЖЗ гарнизонның бір әскери бөлімінің базасында немесе теміржол станциясында өрістетіледі және қолданылады. ӨТЖЗ өрістетілген орындарда электрмен қоректендіру және жабдық, ӨҚ-ны қолайлы жеткізу үшін кіретін жолдар қажет. ӨҚ-ны салыстырып тексеру және жөндеу үшін КМТ-ның жұмыс орнына және кері қарай жеткізу ӨҚ пайдаланатын әскери бөлімдердің күштерімен және құралдарымен жүргізіледі.

64. Әскерлерде жұмыс істеу уақытында метрологиялық органның бастығы КМТ жетекшісін тағайындайды және оның құрамын айқындайды.

65. Өңірлік қолбасшылық (әскери бөлім) метрологиялық қызметінің бастығы КМТ келер алдында ӨҚ-ны салыстырып тексерумен және жөндеумен толық қамту мақсатында:

1) өңірлік қолбасшылық әскерлері қолбасшысының (әскери бөлім командирінің) материалдық-техникалық қамтамасыз ету (қару-жарақ) жөніндегі орынбасарының шешімімен жұмыс орындарын өрістету үшін қажетті жағдайлар жасауда, КМТ жеке құрамын орналастыруда КМТ-ға жәрдем көрсетеді;

2) КМТ келгенге дейін күнтізбелік 7 – 10 күн бұрын өңірлік қолбасшылық әскерлері қолбасшысының (әскери бөлім командирінің) материалдық-техникалық қамтамасыз ету (қару-жарақ) жөніндегі орынбасары жазбаша өкіммен әскери бөлімдердің (бөлімшелердің) командирлерін және қызметтердің бастықтарын алда болатын салыстырып тексеру және жөндеу жұмыстары туралы хабардар етеді және ӨҚ-ны салыстырып тексеруге және жөндеуге дайындау және тапсыру тәртібі бойынша қажетті нұсқаулар береді;

3) КМТ-ның жұмыс жоспарына ұсыныстар дайындайды.

66. ӨҚ-ны салыстырып тексеруге және жөндеуге беретін әскери бөлімдердің (бөлімшелердің) командирлері:

1) жұмыс орындарын өрістету үшін қажетті жағдайлар жасауда КМТ-ға жәрдем көрсетеді;

2) салыстырып тексеру және жөндеу жұмыстарын жүргізу үшін қажетті жабдық, шығыс материалдары мен ҚҚК береді;

3) КМТ-ның материалдық бөлігін күзетуді қамтамасыз етеді;

4) белгіленген тәртіппен ӨТЖЗ-ны электр энергиясымен, отынмен (вагон-зертханаларын қосымша сумен) қамтамасыз етеді;

5) әскери бөлім метрологінің КМТ жұмысына қатысуын қамтамасыз етеді және ӨҚ салыстырып тексеру және жөндеу жоспарларының орындалуын бақылауды жүзеге асырады.

КМТ жұмыс істеген кезеңде ӨҚ-ға жауапты метрологтар ӨҚ салыстырып тексерумен және жөндеумен байланысты емес жұмыстарға тартылмайды.

67. ҚӘТ үлгілеріне орнатылған ӨҚ, егер техникалық мүмкіндік қамтамасыз етілсе, бөлшектенбей салыстырып тексеріледі. Оларды салыстырып тексеру бойынша жұмыстар ҚӘТ үлгілері құрамында салыстырып тексерілетін ӨҚ-ны қажетті ауыстырып-қосуды жүзеге асыратын әскери бөлім өкілдерінің қатысуымен жүргізіледі. Қажет болған жағдайда ӨҚ-ны салыстырып тексеру үшін бөлшектеуді және оларды салыстырып тексергеннен кейін монтаждауды ҚӘТ пайдаланатын адамдар жүзеге асырады.

68. Жұмыс аяқталғаннан кейін КМТ жетекшісі гарнизонның әрбір әскери бөлімі үшін осы қағидаларға 5-қосымшаға сәйкес нысан бойынша үш данада акт-анықтаманы жасайды. Акт-анықтамада орындалған жұмыс туралы деректер, әскери бөлімді метрологиялық қамтамасыз етуді ұйымдастыру бойынша кемшіліктерге талдау көрсетіледі. Акт-анықтамаларға КМТ жетекшісі, әскери бөлімнің командирі қол қояды және әскери бөлімнің мөрімен куәландырылады. Акт-анықтаманың бірінші данасы Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі Метрологиялық қамтамасыз ету және стандарттау орталығының мекенжайына, екіншісі – метрологиялық органға жолданады, үшіншісі – қызмет көрсетілген әскери бөлімнің ісінде қалады.

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 1-қосымша
	Нысан
	Бекітемін ____________________________ (лауазымы, әскери атағы, қолтаңбасы, инициалдары, тегі) 20___жылғы "___" _________

Индикаторлар разрядына ауыстырылған өлшеу құралдарының ТІЗБЕСІ

___________________________________________________________

(әскери бөлім, мекеме)

Өлшеу құралдарының атауы, түрі	Зауыттық нөмірі	Орнатылған орны	Қолдану саласы
1	2	3	4

Метрологиялық қызмет бастығы (штаттан тыс метролог) _______

_________________________________

(әскери атағы, қолтаңбасы, инициалдары, тегі)

20___жылғы "___" _________

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 2-қосымша
	Нысан

№ ____ өлшеу құралдарының техникалық жай-күйін, салыстырып тексеруді және жөндеуді есепке алу кітабы

_______________________________________

(әскери бөлім)

_______________________________________

(бөлімше)

Басталды 20____жылғы "____" ______________

Аяқталды 20____ жылғы "____" _____________

Мазмұны

Өлшеу құралдарының түрі	Кітаптың беттері		Өлшеу құралдарының түрі	Кітаптың беттері
Өлшеу құралдарының түрі	бастапқы	келесі	Өлшеу құралдарының түрі	бастапқы	келесі

Сол жағы

________________________________________________

(өлшеу құралдарының түрі)

Жазған күні	Өлшеу құралдары	Түрі және шифрі	Өлшеу шектері	Зауыттық №	Орнатылған орны			Салыстырып тексеру кезеңділігі
Жазған күні	Өлшеу құралдары	Түрі және шифрі	Өлшеу шектері	Зауыттық №	агрегат индексі	агрегат №	қай бөлімшеде бар	Салыстырып тексеру кезеңділігі
1	2	3	4	5	6	7	8	9

Оң жағы

Соңғы салыстырып тексерілген күні немесе шығарылған жылы	Өлшеу құралдары салыстырып тексерілген күні					Өлшеу құралдарын жөндеуге жөнелткен және олардың жөндеуден қайтып оралған күні			Ескертпе
Соңғы салыстырып тексерілген күні немесе шығарылған жылы	20___ ж.	20___ ж.	20___ ж.	20___ ж.	20___ ж.	бірінші	екінші	үшінші	Ескертпе
10	11	12	13	14	15	16	17	18	19

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 3-қосымша
	Нысан

Арнайы ортамен жұмыс істейтін өлшеу құралдарының майсыздандырылғаны (бейтараптандырылғаны) туралы анықтама

____________________________________________________________ жүйеде жұмыс істейтін

(жұмыс ортасының атауы)

өлшеу құралдары _________________________________________________________________

(түрлері және нөмірлері)

майсыздандырылды (бейтараптандырылды)

________________________________________________________________________________

(майсыздандыру немесе бейтараптандыру қашан және қалай жүргізілгенін көрсету)

Әскери бөлімнің командирі ____________________

(нөмірі)

М.О.

__________________________________________

(әскери атағы, қолтаңбасы, инициалдары, тегі)

20____ жылғы "____" __________________

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 4-қосымша
	Нысан

_______________ әскери бөлімнен (мекемеден) салыстырып тексеруге (ә/б, мекеменің нөмірі) (жөндеуге) қабылданған өлшеу құралдарына № _ қабылдау-тапсыру ведомосы

20___ жылғы "___" _________

_____________________________________________

(пошталық мекенжайы, телефоны)

Р/с №	Өлшеу құралдарының атауы, түрі немесе шифрі	Зауыттық нөмірі	Жиынтықтығы	Саны					Ескертпе
				салыстырып тексеруге (жөндеуге) қабылданды	салыстырып тексеруден (жөндеуден) берілгені
				салыстырып тексеруге (жөндеуге) қабылданды	салыстырып тексерілгені	оның ішінде реттелгені жөнделгені	қолдану үшін жарамсыз	барлығы
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10

Қабылданған өлшеу құралдарының жиыны: __________________________________________

(саны жазбаша)

Қабылдадым __________________________ Тапсырдым ________________________________

(қолтаңбасы, тегі) (қолтаңбасы, тегі)

Салыстырып тексеруден аспаптарды алу мерзімі 20___жылғы "__" _________________

Салыстырып тексерілген ӨҚ саны __________________ дана, оның ішінде салыстырып

тексерілгені ________________________ дана және жарамсыздығы туралы (алынғаны туралы)

хабарлаумен ақаусыз _________ дана: _______________________________________________

Бердім 20___ жылғы "___"__________ _______________________________________________

(әскери атағы, қолтаңбасы, тегі және инициалдары)

Алдым 20___ жылғы "___"__________ ______________________________________________

(әскери атағы, қолтаңбасы, тегі және инициалдары)

Құжат нөмірі ____________________________________________________________________

(сенімхат, жеке куәлік немесе төлқұжат)

	Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидаларына 5-қосымша
	Нысан

Акт-анықтама

20___ жылғы "___"_____________

___________________________________________________________________________ өкілі

(метрологиялық органның атауы)

________________________________________________________________________________

(әскери атағы, тегі және инициалдары)

және әскери бөлім өкілі _____________________________________________________ жасады

(ә/б нөмірі, әскери атағы, тегі және инициалдары)

20___ жылғы " " _________ " "_________ кезеңінде өлшеу құралдарын салыстырып тексеру, реттеу және жөндеу жүргізілді

Р/с №	Өлшеу құралдарының атауы (түрлері бойынша)	Көшпелі топ жұмысының нәтижелері
Р/с №	Өлшеу құралдарының атауы (түрлері бойынша)	салыстырып тексерілді, дана	жарамды деп танылды, дана	ақаулы деп танылды, дана	ақаулы деп танылғанның ішінен жөнделгені, дана	ақаулы болып қалды, дана
1	2	3	4	5	6	7
1	01 Геометриялық шамалар өлшемдері
2	02 Масса өлшемдері
3	03 Күш және қаттылық өлшемдері
4	04 Қысым өлшемдері
5	05 Вакуум өлшемдері
6	06 Қозғалыс параметрлерінің өлшемдері
7	07 Сұйықтықтар мен газдардың шығысы мен мөлшерінің өлшемдері
8	08 Тығыздық және тұтқырлық өлшемдері
9	09 Физикалық-техникалық өлшемдер
10	10 Жылу-физикалық және температуралық өлшемдер
11	11 Оптикалық-физикалық өлшемдер
12	12 Акустикалық өлшемдер
13	13 Электр шамаларының өлшемдері
14	14 Магниттік шамалардың өлшемдері
15	15 Уақыт пен жиілік өлшемдері
16	16 Радиотехникалық өлшемдер
17	17 Иондаушы сәулелену өлшемдері
Жиыны:

1. Көшпелі топ салыстырып тексермеген өлшеу құралдары

Өлшеу құралдарының түрі	Зауыттық нөмірі	Қай объектіден	Қандай себеппен салыстырып тексерілмеген

2. Өлшеу құралдарын салыстырып тексеру және жөндеу бойынша жұмыстарды ұйымдастыру кезіндегі кемшіліктер мен қиындықтар: __________________________________

3. Метрологиялық қамтамасыз ету мәселелері жөніндегі іс-шаралардың орындалуын тексеру нәтижелері:

1) ____________________________ 20___ жылғы " " ___________ № ____ бұйрығымен

(кімнің бұйрығы)

әскери бөлім метрологиялық қызметінің бастығы (штаттан тыс метролог) болып тағайындалды ___________________________________________________________________

(әскери атағы, тегі және инициалдары)

2) ҚӘТ метрологиялық қамтамасыз ету жөніндегі басшылық құжаттардың болуы (нормативтік құқықтық актілер, бұйрықтар, жоспарлау құжаттары): ______________________

3) өлшеу құралдарын есепке алу (техникалық жай-күйін есепке алу кітабының болуы, уақтылы және дұрыс толтырылуы, көшпелі топқа ұсынылған өлшеу құралдары санының есепке алу деректеріне сәйкестігі): __________________________________________________

4) қарап-тексеру және салыстырып тексеру нәтижелері бойынша өлшеу құралдарының жай-күйі (механикалық зақымданудың болмауы, бекіту таңбалары мен пломбалардың болуы, өтінімдерді уақтылы ұсыну және ӨҚ-ны жөндеуге жөнелту, салыстырып тексерілмеген ӨҚ-ны пайдалану жағдайлары, олардың түрі және нөмірі): _________________________________

5) пайдалану құжаттамасын жүргізу (ӨҚ-ға формулярлардың, паспорттардың болуы және олардың дұрыс толтырылуы): __________________________________________________

Ұсыныстар

________________________________________________________________________________

20 ___ жылғы " "____________ дейін осы ұсыныстардың орындалуы туралы ҚР ҚК метрологиялық қызметінің басшысына жоғары тұрған метрологиялық қызмет бастығы арқылы баяндалсын.

Көшпелі топтың жетекшісі ___________________________________________________

(метрологиялық органның атауы, ә/атағы, қолтаңбасы, инициалдары, тегі)

Әскери бөлімнің метрологі _________________________________________________________

(ә/б нөмірі, ә/атағы, қолтаңбасы, инициалдары, тегі)

Анықтама-актімен таныстым, көшірмесін алдым

Әскери бөлімнің командирі__________________________________________________

(ә/б нөмірі, ә/атағы, қолтаңбасы, инициалдары, тегі)

М.О.

20___ жылғы "____"________

Об утверждении Правил метрологического обеспечения Вооруженных Сил Республики Казахстан

Правила метрологического обеспечения Вооруженных Сил Республики Казахстан

Глава 1. Общие положения

Глава 2. Порядок метрологического обеспечения

Глава 3. Эксплуатация средств измерений

Глава 4. Меры безопасности при эксплуатации средств измерений

Глава 5. Организация работы выездных метрологических групп

ПЕРЕЧЕНЬ средств измерений, переведенных в разряд индикаторов
___________________________________________________________
(воинская часть, учреждение)

Книга № учета технического состояния, поверки и ремонта средств измерений
(воинская часть)
_____ (подразделение)

Содержание

________________________________________________ (вид средств измерений)

Справка об обезжиривании (нейтрализации) средств измерений, работающих со специальными средами

Приемо-сдаточная ведомость № _ на средства измерений принятые на поверку
(ремонт) от войсковой части (учреждения) ________________________________
(номер в/ч, учреждения)

Акт – справка

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Метрологиялық қамтамасыз ету тәртібі

3-тарау. Өлшеу құралдарын пайдалану

4-тарау. Өлшеу құралдарын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік шаралары

5-тарау. Көшпелі метрологиялық топтардың жұмысын ұйымдастыру

Индикаторлар разрядына ауыстырылған өлшеу құралдарының ТІЗБЕСІ

№ ____ өлшеу құралдарының техникалық жай-күйін, салыстырып тексеруді және жөндеуді есепке алу кітабы

Арнайы ортамен жұмыс істейтін өлшеу құралдарының майсыздандырылғаны (бейтараптандырылғаны) туралы анықтама

_______________ әскери бөлімнен (мекемеден) салыстырып тексеруге (ә/б, мекеменің нөмірі) (жөндеуге) қабылданған өлшеу құралдарына № _ қабылдау-тапсыру ведомосы

Акт-анықтама

Об утверждении Правил метрологического обеспечения Вооруженных Сил Республики Казахстан

Правила метрологического обеспечения Вооруженных Сил Республики Казахстан

Глава 1. Общие положения

Глава 2. Порядок метрологического обеспечения

Глава 3. Эксплуатация средств измерений

Глава 4. Меры безопасности при эксплуатации средств измерений

Глава 5. Организация работы выездных метрологических групп

ПЕРЕЧЕНЬ средств измерений, переведенных в разряд индикаторов___________________________________________________________(воинская часть, учреждение)

Содержание

________________________________________________ (вид средств измерений)

Справка об обезжиривании (нейтрализации) средств измерений, работающих со специальными средами

Приемо-сдаточная ведомость № ___ на средства измерений принятые на поверку(ремонт) от войсковой части (учреждения) __________________________________ (номер в/ч, учреждения)

Акт – справка

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидаларын бекіту туралы

Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерін метрологиялық қамтамасыз ету қағидалары

1-тарау. Жалпы ережелер

2-тарау. Метрологиялық қамтамасыз ету тәртібі

3-тарау. Өлшеу құралдарын пайдалану

4-тарау. Өлшеу құралдарын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік шаралары

5-тарау. Көшпелі метрологиялық топтардың жұмысын ұйымдастыру

Индикаторлар разрядына ауыстырылған өлшеу құралдарының ТІЗБЕСІ

№ ____ өлшеу құралдарының техникалық жай-күйін, салыстырып тексеруді және жөндеуді есепке алу кітабы

Арнайы ортамен жұмыс істейтін өлшеу құралдарының майсыздандырылғаны (бейтараптандырылғаны) туралы анықтама

_________________ әскери бөлімнен (мекемеден) салыстырып тексеруге (ә/б, мекеменің нөмірі) (жөндеуге) қабылданған өлшеу құралдарына № ___ қабылдау-тапсыру ведомосы

Акт-анықтама

ПЕРЕЧЕНЬ средств измерений, переведенных в разряд индикаторов
___________________________________________________________
(воинская часть, учреждение)

Приемо-сдаточная ведомость № _ на средства измерений принятые на поверку
(ремонт) от войсковой части (учреждения) ________________________________
(номер в/ч, учреждения)

_______________ әскери бөлімнен (мекемеден) салыстырып тексеруге (ә/б, мекеменің нөмірі) (жөндеуге) қабылданған өлшеу құралдарына № _ қабылдау-тапсыру ведомосы